Γενικό Ενοχικό Δίκαιο

ΓΕΝΙΚΟ ΕΝΟΧΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ
ΔΙ΢ΑΓΩΓΗ
ΒΑ΢ΙΚΔ΢ ΔΝΝΟΙΔ΢ ΚΑΙ ΘΔΜΔΛΙΩΓΔΙ΢ ΑΡΥΔ΢
§1. Έλλνηα θαη ζεκαζία ηνπ ελνρηθνχ δηθαίνπ
Η. Έλλνηα θαη πεξηερφκελν: Απφ θάζε ζχκβαζε (ή απφ ην λφκν- π.ρ. ΑΚ 904, 914) πεγάδνπλ κία ή
πεξηζζφηεξεο έλλνκεο ζρέζεηο, δπλάκεη ησλ νπνίσλ ν έλαο ζπκβαιιφκελνο (δαλεηζηήο) δηθαηνχηαη λα
απαηηήζεη απφ ηνλ άιιν (νθεηιέηεο) νξηζκέλε παξνρή (πξάμε ή παξάιεηςε), ηελ νπνία ν ηειεπηαίνο
νθείιεη λα εθπιεξψζεη- π.ρ. ΑΚ 513, 574, 648, 806-807. Απηέο νη έλλνκεο ζρέζεηο ιέγνληαη 'ελνρέο'
(ΑΚ 287). Άξα, ελνρηθφ δίθαην είλαη ν θιάδνο ηνπ Αζηηθνχ Γηθαίνπ πνπ ξπζκίδεη ηηο ελνρέο ή
ελνρηθέο ζρέζεηο. Σν Γεληθφ Δλνρηθφ Γίθαην (ΑΚ 287-495) πεξηιακβάλεη δηαηάμεηο πνπ ηζρχνπλ γηα
φια ηα είδε ησλ ελνρηθψλ ζρέζεσλ.
ΗΗ. ΢πνπδαηφηεηα: Σν ελνρηθφ δίθαην α) απνηειεί ηνλ θχξην κεραληζκφ ιεηηνπξγίαο ηεο νηθνλνκίαο,
ε νπνία έρεη ζπλαιιαθηηθφ/αληαιιαθηηθφ ραξαθηήξα (=αληαιιαγή/θπθινθνξία πεξηνπζηαθψλ
αγαζψλ θαη απνθαηάζηαζε δεκηψλ ή ξχζκηζε ησλ πεξηνπζηαθψλ κεηαθηλήζεσλ πνπ έιαβαλ ρψξα
ρσξίο λφκηκε αηηία- ΑΚ 904-938) // β) ζπκπιεξψλεη θελά (π.ρ. εκπνξηθφ ή εξγαηηθφ) θαη παξέρεη ηηο
έλλνηεο γηα ηε ιεηηνπξγία άιισλ θιάδσλ ηνπ δηθαίνπ (π.ρ. δεκφζην δίθαην).
ΗΗΗ. Υαξαθηεξηζηηθά: • δπλακηθφηεηα -> ε ελνρή γελληέηαη, κεηαβάιιεηαη (αληηζηνίρσο θαη ηα

ζρεηηθά δηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο ησλ ππνθεηκέλσλ ηεο), πξνζαξκφδεηαη θαη ηειηθά απνζβήλεηαη·
είλαη ην κέζν γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ησλ αλαγθψλ ηνπ δαλεηζηή, ε νπνία ζα επηηεπρζεί κε ηελ
εθπιήξσζε ηεο παξνρήο απφ ηνλ νθεηιέηε. // • ελδνηηθφηεηα -> νη ελδηαθεξφκελνη κπνξνχλ λα
απνζηνχλ απφ ηηο ξπζκίζεηο ηνπ, νη νπνίεο έρνπλ ζπκπιεξσκαηηθφ ή εξκελεπηηθφ ραξαθηήξα. // •
δηεζλήο ραξαθηήξαο -> ιφγσ ηεο δηεζλνπνίεζεο ησλ δηεζλψλ ζπλαιιαγψλ θαη ηεο αξρήο αζθάιεηαο
ησλ ζπλαιιαθηηθψλ ζρέζεσλ. // • ελαξκφληζε ζην πιαίζην ηεο ΔΔ -> γηα ηελ εγθαζίδξπζε θαη
ιεηηνπξγία ηεο εληαίαο εζσηεξηθήο αγνξάο.
IV. Πεγέο: • ν ΑΚ / • εηδηθνί λφκνη / • ην έζηκν.
V. Καηαγσγή ησλ δηαηάμεσλ ηνπ ΑΚ θαη επίδξαζε μέλσλ θσδηθνπνηήζεσλ: ΢ηεξίδεηαη ζην
βπδαληηλνξσκατθφ δίθαην θαη ζε μέλεο επηδξάζεηο, αλ θαη πεξηιακβάλνληαη επίζεο πνιιέο
θαηλνηνκίεο.
§2. Θεκειηψδεηο αξρέο ηνπ ελνρηθνχ δηθαίνπ
Η. Έλλνηα: Ωο ζεκειηψδεηο αξρέο ηνπ ελνρηθνχ δηθαίνπ λννχληαη νη γεληθνί θαλφλεο πνπ ην
δηαηξέρνπλ, νη νπνίνη είηε θαζηεξψλνληαη ξεηά απφ ην λνκνζέηε είηε ζπλάγνληαη εξκελεπηηθά απφ ηε
λνκνζεηηθή ξχζκηζε ησλ επηκέξνπο ζεζκψλ.
ΗΗ. Ζ αξρή ηεο ειεπζεξίαο ησλ ζπκβάζεσλ (ΑΚ 361): Απνηειεί εθδήισζε ηεο γεληθφηεξεο αξρήο
ηεο ηδησηηθήο απηνλνκίαο θαη επηηξέπεη ζην πξφζσπν λα δηακνξθψλεη θαηά βνχιεζε ηηο πεξηνπζηαθέο
έλλνκεο ζρέζεηο ηνπ, εθφζνλ ε ζπκπεξηθνξά ηνπ δελ αληίθεηηαη ζην λφκν ή ζηα ρξεζηά ήζε.
Πεξηιακβάλεη -> • ειεπζεξία θαηάξηηζεο ζπκβάζεσλ: ηα πξφζσπα απνθαζίδνπλ αλ θαη κε πνηνλ
αληηζπκβαιιφκελν ζα θαηαξηίζνπλ κηα ζχκβαζε / • ειεπζεξία δηακφξθσζεο ηνπ πεξηερνκέλνπ κηαο
ζχκβαζεο / • ειεπζεξία ηήξεζεο ηχπνπ (ΑΚ 158).
ΠΔΡΗΟΡΗ΢ΜΟΗ -> α) ηξηηελέξγεηα ησλ αηνκηθψλ δηθαησκάησλ. / β) αλαγθαζηηθή ζχκβαζε: ν
ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 1

λνκνζέηεο θάπνηεο θνξέο πξνβαίλεη ζηε ζέζπηζε δηαηάμεσλ, κε ηηο νπνίεο επηβάιιεη ζε νξηζκέλα
ππνθείκελα ηνπ δηθαίνπ ηελ ππνρξέσζε λα ππνβάινπλ ή λα απνδερηνχλ νξηζκέλε πξφηαζε. / γ)
αλαγθαζηηθφ δίθαην- π.ρ. ΑΚ 332, 369, 538. / δ) ππνβνιή ηεο δηθαηνπξαμίαο ζε ηχπν- π.ρ. ΑΚ 369,
849 εδ. α' θαη 1033. / ε) εγγελή φξηα ηεο ζπκβαηηθήο ειεπζεξίαο: ηίζεληαη απφ ην ζθνπφ θαη ηελ
νηθνλνκηθφ-θνηλσληθή ιεηηνπξγία ηεο- π.ρ. ΑΚ 179, 200, 288. / ζη) γεληθνί φξνη ησλ ζπλαιιαγψλ-
π.ρ. ηππνπνηεκέλεο ζπκβάζεηο, ην πεξηερφκελν ησλ νπνίσλ θαζνξίδεηαη κνλνκεξψο απφ ηνλ έλαλ
ζπκβαιιφκελν κε Γεληθνχο Όξνπο ΢πλαιιαγψλ (ΓΟ΢).
ΗΗΗ. Ζ αξρή ηεο επζχλεο (=θάζε πξφζσπν επζχλεηαη γηα ηηο πξάμεηο ηνπ): • ζπκβαηηθή επζχλε ->
εθπιήξσζε ππνρξεψζεσλ θαη απνθαηάζηαζε δεκηψλ πνπ πξνθαινχληαη ζηνλ αληηζπκβαιιφκελν / •
αδηθνπξαθηηθή επζχλε (ΑΚ 914) / • επζχλε απφ αδηθαηνιφγεην πινπηηζκφ. Η ζπκβαηηθή θαη ε
αδηθνπξαθηηθή επζχλε ηνπ πξνζψπνπ πξνυπνζέηνπλ ηελ ππαηηηφηεηά ηνπ πξνζψπνπ (=ππνθεηκεληθή
επζχλε).
ΗV. Ζ αξρή ηεο θαιήο πίζηεο (ΑΚ 287-288): Κάζε ππνρξέσζε πξέπεη λα εθπιεξψλεηαη
ιακβάλνληαο ππφςε ηα έλλνκα ζπκθέξνληα ηνπ δηθαηνχρνπ θαη αληηζηξφθσο φηη θάζε δηθαίσκα
πξέπεη λα αζθείηαη απφ ην θνξέα ηνπ ζην πιαίζην ησλ θνηλσληθνεζηθψλ νξίσλ ηνπ, ψζηε λα κελ
πξνθαινχληαη ππέξκεηξεο αδηθίεο. Έηζη, ε ΑΚ 288 πεξηνξίδεη, θαηαξγεί ή απνδπλακψλεη δηθαηψκαηα
πνπ πεγάδνπλ απφ ζχκβαζε ή απφ ην λφκν (νδεγεί είηε ζε δηεχξπλζε ησλ ππνρξεψζεσλ ηνπ νθεηιέηε
είηε ζε πεξηνξηζκφ ησλ εμνπζηψλ ηνπ δαλεηζηή).
V. Ζ αξρή ηεο πξνζηαζίαο ηνπ νηθνλνκηθά αζζελέζηεξνπ: • εχλνηα πξνο ηνλ νθεηιέηε (ΑΚ 289
§1, 294, 305). Όκσο, ε ηδηφηεηα ηνπ νθεηιέηε δελ ηαπηίδεηαη απαξαίηεηα κε ηελ ηδηφηεηα ηνπ
νηθνλνκηθά αζζελέζηεξνπ ζπκβαιιφκελνπ [π.ρ. ζηε ζχκβαζε εξγαζίαο αλάγθε πξνζηαζίαο έρεη ν
εξγαδφκελνο / γεληθά ζηηο ακθνηεξνβαξείο ζπκβάζεηο, θαζέλαο απφ ηνπο αληηζπκβαιιφκελνπο είλαη
νθεηιέηεο (ΑΚ 287) θαη δαλεηζηήο σο πξνο ηελ παξνρή πνπ απαηηεί (ΑΚ 247)] / • εχλνηα πξνο ηνλ
θαηαλαισηή.
ΜΔΡΟ΢ ΠΡΩΣΟ
Η ΔΝΟΥΗ
ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΣΟ
ΔΝΝΟΙΑ, ΠΗΓΔ΢ ΚΑΙ ΑΝΣΙΚΔΙΜΔΝΟ ΣΗ΢ ΔΝΟΥΗ΢
§3. Έλλνηα ηεο ελνρήο (ΑΚ 287)
Η. Δλνρή θαη ελνρηθή ζρέζε: • έλλνκε ζρέζε -> ε ζρέζε ελφο πξνζψπνπ πξνο έλα άιιν πξφζσπν ή
πξάγκα, ε νπνία ξπζκίδεηαη απφ ην δίθαην θαη πεξηιακβάλεη δηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο. / •
παξνρή: αληηθείκελν ηεο ελνρήο θαη ζπλίζηαηαη ζε νξηζκέλε ζπκπεξηθνξά ηνπ νθεηιέηε. / •
πξφζσπα: ε ελνρή ηζρχεη κεηαμχ δχν πξνζψπσλ, πνπ απνηεινχλ ππνθείκελά ηεο (=θπζηθά ή λνκηθά
πξφζσπα). Η ελνρή, φπσο νξίδεηαη ζηελ ΑΚ 287 εδ. α', απνηειεί ηελ 'απιή ελνρή' ή 'ελνρή ππφ ζηελή
έλλνηα', γηαηί έρεη σο πεξηερφκελν κία απαίηεζε θαη κία ππνρξέσζε. ΢πλήζσο, φκσο, απφ κία
ζχκβαζε πεγάδνπλ πεξηζζφηεξεο ελνρέο= 'βαζηθή ελνρή' ή 'ελνρηθή ζρέζε' ή 'ελνρή ππφ επξεία
έλλνηα'.

1. Γηάθξηζε απφ ζπλαθείο έλλνηεο: α) Δλνρηθφ δηθαίσκα -> Η ελνρή είλαη έλα ελνρηθφ δηθαίσκα,
ηνπ νπνίνπ δηθαηνχρνο είλαη ν δαλεηζηήο θαη ππφρξενο ν νθεηιέηεο. / β) Απαίηεζε -> Σαπηίδεηαη
ελνρηθφ δηθαίσκα ηνπ δαλεηζηή λα δεηήζεη απφ ηνλ νθεηιέηε ηελ εθπιήξσζε ηεο παξνρήο. / γ)
Αμίσζε -> Σν ελνρηθφ δηθαίσκα (=απαίηεζε) είλαη κηα ελνρηθή αμίσζε, αλ θαη ην αληίζηξνθν δελ
ηζρχεη πάληα.
ΗΗ. ΢ρεηηθφηεηα ηεο ελνρήο (ΑΚ 287 εδ. α'): Η ελνρή εθδειψλεη ηε ζρεηηθφηεηά ηεο κφλν κεηαμχ
ησλ δχν κεξψλ, ηνλ δαλεηζηή θαη ηνλ νθεηιέηε (->κφλν απηφο κπνξεί λα ηελ πξνζβάιιεη)· νη ηξίηνη δε
κπνξνχλ θαη' αξρήλ νχηε λα βιαθζνχλ νχηε λα σθειεζνχλ απφ ηελ ελνρή. Δθδήισζε ηεο αξρήο
απηήο απνηειεί θαη ην φηη ε ελνρή, αθφκε θη αλ έρεη σο αληηθείκελν ηε κεηαβίβαζε θάπνηνπ
πξάγκαηνο, παξέρεη κφλν έκκεζε εμνπζία ηνπ δαλεηζηή ζε απηφ, θαζψο ην απνθηά κφλν κε βνχιεζε
ηνπ νθεηιέηε. ΢εκεηψλνληαη ηα εμήο -> • ν δαλεηζηήο δε κπνξεί λα ζηξαθεί θαηά ηνπ ηξίηνπ, ζηνλ
νπνίν πεξηήιζε ην πξάγκα θαηά παξάβαζε ηεο ελνρήο, αιιά κφλν θαηά ηνπ νθεηιέηε / • ν δαλεηζηήο,
ν νπνίνο έρεη ελνρηθφ δηθαίσκα ζην πξάγκα, δε κπνξεί λα ην απνρσξίζεη απφ ηελ πεξηνπζία ηνπ
εκπξάγκαηνπ δηθαηνχρνπ, θαη ζε πεξίπησζε αλαγθαζηηθήο εθηέιεζεο ζα ηθαλνπνηεζεί θαη'
αλαινγία κε ηνπο άιινπο δαλεηζηέο / • αξρή ηεο πξνιήςεσο: νη ελνρηθνί δαλεηζηέο είλαη ηζφηηκνη
κεηαμχ ηνπο θαη ν νθεηιέηεο κπνξεί θαη' αξρήλ λα ηθαλνπνηήζεη φπνηνλ ζέιεη, ρσξίο λα ππνρξενχηαη
λα πξνηηκήζεη ηνλ ρξνληθά πξνγελέζηεξν (εθηφο αλ ππάξρεη πηψρεπζε, αλαγθαζηηθή εθηέιεζε ή ΑΚ
1920, νπφηε νη δαλεηζηέο ηθαλνπνηνχληαη θαη' αλαινγία) / • αξρή ηνπ απεξηνξίζηνπ: νη
ζπκβαιιφκελνη είλαη ειεχζεξνη λα δεκηνπξγήζνπλ θη άιια ελνρηθά δηθαηψκαηα, πέξα απφ απηά πνπ
αλαθέξεη ν λφκνο, ή λα κεηαβάιινπλ ην πεξηερφκελφ ηνπο φπσο επηζπκνχλ.
ΗΗΗ. Δμαηξέζεηο απφ ηε ζρεηηθφηεηα ηεο ελνρήο:

Α) αθνξνχλ ηνλ θαλφλα φηη νη ηξίηνη δελ κπνξνχλ λα σθειεζνχλ απφ ηελ ελνρή -> • πιαγηαζηηθή
άζθεζε δηθαησκάησλ: νη δαλεηζηέο κπνξνχλ λα δεηήζνπλ δηθαζηηθή πξνζηαζία, αζθψληαο ηα
δηθαηψκαηα ηνπ νθεηιέηε ηνπο, εθφζνλ εθείλνο δελ ηα αζθεί, εθηφο αλ ζπλδένληαη ζηελά κε ην
πξφζσπφ ηνπ. Βέβαηα, ν δαλεηζηήο δε δηθαηνχηαη λα απαηηήζεη απφ ηνλ ηξίην ελαγφκελν (νθεηιέηε
ηνπ νθεηιέηε ηνπ) ηελ θαηαβνιή ζε απηφλ ηνλ ίδην· ζα απαηηήζεη ηελ θαηαβνιή ζηνλ νθεηιέηε ηνπ. / •
γλήζηα ζχκβαζε ππέξ ηξίηνπ: ζπκθσλείηαη απφ ηνπο ζπκβαιινκέλνπο φηη ν ππνζρεζείο έρεη
ππνρξέσζε απέλαληη ζηνλ άιιν + ΑΚ 411. / • ηξηκεξείο ζπκβαηηθέο ζρέζεηο: κηα ζχκβαζε
ζπλάπηεηαη κεηαμχ δχν πξνζψπσλ, απφ ηα νπνία ην έλα ζπλδέεηαη κε άιιε ζπκβαηηθή ζρέζε πξνο
έλα ηξίην άηνκν. Αλαγλσξίδνληαη ππέξ ελφο ησλ ηξηψλ απαηηήζεηο θαη θαηά ηνπ άιινπ κε
ζπκβιεζέληνο κε απηφλ. / • θαηαλαισηηθή πίζηε: ν θαηαλαισηήο δηθαηνχηαη, αλ ηα αγαζά ή νη
ππεξεζίεο πνπ αγφξαζε κε πίζησζε δελ παξαζρεζνχλ απφ ηνλ πξνκεζεπηή, λα ζηξαθεί θαηά ηνπ
πηζησηηθνχ θνξέα (=ηξίηνο ζε ζρέζε κε ηελ ελνρή απηή). / • ζπκβάζεηο κε πξνζηαηεπηηθή ελέξγεηα
ππέξ ηξίηνπ: θαηαξηίδνληαη κεηαμχ δχν πξνζψπσλ, αιιά ην αληηθείκελφ ηνπο πξφθεηηαη λα
ρξεζηκνπνηεζεί θη απφ ηξίηνπο. / • δεκία ηξίηνπ απφ παξάβαζε θχξηαο παξνρήο: ζηνλ ηξίην απηφλ
είρε κεηαθεξζεί ε αμία ηεο παξνρήο, ρσξίο λα απνηειεί δαλεηζηή ηεο παξνρήο. Ο ζπγθεθξηκέλνο
κπνξεί λα ζηξαθεί θαηά ηνπ νθεηιέηε, κνινλφηη δε ζπλδέεηαη ζπκβαηηθψο κε απηφλ, θαηά ηηο
δηαηάμεηο γηα ηελ ελδνζπκβαηηθή επζχλε.
Β) αθνξνχλ ηνλ θαλφλα φηη κηα ελνρή κεηαμχ δχν πξνζψπσλ δε γελλά νπνηαδήπνηε δέζκεπζε
ηξίηνπ -> • αλήζηθε βιάβε (ΑΚ 919): πξνβιέπεηαη ππνρξέσζε ηνπ ηξίηνπ λα ζεβαζηεί θαη ηα
ελνρηθά δηθαηψκαηα άιισλ. / • θαηαδνιίεπζε δαλεηζηψλ (ΑΚ 939) / • εθπνίεζε κηζζσκέλνπ
αθηλήηνπ (ΑΚ 614).
1. Καλνληζηηθέο ζπκβάζεηο: Γεζκεχνπλ φρη κφλν ηνπο ζπκβαιιφκελνπο αιιά θαη ηξίηνπο, νη νπνίνη
δε κεηείραλ ζηελ θαηάξηηζή ηνπο- π.ρ. θαλνληζκφο πνιπθαηνηθίαο, ζπιινγηθή ζχκβαζε εξγαζίαο.

2. Δμνπζηνδφηεζε πξνο αλάιεςε ππνρξέσζεο: ΢εκαίλεη ηελ παξνρή εμνπζίαο ζε έλα πξφζσπν
(εμνπζηνδνηνχκελν) λα αλαιάβεη ζπκβαηηθέο ππνρξεψζεηο ζε βάξνο ηνπ εμνπζηνδφηε κε
δηθαηνπξαμίεο πνπ ζα θαηαξηίδεη ζην φλνκά ηνπ (εμνπζηνδνηνπκέλνπ)- π.ρ. ν Δ εμνπζηνδνηεί ηνλ ΢ λα
εθκηζζψλεη ην αθίλεηφ ηνπ (ηνπ Δ) ζηνλ Μ, ελεξγψληαο ζην φλνκά ηνπ (ηνπ ΢) -> ν Δ δε κπνξεί λα
αμηψζεη ηελ απφδνζε ηνπ αθηλήηνπ απφ ηνλ Μ, αιιά ππνρξενχηαη λα ζεβαζηεί ηε ζχκβαζε, αλ θαη
απηή θαηαξηίζηεθε κεηαμχ ΢ θαη Μ.
3. Πξαγκαηνπαγείο ελνρέο: Ο νθεηιέηεο ή/θαη ν δαλεηζηήο δελ είλαη νξηζκέλν πξφζσπν αιιά ν
εθάζηνηε λνκέαο ή θάηνρνο νξηζκέλνπ πξάγκαηνο. Η κεηαβνιή σο πξνο ηε λνκή ή ηελ θαηνρή
επηθέξεη αληίζηνηρε κεηαβνιή ηνπ δηθαηνχρνπ ή ηνπ ππνρξένπ. -π.ρ. ΑΚ 901, 903, 1003-1004.
IV. Τπνρξέσζε θαη επζχλε: Πξφθεηηαη γηα ηελ ππεγγπφηεηα φιεο ηεο πεξηνπζίαο ηνπ νθεηιέηε ->
Αλ ν νθεηιέηεο δελ πινπνηήζεη ηελ ππνρξέσζή ηνπ γηα εθπιήξσζε ηεο παξνρήο, ν δαλεηζηήο κπνξεί
λα επηηχρεη ηελ ελεξγνπνίεζε ησλ δηαηάμεσλ ηεο αλαγθαζηηθήο εθηέιεζεο (θαηάζρεζε θαη
πιεηζηεξηαζκφο, απεηιή ρξεκαηηθήο πνηλήο) ή απηνδχλακα (ΑΚ 282) ηελ ηθαλνπνίεζε ηεο αμίσζήο
ηνπ.
1. Αηειείο ελνρέο: Υαξαθηεξηζηηθφ ηνπο είλαη ε έιιεηςε δπλαηφηεηαο εμαλαγθαζκνχ ηνπ νθεηιέηε·
σζηφζν, ε παξνρή πνπ θαηαβιήζεθε εθνχζηα ζε εθπιήξσζε ηεο αηεινχο ελνρήο δελ αλαδεηείηαη κε
ηηο δηαηάμεηο γηα ηνλ αδηθαηνιφγεην πινπηηζκφ σο απαίηεζε αρξεσζηήηνπ (ΑΚ 904 επ.). - π.ρ. ΑΚ
272 §2, 844-845, 906, 1265, 1509, 1265, 1346 §1. ΢εκεηψλεηαη φηη άθεζε ρξένπο θαη εθνχζηνο
ζπκςεθηζκφο ρσξεί ζε φιεο ηηο αηειείο ελνρέο· αλαγθαζηηθφο ζπκςεθηζκφο, φκσο, απνθιείεηαη.
2. Βάξε: Πξφθεηηαη γηα κε εμαλαγθαζηέο ελνρέο, δειαδή γηα ζπκπεξηθνξέο πνπ επηβάιινληαη απφ ην
λφκν αιιά δε κπνξνχλ λα αμησζνχλ δηθαζηηθψο. ΢ε απηή ηελ πεξίπησζε, ν βαξπλφκελνο έρεη
ππνρξέσζε απέλαληη ζε νξηζκέλν πξφζσπν γηα ηελ ηήξεζε νξηζκέλεο ζπκπεξηθνξάο· ην πξφζσπν,
φκσο, απηφ δε κπνξεί λα επηδηψμεη ηε ζπκκφξθσζε ηνπ βαξπλφκελνπ. Η παξάβαζε ηεο ππνρξέσζεο
ηνπ βαξπλφκελνπ επηθέξεη κφλν νξηζκέλεο δπζκελείο ζπλέπεηεο ζην πξφζσπφ ηνπ, νη νπνίεο
απνηεινχλ έλαλ έκκεζν εμαλαγθαζκφ.
3. Δπζχλε ηξίησλ (πνπ δελ έρνπλ ηελ ηδηφηεηα ηνπ νθεηιέηε): Πξφθεηηαη γηα πεξηπηψζεηο ζηηο νπνίεο
ηξίηνο αλέιαβε ή ν λφκνο επηβάιιεη επζχλε γηα ρξένο άιινπ πξνζψπνπ- π.ρ. ππνζήθε, ελέρπξν απφ
ηξίην γηα ηελ θάιπςε ηνπ ρξένπο ηνπ νθεηιέηε.
§4. Πεγέο ησλ ελνρψλ
Η. Δηζαγσγηθά: Οη ελνρέο δηαθξίλνληαη ζε δηθαηνπξαθηηθέο [=ζηεξίδνληαη ζε ζχκβαζε (ΑΚ 361) θαη

θαη' εμαίξεζε ζε κνλνκεξή δηθαηνπξαμία] θαη εμσδηθαηνπξαθηηθέο (=πεγάδνπλ απεπζείαο απφ ην
λφκν)- π.ρ. ΑΚ 914 επ., 904, 785 επ.
II. Ζ ζχκβαζε: Πξφθεηηαη γηα πνιπκεξή δηθαηνπξαμία πνπ πεξηέρεη ηηο δειψζεηο βνπιήζεσο δχν ή
πεξηζζφηεξσλ πξνζψπσλ, νη νπνίεο είλαη κεηαμχ ηνπο αληίζεηεο αιιά ζπκπίπηνπλ σο πξνο ην
ζθνπνχκελν απνηέιεζκα. Οη αληηηηζέκελεο δειψζεηο ησλ ζπκβαιινκέλσλ εθθξάδνπλ ζπλήζσο θαη
αληηηηζέκελα ζπκθέξνληα (π.ρ. ΑΚ 513)· θάπνηε κπνξεί λα επηδηψθεηαη εμππεξέηεζε θνηλψλ
ζπκθεξφλησλ (π.ρ. ΑΚ 741) ή εμππεξέηεζε ησλ ζπκθεξφλησλ ηνπ ελφο κφλν ζπκβαιινκέλνπ (π.ρ.
ΑΚ 713).
• ΢πλαηλεηηθή θαη παξαδνηηθή -> ΢πλαηλεηηθή είλαη ε ππνζρεηηθή ζχκβαζε, γηα ηε ζχλαςε ηεο

νπνίαο απαηηείηαη θαη αξθεί ε ζπλαίλεζε ησλ κεξψλ, ρσξίο λα ρξεηάδεηαη θαη παξάδνζε ηνπ
πξάγκαηνο- π.ρ. ΠΚ 513, 496, 574. // Παξαδνηηθή είλαη ε ζχκβαζε πνπ απαηηεί παξάδνζε ηνπ
πξάγκαηνο γηα λα ζπλαθζεί ή γεληθφηεξα θαηαβνιή ηνπ αληηθεηκέλνπ ηεο παξνρήο- π.ρ. ΑΚ 806, 810,
822.
• Δηεξνβαξήο, ακθνηεξνβαξήο θαη αηειψο ακθνηεξνβαξήο -> Δηεξνβαξήο είλαη ε ππνζρεηηθή
ζχκβαζε, κε ηελ νπνία δεκηνπξγείηαη ελνρηθή ππνρξέσζε ζε βάξνο ηνπ ελφο κφλν ζπκβαιινκέλνπ
θαη αληίζηνηρν ελνρηθφ δηθαίσκα ππέξ ηνπ άιινπ- π.ρ. ΑΚ 496. // Ακθνηεξνβαξήο είλαη ε
ππνζρεηηθή ζχκβαζε, κε ηελ νπνία δεκηνπξγνχληαη δηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο πξνο παξνρή ππέξ
θαη ζε βάξνο θαη ησλ δχν ζπκβαιινκέλσλ· θαζέλαο απφ απηνχο είλαη νθεηιέηεο σο πξνο ηελ παξνρή
πνπ νθείιεη θαη δαλεηζηήο σο πξνο ηελ παξνρή πνπ απαηηεί- π.ρ. ΠΚ 513. Σα ραξαθηεξηζηηθά ηεο
είλαη ε αληαιιαγή παξνρψλ πξνο αληίζεηε θαηεχζπλζε, ε αλαινγία ησλ παξνρψλ (=ε παξνρή θαη ε
αληηπαξνρή απνηεινχλ ε θαζεκία αληηζηάζκηζκα ηεο άιιεο, ρσξίο λα απαηηείηαη λα είλαη
αληηθεηκεληθά ηζάμηεο), θαη ε αιιειεμάξηεζή ηνπο (π.ρ. ΑΚ 380). // Αηειψο ακθνηεξνβαξήο
ζχκβαζε είλαη ε ππνζρεηηθή εηεξνβαξήο ζχκβαζε, θαηά ηε ιεηηνπξγία ηεο νπνίαο είλαη ελδερφκελν
λα δεκηνπξγεζεί ππνρξέσζε ζε βάξνο ηνπ αξρηθνχ κφλν δαλεηζηή, δει. εθ ησλ πζηέξσλ, απφ ην λφκν
θαη φρη σο αληηζηάζκηζκα ηεο παξνρήο ηνπ αξρηθνχ νθεηιέηε. Δπίζεο, αηειψο ακθνηεξνβαξήο είλαη ε
ζχκβαζε πνπ γελλά ππνρξεψζεηο θαη γηα ηνπο δχν ζπκβαιινκέλνπο, ρσξίο φκσο απηέο νη
ππνρξεψζεηο λα βξίζθνληαη ζε αιιειεμάξηεζε- π.ρ. ΑΚ 822.
• Δπαρζήο, ραξηζηηθή θαη ηπρεξή -> Δπαρζήο είλαη ε επηδνηηθή ζχκβαζε, ζηελ νπνία ε επίδνζε
γίλεηαη έλαληη αληαιιάγκαηνο, ην νπνίν κπνξεί λα είλαη είηε ρξεκαηηθφ πνζφ είηε νπνηνδήπνηε
πεξηνπζηαθφ φθεινο. Δπαρζείο είλαη φιεο νη ακθνηεξνβαξείο ζπκβάζεηο, αιιά θαη νξηζκέλεο
εηεξνβαξείο (π.ρ. ζπκθσλία γηα παξνρή ππφ ηελ αίξεζε αληηπαξνρήο, ην άηνθν δάλεην σο πξνο ηελ
απφδνζή ηνπ θ.ά.). // Υαξηζηηθή είλαη ε ζχκβαζε, κε ηελ νπνία ν έλαο ζπκβαιιφκελνο αλαιακβάλεη
θάπνηα ππνρξέσζε ρσξίο λα ιακβάλεη αληάιιαγκα- π.ρ. ΑΚ 496, 713, 810. Μηα ραξηζηηθή
δηθαηνπξαμία δε κεηαβάιιεηαη ζε επαρζή, αλ πεξηέρεη φξν ε ηξφπν (π.ρ. ΑΚ 503, 2011). // Σπρεξή
είλαη ε ζχκβαζε, ζηελ νπνία ε πξνβιεπφκελε παξνρή εμαξηάηαη απφ ηπραία πεξηζηαηηθά (ζάλαηνο,
ζεηζκφο θ.ά.)- π.ρ. ΑΚ 840 επ. Η πηζαλφηεηα επέιεπζεο ησλ πεξηζηαηηθψλ απηψλ ζπλππνινγίδεηαη
ζηελ αμία ησλ αληαιιαζζφκελσλ παξνρψλ, ψζηε λα ηζνζηαζκίδεηαη ε δπζαλαινγία ηνπο ιφγσ ηεο
επέιεπζεο ηνπ ηπραίνπ πεξηζηαηηθνχ.
• Τπνζρεηηθή θαη εθπνηεηηθή -> Τπνζρεηηθή είλαη ε ζχκβαζε, κε ηελ νπνία ηδξχεηαη απιψο
ππνρξέσζε ηνπ ελφο απφ ηα κέξε ζε παξνρή θαη αληίζηνηρν ελνρηθφ δηθαίσκα ππέξ ηνπ άιινπ λα
απαηηήζεη ηελ παξνρή, ρσξίο λα επέξρεηαη άκεζε κεηαβνιή (=κεηαβίβαζε, αιινίσζε, επηβάξπλζε,
θαηάξγεζε) πεξηνπζηαθνχ δηθαηψκαηνο => απμάλεηαη ην παζεηηθφ, αιιά δε κεηψλεηαη ην ελεξγεηηθφ
ηεο πεξηνπζίαο ηνπ νθεηιέηε- π.ρ. ΑΚ 513, 574, 681. // Δθπνηεηηθή είλαη ε ζχκβαζε, κε ηελ νπνία
δηαηίζεηαη έλα πθηζηάκελν δηθαίσκα- π.ρ. ΑΚ 455.
• Δλνρηθή θαη εκπξάγκαηε -> Δλνρηθή είλαη ε ζχκβαζε κε ηελ νπνία ζπληζηάηαη, αιινηψλεηαη,
κεηαβηβάδεηαη ή θαηαξγείηαη ελνρηθφ δηθαίσκα- π.ρ. ΑΚ 513, 574, 454. // Δκπξάγκαηε είλαη ε
ζχκβαζε κε ηελ νπνία ζπληζηάηαη, αιινηψλεηαη, κεηαβηβάδεηαη ή θαηαξγείηαη εκπξάγκαην δηθαίσκα-
π.ρ. ΑΚ 1034, 1266, 1121, 1319.
• Αηηηψδεο θαη αλαηηηψδεο -> Η δηάθξηζε αθνξά φιεο ηηο επηδνηηθέο ζπκβάζεηο. Ωο αηηία λνείηαη ν
έκκεζνο λνκηθφο ζθνπφο, ηνλ νπνίν επηδηψθεη ν ζπκβαιιφκελνο κε ηε ζχκβαζε: απφθηεζε
απαηηήζεσο, εθπιήξσζε/αλαλέσζε ππάξρνπζαο ππνρξέσζεο, ειεπζεξηφηεηα. Έηζη, αηηηψδεο είλαη ε
ζχκβαζε, ζηελ νπνία ε αηηία έρεη αλαρζεί ζε ζηνηρείν ηνπ εηδηθνχ πξαγκαηηθνχ ηεο, δει. ην θχξνο
ηεο εμαξηάηαη απφ ηελ χπαξμε θαη ηε λνκηκφηεηα ηεο αηηίαο ηεο. ΢ε απηέο ηηο πεξηπηψζεηο: α) ε
αλππαξμία ή αθπξφηεηα ηεο αηηίαο θαζηζηά άθπξε θαη ηε ζχκβαζε ΙΙ β) απηφο πνπ επηθαιείηαη ηελ
εγθπξφηεηά ηνπο βαξχλεηαη κε ηελ απφδεημε ηεο χπαξμεο θαη ηνπ θχξνπο ηεο αηηίαο. // Αληίζεηα,
αλαηηηψδεο είλαη ε ζχκβαζε, ην θχξνο ηεο νπνίαο δελ εμαξηάηαη απφ ηελ χπαξμε θαη ην πεξηερφκελν
ηεο αηηίαο.

• Γηαξθήο θαη πξφζθαηξε -> Πξφζθαηξε είλαη ε ζχκβαζε, ηεο νπνίαο ε παξνρή εθπιεξψλεηαη κε
ζηηγκηαία ελέξγεηα ηνπ νθεηιέηε- π.ρ. ΑΚ 496, 513. // Γηαξθήο είλαη ε ζχκβαζε, ηεο νπνίαο ε
εθπιήξσζε ηεο παξνρήο εθηείλεηαη ζε καθξφ (ζπλερή ή δηαθνπηφκελν) ρξφλν- π.ρ. ΑΚ 386, 574, 648.
Μπνξεί λα είλαη νξηζκέλνπ ή αφξηζηνπ ρξφλνπ.
• Δπψλπκε θαη αλψλπκε -> Δπψλπκε είλαη ε ζχκβαζε, ηεο νπνίαο ηα νπζηψδε ζηνηρεία
πξνζδηνξίδνληαη απφ ηνλ ίδην ην λφκν- π.ρ. ΑΚ 496, 513, 574, 648, 681. // Αλψλπκε είλαη ε
ζχκβαζε, ηεο νπνίαο ηα νπζηψδε γλσξίζκαηα είλαη ηφζν ηδηφξξπζκα, ψζηε λα κε κπνξεί λα ππαρζεί
ζε θαλέλαλ απφ ηνπο ξπζκηζκέλνπο ζπκβαηηθνχο ηχπνπο- π.ρ. εγγπεηηθέο ζπκβάζεηο, ζχκβαζε
παξνρήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο.
• Μεηθηή -> Δίλαη ε ζχκβαζε πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ ηε ζπγθέληξσζε πεξηζζφηεξσλ ζπκβαηηθψλ
ηχπσλ, απφ ηνπο νπνίνπο είηε φινη είηε κφλν νξηζκέλνη είλαη ξπζκηζκέλνη ζην λφκν. Γχν είλαη νη
βαζηθέο θαηεγνξίεο ηεο: α) κεηθηνηππηθή -> ε ζχκβαζε ζηελ νπνία ηα νπζηψδε γλσξίζκαηα
δηάθνξσλ ζπκβαηηθψλ ηχπσλ ζπγρσλεχνληαη ζε κηα εληαία νηθνλνκηθή ελφηεηα- π.ρ. παξνρή
ππεξεζηψλ θαζαξηζκνχ= εληάζζνληαη ηφζν ζηε ζχκβαζε έξγνπ φζν θαη ζηε ζχκβαζε παξνρήο
ππεξεζηψλ // β) κεηθηνκνξθηθή -> ε ζχκβαζε ζηελ νπνία ηα νπζηψδε γλσξίζκαηά ηεο ζπκπίπηνπλ
κελ κε απηά ελφο κφλν ηχπνπ επψλπκεο ζχκβαζεο, φκσο -ζπγρξφλσο- πεξηέρνληαη ζηε ζχκβαζε θαη
άιια ζηνηρεία πνπ ηελ θάλνπλ λα απνθιίλεη απφ ην ξπζκηζκέλν ηχπν ζηνλ νπνίν ππάγεηαη- π.ρ. ν
πειάηεο δίλεη ζηελ Σξάπεδα εληνιή λα εηζπξάμεη απαίηεζή ηνπ -> δελ ηαπηίδεηαη κε ηελ εληνιή ηνπ
ΑΚ 713, αθνχ εδψ πξφθεηηαη γηα έκκεζε δηεθπεξαίσζε ππνζέζεσο (θαη φρη εηεξνβαξή ζχκβαζε).
ΗΗΗ. Ζ κνλνκεξήο δηθαηνπξαμία: ΢ηηο πεξηπηψζεηο πνπ πξνβιέπεη ν λφκνο, ελνρέο κπνξεί λα
πεγάδνπλ θαη απφ κνλνκεξή δηθαηνπξαμία. Ο ηξίηνο, πνπ απνηειεί ην ππνθείκελν ηεο ελνρήο, κφλν
δηθαίσκα απνθηά απφ ηελ ελνρή πνπ δεκηνπξγείηαη θαη κπνξεί λα κελ ην αζθήζεη, εθφζνλ δελ
επηζπκεί, ή λα ην απνπνηεζεί (π.ρ. ΑΚ 2001). Η κνλνκεξήο δηθαηνπξαμία άιινηε γελλά ελνρή (ΑΚ
109), άιινηε αιινηψλεη πθηζηάκελε ελνρή (ΑΚ 565) θαη άιινηε επηθέξεη απφζβεζε πθηζηάκελεο
ελνρήο (π.ρ. ππαλαρψξεζε θαη θαηαγγειία). Ωο πεξηπηψζεηο ελνρψλ πνπ πεγάδνπλ απφ κνλνκεξή
δηθαηνπξαμία αλαθέξνληαη ελδεηθηηθά νη εμήο -> παξαρψξεζε δηθαηψκαηνο εγγξαθήο ππνζήθεο
(ΑΚ 1265, 1266, 1268) / δηάηαμε ηειεπηαίαο βνπιήζεσο (ΑΚ 1712, 1714, 1995) / ίδξπκα (ΑΚ 109) /
πξνθήξπμε (ΑΚ 709) / έθδνζε αλψλπκνπ ρξενγξάθνπ (ΑΚ 888).
ΗV. Ο λφκνο σο πεγή ησλ ελνρψλ: Πξφθεηηαη γηα πεξηπηψζεηο πνπ νη ελερφκελνη δε ζπλδένληαη
κεηαμχ ηνπο κε ζχκβαζε θαη ν ελνρηθφο δεζκφο δεκηνπξγείηαη φηαλ ζπληξέμεη νξηζκέλν πξαγκαηηθφ,
ην νπνίν ν λνκνζέηεο έρεη αλαγάγεη ζε πξνυπφζεζε γηα ηελ επέιεπζε ηεο ελνρηθήο δέζκεπζεο σο
έλλνκεο ζπλέπεηαο- π.ρ. αδηθνπξαμία (ΑΚ 914) / επζχλε απφ δηαθηλδχλεπζε / αδηθαηνιφγεηνο
πινπηηζκφο (ΑΚ 904-905) / δηνίθεζε αιινηξίσλ (ΑΚ 703 επ.) / θνηλσλία (ΑΚ 785) / θαηαδνιίεπζε
δαλεηζηψλ (ΑΚ 939, 941 §1, 943 §1) / πξαγκαηνπαγείο ελνρέο (= ην πξφζσπν ηνπ νθεηιέηε είλαη
απιψο νξηζηφ, κε ηελ έλλνηα φηη γηα ηε γέλεζε εηο βάξνο ηνπ ηεο ππνρξέσζεο αξθεί λα έρεη κηα
νξηζκέλε ηδηφηεηα ζε ζρέζε κε νξηζκέλν πξάγκα)- π.ρ. ΑΚ 1012, 901-902.
V. Πξαγκαηηθέο ζπκβαηηθέο ζρέζεηο: Πξφθεηηαη γηα πεξηπηψζεηο, ζηηο νπνίεο ε ζπκβαηηθή ελνρή
γελληέηαη απφ νξηζκέλα πξαγκαηηθά πεξηζηαηηθά, αλεμάξηεηα απφ ην αλ ππήξρε ε βνχιεζε ησλ
κεξψλ. Η έλλνκε ζρέζε πνπ δεκηνπξγείηαη ιέγεηαη πξαγκαηηθή θαη έρεη δχν βαζηθέο κνξθέο
εκθάληζεο -> α) ηελ απνδνρή ή ρξεζηκνπνίεζε κηαο παξνρήο ζην πιαίζην νξηζκέλεο θνηλσληθά
ηππνπνηεκέλεο ζπκπεξηθνξάο θαη β) ηελ πεξίπησζε ειαηησκαηηθήο [άθπξεο ή αθπξψζηκεο]
δηαξθνχο ζχκβαζεο.
1. Γεκφζηα πξνζθνξά παξνρήο: ΢ηελ θαζεκεξηλή δσή, ζπρλά ρξεζηκνπνηείηαη κηα δεκνζίσο
πξνζθεξφκελε παξνρή απφ νξηζκέλα πξφζσπα, ρσξίο λα απαηηείηαη γηα ηε γέλεζε ησλ εθαηέξσζελ

ππνρξεψζεσλ λα δηαπηζησζεί δηθαηνπξαθηηθή βνχιεζε ησλ κεξψλ· αξθεί ην πξαγκαηηθφ γεγνλφο ηεο
ζπλαιιαθηηθή επαθήο θαη ε απφιαπζε ησλ ζρεηηθψλ σθειεηψλ- π.ρ. ρξεζηκνπνίεζε ησλ ΜΜΜ θαη
ηδίσο απφ αλειίθνπο (ΑΚ 127, 130-131), ε ζηάζκεπζε απηνθηλήηνπ ζε θπιαζζφκελν ρψξν έλαληη
αληηηίκνπ.
2. Γηαξθείο ζπκβαηηθέο ζρέζεηο (π.ρ. ζχκβαζε εηαηξείαο ή εξγαζίαο): ΢ε απηέο ηηο πεξηπηψζεηο, θη
αλ αθφκε νη ζρέζεηο απηέο παξνπζηάδνπλ θάπνην ειάηησκα πνπ ηηο θαζηζηά άθπξεο ή αθπξψζηκεο,
εθφζνλ ιεηηνχξγεζαλ γηα νξηζκέλν ρξνληθφ δηάζηεκα, αλαπηχζζνπλ ηα έλλνκα απνηειέζκαηά ηνπο
=> ε ελνρηθή ζρέζε δηαηεξείηαη, έρνληαο σο πεγή ηελ πξαγκαηηθή θαηάζηαζε πνπ δεκηνπξγήζεθε =
de facto ζπκβαηηθέο ζρέζεηο.
§5. Αληηθείκελν ηεο ελνρήο
Η. Έλλνηα θαη ζηνηρεία ηεο παξνρήο (ΑΚ 287)
1. Αληηθείκελν ηεο παξνρήο: α) Πεξηνπζηαθή ή κε αμία ηεο παξνρήο -> Η παξνρή έρεη σο
αληηθείκελν νπνηνδήπνηε πιηθφ ή άπιν αγαζφ (κε πεξηνπζηαθή ή εζηθή αμία) θαη πξνζπνξίδεη θάπνην
φθεινο ζην δαλεηζηή. // β) Παξνρή σο ζπκπεξηθνξά θαη σο απνηέιεζκα ζπκπεξηθνξάο -> Η
παξνρή ζπλήζσο ελλνείηαη σο ην απνηέιεζκα, ζηελ επίηεπμε ηνπ νπνίνπ απνβιέπεη ε ζπκπεξηθνξά
ηνπ νθεηιέηε, σο θηήζε ελφο δηθαηψκαηνο απφ ην δαλεηζηή.
2. Ζ ππνρξέσζε πξνο πξάμε: Η παξνρή κπνξεί λα ζπλίζηαηαη ζε ζεηηθή πξάμε (=δφζε πξάγκαηνο ή
παξνρή ππεξεζηψλ / πιηθή πξάμε) ή ζε παξάιεηςε.
3. Ζ ππνρξέσζε πξνο παξάιεηςε θαη ε αμίσζε πξνο παξάιεηςε: Η παξάιεηςε έγθεηηαη είηε ζε ζε
απνρή απφ πξάμε, ηελ νπνία ν νθεηιέηεο είρε αιιηψο δηθαίσκα λα ελεξγήζεη, είηε ζε αλνρή
νξηζκέλεο ελέξγεηαο ηνπ δαλεηζηή, ηελ νπνία ν νθεηιέηεο είρε αιιηψο δηθαίσκα λα απνηξέςεη. Η
απνρή ή ε αλνρή κπνξεί λα είλαη είηε δηαξθήο είηε λα έρεη πεξηερφκελν πνπ κπνξεί λα παξαβηαζηεί
κφλν κηα θνξά ή κηα νξηζκέλε ρξνληθή ζηηγκή, ελψ ε παξάιεηςε πξέπεη λα είλαη εμεηδηθεπκέλε. Όηαλ
ε ελνρή έρεη αληηθείκελν ππνρξέσζε πξνο παξάιεηςε δελ είλαη αηειήο· απελαληίαο, ν νθεηιέηεο έρεη
πιήξε επζχλε, ε νπνία εθδειψλεηαη είηε κε ηνλ εμαλαγθαζκφ ηνπ ζε εθπιήξσζε, είηε -αλ δελ είλαη
δπλαηή ε εθπιήξσζε απφ πηαίζκα ηνπ (ΑΚ 335, 382)- κε ηελ ππνρξέσζή ηνπ ζε απνδεκίσζε ηνπ
δαλεηζηή. ΢ηελ παξνρή κε παξάιεηςε δε λνείηαη ππεξεκεξία ηνπ νθεηιέηε, αιιά κφλν ηειεζκέλε
ζεηηθή παξάβαζε ηεο ελνρήο πνπ εθδειψλεηαη κε ηξείο κνξθέο:
• Πξνζβνιή απφ ηνλ νθεηιέηε ηεο ππνρξέσζήο ηνπ γηα ζηηγκηαία παξάιεηςε -> Γελ πθίζηαηαη
πξφβιεκα έλλνκεο πξνζηαζίαο ηνπ δαλεηζηή, αθνχ ε πξσηνγελήο ππνρξέσζε παξνρήο κε ηε κνξθή
παξάιεηςεο έρεη καηαησζεί νξηζηηθά θαη έρεη κεηαηξαπεί ζε δεπηεξνγελή ππνρξέσζε παξνρήο
απνδεκίσζεο.
• Πξνζβνιή ηεο ππνρξέσζεο ηνπ νθεηιέηε γηα δηαξθή παξάιεηςε -> Αλ ε πξνζβνιή είλαη δηαξθήο,
ν δαλεηζηήο κπνξεί λα απαηηήζεη άξζε ηεο πξνζβνιήο θαη παξάιεηςή ηεο ζην κέιινλ· αλ ε πξνζβνιή
είλαη ζηηγκηαία αιιά ελδέρεηαη λα επαλαιεθζεί, ν δαλεηζηήο έρεη δηθαίσκα λα αμηψζεη ηε κε
επαλάιεςε ηεο πξνζβνιήο.
• Ο νθεηιέηεο ζπκκνξθψλεηαη κε ηελ ππνρξέσζή ηνπ πξνο παξάιεηςε, φκσο ππάξρνπλ ζνβαξέο
ελδείμεηο φηη ζα ηελ παξαβηάζεη -> Όηαλ ν θίλδπλνο ηεο πξνζβνιήο δελ είλαη αθεξεκέλνο, αιιά
αλακέλεηαη κε κεγάιε πηζαλφηεηα ε πξνζβνιή, βάζεη ηεο εθηίκεζεο ησλ ζπλζεθψλ, είλαη βάζηκε ε
πξνιεπηηθή αγσγή γηα παξάιεηςε.

ΗΗ. Δίδε ηεο παξνρήο:

• Κχξηεο θαη παξεπφκελεο -> Κχξηα παξνρή ραξαθηεξίδεηαη εθείλε, ζηελ εθπιήξσζε ηεο νπνίαο
θαηεπζχλεηαη ε ελνρηθή ζρέζε θαη ζηελ νπνία απνβιέπεη πξσηίζησο ν δαλεηζηήο. // Παξεπφκελε
είλαη ε κε απηνηειήο παξνρή πνπ ππάξρεη γηα ράξε ή γηα λα εμππεξεηήζεη ηελ εθπιήξσζε ηεο θχξηαο
παξνρήο. Πεγάδεη είηε απφ δηάηαμε ηνπ λφκνπ, είηε απφ ηδηαίηεξε ζπκθσλία ησλ κεξψλ (ΑΚ 361),
είηε απφ ηελ αξρή ηεο θαιήο πίζηεο (ΑΚ 288- π.ρ. ππνρξεψζεηο εμαζθάιηζεο ηεο παξνρήο /
πξνζηαζίαο ηνπ άιινπ κέξνπο / ζχκπξαμεο ηνπ δαλεηζηή / πίζηεο).
• Πξσηνγελείο θαη δεπηεξνγελείο -> Πξσηνγελείο είλαη νη παξνρέο πνπ δεκηνπξγνχληαη κε ηε γέλεζε
ηεο ελνρήο, ηεο νπνίαο απνηεινχλ αληηθείκελν· κπνξεί λα είλαη θχξηεο ή παξεπφκελεο. //
Γεπηεξνγελείο είλαη νη παξνρέο πνπ δελ παξάγνληαη ηαπηφρξνλα κε ηε γέλεζε ηεο ελνρήο αιιά ζηελ
πνξεία ηεο εμέιημήο ηεο, φηαλ εμειίζζεηαη αλψκαια, θαη ζηηο νπνίεο κεηαηξέπνληαη (νιηθψο ή
κεξηθψο) νη θχξηεο ή νη παξεπφκελεο παξνρέο.
• Γηαηξεηέο θαη αδηαίξεηεο -> Γηαηξεηή είλαη ε παξνρή, ε νπνία απφ ηε θχζε ηεο κπνξεί λα δηαηξεζεί
ζε πεξηζζφηεξα νκνεηδή θαη απηνηειή ηκήκαηα, ρσξίο λα κεηαβιεζεί ε αμία ή ε ρξεζηκφηεηά ηεο
(π.ρ. ρξεκαηηθή παξνρή ή παξνρή πξάγκαηνο νξηζκέλνπ θαηά γέλνο). // Αδηαίξεηε είλαη ε παξνρή
πνπ -απφ ην λφκν ή ηε θχζε ηεο- δε κπνξεί λα δηαηξεζεί ζε πεξηζζφηεξα απηνηειή κέξε νχηε λα
εθπιεξσζεί ηκεκαηηθά απφ ή πξνο πεξηζζφηεξνπο νθεηιέηεο ή δαλεηζηέο (ΑΚ 494-495).
• Πξφζθαηξεο θαη δηαξθείο -> Πξφζθαηξε είλαη ε παξνρή, ηεο νπνίαο ε εθπιήξσζε γίλεηαη κε κία
πξάμε, ε νπνία ελδηαθέξεη γηα ην απνηέιεζκα θαη φρη γηα ηε δηάξθεηά ηεο- π.ρ. ε κεηαβίβαζε ηεο
θπξηφηεηαο, ε παξάδνζε ηεο λνκήο ηνπ πξάγκαηνο θ.ά. Μπνξεί λα εθπιεξψλεηαη κε κηα ζχλζεηε
πξάμε, ε νπνία απνηειείηαη απφ πνιιέο πξφζθαηξεο (π.ρ. θαηαζθεπή έξγνπ) ή λα ζπλδέεηαη κε ελνρή
κεγάιεο δηάξθεηαο (π.ρ. πψιεζε κε πίζησζε ηηκήκαηνο). // Γηαξθήο είλαη ε παξνρή πνπ
εθπιεξψλεηαη κε ζπλερή πξάμε ή παξάιεηςε- π.ρ. ζχκβαζε εξγαζίαο, εηαηξεία, κίζζσζε πξάγκαηνο.
ΗΗΗ. Ζ ανξηζηία ηεο παξνρήο: Η παξνρή πξέπεη λα είλαη νξηζκέλε ή ηνπιάρηζηνλ νξηζηή -> νξηζηή
είλαη ε παξνρή, ε νπνία κπνξεί λα γίλεη νξηζκέλε ζε θάπνηα κειινληηθή ζηηγκή, αιιά πάλησο ην
αξγφηεξν κέρξη ην ρξνληθφ ζεκείν θαηά ην νπνίν είλαη εθπιεξσηέα· ν πξνζδηνξηζκφο ζα γίλεη είηε
βάζεη ηεο ζπκθσλίαο ησλ κεξψλ, είηε θαηά ηηο ΑΚ 371 επ.
1. Σν πεδίν εθαξκνγήο ησλ ΑΚ 371 επ.: α) Αλ ε ελνρή πεγάδεη απφ ην λφκν, ε παξνρή δελ είλαη
ζπκβαηηθή θαη νη ΑΚ 371 επ. δελ εθαξκφδνληαη. // β) Αλαιφγσο δελ εθαξκφδνληαη θαη ζηηο
πεξηπηψζεηο πνπ ν λφκνο νξίδεη ην πξφζσπν πνπ ζα άξεη ηελ ανξηζηία θαη ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν
ζα ελεξγήζεη (π.ρ. ΑΚ 289, 305-306). // γ) Δθαξκφδνληαη θαη' αλαινγία θαη ζηηο κνλνκεξείο
δηθαηνπξαμίεο (π.ρ. ΑΚ 1789 εδ. β', 1974). // δ) Γελ εθαξκφδνληαη επίζεο ζηελ πεξίπησζε πνπ νη
ζπκβαιιφκελνη φξηζαλ ζηε ζχκβαζε φηη ε παξνρή ζα πξνζδηνξηζηεί απφ ηνπο ίδηνπο κε
κεηαγελέζηεξε ζπκθσλία. Αλ ε ανξηζηία αθνξά νπζηψδεο ζηνηρείν ηεο ζχκβαζεο, ε ζχκβαζε δελ
έρεη ζπληειεζηεί· αλ, φκσο, αθνξά επνπζηψδεο ζηνηρείν, είλαη δήηεκα εξκελείαο αλ έρεη θαηαξηηζηεί
(ΑΚ 195 + ΑΚ 371 εδ. β'). // ε) Αλ ε ελνρή πεγάδεη απφ ζχκβαζε, ηφηε κπνξεί λα παξνπζηάδεηαη
ανξηζηία κε ηελ έλλνηα φηη είηε δελ πξνζδηνξίδεηαη αηνκηθά ην νθεηιφκελν αληηθείκελν παξνρήο
(π.ρ ην είδνο, ην βάξνο, ε έθηαζή ηνπ) είηε δελ πξνζδηνξίδνληαη νη πεξηζηάζεηο εθπιήξσζεο ηεο
παξνρήο (π.ρ. ηφπνο, ρξφλνο, ηξφπνο εθπιήξσζεο). Αλ πξφθεηηαη γηα αθνχζην θελφ, ε πιήξσζή ηνπ
γίλεηαη κε ζπκπιεξσηηθή (ΑΚ 200) ή δηαπιαζηηθή εξκελεία (ΑΚ 388, 288 θαη ΑΚ 200, 281). Αλ,
φκσο, νη ζπκβαιιφκελνη άθεζαλ εζειεκέλα κεξηθψο απξνζδηφξηζηε ηελ παξνρή ηνπο θαηά ηε
ζχλαςε ηεο ζχκβαζεο θαη αλέζεζαλ κε ηε ζχκβαζε ζε έλαλ απφ απηνχο ή ζε ηξίηνλ λα πξνζδηνξίζεη
ηελ παξνρή, εθαξκφδνληαη νη ΑΚ 371-373, 379.
2. Αλάζεζε πξνζδηνξηζκνχ ηεο παξνρήο ζε έλαλ απφ ηνπο ζπκβαιιφκελνπο ή ζε ηξίηνλ: Αλ,
φκσο, νη ζπκβαιιφκελνη δελ αλαθέξζεθαλ ζηνλ ηξφπν πξνζδηνξηζκνχ ηεο παξνρήο απφ ηνλ

ζπκβαιιφκελν ή ηνλ ηξίην, ηφηε εθαξκφδεηαη ην ΑΚ 371 εδ. α'.

• Ζ δίθαηε θξίζε: Απνηειεί αφξηζηε λνκηθή έλλνηα θαη απνβιέπεη ζε πεξηερφκελν ηεο ζχκβαζεο
αληηθεηκεληθά δίθαην θαη γηα ηα δχν κέξε. Η εμεηδίθεπζή ηεο ζα γίλεη κε βάζε ηελ ηδηνκνξθία θαη ην
ζθνπφ ηεο ζχκβαζεο, αιιά θαη κε αμηνινγηθά θξηηήξηα φπσο ε θαιή πίζηε, ηα ρξεζηά θαη ηα
ζπλαιιαθηηθά ήζε.
• Ο πξνζδηνξηζκφο ηεο παξνρήο: Γίλεηαη κε κνλνκεξή απεπζπληέα δήισζε ηνπ ζπκβαιινκέλνπ
πξνο ηνλ αληηζπκβαιιφκελφ ηνπ ή ηνπ ηξίηνπ θαη πξνο ηνπο δχν ζπκβαιινκέλνπο. Η δήισζε απηή
έρεη δηαπιαζηηθφ ραξαθηήξα θαη δελ αλαθαιείηαη.
• Δηδηθά γηα ηηο ακθνηεξνβαξείο ζπκβάζεηο: ΑΚ 379.
3. Αλάζεζε πξνζδηνξηζκνχ ηεο παξνρήο ζηελ απφιπηε θξίζε ελφο απφ ηνπο ζπκβαιινκέλνπο ή
ηξίηνπ:
• Ζ απφιπηε θξίζε: ΢εκαίλεη φηη ηα κέξε ζέιεζαλ απηφο πνπ δηθαηνχηαη λα πξνζδηνξίζεη ηελ παξνρή
λα έρεη ηε δπλαηφηεηα αλεμέιεγθηεο θξίζεο, απνθιεηφκελνπ ηνπ δηθαζηηθνχ ειέγρνπ. + ΑΚ 372-373.
Η ratio ηεο ΑΚ 372 έγθεηηαη ζηελ απνηξνπή ηεο ππέξκεηξεο θαη αληίζεηεο ζηα ρξεζηά ήζε
ειεπζεξίαο ηνπ δηνηθνχκελνπ λα πξνβεί ζηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ ζπκβαιιφκελνπ, ε νπνία ζα
νδεγνχζε ζε αλαηξνπή ηεο απηνλνκίαο ηεο ηδησηηθήο βνχιεζεο ηνπ αληηζπκβαιιφκελνπ. Αληίζεηα,
ratio ηεο ΑΚ 373 είλαη ε άξζε ηεο αβεβαηφηεηαο ζηελ έλλνκε ζρέζε ησλ κεξψλ.
• Έλλνηα ηνπ ηξίηνπ: Σξίηνο είλαη θάζε θπζηθφ ή λνκηθφ πξφζσπν, ην νπνίν δελ απνηειεί ππνθείκελν
ηεο ελνρηθήο ζρέζεο πνπ δεκηνπξγείηαη κε ηε ζχκβαζε. Έηζη, δελ είλαη ηξίηνο ην φξγαλν λνκηθνχ
πξνζψπνπ ή ν άκεζνο αληηπξφζσπνο, φηαλ ελεξγεί κε απηή ηελ ηδηφηεηα, νχηε ν δηθαηνχρνο ηεο
παξνρήο ηξίηνο ζηε ζχκβαζε ππέξ ηξίηνπ.
• Έλλνκε ζπλέπεηα: Πξνβιέπεηαη ε αθπξφηεηα ηεο ζχκβαζεο κε δπλαηφηεηα εθαξκνγήο ηεο ΑΚ 181:
άθπξε ζα είλαη κφλν ε ξήηξα θαη φρη νιφθιεξε ε ζχκβαζε, αλ ζπλάγεηαη φηη ε ζχκβαζε ζα είρε
επηρεηξεζεί θαη ρσξίο ηελ άθπξε ξήηξα. Αλ φκσο ε άθπξε ξήηξα αθνξά νπζηψδεο ζηνηρείν ηεο
δηθαηνπξαμίαο, δε κπνξεί λα γίλεη ιφγνο γηα εγθπξφηεηα ηεο ζχκβαζεο.
4. Παξνρή εληειψο αφξηζηε: Πξφθεηηαη γηα ηέηνηα αζάθεηα ησλ δειψζεσλ βνπιήζεσο ησλ κεξψλ,
ψζηε λα δεκηνπξγείηαη ακθηβνιία γηα ην είδνο ηεο ζχκβαζεο (->θηάλεη λα εγγίδεη ηα φξηα ηεο ΑΚ
195): ΢ε απηή ηελ πεξίπησζε, δελ πθίζηαηαη ελνρή θαη δελ έρεη γελλεζεί θαλέλαο ζπκβαηηθφο δεζκφο.
5. Αλάζεζε ζε ηξίηνλ πξνζδηνξηζκνχ ηεο παξνρήο θαη δηαηηεζία: Η ππαγσγή κηαο δηαθνξάο, κε
ζπκθσλία ησλ κεξψλ, ζε δηαηηεζία πξέπεη λα δηαθξίλεηαη απφ ηελ αλάζεζε πξνζδηνξηζκνχ ηεο
παξνρήο ζε ηξίηνλ -> δελ ππάξρεη ανξηζηία πνπ πξέπεη λα αξζεί, πξφθεηηαη γηα δηαθνξά πεξί
ακθηζβεηνχκελνπ δηθαηψκαηνο. Οη δηθαζηέο δελ έρνπλ πεξηζψξηα δηαθξηηηθήο επρέξεηαο· ε απφθαζή
ηνπο δελ ειέγρεηαη δηθαζηηθά, αιιά ην 'δίθαην' ηεο θξίζεο ηνπ ηξίηνπ ειέγρεηαη.
ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΓΔΤΣΔΡΟ
ΔΙΓΗ ΣΩΝ ΔΝΟΥΩΝ
§6. Δλνρέο γέλνπο θαη είδνπο.
Η. Έλλνηεο:
Α) Δλνρή γέλνπο είλαη ε ελνρή, ηεο νπνίαο ην αληηθείκελν παξνρήο πξνζδηνξίδεηαη κε βάζε γεληθά
γλσξίζκαηα πνπ ην ππάγνπλ ζε κία επξχηεξε θαηεγνξία νκνεηδψλ αληηθεηκέλσλ => δει. ην
αληηθείκελν ηεο ελνρήο γέλνπο νξίδεηαη αθεξεκέλα, ψζηε νη αηνκηθέο δηαθνξέο αλάκεζα ζηα δηάθνξα
πξάγκαηα πνπ αλήθνπλ ζηελ ίδηα θαηεγνξία λα κε ιακβάλνληαη ππφςε. Η ελνρή γέλνπο δηαθξίλεηαη

ζε ελνρή θαζαξνχ γέλνπο (=ην αληηθείκελν ηεο παξνρήο ηεο αλήθεη ζε κηα επξχηεξε θαηεγνξία
αληηθεηκέλσλ, ε νπνία ππάξρεη πάληα ζηελ αγνξά θαη ππφ νκαιέο ζπλζήθεο είλαη αλεμάληιεηε) θαη
ελνρή θαηαρξεζηηθνχ/πεξηνξηζκέλνπ γέλνπο (=ην αληηθείκελν ηεο παξνρήο ηεο αλήθεη ζε κηα
επξχηεξε θαηεγνξία πνπ κπνξεί λα εμαληιεζεί). Καη ζηα δχν είδε απηά εθαξκφδνληαη νη ΑΚ 289-
290. Πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ην αληηθείκελν ηεο ελνρήο γέλνπο λα είλαη ηνπιάρηζηνλ νξηζηφ, δει. λα
έρεη ηφζα πξνζδηνξηζηηθά ζηνηρεία, ψζηε ν νθεηιέηεο λα κπνξεί λα πξνζδηνξίζεη ηελ επξχηεξε
θαηεγνξία απφ ηελ νπνία ζα επηιέμεη έλα γηα λα εθπιεξψζεη ηελ παξνρή· αλ ην αληηθείκελν δελ είλαη
θαλ νξηζηφ, ηφηε ε ελνρή είλαη αφξηζηε θαη ε ζχκβαζε κε θαηαξηηζκέλε, αθνχ δελ επήιζε ζπκθσλία
σο πξνο νπζηψδεο ζηνηρείν ηεο (ΑΚ 195).
Β) Δλνρή είδνπο είλαη ε ελνρή, ηεο νπνίαο ην αληηθείκελν παξνρήο είλαη νξηζκέλν κε βάζε αηνκηθά
γλσξίζκαηα, ψζηε λα είλαη κνλαδηθφ. Ο αηνκηθφο απηφο πξνζδηνξηζκφο αξθεί, έζησ θη αλ ην
αληηθείκελν δελ πθίζηαηαη θαηά ην ρξφλν γέλεζεο ηεο ελνρήο, κε ηνλ πεξηνξηζκφ ηεο ΑΚ 366:
ΗΗ. ΢ρέζε ηεο δηάθξηζεο γέλνπο θαη είδνπο κε ηε δηάθξηζε ησλ θηλεηψλ ζε αληηθαηαζηαηά θαη
αλαληηθαηάζηαηα
1. Γηάθξηζε κε βάζε ηε βνχιεζε ησλ κεξψλ ή ηε θχζε ησλ θηλεηψλ: Η δηάθξηζε κεηαμχ ελνρψλ
γέλνπο θαη είδνπο είλαη άζρεηε κε ηε δηάθξηζε ησλ πξαγκάησλ ζε αληηθαηαζηαηά θαη
αλαληηθαηάζηαηα. Απηφ ζπκβαίλεη δηφηη ε πξψηε δηάθξηζε βαζίδεηαη ζηε βνχιεζε ησλ κεξψλ, ελψ ε
δεχηεξε ζηε θχζε ησλ θηλεηψλ θαη ζηηο αληηιήςεηο ησλ ζπλαιιαγψλ. ΢εκεηψλεηαη φηη ε ελνρή γέλνπο
έρεη ζπλήζσο σο αληηθείκελν έλα πξάγκα αληηθαηαζηαηφ, δει. θηλεηφ ην νπνίν πξνζδηνξίδεηαη ζηηο
ζπλαιιαγέο κε αξηζκφ, κέηξν ή ζηαζκά (ΑΚ 950)· αληίζεηα, ε ελνρή είδνπο έρεη σο αληηθείκελν
θηλεηφ αλαληηθαηάζηαην.
2. Αληηθείκελν κφλν θηλεηά ή άιια ζηνηρεία: Δπηπιένλ, νη δχν δηαθξίζεηο είλαη άζρεηεο θαη δηφηη ε
δηάθξηζε κεηαμχ αληηθαηαζηαηψλ θαη αλαληηθαηάζηαησλ πξαγκάησλ αλαθέξεηαη κφλν ζε θηλεηά,
πξάγκα πνπ δε ζπκβαίλεη κε ηηο ελνρέο.
ΗΗ. Πξαθηηθή ζεκαζία ηεο δηάθξηζεο: Έγθεηηαη ζην πνην απφ ηα δχν κέξε θέξεη ηνλ θίλδπλν γηα
ηελ ηπραία θαηαζηξνθή ή ρεηξνηέξεπζε ηνπ νθεηιφκελνπ πξάγκαηνο θαηά ην δηάζηεκα απφ ηε γέλεζε
ηεο ελνρήο κέρξη ηελ εθπιήξσζε ηεο παξνρήο.
• ΢ηηο ελνρέο θαζαξνχ γέλνπο δε λνείηαη επηγελφκελε αδπλακία παξνρήο ηνπ νθεηιέηε, δει.
αδπλακία κεηαγελέζηεξε ηνπ ρξφλνπ ζχζηαζεο ηεο ελνρήο. Άξα, αλ θαηαζηξαθεί κηα πνζφηεηα ηεο
επξχηεξεο θαηεγνξίαο ζηελ νπνία ππάγεηαη ην αληηθείκελν ηεο παξνρήο, ν νθεηιέηεο εμαθνινπζεί λα
ππέρεη πιήξε επζχλε (=λα παξάζρεη ην αγαζφ ή -αλ αδπλαηεί- λα θαηαβάιεη απνδεκίσζε).
• ΢ηηο ελνρέο θαηαρξεζηηθνχ γέλνπο, αλ θαηαζηξαθεί ηπραία φιν ην θαηαρξεζηηθφ γέλνο, ν
νθεηιέηεο απαιιάζζεηαη απφ ηελ πιήξε επζχλε ηνπ (ΑΚ 336).
• ΢ηηο ελνρέο είδνπο πξέπεη λα δηαθξίλνπκε αλάκεζα ζε απηέο πνπ πξνέξρνληαη α) απφ εηεξνβαξή
ζχκβαζε (π.ρ. δσξεά) -> ν νθεηιέηεο ηεο παξνρήο πνπ θαηέζηε αδχλαηε ιφγσ ηπραίαο θαηαζηξνθήο
απαιιάζζεηαη απφ ηελ πιήξε επζχλε (ΑΚ 336) // β) ακθνηεξνβαξή ζχκβαζε (π.ρ. πψιεζε) -> ν
νθεηιέηεο απαιιάζζεηαη θαηά ΑΚ 336, φπσο θαη ν δαλεηζηήο ηνπ θαηά ΑΚ 380.
IV. Άξζε ηεο ανξηζηίαο ηεο ελνρήο γέλνπο: Απαηηείηαη:

Α) Δπηινγή -> Δίλαη ε εθινγή ηνπ αληηθείκελνπ ηεο παξνρήο πνπ νθείιεηαη ζηελ ελνρή γέλνπο. + 289
§1. Η επηινγή απνηειεί απιή πιηθή πξάμε, πξνπαξαζθεπαζηηθή ηεο εθπιήξσζεο, θαη δελ απαηηείηαη
αλαθνίλσζή ηεο ζην δαλεηζηή. Η πξαγκαηνπνίεζε ηεο επηινγήο δελ επηθέξεη απαιινηξίσζε ηνπ
ζρεηηθνχ δηθαηψκαηνο, αιιά ν νθεηιέηεο κπνξεί λα αιιάμεη γλψκε θαη λα θάλεη λέα επηινγή. Πάλησο,
ε επηινγή είλαη ακεηάθιεηε, αλ ν νθεηιέηεο ηελ αλαθνίλσζε ζην δαλεηζηή, φπσο θαη φηαλ ην

δηθαίσκα επηινγήο ην έρεη ν δαλεηζηήο ή ηξίηνο. + ΑΚ 289 §2. Σέινο, πξέπεη λα ηνληζηεί φηη κε κφλε
ηελ επηινγή δε κεηαηξέπεηαη ε ελνρή γέλνπο ζε ελνρή είδνπο, εθηφο αλ ζπληξέρνπλ νη πξνυπνζέζεηο
ηεο ΑΚ 290 §1.
Β) ΢πγθέληξσζε -> Δίλαη ε εμαηνκίθεπζε ηνπ αληηθεηκέλνπ ηεο ελνρήο γέλνπο θαη έηζη ε κεηαηξνπή
ηεο ελνρήο γέλνπο ζε ελνρή είδνπο. Οη ηξφπνη κε ηνπο νπνίνπο επέξρεηαη είλαη => • κνλνκεξήο πξάμε
ηνπ νθεηιέηε ή ππεξεκεξία ηνπ δαλεηζηή (ΑΚ 290 §1): Απαηηνχληαη (α) ν νθεηιέηεο λα έρεη ην
δηθαίσκα επηινγήο / (β) λα απνρψξηζε απφ ην γέλνο νξηζκέλν πξάγκα, ην νπνίν αληαπνθξίλεηαη
απφ πιεπξάο πνηφηεηαο ζηηο πξνυπνζέζεηο ηεο ΑΚ 289 §2, κε ζθνπφ λα ην θαηαβάιεη ζην δαλεηζηή
/ (γ) πξνζήθνπζα πξνζθνξά ηνπ απνρσξηζζέληνο αληηθεηκέλνπ, ψζηε λα πιεξνχληαη νη
πξνυπνζέζεηο ησλ ΑΚ 349 §2-354 / (δ) κε απνδνρή ηεο πξνζήθνπζαο πξνζθνξάο απφ ην δαλεηζηή.
ΙΙ • απνζηνιή ηνπ αληηθεηκέλνπ κεηά απφ αίηεζε ηνπ δαλεηζηή (ΑΚ 290 §2): Απαηηνχληαη (α)
ηφπνο εθπιήξσζεο λα είλαη ε θαηνηθία ηνπ νθεηιέηε ή ηνπ δαλεηζηή (ΑΚ 320 §1 ή ΑΚ 321 §1) / (β)
αίηεζε (ξεηή ε ζησπεξή) ηνπ δαλεηζηή πξνο ηνλ νθεηιέηε λα απνζηείιεη ην πξάγκα ζε ηφπν άιινλ
απφ απηφλ ηεο παξνρήο / (γ) παξάδνζε ηνπ πξάγκαηνο ζην κεηαθνξέα, ππφ ηελ πξνυπφζεζε φηη
πιεξνχληαη νη φξνη ηεο ΑΚ 289 §2. ΙΙ • ζπκθσλία ησλ κεξψλ: ηα κέξε κπνξνχλ νπνηεδήπνηε λα
ζπκθσλήζνπλ φηη εθεμήο νθείιεηαη ζπγθεθξηκέλν αληηθείκελν, νπφηε ε ελνρή γέλνπο
ζπγθεληξψλεηαη ζε απηφ. ΙΙ • θαηαζηξνθή φισλ ησλ αληηθεηκέλσλ ηνπ γέλνπο πιελ ηνπ
νθεηιφκελνπ: αθνξά κφλν ηηο ελνρέο θαηαρξεζηηθνχ γέλνπο. ΙΙ • εθπιήξσζε ηεο παξνρήο:
επηθέξεη ζπγθέληξσζε ηεο ελνρήο γέλνπο θαη ηαπηφρξνλα απφζβεζή ηεο, αθνχ ν δαλεηζηήο
απνδέρεηαη ην αληηθείκελν πνπ επηιέρζεθε θαη απνρσξίζζεθε. ΙΙ • ζπλέπεηεο ζπγθέληξσζεο: (α)
κεηαηξνπή ηεο ελνρήο γέλνπο ζε ελνρή είδνπο / (β) κεηά ηε ζπγθέληξσζε, ν νθεηιέηεο ράλεη πιένλ
ηελ επρέξεηα λα αιιάμεη γλψκε θαη λα πξνζθέξεη άιιν αληηθείκελν ζην δαλεηζηή κεηά απφ λέα
επηινγή / (γ) αλ δελ έρεη επέιζεη ζπγθέληξσζε αιιά έγηλε απιφο απνρσξηζκφο θαη ην
απνρσξηδφκελν θαηαζηξάθεθε ηπραία, ν νθεηιέηεο δελ απαιιάζζεηαη ιφγσ επηγελφκελεο
αδπλακίαο αιιά πεξηέξρεηαη ζε ππεξεκεξία.
§7. Γηαδεπθηηθέο ελνρέο
Η. Έλλνηα: Γηαδεπθηηθή είλαη ε ελνρή πνπ έρεη σο αληηθείκελν δχν ή πεξηζζφηεξεο παξνρέο, απφ ηηο
νπνίεο -φκσο- κφλν ε κία πξέπεη λα εθπιεξσζεί (ΑΚ 305, 315). Οη πεξηζζφηεξεο παξνρέο κπνξεί λα
είλαη γέλνπο ή είδνπο ή ε κία γέλνπο θαη νη ππφινηπεο είδνπο. Σπρφλ αθπξφηεηα κηαο απφ ηηο
πεξηζζφηεξεο παξνρέο ζπκπαξαζχξεη ζε αθπξφηεηα φιε ηε δηαδεπθηηθή ελνρή, αθφκε θη αλ
πεξηιακβάλεη έγθπξεο παξνρέο.
ΗΗ. Απινπνίεζε ηεο δηαδεπθηηθήο ελνρήο: Η εμεηδίθεπζε ηεο ελνρήο ζε κία απφ ηηο πεξηζζφηεξεο
παξνρέο, γηα ηελ άξζε ηνπ αφξηζηνπ ραξαθηήξα ηεο, θαιείηαη απινπνίεζε (ΑΚ 306, 307). Δπέξρεηαη
κε ηνπο εμήο ηξφπνπο: α) Δπηινγή -> είλαη ην δηθαίσκα ηνπ νθεηιέηε ή ηνπ δαλεηζηή λα πξνζδηνξίζεη
κε κνλνκεξή θαη απεπζπληέα δήισζή ηνπ πνηα απφ ηηο δηαδεπθηηθά νθεηιφκελεο παξνρέο ζα
εθπιεξσζεί. + ΑΚ 305, 308, 309 // β) Λφγσ αδπλακίαο (ΑΚ 310-314) -> ΢ηηο πεξηπηψζεηο ησλ ΑΚ
310-311, ε ελνρή απινπνηείηαη κε ζπγθέληξσζε ζηελ ηειεπηαία, ε νπνία θαη νθείιεηαη· αληίζεηα,
ζηηο ΑΚ 312-314, δελ ππάξρεη ζπγθέληξσζε, αιιά κεηαηξνπή ηεο ζε λέα δηαδεπθηηθή ελνρή. + ΑΚ
362-364 // γ) Με ζπκθσλία ησλ κεξψλ // δ) Με εθπιήξσζε κηαο απφ ηηο δηαδεπθηηθά νθεηιφκελεο
παξνρέο. ΢πλέπεηα ηεο απινπνίεζεο είλαη φηη ε δηαδεπθηηθή ελνρή γίλεηαη απιή. Έηζη, αλ κεηά ηελ
απινπνίεζε θαηαζηξαθεί απφ ηπραίν πεξηζηαηηθφ ε παξνρή ζηελ νπνία απινπνηήζεθε ε δηαδεπθηηθή
ελνρή, ηφηε ν νθεηιέηεο απαιιάζζεηαη απφ ηελ ππνρξέσζε εθπιήξσζεο ηεο παξνρήο απηήο θαη δελ
ππνρξενχηαη λα εθπιεξψζεη ηε ζσδφκελε άιιε· πάλησο, νχηε ν δαλεηζηήο έρεη αληίζηνηρν δηθαίσκα.

