Professional Documents
Culture Documents
สารบบัญ
บทนนน 1
แหลล่ งกนนเนนิ ดและสภนพแวดลล้ อม 4
กนรเจรนิ ญเตนิบโตของขล้ นว 6
กนรจนนแนกชนนิ ดของขล้ นว 9
กนรเพนะปลลูกขล้ นว 11
กนรใสล่ ปปปุ๋ย 13
กนรกนนจจัดวจัชพพืช 14
โรคขล้ นว 15
แมลงศจัตรลู ขล้นว 16
สจัตวว์ ศจัตรลู ขล้นว 18
กนรเกก็บเกกกี่ยวและปฏนิ บจัตนิกนรหลจังเกก็บเกกกี่ยว 18
คนนถนมทล้ นยบท 19
เอกสนรและแหลล่ งขล้ อมลูลเพนิกี่มเตนิม 21
บทนนา
2
3
3
4
1
ขข้อมยลจากศยนยค์สถติตติการเกษตร (2537)
ถถถิ่นกนาเนถดและสภาพแวดลข้ อม
จากการตรวจสอบหลธักฐานทางโบราณคดท พบวลาขข้าวมทการปลยกมานานมากกวลา 2800
ปท กลอนครติ สตกาลในอตินเดทยและจทน และหลธักฐานลลาสป ดจากการคข้นพบของนธักโบราณคดท Donn T.
Bayard และคณะททที่ไดข้มาขปดคข้นเรพืที่ องราวทางประวธัตติศาสตรค์ โบราณคดท ททที่บาข้ นโนนนกทา อ.ภยเวทยง
4
5
5
6
ก า ร เ จ รถ ญ เ ตถ บ โ ต ข อ ง ขข้ า ว
การศซกษาทางการเจรติ ญเตติบโต หรพื อสรท รวติทยาของพพืชนธัท นมทความสสาคธัญทสาใหข้ทราบถซง
ขธัทนตอนของกระบวนการมทชทวติตของพพืช และอติทธติ พลของปธั จจธัยภายนอกททที่ สล งผลตลอกระบวนการ
ทสา ใหข้เกติ ดอาการผติดปกตติหรพื อเจรติ ญเตติบโตไมลเตป็มททที่ ถข้าเราสามารถศซ กษาและเขข้าใจการตอบสนอง
6
7
7
8
แปข้ งแขป็งเปป็ นระยะสป ก แกล ห รพื อ เกป็ บ เกทที่ ย ว (harvest maturity) จะใชข้เ วลาการพธัฒ นาการของเมลป็ ด
ทธัท ง ห ม ด ป ร ะ ม า ณ 25-30 วธั น
ดธังนธัทนเมพืที่อรวมระยะตลาง ๆ แลข้ว ขข้าวจะมทอายปในระหวลาง 110-120 วธัน สสาหรธับขข้าวไมลไว
แ ส ง แ ล ะ ป ร ะ ม า ณ 120-140 วธั น สสา ห รธั บ ขข้ า ว ไ ว แ ส ง
8
9
9
10
10
11
- ขข้ าวพบันธอยไมต่ ไวตต่ อชต่ วงแสง (photoperiod insensitive varieties) พธันธปค์ขาข้ วจสาพวกนทท จะ
ออกดอกไดข้โดยไมลขท ซนกธับความยาวของชลวงวธันจะขซทนอยยกล บธั อายปเกป็บเกทที่ยวททที่คลอนขข้างแนลนอน และใชข้
เปป็ นพธันธปค์ขาข้ วททที่ปลยกในนาปรธัง ซซที่งตข้องอาศธัยนสทาชลประทาน พธันธปค์ตลาง ๆ ไดข้แกล กข.1, กข.2, กข.3,
กข.4, กข.7, กข.9, กข.10, กข.11, กข.17, กข.21, กข.23 และ กข.25 สล วนพธันธปค์พทพืนเมพืองมทอยยพล นธั ธปค์
เดทยว คพือ พธันธปค์เหลพืองทอง
4. จจาแนกตามการปรลั บปรค งพลันธคธุ์พชพ แบลงออกเปป็ น 2 พวกใหญล ๆ คพือ
- พบันธอยพนพพื้ บข้ านหรพอพบันธอยพนพพื้ เมพอง (land race varieties) เปป็ นพธันธปค์ททที่เกษตรกรใชข้ปลยกมา
