พฤตติกรรมททที่เกติดจากการเรทยนรรร (Learned behavior)

ประเภทพฤตติกรรมของสสัตวว

พฤตติกรรมของสสัตวว์เปป็ นผลจากการททางานรร่ วมกสันระหวร่างพสันธธุกรรมและสภาพแวดลล้ อม โดยททที่หนร่อย

พสันธธุกรรมจะควบคธุมระดสับการเจรติ ญของสร่วนตร่างๆ ของสสัตว? เชร่นระบบประสาท ฮอรว์ โมน กลล้ ามเนน นื้อ และ
อนที่นๆ ททที่เปป็ ฯปสั จจสัยสทาคสัญกร่อใหล้ เกติดพฤตติกรรมขณะททที่สภาพแวดลล้ อมหรน อประสบการณว์ททที่สตสั วว์ไดล้ รสับในภายหลสัง
ททาใหล้ พฤตติกรรมเปลทที่ยนแปลงไปไดล้ มาหบล้ างนล้ อยบาง เปป็ ฯการยากททที่จะตสัดสตินวร่าพสันธธุกรรมหรน อสภาพ
แวดลล้ อมมทอติทธติพลตร่อพฤตติกรรมมากกวร่ากสัน อติทธติพลของพสันธธุกรรมจะเหป็ฯไดล้ ชดสั เจนในสสัตวว์ชนตท สั นื้ ที่ามากกวร่า
สสัตวว์ชนสสู
สั นื้ ง ดล้ วยเหตธุนท นื้นสักวติทยาศาสตรว์ ททที่ตล้องการจะศศึกษาพน นื้นฐานทางธรรมชาตติททที่แทล้ จรติ งของพฤตติกรรมจศึง
นติยมศศึกษาในสสัตวว์ชนตท สั นื้ ที่า
โดยทสัวที่ ไปแลล้ วการแสดงพฤตติกรรมของสสัตวว์ในธรรมชาตติมกสั เกติดขศึ นื้นเพนที่อประโยชนว์ในการอยสูร่รอด ตลอดจน
เพนที่อรสักษาเผร่าพสันธธุว์ของตนเอง พฤตติกรรมททที่ถกสู จสัดวร่ามทแบบแผนททที่งร่ายททที่สดธุ และททาใหล้ สตสั วว์อยสูร่รอดไดล้ คนอการ
หลทกเลทที่ยงททที่จะถสูกฆร่า ดสังนสันพฤตติ นื้ กรรมททที่เกทที่ยวขล้ องกสับการหลบหลทกหนทศตสั รสูจงศึ แสดงออกไดล้ อยร่างรวดเรป็ ว
อยร่างไรกป็ดทเพนที่องร่ายแกร่การศศึกษาและททาความเขล้ าใจในททที่นท นื้จะแบร่งประเภทของพฤตติกรรมออกเปป็ น 2 แบบคนอ
1. พฤตติกรรมททที่มทมาแตร่กทาเนติด (inherited behavior)
2. พฤตติกรรมการเรท ยนรสูล้ (learned behavior)
1.พฤตติกรรมททที่มทมาแตต่ กกาเนติด (Inherited behavior ):: เปป็ นพฤตติกรรมแบบงร่ายๆ เปป็ นลสักษณะเฉพาะททที่ใชล้
ในการตอบสนองตร่อสติที่งเรล้ าชนติดใดชนติดหนศึที่ง เชร่น แสง เสทยง แรงโนล้ มถร่วงของโลก สารเคมท หรน อเหตธุการณว์ททที่
เกติดเปป็ นชร่วงเวลาททที่สมทที่าสมอ เชร่น กลางวสัน กลางคนน นท นื้าขศึ นื้นนท นื้าลง ตลอดจนการเปลทที่ยนแปลงฤดสูกาล ตอบ
สนองตร่อการเคลนที่อนไหวเพนที่อปรสับตทาแหนร่งททที่เหมาะสม ความสามารถในการแสดงพฤตติกรรมไดล้ มาจาก
พสันธธุกรรมเทร่านสันนื้ ไมร่จทาเปป็ นตล้ องเรท ยนรสูล้มากร่อน มทแบบแผนททที่แนร่นอนเฉพาะตสัว สติที่งมทชทวติตชนติดเดทยวกสันจะ
แสดงลสักษณะเหมนอนกสันหมด

สรรุ ปลสักษณะของพฤตติกรรมททที่มทแตต่ กกาเนติด ไดล้ แกร่

1. เปป็ นนพฤตติกรรมงร่ายๆททที่ตอบบสนองตร่อสติที่งเรล้ าชนติดใดชนติดหนศึที่ง
2. การแสดงพฤตติกรรมไดล้ มาจากพสันธธุกรรมเทร่านสันนื้ ไมร่จทาเปป็ นตล้ องเรท ยนรสูล้มากร่อน
3. มทแบบแผนททที่แนร่นอนเฉพาะตสัว สติที่งมทชทวติตชนติดเดทยวกสันจะแสดงลสักษณะเหมนอนกสันหมด
ชนติดของพฤตติกรรมททที่มทมาแตต่ กกาเนติด
1. รท เฟลป็กซว์ (Reflex)
2. พฤตติกรรมแบบรท เฟลป็กซว์ตร่อเนนที่อง (Chain of Reflexes) หรน อ สสัญชาตญาณ (Instinct)
3. ไคนทซทส (Kinesis)
4. แทกซทส (Taxis)
รทเฟลล็กซว (Reflex)
พฤตติกรรมแบบรท เฟลกซว์ ( Reflex ) เปป็ นพฤตติกรรมททที่สวร่ นใดสร่วนหนศึที่งของรร่ างกายตอบสนองตร่อสติที่งเรล้ าททที่มา
กระตธุล้นอยร่างรวดเรป็วทสันทททนสั ใด พฤตติกรรมแบบนท นื้มทความสทาคสัญ เพราะชร่วยใหล้ สติที่งมทชทวติตรอดพล้ นจากอสันตราย
ไดล้ เชร่น
- การกระพรติ บตาเมนที่อผงเขล้ าตา
- การยกเทล้ าหนททนสั ททเมนที่อเหยทยบหนาม ของแหลม หรน อของรล้ อน
- การไอ การจาม เมนที่อมทสติที่งแปลกปลอมเขล้ าไปในทางเดตินหายใจ