ΗΗΗ. Γηάθξηζε απφ ζπγγελείο έλλνηεο:

• Γηαδεπθηηθή ελνρή θαη ελνρή γέλνπο -> Η δηαδεπθηηθή ελνρή είλαη έλλνηα επξχηεξε απφ ηελ ελνρή
γέλνπο θαη νη πεξηζζφηεξεο νθεηιφκελεο παξνρέο δελ εμεηδηθεχνληαη κε ηα γλσξίζκαηα ελφο θνηλνχ
γέλνπο· θαζεκία απφ ηηο νθεηιφκελεο παξνρέο εκθαλίδεηαη κε ηα δηθά ηεο εμαηνκηθεπηηθά
ραξαθηεξηζηηθά ζηνηρεία.
• Γηαδεπθηηθή ελνρή θαη δηαδεπθηηθή επρέξεηα -> ΢ηε δηαδεπθηηθή επρέξεηα ν νθεηιέηεο νθείιεη κία
κφλν παξνρή, αιιά -ηαπηφρξνλα- έρεη ην δηθαίσκα, αληί γη' απηή, λα θαηαβάιεη κηα άιιε παξνρή.
Μπνξεί λα πεγάδεη είηε απφ ην λφκν (ΑΚ 291, 312, 406) είηε απφ δηθαηνπξαμία. Δίλαη δπλαηφ ε
δηαδεπθηηθή επρέξεηα λα είλαη δηθαίσκα ηνπ δαλεηζηή, ψζηε απηφο αληί γηα ηελ νθεηιφκελε παξνρή λα
κπνξεί λα αμηψζεη κηα άιιε (π.ρ. ΑΚ 406). Η άζθεζε ηεο επρέξεηαο απηήο γίλεηαη κε δήισζε πξνο
ηνλ νθεηιέηε θαη έρεη δηθαηνπξαθηηθφ ραξαθηήξα. Αλ ζην ρξνληθφ δηάζηεκα πξηλ απφ ηελ άζθεζε ηεο
επρέξεηαο εθ κέξνπο ηνπ δαλεηζηή θαηαζηεί αδχλαηε ε εθπιήξσζε ηεο αξρηθήο παξνρήο, ν νθεηιέηεο
απαιιάζζεηαη.
• Γηαδεπθηηθή ελνρή θαη δηαδεπθηηθή ζπξξνή δηθαησκάησλ (π.ρ. ΑΚ 382 εδ. α', 383 εδ. β', 532 §1,
540) -> Η δηαδεπθηηθή ζπξξνή δηθαησκάησλ πξφθεηηαη γηα ελνρή, φπνπ ε νθεηιφκελε παξνρή είλαη
κία, αιιά ν λφκνο παξέρεη ζην δαλεηζηή πεξηζζφηεξα έλλνκα βνεζήκαηα κε αληίζηνηρν δηθαίσκα
επηινγήο ηνπ, ή γηα ελνρή απφ ηελ νπνία πεγάδνπλ πεξηζζφηεξα ακνηβαίσο απνθιεηφκελα
δηθαηψκαηα. Δπί δηαδεπθηηθήο ζπξξνήο πεξηζζφηεξσλ έλλνκσλ βνεζεκάησλ πθίζηαηαη πιεηνλφηεηα
αμηψζεσλ· ν δαλεηζηήο δε κπνξεί λα ελαγάγεη δηαδεπθηηθά, αιιά νθείιεη πξνεγνπκέλσο λα επηιέμεη,
απνθιείνληαο έηζη ηα ππφινηπα. Ο νθεηιέηεο δε κπνξεί λα ηάμεη θαηά ηελ ΑΚ 309 ζηνλ δαλεηζηή
εχινγε πξνζεζκία γηα άζθεζε ηνπ δηθαηψκαηνο επηινγήο.
§8. Υξεκαηηθέο ελνρέο
Η. Σν ρξήκα: • Ωο ρξήκα κε επξεία έλλνηα ελλννχληαη ηα αληηθαηαζηαηά πξάγκαηα (ΑΚ 950), ηα

νπνία ρξεζηκνπνηνχληαη θαη γίλνληαη γεληθψο δεθηά ζηηο ζπλαιιαγέο κε κία απφ ηηο παξαθάησ
ζεκαζίεο -> σο κέζν αληαιιαγήο / σο θνηλφ κέηξν ηεο αμίαο ησλ αγαζψλ / σο θνξέαο αμίαο (π.ρ.
κέζν πιεξσκήο). Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα λα απνηειέζεη έλα αγαζφ 'ρξήκα' είλαη, ε αμία ρξήζεο
πνπ έρεη ην ίδην ην αγαζφ λα είλαη κηθξφηεξε απφ ηελ αμία ησλ αγαζψλ, ζηελ αληαιιαγή ησλ νπνίσλ
κεζνιαβεί. ΢ην ρξήκα ππφ επξεία έλλνηα πεξηιακβάλνληαη, εθηφο απφ ην λφκηζκα, νη ηξαπεδηθέο
επηηαγέο, ηα μέλα λνκίζκαηα θαη ηξαπεδνγξακκάηηα, ηα κέζα πιεξσκήο ρσξίο πιηθή ππφζηαζε
(ινγηζηηθφ ρξήκα), φπσο νη θαηαζέζεηο φςεσο (=κπνξνχλ λα αλαιεθζνχλ θάζε ζηηγκή) ΙΙ Ωο ρξήκα
κε ζηελή έλλνηα (ή λφκηζκα) ελλννχληαη ηα θηλεηά πξάγκαηα, ηα νπνία θαηά λνκνζεηηθή επηηαγή
γίλνληαη ππνρξεσηηθψο δεθηά σο κέζα πιεξσκψλ. Απφ λνκηθήο πιεπξάο, ην λφκηζκα είλαη θηλεηφ
πξάγκα, αλαισηφ θαη αληηθαηαζηαηφ, γηαηί πξνζδηνξίδεηαη ζηηο ζπλαιιαγέο κε αξηζκφ. Σν
απνθιεηζηηθφ πξνλφκην έθδνζεο λνκίζκαηνο -είηε κε ηε κνξθή ραξηνλνκηζκάησλ είηε κε ηε κνξθή
θεξκάησλ- αλήθεη ζηελ Σξάπεδα ηεο Διιάδνο (ΣηΔ).
ΗΗ. Έλλνηα θαη γλσξίζκαηα ηεο ρξεκαηηθήο ελνρήο: Υξεκαηηθή είλαη ε ελνρή, ε νπνία έρεη σο
αληηθείκελν ηεο παξνρήο εκεδαπά ή αιινδαπά λνκίζκαηα. Γελ απνηειεί ελνρή πξάγκαηνο, αθνχ δελ
θαηεπζχλεηαη ζηελ παξνρή ρξεκάησλ σο πξαγκάησλ αιιά ζηελ πξνζπφξηζε ζην δαλεηζηή ηεο
νηθνλνκηθήο δχλακεο πνπ απηά αληηπξνζσπεχνπλ => δελ εθαξκφδνληαη νη ΑΚ 289-290. Καη'
εμαίξεζε κπνξεί λα απνηειεί αληηθείκελν ηεο ελνρήο ην ρξήκα σο πξάγκα (θαη φρη σο θνξέαο αμίαο),
φπσο φηαλ νθείινληαη είηε λνκίζκαηα αηνκηθψο πξνζδηνξηζκέλα, έζησ θη αλ θπθινθνξνχλ λφκηζκα,
είηε λνκίζκαηα πνπ δελ θπθινθνξνχλ.
Σα ραξαθηεξηζηηθά γλσξίζκαηα ηεο ρξεκαηηθήο ελνρήο είλαη: • δελ λνείηαη επηγελφκελε αδπλακία
παξνρήο θαη ζπλαθφινπζε απαιιαγή ηνπ νθεηιέηε, γηαηί πάληα ζα ππάξρεη κέζν πιεξσκήο / • ηα

ρξεκαηηθά ρξέε είλαη, ζε πεξίπησζε ακθηβνιίαο, θνκίζηκα (ΑΚ 321), δει. ν νθεηιέηεο πξέπεη λα ηα
εθπιεξψζεη ζηελ θαηνηθία ηνπ δαλεηζηή / • εθαξκφδνληαη νη ΑΚ 345-346 / • κφλν ρξεκαηηθέο
νθεηιέο κπνξνχλ λα ελζσκαησζνχλ ζε ζπλαιιαγκαηηθή, γξακκάηην εηο δηαηαγή θαη επηηαγή / • γηα
ηελ ηθαλνπνίεζε ρξεκαηηθψλ νθεηιψλ ππφθεηηαη ζε αλαγθαζηηθή εθηέιεζε φιε ε πεξηνπζία ηνπ
νθεηιέηε, ελψ αλ νθείιεηαη νξηζκέλν πξάγκα, ε εθηέιεζε ζηξέθεηαη κφλν θαηά ηνπ νθεηιφκελνπ
πξάγκαηνο.
ΗΗΗ. Αμία ηνπ ρξήκαηνο: α) Ολνκαζηηθή αμία -> ΢πλίζηαηαη ζηνλ αξηζκφ ησλ λνκηζκαηηθψλ
κνλάδσλ πνπ παξηζηάλεη θάζε λφκηζκα σο πνιιαπιάζην ηεο βαζηθήο λνκηζκαηηθήο κνλάδαο. Η
νλνκαζηηθή αμία παξακέλεη ακεηάβιεηε. / β) Πξαγκαηηθή αμία -> ΢πλίζηαηαη αθελφο ζηε ζρέζε ηεο
λνκηζκαηηθήο κνλάδαο πξνο ηελ αμία ησλ αγαζψλ ή ππεξεζηψλ πνπ κπνξνχλ λα απνθηεζνχλ
(=αγνξαζηηθή ή θηεηηθή δχλακε) θαη αθεηέξνπ ζηελ αληηζηνηρία ηεο λνκηζκαηηθήο κνλάδαο πξνο ηελ
αμία ηεο κνλάδαο μέλσλ λνκηζκάησλ (εμσηεξηθή αμία ή ηηκή ζπλαιιάγκαηνο). ΢εκεηψλεηαη φηη κφλν
ε νλνκαζηηθή αμία ιακβάλεηαη ππφςε γηα ηελ εθπιήξσζε ηεο ρξεκαηηθήο ελνρήο, έζησ θη αλ ην
λφκηζκα ράζεη κέξνο απφ ηελ πξαγκαηηθή ηνπ αμίαο = αξρή ηεο νλνκαζηηθήο αμίαο ή λνκηλαιηζηηθή
αξρή θαηά αληηδηαζηνιή πξνο ηελ αξρή ηεο πξαγκαηηθήο αμίαο ή αξρή ηνπ βαισξηζκνχ. / γ) Τιηθή
αμία -> Πξφθεηηαη γηα ηελ αμία ηνπ πιηθνχ απφ ην νπνίν είλαη θαηαζθεπαζκέλν ην λφκηζκα θαη είλαη
ζπλήζσο θαηψηεξε απφ ηελ νλνκαζηηθή αμία. Τιηθή αμία έρνπλ κφλν ηα θέξκαηα, ελψ γηα ηα
ραξηνλνκίζκαηα ε ΣηΔ έρεη κηα πνζφηεηα ρξπζνχ ή ηζρπξψλ μέλσλ λνκηζκάησλ πνπ αληηζηνηρεί ζην
λφκηκα θπθινθνξνχλ ραξηνλφκηζκα θαη ζπληζηά ηελ 'αμία' ηνπ.
IV. Αζθαιηζηηθέο ξήηξεο
1. Έλλνηα: Οη αζθαιηζηηθέο ξήηξεο είλαη εηδηθέο ζπκθσλίεο κεηαμχ ησλ κεξψλ πνπ έρνπλ σο ζθνπφ
ηελ εμαζθάιηζε ηνπ δαλεηζηή απφ ηνπο θηλδχλνπο πνπ ζπλεπάγεηαη ε κείσζε ηεο πξαγκαηηθήο αμίαο
ηνπ λνκίζκαηνο. Οη θπξηφηεξεο είλαη: • ξήηξα ρξπζνχ ή ρξπζψλ λνκηζκάησλ -> πθίζηαηαη, φηαλ ηα
κέξε ζπκθσλνχλ φηη ε παξνρή δελ ζα θαηαβιεζεί ζε εκεδαπφ λφκηζκα, αιιά ζε ζπγθεθξηκέλε
πνζφηεηα ρξπζνχ ή ζε νξηζκέλν αξηζκφ ρξπζψλ λνκηζκάησλ. / • ξήηξα μέλνπ λνκίζκαηνο ή
ζπλαιιάγκαηνο -> ζπκθσλείηαη φηη αληί ε παξνρή λα εθπιεξσζεί ζε εκεδαπφ λφκηζκα, ζα
θαηαβιεζεί ζε πνζφ αιινδαπνχ λνκίζκαηνο ή ζπλαιιάγκαηνο. / • ξήηξα αμίαο ρξπζνχ ή μέλνπ
λνκίζκαηνο -> ν νθεηιέηεο εθπιεξψλεη ηε ρξεκαηηθή παξνρή ζε επξψ, ην πνζφ ησλ νπνίσλ δελ έρεη
θαζνξηζηεί εμαξρήο ζηε ζχκβαζε. Ο αθξηβήο πξνζδηνξηζκφο ηνπ πνζνχ επξψ ζα γίλεη κε αλαγσγή
ηεο πξνβιεπφκελεο ζηε δηθαηνπξαμία πνζφηεηαο ρξπζνχ ή αιινδαπνχ λνκίζκαηνο ζε επξψ κε βάζε
ηε κεηαμχ ηνπο αληηζηνηρία θαηά ηνλ ρξφλν ιήμεο ηνπ ρξένπο ή ηεο εθπιήξσζήο ηνπ. / • ηηκαξηζκηθή
ξήηξα -> ε νθεηιή ζπλνκνινγείηαη ζε επξψ αιιά ζπγρξφλσο νξίδεηαη φηη ζε πεξίπησζε αλφδνπ ή
πηψζεο ηνπ ηηκαξίζκνπ, πνπ ηπρφλ ζα ιάβεη ρψξα κέρξη ην ρξφλν ιήμεο ηνπ ρξένπο ή ηεο θαηαβνιήο,
ζα απμάλεηαη ή ζα κεηψλεηαη αλάινγα θαη ε νθεηιή ζε επξψ. / • ξήηξα είδνπο -> ε ζπκθσλία θαηά
ηελ νπνία ε νθεηιή ζα θαηαβιεζεί ζε νξηζκέλε πνζφηεηα θάπνηνπ είδνπο, δει. ζε νξηζκέλε
πνζφηεηα θάπνηνπ αγαζνχ ή ππεξεζίαο. / • ξήηξα αμίαο είδνπο -> ε ζπκθσλία θαηά ηελ νπνία ε
νθεηιή ζα θαηαβιεζεί ζε επξψ, ην αθξηβέο πνζφ ησλ νπνίσλ εμαξηάηαη απφ ηελ ηηκή νξηζκέλνπ
είδνπο θαηά ην ρξφλν ηεο ιήμεο ηνπ ρξένπο ή ηεο θαηαβνιήο ηνπ.
2. Απαγφξεπζε ησλ αζθαιηζηηθψλ ξεηξψλ: Οη ξήηξεο ρξπζνχ, ρξπζψλ λνκηζκάησλ,

ζπλαιιάγκαηνο, αμίαο ρξπζνχ, αμίαο ρξπζψλ λνκηζκάησλ, αμίαο ζπλαιιάγκαηνο θαη ηηκαξίζκνπ είλαη
άθπξεο. ΢θνπφο ηεο απαγφξεπζεο απηήο είλαη ε ελίζρπζε ηεο πξνζηαζίαο ηνπ εζληθνχ λνκίζκαηνο (-
>ζηαζεξφηεηα), κέζσ ηεο απνθπγήο ηεο αχμεζεο ηεο θπθινθνξίαο ηνπ, άξα ηεο αχμεζεο ηνπ
πιεζσξηζκνχ. Δθφζνλ, ινηπφλ, είλαη άθπξε ε αζθαιηζηηθή ξήηξα, ην δηθαζηήξην πξνζδηνξίδεη θαηά
ηελ θξίζε αγαζνχ αλδξφο ηε δίθαηε αληηπαξνρή (+ ΑΚ 371 εδ. β') Απηή δε κπνξεί λα είλαη αλψηεξε

απφ ην πνζφ ζε επξψ πνπ πξνθχπηεη απφ ηελ αληηζηνηρία- θαηά ηε ζχλαςε ηεο ζχκβαζεο- κεηαμχ
επξψ θαη πνζνχ ρξπζψλ λνκηζκάησλ ή ζπλαιιάγκαηνο πνπ πξνβιέπεη ε αζθαιηζηηθή ξήηξα.
V. Οθεηιή ζε μέλν λφκηζκα: Πεξίπησζε ρξεκαηηθήο ελνρήο, ηελ νπνία ν λφκνο ξπζκίδεη κε ηηο
ελδνηηθνχ δηθαίνπ δηαηάμεηο ησλ ΑΚ 291-292. Η νθεηιή κπνξεί λα είλαη πιεξσηέα ζηελ Διιάδα είηε
βάζεη ζπκθσλίαο ησλ κεξψλ είηε βάζεη ηνπ εξκελεπηηθνχ θαλφλα ηεο ΑΚ 321. Αλ ζπληξέρνπλ νη
πξνυπνζέζεηο ηεο ΑΚ 291, ν νθεηιέηεο έρεη ηελ επρέξεηα λα εθπιεξψζεη θαηαβάιινληαο είηε
αιινδαπφ λφκηζκα είηε εγρψξην κε ηελ ηξέρνπζα αμία ηνπ μέλνπ. Ο δαλεηζηήο, πάλησο, δε κπνξεί
αμηψζεη απηνχζην ην αιινδαπφ λφκηζκα αιιά ηελ αμία απηνχ, ζχκθσλα κε ην επίζεκν δειηίν ηεο
ΣηΔ. Κξίζηκνο ρξφλνο γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηεο ηζνηηκίαο ηνπ αιινδαπνχ λνκίζκαηνο ζε επξψ είλαη ν
ρξφλνο ηεο πξαγκαηηθήο πιεξσκήο. ΢ε πεξίπησζε ππεξεκεξίαο, ηζρχεη ε ΑΚ 292 §1, πνπ παξαπέκπεη
ζηηο ΑΚ 345-346 θαη ε ΑΚ 292 §2. Πάλησο, ζηελ Διιάδα γεληθψο απαγνξεχεηαη ε ζπλνκνιφγεζε
ρξεκαηηθψλ νθεηιψλ ζε μέλν λφκηζκα.
VI. ΢χγρξνλεο κνξθέο ρξήκαηνο:

• Σν ινγηζηηθφ ρξήκα -> Κάζε κέζν νηθνλνκηθήο ζπλαιιαγήο, ην νπνίν επηηειεί ιεηηνπξγία κέζνπ
πιεξσκήο- π.ρ. ηξαπεδηθφ έκβαζκα, ηξαπεδηθφο γχξνο (=δηαβίβαζε ελφο ρξεκαηηθνχ πνζνχ κε
ρξέσζε ελφο ηξαπεδηθνχ ινγαξηαζκνχ θαη πίζησζε ελφο άιινπ). Με ηε ρξήζε ηνπ απνθεχγεηαη ε
απηνχζηα θαηαβνιή ρξήκαηνο θαη ε πιεξσκή γίλεηαη κε ακνηβαίεο ρξεσπηζηψζεηο ζηνπο
ινγαξηαζκνχο δαλεηζηή θαη νθεηιέηε.
• Σν πιαζηηθφ ρξήκα (π.ρ. πηζησηηθέο θάξηεο) -> Ο θαηαλαισηήο παξνπζηάδεη ηελ πηζησηηθή θάξηα
ζηνλ πξνκεζεπηή θαη ππνγξάθεη ην έληππν ηεο ζπλαιιαγήο. Ο πξνκεζεπηήο πξνζθνκίδεη ην έληππν
ζηνλ εθδφηε ηεο θάξηαο θαη πιεξψλεηαη· ηέινο, ν θαηαλαισηήο εμνθιεί ηνλ εθδφηε ηεο θάξηαο ζε
πεξηνδηθά δηαζηήκαηα (=πίζησζε) ή ε εμφθιεζε γίλεηαη κε ρξέσζε ηνπ ινγαξηαζκνχ, ηνλ νπνίν ν
θαηαλαισηήο ηεξεί ζηνλ εθδφηε.
• Σν ειεθηξνληθφ ρξήκα -> Γηα ηελ εθηέιεζε ησλ δηάθνξσλ ζπλαιιαγψλ ρξεζηκνπνηνχληαη
ζχγρξνλα ειεθηξνληθά κέζα, ψζηε λα πξαγκαηνπνηνχληαη νη πιεξσκέο -ζε ζχληνκν ρξνληθφ
δηάζηεκα- κε ηε κνξθή ηεο ρξέσζεο ηνπ ινγαξηαζκνχ ηνπ νθεηιέηε θαη ηεο πίζησζεο ηνπ
ινγαξηαζκνχ ηνπ δαλεηζηή = 'ειεθηξνληθή κεηαθνξά θεθαιαίσλ'.
Οη ζχγρξνλεο κνξθέο ρξήκαηνο δελ απνηεινχλ ρξήκα κε ηε ζηελή έλλνηα φξνπ· έηζη, δελ απνηεινχλ
λφκηκα κέζα εμφθιεζεο ρξεκαηηθψλ ελνρψλ. Ωζηφζν, κπνξνχλ λα επηθέξνπλ απφζβεζε ηεο ελνρήο,
εθφζνλ ππάξρεη ζρεηηθή ζπκθσλία ησλ κεξψλ ή φηαλ απηφ επηηάζζεηαη απφ ηελ θαιή πίζηε θαη ηα
ζπλαιιαθηηθά ήζε.
§9. Δλνρέο ηφθνπ
Έλλνηα: Σφθνο είλαη ε πνζφηεηα ρξεκάησλ (ή άιισλ αληηθαηαζηαηψλ θηλεηψλ πξαγκάησλ) πνπ
θαηαβάιιεη θάπνηνο σο αληάιιαγκα γηα ηε ρξεζηκνπνίεζε κεγαιχηεξεο πνζφηεηαο μέλσλ ρξεκάησλ,
ε νπνία θαιείηαη θεθάιαην. Γελ απνηεινχλ ηφθν ην κίζζσκα, ην κέξηζκα εηαηξείαο, ε πεξηνδηθή
πξφζνδνο, ην ρξεσιχζην. Ο ηφθνο είλαη παξεπφκελε ππνρξέσζε, γηαηί πξνυπνζέηεη νθεηιή
θεθαιαίνπ, ε νπνία απνηειεί ηελ θχξηα νθεηιή. Έηζη, α) αλ ε νθεηιή θεθαιαίνπ είλαη άθπξε ή
αθπξψζηκε θαη αθπξσζεί, ηφηε είλαη άθπξε θαη ε νθεηιή ηφθνπ. / β) αλ ε νθεηιή θεθαιαίνπ
απνζβεζζεί, ηφηε απνζβήλεηαη θαη ε νθεηιή ηνπ ηφθνπ γηα ην κέιινλ· πάλησο, νη δεδνπιεπκέλνη
ηφθνη εμαθνινπζνχλ λα νθείινληαη. / γ) Αλ παξαγξαθεί ε θχξηα νθεηιή, ηφηε ηζρχεη ε ΑΚ 274 (+ ΑΚ
250 αξ. 15, 253). / δ) αλ εθρσξεζεί ε θχξηα νθεηιή, ηφηε ζπλεθρσξνχληαη θαη νη ηφθνη, κειινληηθνί
(ΑΚ 458) θαη δεδνπιεπκέλνη (ΑΚ 459), εθηφο αλ ππάξρεη αληίζεηε ζπκθσλία.
Δπηηφθην, απφ ηελ άιιε, είλαη ην πνζνζηφ ή ην κέηξν κε βάζε ην νπνίν πξνζδηνξίδεηαη ην χςνο ηνπ

νθεηιφκελνπ ηφθνπ.
ΗΗ. Δίδε ηφθνπ: • Γηθαηνπξαθηηθφο ηφθνο -> Απνξξέεη απφ φξν δηθαηνπξαμίαο, είηε πξφθεηηαη γηα
ζχκβαζε είηε γηα κνλνκεξή δηθαηνπξαμία (π.ρ. δηαζήθε)· θαηαβάιιεηαη εηεζίσο, δει. κε ηελ πάξνδν
12κήλνπ απφ ηελ έλαξμε ηνθνθνξίαο ηνπ θεθαιαίνπ, αλ ηα κέξε δελ έρνπλ νξίζεη αιιηψο (ΑΚ 295
§2). Η ζπκθσλία γηα ηφθν κπνξεί λα είλαη ξεηή ή ζησπεξή. Αλ θαη ηα κέξε κπνξνχλ ειεχζεξα λα
νξίζνπλ ην πνζνζηφ ηνπ ηφθνπ (επηηφθην), απηφ δε κπνξεί λα ππεξβαίλεη ην αλψηαην φξην
δηθαηνπξαθηηθνχ ηφθνπ, φπσο νξίδεηαη ζην ΑΚ 293 §1 εδ. α'. Αλ ην ζπκθσλεζέλ επηηφθην ππεξβαίλεη
ην φξην, ηφηε ε ζπκθσλία γηα θαηαβνιή ηφθσλ επηπιένλ ηνπ αλψηαηνπ απηνχ νξίνπ είλαη άθπξε (ΑΚ
174, 294)· ε ππφινηπε δηθαηνπξαμία, φκσο, δε ζίγεηαη (ΑΚ 181). / • Νφκηκνο ηφθνο -> Απνξξέεη απφ
εηδηθή δηάηαμε λφκνπ. Γηαθξίλεηαη ζε (α) ηφθν ππεξεκεξίαο [ΑΚ 345] θαη (β) λφκηκν ηφθν κε ζηελή
έλλνηα [νθείιεηαη βάζεη εηδηθήο δηάηαμεο λφκνπ- ΑΚ 301, 529, 547- θαη αλεμάξηεηα απφ ηελ
ππεξεκεξία ηνπ νθεηιέηε. Η ζεκαληηθφηεξε θαηεγνξία ηνπ είλαη ν δηθνλνκηθφο ηφθνο, ν νπνίνο
νθείιεηαη ζην δαλεηζηή ρξεκαηηθήο νθεηιήο απφ ην ρξφλν επίδνζεο θαηαςεθηζηηθήο αγσγήο (ΑΚ
346). / • Πξνεμνθιεηηθφο ηφθνο -> Αθαηξείηαη απφ ηνλ ζπλνιηθά νθεηιφκελν ηφθν ζε πεξίπησζε
εμφθιεζεο ηνπ ρξένπο πξηλ απφ ηνλ νξηζκέλν ρξφλν θαηαβνιήο ηνπ θαη ν νπνίνο θαιχπηεη ην ρξνληθφ
δηάζηεκα απφ ηελ πξφσξε θαηαβνιή κέρξη ηνλ νξηζκέλν ρξφλν + ΑΚ 324 εδ. β'. / • Σξαπεδηθφο
ηφθνο -> Οθείιεηαη απφ ηξαπεδηθέο εξγαζίεο θαη εηδηθφηεξα απφ ηξαπεδηθέο ζπκβάζεηο.
ΗΗΗ. Αλαηνθηζκφο (ΑΚ 296): Δίλαη ν εθηνθηζκφο ηφθσλ, νη νπνίνη είλαη ιεμηπξφζεζκνη θαη δελ έρνπλ
θαηαβιεζεί => θεθαιαηνπνίεζε ησλ ιεμηπξφζεζκσλ ηφθσλ θαη ζηε ζπλέρεηα ππνινγίδεηαη ηφθνο θαη
επ' απηψλ. Με ηε δηάηαμε ηεο ΑΚ 296 §1 εδ. β' θαζηεξψλνληαη δχν πεξηνξηζκνί -> αθελφο ε
ζπκθσλία ή ε επίδνζε ηεο αγσγήο πξέπεη λα γίλεηαη εθ ησλ πζηέξσλ· θαη αθεηέξνπ ν αλαηνθηζκφο
κπνξεί λα αθνξά δεδνπιεπκέλνπο ηφθνπο ελφο κφλν ρξφλνπ ή κηαο ρξήζεο σο πξνο ην Γεκφζην. Καη
γηα ηνπο δχν φκσο απηνχο πεξηνξηζκνχο ππάξρνπλ εμαηξέζεηο => α) Δμαίξεζε απφ ηνλ πξψην
πεξηνξηζκφ θαζηεξψλεη ε ΑΚ 296 §2. ΢ε αληίζεζε κε ηελ πεξίπησζε απηή, φπνπ ην πηζησηηθφ ίδξπκα
επέρεη ζέζε νθεηιέηε, ε ΔΙζΝΑΚ 110 νξίδεη δηαθνξεηηθά. / β) Απαηηήζεηο κεηαμχ εκπφξσλ θαη
αιιειφρξενο ινγαξηαζκφο (ΔΙζΝΑΚ 111 §2 θαη ΔΙζΝΑΚ 112 §1).
§10. Δλνρέο απνδεκίσζεο (έλλνηα θαη πξνυπνζέζεηο)
Η. Έλλνηα, πξνυπνζέζεηο, αξρή ηεο πηαηζκαηηθήο επζχλεο: Με ηνλ φξν 'απνδεκίσζε' ελλννχκε ηελ
απνθαηάζηαζε ηεο δεκίαο πνπ πξνθιήζεθε ζε θάπνηνλ θαη κε ηνλ φξν 'ελνρή απνδεκίσζεο' ηελ
ππνρξέσζε ελφο πξνζψπνπ λα απνθαηαζηήζεη ηε δεκία ελφο άιινπ. Σν δίθαην δελ πξνβιέπεη ηελ
απνθαηάζηαζε θάζε δεκίαο· πξέπεη λα ππάξρεη λνκνζεηηθή πξφβιεςε, ε νπνία ιέγεηαη 'λφκηκνο
ιφγνο επζχλεο'· αλαιφγσο, πξέπεη λα ππάξρεη θαη αηηηψδεο ζπλάθεηα κεηαμχ ηνπ λνκνζεηηθά
πξνβιεπφκελνπ ιφγνπ επζχλεο θαη ηεο δεκίαο. ΢ηνλ ΑΚ ε ελνρή πξνο απνδεκίσζε ζεκειηψλεηαη
ζηελ αξρή ηεο ππαηηηφηεηαο [=εθείλνο πνπ πξνμέλεζε δεκία ζε άιινλ επζχλεηαη πξνο απνδεκίσζε
κφλν αλ είλαη ππαίηηνο γη' απηή, δει. αλ ππάξρεη ςπρηθφο ζχλδεζκνο ηνπ δξάζηε κε ηελ πξάμε πνπ
πξνθάιεζε ηε δεκία (=ππνθεηκεληθή ή πηαηζκαηηθή επζχλε). Τπάξρνπλ θαη πεξηπηψζεηο, ζηηο νπνίεο
ν πξνμελήζαο ηε δεκία επζχλεηαη θαη ρσξίο λα είλαη ππαίηηνο- ΑΚ 334, 922).
ΗΗ. Εεκία: Δίλαη θάζε δπζκελήο κεηαβνιή ζηα έλλνκα αγαζά ελφο πξνζψπνπ, είηε απηά είλαη
πεξηνπζηαθά είηε κε πεξηνπζηαθά, σο ζπλέπεηα θάπνηνπ γεγνλφηνο. Γηαθξίλεηαη ζε (α) Πεξηνπζηαθή
δεκία -> ε δεκία πνπ αθνξά πεξηνπζηαθά, δει. απνηηκεηά ζε ρξήκα αγαζά. ΢πλίζηαηαη ζηε δηαθνξά
πνπ πξνθχπηεη απφ ηε ζχγθξηζε ηεο κεηά ην δεκηνγφλν γεγνλφο πεξηνπζηαθήο θαηάζηαζεο ηνπ
δεκησζέληνο (πξαγκαηηθή θαηάζηαζε) θη απηήο πνπ ζα ππήξρε αλ ην δεκηνγφλν γεγνλφο δελ είρε

ιάβεη ρψξα (ππνζεηηθή θαηάζηαζε). / (β) Ζζηθή βιάβε -> Δίλαη ε δεκία ζηα εζηθά αγαζά ηνπ
αηφκνπ, ζ' εθείλα δει. πνπ ζπλδένληαη ζηελά κε ηελ πξνζσπηθφηεηά ηνπ (πξνζβνιή ηεο ηηκήο, ηεο
ειεπζεξίαο, ηεο ζσκαηηθήο θαη ςπρηθήο πγείαο), πνπ δε κπνξεί λα απνηηκεζεί ρξεκαηηθά. Δίδνο ηεο
εζηθήο βιάβεο είλαη ε ςπρηθή νδχλε, δει. ν ςπρηθφο πφλνο ηνλ νπνίν αηζζάλεηαη ην πξφζσπν ιφγσ
πξνζβνιήο ελφο αγαζνχ ηνπ ή ελφο αγαζνχ άιινπ πξνζψπνπ κε ην νπνίν ζπλδέεηαη ζηελά + ΑΚ 932
εδ. γ'.
Η δηάθξηζε κεηαμχ πεξηνπζηαθήο δεκίαο θαη εζηθήο βιάβεο έρεη κεγάιε πξαθηηθή ζεκαζία, γηαηί ελψ
ε πξψηε απνθαζίζηαηαη νιφθιεξε θαη ρξεκαηηθά (ΑΚ 297 εδ. α'), ε εζηθή βιάβε απνθαζίζηαηαη κε
ηε κνξθή ρξεκαηηθήο ηθαλνπνίεζεο κφλν ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ νξίδεη ε ΑΚ 299 (ΑΚ 57-59 θαη ΑΚ
932). Έηζη, ρξεκαηηθή ηθαλνπνίεζε γηα εζηθή βιάβε δελ επηδηθάδεηαη ζε πεξίπησζε ελνρηθήο
ππνρξέσζεο απφ δηθαηνπξαμία, εθηφο αλ ηα ίδηα πξαγκαηηθά πεξηζηαηηθά ζεκειηψλνπλ ηαπηφρξνλα
θαη αδηθνπξαμία.
1. Ζ θπζηθή θαη ε θαλνληζηηθή έλλνηα ηεο δεκίαο: Η έλλνηα ηεο δεκίαο, φπσο πξνζδηνξίζηεθε
παξαπάλσ, θαιείηαη θπζηθή δεκία. Αληίζεηα, θαηά ηελ θαλνληζηηθή έλλνηα ηεο δεκίαο, ε δεκία
πξνζδηνξίδεηαη ζηελφηεξα θαη πεξηιακβάλεη ηελ απνθαηαζηαηέα κφλν δεκία, ππάγνληαο έηζη ζηελ
έλλνηα ηεο δεκίαο θαη ηηο άιιεο πξνυπνζέζεηο ηεο επζχλεο πξνο απνδεκίσζε.
ΗΗΗ. Νφκηκνο ιφγνο επζχλεο: Σν δεκηνγφλν γεγνλφο πξέπεη λα αλαγλσξίδεηαη απφ ην λφκν θαη σο
ιφγνο επζχλεο. Οη ζπνπδαηφηεξνη είλαη -> • παξάβαζε πξνυθηζηάκελεο ελνρήο: ε αξρηθψο
ππάξρνπζα ελνρή ζπλήζσο πεγάδεη απφ δηθαηνπξαμία θαη θπξίσο ζχκβαζε· ε παξάβαζή ηεο γελλά
δεπηεξνγελή επζχλε πξνο απνδεκίσζε. / • αδηθνπξαμία: πξφθεηηαη γηα θάζε ππαίηηα θαη παξάλνκε
πξάμε (ΑΚ 914). Η επζχλε είλαη εδψ πξσηνγελήο, γηαηί πξηλ ην δεκηνγφλν γεγνλφο ν δεκηψζαο θαη ν
δεκησζείο δε ζπλδένληαλ κε θαλέλα (ζε ζρέζε κε ηε δεκία) λνκηθφ δεζκφ. / • πηαίζκα θαηά ην
ζηάδην ησλ δηαπξαγκαηεχζεσλ (ΑΚ 197-198): ε επζχλε είλαη πξσηνγελήο. / • ε δηάςεπζε ηεο
πίζηεο φηη θαηαξηίζηεθε έγθπξε δηθαηνπξαμία: ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε, επζχλε ππάξρεη
επεηδή έλαο θαιφπηζηνο ζπλαιιαζζφκελνο δείρλεη εκπηζηνζχλε ζην πξφζσπν ηνπ
αληηζπκβαιινκέλνπ ηνπ πηζηεχνληαο φηη θαηαξηίδεη έγθπξε δηθαηνπξαμία, ε νπνία φκσο είλαη άθπξε
ή αθπξψζηκε θαη πξάγκαηη αθπξψλεηαη (π.ρ. ΑΚ 132, 145, 171 §2, 234). Ο ππφρξενο επζχλεηαη
επίζεο θαη πξσηνγελψο. / • ε απεπζείαο αλάιεςε ππνρξέσζεο πξνο απνδεκίσζε: επζχλε
δεκηνπξγεί θαη ε δηθαηνπξαθηηθή αλάιεςε (π.ρ. κε αζθαιηζηηθή ζχκβαζε) απφ θάπνηνλ ηεο
ππνρξέσζεο λα αλνξζψζεη ηε δεκία, ηελ νπνία πθίζηαηαη ν αληηζπκβαιιφκελφο ηνπ ή ηξίηνο.
Πξφθεηηαη πεξί πξσηνγελνχο επζχλεο. / • λφκνο: ε επζχλε δεκηνπξγείηαη επεηδή νξηζκέλα γεγνλφηα
αλάγνληαη απφ ην λνκνζέηε ζε λφκηκνπο ιφγνπο επζχλεο. Η επζχλε θαη εδψ είλαη πξσηνγελήο. / •
επζχλε απφ δηαθηλδχλεπζε: πξφθεηηαη γηα εηδηθή πεξίπησζε πξσηνγελνχο επζχλεο απφ ην λφκν.
Πξνυπνζέζεηο ηεο είλαη ε χπαξμε πεγήο θηλδχλνπ, ε δεκία θαη ε αηηηψδεο ζπλάθεηα κεηαμχ ηνπο·
πξάμε ή γεληθά παξάλνκε ζπκπεξηθνξά ηνπ ππαηηίνπ ή πηαίζκα ηνπ δελ απαηηείηαη.
IV. Αηηηψδεο ζπλάθεηα: Δίλαη ε ζρέζε αηηίαο θαη απνηειέζκαηνο κεηαμχ ηνπ λφκηκνπ ιφγνπ
επζχλεο θαη ηεο δεκίαο.
1. Άκεζε θαη έκκεζε δεκία: Η δεκία πνπ πξνθαιείηαη άκεζα απφ ηελ πξνζβνιή ελφο αγαζνχ
θαιείηαη άκεζε δεκία. Η άκεζε δεκία επέξρεηαη σο ζπλέπεηα απηνχ θαζαπηνχ ηνπ δεκηνγφλνπ
γεγνλφηνο πνπ πξνθιήζεθε απφ ην δξάζηε ηεο πξνζβνιήο, ρσξίο ηε κεζνιάβεζε άιινπ γεγνλφηνο.
Πνιιέο θνξέο, φκσο, ε πξνζβνιή ζπλεπάγεηαη θαη απψηεξεο δεκίεο ηνπ πξνζβιεζέληνο, νη νπνίεο
θαινχληαη έκκεζεο. Γηα λα κελ επεθηείλεηαη ε επζχλε ηνπ ππνρξένπ θαη ζηηο έκκεζεο δεκίεο
αλαπηχρζεθαλ ηξεηο ζεσξίεο ->
• Ζ ζεσξία ηνπ ηζνδπλάκνπ ησλ φξσλ: Κάζε γεγνλφο, ρσξίο ηε ζπλδξνκή ηνπ νπνίνπ δε ζα

επεξρφηαλ ην δεκηνγφλν απνηέιεζκα, απνηειεί αίηην επέιεπζήο ηνπ. Όινη νη φξνη είλαη ηζνδχλακνη
θαη, άξα, ν δεκηνπξγφο θάζε ηέηνηνπ φξνπ επζχλεηαη εμίζνπ γηα ην δεκηνγφλν απνηέιεζκα.
• Ζ ζεσξία ηεο πξφζθνξεο αηηηφηεηαο: Απφ φινπο ηνπο φξνπο επέιεπζεο ηνπ δεκηνγφλνπ
απνηειέζκαηνο ζεκειηψλεη επζχλε κφλν απηφο πνπ ήηαλ πξφζθνξνο λα νδεγήζεη ζην απνηέιεζκα.
Πξφζθνξνο φξνο ζεσξείηαη εθείλνο πνπ είρε γεληθά ηελ ηάζε θαηά ηελ αληίιεςε ηνπ κέζνπ ζπλεηνχ
αλζξψπνπ κε βάζε ηα δεδνκέλα πνπ είρε ππφςε ηνπ θαηά ηνλ ρξφλν πνπ έγηλε ε πξάμε, λα επηθέξεη
ην ζπγθεθξηκέλν απνηέιεζκα. Ννκνζεηηθφ έξεηζκα ηεο ζεσξίαο απηήο είλαη ε ΑΚ 298 εδ. β'.
• Ζ ζεσξία ηνπ ζθνπνχ ηνπ θαλφλα δηθαίνπ: Κξηηήξην γηα ην πνηα δεκία ζα απνθαηαζηαζεί θαη ζε
πνηα έθηαζε είλαη ν ζθνπφο ηνπ ηδξπηηθνχ ηεο επζχλεο θαλφλα δηθαίνπ, κε βάζε ην πνηα είλαη ηα
πξνζηαηεπφκελα ζπκθέξνληα.
2. Τπνζεηηθή αηηηφηεηα, δηαθνπή ηνπ αηηηψδνπο ζπλδέζκνπ θαη πξνδηάζεζε ηνπ δεκησζέληνο: α)
Τπνζεηηθή αηηηφηεηα -> Δίλαη ε πεξίπησζε εθείλε θαηά ηελ νπνία ε δεκία ζα επεξρφηαλ απφ άιιε
κεηαγελέζηεξε αηηία, έζησ θη αλ δελ είρε ζπκβεί ην δεκηνγφλν γεγνλφο. Η απνθαηαζηαηέα δεκία
πξέπεη λα ππνινγηζηεί κε βάζε ηελ αξρηθή πεξηνπζία ηνπ δεκησζέληνο, αλ δελ είρε επέιζεη ην αξρηθφ
δεκηνγφλν γεγνλφο. / β) Γηαθνπή ηνπ αηηηψδνπο ζπλδέζκνπ -> Δίλαη ε πεξίπησζε εθείλε πνπ, αλ θαη
ε δεκία επξφθεηην λα επέιζεη ιφγσ ηεο δεκηνγφλνπ ζπκπεξηθνξάο ηνπ δξάζηε, επέξρεηαη ηειηθψο
ιφγσ θάπνηνπ κεηαγελέζηεξνπ θαη απξνζδφθεηνπ γεγνλφηνο. Ο δξάζηεο δελ επζχλεηαη γηα ηελ
ηειηθψο επειζνχζα δεκία, αιιά γη' απηή πνπ νθείιεηαη ζηε ζπκπεξηθνξά ηνπ. / γ) Πξνδηάζεζε ηνπ
δεκησζέληνο, ε νπνία πξνθαιεί ή επηηείλεη ηε δεκία -> ΢ε απηή ηελ πεξίπησζε γίλεηαη δεθηφ φηη ε
πξνδηάζεζε δελ επεξεάδεη ηελ εμέιημε ηεο αηηηψδνπο δηαδξνκήο. Έηζη, ν δεκηψζαο επζχλεηαη ζε
απνθαηάζηαζε ηεο δεκίαο, εθηφο αλ πξφθεηηαη γηα εμαηξεηηθέο πεξηζηάζεηο.
3. Κνηλή, ζσξεπηηθή θαη δηαδεπθηηθή αηηηφηεηα: α) Κνηλή αηηηφηεηα -> Η πεξίπησζε θαηά ηελ
νπνία απφ πξάμεηο πεξηζζφηεξσλ πξνζψπσλ πξνθαιείηαη κηα δεκία, ε νπνία δε ζα επεξρφηαλ, αλ
έιεηπε κηα πξάμε. / β) ΢σξεπηηθή αηηηφηεηα -> Πξφθεηηαη γηα ηελ πεξίπησζε θαηά ηελ νπνία
πεξηζζφηεξεο πξάμεηο πνιιψλ πξνζψπσλ πξνθάιεζαλ ηε δεκία. / γ) Γηαδεπθηηθή αηηηφηεηα -> Δίλαη
ε πεξίπησζε θαηά ηελ νπνία ζχγρξνλεο ή δηαδνρηθέο πξάμεηο πεξηζζφηεξσλ πξνζψπσλ πξνθάιεζαλ
κηα δεκία, ρσξίο φκσο λα κπνξεί λα εμαθξηβσζεί πνηνπ πξνζψπνπ ε πξάμε πξνθάιεζε ηε δεκία. ΢ε
φιεο ηηο παξαπάλσ πεξηπηψζεηο, είλαη αδηάθνξν αλ ηα πξφζσπα ελήξγεζαλ απφ θνηλνχ ή ην θαζέλα
απηνηειψο. Δθαξκφδνληαη νη ΑΚ 926-927.
§11. Δλνρέο απνδεκίσζεο (πεξηερφκελν)
Η. Μνξθέο δεκίαο θαη έθηαζε απνδεκίσζεο
1. Μνξθέο δεκίαο: • Θεηηθή θαη απνζεηηθή δεκία -> Θεηηθή δεκία είλαη ε κείσζε ηεο ππάξρνπζαο
πεξηνπζίαο ηνπ δεκησζέληνο, ε νπνία κπνξεί λα ζπλίζηαηαη είηε ζε κείσζε ηνπ ελεξγεηηθνχ είηε ζε
αχμεζε ηνπ παζεηηθνχ ηεο πεξηνπζίαο. Αληίζεηα, ε απνζεηηθή δεκία (=δηαθπγφλ θέξδνο) ζπλίζηαηαη
ζηε καηαίσζε αχμεζεο ηνπ ελεξγεηηθνχ ή κείσζεο ηνπ παζεηηθνχ ηεο πεξηνπζίαο, ε νπνία ζα
επεξρφηαλ αλ δε ιάκβαλε ρψξα ην δεκηνγφλν γεγνλφο (+ ΑΚ 298). / • ΢πγθεθξηκέλε θαη αθεξεκέλε
δεκία -> Αθεξεκέλε είλαη ε δεκία πνπ επέξρεηαη ζηε ζπλήζε πεξίπησζε θαη θαηά ηελ θνηλή πνξεία
ησλ πξαγκάησλ. Αληίζεηα, ζπγθεθξηκέλε είλαη ε δεκία, φηαλ γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηεο ιακβάλνληαη
ππφςε θαη ηπρφλ ππάξρνπζεο ηδηαίηεξεο πεξηζηάζεηο ζε ζρέζε κε ην δεκησζέληα. Ο θαλφλαο είλαη φηη
απνθαζίζηαηαη ε ζπγθεθξηκέλε δεκία, δηφηη ζθνπφο ηνπ δηθαίνπ ηεο απνδεκίσζεο είλαη ε
απνθαηάζηαζε ηεο πξαγκαηηθήο δεκίαο, ε νπνία δηαθέξεη σο πξνο ηνλ θάζε δεκησζέληα. / • Απφ
δηαζέζεσο αμία -> Πξφθεηηαη γηα ηε κε πεξηνπζηαθή ή ζπλαηζζεκαηηθή αμία πνπ είρε ην πξνζβιεζέλ

αγαζφ γηα ηνλ ζπγθεθξηκέλν δεκησζέληα· απηή απνθαζίζηαηαη κφλν σο εζηθή βιάβε. / • Μέιινπζα
δεκία -> Πξνβιέπεηαη φηη ζα επέιζεη ζην κέιινλ ζπλεπεία δεκηνγφλνπ γεγνλφηνο,
ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ θεξδψλ πνπ ζα δηαθχγνπλ ζην κέιινλ ιφγσ ηνπ δεκηνγφλνπ
γεγνλφηνο. Απνθαζίζηαηαη έζησ θη αλ ππάξρνπλ δπζρέξεηεο απφδεημεο· θξηηήξην γηα ηνλ
πξνζδηνξηζκφ ηεο είλαη ε πηζαλφηεηα επέιεπζήο ηεο θαηά ηελ θνηλή πνξεία ησλ πξαγκάησλ. Γεληθά,
ε έθηαζε ηεο απνδεκίσζεο ξπζκίδεηαη απφ ηελ ΑΚ 298 εδ. α'.
3. Πεξηνξηζκνί ηεο απνδεκίσζεο: • Δχινγε απνδεκίσζε -> ΢ε θάπνηεο πεξηπηψζεηο, ν λνκνζέηεο

γηα ιφγνπο επηείθεηαο πξνο ηνλ νθεηιέηε απνδεκίσζεο, πεξηνξίδεη ηελ επζχλε ηνπ ηειεπηαίνπ θαη
αθήλεη ην δηθαζηή λα απνθαζίζεη ζηε ζπλέρεηα· απηφ ζπκβαίλεη φηαλ π.ρ. ν ππφρξενο είλαη
κεησκέλεο ηθαλφηεηαο πξνο θαηαινγηζκφ ή δελ ηνλ βαξχλεη πηαίζκα- ΑΚ 132, 153, 286, 331 θ.ά. / •
Πεξηνξηζκνί απφ ην λφκν- π.ρ. ΑΚ 345 εδ. β', 145-146, 231 §2. / • ΢πλππνινγηζκφο δεκίαο θαη
θέξδνπο -> Σν θέξδνο πξέπεη λα ζπλππνινγίδεηαη ζηελ πξνθιεζείζα δεκία, ψζηε ν δεκηψζαο λα
ππνρξενχηαη λα θαηαβάιεη κφλν ηελ πξαγκαηηθή δεκία ηνπ δεκησζέληνο. / • ΢πληξέρνλ πηαίζκα ->
ΑΚ 300 §1. Σν ίδην ηζρχεη θη φηαλ εθείλνο πνπ δεκηψζεθε παξέιεηςε λα απνηξέςεη ή λα πεξηνξίζεη ηε
δεκία ή δελ επέζηεζε ηελ πξνζνρή ηνπ νθεηιέηε ζηνλ θίλδπλν αζπλήζηζηα κεγάιεο δεκίαο, ηνλ νπνίν
ν νθεηιέηεο νχηε γλψξηδε ή φθεηιε λα γλσξίδεη. Γηα λα εθαξκνζηεί ε δηάηαμε απηή πξέπεη λα ππάξρεη
ππνρξέσζε πξνο απνδεκίσζε θαη ζπκβνιή ηνπ δεκησζέληνο ζηε δεκία ή ζηελ έθηαζή ηεο. Δθφζνλ
ζπληξέρνπλ απηέο νη πξνυπνζέζεηο, ν δηθαζηήο κπνξεί είηε λα απαιιάμεη ηνλ δεκηψζαληα, είηε λα
επηκεξίζεη ηε δεκία, είηε θαη λα παξάζρεη πιήξε απνδεκίσζε ζηνλ δεκησζέληα. / • Καηαζηξνθή
παιαηνχ πξάγκαηνο -> Η απνθαηαζηαηέα δεκία ζπλίζηαηαη ζηε κείσζε ηνπ ελεξγεηηθνχ ηεο
πεξηνπζίαο ηνπ δεκησζέληνο θαηά ην πνζφ ηεο αγνξαίαο αμίαο αληηθεηκέλνπ ζηνλ ίδην βαζκφ
παιαηφηεηαο. ΢θνπφο ηνπ λφκνπ είλαη λα πάξεη ν δεκησζείο σο απνδεκίσζε εθείλν ην ρξεκαηηθφ πνζφ
πνπ ζα ηνπ επηηξέςεη λα πξνκεζεπηεί έλα άιιν αληηθείκελν, ην νπνίν ζα βξίζθεηαη ζε παξφκνηα
θαηάζηαζε κε εθείλν πνπ θαηαζηξάθεθε· αλ δελ ππάξρνπλ φκνηα κεηαρεηξηζκέλα αληηθείκελα θαη ν
δεκησζείο δελ έρεη ηα απαξαίηεηα ρξήκαηα, ψζηε λα ζπκπιεξψζεη ην απαηηνχκελν πνζφ γηα λα
αγνξάζεη θαηλνχξγην ην αληηθείκελν, ηφηε πξέπεη λα ηνπ επηδηθαζηεί σο απνδεκίσζε νιφθιεξε ε αμία
ηνπ θαηλνχξγηνπ πξάγκαηνο.
ΗΗ. Δίδε απνδεκίσζεο: • Απηνχζηα θαη ρξεκαηηθή απνδεκίσζε -> Η απνθαηάζηαζε ηεο δεκίαο
γίλεηαη είηε κε ηελ απνθαηάζηαζε ησλ πξαγκάησλ ζηελ θαηάζηαζε πνπ βξίζθνληαλ πξηλ ην
δεκηνγφλν γεγνλφο, είηε κε ηελ θαηαβνιή ρξεκαηηθνχ πνζνχ ίζνπ κε ην χςνο ηεο δεκίαο πνπ επήιζε.
+ ΑΚ 297. / • Θεηηθφ θαη αξλεηηθφ δηαθέξνλ -> Όηαλ ε ελνρή είλαη δεπηεξνγελήο, δει. γελλήζεθε
επεηδή ν νθεηιέηεο δελ εθπιήξσζε ηελ πξσηνγελή ππνρξέσζή ηνπ, ε απνδεκίσζε ζα πεξηιακβάλεη
φ,ηη ζα είρε ν δεκησζείο αλ εθπιεξσλφηαλ ε αξρηθή ελνρή (=φ,ηη ζα είρε αλ ζπλέβαηλε έλα ζεηηθφ
γεγνλφο) => ζεηηθφ δηαθέξνλ. Αληίζεηα, φηαλ ππάξρεη πξσηνγελήο ελνρή πξνο απνδεκίσζε, ε
απνδεκίσζε πεξηιακβάλεη φ,ηη ζα είρε ν δεκησζείο αλ δελ είρε κεζνιαβήζεη ε δεκηνγφλνο
ζπκπεξηθνξά ηνπ δεκηψζαληνο => αξλεηηθφ δηαθέξνλ. Δηδηθφηεξε πεξίπησζε ηνπ αξλεηηθνχ
δηαθέξνληνο είλαη ην 'δηαθέξνλ εκπηζηνζχλεο' (=αλ ην δεκηνγφλν γεγνλφο είρε σο ζπλέπεηα ηε
καηαίσζε θαηάξηηζεο κηαο δηθαηνπξαμίαο, ε θαηαβιεηέα απνδεκίσζε έρεη σο πεξηερφκελν ηελ
απνθαηάζηαζε ηεο δεκίαο πνπ ππέζηε ν δαλεηζηήο απφ ην φηη δηαςεχζηεθε ε εκπηζηνζχλε ηνπ πεξί
θαηάξηηζεο έγθπξεο δηθαηνπξαμίαο).
ΗΗΗ. Ο ρξφλνο ππνινγηζκνχ ηεο δεκίαο: Κξίζηκνο είλαη ν ρξφλνο παξνρήο έλλνκεο πξνζηαζίαο θαη
εηδηθφηεξα θαη' αξρήλ ε πξψηε επ' αθξναηεξίνπ ζπδήηεζε ηεο αγσγήο, κε απψηαην ρξνληθφ ζεκείν
ηελ ηειεπηαία ζπδήηεζε ελψπηνλ ηνπ δηθαζηεξίνπ ηεο νπζίαο.

§12. Ηδαίηεξα είδε ελνρψλ
Η. Δλνρή ππνρξέσζεο δαπαλψλ (ΑΚ 301) ή πξάγκαηνο (ΑΚ 302)
1. Γηθαίσκα απφδνζεο δαπαλψλ: α) Πξνυπνζέζεηο -> Γαπάλε είλαη ε εζειεκέλε κείσζε ηεο
πεξηνπζίαο ελφο πξνζψπνπ είηε πάλσ ζε μέλν αληηθείκελν είηε γηα ηελ εμππεξέηεζε μέλνπ
ζπκθέξνληνο. Ωο δαπάλε ινγίδεηαη θαη ε βιάβε ηνπ ζψκαηνο ή ε απψιεηα ηεο δσήο, ηελ νπνία
πθίζηαηαη θάπνηνο εθνπζίσο γηα ηε δηάζσζε άιινπ. Οη δαπάλεο πξαγκαηνπνηνχληαη είηε κε θαηαβνιή
ρξεκάησλ είηε κε αλάιεςε ππνρξέσζεο είηε κε αλάισζε πξάγκαηνο, ην νπνίν αλήθεη ζε εθείλν πνπ
πξνβαίλεη ζηε δαπάλε. Θεκέιην ηεο αμίσζεο απφδνζεο δαπαλψλ είλαη ε ζχκβαζε ή ν λφκνο. / β)
Τπνρξέσζε γηα ηφθνπο (ΑΚ 301 §1) -> Η ηνθνθνξία είλαη αλεμάξηεηε απφ ηπρφλ ππεξεκεξία ηνπ
νθεηιέηε ή απφ ηελ ηπρφλ επίδνζε αγσγήο. Αλ ε ζρεηηθή δηάηαμε λφκνπ, πνπ πξνβιέπεη ηελ αμίσζε
απφδνζεο δαπαλψλ, νξίδεη φηη νη δαπάλεο είλαη απνδνηέεο κφλν αλ ην πνζφ θαηά ην νπνίν απμήζεθε
απφ απηέο ε αμία ηνπ αληηθεηκέλνπ (π.ρ. ΑΚ 571, 1103), ηφηε ην ζχλνιν ησλ απνδνηέσλ δαπαλψλ
καδί κε ηνπο ηφθνπο δε κπνξεί λα ππεξβαίλεη ην πνζφ θαηά ην νπνίν απμήζεθε ε αμία ηνπ
αληηθεηκέλνπ. / γ) ΔΞΑΗΡΔ΢Ζ -> ΑΚ 301 §2 (δηάηαμε ελδνηηθνχ δηθαίνπ). Η εθαξκνγή ηεο
πξνυπνζέηεη φηη ν δηθαηνχρνο ηεο απνδεκίσζεο δελ ππνρξενχηαη λα θαηαβάιεη αληάιιαγκα.
2. Γηθαίσκα αθαηξέζεσο: α) Πξνυπνζέζεηο -> • χπαξμε θαηαζθεπάζκαηνο, δει. θηλεηνχ

πξάγκαηνο πνπ ζπλδέζεθε ζσκαηηθά θαηά ηξφπν δηαξθή κε έλα άιιν πξάγκα γηα λα εμππεξεηήζεη ην
ζθνπφ ηνπ ηειεπηαίνπ (π.ρ. ζεξκνζίθσλαο) Ι • χπαξμε ππνρξέσζεο απφδνζεο ηνπ θπξίνπ
πξάγκαηνο θαηά ηε δηαηχπσζε ηεο ΑΚ 302 εδ. α'. Γελ ελδηαθέξεη αλ ην δηθαίσκα αθαίξεζεο ηνπ
θαηαζθεπάζκαηνο αζθεζεί πξηλ ή κεηά ηελ απφδνζε ηνπ θπξίνπ πξάγκαηνο. / β) Ννκηθή θχζε ->
Πξφθεηηαη γηα ελνρηθφ δηθαίσκα· αλ, φκσο, ην θαηαζθεχαζκα έρεη γίλεη ζπζηαηηθφ ηνπ θπξίνπ
πξάγκαηνο, ηφηε πεξηιακβάλεη θαη δηθαίσκα θαηάιεςεο.
ΗΗ. Δλνρή ινγνδνζίαο (ΑΚ 303): Ο δηθαηνχρνο -θχξηνο ηεο ππφζεζεο- ηελ νπνία δηαρεηξίδεηαη ν
δνζίινγνο, πξέπεη λα γλσξίδεη ην απνηέιεζκα ηεο δηαρείξηζεο θαη λα αζθεί ηηο ζρεηηθέο αμηψζεηο
θαηά ηνπ δηαρεηξηζηή [ππάξρνπλ θαη εηδηθφηεξεο δηαηάμεηο- ΑΚ 718, 734, 739]. Η δηαρείξηζε κπνξεί
λα ζηεξίδεηαη είηε ζε ζχκβαζε είηε ζην λφκν· αξθεί λα αθνξά μέλε ππφζεζε, ρσξίο λα είλαη
απαξαίηεην λα αλαθέξεηαη θαη ζε μέλε πεξηνπζία. Η αμίσζε ινγνδνζίαο δελ είλαη απηνηειήο αιιά
παξεπφκελε ζε ζρέζε κε ηελ αμίσζε απφ ηελ θχξηα έλλνκε ζρέζε, απφ ηελ νπνία απνξξέεη θαη ζηελ
εμππεξέηεζε ηεο νπνίαο απνβιέπεη (εθαξκφδεηαη θαη εδψ ε ΑΚ 458). Σέινο, ε αμίσζε ινγνδνζίαο
ππφθεηηαη ζηελ ειεχζεξε δηάζεζε ησλ κεξψλ, πνπ κπνξνχλ λα παξαηηεζνχλ είηε ξεηά είηε ζησπεξά.
Αλ νη θχξηνη ηεο ππφζεζεο είλαη πεξηζζφηεξνη, εθαξκφδεηαη ε ΑΚ 489, δει. θαζέλαο απφ ηνπο
δεμηιφγνπο δηθαηνχηαη λα δεηήζεη ινγνδνζία γηα ηελ φιε δηαρείξηζε.
ΗΗΗ. Δλνρή απφδνζεο νκάδαο αληηθεηκέλσλ (ΑΚ 304): Πξνυπφζεζε γηα ηελ ππνρξέσζε εγρεηξίζεσο
είλαη ε χπαξμε κηαο άιιεο ππνρξέσζεο, ηεο ππνρξέσζεο απφδνζεο νκάδαο αληηθεηκέλσλ (=ζχλνιν
δηάθνξσλ ζηνηρείσλ, ηα νπνία ιφγσ ηεο ελφηεηαο ζθνπνχ ηνπο απνηεινχλ θαηά ηελ αληίιεςε ησλ
ζπλαιιαγψλ νηθνλνκηθή ελφηεηα- π.ρ. βηβιηνζήθε, θιεξνλνκία) ή ηεο παξνρήο πιεξνθνξηψλ γη'
απηή, ε νπνία ζεκειηψλεηαη ζε εηδηθέο δηαηάμεηο ή ζε ζχκβαζε ή ζηελ θαιή πίζηε. Ο ππφρξενο
νθείιεη λα εγρεηξίζεη ζην δηθαηνχρν γξαπηφ θαηάινγν πνπ ζα πεξηέρεη θαηά ζαθή θαη αλαιπηηθφ
ηξφπν ηα ζηνηρεία ηεο νκάδαο· αληίζηνηρα, ηελ εγρείξηζε κπνξεί λα απαηηήζεη εθείλνο πνπ είλαη
δηθαηνχρνο απφ ηελ θχξηα έλλνκε ζρέζε θαη φρη άιιν πξφζσπν. Η εγρείξηζε θαηαιφγνπ κπνξεί λα
γελλήζεη ππνρξέσζε ηνπ εγρεηξίζαληνο πξνο απνδεκίσζε, αλ ηζρχνπλ νη πξνυπνζέζεηο ησλ ΑΚ 300 ή
914 επ.