แตลดท งธั เดติม สล วนมากมธักเปป็ นพธันธปค์ททที่มทการปรธับตธัวดทในสภาพแวดลข้อมของทข้องถติ ที่น มธักมทตนข้ สย งใบลยล
(แขลงกธับวธัชพพืช) ปรธับตธัวในสภาพดตินไมลอปดมสมบยรณค์ไดข้ดท (มทการวติวฒธั นาการททที่ตลอเนพืที่ องมา) ตอบ
สนองตลอปปปุ๋ ยตสที่า พธันธปค์พทพืนเมพืองจะใหข้ผลผลติตตสที่าถซงปานกลางในสภาพการปลยกของเกษตรกร (ใชข้
ปธั จจธัยการผลติตตสที่า) พธันธปค์พทพืนเมพืองมทอยยมล าก และมธักเรท ยกชพืที่อไปตามทข้องถติที่น สล วนมากจะมทคาส วลา ขาว
เหลพอง ชพถิ่อดอกไมข้ ชพถิ่อผสข้หญถง เชลน ขาวนวล เจข้าขาว หอมเหลพือง เหลพืองนข้อย แกลนจธันทรค์ ยาไทร นาง
มล ศรท นวล ฯลฯ
ขข้ าวพบันธอย ดททางราชการ คพือ พธันธปค์ขาข้ วททที่ทางราชการไดข้ขยายพธันธปค์และเผยแพรล ออกสยล
เกษตรกร เปป็ นพธันธปค์ขาข้ วททที่คณะกรรมการพติจารณาพธันธปค์ขาข้ วไดข้ตรวจสอบแลข้ว และประกาศเปป็ น
ทางการ ลธักษณะโดยทธัวที่ ไปจะเปป็ นพธันธปค์ททที่ใหข้ผลผลติตสย ง ตอบสนองตลอปปปุ๋ ยสย ง ตข้านทานโรคและแมลง
มทเมลป็ดไดข้มาตรฐาน คปณภาพการหปงตข้มดท ลธักษณะตลาง ๆ เหลลานทท จะมทอยยใล นแตลละพธันธปค์แตกตลางกธัน
ไป การไดข้มาของพธันธปค์ดททางราชการนธัทนไดข้มาจาก การคบัดเลพอกจากพบันธอย พนพพื้ เมพอง และการสรข้ าง
พบันธอยขขนพื้ ใหมต่ โดยวถธทการผสมพบันธอย หรพอชบั กนนาใหข้ กลายพบันธอย โดยการใชข้ รบังสท ซซที่ งจธัดเปป็ นประเภท กข.
ตธัวอยลางพธันธปค์ดทททที่ไดข้รธับการคธัดเลพือกจากพธันธปค์พพืทนเมพือง เชลน ขข้าวขาวดอกมะลติ 105, เหนท ยวสธันปล าตอง,
ขาวตาแหข้ง 17, เหลพืองปะทติว 123, ขาวพวง 32, ปติที่ นแกข้ว 56, ทางภาคใตข้มท นางพญา 132, แกลนจธันทรค์ ,
เผพือกนสทา 43, พวงไรล 2 เปป็ นตข้น (เลขคยลเปป็ นขข้าวเหนท ยวและ เลขคทที่เปป็ นขข้าวเจข้า ) ขข้าวพธันธปค์ กข. ททที่เกติดจาก
การชธักนสาใหข้กลายพธันธปค์ดวข้ ยรธังสท เชลน กข.6, กข.10, กข.15 เปป็ นตข้น ทางราชการจะมทรายชพืที่อพธันธปค์ขาข้ ว
ททที่สลงเสรติ มในทปกภาคของประเทศไทย ซซที่งพธันธปค์เหลลานธัทนไดข้ผาล นการทดสอบในระดธับทข้องถติที่นมาแลข้ว
วลา ไดข้รธับผลดท ดธังนธัทนในแตลละพพืทนททที่จซงอาจจะมทพนธั ธปค์เฉพาะแหล งไป
5. การจจาแนกตามฤดลการปลลก แบลงออกเปป็ น 2 ประเภท
- ขข้ าวนาปท คพือ ขข้าวททที่ปลยกในฤดยการทสานาปกตติตามฤดยฝน ซซที่งจะแตกตลางกธันไปใน