พฤตติกรรมแบบรทเฟลล็กซว ตต่อเนนที่อง (Chain of Reflexes)

เปป็ นพฤตติกรรมททที่ประกอบดล้ วยพฤตติกรรมยร่อยๆ หลายพฤตติกรรมททที่เปป็ นปฏติกติรติยารท เฟลกซว์ ซศึงที่ เกติดขศึ นื้นอยร่างตร่อ
เนนที่องกสัน แตร่เดติมใชล้ คทาวร่า สสัญชาตญาณ ( Instinct ) แตร่ในปสั จจธุบนสั คทานท นื้ใชล้ กนสั นล้ อยมากในทางพฤตติกรรม
เพราะมทความหมายกวล้ างเกตินไป ซศึงที่ อาจรวมไปถศึงพฤตติกรรมททที่มทมาแตร่กทาเนติดทธุกๆแบบดล้ วย สสัตวว์พวกแมลง
สสัตวว์เลน นื้อยคลาน และสสัตวว์ปทก จะมทพฤตติกรรมแบบเดร่นชสัด เชร่น
- การดสูดนมของทารก
- การสรล้ างรสังของนกและแมลง
- การชสักใยของแมงมธุม
- การกตินอาหารของสสัตวว์แตร่ละชนติด เชร่น การแทะมะพรล้ าวของกระรอก
- การเกท นื้ยวพาราสทของสสัตวว์ตาร่ งๆ
- การฟสั กไขร่และเลท นื้ยงลสูกอร่อนของสสัตวว์
- การจทาศทลและการอพยพยล้ ายถติที่นของสสัตวว์
พฤตติกรรมแบบไคนทซติส ( Kinesis ) ::
เปป็ นพฤตติกรรมททที่ตอบสนองตร่อสติที่งเรล้ าดล้ วยการเคลนที่อนททที่ทงตสั สั นื้ วแบบมททติศทางไมร่แนร่นอน คนอ มททติศทางททที่ไมร่
สสัมพสันธว์กบสั ทติศทางของสติที่งเรล้ า พฤตติกรรมแบบนท นื้มสักพบในสสัตวว์ไมร่มทกระดสูกสสันหลสังชสันตท นื้ ที่า และพวกโพรตติสตว์ ซศึงที่
มทหนร่วยรสับความรสูล้สกศึ ททที่มทประสติทธติภาพไมร่ดทพอ เชร่น
- การเคลนที่อนททที่ออกจากบรติ เวณททที่อณ ธุ หภสูมติสงสู ของพารามทเซทยม
- การเคลนที่อนททที่หนทฟองแกก๊ ส CO2 ของพารามทเซทยม
- การเคลนที่อนททที่ของตสัวกธุล้งเตล้ นเมนที่ออยสูร่ในความชน นื้นททที่แตกตร่างกสัน

พฤตติกรรมแบบแทกซติส ( Taxis )::

เปป็ นพฤตติกรรมการเคลนที่อนททที่เขล้ าหาหรน อหนทจากสติที่งเรล้ าอยร่างมททติศทางททที่แนร่นอน พฤตติกรรมแบบนท นื้มสักพบในสติที่งมท
ชทวติตททที่มทหนร่วยรสับความรสูล้สกศึ ททที่มทประสติทธติภาพดทพอจะสามารถรสับรสูล้และเปรท ยบเททยบสติที่งเรล้ าไดล้ เชร่น
- การเคลนที่อนททที่เขล้ าหาแสงสวร่างของพลานาเรท ย
- การเคลนที่อนททที่ของหนอนแมลงวสันหนทแสง
- การเคลนที่อนททที่ของแมลงเมร่าเขล้ าหาแสง
- การเคลนที่อนททที่ของคล้ างคาวเขล้ าหาแหลร่งอาหารตามเสทยงสะทล้ อน
- การบตินเขล้ าหาผลไมล้ สกธุ ของแมลงหวทที่

2.พฤตติกรรมททที่เกติดจากการเรทยนรรร
- เปป็ นพฤตติกรรมททที่เกติดขศึ นื้นไมร่ไดล้ ถล้ าไมร่มทการเรท ยนรสูล้มากร่อน เปป็ นพฤตติกรรมททที่ซบสั ซล้ อน สสัตวว์จะมทพฤตติกรรม
เชร่นนท นื้ไดล้ ตล้องมทระบบประสาท สสัตวว์ททที่มทระบบประสาทดทจะเรท ยนรสูล้ไดล้ มาก ในสสัตวว์ประเภทดสูดนม จะมท
พฤตติกรรมแบบนท นื้ดทททที่สดธุ
- เปป็ นพฤตติกรรมททที่เกติดขศึ นื้นโดยอาศสัยประสบการณว์ในอดทต ซศึงที่ เกติดในสสัตวว์ททที่มทระบบประสาทสร่วนกลาง
สสัตวว์พวกแรกสธุดททที่มทพฤตติกรรมการเรท ยนรสูล้คนอหนอนตสัวแบนในไฟลสัมแพลธติเฮลมตินตติสพฤตติกรรมททที่เกติดจากการ
เรท ยนรสูล้ สามารถแบร่งออกไดล้ หลายประการคนอ