ΜΔΡΟ΢ ΓΔΤΣΔΡΟ
Η ΟΜΑΛΗ ΔΞΔΛΙΞΗ ΣΗ΢ ΔΝΟΥΗ΢
Οη ελνρέο, αθήο γελλεζνχλ, εμειίζζνληαη θαηά θαλφλα νκαιά, κε ηελ έλλνηα φηη νη κελ ζηηγκηαίεο
εθπιεξψλνληαη πιήξσο, εγθαίξσο θαη πξνζεθφλησο (π.ρ. ν αγνξαζηήο θαηαβάιιεη ην ηίκεκα, ν
πσιεηήο κεηαβηβάδεη ηελ θπξηφηεηα θαη παξαδίδεη ηε λνκή ηνπ πσιεζέληνο πξάγκαηνο), νη δε
δηαξθείο ιεηηνπξγνχλ θαλνληθά ζχκθσλα κε ην πεξηερφκελφ ηνπο (π.ρ. ν εξγαδφκελνο πξνζθέξεη ηελ
εξγαζία ηνπ θαη ν εξγνδφηεο ηνπ θαηαβάιιεη ην κηζζφ).
Η ΔΚΠΛΗΡΩ΢Η ΣΗ΢ ΠΑΡΟΥΗ΢ ΑΠΟ ΣΟΝ ΟΦΔΙΛΔΣΗ
§13 Σφπνο θαη ρξφλνο ηεο παξνρήο
Η. Σφπνο παξνρήο: Δίλαη ν ηφπνο, ζηνλ νπνίν ππνρξενχηαη ν νθεηιέηεο λα εθπιεξψζεη θαη αληίζηνηρα
ν δαλεηζηήο λα δερηεί ηελ παξνρή. Ο ηφπνο παξνρήο κπνξεί λα νξίδεηαη ζηελ ίδηα ηε δηθαηνπξαμία ή
λα ζπλάγεηαη απφ ηηο πεξηζηάζεηο ή απφ εηδηθή δηάηαμε λφκνπ· δηαθνξεηηθά ηζρχνπλ νη ΑΚ 320-321
πνπ είλαη δηαηάμεηο ελδνηηθνχ δηθαίνπ. Γηα λα είλαη πξνζήθνπζα ε παξνρή θαη λα εθπιεξσζεί νκαιά,
πξέπεη λα γίλεη ζην ζσζηφ ηφπν -> αλ ν νθεηιέηεο εθπιεξψλεη κελ ηελ παξνρή αιιά φρη κε ηνλ
πξνζήθνληα ηξφπν => πιεκκειήο ή κε εθπιήξσζε· αληίζηνηρα, αλ ν δαλεηζηήο απαηηεί ηελ
εθπιήξσζε ηεο παξνρήο ζε ηφπν δηαθνξεηηθφ απφ ηνλ ηφπν παξνρήο, ηφηε θαζίζηαηαη ππεξήκεξνο.
• Άξζηκεο παξνρέο: Όζεο είλαη εθπιεξσηέεο ζηελ θαηνηθία ηνπ νθεηιέηε. Ρπζκίδνληαη κε ηελ ΑΚ
320. Ωο ηφπνο θαηνηθίαο ή επαγγεικαηηθήο εγθαηάζηαζεο λνείηαη φρη απιψο ε εδαθηθή πεξηθέξεηα,
αιιά θαη ην ζπγθεθξηκέλν νίθεκα· γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ ηφπνπ εθαξκφδνληαη νη ΑΚ 51 ή ΑΚ 64
θαη ε ΑΚ 53.
• Κνκίζηκεο παξνρέο: Όζεο είλαη εθπιεξσηέεο ζηνλ ηφπν θαηνηθίαο ηνπ δαλεηζηή. Ρπζκίδνληαη κε ηελ
ΑΚ 321.
• Πέκςηκεο παξνρέο: Σν αληηθείκελν ηεο παξνρήο πξέπεη λα απνζηαιεί ζην δαλεηζηή· ζηελ νπζία,
φκσο, είλαη άξζηκεο, αθνχ ηφπνο παξνρήο είλαη ε θαηνηθία ηνπ νθεηιέηε. Καηά ζπλέπεηα, ην πξάγκα
κεηαθέξεηαη κε θίλδπλν ηνπ δαλεηζηή· ν νθεηιέηεο εθπιεξψλεη ηελ παξνρή κε ηελ παξάδνζε ηνπ
πξάγκαηνο γηα απνζηνιή απφ ηξίην αλεμάξηεην πξφζσπν (π.ρ. ηαρπδξνκείν, κεηαθνξηθή εηαηξεία).
ΗΗ. Υξφλνο παξνρήο: Δίλαη ην ρξνληθφ ζεκείν, θαηά ην νπνίν ν νθεηιέηεο ππνρξενχηαη θαη δηθαηνχηαη
λα εθπιεξψζεη ηελ παξνρή θαη ν δαλεηζηήο δηθαηνχηαη λα απαηηήζεη ηελ εθπιήξσζή ηεο (=ν ρξφλνο
θαηά ηνλ νπνίν ην ρξένο θαζίζηαηαη ιεμηπξφζεζκν). Ο ρξφλνο παξνρήο κπνξεί λα είλαη έλα νξηζκέλν
ρξνληθφ ζεκείν ή κηα νξηζκέλε πξνζεζκία· αλ δε ζπλάγεηαη νχηε απφ ηε δηθαηνπξαμία νχηε απφ ηηο
πεξηζηάζεηο, εθαξκφδεηαη ε ΑΚ 323 (παξαρξήκα εθπιήξσζε- δηάηαμε ελδνηηθνχ δηθαίνπ). Η
παξαρξήκα εθπιήξσζε δηέπεηαη απφ ηελ ΑΚ 288: ζηνλ νθεηιέηε πξέπεη λα παξαζρεζεί ν
απαξαίηεηνο ρξφλνο γηα ηελ εθπιήξσζε, ελψ απφ ηελ άιιε, ζα πξέπεη λα πξνρσξήζεη θη απηφο
ζηαδηαθά, ρσξίο ππαίηηα θαζπζηέξεζε, ζηηο πξνπαξαζθεπαζηηθέο πξάμεηο πνπ κπνξνχλ λα
δηελεξγεζνχλ· αληίζηνηρα, ν δαλεηζηήο δελ θαζίζηαηαη ππεξήκεξνο, αλ θσιχεηαη πξνζσξηλψο λα
δερηεί ηελ παξνρή ή αλ ν νθεηιέηεο ηελ πξνζθέξεη ζε αθαηάιιειε ψξα. ΢εκεηψλεηαη φηη ππάξρεη θαη
δπλαηφηεηα πξνεθπιήξσζεο, φπσο νξίδεη ε ΑΚ 324.
* Ο ρξφλνο παξνρήο έρεη ζεκαζία γηα ηε δηαπίζησζε ηεο ζπκκφξθσζεο ηνπ νθεηιέηε κε ηηο
ππνρξεψζεηο ηνπ -> έηζη, δελ θαζίζηαηαη ππεξήκεξνο, αλ ν δαλεηζηήο απαηηήζεη ηελ εθπιήξσζε ηεο
παξνρήο πξηλ απφ ην ρξφλν παξνρήο. Αιιά θαη αληηζηνίρσο ν δαλεηζηήο δελ θαζίζηαηαη ππεξήκεξνο,
αλ αξλεζεί λα δερηεί ηελ παξνρή πξηλ ην ρξφλν εθπιήξσζεο θαη εθφζνλ δελ ππάξρεη δπλαηφηεηα

πξνεθπιήξσζεο.
§14. Καιφπηζηε εθπιήξσζε ηεο παξνρήο
Η. Ζ θαιή πίζηε ζηελ ΑΚ 288 σο θξηηήξην ζπκπεξηθνξάο: ΢ην πιαίζην ηεο ΑΚ 288, σο θαιή
πίζηε ελλνείηαη ε αληηθεηκεληθή ή ζπλαιιαθηηθή θαιή πίζηε, δει. ε επζχηεηα θαη ε εληηκφηεηα πνπ
επηβάιινπλ νη ζπλαιιαγέο ζε έλαλ ρξεζηφ θαη έκθξνλα άλζξσπν. Ωο ζπλαιιαθηηθά ήζε λννχληαη νη
ζπλήζεηεο πνπ έρνπλ επηθξαηήζεη, κέζα απφ ζπρλή επαλάιεςε νξηζκέλεο ζπκπεξηθνξάο, ζε
ζπγθεθξηκέλε θαηεγνξία ζπλαιιαγψλ ή επαγγεικαηηθφ θχθιν ζπλαιιαζζνκέλσλ ή πεξηνρή.
1. Έθηαζε εθαξκνγήο ηεο ξήηξαο: Αθνξά θάζε είδνπο ελνρέο, αλεμάξηεηα απφ ηελ πξνέιεπζή ηνπο
θαη ην αλ είλαη ζηηγκηαίεο ή δηαξθείο. Πξνυπνζέηεη πθηζηάκελε ελνρή· δε κπνξεί λα εθαξκνζηεί
πξνθεηκέλνπ λα εμαλαγθαζηεί έλα θπζηθφ πξφζσπν λα ζπλάςεη ζχκβαζε κε άιιν νχηε κπνξεί ν
δηθαζηήο λα πιάζζεη εθ ηνπ κεδελφο ελνρή (κφλν λα ζεσξήζεη φηη απνζβέζηεθε ή αηφλεζε). Η ΑΚ
288 δεζκεχεη θαη ην δαλεηζηή θαηά ηελ άζθεζε ησλ δηθαησκάησλ ηνπ (δηεπξχλεη ή πεξηνξίδεη ηα
δηθαηψκαηά ηνπ, πξνθαιψληαο αλάινγε δέζκεπζε ή πεξηνξηζκφ ησλ ππνρξεψζεσλ ηνπ νθεηιέηε, είηε
δεκηνπξγεί παξεπφκελεο ππνρξεψζεηο ηνπ δαλεηζηή). Η κε ζπκκφξθσζε ηνπ νθεηιέηε κε ηηο
ππνρξεψζεηο πνπ απνξξένπλ απφ ηελ ΑΚ 288 ζα επηθέξεη ηηο ζπλέπεηεο ηεο πιεκκεινχο
εθπιήξσζεο· αληίζηνηρα, ν δαλεηζηήο θαζίζηαηαη ππεξήκεξνο, αλ δελ απνδέρεηαη κεξηθή εθπιήξσζε.
Η ΑΚ 288 πξφθεηηαη γηα δηάηαμε αλαγθαζηηθνχ δηθαίνπ θαη δε λνείηαη παξαίηεζε εθ ησλ πξνηέξσλ
απφ ην ζρεηηθφ δηθαίσκα (ΑΚ 174), εθηφο αλ δελ αληίθεηηαη ζηα ρξεζηά ήζε (ΑΚ 178-179). Πάλησο,
παξαίηεζε εθ ησλ πζηέξσλ είλαη δπλαηή.
Σέινο, ε ζπγθεθξηκέλε δηάηαμε ιακβάλεηαη ππφςε απηεπαγγέιησο απφ ην δηθαζηήξην θαη δελ
απαηηείηαη επίθιεζή ηεο απφ ην δηάδηθν πνπ επλνείηαη κε ηελ εθαξκνγή ηεο· φκσο, ν δηάδηθνο πξέπεη
λα έρεη ππνβάιεη ζρεηηθφ αίηεκα (π.ρ. λα θαηαδηθαζηεί ν ελαγφκελνο ζηελ εθπιήξσζε νξηζκέλεο
παξεπφκελεο ππνρξέσζεο).
2. ΢ρέζε ηεο ΑΚ 288 κε άιιεο δηαηάμεηο:

• ΑΚ 200-> Η ΑΚ 288 πνιιέο θνξέο εμνκνηψλεηαη κε ηελ ΑΚ 200· φκσο, ε πξψηε απνηειεί
λνκνζεηηθή επηηαγή πνπ νξίδεη ηελ ηήξεζε φζσλ επηβάιιεη ε ζπλαιιαθηηθή θαιή πίζηε, ελψ ε άιιε
αθνξά ηε κέζνδν εξκελείαο ηεο ζχκβαζεο.
• ΑΚ 281 -> Απαγνξεχεη ηελ άζθεζε νπνηνπδήπνηε δηθαηψκαηνο, εθφζνλ γίλεηαη θαηά ηξφπν πνπ
ππεξβαίλεη πξνθαλψο ηα φξηα πνπ επηβάιινπλ ηα ρξεζηά ήζε, ε θαιή πίζηε θαη ν νηθνλνκηθφο
ζθνπφο ηνπ δηθαηψκαηνο· αληίζεηα, ε ΑΚ 288 αθνξά ηελ εθπιήξσζε ηεο παξνρήο θαη πξνυπνζέηεη
εηδηθή ζρέζε κεηαμχ δχν πξνζψπσλ.
• ΑΚ 388 -> Απνηειεί εηδηθφηεξε πεξίπησζε ηεο ΑΚ 288 θαη εθαξκφδεηαη κφλν εθφζνλ ζπληξέρνπλ
νη απζηεξέο πξνυπνζέζεηο ηεο- π.ρ. ζηηο ελνρέο απφ ακθνηεξνβαξή ζχκβαζε.
ΗΗ. Ζ εμεηδίθεπζε ηεο ΑΚ 288 θαηά ηελ εθπιήξσζε ηεο παξνρήο: Η ΑΚ 288 παξέρεη ζην δηθαζηή
ηελ εμνπζία λα επεκβαίλεη, ηξνπνπνηψληαο ή ζπκπιεξψλνληαο ηελ ελνρηθή ζρέζε, κφλν φηαλ ε
εθπιήξσζε ηεο παξνρήο ζα νδεγήζεη ζε πξνθαλή αδηθία θαη ζα πξνζθξνχεη ζηελ θαιή πίζηε ->
• Γηεχξπλεζε ηεο ελνρήο: Ο δηθαζηήο κπνξεί λα ζπλαγάγεη φηη ε ελνρή δηεπξχλζεθε θαη φηη
γελλήζεθαλ εηο βάξνο ηνπ ελφο ή ηνπ άιινπ κέξνπο πξφζζεηεο ππνρξεψζεηο, επηθνπξηθέο ή
παξεπφκελεο, βνεζεηηθέο ή ζπκπιεξσκαηηθέο ηεο θχξηαο παξνρήο, νη νπνίεο -αλ θαη δελ πξνθχπηνπλ
απφ ην γξάκκα ηεο ελνρήο- πεξηιακβάλνληαη ζην πλεχκα ηεο. Έηζη, ν νθεηιέηεο ππνρξενχηαη λα
ιάβεη ηα απαηηνχκελα κέηξα, ψζηε λα γίλεη δπλαηή ε εθπιήξσζε ηεο παξνρήο (π.ρ.
πξνπαξαζθεπαζηηθά κέηξα, παξνρή πιεξνθνξηψλ, ππνρξέσζε λα ζπκπξάμεη γηα ηελ άξζε ησλ ηπρφλ

εκπνδίσλ- αζθάιεηα, ηνθνδνζία, ινγνδνζία)· αλαιφγσο, ν δαλεηζηήο δελ πξέπεη λα εκπνδίδεη ή λα

δπζρεξαίλεη ηνλ νθεηιέηε ζηελ εθπιήξσζε ηεο ελνρήο.
• Σξνπνπνίεζε ηεο ελνρήο: Η θαιή πίζηε ιεηηνπξγεί επίζεο ζπκπιεξσκαηηθά ή δηνξζσηηθά ηεο
δηθαηνπξαθηηθήο βνχιεζεο ησλ κεξψλ, επηθέξνληαο αθφκα θαη κεηαβνιή ηεο θχξηαο παξνρήο είηε
θαηά ην είδνο (αληί ηεο παξνρήο επηδηθάδεηαη ε αμία ηεο ζε ρξήκα) είηε θαηά ηνλ ηξφπν ή ρξφλν
εθπιήξσζεο (π.ρ. κηθξή θαζπζηέξεζε ή ππέξβαζε ηεο πξνζεζκίαο δελ ζπλεπάγεηαη ππεξεκεξία).
• Καηάξγεζε ελνρήο: Απηφ κπνξεί λα ζπκβεί ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο εζηθήο ή νηθνλνκηθήο
αδπλακίαο εθπιήξσζεο ηεο παξνρήο νπφηε ν νθεηιέηεο, κνινλφηη δελ εθπιεξψλεη ηελ παξνρή,
απαιιάζζεηαη απφ ηε ζρεηηθή επζχλε.
• Μεηελέξγεηα ηεο ελνρήο: ΢ε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο, ν λφκνο επηβάιιεη ππνρξεψζεηο ζηα κέξε
αθφκε θαη κεηά ηε ιήμε ηεο ελνρηθήο ζρέζεο πνπ ηα ζπλέδεε- π.ρ. ΑΚ 456, 678, 727 + ππνρξέσζε
ηνπ εθκηζζσηή κεηά ηε ιχζε ηεο κίζζσζεο λα παξέρεη πιεξνθνξίεο ζε ηξίηνπο ζρεηηθά κε ηε λέα
δηεχζπλζε ηνπ κηζζσηή ή λα αλέρεηαη γηα νξηζκέλν δηάζηεκα ζρεηηθή πηλαθίδα ηνπ κηζζσηή έμσ απφ
ην κίζζην / ππνρξέσζε ηνπ εκπφξνπ πνπ πψιεζε απηνθίλεην ή κεράλεκα λα πξνκεζεχεη ηνλ
αγνξαζηή κε ηα αλαγθαία αληαιιαθηηθά / ππνρξέσζε εθείλνπ πνπ πψιεζε επηρείξεζε καδί κε ηελ
πειαηεία ηεο λα απέρεη απφ θάζε αληαγσληζηηθή ζπκπεξηθνξά, πνπ ζα κπνξνχζε λα βιάςεη ή λα
καηαηψζεη ην ζθνπφ ηεο κεηαβίβαζεο θ.ά.
§15. Μεξηθή εθπιήξσζε ηεο ελνρήο
Η. Ο θαλφλαο ηεο ΑΚ 316 [ελδνηηθνχ δηθαίνπ]: Ο νθεηιέηεο δηαηξεηήο παξνρήο δελ έρεη δηθαίσκα
λα εθπιεξψζεη θαηά έλα κέξνο (ηκεκαηηθά) ηελ νθεηιφκελε παξνρή. Η δηάηαμε πξνυπνζέηεη εληαία
παξνρή· άξα δελ εθαξκφδεηαη, φηαλ πξφθεηηαη γηα πεξηζζφηεξεο απηνηειείο παξνρέο (π.ρ. απφδνζε
ηνπ κηζζίνπ θαη θαζπζηεξεκέλσλ κηζζσκάησλ) ή γηα ηκεκαηηθέο δφζεηο κηαο εληαίαο παξνρήο. Σν
δήηεκα αλ απφ κηα ζχκβαζε απνξξέεη ππνρξέσζε γηα εληαία παξνρή ή ππνρξέσζε γηα πεξηζζφηεξεο
απηνηειείο παξνρέο θξίλεηαη κε βάζε ηε ζπκθσλία ησλ κεξψλ, ην ζθνπφ ηεο ζχκβαζεο, ην
νηθνλνκηθφ ζπκθέξνλ ηνπ δαλεηζηή θαη ηελ θαιή πίζηε (ΑΚ 173, 200, 288). Αλ ζε κηα ελνρή
νθείινληαη πεξηζζφηεξεο παξνρέο, ηφηε πξέπεη λα δηαθξίλνπκε -> • αλ νη παξνρέο γελλνχλ εληαία
αμίσζε (π.ρ. θχξηεο θαη παξεπφκελεο παξνρέο), ν νθεηιέηεο έρεη ππνρξέσζε λα ηηο εθπιεξψζεη φιεο.
/ • αλ νη παξνρέο γελλνχλ απηνηειείο αμηψζεηο (π.ρ. ηα εθάζηνηε ιεμηπξφζεζκα κηζζψκαηα θάζε
κήλα), ν νθεηιέηεο κπνξεί λα θαηαβάιεη κία κφλν απφ απηέο [δελ εθαξκφδεηαη ε ΑΚ 316].
Αλ πξφθεηηαη γηα πεξηζζφηεξεο ελνρέο θαη πεξηζζφηεξεο παξνρέο πνπ απνξξένπλ απφ απηέο, δελ
ηίζεηαη δήηεκα κεξηθήο εθπιήξσζεο, θαζψο ν νθεηιέηεο κπνξεί λα εθπιεξψζεη κία κφλν απφ απηέο,
ρσξίο ν δαλεηζηήο λα κπνξεί λα ηελ απνθξνχζεη (π.ρ. αλ ν Α πσιήζεη ζηνλ Β κία ηειεφξαζε θαη έλα
ξάδην θαη πξνζθέξεη κφλν ηελ πξψηε, ν Α δε κπνξεί λα αξλεζεί ηελ παξνρή). Σέινο, απφ ηε κεξηθή
εθπιήξσζε δηαθέξεη ε ειαηησκαηηθή εθπιήξσζε => ν δαλεηζηήο δηθαηνχηαη λα απνθξνχζεη ηελ
παξνρή σο κε πξνζήθνπζα ή λα αζθήζεη ηα δηθαηψκαηα πνπ ηνπ παξέρεη ν λφκνο- π.ρ. ΑΚ 540, 543,
583 επ.
ΗΗ. ΢πλέπεηεο ηεο εθαξκνγήο ηεο ΑΚ 316: Ο δαλεηζηήο, κε απνδερφκελνο ηε κεξηθή εθπιήξσζε
ηνπ νθεηιέηε, δελ θαζίζηαηαη ππεξήκεξνο, αθνχ ε πξνζθεξφκελε παξνρή δελ είλαη ε πξνζήθνπζα
(ΑΚ 349 §2)· αληίζεηα, ν νθεηιέηεο, πξνζθέξνληαο ηκήκα κφλν ηεο παξνρήο, θαζίζηαηαη ππεξήκεξνο
θαη κάιηζηα γηα ην ζχλνιν ηεο νθεηιήο. Η ΑΚ 316 ηζρχεη κφλν γηα ηνλ νθεηιέηε -> ν δαλεηζηήο
δηθαηνχηαη λα απαηηήζεη κέξνο κφλν ηεο παξνρήο. ΢ηελ πεξίπησζε απηή ν νθεηιέηεο ζα κπνξεί
πάλησο λα ηνπ πξνζθέξεη νιφθιεξε ηελ παξνρή, θαζηζηψληαο ηνλ ππεξήκεξν, αλ ν δαλεηζηήο
αξλεζεί ηελ απνδνρή ηεο.

§16. Τπνρξέσζε παξνρήο θαη αληίζεηα δηθαηψκαηα ηνπ νθεηιέηε, ηδίσο ην δηθαίσκα
επηζρέζεσο
Η. Δλζηάζεηο ηνπ νθεηιέηε: Σν δηθαίσκα ηνπ δαλεηζηή λα απαηηήζεη απφ ηνλ νθεηιέηε ηελ παξνρή
εμαζθαιίδεη ζην δαλεηζηή κηα αμίσζε (ΑΚ 247) => λα απαηηήζεη ηελ παξνρή αιιά θαη ηε δπλαηφηεηα
δηθαζηηθήο επηδίσμεο απηνχ κε θαηαςεθηζηηθή αγσγή. Η αμίσζε ηνπ δαλεηζηή κπνξεί λα
απνθξνπζζεί κε ηελ πξνβνιή εθ κέξνπο ηνπ νθεηιέηε ελζηάζεσλ (π.ρ. ΑΚ 247, 249, 138, 440, 1095)
• Γλήζηεο θαη θαηαρξεζηηθέο ελζηάζεηο -> Με ηηο γλήζηεο ελζηάζεηο ν νθεηιέηεο επηθαιείηαη έλα
δηθαίσκα, ην νπνίν θαζηζηά ην δηθαίσκα ηνπ ελάγνληνο δαλεηζηή αδξαλέο, δει. εκπνδίδεη ηελ άζθεζή
ηνπ. Πεξαηηέξσ νη γλήζηεο ελζηάζεηο δηαθξίλνληαη ζε απηνηειείο (=ην αληηδηθαίσκα ηνπ νθεηιέηε δε
ζηεξίδεηαη ζε θάπνην άιιν δηθαίσκα, αιιά πξνυπνζέηεη απιψο ηε ζπλδξνκή νξηζκέλσλ πξαγκαηηθψλ
πεξηζηαηηθψλ) θαη ζε κε απηνηειείο· ζε αλαβιεηηθέο θαη αλαηξεπηηθέο.
Αληίζεηα, κε ηηο θαηαρξεζηηθέο ελζηάζεηο πξνβάιιεηαη έλα πξαγκαηηθφ γεγνλφο, εμαηηίαο ηνπ
νπνίνπ ην δηθαίσκα ηνπ ελάγνληνο δελ γελλήζεθε θαλ ή γελλήζεθε αιιά απνζβέζηεθε.
ΗΗ. Σν δηθαίσκα επηζρέζεσο (ΑΚ 325): Η δηάηαμε απηή εθαξκφδεηαη, εθφζνλ ην δηθαίσκα
επηζρέζεσο δελ απνθιείεηαη απφ ην λφκν (π.ρ. ΑΚ 227) ή δελ έρεη απνθιεηζηεί απφ ηε βνχιεζε ησλ
κεξψλ. Με ηελ άζθεζε ηνπ δηθαηψκαηνο επηζρέζεσο (=ελνρηθφ, παξεπφκελν ηεο αληαπαηηήζεσο ηνπ
νθεηιέηε θαηά ηνπ δαλεηζηή) επηηπγράλεηαη ν έκκεζνο εμαλαγθαζκφο ηνπ δαλεηζηή λα εθπιεξψζεη
θάπνηα ππνρξέσζή ηνπ, πξνθεηκέλνπ λα ιάβεη ηελ παξνρή. Οη πξνυπνζέζεηο εθαξκνγήο ηεο ΑΚ 325
είλαη ->
• Αληίζεηεο απαηηήζεηο: Ο δαλεηζηήο ηεο κηαο πξέπεη λα είλαη νθεηιέηεο ηεο άιιεο θαη αληίζηξνθα.
Η θχζε ησλ απαηηήζεσλ, ν γελεζηνπξγφο ιφγνο, ην αληηθείκελφ ηνπο θιπ είλαη αδηάθνξα.
• Απαηηήζεηο ιεμηπξφζεζκεο -> Οη απαηηήζεηο πξέπεη λα έρνπλ θαηαζηεί απαηηεηέο θαηά ηε ρξνληθή
ζηηγκή πνπ αζθείηαη ην δηθαίσκα επηζρέζεσο. Δηδηθά, φκσο, ε αληαμίσζε ηνπ νθεηιέηε αξθεί λα είλαη
ιεμηπξφζεζκε θαηά ην ρξφλν εθπιήξσζεο ηεο παξνρήο ηνπ νθεηιέηε {κπνξεί, βέβαηα, λα αζθεζεί θαη
γηα παξαγεγξακκέλε αμίσζε- ΑΚ 273}.
• Απαηηήζεηο ζπλαθείο -> Η αμίσζε θαη ε αληαμίσζε πξέπεη λα είλαη ζπλαθείο. Σα ζηνηρεία πνπ
πξέπεη λα ιεθζνχλ ππφςε είλαη ν ζθνπφο ησλ εθαηέξσζελ απαηηήζεσλ θαη ε δηθαηνινγία ηνπ
δηθαηψκαηνο επίζρεζεο, δει. ε απνθπγή ηεο αδηθίαο ν νθεηιέηεο λα ππνρξεψλεηαη ζε εθπιήξσζε,
φηαλ ν δαλεηζηήο δελ εθπιεξψλεη ηε δηθή ηνπ ππνρξέσζε απέλαληη ζηνλ νθεηιέηε. ΢πλαθείο
ζεσξνχληαη νη αμηψζεηο ηδίσο ζηηο αθφινπζεο πεξηπηψζεηο => α) φηαλ νη δχν αληίζεηεο αμηψζεο
πεγάδνπλ απφ ηελ ίδηα έλλνκε ζρέζε (π.ρ. ζχκβαζε εξγαζίαο) / β) φηαλ θαη νη δχν αληίζεηεο
αμηψζεηο πεγάδνπλ απφ ηελ ίδηα βηνηηθή ζρέζε, δει. απφ ηα ίδηα λνκηθά ή κε λνκηθά γεγνλφηα, ηα
νπνία θαηά ηελ θαιή πίζηε δηθαηνινγνχλ ηελ ηαπηφρξνλε εθπιήξσζε αμίσζεο θαη αληαμίσζεο.
Σαπηφηεηα ηεο βηνηηθήο ζρέζεο ππάξρεη, επίζεο, φηαλ ε απαίηεζε θαη ε αληαπαίηεζε πεγάδνπλ απφ
δηαθνξεηηθέο ζπκβάζεηο, νη νπνίεο ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο ηνπηθά ή ρξνληθά. / γ) ΑΚ 326. Η
εθαξκνγή ηεο δηάηαμεο απηήο πξνυπνζέηεη πθηζηάκελε αμίσζε γηα δαπάλεο ή γηα απνδεκίσζε θαη
θαηνρή ηνπ απνδνηένπ πξάγκαηνο απφ ην δαλεηζηή απηψλ ησλ αμηψζεσλ.
΢ε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο ην δηθαίσκα επίζρεζεο απνθιείεηαη (ΑΚ 327)- π.ρ. ΑΚ 450 §1, 451, 328· ν
απνθιεηζκφο ηνπ δηθαηψκαηνο κπνξεί λα πξνθχπηεη απφ ηε θχζε κηαο ελνρηθήο ζρέζεο (βι. ελνρή κε
αληηθείκελν απφιπηα αθξηβφρξνλε παξνρή) ή απφ ηελ θαιή πίζηε (βι. επίζρεζε παξνρήο κεγάιεο
αμίαο γηα αληαπαίηεζε αζήκαληεο αμίαο).
1. Γηθαίσκα επίζρεζεο θαη αμίσζε γηα δαπάλεο (ΑΚ 1106 εδ. α'): Πξνυπφζεζε γηα ηελ άζθεζε
ηνπ δηθαηψκαηνο επηζρέζεσο θαηά ηελ ΑΚ 325 είλαη ην ιεμηπξφζεζκν ηεο πξνβαιιφκελεο
αληαπαίηεζεο· αληίζεηα, ε αληαμίσζε ηνπ λνκέα γηα δαπάλεο γίλεηαη ιεμηπξφζεζκε κε ηελ απφδνζε

ηνπ πξάγκαηνο ζηνλ θχξην. Άξα, θαηά ηελ άζθεζε ηεο δηεθδηθεηηθήο αγσγήο ε αμίσζε ηνπ λνκέα γηα
δαπάλεο δελ έρεη θαηαζηεί αθφκε απαηηεηή θαη, άξα, ν λνκέαο δε ζα κπνξνχζε λα ηελ πξνβάιεη βάζεη
ηεο ΑΚ 325 (γη' απηφ ππάξρεη ε ΑΚ 1106 εδ. α').
2. Απνηειέζκαηα ηεο άζθεζεο ηνπ δηθαηψκαηνο επίζρεζεο: Η έλζηαζε επίζρεζεο αζθείηαη

δηθαζηηθά ε εμψδηθα. Πξφθεηηαη γηα γλήζηα αλαβιεηηθή έλζηαζε, ηεο νπνίαο ην βάξνο επίθιεζεο θαη
απνδείμεσο θέξεη ν νθεηιέηεο. + ΑΚ 329. ΢ε πεξίπησζε εμψδηθεο πξνζβνιήο ηνπ δηθαηψκαηνο
επίζρεζεο, σο απάληεζεο ζε φριεζε ηνπ δαλεηζηή, ν νθεηιέηεο δελ θαζίζηαηαη ππεξήκεξνο ιφγσ
θαζπζηέξεζεο.
Η ΔΚΠΛΗΡΩ΢Η ΣΗ΢ ΠΑΡΟΥΗ΢ ΑΠΟ ΣΡΙΣΟΝ
§17. Δθπιήξσζε απφ ηξίηνλ
Η. Ο θαλφλαο ηεο ΑΚ 317 θαη νη εμαηξέζεηο: Η παξνρή κπνξεί θαη' αξρήλ λα εθπιεξσζεί θαη απφ
ηξίηνλ, δει. απφ πξφζσπα δηαθνξεηηθά ηνπ νθεηιέηε. Δηδηθφηεξεο πεξηπηψζεηο ξπζκίδνπλ νη ΑΚ 319,
1234 θαη 1298. Απφ ηνλ παξαπάλσ θαλφλα θαζηεξψλνπλ νξηζκέλεο εμαηξέζεηο νη ΑΚ 317-318, νη
νπνίεο απαγνξεχνπλ ηελ εθπιήξσζε παξνρήο απφ ηξίηνλ ->
• Αλ ν δαλεηζηήο έρεη ζπκθέξνλ ζηελ εθπιήξσζε ηεο παξνρήο πξνζσπηθά απφ ηνλ νθεηιέηε (ΑΚ
317): ΢πκβαίλεη φηαλ ε παξνρή είλαη πξνζσπνπαγήο, νπφηε ν δαλεηζηήο έρεη ζπκθέξνλ λα κελ
εθπιεξψζεη ηελ παξνρή ηξίηνο. Σέηνην ζπκθέξνλ δελ πθίζηαηαη θαηά θαλφλα φηαλ ε παξνρή είλαη
ρξεκαηηθή. βι. + ΑΚ 651, 715, 824 §2 πνπ επηβάιινπλ ηελ απηνπξφζσπε εθπιήξσζε ηεο παξνρήο.
• Αλ ν νθεηιέηεο ελαληηψλεηαη ζηελ εθπιήξσζε ηεο παξνρήο απφ ηξίηνλ (ΑΚ 318): Η εμαίξεζε
απηή ηίζεηαη ππέξ ηνπ δαλεηζηή, κε ζπλέπεηα λα κπνξεί λα δερηεί ηελ παξνρή, παξά ηελ ελαληίσζε
ηνπ νθεηιέηε. Αλ, φκσο, δελ ελαληησζεί ν νθεηιέηεο, ν δαλεηζηήο -εθφζνλ δε ζπληξέρεη ε πξψηε
εμαίξεζε- πξέπεη λα δερηεί ηελ εθπιήξσζε ηεο παξνρήο απφ ηνλ ηξίην.
Ζ ΑΚ 317 είλαη δηάηαμε ελδνηηθνχ δηθαίνπ: κπνξεί λα απνθιεηζηεί κε ζπκθσλία ησλ κεξψλ· αθφκε,
ν δαλεηζηήο κπνξεί λα αξλεζεί ηελ εθπιήξσζε απφ ηξίην, έζησ θη αλ δε ζπληξέρεη θακία απφ ηηο
πξνεγνχκελεο εμαηξέζεηο, αλ ην δηθαίσκά ηνπ απηφ απνξξέεη απφ ηελ θαιή πίζηε ή ηα ζπλαιιαθηηθά
ήζε (ΑΚ 288).
ΗΗ. Ζ έλλνηα ηνπ ηξίηνπ: Σξίηνο είλαη θάζε πξφζσπν πνπ εθπιεξψλεη ηελ παξνρή ζην δηθφ ηνπ
φλνκα θαη κε ζθνπφ λα απνζβεζηεί ε ππνρξέσζε ηνπ νθεηιέηε. Σξίηνο, ινηπφλ, δελ είλαη -> • ν
αληηπξφζσπνο (ΑΚ 211) θαη ν βνεζφο εθπιήξσζεο ηνπ νθεηιέηε (ΑΚ 334) / • απηφο πνπ θαηαβάιιεη
ηελ παξνρή γηα εθπιήξσζε δηθήο ηνπ ππνρξέσζεο- π.ρ. εγγπεηήο (ΑΚ 847) ή θάπνηνο ζπλνθεηιέηεο
επί νθεηιήο εηο νιφθιεξνλ (ΑΚ 481) / • απηφο πνπ εθπιεξψλεη επεηδή έρεη ηελ εζθαικέλε εληχπσζε
φηη είλαη ν ίδηνο ν νθεηιέηεο ή θαη φηαλ ζέιεη λα εκθαλίδεηαη σο νθεηιέηεο.
ΗΗΗ. ΢πλέπεηεο ηεο εθπιήξσζεο απφ ηξίηνλ: Δπέξρεηαη απφζβεζε ηεο ελνρήο, ελψ αλ ν δαλεηζηήο
ηελ απνθξνχζεη θαζίζηαηαη ππεξήκεξνο. Ο λφκνο δελ πξνβιέπεη γεληθά ππνθαηάζηαζε ηνπ ηξίηνπ,
πνπ εθπιήξσζε ηελ παξνρή, ζηα δηθαηψκαηα ηνπ ηθαλνπνηεζέληνο δαλεηζηή· ην θαηά πφζν ν ηξίηνο
πνπ θαηέβαιε έρεη δηθαίσκα αλαγσγήο θαηά ηνπ νθεηιέηε εμαξηάηαη απφ ηε ζρέζε κεηαμχ ηνπο. Αλ
ην ρξένο πνπ εθπιεξψζεθε απφ ηνλ ηξίην είλαη αλχπαξθην, εθαξκφδεηαη ε ΑΚ 904. Γηα ηα
ειαηηψκαηα ηεο θαηαβαιιφκελεο παξνρήο επζχλεηαη ν ηξίηνο, βάζεη ησλ ΑΚ 914 επ.

§18. Σν δηθαίσκα ηεο πξνζθνξάο θαη ππνθαηάζηαζεο
Η. Ζ ξχζκηζε ηεο ΑΚ 319: ΢θνπεχεη ζηελ εμππεξέηεζε ησλ ζπκθεξφλησλ ηνπ ηξίηνπ θαη
εθαξκφδεηαη θάησ απφ ηηο εμήο πξνυπνζέζεηο -> • επίζπεπζε αλαγθαζηηθήο εθηέιεζεο θαηά ηνπ
νθεηιέηε, δει. πξέπεη λα ηνπ έρεη επηδνζεί αληίγξαθν ηνπ απνγξάθνπ κε επηηαγή πξνο εθηέιεζε. / •
ε αλαγθαζηηθή εθηέιεζε λα αθνξά πξάγκα ηνπ νθεηιέηε θη φρη άιινπ πξνζψπνπ. Αλ ε εθηέιεζε
θαηά ηνπ νθεηιέηε γίλεηαη ζηα ρέξηα ηξίηνπ, ν ηξίηνο έρεη δηθαίσκα πξνζθνξάο θαη ππνθαηάζηαζεο,
κνλν αλ κπνξεί λα εθαξκνζηεί ε ΑΚ 319. / • ν ηξίηνο λα θηλδπλεχεη λα ράζεη εκπξάγκαην δηθαίσκα
πάλσ ζην πξάγκα (π.ρ. ζπγθπξηφηεηα, δνπιεία, ππνζήθε) ή ηελ θαηνρή ηνπ πξάγκαηνο· αληηζέησο,
δελ αξθεί απιφ ελνρηθφ δηθαίσκα ηνπ ηξίηνπ γηα απφδνζε ή παξάδνζε ηνπ πξάγκαηνο (π.ρ. αμίσζε
ηνπ αγνξαζηή γηα κεηαβίβαζε ηεο θπξηφηεηαο θαη παξάδνζε ηνπ πξάγκαηνο).
ΗΗ. Σν δηθαίσκα ηνπ ηξίηνπ: Ο ηξίηνο έρεη δηθαίσκα λα εθπιεξψζεη ηελ παξνρή ζηνλ επηζπεχδνληα
δαλεηζηή, ελψ ν ηειεπηαίνο θαη ν νθεηιέηεο δελ έρνπλ δηθαίσκα λα ηνλ απνθξνχζνπλ. Αλ ν δαλεηζηήο
ηνλ απνθξνχζεη, πεξηέξρεηαη ζε ππεξεκεξία έλαληη ηνπ ηξίηνπ· ν ηειεπηαίνο ηφηε κπνξεί λα πξνβεί ζε
δεκφζηα θαηάζεζε (ΑΚ 427). Ο ηξίηνο κπνξεί λα ηθαλνπνηήζεη ηνλ επηζπεχδνληα δαλεηζηή είηε κε
θαηαβνιή είηε κε ζπκςεθηζκφ είηε κε δεκφζηα θαηάζεζε, αιιά φρη κε δφζε αληί θαηαβνιήο (ΑΚ
419) ή κεξηθψο, εθηφο αλ ππάξρεη ζρεηηθή ζπλαίλεζε.
ΗΗΗ. Τπνθαηάζηαζε: ΢ηελ ΑΚ 319, ε ελνρή δελ απνζβήλεηαη κε ηελ εθπιήξσζε ηεο παξνρήο απφ
ηνλ ηξίην, αιιά ν ηξίηνο ππνθαζίζηαηαη εθ ηνπ λφκνπ ζε φια ηα δηθαηψκαηα ηνπ δαλεηζηή· άξα,
κπνξεί πιένλ λα ζηξαθεί θαηά ηνπ νθεηιέηε. Η ππνθαηάζηαζε πεξηιακβάλεη θαη ηα ηπρφλ
παξεπφκελα δηθαηψκαηα- π.ρ. ππνζήθε, ελέρπξν, εγγχεζε. ΢ηελ πεξίπησζε επηηξεπφκελεο κεξηθήο
εθπιήξσζεο ηεο παξνρήο απφ ηνλ ηξίην, ε επεξρφκελε ππνθαηάζηαζε είλαη θη απηή κεξηθή.
ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΣΡΙΣΟ
ΔΝΙ΢ΥΤ΢Η ΣΗ΢ ΔΝΟΥΗ΢
§19. Ο αξξαβψλαο
Η. Έλλνηα θαη είδε: Αξξαβψλαο (=θαπάξν) είλαη ε παξεπφκελε ζχκβαζε, ζην πιαίζην ηεο νπνίαο ν
έλαο απφ ηνπο ζπκβαιινκέλνπο δίλεη ζηνλ άιιν έλα πεξηνπζηαθφ αληηθείκελν, ζπλήζσο ρξεκαηηθφ
πνζφ, κε ην ζθνπφ, αλ δελ εθπιεξσζεί ε θχξηα ζχκβαζε απφ απηφλ πνπ ην έδσζε, λα ην θξαηήζεη ν
ιήπηεο· ελψ αλ ε θχξηα ζχκβαζε δελ εθπιεξσζεί απφ ην ιήπηε ηνπ αληηθεηκέλνπ, απηφο ζα πξέπεη λα
ην επηζηξέςεη δηπιάζην, ρσξίο λα ππάξρεη ππνρξέσζε απφδεημεο δεκίαο (ΑΚ 402 {ελδνηηθνχ
δηθαίνπ}, 403). Ο αξξαβψλαο κε ην παξαπάλσ πεξηερφκελν θαιείηαη εληζρπηηθφο ηεο ζχκβαζεο θαη
έρεη ηνλ ραξαθηήξα πνηλήο· γη' απηφ εθαξκφδεηαη αλαινγηθά ε ΑΚ 409. Άιια είδε αξξαβψλα είλαη ->
• ν αξξαβψλαο κεηακέιεηαο: δίλεηαη σο πνηλή γηα ηελ πεξίπησζε είηε καηαίσζεο ζχλαςεο ηεο
θχξηαο ζχκβαζεο είηε ππαλαρψξεζεο απφ ηελ ήδε θαηαξηηζζείζα θχξηα ζχκβαζε, νπφηε ηζρχεη ε ΑΚ
398. Ο ζπκβαιιφκελνο πνπ αιιάδεη γλψκε είηε ράλεη ηνλ αξξαβψλα είηε ππνρξενχηαη λα ηνλ
επηζηξέςεη ζην δηπιάζην. / • ν επηβεβαησηηθφο αξξαβψλαο: θαηαβάιιεηαη σο ζχκβνιν ζχλαςεο ηεο
ζχκβαζεο θαη δεκηνπξγεί κεηά ηελ θαηαβνιή ηνπ δηθαζηηθφ ηεθκήξην σο πξνο ην γεγνλφο φηη ε θχξηα
ζχκβαζε έρεη ζπλαθζεί. ΢ε πεξίπησζε πνπ ηα κέξε δε ζπκθψλεζαλ εηδηθνχο θαλφλεο γηα ηνλ
αξξαβψλα, εθαξκφδνληαη νη ΑΚ 402-403. / • ν απνδεκησηηθφο αξξαβψλαο: παξέρεηαη σο
πξνθαηαβνιή απνδεκίσζεο έλαληη ηεο ηπρφλ δεκίαο απφ ηε κε εθπιήξσζε ή ηελ πιεκκειή
εθπιήξσζε ηεο θχξηαο ζχκβαζεο, ρσξίο λα ρξεηάδεηαη ν δεκησζείο λα απνδείμεη ηελ έθηαζε ηεο
δεκίαο.

ΗΗ. Πξνυπνζέζεηο ζπζηάζεσο αξξαβψλα: α) Ύπαξμε έγθπξεο θχξηαο ζχκβαζεο -> Ο αξξαβψλαο
απνζθνπεί ζηελ ελίζρπζε ηεο ελνρήο, ε νπνία απνξξέεη απφ ηελ θχξηα ζχκβαζε· έρεη δει.
παξεπφκελν ή παξαθνινπζεηηθφ ραξαθηήξα. Αλ ε θχξηα ζχκβαζε είλαη άθπξε ή αθπξψζηκε θαη
αθπξσζεί, ηφηε είλαη άθπξνο θαη ν αξξαβψλαο. Η αθπξφηεηα, φκσο, πιήηηεη ηελ ελνρηθή ζχκβαζε θη
φρη ηελ εθπνηεηηθή δηθαηνπξαμία (ΑΚ 1034), κε ηελ νπνία δίλεηαη ην αληηθείκελν ηνπ αξξαβψλα,
εθφζνλ απηφ είλαη ρξήκαηα ή θηλεηά πξάγκαηα. Δπνκέλσο, απηφο πνπ έδσζε ην αληηθείκελν κπνξεί
λα ην αλαδεηήζεη, αλ ε θχξηα ζχκβαζε ήηαλ ή θαηέζηε άθπξε, κε βάζε ηηο δηαηάμεηο γηα ηνλ
αδηθαηνιφγεην πινπηηζκφ θαη φρη κε ηε δηεθδηθεηηθή αγσγή (ΑΚ 1094). Αλ απνζβεζηεί ε ελνρή απφ
ηελ θχξηα ζχκβαζε, απνζβήλεηαη θαη ν αξξαβψλαο. Ωο θχξηα ζχκβαζε λνείηαη θαη ην πξνζχκθσλν. /
β) ΢χκβαζε αξξαβψλα -> Ο αξξαβψλαο ζπκθσλείηαη κε δηθαηνπξαμία, ζπλήζσο ζχκβαζε, αιιά
κπνξεί λα απνξξέεη θαη απφ κνλνκεξή δηθαηνπξαμία (π.ρ. πξνθήξπμε). Αλ ν αξξαβψλαο ζπκθσλείηαη
κε ζχκβαζε, απηή κπνξεί λα ζπλαθζεί είηε ηαπηφρξνλα κε ηελ θχξηα ζχκβαζε είηε θαη
κεηαγελέζηεξα. ΢εκεηψλεηαη πσο φ,ηη δίλεηαη θαηά ηηο δηαπξαγκαηεχζεηο δελ απνηειεί αξξαβψλα
ξπζκηδφκελν απφ ηηο ΑΚ 402-403 θαη δε κπνξεί λα δεηεζεί ζην δηπιάζην, αλ δελ θαηαξηηζζεί ε
ζχκβαζε. / γ) Γφζε ηνπ αξξαβψλα -> Γηα λα ζπζηαζεί ν αξξαβψλαο απαηηείηαη θαη παξάδνζε ηνπ
αληηθεηκέλνπ ηνπ αξξαβψλα· άξα, ε ζχκβαζε ηνπ αξξαβψλα είλαη παξαδνηηθή. Δπεηδή αληηθείκελν
ηνπ αξξαβψλα κπνξεί λα είλαη θάζε πξάγκα θαζψο θαη ε απαίηεζε, ε έλλνηα ηεο δφζεο -> • ζηα
θηλεηά πξάγκαηα έρεη ηελ έλλνηα ηεο παξάδνζεο ηεο λνκήο / • ζηα αθίλεηα ζεκαίλεη ηε
κεηαβίβαζε ηεο θπξηφηεηαο / • ζηηο απαηηήζεηο λνείηαη σο ε εθρψξεζή ηνπο.
ΗΗΗ. Έλλνκεο ζπλέπεηεο ζπζηάζεσο ηνπ αξξαβψλα
1. Αλψκαιε εμέιημε θχξηαο ελνρήο: Ο αξξαβψλαο επηθέξεη ηα έλλνκα απνηειέζκαηά ηνπ

(θαηάπησζε) ζε πεξίπησζε αλψκαιεο εμέιημεο ηεο θχξηαο ελνρήο. Η ηχρε ηνπ αξξαβψλα εμαξηάηαη
ηφζν απφ ηε κε εθηέιεζε ηεο θχξηαο ζχκβαζεο (ΑΚ 403 εδ. α') φζν θαη απφ ηελ πιεκκειή
εθπιήξσζή ηεο. Οπσζδήπνηε, ε αζέηεζε ησλ ελνρηθψλ ππνρξεψζεσλ πξέπεη λα είλαη ππαίηηα, αιιά
δελ απαηηείηαη πξφθιεζε δεκίαο.
2. Καηάπησζε αξξαβψλα: Αλ ζπληξέρεη πεξίπησζε ππαίηηαο πιεκκεινχο ή κε εθπιήξσζεο ηεο

θχξηαο ζχκβαζεο, ηφηε, αλ ππαίηηνο ήηαλ ν δφηεο, ράλεη ην αληηθείκελν ηνπ αξξαβψλα· ελψ αλ
ππαίηηνο ήηαλ ν ιήπηεο, ην απνδίδεη δηπιάζην ζην δφηε (ΑΚ 403 εδ. α'). Ο ρξφλνο θαηάπησζεο
νξίδεηαη κε αλαινγηθή εθαξκνγή ηεο ΑΚ 405. ΢ε πεξίπησζε πνπ ην αληηθείκελν ηνπ αξξαβψλα είλαη
θάπνην πξάγκα, ε θαηάπησζε έρεη ηηο αθφινπζεο ζπλέπεηεο -> • αλ ην αληηθείκελν είλαη
αληηθαηαζηαηφ, ν ιήπηεο ην απνθηά νξηζηηθά θαηά θπξηφηεηα ή απνδίδεη ζην δηπιάζην άιια
πξάγκαηα ηεο ίδηαο πνζφηεηαο θαη πνηφηεηαο, αλάινγα κε ην αλ ε θαηάπησζε έγηλε εηο βάξνο ηνπ
δφηε ή ηνπ ιήπηε αληηζηνίρσο. / • αλ ην αληηθείκελν είλαη αλαληηθαηάζηαην, ν ιήπηεο απνθηά
νξηζηηθά ηελ θπξηφηεηά ηνπ ή ην απνδίδεη ζηνλ δφηε καδί κε ρξεκαηηθφ πνζφ ίζν πξνο ηελ αμία ηνπ
αλαληηθαηάζηαηνπ αληηθεηκέλνπ ηνπ αξξαβψλα. ΢ε θάζε πεξίπησζε, ζεκαζία έρεη ε βνχιεζε ησλ
κεξψλ (ΑΚ 173, 200).
3. Πεξαηηέξσ απνδεκίσζε: AK 403 εδ. β' {ελδνηηθνχ δηθαίνπ}. Η απνδεκίσζε ζα δεηεζεί κε βάζε
ηηο γεληθέο δηαηάμεηο -> ν ελάγσλ ζα πξέπεη λα απνδείμεη θαη ην χςνο ηεο δεκίαο ηνπ, ην πνζφ ηεο
απνδεκίσζεο φκσο ζα κεησζεί θαηά ην πνζφ ηνπ αξξαβψλα.
4. Μαηαίσζε θαηάπησζεο: Αλ ε ζχκβαζε εθπιεξσζεί θαηά ηνλ πξνζήθνληα ηξφπν, ε θαηάπησζε

ηνπ αξξαβψλα καηαηψλεηαη. ΢ε απηή ηελ πεξίπησζε ν αξξαβψλαο είηε επηζηξέθεηαη (εθφζνλ είλαη
εηεξνεηδήο ζε ζρέζε κε ηελ θχξηα παξνρή ηνπ πξνζψπνπ πνπ ηνλ έδσζε) είηε ζπλππνινγίδεηαη θαη ην
πξφζσπν πνπ ηνλ έδσζε δίλεη ην ππφινηπν ηεο παξνρήο, εθφζνλ είλαη νκνεηδήο. Μαηαίσζε επέξρεηαη

θαη ζηελ πεξίπησζε θαηάξγεζεο ηεο ζχκβαζεο κε κεηαγελέζηεξε ζπκθσλία ησλ κεξψλ. Η ζρεηηθή
αμίσζε επηζηξνθήο ηνπ αξξαβψλα απνξξέεη απφ ηε ζχκβαζε ηνπ αξξαβψλα· αλ δελ έρεη απνθηεζεί ε
θπξηφηεηα ηνπ αξξαβψλα, απηφο πνπ ηνλ έδσζε έρεη ηφζν ηελ ελνρηθή φζν θαη ηελ εκπξάγκαηε
αμίσζε γηα επηζηξνθή ηνπ.
5. Γηθαζηηθή κείσζε ηνπ ππέξκεηξνπ αξξαβψλα: Δθαξκφδεηαη αλαινγηθά ε ΑΚ 409.
§20. Ζ πνηληθή ξήηξα
Η. Έλλνηα: Πνηληθή ξήηξα είλαη ε εθ κέξνπο ηνπ νθεηιέηε ηεο θχξηαο ελνρήο ππφζρεζε πξνο ην
δαλεηζηή φηη, αλ δελ εθπιεξψζεη θαζφινπ ή πξνζεθφλησο ηελ θχξηα παξνρή, ζα θαηαβάιεη ζ' απηφλ
άιιε παξνρή σο πνηλή. Σα ζπλεζέζηεξα είδε ηεο είλαη -> • εληζρπηηθή ξήηξα (ΑΚ 404) θαη ξήηξα
κεηακέιεηαο (=ε πνηλή θαηαπίπηεη, αλ ην κέξνο πνπ ηελ ππνζρέζεθε δελ πξνβεί ζηε ζχλαςε ηεο
θχξηαο ζχκβαζεο ή ππαλαρσξήζεη). / • γλήζηα θαη κε γλήζηα εληζρπηηθή ξήηξα (=απηνηειήο
ζχκβαζε ξήηξαο, ε νπνία δελ εμαξηάηαη θαη δελ απνβιέπεη ζηελ ελίζρπζε άιιεο ζχκβαζεο). ΢ηε κε
γλήζηα πνηληθή ξήηξα εθαξκφδνληαη αλαινγηθά νη ΑΚ 405 §1, 408 θαη 409. / • πνηληθή ξήηξα ππέξ
ηξίηνπ: ν νθεηιέηεο ππφζρεηαη φηη ζα εθπιεξψζεη ηελ θχξηα παξνρή πξνο ην δαλεηζηή-
αληηζπκβαιιφκελφ ηνπ, αιιά αλαιακβάλεη θαη ηελ ππνρξέσζε -ζε πεξίπησζε πνπ δελ εθπιεξψζεη
θαζφινπ ή πιεκκειψο ηελ παξνρή- λα θαηαβάιεη ηελ πνηλή ζε ηξίην πξφζσπν.
ΗΗ. Πξνυπνζέζεηο ζχζηαζεο ηεο πνηληθήο ξήηξαο: • Ύπαξμε έγθπξεο θχξηαο ελνρήο -> Η θχξηα
ελνρή κπνξεί λα απνξξέεη απφ ζχκβαζε, κνλνκεξή δηθαηνπξαμία (π.ρ. δηαζήθε) ή απφ ην λφκν·
κπνξεί λα είλαη θπζηθή ή αηειήο (ΑΚ 272 §2) ή λα είλαη ελνρή πξνο πξάμε ή παξάιεηςε. + ΑΚ 408
θαη 389 §2 / • ΢πλνκνιφγεζε πνηληθήο ξήηξαο -> Η πνηληθή ξήηξα ζπλνκνινγείηαη κε δηθαηνπξαμία,
ζπλήζσο ζχκβαζε· ππνβάιιεηαη ζηνλ ηχπν ζηνλ νπνίν ππνβάιιεηαη θαη ε δηθαηνπξαμία, απφ ηελ
νπνία απνξξέεη ε θχξηα ελνρή. Η ζχκβαζε ηεο πνηληθήο ξήηξαο κπνξεί λα ζπλνκνινγεζεί θη
αξγφηεξα απφ ηε δηθαηνπξαμία θαη κπνξεί λα έρεη θαη παξαδνηηθφ ραξαθηήξα.
ΗΗΗ. Καηάπησζε ηεο πνηλήο
1. Έλλνηα: Δίλαη ε πιήξσζε ηεο αλαβιεηηθήο αίξεζεο, ππφ ηελ νπνία ηεινχζε ε θαηαβνιή ηεο. Αλ
έρεη ζπζηαζεί έγθπξα ε πνηληθή ξήηξα, ε παξνρή πνπ απνηειεί ηελ πνηλή θαηαπίπηεη, δει. γίλεηαη
απαηηεηή απφ ην δαλεηζηή ηεο, κφλν αλ ν νθεηιέηεο δελ εθπιεξψλεη πξνζεθφλησο ή θαζπζηεξεί λα
εθπιεξψζεη ηελ θχξηα ελνρή απφ ππαηηηφηεηά ηνπ (ΑΚ 405 §1- δηάηαμε ελδνηηθνχ δηθαίνπ). Αληίζεηα
απφ ηελ ππαηηηφηεηα, φκσο, ε επέιεπζε ηεο δεκίαο ζην πξφζσπν ηνπ δαλεηζηή δελ απνηειεί
πξνυπφζεζε γηα ηελ θαηάπησζε ηεο πνηλήο (ΑΚ 405 §2). Αλ έρεη ζπκθσλεζεί δήιε κέξα γηα ηελ
εθπιήξσζε ηεο παξνρήο (ΑΚ 341 §1), ζα αξθεί ε παξέιεπζή ηεο γηα ηελ επέιεπζε ηεο ππεξεκεξίαο,
ρσξίο λα απαηηείηαη θαη φριεζε.
2. ΢πλέπεηεο ηεο θαηάπησζεο: • Πνηληθή ξήηξα γηα ηελ πεξίπησζε ηεο κε εθπιήξσζεο ηεο
παξνρήο (ΑΚ 406) -> Η αμίσζε ηνπ δαλεηζηή γηα ηελ θχξηα παξνρή δελ απνζβήλεηαη, αιιά
εμαθνινπζεί λα πθίζηαηαη αλαιινίσηε· απιψο ν δαλεηζηήο έρεη πιένλ ηε δηαδεπθηηθή επρέξεηα λα
δεηήζεη ηελ ηθαλνπνίεζε κηαο κφλν απφ ηηο δχν αμηψζεηο (είηε γηα ηελ πνηλή είηε γηα ηελ θχξηα
παξνρή). Αλ ν δαλεηζηήο επηιέμεη ηελ πξψηε ιχζε θαη απαηηήζεη πνηλή, ε αμίσζε γηα ηελ θχξηα
παξνρή απνζβήλεηαη (ΑΚ 406 §1)· αληηζέησο, αλ απαηηήζεη ηελ θχξηα παξνρή, ε αμίσζε γηα ηελ
πνηλή εμαθνινπζεί λα πθίζηαηαη κέρξη ηελ νινζρεξή θαη πξνζήθνπζα εθπιήξσζε ηεο θχξηαο
νθεηιήο. ΢ε πεξίπησζε κεξηθήο εθπιήξσζεο ηεο παξνρήο, ν δαλεηζηήο κπνξεί λα αμηψζεη ηφζν ηελ

εθπιήξσζε ηεο ππφινηπεο παξνρήο φζν θαη ηελ θαηαπεζνχζα πνηληθή ξήηξα· έρεη δε αμίσζε γηα ην
ζχλνιν ηεο πνηλήο. / • Πνηληθή ξήηξα γηα ηελ πεξίπησζε ηεο κε πξνζήθνπζαο ή κε έγθαηξεο
εθπιήξσζεο ηεο παξνρήο -> ΑΚ 407.
IV. Μείσζε ππέξκεηξεο πνηλήο
1. Πξνυπνζέζεηο: Οη ζπκβαιιφκελνη είλαη ειεχζεξνη λα δηακνξθψζνπλ ην χςνο ηεο πνηλήο, εθηφο αλ

απηφ πξνζθξνχεη ζε γεληθέο (ΑΚ 178-179) ή εηδηθέο δηαηάμεηο. Όκσο, ν λφκνο ζέηεη πεξηνξηζκνχο ζε
απηή ηελ ειεπζεξία κε ηελ ΑΚ 409. Πξνυπνζέζεηο ηεο δηάηαμεο απηήο είλαη -> α) λα ππάξρεη έγθπξε
ζχκβαζε ηεο πνηληθήο ξήηξαο ηεο ΑΚ 404 / β) ε πνηλή λα έρεη θαηαπέζεη θαη λα κελ έρεη
θαηαβιεζεί εθνχζηα απφ ηνλ νθεηιέηε ηεο / γ) ε πνηλή λα είλαη δπζαλάινγα κεγάιε, βάζεη ηηο
ζχγθξηζεο κεηαμχ ηεο θαηαπεζνχζαο πνηλήο κε ηε δεκία ηνπ δαλεηζηή απφ ηε κε εθπιήξσζε ή ηε κε
πξνζήθνπζα εθπιήξσζε ηεο παξνρήο πνπ νθείιεηαη θαηά ηελ θχξηα ελνρή· απαηηείηαη, πάλησο, θαη
κηα πνηνηηθή ζηάζκηζε ησλ εθαηέξσζελ ζπκθεξφλησλ θαη ησλ ζπλζεθψλ ππφ ηηο νπνίεο έιαβε ρψξα ε
ζπγθεθξηκέλε παξαβίαζε.
2. Μείσζε απφ ην δηθαζηήξην: Αλ ζπληξέρνπλ νη παξαπάλσ πξνυπνζέζεηο, ην δηθαζηήξην, κεηά απφ

ζρεηηθφ αίηεκα ηνπ νθεηιέηε, ζα κεηψζεη ηελ πνηλή ζην πξνζήθνλ κέηξν, δει. ζε χςνο πνπ ζα ηε
θέξεη ζε ηζνξξνπία πξνο ην ζθνπφ ηεο, δει. ηελ ςπρνινγηθή πίεζε ηνπ νθεηιέηε λα εθπιεξψζεη ηελ
παξνρή. Η ζρεηηθή απφθαζε ηνπ δηθαζηεξίνπ είλαη δηαπιαζηηθή.
3. ΢ρέζε ηεο ΑΚ 409 κε ζπλαθείο δηαηάμεηο: • ΑΚ 179 -> πξφθεηηαη γηα θχξηα δηάηαμε· φηαλ κέζσ
ηεο πνηληθήο ξήηξαο θαηαπηέδεηαη ν νθεηιέηεο ρσξίο λα ζπληξέρνπλ νη πξνυπνζέζεηο ηεο ΑΚ 179,
εθαξκφδεηαη σο επηθνπξηθή ε ΑΚ 409. / • ΑΚ 281 -> ζπκπιεξψλεη ηελ ΑΚ 409, αθνχ (ε πξψηε)
πξνζδηνξίδεη ηα φξηα άζθεζεο ηνπ δηθαηψκαηνο· ε ΑΚ 409 παξέρεη εμνπζία ζην δηθαζηή γηα ηε
δηάπιαζε ηεο ελνρήο απφ ηελ πνηληθή ξήηξα ζην πξνζήθνλ κέηξν, εθφζνλ ππάξρεη ηέηνην αίηεκα. Αλ,
φκσο, ν νθεηιέηεο έρεη πξνβάιεη ηελ έλζηαζε ηεο ΑΚ 281 θαη απηή θξηζεί βαζηθή, ν δηθαζηήο ζα
θεξχμεη ηελ άζθεζε ηνπ δηθαηψκαηνο ηνπ δαλεηζηή σο πξνο ηελ θαηαπεζνχζα πνηλή σο
θαηαρξεζηηθή θαηά ην ππεξβάιινλ θαη ζα ηνπ επηδηθάζεη ηελ πξνζήθνπζα πνηλή.
V. ΢ρέζε αξξαβψλα θαη πνηληθήο ξήηξαο: (A) Οκνηφηεηεο -> • πξφθεηηαη γηα παξεπφκελεο
ζπκθσλίεο πνπ απνζθνπνχλ ζηελ ελίζρπζε ηεο θχξηαο ελνρήο, ρσξίο ηελ νπνία δελ έρνπλ ηζρχ / •
εμππεξεηνχλ ηελ ελίζρπζε ηεο ζέζεο ηνπ δαλεηζηή απφ ηπρφλ αζπλέπεηα ηνπ νθεηιέηε. Μπνξεί λα
δνζεί (ζην πιαίζην ηεο ηδησηηθήο απηνλνκίαο- ΑΚ 361) ηφζν ζηνλ αξξαβψλα φζν θαη ζηελ πνηληθή
ξήηξα, ραξαθηήξαο επηηηκίνπ κεηακέιεηαο ή λα ρξεζηκνπνηεζνχλ θαη νη δχν ζεζκνί γηα απνδεηθηηθνχο
ιφγνπο (π.ρ. απαιιαγή ηνπ δαλεηζηή απφ ην βάξνο λα απνδείμεη ηε δεκία θαη είζπξαμε απφ απηφλ
κφλν ηεο πνηλήο => απνδεκησηηθφο ραξαθηήξαο). ΙΙ (Β) Γηαθνξέο -> • ν αξξαβψλαο δίλεηαη απφ ηνλ
έλα ζπκβαιιφκελν ζηνλ άιιν, ελψ ηελ πνηλή ηελ ππφζρεηαη ν έλαο ζηνλ άιιν / • ν αξξαβψλαο
ελεξγεί ακθηκεξψο, δει. ζε βάξνο θαη ησλ δχν ζπκβαιινκέλσλ, ελψ ε πνηληθή ξήηξα κνλνκεξψο,
δει. κφλν ζε βάξνο ηνπ ζπκβαιινκέλνπ πνπ ππφζρεηαη ηελ πνηλή: αλ ν ππνζρεζείο γίλεη ππαίηηα
αζπλεπήο, ππνρξενχηαη λα θαηαβάιεη ηελ πνηλή.

