İçindekiler Dizini

Özgür Yazılım Felsefesi ve İşletim Sistemleri............................................4

Pardus Hakkında bilgi ve kurulumu............................................................4
Grafik Arabirim (XFCE/DDE)......................................................................4
Panel ve Çalışma Ortamı.......................................................................4
Sistem Yapılandırması............................................................................4
Giriş ve Çıkış aygıtları Yapılandırılması..............................................4
Kullanıcı ve Gruplar................................................................................4
Uygulamalar ve Uygulama kurma kaldırma...........................................4
LibreOffice Bileşenleri hakkında kısa bilgi..............................................4
Uçbirim (Konsole).......................................................................................4
Uçbirim Kullanımı...................................................................................4
Ekran Promptu....................................................................................4
Uçbirim kısayol tuşları........................................................................5
Komut yapısı.......................................................................................6
Yönlendirme Karakterleri..................................................................11
Uçbirim Komutları.................................................................................12
Yadım Alma Komutları......................................................................12
man (manual)................................................................................12
Whereis.........................................................................................13
Whatis...........................................................................................13
History...........................................................................................13
Apropos........................................................................................13
Alias..............................................................................................13
Dosya ve Klasör İşlemleri.................................................................14
Linux Dosya Sistemi Yapısı..........................................................14
echo..............................................................................................15
Pwd (Print Working Directory)......................................................15
ls (LiSt)..........................................................................................15
cd ( Change Directory )................................................................16
mkdir.............................................................................................16
tree................................................................................................16
Touch............................................................................................17
cat (concatenate)..........................................................................17
Rmdir ( Remove Directory )..........................................................17
cp..................................................................................................18
mv.................................................................................................18
rm..................................................................................................18
chmod...........................................................................................18
nl...................................................................................................18
ln...................................................................................................18

1 / 32
 diff.................................................................................................18
cmp...............................................................................................19
comm............................................................................................19
find................................................................................................19
locate............................................................................................19
TAr /TApe Archive.........................................................................19
Metin İşleme Komutları.....................................................................20
less...............................................................................................20
more..............................................................................................20
Wc.................................................................................................20
head..............................................................................................20
tail.................................................................................................21
cut.................................................................................................21
grep...............................................................................................21
sort................................................................................................22
Sistem Komutları..............................................................................23
Clear.............................................................................................23
Uptime..........................................................................................23
Date..............................................................................................23
Lscpu............................................................................................23
Lsblk.............................................................................................23
Lspci.............................................................................................23
LsUsb............................................................................................23
Usb-devices..................................................................................23
free................................................................................................23
LsHw.............................................................................................23
cal.................................................................................................24
calendar........................................................................................24
who...............................................................................................24
uname...........................................................................................24
Kullanıcı Yönetimi.............................................................................25
useradd.........................................................................................25
passwd..........................................................................................25
usermod........................................................................................25
userdel..........................................................................................25
grupadd.........................................................................................26
Groups..........................................................................................26
NewGrp.........................................................................................26
groupdel........................................................................................26
Kullanıcı girişleri............................................................................26
date...............................................................................................26
Süreçler (process)............................................................................26
ps (Process Status)......................................................................26

2 / 32
 Pstree...........................................................................................27
top.................................................................................................27
htop...............................................................................................27
kill..................................................................................................27
pgrep.............................................................................................27
killall..............................................................................................27
pkill................................................................................................27
xkill................................................................................................28
Paket Yönetimi..................................................................................29
Apt................................................................................................29
Aptitude.........................................................................................29
dpkg..............................................................................................29
Tasksel..........................................................................................29
Disk Bölümü ve Dosya Sistemi:........................................................30
du..................................................................................................30
df...................................................................................................30
LsBlk.............................................................................................30
Blkid..............................................................................................30
fdisk..............................................................................................30
Servisler............................................................................................30
Systemctl......................................................................................30
Network Komutları............................................................................31
ip...................................................................................................31
ping...............................................................................................31
Whois............................................................................................31
Servisler................................................................................................31
Cubs.................................................................................................31
Görev zamanlama (cron) : crontab...................................................31
ssh....................................................................................................32

3 / 32
 Özgür Yazılım Felsefesi ve İşletim Sistemleri

Pardus Hakkında bilgi ve kurulumu

Grafik Arabirim (XFCE/DDE)

