ประชาธธิปไตยคคืออะไร

มองววาความเขข้าใจประชาธธิปไตยแตกตวางกกนไมวเปป็ นผลดดีตวอการเมมืองการปกครองของไทย เพราะนวาจะมดี

สว วนททาใหข้(1)เกธิดรกฐประหารบวอยๆเฉลดีลี่ยประมาณ 7 ปดี ตวอครกรง แตวละครกรงจะถมือโอกาสรว างรกฐธรรมนนูญ
กทาหนดแนวทางการเมมืองการปกครองตามแนวคธิ ดของตนไดข้ (2)ผลธิตรก ฐธรรมนนู ญออกมาใชข้จาท นวน
มากเฉลดีลี่ยประมาณ 4 ปดี ตวอฉบกบ อยวางไรกป็ดดี มดีขอข้ นว าสกงเกตววา รกฐธรรมนนูญททุกฉบกบ แมข้มดีสาระสทา คกญ
และรายละเอดียดแตกตวางกกน แตวใชข้ชมืลี่อ“ประชาธธิ ปไตย”ไดข้หมด จจึงมองววาความเขข้าใจประชาธธิ ปไตยแตก
ตวางกกนนว าจะมดีสววนททาใหข้ประเทศไทยผลธิตรกฐธรรมนนูญออกมาใชข้ถจึง 20 ฉบกบในชววงเวลา 86 ปดี นกบ
แตวมดีรกฐประหารครกร งแรกเมมืลี่อ 24 มธิถทุนายน 2475 และมดี รกฐธรรมนนู ญฉบกบแรกเมมืลี่ อวกนทดีลี่ 27 เดมื อนปดี
เดดียวกกน ทดีลี่สาท คกญ ความแตกแยกทางความคธิดประชาธธิ ปไตยนวาจะมดีสววนททาใหข้การเมมืองการปกครองของ
ไทยไมวอาจพกฒนาสนูว การมดีรกฐบาลของประชาชน(democracy)ไดข้ทร งก ระบบอดีกดข้วย หากสภาพนดีร ยงก
ดทา รงอยนูว จะผลธิตรกฐธรรมนนู ญออกมาใชข้อดีกนกบรข้ อยนกบพกนฉบกบ ประชาธธิ ปไตยยวอมมดี ไมว ไดข้ เนมืลี่ องจาก
ประชาธธิ ปไตยกกบรกฐบาลของประชาชนตข้องเกธิดและพกฒนาเดธินหนข้าไปดข้วยกกนนกนลี่ เอง

แตวจะททาอยวางไรใหข้เจข้าหนข้าทดีลี่รกฐททุกคนททุกระดกบททุกประเภทททุกฝว าย นกกการเมมือง และประชาชนเขข้าใจ

ประชาธธิ ปไตยตรงกกนหรมื ออยวางนข้อยใกลข้เคดียงกกนใหข้ไดข้รวดเรป็ ว มองววาการใหข้นธิยามของประชาธธิ ปไตย
ตข้องครอบคลทุมองคค์ประกอบของรกฐเอกราชทดีลี่เปป็ นรกฐยทุคใหมว ซจึลี่ งโดยหลกกสากลประกอบดข้วยดธินแดนรกฐมดี
ขอบเขตชกดเจน อทานาจอธธิ ปไตยเหนมื อดธิ นแดน ประชาชนทกวลี่ ไปของรกฐ และมดีรกฐบาลเปป็ นผนูใข้ ชข้อาท นาจ
อธธิ ปไตยแทนประชาชน

ดกงนกรน ประชาธธิ ปไตยนว าจะมดีนธิยามววา “ประชาธธิ ปไตย คมืออทานาจสนู งสทุ ดทางการเมมื องการปกครองซจึลี่ ง
รกฐบาลของประชาชน(democracy)เปป็ นผนูใข้ ชข้ภายในเขตดธินแดนรกฐเอกราช” เพราะประชาธธิ ปไตย
เปป็ นคทาประเภทแนวคธิด(concept) เพมืลี่อใหข้มดีความชกดเจนและเขข้าใจตรงกกนหรมื อใกลข้เคดียงกกนใหข้มาก
ทดีลี่ สทุด จจึ งตข้องกทา หนดกรอบแนวคธิ ด (conceptual framework)ครอบคลทุ มองคค์ประกอบของ
ความเปป็ นรกฐเอกราช จะไดข้ไมวมองประชาธธิ ปไตยตวางกกนคนละทธิศคนละทาง เพดียงแตวอาจมดีรายละเอดียด
ตว า งกกน บข้า ง มากหรมื อ นข้อ ยเปป็ นธรรมดา ไมว ถจึ ง กกบ เปป็ นอทุ ป สรรคสรข้ า งรก ฐ บาลของประชาชนและ
ประชาธธิ ปไตย

