Σερίφης Κων/νος Θεωρία 7ου κεφαλαίου Μαθηματικά Β΄ Γυμνασίου

Συμμετρικά σχήματα

7.1 Σχήματα με άξονα συμμετρίας

Θέμα 1.
α. Να κάνετε ένα ισοσκελές τρίγωνο και να χαράξετε την ευθεία της διαμέσου του που αντιστοιχεί στη
βάση του ισοσκελούς τριγώνου.
β. Τι γνωρίζετε για το ισοσκελές τρίγωνο; ΑΒΓ: Ισοσκελές τρίγωνο
A
Απάντηση:
....ΑΒ=ΑΓ
1. Ένα τρίγωνο λέγεται ισοσκελές όταν έχει
δύο πλευρές του ίσες. Η τρίτη πλευρά του ....ΒΜ=ΜΓ
θα λέγεται βάση του ισοσκελούς τριγώνου.
2. Στο ισοσκελές τρίγωνο η ευθεία της ....ΑΜ: διάμεσος, ύψος και διχοτόμος
διαμέσου του προς την βάση του θα είναι
άξονας συμμετρίας του. B ....γωνία Β = γωνία Γ
Μ Γ
3. Στο ισοσκελές τρίγωνο η διάμεσός του
προς την βάση του είναι και ύψος και διχοτόμος του. δ
4. Στο ισοσκελές τρίγωνο οι προσκείμενες στη βάση του γωνίες είναι ίσες.
Άσκηση.
Σύμφωνα με τα παραπάνω τι θα συμβεί σε ένα ισόπλευρο τρίγωνο;

Θέμα 2.
α. Ποιο τετράπλευρο ονομάζεται τραπέζιο;
β. Ποιο τραπέζιο λέγεται ισοσκελές;
γ. Να σχεδιάσετε ένα ισοσκελές τραπέζιο και να χαράξετε την ευθεία που διέρχεται από τα μέσα των
βάσεων του.
δ. Τι γνωρίζετε για το ισοσκελές τραπέζιο;
Απάντηση:
1. Ένα τετράπλευρο λέγεται τραπέζιο όταν έχει δύο πλευρές παράλληλες, οι οποίες λέγονται βάσεις
του και οι άλλες δύο πλευρές του είναι μη παράλληλες.
Αν οι μη παράλληλες πλευρές του είναι ίσες τότε λέγεται ισοσκελές τραπέζιο.
2. Σε ένα ισοσκελές τραπέζιο
η ευθεία που διέρχεται από τα μέσα των βάσεων ΑΒΓΔ: Ισοσκελές τραπέζιο
είναι άξονας συμμετρίας του και μεσοκάθετος
....ΑΒ//ΑΓ , ΑΔ = ΒΓ
των βάσεων.
3. Οι προσκείμενες σε κάθε βάση του γωνίες ....ΑΜ=ΜΒ , ΔΝ = ΝΓ
είναι ίσες. Α Μ Β
....ΜΝ: άξονας συμμετρίας , μεσοκάθετος των βάσεων.