ΜΔΡΟ΢ ΣΡΙΣΟ
Η ΑΝΩΜΑΛΗ ΔΞΔΛΙΞΗ ΣΗ΢ ΔΝΟΥΗ΢
ΔΝΝΟΙΑ, ΜΟΡΦΔ΢ ΚΑΙ ΔΤΘΤΝΗ ΣΟΤ ΟΦΔΙΛΔΣΗ
§22. Έλλνηα θαη κνξθέο αλψκαιεο εμέιημεο
Η. Έλλνηα θαη κνξθέο: Όηαλ ε ελνρή δελ νδεγείηαη θπζηνινγηθά ζε απφζβεζε κε εθπιήξσζε ησλ
ππνρξεψζεσλ ηνπ νθεηιέηε θαη αληίζηνηρε ηθαλνπνίεζε ησλ δηθαησκάησλ ηνπ δαλεηζηή =>
• Αδπλακία παξνρήο -> ν νθεηιέηεο αδπλαηεί θαηά ην ρξφλν εθπιήξσζεο ηεο παξνρήο λα ηελ
εθπιεξψζεη απφ ιφγνπο ππνθεηκεληθνχο ή αληηθεηκεληθνχο, θπζηθνχο ή λνκηθνχο· ε αδπλακία κπνξεί
λα είλαη αξρηθή ή επηγελφκελε.
• Τπεξεκεξία ηνπ νθεηιέηε -> ν νθεηιέηεο θαζπζηεξεί λα εθπιεξψζεη ηελ παξνρή. Πξνυπνζέζεηο ηεο
είλαη λα ππάξρεη θαζπζηέξεζε ζηελ εθπιήξσζε ηεο παξνρήο θαη ε θαζπζηέξεζε λα νθείιεηαη ζε
ππαηηηφηεηα ηνπ νθεηιέηε. Απφ ηα παξαπάλσ πξνθχπηεη φηη ε παξνρή πξέπεη λα είλαη δπλαηή θαη ην
ρξένο ιεμηπξφζεζκν.
• Λνηπέο παξαβάζεηο -> κπνξεί ν νθεηιέηεο α) λα αξλείηαη ξεηά ή έκκεζα λα εθπιεξψζεη ηελ
παξνρή, παξφηη είλαη δπλαηή / β) λα εθπιεξψζεη πιεκκειψο, δει. κε πξνζεθφλησο ηελ παξνρή /
γ) λα εθπιεξψζεη πξνζεθφλησο θαη εκπξνζέζκσο ηελ θχξηα παξνρή, αιιά λα παξαβηάζεη
θάπνηα απφ ηηο παξεπφκελεο ππνρξεψζεηο / δ) λα εθπιεξψζεη εγθαίξσο θαη πξνζεθφλησο κηα
απφ ηηο θχξηεο παξνρέο, αιιά λα αδπλαηεί ή αξλείηαη ή θαζπζηεξεί λα εθπιεξψζεη ηελ άιιε / ε)
αλ ε παξνρή ζπλίζηαηαη ζε παξάιεηςε, λα παξαβηάζεη κε ζεηηθή ελέξγεηα άπαμ ή επαλεηιεκκέλα
ηελ ππνρξέσζή ηνπ.
• Τπεξεκεξία ηνπ δαλεηζηή -> φηαλ ν δαλεηζηήο αξλείηαη ή παξαιείπεη λα δερηεί ηελ πξνζθεξφκελε
παξνρή ή λα ζπκπξάμεη γηα ηελ εθπιήξσζε ηεο παξνρήο. Η απνδνρή ηεο παξνρήο απνηειεί δηθαίσκα
ηνπ δαλεηζηή· αλ, φκσο, θαη' εμαίξεζε, είλαη ππνρξεσκέλνο λα δερηεί ηελ παξνρή, ηφηε κε ηελ
παξάιεηςή ηνπ πεξηέξρεηαη φρη κφλν ζε ππεξεκεξία δαλεηζηή αιιά θαη ζε ππεξεκεξία νθεηιέηε.
ΗΗ. Ρχζκηζε ηνπ λφκνπ: ΑΚ 335 επ. / ΑΚ 340 επ. / ΑΚ 349 επ. / ΑΚ 380 επ. Η επζχλε ηνπ νθεηιέηε
ζεκειηψλεηαη, επίζεο, ζηηο ΑΚ 288 (ν νθεηιέηεο πξέπεη λα εθπιεξψζεη ηελ παξνρή πιήξσο θαη
εγθαίξσο, ιακβάλνληαη ππφςε ηα ζπκθέξνληα ηνπ δαλεηζηή θαη παξαιείπνληαο θαζεηί πνπ ζα
κπνξνχζε λα ηνλ δεκηψζεη· αλ παξαβηάζεη απηή ηελ ππνρξέσζε, νθείιεη λα απνθαηαζηήζεη ηε δεκία)
θαη 330 (θάζε αζέηεζε ησλ ππνρξεψζεσλ ηνπ νθεηιέηε δεκηνπξγεί επζχλε γηα απνθαηάζηαζε ηεο
δεκίαο, εθφζνλ ππάξρεη ππαηηηφηεηα).
§23. Δπζχλε ηνπ νθεηιέηε
Η. Ζ αξρή ηεο ηεθκαηξφκελεο ππαηηηφηεηαο: Γίλεηαη δεθηή ιφγσ δηαηάμεσλ, φπσο νη ΑΚ 336, 342
θαη 334, πνπ πεξηνξίδνπλ ηελ αξρή ηεο ππαηηηφηεηαο.
ΗΗ. Έλλνηα θαη βαζκνί ηνπ πηαίζκαηνο
1. Έλλνηα: Πηαίζκα ή ππαηηηφηεηα (ΑΚ 330) είλαη ν ςπρηθφο δεζκφο ηνπ πξνζψπνπ πξνο κηα
ελέξγεηά ηνπ ή πξνο ην απνηέιεζκα απηήο, ν νπνίνο δηθαηνινγεί ηε ζε βάξνο ηνπ κνκθή απφ ηελ
έλλνκε ηάμε κε ηε γέλεζε ζην πξφζσπφ ηνπ επζχλεο πξνο απνδεκίσζε. Ο ςπρηθφο απηφο δεζκφο
ζπλίζηαηαη είηε ζην φηη επηδίσμε ηελ ελέξγεηα απηή (δφινο) είηε ζην φηη δελ έιαβε ηα επηβαιιφκελα
κέηξα πξνο απνθπγή ηεο (ακέιεηα). Πξέπεη, ινηπφλ, λα ζπληξέρνπλ δχν ζηνηρεία -> • χπαξμε δεζκνχ

κεηαμχ ηεο παξάλνκεο ζπκπεξηθνξάο ελφο πξνζψπνπ θαη ηεο ςπρηθήο ζηάζεο πνπ ηήξεζε
απέλαληί ηεο, ψζηε ην απνηέιεζκα λα εκθαλίδεηαη σο ζπλέπεηα ηεο ηειεπηαίαο / • απνδνθηκαζία
ηνπ πξνζψπνπ απφ ηελ έλλνκε ηάμε (=> άηνκν ηθαλφ πξνο θαηαινγηζκφ).
2. Ηθαλφηεηα πξνο θαηαινγηζκφ (ΑΚ 331, 915-918): Πξφθεηηαη γηα ηελ ηθαλφηεηα ηνπ αηφκνπ λα
αληηιακβάλεηαη ηνλ δίθαην ή άδηθν ραξαθηήξα ηεο πξάμεο ηνπ, θαζψο έρεη ηελ θαηάιιειε
πλεπκαηηθή σξηκφηεηα θαη πγεία. Οη πεξηπηψζεηο έιιεηςεο ηθαλφηεηαο πξνο θαηαινγηζκφ είλαη -> •
αλειηθφηεηα (ΑΚ 331, 917 εδ. α') [αθαηαιφγηζηνη (ΑΚ 916) / • πεξηνξηζκέλα ηθαλνί πξνο
θαηαινγηζκφ (ΑΚ 917) θαη πιήξσο ηθαλνί πξνο θαηαινγηζκφ (ΑΚ 917 a contrario: φζνη
ζπκπιήξσζαλ ην 14ν έηνο ηεο ειηθίαο ηνπο, εθηφο αλ ζπληξέρεη θάπνηα απφ ηηο πξνυπνζέζεηο ηεο ΑΚ
915)]. / • θσθαιαιία (ΑΚ 331, 917 εδ. β') / • έιιεηςε ζπλείδεζεο ησλ πξαηηνκέλσλ - ςπρηθή ή
δηαλνεηηθή δηαηαξαρή (ΑΚ 915).
3. Γφινο: Δίλαη ε εθ κέξνπο ηνπ δξάζηε πξφβιεςε θαη απνδνρή ηνπ παξάλνκνπ απνηειέζκαηνο
νξηζκέλεο ζπκπεξηθνξάο, ηελ νπνία ν δξάζηεο επηρεηξεί, αλ θαη γλσξίδεη ηα πεξηζηαηηθά πνπ ηελ
θαζηζηνχλ παξάλνκε. Ο δφινο δηαθξίλεηαη ζε άκεζν (=αλ ν δξάζηεο επηδηψθεη ην απνηέιεζκα ηεο
ζπκπεξηθνξάο ηνπ ή πξνβιέπεη ηελ επέιεπζε ηνπ απνηειέζκαηνο σο αλαγθαία ζπλέπεηα ηεο
ζπκπεξηθνξάο ηνπ) ή ελδερφκελν.
4. Ακέιεηα: ΑΚ 330 εδ. β' + ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ α) είηε ν δξάζηεο πξνβιέπεη ην ελδερφκελν
επέιεπζεο ηνπ παξάλνκνπ απνηειέζκαηνο αιιά ειπίδεη φηη ζα ην απνθχγεη [ελζπλείδεηε ακέιεηα]
β) είηε, επεηδή δελ θαηαβάιιεη ηελ απαηηνχκελε πξνζνρή, δελ πξνβιέπεη θαζφινπ ην απνηέιεζκα
[αζπλείδεηε ακέιεηα]. Πξνθεηκέλνπ λα ππάξμεη ακέιεηα πξέπεη λα πθίζηαηαη ε εθ κέξνπο ηνπ δξάζηε
ηθαλφηεηα γεληθήο πξφβιεςεο ηνπ άκεζνπ απνηειέζκαηνο θαη ε απνηξνπή ηνπ ηειεπηαίνπ λα ήηαλ
δπλαηή κε ηελ θαηαβνιή ηεο απαηηνχκελεο επηκέιεηαο. Η ακέιεηα δηαθξίλεηαη, επίζεο, ζε βαξηά
(=φηαλ ε απφθιηζε απφ ην κέηξν ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπ κέζνπ ζπλεηνχ θαη επηκεινχο αλζξψπνπ
είλαη αζπλήζεο θαη ηδηαίηεξα κεγάιε => πεξηθξφλεζε ηνπ δξάζηε πξνο ηα αγαζά ησλ άιισλ) θαη
ειαθξά [δηαθξίλεηαη πεξαηηέξσ ζε ειαθξά αθεξεκέλε (=ην κέηξν ηεο επηκέιεηαο θξίλεηαη κε βάζε
ηελ επηκέιεηα πνπ θαηαβάιιεη ν κέζνο ζπλεηφο άλζξσπνο ηνπ θχθινπ ηνπ δξάζηε) θαη ειαθξά
ζπγθεθξηκέλε (=θξηηήξην γηα ηελ χπαξμε ακέιεηαο απνηειεί ε πξνζνρή πνπ ν δξάζηεο θαηαβάιιεη
ζπλήζσο θαηά ηε δηαρείξηζε ησλ δηθψλ ηνπ ππνζέζεσλ)].
ΗΗΗ. Σπρεξά θαη αλσηέξα βία: Σα γεγνλφηα πνπ βξίζθνληαη πέξα απφ ην δφιν θαη ηελ ακέιεηα
θαινχληαη ηπρεξά, επεηδή δελ πξνβιέθζεθαλ νχηε κπνξνχζαλ λα πξνβιεθζνχλ ή λα απνθεπρζνχλ
απφ έλαλ κέζν ζπλεηφ άλζξσπν (π.ρ. ζεηζκφο, πιεκκχξα, ε αλππαίηηα ζπκπεξηθνξά ηνπ νθεηιέηε
{θαηαζηξνθή παξνρήο ελψ θνηκάηαη})· ηπρεξφ, ηέινο, κπνξεί λα απνηειεί θαη ε ζπκπεξηθνξά ελφο
άιινπ (ηξίηνπ) πξνζψπνπ. Ωο αλσηέξα βία λνείηαη α) θαηά ηελ ππνθεηκεληθή ζεσξία -> θάζε
ηπρεξφ πνπ ζπλίζηαηαη ζε πεξηζηαηηθά, ηα νπνία είλαη απξφβιεπηα θαη αλαπφηξεπηα, αθφκε θαη κε
κέηξα άθξαο ζχλεζεο θαη επηκέιεηαο ηνπ νθεηιέηε (π.ρ. αηθλίδηα αζζέλεηά ηνπ) / β) θαηά ηελ
αληηθεηκεληθή ζεσξία -> φια ηα γεγνλφηα πνπ είλαη απφ ηε θχζε ηνπο αλαπφηξεπηα θαη επηπιένλ
απξφβιεπηα θαη εμσηεξηθά ζε ζρέζε κε ηνλ νθεηιέηε, δει. μέλα πξνο ηνλ θχθιν ησλ επηρεηξεκαηηθψλ
θαη νηθνλνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπ (π.ρ. πφιεκνο, επαλάζηαζε, απεξγία ππαιιήισλ ηεο
επηρείξεζεο απφ ηελ νπνία πξνκεζεχεηαη πξψηεο χιεο).
ΗV. Δπζχλε γηα πηαίζκα ηξίηνπ: • Δπζχλε γηα ην πηαίζκα ηνπ λφκηκνπ αληηπξνζψπνπ (ΑΚ 330 εδ.
α') -> Ωο λφκηκνο αληηπξφζσπνο ζε απηή ηε δηάηαμε λνείηαη φπνηνο έρεη αληηπξνζσπεπηηθή εμνπζία
απφ ην λφκν (ΑΚ 1510, 1603) ή απφ ιεηηνχξγεκα (ΑΚ 1918, 2020). Η επζχλε ηνπ
αληηπξνζσπεπφκελνπ ππάξρεη κφλν φηαλ ε ζπκπεξηθνξά ηνπ αληηπξνζψπνπ ζεκειηψλεη επζχλε απφ

πξνυθηζηάκελε ελνρή, φρη απφ αδηθνπξαμία. / • Δπζχλε γηα ην πηαίζκα ηνπ βνεζνχ εθπιήξσζεο
(ΑΚ 334 §1) -> Πξέπεη λα ζπληξέρνπλ νη εμήο πξνυπνζέζεηο: α) χπαξμε ελνρηθήο ζρέζεο κεηαμχ
δαλεηζηή θαη νθεηιέηε Ι β) αλάκεημε ηνπ βνεζνχ εθπιήξσζεο κε ηε βνχιεζε ηνπ νθεηιέηε =>
αλ ν βνεζφο ελεξγεί απηφβνπια, δελ πθίζηαηαη επζχλε ηνπ νθεηιέηε· αλ, φκσο, ν ηειεπηαίνο εγθξίλεη
κεηαγελέζηεξα ηηο πξάμεηο ηνπ πξνζψπνπ απηνχ, ν νθεηιέηεο επζχλεηαη γηα ηηο πξάμεηο ηνπ βνεζνχ (+
ΑΚ 238). Η βνχιεζε ηνπ νθεηιέηε πεξηιακβάλεηαη ζπλήζσο ζε νξηζκέλε ζρέζε πνπ ζπλδέεη ηα δχν
πξφζσπα (π.ρ. ζχκβαζε έξγνπ, εξγαζίαο, εληνιήο)· πάλησο, ε χπαξμε έγθπξεο ζπκβαηηθήο ζρέζεο
δελ είλαη αλαγθαία. Άξα, σο βνεζνί εθπιήξσζεο κπνξνχλ λα ραξαθηεξηζηνχλ θη άιια πξφζσπα, ηα
νπνία δε ζπλδένληαη κε ζπκβαηηθή ζρέζε πξνο ηνλ νθεηιέηε- π.ρ. κέιε ηεο νηθνγέλεηάο ηνπ, θίινη
θιπ. Ο νθεηιέηεο, ηέινο, δελ επζχλεηαη αλ ην πξφζσπν πνπ κεζνιαβεί θαηά ηελ εθπιήξσζε ηεο
ππνρξέσζεο είλαη κνλνπσιηαθή επηρείξεζε (π.ρ. ηαρπδξνκείν, αεξνπνξηθή εηαηξεία). Ι γ) ππαίηηα
ζπκπεξηθνξά ηνπ βνεζνχ εθπιήξσζεο => ε ζπκπεξηθνξά ηνπ βνεζνχ εθπιήξσζεο πξέπεη λα
ζπληζηά παξαβίαζε ελνρηθήο ππνρξέσζεο ηνπ νθεηιέηε· γηα λα ππάξμεη επζχλε ηνπ νθεηιέηε, πξέπεη
λα πθίζηαηαη πηαίζκα ηνπ βνεζνχ, ν βαζκφο ηνπ νπνίνπ θαζνξίδεηαη απφ ηε ζρέζε δαλεηζηή-
νθεηιέηε. Έηζη, αλ ν νθεηιέηεο επζχλεηαη αληηθεηκεληθά, δελ απαηηείηαη πηαίζκα ηνπ βνεζνχ· ελψ, αλ
ν νθεηιέηεο επζχλεηαη κφλν γηα δφιν ή βαξηά ακέιεηα (π.ρ. ΑΚ 499 §1· 732, 811), ην πηαίζκα ηνπ
βνεζνχ πξέπεη λα είλαη ηέηνηνπ βαζκνχ. Σέινο, ζε πεξίπησζε πνπ ν νθεηιέηεο επζχλεηαη γηα ηα
ηπρεξά, δελ απαηηείηαη πηαίζκα ηνπ βνεζνχ εθπιήξσζεο· πάλησο, ζε θακία πεξίπησζε δελ απαηηείηαη
πηαίζκα ηνπ ίδηνπ ηνπ νθεηιέηε (=ε επζχλε ηνπ θαηά ηελ ΑΚ 334 §1 είλαη αληηθεηκεληθή). Ι δ)
ζπλάθεηα κεηαμχ ηεο ππαίηηαο ζπκπεξηθνξάο ηνπ βνεζνχ εθπιήξσζεο θαη ησλ θαζεθφλησλ πνπ
ηνπ έρνπλ αλαηεζεί γηα ηελ εθπιήξσζε ηεο παξνρήο. Ι ε) ΢πλέπεηεο => Αλ ζπληξέρνπλ νη
παξαπάλσ πξνυπνζέζεηο, ν νθεηιέηεο επζχλεηαη γηα παξαβίαζε πξνυπάξρνπζαο ελνρηθήο
ππνρξέσζεο κε ηνλ ίδην ηξφπν πνπ ζα επζπλφηαλ, αλ ε ζπκπεξηθνξά πνπ ζπληζηά ηελ παξαβίαζε
ήηαλ δηθή ηνπ. Ο βνεζφο εθπιήξσζεο κπνξεί λα επζχλεηαη κφλν αδηθνπξαθηηθά, εθφζνλ ε πξάμε ηνπ
ζπληζηά αδηθνπξαμία· ζε απηή ηελ πεξίπησζε, ππάξρεη ελνρή εηο νιφθιεξν κεηαμχ νθεηιέηε θαη
βνεζνχ εθπιήξσζεο. Η χπαξμε αλαγσγηθνχ δηθαηψκαηνο εμαξηάηαη απφ ηε ζχκβαζε, ελψ αλ δελ
ππάξρεη ηέηνηα, κπνξεί λα εθαξκνζηεί ε ΑΚ 927.
V. ΢πκθσλίεο γηα επίηαζε ή κεηξηαζκφ ηεο επζχλεο:

• Δπίηαζε ηεο επζχλεο -> κπνξεί λα πξνβιέπεη είηε επζχλε ηνπ νθεηιέηε θαη γηα βαζκφ πηαίζκαηνο,
γηα ην νπνίν θαηά ην λφκν δελ έρεη επζχλε, είηε επζχλε ηνπ αθφκε θαη γηα ηπρεξά ή πεξηζηαηηθά
αλσηέξαο βίαο. Οη ζπκθσλίεο επίηαζεο ηεο επζχλεο είλαη θαη' αξρήλ έγθπξεο, εθηφο αλ αληηβαίλνπλ
ζε δηαηάμεηο αλαγθαζηηθνχ δηθαίνπ- π.ρ. ΑΚ 178-179 θαη 281.
• Μεηξηαζκφο ηεο επζχλεο -> κπνξεί λα πξνβιέπεη πιήξε απαιιαγή ηνπ νθεηιέηε γηα θάζε επζχλε
(=ξήηξα πεξί αλεπζχλνπ) ή επζχλε ηνπ νθεηιέηε γηα νξηζκέλν βαζκφ πηαίζκαηνο, ελψ ν λφκνο
πξνβιέπεη επζχλε γηα θάζε πηαίζκα. Αθφκε κπνξεί λα πξνβιέπεηαη είηε πνζνηηθφο πεξηνξηζκφο ηεο
επζχλεο είηε ρξνληθφο πεξηνξηζκφο· εηδηθά γηα ηνπο ρξνληθνχο πεξηνξηζκνχο, ην θχξνο ησλ
ζπκθσληψλ πνπ ηνπο πεξηέρνπλ ζα πξέπεη λα θξίλεηαη βάζεη ηεο ΑΚ 275. Σν θχξνο ησλ ζπκθσληψλ
κεηξηαζκνχ ηεο επζχλεο ξπζκίδεηαη απφ ηηο ΑΚ 332-333 θαη 334 §2. ΙΙ Δθ ησλ πζηέξσλ ζπκθσλία
κεηξηαζκνχ ηεο επζχλεο => είλαη έγθπξε, εθφζνλ αλαθέξεηαη ζε πξαγκαηηθά πεξηζηαηηθά πνπ
ζπλέβεζαλ ζην παξειζφλ. Απηφ γίλεηαη δεθηφ, δηφηη ζ' απηή ηελ πεξίπησζε, ε ζπκθσλία κεηξηαζκνχ
απνηειεί απαιινηξίσζε ηνπ γελλεκέλνπ θαη άξα πθηζηάκελνπ θαηά ηε ρξνληθή ζηηγκή ηεο
ζπκθσλίαο πεξηνπζηαθνχ δηθαηψκαηνο ηνπ δαλεηζηή πξνο απνδεκίσζε (+ ΑΚ 454) θαη επνκέλσο
απηφο δε ρξήδεη ηδηαίηεξεο πξνζηαζίαο, εθηφο αλ ε παξαίηεζε απηή πξνζθξνχεη ζηηο ΑΚ 178-179,
281.
• Οη απαιιαθηηθέο ξήηξεο -> α) Απαιιαγή απφ επζχλε γηα δφιν, βαξηά ή ειαθξά ακέιεηα => ΑΚ
332 §1. Άξα, ε εθ ησλ πξνηέξσλ ζπκθσλία γηα απαιιαγή ηνπ νθεηιέηε απφ ηελ επζχλε πνπ ππέρεη ζε
πεξίπησζε ειαθξάο ακέιεηαο είλαη θαη' αξρήλ έγθπξε (ΑΚ 332 §2) · ην ίδην ηζρχεη θαη γηα ηε

ζπκθσλία πνπ πεξηνξίδεη ηελ επζχλε ηνπ νθεηιέηε γηα ειαθξά ζπγθεθξηκέλε ακέιεηα, εθηφο αλ ε
ζπκθσλία νδεγεί ζε απαιιαγή ηνπ νθεηιέηε γηα ακέιεηα (ΑΚ 333). Ι β) Αθπξφηεηα ησλ
απαιιαθηηθψλ ξεηξψλ => Η εθ ησλ πξνηέξσλ ζπκθσλία, φκσο, ηνπ νθεηιέηε γηα απαιιαγή απφ
ειαθξά ακέιεηα είλαη άθπξε, αλ ζπληξέρεη θάπνηα απφ ηηο πξνυπνζέζεηο ηεο ΑΚ 332 §2: * αλ ν
δαλεηζηήο βξίζθεηαη ζηελ ππεξεζία ηνπ νθεηιέηε, ηδίσο φηαλ είλαη ππάιιειφο ηνπ / * αλ ε
επζχλε πξνέξρεηαη απφ ηελ άζθεζε επηρεηξήζεσο, γηα ηελ νπνία πξνεγήζεθε παξαρψξεζε ηεο
αξρήο- π.ρ. επηρεηξήζεηο γηα παξνρή ειεθηξηζκνχ, χδξεπζεο, ηειεθσλίαο θιπ / * αλ πξνζθξνχεη
ζηηο ΑΚ 178-179, 281, φπσο π.ρ. θάζε απαιιαθηηθή ζπκθσλία, αλ ε επζχλε απνξξέεη απφ πξνζβνιή
αγαζψλ ηεο πξνζσπηθφηεηαο (δσή, πγεία, ηηκή). Ι γ) Απαιιαγή απφ επζχλε γηα πξάμεηο ηνπ βνεζνχ
εθπιήξσζεο (ΑΚ 334 §2) => Δίλαη έγθπξε απαιιαθηηθή ξήηξα γηα θάζε βαζκφ πηαίζκαηνο, δει.
ξήηξα πεξί αλεπζχλνπ αθφκε θαη απφ δφιν ή βαξηά ακέιεηα. Αλ, φκσο, ζπληξέρεη θάπνηα
πξνυπφζεζε ηεο ΑΚ 332 §2, ηφηε θάζε ζπκθσλία απαιιαγήο ηνπ νθεηιέηε απφ ηελ επζχλε γηα
ππαίηηα ζπκπεξηθνξά ηνπ βνεζνχ εθπιήξσζεο είλαη άθπξε.
ΟΙ ΜΟΡΦΔ΢ ΑΝΩΜΑΛΗ΢ ΔΞΔΛΙΞΗ΢ ΣΗ΢ ΔΝΟΥΗ΢ ΔΙΓΙΚΟΣΔΡΑ
§24. Ζ αδπλακία παξνρήο
Η. Έλλνηα θαη κνξθέο αδπλακίαο: Αδπλακία παξνρήο πθίζηαηαη φηαλ ν νθεηιέηεο αδπλαηεί λα
εθπιεξψζεη ηελ παξνρή θαη αθνξά ηηο ελνρέο είδνπο θαη ηηο ελνρέο θαηαρξεζηηθνχ γέλνπο. Μπνξεί λα
εκθαληζηεί κε ηηο εμήο κνξθέο ->
• Φπζηθή αδπλακία: φηαλ θαηά ηνπο θπζηθνχο λφκνπο είλαη αδχλαηε ε εθπιήξσζε ηεο παξνρήο.
• Ννκηθή αδπλακία: φηαλ ε θαηά ηνπο θπζηθνχο λφκνπο δπλαηή παξνρή δε κπνξεί λα εθπιεξσζεί
ιφγσ λνκηθψλ θσιπκάησλ.
• Οηθνλνκηθή αδπλακία: φηαλ ε εθπιήξσζε ηεο παξνρήο είλαη κελ ζεσξεηηθά δπλαηή, κπνξεί φκσο
λα πξαγκαηνπνηεζεί κε δαπάλεο ππεξβνιηθά κεγάιεο θαη κε δπζαλάινγεο νηθνλνκηθέο ζπζίεο, νη
νπνίεο δελ βξίζθνληαη ζε θακία ζρέζε κε ην απνηέιεζκα πνπ επηδηψθεηαη απφ ηα κέξε, ζην πιαίζην
ηεο έλλνκεο ζρέζεο πνπ ζπλήςαλ, ψζηε λα κε κπνξεί λα αμησζεί θαηά ηελ θαιή πίζηε ε εθπιήξσζή
ηεο απφ ηνλ νθεηιέηε.
• Ζζηθή αδπλακία: φηαλ ε εθπιήξσζε ηεο παξνρήο ζίγεη βάλαπζα ην εζηθφ ή ζπλαηζζεκαηηθφ θφζκν
ηνπ νθεηιέηε, ψζηε λα κελ είλαη δπλαηφ θαηά ηελ θαιή πίζηε λα αμησζεί απφ απηφλ εθπιήξσζή ηεο.
• Αληηθεηκεληθή θαη ππνθεηκεληθή αδπλακία: Αληηθεηκεληθή αδπλακία ππάξρεη, φηαλ ε εθπιήξσζε
ηεο παξνρήο είλαη αδχλαηε φρη κφλν γηα ην ζπγθεθξηκέλν νθεηιέηε, αιιά θαη γηα νπνηνλδήπνηε άιιν.
• Οιηθή θαη κεξηθή αδπλακία: Οιηθή είλαη ε αδπλακία, φηαλ εθηείλεηαη ζε φιε ηελ παξνρή, ελψ
κεξηθή φηαλ αθνξά κφλν θάπνην ηκήκα ηεο. ΢ηελ πεξίπησζε κεξηθήο αδπλακίαο, ν νθεηιέηεο
εμαθνινπζεί λα νθείιεη ην δπλαηφ κέξνο ηεο παξνρήο, ελψ σο πξνο ην αδχλαην επέξρνληαη αλαιφγσο
νη ζπλέπεηεο ηεο (αλ)ππαίηηαο αδπλακίαο. ΢ε νξηζκέλεο κφλν πεξηπηψζεηο (π.ρ. ΑΚ 337) ε κεξηθή
αδπλακία παξνρήο επεξεάδεη θαη ηελ εθπιήξσζε ηνπ δπλαηνχ κέξνπο ηεο παξνρήο.
• Αδπλακία παξνρήο πνπ ζπλίζηαηαη ζε παξάιεηςε: Η παξνρή πνπ ζπλίζηαηαη ζε ζηηγκηαία
παξάιεηςε θαζίζηαηαη αδχλαηε, αλ ν νθεηιέηεο επηρεηξήζεη νξηζκέλε πξάμε πνπ ζπληζηά παξάβαζε
ηεο ζρεηηθήο ππνρξέσζήο ηνπ. Αληίζεηα, ε παξάβαζε κηαο δηαξθνχο παξάιεηςεο δελ επηθέξεη
αδπλακία παξνρήο, αθνχ ν νθεηιέηεο κπνξεί λα εμαλαγθαζηεί ζε παξάιεηςε ζην κέιινλ => ζεηηθή
παξαβίαζε ηεο ζρεηηθήο ππνρξέσζεο.
ΗΗ. Αξρηθή θαη επηγελφκελε αδπλακία: • Αξρηθή είλαη ε αδπλακία, φηαλ απηή πθίζηαηαη θαηά ην
ρξφλν γέλεζεο ηεο ελνρήο θαη εμαθνινπζεί λα ππάξρεη θαηά ην ρξφλν εθπιήξσζεο (π.ρ. ν πσιεηήο
ππφζρεηαη λα πσιήζεη θαη λα κεηαβηβάζεη θαηά θπξηφηεηα έλα πξάγκα πνπ είλαη ήδε νινζρεξψο

θαηεζηξακκέλν)· αλ θαηά ην ρξφλν εθπιήξσζεο δελ πθίζηαηαη πιένλ ε αδπλακία, ηφηε δε ζπληξέρεη
αδπλακία παξνρήο. ΙΙ α) Τπαίηηα αξρηθή αδπλακία (ΑΚ 362 εδ. α') -> Πεξηιακβάλεη θάζε
θαηεγνξία αδπλακίαο απφ ηηο αλαθεξφκελεο παξαπάλσ. Η ζχκβαζε κε αληηθείκελν παξνρή αδχλαηε
είλαη έγθπξε θαη ν νθεηιέηεο ππνρξενχηαη ζε θαηαβνιή απνδεκίσζεο, πνπ ζπλίζηαηαη ζην ζεηηθφ
δηαθέξνλ (=φ,ηη ζα είρε ν δαλεηζηήο αλ ήηαλ δπλαηή ε εθπιήξσζε ηεο ζχκβαζεο). Αλ ε αξρηθή
αδπλακία είλαη κεξηθή εθαξκφδεηαη ε ΑΚ 337 (ΑΚ 362 εδ. β').
β) Αλππαίηηα αξρηθή αδπλακία -> ΑΚ 363 εδ. α'. Η επζχλε ηνπ νθεηιέηε είλαη λφζνο αληηθεηκεληθή,
θαζψο απηφο ππνρξενχηαη λα απνδείμεη ηελ έιιεηςε πηαίζκαηφο ηνπ. + ΑΚ 363 εδ. β': Αλ παξαβηάζεη
ηελ ππνρξέσζε απηή, νθείιεη απνδεκίσζε. Σέινο, αλ ν δαλεηζηήο γλψξηδε ή φθεηιε λα γλσξίδεη φηη ε
παξνρή ήηαλ αδχλαηε, ηφηε εθαξκφδεηαη αλαιφγσο ε ΑΚ 300, ζχκθσλα κε ηελ ΑΚ 364.
γ) Παξνρή αληίζεηε ζε απαγνξεπηηθή δηάηαμε ηνπ λφκνπ (ΑΚ 365) -> Η ζχκβαζε πνπ πξνβιέπεη
ηελ απαγνξεπκέλε παξνρή είλαη έγθπξε, αιιά επεηδή ππάξρεη αδπλακία παξνρήο ν νθεηιέηεο
ππνρξενχηαη ζε απνδεκίσζε, ε νπνία ζπλίζηαηαη ζην ζεηηθφ δηαθέξνλ (ΑΚ 365, 362 εδ. α'). Δπίζεο,
εθαξκνδφληαη θαη νη ΑΚ 362 εδ. β', 363 θαη 364, ζηηο νπνίεο παξαπέκπεη ε ΑΚ 365.
• Δπηγελφκελε είλαη ε αδπλακία, φηαλ επήιζε κεηά ην ρξφλν γέλεζεο ηεο ελνρήο θαη εμαθνινπζεί λα
πθίζηαηαη θαηά ην ρξφλν εθπιήξσζεο ηεο ηειεπηαίαο· κπνξεί λα είλαη ππαίηηα ή αλππαίηηα. Τπαίηηα
αδπλακία ππάξρεη, φηαλ ε κε δπλαηφηεηα εθπιήξσζεο ηεο παξνρήο νθείιεηαη ζε πηαίζκα ηνπ
νθεηιέηε ή ησλ πξνζψπσλ γηα ηε ζπκπεξηθνξά ησλ νπνίσλ θέξεη επζχλε (ΑΚ 330 εδ. α', 334 §1). Ο
απαηηνχκελνο βαζκφο πηαίζκαηνο εμαξηάηαη απφ ηηο εηδηθέο δηαηάμεηο πνπ δηέπνπλ ηελ ελνρή απφ ηελ
νπνία απνξξέεη ε παξνρή (βι. ΑΚ 714, 731 εδ. α', 746, 811) ή απφ ηηο έγθπξεο ζπκθσλίεο γηα κείσζε
ή επίηαζε ηεο επζχλεο ηνπ νθεηιέηε (βι. ΑΚ 332-333, 334 §2).
Αλ ε επηγελφκελε αδπλακία παξνρήο είλαη ππαίηηα, ηφηε ν νθεηιέηεο πξέπεη λα θαηαβάιεη σο
απνδεκίσζε ην ζεηηθφ δηαθέξνλ (ΑΚ 335) + ΑΚ 336 εδ. α'.
Αλ ε επηγελφκελε αδπλακία είλαη απιψο κεξηθή, ηφηε ν νθεηιέηεο εμαθνινπζεί λα νθείιεη ην
εθπιεξψζηκν κέξνο ηεο παξνρήο· φκσο, γηα ην ππφινηπν κέξνο νθείιεη απνδεκίσζε, εθηφο αλ ε
αδπλακία είλαη αλππαίηηα. + ΑΚ 337: Σν δηθαίσκα απνπνίεζεο αζθείηαη κε κνλνκεξή απεπζπληέα
πξνο ηνλ νθεηιέηε δήισζε ηνπ δαλεηζηή θαη κέζα ζε εχινγε πξνζεζκία απφ ηελ πξνζθνξά ή
πξφζθιεζε ηνπ νθεηιέηε πξνο ην δαλεηζηή λα δειψζεη αλ ζα απνθξνχζεη ηε κεξηθή εθπιήξσζε
(=>δηαπιαζηηθφ δηθαίσκα). Αλ ε κεξηθή αδπλακία ηνπ νθεηιέηε είλαη αλππαίηηα, ηφηε ν δαλεηζηήο δε
δηθαηνχηαη λα δεηήζεη απνδεκίσζε γηα ηελ αδπλακία, αιιά πξέπεη λα δερηεί ηε κεξηθή ηνπιάρηζηνλ
εθπιήξσζε ηεο παξνρήο.
Αλ ε επηγελφκελε αδπλακία είλαη αλππαίηηα, ηφηε ν νθεηιέηεο απαιιάζζεηαη απφ θάζε ππνρξέσζε
(ΑΚ 336 εδ. α'). Όκσο, γελλψληαη δχν ππνρξεψζεηο γηα ηνλ απαιιαζζφκελν νθεηιέηε => * λα
εηδνπνηήζεη ην δαλεηζηή ακέζσο κφιηο πιεξνθνξεζεί ηελ αδπλακία γηα εθπιήξσζε (ΑΚ 336 εδ.
β')· παξάβαζε ηεο ππνρξέσζεο απηήο δεκηνπξγεί επζχλε ηνπ νθεηιέηε γηα απνθαηάζηαζε ηεο δεκίαο
πνπ ηπρφλ πξνήιζε / * λα απνδψζεη ζην δαλεηζηή ην ηπρφλ πεξηειζφλ (ΑΚ 338). Πεξηειζφλ είλαη
θάζε πεξηνπζηαθή σθέιεηα, ε νπνία πεξηήιζε ζηνλ νθεηιέηε ζπλεπεία ηνπ γεγνλφηνο ηεο αλππαίηηαο
αδπλακίαο κε βάζε ηελ αξρή ηεο πξφζθνξεο ζπλάθεηαο κεηαμχ αηηίνπ-απνηειέζκαηνο θαη ε νπνία
απνηειεί αμία πνπ ππεηζήιζε νιηθά ή κεξηθά ζηε ζέζε ηεο αδχλαηεο παξνρήο. ΢εκεηψλεηαη φηη ε
αμίσζε ηεο ΑΚ 338 δελ ππάγεηαη ζηηο ΑΚ 904 επ. θαη ηδίσο ζηελ ΑΚ 909.
ΗΗΗ. Πιαζκαηηθή αδπλακία παξνρήο (ΑΚ 339): Η άπξαθηε πάξνδνο ηεο πξνζεζκίαο (ΑΚ 339 εδ. β')
εμνκνηψλεηαη κε ππαίηηα αδπλακία παξνρήο θαη κεηαηξέπεη ηελ αξρηθή παξνρή ζε παξνρή
απνδεκηψζεσο.
IV. Οξηζηηθή θαη παξνδηθή αδπλακία: Οξηζηηθή είλαη ε αδπλακία, ε νπνία καηαηψλεη ηειεησηηθά
ηελ εθπιήξσζε ηεο παξνρήο (π.ρ. νινζρεξήο θαηαζηξνθή ηνπ αληηθεηκέλνπ ηεο παξνρήο)· αληίζεηα,
παξνδηθή είλαη ε αδπλακία, ε νπνία εκπνδίδεη γηα νξηζκέλν ρξνληθφ δηάζηεκα ηελ εθπιήξσζε ηεο

παξνρήο (π.ρ. επίηαμε ηνπ αληηθεηκέλνπ ηεο παξνρήο). Αλ ε πξνζσξηλή αδπλακία είλαη αλππαίηηα,
απνηειεί απιή θαζπζηέξεζε ηεο εθπιήξσζεο ηεο ζχκβαζεο, ε νπνία απαιιάζζεη πξνζσξηλά ηνλ
νθεηιέηε· αλ, φκσο, είλαη ππαίηηα, ηφηε ππάξρεη ππεξεκεξία ηνπ νθεηιέηε. Δπνκέλσο, αδπλακία
παξνρήο είλαη κφλν ε νξηζηηθή. Πάλησο, ζηηο εμήο πεξηπηψζεηο ε παξνδηθή αδπλακία εμνκνηψλεηαη κε
νξηζηηθή -> • ζηηο ζπκβάζεηο αθξηβφρξνλεο εθπιήξσζεο (=κπνξνχλ λα εθπιεξσζνχλ ζε νξηζκέλν
κφλν ρξνληθφ ζεκείν ή δηάζηεκα, δηφηη δηαθνξεηηθά ε παξνρή είλαη άρξεζηε γηα ηνπο ζθνπνχο ηνπ
δαλεηζηή) / θαη • φηαλ απηφ επηβάιιεηαη απφ ηελ θαιή πίζηε (ΑΚ 288).
§25. Τπεξεκεξία ηνπ νθεηιέηε
Η. Έλλνηα θαη πξνυπνζέζεηο: Τπεξεκεξία ηνπ νθεηιέηε πθίζηαηαη φηαλ απηφο απφ ππαηηηφηεηά ηνπ
δελ εθπιεξψλεη εκπξφζεζκα ηελ παξνρή, αιιά απηή εμαθνινπζεί λα είλαη δπλαηή. Δίλαη δπλαηή κφλν
ζηηο ελνρέο κε ζεηηθή παξνρή, φρη ζε παξνρέο πνπ ην αληηθείκελφ ηνπο ζπλίζηαηαη ζε παξάιεηςε. Οη
πξνυπνζέζεηο ηεο ππεξεκεξίαο ηνπ νθεηιέηε είλαη ->
• Ύπαξμε έγθπξεο ελνρήο
• Λεμηπξφζεζκε παξνρή: Πξέπεη λα έρεη επέιζεη ν ρξφλνο εθπιήξσζεο ηεο παξνρήο θαηά ΑΚ 323-
324. Η παξνρή δελ είλαη ιεμηπξφζεζκε φηαλ ηειεί ππφ αλαβιεηηθή αίξεζε ή πξνζεζκία· επίζεο, δελ
επέξρεηαη ππεξεκεξία, εθφζνλ ν νθεηιέηεο πξνβάιιεη θαηά ηεο αμίσζεο ηνπ δαλεηζηή ηηο
αλαηξεπηηθέο ή αλαβιεηηθέο ελζηάζεηο πνπ έρεη (π.ρ. έλζηαζε επίζρεζεο, παξαγξαθήο θ.ά.).
• Καζπζηέξεζε ηεο παξνρήο: Η ιεμηπξφζεζκε παξνρή πξέπεη λα κελ έρεη εθπιεξσζεί αθφκα.
• Όριεζε ή δήιε εκέξα: Όριεζε είλαη ε πξφζθιεζε ηνπ δαλεηζηή πξνο ηνλ νθεηιέηε λα εθπιεξψζεη
ηελ παξνρή. Απνηειεί νηνλεί δηθαηνπξαμία θαη επηθέξεη δηάπιαζε ηεο ελνρήο· αζθείηαη κε άηππε
απεπζπληέα δήισζε βνπιήζεσο, δηθαζηηθά ή εμψδηθα (ΑΚ 340). Μπνξεί λα είλαη ξεηή ή λα
πξνθχπηεη απφ ζπγθεθξηκέλεο πξάμεηο ηνπ δαλεηζηή. Γελ απαηηείηαη φριεζε, φηαλ γηα ηελ εθπιήξσζε
ηεο παξνρήο έρεη ζπκθσλεζεί νξηζκέλε κέξα (ΑΚ 341 §1), νπφηε ν νθεηιέηεο θαζίζηαηαη
ππεξήκεξνο απφ ηελ παξέιεπζε ηεο κέξαο απηήο. Η δήιε εκέξα κπνξεί λα έρεη ηαρζεί κε ζπκθσλία
ησλ κεξψλ, απφ ην λφκν ή δηθαζηηθή απφθαζε (=>δηαζηαιηηθή εξκελεία ηεο δηάηαμεο). + ΑΚ 341
§2.
• Πηαίζκα ηνπ νθεηιέηε (ΑΚ 330 εδ. α', 334 §1). Ο απαηηνχκελνο βαζκφο πηαίζκαηνο εμαξηάηαη απφ
ηηο εηδηθέο δηαηάμεηο πνπ δηέπνπλ ηελ ελνρή, απφ ηελ νπνία απνξξέεη ε παξνρή (π.ρ. ΑΚ 499 §1, 714,
746, 823) ή απφ ηηο έγθπξεο ζπκθσλίεο γηα κείσζε ή επίηαζε ηεο επζχλεο ηνπ νθεηιέηε (ΑΚ 332-
334). Η ππαηηηφηεηα ηνπ νθεηιέηε ή ησλ πξνζψπσλ γηα ηα νπνία επζχλεηαη ηεθκαίξεηαη (ΑΚ 342).
ΗΗ. Έλλνκεο ζπλέπεηεο ηεο ππεξεκεξίαο
1. Τπνρξέσζε ηνπ νθεηιέηε πξνο παξνρή θαη απνδεκίσζε: Ο ππεξήκεξνο νθεηιέηεο εμαθνινπζεί
λα νθείιεη ηελ θαζπζηεξνχκελε παξνρή, αιιά επηπιένλ θαη απνδεκίσζε γηα ηε δεκία απφ ηελ
θαζπζηέξεζε (ΑΚ 343 §1)· ε απνδεκίσζε θαιχπηεη θάζε δεκία ηνπ δαλεηζηή ζεηηθή θαη απνζεηηθή.
Απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα λα ππάξμεη ππνρξέσζε απνδεκίσζεο είλαη ε θαζπζηέξεζε λα
πξνθάιεζε νπζηαζηηθά ηε δεκία (=>αηηηψδεο ζπλάθεηα). Η ΑΚ 343 §1 εθαξκφδεηαη θαη ζηελ
πεξίπησζε ηεο κεξηθήο ππεξεκεξίαο + ΑΚ 343 §2, 337· θπξίσο ν δαλεηζηήο δελ ππνρξενχηαη λα
δερηεί ην κέξνο ηεο παξνρήο, αλ θάηη ηέηνην δελ ελαξκνλίδεηαη πξνο ηα ζπκθέξνληά ηνπ.
2. Γηθαίσκα ηνπ δαλεηζηή πξνο απφθξνπζε ηεο παξνρήο (ΑΚ 343 §2): Ο δαλεηζηήο κπνξεί λα
δειψζεη θαη αλεμάξηεηα απφ ηε ζρεηηθή πξφζθιεζε ή πξνζθνξά ηνπ νθεηιέηε αλ ζα δερηεί ηελ
θαζπζηεξεκέλε εθπιήξσζε ηεο παξνρήο. Η έιιεηςε ζπκθέξνληνο, πάλησο, πξέπεη λα πξνήιζε απφ
ηελ ππεξεκεξία ηνπ νθεηιέηε θαη φρη απφ άιινπο ιφγνπο.

3. Τπνρξέσζε ηνπ νθεηιέηε γηα ηφθν ππεξεκεξίαο: ΑΚ 345 εδ. α' -> Ο δαλεηζηήο κπνξεί κάιηζηα
λα δεηήζεη κε αλαγλσξηζηηθή αγσγή λα αλαγλσξηζηεί ε νθεηιή ηφθσλ απφ ηε ζηηγκή ηεο ππεξεκεξίαο
πνπ επήιζε κε ηελ παξέιεπζε ηεο δήιεο κέξαο πξνο εθπιήξσζε ηεο παξνρήο ή κεηά απφ φριεζε ηνπ
δαλεηζηή πξνο ηνλ νθεηιέηε. + ΑΚ 345 εδ. β' -> Δπηηξέπεη ζην δαλεηζηή λα αλαδεηήζεη κφλν ηελ
επηπιένλ ζεηηθή δεκία θαη φρη ην επηπιένλ δηαθπγφλ θέξδνο· πάλησο, αλ πξφθεηηαη γηα νθεηιή απφ
αδηθνπξαμία, είλαη λνκηθά βάζηκε ε αμίσζε γηα ην δηαθπγφλ θέξδνο απφ ηε κε εθκεηάιιεπζε ι.ρ.
θαηαζηήκαηνο ηνπ δεκησζέληνο εμαηηίαο ησλ δεκηψλ απηψλ.
4. Δπίηαζε ηεο επζχλεο ηνπ ππεξήκεξνπ νθεηιέηε (ΑΚ 344): Ο νθεηιέηεο απαιιάζζεηαη απφ ηελ
επζχλε απηή κφλν αλ απνδείμεη φηη ε δεκία ζα επεξρφηαλ, έζησ θη αλ ε παξνρή εθπιεξσλφηαλ
έγθαηξα· πξνυπνηίζεηαη, επίζεο, φηη ε δεκία ηειεί ζε αηηηψδε ζπλάθεηα κε ην ηπραίν γεγνλφο. Η
πξαθηηθή ζπλέπεηα ηεο ΑΚ 344 είλαη φηη, αλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ππεξεκεξίαο ε παξνρή θαηαζηεί
αδχλαηε νιηθά ή κεξηθά γηα ιφγνπο πνπ θαιχπηνληαη απφ απηήλ (δει. γηα θάζε κνξθή πηαίζκαηνο
ηνπ νθεηιέηε), ν νθεηιέηεο ρξσζηάεη απνδεκίσζε γηα κε εθπιήξσζε. + ΑΚ 347 -> ρξφλνο πνπ
ιακβάλεηαη σο βάζε ππνινγηζκνχ είλαη ηνπιάρηζηνλ ν ρξφλνο θαηαζηξνθήο ηεο παξνρήο ή θαη
κεηαγελέζηεξνο· απνθαηάζηαζε ηεο πεξαηηέξσ ζεηηθήο δεκίαο, ηελ νπνία απνδεηθλχεη ν δαλεηζηήο,
δελ απνθιείεηαη.
5. Άξζε ηεο ππεξεκεξίαο ηνπ νθεηιέηε: Δίλαη ε παχζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο ππεξεκεξίαο γηα ην
κέιινλ. Άξζε ηεο ππεξεκεξίαο επηθέξνπλ -> • ε πιήξεο εθπιήξσζε ηεο ελνρήο, πνπ πεξηιακβάλεη
θαη θαηαβνιή ηεο ηπρφλ νθεηιφκελεο ιφγσ ηεο ππεξεκεξίαο απνδεκηψζεσο ή ησλ ηφθσλ
ππεξεκεξίαο / • ε ππεξεκεξία ηνπ δαλεηζηή (ΑΚ 349 επ.) / • ε απφζβεζε ηεο ελνρήο (π.ρ. ιφγσ
ζχγρπζεο) / • ε παξνρή λέαο πξνζεζκίαο γηα ηελ εθπιήξσζε ηεο παξνρήο / • ε ζπκθσλία κεηαμχ
δαλεηζηή θαη νθεηιέηε (π.ρ. ζχκβαζε άθεζεο ρξένπο- ΑΚ 454). Η επέιεπζε γεγνλφηνο, πνπ θαζηζηά
δηθαηνινγεκέλε ηελ θαζπζηέξεζε εθ κέξνπο ηνπ νθεηιέηε θαη ην νπνίν ζα απέηξεπε ηελ πεξηέιεπζή
ηνπ ζε ππεξεκεξία, δελ αίξεη ηελ ήδε επειζνχζα ππεξεκεξία.
ΗΗΗ. Αλππαίηηα θαζπζηέξεζε
1. Οθεηιή παξνρήο: Αλ ε θαζπζηέξεζε εθπιήξσζεο ηεο παξνρήο είλαη αλππαίηηα, ν νθεηιέηεο

εμαθνινπζεί λα νθείιεη ηελ παξνρή, αιιά δε βαξχλεηαη κε ηηο πξναλαθεξζείζεο έλλνκεο ζπλέπεηεο
(βι. θαη ΑΚ 342). Καη' εμαίξεζε, επηπιένλ έλλνκεο ζπλέπεηεο ζηελ αλππαίηηα θαζπζηέξεζε
επέξρνληαη ζηηο πεξηπηψζεηο ησλ ΑΚ 346, 348.
2. Σφθνη επηδηθίαο ζε πεξίπησζε ρξεκαηηθήο νθεηιήο: Ο νθεηιέηεο ιεμηπξφζεζκεο ρξεκαηηθήο

νθεηιήο, έζησ θη αλ δελ είλαη ππεξήκεξνο (=φηαλ ε θαζπζηέξεζε εθπιήξσζεο δελ νθείιεηαη ζε
πηαίζκα ηνπ) νθείιεη λφκηκνπο ηφθνπο απφ ην ρξφλν επίδνζεο ηεο θαηαςεθηζηηθήο αγσγήο (ηφθνπο
επηδηθίαο)· ηπρφλ θαζπζηέξεζε ζηελ άζθεζε ηεο αγσγήο γηα ηελ αλαδήηεζε ηφθσλ δελ θαζηζηά
θαηαρξεζηηθή ηελ άζθεζε ηνπ ζρεηηθνχ δηθαηψκαηνο. Η ζρεηηθή ππνρξέσζε βαξχλεη θαη ηνλ
ππεξήκεξν δσξεηή, ν νπνίνο φκσο δελ νθείιεη ηφθνπο ππεξεκεξίαο (ΑΚ 500). ΢εκεηψλεηαη, ηέινο,
φηη ε επίδνζε απιήο αλαγλσξηζηηθήο αγσγήο δελ έρεη σο ζπλέπεηα ηελ έλαξμε ηνθνθνξίαο νχηε θαηά
ηελ ΑΚ 345 νχηε θαηά ηελ ΑΚ 346.
3. Αδπλακία απφδνζεο πξάγκαηνο θαη' είδνο νξηζκέλνπ θαηά ηελ επηδηθία: ΑΚ 348 §1 -> ν
νθεηιέηεο δελ πξέπεη λα βαξχλεηαη κε πηαίζκα σο πξνο ηελ εθπιήξσζή ηεο. Αλ είλαη ππεξήκεξνο
νθεηιέηεο θαη ιφγσ ππεξεκεξίαο (ΑΚ 344) ή απφ ηελ ελνρηθή ζρέζε ππέρεη κεγαιχηεξε επζχλε, ν
δαλεηζηήο κπνξεί λα κελ αμηψζεη ηα απνξξένληα απφ απηή ηε κεγαιχηεξε επζχλε· επίζεο, ν
νθεηιέηεο δηθαηνχηαη λα απαηηήζεη απφδνζε ησλ δαπαλψλ, ζηηο νπνίεο ππνβιήζεθε γηα ην νθεηιφκελν

πξάγκα, κε βάζε ηηο δηαηάμεηο πεξί δηεθδηθεηηθήο αγσγήο (ΑΚ 348 §2).
§26. Λνηπέο παξαβάζεηο εθ κέξνπο ηνπ νθεηιέηε
Η. Έλλνηα: Ωο πιεκκειήο εθπιήξσζε ηεο παξνρήο λνείηαη θάζε αζέηεζε ησλ ππνρξεψζεσλ ηνπ
νθεηιέηε πνπ δελ είλαη νχηε αδπλακία παξνρήο νχηε απιψο θαζπζηέξεζε εθπιήξσζεο => ν
νθεηιέηεο ππνρξενχηαη ζε απνθαηάζηαζε ηεο εληεχζελ δεκίαο ηνπ δαλεηζηή, εθηφο αλ δελ επζχλεηαη
γηα ηελ παξάβαζε ηεο ππνρξέσζεο.
ΗΗ. Πεξηπηψζεηο: • Με πξνζήθνπζα (πιεκκειήο) εθπιήξσζε -> φηαλ ν νθεηιέηεο εθπιεξψλεη κελ
ηελ παξνρή αιιά θαηά ηέηνην ηξφπν, ψζηε ν δαλεηζηήο λα πθίζηαηαη εμ απηνχ δεκία. Η κε
πξνζήθνπζα εθπιήξσζε δηαθξίλεηαη απφ ηε κε εθπιήξσζε κε βάζε ηηο ζπλέπεηεο πνπ έρεη ε θάζεκηα
επί ηεο θχξηαο ζπκβαηηθήο παξνρήο: ζηελ πξψηε πεξίπησζε ε πιεκκειήο εθπιήξσζε δε ζίγεη ηελ
θχξηα ζπκβαηηθή παξνρή· ην έλλνκν ζπκθέξνλ ηνπ δαλεηζηή λα εθπιεξσζεί ε νθεηιφκελε παξνρή
δελ πξνζβάιιεηαη [=>ε απνδεκίσζε ζηεξίδεηαη ζην ζεηηθφ δηαθέξνλ θαη ν δαλεηζηήο κπνξεί λα
ππαλαρσξήζεη απφ ηε ζχκβαζε]. Αληηζέησο, ζηελ πεξίπησζε ηεο κε εθπιήξσζεο καηαηψλεηαη ε
πξνζδνθία (έλλνκν ζπκθέξνλ) ηνπ δαλεηζηή λα απνθηήζεη ηελ ίδηα ηε ζπκβαηηθή παξνρή. ΢ην ζεκείν
απηφ πξέπεη πεξαηηέξσ λα δηαθξίλνπκε ηηο ζπκβάζεηο, γηα ηηο νπνίεο ν λφκνο θαζηεξψλεη εγγπεηηθή
επζχλε γηα ειαηηψκαηα ή έιιεηςε ζπκθσλεκέλσλ ηδηνηήησλ (π.ρ. ΑΚ 534, 576, 688) απφ ηηο ινηπέο.
΢ηηο πξψηεο ε εγγπεηηθή επζχλε (ηνπ πσιεηή, εθκηζζσηή ή εξγνιάβνπ) πξνεγείηαη ηεο επζχλεο ηνπ
νθεηιέηε γηα πιεκκειή εθπιήξσζε: δει. αλ ν πσιεηήο παξαδψζεη ειαηησκαηηθφ εκπφξεπκα, ε
εληεχζελ δεκία ηνπ αγνξαζηή απνθαζίζηαηαη θαηά ΑΚ 543.
1. Άξλεζε εθπιεξψζεσο: Όπνηνο νξηζηηθά θαη ρσξίο ιφγν αξλείηαη λα εθπιεξψζεη ηελ παξνρή πνπ
νθείιεη, παξαβηάδεη ηηο ππνρξεψζεηο ηνπ απφ ηε ζχκβαζε. Ο δαλεηζηήο δηθαηνχηαη λα απαηηήζεη
απνδεκίσζε, ρσξίο λα ρξεηάδεηαη λα πεξηκέλεη κέρξηο φηνπ ην ρξένο θαηαζηεί ιεμηπξφζεζκν.
΢εκεηψλεηαη φηη ε παξνρή ζψδεηαη θαη, άξα, κπνξεί λα εθπιεξσζεί.
2. Αζέηεζε παξεπφκελεο ππνρξέσζεο: Πνηεο είλαη νη παξεπφκελεο ππνρξεψζεηο ηνπ νθεηιέηε, δελ
είλαη δπλαηφ λα θαζνξηζηεί γεληθά θαη αθεξεκέλα· απφ ηελ αξρή ηεο θαιήο πίζηεο πξνθχπηεη θάζε
θνξά αλ θαη ζε πνηα έθηαζε ν νθεηιέηεο ππνρξενχηαη ζε παξνρή νδεγηψλ ή ζπκβνπιψλ, ζε
δηαθψηηζε, πξνθχιαμε, πξφλνηα, ζπλεξγαζία ή παξάιεηςε.
3. Παξάβαζε δηαξθνχο ππνρξέσζεο γηα παξάιεηςε: Όηαλ ε ππνρξέσζε ηνπ νθεηιέηε ζπλίζηαηαη
ζε παξάιεηςε, πξέπεη λα δηαθξίλνπκε αλ ην αληηθείκελν ηεο παξάιεηςεο είλαη (α) κηα ζηηγκηαία
πξάμε -> αλ ν νθεηιέηεο παξαβηάζεη ηελ ππνρξέσζή ηνπ, ζπληξέρνπλ νη πξνυπνζέζεηο ηεο αδπλακίαο
παξνρήο [ΑΚ 335 επ.] θαη ν δαλεηζηήο δηθαηνχηαη λα δεηήζεη απνδεκίσζε / ή (β) κηα δηαξθήο
ζπκπεξηθνξά -> αλ ν νθεηιέηεο παξαβηάζεη ηελ ππνρξέσζή ηνπ, ηφηε ε ζπκπεξηθνξά ηνπ απηή
πξφθεηηαη γηα πεξίπησζε ινηπψλ παξαβάζεσλ ηεο ζχκβαζεο.
ΗΗΗ. ΢πλέπεηεο: Γελληέηαη επζχλε ηνπ νθεηιέηε λα απνθαηαζηήζεη ηε δεκία πνπ ππέζηε ν δαλεηζηήο
εμαηηίαο ηεο αζέηεζεο ηεο ζπκβάζεσο θαη έηζη λα ηνλ θέξεη ζηε ζέζε πνπ ζα βξηζθφηαλ νηθνλνκηθψο,
αλ δελ είρε κεζνιαβήζεη ε παξάβαζε. Σν είδνο θαη ε έθηαζε ηεο απνδεκίσζεο ξπζκίδνληαη απφ ηηο
ΑΚ 297 επ. Η αμίσζε απνδεκίσζεο παξέρεηαη ζην δαλεηζηή επηπιένλ ηεο αμίσζεο γηα εθπιήξσζε
ηεο παξνρήο· ε ακθνηεξνβαξήο ζχκβαζε, πάλησο, παξακέλεη ζε ηζρχ. Αλ, φκσο, ε ινηπή παξάβαζε
ζέηεη ζε θίλδπλν ην ζθνπφ ηεο ζχκβαζεο, ηφηε ν δαλεηζηήο κπνξεί λα ππαλαρσξήζεη ή λα δεηήζεη
απνδεκίσζε γηα κε εθπιήξσζε νιφθιεξεο ηεο ζχκβαζεο. Πξνυπνζέζεηο ηεο παξαπάλσ επζχλεο

είλαη ->
• Ύπαξμε ελνρηθήο ζρέζεο πξηλ απφ ηελ επέιεπζε ηεο δεκίαο.
• Παξαβίαζε ησλ ππνρξεψζεσλ ηνπ νθεηιέηε: Κξίλεηαη κε βάζε ηελ αξρή ηεο θαιήο πίζηεο (ΑΚ
288).
ΗV. Δλζηάζεηο ηνπ νθεηιέηε: • Έιιεηςε ππαηηηφηεηαο -> ν νθεηιέηεο επζχλεηαη φηαλ αζέηεζε ηελ
ππνρξέσζή ηνπ απφ ηελ ελνρή θαη φηαλ δελ απνδεηθλχεη φηη δελ ηνλ βαξχλεη ππαηηηφηεηα. Έηζη, ε
έιιεηςε ππαηηηφηεηαο ηνπ νθεηιέηε ζεκειηψλεη αλαηξεπηηθή ή θαηαιπηηθή έλζηαζε (αλαινγηθή
εθαξκνγή ηεο ΑΚ 336). / • Παξαγξαθή -> ΑΚ 249, εθηφο αλ ε παξαβηαζζείζα ελνρή είλαη απφ
εθείλεο πνπ απαξηζκνχληαη ζηελ ΑΚ 250 ή αλ άιιε δηάηαμε πξνβιέπεη βξαρππξφζεζκε παξαγξαθή. /
• Παξαβίαζε ηεο ζχκβαζεο απφ ηνλ δαλεηζηή -> ΢εκεηψλεηαη φηη ε αζέηεζε απφ ηνλ νθεηιέηε ησλ
ππνρξεψζεψλ ηνπ γελλά ηελ παξαπάλσ επζχλε ηνπ, αθφκε θη αλ ν δαλεηζηήο έρεη παξαβηάζεη ηηο
δηθέο ηνπ ππνρξεψζεηο => ηα δχν κέξε επζχλνληαη ακνηβαίσο ζε απνδεκίσζε. Καη' εμαίξεζε, ν
δαλεηζηήο ράλεη ηα δηθαηψκαηά ηνπ απφ ηελ ΑΚ 383 (εθαξκφδεηαη αλαινγηθά), αλ θαη ν ίδηνο δε
ζπκκνξθψλεηαη πξνο ηε ζχκβαζε.
§27. Τπεξεκεξία ηνπ δαλεηζηή
Η. Έλλνηα: Δίλαη ε θαηάζηαζε ζηελ νπνία πεξηέξρεηαη ν δαλεηζηήο, φηαλ απνθξνχεη ή δελ απνδέρεηαη
ηελ παξνρή πνπ ηνπ πξνζθέξεη ν νθεηιέηεο πξαγκαηηθά θαη πξνζεθφλησο. Γηα λα πεξηέιζεη ν
δαλεηζηήο ζε ππεξεκεξία δελ απαηηείηαη πηαίζκα νχηε παξαβηάδεη θάπνηα ππνρξέσζή ηνπ (=απιψο
δελ αζθεί ην ζρεηηθφ δηθαίσκά ηνπ)· έηζη, δελ νθείιεη απνδεκίσζε ζηνλ νθεηιέηε, εθηφο αλ ε
ζπκπεξηθνξά ηνπ ζπληζηά αδηθνπξαμία (θπξίσο ΑΚ 919) ή πξνζβάιιεη ηελ πξνζσπηθφηεηα ηνπ
νθεηιέηε. Γελ κπνξεί λα ππάξμεη ζπγρξφλσο ππεξεκεξία δαλεηζηή θαη νθεηιέηε σο πξνο ηελ ίδηα
παξνρή· φκσο, ε εθπξφζεζκε πξνζθνξά απφ ηνλ ππεξήκεξν νθεηιέηε νδεγεί ζε άξζε ηεο
ππεξεκεξίαο ηνπ θαη ζε δεκηνπξγία ππεξεκεξίαο ηνπ δαλεηζηή, εθφζνλ ν ηειεπηαίνο αξλείηαη λα
ιάβεη ηελ παξνρή.
Δίλαη δπλαηφλ ε επέιεπζε, πξηλ απφ ηελ πξνζθνξά ηεο παξνρήο, νξηζκέλσλ ηπραίσλ γεγνλφησλ λα
θαζηζηά αλέθηθην ηνλ ζθνπφ ηεο ελνρήο ή λα επηθέξεη ηελ επίηεπμε ηεο ελνρήο θαη ρσξίο ηελ πξάμε
παξνρήο ηνπ νθεηιέηε => ακθηβνιία γηα ην αλ πξφθεηηαη γηα αλππαίηηα αδπλακία παξνρήο (εδψ ε
θνηλή απαιιαγή ησλ κεξψλ -ΑΚ 380- ιεηηνπξγεί ηειηθά ζε βάξνο ηνπ νθεηιέηε) ή γηα ππεξεκεξία
ηνπ δαλεηζηή (εδψ ν ηειεπηαίνο ζα θιεζεί λα θαηαβάιεη αληηπαξνρή, αθφκε θη αλ δελ έιαβε ηελ
παξνρή- ΑΚ 374 §1, 381). Οξζφηεξν είλαη λα δερηνχκε φηη ζηηο πεξηπηψζεηο απηέο επέξρεηαη
απαιιαγή ηνπ νθεηιέηε, αιιά θαη ππεξεκεξία ηνπ δαλεηζηή· ν ηειεπηαίνο ζα νθείιεη πιένλ ηα έμνδα
ηεο αηειέζθνξεο πξνζθνξάο θαηά ηελ ΑΚ 358.
ΗΗ. Πξνυπνζέζεηο: • Πξνζθνξά ηεο παξνρήο απφ ηνλ νθεηιέηε -> Ωο πξνζθνξά ελλνείηαη ε
ελέξγεηα απφ ηνλ νθεηιέηε πξάμεο ή πξάμεσλ, νη νπνίεο είλαη αλαγθαίεο γηα ηελ έλαξμε ηεο παξνρήο.
Πξφθεηηαη γηα νηνλεί δηθαηνπξαμία θαη αζθείηαη κε άηππε απεπζπληέα κνλνκεξή δήισζε βνπιήζεσο,
ε νπνία είλαη ειεχζεξα αλαθιεηή· ε ζρεηηθή δήισζε κπνξεί λα είλαη ξεηή ή ζησπεξή ή (ζπάληα) λα
ηεθκαίξεηαη απφ πξνεγνχκελε ζπκπεξηθνξά ηνπ νθεηιέηε. Η πξνζθνξά κπνξεί λα πξνέξρεηαη απφ
ηνλ νθεηιέηε, ηνλ λφκηκν αληηπξφζσπφ ηνπ (ΑΚ 330 εδ. α'), ηνλ πιεξεμνχζηφ ηνπ (ΑΚ 211, 216), ηνλ
βνεζφ εθπιήξσζεο (ΑΚ 334 §1) ή αθφκε θη απφ ηξίηνλ, αλ απηφ επηηξέπεηαη θαηά ΑΚ 317-319·
κπνξεί λα γίλεηαη είηε ζηνλ ίδην ην δαλεηζηή είηε ζην λφκηκν αληηπξφζσπφ ηνπ. Καη' εμαίξεζε δελ
απαηηείηαη πξνζθνξά ηεο παξνρήο γηα λα πεξηέιζεη ν δαλεηζηήο ζε ππεξεκεξία ζηηο πεξηπηψζεηο ηεο
ΑΚ 351-> α) Όηαλ ε εθπιήξσζε ηεο παξνρήο πξνυπνζέηεη ελέξγεηα ηνπ δαλεηζηή: Η ελέξγεηα
απηή είλαη δπλαηφ λα έρεη ζπκθσλεζεί απφ ηα κέξε, λα πξνθχπηεη απφ ηε θχζε ηεο ελνρηθήο ζρέζεο ή

λα επηβάιιεηαη απφ ηελ θαιή πίζηε· κπνξεί λα είλαη αλαγθαία είηε πξηλ απφ ην ρξφλν εθπιήξσζεο
ηεο παξνρήο (=πξάμε- ΑΚ 351 §1) είηε θαηά ην ρξφλν απηφ (=ζχκπξαμε- ΑΚ 351 §1). Ο νθεηιέηεο
έρεη δηθαίσκα λα πξνζθαιέζεη ην δαλεηζηή λα πξνβεί ζηελ αλαγθαία πξάμε ή ζχκπξαμε· ε
παξάιεηςε εθ κέξνπο ηνπ δαλεηζηή ηνλ θαζηζηά ππεξήκεξν, ρσξίο λα απαηηείηαη πηαίζκα ηνπ. / β)
Όηαλ έρεη ζπκθσλεζεί δήιε εκέξα ή παξέιεπζε πξνζεζκίαο απφ ηελ 'θαηαγγειία' (ΑΚ 351 §2):
΢ε απηή ηε δηάηαμε, ν φξνο θαηαγγειία ζεκαίλεη ηελ εηδνπνίεζε ηνπ νθεηιέηε απφ ην δαλεηζηή γηα
ηελ εθπιήξσζε ηεο παξνρήο.
• Πξνζθνξά πξαγκαηηθή (ΑΚ 349 §2) -> Πξαγκαηηθή είλαη ε πξνζθνξά φηαλ γίλεηαη θαηά ηέηνηνλ
ηξφπν, ψζηε γηα ηελ εθπιήξσζή ηεο παξνρήο λα κελ ππνιείπεηαη παξά κφλν ε απνδνρή ηεο παξνρήο
απφ ην δαλεηζηή, δει. πξέπεη λα γίλεηαη έκπξαθηα, κε πιηθή πξάμε. Με άιια ιφγηα, ν νθεηιέηεο
πξέπεη λα είλαη θαζφια έηνηκνο λα εθπιεξψζεη ηελ παξνρή θαη δελ αξθεί απιψο ε ξεκαηηθή
πξνζθνξά, εθηφο αλ ν δαλεηζηήο έρεη ήδε δειψζεη φηη δελ δέρεηαη ηελ παξνρή (ΑΚ 350).
• Πξνζθνξά πξνζήθνπζα (ΑΚ 349 §2) -> Πξνζήθνπζα είλαη ε πξνζθνξά, φηαλ είλαη ζχκθσλε κε ην
πεξηερφκελν ηεο παξνρήο, δει. πξαγκαηνπνηείηαη ζηνλ θαηάιιειν ρξφλν θαη ηφπν θαη αληαπνθξίλεηαη
ζηελ θαηάιιειε πνζφηεηα θαη πνηφηεηα.
• Παξνρή δπλαηή (ΑΚ 352) -> Ο φξνο ρξεζηκνπνηείηαη κε ηελ έλλνηα ηεο εηνηκφηεηαο απφ ηελ
πιεπξά ηνπ νθεηιέηε λα εθπιεξψζεη ηελ παξνρή. Η πξνυπφζεζε απηή έρεη ζεκαζία φηαλ επηηξέπεηαη
είηε ε ξεκαηηθή πξνζθνξά (ΑΚ 350) είηε ε ξεκαηηθή πξφζθιεζε ή φηαλ ν δαλεηζηήο θαζίζηαηαη
ππεξήκεξνο κε κφλε ηελ πάξνδν νξηζκέλνπ ρξνληθνχ ζεκείνπ (ΑΚ 351).
• Με απνδνρή ηεο πξνζθεξφκελεο παξνρήο απφ ην δαλεηζηή (ΑΚ 349) -> Μπνξεί λα είλαη ξεηή ή
λα ζπλάγεηαη απφ ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ θαη απνηειεί νηνλεί δηθαηνπξαμία. Ωο απνδνρή ελλνείηαη ε
πξάμε ηνπ δαλεηζηή πνπ αληαπνθξίλεηαη ζηελ εθπιήξσζε ηεο παξνρήο. Δίλαη αδηάθνξν αλ ν
δαλεηζηήο είλαη ππαίηηνο ή φρη γηα ηε κε απνδνρή· θαζίζηαηαη ππεξήκεξνο, έζησ θη αλ ε κε απνδνρή
είλαη αλππαίηηα. Γελ θαζίζηαηαη, φκσο, ππεξήκεξνο, αλ απνθξνχνληαο ηελ πξνζθνξά, αζθεί ζρεηηθφ
δηθαίσκά ηνπ ή φηαλ ε επίθιεζε ηεο κε απνδνρήο αληίθεηηαη ζηηο ΑΚ 281 θαη 288. + ΑΚ 354.
Δμαίξεζε απφ ηελ ΑΚ 349, πνπ ζέηεη σο πξνυπφζεζε ηεο ππεξεκεξίαο ηε κε απνδνρή απφ ηνλ
δαλεηζηή ηεο πξνζθεξφκελεο παξνρήο, απνηειεί θαη ε ΑΚ 353, πνπ αθνξά θπξίσο ηηο
ακθνηεξνβαξείο ζπκβάζεηο => ν δαλεηζηήο κπνξεί λα είλαη πξφζπκνο λα δερηεί ηελ παξνρή, αιιά
παξφια απηά λα θαζίζηαηαη ππεξήκεξνο , φηαλ δελ εθπιεξψλεη ηαπηφρξνλα ηελ αληηπαξνρή πνπ ηνπ
δεηήζεθε.
ΗΗΗ. ΢πλέπεηεο: Η ππεξεκεξία ηνπ δαλεηζηή δελ επηθέξεη απαιιαγή ηνπ νθεηιέηε απφ ηελ ππνρξέσζή
ηνπ πξνο παξνρή, ε νπνία παξακέλεη ηζρπξή. Καηά ηα ινηπά, επέξρνληαη νη εμήο δπζκελείο ζπλέπεηεο
γηα ην δαλεηζηή =>
• Μείσζε ηεο επζχλεο ηνπ νθεηιέηε -> α) Δπζχλε κφλν γηα δφιν θαη βαξηά ακέιεηα (ΑΚ 355) / β)
Δπζχλε γηα ηφθνπο (ΑΚ 356-357) / γ) Δπζχλε γηα σθειήκαηα (ΑΚ 357) -> Γηα θάζε είδνπο παξνρή,
ν νθεηιέηεο ππνρξενχηαη λα απνδψζεη κφλν ηα σθειήκαηα πνπ απέθηεζε θαη φρη απνδεκίσζε γηα
φζα ζα κπνξνχζε λα απνθηήζεη, έζησ θη αλ ε παξάιεηςε νθείιεηαη ζε δφιν ή βαξηά ακέιεηα· αλ,
φκσο, ν νθεηιέηεο αδπλαηεί λα απνδψζεη ηα σθειήκαηα, επζχλεηαη εθφζνλ ε αδπλακία ηνπ απηή
νθείιεηαη ζε δφιν ή βαξηά ακέιεηά ηνπ (ΑΚ 355).
• Τπνρξέσζε ηνπ δαλεηζηή πξνο απνδεκίσζε (ΑΚ 358-δηάηαμε ελδνηηθνχ δηθαίνπ) -> Γελ
απαηηείηαη πηαίζκα ή βαξηά ακέιεηα ηνπ δαλεηζηή. Ο νθεηιέηεο κπνξεί λα αζθήζεη ηελ αμίσζή ηνπ
είηε κε αγσγή είηε κε έλζηαζε επίζρεζεο ηεο νθεηιφκελεο παξνρήο (ΑΚ 325-326), φηαλ ελάγεηαη απφ
ην δαλεηζηή γηα εθπιήξσζε ηεο ηειεπηαίαο. Η αμίσζε απηή είλαη αλεμάξηεηε θαη δελ επεξεάδεηαη
απφ γεγνλφηα πνπ ζίγνπλ ηελ αμίσζε εθπιήξσζεο- π.ρ. ΑΚ 454 (άθεζε ρξένπο).
• Γηθαηψκαηα ηνπ νθεηιέηε -> Πξνζδηνξίδνληαη ζηηο ΑΚ 427 επ., 428 εδ. α', 359. Η άζθεζε ησλ
παξαπάλσ δηθαησκάησλ έρνπλ σο ζπλέπεηα ηελ απφζβεζε ηεο ελνρήο.