แตลละภาคและทข้องททที่ สล วนมากจะใชข้พนธั ธปค์ขาข้ วททที่ไมลไวแสง พธันธปค์ขาข้ วนาปท ยธังแบลงออกเปป็ นพธันธปค์ขาข้ ว
หนธัก ขข้าวกลาง และขข้าวเบา ตามอายปการเกป็บเกทที่ยว
11
12
การเพาะปลสกขข้ าว
การปลยกขข้าวในประเทศไทยแบลงออกไดข้เปป็ น 3 วติธทดวข้ ยกธัน
1. การปลสกขข้ าวไรต่ (upland rice planting) หมายถซงการปลยกขข้าวบนททที่ดอนและไมลมทนท าส
ขธังในพพืทนททที่ปลยก พพืทนททที่ดงธั กลลาวมธักเปป็ นพพืทนททที่เชติงเขามทระดธับสย ง ๆ ตสที่า ๆ หรพื อในภาคใตข้ปลยกแซมยาง
อลอนไมลเกติน 4 ปท เนพืที่องจากมทพทพืนททที่วลางระหวลางแถวยาง ซซที่งรล มใบยธังไมลปติดทางแสง จซงไมลสามารถไถ
เตรท ยมดตินเหมพือนการปลยกพพืชไรล อพืที่น ๆ เกษตรกรมธักจะปลยกแบบหยอดโดยจะทสาการตธัดไมข้เลป็กและ
หญข้าออก ใชข้ไมข้ปลายแหลมเจาะดตินเปป็ นหลปมเลป็ก ๆ ลซกประมาณ 3 ซม. ปากหลปมมทขนาดกวข้าง
ประมาณ 1 นติทว ระยะระหวลางหลปมประมาณ 25 x 25 ซม. มธักจะหยอดเมลป็ดทธันททททที่ทาส หลปมโดย
หลอดหลปมละ 5-8 เมลป็ด หยอดเสรป็ จแลข้วใชข้เทข้าเกลทที่ยดตินกลบ ขข้าวจะงอกหลธังจากไดข้รธับความชพืท นจาก
ฝน วธัชพพืชเปป็ นปธัญหาสสาคธัญ ตข้องหมธันที่ กสาจธัดถข้าตข้องการผลผลติต สล วนใหญลปลยกขข้าวไรล ไวข้บรติ โภคใน
ครธัวเรพื อน
2. การปลสกขข้ าวนาดนา (transplanting rice culture) แบลงวติธทการออกเปป็ น 2 ขธัทนตอนคพือ
ตอนแรกเปป็ นการตกกลข้ า (เพาะกลข้า) ในแปลงขนาดเลป็ก ตอนททที่สองไดข้แกลการถอนตข้นกลข้าหรพื อยข้าย
กลข้าไปปธั กดสาในนาททที่ไดข้เตรท ยมพพืทนททที่ไวข้แลข้ว ขธัทนตอนตลาง ๆ มทรายละเอทยดดธังนทท
การเตรท ยมดติน พพืทนททที่ททที่จะทสาการปธั กดสาจะตข้องมทการไถดะ ไถแปรและคราด เอาเศษพพืช
จากนาออกไป เดติมเกษตรกรใชข้ควาย วธัว ปธั จจปบนธั มทรถไถขนาดเลป็กเรท ยกวลาควายเหลป็กหรพื อรถไถเดติน
12
13
ตาม นาโดยทธัวที่ ไปจะแบลงออกเปป็ นแปลงเลป็ก ๆ (ทางใตข้เรท ยกวลาบติทง) มทขนาดประมาณ 1 ไรล หรพื อเลป็ก
กวลา คธันนามทไวข้สาส หรธับเกป็บกธักนสทา หรพื อปลลอยนสทาทติทงจากแปลงนา กลอนไถตข้องรอใหข้ดตินมทความชพืท น
พอททที่จะไถไดข้เสท ยกลอน อาจจะรอใหข้ฝนตกหรพื อปลลอยนสทาเขข้าไปในแปลง การไถดะ หมายถซงการไถ
ครธัทงแรกเพพืที่อทสาลายวธัชพพืชในนาและพลติกกลธับหนข้าดติน ปลลอยทติทงไวข้ประมาณ 1 สธัปดาหค์ จซงทสาการ
ไถแปร ซซที่งหมายถซงการไถเพพืที่อตธัดกธับรอยไถดะ ทสาใหข้รอยไถดะแตกเปป็ นกข้อนเลป็ก ๆ จนวธัชพพืชออก