....γωνία Α = γωνία Β

Δ Ν Γ
....γωνία Δ = γωνία Γ

....Οι γωνίες Α και Δ είναι παραπληρωματικές

μ
....Οι γωνίες Β και Γ είναι παραπληρωματικές

1
 Σερίφης Κων/νος Θεωρία 7ου κεφαλαίου Μαθηματικά Β΄ Γυμνασίου

Θέμα 3.
α. Ποιο τετράπλευρο ονομάζεται ρόμβος;
β. Να σχεδιάσετε έναν ρόμβο και να φέρεται τις διαγωνίους του.
γ. Τι γνωρίζετε για τον ρόμβο;
Απάντηση:
1. Ένα τετράπλευρο λέγεται ΑΒΓΔ : Ρόμβος
ρόμβος όταν έχει όλες τις
Α
πλευρές του ίσες. ....ΑΒ=ΒΓ=ΓΔ=ΔΑ
2. Στο ρόμβο οι απέναντι
πλευρές του είναι ....ΑΒ//ΔΓ και ΑΔ//ΒΓ
παράλληλες.
....ΑΓ και ΒΔ άξονες συμμετρίας.
3. Στο ρόμβο οι απέναντι
γωνίες του είναι ίσες. ....ΑΓ κάθετη στην ΒΔ
4. Οι ευθείες των διαγωνίων Δ
Ο
Β του
είναι άξονες συμμετρίας ....ΟΑ=ΟΓ και ΟΒ=ΟΔ του.
5. Οι διαγώνιες του ρόμβου είναι
κάθετες , διχοτομούνται, ....η ΑΓ διχοτομεί τις γωνίες Α και Γ. και
διχοτομούν τις γωνίες του. ....η ΒΔ διχοτομεί τις γωνίες Β και Δ.

Άσκηση. Γ
....γωνία Α = γωνία Γ και γωνία Β = γωνία Δ.
Σύμφωνα με το παραπάνω σχήμα
πόσα ισοσκελή τρίγωνα υπάρχουν σε ένα ρόμβο;
Σημείωση: Για να σχεδιάσουμε σωστά έναν ρόμβο πρέπει να κάνουμε πρώτα τις διαγωνίους του, οι οποίες
πρέπει να τέμνονται κάθετα και να έχουν κοινό μέσο.

Θέμα 4.
α. Ποιο τετράπλευρο ονομάζεται ορθογώνιο παραλληλόγραμμο;
β. Να σχεδιάσετε ένα ορθογώνιο παραλληλόγραμμο και να φέρεται τις διαγωνίους του και τις
μεσοκαθέτους των απέναντι πλευρών του .
γ. Τι γνωρίζετε για το ορθογώνιο παραλληλόγραμμο;
Απάντηση:
1. Ένα τετράπλευρο λέγεται ορθογώνιο παραλληλόγραμμο όταν έχει όλες του τις γωνίες ίσες (ορθές).
2. Στο ορθογώνιο παραλληλόγραμμο οι απέναντι πλευρές του είναι παράλληλες και ίσες.
3. Οι διαγώνιές του είναι ίσες και διχοτομούνται.
4. Οι μεσοκάθετες των πλευρών του είναι άξονες συμμετρίας του.
ΑΒΓΔ : Ορθογώνιο παραλληλόγραμμο

....γωνία Α=γωνία Β=γωνία Γ=γωνία Δ

Α Β
....ΑΒ//ΔΓ και ΑΔ//ΒΓ
Ο
....ΑΒ = ΔΓ και ΑΔ = ΒΓ

....ΑΓ = ΒΔ

Δ Γ ....ΟΑ = ΟΓ και ΟΒ = ΟΔ

.... άξονες συμμετρίας : οι μεσοκάθετες των πλευρών του.

Άσκηση.
Σύμφωνα με το παραπάνω σχήμα πόσα ζευγάρια ίσων και ορθογωνίων τρίγωνων υπάρχουν ;

2
 Σερίφης Κων/νος Θεωρία 7ου κεφαλαίου Μαθηματικά Β΄ Γυμνασίου

Θέμα 5.
α. Ποιο τετράπλευρο ονομάζεται τετράγωνο;
β. Να σχεδιάσετε ένα τετράγωνο και να φέρεται τις διαγωνίους του και τις μεσοκαθέτους των
απέναντι πλευρών του .
γ. Τι γνωρίζετε για το τετράγωνο;
Απάντηση:
1. Ένα τετράπλευρο λέγεται τετράγωνο όταν έχει όλες τις πλευρές του ίσες και όλες τις γωνίες του
ίσες, (δηλαδή ορθές).
2. Ένα τετράγωνο είναι συγχρόνως και ρόμβος και ορθογώνιο οπότε έχει όλες τις ιδιότητες του ρόμβου
και του ορθογωνίου.