ΗV. Άξζε ηεο ππεξεκεξίαο δαλεηζηή: ΢εκαίλεη παχζε ησλ ζπλεπεηψλ ηεο ππεξεκεξίαο ηνπ
δαλεηζηή γηα ην κέιινλ. Μπνξεί λα επέιζεη =>
• Με δήισζε απνδνρήο ηνπ δαλεηζηή φηη απνδέρεηαη ηελ παξνρή θαη πξνζθέξεηαη λα εθπιεξψζεη
φιεο ηηο ππνρξεψζεηο πνπ πξνήιζαλ απφ ηελ ππεξεκεξία ηνπ. Αλ κεηά ηε δήισζε απηή ηνπ
δαλεηζηή ν νθεηιέηεο απφ ππαηηηφηεηά ηνπ δελ πξνβαίλεη ζε πξνζθνξά ηεο παξνρήο, ηφηε πεξηέξρεηαη
ν ίδηνο ζε ππεξεκεξία. Ο δαλεηζηήο εμαθνινπζεί, βέβαηα, λα νθείιεη απνδεκίσζε θαηά ηελ ΑΚ 358,
αιιά δελ είλαη απαξαίηεην λα ηελ πξνζθέξεη ηαπηφρξνλα κε ηε δήισζή ηνπ φηη είλαη έηνηκνο λα
δερηεί ηελ παξνρή. Γηα ηηο νθεηιέο απηέο, πάλησο, ν νθεηιέηεο έρεη δηθαίσκα επηζρέζεσο (ΑΚ 325).
• Με ζπκθσλία κεηαμχ ησλ ελδηαθεξνκέλσλ (ΑΚ 361) -> ν νθεηιέηεο κπνξεί λα παξαηηείηαη απφ ηα
δηθαηψκαηα πνπ γελλήζεθαλ ππέξ απηνχ απφ ηελ ππεξεκεξία ηνπ δαλεηζηή, λα ππφζρεηαη φηη ζα
θαηαβάιεη αξγφηεξα θ.ά. Με ηε ζπκθσλία απηή, νη ελδηαθεξφκελνη κπνξεί λα ζπλνκνινγήζνπλ θαη
αλαδξνκηθή άξζε ησλ ζπλεπεηψλ ηεο ππεξεκεξίαο.
• Με απφζβεζε ηεο ελνρήο -> κπνξεί λα επέιζεη κε νπνηνδήπνηε ηξφπν, αθφκε θαη παξά ηε ζέιεζε
ηνπ δαλεηζηή- π.ρ. κε δεκφζηα θαηάζεζε ηνπ νθεηινκέλνπ (ΑΚ 427, 431).
§28. Έιιεηςε θαη αλαηξνπή ηνπ δηθαηνπξαθηηθνχ ζεκειίνπ
Η. Σν πξφβιεκα: Αλψκαιε εμέιημε ηεο ζπκβαηηθήο ελνρήο έρνπκε θαη φηαλ ην ζεκέιην (βάζε) ηεο
ζχκβαζεο, ηελ νπνία ζεσξνχζαλ θαη νη δχν ζπκβαιιφκελνη σο ππάξρνπζα, είηε ειιείπεη θαηά ηε
ζχλαςε ηεο ζχκβαζεο είηε αλαηξέπεηαη εθ ησλ πζηέξσλ. + ΑΚ 388, ε νπνία αθνξά ηηο
ακθνηεξνβαξείο ζπκβάζεηο θαη κφλν ππφ ηδηαίηεξα απζηεξέο πξνυπνζέζεηο.
ΗΗ. Σν δηθαηνπξαθηηθφ ζεκέιην
1. Έλλνηα: Δίλαη ε πξαγκαηηθή θαηάζηαζε ηελ νπνία θαηά ηε ζχλαςε ηεο ζχκβαζεο θαη νη δχν
ζπκβαιιφκελνη είραλ ππφςε ηνπο θαη ηελ νπνία έζεζαλ ζησπεξψο σο βάζε ή πξνυπφζεζε ηεο
ζχκβαζεο = ηα πεξηζηαηηθά, ηα νπνία νη ζπκβαιιφκελνη -ρσξίο λα ηα κλεκνλεχζνπλ ξεηψο-
θαηέζηεζαλ απφ θνηλνχ θαη ζην πιαίζην ηεο θαιήο πίζηεο θαη ησλ ζπλαιιαθηηθψλ εζψλ ζεκέιην ηεο
ζχκβαζήο ηνπο, κε ηελ έλλνηα φηη ρσξίο απηφ δελ ζα ηελ θαηάξηηδαλ θαζφινπ ή ζα ηελ θαηάξηηδαλ κε
νπζησδψο δηαθνξεηηθφ πεξηερφκελν- π.ρ. ην θχξνο κηαο ζχκβαζεο, ε χπαξμε γάκνπ, ην νηθνδνκήζηκν
ηνπ αθηλήηνπ, ε άδεηα θαηνηθίαο θ.ά.
2. Γηάθξηζε απφ ηε δηκεξή πιάλε: Η δηκεξήο πιάλε αθνξά δηάζηαζε κεηαμχ δειψζεσο θαη
βνπιήζεσο, ελψ ζηελ έιιεηςε/αλαηξνπή ηνπ δηθαηνπξαθηηθνχ ζεκειίνπ ππάξρεη ζπκθσλία σο πξνο
φια ηα ζεκεία ηεο ζχκβαζεο θαη ε δήισζε ησλ ζπκβαιινκέλσλ ζπκθσλεί κε ηε βνχιεζή ηνπο αιιά
ειιείπεη ε βάζε πνπ ζηεξίδεη ηε ζχκβαζε· θαηά δεχηεξνλ, ε πξψηε ππάξρεη ήδε θαηά ην ρξφλν
ζχλαςεο ηεο ζχκβαζεο, ελψ ε άιιε δηαπηζηψλεηαη θαηά ηελ εθπιήξσζή ηεο.
3. Γηάθξηζε απφ ηελ πιάλε σο πξνο ηα παξαγσγηθά ηεο βνπιήζεσο αίηηα (ΑΚ 143): Ωο πιάλε
πεξί ηα παξαγσγηθά αίηηα ζεσξείηαη ε άγλνηα/εζθαικέλε γλψζε ηεο πξαγκαηηθφηεηαο, ζπλεπεία ηεο
νπνίαο ν δηθαηνπξαθηψλ ή ν έλαο ζπκβαιιφκελνο ζρεκάηηζε θαη δήισζε βνχιεζε, ε νπνία δελ
αληαπνθξίλεηαη ζηελ πξαγκαηηθή ηνπ βνχιεζε θα ηελ νπνία δε ζα δήισλε αλ δελ είρε εκθηινρσξήζεη
ε πιάλε. Αληίζεηα, γηα έιιεηςε ηνπ δηθαηνπξαθηηθνχ ζεκειίνπ γίλεηαη ιφγνο, φηαλ θαηά ηε ζχλαςε
ηεο ζχκβαζεο θαη νη δχν ζπκβαιιφκελνη ζεσξνχζαλ φηη νξηζκέλα πεξηζηαηηθά, ζηα νπνία ζηήξημαλ
ηε ζχκβαζε, ππήξραλ ή πξφθεηηαη ζίγνπξα λα επέιζνπλ, αλ θαη δελ ηα πεξηέιαβαλ ξεηψο ζην
πεξηερφκελφ ηεο.

4. Ζ δηάθξηζε απφ ηηο πεξηπηψζεηο επίηεπμεο ή καηαίσζεο ηνπ ζθνπνχ ηεο ελνρήο: Μεξηθέο
θνξέο ν ζθνπφο ηεο ελνρήο είηε επηηπγράλεηαη ρσξίο νπνηαδήπνηε ελέξγεηα ηνπ νθεηιέηε, είηε
καηαηψλεηαη νξηζηηθά απφ ιφγνπο άζρεηνπο κε ηνπο ζπκβαιιφκελνπο, κε απνηέιεζκα ν δαλεηζηήο λα
κελ ελδηαθέξεηαη πηα γηα ηελ παξνρή.
ΗΗΗ. ΢πλέπεηεο ηεο έιιεηςεο ή αλαηξνπήο
1. Ζ έιιεηςε ηνπ δηθαηνπξαθηηθνχ ζεκειίνπ: Δθαξκφδεηαη αλαινγηθά ε ΑΚ 872, πνπ πξνβιέπεη

φηη θαζέλαο απφ ηνπο ζπκβαιινκέλνπο ζα κπνξεί λα δεηήζεη απφ ην δηθαζηήξην ηελ αθχξσζε ηεο
ζχκβαζεο (βι. + ΑΚ 154 επ.), εθφζνλ απνδείμεη -> • φηη ηα γεγνλφηα πνπ απνηεινχζαλ θαη γηα ηνπο
δχν ηε βάζε ηεο ζχκβαζεο έιιεηπαλ ή δελ αιήζεπαλ θαηά ηε ζχλαςή ηεο / • νη ζπκβαιιφκελνη δε
ζα θαηάξηηδαλ ηε ζχκβαζε, αλ γλψξηδαλ ηελ πξαγκαηηθή θαηάζηαζε.
2. Ζ αλαηξνπή ηνπ δηθαηνπξαθηηθνχ ζεκειίνπ: Γίλεηαη δεθηφ φηη ην δηθαζηήξην απηεπαγγέιησο,

ελφςεη ηεο δηνξζσηηθήο ιεηηνπξγίαο ηεο ΑΚ 288, κπνξεί λα πξνζαξκφζεη ηηο παξνρέο πνπ
ζπκθσλήζεθαλ θαη' απφθιηζε ησλ ζπκθσλεζέλησλ. Η ζπγθεθξηκέλε δηάηαμε εθαξκφδεηαη θαη ζηηο
ακθνηεξνβαξείο ζπκβάζεηο, αλ δε ζπληξέρνπλ νη πξνυπνζέζεηο ηεο ΑΚ 388. Αλ, πάιη, πξφθεηηαη γηα
δηαξθή ζχκβαζε (π.ρ. κίζζσζε), ε αλαηξνπή ηνπ δηθαηνπξαθηηθνχ ζεκειίνπ κπνξεί λα γελλήζεη
δηθαίσκα θαηαγγειίαο ηεο ζχκβαζεο γηα ζπνπδαίν ιφγν.
Η ΑΝΩΜΑΛΗ ΔΞΔΛΙΞΗ ΣΗ΢ ΔΝΟΥΗ΢ ΢ΣΙ΢ ΑΜΦΟΣΔΡΟΒΑΡΔΙ΢ ΢ΤΜΒΑ΢ΔΙ΢
§29. Αδπλακία παξνρήο ζηηο ακθνηεξνβαξείο ζπκβάζεηο
Η. Ζ ζρέζε ησλ ΑΚ 335 επ. πξνο ηηο ΑΚ 380 επ.: Οη ακθνηεξνβαξείο ζπκβάζεηο ηεινχλ ζε ζηελή
ζρέζε αιιειεμάξηεζεο ηφζν θαηά ηε γέλεζε (=αλ κηα ππνρξέσζε πξνο παξνρή δε γελλεζεί, δε
γελλάηαη νχηε ε άιιε) φζν θαη θαηά ηε ιεηηνπξγία ηεο ελνρήο (=ε εθπιήξσζε ή κε ηεο κηαο παξνρήο
πξνυπνζέηεη θαη ηελ εθπιήξσζε ή κε ηεο άιιεο). Οη ΑΚ 380 επ. δε ξπζκίδνπλ κφλν ηηο ζπλέπεηεο ηεο
αλψκαιεο εθπιήξσζεο ηεο ελνρήο (φπσο νη ΑΚ 335 επ.), αιιά θαη ηελ ηχρε ηεο αληηπαξνρήο, ζε
πεξίπησζε πνπ ε παξνρή δελ εθπιεξψλεηαη νκαιψο. Πάλησο, νη ΑΚ 380 επ. δελ εκπνδίδνπλ ηελ
εθαξκνγή ησλ γεληθφηεξσλ ΑΚ 335 επ. -> • φηαλ πθίζηαηαη ππνρξέσζε πξνο δεπηεξεχνπζα παξνρή
πνπ δελ ηειεί ζε αιιειεμάξηεζε κε ηελ θχξηα αληηπαξνρή ηνπ αληηζπκβαιιφκελνπ (π.ρ. ΑΚ 519) / •
φηαλ ε αλψκαιε εθπιήξσζε ηεο παξνρήο δελ αλαηξέπεη ηνλ αληαιιαθηηθφ ραξαθηήξα ηεο
ζχκβαζεο, δει. δελ επεξεάδεηαη ε νθεηιφκελε αληηπαξνρή / • ζηηο παξεπφκελεο ππνρξεψζεηο
παξνρήο, θαζψο θαη ζηηο ππνρξεψζεηο πνπ αλαθχπηνπλ απφ ηε ιεηηνπξγία κηαο ακθνηεξνβαξνχο
ζχκβαζεο θαη δελ ηεινχλ ζε αιιειεμάξηεζε κε ηηο θχξηεο παξνρέο (π.ρ. ππνρξέσζε θαηαβνιήο
κηζζίνπ κεηά ηε ιήμε ηεο ζχκβαζεο κίζζσζεο, ππνρξέσζε απνδεκίσζεο ζε πεξίπησζε
ππαλαρψξεζεο, ΑΚ 387).
ΗΗ. Αδπλακία παξνρήο:

• Αλππαίηηα αδπλακία παξνρήο (ΑΚ 380 εδ. α'- θαλφλαο θνηλήο απαιιαγήο) -> Γηαπηζηψλεηαη φηη
ηνλ ζπλνιηθφ θίλδπλν ηεο ηπραίαο θαηαζηξνθήο ηεο κηαο παξνρήο ζην πιαίζην κηαο ακθνηεξνβαξνχο
ζχκβαζεο (=θίλδπλνο ηεο αληηπαξνρήο) θέξεη ν νθεηιέηεο· απηφ ζπκβαίλεη επεηδή ράλεη θαη ην
αληηθείκελν ηεο παξνρήο ηνπ θαη ηελ αμίσζε γηα αληηπαξνρή. Απφθιηζε εηζάγεη ε ΑΚ 522, ζχκθσλα
κε ηελ νπνία ηνλ θίλδπλν ηεο ηπραίαο θαηαζηξνθήο ή ρεηξνηέξεπζεο ηνπ πξάγκαηνο θέξεη ν
αγνξαζηήο (=δαλεηζηήο ηεο παξνρήο). ΢ε πεξίπησζε πνπ ε αλππαίηηα αδπλακία είλαη κεξηθή, ν

νθεηιέηεο απαιιάζζεηαη απφ ην κέξνο ηεο παξνρήο, ηνπ νπνίνπ ε παξνρή ήηαλ ή θαηέζηε αδχλαηε,
αιιά θαη ν δαλεηζηήο ζπλαπαιιάζζεηαη απφ ην κέξνο ηεο αληηπαξνρήο πνπ αληηζηνηρεί ζην κέξνο ηεο
παξνρήο πνπ ήηαλ ή θαηέζηε αδχλαην. + ΑΚ 337, νπφηε εθαξκφδεηαη ε ΑΚ 380.
Αλ ζηνλ νθεηιέηε ηεο παξνρήο πνπ θαηέζηε αλππαηηίσο αδχλαηε πεξηήιζε αληάιιαγκα, ηφηε ν
δαλεηζηήο δηθαηνχηαη λα απαηηήζεη απφ ηνλ νθεηιέηε ηελ θαηαβνιή ηνπ πεξηειζέληνο· φκσο,
ηαπηφρξνλα, ζα ππνρξενχηαη λα εθπιεξψζεη ηελ αληηπαξνρή (ΑΚ 380 εδ. β'). Αλ ην πεξηειζφλ είλαη
κηθξφηεξεο αμίαο απφ ηελ παξνρή, ν δαλεηζηήο ηεο δηθαηνχηαη λα δεηήζεη αλάινγε κείσζε ηεο
αληηπαξνρήο. Η απαίηεζε θαηαβνιήο ηνπ πεξηειζφληνο απνηειεί νηνλεί δηθαηνπξαμία (εθαξκφδεηαη
αλαινγηθά ε ΑΚ 288) θαη αζθείηαη κε δήισζε ηνπ δαλεηζηή. Αλ δελ αζθεζεί ε αμίσζε απηή, ηφηε ε
θνηλή απαιιαγή ηζρχεη απφ ηε ζηηγκή επέιεπζήο ηεο, ρσξίο άιιε αλαβνιή.
Η ΑΚ 380 εθαξκφδεηαη κφλν φηαλ ε κία παξνρή ήηαλ ή θαηέζηε αλππαίηηα αδχλαηε· αλ ε αλππαίηηα
αδπλακία αθνξά θαη ηηο δχν παξνρέο ακθνηεξνβαξνχο ζχκβαζεο, ηφηε εθαξκφδνληαη νη ΑΚ 336 ή
363, κε απνηέιεζκα ηελ απαιιαγή θαη ησλ δχν ζπκβαιινκέλσλ.
• Αδπλακία παξνρήο απφ ππαηηηφηεηα ηνπ δαλεηζηή (ΑΚ 381 §1). ΢ε απηή ηελ πεξίπησζε, ην
ζπλνιηθφ θίλδπλν ηεο θαηαζηξνθήο ηνπ πξάγκαηνο θέξεη ν δαλεηζηήο ηεο αδχλαηεο παξνρήο. Αλ ε
αδπλακία είλαη κεξηθή, ηφηε ε απαιιαγή ηνπ νθεηιέηε ζα είλαη αληίζηνηρα κεξηθή, φκσο ν δαλεηζηήο
ζα εμαθνινπζεί λα νθείιεη νιφθιεξε ηελ αληηπαξνρή ηνπ.
• Αλππαίηηα αδπλακία ηνπ νθεηιέηε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ππεξεκεξίαο ηνπ δαλεηζηή (ΑΚ 381 §2) -
> Ο δαλεηζηήο εμαθνινπζεί λα νθείιεη ηελ αληηπαξνρή ηνπ, ελψ ν νθεηιέηεο απαιιάζζεηαη απφ ηε
δηθή ηνπ παξνρή πνπ θαηέζηε αδχλαηε· δελ απαηηείηαη αηηηψδεο ζχλδεζκνο κεηαμχ αδπλακίαο θαη
ππεξεκεξίαο. Ο νθεηιέηεο απαιιάζζεηαη φηαλ ε αδπλακία παξνρήο δελ νθείιεηαη ζε θαλέλα είδνο
πηαίζκαηνο. Πάλησο, ε ΑΚ 381 §2 δελ εθαξκφδεηαη ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ ε ππεξεκεξία ηνπ δαλεηζηή
νθείιεηαη ζε γεγνλφο αλσηέξαο βίαο (+ ΑΚ 358).
• Αδπλακία παξνρήο απφ ππαηηηφηεηα ηνπ νθεηιέηε (ΑΚ 382) -> Γηα λα εθαξκνζηεί ε ζρεηηθή
δηάηαμε πξέπεη ε αδπλακία ηεο παξνρήο λα επζχλεηαη ζε γεγνλφο γηα ην νπνίν ν νθεηιέηεο ηεο θέξεη
επζχλε θαηά ΑΚ 330-334. Σα δηθαηψκαηα ηεο ΑΚ 382 εδ. α' είλαη: α) θνηλή απαιιαγή (ΑΚ 380) =>
ν δαλεηζηήο απαιιάζζεηαη απφ ηελ ππνρξέσζε λα εθπιεξψζεη ηελ αληηπαξνρή ηνπ, ή αλ ηελ έρεη ήδε
εθπιεξψζεη, λα ηελ αλαδεηήζεη θαηά ΑΚ 904. / β) απνδεκίσζε => θαιχπηεη ην ζεηηθφ δηαθέξνλ θαη
είηε ν νθεηιέηεο ζα ηελ θαηαβάιεη νιφθιεξε, ελψ ν δαλεηζηήο ζα θαηαβάιεη ηελ αληηπαξνρή [ζεσξία
ηεο αληαιιαγήο]· είηε ν νθεηιέηεο ζα θαηαβάιεη ηε δηαθνξά κεηαμχ νιφθιεξεο ηεο νθεηιφκελεο
απνδεκίσζεο θαη νιφθιεξεο αληηπαξνρήο, νπφηε ν δαλεηζηήο απαιιάζζεηαη απφ ηελ ππνρξέσζε
θαηαβνιήο ηεο αληηπαξνρήο [ζεσξία ηεο δηαθνξάο]. / γ) ππαλαρψξεζε (ΑΚ 387 §2, πνπ παξαπέκπεη
ζηελ ΑΚ 389 §2) => απνηειεί δηαπιαζηηθφ δηθαίσκα· γηα λα επέιζνπλ ηα απνηειέζκαηά ηεο
απαηηείηαη λα πεξηέιζεη ε ζρεηηθή δήισζε ηνπ δαλεηζηή ζηνλ νθεηιέηε (ΑΚ 390). / δ) άζθεζε ησλ
δηθαησκάησλ => ν δαλεηζηήο έρεη ζε θάζε πεξίπησζε δηθαίσκα επηινγήο άιινπ δηθαηψκαηνο
(αλάκεζα ζηα πξναλαθεξζέληα) έσο φηνπ ηθαλνπνηεζεί ην δηθαίσκα πνπ άζθεζε αξρηθά (δει. έρεη
δπλαηφηεηα λα αιιάμεη γλψκε) / ε) κεξηθή αδπλακία => ηα δηαδεπθηηθά δηθαηψκαηα ηεο ΑΚ 382 εδ.
α' αθνξνχλ κφλν ην αδχλαην κέξνο ηεο παξνρήο, ελψ ην δπλαηφ εμαθνινπζεί λα νθείιεηαη θαη ν
δαλεηζηήο νθείιεη αλάινγν κέξνο ηεο αληηπαξνρήο (ή αλαινγηθή εθαξκνγή ΑΚ 337) / ζη)
εθπιήξσζε ηκεκαηηθψλ παξνρψλ (ΑΚ 386) => Η ίδηα δηάηαμε εθαξκφδεηαη αλαιφγσο θαη ζε
πεξίησζε πιεκκεινχο εθπιήξσζεο.
§30. Τπεξεκεξία ηνπ νθεηιέηε ζε ακθνηεξνβαξή ζχκβαζε
Η. Γηθαηψκαηα δαλεηζηή: Καη' αξρήλ επέξρνληαη νη γεληθέο ζπλέπεηεο πνπ πξνβιέπνπλ νη ΑΚ 343
§1, 345, 347, 383 εδ. β' (->δηαδεπθηηθφ δηθαίσκα λα δεηήζεη απνδεκίσζε γηα κε εθπιήξσζε ή
ππαλαρψξεζε απφ ηε ζχκβαζε· απηά ηα δηθαηψκαηα παξέρνληαη εθφζνλ ν δαλεηζηήο ηάμεη ζηνλ

νθεηιέηε εχινγε πξνζεζκία γηα εθπιήξσζε, δειψλνληαο ζπλάκα φηη κεηά ηελ πάξνδφ ηεο απνθξνχεη
ηελ παξνρή, θαη πξάγκαηη ε πξνζεζκία παξέιζεη). Η εηδηθή ξχζκηζε ηεο ΑΚ 383 ππνθαζηζηά ηελ ΑΚ
343 §2. Σέινο, ζεκεηψλεηαη φηη ν δαλεηζηήο έρεη ηα δηθαηψκαηα ηεο ΑΚ 383, κφλν εθφζνλ ν ίδηνο
ζπκκνξθψλεηαη πξνο ηηο ζπκβαηηθέο ππνρξεψζεηο ηνπ βάζεη ηεο θαιήο πίζηεο.
ΗΗ. Δχινγε πξνζεζκία εθπιήξσζεο (ΑΚ 383 εδ. α'): Η ζρεηηθή δήισζε ηνπ δαλεηζηή είλαη
κνλνκεξήο, άηππε θαη απεπζπληέα, ελψ απνηειεί νηνλεί δηθαηνπξαμία πνπ δελ αλαθαιείηαη, γηαηί
απνηειεί άζθεζε δηαπιαζηηθνχ δηθαηψκαηνο. + ΑΚ 385 πεξ. 1 (π.ρ. ν νθεηιέηεο δειψλεη ξεηά φηη δε
ζα εθπιεξψζεη ηελ παξνρή ή θσθεχεη ζηηο επαλεηιεκκέλεο νριήζεηο ηνπ δαλεηζηή) θαη 2 (π.ρ. φηαλ ε
ζχκβαζε θαηαξηίζηεθε γηα λα θαιχςεη ν δαλεηζηήο επνρηαθέο ηνπ αλάγθεο θαη ε πεξίνδνο απηή
παξήιζε). Αλαιφγσο, δελ απαηηείηαη λα ηαρζεί πξνζεζκία αλ ν δαλεηζηήο θαη ν νθεηιέηεο έρνπλ
πξνβεί ζε ζρεηηθή ζπκθσλία. Πάλησο, γεληθά ν δαλεηζηήο κπνξεί λα αξθεζηεί ζηελ πξνζηαζία ηεο
ΑΚ 343 §1.
ΗΗΗ. Δθπιήξσζε ηεο παξνρήο εληφο ηεο πξνζεζκίαο: • Οιηθή -> ΑΚ 343 §1 / • Μεξηθή -> ΑΚ 384,
383 εδ. β'.
IV. Άπξαθηε παξέιεπζε πξνζεζκίαο: • Απνδεκίσζε ή ππαλαρψξεζε (ΑΚ 383 + ΑΚ 382 θαη 386)
-> Αλ ν δαλεηζηήο αζθήζεη θάπνην απφ ηα δηθαηψκαηα ηεο ΑΚ 383 (δηάηαμε ελδνηηθνχ δηθαίνπ), δε
κπνξεί λα απαηηήζεη ηελ παξνρή. / • ΢χκβαζε θάιπςεο -> Καηά ηε δηάξθεηα ηεο ππεξεκεξίαο ηνπ
νθεηιέηε, ν δαλεηζηήο ελδέρεηαη λα αλαγθαζηεί λα παξάζρεη ζε άιινλ ηελ αληηπαξνρή ηνπ ή λα
πξνκεζεπηεί απφ άιινλ ηελ θαζπζηεξνχκελε παξνρή ηνπ νθεηιέηε· ε ζρεηηθή ζχκβαζε πνπ
θαηαξηίδεη γηα λα αληηκεησπίζεη ηηο ζπλέπεηεο ηεο θαζπζηέξεζεο ηεο παξνρήο εθ κέξνπο ηνπ νθεηιέηε
ιέγεηαη 'ζχκβαζε θάιπςεο'. Αλ ε ζχκβαζε απηή πεξηέρεη δπζκελέζηεξνπο φξνπο απφ φ,ηη ε κε
εθπιεξσζείζα, ψζηε λα πξνθαιείηαη δεκία ζην δαλεηζηή, ν ηειεπηαίνο κπνξεί λα αμηψζεη ηε δηαθνξά
κεηαμχ ησλ δχν ζπκβάζεσλ· ε απνδεκίσζε απηή κπνξεί λα κεησζεί, αλ ε ζπλνκνιφγεζε
δπζκελέζηεξσλ φξσλ νθείιεηαη ζε πηαίζκα ηνπ δαλεηζηή (ΑΚ 300).
§31. Λνηπέο παξαβάζεηο
Η. Σν θελφ θαη ε πιήξσζή ηνπ: ΢ην πιαίζην ησλ ακθνηεξνβαξψλ ζπκβάζεσλ, ν ΑΚ δε ξπζκίδεη ην
δήηεκα ηεο ηχρεο ηεο αληηπαξνρήο ζε πεξίπησζε πιεκκεινχο εθπιήξσζεο ηεο παξνρήο -> ζηελ
ππαίηηα πιεκκειή εθπιήξσζε, ν δαλεηζηήο έρεη, πέξαλ ησλ δηθαησκάησλ πνπ ηνπ αλαγλσξίδνληαη γηα
ηελ ππαίηηα πιεκκειή εθπιήξσζε απηνηεινχο παξνρήο, θαη ηα δηαδεπθηηθψο παξερφκελα δηθαηψκαηα
ησλ Ααθ 382-383 (βι. + 387 §1). Η θαιή πίζηε, πάλησο, απαηηεί ε πιεκκέιεηα λα είλαη ηφζν
νπζηψδεο, ψζηε ν δαλεηζηήο λα κελ έρεη δηθαίσκα λα δερηεί ηελ πιεκκειή παξνρή. Γηα ηελ άζθεζε
ησλ παξαπάλσ δηθαησκάησλ, ν δαλεηζηήο νθείιεη λα ηάμεη εχινγε πξνζεζκία ζηνλ νθεηιέηε γηα άξζε
ηεο πιεκκέιεηαο, εθηφο αλ απηή δε κπνξεί λα αξζεί ή ζπληξέρεη θάπνηα πεξίπησζε ηεο ΑΚ 385.
ΗΗ. Ζ πιεκκειήο εθπιήξσζε κέξνπο ησλ δηαδνρηθψλ ηκεκαηηθψλ παξνρψλ ησλ ζπκβάζεσλ:
Όζνλ αθνξά ηηο κε εθπιεξσζείζεο ηκεκαηηθέο παξνρέο, εθφζνλ ε πιεκκέιεηα είλαη ηφζν νπζηψδεο,
ψζηε ν δαλεηζηήο λα κελ έρεη ζπκθέξνλ ζηελ νιηθή εθπιήξσζε ηεο παξνρήο (ΑΚ 384, 386 εδ. α' πεξ.
α') ή αλ ππάξρεη βάζηκνο θφβνο φηη ε πιεκκέιεηα ζα επεθηαζεί θαη ζην ππνιεηπφκελν κέξνο (ΑΚ 386
εδ. α' πεξ. β'), ν δαλεηζηήο κπνξεί λα αζθήζεη έλα απφ ηα παξαπάλσ δηαδεπθηηθψο παξερφκελα
δηθαηψκαηα γηα ην ζχλνιν ηεο παξνρήο, αθνχ ηάμεη ζηνλ νθεηιέηε εχινγε πξνζεζκία θαη ν
ηειεπηαίνο δε ζπκκνξθψζεθε (ΑΚ 383'εδ. α'). Αλ δε ζπληξέρνπλ νη παξαπάλσ πξνυπνζέζεηο, ν
δαλεηζηήο κπνξεί λα δεηήζεη άξζε ησλ πιεκκειψο εθπιεξσζεηζψλ παξνρψλ θαη λα αζθήζεη ηα

δηθαηψκαηά ηνπ σο πξνο απηέο, αιιά φρη σο πξνο ην ζχλνιν ησλ παξνρψλ.
§32. Έλζηαζε κε εθπιήξσζεο ηεο ζχκβαζεο
Η. Έλλνηα (ΑΚ 374 §1): Ο ζθνπφο πνπ επηδηψθεηαη κε ηε ζπγθεθξηκέλε δηάηαμε είλαη δηηηφο -> • λα
εμαζθαιηζηεί ε αμίσζε ηνπ νθεηιέηε γηα αληηπαξνρή / • λα αλαγθαζηεί ν δαλεηζηήο λα εθπιεξψζεη
ηελ παξνρή ηνπ (βι. + ΑΚ 375). Ζ 374 §1 πεξηιακβάλεη => α) Έλζηαζε: ν νθεηιέηεο έρεη δηθαίσκα
λα αξλεζεί ηελ παξνρή [αθφκε θη αλ είλαη κεγαιχηεξεο αμίαο απφ ηελ αληηπαξνρή ή αθφκε θη αλ ν
δαλεηζηήο δεηεί κφλν έλα κέξνο ηεο παξνρήο] + ΑΚ 378, 376. Ι β) Έλζηαζε αλαβιεηηθή: ε πξνβνιή
ηεο έρεη σο ζπλέπεηα φρη ηελ απφξξηςε ηεο αγσγήο αιιά ηελ θαηαδίθε ηνπ ελαγφκελνπ κε ηνλ φξν ηεο
ηαπηφρξνλεο εθπιήξσζεο απφ ηελ πιεπξά ηνπ ελάγνληνο. Ι γ) Έλζηαζε γλήζηα: κε απηή ν
ακπλφκελνο (νθεηιέηεο) επηθαιείηαη έλα δηθαίσκα, ην νπνίν ζα κπνξνχζε λα αζθήζεη θαη κε
απηνηειή αγσγή, αληηηάζζνληάο ην ζε έλα δηθαίσκα ηνπ δαλεηζηή, πξνθεηκέλνπ λα εκπνδίζεη
πξνζσξηλά ηελ άζθεζε ηνπ ηειεπηαίνπ δηθαηψκαηνο.
ΗΗ. Πξνυπνζέζεηο:
• Ύπαξμε έγθπξεο ακθνηεξνβαξνχο ζχκβαζεο -> ΢εκεηψλεηαη φηη νη ΑΚ 374 επ. δελ εθαξκφδνληαη
φηαλ ε ελνρή πεγάδεη απφ ην λφκν / ζηηο δηαξθείο ζπκβάζεηο / φηαλ ν νθεηιέηεο δε ζέιεη πιένλ ηελ
αληηπαξνρή θαη γη' απηφ αξλείηαη λα εθπιεξψζεη ηελ παξνρή ηνπ (βι. + ΑΚ 380-381).
• Απαίηεζε ηεο θχξηαο παξνρήο απφ ην δαλεηζηή.
• Με εθπιήξσζε ή κε πξνζθνξά ηεο αληηπαξνρήο -> βι. + Με πξνζήθνπζα εθπιήξσζε ή
πξνζθνξά ηεο αληηπαξνρήο: Ωο κε πξνζήθνπζα εθπιήξσζε ηεο αληηπαξνρήο λνείηαη ε εθπιήξσζε
πνπ ππνιείπεηαη ηεο νθεηιφκελεο ηφζν πνηνηηθά φζν θαη πνζνηηθά· επίζεο, θαη φηαλ ν ελάγσλ έρεη
κελ εθπιεξψζεη ηελ θχξηα παξνρή, αιιά φρη ηηο παξεπφκελεο ππνρξεψζεηο ηνπ. ΢ε απηέο ηηο
πεξηπηψζεηο, ν νθεηιέηεο ηεο παξνρήο (ελαγφκελνο) δε κπνξεί λα πξνβάιεη ηελ έλζηαζε ηεο ΑΚ 374
§1, αλ ε άξλεζή ηνπ λα θαηαβάιεη ηελ παξνρή αληίθεηηαη ζηελ θαιή πίζηε θαη θπξίσο επεηδή ην
κέξνο ηεο αληηπαξνρήο πνπ κέλεη αλεθπιήξσην είλαη επνπζηψδεο (ΑΚ 376). Οη πξνυπνζέζεηο
εθαξκνγήο ηεο ΑΚ 376 είλαη => πιεκκέιεηα ζηελ εθπιήξσζε κέξνπο ηεο αληηπαξνρήο / ν
ελαγφκελνο νθεηιέηεο (=δαλεηζηήο ηεο αληηπαξνρήο) λα απνδέρηεθε ηελ πιεκκειή εθπιήξσζε /
θαη ε άξλεζε θαηαβνιήο ηεο παξνρήο λα αληηβαίλεη ζηελ θαιή πίζηε.
• Με ππνρξέσζε πξνεθπιήξσζεο -> Σα κέξε ππνρξενχληαη ζε ηαπηφρξνλε εθπιήξσζε ησλ
παξνρψλ ηνπο. Βάζεη ηνπ λφκνπ, ππφρξενη ζε πξνεθπιήξσζε είλαη ν εθκηζζσηήο πξάγκαηνο (ΑΚ 595
εδ. β'), ν εθκηζζσηήο αγξνηηθνχ θηήκαηνο (ΑΚ 614), ν εξγαδφκελνο (ΑΚ 655), ν εξγνιάβνο (ΑΚ 694)
θ.ά. Αλ ππφρξενο ζε πξνεθπιήξσζε είλαη ν ελαγφκελνο εθαξκφδεηαη ε ΑΚ 377 (παξνρή αζθάιεηαο)
θαη φρη ε ΑΚ 374 §1· φκσο, αλ ν ππφρξενο ζε πξνεθπιήξσζε είλαη ν ελάγσλ, ηφηε ν ελαγφκελνο
κπνξεί λα πξνηείλεη ηελ έλζηαζε ππνρξέσζεο ζε πξνεθπιήξσζε, νπφηε θαη ζα απνξξηθζεί ε αγσγή.
΢ηε ζχκβαζε, ε ππνρξέσζε γηα πξνεθπιήξσζε κπνξεί λα πξνβιέπεηαη ξεηά ή λα πξνθχπηεη απφ ηε
θχζε θαη ην ζθνπφ ηεο.
ΗΗΗ. Άζθεζε, απνηειέζκαηα, απφθξνπζε ηεο ΑΚ 374 §1
1. Σξφπνη άζθεζεο: • Δμψδηθα (σο απάληεζε ζε εμψδηθε πξφζθιεζε ηνπ δαλεηζηή πξνο ηνλ
νθεηιέηε ηεο παξνρήο γηα εθπιήξσζή ηεο- π.ρ. φριεζε) / • Γηθαζηηθά (κε πξνβνιή ζρεηηθήο
έλζηαζεο ζην πιαίζην είηε δηαγλσζηηθήο δίθεο είηε ζην ζηάδην ηεο εθηέιεζεο κεηά απφ άζθεζε
αλαθνπήο).

2. Καηαδίθε κε ηνλ φξν ηαπηφρξνλεο εθπιήξσζεο: Αλ ε έλζηαζε πξνηαζεί ζην πιαίζην

δηαγλσζηηθήο δίθεο πνπ άλνημε κε άζθεζε θαηαςεθηζηηθήο αγσγήο, ε απνδνρή ηεο έρεη σο ζπλέπεηα
ηελ θαηαδίθε ηνπ ελαγνκέλνπ ζε εθπιήξσζε ηεο παξνρήο κε ηνλ φξν ηεο ηαπηφρξνλεο εθπιήξσζεο
απφ ηνλ ελάγνληα (δαλεηζηή).
3. Ζ έλζηαζε ζε πεξίπησζε εθρψξεζεο: Μπνξεί λα πξνηαζεί θαλνληθά, αθφκε θη αλ ν νθεηιέηεο

ηεο παξνρήο (ελαγφκελνο) έρεη εθρσξήζεη ηελ αμίσζή ηνπ γηα ηελ αληηπαξνρή· επίζεο, πξνηείλεηαη
θαη θαηά ηνπ εθδνρέα ηεο απαίηεζεο γηα παξνρή (ΑΚ 463).
4. Ζ έλζηαζε ζε πεξίπησζε πεξηζζφηεξσλ δαλεηζηψλ (ΑΚ 374 §2): Η ζπγθεθξηκέλε δηάηαμε δελ
εθαξκφδεηαη φηαλ ε ελνρή είλαη εηο νιφθιεξνλ (=>αθνξά θπξίσο ηηο δηεξεκέλεο ελνρέο- ΑΚ 480).
5. Απφθξνπζε ηεο έλζηαζεο απφ ηνλ ελάγνληα (δαλεηζηή): Μπνξνχλ λα πξνβιεζνχλ νη εμήο
αληελζηάζεηο -> φηη ν νθεηιέηεο ππνρξενχηαη ζε πξνεθπιήξσζε / φηη ε αληηπαξνρή έρεη
εθπιεξσζεί / φηη ε άξλεζε ηνπ νθεηιέηε λα εθπιεξψζεη αληίθεηηαη ζηελ θαιή πίζηε. Γε κπνξνχλ
λα ρξεζηκνπνηεζνχλ κε ηηο αληελζηάζεηο ηεο παξαγξαθήο (ΑΚ 273) ή ηεο παξνρήο αζθάιεηαο (ΑΚ
375).
IV. Ζ ππνρξέσζε πξνεθπιήξσζεο - έλζηαζε έιιεηςεο αζθάιεηαο
1. Τπνρξέσζε ζε πξνεθπιήξσζε (ΑΚ 377)
2. Έλζηαζε έιιεηςεο αζθάιεηαο: ΢ε πεξίπησζε πνπ ν έλαο απφ ηνπο αληηζπκβαιιφκελνπο έρεη
δηθαίσκα πξνεθπιήξσζεο, ε ΑΚ 377, ηνπ παξέρεη ην δηθαίσκα λα πξνβάιεη ηελ έλζηαζε έιιεηςεο
αζθάιεηαο ππφ ηηο εμήο πξνυπνζέζεηο -> • πξέπεη λα παξαηεξείηαη νπζηψδεο ειάηησζε ηεο
πεξηνπζηαθήο θαηάζηαζεο ηνπ αληηζπκβαιιφκελνπ, ψζηε λα θαζηζηά επηζθαιή ηελ ηθαλνπνίεζε
ηεο αληηπαξνρήο. / • ε νπζηψδεο απηή ειάηησζε πξέπεη λα πθίζηαηαη θαηά ην ρξφλν ζχλαςεο ηεο
ζχκβαζεο ή λα εκθαλίζηεθε αξγφηεξα, αιιά ν αληηζπκβαιιφκελνο λα κελ ηε γλψξηδε νχηε λα
φθεηιε λα ηε γλσξίδεη. Αλ ζπληξέρνπλ απηέο νη πξνυπνζέζεηο, ν ππφρξενο ζε πξνεθπιήξσζε κπνξεί
λα ηελ αξλεζεί, σζφηνπ ν άιινο παξάζρεη αζθάιεηα. Αλ ν αληηζπκβαιιφκελνο αξλείηαη ηελ παξνρή
αζθάιεηαο θαη δε δέρεηαη ηελ ηαπηφρξνλε εθπιήξσζε παξνρήο θαη αληηπαξνρήο, ππάξρεη ππαίηηα
πιεκκειήο εθπιήξσζε κε ηε κνξθή ηεο παξάβαζεο εθ κέξνπο ηνπ αξλνχκελνπ θάπνηαο παξεπφκελεο
ππνρξέσζήο ηνπ. Έηζη, ν πξνο νλ ε πιεκκειήο εθπιήξσζε (ελαγφκελνο γηα ηελ θχξηα παξνρή θαη
δαλεηζηήο ηεο απαίηεζεο γηα αληηπαξνρή) ζα έρεη ηα δηθαηψκαηα ηεο ΑΚ 382· ε απνδεκίσζε, φκσο,
δε ζα θαιχπηεη ηε δεκία απφ ηε κε εθπιήξσζε ηεο αληηπαξνρήο, αιιά ηελ ηπρφλ δεκία απφ ηε
κείσζε ηεο αμίαο ηεο απαίηεζεο ηνπ δαλεηζηή.
§33. Απξφνπηε κεηαβνιή ησλ ζπλζεθψλ
I. Δηζαγσγή: Ο θαλφλαο είλαη φηη ε ελνρή δεζκεχεη· σζηφζν, είλαη δπλαηφ λα αλαηξαπεί ε ηζνξξνπία
ηεο ζχκβαζεο ζε βάξνο ηνπ ελφο ζπκβαιινκέλνπ θαη κάιηζηα ζε ηέηνην βαζκφ ψζηε ε εκκνλή ηνπ
άιινπ ζηελ εθπιήξσζή ηεο λα κε κπνξεί λα δηθαηνινγεζεί βάζεη ηεο θαιήο πίζηεο.
ΗΗ. Πξνυπνζέζεηο ιχζεο ή αλαζεψξεζεο ηεο ζχκβαζεο (ΑΚ 388):

• Ακθνηεξνβαξήο ζχκβαζε -> Δθαξκφδεηαη, πάλησο, θαη ζε πξνζχκθσλν ή ζχκθσλν πξναηξέζεσο.
• Μεηαβνιή ησλ ζπλζεθψλ -> Πξέπεη λα αθνξά πεξηζηαηηθά (πξαγκαηηθά ή λνκηθά) ζηα νπνία ηα
κέξε -κε βάζε ηελ θαιή πίζηε θαη ηα ζπλαιιαθηηθά ήζε- ζηήξημαλ (ζησπεξά) θπξίσο ηε ζχλαςε ηεο

ζχκβαζεο [π.ρ. ε λνκηζκαηηθή ζηαζεξφηεηα, ην ακεηάβιεην ηεο θνξνινγηθήο λνκνζεζίαο, ε

ειεπζεξία εηζαγσγήο αγαζψλ θ.ά.].
• Μεηαβνιή κεηά ηε ζχλαςε ηεο ζχκβαζεο -> Αλ ε ζχκβαζε ηειεί ππφ αλαβιεηηθή αίξεζε θαη ε
κεηαβνιή ζπκβεί εξηεκέλεο ηεο αίξεζεο, ε ΑΚ 388 δελ εθαξκφδεηαη· αλ, φκσο, ε δηαθνξεηηθή
θαηάζηαζε πθίζηαην θαηά ην ρξφλν ζχλαςεο ηεο ζχκβαζεο, ηα κέξε κπνξνχλ λα πξνζηαηεπζνχλ κε
ηηο ΑΚ 142, 179 θαη 288.
• Λφγνη κεηαβνιήο έθηαθηνη θαη απξφβιεπηνη -> Μπνξεί λα ζπλδένληαη κε ην πξφζσπν ελφο απφ
ηνπο ζπκβαιιφκελνπο (π.ρ. αζζέλεηα). Έθηαθηνη είλαη νη ιφγνη, νη νπνίνη δελ επέξρνληαη θαηά ηε
ζπλήζε πνξεία ησλ πξαγκάησλ, αιιά πξνέξρνληαη απφ αζπλήζε θπζηθά, θνηλσληθά, πνιηηηθά
γεγνλφηα [π.ρ. ζενκελία, πφιεκνο, θξαρ]. Σα γεγνλφηα απηά πξέπεη λα είλαη θαη απξφβιεπηα· ην
αδχλαην ηεο πξφβιεςεο θξίλεηαη αληηθεηκεληθά, βάζεη ηεο θαιήο πίζηεο θαη ησλ ζπλαιιαθηηθψλ
εζψλ, θαη πξέπεη λα είλαη αλππαίηην.
• Παξνρή ππέξκεηξα επαρζήο γηα ηνλ νθεηιέηε ηεο -> Απηφ ζπκβαίλεη φηαλ ε αξρηθή ηζνξξνπία
κεηαμχ ησλ δχν αληαιιαζζφκελσλ παξνρψλ δηαηαξάρζεθε ζε ηέηνην βαζκφ, ψζηε ε εθιήξσζε ηεο
κηαο παξνρήο, ελφςεη αληηπαξνρήο, λα εκθαλίδεηαη ηδηαίηεξα δπζβάζηαθηε γηα ηνλ νθεηιέηε ηεο
• Ζ ζχκβαζε λα κελ έρεη αθφκα εθηειεζηεί -> Απηφ ζπκβαίλεη δηφηη ε αλαδξνκηθή ιχζε ή
αλαπξνζαξκνγή ηεο ζχκβαζεο ζα αληίθεηηαη ζπλήζσο ζηελ θαιή πίζηε. Η πξνυπφζεζε απηή δελ
ηζρχεη αλ ν νθεηιέηεο ηδηαίηεξα επαρζνχο παξνρήο ηελ εθπιεξψζεη, θαζψο θαη αλ ε ζχκβαζε έρεη
εθπιεξσζεί κφλν ελ κέξεη ή απφ ηνλ έλα ζπκβαιιφκελν.
ΗΗΗ. ΢πλέπεηεο
1. Γηθαηψκαηα ηνπ νθεηιέηε ηεο ππέξκεηξα επαρζνχο παξνρήο (ΑΚ 388 §1): Πξφθεηηαη γηα
δηαπιαζηηθφ δηθαίσκα. Αλ ην δηθαζηήξην ηαρζεί ππέξ ηεο αλαπξνζαξκνγήο ηεο επαρζνχο παξνρήο,
απηφ ζα επηδησρζεί είηε κε κείσζε ηεο παξνρήο είηε κε αχμεζε ηεο αληηπαξνρήο. Οη ζπλέπεηεο ηεο
αλαπξνζαξκνγήο ή ηεο ιχζεο ηεο ζχκβαζεο ηζρχνπλ γηα ην κέιινλ· αλ, φκσο, (ζπάληα θαη θαη'
εμαίξεζε) ην δηθαζηήξην απνθαζίζεη ηελ αλαδξνκηθή αλαπξνζαξκνγή ή ιχζε, επέξρεηαη αλαδξνκηθή
απφζβεζε ησλ εθαηέξσζελ ππνρξεψζεσλ πξνο παξνρή, ελψ νη ηπρφλ εθπιεξσζείζεο παξνρέο
αλαδεηνχληαη θαηά ηηο ΑΚ 904 επ.
2. Παξαίηεζε απφ ηα δηθαηψκαηα ηεο ΑΚ 388: Η ΑΚ 388 ζεζπίδεη θαλφλα αλαγθαζηηθνχ δηθαίνπ,
άξα, δελ είλαη έγθπξε ε εθ ησλ πξνηέξσλ παξαίηεζε απφ ηα δηθαηψκαηα πνπ παξέρεη· εμππαθνχεηαη
φηη ηίπνηα δελ εκπνδίδεη ηελ εθ ησλ πζηέξσλ παξαίηεζε.
ΜΔΡΟ΢ ΣΔΣΑΡΣΟ
ΔΠΔΚΣΑ΢Η ΚΑΙ ΜΔΣΑΒΙΒΑ΢Η ΣΗ΢ ΔΝΟΥΗ΢
Η ΢ΤΜΒΑ΢Η ΤΠΔΡ ΣΡΙΣΟΤ ΚΑΙ ΢Δ ΒΑΡΟ΢ ΣΡΙΣΟΤ
§34. Ζ ζχκβαζε ππέξ ηξίηνπ (ΑΚ 410 επ.)
Η. Έλλνηα θαη είδε: Πξφθεηηαη γηα ηε ζχκβαζε κε ηελ νπνία ζπκθσλείηαη λα επέιζεη νξηζκέλν
έλλνκν απνηέιεζκα ππέξ ηξίηνπ, ν νπνίνο δε κεηείρε άκεζα ή έκκεζα ζηελ θαηάξηηζή ηεο. Γελ
απνηειεί απηνηειέο είδνο ζχκβαζεο, αιιά κνξθή κε ηελ νπνία κπνξεί λα θαηαξηηζηεί θάζε ελνρηθή
(ππνζρεηηθή) ζχκβαζε. ΢ηε ζχκβαζε ππέξ ηξίηνπ εκπιέθνληαη ηξία πξφζσπα: απηφο πνπ ππφζρεηαη
λα πξνβεί ζε νξηζκέλε παξνρή πξνο ηνλ ηξίην (ππνζρεζείο), ν αληηζπκβαιιφκελφο ηνπ (δέθηεο ηεο

ππφζρεζεο) θαη απηφο ζηνλ νπνίν ζπκθσλείηαη λα γίλεη ε παξνρή (ηξίηνο). Γηαθξίλεηαη ζε =>
• Με γλήζηα ζχκβαζε ππέξ ηξίηνπ -> Τπάξρεη φηαλ ηελ θαηαβνιή ηεο παξνρήο ζηνλ ηξίην
δηθαηνχηαη λα απαηηήζεη κφλν ν δέθηεο ηεο ππφζρεζεο θαη φρη ν ίδηνο ν ηξίηνο (ΑΚ 410). Σν δηθαίσκα
ηνπ δέθηε ηεο ππφζρεζεο λα απαηηήζεη ηελ εθπιήξσζε ηεο παξνρήο ζηνλ ηξίην είλαη θιεξνλνκεηφ
θαη ειεχζεξα κεηαβηβαζηφ· ν ίδηνο δηθαηνχηαη, επίζεο, λα απαηηήζεη ππέξ ηνπ ηξίηνπ θαη θάζεηη πνπ
πξνζηέζεθε ή ππνθαηαζηάζεθε ζηελ αξρηθή παξνρή (π.ρ. απνδεκίσζε), θαζψο θαη λα αζθήζεη φια ηα
λφκηκα δηθαηψκαηά ηνπ (π.ρ. ππαλαρψξεζε, αλαζηξνθή). Πάλησο, ν δέθηεο ηεο ππφζρεζεο δε κπνξεί
λα ηξνπνπνηήζεη κνλνκεξψο ηε ζχκβαζε ππέξ ηξίηνπ θαη λα απαηηήζεη ε παξνρή λα θαηαβιεζεί ζηνλ
εαπηφ ηνπ ή ζε άιινλ ηξίην.
• Γλήζηα ζχκβαζε ππέξ ηξίηνπ -> Τπάξρεη φηαλ ν ηξίηνο έρεη ην δηθαίσκα λα απαηηήζεη ν ίδηνο
απεπζείαο απφ ηνλ ππνζρεζέληα ηελ θαηαβνιή ζ' απηφλ ηεο παξνρήο. Σν άκεζν θαη απηνηειέο απηφ
δηθαίσκα κπνξεί λα είλαη απνθιεηζηηθφ ή λα πθίζηαηαη παξάιιεια κε φκνηνπ πεξηερνκέλνπ δηθαίσκα
ηνπ δέθηε ηεο ππφζρεζεο:
ΗΗ. ΢ρέζεηο ησλ κεξψλ: Γεκηνπξγείηαη ηξηκεξήο-ηξηγσληθή ζρέζε πνπ απνηειείηαη απφ ηηο =>
• ΢ρέζε ππνζρεζέληνο-δέθηε ηεο ππφζρεζεο (=ζρέζε θάιπςεο) -> πξνζδηνξίδεηαη απφ ηε ζχκβαζε
πνπ θαηαξηίζηεθε κεηαμχ ηνπο. Η ζπκθσλία παξνρήο ζηνλ ηξίην απνηειεί πξφζζεηε ξήηξα πνπ
κπνξεί λα ζπκθσλεζεί θαη εθ ησλ πζηέξσλ. Σπρφλ αθπξφηεηα ηεο ζχκβαζεο ηνπ ππνζρεζέληνο κε
ηνλ δέθηε ηεο ππφζρεζεο, νδεγεί ζε απαιιαγή ηνπ πξψηνπ, πξάγκα πνπ κπνξεί λα αληηηάμεη θαη
έλαληη ηξίηνπ (βι. θαη ΑΚ 414). Η 'ζρέζε θάιπςεο' θαζνξίδεη θαη ηνλ ηχπν ηεο ζχκβαζεο ππέξ
ηξίηνπ· έηζη, ελψ ε ζχκβαζε ππέξ ηξίηνπ είλαη θαη' αξρήλ άηππε (ΑΚ 148), ε ηήξεζε ηχπνπ κπνξεί
λα επηβάιιεηαη απφ ηε θχζε ηεο ζχκβαζεο πνπ θαηάξηηζαλ ν ππνζρεζείο θαη ν δέθηεο ηεο ππφζρεζεο
(π.ρ. πψιεζε αθηλήηνπ, δσξεά).
• ΢ρέζε ππνζρεζέληνο-ηξίηνπ -> δελ ππάξρεη νξηζκέλε ζπκβαηηθή ζρέζε. Πάλησο, ζηελ πεξίπησζε
πνπ ν ηξίηνο έρεη άκεζν δηθαίσκα θαηά ηνπ ππνζρεζέληνο (=γλήζηα ζχκβαζε ππέξ ηξίηνπ),
δεκηνπξγείηαη κεηαμχ ηνπο ζρέζε δαλεηζηή-νθεηιέηε, νπφηε ν ηξίηνο θέξεη φιεο ηηο ππνρξεψζεηο
επηκέιεηαο ηνπ δαλεηζηή (π.ρ. θαζίζηαηαη ππεξήκεξνο θ.ά.).
• ΢ρέζε δέθηε ηεο ππφζρεζεο-ηξίηνπ (=ζρέζε αμίαο) -> ζπλίζηαηαη ζπλήζσο ζε ζχκβαζε (επαρζή ή
ραξηζηηθή), βάζεη ηεο νπνίαο ν δέθηεο ηεο ππφζρεζεο νθείιεη νξηζκέλε παξνρή ζηνλ ηξίην (π.ρ.
δσξεά, πψιεζε, κίζζσζε θ.ά.). Η ζρέζε αμίαο δει. απνηειεί ηε λνκηθή αηηία ηεο πεξηνπζηαθήο
επίδνζεο απφ ηνλ δέθηε ηεο ππφζρεζεο ζηνλ ηξίην· ηπρφλ έιιεηςε ή ειάηησκα ηνπ θχξνπο ηεο δελ
αθπξψλεη ηε ζχκβαζε ππέξ ηξίηνπ, αιιά επεξεάδεη ηα δηθαηψκαηα κεηαμχ ηνπ δέθηε ηεο ππνρξέσζεο
θαη ηνπ ηξίηνπ.
ΗΗΗ. Πξαθηηθή ρξεζηκφηεηα ηεο ζχκβαζεο ππέξ ηξίηνπ θαη ζπγγελείο έλλνηεο
1. Πξαθηηθή ρξεζηκφηεηα: Με απηνχ ηνπ είδνπο ηε ζχκβαζε, ε σθέιεηα πνπ πεξηέξρεηαη ζηνλ ηξίην
δε δηέξρεηαη κέζα απφ ηελ πεξηνπζία ηνπ δέθηε ηεο ππφζρεζεο, αιιά κεηαβηβάδεηαη ζ' απηφλ
απεπζείαο απφ ηελ πεξηνπζία ηνπ ππνζρεζέληνο => ν ηξίηνο δε ζεσξείηαη εηδηθφο δηάδνρνο ηνπ δέθηε
ηεο ππφζρεζεο θαη δελ ππφθεηηαη ζηηο αμηψζεηο ησλ δαλεηζηψλ (ΑΚ 939 επ.) ή ησλ θιεξνλφκσλ ηνπ
(ΑΚ 1835 επ.) Σέινο, ην δηθαίσκα ηνπ ηξίηνπ λα απαηηήζεη ηελ παξνρή γελληέηαη απεπζείαο ζην
πξφζσπφ ηνπ θαη δελ είλαη απνηέιεζκα εθρψξεζεο => ν ππνζρεζείο κπνξεί λα αληηηάμεη ππέξ ηνπ
ηξίηνπ κφλν ηηο ελζηάζεηο ηεο ΑΚ 414 θαη φρη ηεο ΑΚ 463.
2. ΢πγγελείο έλλνηεο: • Αληηπξνζψπεπζε -> ΢ηε ζχκβαζε ππέξ ηξίηνπ, ζπκβαηηθφο δεζκφο ππάξρεη
κφλν κεηαμχ ηνπ ππνζρεζέληνο θαη ηνπ δέθηε ηεο ππφζρεζεο, ν νπνίνο ζπλάπηεη ηε ζχκβαζε ζην
φλνκά ηνπ. Αληίζεηα, ζηελ άκεζε αληηπξνζψπεπζε, ν ηξίηνο πνπ δξα κέζσ ηνπ αληηπξνζψπνπ
(αληηπξνζσπεπφκελνο) είλαη ν ίδηνο αληηζπκβαιιφκελνο ζηε ζχκβαζε (ΑΚ 211). Όζνλ αθνξά ηελ

έκκεζε αληηπξνζψπεπζε, πάιη, ε δηαθνξά ηεο κε ηε ζχκβαζε ππέξ ηξίηνπ έγθεηηαη ζην φηη ν ηξίηνο
παξακέλεη μέλνο πξνο ηε ζχκβαζε πνπ ζπλάπηεη ν αληηπξφζσπφο ηνπ θαη έρεη δηθαηψκαηα κφλν
έλαληη απηνχ.
• ΢χκβαζε κε πξνζηαηεπηηθή ελέξγεηα ππέξ ηξίηνπ -> Δίλαη εθείλε πνπ δεκηνπξγεί ζε βάξνο ηνπ
νθεηιέηε παξεπφκελεο ππνρξεψζεηο πξφλνηαο φρη κφλν ππέξ ηνπ δαλεηζηή αιιά θαη ππέξ άιισλ
πξνζψπσλ πνπ δε ζπκκεηέρνπλ ζηνλ ελνρηθφ δεζκφ, ζπλδένληαη φκσο ζηελά κε ηνλ δαλεηζηή (π.ρ.
κέιε ηεο νηθνγέλεηαο ή ηνπ πξνζσπηθνχ ηνπ). Έλλνκε ζπλέπεηα ηεο χπαξμεο απηήο ηεο ζχκβαζεο
είλαη φηη ζε πεξίπησζε δεκίαο ησλ ηξίησλ ιφγσ πιεκκεινχο ή κε εθπιήξσζεο (ΜΟΝΟ) ησλ
παξεπφκελσλ ππνρξεψζεσλ, νη ηξίηνη ζα έρνπλ δηθαίσκα λα απαηηήζνπλ απφ ηνλ νθεηιέηε
απνδεκίσζε θαηά ηηο επλντθφηεξεο δηαηάμεηο γηα ηελ ελδνζπκβαηηθή επζχλε, δει. ζαλ λα ήηαλ νη
ίδηνη ζπκβαιιφκελνη.
IV. Ζ εθπνηεηηθή ζχκβαζε ππέξ ηξίηνπ θαη ν ραξαθηήξαο ησλ ΑΚ 410-414
1. Ζ εθπνηεηηθή ζχκβαζε ππέξ ηξίηνπ: Με απηή πξνζπνξίδεηαη ζηνλ ηξίην απεπζείαο ελνρηθφ ή
εκπξάγκαην δηθαίσκα (π.ρ. εθρψξεζε απαίηεζεο ή κεηαβίβαζε θπξηφηεηαο ππέξ ηξίηνπ). Ρπζκίδεηαη
αλαινγηθά απφ ηηο ΑΚ 410-414, νη νπνίεο αθνξνχλ ηελ ππνζρεηηθή ζχκβαζε ππέξ ηξίηνπ. Αλ γηα ηε
κεηαβίβαζε ηνπ δηθαηψκαηνο απαηηείηαη ε ζπλδξνκή νξηζκέλεο κε δηθαηνπξαθηηθήο πξάμεο (π.ρ.
παξάδνζε ηνπ θηλεηνχ), ην δηθαίσκα κεηαβηβάδεηαη φηαλ απηή ζπληξέμεη ζην πξφζσπν ηνπ ηξίηνπ· ν
ηξίηνο ζε θάζε πεξίπησζε κπνξεί λα απνπνηεζεί ην δηθαίσκα πνπ ηνπ παξέρεηαη (αλαινγία απφ ΑΚ
413).
2. Ο ραξαθηήξαο ησλ ΑΚ 410-414: Απνηεινχλ ελδνηηθφ δίθαην. Δηδηθά, φκσο, γηα ηελ ΑΚ 413,
ηζρχεη φηη πξφθεηηαη γηα δηάηαμε αλαγθαζηηθνχ δηθαίνπ, δηφηη δηαθνξεηηθά ζα ήηαλ δπλαηή ε
επέκβαζε ζηελ ειεπζεξία βνχιεζεο ηνπ αηφκνπ ρσξίο ηε ζχκπξαμή ηνπ.
§35. Ζ γλήζηα ζχκβαζε ππέξ ηξίηνπ
Η. Πξνυπφζεζε χπαξμεο: Απηφο πνπ επηθαιείηαη ηελ χπαξμε γλήζηαο ζχκβαζεο ππέξ ηξίηνπ πξέπεη
λα απνδείμεη ηε ζπλδξνκή κηαο απφ ηηο εμήο δχν πξνυπνζέζεηο ηεο ΑΚ 410 =>
• Ζ βνχιεζε ησλ ζπκβαιινκέλσλ γηα ηε δεκηνπξγία δηθαηψκαηνο ππέξ ηξίηνπ απφ ηε ζχκβαζή
ηνπο -> Κξίλεηαη βάζεη ησλ ΑΚ 173, 200 θαη αλαδεηείηαη ε αιεζηλή βνχιεζε ησλ κεξψλ. Ωο
ελδείμεηο ηεο χπαξμεο γλήζηαο ζχκβαζεο ππέξ ηξίηνπ κπνξνχλ λα ζεσξεζνχλ γεγνλφηα, φπσο ε
ζπκθσλία φηη ε παξνρή ζα εθπιεξσζεί κεηά ην ζάλαην ηνπ δέθηε ηεο ππφζρεζεο.
• Ζ θχζε θαη ν ζθνπφο ηεο ζχκβαζεο -> Σα θξηηήξηα πνπ ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηε δηεξεχλεζε
ηνπ αλ ππάξρεη ζχκβαζε ππέξ ηξίηνπ είλαη αληηθεηκεληθά: ην είδνο ηεο ζχκβαζεο, νη θνηλσληθέο θαη
νηθνλνκηθέο αλάγθεο πνπ εμππεξεηνχληαη, νη αληηιήςεηο ησλ ζπλαιιαγψλ, ην αλ θαη θαηά πφζν ε
ζχκβαζε εμππεξεηεί θπξίσο ην ζπκθέξνλ ηνπ ηξίηνπ θ.ά.
• Γλήζηα ζχκβαζε ππέξ ηξίηνπ θαηεπζείαλ απφ ην λφκν -> π.ρ. ΑΚ 116, 432, 476, 615 θ.ά.
ΗΗ. Σν πξφζσπν ηνπ ηξίηνπ: Μπνξεί λα είλαη νπνηνδήπνηε θπζηθφ ή λνκηθφ πξφζσπν· θαηά ηε
ζχλαςε ηεο ζχκβαζεο, αξθεί λα είλαη νξηζηφο θαη λα έρεη ηθαλφηεηα δηθαίνπ (+ ΑΚ 36). Σέινο, ζην
ρξφλν ζχλαςεο ηεο ζχκβαζεο κπνξεί ν ηξίηνο λα κελ ππάξρεη σο πξφζσπν (π.ρ. ζχκβαζε ππέξ κήπσ
ζπλεηιεκκέλνπ ηέθλνπ ή λνκηθνχ πξνζψπνπ πνπ δελ έρεη αθφκα ζπζηαζεί).

