Cambridge IELTS 10

TEST 1

Xuống "âm phủ" để lấy nước

Stepwell (Tạm dịch: "Giếng bậc thang") hay còn được gọi là Baori, Kalyani, Barav là một cái
giếng lớn mà ở đó, người lấy nước phải bước xuống hàng trăm bậc thang.

Khi đứng trên miệng giếng, chúng ta sẽ có cảm giác hơi rùng mình bởi đáy giếng như mất hút
khỏi tầm mắt. Công trình vực thẳm được điêu khắc và trang trí công phu bởi bàn tay con người.

Những chiếc giếng này cung cấp nước 24/7 suốt năm. Ở quốc gia đầy sa mạc như Ấn Độ, người
ta phải xuống sâu đến 9 tầng mới thấy nước mấp mé ở các bậc thang. Vào mùa mưa, mực nước
tăng đáng kể và những bậc thang lại chìm trong nước. Khi mực nước giảm xuống, những bậc
thang lại lộ dần ra.

A millennium ago, stepwells were fundamental to
life in the driest parts of India.
Richard Cox travelled to north-western India to
document thesespectacular monuments from a
bygone era.
During the sixth and seventh centuries, the
inhabitants of the modern-day states of Gujarat
and Rajasthan in north-western India developed a
method of gaining access to clean, fresh
groundwater during the dry season for drinking,
bathing, watering animals and irrigation.
However, the significance of this invention - the
stepwell - goesbeyond its utilitarian application.
Unique to this region, stepwells are often
architecturally complex and vary widely in size
and shape.
Một thiên niên kỷ trước, các giếng
bậc thang có vai trò trọng yếu trong
đời sống người dân ở những khu
vực khô hạn nhất Ấn Độ.
Richard Cox đã đi đến vùng Tây
bắc Ấn để tìm tài liệu về công trình
kỳ vĩ có từ thời xa xưa này.
Trong suốt thế kỷ thứ 6 và 7, cư
dân ở vùng mà ngày nay là bang
Gujarat và Rajasthan sinh sống ở
Tây bắc Ấn đã phát triển một
phương pháp khai thác nước ngầm
sạch dùng trong ăn uống, tắm rửa,
cho động vật uống và làm thủy lợi
trong cả mùa khô.
Tuy nhiên, tầm quan trọng của phát
minh này – những giếng bậc thang
– còn vượt xa hơn những ứng
dụng thực tế của chúng.
Là công trình độc đáo của khu vực,
các giếng bậc thang thường có cấu
trúc phức tạp và biến đổi đa dạng
về kích thước và hình dáng.
During their heyday, they were places of Trong thời kỳ hoàng kim của
gathering, of leisure and relaxation and of worship chúng, các giếng bậc thang thường
for villagers of all but the lowest classes. là nơi tụ tập, nghỉ ngơi, giải trí và
cúng bái của dân chúng, ngoại trừ
những người ở tầng lớp thấp nhất.
Most stepwells are found dotted round the desert Đa số các giếng bậc thang được
areas of Gujarat (where they are called vav) and tìm thấy trên khắp các khu vực sa
Rajasthan (where they are called baori), while a mạc của Gujarat (ở đây chúng
few also survive in Delhi. được gọi là vav) và Rajasthan (ở
đây chúng được gọi là baori), có
một số ít được tìm thấy ở Delhi.
Some were located in or near villages as public Một vài giếng bậc thang nằm gần
spaces for the community; others were positioned hoặc ngay trong làng như những
beside roads as resting places for travellers. khu vực công cộng; những giếng
khác nằm ở cạnh những con
đường như nơi nghỉ ngơi cho du
khách.
As their name suggests, stepwells comprise a Giống như tên gọi, giếng bậc thang
series of stone steps descending from ground gồm một chuỗi những bậc thang
level to the water source (normally an bằng đá được xếp từ mặt đất đến
underground aquifer) as it recedes following the nguồn nước (thường là tầng đất
rains. ngầm ngậm nước), mực nước tùy
thuộc vào lượng mưa.
When the water level was high, the user needed Khi mực nước dâng cao, người ta
only to descend a few steps to reach it; when it chỉ cần đi xuống vài bậc thang để
was low, several levels would have to be lấy nước; khi mực nước xuống
negotiated. thấp, người ta phải đi nhiều bậc
thang hơn.
Some wells are vast, open craters with hundreds Một số giếng rất rộng, miệng giếng
of steps paving each sloping side, often in tiers. mở ra, có hàng trăm bậc thang dốc
xuống mỗi bên.
Others are more elaborate, with long stepped Những giếng khác phức tạp hơn,
passages leading to the water via several storeys. có những hành lang bằng bậc
thang dài dẫn nước qua nhiều
tầng.
Built from stone and supported by pillars, Được xây dựng từ đá và chống đỡ
they also included pavilions that sheltered visitors bằng những cột trụ, chúng có các
from the relentless heat. đại sảnh giúp du khách tránh cái
nóng thiêu đốt bên ngoài.
But perhaps the most impressive features are the Nhưng có lẽ đặc trưng ấn tượng
intricate decorative sculptures that embellish nhất của nhiều giếng bậc thang là
many stepwells, showing activities from fighting những bức tượng trang trí phức
tạp, biểu diễn các hoạt động, từ
and dancing to everyday acts such as women chiến đấu, nhảy múa đến các hoạt
combing their hair or churning butter. động thường ngày như phụ nữ
chải đầu hay đánh bơ.
Down the centuries, thousands of wells were Qua nhiều thế kỷ, hàng ngàn giếng