จากดติน การไถแปรอาจจะไถมากกวลาหนซที่ งครธัทงกป็ไดข้ขท ซนอยยกล บธั ระดธับนสทาและปรติ มาณวธัชพพืช หลธังจาก
ไถแปรแลข้วควรทสาคราดทธันทท การคราดนธัทนมทวตธั ถปประสงคค์เพพืที่อเอาวธัชพพืชออกจากในนา การเตรท ยม
พพืทนททที่ททที่ดทจะปรธับใหข้พทพืนททที่สมสที่าเสมอ จะเปป็ นการดทสาส หรธับใหข้ระดธับนสทามทมาสมสที่าเสมอในแปลง หาก
พพืทนททที่ไมลสมสที่าเสมอพพืทนททที่สยงจะมทวชธั พพืชขซทนและเปป็ นททที่พกธั พติงของหนยทาส ลายขข้าวในระยะตลอมา
ขบัพื้นการตกกลข้ า การตกกลข้า หมายถซง การเอาเมลป็ดไปหวลานใหข้งอกและเจรติ ญเตติบโตขซท น
มาเปป็ นตข้นกลข้า สามารถจะทสาไดข้หลายวติธท เชลน การตกกลข้าในดตินเปท ยกคพือตกกลข้าบนเทพือก การตก
กลข้าในดตินแหข้งจะตกกลข้าในพพืทนททที่ดอนททที่มทการปรธับททที่เรท ยบรข้อยแลข้ว เมลป็ดพธันธปค์ททที่เอามาตกกลข้าจะตข้อง
เปป็ นเมลป็ดพธันธปค์ททที่สมบยรณค์ปราศจากเชพืท อโรคตลาง ๆ การแยกเอาเมลป็ดสมบยรณค์ ทสาไดข้โดยใสล เมลป็ดพธันธปค์
ในนสทาเกลพือททที่มทความถลวงจสาเพาะประมาณ 1.08 (นสทาสะอาด 1 ลติตร ผสมเกลพือแกง 1.7 กก. วธัดดยไดข้
จากไขลเรติที่ มลอย) เมลป็ดสมบยรณค์จะจมกข้น สล วนเมลป็ดไมลสมบยรณค์จะลอย และตธักออก เอาเมลป็ดททที่
ตข้องการใสล ถปงผข้าไปแชลในนสทานาน 12-24 ชธัวที่ โมง แลข้วนสามาผซที่งบนกระดานททที่มทลมถลายเทสะดวก เอา
ผข้าหรพื อกระสอบเปท ยกนสทาคลปมไวข้ 36-48 ชธัวที่ โมง หลธังจากนธัทนเมลป็ดขข้าวจะงอก จซงเอาไปหวลานบน
แปลงกลข้าเปท ยกททที่ไดข้เตรท ยมไวข้ สสาหรธับตกกลข้าในดตินแหข้งนธัทนจะใชข้การหวลานเมลป็ดบนแปลงกลข้าททที่เปติ ด
เปป็ นรล องเปป็ นแถวแลข้วกลบ อาจจะมทการรดนสทาชลวยใหข้ขาข้ วงอกเรป็ วขซท นผข้าฝนไมลตก โดยปกตติใชข้เมลป็ด
พธันธปค์จาส นวน 40-50 กก. ตลอเนพืท อททที่แปลงกลข้าหนซที่ งไรล เมพืที่อกลข้ามทอายปครบ 25-30 วธันนธับจากวธันหวลาน
เมลป็ด จะถอนตข้นกลข้าไปปธักดสา
ขบัพื้นการปบักดนา ใชข้ตนข้ กลข้าอายป 25-30 วธัน โดยถอนตข้นกลข้าจากแปลงแลข้วมธัดรวมกธันเปป็ น
มธัด ๆ เขข้าตข้นกลข้าสยงมากกป็ใหข้ตดธั ปลายใบทติทง นสาไปปธั กดสาในททที่นาททที่เตรท ยมไวข้ ซซที่ งควรมทนท าส ขธังอยยล
ประมาณ 5-10 ซม. เพราะชลวยคสทาตข้นขข้าวไมลใหข้ลมข้ ไดข้เมพืที่อมทลมพธัด ทสาการปธั กดสาเปป็ นแถวโดยใชข้กลข้า
3-4 ตข้นตลอกอ ปลยกใหข้มทระยะหล างระหวลางกอ 25x25 ซม.
