VISOKA ZDRAVSTVENA ŠKOLA

STRUKOVNIH STUDIJA U BEOGRADU

SEMINARSKI RAD

Predmet: Fiziologija

Tema:
Krvne grupe

Mentor: Student:
Prof. Dr Dušan M. Mitrović
 Beograd, decembar 2011.
Sadržaj

Sadržaj ................................................................................................................2

Uvod ....................................................................................................................3

ABO sistem .........................................................................................................4

Rh faktor .............................................................................................................6

Interreakcija .......................................................................................................6

Zaključak ............................................................................................................7

Literatura ............................................................................................................8

2
I UVOD

Krvne grupe (tj. današnji ABO sistem) bile su nepoznate sve do 1901. godine, kada je
austrijski lekar patolog Karl Landsteiner otkrio taj sistem, a nešto kasnije i Rh faktor. To
njegovo otkriće bilo je rešenje velikog problema koji je nastajao pri transfuzijama krvi među
osobama nesrodnih krvnih grupa. Naime, dolazilo je do procesa slepljivanja eritrocita ili
aglutinacije, a zatim i do procesa raspadanja eritrocita ili hemolize. Takvi procesi uzrokovali
su začepljenje krvnih kapilara i opštu disfunkcionalnost krvi, te time dovodili do smrti.
Landsteiner je uočio na membrani eritrocita specifične belančevine (antigene), od
kojih je najčešće i najvažnije nazvao A i B. Kako upravo ti antigeni uzrokuju specifične
reakcije aglutinacije nakon nepodudarne transfuzije krvi, oni su nazvani aglutinogenima. Na
temelju toga ustanovljene su četiri osnovne krvne grupe koje čine ABO sistem:
 grupa A (na membrani eritrocita nalazi se aglutinogeni A)
 grupa B (na membrani eritrocita nalazi se aglutinogeni B)
 grupa AB (na membrani eritrocita nalaze se i aglutinogeni A i aglutinogeni B)
 grupa O (na membrani eritrocita ne nalaze se niti aglutinogeni A niti aglutinogeni B)

Prosečna zastupljenost krvnih grupa u ljudskoj populaciji

Osim aglutinogena, pripadnici pojedine krvne grupe imaju u svojoj krvnoj plazmi i
specifična antitela, a kako su ona odgovorna za reakciju aglutinacije eritrocita, nazivaju se
aglutinini. Tako pripadnik grupe A ima anti B aglutinine (koji, dakle, reaguju protiv eritrocita
sa aglutinogenima B), pripadnik grupe B ima anti A aglutinine, pripadnik grupe AB nema
aglutinina, dok pripadnik grupe O ima i anti A i anti B aglutinine.
Osim što kod transfuzije krvi treba voditi brigu o podudarnosti krvnih grupa ABO
sistema, treba voditi brigu i o podudarnosti s Rh (rhesus) sistemom. Naime, eritrociti mogu
imati na svojim membranama i tzv. Rh aglutinogene i to su Rh pozitivne osobe (oko 85 %
populacije), dok one ostale (oko 15 %) su onda Rh negativne.

3
II ABO sistem
Ovaj sistem krvnih grupa je univerzalan kod svih ljudi, a u složenijem obliku javlja se i kod
ostalih sisara.
Geni za ABO sistem smešteni su na šesnaestom hromozomu. Svaka osoba ima dva ovakva
hromozoma i na svakom od njh ovi genu su aktivni, što se označava kao kodominantna
ekspresija gena. Ovi geni mogu da se jave u tri varijante koje se označavaju kao A, B ili O.
Produkti ovih gena nisu antigeni eritrocita, već enzimi koji ih stvaraju.
Većina ljudi stvara antitela na onaj antigen koji nema. Primera radi, osobe krvne grupe O
imaju antitela i protiv antigena A (anti-A) i protiv antigena B (anti-B), zato što nemaju ni A
ni B antigen.
KRVNE ANTIGENI NA ERITROCITU ANTITELA
GRUPE
A A anti-B
B B anti-A
AB AB \
O \ anti-A
anti-B

Na osnovu prisustva aglutinogena A i B u eritrocitima i izoaglutinina α i β u krvnoj plazmi

odnosno serumu, sve osobe se mogu podeliti u četiri glavne krvne grupe.

Krvna Aglutinogen Aglutinin Potpuna Eritrocite Serum Mogućnost

grupa eritrocita seruma formula aglutinuju aglutinuje transfuzije
serumi eritrocite
grupa grupa
O O αiβ O,α,β ni jedne A, B, AB univerzalni
davalac
A A β A,β O, B B, AB /
B B α B,β O, A A, AB /
AB AB -O AB,O O, A i B ni jedne univerzalni
primalac

4
Kao što se iz tabele vidi, osobe O grupe nemaju u eritrocitima aglutinogene A ni B.
Osobe O krvne grupe imaju u svojim eritrocitima polisaharid vrlo slabe antigenosti,
aglutinogen protiv koga u serumu ovih osoba nema aglutinina. Ove osobe u krvnoj plazmi i
serumu imaju oba aglutinina α i β. Pošto se pri transfuziji krvi aglutinuju i hemolizuju
eritrociti davaoca, krv osoba ove grupe može se dati bilo kojoj osobi, jer njeni eritrociti
nemaju aglutinogena. Zato se O krvna grupa I naziva grupom univerzalnih davalaca.
Jedino u izuzetno retkim slučajevima pri ponavljanim transfuzijama O krvne grupe mogu se u
krvi primalaca javiti imuno aglutinini protiv eritrocita O krvne grupe.
Eritrociti osoba A grupe imaju aglutinogen A, dok se u njihovoj plazmi nalazi agglutinin β;
kod osoba B grupe u eritrocitima se nalazi aglutinogen B,a u serumu aglutinin α, dok se u
eritrocitima osoba grupe AB nalaze oba aglutinogena i A i B, a u plazmi nema ni jednog
aglutinina. Zato osobe AB grupe mogu primiti krv bilo koje druge krvne grupe - univerzalni
primaoci.