ΗΗΗ. Σν δηθαίσκα ηνπ ηξίηνπ λα απαηηήζεη ηελ παξνρή απεπζείαο απφ ηνλ ππνζρεζέληα
1. Ννκηθή θχζε: Δίλαη ελνρηθφ, άκεζν (=γελληέηαη απηνκάησο ζην πξφζσπν ηνπ ηξίηνπ), απηνηειέο
(=αλεμάξηεην απφ ηπρφλ παξάιιειν δηθαίσκα ηνπ δέθηε ηεο ππφζρεζεο λα απαηηήζεη ηελ
εθπιήξσζε ηεο παξνρήο πξνο ηνλ ηξίην) θαη κεηαβηβαζηφ, εθφζνλ δελ είλαη πξνζσπνπαγέο.
2. Υξφλνο γέλλεζεο: Καζνξίδεηαη απφ ηε βνχιεζε ησλ ζπκβαιινκέλσλ, νη νπνίνη κπνξνχλ λα ην

εμαξηήζνπλ απφ αλαβιεηηθή αίξεζε ή πξνζεζκία. Αλ ζηε ζχκβαζε δελ πξνβιέπεηαη ηίπνηα ζρεηηθφ,
ην δηθαίσκα γελληέηαη κε ηελ ίδηα ηελ θαηάξηηζή ηεο. ΢ηελ πεξίπησζε πνπ ν ηξίηνο δελ ππάξρεη
αθφκα θαηά ηε ζχλαςε ηεο ζχκβαζεο, ην δηθαίσκά ηνπ γελληέηαη -ζε πεξίπησζε ακθηβνιίαο- κφιηο
απνθηήζεη πξνζσπηθφηεηα (ΑΚ 34 επ. θαη 61 επ.).
3. Παξάιιειν ή απνθιεηζηηθφ δηθαίσκα: ΢ηε γλήζηα ζχκβαζε ππέξ ηξίηνπ, ην δηθαίσκα ηνπ ηξίηνπ
λα απαηηήζεη ν ίδηνο απεπζείαο απφ ηνλ ππνζρεζέληα ηελ εθπιήξσζε ηεο παξνρήο ζ' απηφλ ππάξρεη
παξάιιεια κε ην αληίζηνηρν δηθαίσκα ηνπ δέθηε ηεο ππφζρεζεο· πάλησο, δε δεκηνπξγείηαη
ελεξγεηηθή ελνρή εηο νιφθιεξνλ (ΑΚ 489 επ.).
4. Πεξηερφκελν ηνπ δηθαηψκαηνο ηνπ ηξίηνπ: Πξνζδηνξίδεηαη απφ ηνπο ζπκβαιινκέλνπο· έηζη, ν
ηξίηνο δηθαηνχηαη λα απαηηήζεη ηε ζπκθσλεζείζα κεηαμχ ησλ κεξψλ παξνρή θαηά ηνλ ζπκθσλεζέληα
ρξφλν, ηφπν θιπ.
5. Αλάθιεζε ηνπ δηθαηψκαηνο (ΑΚ 412): Η ζπγθεθξηκέλε δηάηαμε είλαη ελδνηηθνχ δηθαίνπ, πξάγκα
πνπ ζεκαίλεη φηη ην θαηά πφζν ην δηθαίσκα ηνπ ηξίηνπ κπνξεί λα αλαθιεζεί θξίλεηαη απφ ηε
ζχκβαζε. Η δήισζε ηνπ ηξίηνπ φηη ζα αζθήζεη ην δηθαίσκά ηνπ απνηειεί δηαπιαζηηθφ δηθαίσκα, κε
ην νπνίν ην δηθαίσκά ηνπ θαζίζηαηαη ακεηάθιεην. Η δήισζε απηή είλαη άηππε, απεπζπληέα θαη κε
αλαθιήζηκε. ΢εκεηψλεηαη φηη εθφζνλ ν ηξίηνο δελ έρεη πξνβεί ζηε δήισζε ηεο ΑΚ 412 ή αλ νη
ζπκβαιιφκελνη έρνπλ απνθαζίζεη φηη ην δηθαίσκα ηνπ ηξίηνπ είλαη αλαθιεηφ, ν ππνζρεζείο κπνξεί
λα απαιιαγεί απφ θάζε ππνρξέσζή ηνπ ππέξ ηνπ ηξίηνπ· ζηηο πεξηπηψζεηο απηέο ην δηθαίσκα ηνπ
ηξίηνπ κπνξεί λα ηξνπνπνηεζεί (π.ρ. κε πξνζζήθε αίξεζεο). Έλλνκε ζπλέπεηα ηεο αλάθιεζεο είλαη ε
αλαδξνκηθή καηαίσζε ηνπ δηθαηψκαηνο ηνπ ηξίηνπ, ην νπνίν ζεσξείηαη ζαλ λα κελ απνθηήζεθε πνηέ.
6. Απνπνίεζε ηνπ δηθαηψκαηνο (ΑΚ 413): Η δήισζε απνπνίεζεο ηνπ ηξίηνπ απνηειεί άζθεζε
δηαπιαζηηθνχ δηθαηψκαηνο, είλαη άηππε, απεπζπληέα θαη δελ κπνξεί λα αλαθιεζεί· κπνξεί, πάλησο,
λα αθπξσζεί ιφγσ ειαηηψκαηνο ηεο βνχιεζεο ηνπ ηξίηνπ (ΑΚ 140 επ.) θαη απαηηεί πιήξε
δηθαηνπξαθηηθή ηθαλφηεηα ηνπ ηξίηνπ. Μεηά ην ζάλαην ηνπ ηξίηνπ, ε απνπνίεζε γίλεηαη απφ ηνπο
θιεξνλφκνπο ηνπ. Σέινο, ε απνπνίεζε δε κπνξεί λα αζθεζεί κεηά ηε δήισζε ηνπ ηξίηνπ θαηά ηελ
ΑΚ 412 φηη ζα αζθήζεη ην δηθαίσκά ηνπ.
IV. Οη ελζηάζεηο ηνπ ππνζρεζέληνο θαηά ηνπ ηξίηνπ
1. Δλζηάζεηο απφ ηε ζχκβαζε (ΑΚ 414): Δλλννχληαη φια ηα κέζα άκπλαο πνπ έρεη ν ππνζρεζείο
θαηά ηνπ δέθηε ηεο ππφζρεζεο κε βάζε ηε ζχκβαζε ππέξ ηξίηνπ- π.ρ. έλζηαζε αθπξφηεηαο ιφγσ
αληίζεζεο ζηα ρξεζηά ήζε, εηθνληθφηεηαο, δηθαηνπξαθηηθήο αληθαλφηεηαο· έλζηαζε αθπξσζίαο·
έλζηαζε κε εθπιεξσζέληνο ζπλαιιάγκαηνο· έλζηαζε επίζρεζεο· έλζηαζε αλαζηξνθήο ή κείσζεο
ηνπ ηηκήκαηνο θ.ά.
2. Πξνζσπηθέο ελζηάζεηο ηνπ ππνζρεζέληνο θαηά ηνπ ηξίηνπ- π.ρ. έλζηαζε ζπκςεθηζκνχ:
Αληίζεηα, δε κπνξεί λα αληηηάμεη ελζηάζεηο πνπ έρεη πξνζσπηθά ν δέθηεο ηεο ππφζρεζεο θαηά ηνπ

ηξίηνπ ή ελζηάζεηο πνπ έρεη πξνζσπηθά ν ίδηνο ν ππνζρεζείο θαηά ηνπ δέθηε ηεο ππφζρεζεο.
V. Αλψκαιε εμέιημε ηεο ζχκβαζεο: ΢ε πεξίπησζε αλψκαιεο εμέιημεο ηεο ελνρήο, ππεξεκεξίαο
ή άιισλ παξαβάζεσλ εθ κέξνπο ηνπ νθεηιέηε (ππνζρεζέληνο) =>
• Ο ηξίηνο έρεη δηθαίσκα λα απαηηήζεη απφ ηνλ ππνζρεζέληα εθπιήξσζε ηεο παξνρήο ή
απνδεκίσζε γηα κή εθπιήξσζε ή ην πεξηειζφλ, θαηά ηηο ΑΚ 335 επ., 340 επ., 362 επ. Σα ίδηα
δηθαηψκαηα ππέξ ηνπ ηξίηνπ έρεη θαη ν δέθηεο ηεο ππφζρεζεο.
• Όζνλ αθνξά ηα δηαπιαζηηθά δηθαηψκαηα πνπ παξέρνληαη είηε απφ ην λφκν (λφκηκε
ππαλαρψξεζε, θαηαγγειία, ζέζε πξνζεζκίαο θαηά ΑΚ 383) είηε απφ ηε ζχκβαζε (ζπκβαηηθή
ππαλαρψξεζε) θαη ηα νπνία νδεγνχλ ζηε δηάιπζε ή αλαηξνπή ηεο ζχκβαζεο, δελ δηθαηνχηαη λα ηα
αζθήζεη ν ηξίηνο, αιιά ν δέθηεο ηεο ππφζρεζεο (βι. + ΑΚ 412).
• Αλ ε αλψκαιε εμέιημε ηεο ελνρήο νθείιεηαη ζε γεγνλφηα πνπ αλήθνπλ ζηε ζθαίξα ηνπ δέθηε ηεο
ππφζρεζεο (π.ρ. ππεξεκεξία ηνπ σο πξνο ηελ θαηαβνιή ηεο αληηπαξνρήο) θαη γηα ην ιφγν απηφ ν
ππνζρεζείο ππαλαρσξήζεη απφ ηε κεηαμχ ηνπο ζχκβαζε, ν ηξίηνο ράλεη ην δηθαίσκά ηνπ.
§36. Ζ ζχκβαζε ζε βάξνο ηξίηνπ
Η. Δηζαγσγηθά: ΢χκβαζε κε ηελ νπνία επηβάιινληαη ππνρξεψζεηο ζε θάπνηνλ ηξίην πνπ δε κεηέρεη
ζην ζπκβαηηθφ δεζκφ είλαη άθπξε. Πάλησο, δελ απνθιείνληαη νη ζπκβάζεηο πνπ αθνξνχλ ηε
ζπκπεξηθνξά ηξίηνπ, ρσξίο λα δεκηνπξγνχλ ππνρξεψζεηο γη' απηφλ -> • ν έλαο απφ ηνπο
ζπκβαιιφκελνπο ππφζρεηαη ζηνλ άιιν φηη ν ηξίηνο ζα εγθξίλεη ηε ζχκβαζε πνπ θαηαξηίζηεθε
ρσξίο ηε ζχκπξαμή ηνπ θαη ε νπνία πξνβιέπεη φηη ν ηξίηνο ζα εθπιεξψζεη νξηζκέλε παξνρή / • ν
έλαο ζπκβαιιφκελνο ππφζρεηαη ζηνλ άιιν φηη ν ηξίηνο ζα πξνβεί ζε νξηζκέλε παξνρή· αιιηψο ν
ππνζρεζείο νθείιεη λα απνδεκηψζεη ην δέθηε ηεο ππφζρεζεο / • ν έλαο απφ ηνπο ζπκβαιιφκελνπο
ππφζρεηαη ζηνλ άιιν λα θαηαβάιεη θάζε πξνζπάζεηα γηα λα πεηζηεί ν ηξίηνο είηε λα αλαιάβεη είηε
λα αλαιάβεη θαη λα εθπιεξψζεη νξηζκέλε ππνρξέσζε. ΢ηηο δχν πξψηεο πεξηπηψζεηο πξφθεηηαη γηα
'ζπκβάζεηο πεξί παξνρήο ηξίηνπ' θαη ζηελ ηξίηε γηα 'ζχκβαζε ππφζρεζεο πξνζπαζεηψλ'.
ΗΗ. Ζ ξχζκηζε ηεο ΑΚ 415
1. Γεληθά: Η ξπζκηδφκελε ζχκβαζε πξφθεηηαη γηα κνξθή εγγπεηηθήο ή εγγπνδνηηθήο ζχκβαζεο. Η

ππφζρεζε ηνπ ελφο ζπκβαιιφκελνπ ζηνλ άιινλ φηη ηξίηνο ζα θαηαβάιεη νξηζκέλε παξνρή δελ
ππφθεηηαη ζε ηχπν, αθφκε θη αλ ζπλδέεηαη κε ηππηθή θχξηα ζχκβαζε. Η παξνρή ηνπ ηξίηνπ, πνπ
απνηειεί αληηθείκελν ηεο ππφζρεζεο, κπνξεί λα ζπλίζηαηαη ζε πξάμε ή παξάιεηςε, κε ή ρσξίο
πεξηνπζηαθή αμία. Η ζχκβαζε πεξί παξνρήο ηξίηνπ παξάγεη ηα απνηειέζκαηά ηεο κφλν κεηαμχ ηνπ
ππνζρεζέληνο θαη ηνπ δέθηε ηεο ππφζρεζεο· ν ηξίηνο δεζκεχεηαη κφλν αλ ελέθξηλε ηε ζχκβαζε.
Δθφζνλ ν ηξίηνο δελ εθπιεξψζεη ηελ παξνρή, ν ππνζρεζείο νθείιεη λα απνδεκηψζεη ην δέθηε ηεο
ππφζρεζεο· ε ππνρξέσζε πξνο απνδεκίσζε ππάξρεη αλεμαξηήησο πηαίζκαηνο. Η απνδεκίσζε
πεξηιακβάλεη ην δηαθέξνλ εθπιήξσζεο, δει. φ,ηη ζα είρε ν δέθηεο ηεο ππφζρεζεο αλ ν ηξίηνο
πξνέβαηλε ζηελ θαηαβνιή. Αλ, ηέινο, ε παξνρή ηνπ ηξίηνπ θαηέζηε αδχλαηε είηε ρσξίο πηαίζκα ηνπ
ίδηνπ ή ηνπ ππνζρεζέληνο είηε απφ πηαίζκα ηνπ δέθηε ηεο ππφζρεζεο, ν ππνζρεζείο απαιιάζζεηαη.

ΔΝΟΥΔ΢ ΜΔ ΠΔΡΙ΢΢ΟΣΔΡΑ ΤΠΟΚΔΙΜΔΝΑ
§37. Έλλνηα θαη είδε πνιππξφζσπσλ ελνρψλ
Η. Ζ πνιππξφζσπε ελνρή: Όηαλ κεηέρνπλ ζηελ ελνρή, είηε απφ ηελ πιεπξά ηνπ δαλεηζηή είηε απφ
ηελ πιεπξά ηνπ νθεηιέηε είηε θαη απφ ηηο δχν πιεπξέο, πεξηζζφηεξα πξφζσπα. Η ζπκκεηνρή
πεξηζζφηεξσλ πξνζψπσλ κπνξεί λα ππήξρε απφ ηελ αξρή (π.ρ. ηξεηο ζπληδηνθηήηεο ελφο αθηλήηνπ ην
εθκηζζψλνπλ ζε έλα πξφζσπν) ή λα πξνέθπςε εθ ησλ πζηέξσλ (π.ρ. φηαλ ν κνλαδηθφο δαλεηζηήο
θιεξνλνκείηαη απφ πεξηζζφηεξα πξφζσπα, ηα νπνία απνθηνχλ ηελ απαίηεζή ηνπ ιφγσ θαζνιηθήο
δηαδνρήο- π.ρ. ΑΚ 1710).
ΗΗ. Δίδε πνιππξφζσπσλ ελνρψλ
1. Ρπζκηδφκελεο κνξθέο: • δηαηξεκέλε ελνρή (ΑΚ 480) / • ελνρή εηο νιφθιεξνλ (ΑΚ 481 επ.), ε
νπνία δηαθξίλεηαη ζε παζεηηθή (ΑΚ 481-488) θαη ελεξγεηηθή (ΑΚ 489-493) / • απαίηεζε παξνρήο ζε
άιινλ απφ θνηλνχ.
2. Κνηλή ελνρή: Δίλαη κηα ελνρή κε πεξηζζφηεξα ππνθείκελα είηε απφ ηελ πιεπξά ηνπ δαλεηζηή
[=θνηλή απαίηεζε] είηε απφ ηελ πιεπξά ηνπ νθεηιέηε [=θνηλή νθεηιή], φηαλ απφ ηε θχζε ηεο
παξνρήο (παξνρή αδηαίξεηε) ή απφ ηε βνχιεζε ησλ ζπκβαιινκέλσλ πξνθχπηεη φηη γηα ηελ
εθπιήξσζή ηεο απαηηείηαη ε ζχκπξαμε φισλ ησλ δαλεηζηψλ ή ησλ νθεηιεηψλ. Γε ξπζκίδεηαη απφ ηνλ
ΑΚ, αιιά δηέπεηαη απφ ηηο ηπρφλ ζπκθσλίεο ησλ κεξψλ· αλ ειιείπνπλ, εθαξκφδνληαη νη ΑΚ 481-493
ή -αλ ε παξνρή είλαη αδηαίξεηε- θαη ηεο ΑΚ 495.
3. Ζ θχζε ησλ ΑΚ 480-495: Οη δηαηάμεηο απηέο πεξηέρνπλ θαλφλεο ελδνηηθνχ δηθαίνπ, άξα, ηα κέξε
κπνξνχλ λα ξπζκίδνπλ ειεχζεξα ην είδνο ηεο κεηαμχ ηνπο πνιππξφζσπεο ελνρήο θαη ηνλ ηξνπν
ιεηηνπξγίαο ηεο.
ΗΗΗ. Ζ ελφηεηα ηεο βαζηθήο ελνρηθήο ζρέζεο: Η πνιππξφζσπε ελνρή απνηειείηαη απφ πεξηζζφηεξεο
επηκέξνπο ελνρέο, νη νπνίεο ζπλδένπλ ηνπο πεξηζζφηεξνπο νθεηιέηεο κε ηνλ δαλεηζηή (ή
αληηζηξφθσο), αιιά έρνπλ σο θνηλφ ζθνπφ ηελ εθπιήξσζε ηεο ίδηαο παξνρήο. Οη επηκέξνπο ελνρέο
παξνπζηάδνπλ θάπνηα απηνηέιεηα, αιιά δε ζπληζηνχλ απηνηειείο, αλεμάξηεηεο κεηαμχ ηνπο, ελνρηθέο
ζρέζεηο.
§38. Γηαηξεκέλε ελνρή
Η. Έλλνηα θαη πξνυπφζεζε ηζρχνο: Γηαηξεκέλε είλαη ε ελνρή κε πεξηζζφηεξνπο νθεηιέηεο ή

δαλεηζηέο, ε νπνία δεκηνπξγεί γηα ηνλ θάζε ζπλνθεηιέηε ππνρξέσζε ή γηα ηνλ θάζε ζπλδαλεηζηή
δηθαίσκα εθπιήξσζεο κέξνπο κφλν ηεο παξνρήο => θαηάηκεζε ηεο παξνρήο, ψζηε θάζε έλαο απφ
ηνπο πεξηζζφηεξνπο νθεηιέηεο λα νθείιεη (=παζεηηθή ελνρή) θαη θάζε έλαο απφ ηνπο πεξηζζφηεξνπο
δαλεηζηέο λα δηθαηνχηαη (=ελεξγεηηθή ελνρή) κφλν ηε κεξίδα πνπ ηνπ αλαινγεί. Γπλαηή είλαη θαη ε
πεξίπησζε ηεο ακθηκεξψο δηαηξεκέλεο ελνρήο (=πεξηζζφηεξνη δαλεηζηέο θαη νθεηιέηεο ηαπηφρξνλα).
Πξνυπφζεζε γηα ηελ χπαξμε ηεο δηαηξεκέλεο ελνρήο είλαη ε χπαξμε δηαηξεηήο παξνρήο (=ε παξνρή, ε
νπνία απφ ηε θχζε ηεο κπνξεί λα δηαηξεζεί ζε πεξηζζφηεξα νκνεηδή ηκήκαηα, ρσξίο λα καηαηψλεηαη ν
ζθνπφο ηεο ή λα κεηαβάιιεηαη ε αμία/ρξεζηκφηεηά ηεο)- π.ρ. ρξεκαηηθή παξνρή, παξνρή πνπ αθνξά
δηαηξεηφ δηθαίσκα.

ΗΗ. Ννκηθή θχζε θαη έλλνκεο ζπλέπεηεο: Η δηαηξεκέλε ελνρή απνηειεί κηα εληαία ελνρηθή ζρέζε,
απαξηηδφκελε απφ πεξηζζφηεξεο επηκέξνπο ελνρέο, νη νπνίεο απνξξένπλ απφ ηνλ ίδην γελεζηνπξγφ
ιφγν (π.ρ. ζχκβαζε) θαη εμππεξεηνχλ ηνλ θνηλφ ζθνπφ ηεο εθπιήξσζεο νιφθιεξεο ηεο παξνρήο. Οη
έλλνκεο ζπλέπεηεο ηεο δηαηξεκέλεο ελνρήο είλαη =>
• Καηάηκεζε παξνρήο -> θάζε ζπλδαλεηζηήο δηθαηνχηαη θαη θάζε ζπλνθεηιέηεο ππνρξενχηαη ζε
κέξνο κφλν ηεο δηαηξεηήο παξνρήο.
• Απηνηέιεηα επηκέξνπο ελνρψλ θαηά ηε ιεηηνπξγία ηνπο -> θάζε ελνρή εμειίζζεηαη αλεμάξηεηα απφ
ηελ άιιε θαη γεγνλφηα πνπ επέξρνληαη ζην πξφζσπν ελφο απφ ηνπο πεξηζζφηεξνπο δαλεηζηέο ή
νθεηιέηεο ελεξγνχλ κφλν ππέξ ή θαηά απηνχ ηνπ ππνθεηκέλνπ- π.ρ. ε θαηαβνιή, ε δφζε, ε ππφζρεζε
αληί θαηαβνιήο, ν ζπκςεθηζκφο θ.ά. Γε λνείηαη δηθαίσκα αλαγσγήο κεηαμχ ησλ ζπλνθεηιεηψλ ή ησλ
ζπλδαλεηζηψλ ζηε δηαηξεκέλε ελνρή.
ΗΗΗ. Οη εξκελεπηηθνί θαλφλεο ηεο ΑΚ 480:

• Αλ ην αληηθείκελν ηεο ελνρήο κε ηα πεξηζζφηεξα πξφζσπα είλαη δηαηξεηή παξνρή, ζε πεξίπησζε
ακθηβνιίαο, ε ελνρή είλαη δηαηξεκέλε. Η δηαηξεηή παξνρή δε ζπλεπάγεηαη πάληα δηαηξεκέλε ελνρή,
αιιά κπνξεί λα εθπιεξσζεί θαη σο ελνρή εηο νιφθιεξνλ. Σν δήηεκα ηη είδνπο ελνρή ππάξρεη θξίλεηαη
κε βάζε ηε ζχκβαζε ή ην λφκν· αλ απφ απηά δελ πξνθχπηεη θάηη αληίζεην, δει. φηη ε ελνρή είλαη εηο
νιφθιεξνλ (π.ρ. ΑΚ 477, 479, 2023 §2), εθαξκφδεηαη ε ΑΚ 480 θαη ε ελνρή είλαη δηαηξεκέλε.
• Όηαλ ππάξρεη δηαηξεκέλε ελνρή, ζε πεξίπησζε ακθηβνιίαο, φινη νη ζπλδαλεηζηέο δηθαηνχληαη θαη
φινη νη ζπλνθεηιέηεο νθείινπλ ίζα ηκήκαηα απφ ηελ παξνρή.
§39. Παζεηηθή ελνρή εηο νιφθιεξνλ
Η. Έλλνηα, λνκηθή θχζε θαη πξαθηηθή ρξεζηκφηεηα: Παζεηηθή ελνρή εηο νιφθιεξνλ είλαη ε ελνρή
ζηελ νπνία κεηέρνπλ πεξηζζφηεξνη νθεηιέηεο, θάζε έλαο απφ ηνπο νπνίνπο ππνρξενχηαη λα
εθπιεξψζεη νιφθιεξε ηελ παξνρή, ε νπνία -φκσο- ζα εθπιεξσζεί κφλν κηα θνξά απφ ην
ζπλνθεηιέηε πνπ ζα επηιέμεη ν δαλεηζηήο. + ΑΚ 487. Η αδηαίξεηε παξνρή είλαη πάληα αληηθείκελν
νθεηιήο εηο νιφθιεξνλ (ΑΚ 494 §1), ε δηαηξεηή παξνρή είλαη αληηθείκελν νθεηιήο εηο νιφθιεξν κφλν
αλ ηεο ην επηηξέπεη ν γελεζηνπξγφο ηεο ιφγνο (ΑΚ 480). Η παζεηηθή ελνρή εηο νιφθιεξνλ είλαη κία
εληαία ελνρηθή ζρέζε, απνηεινχκελε απφ επηκέξνπο ελνρέο πνπ ζπλδένληαη ζηελά κεηαμχ ηνπο.
Αληηθείκελν ηεο ππνρξέσζεο θάζε ζπλνθεηιέηε είλαη ε παξνρή νιφθιεξε. Η παζεηηθή ελνρή εηο
νιφθιεξνλ ιεηηνπξγεί ζην επίπεδν ηνπ δαλεηζηή κε ηνπο πεξηζζφηεξνπο νθεηιέηεο (εμσηεξηθή ζρέζε)
θαη ζην επίπεδν ησλ ζρέζεσλ ησλ ζπλνθεηιεηψλ κεηαμχ ηνπο (εζσηεξηθή ζρέζε). + ΑΚ 483, 487.
Δίλαη ηδηαίηεξα επλντθή γηα ηνλ δαλεηζηή, αθνχ ν θίλδπλνο ηεο αθεξεγγπφηεηαο κεηαθέξεηαη ζηνπο
νθεηιέηεο, απφ ηνπο νπνίνπο ν δαλεηζηήο επηιέγεη ηνλ έλαλ θαη ζηξέθεηαη ελαληίνλ ηνπ γηα λα επηηχρεη
ηελ πιήξε ηθαλνπνίεζή ηνπ.
• Γελεζηνπξγφο ιφγνο => α) Γηθαηνπξαμία -> κπνξεί λα είλαη κνλνκεξήο ή ζχκβαζε. Οπσζδήπνηε
πξέπεη λα πξνθχπηεη ζαθψο (ξεηά ή ζησπεξά) ε βνχιεζε ησλ κεξψλ γηα δεκηνπξγία ηεο ζρεηηθήο
ελνρήο. Δθφζνλ δε ζπλάγεηαη ηέηνηα βνχιεζε αλακθηβφισο, εθαξκφδεηαη ε ΑΚ 480 θαη ππάξρεη
δηαηξεκέλε ελνρή. / β) Νφκνο -> π.ρ. ΑΚ 477, 479, 71, 854, 926.
• Σαπηφηεηα παξνρήο => Τπάξρεη φηαλ ε εθπιήξσζε ηεο παξνρήο θάζε νθεηιέηε επηθέξεη ην ίδην
έλλνκν απνηέιεζκα, δει. εμππεξεηεί ην ίδην έλλνκν ζπκθέξνλ ηνπ δαλεηζηή γηα εθπιήξσζε
(=ηαπηφηεηα ηνπ έλλνκνπ ζθνπνχ ηεο παξνρήο). Η ηαπηφηεηα παξνρήο κε ηελ παξαπάλσ έλλνηα
κπνξεί λα ππάξρεη, έζησ θη αλ πθίζηαληαη δηαθνξνπνηήζεηο σο πξνο ην αληηθείκελν ηεο παξνρήο ή ην
πεξηερφκελν ησλ ππνρξεψζεσλ ησλ νθεηιεηψλ· επίζεο, δελ πξνυπνζέηεη ηαπηφηεηα ηνπ ιφγνπ

γέλλεζήο ηεο, άξα, ε ππνρξέσζε θάζε νθεηιέηε κπνξεί λα πεγάδεη απφ δηαθνξεηηθή αηηία θαη λα
γελλήζεθε ζε δηαθνξεηηθφ ρξφλν.
• Ηζνηηκία ππνρξεψζεσλ => Οη ππνρξεψζεηο γηα παξνρή ησλ πεξηζζφηεξσλ νθεηιεηψλ δελ πξέπεη λα
ηεινχλ ζε ζρέζε θχξηαο πξνο παξεπφκελε· νχηε λα ππάξρεη εμαξρήο έλα πξφζσπν πνπ λα ζεσξείηαη
σο ν νξηζηηθφο ή ν κνλαδηθφο νθεηιέηεο. Όινη νη νθεηιέηεο δει. πξέπεη λα επζχλνληαη παξάιιεια θαη
απηνηειψο έλαληη ηνπ δαλεηζηή.
ΗΗΗ. Οη ζρέζεηο κεηαμχ δαλεηζηή θαη ζπλνθεηιεηψλ
1. Γηθαηψκαηα δαλεηζηή: Μπνξεί λα επηιέμεη θαηά ηελ πξνηίκεζή ηνπ ηνλ νθεηιέηε, απφ ηνλ νπνίν
ζα απαηηήζεη νιηθά ή κεξηθά, ηελ εθπιήξσζε ηεο νθεηιφκελεο παξνρήο· κε άιια ιφγηα, κπνξεί λα
απαηηήζεη νιφθιεξε ηελ παξνρή απφ έλαλ ζπλνθεηιέηε / λα απαηηήζεη, εθφζνλ ε παξνρή είλαη
δηαηξεηή, απφ θάζε ζπλνθεηιέηε ηκήκα ηεο παξνρήο, αλεμάξηεηα αλ ην ηκήκα απηφ ζπκπίπηεη κε ην
κέξνο ηεο ππνρξέσζεο πνπ βαξχλεη θάζε ζπλνθεηιέηε κε βάζε ηηο κεηαμχ ησλ ζπλνθεηιεηψλ ζρέζεηο
ή φρη / λα απαηηήζεη νιφθιεξε ηελ παξνρή απφ φινπο ηνπο ζπλνθεηιέηεο ζπγρξφλσο ή δηαδνρηθά. Ο
δαλεηζηήο έρεη απεξηφξηζην δηθαίσκα λα κεηαβάιιεη γλψκε σο πξνο ην πξφζσπν ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ
νθεηιέηε, θαηά ηνπ νπνίνπ ζηξέθεηαη, θαη λα ζηξαθεί κε λέα αγσγή θαηά άιινπ. + ΑΚ 282 εδ. β'.
Απηνλφεην είλαη φηη νη ελέξγεηεο ηνπ δαλεηζηή γηα ηελ είζπξαμε ηεο απαίηεζήο ηνπ δελ πξέπεη λα
ζπληζηνχλ θαηάρξεζε δηθαηψκαηνο (ΑΚ 281). Φπζηθά, δηθαηνχηαη λα απαηηήζεη ηελ εθπιήξσζε ηεο
παξνρήο κφλν κηα θνξά (ΑΚ 481): αλ ε παξνρή εθπιεξσζεί πιήξσο, ε ελνρή εηο νιφθιεξνλ
απνζβήλεηαη (ΑΚ 483)· φκσο, αλ εθπιεξσζεί κεξηθψο, ε ελνρή εηο νιφθιεξν εμαθνινπζεί λα
ππάξρεη γηα ην αλεθπιήξσην ηκήκα ηεο θαη ν δαλεηζηήο δηαηεξεί ηα ζρεηηθά δηθαηψκαηα.
2. Γεγνλφηα πνπ ελεξγνχλ αληηθεηκεληθά: ΢ηηο ΑΚ 483-485 θαζηεξψλεηαη ε αξρή ηεο αληηθεηκεληθήο
ελέξγεηαο ησλ γεγνλφησλ εθείλσλ, ηα νπνία νδεγνχλ ζε ειάθξπλζε ηεο ζέζεο ησλ ζπλνθεηιεηψλ·
γεγνλφο ηέηνηνπ ραξαθηήξα, πνπ επέξρεηαη ζην πξφζσπν ελφο κφλν ζπλνθεηιέηε, ελεξγεί θαη πξνο
φθεινο ησλ ππνινίπσλ. Αληηθεηκεληθά ελεξγνχλ => • ε θαηαβνιή (ΑΚ 317-318) απφ έλαλ
ζπλνθεηιέηε πνπ απαιιάζζεη θαη ηνπο ππφινηπνπο (ΑΚ 483 §1 εδ. α') -> ηα ζπκθέξνληα ηνπ
θαηαβάιινληνο πξνζηαηεχνληαη κέζσ ηνπ δηθαηψκαηνο αλαγσγήο. / • ε δφζε θαη ε ππφζρεζε αληί
θαηαβνιήο, ε δεκφζηα θαηάζεζε, ε αλαλέσζε θαη ν ζπκςεθηζκφο (ΑΚ 483 §2, 440) -> επηθέξνπλ
απφζβεζε ηεο απαίηεζεο ηνπ δαλεηζηή θαη απαιιαγή φισλ ησλ ζπλνθεηιεηψλ (ΑΚ 483 §1 εδ. β'). / •
ε άθεζε ρξένπο (ΑΚ 454) θαη ε παξνρή πξνζεζκίαο ελεξγνχλ αληηθεηκεληθά κφλν αλ ζπκθσλήζεθε
κεηαμχ ηνπ δαλεηζηή θαη ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ νθεηιέηε φηη ηα γεγνλφηα απηά ζα έρνπλ ελέξγεηα θαη
έλαληη ησλ ππφινηπσλ ζπλνθεηιεηψλ (ΑΚ 484). / • ε ππεξεκεξία ηνπ δαλεηζηή (θαη ε άξζε ηεο)
απέλαληη ζε έλαλ απφ ηνπο ζπλνθεηιέηεο ελεξγεί ππέξ φισλ (ΑΚ 485, 349-354, 355-360). / • ΑΚ 359
επ., ν ζπκβηβαζκφο (ζην βαζκφ πνπ πεξηέρεη γεγνλφηα, ηα νπνία ελεξγνχλ αληηθεηκεληθά), ε ζπξξνή
επηθεξδψλ αηηηψλ (εθφζνλ κε απηή ηθαλνπνηήζεθε ε απαίηεζε ηνπ δαλεηζηή), ΑΚ 300, ε εθρψξεζε
απαηηήζεσο ηνπ δαλεηζηή θ.ά.
3. Γεγνλφηα πνπ ελεξγνχλ ππνθεηκεληθά (ΑΚ 486-δηάηαμε ελδνηηθνχ δηθαίνπ): Σα επηβαξπληηθά

γεγνλφηα (π.ρ. φριεζε, ππεξεκεξία, πηαίζκα) ελεξγνχλ κφλν ζε βάξνο ηνπ ζπλνθεηιέηε ζην πξφζσπν
ηνπ νπνίνπ γελλήζεθαλ. Κάζε γεγνλφο πνπ αλαθέξεηαη ζηελ ΑΚ 486, κπνξεί λα απνθηήζεη
αληηθεηκεληθή ελέξγεηα είηε θαηφπηλ ζπκθσλίαο ησλ κεξψλ είηε επεηδή πξνθχπηεη απφ ηε θχζε ηεο
ελνρηθήο ζρέζεο (π.ρ. φηαλ ε ζρέζε ησλ ζπλνθεηιεηψλ είλαη ηφζν ζηελή, ψζηε εχινγα κπνξεί λα
ζεσξεζεί φηη ν έλαο ελεξγνχζε σο 'εθπξφζσπνο ησλ ινηπψλ'. Η ΑΚ 486 εδ. β' αλαθέξεη ελδεηθηηθά
φηη ελεξγνχλ ππνθεηκεληθά => • ε φριεζε ηνπ δαλεηζηή πξνο έλαλ ζπλνθεηιέηε -> επηθέξεη ηελ
ππεξεκεξία απηνχ ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ νθεηιέηε, εθφζνλ ην ρξένο έρεη θαηαζηεί ιεμηπξφζεζκν. / • ε
θαηαγγειία -> ε δήισζε πνπ θαζηζηά ην ρξένο ιεμηπξφζεζκν. / • ε ππεξεκεξία ηνπ νθεηιέηε -> ν

δαλεηζηήο έρεη φια ηα ζρεηηθά δηθαηψκαηα (ΑΚ 382), εθηφο απφ ηελ ππαλαρψξεζε (ΑΚ 396), πνπ
αζθείηαη ελαληίνλ φισλ ησλ ζπλνθεηιεηψλ. / • ην πηαίζκα ηνπ ζπλνθεηιέηε, εθηφο αλ ηζρχεη ε ΑΚ
334. / • ε αδπλακία παξνρήο -> αλ είλαη αληηθεηκεληθή, δει. πξνήιζε απφ ηπραίν γεγνλφο ή πηαίζκα
ηνπ δαλεηζηή, απαιιάζζνληαη φινη νη ζπλνθεηιέηεο (ΑΚ 336, 380). Αλ είλαη ππνθεηκεληθή θαη
αλαθέξεηαη ζην πξφζσπν ελφο ή νξηζκέλσλ ζπλνθεηιεηψλ πξέπεη λα δηαθξίλνπκε: αλ απηφο ή απηνί
αδπλαηνχλ λα εθπιεξψζνπλ απφ ππαηηηφηεηά ηνπο, ελέρνληαη ζε απνδεκίσζε εηο νιφθιεξνλ· αλ ε
αδπλακία ηνπο είλαη αλππαίηηα, απαιιάζζνληαη. Οη ππφινηπνη ζπλνθεηιέηεο πνπ δε βξίζθνληαη ζε
αδπλακία παξνρήο, εμαθνινπζνχλ λα επζχλνληαη εηο νιφθιεξνλ γηα ηελ παξνρή. / • ε παξαγξαθή, ε
δηαθνπή θαη ε αλαζηνιή ηεο. / • ε ζχγρπζε -> ν νθεηιέηεο ζην πξφζσπν ηνπ νπνίνπ ζπλέπεζαλ νη
ηδηφηεηεο ηνπ νθεηιέηε θαη ηνπ δαλεηζηή απαιιάζζεηαη· νη ππφινηπνη ζπλνθεηιέηεο εμαθνινπζνχλ λα
νθείινπλ ηελ παξνρή εηο νιφθιεξνλ, κεησκέλε φκσο θαηά ην κέξνο πνπ ζα αληηζηνηρνχζε ζηνλ
απαιιαγέληα νθεηιέηε ζε πεξίπησζε αλαγσγήο. / • ην δεδηθαζκέλν, δει. ε απαιιαθηηθή ή ε
θαηαδηθαζηηθή ηειεζίδηθε απφθαζε.
ΗV. Οη ζρέζεηο ησλ ζπλνθεηιεηψλ κεηαμχ ηνπο - Σν δηθαίσκα αλαγσγήο
1. Έλλνηα θαη δηθαηνιφγεζε δηθαηψκαηνο αλαγσγήο: Γηθαίσκα αλαγσγήο είλαη ην δηθαίσκα ηνπ
νθεηιέηε ζηελ παζεηηθή ελνρή εηο νιφθιεξνλ λα απαηηήζεη απφ ηνπο ζπλνθεηιέηεο ηνπ ηελ θαηαλνκή
ηεο νθεηιφκελεο πξνο ην δαλεηζηή παξνρήο, θαηά ηέηνην ηξφπν, ψζηε θάζε ζπλνθεηιέηεο λα
βαξχλεηαη κφλν κε ηελ εθπιήξσζε κέξνπο ηεο παξνρήο + ΑΚ 487 §1.
2. Γηθαίσκα αλαγσγήο θαη εζσηεξηθή ζρέζε: Η εζσηεξηθή ζρέζε πεγάδεη είηε απφ δηθαηνπξαμία
(π.ρ. εληνιή, εηαηξεία, ζχκβαζε εξγαζίαο), βάζεη ηεο νπνίαο αλέιαβαλ απέλαληη ζην δαλεηζηή ηελ
ππνρξέσζε λα εθπιεξψζνπλ ηελ παξνρή ν θαζέλαο εηο νιφθιεξνλ, είηε απφ ην λφκν. Πξφθεηηαη γηα
κηα ηδηαίηεξε ελνρηθή ζρέζε κε θχξην πεξηερφκελν ην δηθαίσκα/αμίσζε αλαγσγήο (-> ππφθεηηαη ζε
20εηή παξαγξαθή- ΑΚ 290) κεηαμχ ησλ ζπλνθεηιεηψλ, απφ ηελ νπνία πξνζδηνξίδεηαη ην πνζνζηφ
ηεο παξνρήο πνπ βαξχλεη θάζε ζπλνθεηιέηε. Γελ απνζβήλεηαη, παξά κφλν αλ ε ηθαλνπνίεζε ηνπ
δαλεηζηή επήιζε κε θαηαβνιή απφ θάζε ζπλνθεηιέηε ηνπ κέξνπο ηεο ππνρξέσζεο πνπ ηνλ βαξχλεη.
3. Πξνυπνζέζεηο θαη ρξφλνο άζθεζεο δηθαηψκαηνο αλαγσγήο:

• Αλαγσγή εθ ησλ πξνηέξσλ, ψζηε φινη νη ζπλνθεηιέηεο λα ζπλεηζθέξνπλ ηελ αλαινγία ηνπο ->
Σειεί ππφ ηελ πξνυπφζεζε φηη ν δαλεηζηήο έρεη ήδε ζηξαθεί, δηθαζηηθά ή εμψδηθα, θαηά ηνπ
νθεηιέηε πνπ ην αζθεί, δεηψληαο εθπιήξσζε φιεο ηεο παξνρήο ή κέξνπο ηεο κεγαιχηεξνπ απφ απηφ
πνπ αλαινγεί ζηνλ ζπγθεθξηκέλν νθεηιέηε.
• Αλαγσγή εθ ησλ πζηέξσλ, δει. κεηά ηελ ηθαλνπνίεζε ηνπ δαλεηζηή -> Πξνυπφζεζε είλαη ν
νθεηιέηεο πνπ αζθεί ην δηθαίσκα λα θαηέβαιε ζην δαλεηζηή είηε φιε ηελ παξνρή είηε κέξνο απηήο, ην
νπνίν είλαη κεγαιχηεξν απφ απηφ πνπ πξνζσπηθά νθείιεη. Με θαηαβνιή εμνκνηψλεηαη θαη ε δφζε
αληί θαηαβνιήο, ν ζπκςεθηζκφο, ε δεκφζηα θαηάζεζε θαη θάζε άιιν γεγνλφο πνπ επηθέξεη
ηθαλνπνίεζε ηνπ νθεηιέηε.
4. Αλαινγία επζχλεο θάζε ζπλνθεηιέηε - Γηαηξεκέλε ελνρή (ΑΚ 481 §1): Κάζε ζπλνθεηιέηεο
νθείιεη ίζν ηκήκα παξνρήο κε ηνπο άιινπο θαη θέξεη επζχλε κφλν γηα ηελ θαηαβνιή ηνπ ηκήκαηνο
απηνχ θαη φρη εηο νιφθιεξνλ. Ωο αληίζεην παξάδεηγκα ιεηηνπξγεί ε ΑΚ 927· ηέινο, βάζεη ζπκθσλίαο
κεηαμχ ησλ ζπλνθεηιεηψλ ή απφ ηηο πεξηζηάζεηο, κπνξεί λα πξνθχπηεη απνθιεηζκφο ηεο επζχλεο ελφο
ή πεξηζζφηεξσλ απφ απηνχο.
5. Αλαπιεξσηηθή αλαγσγή (ΑΚ 487 §2): Πξνυπνζέηεη φηη ν νθεηιέηεο πνπ ηελ αζθεί δε βαξχλεηαη
κε ππαηηηφηεηα γηα ηελ αδπλακία είζπξαμεο. Η θαηαλνκή ηνπ αλείζπξαθηνπ κέξνπο γίλεηαη θαηά ίζα

κέξε, εθηφο αλ πξνθχπηεη δηαθνξεηηθή αλαινγία κε βάζε ηελ εζσηεξηθή ζρέζε (ΑΚ 487 §1).
6. Τπνθαηάζηαζε ζηα δηθαηψκαηα ηνπ δαλεηζηή (ΑΚ 488): Πξφθεηηαη γηα λφκηκε εθρψξεζε ζηνλ
νθεηιέηε ησλ δηθαησκάησλ πνπ έρεη ν δαλεηζηήο θαηά ησλ ππφινηπσλ ζπλνθεηιεηψλ θαη επέξρεηαη
απεπζείαο απφ ην λφκν. ΢ρεηηθά εθαξκφδνληαη νη ΑΚ 455 επ. Πξαθηηθή ζεκαζία έρεη ε
ππνθαηάζηαζε, φηαλ εθαξκφδεηαη ε ΑΚ 458. Όηαλ επέξρεηαη ππνθαηάζηαζε θαηά ΑΚ 488, ν
νθεηιέηεο πνπ ηθαλνπνίεζε ην δαλεηζηή κπνξεί λα αζθήζεη θαηά ησλ ζπλνθεηιεηψλ ηνπ είηε ηελ
αμίσζε αλαγσγήο ηεο ΑΚ 487 §1 είηε ηελ απαίηεζε ηνπ δαλεηζηή ζηελ νπνία ππνθαηαζηάζεθε
(=αλαγσγή ιφγσ ππνθαηάζηαζεο -> νη ζπλνθεηιέηεο επζχλνληαη έλαληη ηνπ νθεηιέηε πνπ ηελ αζθεί
δηαηξεκέλα θαη' ίζα κέξε). Σέινο, ε ηθαλνπνίεζε ηνπ νθεηιέηε κεηά ηελ άζθεζε αλαγσγήο θαηά ηελ
ΑΚ 487 §1 επηθέξεη απφζβεζε ηνπ δηθαηψκαηνο αλαγσγήο ιφγσ ππνθαηάζηαζεο θαη αληηζηξφθσο.
7. Δλδνηηθφ δίθαην: Οη ΑΚ 483-488 είλαη δηαηάμεηο ελδνηηθνχ δηθαίνπ· ηα κέξε κπνξνχλ λα

δηακνξθψζνπλ ηηο κεηαμχ ηνπο ζρέζε κε ηξφπν δηαθνξεηηθφ απφ ηνλ νξηδφκελν ζε απηέο- π.ρ.
απνθιεηζκφο δηθαηψκαηνο αλαγσγήο, ζπκθσλία γηα αληηθεηκεληθή ελέξγεηα γεγνλφηνο πνπ ηζρχεη
ππνθεηκεληθά θ.ά.
§40. Δλεξγεηηθή ελνρή εηο νιφθιεξνλ
Η. Έλλνηα, λνκηθή θχζε θαη πξαθηηθή ρξεζηκφηεηα: Δλεξγεηηθή ελνρή εηο νιφθιεξνλ είλαη ε
ελνρή κε πεξηζζφηεξνπο δαλεηζηέο, απφ ηνπο νπνίνπο θαζέλαο δηθαηνχηαη λα απαηηήζεη ηελ πξνο
απηφλ εθπιήξσζε ηεο παξνρήο, ε νπνία -φκσο- κηα κφλν θνξά ζα εθπιεξσζεί πξνο έλαλ απφ ηνπο
ζπλδαλεηζηέο, φπνηνλ επηιέμεη ειεχζεξα ν νθεηιέηεο. Πξφθεηηαη γηα κηα εληαία ελνρηθή ζρέζε, πνπ
απνηειείηαη απφ πεξηζζφηεξεο απηνηειείο κεηαμχ ηνπο ελνρέο. Πεξηερφκελν ηεο επηκέξνπο απαίηεζεο
θάζε ζπλδαλεηζηή είλαη ε εθπιήξσζε νιφθιεξεο ηεο παξνρήο. Η ελεξγεηηθή ελνρή εηο νιφθιεξνλ
ιεηηνπξγεί ζην επίπεδν ησλ ζρέζεσλ ηνπ νθεηιέηε κε ηνπο πεξηζζφηεξνπο δαλεηζηέο (εμσηεξηθή
ζρέζε) θαη ζην επίπεδν ησλ ζρέζεσλ ησλ ζπλδαλεηζηψλ κεηαμχ ηνπο (εζσηεξηθή ζρέζε). Η ζρεηηθή
ξχζκηζε επλνεί ηνλ νθεηιέηε, ν νπνίνο δηεπθνιχλεηαη ζηελ εθπιήξσζε ηεο ππνρξέσζήο ηνπ, αθνχ
θαηαβάιεη ζην δαλεηζηή ηεο αξεζθείαο ηνπ· αληίζεηα, κπνξεί λα απνβεί ζε βάξνο ησλ ζπλδαλεηζηψλ,
νη νπνίνη θαηά ηε δηαδηθαζία ηεο αλαγσγήο, κε ζθνπφ ηελ θαηαλνκή ηεο παξνρήο κεηαμχ ηνπο, ζα
θέξνπλ ηνλ θίλδπλν ηεο ηπρφλ αθεξεγγπφηεηαο ηνπ ζπλδαλεηζηή πνπ έιαβε ηελ παξνρή.
ΗΗ. Πξνυπνζέζεηο: Η ελεξγεηηθή ελνρή εηο νιφθιεξνλ δεκηνπξγείηαη =>

• Με δηθαηνπξαμία -> κπνξεί λα είλαη κνλνκεξήο ή ζχκβαζε. Οπσζδήπνηε πξέπεη λα πξνθχπηεη
ζαθψο (ξεηά ή ζησπεξά) ε βνχιεζε ησλ κεξψλ γηα δεκηνπξγία ηεο ζρεηηθήο ελνρήο. Δθφζνλ δε
ζπλάγεηαη ηέηνηα βνχιεζε αλακθηβφισο, εθαξκφδνληαη νη ΑΚ 480 θαη 495, ζχκθσλα κε ηηο νπνίεο,
αλ αληηθείκελν ηεο ελνρήο είλαη δηαηξεηή παξνρή, ε ελνρή είλαη δηαηξεκέλε θαη, αλ αληηθείκελν ηεο
ελνρήο είλαη αδηαίξεηε παξνρή, ε ελνρή δηακνξθψλεηαη σο απαίηεζε πξνο φινπο απφ θνηλνχ.
• Απφ ην λφκν -> π.ρ. ΑΚ 1971 §2.
Γηα ηελ ηαπηφηεηα παξνρήο ηζρχνπλ αλαιφγσο φζα ζεκεηψζεθαλ γηα ηελ παζεηηθή ελνρή εηο
νιφθιεξνλ.
ΗΗΗ. Οη ζρέζεηο κεηαμχ ζπλδαλεηζηψλ θαη νθεηιέηε
1. Γηθαηψκαηα νθεηιέηε: Ο νθεηιέηεο κπνξεί λα θαηαβάιεη, θαηά ηελ πξνηίκεζή ηνπ, ηελ παξνρή
ζε φπνηνλ δαλεηζηή ζέιεη =>π.ρ. κπνξεί λα θαηαβάιεη νιφθιεξε ηελ παξνρή ζε έλαλ δαλεηζηή ή ζε
φινπο ζπγρξφλσο ή λα θαηαβάιεη ζε θάζε ζπλδαλεηζηή κέξνο ηεο παξνρήο. Σν δηθαίσκα ηεο θαηά

πξνηίκεζε θαηαβνιήο ηεο παξνρήο ηζρχεη κέρξη ην ρξνληθφ ζεκείν, θαηά ην νπνίν θάπνηνο απφ ηνπο
δαλεηζηέο εγείξεη ελαληίνλ ηνπ νθεηιέηε αγσγή κε αίηεκα ηελ θαηαβνιή ζ' απηφλ ηεο παξνρήο (ΑΚ
490) + ΑΚ 492. Δπηπιένλ, ν νθεηιέηεο έρεη ππνρξέσζε λα θαηαβάιεη ηελ παξνρή κφλν κηα θνξά (ΑΚ
480) => απφζβεζε ηεο ελεξγεηηθήο ελνρήο εηο νιφθιεξνλ θαη απαιιαγή ηνπ νθεηιέηε.
2. Γεγνλφηα πνπ ελεξγνχλ αληηθεηκεληθά: Ιζρχεη ε αξρή ηεο αληηθεηκεληθήο ελέξγεηαο πνπ είλαη
ειαθξπληηθά γηα ηνλ νθεηιέηε, δει. επηθέξνπλ ηα απνηειέζκαηά ηνπο σο πξνο φινπο ηνπο δαλεηζηέο-
π.ρ. ε δφζε, ε ππφζρεζε αληί θαηαβνιήο, ε δεκφζηα θαηάζεζε, ν ζπκςεθηζκφο έλαληη ελφο απφ ηνπο
δαλεηζηέο, ε ζχγρπζε, ε άθεζε ρξένπο.
3. Γεγνλφηα πνπ ηζρχνπλ ππνθεηκεληθά: Πξφθεηηαη γηα πεξηζηάζεηο πνπ ελεξγνχλ κφλν ζην
πξφζσπν ηνπ ζπλδαλεηζηή πνπ αθνξνχλ θαη φρη ππέξ ή θαηά ησλ ππνινίπσλ (ΑΚ 492)- π.ρ. φριεζε ή
θαηαγγειία ή πηαίζκα ή αδπλακία παξνρήο απφ έλαλ ζπλδαλεηζηή, ε παξαγξαθή, ην δεδηθαζκέλν
θ.ά.
IV. Οη ζρέζεηο ησλ ζπλδαλεηζηψλ κεηαμχ ηνπο - Σν δηθαίσκα αλαγσγήο
1. Έλλνηα: Γηθαίσκα αλαγσγήο ζηελ ελεξγεηηθή ελνρή εηο νιφθιεξνλ είλαη ην δηθαίσκα θάζε
ζπλδαλεηζηή λα ζηξαθεί ελαληίνλ ηνπ ζπλδαλεηζηή πνπ έιαβε ηελ παξνρή θαη λα αμηψζεη ηελ
θαηαλνκή ηεο, ψζηε λα ιάβεη ην πνζνζηφ πνπ ηνπ αλαινγεί. Σν πνζνζηφ απηφ νξίδεηαη ζηε κεηαμχ
ησλ ζπλδαλεηζηψλ ζρέζε, αιιηψο θαζέλαο ηνπο δηθαηνχηαη ίζν κέξνο παξνρήο (ΑΚ 493).
2. Γηθαίσκα αλαγσγήο θαη εζσηεξηθή ζρέζε: Ιζρχνπλ αλαινγηθά φζα αλαθέξζεθαλ θαη ζηελ
παζεηηθή ελνρή εηο νιφθιεξνλ.
3. Πξνυπνζέζεηο - Υξφλνο άζθεζεο δηθαηψκαηνο αλαγσγήο: ΢ηελ αμίσζε αλαγσγήο ππφθεηηαη

θάζε ζπλδαλεηζηήο, ζηνλ νπνίν έγηλε θαηαβνιή νιφθιεξεο ηεο παξνρήο ή ηνπιάρηζηνλ κέξνπο ηεο
κεγαιχηεξνπ απφ απηφ πνπ ηνπ αλαινγεί βάζεη ηεο εζσηεξηθήο ζρέζεο. Γεληθά, φια ηα γεγνλφηα ηεο
ΑΚ 491, ηα νπνία ελεξγνχλ αληηθεηκεληθά θαη επηθέξνπλ απφζβεζε ηεο απαίηεζεο σο πξνο φινπο
ηνπο ζπλδαλεηζηέο, ελεξγνπνηνχλ ην δηθαίσκα αλαγσγήο, ην νπνίν αζθείηαη κφλν κεηά ηελ επέιεπζή
ηνπο.
4. Αλαινγία θάζε ζπλδαλεηζηή ζηελ παξνρή - Γηαηξεκέλε ελνρή: ΑΚ 493. Ο δαλεηζηήο, θαηά ηνπ
νπνίνπ ζηξέθεηαη ε αμίσζε αλαγσγήο, επζχλεηαη θαηά ηνπο θαλφλεο ηεο δηαηξεκέλεο ελνρήο· άξα,
θάζε έλαο απφ ηνπο ζπλδαλεηζηέο-δηθαηνχρνπο κπνξεί λα αμηψζεη κφλν ην κέξνο ηεο παξνρήο πνπ ηνπ
αλαινγεί. ΢ηελ εζσηεξηθή ηνπο ζρέζε, ηα κέξε κπνξεί λα έρνπλ πξνβιέςεη δηαθνξεηηθά- π.ρ. φηη νη
ζπλδαληζηέο ζα δηθαηνχληαη άληζα ηκήκαηα ηεο παξνρήο ή φηη νξηζκέλνη ζα απνθιείνληαη απφ απηή·
απηφο πνπ επηθαιείηαη ηε δηαθνξεηηθή ξχζκηζε πξέπεη λα ηελ απνδεηθλχεη. Σέινο, ν λφκνο απνθιείεη
ξεηά ην δηθαίσκα αλαγσγήο ζηελ ΑΚ 1971 §2.
§41. Αδηαίξεηε ελνρή
Η. Έλλνηα θαη κνξθέο: Αδηαίξεηε θαιείηαη ε ελνρή κε πεξηζζφηεξνπο νθεηιέηεο ή πεξηζζφηεξνπο

δαλεηζηέο, ε νπνία έρεη σο αληηθείκελν κηα αδηαίξεηε παξνρή. Ωο αδηαίξεηε λνείηαη ε παξνρή, ε νπνία
απφ ηε θχζε ηεο είλαη αδχλαην λα δηαηξεζεί ζε πεξηζζφηεξα απηνηειή κέξε θαη, ζπλεπψο, είλαη
αδχλαην λα εθπιεξσζεί ηκεκαηηθά απφ πεξηζζφηεξνπο νθεηιέηεο ή πξνο πεξηζζφηεξνπο δαλεηζηέο. -
π.ρ. παξαρψξεζε ρξήζεο πξάγκαηνο, απφδνζε απηνθηλήηνπ ιφγσ πψιεζεο, ζχζηαζε δνπιείαο θ.ά.

Σν δηαηξεηφ ή αδηαίξεην ηεο παξνρήο θξίλεηαη απφ ηε θχζε ηεο, ηε βνχιεζε ησλ κεξψλ ή ηελ
αληίιεςε ησλ ζπλαιιαγψλ. Όηαλ αληηθείκελν ηεο παξνρήο είλαη έλα δηθαίσκα, σο δηαίξεζε ηεο
παξνρήο λνείηαη απηή πνπ γίλεηαη θαηά ηδαληθά κέξε· φηαλ ην δηθαίσκα, ινηπφλ, είλαη δηαηξεηφ,
δηαηξεηή είλαη θαη ε παξνρή. Όηαλ ε παξνρή ζπλίζηαηαη ζε νξηζκέλε παξάιεηςε, ηελ νπνία νθείινπλ
πεξηζζφηεξα πξφζσπα, γίλεηαη ιφγνο γηα 'ζσξεπηηθή ελνρηθή ζρέζε' ή 'πνιιαπιαζηαζκφ ηεο ελνρήο',
φπνπ ν δαλεηζηήο δηθαηνχηαη λα απαηηήζεη θαη λα ιάβεη απφ θάζε νθεηιέηε νιφθιεξε ηελ παξνρή. Ο
πνιππξφζσπνο ραξαθηήξαο ηεο αδηαίξεηεο ελνρήο κπνξεί λα εθδειψλεηαη είηε ζηελ παζεηηθή
(=πεξηζζφηεξνη νθεηιέηεο αδηαίξεηεο παξνρήο -> εθαξκφδεηαη ε ΑΚ 494) είηε ζηελ ελεξγεηηθή
κνξθή (=πεξηζζφηεξνη δαλεηζηέο αδηαίξεηεο παξνρήο -> εθαξκφδεηαη ε ΑΚ 495). Δπηθνπξηθά,
ηζρχνπλ θαη νη δηαηάμεηο γηα ηελ θνηλσλία (ΑΚ 758 επ.).
ΗΗ. Απαίηεζε παξνρήο πξνο φινπο απφ θνηλνχ (ΑΚ 495 §1)
1. Έλλνηα: Μηα ελνρή κε πεξηζζφηεξνπο δαλεηζηέο πνπ έρεη σο αληηθείκελν κηα αδηαίξεηε παξνρή
(π.ρ. αμίσζε παξάδνζεο πσιεζέληνο πξάγκαηνο ζηνπο πεξηζζφηεξνπο αγνξαζηέο) κπνξεί θαη' αξρήλ
λα είλαη βάζεη ηνπ λφκνπ ή λα έρεη δηακνξθσζεί κε ζπκθσλία ησλ κεξψλ σο ελεξγεηηθή ελνρή εηο
νιφθιεξνλ. Δπεηδή δελ ππάξρεη ηέηνηα ξχζκηζε, εθαξκφδεηαη ε ΑΚ 495 §1 θαη θάζε δαλεηζηήο
ρσξηζηά κπνξεί λα απαηηήζεη ηελ απφδνζε ηεο παξνρήο κφλν πξνο φινπο (=απαίηεζε παξνρήο πξνο
φινπο απφ θνηλνχ). ΢ε απηή ηελ πεξίπησζε, ν νθεηιέηεο ηεο αδηαίξεηεο παξνρήο ρξσζηά ηελ παξνρή
κφλν πξνο φινπο ηνπο ζπλδαλεηζηέο καδί· έηζη, αλ εθπιεξψζεη ηελ παξνρή κφλν πξνο έλαλ, δελ
απαιιάζζεηαη αιιά ζεσξείηαη φηη εμαθνινπζεί λα νθείιεη. Καη' εμαίξεζε απαιιάζζεηαη ζηηο
πεξηπηψζεηο, πνπ ιφγσ ηεο θχζεο ηεο παξνρήο, ε εθπιήξσζε πξνο έλαλ ηζνδπλακεί κε εθπιήξσζε
πξνο φινπο (π.ρ. εθηέιεζε έξγνπ απφ εξγνιάβν ζε πνιπθαηνηθία πνπ αλήθεη ζε πεξηζζφηεξνπο).
΢εκεηψλεηαη φηη θάζε δαλεηζηήο κπνξεί λα απαηηήζεη ηελ εθπιήξσζε ηεο παξνρήο, έζησ θαη ρσξίο ηε
ζχκπξαμε ή αθφκε θαη παξά ηελ ελαληίσζε ησλ άιισλ· αξθεί λα αμηψλεη ηελ εθπιήξσζε πξνο φινπο
απφ θνηλνχ. + ΑΚ 495 §2. Αλ, ηέινο, ε αδηαίξεηε παξνρή κεηαηξαπεί ζε δηαηξεηή εθαξκφδεηαη ε ΑΚ
480 θαη ε απαίηεζε παξνρήο πξνο φινπο απφ θνηλνχ κεηαηξέπεηαη ζε δηαηξεκέλε ελνρή θαη' ίζα κέξε.
2. Πεξηπηψζεηο: Η απαίηεζε αδηαίξεηεο παξνρήο πξνο φινπο ηνπο δαλεηζηέο απφ θνηλνχ κπνξεί λα
πξνθχπηεη είηε απφ ηε βνχιεζε ησλ κεξψλ είηε απφ ην λφκν (π.ρ. ΑΚ 1116 εδ. β', 1180 εδ. α', 1253
εδ. α').
ΗΗΗ. Πεξηζζφηεξνη νθεηιέηεο αδηαίξεηεο παξνρήο
1. Δλνρή εηο νιφθιεξνλ: Καηά ηελ ΑΚ 494 §1 εθαξκφδνληαη αλαινγηθά νη ΑΚ 480 επ.
2. Σξνπή αδηαίξεηεο παξνρήο ζε δηαηξεηή (ΑΚ 494 §2 εδ. α'): Παξά ηε ζηελή δηαηχπσζε ηεο
δηάηαμεο, πεξηιακβάλεη θάζε πεξίπησζε κεηαηξνπήο αδηαίξεηεο παξνρήο ζε δηαηξεηή, έζησ θη αλ ε
ηειεπηαία δελ είλαη ρξεκαηηθή. Έλλνκε ζπλέπεηα ηεο ηξνπήο είλαη ε εθαξκνγή ηεο ΑΚ 480, δει. ε
ελνρή δηαηξείηαη ζε ίζα κέξε.
3. Αδπλακία παξνρήο ζε πεξίπησζε αδηαίξεηεο παξνρήο (ΑΚ 494 §2 εδ. β'): Με ηε δηάηαμε απηή
δηεπθξηλίδεηαη φηη, κνινλφηη ζηελ πεξίπησζε ηεο ππαίηηαο αδπλακίαο παξνρήο ή ηεο αδπλακίαο θαηά
ηελ ππεξεκεξία ελφο ή πεξηζζφηεξσλ ζπλνθεηιεηψλ ε αδηαίξεηε παξνρή σο πξνο απηνχο ηξέπεηαη ζε
δηαηξεηή, απηνί επζχλνληαη κεηαμχ ηνπο εηο νιφθιεξνλ.

ΜΔΣΑΒΙΒΑ΢Η ΣΗ΢ ΔΝΟΥΗ΢
§42. Δθρψξεζε απαηηήζεσο
Η. Έλλνηα θαη ζπγγελείο πεξηπηψζεηο: Η ελνρή (ή απαίηεζε) είλαη, σο απηνηειέο πεξηνπζηαθφ

αληηθείκελν, θαηά θαλφλα κεηαβηβαζηή. Η κεηαβίβαζε ηεο ελνρήο επέξρεηαη είηε κε θαζνιηθή
δηαδνρή (ΑΚ 1710) είηε κε εηδηθή δηαδνρή. Δηδηθή δηαδνρή ζηελ απαίηεζε επηθέξεη ε εθρψξεζε (ΑΚ
455)· ζπκβαιιφκελνη είλαη ν κεηαβηβάδσλ δαλεηζηήο (εθρσξεηήο) θαη ν απνθηψλ ηελ απαίηεζε λένο
δαλεηζηήο (εθδνρέαο). Με ηελ εθρψξεζε κεηαβάιιεηαη ην πξφζσπν ηνπ δαλεηζηή ηεο απαίηεζεο,
αιιά απηή παξακέλεη ίδηα θαη πεξηέξρεηαη ζην λέν δαλεηζηή κε φια ηα πιενλεθηήκαηα (ΑΚ 458) θαη
ηα κεηνλεθηήκαηα (ΑΚ 462-463) πνπ είρε θαη ζην πξφζσπν ηνπ παιαηνχ. ΢πγγελείο κε απηή
πεξηπηψζεηο είλαη =>
• Δθρψξεζε εθ ηνπ λφκνπ (=ππνθαηάζηαζε): Πξνβιέπεηαη ζε πεξηπηψζεηο ηθαλνπνίεζεο ηνπ
δαλεηζηή απφ ηξίηνλ θαη φρη απφ ηνλ νθεηιέηε, νπφηε ε απαίηεζε δελ απνζβήλεηαη αιιά
κεηαβηβάδεηαη απηνδηθαίσο ζηνλ ηξίην, ν νπνίνο έηζη 'ππνθαζίζηαηαη' ζηα δηθαηψκαηά ηνπ αξρηθνχ
δαλεηζηή θαηά ηνπ νθεηιέηε- π.ρ. ΑΚ 319 §2, 488, 858, 1234 εδ. β', 1298. Δθαξκφδνληαη αλαινγηθά
νη ΑΚ 455 επ. + ΑΚ 469.
• Δθ ηνπ λφκνπ ππνρξέσζε γηα εθρψξεζε: Γελληέηαη απφ ην λφκν ππνρξέσζε ελφο πξνζψπνπ λα
κεηαβηβάζεη απαίηεζε ζε άιινλ- π.ρ. ΑΚ 719, 734. Η κεηαβίβαζε ηεο απαίηεζεο γίλεηαη κε ζχλαςε
ζχκβαζεο εθρψξεζεο θαηά ηελ ΑΚ 455· εθφζνλ δε ν νθεηιέηεο ηεο ππνρξέσζεο γηα κεηαβίβαζε ηεο
απαίηεζεο δπζηξνπεί, κπνξεί λα θαηαδηθαζηεί κε δηθαζηηθή απφθαζε ζε δήισζε βνχιεζεο.
• Τπεηζέιεπζε ελφο ζηα δηθαηψκαηα θαη ζηηο ππνρξεψζεηο άιινπ: Πξφθεηηαη γηα κεηαβίβαζε εθ ηνπ
λφκνπ νιφθιεξεο ηεο ελνρηθήο ζρέζεο, σο ζπλφινπ δηθαησκάησλ θαη ππνρξεψζεσλ- ΑΚ 614.
• Δμνπζηνδφηεζε πξνο είζπξαμε: Τπάξρεη φηαλ ν δαλεηζηήο παξαρσξεί ζε ηξίηνλ ηελ εμνπζία λα
εηζπξάμεη ηελ απαίηεζή ηνπ· ν ηξίηνο εηζπξάηηεη ζην δηθφ ηνπ φλνκα αιιά γηα ινγαξηαζκφ ηνπ
δαλεηζηή. Γελ επέξρεηαη κεηαβίβαζε ηεο απαίηεζεο, απιψο παξαρσξνχληαη ζηνλ εμνπζηνδνηνχκελν
νξηζκέλεο εμνπζίεο ηνπ δαλεηζηή, θαη ε εγθπξφηεηά ηεο ζηεξίδεηαη ζηηο ΑΚ 236 θαη 239.
• Ύπαξμε απαίηεζεο (ΑΚ 455) -> Με ηελ εθρψξεζε κεηαβηβάδνληαη νη απαηηήζεηο, δει. ηα ελνρηθά
δηθαηψκαηα πνπ παξέρνπλ ζην δαλεηζηή ηελ εμνπζία λα απαηηήζεη απφ ηνλ νθεηιέηε νξηζκέλε
παξνρή, αλεμάξηεηα απφ ηνλ γελεζηνπξγφ ηνπο ιφγν (δηθαηνπξαμία, αδηθνπξαμία, αδηθαηνιφγεηνο
πινπηηζκφο θ.ά.). + ΑΚ 1035. Γπλαηή είλαη θαη ε εθρψξεζε κέξνπο ηεο απαίηεζεο (ΑΚ 456 §2), ππφ
ηελ πξνυπφζεζε φηη είλαη δηαηξεηή θαη φηη ε δηαίξεζε δελ θαζηζηά ηε ζέζε ηνπ νθεηιέηε
δπζρεξέζηεξε· νη παξεπφκελεο απαηηήζεηο, πάλησο, δε κπνξνχλ λα εθρσξεζνχλ απηνηειψο, παξά
κφλν καδί κε ηελ θχξηα απαίηεζε πνπ εμππεξεηνχλ (ΑΚ 458), εθηφο αλ παξνπζηάδνπλ νηθνλνκηθή
απηνηέιεηα (π.ρ. ηφθνη, θαξπνί). Η απαίηεζε πξέπεη λα είλαη νξηζκέλε ή ηνπιάρηζηνλ νξηζηή γηα λα
εθρσξείηαη έγθπξα, αιιά κεηαβηβάδνληαη εμίζνπ έγθπξα θαη νη κειινληηθέο απαηηήζεηο θαη απηέο πνπ
ηεινχλ ππφ αλαβιεηηθή αίξεζε ή πξνζεζκία.
• ΢χκβαζε κεηαμχ εθρσξεηή θαη εθδνρέα -> ΢ε απηή πεξηθιείεηαη ε βνχιεζε ησλ κεξψλ γηα ηε
κεηαβίβαζε ηεο απαίηεζεο θαη δελ απαηηείηαη ζπκκεηνρή ή ζπλαίλεζε ηνπ νθεηιέηε γηα ηελ
εγθπξφηεηά ηεο + ΑΚ 460. Δίλαη δπλαηή εθρψξεζε ππφ αίξεζε ή πξνζεζκία, ελψ επηηξέπεηαη θαη ε
εθρψξεζε ππέξ ηξίηνπ. Η ζχκβαζε εθρψξεζεο πξέπεη λα είλαη νξηζκέλε ή ηνπιάρηζηνλ νξηζηή σο
πξνο ηελ απαίηεζε πνπ αθνξά θαη ηα πξφζσπα ηνπ εθρσξεηή θαη ηνπ εθδνρέα, ελψ επηηξέπεηαη θαη ε
εθρψξεζε ελ ιεπθψ (=ζπκπιήξσζε ηνπ νλφκαηνο ηνπ εθδνρέα απφ ην ιήπηε ηνπ εγγξάθνπ). Σα
ραξαθηεξηζηηθά ηεο ζχκβαζεο εθρψξεζεο είλαη => α) ΢χκβαζε εθπνηεηηθή: Με απηή επέξρεηαη σο
άκεζν έλλνκν απνηέιεζκα ε κεηαβίβαζε ηεο απαίηεζεο· ν εθρσξεηήο πξέπεη λα έρεη ηθαλφηεηα πξνο

δηθαηνπξαμία θαη εμνπζία δηάζεζεο ηεο απαίηεζεο. Η εθρψξεζε είλαη έγθπξε κφλν εθφζνλ ν
εθρσξεηήο είλαη ν πξαγκαηηθφο θνξέαο ηεο απαίηεζεο· πάλησο, εθρψξεζε απφ κε δηθαηνχρν
επηηξέπεηαη, αλ ηζρχνπλ νη πξνυπνζέζεηο ηεο ΑΚ 239. / β) ΢χκβαζε αλαηηηψδεο: Αηηία ηεο
εθρψξεζεο είλαη ε ππνζρεηηθή -ζπλήζσο επαρζήο ή ραξηζηηθή δηθαηνπξαμία- πνπ πθίζηαηαη κεηαμχ
εθρσξεηή θαη εθδνρέα θαη ζε εθηέιεζε ηεο νπνία ζπλάπηεηαη ε ζχκβαζε ηεο εθρψξεζεο. ΢ε άιιεο
πεξηπηψζεηο, ε εθρψξεζε θαηαξηίδεηαη αληί θαηαβνιήο (βι. + ΑΚ 419) ή πξνο εθπιήξσζε
ππνρξέσζεο πνπ πεγάδεη απφ ην λφκν ή πξνο εμαζθάιηζε άιιεο απαίηεζεο ηνπ εθδνρέα
(θαηαπηζηεπηηθή εθρψξεζε). Έλλνκε ζπλέπεηα ηνπ αλαηηηψδνπο ραξαθηήξα ηεο είλαη φηη παξακέλεη
ηζρπξή παξά ην φπνην ειάηησκα θαη ν νθεηιέηεο δε κπνξεί λα πξνβάιεη έλαληη ηνπ εθδνρέα ελζηάζεηο
πνπ ζηεξίδνληαη ζηελ αηηία απηή. / γ) ΢χκβαζε άηππε: Έγθπξα θαηαξηίδεηαη θαη πξνθνξηθά, ξεηά ή
ζησπεξά. Απηφ δε αλεμάξηεηά απφ ην αλ ε ηήξεζε ηχπνπ επηβάιιεηαη γηα ηελ αηηία ηεο εθρψξεζεο
(π.ρ. δσξεά) ή γηα ηε ζχζηαζε ηεο απαίηεζεο πνπ εθρσξείηαη (π.ρ. απαίηεζε γηα κεηαβίβαζε
θπξηφηεηαο αθηλήηνπ).
• Δθρσξεηφ ηεο απαίηεζεο: Καη' αξρήλ ε απαίηεζε είλαη ειεπζέξσο εθρσξεηή· ππάξρνπλ θαη
αλεθρψξεηεο, φκσο, απαηηήζεηο. Δηδηθφηεξα, αλεθρψξεην ππάξρεη => α) απφ ην λφκν: π.ρ. ΑΚ 91,
433 §2, 651, 760, 933, 1401 εδ. β', 464. / β) απφ δηθαζηηθή απφθαζε: εθαξκφδεηαη ε ΑΚ 176. / γ)
ζηηο πξνζσπνπαγείο απαηηήζεηο (ΑΚ 465): ηέηνηνο ζηελφο ζχλδεζκνο ππάξρεη φηαλ ην πξφζσπν
ηνπ δαλεηζηή απνηειεί νπζηψδεο ζηνηρείν ηεο ζχκβαζεο· φηαλ κε ηελ αιιαγή ηνπ δαλεηζηή
κεηαβάιιεηαη ε ηαπηφηεηα ή ην νηθνλνκηθφ πεξηερφκελν ηεο απαίηεζεο· φηαλ ν ζθνπφο ηεο
απαίηεζεο ηθαλνπνηείηαη κφλν κε ηελ πεξηέιεπζε ηεο απαίηεζεο ζηνλ αξρηθφ δαλεηζηή- π.ρ. ΑΚ 651,
755, 933. / δ) βάζεη ζπκθσλίαο (ΑΚ 466 εδ. α'): ε ζπκθσλία κπνξεί λα απνθιείεη γεληθά ηελ
εθρψξεζε ή λα εμαξηά ην θχξνο ηεο απφ ηελ ηήξεζε νξηζκέλσλ πξνυπνζέζεσλ, φπσο ε παξνρή
εγγπήζεσλ απφ ηνλ εθδνρέα, ε γξαπηή ζπλαίλεζε ηνπ νθεηιέηε θιπ. Η ζπκθσλία θαηαξηίδεηαη ξεηά
ή ζησπεξά είηε θαηά ηε γέλεζε ηεο απαίηεζεο είηε θαη κεηαγελέζηεξα, πάλησο πξηλ ηελ εθρψξεζε.
Δθρψξεζε απαίηεζεο θαηά παξάβαζε ηεο ζπκθσλίαο γηα ην αλεθρψξεην απηήο είλαη άθπξε + ΑΚ
466 εδ. β': φκσο, γίλεηαη δεθηφ φηη ε εθρψξεζε παξακέλεη άθπξε εθφζνλ ν εθδνρέαο γλψξηδε απφ
άιιε πεγή ηελ χπαξμε ζπκθσλίαο γηα ην αλεθρψξεην (ΑΚ 281, 288).
• Αλαγγειία (ΑΚ 460): Απνηειεί φξν ηνπ ελεξγνχ γηα λα κπνξέζεη ν εθδνρέαο λα πξνβάιεη ηελ ήδε
ζπληειεζζείζα κεηαμχ ηνπ ηδίνπ θαη ηνπ εθρσξεηή κεηαβίβαζε έλαληη ηνπ νθεηιέηε θαη ησλ ηξίησλ
θαη λα αζθήζεη ελαληίνλ ηνπο ηα δηθαηψκαηα πνπ απνξξένπλ απφ ηελ εθρσξεζείζα απαίηεζε + ΑΚ
461. Η αλαγγειία αζθείηαη είηε απφ ηνλ εθρσξεηή είηε απφ ηνλ εθδνρέα· κπνξνχλ λα ηελ αζθήζνπλ
θαη νη δαλεηζηέο ηνπ εθδνρέα πιαγηαζηηθά. Απνηειεί νηνλεί δηθαηνπξαμία, ε νπνία αζθείηαη κε
κνλνκεξή, άηππε θαη απεπζπληέα δήισζε βνπιήζεσο. Πξνζζήθε αίξεζεο ή αλάθιεζή ηεο κεηά ηε
ζπληέιεζή ηεο δελ επηηξέπεηαη. Η αλαγγειία κπνξεί λα πεξηέρεηαη θαη ζε έλδηθν βνήζεκα-
(αλη)αγσγή, αίηεζε αζθαιηζηηθψλ κέηξσλ θ.ά.
ΗΗΗ. ΢πλέπεηεο:
• ΢πκκεηαβίβαζε παξεπφκελσλ δηθαησκάησλ (ΑΚ 458) -> Η κεηαβίβαζε ησλ αλαθεξφκελσλ ζηε
δηάηαμε δηθαησκάησλ θαη πξνλνκίσλ γίλεηαη απφ ην λφκν απηνδηθαίσο θαη παξαθνινπζεκαηηθψο κε
κφλε ηελ εθρψξεζε ηεο θχξηαο απαίηεζεο (π.ρ. ΑΚ 1211, 1260). Άιια παξεπφκελα δηθαηψκαηα, πνπ
αζθαιίδνπλ ηελ απαίηεζε θαη κεηαβηβάδνληαη κε απηή, είλαη ηα δηθαηψκαηα εθείλα πνπ ηεινχλ ζε
ζρέζε εμάξηεζεο πξνο ηελ απαίηεζε θαη εμππεξεηνχλ ηνλ ζθνπφ ηεο είηε ηζρπξνπνηψληαο ηελ είηε
επεθηείλνληαο ην πεξηερφκελφ ηεο είηε δηεπθνιχλνληαο ηελ πξαγκαηνπνίεζή ηεο. Αληίζεηα, δελ
κεηαβηβάδνληαη ζηνλ εθδνρέα φζα δηθαηψκαηα αλαθέξνληαη ζε νιφθιεξε ηε ζπκβαηηθή ζρέζε, απφ
ηελ νπνία πεγάδεη απαίηεζε- π.ρ. δηθαίσκα ππαλαρψξεζεο ή θαηαγγειίαο ηεο ζχκβαζεο ή αθχξσζεο
ηεο ιφγσ ειαηηψκαηνο ηεο βνχιεζεο. Σα πξνλφκηα (=ηδηφηεηεο ηεο απαίηεζεο πνπ θαζνξίδνπλ ηε
ζεηξά ηθαλνπνίεζήο ηεο ζην πιαίζην ηεο δηαδηθαζίαο ηεο αλαγθαζηηθήο εθηέιεζεο) ζπλεθρσξνχληαη,
εθφζνλ ζπλδένληαη κε ηε θχζε ηεο απαίηεζεο ή ηεο ζπλεθρσξεζείζαο εγγχεζεο (ΑΚ 458 εδ. α'-