3. การปลสกขข้ าวนาหวต่ าน (broadcasting or direct sowing rice culture) เปป็ นการปลยก
ขข้าวโดยการหวลานเมลป็ดพธันธปค์หวลานลงไปในพพืทนททที่นาททที่ไดข้เตรท ยมไวข้ พพืทนททที่ททที่ทาส ขข้าวนาหวลานนธัทนมทการ
ไถดะไถแปร โดยจะมทการไถพพืทนททที่พลติกดตินไวข้กลอน 1-2 เดพือนเพพืที่อรอฝน เมพืที่อฝนเรติที่ มมาจซงทสาการ
13
14
การใสต่ ปอปุ๋ย
โดยธรรมชาตติแลข้วดตินนาจะมทแรล ธาตปอาหารพพืชตสที่ากวลาดตินสสาหรธับปลยกพพืชอพืที่น ๆ ทธัวที่ ไป
ยติงที่ เมพืที่อไดข้ปลยกขข้าวตติดตลอกธันมาหลายรข้อยปท ปรติ มาณธาตปอาหารกป็ยติงที่ ขาดแคลน ตธัวอยลางเชลน จากการ
วติเคราะหค์ตนข้ ขข้าวพธันธปค์นางมล S-4 จากผลผลติต 576 กก.ตลอไรล พบวลามทปรติ มาณธาตปไนโตรเจน 6.84
กก. ธาตปฟอสฟอรธัส 3.50 กก. และธาตปโปรแตสเซท ยม 2.15 กก. เมพืที่อเททยบกลธับไปเปป็ นปรติ มาณปปปุ๋ ยตลอ
ไรล กจป็ ะไดข้เทลากธับปปปุ๋ ยแอมโมเนทยมซธัลเฟต (ใหข้ธาตปไนโตรเจน) จสานวน 34 กก. ปปปุ๋ ยซยเปอรค์ ฟอสเฟต
(ใหข้ธาตปฟอสฟอรธัส) จสานวน 17 กก. และปปปุ๋ ยโปแตส (ใหข้ธาตปโปแตสเซท ยม) จสานวน 3.5 กก. ทธัทงนทท ยงธั
ไมลไดข้รวมแรล ธาตปททที่เอาไปสรข้างฟาง เทลากธับแสดงใหข้เหป็นวลาขข้าวนธัทนดยดแรล ธาตปจากดตินนาไปสรข้างเมลป็ด
จรติ ง หากปลยกโดยไมลมทการใสล ปปปุ๋ยกป็จะทสาใหข้ดตินนธัทนเสพืที่ อมความอปดมสมบยรณค์ลงเปป็ นลสาดธับ ความ
ตข้องการธาตปอาหารหลธักของขข้าวสามารถวติเคราะหค์ไดข้ดงธั แสดงในตารางททที่ 6 ซซที่ งจะเหป็นวลาขข้าว
ตข้องการธาตปโปแตสเซทยมในปรติ มาณสย ง แตลเนพืที่ องจากดตินนาสล วนใหญลของประเทศไทยเปป็ นดติน
เหนท ยวและดตินรล วน ซซที่งมธักมทธาตปโปรแตสเซท ยมเพทยงพอแกลความตข้องการของขข้าว ยกเวข้นดตินสล วน
ใหญลของภาคตะวธันออกเฉท ยงเหนพือและภาคใตข้ บางแหล งททที่เปป็ นดตินปนทราย ซซที่ งจะขาดแคลนธาตปโป
แตสเซทยม จซงตข้องพติจารณาใสล ธาตปอาหารนทท ในดตินดธังกลลาวนทท ดวข้ ย เกษตรกรในปธั จจปบนธั รย ข้จกธั ใชข้ปปปุ๋ยเคมท
แทนการใชข้ปปปุ๋ยอตินทรท ย ค์ เนพืที่องจากสะดวกและใหข้ผลเรป็ ว แตลสลวนใหญลจะใสล ในปรติ มาณตสที่า เนพืที่ องจาก
14
15
การกนาจบัดวบัชพพช
วธัชพพืชเปป็ นปธั ญหาททที่สาส คธัญททที่จะจสากธัดการเจรติ ญเตติบโตและผลผลติตของขข้าว ถข้าไมลมทการ
จธัดการททที่ดทจะกล อใหข้เกติ ดความเสท ยหายตลอผลผลติตมาก วธัชพพืชจะขซท นไดข้ทปกแหล งดข้วยปรติ มาณและชนติ ด
แตกตล างกธันไปในแตลละพพืทนททที่และวติธทการทสา นา เชล น นาหวลานจะมท วชธั พพืชมากกวลานาดสา เนพืที่ องจาก
นาดสา มท วติธท การเตรท ยมดติ นดท กวล า การเกป็บ วธัชพพืชออกไปกล อนปธั กดสา และการปลย กเปป็ นแถวเปป็ นแนว
สามารถกสาจธัดวธัชพพืชไดข้งลายกวลา บางพพืทนททที่พบวลาชาวนาจะทสานาดข้วยวติธททท งธั สองสลธับกธันไป เชลน ทสานา