พฤตติกรรมการฝสั งใจ
เกติดขศึ นื้นเฉพาะในวสัยแรกเกติดและมทการตอบสนองตร่อสติที่งเรล้ าททที่ไดล้ รสับครสังนื้ แรกสธุดในชทวติต เชร่น การเดติน
ตามวสัตถธุททที่สงร่ เสทยงไดล้ และเคลนที่อนททที่ไดล้ ของลสูกไกร่ ลสูกหร่าน ลสูกหนสู ลสูกสธุนขสั วสัว ควาย และลติง
เมนที่อไดล้ รสับสติที่งเรล้ าครสังนื้ แรกสธุดในชทวติตแลล้ ว อาจไมร่ตอบสนองทสันททแตร่อาจตอบสนอง เมนที่อถศึงระยะ
เวลาททที่มทความพรล้ อมของรร่างกาย เชร่น การวร่ายนท นื้ากลสับมาวร่างไขร่ยงสั แมร่นท นื้าเดติมททที่มนสั เกติดของปลา แซมมอล
โดยสติที่งเรล้ าททที่ไดล้ รสับครสังนื้ แรก คนอ กลตินที่ ของแมร่นท นื้าหรน อการบตินกลสับมาวร่างไขร่ของแมลงหวทที่บนพนชชนติดหนศึที่งททที่มนสั
เกติดโดยกลตินที่ ของพนชชนติดนสันๆ นื้ เปป็ นสติที่งเรล้ าพฤตติกรรมการผสมพสันธธุว์โดยการเลนอกคสูร่ผสมพสันธธุว์ททที่มนสั ไดล้ สมสั ผสัสคธุล้น
เคยตสังแตร่
นื้ เลป็กๆ มากกวร่านกสปท ชทสว์เดทยวกสัน
พฤตติกรรมการฝสั งใจ เปป็ นพฤตติกรรมททที่เกติดขศึ นื้นไดล้ กป็ตร่อเมนที่อสติที่งเรล้ านสันตล้
นื้ องกระตธุล้นในชร่วงเวลาจทากสัด
ของ
วสัยแรกเกติด ชสัวที่ ระยะเวลาหนศึที่งเทร่านสันนื้ ซศึงที่ แรกวร่าระยะวติกฤต ซศึงที่ เมนที่อพล้ นระยะนท นื้แลล้ วสสัตวว์จะไมร่แสดงพฤตติกรรมนท นื้
อทก แมล้ จะไดล้ รสับสติที่งเรล้ านท นื้อทกกป็ตาม เชร่น ชร่วงระยะวติกฤตของการฝสั งใจตร่อวสัตถธุททที่เคลนที่อนททที่ไดล้ ของลสูกหร่านหรน อสสัตวว์
ปท กอนที่นๆ ประมาณ 15 ชสัวที่ โมง หลสังฟสั กออกจากไขร่ ถล้ าเกตินชร่วงเวลานท นื้ไปแลล้ วโอกาสททที่จะแสดงพฤตติกรรมดสัง
กลร่าวจะลดนล้ อยลงไป

การฝสั งใจของลสูกสสัตวว์ททที่คติดวร่าคนคนอพร่อแมร่ของตนจศึงเดตินตามพวกเขาตลอดเวลา

พฤตติกรรมความเคยชติน - เปป็ นการเรท ยนรสูล้ททที่งร่ายททที่สดธุ คนอเปป็ นอาการตอบสนองของสสัตวว์ททที่มทตร่อตสัวกระตธุล้น

ซศึงที่ ไมร่มทความหมายตร่อการดทารงชทวติตของมสันเลย เชร่น สธุนขสั จล้ องมองเหร่าเครนที่ องบตินในครสังนื้ แรกททที่มนสั ไดล้ ยตินเสทยง
เครนที่ องบตินแตร่เมนที่อมสันไดล้ ยตินซท นื้าทธุกๆวสัน และไมร่ไดล้ เกติดผลอะไรกสับตสัวมสัน มสันกป็เลติกสนใจไปเอง

พฤตติกรรมการเรทยนรรร อยต่ างมทเงนที่อนไข -เปป็ นการนทาสติที่งกระตธุล้นชนติดหนศึที่งเขล้ าไปแทนททที่สติที่งกระตธุล้นเดติมในการ

ชสักนทาใหล้ เกติดการตอบสนองชนติดเดทยวกสันขศึ นื้น เชร่น ทธุกครสังนื้ ททที่สนธุ ขสั ไดล้ กลตินที่ หรน อเหป็นอาหารกป็จะนท นื้าลายไหล การ
เรท ยนรสูล้จะหายไปไดล้ เมนที่อหยธุดการใหล้ รางวสัล

พฤตติกรรมการเรทยนรรร โดยการทดลองทกาหรน อการลองผติดลองถรก สสัตวว์จะแสดงพฤตติกรรมททที่ตอบสนอง

ตร่อสติที่งเเรล้ าททที่เปป็ นประโยชนว์ตร่อตสัวมสันอทกครสังนื้ ถล้ ามทโอกาสททาไดล้ และจะไมร่พยายามแสดงพฤตติกรรมททที่ตอบสนอง
ตร่อสติที่งเรล้ าททที่ไมร่เปป็ นประโยชนว์ตร่อตสัวมสัน เชร่น การใหล้ ไสล้ เดนอนเลนอกเดตินไปในกลร่องรสูปตสัว T ซศึงที่ ขล้ างหนล้ าโปรร่ งแสง
แตร่มทกระแสไฟฟล้าอร่อนๆ และอทกขล้ างหนศึที่งมนดและอสับชน นื้น ในตอนแรกไสล้ เดนอนจะเลนอกเดตินทางมนดเพทยง 50?
เมนที่อใหล้ เดตินใหมร่พบวร่าเลนอกเดตินทางมนดเพติที่มขศึ นื้นเปป็ น 90 ?เปป็ นพฤตติกรรมททที่ไมร่สามารถหาความสสัมพสันธว์ระหวร่าง
สติที่งเรล้ าไดล้ ไมร่มทแผนการเปป็ นขสันตอนในการแกล้
นื้ ปสัญหา ไมร่สามารถคาดคะเนผลททที่จะเกติดขศึ นื้นไดล้ ลองททาดสูกร่อนซศึงที่
ถล้ าเกติดผลดทกป็จะททาตร่อไปถล้ าเกติดผลเสทยกป็จะลดการกระททา ดสังนสันแรกๆ นื้ เปอรว์ เซป็นตว์กระททาถสูกและผติดจะพอๆ
กสัน แตร่ในครสังนื้ หลสังๆ เปอรว์ เซป็นตว์ กระททาถสูกและผติดจะพอๆกสัน แตร่ในครสังนื้ หลสังๆ เปอรว์ เซป็นตว์ถกสู จะสสูงขศึ นื้น
เปอรว์ เซป็นตว์ผติดจะลดลง
การทดลองทกาหรน อการลองผติดลองถรก
พฤตติกรรมการเรทยนรรร แบบใชร เหตรุผล ( Reasoning )