อนจึลี่ ง มดี ขอข้ สกงเกตวว า 1)รก ฐบาลของประชาชนหรมื อ democracy ไมว ไดข้หมายความแตว เ พดีย งคณะ
รกฐมนตรดี ทาท หนข้าทดีลี่ดาข้ นบรธิ หารอยวางทดีลี่นธิยมเรดี ยกกกน แตวรวมถจึงรกฐสภาททาหนข้าทดีลี่นธิตธิบญก ญกตธิ และศาลททา
หนข้าทดีลี่ตดก สธิ นชดีร ขาดคดดีความดข้วย ซจึลี่ งองคค์กรและบทุคคลเหลวานดีร โดยหลกกแลข้วมดีฐานะเปป็ นผนูแข้ ทนประชาชน
ทกวลี่ ไปของรกฐ ไมวใชวผแนูข้ ทนของคนใดกลทุวมชนใดกลทุวมอาชดีพใดหรมื อชนชกรนใดในรกฐ

1
2)ประชาชนทกวลี่ ไปของรกฐ หมายความววาผนูคข้ นทกรงหลายทดีลี่มดีฐานะเทวาเทดียมกกนเปป็ นหลกก ไมวใชวผมนู ข้ ดีอธิทธธิ พล
หรมื อผนูมข้ ดีอาท นาจหนข้าทดีลี่เหนมือประชาชน เชวน ไมวใชวเจข้าหนข้าทดีลี่รกฐในขณะปฏธิบตก ธิหนข้าทดีลี่ ไมวใชวทหารในขณะ
ตธิดอาวทุธตามหนข้าทดีลี่ (โดยหลกกสากลประชาชนทดีลี่ตธิดอาวทุธไมวถมือววาเปป็ นประชาชนอดีกตวอไป แตวอาจอยนูวใน
ฐานะทหาร หากเปป็ นเจข้าหนข้าทดีลี่ทหารในรนู ปแบบตวางๆของรก ฐ อาจอยนูวในฐานะผนูกข้ ว อการรข้ ายหรมื อฐานะ
กบฎ) อยวางไรกป็ตาม ทหารอาจเปลดีลี่ยนฐานะเปป็ นกบฎไดข้ หากใชข้อาวทุธดทา เนธิ นการลข้มลข้างรก ฐบาล แตว
ปรกตธิเจข้าหนข้าทดีลี่รกฐททุกประเภท(รวมทกรงเจข้าหนข้าทดีลี่ทหาร)ในอดีกฐานะหนจึลี่ งเปป็ นประชาชนทกวลี่ ไปของรกฐ

3)ความเปป็ นผนูแข้ ทนของประชาชนเกธิดจากหลกกการตรวจสอบโดยประชาชน ซจึลี่ งมดี2 ลกกษณะ (1)การ

ตรวจสอบโดยตรงหรมื อทางอข้อม ดข้วยวธิธดีเลมือกตกรงทกวลี่ ไปโดยตรงหรมื อเลมือกตกรงทางอข้อม (2)ใชข้วธธิ ดี ใหข้ความ
เหป็นชอบโดยตรงหรมื อทางอข้อม

สทา หรก บฝว ายบรธิ หารและฝว ายนธิ ตธิบญ

ก ญกตธิ ประชาชนอาจเลมื อกตกรงสมาชธิ กสภาผนูแข้ ทนราษฎรและสมาชธิ ก
วทุฒธิสภาโดยตรง การเลมือกตกรงหกวหนข้าฝว ายบรธิ หารโดยตรง หรมื อทางอข้อมโดยสภาผนูแข้ ทนราษฎรเปป็ นผนูเข้ ลมือก
ตกรง

สว วนฝว ายตทุลาการนกรน ประชาชนไมวอาจตรวจสอบความรนู ข้ ดาข้ นกฎหมายของผนูสข้ มกครไดข้โดยตรง ตข้องใชข้

