Cờ Vây ñể biết chơi thì dễ, nhưng ñể giỏi ñược thì quả thực rất khó.

ðể chơi tốt
trong cờ Vây, cần có một phương pháp học chuẩn. Sau ñây là một trong những
phương pháp học cờ Vây [do Go Player _ ttvnol] Hưỡng dẫn tự học cờ Vây:

1. Nghiêm túc ñối luyện

về phương pháp suy nghĩ
Khi xem mọi người ñánh cờ, lão phu thường thấy các tay cờ của chúng ta hoặc
là khí thế ngất trời, ñi cờ như bay, hoặc là trầm tư suy nghĩ (lâu, lâu lắm )-
tưởng chừng tính toán cả 1 ñại cuộc kinh thiên ñộng ñịa nào ñó, nhưng tóm lại
kết cục cả 2 loại ñấu pháp trên vẫn ñi tới những nước cờ vô nghĩa. Tại sao vô
nghĩa? Bởi vì khi ván cờ kết thúc kẻ thắng người thua ñôi khi ñều muốn lão phu
phân tích ñôi chút cho họ, thế nhưng bản thân họ lại ko thể nhớ ñược ñã từng ñi
nuớc cờ nào trước, nước cờ nào sau, thậm chí còn ko biết ñã ñi ở chỗ nào. ðiều
này chứng tỏ khi ñánh cờ họ ko hề tập trung vào nước cờ, ý cờ của bản thân
(loại ñi nhanh thì rõ là ko suy nghĩ rồi, loại này thi lão phu thường có lời khuyên
nên thôi chơi cờ, chuyển sang luyện tập môn chạy nhanh, bơi nhanh, hoặc ñua
xe...-loại nghĩ chậm thi lão phu cũng ko hiểu rõ lắm, tại sao nghĩ lâu thế mà ko
hiểu rằng mình ñã nghĩ gì...???)
ðánh cờ như vậy thực là ñã làm hỏng cuộc cờ và lãng phi thời gian. Chính vì vậy
lão phu nghĩ rằng mọi người nên và bắt buộc hiểu rõ lý do của mỗi nước ñi và lý
giải ñược ván cờ theo trình ñộ mà mỗi người vốn có,-(hiểu ñược lý do của mỗi
nước cờ, thi việc nhờ khoảng 150 nươc chẳng có gì là khó khăn cả-ñối với ñệ tử
bản môn, lão phu thống nhất với các thầy người Nhật là người học phải tự nhớ
ñược tối thiểu 100 nước thì mới có cơ hội tiếp tục ñánh ván cờ sau, ko thuộc thì
ko có quyền yêu cầu teaching game nữa), sau ñó nhờ người khá hơn phân tích
lại cho thì sẽ nhanh chóng rút kinh nghiệm, biết ñược và nhanh chóng khắc phục
thiếu sót của bản thân

về tốc ñộ suy nghĩ: nghĩ quá nhanh thi ñương nhiên ko nên -chẳng ñể lại gì
trong ñầu chúng ta cả, nhưng nghĩ hơi lâu cũng là ko ñược, vì sao? nghĩ lâu là
ñể lựa chọn phương án, có biết nhiều phương án thi mới cần lựa chọn lâu, chứ
biết it hoặc chưa biết phương án nào thì có gi mà lựa chọn? vả lại, nghĩ lâu còn
chứng tỏ ý chí quyết thắng quá, ñôi khi ko lịch sự cho lắm, nhất là chẳng may
vẫn thua thi càng xấy hổ. Nên xem lại, ở trình ñộ chúng ta thì hiếu thắng mà làm
gì. thắng lợi của ta thì cho ñối phương bài học và ngược lại, cố gắng hết mình,
nhưng ñưng vì thua ñược mà nên vì sự tiến bộ.
Qua ván cờ ta sẽ biết là ñang thiếu sót cái gì, mới ñi tìm sách vở mà học, vậy
nên học thế nào?