เปป็ นพฤตติกรรมททที่แสงดออกโดยใชล้ สตติปสัญญาในการแกล้ ปสัญหาตร่างๆ โดยไมร่ตล้องทดลองททา ซศึงที่ เปป็ นการใชล้

ประสบการณว์หลายอยร่างในอดทตมาชร่วยในการแกล้ ปสัญหาสถานการณว์ใหมร่ในครสังนื้ แรก เชร่น
- การทดลองของโคเลอรว์ ( W. Kohler ) เกทที่ยวกสับการแกล้ ปสัญหาของลติงชติมแพนซท
- การใชล้ เหตธุผลของคนในการแกล้ ปสัญหาตร่างๆ

เปล็ นพฤตติกรรมททที่เกติดขศึ นื้นไดล้ โดยอาศสัยประสบการณว์หรน อการเรท ยนรสูล้ของสสัตวว์ พฤตติกรรมแบบสร่วนนท นื้สร่วนใหญร่

พบในสสัตวว์ชนสสู
สั นื้ งททที่มทระบบประสาทททที่เจรติ ญดท แตร่ในสสัตวว์ชนตท สั นื้ ที่าบางชนติดกป็สามารถแสงดพฤตติกรรมประเภทนท นื้
ไดล้ พฤตติกรรมประเภทนท นื้สามารถแบร่งยร่อยออกเปป็ นแบบตร่างๆไดล้ ดงสั นท นื้
พฤตติกรรมการเรทยนรรร แบบแฮบบติชรเอชสัน ( Habituation ) เปป็ นพฤตติกรรมททที่สตสั วว์หยธุดตอบสนองตร่อสติที่งเรล้ า
เดติม แมล้ จะยสังไดล้ รสับการกระตธุล้นอยสูร่ เนนที่องจากสสัตวว์เรท ยนรสูล้แลล้ ววร่าสติที่งเรล้ านสันไมร่
นื้ มทผลตร่อการดทาเนตินชทวติตของตสัวเอง
เชร่น
- การททที่นกลดอสัตราการบตินหนทหร่นธุ ไลร่กา
- การเลติกแหงนมองตามเสทยงเครนที่ องบตินของสธุนขสั ททที่อาศสัยอยสูร่แถวสนามบติน
 สธุนขสั และหมทคล้ นธุ เคยกสับคน
พฤตติกรรมการเรทยนรรร แบบมทเงนที่อนไข ( Conditioning )
เปป็ นพฤตติกรรมการตอบสนองสติที่งเรล้ าททที่ไมร่แทล้ จรติ งไดล้ เชร่นเดทยวกสับสติที่งเรล้ าททที่แทล้ จรติ ง เชร่น
- การทดลองของ อทวาน พาฟลอฟ ( Ivan Pavlov ) นสักสรท รวติทยาชาวรสัสเซทย เปป็ นการทดลองวร่า สธุนขสั หลสังที่
นท นื้าลายเมนที่อไดล้ ยตินเสทยงกระดติที่ง (สติที่งเรล้ าททที่ไมร่แทล้ จรติ ง)
1. กร่อนการเรท ยนรสูล้ ใหล้ อาหาร (สติที่งเรล้ าททที่แทล้ จรติ ง) สธุนขสั นท นื้าลายไหล
2. ระหวร่างการเรท ยนรสูล้ ใหล้ อาหาร (สติที่งเรล้ าททที่แทล้ จรติ ง) สธุนขสั นท นื้าลายไหล พรล้ อมสสันที่ กระดติที่ง (สติที่งเรล้ าททที่ไมร่แทล้ จรติ ง)
3. หลสังการเรท ยนรสูล้ สสันที่ กระดติที่ง (สติที่งเรล้ าททที่ไมร่แทล้ จรติ ง) สธุนขสั นท นื้าลายไหล
- การฝศึ กสสัตวว์เลท นื้ยงททที่บล้านใหล้ แสนรสูล้ ฝศึ กสสัตวว์ไวล้ ใชล้ งาน ฝศึ กสสัตวว์แสดงละคร ลล้ วนมทพน นื้นฐานมาจากพฤตติกรรมการ
เรท ยนรสูล้แบบมทเงนที่อนไขทสังสติ นื้ นื้น
 ภาพ อทวาน พาฟลอฟ ( Ivan Pavlov )

พฤตติกรรมทางสสังคมของสสัตวว (Social Behavior)

พฤตติกรรมทางสสังคมของสสัตวว (Social Behavior)

มทการสนที่อสารในหลายรสูบแบบดสังนท นื้
1.การสนที่อสารดล้ วยทร่าทาง ( Visual Signal ) เปป็ นทร่าทางททที่สตสั วว์แสดงออกมาอาจจะเปป็ นแบบงร่ายๆ หรน ออาจมท
หลายขสันตอนทท
นื้ ที่สมสั พสันธว์กนสั เชร่น
- การแยกเขท นื้ยวของแมว
- การเปลทที่ยนสทของปลากสัดขณะตร่อสสูล้กนสั
- สธุนขสั หางตกเมนที่อตร่อสสูล้แพล้ และวติที่งหนท
- นกยสูงตสัวผสูล้รทาแพนหางขณะเกท นื้ยวพาราสท นกยสูงตสัวเมทย
- การเตล้ นระบทาของผศึ นื้งเพนที่อบอกแหลร่งและปรติ มาณของอาหาร ถล้ าแหลร่งอาหารอยสูใร่ กลล้ จะเตล้ นเปป็ นรสูปวงกลม
แตร่ถล้าแหลร่งอาหารอยสูร่ไกล จะเตล้ นคลล้ ายรสูปเลขแปด และมทการสร่ายกล้ นไปมาดล้ วย โดยถล้ าสร่ายกล้ นเรป็ ว แสดงวร่า
ปรติ มาณอาหารมทมาก
ภาพ นกยสูงตสัวผสูล้รทาแพนเพนที่อหาคสูร่ ภาพ การเกท นื้ยวพาราสทของงสู
 ภาพ การเตล้ นระบทาของผศึ นื้งเพนที่อบอกแหลร่งและปรติ มาณของอาหาร