constructed throughout northwestern India, but the đã được xây dựng trên khắp Tây
majority have now fallen into disuse; many are bắc Ấn Độ, nhưng phần lớn đã trở
derelict and dry, as groundwater has been nên hoang phế; nhiều giếng bị lãng
diverted for industrial use and the wells no longer quên và khô hạn do nguồn nước
reach the water table. ngầm bị đổi hướng phục vụ cho
mục đích công nghiệp và những
giếng này không đạt đến mực
nước ngầm.
Their condition hasn’t been helped by recent dry Điều kiện của những giếng này
spells: southern Rajasthan suffered an eight-year không được cải thiện do tình trạng
drought between 1996 and 2004. khô hạn hiện nay: Nam Rajasthan
phải chịu một đợt hạn hán kéo dài
8 năm từ 1996 đến 2004.
However, some important sites in Gujarat have Tuy nhiên, một số khu vực quan
recently undergone major restoration, and the trọng ở Gujarat gần đây đã trải qua
state government announced in June last year một sự khôi phục lớn, và vào tháng
that it plans to restore the stepwells throughout 6 năm ngoái, chính quyền bang
the state. thông báo về kế hoạch hồi phục
những giếng bậc thang trên khắp
bang.
In Patan, the state’s ancient capital, the stepwell Ở Patan, cố đô của bang, có lẽ
of Rani Ki Vav (Queen’s Stepwell) is perhaps the giếng Rani Ki Vav (Giếng bậc
finest current example. thang của nữ hoàng) là minh
chứng rõ nhất.
It was built by Queen Udayamati during the late Được Nữ hoàng Udayamati ra lệnh
11th century, but became silted up following a xây dựng vào cuối thế kỷ 11,
flood during the 13th century. nhưng giếng bị đọng bùn do đợt lũ
vào thế kỷ 13.
But the Archaeological Survey of India began Tuy nhiên, Cục Khảo cổ Ấn Độ bắt
restoring it in the 1960s, and today it is in pristine đầu phục hồi giếng này vào những
condition. năm 1960, ngày nay, giếng đã
được trả lại tình trạng ban đầu.
At 65 metres long, 20 metres wide and 27 metres Với chiều dài 65 mét, rộng 20 mét
deep, Rani Ki Vav features 500 sculptures carved và sâu 27 mét, Rani Ki Vav có 500
into niches throughout the monument. hình điêu khắc được chạm trên các
hốc tường.
Incredibly, in January 2001, this ancient structure Kỳ lạ là vào tháng 1 năm 2001, khu
survived an earthquake that measured 7,6 on the kiến trúc cổ này vẫn trụ vững qua
Richter scale. một trận động đất 7,6 độ Richter.
Another example is the Surya Kuncl in Modhera, Một ví dụ khác là giếng Surya Kund
northern Gujarat, next to the Sun Temple, ở Modhera, Bắc Gujarat, gần Đền
built by King Bhima I in 1026 to honour the sun thờ Mặt trời, được xây dựng dưới
god Surya. thời vua Bhima đệ nhất vào năm
1026 để tôn thờ vị thần mặt trời
Surya.
It actually resembles a tank (kund means Công trình này tựa như một thùng
reservoir or pond) rather than a well, but displays chứa (kund có nghĩa là hồ chứa)
the hallmarks of stepwell hơn là một cái giếng, nhưng lại có
architecture,including four sides of steps that những dấu hiệu kiến trúc của giếng
descend to the bottom in a stunning geometrical bậc thang, gồm 4 mặt bậc thang đi
formation. xuống đáy tuân theo một quy luật
hình học đáng ngạc nhiên.
The terraces house 108 small, intricately carved Các bậc thềm chứa 108 miếu thờ
shrines between the sets of steps. nhỏ, chạm khắc tinh tế giữa các
bậc thang.
Rajasthan also has a wealth of wells. Rajasthan cũng có nhiều giếng.
The ancient city of Bundi, 200 kilometres south of Thành phố cổ của Bundi, cách
Jaipur, is renowned for its Jaipur 200 kilo mét về phía nam,
architecture, including its stepwells. nổi tiếng bởi kiến trúc của mình,
trong đó có các giếng bậc thang.
One of the larger examples is Raniji Ki Một trong những công trình lớn
Baori, which was built by the queen of the region, hơn là Raniji Ki Baori, được xây
Nathavatji, in 1699. dưới thời nữ hoàng Nathavatji vào
năm 1699.
At 46 metres deep, 20 metres wide and 40 metres Với độ sâu 46 mét, rộng 20 mét, và
long, the intricately carved monument is one of 21 dài 40 mét, công trình chạm khắc tỉ
baoris commissioned in the Bundi mỉ này là một trong 21 baoris
area by Nathavatji. (giếng trời) được Nathavatji xây
dựng ở Bundi .
In the old ruined town of Abhaneri, about 95 Trong thị trấn cổ đã bị tàn phá của
kilometres east of Jaipur, is Chand Baori, one of Abhaneri, cách Jaipur 95 kilo mét
India’s oldest and deepest wells; aesthetically it’s về phía đông, là Chand Baori, một
perhaps one of the most dramatic. trong những giếng cổ nhất và sâu
nhất Ấn Độ; về mặt thẩm mỹ, có lẽ
đây là một trong những giếng ấn
tượng nhất.
Built in around 850 AD next to the temple of Được xây dựng vào khoảng năm
Harshat Mata, the baori comprises hundreds of 850 sau công nguyên, gần đền thờ
zigzagging steps that run along three of its sides, Harshat Mata, giếng này gồm hàng
steeply descending 11 storeys, resulting in a trăm bậc thang hình chữ chi, chạy
striking pattern when seen from afar. dọc theo 3 mặt của giếng, 11 tầng