Panel ve Çalışma Ortamı

Sistem Yapılandırması

Giriş ve Çıkış aygıtları Yapılandırılması

Görüntü, klavye/fare, yazıcı
Ağ ayarlarının yapılması

Kullanıcı ve Gruplar

Uygulamalar ve Uygulama kurma kaldırma

LibreOffice Bileşenleri hakkında kısa bilgi

Uçbirim (Konsole)
Sanal ve fiziki konsole hakkında bilgi,
Ctrl + Alt + F1...F6 : konsol ekranları
Alt + F1...F6 : konsolda iken konsollar arası geçiş
Ctrl + Alt + F7 : Grafik ortama geri dönüş (F7,F8)

Uçbirim Kullanımı

Ekran Promptu
username@hostname:<path>$
Bu gösterimdeki yol (path) ifadesi aktif klasörün içinde bulunduğu
diğer klasörleri yani adresini ifade etmektedir.
Ekran promtu PS1 ve PS2 değişkenlerinde tutulur.
[senol@pardus ~]$ echo $PS1
[\u@\h \W]\$

4 / 32
 [senol@pardus ~]$
\u kullanıcı (user), \h host, \W ise çalışma dizini anlamındadır.
$ ve # komut girişi için beklenildiğini gösteren simgelerdir. root kullanıcısı
ile sisteme giriş yapmış ise #, normal kullanıcı ile giriş yapmış ise $
görecektir.
Buradaki “~” kullanıcı klasörünüzü ifade etmektedir.

Uçbirim kısayol tuşları

Tab (sekme) tuşu ile yazmaya başladığınız komut ya da

dosya/klasör ismini otomatik tamamlayabilirsiniz. Benzer
karakterler ile başlayan komut ya da dosyalar var ise 2 kez tab
(sekme) tuşuna basarak bunların listesini alabilirsiniz.

Yukarı ok ve Aşağı ok tuşları ile daha önce yazdığınız

komutları yeniden yazmak yerine ekrana getirerek tekrar
kullanabilirsiniz. (Ctrl +p , Ctrl + n )

- History çıktısını inceleyiniz

Aşağıdaki diğer kısayol tuş kombinasyonlarının işlevlerini

inceleyebilirsiniz. Bazı tuşları işlevleri kullandığınız kabuk (bash,sh) ya da
uçbirime (gnome-terminal, guake, konsole, terminator, xterm, yakuake)
göre değişebilir.

Ctrl + r...................Daha önce kullanılan komutlarda arama yapar.

Ctrl + d .................(EOF), Konsoldan çıkış (logout)

Ctrl + l ..................Temizle (ekran yukarı kayar (clear) )

Ctrl + Shift + x ......Geçmişi silerek konsol ekranını temizler/sıfırlar.

Ctrl + u .................imlecin solundaki karakterleri siler

Ctrl + a .................Satır başı

Ctrl + e .................Satır sonu

5 / 32
 Ctrl + c .................Komutu sonlandırır.

Ctrl + s .................Komutu geçici süre durdurur.

Ctrl + q .................Durdurulmuş işlemi devam ettirir.

Ctrl + + ................Yazı boyutunu büyütür.

Ctrl + - .................Yazı boyutunu küçültür.

Alt + .....................Son komut argümanı

(Ctrl tuşu ve farenizin tekerleği ile de görünümün yakınlığını

ayarlayabilirsiniz.)

Komut yapısı
Bir komutun genel olarak kullanım biçimi,
<komut>  [parametre]  [yol_1]  [yol_2]
şeklindedir.
Köşeli parantezler ( [ , ] ) komutun kullanımında zorunlu olmayan
kısımları ifade etmek için kullanılmıştır. Buradan parametrelerin ve
adreslerin (path=yol) her zaman ya da her komutta kullanılma
zorunluluğunun olmadığı sonucunu çıkartabiliriz. Örneğin “clear” komutu
uçbirim ekranını temizler ve kullanımında herhangi yol tanımı ya da bir
parametreye ihtiyaç duyulmaz.

Parametreler:
Parametreler ise komutların ana işlevlerinin ekstra özellikleriyle
kullanılmasını sağlar. Örneğin detaylı dosya listesini görüntülemek
istiyorsanız dosya listeleme komutu olan “ls” komutunu “-l”
parametresiyle yani “ls -l” şeklinde kullanmanız gerekir. Bu parametrelere
seçenek ya da anahtar adını verebiliriz.
Parametreler genellikle tek karakter ile önlerinde “-” işareti ile
kullanılır. Birçok parametreyi “--” ile açık olarak da yazabilirsiniz.
$ ls ­a
$ ls ­­all
Yukarıda “ls” (listeleme) komutun her iki kullanımında da gizli
dosyalar (. ile başlayan) ekrana gelen listede yer alacaktır.
Aynı anda kullanılan parametreler ayrı ayrı yazılabileceği gibi bir

6 / 32
arada da kullanılabilirler.
$ ls ­a ­l
$ ls ­al
Üstte “ls” komutunun “a” ve “l” parametreleri iki farklı şekilde
yazılmıştır.