Mogućnost transfuzije krvi osoba raznih krvnih grupa. Krv se može davati osobama iste krvne
grupe, ili osobama krvnih grupa koje pokazuju strelice.

Krvne grupe se nasleđuju po Mendelovim zakonima nasleđivanja, što se koristi pri sporovima
oko očinstva - za isklučivanje očinstva.
Medicinski značaj krvnih grupa je dvostruk. Bez poznavanja krvnih grupa i brižljivog vođenja
računa o njima nemoguća je primena transfuzije krvi, koja danas u većem broju medicinskih
grana predstavlja spasonosno terapijsko sredstvo. S druge strane, krvne grupe se uspešno
koriste u sudskoj medicini i kriminalistici za identifikaciju pojedinih osoba, pošto se kod
velikog broja lica aglutinogeni izlučuju i u nizu sekreta: pljuvački i dr., pa se na osnovu toga
vrši identifikacija,na primer, pomoću opuška cigarete.

5
III RH FAKTOR

Rh-aglutinogen eritrocita nazvan je tako što je otkriven i kod jedne vrste majmuna (Macaccus
rhesus). Kod ljudi se Rh-aglutinogennalazi u oko 87% osoba i one se označavaju kao rezus -
pozitivne (RH +). Ostatak (13% osoba) nema ovog aglutinogena u eritrocitima i označavaju
se kao rezus - negativne (Rh-). Rezus-aglutinogen je dominantno nasledan, što znači da će u
braku osoba Rh+ i Rh- dete biti uvek Rh+. Rh faktor ima i određeni praktični značaj u
medicini. Ukoliko se osobi sa Rh- daje više puta transfuzija krvi koje su Rh+, doći će do
imunizacije i sinteze anti-Rh-aglutinina. Koji će pri kasnijim transfuzijama dovesti do
transfuzionih reakcija - aglutinacije i hemolize unetih eritrocita.
Kod mešovitih brakova u kojima je muž Rh+, a žena Rh- dete će uvek biti Rh+ (pošto se ovaj
aglutinogen dominatno nasleđuje) i u toku njegovog intra uterinog razvića može doći preko
placente do senzibilizacije majke i stvaranja anti-Rh-aglutinina. Prisustvo ovih aglutinina u
krvi majke može u toku graviditeta ili porođaja biti uzrok hemolize u krvotoku fetusa odnosno
novorođenčeta i dovesti bilo do smrti ploda ili teških hemolitičkih anemija novorođenčeta.

Učestalost Rh faktora

Ovo je predviđena učestalost Rh faktora u stanovništvu,na bazi pojavljivanja

genotipa
stanovništvo Rh- Rh+
Evropsko poreklo 16% 84%
Afričko poreklo 0.9% 99.1%
Neevropsko,neafričko 0.1% 99.9%

6
 IV INTERREAKCIJA

I pored kompatibilnnosti krvi davaoca i krvi primaoca u ABO i Rh sistemu, može doći do
neslaganja u drugim sistemima krvnih grupa. Da bi se ovakve reakcije izbegle, pre davanja
krvi mora se uraditi interreakcija. Suština interreakcije je u tome da se meša uzorak plazme
primaoca sa eritrocitima davaoca i obrnuto,eritrociti primaoca sa plazmom davaoca. Ukoliko
ne dođe do reakcije aglutinacije, krv se može dati . U suprotnom, ako je u bilo kom slu;aju
došlo do aglutinacije, krv davaoca nije kompatibilna sa krvlju primaoca i ne sme se davati.

V ZAKLJUČAK

Za kraj bi ponovio da pri kontaktu aglutinogena sa njegovim aglutininima dolazi do

pojave aglutinacije, tj. slepljivanja eritrocita. To se događa kada dođe do transfuzije krvi
između nesrodnih krvnih grupa, te na temelju toga zaključujemo da takva reakcija može
dovesti do smrti, te da je pri transfuziji preko potrebno voditi brigu o krvnim grupama, ma
koliko ona hitna bila.Iz svega ovoga vidimo koliko je spoznaja krvnih grupa bila veliki korak
u medicini,i koliko je njen pronalazak bitan faktor koji je uticao ,i utiče,na povećanje životnog
veka globalne populacije.

7
 VI LITERATURA

1. Dušan M. Mitrović, Sanja D. Mazić Radovanović, Miloš M. Petrović; Osnovi

fiziologije čoveka, Beograd, 2011
2. Anđelković I., Stajkovac A., Ilić A.; Anatomija i fiziologija za 1. razred medicinske i
zubotehničke škole, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 2004
3. www.wikipedia.com
4. http://www.bionet-skola.com