ΑΒΓΔ : τετράγωνο

....γωνία Α=γωνία Β=γωνία Γ=γωνία Δ

Α Β
....ΑΒ//ΔΓ και ΑΔ//ΒΓ

....ΑΒ = ΔΓ = ΑΔ = ΒΓ
Ο
....ΑΓ = ΒΔ

....ΟΑ = ΟΓ = ΟΒ = ΟΔ

.... άξονες συμμετρίας : οι μεσοκάθετες των πλευρών του

Δ Γ και οι διαγώνιες.

....ΑΓ κάθετη στην ΒΔ

....η ΑΓ διχοτομεί τις γωνίες Α και Γ.

....η ΒΔ διχοτομεί τις γωνίες Β και Δ.

Άσκηση.
Σύμφωνα με το παραπάνω σχήμα πόσα ζευγάρια ίσων και ορθογωνίων τρίγωνων υπάρχουν ;

7.2 Σχήματα συμμετρικά ως προς ευθεία.

Θέμα 1.
α. Ποια σημεία είναι συμμετρικά ως προς μια ευθεία ;
β. Να κάνετε μια ευθεία (ε) και να πάρετε ένα σημείο Α πάνω στην ευθεία και ένα σημείο Μ που να
μην είναι πάνω στην ευθεία. Να βρείτε το συμμετρικό του Α και του Μ ως προς την (ε).
γ. Τα συμμετρικά σχήματα ως προς μια ευθεία είναι ίσα;
δ. Ποιο είναι το συμμετρικό ενός σχήματος που έχει άξονα συμμετρίας ως προς αυτόν τον άξονα; Να
γράψετε ένα παράδειγμα.
Απάντηση:
α. Δύο σημεία Α και Α΄ είναι συμμετρικά ως προς μια ευθεία (ε) όταν η ευθεία αυτή είναι
μεσοκάθετος του ευθύγραμμου τμήματος ΑΑ΄.
β.

Μ Α Το συμμετρικό του Α ως προς την

ευθεία (ε) είναι το ίδιο το Α.
K
Το συμμετρικό του Μ ως προς την
Μ΄ ευθεία (ε) είναι το Μ΄ για το οποίο:
(ε) ΜΚ=Μ΄Κ και
ΜΜ΄κάθετο στην (ε)

3
 Σερίφης Κων/νος Θεωρία 7ου κεφαλαίου Μαθηματικά Β΄ Γυμνασίου

γ. Τα συμμετρικά σχήματα ως προς μια ευθεία είναι ίσα.

δ. Το συμμετρικό ενός σχήματος που έχει άξονα συμμετρίας ως προς αυτόν τον άξονα είναι το ίδιο το
σχήμα. Παράδειγμα : το συμμετρικό ενός ισοσκελούς τριγώνου ως προς τη ευθεία της διαμέσου του προς
την βάση του είναι το ίδιο το τρίγωνο.

Θέμα 2.
α. Τι συμβαίνει με τις συντεταγμένες των συμμετρικών σημείων ως προς τους άξονες χ΄χ και ψ΄ψ σε
ένα ορθογώνιο σύστημα αξόνων ;
β. Να κάνετε ένα ορθογώνιο σύστημα αξόνων και να πάρετε το σημείο Α(1 , 3). Να βρείτε τις
συντεταγμένες του ΑΧ συμμετρικού του Α ως προς τον χ΄χ και του ΑΨ συμμετρικού του Α ως προς τον
ψ΄ψ.
γ. Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα:
Σημείο (1 ,3) (-2 , 5) (-3 , -2) (3 , -4) (0 , 2) (-3 , 0)
Συμμετρικό
ως προς χ΄χ
Συμμετρικό
ως προς ψ΄ψ

Απάντηση:
α. Τα συμμετρικά σημεία (χ , ψ) ως προς τον χ΄χ έχουν την ίδια τετμημένη χ και αντίθετη τεταγμένη ψ.
Δηλαδή το συμμετρικό του (α , β) ως προς τον χ΄χ είναι το (α , -β)
Τα συμμετρικά σημεία (χ , ψ) ως προς τον ψ΄ψ έχουν αντίθετη τετμημένη χ και ίδια τεταγμένη ψ. Δηλαδή
το συμμετρικό του (α , β) ως προς τον ψ΄ψ είναι το (-α , β)
β.