On the fourth side, verandas which are
supported by ornate pillars overlook the steps.
Still in public use is Neemrana Ki Baori, located
just off the Jaipur-Delhi highway.
Constructed in around 1700, it is nine storeys
deep, with the last two being underwater.
At ground level, there are 86 colonnaded
openings from where the visitor descends 170
steps to the deepest water source.
Today, following years of neglect, many of these
monuments to medieval engineering have been
saved by the Archaeological Survey of
India, which has recognised the importance of
preserving them as part of the country’s rich
history.
Tourists flock to wells in far-flung corners of
northwestern India to gaze in wonder at these
architectural marvels from hundreds of years
ago, which serve as a reminder of both the
ingenuity and artistry of ancient civilisations and of
the value of water to human existence.
dốc xuống, tạo thành một hình
dáng ấn tượng khi nhìn từ xa.
Ở mặt thứ 4, những hành lang
được chống đỡ bởi các cột trụ
được trang trí nhìn xuống các bậc
thang.
Vẫn còn được công chúng sử dụng
là giếng Neemrana Ki Baori, nằm
cách khỏi đường cao tốc Jaipur-
Delhi.
Được xây dựng vào khỏang năm
1700, giếng này sâu 5 ngăn, với
hai ngăn cuối ngập trong nước.
Trên mặt đất, có 86 dãy cột bắt đầu
từ nơi du khách đi được 170 bậc
đến nơi có nguồn nước sâu nhất.
Ngày nay, qua bao nhiêu năm bị
lãng quên, nhiều công trình kỹ
thuật xa xưa đã được Cục Khảo cổ
Ấn Độ khôi phục, công nhận tầm
quan trọng của việc bảo tồn những
công trình này như một phần của
lịch sử giàu có của quốc gia.
Khách du lịch đổ xô về các giếng
bậc thang ở những khu vực rộng
lớn ở Tây bắc Ấn Độ để chiêm
những kỳ quan kiến trúc từ hàng
trăm năm trước, những công trình
như một lời nhắc nhở về sự khéo
léo và tài nghệ thuật của những
nên văn minh cổ đại và về giá trị
của nguồn nước đối với sự tồn tại
của con người.
Xu hướng và triển vọng phát triển hệ thống giao thông
vận tải ở Châu Âu
A - Sự phát triển nhanh chóng của phương tiện cá nhân.
A - The rapid growth of private transport.

Thật khó có thể tưởng được một nền kinh tế tăng trưởng mạnh mẽ nào mà không có
một hệ thống giao thông hiệu quả.
It is difficult to conceive of vigorous economic growth without an efficient transport
system.

Mặc dù ngành công nghệ thông tin hiện đại có thể làm giảm nhu cầu vận chuyển vật lý
bằng cách tạo điều kiện cho các dịch vụ làm việc từ xa nhưng nhu cầu về giao thông
vận tải vẫn luôn tiếp tục tăng.
Although modern information technologies can reduce the demand for physical
transport by facilitating teleworking and teleservices, the requirement for transport
continues to increase.

Có hai yếu tố chính đằng sau xu hướng này.

There are two key factors behind this trend.

Đối với vận tải hành khách, yếu tố quyết định là sự tăng trưởng ngoạn mục trong việc
sử dụng xe hơi.
For passenger transport, the determining factor is the spectacular growth in car use .

Số lượng xe hơi trên đường ở Liên minh Châu Âu (EU) chứng kiến một sự gia tăng ba
triệu xe mỗi năm từ năm 1990-2010, và trong thập kỷ tới EU sẽ chứng kiến một sự gia
tăng đáng kể hơn nữa trong đoàn xe của mình.
The number of cars on European Union (EU) roads saw an increase of three million
cars each year from 1990 to 2010, and in the next decade the EU will see a further
substantial increase in its fleet.