15
16
16
17
โรคขข้ าว
โรคของขข้าวมทหลายชนติ ดและสามารถทสาลายใหข้เกติดความเสท ยหายตลอผลผลติตตธัทงแตล
ระดธับไมลรปนแรงจนกระทธังที่ รป นแรงมากเปป็ นบรติ เวณกวข้าง โรคของขข้าวททที่สาส คธัญมทดงธั ตลอไปนทท (ดยขอข้ มยล
เพติที่มเตติมไดข้จาก:http://www.rdi.ku.ac.th/TropRice_th/Disease%20management.htm)
1. โรคททถิ่เกถดจากเชพพื้อรา (fungus) ททถิ่สนาคบัญไดข้ แกต่
โรคไหมข้ (rice blast) เกติดจากเชพืท อ Pyricularia oryzae
โรคใบจปดสท นท าส ตาล (brown leaf spot) เกติดจากเชพืทอ Helminthosporium oryzae
โรคใบขทดสท นท าส ตาล (narrow brown leaf spot) เกติดจากเชพืทอ Cercospora oryzae
โรคถอดฝธักดาบหรพื อโรคขข้าวตธัวผย ข้ (bakanae disease) เกติดจากเชพืทอ Gibberella fujijuroi
โรคกาบใบแหข้ง (sheath blight) เกติดจากเชพืทอ Thanatephorus cucumeris
โรคกาบใบเนลา (sheath rot) เกติดจากเชพืทอ Acrocylindrium oryzae
โรคดอกกระถติน (false smut) เกติดจากเชพืทอ Ustileginoidea virens
2. โรคททถิ่เกถดจากเชพพื้อแบคททเรทย (bacteria)
โรคขอบใบแหข้ง (bacteria leaf blight) เกติดจากเชพืทอ Xanthomonas oryzae
โรคใบขทดโปรล งแสง (bacteria leaf streak) เกติดจากเชพืทอ X. translucens
17
18
โรคเขท ยวเตทท ย (grassy stunt disease) เกติ ดจากเชพืท อ Mycoplasma โดยมท เพลทท ยกระโดดสท นท าส ตาล
(Nilaparvata lugens) เปป็ นพาหะ
4. โรคททถิ่เกถดจากไสข้ เดพอนฝอย (nematode) ททถิ่สนาคบัญไดข้ แกต่
ไสข้เดพือนฝอยรากปม (root knot nematode) เกติดจากไสข้เดพือนฝอย (Meloidogyne graminicola)
แมลงศบัตรส ขข้าว
(ดยขอข้ มยลเพติที่มเตติมไดข้จาก: http://www.rdi.ku.ac.th/TropRice_th/Insect%control.htm และ
ดย แมลงดท และรข้ ายในนาขข้าวจาก: http://www.doae.go.th/html/detail/insect/insect.htm#แมลงดก ใ น
นนขล้ นว)
แมลงหลายชนติดเปป็ นศธัตรย ขาข้ วททที่รข้ายแรงเมพืที่อมทการระบาดมากทสาความเสท ยหายแกลผลผลติต
ขข้าวมหาศาล แมลงศธัตรย ขาข้ วททที่สาส คธัญ ๆ มทดงธั นทท คพือ
หนอนกอ (rice stem borer) เปป็ นหนอนของผทเสพืท อกลางคพืนหลายชนติ ด เชลน หนอนกอสท
ครท ม (Scirpophaga incertulas) หนอนกอสท ชมพย (Sesamia inferens) โดยททที่ตวธั หนอนจะเขข้าไปใน
ลสาตข้นขข้าว ถข้าอยยใล นระยะขข้าวแตกกอทสาใหข้ใบอลอนแหข้งตาย เกติดอาการ “ยอดแหข้ง” (dead heart) ถข้า
ทสาลายในระยะออกรวงทสาใหข้คอรวงขาดจากตข้นทสาใหข้ดอกหรพื อเมลป็ดลทบเหป็นชลอดอกเปป็ นสท ขาวเรท ยก
อาการนทท วลา “ขข้าวหธัวหงอก” (white head)
หนอนกระทยข้ (rice army worm) เปป็ นหนอนผทเสพืท อกลางคพืนชพืที่อ Spodoptera mauritia ตธัว
หนอนจะเขข้าทสาลายตข้นกลข้าในระยะททที่ตนข้ กลข้าอายป 25-30 วธัน โดยกธัดกตินในเวลากลางคพืนสล วนใน