Mutlak ve göreceli adres (yol=path) tanımı:

Linux'un dosya sisteminde Windows İşletim Sistemi'nde olduğu gibi
her sürücünün (depolama ortamı) ayrı ayrı kök (root) dizini bulunmaz.
Herşey bir kök dizine bağlıdır ve kök dizin “/” karakteriyle belirtilir. Pardus
İşletim Sistemi'nde de bu şekildedir.
Komutların kullanımında üzerinde işlem yapacağınız ortam (konum)
farklı ise o konumun adresini (yolunu) belirtmeniz gerekir. Konum
belirtilirken, klasörler ve klasörler ile dosya ismi “ / ” karakteri ile
birbirinden ayrılmalıdır. Örneğin;
/home/user
şeklindeki kullanım home klasörünün (dizininin) user alt klasörünü
göstermektedir. Bu “user” klasöründeki “deneme.sh” isimli bir dosyayı
silmek için “rm” (remove) komutunda “/home/user” şeklinde dosya
konumunu belirtmelisiniz.
$ rm /home/user/deneme.sh
Ancak deneme.sh dosyası bulunduğunuz konumda ise,
$ rm deneme.sh
şeklinde komutun ardından dosya ismini yazmanız yeterli olacaktır.
Özetle üstteki “rm” komutu “home” klasörünün “user” alt
klasöründeki “deneme.sh” dosyasını silerken, alttaki “rm” komutu
bulunulan klasördeki “deneme.sh” dosyasını silecektir.
Kopyalama, taşıma gibi komutlarda kopyalanacak dosyanın
bulunduğu konum (kaynak) ve kopyalamanın yapılacağı konum (hedef)
olamak üzere iki farklı konum belirtilmesi gerekebilir.
$ cp /home/user/deneme.sh /home/user/yedek
Yukarıdaki “cp” (copy) komutu “user” klasöründeki “deneme.sh”
dosyasını belirtilen adresteki “yedek” klasörüne kopyalar.

7 / 32
 Yukarıdaki örneklerde olduğu gibi “root” ( / ) klasörden itibaren
belirtilen yol tanımları “mutlak adres” olarak adlandırılır.
Ancak üzerinde işlem yapacağınız konum ya da dosyanın
bulunduğunuz konuma (aktif dizin) göre adresini daha kısa
biçimde belirtebilirsiniz.

“.” Aktif dizini belirtirken “..” ise bir üst klasörü ifade eder.

$ ./deneme.sh
Bulunduğumuz klasördeki “deneme.sh” dosyasını çalıştırır.
$ <komut> ../..
Komutu iki üst klasör için uygular.
$ <komut> /
Komutu kök dizin için uygular.
$ <komut> ../user/
Komutu bir üst klasördeki “user” klasörü için uygular.

8 / 32
 Yandaki resimde, yol tanımı
kavramının daha iyi anlaşılabilmesi
için dosya ve dizinler (gerçekte dizinler
de birer dosyadır) ağaç yapısı şeklinde
gösterilmiştir. Şekilde de görüldüğü
gibi herhangi bir dosya ya da klasör
kök dizine bağlıdır. (şekilde
görünmüyor olsa da diğer disk
sürücüleriniz de bu kök dizine bağlıdır)
“home” dizini kullanıcı klasörlerinin
olduğu dizindir. Yandaki şekilde
“pardus” kullanıcısı ve bu kullanıcıya
ait klasör ve dosyalar listelenmiştir.
Şekilde görüldüğü gibi aktif dizin
yedek klasörüdür. Aktif dizinin yedek
klasör olduğunu dikkate alarak diğer
dosyalar için aşağıdaki yol tanımı
örneklerini yapabiliriz.