4
 Σερίφης Κων/νος Θεωρία 7ου κεφαλαίου Μαθηματικά Β΄ Γυμνασίου

7.3 Σχήματα με κέντρο συμμετρίας.

Θέμα 1.
α. Ποια σχήματα λέμε ότι είναι συμμετρικά ως προς ένα σημείο ;
β. Ποιο τετράπλευρο ονομάζεται παραλληλόγραμμο;
γ. Να σχεδιάσετε ένα παραλληλόγραμμο και να φέρεται τις διαγωνίους του
δ. Ποιες είναι οι ιδιότητες ενός παραλληλογράμμου;
Απάντηση:
α. Ένα σχήμα λέγεται συμμετρικό ως προς ένα σημείο αν, όταν περιστραφεί γύρω από αυτό το σημείο
κατά 1800 συμπίπτει ακριβώς με το αρχικό.
β. Ένα τετράπλευρο ονομάζεται παραλληλόγραμμο όταν έχει τις απέναντι πλευρές του παράλληλες.
γ.
ΑΒΓΔ : Παραλληλόγραμμο
Γ .... ΑΒ//ΓΔ και ΑΔ//ΒΓ

Δ
....ΟΑ=ΟΓ και ΟΒ=ΟΔ
Ο
Β ....ΑΒ=ΓΔ και ΑΔ=ΒΓ
Α
....γωνίαΑ=γωνίαΓ και γωνίαΒ=γωνίαΔ
δ. Στο παραλληλόγραμμο ισχύουν:
i. έχει κέντρο συμμετρίας το σημείο στο οποίο τέμνονται οι διαγώνιές του.
ii. Οι διαγώνιές του διχοτομούνται.
iii. Οι απέναντι πλευρές του είναι ίσες.
iv. Οι απέναντι γωνίες του είναι ίσες.
v. Δύο διαδοχικές του γωνίες είναι παραπληρωματικές.

Άσκηση.
Ποια από τα παρακάτω σχήματα είναι παραλληλόγραμμα ;
Α.: Τραπέζιο , Β.: Ρόμβος , Γ.: Ορθογώνιο , Δ.: Τετράγωνο.

Θέμα 2.
α. Πότε δύο σημεία Α και Β είναι συμμετρικά ως προς ένα σημείο Ο;
β. Τα συμμετρικά σχήματα ως προς σημείο είναι ίσα;
γ. Τι συμβαίνει με τις συντεταγμένες των συμμετρικών σημείων ως προς την αρχή των αξόνων Ο σε
ένα ορθογώνιο σύστημα αξόνων ;
δ. Να κάνετε ένα ορθογώνιο σύστημα αξόνων και να πάρετε το σημείο Α(1 , 3). Να βρείτε τις
συντεταγμένες του ΑΟ συμμετρικού του Α ως προς την αρχή των αξόνων.
Απάντηση:
α. Δύο σημεία Α και Β είναι συμμετρικά ως προς ένα σημείο Ο όταν το Ο είναι το μέσο του ευθύγραμμου
τμήματος ΑΒ.
β. Τα συμμετρικά σχήματα ως προς σημείο είναι ίσα.
γ. Οι συντεταγμένες των συμμετρικών σημείων ως προς την αρχή των αξόνων Ο , σε ένα ορθογώνιο
σύστημα αξόνων, είναι αντίθετες. Δηλαδή αν (α , β) ένα σημείο τότε το συμμετρικό του ως προς την αρχή
των αξόνων θα είναι το (-α , -β).