B - Những thay đổi ảnh hưởng đến khoảng cách mà hàng hoá có thể được vận chuyển.
B - Changes affecting the distances goods may be transported.

Đối với vấn đề vận chuyển hàng hóa thì sự tăng trưởng là do phần lớn những thay đổi
trong nền kinh tế Châu Âu và hệ thống sản xuất của nó.
As far as goods transport is concerned, growth is due to a large extent to changes in the
European economy and its system of production .

Trong 20 năm qua, khi biên giới nội bộ đã được bãi bỏ, EU đã chuyển từ một nền kinh
tế "dự trữ" trở thành một nền kinh tế "tuôn chảy".
In the last 20 years, as internal frontiers have been abolished, the EU has moved from a
”stock” economy to a ”flow” economy.
Hiện tượng này đã được nhấn mạnh bởi việc di dời của một số ngành công nghiệp, đặc
biệt là những ngành đỏi hỏi nhiều nhân công, phải giảm chi phí sản xuất, mặc dù các
nơi sản xuất cách xa nhà máy lắp ráp cuối cùng hay xa người dùng hàng trăm hay
thậm chí hàng ngàn km.
This phenomenon has been emphasised by the relocation of some industries,
particularly those which are labour intensive, to reduce production costs, even though
the production site is hundreds or even thousands of kilometres away from the final
assembly plant or away from users .

C - Xu hướng giao thông ở các nước đang chờ nhập khối EU.
C - Transport trends in countries awaiting EU admission.

Sự tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ dự kiến ở các nước cho phép nhập cảnh vào EU cũng
sẽ làm tăng lưu lượng giao thông, đặc biệt là giao thông đường bộ.
The strong economic growth expected in countries which are candidates for entry to the
EU will also increase transport flows, in particular road haulage traffic.

Trong năm 1998, một số nước đã xuất khẩu được hơn hai lần khối lượng năm 1990 và
nhập khẩu nhiều hơn năm lần khối lượng năm 1990 của mình.
In 1998, some of these countries already exported more than twice their 1990 volumes
and imported more than five times their 1990 volumes.

Và mặc dù nhiều nước ứng viên được thừa hưởng một hệ thống giao thông trong đó
khuyến khích giao thông đường sắt thì sự phân bố giữa các loại phương tiện đã
nghiêng mạnh theo hướng có lợi cho vận tải đường bộ từ những năm 1990.
And although many candidate countries inherited a transport system which encourages
rail, the distribution between modes has tipped sharply in favour of road transport since
the 1990s.

Giữa năm 1990 và 1998, phí vận tải đường bộ tăng 19,4%, trong khi cùng kỳ phí vận tải
đường sắt giảm 43,5%, và mặc dù điều này có thể có lợi cho liên minh Châu Âu đang
mở rộng nhưng tỷ lệ này vẫn ở mức cao hơn nhiều so với mức trung bình ở các nước
thành viên khối EU.
Between 1990 and 1998, road haulage increased by 19,4%, while during the same
period rail haulage decreased by 43,5%, although – and this could benefit the enlarged
EU – it is still on average at a much higher level than in existing member states.

D - Một mục tiêu dài hạn trong sạch và quan trọng.

D - A fresh and important long-term goal.

Tuy nhiên, một sự phát triển bắt buộc bền vững mới sẽ cung cấp một cơ hội để thích
nghi với chính sách giao thông chung của EU.
However, a new imperative-sustainable development – offers an opportunity for
adapting the EU's common transport policy.

Mục tiêu này, được sự đồng ý của Hội đồng Châu Âu Gothenburg, có thể đạt được
bằng cách tích hợp các cân nhắc môi trường vào các chính sách cộng đồng, và thay
đổi cán cân giữa các phương thức vận chuyển ở trung tâm của chiến lược của này.
This objective, agreed by the Gothenburg European Council, has to be achieved by
integrating environmental considerations into Community policies, and shifting the
balance between modes of transport lies at the heart of its strategy.

Mục tiêu đầy tham vọng này chỉ có thể đạt được hoàn toàn vào năm 2020, nhưng các
biện pháp đề xuất này dù sao cũng là một bước quan trọng đầu tiên hướng tới một hệ
thống giao thông bền vững mà lý tưởng là sẽ được diễn ra trong thời gian 30 năm vào
năm 2040.
The ambitious objective can only be fully achieved by 2020, but proposed measures are
nonetheless a first essential step towards a sustainable transport system which will
ideally be in place in 30 years‟ time, that is by 2040.

E - Các chi phí môi trường của vận tải đường bộ.
E - The environmental costs of road transport.

Năm 1998, tiêu thụ năng lượng trong ngành giao thông bị cho là nguyên nhân của 28%
lượng khí thải CO2, loại khí hàng đầu trong nhà kính.
In 1998, energy consumption in the transport sector was to blame for 28% of emissions
of CO2，the leading greenhouse gas.