Resim 1: Klasörler ve dosyalar

pardus.png dosyası üzerinde işlem yapmak için aşağıdaki her iki

kullanımda doğrudur.
1. ) <komut> /home/pardus/yedek/pardus.png
2. ) <komut> pardus.png
Bulunduğumuz klasörde olmayan bir dosya/dosya grubu üzerinde
bir komutu uygulamak için ise yine bulunduğumuz klasöre göre yol tanımı
yapabilir ya da tam yolu belirtmemiz gerekir.
1. ) <komut> /home/pardus/metin
2. ) <komut> ../metin

9 / 32
 Her iki kullanımda da ilgili komut “metin” dosyası üzerinde işlem
yapacaktır. 1. kullanım metin dosyasının mutlak referansı olduğundan
herhangi bir konumdan kullanılabilir. 2. gösterimdeki komut kullanımın da
ise bir üst klasördeki metin dosyası ifade edildiğinden bu kullanım sadece
“pardus” klasöründeki herhangi bir klasörde iken kullanılabilir. Aşağıdaki
gibi bir kullanımda ise komutun işlevi bulunduğunuz klasör önemli
olmaksızın her zaman kök (root) dizindeki “tmp” klasörü üzerinde
gerçekleşir.
<komut> /tmp
Komutların kullanımında birden fazla dosyayı ifade etmek için
dosya isimlerindeki benzerlikler dikkate alınarak joker karakterler (?,*)
kullanılır.

“?” dosya ismindeki 1 karaktere karşılık gelirken “*” birden

fazla karaktere karşılık gelebilir.

“deneme.sh” ve “snl.sh” dosyaları üzerinde işlem yapmak için,

<komut> ../*.sh
<komut> /home/pardus/*.sh
metin ve muzik.mp3 dosyaları üzerinde işlem yapmak için,
<komut> ../m*.*
<komut> /home/pardus/m*.*
deneme.sh ve metin dosyaları üzerinde işlem yapmak için,
<komut> ../?e*.*
<komut> /home/pardus/?e*.*
gösterimleri kullanılabilir.

a* “a” ile başlayan dosya ve klasörler.

??e* Üçüncü harfi “e” olan dosya ve klasörler.

*.png “png” uzantısına sahip dosyalar.

r*.png “r” ile başlayan “png” uzantısına sahip dosyalar.

[A-Z]*.pdf Büyük harf ile başlayan pdf uzantılı dosyalar.

10 / 32
 *
*.*

??? 3 harfli dosya ve klasörler.

Örnek:
echo /etc/*.d
ls /etc/n*
echo /etc/*.???
echo /etc/[a-c]*
echo /etc/[!0-5]*

Yönlendirme Karakterleri

Yönlendirme karakterleri ile bir komutun çıktısı ekran yerine bir

dosya ya da başka bir komuta gönderilebilir.

0> stdin

1> stdout (>)

2> stderr

>>

< sağdaki dosya çıktısını soldaki komuta gönder

| soldaki komutun çıktısını sağdaki komuta gönder

; birden fazla komut

&& soldaki komut başarılı ise sağdaki komutu çalıştır.

|| soldaki komut başarılı ise sağdaki komutu çalıştırmaz.

\ kendisinden sonra gelen karakterin özelliğini iptal eder.

& komut sonlarında komutu arka planda çalıştırır.

{} belirtilen değerler

11 / 32
 [] belirtilen aralık

^ [ ] içinde belirtilen karakterden farklı bazı durumlarda ile

başlayan.

Örnekler:

echo ürün fiyatı $20

echo “ürün fiyatı $20”

echo ürün fiyatı \$20

rm pardus dersleri

rm “pardus dersleri”

rm pardus\ dersleri

date; echo merhaba pardus

date || echo merhaba pardus

date && echo merhaba pardus

rm file && echo “işlem başarılı” || echo “işlem başarısız”

cmd0 | ( cmd1;cmd2;cmd3) | cmd4

(date;who;pwd;) >log-file

Uçbirim Komutları

Yadım Alma Komutları

man (manual)
Her bir komutun kılavuz dosyalarının içeriğini man komutu ile
görüntüleyebilirsiniz. Bu bağlamda man komutu için komutların kullanımı
ile ilgili yardım alma komutudur diyebiliriz. Ancak man komutu aynı
zamanda Çekirdek sistem çağrıları, kütüphane fonksiyonları, aygıt
dosyaları, dosya biçimleri, oyunlar, sistem yönetim komutları ve çekirdek
rutinleri hakkında da bilgi verir.