2. การสนที่อสารดร วยเสทยง ( Sound Signal) เสทยงของสสัตวว์ททที่เปลร่งออกมาในแตร่ละครสังนื้ จะแสดงถศึงการตอบ

สนองสติที่งเรล้ าตร่างๆ และสนที่อความหมายททที่แตกตร่างกสัน เชร่น
- เสทยงททที่ททาใหล้ เกติดการรวมกลธุมร่ เชร่น เสทยงของนกรล้ อง ไกร่ แกะ และกระรอก
- เสทยงเรท ยกคสูร่เพนที่อผสมพสันธว์ เชร่น เสทยงรล้ องของกบและคางคก เสทยงขยสับปท กของยธุงตสัวเมทยเพนที่อเรท ยกยธุงตสัวผสูล้
- เสทยงเตนอนภสัย เชร่น เสทยงรล้ องของเปป็ ด นก และเสทยงเหร่าของสธุนขสั
- เสทยงแสดงความโกรธ เชร่น เสทยงรล้ องของแมว สธุนขสั และชล้ าง
3. การสนที่อสารดร วยการสสัมผสัส ( Physical Contract ) เปป็ นการสนที่อสารโดยใชล้ อวสัยวะสร่วนใดสร่วนหนศึที่งสสัมผสัส
กสับสสัตวว์พวกเดทยวกสันหรน อตร่างพวกกสัน เพนที่อนกระตธุล้นใหล้ เกติดพฤตติกรรมโตล้ ตอบกสัน การสสัมผสัสเปป็ นการสนที่อสารททที่
สทาคสัญอยร่างหนศึที่งของสสัตวว์ โดยเฉพาะอยร่างยติที่งในสสัตวว์เลท นื้ยงลสูกดล้ วยนม การสสัมผสัสจะเปป็ นการถร่ายทอดความ
รสัก และมทสวร่ นสทาคสัญตร่อการพสัฒนาของลสูกอร่อน ททาใหล้ ลกเกติดความรสูล้สกศึ อบอธุร่นและปลอดภสัย
ตสัวอยร่างสสัตวว์ททที่มทการสนที่อสารดล้ วยวติธทนท นื้ ไดล้ แกร่
- สธุนขสั เขล้ าไปเลทยปากสธุนขสั ตสัวททที่เหนนอกวร่า เพนที่อบร่งบอกถศึงความเปป็ นมติตรหรน ออร่อนนล้ อมดล้ วย
- ลติงชติมแพนซทยนที่นมนอใหล้ ลติงตสัวททที่มทอทานาจเหนนอกวร่าจสับในลสักษณะหงายมนอใหล้ จบสั
- ลสูกนกนางนวลบางชนติดใชล้ จะงอยปากจติกททที่จะงอยปากของแมร่นกเพนที่อขออาหาร
4. การสนที่อสารดร วยสารเคมท ( Chemical Signal ) สสัตวว์หลายชนติดใชล้ สารเคมทททที่เรท ยกวร่า ฟท โรโมน
( Pheromone ) ซศึงที่ เปป็ นสารเคมทททที่สตสั วว์สรล้ างขศึ นื้น เมนที่อหลสังที่ ออกมาภายนอกรร่ างกายจะมทผลตร่อสสัตวว์อนที่นททที่เปป็ น
ชนติดเดทยวกสัน ททาใหล้ เกติดพฤตติกรรมตร่างๆไดล้ เชร่น
- ดศึงดสูดเพศตรงขล้ าม เชร่น การททที่ผทเสน นื้อกลางคนนตสัวเมทยหลสังที่ สารเคมทออกมา เพนที่อใหล้ ดงศึ ดสูดผทเสน นื้อกลางคนนตสัวผสูล้ททที่
อยสูร่หร่างหลายกติโลเมตรใหล้ บตินมาหาไดล้ หรน อการททที่ชะมดหลสังที่ สารเคมทททที่ดงศึ ดสูดเพศตรงขล้ ามไดล้
- บอกอาณาเขต เชร่น กวางบางชนติดจะแตะสารเคมทกบสั ตล้ นไมล้ เพนที่อบอกอาณาเขต และการททที่เสนอดาวหรน อสธุนขสั
ถร่ายปสั สสาวะไวล้ ในททที่ตาร่ งๆ เพนที่อบอกอาณาเขต
- นทาทาง เชร่น การหาอาหารของมด มดจะใชล้ ปลายทล้ องแตะททที่พน นื้นแลล้ วปลร่อยสารเคมทออกมาเปป็ นระยะๆททาใหล้
มดตสัวอนที่นๆ ตติดตามไปยสังแหลร่งอาหารไดล้ ถกสู
ภาพ เสนอดาวแสดงอาณาเขตโดยการปสั สสาวะ
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
9.1 ตต่ อมไรร ทต่อ
.............. สติที่งมทชทวติตจะสามารถดทารงชทวติตอยสูร่ไดล้ อยร่าง
ปกตติ จทาเปป็ นตล้ องมทการททางานททที่สอดคลล้ องกสันอยร่าง
เหมาะสม ของระบบตร่างๆ การ ควบคธุมดสังกลร่าวจสัด
แบร่งไดล้ 2 ระบบ คนอ ระบบประสาท (nervous
system) และระบบ ตต่ อมไรร ทต่อ (endocrine
system)
การททางาน ประสานงานอยร่างใกลล้ ชติดของระบบทสังนื้
สอง เรท ยกวต่ า ระบบ ประสานงาน (coordination)