Theo ước tính mới nhất, nếu không có gì được thực hiện để đảo ngược xu hướng phát
triển giao thông thì lượng khí thải CO2 từ các phương tiện giao thông có thể được dự
kiến sẽ tăng khoảng 50% lên 1,113 tỷ tấn vào năm 2020, so với 739 tỷ tấn được ghi
nhận trong năm 1990.
According to the latest estimates, if nothing is done to reverse the traffic growth trend,
CO2 emissions from transport can be expected to increase by around 50% to 1,113
billion tonnes by 2020，compared with the 739 billion tonnes recorded in 1990.

Một lần nữa, vận tải đường bộ được xem là thủ phạm chính vì một mình nó chiếm 84%
lượng khí thải CO2 do vận chuyển.
Once again, road transport is the main culprit since it alone accounts for 84% of the
CO2 emissions attributable to transport.

Do đó sử dụng nhiên liệu thay thế và nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng vừa cần
thiết cho hệ sinh thái vừa là một thách thức về mặt công nghệ.
Using alternative fuels and improving energy efficiency is thus both an ecological
necessity and a technological challenge.

Đồng thời nỗ lực lớn hơn phải được thực hiện để đạt được một sự thay đổi về phương
thức.
At the same time greater efforts must be made to achieve a modal shift.

Do đó một sự thay đổi như vậy không thể đạt được qua một đêm sau hơn nửa thế kỷ bị
suy thoái liên tục trong lợi vì giao thông đường bộ.
Such a change cannot be achieved overnight, all the less so after over half a century of
constant deterioration in favour of road.

Điều này cao đến mức mà các dịch vụ vận tải đường sắt hiện nay đang phải đối mặt
với việc bị cách ly, chỉ với 8% thị phần, và với việc các đoàn tàu hàng quốc tế phải vật
lộn với tốc độ trung bình 18km/h.
This has reached such a pitch that today rail freight services are facing marginalisation,
with just 8% of market share, and with international goods trains struggling along at an
average speed of 18km/h.

Có thể chúng ta sẽ có ba lựa chọn.

Three possible options have emerged.

G - Hạn chế sử dụng đường bộ qua việc chính sách thu phí.
G - Restricting road use through charging policies alone.

Cách tiếp cận đầu tiên sẽ bao gồm tập trung vào vận tải đường bộ chỉ thông qua giá cả.
The first approach would consist of focusing on road transport solely through pricing.

Lựa chọn này sẽ đi kèm với các biện pháp bổ sung trong các phương thức vận tải
khác.
This option would not be accompanied by complementary measures in the other modes
of transport.

Trong ngắn hạn việc này có thể kiềm chế sự tăng trưởng trong vận tải đường bộ do tỷ
lệ tải hàng khi dùng xe tốt hơn cũng như tỷ lệ lấp đầy các loại xe chở khách dự kiến sẽ
làm tăng giá vận chuyển.
In the short term it might curb the growth in road transport through the better loading
ratio of goods vehicles and occupancy rates of passenger vehicles expected as a result
of the increase in the price of transport.

Tuy nhiên, việc thiếu các biện pháp có sẵn để phục hồi các phương thức vận tải khác
sẽ làm khó các phương thức giao thông vận tải bền vững hơn.
However, the lack of measures available to revitalise other modes of transport would
make it impossible for more sustainable modes of transport to take up the baton.

H - Việc thu phí đường giao thông và cải tiến các phương pháp vận chuyển khác.
H - Charging for roads and improving other transport methods.

Cách tiếp cận thứ hai cũng tập trung vào giá cả vận tải đường bộ nhưng được đi kèm
với các biện pháp để nâng cao hiệu quả của các phương thức khác như chất lượng
các dịch vụ, hậu cần, công nghệ tốt hơn.
The second approach also concentrates on road transport pricing but is accompanied
by measures to increase the efficiency of the other modes (better quality of services,
logistics, technology) .
Tuy nhiên, phương pháp này không bao gồm đầu tư vào cơ sở hạ tầng mới, cũng như
không đảm bảo sự gắn kết ở địa phương tốt hơn.
However, this approach does not include investment in new infrastructure, nor does it
guarantee better regional cohesion.

Việc này có thể giúp việc tách rời tốt hơn so với phương pháp đầu tiên, nhưng vận tải
đường bộ sẽ vẫn giữ thị phần lớn nhất và tiếp tục tập trung vào các đường huyết mạch
vốn đã bão hòa, mặc dù đây sẽ là phương thức ô nhiễm nhất.
It could help to achieve greater uncoupling than the first approach, but road transport
would keep the lion’s share of the market and continue to concentrate on saturated
arteries, despite being the most polluting of the modes.

Do đó điều này là không đủ để đảm bảo sự thay đổi cần thiết để cân bằng.
It is therefore not enough to guarantee the necessary shift of the balance.

I - Thực hiện tất cả các bước cần thiết để thay đổi mô hình giao thông vận tải.
I - Taking all the steps necessary to change transport patterns.