2. Nghiên cứu sách vở.

nghiên cứu sách vở nói chung, hay kì phổ của danh thủ cũng thế, ñiều quan
trọng là phải khái quát ñược nét chính và chung nhất của sách -thường lấy mục
lục làm xương sống, sau ñó mới ñi dần vào chi tiết, cuối cùng là phải hiểu, phải
thuộc hết (ñừng cho như thế là giống học vẹt-khác ñấy)
ñối với ván ñấu của cao thủ chuyên nghiệp, thường thì rất khó mà học theo, bởi
vì nhiều khi kể cả cao thủ 6-7d nghiệp dư cũng thấy khó hiểu nước ñi của họ-
việc này ñã ñược kiểm chứng (có 1 lời khuyên là ñừng bắt chiếc nước cờ của
chuyên nghiệp-có hiểu ñâu mà bắt chước?) cho nên chỉ cần học tập ván cờ của
các ñâu thủ hơn mình chừng 5 bậc (ñối với kyu), và hơn mình chừng 3 bậc (ñối
với Dan)
- ñọc sách ko chỉ 1 lần là hiểu hết, nhiều khi sách cũ 10 năm ñọc lại cũng thấy
mở mang nhiều, Khổng Tử từng dạy: "Ôn cố nhi tri tân, khả dĩ vi sư hĩ" - học lại
cái cũ mà biết ñiều mới, ñi làm thầy ñược rồi.
ñọc sách chớ nên cầu nhiều sách quá, nhiều sách thì chẳng sách nào học tới ñầu
tới cuối cả - ða thư loạn mục mà.

3.Nghiên cứu với PC.

-học từ các chương trinh tutorial -giống như học sách thôi
-ñấu luyện với SW: chương trinh chơi cờ hiệnnay thuờng ko mạnh, và thương có
1 số lỗi dễ nhận ra, sau khi chiến thắng dễ dàng rồi thì nên ñể ý những lỗi chính
của SW mà lấn sau bỏ qua cho nó, khi nó mắc lỗi (bỏ quân lẻ quan trọng-là 1 lỗi
của SW) chắc hẳn ta sẽ gặp 1 ñối thủ mới khó nhằn hơn nhiều!

[trích bài viết của Go player _ ttvnol]

ðóng góp 1 chút:

Khi học nên có tư tưởng là mình ko chỉ học cho mình mà còn học ñể dạy lại
người khác nữa. Như thế thì yêu cầu sẽ cao hơn rất nhiều, muốn dạy lại người ta
1 thì mình fải hiểu 10.

1 vài kinh nghiệm bản thân:

Khi học joseki kinh nghiệm của tôi là nên review lại khai cuộc ñiển hình của 1
ván giữa 2 người chơi khá. Sau ñó ñảo lộn thứ tự của các joseki hoặc các nước
ñi trong ñó ñể tìm hiểu xem vì sao họ ñi vậy. Khi luyện tập như vậy, tự khắc hiểu
ñc những nguyên tắc trong khai cuộc, lại nhiều khi tìm ra ý cờ mới, khá thú vị.

Việc tự học, tự bày cờ ra cũng rất quan trọng. ðối với người non nớt về kinh
nghiệm và khả năng ứng phó, có thể ngồi tự sắp xếp những hình cờ ñơn giản
hay gặp và những cái băn khoan của mình ñể tìm hiểu cách chống ñỡ. Cái gì tự
cũng nhớ lâu và nó là của mình.