การททางานของระบบกลล้ ามเนน นื้อ การรสับรสูล้ การตอบ

สนองสติที่งเรล้ าตร่างๆ เปป็ นหนล้ าททที่ ของระบบประสาท
สร่วนการควบคธุมลสักษณะ ททที่เปลทที่ยนแปลงของรร่ างกายแบบ คร่อยเปป็ น คร่อยไป ของวสัยหนธุร่มสาวททที่ เกติด
ขศึ นื้นอยร่างตร่อเนนที่อง การควบคธุมปรติ มาณสารบางอยร่างในรร่ างกายเปป็ นหนล้ าททที่ของระบบตร่อมไรล้ ทร่อ ททที่
สรล้ าง สารเคมท ททที่เรท ยกวร่า ฮอรว์ โมน ไปควบคธุมการททางานของอวสัยวะเปราหมาย (target organ)
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ตต่ อมไรร ทต่อในรต่ างกายคน ( endocrine gland ) เปป็ นตร่อมททที่ผลติตสารออกมาแลล้ วไมร่มททร่อลทาเลทยง
ออกมาภายนอก ตล้ องอาศสัยการลทาเลทยงไปกสับนท นื้าเลนอด ในสสัตวว์ททที่ไมร่มทเลนอดกป็จะแพรร่ ผร่านไปตาม
เนน นื้อเยนที่อ สารททที่สรล้ างขศึ นื้น เรท ยกวร่า ฮอรว์ โมน ( hormone ) ซศึงที่ มทผลตร่อเนน นื้อเยนที่อหรน ออวสัยวะเฉพาะอยร่าง เรท ยก
อวสัยวะททที่ฮอรว์ โมนไปมทผลเรท ยกวร่า "อวสัยวะเปล้าหมาย"
การสสังเกตวต่ าตต่ อมใดเปล็ นไรร ทต่อจะสสังเกตไดร จากลสักษณะตต่ อไปนท นี้
1.ไมร่มททร่อลทาเลทยงสารททที่ผลติตไดล้ ออกภายนอกตร่อม
2.มทเสล้ นเลนอดจทานวนมากเพนที่อททาหนล้ าททที่ลทาเลทยงสารททที่ตร่อมผลติตไดล้ ไปยสังอวสัยวะททที่เกทที่ยวขล้ อง
3.cell ททที่เปป็ นองคว์ประกอบของตร่อรสูปรร่างพติเศษ สสังเกตไดล้ วร่าแตกตร่างจาก cell อนที่นๆ
4.สารททที่ผลติตไดล้ จะมทลกสั ษณะเฉพาะไมร่สามารถถสูกสรล้ างไดล้ จากตร่อมอนที่น
5.สารททที่ผลติตไดล้ มทผลตร่อเนน นื้อเยนที่อและอวสัยวะของตนเองในลสักษณะจทาเพาะ

-------------------------------------------------------------------------------

9.2 ฮอรว โมนจากตต่ อมไรร ทต่อ และ อวสัยวะททที่สกาคสัญ

ตต่ อมไรร ทต่อใน มนรุษยว มททงสั นี้ หมด 9 ตต่ อม ดสังนท นี้
1. ตต่ อมใตร สมอง
2. ตต่ อมไทรอยดว
3. ตต่ อมพาราไทรอยดว
4. ตสับอต่ อน
5.ตต่ อมหมวกไต ( adrenal gland )
6. ตต่ อมเพศ
7. ฮอรว โมนจากรก
8. ตต่ อมเหนนอสมอง
9. ฮอรว โมนจากไอสว เลตออฟแลงเกอรว ฮานสว
10. ตต่ อมไทมสัส
------------------------------------------ฮอรว โมน (hormone)
คนอสารเคมทททที่สรล้ างจากเนน นื้อเยนที่อหรน อตร่อมไรล้ ทร่อ แลล้ วถสูก
ลทาเลทยงไปตามระบบหมธุนเวทยนของโลหติต เพนที่อททาหนล้ าททที่
ควบคธุมการเจรติ ญเตติบโต ควบคธุมลสักษณะทางเพศ และควบคธุม การททางานของระบบตร่าง ๆ ในรร่างกาย

ฮอรว โมนจากตต่ อมใตร สมอง

ตร่อมใตล้ สมองเปป็ นตร่อมไรล้ ทร่อ อยสูร่บรติ เวณตรงกลางสมอง แบร่งไดล้

เปป็ น 3 สร่วน คนอ

1. ตร่อมใตล้ สมองสร่วนหนล้ า

2. ตร่อมใตล้ สมองสร่วนกลาง

3.ตร่อมใตล้ สมองสร่วนหลสัง

1. ตต่ อมใตร สมองสต่ วนหนร า ททาหนล้ าททที่ผลติตฮอรว์ โมน ดสังนท นื้

- ฮอรว์ โมนโกรท (Growth hormone) ควบคธุมการเจรติ ญเตติบโต ของรร่ างกาย โรคททที่เกติดจากมทฮอรว์ โมนโกรทใน
รร่ างกายมากเกตินไป จะเปป็ นโรคอะโครเมกาลท (acromegaly) คนอจมสูก ปาก มนอ เทล้ าใหญร่
- ฮอรว์ โมนโกนาโดโทรฟติ น (Conadotrophin hormone) ประ กอบดล้ วยฮอรว์ โมนกระตธุล้นฟอลลติเคติล F.S.H.
ฮอรว์ โมนลสูทติไนซว์ ในเพศหญติง

- ฮอรว์ โมน F.S.H. กระตธุล้นใหล้ ฟอลลติเคติลแบร่งเซล และการหลสังที่ ของ L.H. ททาใหล้ เกติดการตกไขร่
ในเพศชาย

- ฮอรว์ โมน F.S.H. ชร่วยกระตธุล้นการเจรติ ญเตติบโตของอสัณฑะ และการสรล้ างอสธุจติ

- ฮอรว์ โมน L.H. กระตธุล้นกลธุมร่ เซลอตินเตอรว์ สตติเชทยลใหล้ หลสังที่ ฮอรว์ โมนเทสโทสเตอโรน (testosterone)

- ฮอรว์ โมนโพรแลกตติน (prolactin) มทหนล้ าททที่กระตธุล้นตร่อมนท นื้านม ใหล้ สรล้ างนท นื้านม