ελδνηηθνχ δηθαίνπ)· αληίζεηα, δελ κεηαβηβάδνληαη ηα πξνλφκηα πνπ ζπλδένληαη κε ην πξφζσπν ηνπ
δαλεηζηή (ΑΚ 458 εδ. β').
• ΢ρέζεηο εθρσξεηή-νθεηιέηε -> Δλψ πξηλ ηελ αλαγγειία δηθαηνχρνο ηεο απαίηεζεο εμαθνινπζεί λα
ζεσξείηαη έλαληη ηνπ νθεηιέηε θαη ησλ ηξίησλ ν εθρσξεηήο, κεηά ηελ αλαγγειία θαζίζηαηαη
δαλεηζηήο ηεο εθρσξεζείζαο απαίηεζεο θαη έλαληη απηψλ ν εθδνρέαο => αλαθφπηεηαη θάζε δεζκφο
κεηαμχ εθρσξεηή θαη νθεηιέηε, δελ εθαξκφδεηαη ε ΑΚ 461 θαη ν νθεηιέηεο, αλ θαηαβάιεη κεηά ηελ
αλαγγειία ζηνλ εθρσξεηή, δελ απαιιάζζεηαη αιιά εμαθνινπζεί λα ππνρξενχηαη λα θαηαβάιεη ζηνλ
εθδνρέα. Δπίζεο, ν εθρσξεηήο δε κπνξεί λα αζθήζεη ηελ απαίηεζε θαηά ηνπ νθεηιέηε νχηε λα ηε
κεηαβηβάζεη ζε δεχηεξν εθδνρέα θαη νη δαλεηζηέο ηνπ εθρσξεηή δε κπνξνχλ πιένλ λα ηελ θαηάζρνπλ
ζηα ρέξηα ηνπ νθεηιέηε σο ηξίηνπ· ην δηθαίσκα απηφ ην απνθηνχλ, κεηά ηελ αλαγγειία, νη δαλεηζηέο
ηνπ εθδνρέα.
• ΢ρέζεηο εθδνρέα-νθεηιέηε -> ΑΚ 462· Ο νθεηιέηεο ππνρξενχηαη λα εθπιεξψζεη ζηνλ εθδνρέα ηελ
παξνρή ζηνλ ηφπν, ρξφλν θιπ πνπ έπξεπε λα ηελ εθπιεξψζεη ζηνλ εθρσξεηή θαηά ην ρξφλν ηεο
αλαγγειίαο. ΑΚ 463 §1· Γηα λα πξνβιεζεί κηα έλζηαζε απφ ηνλ νθεηιέηε θαηά ηνπ εθδνρέα, αξθεί
θαηά ην ρξφλν ηεο αλαγγειίαο λα ππήξρε ε λνκηθή βάζε ηεο έλζηαζεο, έζησ θη αλ ηα πξαγκαηηθά
πεξηζηαηηθά ηεο γέλλεζήο ηεο ζπκπιεξψζεθαλ κεηαγελέζηεξα.
• ΢ρέζεηο εθρσξεηή-εθδνρέα -> Ο εθρσξεηήο ππνρξενχηαη λα δηεπθνιχλεη ηνλ εθδνρέα ζηελ άζθεζε
ηεο εθρσξεζείζαο απαίηεζεο θαη λα παξαιείπεη πξάμεηο πνπ καηαηψλνπλ ή δπζρεξαίλνπλ ηα
απνηειέζκαηα ηεο εθρψξεζεο + ΑΚ 456-457. Δπίζεο, νη ΑΚ 467-468 ξπζκίδνπλ εηδηθά ην δήηεκα
ηεο επζχλεο ηνπ εθρσξεηή γηα ηελ χπαξμε ηεο απαίηεζεο θαη ηε θεξεγγπφηεηα ηνπ νθεηιέηε· ε
επζχλε δηακνξθψλεηαη κε θξηηήξην ηελ χπαξμε επαρζνχο ή ραξηζηηθήο αηηίαο ζηελ εθρψξεζε.
IV. Καηαπηζηεπηηθή εθρψξεζε
1. Έλλνηα θαη επηηξεπηφ: Καηαπηζηεπηηθή θαιείηαη ε εθρψξεζε, κε ηελ νπνία κεηαβηβάδεηαη ε

απαίηεζε κε ζθνπφ φρη ηελ πξφζθηεζή ηεο ζηελ πεξηνπζία ηνπ εθδνρέα (θαηαπηζηεπκαηνχρνπ) αιιά
είηε ζηελ εμαζθάιηζε απαίηεζεο ηνπ ηειεπηαίνπ θαηά ηνπ κεηαβηβάδνληνο εθρσξεηή (εμαζθαιηζηηθή
εθρψξεζε) είηε ηε δηαρείξηζε ηεο κεηαβηβαδφκελεο απαίηεζεο απφ ηνλ εθδνρέα (ζπλήζσο εθρψξεζε
γηα είζπξαμε). Δίλαη επηηξεπηή δηφηη ε εμαζθάιηζε απαίηεζεο θαη ε δηαρείξηζε ηνπ κεηαβηβαδφκελνπ
δηθαηψκαηνο (απαίηεζεο) κπνξνχλ έγθπξα λα νξηζηνχλ απφ ηνπο ζπλαιιαζζφκελνπο σο αίηηα ηεο
κεηαβίβαζεο ελφο δηθαηψκαηνο.
2. Δμαζθαιηζηηθή εθρψξεζε: Η εθρψξεζε πνπ γίλεηαη κε ζθνπφ ηελ εμαζθάιηζε ηνπ δαλεηζηή.
Δπηιέγεηαη απφ ηνπο ζπλαιιαζζφκελνπο ελφςεη ησλ πιενλεθηεκάησλ πνπ παξέρεη ζε ζρέζε κε ηελ
ελερχξαζε ηεο απαίηεζεο (ΑΚ 1247-1248). Πξάγκαηη, ε εθρψξεζε ηεο απαίηεζεο γίλεηαη άηππα (+
ΑΚ 455) θαη ν εθδνρέαο δε δεζκεχεηαη απφ ηηο ΑΚ 1237 επ. θαη 1252-1254. Δηδηθφηεξα, ν εθδνρέαο,
αθνχ αλαγγείιεη ηελ εθρψξεζε ζηνλ νθεηιέηε, θαζίζηαηαη απηφο κφλνο δηθαηνχρνο ηεο απαίηεζεο. Σα
δηθαηψκαηα θαη νη ππνρξεψζεηο ηνπ θαζνξίδνληαη ζηελ εμαζθαιηζηηθή ζπκθσλία· έηζη, αλ ε
απαίηεζε πξνο εμαζθάιηζε ηεο νπνίαο έγηλε ε εθρψξεζε ηθαλνπνηεζεί πξνηνχ γίλεη ιεμηπξφζεζκε ή
αλ γεληθά ιήμεη ν ζθνπφο ηεο εμαζθάιηζεο, ν εθδνρέαο-θαηαπηζηεπκαηνχρνο ππνρξενχηαη λα
αλακεηαβηβάζεη ηελ απαίηεζε ζηνλ εθρσξεηή. Αλ ε απαίηεζε ηνπ εθδνρέα δελ ηθαλνπνηεζεί, απηφο
δηθαηνχηαη λα εηζπξάμεη ηελ εθρσξεζείζα απαίηεζε θαη λα ηθαλνπνηεζεί απφ ην πξντφλ ηεο
είζπξαμεο.
3. Δθρψξεζε πξνο είζπξαμε: Ο εθδνρέαο ππνρξενχηαη λα εηζπξάμεη ηελ απαίηεζε γηα ινγαξηαζκφ
ηνπ ηειεπηαίνπ θαη λα ηνπ απνδψζεη, εθηφο αλ ππάξρεη αληίζεηε ζπκθσλία, ην πξντφλ ηεο είζπξαμεο.
Οη ζθνπνί ηεο κπνξνχλ λα ηθαλνπνηεζνχλ θαη κε άιινπο ζεζκνχο- π.ρ. ΑΚ 713 επ., 211 επ., 876 επ.

V. Μεηαβίβαζε άιισλ δηθαησκάησλ
1. Ζ ξχζκηζε ηεο ΑΚ 470: Απφ ηε δηάηαμε απηή πξνθχπηεη -> α) είλαη δπλαηή ε κεηαβίβαζε φισλ
ησλ δηθαησκάησλ, εθηφο απφ εθείλα πνπ ζεσξνχληαη ακεηαβίβαζηα· θαη β) φηη ν ηξφπνο
κεηαβίβαζήο ηνπο ξπζκίδεηαη απφ ηηο δηαηάμεηο γηα ηελ εθρψξεζε (κε θαηάιιειε πξνζαξκνγή ζηε
θχζε θάζε δηθαηψκαηνο).
§43. Αλαδνρή ρξένπο
Η. Δηζαγσγηθά: Αλαδνρή ρξένπο είλαη ε αλάιεςε απφ έλα ηξίην πξφζσπν μέλνπ ρξένπο· δηαθξίλεηαη
ζε ζηεξεηηθή θαη ζσξεπηηθή. Δπέξρεηαη κε ζχκβαζε πνπ θαηαξηίδεηαη κεηαμχ ηνπ δαλεηζηή θαη ηνπ
ηξίηνπ (=αλαδερφκελνο ή αλαδνρέαο), ρσξίο λα απαηηείηαη ε ζχκπξαμε (ζπλαίλεζε) ηνπ παιαηνχ
νθεηιέηε (ΑΚ 471, 477)· ζε εηδηθέο πεξηπηψζεηο, επέξρεηαη απεπζείαο απφ ην λφκν.
ΗΗ. ΢ηεξεηηθή αλαδνρή ρξένπο (ΑΚ 471)
1. Έλλνηα: Δίλαη ε (άηππε) ζχκβαζε κεηαμχ ηνπ δαλεηζηή θαη ηνπ ηξίηνπ, κε ηελ νπνία ν ηξίηνο
αλαδέρεηαη μέλν ρξένο, ψζηε λα ππεηζέιζεη ζηε ζέζε ηνπ νθεηιέηε θαη ν ηειεπηαίνο λα απαιιαγεί. Η
πξφζεζε ησλ κεξψλ γηα απαιιαγή ηνπ παιαηνχ νθεηιέηε πξέπεη λα πξνθχπηεη ζαθψο απφ ηε
ζχκβαζε· κάιηζηα, ν ηειεπηαίνο δελ έρεη δηθαίσκα λα απνπνηεζεί ηελ απαιιαγή ηνπ (βι. ΑΚ 317). Η
ζηεξεηηθή αλαδνρή κπνξεί λα επέιζεη θαη κε ζρεηηθή ζπκθσλία κεηαμχ ηνπ αξρηθνχ νθεηιέηε θαη ηνπ
ηξίηνπ, εθφζνλ ζπλαηλεί ν δαλεηζηήο ή ηελ εγθξίλεη εθ ησλ πζηέξσλ.
2. Αληηθείκελν: Κάζε ρξένο κπνξεί λα κεηαβηβαζηεί κε ζηεξεηηθή αλαδνρή, αξθεί λα είλαη μέλν πξνο
ηνλ αλαδνρέα. Σν ρξένο κπνξεί λα είλαη κειινληηθφ, ππφ αίξεζε ή πξνζεζκία, λα πεγάδεη απφ θπζηθή
ελνρή ή λα είλαη επίδηθν (ζηελ ηειεπηαία απηή πεξίπησζε, ν νθεηιέηεο παχεη κεηά ηελ αλαδνρή λα
λνκηκνπνηείηαη παζεηηθψο λα κεηέρεη ζηε δίθε). Αληηθείκελν αλαδνρήο κπνξεί λα είλαη θη έλα ρξένο
πνπ ζπλδέεηαη ζηελά κε ην πξφζσπν ηνπ παιαηνχ νθεηιέηε· ε αλαδνρή κπνξεί λα αθνξά θαη κέξνο
κφλν ηνπ ρξένπο.
3. Ννκηθή θχζε: α) Δθπνηεηηθή θαη ππνζρεηηθή ζχκβαζε -> Ο δαλεηζηήο δηαζέηεη ηελ απαίηεζή
ηνπ θαηά ηνπ αξρηθνχ νθεηιέηε, ν νπνίνο θαη απαιιάζζεηαη· ν αλαδνρέαο αλαιακβάλεη λέα
ππνρξέσζε λα εθπιεξψζεη ην πθηζηάκελν κεηαμχ δαλεηζηή θαη αξρηθνχ νθεηιέηε ρξένο. Γηα ην
έγθπξν ηεο ζχκβαζεο, ν δαλεηζηήο πξέπεη λα έρεη δηθαηνπξαθηηθή ηθαλφηεηα θαη εμνπζία δηάζεζεο
ηεο απαίηεζεο, ελψ ν αλαδνρέαο δηθαηνπξαθηηθή ηθαλφηεηα γηα αλάιεςε ππνρξέσζεο. / β)
Αλαηηηψδεο ζχκβαζε -> Δπηθέξεη ηα απνηειέζκαηά ηεο αλεμάξηεηα απφ ηελ χπαξμε θαη ην θχξνο
ηεο αηηίαο ηεο. Καηά θαλφλα έρεη σο αηηία ηεο νξηζκέλε έλλνκε ζρέζε, ε νπνία ζπλδέεη ηνλ παιαηφ κε
ηνλ λέν νθεηιέηε (=ππνθείκελε ζρέζε). + ΑΚ 474. Ο αλαδνρέαο κπνξεί λα ζηξαθεί θαηά ηνπ παιαηνχ
νθεηιέηε, πνπ απαιιάρζεθε απφ ην ρξένο ρσξίο λφκηκε αηηία, κε βάζε ηηο ΑΚ 904 επ. γηα ηνλ
αδηθαηνιφγεην πινπηηζκφ.
4. ΢πλέπεηεο: • Κχξηα νθεηιή -> Δπέξρεηαη εηδηθή δηαδνρή ζηελ ππνρξέσζε, δει. κεηαβάιιεηαη ην
πξφζσπν ηνπ νθεηιέηε ηεο· θαηά ηα άιια, πεξηέξρεηαη ζην λέν νθεηιέηε κε φια ηα πιενλεθηήκαηα
θαη κεηνλεθηήκαηα πνπ είρε + ΑΚ 472 (δηάηαμε ελδνηηθνχ δηθαίνπ)-473. / • Παξεπφκελα δηθαηψκαηα
-> ΑΚ 475 §1 εδ. α'. / • Αζθάιεηεο θαη πξνλφκηα -> ΑΚ 475 §1 εδ. β'. Η δηάηαμε δελ εθαξκφδεηαη αλ
ην ελέρπξν ή ηελ ππνζήθε ηα έρεη δψζεη ν ίδηνο ν παιαηφο νθεηιέηεο. Η ζπλαίλεζε απφ ηνλ εγγπεηή ή
ηνλ ηξίην θχξην ηνπ ελππφζεθνπ ή ηνπ ελερπξαζζέληνο πξάγκαηνο παξέρεηαη κε κνλνκεξή θαη άηππε
δήισζή ηνπ, απεπζπληέα ζην δαλεηζηή ή ζηνλ αλαδνρέα· κπνξεί λα παξαζρεζεί θαη ζησπεξά. + ΑΚ

475 §2.
5. Δλζηάζεηο ηνπ αλαδνρέα: • Δλζηάζεηο απφ ηε ζρέζε δαλεηζηή-παιαηνχ νθεηιέηε (ΑΚ 473 §1) ->
Η δηάηαμε θαιχπηεη θάζε έλζηαζε, αλαβιεηηθή ή αλαηξεπηηθή, ε νπνία αθνξά ην αλαιακβαλφκελν
ρξένο.- π.ρ. ηελ έλζηαζε αλππαξμίαο ηεο νθεηιήο ιφγσ αθπξφηεηαο ηεο δηθαηνπξαμίαο (βι. ΑΚ 130-
131, 159, 174, 178-179, 369)· ηελ έλζηαζε εμφθιεζεο ηνπ ρξένπο κε θαηαβνιή, δφζε αληί
θαηαβνιήο, δεκφζηα θαηάζεζε· ηελ έλζηαζε απφζβεζεο ηνπ ρξένπο θ.ά. Ο αλαδνρέαο, φκσο, δε
κπνξεί λα πξνηείλεη πξνζσπνπαγείο ελζηάζεηο ηνπ παιαηνχ νθεηιέηε (βι. ΑΚ 501), νχηε λα αζθήζεη
γηα πξψηε θνξά δηαπιαζηηθά δηθαηψκαηα, ηα νπνία επηθέξνπλ ηελ θαηάιπζε ή ηελ αιινίσζε
νιφθιεξεο ηεο ελνρηθήο ζρέζεο, απφ ηελ νπνία πεγάδεη ην ρξένο (βι. ππαλαρψξεζε, θαηαγγειία
θ.ά.). Οη παξαπάλσ ελζηάζεηο πξνβάιινληαη εγθχξσο απφ ην λέν νθεηιέηε, εθφζνλ θαηά ην ρξφλν
ζχλαςεο ηεο αλαδνρήο ππήξρε ε λνκηθή βάζε ηνπο, έζησ θη αλ ηα πξαγκαηηθά πεξηζηαηηθά ηεο
γέλλεζήο ηνπο ζπλέηξεμαλ αξγφηεξα (π.ρ. ιφγσ παξέιεπζεο δηαιπηηθήο πξνζεζκίαο ή ζπκπιήξσζεο
παξαγξαθήο). Σπρφλ παξαίηεζε ηνπ αξρηθνχ νθεηιέηε απφ ην δηθαίσκα πξνβνιήο ησλ ελζηάζεσλ ηεο
ΑΚ 473 §1 (δηάηαμε ελδνηηθνχ δηθαίνπ), εθφζνλ γίλεη κεηά ηελ αλαδνρή, δε ζηεξεί απφ ηνλ αλαδνρέα
ηε δπλαηφηεηα πξνβνιήο ηνπο. + ΑΚ 473 §2. / • Δλζηάζεηο απφ ηε ζχκβαζε αλαδνρήο θαη ηηο
ινηπέο έλλνκεο ζρέζεηο δαλεηζηή-αλαδνρέα -> π.ρ έλζηαζε αθπξφηεηαο ηεο αλαδνρήο ιφγσ
δηθαηνπξαθηηθήο αληθαλφηεηαο, πιάλεο, απάηεο, ή απεηιήο, έλζηαζε ηνπ ζπκςεθηζκνχ κε δηθή ηνπ
αληαπαίηεζε θαηά ηνπ δαλεηζηή. / • Με επηηξεπφκελεο ελζηάζεηο -> Ο αλαδνρέαο δε κπνξεί λα
πξνβάιεη θαηά ηνπ δαλεηζηή ελζηάζεηο απφ ηε ζρέζε ηνπ κε ηνλ παιαηφ νθεηιέηε, νη νπνίεο δει.
πεγάδνπλ απφ ηελ αηηία ηεο ζχκβαζεο αλαδνρήο. Καη' εμαίξεζε κφλν κπνξεί ν αλαδνρέαο κα
αληιήζεη ελζηάζεηο απφ ηελ αηηία ηεο αλαδνρήο, εθφζνλ απηή έρεη αλαρζεί απφ ηα κέξε ζε αίξεζε ηεο
αλαδνρήο.
ΗΗΗ. Κηήζε ελππφζεθνπ αθηλήηνπ
1. Δηζαγσγηθά: Ο νθεηιέηεο, ν νπνίνο έρεη παξαρσξήζεη ππνζήθε πάλσ ζε αθίλεηφ ηνπ γηα λα
εμαζθαιίζεη ην ρξένο ηνπ, κπνξεί λα εθπνηήζεη ην ελππφζεθν αθίλεην ζε ηξίηνλ· επίζεο, κπνξεί λα
ζπκθσλεζεί κεηαμχ κεηαβηβάδνληνο θαη απνθηψληνο, φηη ν ηειεπηαίνο ζα θαηαβάιεη θαη ην
ππνζεθηθφ ρξένο ζην δαλεηζηή. ΢ηελ πεξίπησζε απηή εθαξκφδεηαη ε ΑΚ 476.
2. Πξνυπνζέζεηο: • Δθπνίεζε ελππφζεθνπ αθηλήηνπ κε ζχκβαζε (=εθνχζηα θαη αλεμάξηεηα απφ

ηελ αηηία ηεο) -> ελ ηζρχεη φηαλ ην αθίλεην κεηαβηβάδεηαη εθ ηνπ λφκνπ (π.ρ. αλαγθαζηηθή
απαιινηξίσζε, θιεξνλνκηθή δηαδνρή). Σν αθίλεην πξέπεη λα βαξχλεηαη κε ππνζήθε ή πξνζεθείσζε.
/ • ΢πκθσλία γηα θαηαβνιή ηνπ ρξένπο (ζην δαλεηζηή) απφ ηνλ απνθηψληα -> Πεξηιακβάλεηαη
ζπλήζσο σο φξνο ζηελ εθπνηεηηθή ζχκβαζε· κπνξεί, φκσο, λα θαηαξηηζηεί θαη ρσξηζηά κε έγγξαθν ή
άηππα. Πξφθεηηαη νπζηαζηηθά γηα ππφζρεζε ειεπζέξσζεο (ΑΚ 478), ε νπνία απνθηά ηζρχ ζηεξεηηθήο
αλαδνρήο ρξένπο. / • Αλαθνίλσζε ζην δαλεηζηή -> Γηα λα επέιζνπλ ηα απνηειέζκαηα ηεο ΑΚ 476,
απαηηείηαη λα αλαθνηλσζεί ζην δαλεηζηή εγγξάθσο ε εθπνίεζε ηνπ ελππφζεθνπ αθηλήηνπ θαη ε
ζπκθσλία γηα ηελ θαηαβνιή ηνπ ρξένπο απφ ηνλ απνθηψληα· ε αλαθνίλσζε γίλεηαη κφλν απφ απηφλ
πνπ κεηαβηβάδεη ην αθίλεην. Αλ νη κεηαβηβάδνληεο είλαη πεξηζζφηεξνη, πξέπεη λα ηελ επηρεηξήζνπλ
φινη· αλ γίλεη κφλν απφ κεξηθνχο, ελεξγεί ππνθεηκεληθά κφλν ππέξ απηψλ. Η αλαθνίλσζε
(=κνλνκεξήο θαη απεπζπληέα κε αλαθιεηή νηνλεί δηθαηνπξαμία) γίλεηαη κεηά ηε κεηαγξαθή ηεο
εθπνηεηηθήο δηθαηνπξαμίαο. / • Παξέιεπζε εμάκελεο πξνζεζκίαο ρσξίο απφθξνπζε απφ ηνλ
δαλεηζηή ηεο αιιαγήο ηνπ πξνζψπνπ ηνπ νθεηιέηε -> Άξα, ν δαλεηζηήο έρεη ηηο εμήο δπλαηφηεηεο
=> (α) Να απνθξνχζεη εγγξάθσο εληφο εμακήλνπ απφ ηελ αλαθνίλσζε ηελ αιιαγή ηνπ
πξνζψπνπ ηνπ νθεηιέηε (ΑΚ 476- δηαπιαζηηθφ δηθαίσκα πνπ αζθείηαη κε κνλνκεξή δήισζε
βνπιήζεσο). Ο κεηαβηβάδσλ νθείιεη λα απνδεκηψζεη ηνλ απνθηψληα γηα ηε δεκία ηνπ απφ ηπρφλ

παξάιεηςε ηεο γλσζηνπνίεζεο απηήο. Σέινο, ε ζπκθσλία γηα απφζβεζε ηνπ ρξένπο απφ ηνλ
απνθηψληα εμαθνινπζεί λα ηζρχεη σο ππφζρεζε ειεπζέξσζεο (ΑΚ 478) θαη λα δεζκεχεη ηνλ
κεηαβηβάδνληα θαη ηνλ απνθηψληα ζηηο κεηαμχ ηνπο ζρέζεηο. ΙΙ (β) Να απνδερηεί ηελ αιιαγή
πξνζψπνπ ηνπ νθεηιέηε. Η απνδνρή γίλεηαη κε δήισζε ηνπ δαλεηζηή πξνο ηνλ κεηαβηβάδνληα ει
ηνλ απνθηψληα, κπνξεί δε λα γίλεη θαη ζησπεξά. Σα απνηειέζκαηα ηεο απνδνρήο αλαηξέρνπλ ζην
ρξφλν πνπ ζπκθσλήζεθε ε κεηαβίβαζε ηνπ ρξένπο (ΑΚ 238). ΙΙ (γ) Να αθήζεη λα πεξάζεη άπξαθηε
ε εμάκελε πξνζεζκία, ε παξέιεπζε ηεο νπνίαο εμνκνηψλεηαη απφ ην λφκν κε έγθξηζε ηεο
αιιαγήο ηνπ νθεηιέηε.
3. ΢πλέπεηεο: Απηφο πνπ απνθηά ην ελππφζεθν αθίλεην ππεηζέξρεηαη ζηε ζέζε ηνπ κεηαβηβάδνληνο
σο πξνο ην ππνζεθηθφ ρξένο θαη ηνλ απαιιάζζεη. Υσξεί δει. ζηεξεηηθή αλαδνρή σο πξνο ην
ππνζεθηθφ ρξένο θαη έηζη ελνρηθή θαη εκπξάγκαηε επζχλε βαξχλνπλ πιένλ ηνλ λέν θχξην ηνπ
αθηλήηνπ.
ΗV. ΢σξεπηηθή αλαδνρή ρξένπο (ΑΚ 472-475, 483-486)
1. Έλλνηα: Δίλαη ε (άηππε, ππνζρεηηθή, εηεξνβαξήο, αλαηηηψδεο) ζχκβαζε πνπ ζπλάπηεηαη κεηαμχ
ηνπ δαλεηζηή θαη ελφο ηξίηνπ, κε ηελ νπνία ν ηξίηνο αλαιακβάλεη ηελ ππνρξέσζε λα εθπιεξψζεη μέλν
ρξένο, ρσξίο -φκσο- λα απαιιάζζεηαη ν αξρηθφο νθεηιέηεο. Παξάγεηαη πξφζζεηε ελνρή απηνχ πνπ
ππνζρέζεθε, ε νπνία ππάξρεη παξάιιεια πξνο ηελ ελνρή ηνπ αξρηθνχ νθεηιέηε (ΑΚ 477). ΢σξεπηηθή
αλαδνρή κπνξεί λα γελλεζεί θαη κε ζχκβαζε κεηαμχ ηνπ παιαηνχ νθεηιέηε θαη ηνπ ηξίηνπ, εθφζνλ
απφ ηε ζχκβαζε πξνθχπηεη ε βνχιεζε ησλ κεξψλ λα ζεκειηψζνπλ άκεζν δηθαίσκα ηνπ δαλεηζηή λα
ζηξαθεί θαη θαηά ηνπ ππνζρφκελνπ γηα ηελ εθπιήξσζε ηνπ ρξένπο (ΑΚ 411). Γελ πεξηέρεη απφ κφλε
ηεο αλαγλψξηζε ηνπ ρξένπο απφ ηνλ αλαδνρέα νχηε επηθέξεη δηαθνπή ηεο παξαγξαθήο.
2. Γηάθξηζε απφ ηελ εγγχεζε: ΢ηελ εγγχεζε (ππφθεηηαη ζε ηχπν- ΑΚ 849) ε επζχλε ηνπ εγγπεηή
είλαη επηθνπξηθή ζε ζρέζε κε ηελ επζχλε ηνπ πξσηνθεηιέηε· γη' απηφ θαη ν εγγπεηήο κπνξεί λα
πξνβάιεη έλαληη ηνπ δαλεηζηή έλζηαζε δηδήζεσο (ΑΚ 855)· αληίζεηα, ζηε ζσξεπηηθή αλαδνρή ν
αλαδνρέαο επζχλεηαη θχξηα (εθφζνλ γελλεζεί έγθπξα, εμειίζζεηαη αλεμάξηεηα) θαη παξάιιεια ζε
ζρέζε κε ηνλ παιαηφ νθεηιέηε. Σν αλ ηα κέξε ζέιεζαλ ηε ζχλαςε ζχκβαζεο εγγχεζεο ή ζσξεπηηθή
αλαδνρήο ρξένπο ζα θξηζεί κε εξκελεία ηεο βνχιεζήο ηνπο (ΑΚ 173, 200).
V. Τπφζρεζε ειεπζεξψζεσο (ΑΚ 478)
Η. Έλλνηα: Τπάξρεη φηαλ θάπνηνο ηξίηνο ππφζρεηαη ζηνλ νθεηιέηε φηη ζα θαηαβάιεη ην ρξένο ηνπ
ηειεπηαίνπ. Μπνξεί λα είλαη είηε απιή ππφζρεζε ειεπζεξψζεσο κε ελέξγεηα κφλν κεηαμχ ησλ κεξψλ
είηε λα δηακνξθσζεί θαηά ηε ζαθή βνχιεζε ησλ κεξψλ ζε γλήζηα ζχκβαζε ππέξ ηξίηνπ (=ηνπ
δαλεηζηή), νπφηε ε ζπκθσλία ζα ιεηηνπξγεί σο ζσξεπηηθή αλαδνρή ρξένπο [->ηφηε, δελ εθαξκφδεηαη
ε ΑΚ 474, αιιά ν ηξίηνο κπνξεί λα αληηηάμεη θαηά ηνπ δαλεηζηή ηηο ζρεηηθέο ελζηάζεηο). ΢ηε ζρεηηθή
(ππνζρεηηθή, αηηηψδε, άηππε) ζχκβαζε δε ζπκκεηέρεη ν δαλεηζηήο. Απαίηεζε θαηά ηνπ ηξίηνπ γηα
θαηαβνιή ηνπ ρξένπο έρεη κφλν ν νθεηιέηεο· απηή κπνξεί λα εθρσξεζεί ζην δαλεηζηή ή ζε άιιν
πξφζσπν πνπ έρεη ζρεηηθφ ζπκθέξνλ. Αλ ν ηξίηνο δελ εθπιεξψζεη ηηο ππνρξεψζεηο ηνπ ζα επζχλεηαη
ζε απνδεκίσζε κφλν έλαληη ηνπ νθεηιέηε.

VI. Μεηαβίβαζε πεξηνπζίαο ή επηρείξεζεο (ΑΚ 479)
1. Πξνυπνζέζεηο:
• Μεηαβίβαζε (πνζνζηνχ) πεξηνπζίαο ή επηρείξεζεο => Πεξηνπζία είλαη ην ζχλνιν ησλ
δηθαησκάησλ θαη ησλ ππνρξεψζεσλ πνπ είλαη δπλαηφ λα απνηηκεζνχλ ζε ρξήκα· εηδηθά ζηελ ΑΚ 479,
σο πεξηνπζία λνείηαη κφλν ην ελεξγεηηθφ. Η πεξηνπζία κπνξεί λα απνηειείηαη θαη απφ έλα κφλν
αληηθείκελν, εθφζνλ είλαη ην κφλν ή ην ζεκαληηθφηεξν πεξηνπζηαθφ ζηνηρείν ηνπ κεηαβηβάδνληνο.
Απφ ηελ άιιε, επηρείξεζε είλαη ην ζχλνιν ησλ πξαγκάησλ, δηθαησκάησλ θαη πξαγκαηηθψλ
θαηαζηάζεσλ (πειαηεία, θαιή θήκε θ.ά.), πνπ έρνπλ νξγαλσζεί ζε νηθνλνκηθή ελφηεηα απφ ην θνξέα
ηνπο γηα ηελ επίηεπμε ελφο θεξδνζθνπηθνχ ζθνπνχ. Πξνυπφζεζε ηεο ΑΚ 479 είλαη λα επήιζε
πξάγκαηη κεηαβίβαζε ηεο πεξηνπζίαο ή ηεο επηρείξεζεο, ε νπνία γίλεηαη κε κεηαβίβαζε ησλ θαη' ηδίαλ
πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ κε νηθείεο κεηαβηβαζηηθέο πξάμεηο· νη πξάμεηο απηέο κπνξεί λα είλαη
ζχγρξνλεο ή δηαδνρηθέο, αξθεί λα βξίζθνληαη ζε ζηελή ρξνληθή θαη νηθνλνκηθή ζρέζε κεηαμχ ηνπο.
• Γλψζε ηνπ απνθηψληνο => Η γλψζε απηή ζεσξείηαη φηη ππάξρεη, φηαλ ν απνθηψλ γλψξηδε ηελ
πεξηνπζηαθή θαηάζηαζε ηνπ κεηαβηβάδνληνο θαη κπνξνχζε κε βάζε ηηο ζπγθεθξηκέλεο ζπλζήθεο λα
αληηιεθζεί φηη γίλεηαη κεηαβίβαζε ηνπ ζπλφινπ ή ηνπ πιένλ ζεκαληηθνχ ηκήκαηνο ηεο πεξηνπζίαο ή
ηεο επηρείξεζεο. Γλψζε εθ κέξνπο ηνπ απνθηψληνο ησλ ρξεψλ πνπ βαξχλνπλ ηελ πεξηνπζία δελ
απαηηείηαη.
• Υξέε πνπ αλήθνπλ ζηελ πεξηνπζία ή ζηελ επηρείξεζε => Όηαλ κεηαβηβάδεηαη νιφθιεξε ε
πεξηνπζία, ε ΑΚ 479 αθνξά ζε φια ηα ρξέε, δει. ζην ζχλνιν ηνπ παζεηηθνχ· φηαλ, φκσο,
κεηαβηβάδεηαη επηρείξεζε, ε ΑΚ 479 αθνξά κφλν ζηα ρξέε πνπ γελλήζεθαλ θαηά ηελ άζθεζε ηεο
επηρείξεζεο θαη ζηηο ζπλαθείο δξαζηεξηφηεηεο. Η δηάηαμε πεξηνξίδεηαη ζηα ρξέε πνπ γελλήζεθαλ
θαηά ηε κεηαβίβαζε -> α) αξθεί λα πθίζηαην πξηλ ηε κεηαβίβαζε ν λνκηθφο ιφγνο ηεο γέλλεζεο,
έζησ θη αλ ηα ινηπά πξαγκαηηθά πεξηζηαηηθά πξνέθπςαλ αξγφηεξα / β) γελλεκέλν ζεσξείηαη
θαη ην ρξένο πνπ ηειεί ππφ αίξεζε ή πξνζεζκία, ε νπνία πιεξνχηαη κεηά ηε κεηαβίβαζε.
2. ΢πλέπεηεο: α) ΢σξεπηηθή αλαδνρή -> Γελλάηαη επζχλε απηνχ πνπ απνθηά ηελ πεξηνπζία ή ηελ
επηρείξεζε απέλαληη ζηνπο δαλεηζηέο απηνχ πνπ κεηαβηβάδεη + ΑΚ 479 §1. Γεκηνπξγείηαη κεηαμχ
κεηαβηβάδνληα θαη απνθηψληνο παζεηηθή ελνρή εηο νιφθιεξνλ· θαηά ηα ινηπά, εθαξκφδνληαη νη ΑΚ
472-477 θαη ν απνθηψλ κπνξεί λα πξνηείλεη θαηά ησλ δαλεηζηψλ φιεο ηηο ελζηάζεηο ηνπ
κεηαβηβάδνληνο (ΑΚ 473). / β) Δηδηθφηεξα ε επζχλε ηνπ απνθηψληνο -> Η επζχλε ηνπ αξρίδεη απφ
ηφηε πνπ θαηαξηίδεηαη ε ελνρηθή ζχκβαζε (γηα ηε κεηαβίβαζε), ελψ αλ απηή ήηαλ άθπξε ή δελ
θαηαξηίζηεθε θαζφινπ, ε επζχλε αξρίδεη απφ ηφηε πνπ πξάγκαηη επήιζε ε κεηαβίβαζε. Η ιήμε ηεο
επέξρεηαη κε ηελ παξαγξαθή ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ρξεψλ. / γ) ΢ρεηηθή αθπξφηεηα ησλ ζπκθσληψλ ->
ΑΚ 479 §2. ΢πλεπψο, ηέηνηεο ζπκθσλίεο είλαη έγθπξεο κεηαμχ ησλ ζπκβαιινκέλσλ θαη ηνπο
δεζκεχνπλ ζηηο κεηαμχ ηνπο ζρέζεηο. Σέινο, ζεκεηψλεηαη φηη ν δαλεηζηήο εγθχξσο κπνξεί λα
παξαηηεζεί απφ ηελ πξνζηαζία ηεο ΑΚ 479.
§44. Μεηαβίβαζε ελνρηθήο ζρέζεο σο ζπλφινπ
Η. Δηζαγσγηθά: Ο ΑΚ δελ πεξηιακβάλεη ξχζκηζε ζρεηηθά κε ηε κεηαβίβαζε νιφθιεξεο ελνρηθήο

ζρέζεο σο ζπλφινπ, δει. σο πιέγκαηνο δηθαησκάησλ θαη ππνρξεψζεσλ, θαζψο θαη ζρεηηθψλ κε ηελ
ελνρηθή ζρέζε δηαπιαζηηθψλ δηθαησκάησλ· κε άιια ιφγηα, δελ πξνβιέπεηαη εληαίνο κεραληζκφο
κέζσ ηνπ νπνίνπ λα είλαη δπλαηή ε κεηαβίβαζε ηεο ηδηφηεηαο ηνπ ζπκβαιιφκελνπ ζε ζχκβαζε πνπ
ήδε πθίζηαηαη κεηαμχ ηξίησλ. ΢ε ζπγθεθξηκέλεο πεξηπηψζεηο, πάλησο, ν λφκνο πξνβιέπεη ηελ
απεπζείαο κεηαβίβαζε νιφθιεξεο ηεο ελνρηθήο ζρέζεο απφ έλα πξφζσπν ζε ηξίηνλ (π.ρ. ΑΚ 614).

ΗΗ. Μεηαβίβαζε ελνρηθήο ζρέζεο σο ζπλφινπ κε ζχκβαζε:

• ΢πλδπαζκφο εθρψξεζεο-αλαδνρήο ρξένπο: Η κεηαβίβαζε νιφθιεξεο ελνρηθήο ζρέζεο κπνξεί λα
επηηεπρζεί κε ζπλδπαζκφ ηεο εθρψξεζεο γηα ηηο απαηηήζεηο θαη ηεο αλαδνρήο ρξένπο γηα ηηο
ππνρξεψζεηο, άξα, κε ηε ζχλαςε δχν ηδηαίηεξσλ δηθαηνπξαμηψλ. Έηζη, ν ηξίηνο ππεηζέξρεηαη πιήξσο
ζηε λνκηθή ζέζε ηνπ ππνθεηκέλνπ ηεο ελνρηθήο ζρέζεο.
• Δληαία δηθαηνπξαμία: Η κεηαβίβαζε γίλεηαη κε θαηάξηηζε είηε ηξηηνπξφζσπεο ηδηφξξπζκεο
ζχκβαζεο (ζηελ νπνία κεηέρνπλ ηα αξρηθά πξφζσπα ηεο ζρέζεο θαη ν ηξίηνο πνπ ππεηζέξρεηαη ζηε
ζέζε θάπνηνπ απφ απηά), είηε ζχκβαζεο κεηαμχ ηνπ κέξνπο ηεο ζρέζεο πνπ εμέξρεηαη θαη ηνπ ηξίηνπ
πνπ ηνλ ππνθαζηζηά, ζηελ νπνία ζπγθαηαηίζεηαη ην αξρηθφ κέξνο ηεο ζρέζεο. Δθαξκφδνληαη
αλαινγηθά νη ΑΚ 455 επ. θαη 471 επ. Σν κέξνο πνπ εηζέξρεηαη ζηελ ελνρηθή ζρέζε έρεη ηα ίδηα
δηθαηψκαηα θαη ηηο ίδηεο ππνρξεψζεηο πνπ είρε θαη ην εμεξρφκελν κέξνο· εηδηθά σο πξνο ηηο δηαξθείο
ελνρηθέο ζρέζεηο (π.ρ. κίζζσζε), ε αλάιεςε ηεο ζρέζεο ελεξγεί κφλν γηα ην κέιινλ, δει. αθνξά κφλν
ηα δηθαηψκαηα θαη ηηο ππνρξεψζεηο πνπ γελληνχληαη κεηά ηελ θαηάξηηζε ηεο κεηαβηβαζηηθήο
ζπκθσλίαο.
ΜΔΡΟ΢ ΠΔΜΠΣΟ
Η ΑΠΟ΢ΒΔ΢Η ΣΗ΢ ΔΝΟΥΗ΢
ΟΙ ΑΠΟ΢ΒΔ΢ΣΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ
§45. Καηαβνιή
Η. Έλλνηα: Δίλαη ε εθπιήξσζε ηεο παξνρήο θαηά ηνλ πξνβιεπφκελν απφ ηε δηθαηνπξαμία ή ην λφκν
ηξφπν· γίλεηαη είηε κε πιηθή πξάμε, είηε κε παξάιεηςε, είηε κε δηθαηνπξαμία, θαη απνηειεί ηνλ
θπζηνινγηθφ ηξφπν απφζβεζεο ηεο ελνρήο (ΑΚ 416). Η θαηαβνιή δελ πεξηιακβάλεη θαη ηελ
επέιεπζε ηνπ απνηειέζκαηφο ηεο, εθηφο αλ απηφ έρε ζπκθσλεζεί, νπφηε απαηηείηαη κε ηελ πξάμε
παξνρήο λα επέιζεη ην ζπκθσλεζέλ απνηέιεζκα (π.ρ. εθηέιεζε έξγνπ, κεηαβίβαζε θπξηφηεηαο θ.ά).
Πξφθεηηαη γηα πιηθή πξάμε, δει. πξαγκαηηθφ γεγνλφο (=ζεσξία ηεο πξαγκαηηθήο ελέξγεηαο ηεο
θαηαβνιήο).
ΗΗ. Πξνυπνζέζεηο: Οη πξνυπνζέζεηο γηα λα ιεηηνπξγήζεη ε θαηαβνιή σο απνζβεζηηθφο ιφγνο ηεο

ελνρήο είλαη λα γίλεηαη πξνο θαη απφ ην θαηάιιειν πξφζσπν, θαζψο θαη λα είλαη πξνζήθνπζα.
• Πξφζσπα πνπ ελεξγνχλ ηελ θαηαβνιή -> α) Οθεηιέηεο: Αλ ην απνηέιεζκα επέιζεη ρσξίο πξάμε
παξνρήο απφ ηνλ νθεηιέηε, θαηαβνιή δελ ππάξρεη + ΑΚ 334. / β) Σξίηνο (ΑΚ 317-318): Αληίζεηα, ε
ελνρή δελ απνζβήλεηαη ζηελ εηδηθή πεξίπησζε ηεο ΑΚ 319, αθνχ ν ηξίηνο πνπ θαηαβάιιεη
ππνθαζίζηαηαη απφ ην λφκν ζηα δηθαηψκαηα ηνπ δαλεηζηή ηεο παξνρήο.
• Πξφζσπα πξνο ηα νπνία γίλεηαη ε θαηαβνιή -> α) Γαλεηζηήο ή νξηδφκελν πξφζσπν (ΑΚ 417
§1): Σξίην πξφζσπν ζην νπνίν έρεη επηηξέςεη ν δαλεηζηήο λα γίλεη θαηαβνιή, κπνξεί λα είλαη ν
εθνχζηνο αληηπξφζσπνο (ΑΚ 211), ν λφκηκνο αληηπξφζσπνο (ΑΚ 1510), ν εμνπζηνδνηεκέλνο (απφ ην
δαλεηζηή) λα ιάβεη ηελ παξνρή [ελεξγεί ζην δηθφ ηνπ φλνκα θαη γηα δηθφ ηνπ ινγαξηαζκφ· ε
εμνπζηνδφηεζε είλαη κνλνκεξήο δηθαηνπξαμία θαη παξέρεηαη κε άηππε θαη απεπζπληέα δήισζε
βνπιήζεσο], ν δεθηηθφο θαηαβνιήο [=ν ηξίηνο ζηνλ νπνίν δηθαηνχηαη ν νθεηιέηεο λα θαηαβάιεη ηελ
παξνρή βάζεη ζπκθσλίαο κε ην δαλεηζηή] + ΑΚ 1915, 1918 §2, 73, 76, 776, 1532 επ., 1591 επ., 1660,
1676 επ. / β) Ωθέιεηα ηνπ δαλεηζηή (ΑΚ 417 §2). / γ) Καηνρή εμνθιεηηθήο απφδεημεο: Απφζβεζε
ηεο ελνρήο επέξρεηαη θη αλ ν νθεηιέηεο θαηαβάιιεη ζηνλ θνκηζηή έγγξαθεο εμνθιεηηθήο απφδεημεο
ηνπ δαλεηζηή (ΑΚ 426). Η εθαξκνγή ηεο ΑΚ 426 πξνυπνζέηεη φηη ν θνκηζηήο έρεη ζηα ρέξηα ηνπ
γλήζηα απφδεημε ηνπ δαλεηζηή, αλεμάξηεηα αλ ηνπ παξαδφζεθε απφ ην δαλεηζηή ή αλ θιάπεθε.

• Πξνζήθνπζα θαηαβνιή -> ΢εκαίλεη φηη ν δαλεηζηήο πξέπεη λα ιακβάλεη φ,ηη δηθαηνχηαη ζχκθσλα
κε ηε ζχκβαζε ή ην λφκν. Σν 'πξνζήθνλ' θξίλεηαη ζε ζρέζε κε ην είδνο θαη ηελ έθηαζε ηεο παξνρήο,
ηνλ ηξφπν, ηνλ ηφπν θαη ην ρξφλν εθπιήξσζήο ηεο. + ΑΚ 316. Η θαηαβνιή παξακέλεη πξνζήθνπζα,
αλ ν νθεηιέηεο ηελ ελεξγεί κε επηθχιαμε ησλ δηθαησκάησλ ηνπ λα αλαδεηήζεη ζην κέιινλ ηελ
θαηαβιεζείζα παξνρή κε ηελ αγσγή ηνπ αδηθαηνιφγεηνπ πινπηηζκνχ. Απφζβεζε ηεο ελνρήο, ρσξίο
λα επεξεάδνληαη ηα δηθαηψκαηα ηνπ δαλεηζηή απφ ηελ ππεξεκεξία, επηθέξεη θαη ε θαζπζηεξεκέλε
παξνρή, αθνχ ν δαλεηζηήο δελ ηελ έρεη απνθξνχζεη (ΑΚ 343 §2, 383, 385). Η παξάδνζε
ειαηησκαηηθνχ πξάγκαηνο ζηηο ελνρέο είδνπο απνηειεί θαηαβνιή πνπ απνζβήλεη ηελ ελνρή,
αλεμάξηεηα απφ ηε γέλεζε ηεο εηδηθήο επζχλεο ηνπ πσιεηή γηα πξαγκαηηθά ειαηηψκαηα ή έιιεηςε
ζπκθσλεκέλσλ ηδηνηήησλ (ΑΚ 534-535)· αληίζεηα, ζηηο ελνρέο γέλνπο ε θαηαβνιή ειαηησκαηηθνχ
πξάγκαηνο δελ επηθέξεη απφζβεζε, φπσο ζπλάγεηαη απφ ηελ ΑΚ 539. Αλ ν νθεηιέηεο παξάζρεη
επηηαγή πνζνχ ίζνπ κε ην νθεηιφκελν, δελ ππάξρεη νχηε θαηαβνιή νχηε δφζε αληί θαηαβνιήο· απιψο,
ν δαλεηζηήο εμνπζηνδνηείηαη απφ ηνλ νθεηιέηε λα αλαιάβεη απφ ην ινγαξηαζκφ ηνπ ην αλαγξαθφκελν
πνζφ.
Σν βάξνο απφδεημεο φηη έγηλε ε θαηαβνιή θαη φηη ήηαλ ε πξνζήθνπζα θέξεη ν νθεηιέηεο, πνπ
επηθαιείηαη ηελ απφζβεζε ηεο ελνρήο. + ΑΚ 418. Αλ, ηέινο, ν δαλεηζηήο γλψξηδε φηη ε παξνρή δελ
ήηαλ ε πξνζήθνπζα θαη παξ' φια απηά ηελ παξέιαβε θαη ηελ απνδέρηεθε αλεπηθχιαθηα, ράλεη ην
δηθαίσκά ηνπ λα επηθαιεζηεί ζην κέιινλ ηα ειαηηψκαηά ηεο.
ΗΗΗ. Καηαβνιή πνπ δελ θαιχπηεη ην ζχλνιν νκνεηδψλ ρξεψλ
1. Γηθαίσκα επηινγήο ηνπ νθεηιέηε (ΑΚ 422 εδ. α'- ελδνηηθνχ δηθαίνπ): Γελλάηαη εθφζνλ • ηα
πεξηζζφηεξα ρξέε ππάξρνπλ έλαληη ηνπ ίδηνπ δαλεηζηή θαη είλαη νκνεηδή, αλεμάξηεηα αλ πεγάδνπλ
απφ ηελ ίδηα ή δηαθνξεηηθή ελνρηθή ζρεζε / • ε θαηαβαιιφκελε παξνρή δελ επαξθεί γηα ηελ
εμφθιεζε φισλ ησλ ρξεψλ, αιιά αξθεί γηα ηελ εμφθιεζε ηνπιάρηζηνλ ελφο. Ο πξνζδηνξηζκφο απφ
ηνλ νθεηιέηε είλαη δεζκεπηηθφο γηα ην δαλεηζηή, ν νπνίνο -αλ δελ ηνλ δερηεί θαη επηζπκεί λα
θαηαινγίζεη ηελ θαηαβνιή ζε άιιν ρξένο- θαζίζηαηαη ππεξήκεξνο. + ΑΚ 422 εδ. β', ΑΚ 423
(ελδνηηθνχ δηθαίνπ).
ΗV. Τπνρξέσζε ηνπ δαλεηζηή γηα απφδνζε εγγξάθσλ
1. Απφδνζε έγγξαθεο εμνθιεηηθήο απφδεημεο: ΑΚ 424 εδ. α'. Σν δηθαίσκα απηφ, ην νπνίν
παξέρεηαη θαη ζηνλ ηξίην (ΑΚ 317-318) αλ απηφο θαηέβαιε ηελ παξνρή, κπνξεί λα αζθεζεί
ηαπηφρξνλα κε ηελ θαηαβνιή ή θαη κεηά απφ απηή, εμσδίθσο ή δηθαζηηθψο. + ΑΚ 325. Η εμνθιεηηθή
απφδεημε πξέπεη λα είλαη έγγξαθε θαη ζπλήζσο ηεξείηαη ν ηχπνο ηνπ ηδησηηθνχ εγγξάθνπ (ΑΚ 160
§1). Η απφδνζε εμνθιεηηθήο απφδεημεο είλαη νηνλεί δηθαηνπξαμία θαη γηα ην έγθπξφ ηεο
εθαξκφδνληαη νη ΑΚ 127 επ. + ΑΚ 425.
2. Απφδνζε ηνπ ρξεσζηηθνχ εγγξάθνπ (ΑΚ 424 εδ. α'): Υξεσζηηθφ είλαη ην έγγξαθν πνπ εθδίδεηαη
απφ ηνλ νθεηιέηε θαη ην νπνίν απνδεηθλχεη ηελ χπαξμε ηνπ ρξένπο πξνο ην δαλεηζηή, είηε απιψο
βεβαηψλνληάο ην είηε ελζσκαηψλνληαο ην ζρεηηθφ δηθαίσκα ηνπ δαλεηζηή. Η αμίσζε γηα απφδνζε
ηνπ ρξεσζηηθνχ εγγξάθνπ παξέρεηαη κφλν ζηνλ νθεηιέηε θαη φρη ζηνλ ηξίην, πνπ θαηέβαιε ηελ
παξνρή κε ζπλέπεηα ηελ εμφθιεζε ηνπ ρξένπο + ΑΚ 424 εδ. β' -> Σν ζρεηηθφ ηεθκήξην είλαη καρεηφ
θαη ν δαλεηζηήο κπνξεί λα ην αλαηξέςεη, αλ απνδείμεη π.ρ. φηη ε απφδνζε ηνπ εγγξάθνπ δελ έγηλε
ιφγσ εμφθιεζεο αιιά απφ άιιε αηηία (π.ρ. ιφγσ ζχζηαζεο παξαθαηαζήθεο) ή φηη δελ ππάξρεη
απφδνζε γηαηί ην έγγξαθν εθιάπε ή απσιέζζε.

§46. Γεκφζηα θαηάζεζε θαη κεζεγγχεζε
Η. Γεκφζηα θαηάζεζε (ΑΚ 427-435)
1. Έλλνηα: Ο νθεηιέηεο έρεη δηθαίσκα λα θαηαζέζεη ηελ νθεηιφκελε παξνρή ππέξ ηνπ δαλεηζηή ζε
αξρή, πνπ θαζνξίδεηαη απφ ην λφκν, κε ζπλέπεηα ηελ απφζβεζε ηεο ελνρήο θαηά ην ρξφλν θαηάζεζεο.
Καζνξηδφκελε απφ ην λφκν αξρή είλαη ην Σακείν Παξαθαηαζεθψλ θαη Γαλείσλ (ΣΠΓ) θαη, φπνπ δελ
ππάξρεη παξάξηεκά ηνπ, ηα Γξαθεία Παξαθαηαζεθψλ ησλ Γεκφζησλ Σακείσλ. Με ηελ θαηάζεζε ηνπ
πξάγκαηνο ζην ΣΠΓ απφ ηνλ νθεηιέηε γελλάηαη ηδηφκνξθε ζχκβαζε παξαθαηαζήθεο ππέξ ηξίηνπ κε
παξαθαηαζέηε ηνλ νθεηιέηε, ζεκαηνθχιαθα ην ΣΠΓ θαη ηξίηνλ ην δαλεηζηή, ε νπνία δηέπεηαη απφ ηηο
ΑΚ 822-833 θαη 410-414.
2. Πξνυπνζέζεηο: Γηα λα είλαη δπλαηή ε απφζβεζε ηεο ελνρήο κε δεκφζηα θαηάζεζε, πξέπεη λα
ζπληξέρνπλ νη εμήο πξνυπνζέζεηο =>
• Νφκηκε αηηία θαηάζεζεο -> Μπνξεί λα είλαη ε ππεξεκεξία ηνπ δαλεηζηή (ΑΚ 427) ή ε αδπλακία
ηνπ νθεηιέηε λα εθπιεξψζεη κε αζθάιεηα ηελ ππνρξέσζή ηνπ (ΑΚ 434 §1).
• Αληηθείκελν δεθηηθφ θαηάζεζεο -> π.ρ. ρξήκαηα, αμηφγξαθα, ηηκαιθή. + ΑΚ 428-429. Αλ
αληηθείκελν ηεο παξνρήο είλαη αθίλεην, εθαξκφδνληαη νη ΑΚ 359-360.
• ΢πλδξνκή ησλ φξσλ έγθπξεο θαηαβνιήο -> Η θαηάζεζε πξέπεη λα γίλεη απφ ηνλ νθεηιέηε ηεο
παξνρήο ή απφ ηνλ ηξίην πνπ έρεη δηθαίσκα πξνζθνξάο θαη ππνθαηάζηαζεο, θαζψο θαη ν ηξίηνο πνπ
πιεξνί ηηο πξνυπνζέζεηο ησλ ΑΚ 317-318. Η θαηάζεζε γίλεηαη ππέξ ηνπ δαλεηζηή θαη ν νθεηιέηεο
πξέπεη λα θαηαζέζεη φ,ηη νθείιεηαη· δηθαίσκα γηα κεξηθή θαηάζεζε δε λνείηαη.
3. Γηαδηθαζία θαηάζεζεο: α) Σφπνο-έμνδα: ΑΚ 430 εδ. α'. Αλ ε θαηάζεζε γίλεη ζε ηνπηθά

αλαξκφδηα αξρή, δελ επηθέξεη απφζβεζε εθηφο αλ ηελ απνδέρηεθε ν δαλεηζηήο. + ΑΚ 435. Γηα ηελ
θαηάζεζε ην ΣΠΓ ρνξεγεί ζηνλ θαηαζέηε ζρεηηθφ γξακκάηην. / β) Οθεηιή αληηπαξνρήο ηνπ
δαλεηζηή: Η δεκφζηα θαηάζεζε κε επηθχιαμε δηθαηψκαηνο επηηξέπεηαη· αληίζεηα, απαγνξεχεηαη ε
θαηάζεζε ππφ αίξεζε, κε εμαίξεζε ηελ αλαβιεηηθή αίξεζε ηεο ηαπηφρξνλεο εθπιήξσζεο ηεο
παξνρήο. + ΑΚ 432 εδ. β' -> ν δαλεηζηήο, γηα λα αλαιάβεη ην θαηαηεζέλ αληηθείκελν, πξέπεη λα
απνδείμεη ζην ΣΠΓ φηη θαηέβαιε ηελ παξνρή· γηα ηελ απφδεημε δελ αξθεί ε θαηάζεζε ηεο
αληηπαξνρήο ζην ΣΠΓ, αιιά απαηηείηαη επηπιένλ εμνθιεηηθή απφδεημε ηνπ νθεηιέηε ή ηειεζίδηθε
απφθαζε πνπ βεβαηψλεη φηη εθπιεξψζεθε ε αληηπαξνρή θιπ. / γ) Γλσζηνπνίεζε πξνο ην δαλεηζηή
(ΑΚ 430 εδ. β'): Η γλσζηνπνίεζε είλαη θαη' αξρήλ άηππε.
4. Απνηειέζκαηα ηεο θαηάζεζεο:

• Απφζβεζε ηεο ελνρήο (ΑΚ 431) -> Δπέξρεηαη απηνδηθαίσο, ρσξίο λα απαηηείηαη νπνηαδήπνηε πξάμε
απφ πιεπξάο δαλεηζηή. Με ηελ θαηάζεζε απνζβήλνληαη ηφζν ε θχξηα φζν θαη νη παξεπφκελεο ή
επηκέξνπο ελνρέο, θαζψο θαη νη ηπρφλ ελνρηθέο ή εκπξάγκαηεο αζθάιεηεο ηεο ελνρήο.
• Κίλδπλνο -> Απφ ηελ θαηάζεζε ν θίλδπλνο ηπραίαο θαηαζηξνθήο ή ρεηξνηέξεπζεο ηνπ θαηαηεζέληνο
πεξηέξρεηαη ζηνλ δαλεηζηή.
• Γηθαηψκαηα ηνπ δαλεηζηή (ΑΚ 432) -> Γηα λα απνδνζεί ην θαηαηεζέλ απαηηείηαη λα πξνζαρζεί ζην
ΣΠΓ ην γξακκάηην ζχζηαζεο ηεο παξαθαηαζήθεο. Ο δαλεηζηήο δηθαηνχηαη λα δειψζεη ζην ΣΠΓ, πξηλ
ηελ αλάιεςε ηεο παξνρήο, φηη απνδέρεηαη ηελ θαηάζεζε. + ΑΚ 433 §1.
• Γηθαηψκαηα ηνπ νθεηιέηε (ΑΚ 433 §1) -> Πξφθεηηαη νπζηαζηηθά γηα δηθαίσκα ηνπ θαηαζέηε λα
αλαθαιέζεη ηελ θαηάζεζε, αλεμάξηεηα απφ ηελ ηαπηφρξνλε ή κεηαγελέζηεξε αλάιεςε ησλ
θαηαηεζέλησλ πξαγκάησλ. Σν δηθαίσκα αλάθιεζεο είλαη δηαπιαζηηθφ θαη αζθείηαη κε κνλνκεξή
άηππε δήισζε ηνπ θαηαζέηε, απεπζπληέα πξνο ην ΣΠΓ + ΑΚ 433 §2, φρη φκσο θαη αθιεξνλφκεην.