Phương pháp thứ ba, không phải là mới, bao gồm một loạt các biện pháp khác nhau,
từ giá cả đến việc làm sống lại các phương thức thay thế của phương tiện giao thông
và nhắm tới đầu tư vào mạng lưới xuyên Châu Âu.
The third approach, which is not new, comprises a series of measures ranging from
pricing to revitalising alternative modes of transport and targeting investment in the
trans-European network.

Phương pháp tiếp cận tích hợp này sẽ cho phép các thị trường cổ phiếu của các
phương tiện giao thông khác có thể trở lại ở mức 1998 và do đó sẽ tạo ra sựu thay đổi
cân bằng.
This integrated approach would allow the market shares of the other modes to return to
their 1998 levels and thus make a shift of balance .

Điều này có vẻ tham vọng hơn so với thực trạng khi nhớ rằng sự mất cân bằng lịch sử
đã ủng hộ đường bộ trong năm mươi năm qua, nhưng chúng ta có thể đạt được một
bước đột phá đáng kể trong mối liên kết giữa tăng trưởng giao thông vận tải đường bộ
và tăng trưởng kinh tế, mà không hạn chế việc di chuyển của người và hàng hoá.
It is far more ambitious than it looks, bearing in mind the historical imbalance in favour
of roads for the last fifty years, but would achieve a marked break in the link between
road transport growth and economic growth, without placing restrictions on the mobility
of people and goods.
Tại sao có quá ít công ty thật sự sáng tạo?

Innovation is key to business survival，and companies put substantial resources into

inspiring employees to develop new ideas. There are, nevertheless, people working in
luxurious, state-of-the-art centres designed to stimulate innovation who find that their
environment doesn’t make them feel at all creative. And there are those who don’t
have a budget, or much space, but who innovate successfully.
Sáng tạo luôn là chìa khoá sống còn trong kinh doanh và các công ty lúc nào cũng đầu
tư một nguồn tài nguyên đáng kể để truyền cảm hứng cho nhân viên mình sáng tạo.
Tuy nhiên có 1 số người làm việc trong những trung tâm sang trọng và hiện đại, được
thiết kế để kích thích sự sáng tạo nhưng họ thấy môi trường đó không làm cho họ cảm
giác sáng tạo chút nào. Và có những người không có tiền hay không gian nhưng họ
sáng tạo rất tốt.