- ฮอรว์ โมนอะดรท โนคอรว์ ตติโคโทรฟติ น (adrenocorticotrophin hormone) หรน อ A.C.T.H ททาหนล้ าททที่กระตธุล้นอะ
ดรท นลสั คอรว์ เทกซว์ ของตร่อมหมวกไตใหล้ สรล้ างฮอรว์ โมนตามปกตติ

- ฮอรว์ โมนกระตธุล้นไทรอยดว์ (thyroid stimulating hormone) หรน อ TSH ททาหนล้ าททที่กระตธุล้นตร่อมไทรอยดว์ใหล้ หลสังที่
ฮอรว์ โมนตาม ปกตติ ฮอรว์ โมนจากตร่อมใตล้ สมองสร่วนหนล้ าจะควบคธุมโดยฮอรว์ โมน ประสาทททที่สรล้ างมาจากไฮโพ
ทาลามสัส

2. ตต่ อมใตร สมองสต่ วนกลาง ททาหนล้ าททที่ผลติตฮอรว์ โมน ดสังนท นื้

- ฮอรว์ โมนเมลาโนไซตว์ (Melanocyte stimulating hormone) หรน อ MSH ททาหนล้ าททที่ททาใหล้ รงควสัตถธุภายในเซล
ผติวหนสังกระจายไปทสัวที่ เซล
3. ตต่ อมใตร สมองสต่ วนหลสัง

เซลนติวโรซทครท ทอรท (neurosecretory cell) สรล้ างฮอรว์ โมน ไดล้ แกร่

- วาโซเพรสซติน (Vasopressin) หรน อฮอรว์ โมนแอนตติไดยสูเรตติก ADH มทหนล้ าททที่ดดสู นท นื้ากลสับของหลอดไต และ
กระตธุล้นใหล้ หลอด เลนอดบทบตสัว ถล้ าขาดฮอรว์ โมนนท นื้จะเกติดการเบาจนดททาใหล้ ปสัสสาวะ บร่อย

- ออกซทโทซติน (Oxytocin) ททาหนล้ าททที่กระตธุล้นกลล้ ามเนน นื้อเรท ยบและ อวสัยวะภายใน กระตธุล้นกลล้ ามเนน นื้อรอบ ๆ ตร่อม
นท นื้านมใหล้ ขบสั นท นื้านม ฮอรว์ โมนนท นื้จะหลสังที่ ออกมามากตอนคลอด เพนที่อชร่วยใหล้ กลล้ ามเนน นื้อ มดลสูกบทบตสัวขณะคลอด
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3.ฮอรว โมนจากตต่ อมไอสว เลตออฟแลงเกอรว ฮานสว
ทกาหนร าททที่สรร างฮอรว โมน ไดร แกต่

- อตินซสูลติน สรล้ างจากเซลเบตา มทหนล้ าททที่รสักษาระดสับ นท นื้าตาลในเลนอดใหล้

ปกตติ
- กลสูคากอน (glucagon) สรล้ างมาจากแอลฟาเซล มท หนล้ าททที่กระตธุล้นการสลายตสัวของไกลโคเจนจาก
ตสับใหล้ เปป็ นนท นื้าตาล กลสูโคสมากขศึ นื้น
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
4.ฮอรว โมนจากตต่ อมหมวกไต

ตต่ อมหมวกไต (adrenal gland) ประกอบดล้ วยเนน นื้อเยนที่อ 2 ชนติดคนอ

1. อะดรท นลสั คอรว์ เทกซว์ (adrenal cortex) เปป็ นเนน นื้อเยนที่อชสันนอก

นื้

2. อะดรท นลสั เมดธุลลา (adrenal medulla) เปป็ นเนน นื้อเยนที่อชสันใน

นื้ อะดรท นลสั
คอรว์ เทกซว์ ผลติตฮอรว์ โมนไดล้ มาก สามารถแบร่งออกเปป็ น 2 กลธุมร่ ใหญร่ คนอ

1. ฮอรว โมนกลรโคคอรว ตคติ อยดว (Glucocorticoid hormone) ททาหนล้ าททที่

ควบคธุมเมตาโบลติซมศึ ของคารว์ โบไฮเดรต กระตธุล้นการ เปลทที่ยน
คารว์ โบไฮเดรตและไกลโคเจนเปป็ นกลสูโคส และยสังควบ คธุมสมดธุลของเกลนอแรร่

2. ฮอรว โมนมติเนราโลคอทติคอยดว (mineralocorticoid) ททาหนล้ าททที่ ควบคธุมสมดธุลของนท นื้าและเกลนอแรร่ ใน

รร่ างกาย เชร่น อสัลโดสเตอโรน (aldosterone) ททาหนล้ าททที่ดดสู โซเดทยมกลสับทร่อหนร่วยไต
อะดรท นลสั เมดธุลลา ผลติตฮอรว์ โมนดสังนท นื้

- อะดรท นาลติน (adrenalin) ททาใหล้ นท นื้าตาลในเลนอดเพติที่มขศึ นื้น และ กระตธุล้นการเตล้ นของหสัวใจ

- นอรว์ อะดรท นาลติน (noradrenalin) หลสังที่ จากเสล้ นประสาทซติมพา เทตติก ททาใหล้ ความดสันเลนอดสสูง
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ฮอรว โมนจากตต่ อมไทรอยดว

- ไทรอกซติน (thyroxin) คนอสารททที่สกสัดจากตร่อมไทรอยดว์

ททาหนล้ าททที่ควบคธุมอสัตราการเผาผลาญอาหารตร่าง ๆ ในรร่ างกาย และกระตธุล้น

เมตามอรว์ โฟซติสของสสัตวว์ครศึที่งบกครศึที่งนท นื้าใหล้ เปลทที่ยนเปป็ น ตสัวเตป็มวสัย ถล้ าตร่อม
ไทรอยดว์ไมร่สามารถสรล้ างไทรอกซตินจะททาใหล้ เกติดโรคคอพอก , มติกซทดทมา
แตร่ถล้าตร่อมไทรอยดว์ถกสู กระตธุล้นใหล้ สรล้ าง ฮอรว์ โมนมากเกตินไป ททาใหล้ เกติดโรค
คอพอกเปป็ นพติษ