12 / 32
 Man komutunun kullanımı aşağıdaki gibidir.
$ man [Bölüm no] <komut/konu>
Bölüm numarası belirtilmez ise bu 1 kabul edilir ve belirtilen
komutun kılavuz dosyası ekrana görüntülenir.
Birçok komutun kullanımı ile ilgili -h veya --help parametreleri ile de
yardım alınabilir. Örneğin;
$ mount ­h
şeklinde bir kullanım bu komut için hazırlanmış help(yardım/kılavuz)
içeriğini görüntüler.
Komut kullanımında dikkat edilmesi gereken bir husus da yetkidir.
Bazı komutlar sistemi etkilendiğinden yetki verilmesi gerekir. Sistemin en
yetkili kullanıcısı root kullanıcısıdır.

Whereis

Whatis

History
!<sıra_no>
!-2
!-1

Apropos
Man -k = apropos

Alias
Alias, bir komutun yerini alacak kısayoldur. Genel olarak .bashrc
dosyasında tanımlanırlar. Aşağıdaki gibi tanımlanır:
$ alias ll='ls -l'
Artık ls -l yerine artık sadece ll komutu kullanılabilir.
$ ll
Bir alias’ı silmek için “unalias” komutu kullanılır:

13 / 32
 $ unalias ll

Dosya ve Klasör İşlemleri

Linux Dosya Sistemi Yapısı

Linux dizin yapısında bazı dizinlerin işlevi birbiriyle aynıdır. Bu durum,

özellikle birbirini takip eden iki Linux sürümünde belirginleşir. Örnek olarak bir
dağıtımda /usr/bin dizini altında yeralan dosya, diğer sürümde /sbin altına
yerleştirilebiyor.
Dosya sistemleri ve dizinler paylaşımlı olarak da kullanılabilir. Birden
fazla kişisel bilgisayarın bağlandığı ağda, disk alanından yer kazanmak için
bir makina sunucu (ana makina) olarak tayin edilir. Ağ üzerindeki diğer
makinalar da sunucu üzerindeki diski paylaşır. Buna örnek olarak kullanıcı ev
dizinlerinin yeraldığı /home, çalıştırılabilir dosyaların bulunduğu /usr, e-posta
ve haber grubu bilgilerinin
bulunduğu /var/spool/mail ve /var/spool/news dizinleri verilebilir.

Sistemdeki önemli dizinlere göz atarsak,

/bin
Sistemin açılışı ve kontrolü için gerekli komutları içerir.
Hem kullanıcıların, hem de sistem görevlisinin kullanabileceği
dosyalar (kök dizinde ise fazla şişmemesi koşuluyla) buraya atılabilir.
Sadece root kullanıcının ihtiyaç duyacağı init, getty, updatedb gibi
programlar /sbin veya /usr/sbin'de durabilir. Bu dizinde bulunan
dosyalara örnek olarak cat, chgrp, chown, date, dd, df, ln, mkdir,
mount, ps, rm, sh, su, sync ve umount verilebilir.
/dev
G/Ç dosyaları. Linux çekirdeğinde desteklenen her aygıta ait
dosya /dev dizini altında bulunur. Kurulum anında bu dosyalar yerine
yerleştirilir, bu dosyaların silinmesi durumunda /dev/MAKEDEV ile
tekrar yaratılabilirler.
/etc
Sistem yapılandırma dosyaları. Bu dizinde çalıştırılabilir dosyalar
bulunmamalıdır.
/home
Kullanıcılara ayrılmış dizin. Başka şekilde ayarlanmamış ise, açılan
her hesaba ait kullanıcı, burayı kullanır. Büyük sistemlerde, bu kısım alt
parçalara ayrılabilir (/home/ftpadm , /home/ogrenci gibi)
/lib
Kütüphane dosyaları.
/mnt
Geçici mount edilen dosya sistemleri. Sadece bu iş için
kullanıldığından sistem görevlisine zaman kazandırır.
/proc
Süreç kontrollerini ve diğer sistem bilgilerini tutan dosya sistemi.
Bu dosya sistemi aslında disk üzerinde yer kaplamaz, tüm dosyalar
çekirdeğin bir uzantısı sayılabilir.

14 / 32
 /root
Sistem görevlisinin ev dizini. Mümkünse bu dizini sistemdeki diğer
kullanıcıların görmeyeceği şekilde ayarlayın.
/sbin
Hayati sistem komutları. Daha önce bu dosyaların konumu /etc
idi. Sadece sistem görevlisinin ihtiyacı olan komutlar, /sbin veya
/usr/sbin içinde bulunur.
/tmp
Geçici dosyaların koyulduğu dizin. Belirli zaman aralıklarında
temizlenmelidir.
/usr
Diğer önemli sistem dosyalarını tutar. Bu bölüm genelde en
kalabalık dizindir, zira yeni kurulan tüm programlar buraya konulur.