ðó là những kinh nghiệm của bản thân, tôi muốn chia sẻ cho mọi người. Cách
luyện tập ở trên là cách luyện tập ko theo sách vở nhưng có hiệu quả tương ñối
tốt. Tuy vậy tôi cũng khuyên là nên kiếm 1 người giỏi hơn chỉ bảo thêm hoặc là
tìm hiểu thêm ý cờ trong sách nếu có thời gian.
Làm thế nào ñể tiến bộ trong cờ Vây?
Tất cả mọi người ñều muốn tiến bộ nhanh khi chơi cờ vây. Cũng giống như bất
cứ người nào ñược hỏi ñều muốn gấp ñôi số tiền mình có ñược trong ngân hàng
:).
Cũng giống như vậy trong cờ vây, bạn sẽ hài lòng chỉ với việc kiếm thêm ñược 1
hay 2 mục (Moku = point =ñiểm ) trong một ván cờ. Tại sao vậy? Mọi người
thường nghĩ rằng sự thấu hiểu thực sự về một ván cờ là ngoài khả năng của họ,
cái hay của ván cờ phụ thuộc vào khả năng cảm nhận của họ về ván cờ ñó và
thường bị hạn chế, thường thì họ nghĩ rằng chỉ cần mạnh thêm một chút là có
thể hoàn toàn thấu hiểu cờ Vây. Thực ra ñể tiến bộ trong môn cờ Vây không chỉ
là ñánh giỏi thêm ñược 1 hay 2 mục mà phải thực sự thấu hiểu một ván cờ.
Hãy gượm nói về tại sao và thử trả lời câu hỏi làm cách nào ñể tiến bộ trong cờ
vây. Sau ñây là một số lời khuyên, bao gồm 05 ñiều cơ bản:
- ðấu cờ
- Sống và chết
- Joseki
- Những ván cờ ñẳng cấp
- Thái ñộ
Sau ñây là chi tiết của từng vấn ñề, ñược tóm tắt ñể các học viên có thể tham
gia nhằm ñạt tiến bộ trong môn cờ vây theo 03 cách khác nhau: thông thường,
thực sự và nghiêm túc.
1. ðấu cờ là yếu tố quan trọng nhất ñể ñạt sự tiến bộ trong cờ Vây. Trừ phi bạn
là một “thiên tài” theo cách xếp hạng của Go Seigen, bằng không bạn sẽ không
thể tiến bộ nếu không liên tục ñấu cờ. Nếu bạn muốn tiên bộ thật nhanh, bạn sẽ
phải ñấu thật nhiều, chẳng còn cách nào khác cả.
Tuy nhiên, chỉ có ñấu cờ không thì không ñủ. Chúng ta ñều ñược biết ñến hay
ñược nghe nói tới những hội quán cờ Vây mà tại ñó các hội viên miệt mài hết
ñêm này qua ñêm khác với những ván cờ ñánh nhanh và không bao giờ tiến bộ .
Nếu các bạn ñấu cờ thì ñiều quan trọng là phải tìm ra những ý cờ mới bằng cách
thể hiện chính bản thân mình và phải áp dụng những ý này vào phương pháp
ñấu cờ của mình.
Cách ñơn giản nhất ñể tìm ra những ý cờ này là ñọc sách về cờ Vây. Cách tốt
hơn nhưng nhiều khi không thực tế bằng là học với những kỳ thủ chuyên nghiệp,
bởi vì họ có thể hướng dẫn bằng cách chia xẻ những phương pháp của họ với
bạn thông qua quá trình ñấu một ván cờ. Cuối cùng nếu bạn muốn tiến bộ
nhanh thì nên ñọc thật nhiều. Áp dụng những ý cờ bạn ñọc ñược vào một ván
ñấu thật là rất khó. ở ñây thái ñộ của bạn ñối với môn cờ Vây ñóng một vai trò
rất quan trọng. Bạn phải luôn thực hiện những gì bạn nghĩ là ñúng chứ không
theo những gì bạn cảm thấy dễ dàng.
ðể có thể tiến bộ, ñiều rất quan trọng là bạn phải nghiên cứu lại những ván cờ
sau khi ñấu. Cần có thái ñộ phê bình, cố gắng tìm ra những sai lầm của mình,
ngay cả khi ñó là một ván bạn thắng. Cố gắng tìm ra cách ñể ñấu thủ của bạn có