ตทุ ลาการผนูข้มดีค วามรนูข้ และประสบการณค์ ต รวจสอบ แตว ป ระชาชนตข้อ งใหข้ ค วามเหป็ น ชอบในการดทา รง
ตทา แหนว ง ซจึลี่ งอาจใหข้ความเหป็นชอบโดยตรงหรมื อใหข้สภาผนูแข้ ทนราษฎรใหข้ความเหป็ นชอบกป็ไดข้ เปป็ นการ
ตรวจสอบคทุณสมบกตธิดาข้ นความนวาไวข้วางใจในการททาหนข้าทดีลี่ตทุลาการ เมมืลี่อตทุลาการไดข้ปฏธิบตก ธิหนข้าทดีลี่จนครบ
ชววงเวลาทดีลี่กาท หนด นอกจากนกรน การมดีระบบลนูกขทุน(เชวน ในประเทศสหรกฐอเมรธิ กา สหราชอาณาจกกร)
หรมื อมดีคนธรรมดาเขข้ารว วมกกบตทุลาการอาชดี พพธิจารณาพธิพากษาคดดี (เชวน ในประเทศญดีลี่ปทุวน) มองววาการใหข้
ประชาชนทดีลี่มดีคทุณสมบกตธิเหมาะสมเขข้าไปตรวจสอบตทุลาการขณะปฏธิบตก ธิหนข้าทดีลี่ แมข้ไมวไดข้ทาท ททุกคดดี แตวมดี
สว วนททาใหข้ฝวายตทุลาการมดีความเปป็ นผนูแข้ ทนของประชาชนมากขจึร น เปป็ นตข้น

อยวางไรกป็ดดี ความเปป็ นผนูแข้ ทนจรธิ งๆของรกฐบาลของประชาชน ไมวไดข้เกธิดขจึรนโดยงวาย เพราะ (1)รกฐตข้องมดี

รกฐธรรมนนูญทดีลี่มดีเนมืร อหาสนกบสนทุนประชาธธิ ปไตยและรกฐบาลของประชาชนสอดคลข้องตข้องกกนชกดเจนตรง
ประเดป็น (2)ประชาชนผนูอข้ าสาสมกคร ไมวววาในนามพรรคการเมมืองกป็ดดี ในนามตนเองกป็ดดี ตข้องททาหนข้าทดีลี่
ใหข้ความรนูข้ความเขข้าใจนโยบายของตนแกวประชาชน และไมวทาท ตกวเปป็ นผนูทข้ รงอธิทธธิ พลเหนมื อประชาชน แตว
ตข้องใหข้ประชาชนสามารถตรวจสอบและตกดสธิ นใจเลมือกนโยบายไดข้อยวางอธิสระ โดยททาตกวเทวาเทดียมกกบ
ประชาชนทกวลี่ ไป (3)กฎหมายและผนูกข้ าท กกบดนูแลตข้องไมวเปธิ ดชว องใหข้ผนูทข้ รงอธิทธธิ พลหรมื อผนูมข้ ดี อาท นาจหนข้าทดีลี่
เหนมื อประชาชน ดทาเนธินการจนูงใจในทางทดีลี่ผธิด เชวน ซมืร อเสดี ยง ขวมขนูว ใชข้ระบบอทุปถกมภค์ ฯลฯ เพราะจะททาใหข้
ประชาชนไมวมดีอธิสระในการตกดสธิ นใจ และตข้องจมปลกกอยนูใว ตข้รกฐบาลของผนูทข้ รงอธิทธธิ พล หรมื ออยนูใว ตข้รกฐบาล
ของกลทุวมชน กลทุวมผลประโยชนค์ กลทุวมคทราชนูพวกพข้องญาตธิสนธิ ทมธิตรสหายสบายกกนไป สกงคมการเมมืองทดีลี่มดี
รกฐบาลลกกษณะนดีร ชดีร ชดก ววาไมวมดีประชาธธิ ปไตย เพราะประชาธธิ ปไตยกกบรกฐบาลของประชาชนตข้องเกธิดขจึรน

2
พรข้อมๆกกน เกธิดกวอนหลกงกกนไมวไดข้ จจึงเปป็ นธรรมดาทดีลี่ประชาธธิ ปไตยมดีไมวไดข้ ตราบใดทดีลี่ไมวมดีรกฐบาลของ
ประชาชน เชว น สยามประเทศมดีแตวรกฐบาลของผนูทข้ รงอธิทธธิ พลหรมื อผนูมข้ ดี อาท นาจเหนมื อประชาชนตลอดมา
ตกรงแตวเปลดีลี่ยนแปลงการปกครองจนถจึงปกจจทุบนก การหาประชาธธิ ปไตยจจึงททาไดข้แควคนข้ ตทารา