เวลากลางวธันตธัวหนอนจะหลบซลอนตามบรติ เวณคธันนาหรพื อโคนตข้นกลข้าขข้าวจะกธัดกตินตข้นกลข้าจนไมลมท
ใบเหลพืออยยเล ลย ลธักษณะคลข้าย ๆ ถยกควายกติน
เพลททยไฟ (rice thrips) เปป็ นแมลงททที่ใชข้ปากแทงดยดนสทาเลททยงจากใบขข้าวในระยะตข้นกลข้า
และดอกในระยะออกรวงทสาใหข้เมลป็ดลทบ ขข้าวจะมทอาการใบสท เหลพืองเจรติ ญเตติบโตชข้า ใบจะมข้วน
เขข้าหาสล วนกลางของใบ ปลายใบจะแหข้งและเพลททยไฟจะอาศธัยอยยขล าข้ งใน ตข้นขข้าวททที่โตพข้นระยะตข้น
กลข้าแลข้วจะไมลไดข้รธับความเสท ยหาย ยกเวข้นในชลวงออกรวงดธังกลลาว สภาพอากาศแหข้งแลข้งหรพื อฝนตก
นข้อยโอกาสททที่เพลททยไฟจะระบาดมทมากกวลาสภาพททที่มทฝนตกชปลมชพืทน
เพลททยจธักจ จธันที่ สท เขทยว (green leafhopper: Nephotettix virescens) เปป็ นแมลงททที่ดยดนสทาเลททยง
ตามใบ และกาบใบขข้าวทสาใหข้ตนข้ ขข้าวเหลพืองซท ด และเปป็ นพาหะนสาเชพืท อไวรธัสทสาใหข้เกติดโรคใบสท สข้มดธัง
กลลาวมาแลข้ว
18
19
19
20
การเกก็บเกทถิ่ยวและปฏถบบัตถหลบังการเกก็บเกทถิ่ยว
หลธังจากททที่ขาข้ วออกดอกหรพื อมทการผสมเกสรแลข้วประมาณ 25-30 วธัน ขข้าวจะเรติที่ มสป กแกล
ซซที่งจะทสาการเกป็บเกทที่ยวไดข้ ระยะขข้าวสป กแกลขาข้ วจะมทสทเหลพืองอมเขทยวหรพื อเรท ยกวลาสท พลธับพลซงขข้าวใน
ระยะนทท เมลป็ดยธังไมลแหข้งเตป็มททที่ เมลป็ดมทความชพืท นประมาณ 20-25% ความชพืทนททที่เหมาะสมสสาหรธับการเกป็บ
เกทที่ยวควรไมลเกติน 20% เพราะถข้าความชพืท นสย งจะทสาใหข้ขาข้ วมทคปณภาพเลว คพือจะเกติดทข้องไขลหรพื อทข้อง
ปลาซติวเมพืที่อนสาไปสท ทาส ใหข้ขาข้ วหธักงลาย แตลถาข้ จะเกป็บชข้าเกตินไปทสาใหข้คอรวงหธัก การเกป็บเกทที่ยวเพพืที่อทสา
พธันธปค์ตอข้ งเกป็บเกทที่ยวเมพืที่อเมลป็ดแหข้งเตป็มททที่แลข้ว
การเกป็บเกทที่ยวทางภาคกลางจะใชข้เคทยว สล วนใหญลจะเปป็ นการเกทที่ยววางเรท ยง โดยจะเกทที่ยว
ใกลข้ขอข้ ททที่หนซที่งนธับจากรวง วางขข้าวเปป็ นกอง ๆ รายไปบนกองฟางเมพืที่อแหข้งแลข้วจซงหอบมารวมกธันมธัด
ดข้วยฟางขข้าวซซที่งบติดเขข้าหากธันเรท ยกวลาคะเนป็ตหรพื อตอกเปป็ นฟอน ในพพืทนททที่นาไมลคลอยแหข้งจะเกทที่ยวแบบ
“เกทที่ยวพธันคสา” โดยเกทที่ยวขข้าวแลข้วมธัดเปป็ นกสา แลข้วสปล มกธับตอซธังตากไวข้ไมลใหข้รวงขข้าวจปลมนสทา การเกป็บ
เกทที่ยวขข้าวนาปรธังมธักใชข้วติธทนท สสาหรธับทางภาคใตข้บางจธังหวธัดจะนติ ยมเกป็บเกทที่ยวขข้าวดข้วย แกระ ตธัดททที่คอ
รวงแลข้วมธัดเปป็ นกสาเรท ยกวลา “เรท ยง” นสาไปเกป็บไวข้ในยปงข้ ฉาง ตข้องการเมพืที่อไรแลข้วจซงนสามานวด อยลางไร
กป็ตามในพพืทนททที่ทาส นาปรธังทธัวที่ ไปจะเกป็บเกทที่ยวดข้วยเคทยว
20
21
21
22
22
คนาถามทบทวนเรพถิ่ องขข้ าว
1. จงใหข้เหตปผลวลาทสาไมขข้าวจซงมทความสสาคธัญตลอเศรษฐกติจและสธังคมของประเทศไทยอยลางมาก?