For Robert B Cialdini, Professor of Psychology at Arizona State University, one

reason that companies don’t succeed as often as they should is that innovation starts
with recruitment. Research shows that the fit between an employee’s values and a
company’s values makes a difference to what contribution they make and whether,
two years after they join, they’re still at the company. Studies at Harvard Business
School show that, although some individuals may be more creative than others, almost
every individual can be creative in the right circumstances.
Một trong những lý do mà các công ty không thành công trong việc sáng tạo bắt
nguuồn từ việc tuyển dụng. Các cuộc nghiên cứu chỉ ra rằng việc phù hợp giữa giá trị
nhân viên và giá trị công ty sẽ tạo ra sự khác biệt với những gì mà nhân viên đóng góp
và liệu sao hai năm làm việc, họ có tiếp tục cống hiến cho công ty hay không?. Các
cuộc nghiên cứu cũng chỉ ra rằng mặc dù có vài người có khả năng sáng tạo hơn
người khác nhưng đa phần trong những hoàn cảnh cụ thể nào đó đều có thể sáng tạo.
One of the most famous photographs in the story of rock’n’roll emphasises Ciaidini’s
views. The 1956 picture of singers Elvis Presley, Carl Perkins, Johnny Cash and Jerry
Lee Lewis jamming at a piano in Sun Studios in Memphis tells a hidden story. Sun’s
‘million-dollar quartet’ could have been a quintet. Missing from the picture is Roy
Orbison’ a greater natural singer than Lewis, Perkins or Cash. Sam Phillips, who
owned Sun, wanted to revolutionise popular music with songs that fused black and
white music, and country and blues. Presley, Cash, Perkins and Lewis instinctively
understood Phillips’s ambition and believed in it. Orbison wasn’t inspired by the goal,
and only ever achieved one hit with the Sun label.
Một trong những bức ảnh nổi tiếng nhất về câu chuyện của nhóm nhạc rock'n'roll
nhấn mạnh quan điểm của Ciaidini. Tấm hình nổi tiếng của ban nhạc Million Dollar
Quartet (tạm dịch là Bộ Tứ Triệu Đô) chụp vào năm 1956 gồm các ca sĩ Elvis Presley,
Carl Perkins, Johnny Cash và Jerry Lee Lewis đang tụ tập bên một cây đàn dương
cầm ở phòng thu Sun đã thể hiện một câu chuyện ẩn chứa bên trong. Ban nhạc tứ ca
này có thể gồm năm người!. Người thiếu trong bức hình là Roy Orbison là ca sĩ có tài
năng bẩm sinh được ví giỏi hơn cả Lewis, Perkins hay Cash. Ông chủ phòng thu Sun
là Sam Phillips muốn làm một cuộc cách mạng về nhạc phổ thông với các bài hát
thuộc thể loại fused black, white music, country và blues. Presley, Cash, Perkins và
Lewis không mấy khó khăn để hiểu tham vọng của Philip và tin là nó sẽ thành công.
Còn Orbison thì không tin tưởng mấy vào mục tiêu này và chỉ thu thành công duy
nhất một bài với phòng thu Sun mà thôi.
The value fit matters, says Cialdini, because innovation is, in part, a process of
change, and under that pressure we, as a species, behave differently, ‘When things
change, we are hard-wired to play it safe.’ Managers should therefore adopt an
approach that appears counterintuitive -they should explain what stands to be lost if
the company fails to seize a particular opportunity. Studies show that we invariably
take more gambles when threatened with a loss than when offered a reward.
Tác giả cho rằng giá trị sẽ phù hợp theo hoàn cảnh vì sáng tạo là 1 phần của quá trình
thay đổi và khi chịu áp lực thì chúng ta sẽ cư sử và hành động khác đi. Do đó các
trưởng phòng ban nên có 1 cách nào đó khác thường như giải thích cho nhân viên
rằng chúng ta sẽ mất gì nếu công ty không nắm bắt được cơ hội. Nghiên cứu cũng chỉ
ra rằng chúng ta luôn mạo hiểm hơn khi sợ bị mất gì đó hơn là khi được khen thưởng.
Managing innovation is a delicate art. It’s easy for a company to be pulled in
conflicting directions as the marketing, product development, and finance departments
each get different feedback from different sets of people. And without a system which
ensures collaborative exchanges within the company, it’s also easy for small ‘pockets
of innovation‟ to disappear. Innovation is a contact sport. You can‟t brief people just
by saying, ‘We’re going in this direction and I’m going to take you with me.
Quản lý sự sáng tạo là một nghệ thuật tinh vi. Trong một công ty nếu mỗi phòng ban
khác nhau như tiếp thị, sản xuất, tài chính … đưa ra nhận xét về một nhóm khác thì dễ
xảy ra mâu thuẫn. Và nếu không có 1 hệ thống quản lý việc trao đổi, hợp tác nội bộ
trong công ty thì cũng rất dễ làm cho những nhóm sáng tạo nhỏ biến mất. Sáng tạo là
một môn thể thao giao tiếp. Bạn không thể chỉ một ai đó mà nói ”Chúng ta sẽ đi theo
hướng này và tôm sẽ dẫn anh đi”.
Cialdini believes that this ‘follow-the-leader syndrome, is dangerous, not least
because it encourages bosses to go it alone. ‘It’s been scientifically proven that three
people will be better than one at solving problems, even if that one person is the
smartest person in the field.’ To prove his point, Cialdini cites an interview with
molecular biologist James Watson. Watson, together with Francis Crick, discovered
the structure of DNA, the genetic information carrier of all living organisms. ‘When
asked how they had cracked the code ahead of an array of highly accomplished rival
investigators, he said something that stunned me. He said ”he and Crick had
succeeded because they were aware that they weren’t the most intelligent of the
scientists pursuing the answer. The smartest scientist was called Rosalind Franklin
who, Watson said, “was so intelligent she rarely sought advice”.
Tác giả cũng tin rằng hội chứng ”nghe theo lãnh đạo" rất nguy hiểm vì nó khuyến
khích các ông chủ quyết định cái gì đó một mình mà không cần hỏi nhân viên của
mình. Theo khoa học chứng mình thì ba người giải quyết 1 vấn đề sẽ tốt hơn là 1