แตวอยวางไรกป็ตาม สยามประเทศ มดีรกฐประหารครกร งแรกเมมืลี่อ 24 มธิถทุนายน 2475 แมข้มดีความคธิดประชา

ธธิ ปไตยปรากฎในรกฐธรรมนนูญฉบกบแรก แตวเมมืลี่อไมวมดีรกฐบาลของประชาชน เพราะประชาชนไมวรนูข้เรมืลี่ อง
ประชาชนเปป็ นเพดียงฝว ายถนูกอข้างใหข้คณะผนูกข้ วอการดนูดดีดนูขลกง ในชมืลี่ อคณะราษฎร (มดีขอข้ นว าสกงเกตววา วธิธดีการ
ตกรงชมืลี่ อททานองนดีร พรรคการเมมืองซจึลี่ งเกธิดขจึรนเหมมือนดอกเหป็ดไดข้นาท มาใชข้ตร งก ชมืลี่ อพรรคของตน แตวการกระททา
เพมืลี่อประชาชนเปป็ นอดีกเรมืลี่ องหนจึลี่ ง คงตข้องดนูผลงานและพฤตธิกรรมการใชข้อาท นาจทางการเมมืองการปกครอง
เปป็ นสทาคกญ) ประชาธธิ ปไตยจจึงเปป็ นเพดียงความคธิด และมดีอนก ตข้องยทุตธิไปอยวางสธิร นเชธิ ง เดธินตวอไมวไดข้เนมืลี่ องจาก
มดี(1)ความแตกตวางทางความคธิดประชาธธิ ปไตยในระหววางผนูเข้ กดีลี่ยวขข้องกกบการเมมืองการปกครองระดกบสนู ง
ในชว วงเวลานกรน (2)การประกาศใชข้รกฐธรรมนนู ญฉบกบทดีลี่ สองเมมืลี่ อ 10 ธกนวาคมปดี เดดี ยวกกน รวมเวลาทดีลี่
คณะราษฎรดทารงความคธิดประชาธธิ ปไตยในมทุมมองของตนไวข้ไดข้เพดียง 5 เดมือน 13 วกน ททาอะไรไมวไดข้
อดีกทกรงแสดงใหข้เหป็นววา ขาดยทุทธศาสตรค์ ขาดความรอบคอบ และใชข้ยทุทธวธิธดีผธิดพลาด เพราะประชาชน
ทกวลี่ ไปยกงไมวพรข้ อมทดีลี่จะมดีสววนรว วมสรข้ างรกฐบาลของประชาชนนกลี่นเอง รกฐธรรมนนู ญฉบกบแรกมดี ขอข้ ความ
ยมืนยกนความไมวพรข้อมนดีร ชดก เจน รกฐบาลทดีลี่เกธิดขจึรนจจึงไมวใชว รกฐบาลของประชาชน และมดีลกก ษณะนดีร สมืบทอด
ตวอมาจนถจึงปก จจทุบนก ดกงนกรน หากมองในแงวการกวอกทาเนธิ ดและรธิ เรธิลี่ มพกฒนาประชาธธิ ปไตยในแนวคธิดของ
คณะราษฎร รกฐประหารครกร งแรกเสดี ยของ เพราะแมข้มดีความคธิดดดี จรธิ งใจ กลข้าหาญ แตวทาท ผธิดวธิธดียวอมกว อ
ความเสดี ยหายตวอเนมืลี่องยาวนานไดข้