/var
Sürekli değişen sistem bilgileri burada tutulur. İstisnalar dışında
diğer makinalarla paylaştırılmaz.

Linux sistem analizlerinde kullanabileceğiniz log dosyaları ve

açıklamamaları.

echo
Ekrana ya da bir kaynağa mesajı basar.

Değişkenleri göstermek için:

$ echo $VAR
$ echo $PS1

Pwd (Print Working Directory)

Pwd komutu çalışılan klasörün (bulunduğumuz konumun) yolunu
görüntüler.
$ pwd

ls (LiSt)
Dosya ve klasörleri listeler.
$ ls [parametreler] [yol/dosya]

Sık kullanılan parametreleri:

-a :
-h : Boyutları kullanıcı tarafından kolay okunabilecek biçimde

15 / 32
(1K 234M 2G gibi) gösterir.
-l : Uzun (detaylı) liste biçimi kullanılır.
-r : İsme göre ters sıralama yapar.
-R : Alt klasörleri ardışık olarak listeler.
-t : Değişiklik zamanına göre sıralama yapılır.
-X
Örnekler:
ls *.odt *.txt
ls {senol,???,*.pdf}
ls ?[0-9]*

cd ( Change Directory )
Klasör / dizin değiştirir.
$ cd [hedef]
cd : home dizinine geçer.
cd ~snl : snl kullanıcısının home klasörüne geçer.
cd - : (geri) Bir önceki klasöre döner
cd .. : Bir üst klasöre geçer
cd link : sembolik bağlantının içine geçer.

mkdir

Yeni klasör oluşturmak için mkdir komutu kullanılır.

$ mkdir [seçenekler] [klasör_ismi]
Parametreler
-p : Aynı anda iç içe klasör oluşturulmasını sağlar.
mkdir senol/{pardus,libre}

tree
-h : size
tree |grep pardus

16 / 32
 Touch
Dosya varsa tarihini değiştirir, yoksa yeni dosya oluşturur.
$ touch [seçenek] [dosya]
Parametreler
-a : Sadece erişim zamanını günceller.
-c : Dosya yoksa yeni dosya oluşturmaz.
-m : Yalnız değişim zamanını günceller.
-h : Yardım içeriğini görüntüler.
Örnekler:
touch file{1,2,3}
touch --date=" Feb 20 2015" file.txt
for name in {1..10}; do touch $name;done;

cat (concatenate)

cat dosya1 dosya2 > dosya3 iki dosya içeriğini 3. dosyaya yaz

Örnekler:
cat > file
ls | cat -n
echo ‘merhaba’ | cat – file
cat /dev/cdrom >image.iso
dd if=/dev/cdrom of=image.iso

Rmdir ( Remove Directory )

Boş bir klasörü silmek için ise rmdir kullanılır.

$ rmdir [seçenek] [dosya]
Parametreler
-p : Verilen dosya yolunu sırayla siler. Yani "yedek/ilkyedek/son"
şeklinde klasör yolu tanımlandığında sondan başlayarak önce son'u
silmeye çalışır. Daha sonra ilk yedek, sonra yedek klasörünü siler.

17 / 32
 cp
Bir klasör veya dosyayı kopyalamak için cp komutu kullanılır.
$ cp [seçenekler][kaynak] [hedef ]
Parametreler
-R : Alt klasörler ile beraber kopyalar.

mv
$ mv [seçenekler][kaynak] [hedef]
Parametreler
-u : (update) Hedef dosya yoksa taşıma yapar veya daha eski
ise taşıma yapar.

rm

Dosya silmek için rm komutu kullanılır.