người thậm chí khi người đó là giỏi nhất trong lĩnh vực đó. Để chứng minh cho quan
điểm của mình, tác giả đã trích dẫn 1 cuộc phỏng vấn với nhà sinh học phân tử James
Watson. Ông Watson cùng với Francis Crick dã khám phá ra cấu trúc ADN, một vật
truyền dẫn thông tin di truyền của tất cả sinh vật sống. Khi được hỏi làm thế nào mà
họ có thể giải mã được trước hàng loạt các nhà nghiên cứu tài ba khác thì ông Watson
đã nói một câu mà làm tôi choáng váng. Ông nói: Tôi và Crick đã thành công vì
chúng tôi biết rằng chúng tôi không phải là nhà khoa học thông minh nhất theo đuổi
câu trả lời. Nhà khoa học thông minh nhất được gọi là Rosalind Franklin mà theo
Watson là người quá thông minh ít khi tìm kiếm lời khuyên của người khác.
Teamwork taps into one of the basic drivers of human behaviour. ‘The principle of
social proof is so pervasive that we don’t even recognise it,’ says Cialdini. ‘If your
project is being resisted, for example, by a group of veteran employees, ask another
old-timer to speak up for it.’ Cialdini is not alone in advocating this strategy. Research
shows that peer power, used horizontally not vertically, is much more powerful than
any boss’s speech.
Nhóm nghiên cứu đã đề cập đến một trong những động cơ cơ bản của hành vi con
người. Về mặt xã hội thì nguyên lý này quá hiển nhiên đến nỗi thậm chí chúng ta
không nhận ra. Ví dụ nếu dự án của bạn bị công kích bởi 1 nhóm nhân viên kỳ cựu thì
hãy yêu cầu 1 người kỳ cựu khác nói dùm bạn. Cialdini không phải là người duy nhất
ủng hộ chiến lược này. Nghiên cứu cũng chỉ rằng sức mạnh về sự ngang hàng (theo
hàng ngang) thì mạnh hơn nhiều so với bất kỳ lời nói của một vị giám đốc nào.
Writing, visualising and prototyping can stimulate the flow of new ideas. Cialdini
cites scores of research papers and historical events that prove that even something as
simple as writing deepens every individual’s engagement in the project. It is, he says,
the reason why all those competitions on breakfast cereal packets encouraged us to
write in saying, in no more than 10 words: ‘I like Kellogg’s Com Flakes because..’
The very act of writing makes us more likely to believe it.
Viết, mô hình hoá và làm các mẫu thí nghiệm có thể kích thích các luồng ý tưởng mới
. Tác giả đã trích dẫn các số liệu trong các bài nghiên cứu và các sự kiện lịch sư để
chứng minh rằng thậm chí những thứ đơn giản như viết có thể tăng tính cam kết của
mỗi thành viên trong dự án. Đó là nguyên nhân vì sao tất cả cuộc thi về ăn ngủ cốc
buổi sáng khuyến khích chúng ta viết không quá 10 chữ, ví dụ: “tôi thích bánh Com
Flakes của Kellogg vì …”. Hành động này giúp chúng ta tin vào chính những gì
chúng ta viết.
Authority doesn’t have to inhibit innovation but it often does. The wrong kind of
leadership will lead to what Cialdini calls ”captainitis, the regrettable tendency of
team members to opt out of team responsibilities that are properly their’. He calls it
captainitis because, he says, ”crew members of multipilot aircraft exhibit a sometimes
deadly passivity when the flight captain makes a clearly wrong-headed decision”. This
behaviour is not, he says, unique to air travel, but can happen in any workplace where
the leader is overbearing.
Quyền lực không phải lúc nào cũng ngăn cản sự sáng tạo nhưng đôi khi là có. Một
loại hình lãnh đạo sai lầm dẫn đến vấn đề mà tác giả gọi là ”captainitis”, là 1 khuynh
hướng đáng tiếc của các thành viên trong việc quyết định trách nhiệm nào là của
mình. Tác giả gọi nó là ”captainitis” vì các thành viên trong 1 đội bay thỉnh thoảng có
những sự thụ động chết người khi cơ trưởng có 1 quyết định ương ngạnh rõ ràng.
Hành vi này không phải chỉ có trong ngành hàng không mà có thể xảy ra ở bất kỳ nơi
làm việc nào có ông sếp độc đoán.
At the other end of the scale is the 1980s Memphis design collective, a group of
young designers for whom ”the only rule was that there were no rule”. This
environment encouraged a free interchange of ideas, which led to more creativity with
form, function, colour and materials that revolutionised attitudes to furniture design.
Vào thập niên 1980, một nhóm thiết kế gồm những nhà thiết kế trẻ của Memphis là
những người đề ra quy luật ”không có quy luật nào cả". Môi trường độc đáo này
khuyến khích mọi người trao đổi nội bộ thoải mái các ý tưởng từ đó có thể sáng tạo
tốt hơn trong các thiết kế về màu sắc, vật liệu … Điều này dã làm một cuộc cách
mạng trong thái độ của mọi người về ngành thiết kế nội thất.
Many theorists believe the ideal boss should lead from behind, taking pride in
collective accomplishment and giving credit where it is due. Cialdini says:”Leaders
should encourage everyone to contribute and simultaneously assure all concerned that
every recommendation is important to making the right decision and will be given full
attention”. The frustrating thing about innovation is that there are many approaches,
but no magic formula. However, a manager who wants to create a truly innovative
culture can make their job a lot easier by recognising these psychological realities.
Nhiều nhà lý luận tin rằng một ông chủ lý tưởng nên lãnh đạo từ phía sau nghĩa là để
ý đến việc thu thập những việc đã được hoàn thành và cho ý kiến khi công việc đó đến
hạn. Lãnh đạo nên khuyến khích mọi người đóng góp và đồng thời bảo đảm rằng tất
cả mọi lời đề nghị đều quan trọng để ra 1 quyết định chính xác và các lời đề nghị này
sẽ được chú ý và quan tâm một cách trọn vẹn. Điều thất vọng về sáng tạo là có quá
nhiều phương án tiếp cận nhưng không có công thức tối ưu nào. Tuy nhiên một người
lãnh đạo muốn tạo ra một văn hoá sáng tạo thực sự thì việc họ có thể làm là nhận ra
các thực trạng về tâm lý này.