2. มทหลธักฐานอะไรททที่บลงบอกวลาขข้าวมทถติที่นกสาเนติ ดอยยใล นแถบเอเซท ยตะวธันออกเฉท ยงใตข้ และเอเซท ยใตข้
3. แหลลงผลติตขข้าวแหลลงใหญลททที่สปดของไทยอยยลบรติ เวณใดและใหข้บอกจธังหวธัดททที่ผลติตขข้าวมากททที่สปด 5 อธันดธับ
4. ปธั จจปบนธั รธัฐบาลจธัดขข้าวอยยใล นกลปลมพพืชททที่ใหข้มทการผลติตลดลง รธัฐบาลวางนโยบายอยลางไรในการผลติตขข้าว
5. ททที่กลลาววลาขข้าวสามารถปรธับตธัวไดข้ในวงกวข้างหมายความวลาอยลางไร จงเปรท ยบเททยบใหข้เหป็นกธับพพืชบาง
ชนติดททที่มทการปรธับตธัวไดข้ในวงแคบ
6. จงแบลงระยะการเจรติ ญเตติบโตออกเปป็ นขธัทนตอนโดยสมมปตติวาล ขข้าวพธันธปค์นท ธันมทอายป 150 วธัน ใหข้กาส หนด
ครล าว ๆ วลาในแตลละระยะมทชลวงการเจรติ ญเตติบโตยาวนานเทลาใด
7. จงใหข้คาส จสากธัดความของศธัพทค์บญธั ญธัตติตลอไปนทท panicle initiation, photoperiodism, short day plant, lag
vegetative growth, floating rice, harvest maturity, abdominal white
8. ขข้าวพธันธปค์ไวตลอชลวงแสง 2 พธันธปค์ พธันธปค์ททที่ 1 มท critical daylength 11 ชม. 30 นาทท และพธันธปค์ททที่ 2 11
ชธัวที่ โมง 50 นาทท, โดยปลยกพธันธปค์ททที่ 1 ททที่เชท ยงใหมล และพธันธปค์ททที่ 2 ททที่สงขลา ปลยกพรข้อมกธันเมพืที่อวธันททที่ 15
พฤษภาคม ถามวลาพธันธปค์ไหนจะออกดอกกลอน เพราะอะไร?
9. ใหข้ความหมายของพธันธปค์พทพืนบข้านหรพื อพพืทนเมพืองกธับขข้าวพธันธปค์ดททางราชการ และใหข้เหตปผลวลาทสาไมใน
หลาย ๆ พพืทนททที่เกษตรจซงยธังนติ ยมปลยกขข้าวพธันธปค์พพืทนเมพือง
10. ใหข้บอกชพืที่ อพธันธปค์ขาข้ วททที่ไดข้รธับการคธัดพธันธปค์จากพธันธปค์พพืทนเมพืองมาเปป็ นพธันธปค์ดททางราชการ พธันธปค์ททที่ไดข้มาจาก
การผสมพธันธปค์ และพธันธปค์ททที่ปรธับปรป งโดยการชธักนสาใหข้กลายพธันธปค์ดวข้ ยรธังสท
11. ทสาไมฤดยกาลทสานาของภาคใตข้ฝธัที่งตะวธันตกจซงแตกตลางจากภาคใตข้ฝธัที่งตะวธันออก
12. จงบอกถซงวธัตถปประสงคค์ของการไถดะ ไถแปร และการคราด
13. จงบอกถซงขข้อดทขอข้ เสท ยของวติธทการทสานาแบบหวลานขข้าวแหข้ง (หวลานสสารวย) หวลานขข้าวนสทาตม และการ
ปธั กดสา
14. ทสาไมสย ตรปปปุ๋ ยในนาขข้าวจซงใชข้ 16-20-0 หรพื อ 18-20-0 และแบลงการใสล ปปปุ๋ย 2 ครธัทง โดยททที่ครธัทงหลธังหนธัก
ไปในทางใหข้ปปปุ๋ยไนโตรเจนเพทยงอยลางเดท ยว
15. เพราะเหตปใดจซงไมลควรใชข้ปปปุ๋ยไนเตรดในนาขข้าว?
16. ถข้าเกษตรกรไมลประสงคค์จะใชข้สารเคมทกาส จธัดวธัชพพืช ทลานคติดวลานลาจะแนะนสาวติธทการอพืที่น ๆ นอกเหนพื อ
จากการถอนดข้วยมพืออยลางไรบข้าง?
17. จงบอกโรคของขข้าวททที่สาส คธัญ ๆ ททที่ทาส ลายผลผลติตขข้าวเปป็ นอยลางมากททที่ผลานมา ถข้าเกติดเหตปการณค์ระบาด
ของโรคตลาง ๆ ดธังกลลาวจะมทวติธทการปข้ องกธันและกสาจธัดอยลางไร?
24
24