$ rm [seçenekler] [dosya]
Parametreler
-f : (force) Dosyayı silerken sormaz.
-i : Silmeden önce sorar.
-r , -R : (recursive) Dizinleri içerikleriyle birlikte siler.

chmod
-R
chmod (ugo)(+-=)(rwxs) dosya_adi

nl
Dosyayı satır numaraları ile görüntüler

ln
ln -s path kısayol

find
find dizin seçenekler
find where what what to do

18 / 32
find nerede kriter ne yapılsın
-name/iname :isme göre
size : boyuttan küçük/büyük/eşit
user : sahibine göre
time : ( atime,mtime, ctime, amin, mmin, cmin )
c : change
m : modification
a : access
perm : iznine göre
type : tipe göre arama:
f:normal dosya
d:Dizin
b:Blok dosyası
c:Karakter dosyası
l:sembolik bağlantı(link)
-empty

locate

TAr /TApe Archive

Arşivleme yapar
-c create
-v verbose
-f dosya.tar
-A arşivleri birleştir
-u update
-x extract
-z arşivi gzip uygulaması ile sıkıştır. .tar.gz

tar -zcvf yedek.tar.gz db.sql mbox

tar -Af file1.tar file2.tar

19 / 32
 tar -rvf archive.tar file.txt = add a file to the .tar
tar -f archive.tar --delete file1 file2

Metin İşleme Komutları

less

more
less görüntüleme esnasında “/” tuşu kullanıldığında arama yapmaya
imkan verir.

Wc
-c
-m
-w
-l
-L : en uzun satır uzunluğu

head
head -n 4 file
head -c 10 file

tail
sondan 10 satır görüntüler.
tail -5 sondan 5 satır
tail -f dosya sona gelecek satırları bekle
tail -5f dosya
tailf dosya

cut
-c :
-d :
-f :

20 / 32
grep
Bir dosya ya da komut çıktısını grep ile filtreleyebilirsiniz.
-i BÜYÜK/küçük harf ayrımı yapmaz.
-c count
-e -e patern -e patern
-n satır numaralarını yaz
-l dosya isimlerini görüntüler.
-R/r Recursive
-f file
-v uyuşmayan satır numaralarını yaz
-E egrep
-F fgrep
Örnekler:
grep senol /var/log/syslog
grep -i senol /etc/passwd
zgrep senol /var/log/syslog.2.gz
grep ^Apr /var/log/syslog
grep ^# .profile
ls -l | grep ^d
ls -l | grep ^d | wc -l
ls -F | grep /$
grep false$ /etc/passwd
ls -F | grep @$
cat .profile | grep -i umask
grep ^[0-9] list.txt
ls | grep ^[A-Z]
grep -lr echo *.sh
egrep / grep -E
ls -l |grep -e txt -e pdf
ls -l | grep 'cpu\|liste'

21 / 32
 ls -l |grep -c ^d
ls -l |grep ^[ds]
ls -l |grep -E ders\|root
grep -lr "127.0.0.1" /etc/
grep -f file liste.txt
grep senol file* -lZ | xargs -0 rm
seq 10 | grep 5 -A 2

egrep / fgrep/ ngrep / pgrep /zgrep

fgrep -2 senol ~

sort
sort <<file
-n numerik
-r
-u uniq

22 / 32
Sistem Komutları

Clear

Uptime

Date

Lscpu

Lsblk

Lspci
Lspci -xvvv

LsUsb

Usb-devices

free
-s n n saniyede bir güncelle.
-h (human readable)
/proc/meminfo

LsHw
lshw -C network

23 / 32
 cal
cal Nisan 1923
cal -y 2014

calendar
randevu hatırlatma programı

who
Sistemdeki aktif kullanıcıları görüntüler.

uname
Sistem bilgisini görüntüler. Parametreler;
-a : Tüm parametreler aktif olarak görüntüleme yapar.

Komut satırına;
$ uname [seçenek]

şeklinde yazılır.-a : Tüm parametreler aktif olara-a : Tüm

parametreler aktif olara

24 / 32
 Kullanıcı Yönetimi
İlgili dosya ve klasörler :
/etc/passwd
/etc/group
/etc/shadow

ilgili komutlar :
adduser/useradd/usermod /groupadd/groupmod/userdel/groupdel

useradd
Useradd -g usergroup -d user_home_directory -c gecos -s shell -p
password username
-m : create home directo
-a : Tüm parametreler aktif olarary

passwd
passwd -S senol
senol P 05/10/2017 0 99999 7 -1

usermod
-L Lock
-l kullanıcı hesap adını değiştirir.
pardus kullanıcısının hesabını kilitlemek için –L parametresi
kullanılır.
# usermod –L pardus
Pardus kullanıcısını sudo,lpadmin ve apache grubuna eklemek için
aşağıdaki komut kullanılır.
# usermod –G sudo,lpadmin,apache pardus

userdel
# userdel senol
Yukarıdaki komut çalıştırıldığında ev dizini silinmez. Kullanıcıyı ev
dizinindeki dosyalarla birlikte tamamen silmek için –r parametresi