สว ว นรก ฐ ธรรมนนู ญ ฉบกบ ตว อ ๆมาจนถจึ ง ฉบกบ ปก จ จทุ บ กน (ฉบกบ ทดีลี่ 20)เหมมื อ นลอกกกน ตว อ ๆมา แมข้มดี ก าร
เปลดีลี่ยนแปลงแกข้ไขเพธิลี่มเตธิมรายละเอดียดแตกตวางกกนไปบข้าง แตวประชาธธิ ปไตยยกงคงเปป็ นเพดียงชมืลี่ อเรดี ยกขาน
ใหข้รกฐธรรมนนูญดนูดดีแควนร นก เอง เพราะเนมืร อหาสทาคกญมดีสววนทดีลี่ไมวใชว ไมวสอดคลข้องกกบชมืลี่อ ทดีลี่สาท คกญตวอมามดีการ
มองขข้ามหลกกการสทา คกญเพธิลี่มขจึรน เชวน มดีนธิรโทษกรรมการททารกฐประหารไวข้ดวข้ ย ความเปป็ นรกฐธรรมนนู ญ
ของประเทศจจึงหดหายหมดสธิร น ใครมดีอาท นาจอาวทุธจจึ งททา รก ฐประหารตกรงรกฐบาลของตนเองไดข้ และฝว าย
ตทุลาการยอมรกบ เรมืลี่ องผธิดกฎหมายและขกดรกฐธรรมนนูญจจึงกลายเปป็ นหลกกและวธิธดีการพธิเศษในการแกข้ปกญหา
ของประเทศและการเปลดีลี่ยนรกฐบาลในสว วนของคณะรกฐมนตรดี และสมาชธิ กรกฐสภา มองววานว าจะมดีสววน
ททา ใหข้เจข้าหนข้าทดีลี่รกฐชกรนผนูใข้ หญว หลายคนหลายประเภทแทบททุกฝว ายรวมทกรงพระชกรนสนู งตามกฎหมายสงฆค์
หลายรนู ปดข้อยประสธิ ทธธิ ภาพและคทุณธรรม มดีขวาวคดดีคอรค์ รกปชกนลี่ เกธิดขจึรนแพรว หลายทกวลี่ ประเทศ เกธิดปรากฎ
การณค์ นกกการเมมื องดข้อยคทุ ณภาพอทุดมการณค์ เสมืลี่ อมถอยพรข้ อมกกบความชรามดี เพธิลี่มแตว ตายยาก ในขณะทดีลี่
นกกการเมมืองรทุว นใหมว(ผนูคข้ นททุกวกยทดีลี่มดีความคธิดกข้าวหนข้าทกนยทุคสมกยหรมื ออาจมดีผกนู ข้ าข้ วลทรายทุคไปไกลแลข้วกป็ไดข้)
ยกงไมวทนก มดีบทบาท รกฐธรรมนนูญไทยกลกบถอยหลกงยข้อนยทุคไปไกลกนูวกลกบยากเสดี ยแลข้ว อดีกทกรงมดีรกฐธรรมนนูญ
ประเภท two in one หรมื อเหมมือนมดีสองรกฐบาลพรข้อมกกนไดข้ในรกฐธรรมนนูญฉบกบเดดียว ตามดข้วยเสดี ยง

3
วธิจารณค์กนก ววา แกข้ไขยากกววาเคลมืลี่อนยข้ายบข้านพกกตทุลาการทกรงหลกงออกจากปว าแหววงเชธิ งดอยสทุ เทพไปไวข้บน
พมืรนราบหลายเทวา แตวสาท หรกบผนูเข้ กวงกลข้าอาจรนู ข้ชวองทางและมองววาไมวยากกป็ไดข้ใครจะไปรนู ข้

เพราะฉะนกรน อยวาถามววาตกรงแตวรกฐประหารครกรงแรกถจึงปก จจทุบนก (86 ปดี แลข้ว) ประเทศไทยมดีประชาธธิ ปไตย

สมบนูรณค์หรมื อยกง เพราะประชาธธิปไตยจรธิ งๆยกงเกธิดไมวไดข้เลย จะเอามาจากไหนไปพกฒนาใหข้สมบนูรณค์ แตว
ถข้าตข้องการหาคทาตอบทดีลี่ตรงประเดป็น เนมืลี่องจากประเทศใดจะเปป็ นประชาธธิ ปไตยไดข้ ททุกคนตข้องรว วมมมือกกน
โดยเขข้าใจประชาธธิปไตยใหข้ตรงกกนหรมื ออยวางนข้อยใกลข้เคดียงกกนใหข้มากทดีลี่สทุดกวอน ดกงนกรน จจึงนวาจะถามใหมว
ววา เมมืลี่อใดหรมื ออดีกนานเทวาไรดข้วยเงมืลี่อนไขใด เจข้าหนข้าทดีลี่รกฐททุกคนททุกระดกบททุกประเภทททุกฝว าย นกกการ
เมมือง และประชาชนจจึงจะเขข้าใจประชาธธิ ปไตยอยวางนข้อยใกลข้เคดียงกกนใหข้ไดข้รวดเรป็ ว ววาประชาธธิ ปไตยคมือ
อะไรแนว สว วนผมเลมือกคทานธิยามตามทดีลี่กลวาวมาขข้างตข้นครกบ

รศ.พรชชัย รชั ศมมีแพทยย ......ผนูเข้ ขดียน