thể thắng bạn và cách nào ñể hạn chế cơ hội cho ñối thủ (ñây chính là cách ñể
tự mình có thể tìm ra những nước ñi tốt hơn cho mình), tự chơi lại ván cờ mình
vừa ñấu với nhiều nước ñi nhất mà bạn có thể nhớ ñược. Tốt hơn nữa thì nên
ghi lại những ván cờ ñã ñánh càng nhiều càng tốt sau ñó chơi lại những ván này
với một kỳ thủ, hoặc tốt hơn nữa là một kỳ thủ chuyên nghiệp. Nếu bạn không
có nhiều cơ hội tiếp xúc với các kỳ thủ thì có thể tìm một số website có các
hướng dẫn (go teaching ladder). ðiều quan trọng khi ghi lại một trận ñấu và chơi
lại trận ñấu là bạn phải thực hiện một cách nghiêm túc.
CHúng ta hãy so sách 3 cách tập luyện sau ñây:
Bình thường
Giao thủ càng nhiều càng tốt, cố gắng áp dụng những kiến thức mình có ñược.
Thực sự :Giao thủ càng nhiều càng tốt, ñấu một cách nghiêm túc và nghiên cứu
lại ván cờ sau khi ñấu.
Nghiêm túc: Ghi lại ít nhất 2 ván quan trọng trong 1 tuần, xem lại ván ñấu ñó
với những kỳ thủ ñẳng cấp cao hơn.
2. Sống và chết
Khả năng ñọc là một trong yếu tố quan trọng nhất trong sức mạnh của cờ Vây.
Trong một bài viết của tôi ñăng trên tạp chí Cờ Vây Hoa kỳ có nói về việc học
“sống và chết” (life&death) cũng giống như một bài tập thể thao – sẽ không có
kết quả nếu bạn không chịu ñổ mồ hôi.
Bình thường :
ðọc lướt qua những chiêu thức.
Thực sự:
ðọc lướt qua những chiêu thức. Nhưng phải vượt qua hoàn toàn ñược ít nhất 7
chiêu thức trong 1 tuần.
Nghiêm túc: Giải quyết ít nhất 5 vấn ñề 1 ngày. Lướt qua kỳ thư về những chiêu
bạn ñã phá ñược ñể tự kiểm chứng.
3. Joseki.
Bình thường:
Không mất thời gian học Joseki.
Thực sự:
Sau mỗi ván ñấu, tìm ra những joseki trong từng ván.
Nghiêm túc:
Cách nghiêm túc ñể học Joseki là tự thuyết phục bản thân tìm ñược lý do tốt
nhất cho mỗi chiêu xuất ra trong cả chuỗi liên thủ. ðây là công phu tuyệt khó, kể
cả ñối với một hảo thủ không chuyên nghiệp. Tất cả những chiêu thức này ñược
lập ra rất có hệ thống và hiệu quả rất ñồng ñều, ñem lại cho bạn rất nhiều cơ
hội ñể tinh chỉnh những kỹ năng của mình
4. Những ván cờ ñẳng cấp
Bình thường:
Chi lại những ván cờ chuyên nghiệp như một cách gii trí
Thực sự: Chơi lại những ván chuyên nghiệp với những chiêu thức ñược nghiên
cứu một cách chi tiết và cố gắng theo những nhận xét và logic của ván ñấu. Nếu
bạn ñi lại những ván ñấu không có nhận xét bạn phải cố dự ñoán cho mỗi nước
ñi trước khi xem nước ñi ñó trong biên bản ván cờ.
Nghiêm túc: Thêm vào với cố gắng dự ñoán mỗi nước ñi khi chơi lại một ván
ñấu. Cố gắng chơi lại mỗi ván ñấu cho ñến khi bạn nhớ ñược cả ván cờ. Cách tốt
nhất ñể nhớ một ván cờ là hiểu ý nghĩa của từng nước ñi, cố gắng tìm hiểu lý do
cho từng nước ñi.
5. Thái ñộ
Tôi ñặt phần này xuống cuối cùng không phải vì nó ít quan trọng mà vì thái ñộ
của kẻ cầm quân cờ có liên quan dến tất cả những gì chúng ta ñã nói từ ñầu tới
giờ. Có lẽ yếu tố quyết ñịnh quan trọng nhất về sự tiến bộ của bạn nhanh hay
chậm chừng nào chính là thái ñộ của bạn ñối với môn cờ. Tôi nói như vậy chẳng