- แคลซติโทนนติน (Calcitonin) ททาหนล้ าททที่ลดระดสับแคลเซทยมใน เลนอด

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ฮอรว โมนจากอวสัยวะเพศ
เพศชาย

ฮอรว์ โมนแอนโดรเจน (androgens) ประกอบไปดล้ วย เทสโทสเตอโรน

(testosteron) มทหนล้ าททที่ควบคธุมลสักษณะเกทที่ยวกสับ การเปลทที่ยนแปลง
ของเพศชายในชร่วงวสัยรธุร่น
เพศหญติง

- เอสโทรเจน (estrogens) สรล้ างจากเซลลว์ฟอลลติเคติลในรสังไขร่ ฮอรว์ โมน

นท นื้จะตทที่าในขณะมทประจทาเดนอน

- ฮอรว์ โมนโปรเจสเทอโรน (progesterone) สรล้ างจาก คอรว์ ปสัสลสูเททยม

ควบคธุมลสักษณะเกทที่ยวกสับการเปลทที่ยนแปลงของรร่ าง กายในชร่วงวสัยรธุร่น

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ฮอรว โมนจากตต่ อมพาราไทรอยดว

- พาราฮอรว์ โมน (parathormone) ททาหนล้ าททที่รสักษาสมดธุลและ ฟอสฟอรสัสในรร่ างกายใหล้ คงททที่

ฮอรว์ โมนจากตร่อมไพเนทยล ตร่อมไพเนทยลอยสูร่บรติ เวณกศึที่งกลางของ สมองสร่วนเซรท บรสัมพสูซล้ายและพสูขวา ตร่อมนท นื้ไมร่

ไดล้ ททาหนล้ าททที่สรล้ าง ฮอรว์ โมน ตร่อมนท นื้จะสรล้ างเมลาโทนติน (melatonin) ในคนและสสัตวว์ ชสันสสู
นื้ งในชร่วงวสัยรธุร่นและ
ยสับยสังการเจรติ
นื้ ญเตติบของอวสัยวะสนบพสันธธุว์ ถล้ าขาดจะททาใหล้ เดป็กเปป็ นหนธุร่มสาวเรป็ วกวร่าปกตติ

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
9.3 การรสักษาดรุลยภาพของรต่ างกายดร วยฮอรว โมน

........... การควบครุมการหลสัที่งฮอรว โมน (Control of Hormone Secretion)

........... การควบคธุมการหลสังที่ ฮอรว์ โมนจากตร่อมไรล้ ทร่อสร่วนใหญร่เปป็ นกลไกแบบ
ตอบสนองกลสับ (feedback mechanism) ซศึงที่ อาจจะเปป็ นไปในทางบวก (กระตธุล้น) เรท ยกวร่า positive
feedback หรน ออาจจะเปป็ นไปในทางลบ (ยสับยสัง)นื้ เรท ยกวร่า negative feedback
การควบคธุมการหลสังที่ ฮอรว์ โมนแบร่งเปป็ น 3 แบบ
1. ฮอรว โมนควบครุมการหลสัที่งของโทรฟติ กฮอรว โมน
2. การเปลทที่ยนแปลงทางสรทรของรต่ างกายควบครุมการหลสัที่งฮอรว โมน
3. สารเคมท ควบครุมการหลสัที่งฮอรว โมน
-------------------------------------------------------------------------------------------
9.4 ฟท โรโมน & ฮอรว โมนจากแมลง
ฟท โรโมน
...............Pheromone หมายถศึง สารเคมทททที่สตสั วว์ขบสั ออกมานอกรร่ างกาย โดยตร่อมมททร่อ (exocrine gland)
ซศึงที่ ไมร่มทผลตร่อตสัวเอง แตร่จะไปมทผล ตร่อสสัตวว์ตวสั อนที่นททที่เปป็ นชนติดหรน อสปท ชทสว์เดทยวกสัน ใหล้ เกติดการเปลทที่ยนแปลงทาง
พฤตติกรรม และสรท รวติทยาเฉพาะอยร่างไดล้ ฟทโรโมน จสัดเปป็ นสารเคมทททที่สรล้ างขศึ นื้นเพนที่อเปป็ นสารสสัญญาณดสังนท นื้
1. สารดศึงดสูดเพศตรงขล้ าม (Sex Attractant)
2. สารเตนอนภสัย (Alarm Pheromone)
3. สารสร่งเสรติ มการรวมกลธุมร่ (Aggregation – Promoting Subtances) ยกเวล้ นสารสารททที่มทกลติที่นเหมป็นๆของ
แมลงททที่ผลติตออกมาเพนที่อปล้องกสันศสัตรสู เรท ยกวร่า Allomones
ฮอรว โมนจากแมลง
...............ฮอรว์ โมนจากแมลงมท 3 กลธุมร่ คนอ
1. ฮอรว โมนจากสมอง (brain hormone หรน อ BH) เปป็ นกลธุมร่ ฮอรว์ โมนซศึงที่ สรล้ างจาก neurosecretory cell
ในสมอง กระตธุล้นตร่อมไรล้ ทร่อบรติ เวณทรวงอก ททาใหล้ สรล้ างฮอรว์ โมน molting hormone (MH) ไปเกป็บไวล้ ใน
corpus cardiacum ตร่อไป
2. ฮอรว โมนเกทที่ยวกสับการลอกคราบ (molting hormone หรน อ MH) สรล้ างบรติ เวณทรวงอกมทผลททาใหล้ แมลง
ลอกคาบ และ metamorphosis เปป็ นตสัวโตเตป็มวสัย
3. ฮอรว โมนยรวทไนลว (Juvenile hormone หรน อ JH) สรล้ าง จากตร่อมทางสมองมาทางซล้ ายเรท ยก corpus
allatum ททาหนล้ าททที่หล้ามระยะตสัวหนอนและดสักแดล้ ไมร่ใหล้ ไมร่ใหล้ เปป็ นตสัวเตป็มวสัย แตร่ถล้ามท JH ลดลง จะกระตธุล้นใหล้
ลอกคราบแลล้ วกลายเปป็ นตสัวเตป็มวสัยไดล้

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------