25 / 32
 kullanılır.
# userdel –r senol

grupadd
-p password
-r

Groups

NewGrp

groupdel

Kullanıcı girişleri
Root dışındaki kullanıcıların geçici olarak sisteme girişini
engellemek için /etc/nologin dosyası oluşturmak yeterlidir. Kullanıcı giriş
yapmaya çalıştığında bu dosyadaki yazan metin ekrana yazılacak
kullanıcının girişine izin verilmeyecektir. Eğer tek bir kullanıcının giriş
yapılmaması isteniyorsa usermode –L veya passwd –l komutu ile
kullanıcı hesabı kilitlenebilir. Veya kabuğu /sbin/nologin yapılabilir. FTP
yapabilsin fakat ssh yapamasın isteniyorsa da kullanıcı kabuğunun
/bin/false olarak değiştirilmesi gerekir.

date
date +%d%m%y
tarih=`date +%d%m%y - %H%M`s
ntpdate clock.isc.com

Süreçler (process)

ps (Process Status)

26 / 32
 Pstree

top

htop

kill
Komut satırından süreçlere sinyal göndermek için kill komutu
kullanılır.
Aşağıdaki komut 1120 PID numaralı sürece 9 numaralı (SIGKILL)
sinyali gönderir. Dolaysıyla süreci öldürür.
$ kill -9 1120

pgrep
Verilen kritere hangi süreçlerin uyduğunu görmek için pgrep komutu
kullanılır. Böylece verilen komuttan etkilenecek süreçlerin istenen süreçler
olduğundan emin olunur.
-G grup-name

Örnek:
# pgrep –u user4
6081
6082

killall
killall komutu PID numarasına bakmadan ismiyle sürece sinyal
göndermek için kullanılır.

pkill
Sürecin adı veya sahibi gibi değişik pattern’ler verilerek belirtilen
sürece sinyal göndermek için pkill kullanılır.
Aşağıdaki komut user4 kullanıcısının sahip olduğu tüm süreçleri
sonlandırır.

27 / 32
# pkill –S –u senol
Aşağıdaki komut ise adında http geçen bütün süreçleri sonlandırır.
# pkill http

xkill
Tıkladığınız pencereyi (programı) sonlandırır.

28 / 32
Paket Yönetimi
paket-versiyon-küçük_sürüm-mimari.deb
filezilla-common_3.9.0.5-1_all.deb

Apt
apt-[ get/cache/config/add-repository/... ] [ install/remove/purge/... ]
paket_adı

apt-get install paket-adı

apt-cahce search paket-adı

Aptitude
aptitude search paket-adı

dpkg
-i
-l List
-L dpkg -L paket-adı
-r

Tasksel

29 / 32
Disk Bölümü ve Dosya Sistemi:

du

df
-h () :
-T : fdosya sistemlerini de görüntüler.

LsBlk

Blkid

fdisk

Servisler

Systemctl
systemctl list-unit-files
systemctl list-units
systemctl get-default
systemctl set-default poweroff/rescue/emergency/multiuser/graphical/reboot
systemctl list-units --type target
systemctl list-units --type target --all
systemctl list-units --type service
systemctl list-unit-files --type service
systemctl isolate graphical.target
systemctl isolate rescue.target
systemctl status ssh.service
systemctl enable/disable ssh

30 / 32
 Network Komutları
/etc/init.d/networking {start|stop|restart|reload|status}

systemctl {start|stop|restart|reload|status} networking.service

ip
http://acemipenguenler.com/linux/ip-komutu-ve-kullanimi/

ping

Karşı taraftaki bilgisayara paketlerin gidip gitmediği

öğrenilebilir.

Whois

Servisler

Cubs

Görev zamanlama (cron) : crontab

Unix işletim sistemlerinde zamanlanmış görev oluşturma aracı

cron'dur. Zamanlanan görevler bir crontab dosyasına yazılır.
-e edit
-l list
-u user

* * * * * <komut>
dk sa gün ay haftanın_hangi_günü <komut>

55 04 * * * her sabah saat 04:55 te

44 22 10 * * her ayın 10. günü saat 22:44

31 / 32
*/5 * * * * her 5 dk da bir
***** her dakika
30 */2 * * * her 2 saatte bir yarımlarda

*/2 * * * * /usr/bin/logger "Merhaba" 1>/dev/null 2>>/dev/null

@reboot /home/senol/myscript.sh

ssh

32 / 32