phải là một loại “duy ý chí”. Thực tế, cố gắng giao ñấu tốt hơn, áp dụng những
ñiều bạn học ñược trong từng ván cờ là rất quan trọng. Nghe qua thì nghĩ rằng
ñây thực sự là một chân lý hiển nhiên và dễ dàng thực hiện, nhưng không chỉ
ñơn giản là như vậy. Một số người nghĩ rằng họ chỉ cần tiếp tục những gì họ
ñang làm là có thể tiến bộ vượt bậc qua năm tháng một cách tự nhiên :) ñáng
tiếc là sự thật không phải như vậy: họ sẽ tiến bộ, nhưng chỉ là tiến bộ một chút
thôi.
Các bạn bắt buộc (tôi nhấn mạnh từ “bắt buộc”) phải gắng sức, thậm chí vật lộn
ñể nghiên cứu, kiểm chứng lại từ những ý cờ, những ñiều cấm kỵ và luật lệ bạn
học ñược từ trong sách và từ những kỳ thủ. ðể rồi chỉ trên tinh thần hiểu và tin
tưởng vào những gì mình học ñược. Sau ñây là quá trình tự nhiên của việc học
một ý cờ hoặc một kỹ thuật:
1. Học ñược ý cờ mới (từ sách vở hoặc từ những kỳ thủ bạn may mắn gặp ñược)
2. Từ những nước ñi vụng về, gượng ép ñến áp dụng một cách có ý thức vào
những ván ñấu mới
3. Hấp thụ ñược ý cờ, rèn luyện nâng cao trực giác dẫn tới có thể áp dụng một
cách tự nhiên (có thể nói lúc này bạn ñã luyện thành một ý cờ mới)
Chắc chắn là bạn sẽ không cảm thấy dễ dàng gì khi lần ñầu ñược giải thích về
một ý cờ. ðiều quan yếu là, nếu bạn không vượt qua ñược bước thứ 2 thì bạn sẽ
không bao giờ ñạt ñến bước thứ 3. Tất cả vấn ñề ở ñây là bạn phi bắt ñầu thực
hiện ñiều mà bạn cho là ñúng qua cảm nhận của tri giác trước khi bạn cảm nhận
ñược nó thực sự, rồi qua từng bước một, bạn sẽ dần cảm giác ñược sự ñúng ñắn
của ñiều ñúng ñó và bạn sẽ tiến bộ. Một vài người cảm thấy rất khó khi thực
hiện một chiêu thức mà họ không thực sự hiểu, và họ cảm thấy nguy hiểm, cảm
giác nguy hiểm có nghĩa bạn sẽ có khả năng thất bại trong môn cờ Vây. Nhưng
mục tiêu của bạn là tiến bộ, vậy thì chớ có ngại ngần gì về thua hay thắng. Thực
vậy, nếu tôi là kỳ thủ 6 dan, ai dám hỏi tôi thua bao nhiêu ván khi còn ở 5 kyu?
:)
Có một vài phưng pháp ñể thực hiện ñiều này. Tự lập ra cho mình một số bài
tập và phi tập luyện một cách nghiêm túc, cùng với sự khó khăn của bài tập bạn
nên cố gắng thực hiện hết mức mà bạn có thể. ðiều lý thú của cờ vây là bạn có
thể ñạt ñược một số tiến bộ chỉ qua việc suy nghĩ, cân nhắc.
Sau ñây là một số kinh nghiệm mà bạn có thể áp dụng vào từng ván chơi của
mình:
- Trước bất kỳ một nước ñi nào (kể cả nước ñi ở giữa ván) bạn cũng cần cân
nhắc ñâu là phần lớn nhất của bàn cờ, và cố gắng ñi nước ñi có ý nghĩa nhất,
Biết ñếm ñiểm trên bàn cờ là thắng 50%.
- Hạn chế tạo "hình ngu" (là hình cờ có ít khí, hiệu suất thấp): hình tam giác
ngu, hình ñông ñặc..... (ñôi khi có thể dùng hình ngu như 1 nước mạnh nhất
trong ñối sát, lúc ñó gọi là "ngu hình diệu thủ" = nước hay của hình ngu)
- Không cố tình "cắt" nước "bay gần" của ñịch khi không thật cần thiết.

[bài này của bạn anh dịch từ tài liệu tiếng Anh trên internet- vì anh ấy ko chơi cờ
ñã lâu nên anh ấy ko nhớ nguồn gốc cụ thể]