5. Οθεηιή θηλεηνχ πξάγκαηνο κε δεθηηθνχ θαηάζεζεο: ΑΚ 428-429 θαη 434 -> Σν δηθαίσκα ηνπ
νθεηιέηε λα πσιήζεη ην πξάγκα (κε δεκφζην πιεηζηεξηαζκφ) θαη λα θαηαζέζεη δεκφζηα ην ηίκεκα
(ζην ΣΠΓ) πξνυπνζέηεη χπαξμε λφκηκνπ ιφγνπ θαηάζεζεο, δει. είηε αδπλακία εθπιήξσζεο ηεο
παξνρήο κε αζθάιεηα είηε ππεξεκεξία ηνπ δαλεηζηή. + ΑΚ 428 εδ. α'- Η εηδνπνίεζε απηή είλαη άηππε
νηνλεί δηθαηνπξαμία, απεπζπληέα πξνο ην δαλεηζηή, ε νπνία πξέπεη λα παξέρεη εχινγε πξνζεζκία
ζηνλ ηειεπηαίν γηα απνδνρή ηεο παξνρήο. ΢εκεηψλεηαη φηη ν πιεηζηεξηαζκφο θαη ε πψιεζε δελ
απνηεινχλ παξά πξνπαξαζθεπαζηηθέο πξάμεηο, ψζηε λα θαηαζηεί δπλαηή ε δεκφζηα θαηάζεζε ζε
πεξίπησζε θηλεηψλ πξαγκάησλ κε θαηαζέζηκσλ, θαη δε κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ απφ ηνλ
νθεηιέηε σο κέζα γηα ηελ ηξνπή ηεο νθεηιήο ηνπ ζε ρξεκαηηθή. Καηά ζπλέπεηα, ν νθεηιέηεο δε
κπνξεί λα ζπκςεθίζεη ην εθπιεηζηεξίαζκα ή ην ηίκεκα κε δηθή ηνπ αληαπαίηεζε· αλ, ηειηθά, ν
νθεηιέηεο θξαηήζεη θαη δελ θαηαζέζεη ην εθπιεηζηεξίαζκα ή ην ηίκεκα, ζα επζχλεηαη θαηά ηηο
δηαηάμεηο γηα ηε δηνίθεζε αιινηξίσλ (ΑΚ 730 επ.).
ΗΗ. Μεζεγγχεζε (AK 359-360)
1. Πξνυπνζέζεηο: Σν δηθαίσκα ηνπ νθεηιέηε λα δεηήζεη ηνλ δηνξηζκφ απφ ην δηθαζηήξην πθίζηαηαη
ππφ ηηο εμήο πξνυπνζέζεηο =>
• Τπνρξέσζε γηα απφδνζε αθηλήηνπ -> Η ελνρή ηνπ νθεηιέηε πξέπεη λα έρεη σο αληηθείκελν ηελ
απφδνζε αθηλήηνπ, ελψ ε θχζε ηνπ δηθαηψκαηνο ηνπ δαλεηζηή (ελνρηθφ ή εκπξάγκαην) δελ έρεη
ζεκαζία.
• Νφκηκνο ιφγνο κεζεγγχεζεο -> Σν δηθαίσκα ηνπ νθεηιέηε γελλάηαη ζηηο πεξηπηψζεηο ηεο ΑΚ 359.
• Πξνεγνχκελε εηδνπνίεζε ηνπ δαλεηζηή (ΑΚ 359 §1 εδ. α') -> Πξφθεηηαη γηα κνλνκεξή, άηππε,
απεπζπληέα δήισζε βνπιήζεσο ηνπ νθεηιέηε, ε νπνία έρεη ηελ έλλνηα ηεο φριεζεο ηνπ δαλεηζηή λα
παξαιάβεη ην αθίλεην πνπ πξέπεη λα απνδνζεί.
2. Γηαδηθαζία δηνξηζκνχ κεζεγγπνχρνπ: Ο δηνξηζκφο γίλεηαη απφ ην δηθαζηήξην. Η ζρεηηθή αίηεζε

ηνπ νθεηιέηε εθδηθάδεηαη θαηά ηε δηαδηθαζία ηεο εθνχζηαο δηθαηνδνζίαο απφ ην εηξελνδηθείν ηεο
πεξηθέξεηαο νπνχ βξίζθεηαη ην αθίλεην. Ο δαλεηζηήο θιεηεχεηαη απφ ην δηθαζηή, αιιά ε ζπκκεηνρή
ηνπ ζηε δίθε δελ είλαη απαξαίηεηε. Ωο κεζεγγπνχρνο κπνξεί λα δηνξηζηεί είηε ν πξνηεηλφκελνο ζηελ
αίηεζε απφ ηνλ νθεηιέηε είηε άιιν πξφζσπν, αθφκε θη ν ίδηνο ν νθεηιέηεο. Αλαιφγσο εθαξκφδνληαη
νη ΑΚ 831-833 θαη 822 επ.
3. Απνηειέζκαηα:
• Απφζβεζε ηεο ελνρήο (ΑΚ 359 §1'εδ. β'): Η απνδνρή ή φρη ηεο κεζεγγχεζεο απφ ην δαλεηζηή δελ
επεξεάδεη ηελ απφζβεζε, αιιά έρεη ζεκαζία κφλν γηα ηελ χπαξμε ηνπ δηθαηψκαηνο άξζεο ηεο
κεζεγγχεζεο απφ ηνλ νθεηιέηε.
• Γηθαηψκαηα ηνπ νθεηιέηε (ΑΚ 360): Η ΑΚ 433 §2 εθαξκφδεηαη αλαιφγσο.
§47. Γφζε αληί θαηαβνιήο θαη ππφζρεζε αληί ή ράξηλ θαηαβνιήο
Η. Γφζε αληί θαηαβνιήο (ΑΚ 419): Τπάξρεη φηαλ ν νθεηιέηεο, γηα λα εθπιεξψζεη ηελ ππνρξέσζή
ηνπ, θαηαβάιιεη κε ηε ζπλαίλεζε ηνπ δαλεηζηή παξνρή δηαθνξεηηθή απφ ηελ νθεηιφκελε. Η ελνρή
απνζβήλεηαη, αθφκε θη αλ ην αληηθείκελν εκθαλίδεη πξαγκαηηθά ή λνκηθά ειαηηψκαηα, αιιά ν
νθεηιέηεο επζχλεηαη θαηά ηηο ΑΚ 534 επ. θαη 514 επ. αληίζηνηρα (ΑΚ 420). Ο δαλεηζηήο κπνξεί λα
ηελ απνθξνχζεη, ρσξίο λα θαζίζηαηαη ππεξήκεξνο, ελψ ζε δφζε αληί θαηαβνιήο κπνξεί λα πξνβεί θαη
ππφ ηηο πξνυπνζέζεηο ησλ ΑΚ 316-317. Απνηειεί άηππε ζχκβαζε (εθηφο αλ απηφ επηβάιιεηαη απφ ην

αληηθείκελν ηεο λέαο παξνρήο- π.ρ. αθίλεην ηεο ΑΚ 369), ζηνηρεία ηεο νπνίαο είλαη αθελφο ε
ζπκθσλία κεηαμχ δαλεηζηή θαη νθεηιέηε φηη ε απφζβεζε ηεο ελνρήο ζα γίλεη κε θαηαβνιή παξνρήο
δηαθνξεηηθήο απφ ηελ νθεηιφκελε θαη αθεηέξνπ ε ηαπηφρξνλε κε ηε ζπκθσλία πξαγκαηηθή θαηαβνιή
απηήο (παξαδνηηθή ζχκβαζε).
ΗΗ. Τπφζρεζε αληί θαηαβνιήο: Τπάξρεη φηαλ ν νθεηιέηεο αλαιακβάλεη έλαληη ηνπ δαλεηζηή ηελ
ππνρξέσζε λα ηνπ θαηαβάιεη παξνρή δηαθνξεηηθή απφ ηελ αξρηθά νθεηιφκελε, κε απνηέιεζκα ηελ
ηαπηφρξνλε απφζβεζε ηεο πξνεγνχκελεο ελνρήο. Απνηειεί (άηππε) ππνζρεηηθή ζχκβαζε, ε νπνία
εθηφο απφ ηε ζπκθσλία γηα ηελ αλάιεςε ηεο λέαο ππνρξέσζεο πξέπεη λα πεξηιακβάλεη θαη ηελ
πξφζεζε -ζαθή ή ζπκπεξαζκαηηθά ζπλαγφκελε- ησλ κεξψλ γηα άκεζε απφζβεζε ηεο πξψηεο ελνρήο
κε ηε ζχζηαζε ηεο λέαο. Πξφθεηηαη νπζηαζηηθά γηα είδνο αλαλέσζεο (ΑΚ 436-439) θαη ζε απηή
κπνξεί λα πξνβεί θαη ν ηξίηνο ησλ ΑΚ 317-318.
1. Γηαθνξά απφ ηε δφζε αληί θαηαβνιήο: ΢ηε δφζε αληί θαηαβνιήο θαηαβάιιεηαη ακέζσο ε λέα
παξνρή (παξαδνηηθή ζχκβαζε) κε απνηέιεζκα -ηαπηφρξνλα κε ηελ απφζβεζε ηεο παιαηάο ελνρήο- λα
ηθαλνπνηείηαη ν δαλεηζηήο. Αληίζεηα, ζηελ ππφζρεζε αληί θαηαβνιήο ν δαλεηζηήο δελ ηθαλνπνηείηαη
άκεζα, αιιά απιψο γίλεηαη δαλεηζηήο κηαο άιιεο παξνρήο ζην πιαίζην κηαο λέαο ελνρήο· ε
ηθαλνπνίεζή ηνπ ζα επέιζεη ζε κεηαγελέζηεξν ρξνληθφ ζεκείν κε ηελ εθπιήξσζε απφ ηνλ νθεηιέηε
ηεο λέαο ππνρξέσζεο πνπ αλέιαβε ζε απφζβεζε ηεο παιαηάο.
2. Τπφζρεζε ράξηλ θαηαβνιήο: Τπάξρεη φηαλ ν νθεηιέηεο αλαιακβάλεη κε ζχκβαζε λέα ππνρξέσζε
έλαληη ηνπ δαλεηζηή, ρσξίο φκσο λα πξνθχπηεη απφ ηε ζρεηηθή ζπκθσλία πξφζεζε ησλ κεξψλ γηα
απφζβεζε ηεο παιαηάο ελνρήο, ε νπνία εμαθνινπζεί λα πθίζηαηαη. Πξνυπφζεζε γηα ηελ χπαξμή ηεο
είλαη, ε λέα ππνρξέσζε λα βξίζθεηαη θαηά ηε ζπκθσλία ησλ κεξψλ ζε ζχλδεζκν κε ηελ
πξνυπάξρνπζα, δει. ε λέα ελνρή λα αλαιακβάλεηαη κε ζθνπφ ε ηθαλνπνίεζή ηεο λα επηθέξεη
απφζβεζε ηεο παιαηάο. Αλ ν δαλεηζηήο ηθαλνπνηεζεί κε ηελ εθπιήξσζε κηαο απφ ηηο δχν
ππνρξεψζεηο, επέξρεηαη απφζβεζε θαη ηεο άιιεο. + ΑΚ 421, ε νπνία εθαξκφδεηαη αλαινγηθά θαη
φηαλ ν νθεηιέηεο εθρσξεί ζην δαλεηζηή απαίηεζή ηνπ θαηά ηξίηνπ -> ΢ε πεξίπησζε ακθηβνιίαο ε
εθρψξεζε γίλεηαη ράξηλ θαηαβνιήο θαη ν δαλεηζηήο ππνρξενχηαη λα επηδηψμεη ηελ ηθαλνπνίεζή ηνπ
απφ ηελ απαίηεζε πνπ εθρσξήζεθε· αλ ε ηθαλνπνίεζή ηνπ δελ θαηαζηεί δπλαηή κε απηφ ηνλ ηξφπν,
δηθαηνχηαη λα αζθήζεη ηα δηθαηψκαηά ηνπ απφ ηελ αξρηθή ελνρή πνπ εμαθνινπζεί λα πθίζηαηαη.
§48. Άθεζε ρξένπο θαη αξλεηηθή αλαγλσξηζηηθή ζχκβαζε
Η. Άθεζε ρξένπο (ΑΚ 454): Δίλαη ε ζχκβαζε κε ηελ νπνία ν δαλεηζηήο παξαηηείηαη απφ ηελ
απαίηεζή ηνπ, ψζηε ν νθεηιέηεο λα απαιιαγεί απφ ην ρξένο ηνπ (έζησ θη αλ απηφ βξίζθεηαη ππφ
αίξεζε ή πξνζεζκία).
1. Ννκηθή θχζε:
• ΢χκβαζε εθπνηεηηθή -> Ο δαλεηζηήο δηαζέηεη ηελ απαίηεζή ηνπ θαηά ηνπ νθεηιέηε κε ηε κνξθή ηεο
πιήξνπο απνμέλσζήο ηνπ απφ απηή. ΢πλεπψο πξέπεη λα είλαη δηθαηνπξαθηηθά ηθαλφο θαη λα έρεη
εμνπζία δηάζεζεο ηεο απαίηεζεο.
• ΢χκβαζε αλαηηηψδεο -> Σν θχξνο ηεο αηηίαο ηεο, ε νπνία κπνξεί λα είλαη δσξεά, ζπκςεθηζκφο
θιπ, δελ επηδξά ζην θχξνο ηεο ζχκβαζεο άθεζεο, εθηφο αλ ε εγθπξφηεηα ηεο αηηίαο έρεη αλαρζεί ζε
αίξεζε ηεο ζχκβαζεο. Φπζηθά, αλ ε αηηία ιείπεη ή πάζρεη, δε ζίγεηαη κελ ην θχξνο ηεο άθεζεο, αιιά ν
δαλεηζηήο κπνξεί λα αμηψζεη ηελ αλαζχζηαζε ηνπ ρξένπο κε βάζεη ηηο ΑΚ 904 επ.
• ΢χκβαζε άηππε (έζησ θη αλ ε αηηία ηεο ππφθεηηαη ζε ηχπν- π.ρ. ΑΚ 498) -> Η θαηάξηηζε ηεο

ζχκβαζεο κπνξεί λα είλαη ξεηή ή λα ζπλάγεηαη ζησπεξά απφ ηηο πεξηζηάζεηο· φκσο, ζε θακία
πεξίπησζε δελ είλαη δπλαηφ λα ηεθκαίξεηαη, αθνχ νδεγεί ζηε δηάζεζε δηθαηψκαηνο. Ωζηφζν, ε ζησπή
ηνπ νθεηιέηε σο πξνο ηελ παξαίηεζε ηνπ δαλεηζηή κπνξεί λα εξκελεπζεί σο απνδνρή ιφγσ ηεο
πξνθαλνχο σθέιεηάο ηνπ απφ ηε ζχκβαζε άθεζεο ηνπ ρξένπο.
ΗΗ. Αξλεηηθή αλαγλσξηζηηθή ζχκβαζε: Δίλαη ε ζχκβαζε κεηαμχ δαλεηζηή θαη νθεηιέηε, κε ηελ
νπνία ν πξψηνο αλαγλσξίδεη φηη δελ ππάξρεη ην ρξένο· πξνυπνζέηεη ηελ χπαξμε ρξένπο, ην νπνίν
απνζβήλεηαη. Αλ, αληίζεηα, ην ρξένο γηα νπνηνλδήπνηε ιφγν δελ πθίζηαηαη, ε ζχκβαζε κε ηελ νπνία
αλαγλσξίδεηαη ε αλππαξμία ηνπ είλαη βεβαησηηθή ηεο απνπζίαο ηνπ ρξένπο. Ιζρχνπλ φζα
αλαθέξζεθαλ θαη γηα ηε ζχκβαζε άθεζεο ρξένπο.
§49. Αλαλέσζε (ΑΚ 436): Δίλαη ε ζχκβαζε, κε ηελ νπνία θαηαξγείηαη ε παιαηά ελνρή θαη
δεκηνπξγείηαη ζε αληηθαηάζηαζή ηεο λέα, ε νπνία πεξηιακβάλεη είηε ηα ίδηα πξφζσπα είηε άιινλ
δαλεηζηή είηε άιινλ νθεηιέηε. Γηαθξίλεηαη απφ ηελ απιή αιινίσζε ηεο ελνρήο (=κεηαβνιή φξνπ ηεο,
ρσξίο απφζβεζε ή αληηθαηάζηαζή ηεο) θαη απφ ηε ζησπεξή αλαλέσζε ζηηο δηαξθείο ζπκβάζεηο
(=αλαθαηάξηηζε ηεο ζχκβαζεο, ζπλήζσο, κε ην ίδην πεξηερφκελν θαη αλάκεζα ζηα ίδηα πξφζσπα- βι.
ΑΚ 611, 633, 671, 769).
• ΢χκβαζε αλαλέσζεο -> Η αλαλέσζε επέξρεηαη κε ζχκβαζε, ε νπνία θαηαξηίδεηαη κεηαμχ ησλ
εμήο πξνζψπσλ => • φηαλ ε λέα ελνρή έρεη ηα ίδηα ππνθείκελα κε ηελ παιαηά, θαηαξηίδεηαη κεηαμχ
απηψλ. / • φηαλ, φκσο, ζηε λέα ελνρή κεηέρεη ηξίηνο, θαηαξηίδεηαη είηε κεηαμχ ηνπ ππνθεηκέλνπ ηεο
παιαηάο ελνρήο πνπ παξακέλεη δαλεηζηήο ή νθεηιέηεο θαη ηνπ ηξίηνπ, λένπ δαλεηζηή ή νθεηιέηε.
΢ηελ πεξίπησζε απηή απαηηείηαη ε ζπλαίλεζε ηνπ παιαηνχ δαλεηζηή, ν νπνίνο αληηθαζίζηαηαη απφ ην
λέν θαη ράλεη ηελ απαίηεζή ηνπ, φρη φκσο θαη ηνπ παιαηνχ νθεηιέηε, ηνπ νπνίνπ ην ρξένο
αλαιακβάλεη άιινο απαιιάζζνληάο ηνλ. Πξφθεηηαη γηα αηηηψδε ζχκβαζε θαη είλαη θαηά θαλφλα
άηππε· πξνυπνζέηεη, ηέινο, δηθαηνπξαθηηθή ηθαλφηεηα ησλ ζπκβαιινκέλσλ θαη εμνπζία δηάζεζεο ζην
πξφζσπν ηνπ δαλεηζηή πνπ δηαζέηεη ηελ παιαηά απαίηεζή ηνπ, αθνχ απηή θαηαξγείηαη.
• Ύπαξμε παιαηάο ελνρήο -> Μπνξεί λα πξνέξρεηαη απφ νπνηνλδήπνηε γελεζηνπξγφ ιφγν, δει.
ζχκβαζε, δηθαηνπξαμία θιπ. Αλ ε παιαηά ελνρή είλαη ππφ αίξεζε, ππφ αίξεζε ζα είλαη θαη ε
θαηλνχξγηα, εθηφο αλ ππάξρεη δηαθνξεηηθή ζπκθσλία ησλ κεξψλ + ΑΚ 437. Καη ε θπζηθή (αηειήο)
ελνρή κπνξεί λα είλαη αληηθείκελν αλαλέσζεο.
• Γεκηνπξγία λέαο ελνρήο, πνπ δηαθνξνπνηείηαη απφ ηελ πξνεγνχκελε -> Γηαθνξά κπνξεί λα
πθίζηαηαη => • ζε ζρέζε κε ην αληηθείκελν ηεο ελνρήο ή ζε ζρέζε κε ηελ αηηία ηεο, ελψ ηα
ππνθείκελα ηεο ελνρήο παξακέλνπλ ηα ίδηα. ΢ηηο πεξηπηψζεηο απηέο πθίζηαηαη θαη' νπζίαλ ππφζρεζε
αληί θαηαβνιήο. / • ζε ζρέζε κε ηα ππνθείκελα ηεο ελνρήο, δει. ζηε λέα ελνρή λα ππάξρεη άιινο
δαλεηζηήο ή άιινο νθεηιέηεο. Απηφ, βέβαηα, επηηπγράλεηαη ζπλήζσο κε εθρψξεζε (ΑΚ 455 επ.) ή
ζηεξεηηθή αλαδνρή ρξένπο (ΑΚ 471 επ.). Η λέα ελνρή κπνξεί λα είλαη αηηηψδεο ή αλαηηηψδεο, πξέπεη
πάλησο λα είλαη έγθπξε. Αλ είλαη άθπξε, ηφηε είλαη άθπξε θαη ε θαηάξγεζε ηεο αξρηθήο ελνρήο.
• ΢αθήο πξφζεζε αλαλέσζεο -> ΢πλεπάγεηαη επηζπκία απφζβεζεο ηεο παιαηάο ελνρήο θαη
δεκηνπξγίαο λέαο (ΑΚ 438). Η ζρεηηθή πξφζεζε κπνξεί λα δηαηππψλεηαη ξεηά ή λα ζπλάγεηαη
ζησπεξά, βάζεη ησλ ΑΚ 173 θαη 200. Αλ απηφ δε ζπκβαίλεη, ηζρχνπλ παξάιιεια θαη ε παιαηά θαη ε
λέα ελνρή θαη ε θαηάζηαζε δηακνξθψλεηαη φπσο ζηελ ππφζρεζε ράξηλ θαηαβνιήο.
ΗΗΗ. Έλλνκεο ζπλέπεηεο:

• Απφζβεζε ηεο παιαηάο ελνρήο (ΑΚ 436) -> Δλζηάζεηο, νη νπνίεο ήηαλ δπλαηφ λα πξνβιεζνχλ θαηά
ηεο παιαηάο ελνρήο, δε κπνξνχλ λα πξνβιεζνχλ ηψξα θαηά ηηο λέαο, κε εμαίξεζε ηηο ελζηάζεηο

αθπξφηεηαο θαη αθπξσζίαο, νη νπνίεο κπνξνχλ λα πξνβιεζνχλ κε ηνπο φξνπο ηεο ΑΚ 437. Η αμίσζε
ηνπ δαλεηζηή απφ ηε λέα ελνρή ππφθεηηαη ζε λέα παξαγξαθή θαη δε ζπλερίδεηαη ν ρξφλνο παξαγξαθήο
ηεο παιαηάο.
• Σχρε παξεπφκελσλ δηθαησκάησλ θαη αζθαιεηψλ -> Με ηελ απφζβεζε ηεο παιαηάο ελνρήο
ζπλαπνζβήλνληαη θαη ηα παξεπφκελα δηθαηψκαηα, φπσο ηνθνδνζίαο, πνηληθήο ξήηξαο θιπ. + ΑΚ 439.
Οη αζθάιεηεο δηαηεξνχληαη ππέξ ηεο λέαο ελνρήο ζην κέηξν πνπ αζθάιηδαλ ηελ παιαηά.
§50. ΢πκςεθηζκφο
Η. Έλλνηα, δηθαηνινγία θαη είδε: ΢πκςεθηζκφο είλαη ε απφζβεζε ησλ ακνηβαίσλ θαη νκνεηδψλ
απαηηήζεσλ δχν πξνζψπσλ ζην κέηξν πνπ απηέο αιιεινθαιχπηνληαη (ΑΚ 440). Γηαθξίλεηαη ζε =>
• Δθνχζην -> Δίλαη ν ζπκςεθηζκφο, ν νπνίνο επηθέξεη απφζβεζε ησλ ακνηβαίσλ απαηηήζεσλ ιφγσ
ζρεηηθήο ζπκθσλίαο ησλ κεξψλ. Πξφθεηηαη γηα ακθνηεξνβαξή ζχκβαζε κε αληηθείκελν ηελ ακνηβαία
άθεζε ρξένπο, ε νπνία είλαη άηππε θαη κπνξεί λα θαηαξηηζηεί θαη ζησπεξψο. Σα κέξε είλαη ειεχζεξα
λα δηακνξθψζνπλ ην πεξηερφκελφ ηνπ, ελψ νη ΑΚ 440-452 εθαξκφδνληαη ζπκπιεξσκαηηθά.
• Μνλνκεξή -> Δίλαη ν ζπκςεθηζκφο ησλ ακνηβαίσλ απαηηήζεσλ δχν πξνζψπσλ, ν νπνίνο επέξρεηαη
κε κφλε ηε δήισζε ηνπ ελφο απφ απηά πξνο ην άιιν θαη ν νπνίνο πξνβιέπεηαη ζην λφκν (ΑΚ 440-
452).
ΗΗ. Πξνυπνζέζεηο κνλνκεξνχο ζπκςεθηζκνχ:

• Ακνηβαηφηεηα ησλ απαηηήζεσλ => Ο δαλεηζηήο ηεο κίαο απαίηεζεο πξέπεη λα είλαη ν νθεηιέηεο
ηεο απαίηεζεο, θαηά ηεο νπνίαο πξνηείλεηαη ν ζπκςεθηζκφο, θαη αληηζηξφθσο ν δαλεηζηήο ηεο
δεχηεξεο απαίηεζεο λα είλαη νθεηιέηεο ηεο πξψηεο. Άξα, απηφο πνπ πξνηείλεη ηνλ ζπκςεθηζκφ
πξέπεη λα είλαη ν ίδηνο νθεηιέηεο ηεο κηαο απαίηεζεο θαη δαλεηζηήο ηεο άιιεο θαη φρη ηξίηνο. Ο
νθεηιέηεο δε κπνξεί λα ζπκςεθίζεη αληαπαίηεζε ηξίηνπ, έζησ θη αλ ππάξρεη ε ζπγθαηάζεζή ηνπ,
εθηφο αλ εξκελεπζεί σο εθρψξεζε ηεο αληαπαίηεζεο απφ ηνλ ηξίην ζηνλ νθεηιέηε. Δπίζεο, ην
πξφζσπν θαηά ηνπ νπνίνπ πξνηείλεηαη ν ζπκςεθηζκφο πξέπεη λα είλαη ν ίδηνο νθεηιέηεο ηεο
αληαπαίηεζεο θαη φρη ηξίηνο.
• Οκνεηδέο ησλ απαηηήζεσλ => Οκνεηδείο είλαη νη απαηηήζεηο αλ ηα αληηθείκελά ηνπο έρνπλ ηα ίδηα
γλσξίζκαηα, αζρέησο ηνπ αλ νη ελνρέο απφ ηηο νπνίεο πεγάδνπλ είλαη γέλνπο ή είδνπο· επίζεο, δελ
απαηηείηαη ζπλάθεηα ησλ απαηηήζεσλ. Σν νκνεηδέο ησλ απαηηήζεσλ θξίλεηαη θαηά ην ρξφλν πνπ
πξνηείλεηαη ν ζπκςεθηζκφο. + ΑΚ 446
• Έγθπξεο, λνκηθψο ηέιεηεο θαη ιεμηπξφζεζκεο απαηηήζεηο => α) Έγθπξεο απαηηήζεηο: Αλ κηα
απαίηεζε δελ ππάξρεη ή ε ζρεηηθή ζχκβαζε απφ ηελ νπνία πεγάδεη είλαη άθπξε, ν ζπκςεθηζκφο δελ
επηθέξεη απφζβεζε ηεο άιιεο απαίηεζεο. Αλ, φκσο, ν θεξφκελνο σο νθεηιέηεο πξνηείλεη ζε
ζπκςεθηζκφ ππαξθηή θαη έγθπξε αληαπαίηεζή ηνπ γλσξίδνληαο ηελ αλππαξμία ηνπ ρξένπο ηνπ, ηφηε
ν ζπκςεθηζκφο είλαη έγθπξνο· ην ίδην ηζρχεη θη αλ ν νθεηιέηεο γλσξίδεη φηη ε δηθαηνπξαμία απφ ηελ
νπνία απνξξέεη ην ρξένο ηνπ είλαη αθπξψζηκε (ΑΚ 156). Σέινο, αλ ε απαίηεζε πνπ πξνηείλεηαη ζε
ζπκςεθηζκφ πεγάδεη απφ αθπξψζηκε δηθαηνπξαμία, ν ζπκςεθηζκφο είλαη έγθπξνο, αιιά κπνξεί λα
αλαηξαπεί, εθφζνλ αθπξσζεί εθ ησλ πζηέξσλ ε δηθαηνπξαμία απφ ηελ νπνία απνξξέεη ε απαίηεζε. /
β) Ννκηθψο ηέιεηεο απαηηήζεηο: Γελ πξνηείλεηαη ζε ζπκςεθηζκφ απαίηεζε απφ θπζηθή (αηειή)
ελνρή ή απαίηεζε θαηά ηεο νπνίαο κπνξεί λα πξνβιεζεί αλαβιεηηθή ή αλαηξεπηηθή έλζηαζε, ή ε
νπνία ηειεί ππφ αλαβιεηηθή αίξεζε ή πξνζεζκία. Αλ, αληίζεηα, ηειεί ππφ δηαιπηηθή αίξεζε ή
πξνζεζκία, ν ζπκςεθηζκφο είλαη έγθπξνο, φκσο, αλαηξέπεηαη εθ ησλ πζηέξσλ εθφζνλ επέιζεη
πιήξσζή ηνπο + ΑΚ 443. Η πξνυπφζεζε ηνπ λνκηθψο ηέιεηνπ απαηηείηαη λα ζπληξέρεη κφλν φζν
αθνξά ηελ αληαπαίηεζε, δει. ηελ απαίηεζε ηεο νπνίαο ν δαλεηζηήο πξνηείλεη ηνλ ζπκςεθηζκφ. / γ)
Λεμηπξφζεζκεο απαηηήζεηο: Όπσο παξαπάλσ, αθνξά ηελ αληαπαίηεζε. + ΑΚ 445.

• Δπηηξεπηφ ηνπ ζπκςεθηζκνχ => α) ΑΚ 450 §1: Η απαγφξεπζε απηή αθνξά ηνλ νθεηιέηε ηεο
απνδεκίσζεο θαη φρη ην δαλεηζηή ηεο, ν νπνίνο ειεχζεξα κπνξεί λα πξνηείλεη ηνλ ζπκςεθηζκφ ηεο
απαίηεζεο απνδεκίσζήο ηνπ κε άιιε νθεηιή ηνπ πξνο ηνλ αδηθήζαληα. / β) ΑΚ 450 §2: Η παξαίηεζε
γίλεηαη είηε κε ζπκθσλία ησλ κεξψλ είηε κε κνλνκεξή δήισζε ηνπ παξαηηνχκελνπ, απεπζπληέα πξνο
ην άιιν κέξνο. Μπνξεί λα είλαη ξεηή ή θαη ζησπεξή, φπσο π.ρ. φηαλ απηφ πξνθχπηεη απφ ην ζθνπφ
ηεο ελνρήο. / γ) ΑΚ 451: Η απαγφξεπζε ηνπ ζπκςεθηζκνχ αθνξά κφλν ηελ πιεπξά ηνπ νθεηιέηε ηεο
αθαηάζρεηεο απαίηεζεο· δει. ν δηθαηνχρνο ηεο κπνξεί λα ηελ πξνηείλεη ζε ζπκςεθηζκφ. Δπίζεο,
ρσξεί ζπκςεθηζκφο, αλ απαίηεζε θαη αληαπαίηεζε είλαη θαη νη δχν αθαηάζρεηεο. + ΑΚ 664 §1. / δ)
Σέινο, ζηελ πεξίπησζε θαηάζρεζεο απαίηεζεο ζηα ρέξηα ηξίηνπ, ν νθεηιέηεο απηήο ηξίηνο δε
κπνξεί λα πξνηείλεη ζε ζπκςεθηζκφ θαηά ηνπ θαηάζρνληνο αληαπαίηεζε πνπ απέθηεζε θαηά
ηνπ δαλεηζηή-θαζ' νπ ε θαηάζρεζε, εθφζνλ ε απαίηεζε πνπ πξνηείλεηαη ζε ζπκςεθηζκφ
απνθηήζεθε κεηά ηελ θαηάζρεζε, δει. κεηά ηελ επίδνζε ηνπ θαηαζρεηήξηνπ εγγξάθνπ (ΑΚ 449).
ΗΗΗ. Άζθεζε δηθαηψκαηνο (κνλνκεξνχο) ζπκςεθηζκνχ:

• Πξφηαζε ζπκςεθηζκνχ (ΑΚ 441 εδ. α') -> Απνηειεί κνλνκεξή δηθαηνπξαμία, άηππε, απεπζπληέα
θαη εθπνηεηηθή. + ΑΚ 444. Η πξφηαζε ζπκςεθηζκνχ επηθέξεη ηα απνζβεζηηθά ησλ ακνηβαίσλ
απαηηήζεσλ απνηειέζκαηά ηεο, αλεμάξηεηα απφ ην αλ ζα γίλεη ή φρη απνδεθηή απφ εθείλνλ, ζηνλ
νπνίν απεπζχλεηαη· φκσο, κνλνκεξήο αλάθιεζή ηεο, εθφζνλ έρεη πεξηέιζεη ζην άιιν κέξνο,
απνθιείεηαη. Ο ζπκςεθηζκφο απνηειεί δηαπιαζηηθφ δηθαίσκα ησλ κεξψλ.
• Δμψδηθνο θαη δηθαζηηθφο ζπκςεθηζκφο -> Η έλζηαζε ζπκςεθηζκνχ είλαη παξάιιεια
δηθαηνπξαμία θαη δηαδηθαζηηθή πξάμε· πξέπεη λα πξνηαζεί θαηά ηελ πξψηε ζπδήηεζε + ΑΚ 442.
Απνηειεί εθθξεκνδηθία σο πξνο ηελ αληαπαίηεζε πνπ επηθαιείηαη ν ελαγφκελνο => ε θξίζε ζρεηηθά
κε ηελ ηζρχ ηεο αληαπαίηεζεο εμνπιίδεηαη κε δεδηθαζκέλν. Γελ ππάξρεη έλζηαζε ζπκςεθηζκνχ, αιιά
έλζηαζε εμφθιεζεο, φηαλ ν ελαγφκελνο επηθαιείηαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δίθεο ζπκςεθηζκφ πνπ έρεη
ιάβεη ρψξα εμψδηθα πξηλ ηελ έλαξμή ηεο.
ΗV. Απνηειέζκαηα κνλνκεξνχο ζπκςεθηζκνχ:

• Απφζβεζε απαηηήζεσλ (ΑΚ 440) -> Μαδί κε ηηο απαηηήζεηο απνζβήλνληαη θαη νη πξνζσπηθέο ή
εκπξάγκαηεο αζθάιεηεο, νη νπνίεο είραλ ζπζηαζεί ππέξ ησλ απαηηήζεσλ απηψλ.
• Αλαδξνκηθή ελέξγεηα (ΑΚ 441) -> Η αλαδξνκηθή ελέξγεηα θαιχπηεη φιε ηελ πεξίνδν αλάκεζα ζηε
γέλεζε ηνπ δηαπιαζηηθνχ δηθαηψκαηνο ηνπ ζπκςεθηζκνχ κε ηε ζπλάληεζε ησλ ακνηβαίσλ
απαηηήζεσλ ππφ ηηο πξνυπνζέζεηο ηνπ λφκνπ έσο ηελ επέιεπζε ηνπ ζπκςεθηζκνχ κε ηε κνλνκεξή
δήισζε ηνπ ζπκςεθίδνληνο. Έηζη, νη ηπρφλ δπζκελείο ζπλέπεηεο πνπ πξνέθπςαλ γηα ηα κέξε ζην
παξαπάλσ δηάζηεκα αλαηξέπνληαη => απφ ην ρξφλν ζπλχπαξμεο ησλ δχν απαηηήζεσλ παχνπλ λα
νθείινληαη ηφθνη θαη φζνη θαηαβιήζεθαλ αλαδεηνχληαη σο αρξεσζηήηνο θαηαβιεζέληεο (ΑΚ 904
επ.), ελψ αίξνληαη αλαδξνκηθά ε ππεξεκεξία, ε θαηάπησζε ηεο πνηληθήο ξήηξαο, ε επαχμεζε ηεο
επζχλεο γηα θαηαζηξνθή ηνπ πξάγκαηνο θιπ. + ΑΚ 446.
V. ΢πκςεθηζκφο ζε πεξίπησζε πεξηζζφηεξσλ ρξεψλ: ΑΚ 452, ε νπνία παξαπέκπεη ζηηο ΑΚ 422-

423. Ο νθεηιέηεο πνπ πξνηείλεη ηνλ ζπκςεθηζκφ κπνξεί λα επηιέμεη ην ρξένο πνπ επηζπκεί λα
ζπκςεθηζηεί κε ηελ αληαπαίηεζή ηνπ· ν δαλεηζηήο έρεη δηθαίσκα ελαληίσζεο ζηελ επηινγή ηνπ
νθεηιέηε, ην νπνίν αζθείηαη κε δήισζή ηνπ, απεπζπληέα πξνο ηνλ ηειεπηαίν. Με ηελ ελαληίσζε
θαηαξγείηαη ε επηινγή ηνπ νθεηιέηε θαη ν δαλεηζηήο επηηπγράλεη λα εθαξκνζηνχλ νη ΑΚ 422-423.
Απεπζείαο εθαξκνγή ηνπο, ηέινο, ππάξρεη ζηελ πεξίπησζε πνπ ν ίδηνο ν νθεηιέηεο δελ πξνβεί ζε
επηινγή ηνπ ζπκςεθηζηένπ ρξένπο.

§51. Άιινη απνζβεζηηθνί ιφγνη
Η. ΢χγρπζε (ΑΚ 453 εδ. α'): Τθίζηαηαη φηαλ νη ηδηφηεηεο ηνπ δαλεηζηή θαη ηνπ νθεηιέηε ελσζνχλ
ζην ίδην πξφζσπν, δει. φηαλ ν δαλεηζηήο γίλεη θαη νθεηιέηεο ηεο απαίηεζήο ηνπ θαη αληηζηξφθσο.
Μπνξεί λα επέιζεη ιφγσ είηε θαζνιηθήο είηε εηδηθήο δηαδνρήο.
1. Έλλνκεο ζπλέπεηεο: α) Απφζβεζε (ΑΚ 453 εδ. α') -> Μπνξεί λα αθνξά είηε ζπγθεθξηκέλε ελνρή
(π.ρ. απαίηεζε) είηε ην ζχλνιν ηεο ελνρηθήο ζρέζεο (π.ρ. νιφθιεξε ηε ζρέζε ηεο κίζζσζεο). Μαδί
απνζβήλνληαη θαη νη παξεπφκελεο ελνρέο θαη αζθάιεηεο- π.ρ. εγγχεζε, ελέρπξν, ππνζήθε. Καη'
εμαίξεζε, δελ επέξρεηαη ζχγρπζε, φηαλ ππάξρεη ρσξηζκφο ηεο πεξηνπζίαο ηνπ νθεηιέηε απφ ηελ
πεξηνπζία ηνπ δαλεηζηή πνπ πεξηέξρεηαη ζ' απηφλ (π.ρ. ΑΚ 1904). / β) Γηθαηψκαηα-ζπκθέξνληα
ηξίησλ -> Σν απνζβεζηηθφ ηεο ελνρήο απνηέιεζκα ηεο ζχγρπζεο αθνξά κφλν ηε ζρέζε κεηαμχ
δαλεηζηή θαη νθεηιέηε· δηθαηψκαηα ηξίησλ ζηελ απνζβεζζείζα απαίηεζε δε βιάπηνληαη. Όκσο, ην
απνζβεζηηθφ απνηέιεζκα ηεο ζχγρπζεο ηζρχεη θαη έλαληη ηξίησλ, νη νπνίνη είραλ ηπρφλ απιφ
ζπκθέξνλ γηα ηε δηαηήξεζε ηεο ελνρήο.
2. Αλαβίσζε ηεο ελνρήο (ΑΚ 453): Άξα, ε ζχγρπζε δελ πξφθεηηαη θπξηνιεθηηθά γηα ιφγν
απφζβεζεο ηεο ελνρήο, αιιά γηα ιφγν 'αδξάλεηάο' ηεο, ε νπνία αίξεηαη κφιηο ιήμεη ε έλσζε ζην ίδην
πξφζσπν ησλ ηδηνηήησλ ηνπ νθεηιέηε θαη ηνπ δαλεηζηή, ψζηε λα είλαη πιένλ δπλαηή ε εθπιήξσζε
ηεο ελνρήο.
3. Απφζβεζε εκπξάγκαησλ δηθαησκάησλ: Δπέξρεηαη κε ζχγρπζε, εθφζνλ ελσζνχλ ζην ίδην

πξφζσπν νη ηδηφηεηεο ηνπ δηθαηνχρνπ ηνπ πεξηνξηζκέλνπ εκπξάγκαηνπ δηθαηψκαηνο θαη ηνπ θπξίνπ
ηνπ πξάγκαηνο, πάλσ ζην νπνίν έρεη ζπζηαζεί- π.ρ. ΑΚ 1137, 1168, 1243 πεξ. 4, 1321.
ΗΗ. Μαηαίσζε ή επίηεπμε κε άιινλ ηξφπν ηνπ ζθνπνχ ηεο ελνρήο: Όηαλ ν δαλεηζηήο δελ έρεη
πιένλ ζπκθέξνλ ζηελ εθπιήξσζε ηεο ελνρήο απφ ηνλ νθεηιέηε είηε δηφηη ν ζθνπφο ηεο ελνρήο
επηηεχρζεθε κε άιιν ηξφπν, ρσξίο λα κεζνιαβήζεη εθπιήξσζε, είηε δηφηη ν ζθνπφο ηεο ελνρήο
καηαηψζεθε νξηζηηθά ιφγσ ηεο κεζνιάβεζεο εηδηθψλ πεξηζηάζεσλ. Γελ ππάξρεη θνηλή αληίιεςε γηα
ην αλ επέξρεηαη απφζβεζε ηεο ελνρήο· επηβάιιεηαη λα εμεηάδεηαη ζε θάζε ζπγθεθξηκέλε πεξίπησζε
θαηά πφζν ν νθεηιέηεο δηθαηνχηαη, παξά ηελ έθιεηςε ηνπ ζπκθέξνληνο ηνπ δαλεηζηή, λα δεηήζεη ηελ
αληηπαξνρή, επηθαινχκελνο ηελ αληίζηνηρε ζχκβαζε.
Δηδηθή πεξίπησζε επίηεπμεο ηνπ ζθνπνχ ηεο παξνρήο, πνπ επηθέξεη απφζβεζε ηεο ζρεηηθήο ελνρήο,
είλαη ε ζπξξνή επηθεξδψλ αηηηψλ. Τπάξρεη ζηελ πεξίπησζε πνπ ην ζπκθέξνλ ηνπ δαλεηζηή, ζηνλ
νπνίν νθείιεηαη απφ ραξηζηηθή αηηία νξηζκέλν αληηθείκελν, ηθαλνπνηείηαη είηε απφ ραξηζηηθή πξάμε
ηξίηνπ είηε απφ άιιε επηθεξδή αηηία. Γηα παξάδεηγκα, ν θιεξνλφκνο Α, αγλνψληαο ηελ χπαξμε
δηαζήθεο ζχκθσλα κε ηελ νπνία θαηαιείπεηαη ζηνλ Β σο θιεξνδνζία ζπγθεθξηκέλνο πίλαθαο
δσγξαθηθήο, ηνλ δσξίδεη ζηνλ Β. Η ππνρξέσζε ηνπ Β ηθαλνπνηήζεθε κε δσξεά. Απηφ, πάλησο,
γίλεηαη δεθηφ κφλν αλ ην αληηθείκελν πνπ νθεηιφηαλ απφ ραξηζηηθή αηηία ζην δαλεηζηή, νθεηιφηαλ σο
αληηθείκελν θη φρη σο πεξηνπζηαθή αμία.
ΗΗΗ. Θάλαηνο ηνπ δαλεηζηή ή ηνπ νθεηιέηε: Καη' αξρήλ δελ επηθέξεη ηελ απφζβεζε ηεο ελνρήο,
γηαηί ε πεξηνπζία σο ζχλνιν, δει. νη απαηηήζεηο θαη νη ππνρξεψζεηο, πεξηέξρνληαη ζηνλ θιεξνλφκν
(ΑΚ 1710 §1, 1901 εδ. α'). Καη' εμαίξεζε, ε ελνρή απνζβήλεηαη ζηηο ΑΚ 840 §1 εδ. β', 675 §1, 726
εδ. α', 773 εδ. α'.

ΗV. Αληίζεηε ζπκθσλία: Η ελνρή κπνξεί λα απνζβεζζεί θαη κε αληίζεηε ζπκθσλία ησλ κεξψλ, δει.
κε ζχκβαζε βάζεη ηεο νπνίαο ηα κέξε θαηαξγνχλ πθηζηάκελε ελνρηθή ζρέζε σο ζχλνιν. Η ζρεηηθή
ζχκβαζε είλαη άηππε, αθφκα θη αλ ε θαηαξγνχκελε ελνρηθή ζρέζε είλαη ηππηθή. Η έθηαζε ησλ
απνζβεζηηθψλ απνηειεζκάησλ πξνζδηνξίδεηαη κε εξκελεία ησλ ΑΚ 173 θαη 200. Έηζη, απφ ηε
ζπκθσλία ησλ κεξψλ εμαξηάηαη ε αλαδξνκηθή ή κε ελέξγεηα ηεο απφζβεζεο, ε δπλαηφηεηα ή κε
αλαδήηεζεο ησλ ήδε θαηαβιεζεηζψλ παξνρψλ θαηά ηηο δηαηάμεηο ηνπ αδηθαηνιφγεηνπ πινπηηζκνχ.
V. Απνδπλάκσζε (ΑΚ 281): ΢πλέπεηα ηεο απνδπλάκσζεο είλαη φηη ην δηθαίσκα δελ απνζβήλεηαη
κελ αιιά εκπνδίδεηαη ε άζθεζή ηνπ. Ο δηθαηνχρνο ελδέρεηαη λα κπνξεί λα αζθήζεη εθ λένπ ην
δηθαίσκά ηνπ, ππφ ηελ πξνυπφζεζε φηη ε άζθεζή ηνπ δελ ζα είλαη θαηαρξεζηηθή.
VI. Άιινη ιφγνη: Πεξηιακβάλεη ηελ αλππαίηηα αδπλακία παξνρήο (ΑΚ 380, 336, 363), ε πιήξσζε
ηεο δηαιπηηθήο αίξεζεο ή πξνζεζκίαο (ΑΚ 202, 210) θαη -ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο- ε ππνβνιή ηνπ
πξνζψπνπ ζε δηθαζηηθή ζπκπαξάζηαζε ή πηψρεπζε (ΑΚ 726, 775). Σέινο, θαηάξγεζε (απφζβεζε)
ηεο ελνρήο κπνξεί λα επέιζεη κε βάζε ηηο ΑΚ 288 θαη 388 (ζηελ ηειεπηαία, απαηηείηαη δηθαζηηθή
απφθαζε πνπ λα ιχεη ελ φισ ή ελ κέξεη ηε ζχκβαζε).
ΤΠΑΝΑΥΩΡΗ΢Η ΚΑΙ ΚΑΣΑΓΓΔΛΙΑ
§52. Τπαλαρψξεζε απφ ηε ζχκβαζε
Η. Έλλνηα: Τπαλαρψξεζε είλαη ηε δηαπιαζηηθφ δηθαίσκα ηνπ ελφο ζπκβαιιφκελνπ ζε ελνρηθή

(ππνζρεηηθή) ζχκβαζε, ην νπνίν αζθείηαη κε κνλνκεξή δήισζή ηνπ πξνο ηνλ άιιν ζπκβαιιφκελν
θαη έρεη σο απνηέιεζκα ηε ιχζε ηεο ζχκβαζεο, ηελ απφζβεζε ησλ εθαηέξσζελ ππνρξεψζεσλ πξνο
παξνρή θαη ηε γέλεζε ππνρξέσζεο απφδνζεο φζσλ ήδε εθπιεξψζεθαλ κε βάζε ηηο δηαηάμεηο γηα ηνλ
αδηθαηνιφγεην πινπηηζκφ. Η ππαλαρψξεζε δηαθξίλεηαη ζε =>
• ΢πκβαηηθή (ΑΚ 389-401) -> Η επηθχιαμε γίλεηαη κε ζπκθσλία ησλ κεξψλ, ε νπνία ζπλνκνινγείηαη
είηε θαηά ηελ θαηάξηηζε ηεο ζχκβαζεο είηε θαη κεηαγελέζηεξα. Η ζπκθσλία είλαη θαη' αξρήλ άηππε,
κπνξεί λα ζπλάγεηαη θαη ζησπεξά θαη ίζσο λα εμαξηά ην δηθαίσκα ππαλαρψξεζεο απφ αίξεζε ή
πξνζεζκία, ή λα επηβάιιεη εηδηθέο δηαηππψζεηο ή φξνπο γηα ηελ άζθεζή ηνπ.
• Νφκηκε ππαλαρψξεζε -> π.ρ. ΑΚ 382, 383 επ., 386. Δθαξκφδνληαη νη ΑΚ 389-396, φπσο νξίδεη ε
ΑΚ 387 §2.
Η ππαλαρψξεζε λνείηαη σο ιφγνο ιχζεο κφλν ησλ ππνζρεηηθψλ ζπκβάζεσλ θαη απφ απηέο θπξίσο
ησλ ζηηγκηαίσλ ακθνηεξνβαξψλ. [΢ηηο εθπνηεηηθέο ζπκβάζεηο, παξεκθεξή απνηέιεζκα επηθέξεη ε
ηπρφλ πιήξσζε δηαιπηηθήο αίξεζεο· ζηηο δηαξθείο ππνζρεηηθέο ζπκβάζεηο, εθαξκφδεηαη ε
θαηαγγειία· άιινη ηξφπνη αλαηξνπήο κηαο ππνζρεηηθήο ζχκβαζεο είλαη ε αλαζηξνθή, ε αλάθιεζε, ε
ιχζε ιφγσ απξφνπηεο κεηαβνιήο ησλ ζπλζεθψλ, ε αθχξσζε.]
ΗΗ. Άζθεζε ηνπ δηθαηψκαηνο ππαλαρψξεζεο (ΑΚ 390): ΑΚ 396 §1- Η δηάηαμε δελ απαηηεί, ε
δήισζε απφ ή πξνο ηνπο πεξηζζφηεξνπο λα είλαη θνηλή ή ζχγρξνλε· άξα, αξθεί λα πεξηέιζεη θαη ζηνλ
ηειεπηαίν απνδέθηε ε δήισζε [κνλνκεξήο, απεπζπληέα, ξεηή ή ζησπεξή, πνπ δελ ππφθεηηαη ζε
αλάθιεζε θαη είλαη αλεπίδεθηε αίξεζεο] θαη ηνπ ηειεπηαίνπ δηθαηνχρνπ κέζα ζε εχινγν ρξνληθφ
δηάζηεκα, νπφηε θαη νινθιεξψλεηαη ε άζθεζε ηεο ππαλαρψξεζεο θαη επέξρνληαη ηα απνηειέζκαηά
ηεο.

ΗΗΗ. Απνθιεηζκφο θαη απφζβεζε ηνπ δηθαηψκαηνο ππαλαρψξεζεο
1. Απνθιεηζκφο: Σν δηθαίσκα ππαλαρψξεζεο απνθιείεηαη θαη ζε πεξίπησζε πνπ ηπρφλ αζθεζεί είλαη
αλίζρπξν =>
• ΑΚ 391, νπφηε ν ππαλαρσξψλ βξίζθεηαη ζε ηπραία νιηθή ή κεξηθή αδπλακία απφδνζεο ηεο
παξνρήο. Η δηάηαμε απηή δελ εθαξκφδεηαη ζηε λφκηκε ππαλαρψξεζε ησλ ΑΚ 382 επ.
• ΑΚ 392 πεξίπη. 1 θαη 2.
• ΑΚ 393. Η δηάηαμε εθαξκφδεηαη θαη ζε πεξίπησζε αλαγθαζηηθήο εθπνίεζεο, ελψ νπζηψδεο
επηβάξπλζε ππάξρεη θαη ζε πεξίπησζε καθξνρξφληαο κίζζσζεο ηνπ πξάγκαηνο, ηδίσο αλ ηεξεζνχλ νη
πξνυπνζέζεηο ηεο ΑΚ 618 ή αλ ε κίζζσζε απνιακβάλεη εηδηθή πξνζηαζία.
Γεληθά, ε ππαλαρψξεζε απνθιείεηαη ζε θάζε πεξίπησζε ηπραίαο ή ππαίηηαο αδπλακίαο απφδνζεο ηεο
ιεθζείζαο παξνρήο, εθφζνλ πξφθεηηαη γηα παξεκθεξείο κε ηηο πξναλαθεξζείζεο θαηαζηάζεηο.
2. Απφζβεζε (ΑΚ 395, 396 §2): Αλεμάξηεηα απφ ηε δηάηαμε απηή, ε καθξφρξνλε κε άζθεζε ηνπ
δηθαηψκαηνο ππαλαρψξεζεο κπνξεί λα επηθέξεη ηελ απνδπλάκσζή ηνπ, εθφζνλ ζπληξέρνπλ θαη νη
ινηπέο πξνυπνζέζεηο ηεο (ΑΚ 281). Απφζβεζε επέξρεηαη επίζεο ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ απηφ έρεη
εμαξηεζεί απφ δηαιπηηθή αίξεζε ή πξνζεζκία πνπ παξήιζαλ ή θαη κε (ξεηή ή ζησπεξή) παξαίηεζε
ηνπ δηθαηνχρνπ.
ΗV. Απνηειέζκαηα ππαλαρψξεζεο (ΑΚ 389 §2): Δπέξρνληαη απηνδηθαίσο θαη είλαη δηθαηνπξαθηηθά,
δει. ζηεξίδνληαη ζηε δηθαηνπξαθηηθή βνχιεζε ηνπ κέξνπο πνπ ππαλαρσξεί θαη φρη απεπζείαο απφ ην
λφκν. ΢εκεηψλεηαη, ηέινο, φηη ην δηθαίσκα ππαλαρψξεζεο είλαη δηαπιαζηηθφ.
1. Ζ ιχζε ηεο ελνρηθήο ζρέζεο αλαδξνκηθά: Θεσξείηαη φηη ε ζχκβαζε δελ θαηαξηίζηεθε πνηέ, γη'
απηφ ππάξρεη ππνρξέσζε απφδνζεο ησλ παξνρψλ θαηά ηηο δηαηάμεηο γηα ηνλ αδηθαηνιφγεην
πινπηηζκφ θαη ζπγθεθξηκέλα γηα αηηία πνπ έιεμε.
2. Ζ θαηάζηαζε κεηά ηελ άζθεζε ηεο ππαλαρψξεζεο: • Απφζβεζε ππνρξεψζεσλ παξνρήο

αλαδξνκηθά (ΑΚ 389 §2) -> Όκσο, δελ απνζβήλεηαη ε ππνρξέσζε απνδεκίσζεο γηα παξάβαζε ηεο
ππνρξέσζεο πξνζηαζίαο. / • Τπνρξέσζε απφδνζεο παξνρψλ -> Η ππαλαρψξεζε ιεηηνπξγεί
εκπξαγκάησο, δει. ε εθπνηεηηθή δηθαηνπξαμία πνπ ηειέζηεθε ζε εθπιήξσζε ηεο ππνζρεηηθήο δε
ζίγεηαη, αθφκε θη αλ είλαη αηηηψδεο. Άξα, ε θπξηφηεηα ηνπ αληηθεηκέλνπ ηεο παξνρήο δελ επαλέξρεηαη
απηνδηθαίσο ζηνλ ππαλαρσξήζαληα, ν νπνίνο αλαδεηά ην αληηθείκελν κε ηελ ελνρηθή αγσγή ηνπ
αδηθαηνιφγεηνπ πινπηηζκνχ (ΑΚ 908 επ.). Γεχηεξνλ, ηα εκπξάγκαηα δηθαηψκαηα πνπ απέθηεζαλ
ηξίηνη επί ηνπ αληηθεηκέλνπ παξνρήο δελ αίξνληαη, αθφκε θη αλ απηνί γλψξηδαλ ηελ χπαξμε ηνπ
δηθαηψκαηνο ππαλαρψξεζεο. / • Απνδεκίσζε -> ΑΚ 387 §1 (εθαξκφδεηαη κφλν ζηε λφκηκε
ππαλαρψξεζε).
3. Μαηαίσζε ηεο ππαλαρψξεζεο πνπ αζθήζεθε (ΑΚ 394): Η ΑΚ 385 πεξ. 1 ηζρχεη θαη εδψ, κε
απνηέιεζκα λα κε ζεσξείηαη αλαγθαία ε ζέζε πξνζεζκίαο, αλ απφ ηελ φιε ζηάζε ηνπ νθεηιέηε
πξνθχπηεη φηη θάηη ηέηνην ζα ήηαλ άζθνπν.
V. Δηδηθά ζέκαηα ζπκβαηηθήο ππαλαρψξεζεο (ΑΚ 397-401)
1. Τπαλαρψξεζε ζηελ πεξίπησζε κε εθηέιεζεο ηεο ζχκβαζεο: ΑΚ 397.
2. Τπαλαρψξεζε έλαληη θαηαβνιήο πνηλήο (ΑΚ 398): Η πνηλή κεηακέιεηαο [δελ εθαξκφδεηαη ε ΑΚ

409] πξέπεη λα δηαθξίλεηαη απφ ηελ πνηληθή ξήηξα, δηφηη -ελψ ε δεχηεξε απνηειεί ηξφπν ελίζρπζεο
ηεο ελνρήο σο επηπιένλ θχξσζε ζε πεξίπησζε παξάβαζήο ηεο- ε πξψηε ζπληζηά ην αληηζηάζκηζκα
γηα ηελ παξαρψξεζε ηνπ δηθαηψκαηνο ππαλαρψξεζεο. Σέινο, ζηελ πεξίπησζε απφθξνπζεο ηεο
ππαλαρψξεζεο γηα ην ιφγν φηη δε ζπλνδεχεηαη απφ θαηαβνιή πνηλήο, ην δηθαίσκα ππαλαρψξεζεο δελ
απνζβήλεηαη, αιιά κπνξεί λα αζθεζεί θαη πάιη, εθφζνλ θαηαβάιιεηαη απηή ηε θνξά θαη ε πνηλή.
3. Ρήηξα έθπησζεο (ΑΚ 399): Γε ζπλεπάγεηαη ηελ απηνδίθαηε ιχζε ηεο ζχκβαζεο ζε πεξίπησζε
παξάβαζεο απφ ηνλ νθεηιέηε ησλ ππνρξεψζεψλ ηνπ, αιιά παξέρεη απιψο ζην δαλεηζηή δηθαίσκα
ππαλαρψξεζεο. Τπάξρεη, εθφζνλ έρεη ζπκθσλεζεί φηη ν νθεηιέηεο εθπίπηεη απφ φια θαη φρη
ζπγθεθξηκέλα δηθαηψκαηά ηνπ· ηέινο, πξέπεη λα πθίζηαηαη ππαηηηφηεηα θαηά ηελ ΑΚ 397 §1.
4. Τπαλαρψξεζε ζηηο ζπκβάζεηο αθξηβφρξνλεο εθηέιεζεο (ΑΚ 401 εδ. α'): Η δηάηαμε αλαθέξεηαη
θπξίσο ζηηο ζπκβάζεηο ζρεηηθά αθξηβφρξνλεο εθπιήξσζεο, δει. εθείλεο ησλ νπνίσλ ε αθξηβφρξνλε
εθπιήξσζε έρεη ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηνπο ζπκβαιιφκελνπο, αιιά κπνξνχλ -θαηά ην ζθνπφ θαη ηε
θχζε ηεο ζχκβαζεο- λα εθπιεξσζνχλ θαη αξγφηεξα, δει. θαη κεηά ηελ πάξνδν νξηζκέλνπ ρξφλνπ ή
πξνζεζκίαο.
§53. Καηαγγειία ηεο ζχκβαζεο
Η. Έλλνηα, θχζε θαη ξχζκηζε: Καηαγγειία είλαη ην δηθαίσκα ηνπ ζπκβαιιφκελνπ λα επηθέξεη κε
κνλνκεξή δήισζή ηνπ ηε ιχζε κηαο πθηζηάκελεο δηαξθνχο ζχκβαζεο γηα ην κέιινλ. Σν δηθαίσκα
θαηαγγειίαο είλαη δηαπιαζηηθφ. Η ξχζκηζή ηνπ βξίζθεηαη ζε πνηθίιεο δηαηάμεηο- π.ρ. ΑΚ 585 επ., 594,
597, 608 επ., 669 επ., 766 επ.
ΗΗ. Δίδε: • ΢πκβαηηθή -> Σν δηθαίσκα θαηαγγειίαο κπνξεί λα πξνβιεθζεί απφ ηα κέξε ζε θάζε
ζχκβαζε, κε ηελ νπνία δεκηνπξγείηαη δηαξθήο ελνρηθή ζρέζε· απφ ηε ζχκβαζε πξνθχπηνπλ ζπλήζσο
νη φξνη άζθεζεο ηνπ δηθαηψκαηνο. / • Νφκηκε -> Τπάξρεη ζηηο εηδηθέο πεξηπηψζεηο, φπνπ παξέρεηαη ην
δηθαίσκα θαηαγγειίαο απεπζείαο απφ ην λφκν. / • Σαθηηθή -> Τπάξρεη, ηαλ γηα ηε γέλεζε ηνπ
ζρεηηθνχ δηθαηψκαηνο δελ απαηηείηαη ε ζπλδξνκή ζπγθεθξηκέλνπ ιφγνπ, νπφηε δελ ρξεηάδεηαη λα
πξνβιεζεί ηέηνηνο απφ ηνλ θαηαγγέιινληα νχηε θαη θαηά ηελ άζθεζε ηνπ δηθαηψκαηνο. Πξφθεηηαη γηα
ην θπζηνινγηθφ ηξφπν ιχζεο ησλ δηαξθψλ ζπκβάζεσλ ανξίζηνπ ρξφλνπ· είλαη είηε απξφζεζκε
(=επηθέξεη ακέζσο ηα απνηειέζκαηά ηεο, δει. κφιηο πεξηέιζεη ζηνλ απνδέθηε ηεο) είηε ηζρχεη κεηά
απφ πξνζεζκία. / • Έθηαθηε -> Τπάξρεη, φηαλ γηα ηε γέλεζε ηνπ ζρεηηθνχ δηθαηψκαηνο απαηηείηαη ε
ζπλδξνκή νξηζκέλνπ ιφγνπ θαη κε απηή επηηπγράλεηαη ε πξφσξε ιχζε ηεο ζχκβαζεο ανξίζηνπ ή
νξηζκέλνπ ρξφλνπ. Λφγνη πνπ παξέρνπλ ην δηθαίσκα έθηαθηεο θαηαγγειίαο είλαη π.ρ. νη ΑΚ 585, 594,
597, 672, 766. Έθηαθηε θαηαγγειία ρσξίο επίθιεζε ζπνπδαίνπ ιφγνπ είλαη άθπξε θαη δελ επηθέξεη
ιχζε ηεο ζχκβαζε. / • Σξνπνπνηεηηθή -> Δίλαη ε θαηαγγειία ηεο πθηζηάκελεο ζχκβαζεο πνπ
πεξηέρεη θαη πξφηαζε γηα ζχλαςε λέαο ζχκβαζεο κε δηαθνξεηηθνχο φξνπο· απνηειεί ηξφπν απεηιήο
γηα ηε ζχλαςε λέαο ζχκβαζεο, ζεκηηφ ζην κέηξν πνπ ν θαηαγγέιισλ έρεη νχησο ή άιισο ην δηθαίσκα
θαηαγγειίαο θαη ιχζεο ηεο ζχκβαζεο. ΢εκεηψλεηαη φηη θαηαγγειία κεξηθψλ κφλν απφ ηνπο φξνπο ηεο
ζχκβαζεο (κεξηθή θαηαγγειία) δελ είλαη δπλαηή θαη επηθέξεη ιχζε νιφθιεξεο ηεο ζχκβαζεο.
ΗΗΗ. Άζθεζε ηνπ δηθαηψκαηνο θαηαγγειίαο: Απαηηείηαη δήισζε ηνπ ζπκβαιινκέλνπ, πνπ έρεη ην
ζρεηηθφ δηθαίσκα, πξνο ηνλ άιιν. Πξφθεηηαη γηα κνλνκεξή δηθαηνπιαζηηθήο θχζεσο δηθαηνπξαμία,
απεπζπληέα θαη θαηά θαλφλα άηππε. Η θαηαγγειία γίλεηαη ξεηά ή ζησπεξά, εθφζνλ ζπλάγεηαη ζαθψο
απφ ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ θαηαγγέιινληνο θαζψο θη απφ ηηο ζπλζήθεο ηεο εθάζηνηε πεξίπησζεο· δε
κπνξεί λα γίλεη ππφ αίξεζε θαη δελ ππφθεηηαη ζε αλάθιεζε, εθηφο αλ ηζρχεη ε ΑΚ 168. Σέινο, είλαη

έγθπξε εθφζνλ είλαη ζνβαξή (φρη εηθνληθή), δελ έξρεηαη ζε αληίζεζε κε απαγνξεπηηθή δηάηαμε ή κε
ηα ρξεζηά ήζε θαη δελ αζθείηαη θαηαρξεζηηθά.
IV. Απνηειέζκαηα θαηαγγειίαο:

• Λχζε ζχκβαζεο -> Δπέξρεηαη απηνδηθαίσο απφ ηελ πεξηέιεπζε ηεο δήισζεο θαηαγγειίαο ζηνλ
αληηζπκβαιιφκελν ηνπ θαηαγγέιινληνο ή κεηά ηελ πάξνδν ηεο πξνβιεπφκελεο πξνζεζκίαο. Ιζρχεη
γηα ην κέιινλ, άξα, ε ζχκβαζε παξακέλεη ηζρπξή γηα ην πξηλ ηελ θαηαγγειία δηάζηεκα θαη
εμαθνινπζεί λα επηθέξεη θαλνληθά ηα έλλνκα απνηειέζκαηά ηεο.
• Απφζβεζε ακνηβαίσλ ππνρξεψζεσλ γηα ην κέιινλ -> Τπνρξέσζε απφδνζεο ησλ παξνρψλ πνπ
θαηαβιήζεθαλ πξηλ απφ ηελ θαηαγγειία θαηά ηηο δηαηάμεηο γηα ηνλ αδηθαηνιφγεην πινπηηζκφ δε
γελλάηαη. Άξα, νη παξνρέο, νη νπνίεο ήηαλ ήδε απαηηεηέο θαηά ην ρξφλν επέιεπζεο ησλ
απνηειεζκάησλ ηεο θαηαγγειίαο, αλαδεηνχληαη θαη κεηά ηελ θαηαγγειία θαηά ηηο δηαηάμεηο γηα ηελ
εθπιήξσζε ηεο ζπκβαηηθήο παξνρήο.
• Απνδεκίσζε -> Ο θαηαγγέιισλ δελ έρεη θαηά θαλφλα ηέηνηα ππνρξέσζε· είλαη, φκσο, δπλαηή,
εθφζνλ επηβάιιεηαη απφ εηδηθέο δηαηάμεηο (π.ρ. ΑΚ 725 §2, 767 §2) ή γηα ιφγνπο πξνζηαζίαο ηνπ
αληηζπκβαιινκέλνπ (π.ρ. αμίσζε απνδεκίσζεο ηνπ εξγαδνκέλνπ ζηελ θαηαγγειία ζχκβαζεο
εμαξηεκέλεο εξγαζίαο).
ΜΔΡΟ΢ ΔΚΣΟ
ΑΓΙΚΑΙΟΛΟΓΗΣΟ΢ ΠΛΟΤΣΙ΢ΜΟ΢
ΠΡΟΫΠΟΘΔ΢ΔΙ΢ ΔΤΘΤΝΗ΢
§54. Ζ αμίσζε ηνπ αδηθαηνιφγεηνπ πινπηηζκνχ
I. Έλλνηα: Αδηθαηνιφγεηνο πινπηηζκφο είλαη ε αχμεζε ηεο πεξηνπζίαο ελφο πξνζψπνπ ζε βάξνο ηεο
πεξηνπζίαο θάπνηνπ άιινπ ρσξίο λα ζπληξέρνπλ νη έλλνκεο πξνυπνζέζεηο πνπ δηθαηνινγνχλ ηελ
νξηζηηθή θαη κφληκε δηαηήξεζε ηνπ πινπηηζκνχ απηνχ απφ ην ιήπηε, δει. ρσξίο λα ππάξρεη ε λφκηκε
αηηία (ΑΚ 904 §1 εδ. α'). ΢ηηο πεξηπηψζεηο απηέο δεκηνπξγείηαη απφ ην λφκν ελνρηθή αμίσζε ηνπ
δεκησζέληνο γηα απφδνζε ηεο σθέιεηαο πνπ απνθφκηζε απηφο αδηθαηνινγήησο- π.ρ. θαηαβνιή
αλχπαξθηνπ ρξένπο, πιεξσκή αιιφηξηνπ ρξένπο απφ πιάλε, εθηέιεζε άθπξεο ζχκβαζεο, εθπιήξσζε
δσξεάο πνπ αλαθαιείηαη θιπ.
ΗΗ. ΢ρέζε αδηθαηνιφγεηνπ πινπηηζκνχ θαη απνδεκηψζεσο:

• Ωο πξνο ην αληηθείκελφ ηεο -> Ο ελάγσλ δελ απαηηεί κε ηελ αγσγή αδηθαηνιφγεηνπ πινπηηζκνχ
ηελ απνθαηάζηαζε ηεο δεκίαο ηνπ, αιιά αλαδεηά ηελ απφδνζε σθέιεηαο ηνπ ιήπηε. Η δεκία θαη ν
πινπηηζκφο δελ είλαη απαξαίηεην λα ζπκπίπηνπλ ή θαη λα ζπλππάξρνπλ.
• Ωο πξνο ηηο πξνυπνζέζεηο γέλλεζεο -> Η απαίηεζε ηνπ αδηθαηνιφγεηνπ πινπηηζκνχ δελ
πξνυπνζέηεη παξάλνκε ή ππαίηηα πξάμε ηνπ ιήπηε· ν ιήπηεο κπνξεί λα έγηλε πινπζηφηεξνο θαη ρσξίο
πηαίζκα ηνπ ή αθφκα θαη θαιφπηζηα. Γελ απνθιείεηαη, πάλησο, παξάιιειε επζχλε ηνπ ιήπηε θαηά
ηελ ΑΚ 904 θαη θαηά ηελ ΑΚ 914, εθφζνλ ζπληξέρνπλ νη απαηηνχκελεο πξνυπνζέζεηο, νπφηε ζα
πξφθεηηαη γηα ζπξξνή αμηψζεσλ.
ΗΗΗ. Υαξαθηεξηζηηθά ηεο αμίσζεο αδηθαηνιφγεηνπ πινπηηζκνχ:

• Σν εληαίν ηεο αμίσζεο -> Η ΑΚ 904 §1 εδ. α' ζπληζηά απηνηειή θαλφλα δηθαίνπ, ν νπνίνο γελλά
ελνρή απφ ην λφκν κε πεξηερφκελν ηελ απφδνζε ηεο σθέιεηαο πνπ απνθηήζεθε αδηθαηνιφγεηα επζχο
κφιηο ζπληξέμνπλ νη πξνυπνζέζεηο ηεο, ρσξίο λα απαηηείηαη ε εθαξκνγή θάπνηαο άιιεο δηάηαμεο. Η

απαξίζκεζε ζην εδ. β' ηεο ίδηαο δηάηαμεο ησλ εηδηθψλ πεξηπηψζεσλ εθαξκνγήο ηνπ ζεζκνχ είλαη
ελδεηθηηθή θαη δε δεκηνπξγεί απηνηειείο αμηψζεηο αδηθαηνιφγεηνπ πινπηηζκνχ.
• Ο ελνρηθφο ραξαθηήξαο ηεο αμίσζεο -> ΢πλδέεη δχν πξφζσπα, απφ ηα νπνία ην έλα (δεκησζείο)
έρεη απαίηεζε θαηά ηνπ άιινπ (πινπηήζαληνο) γηα ηελ απφδνζε ησλ κε δηθαηνινγεκέλσλ σθειεηψλ.
Αθξηβψο επεηδή ην πξφζσπν ηνπ νθεηιέηε θαζνξίδεηαη κε θξηηήξην ηελ 'θαηνρή ηνπ πινπηηζκνχ (ΑΚ
909), ην πξφζσπν απηφ είλαη δπλαηφ λα κεηαβιεζεί· λένο νθεηιέηεο θαζίζηαηαη ζηηο πεξηπηψζεηο
απηέο ν πεξαηηέξσ ιήπηεο πνπ απνθηά ιφγσ ραξηζηηθήο αηηίαο (ΑΚ 913) ή γεληθά πνπ δελ έρεη λα
επηδείμεη λφκηκε αηηία ζην πξφζσπφ ηνπ γηα ηε δηαηήξεζε ηνπ πινπηηζκνχ.
• Δπηθνπξηθφηεηα ή φρη ηεο αμίσζεο -> Καηά ηελ νξζφηεξε άπνςε, ε αμίσζε αδηθαηνιφγεηνπ
πινπηηζκνχ δελ ραξαθηεξίδεηαη απφ επηθνπξηθφηεηα (=παξέρεηαη απφ ην λφκν φηαλ ν δηθαηνχρνο δελ
έρεη άιιεο αμηψζεηο θαηά ηνπ ιήπηε γηα ηελ θάιπςε ηεο απαίηεζήο ηνπ).
IV. Παξαγξαθή ηεο αμίσζεο αδηθαηνιφγεηνπ πινπηηζκνχ: Τπφθεηηαη θαη' αξρήλ ζηε ζπλήζε
20εηή παξαγξαθή ηεο ΑΚ 249. Καη' εμαίξεζε, ζηελ πεξίπησζε πνπ ν λφκνο νξίδεη βξαρχηεξν ρξφλν
παξαγξαθήο γηα ηηο αμηψζεηο πνπ πεγάδνπλ απφ νξηζκέλε έλλνκε ζρέζε (π.ρ. ΑΚ 250), ππάγεηαη ζηε
ζπληνκφηεξε παξαγξαθή θαη ε αμίσζε αδηθαηνιφγεηνπ πινπηηζκνχ.
V. Παξαπνκπέο ζηηο δηαηάμεηο ηνπ αδηθαηνιφγεηνπ πινπηηζκνχ: π.ρ. ΑΚ 380 εδ. α', 389 §2, 509
εδ. β', 735 εδ. α', 737 εδ. β', 943 §2, 1063 §1, 1348 §1.
§55. Πξνυπνζέζεηο ηεο αμίσζεο αδηθαηνιφγεηνπ πινπηηζκνχ (ΑΚ 904 §1 εδ. α')
Η. Πινπηηζκφο ηνπ ππνρξένπ: Δίλαη θάζε βειηίσζε ηεο πεξηνπζηαθήο θαηάζηαζεο ηνπ πξνζψπνπ,
πνπ κπνξεί λα επέιζεη θαηά ηνπο εμήο ηξφπνπο -> • κε ζεηηθή αχμεζε ηεο πεξηνπζίαο = αχμεζε ηνπ
ελεξγεηηθνχ· δεκηνπξγία επσθεινχο έλλνκεο ή πξαγκαηηθήο θαηάζηαζεο πνπ έρεη νηθνλνκηθή αμία·
κείσζε ηνπ παζεηηθνχ + ΑΚ 904 §2 / • κε απνζεηηθή αχμεζε ηεο πεξηνπζίαο = απνθπγή κείσζεο
ηνπ ελεξγεηηθνχ ή αχμεζεο ηνπ παζεηηθνχ, θπξίσο κε εμνηθνλφκεζε δαπαλψλ. ΢ε απηή ηελ
πεξίπησζε ζα πξέπεη λα πξφθεηηαη γηα δαπάλεο, ζηηο νπνίεο ζα πξνέβαηλε νχησο ή άιισο ν
πινπηήζαο, ιφγσ πξαγκαηηθήο αλάγθεο ή λνκηθήο ππνρξέσζεο.
1. ΢σδφκελνο πινπηηζκφο: Ο πινπηηζκφο κπνξεί λα αλαδεηεζεί κφλν εθφζνλ ζψδεηαη είηε απηνχζηνο
είηε κε ηε κνξθή αληαιιάγκαηνο πνπ έιαβε ν πινπηήζαο ζηε ζέζε ηνπ αξρηθνχ πινπηηζκνχ (ΑΚ
909). Αξθεί λα ππάξρεη πινπηηζκφο, ελψ είλαη αδηάθνξνο ν ηξφπνο πεξηέιεπζήο ηνπ ζην ιήπηε, φπσο
θαη ην αλ ν ιήπηεο είλαη θπζηθφ ή λνκηθφ πξφζσπν, ηθαλφο ή φρη γηα δηθαηνπξαμία, θαιφπηζηνο ή
θαθφπηζηνο.
2. Πξαγκαηηθφο πινπηηζκφο: Πξέπεη ν ιήπηεο πξάγκαηη -θαη φρη ζεσξεηηθά- λα απνθφκηζε σθέιεηα.
3. ΢πγθεθξηκέλνο πινπηηζκφο: Πξφθεηηαη γηα ηνλ πινπηηζκφ πνπ απνθνκίδεη νξηζκέλνο ιήπηεο ππφ
ηηο ζπγθεθξηκέλεο πεξηζηάζεηο· δελ ελδηαθέξεη ν αθεξεκέλνο πινπηηζκφο κε θξηηήξηα ηνπ κέζνπ
θνηλσληθνχ αλζξψπνπ.
4. Δπηβαιιφκελνο πινπηηζκφο: Πξνθαιείηαη ρσξίο ηε ζέιεζε ή ηελ αλάκεημε ηνπ ιήπηε, αιιά
ελδερνκέλσο απφ ελέξγεηεο ηνπ ίδηνπ ηνπ δφηε ή απφ ηπραία γεγνλφηα. ΢ηηο πεξηπηψζεηο απηέο, ν
ιήπηεο δελ ππφθεηηαη ζηελ αμίσζε αδηθαηνιφγεηνπ πινπηηζκνχ· πξνζηαζία ηνπ δφηε ηνπ
επηβαιιφκελνπ πινπηηζκνχ κπνξεί λα παξαζρεζεί απφ ηελ εθαξκνγή άιισλ δηαηάμεσλ, π.ρ. ΑΚ 736,
1104-1105.

ΗΗΗ. Απφ ηελ πεξηνπζία ή κε δεκία ηνπ δηθαηνχρνπ (AK 904 §1 εδ. α')
1. ''Όπνηνο έγηλε πινπζηφηεξνο...απφ ηελ πεξηνπζία άιινπ'': Πξφθεηηαη γηα πεξηπηψζεηο

πεξηνπζηαθψλ κεηαθηλήζεσλ απφ πεξηνπζία ζε πεξηνπζία, πνπ έρνπλ σο απνηέιεζκα ηε κείσζε ηεο
πεξηνπζίαο ηνπ δηθαηνχρνπ (κε κείσζε ηνπ ελεξγεηηθνχ ή αχμεζε ηνπ παζεηηθνχ ηεο) => δεκία ηνπ
δηθαηνχρνπ θαη πινπηηζκφο ηνπ ππνρξένπ. ΢πλήζσο, ν θνξέαο ηεο πεξηνπζίαο απφ ηελ νπνία
πξνέξρεηαη ν πινπηηζκφο, ζα είλαη θαη δεκησζείο θαη αληηζηξφθσο. Γελ απνθιείεηαη, φκσο, ν
πινπηηζκφο λα πξνθιήζεθε ζε βάξνο ηεο πεξηνπζίαο ηνπ θνξέα, ρσξίο δεκία ηνπ (π.ρ. θάπνηνο
εθκεηαιιεχεηαη μέλν πξάγκα ή δηθαίσκα ή μέλε εξγαζία ή άιια αγαζά πνπ ν θνξέαο ηνπο ζα άθελε
αλεθκεηάιιεπηα θαηά ηε ζπγθεθξηκέλε ρξνληθή πεξίνδν -> ν ππφρξενο πινπηίδεη ρξεζηκνπνηψληαο
απιψο σο κέζν θάπνην πεξηνπζηαθφ ζηνηρείν ή άιιε δπλαηφηεηα ηνπ δηθαηνχρνπ).
2. ''Όπνηνο έγηλε πινπζηφηεξνο...κε δεκία άιινπ'': ΢ε εμαηξεηηθέο πεξηπηψζεηο, ε σθέιεηα ηνπ

ππνρξένπ επέξρεηαη κφλν κε δεκία ηνπ δηθαηνχρνπ- π.ρ. φηαλ εκπνδίδεηαη ε αχμεζε ηνπ ελεξγεηηθνχ
ή ε κείσζε ηνπ παζεηηθνχ ηεο πεξηνπζίαο ηνπ δηθαηνχρνπ κε ηε κνξθή ηνπ δηαθπγφληνο θέξδνπο.
IV. Αηηηψδεο ζπλάθεηα κεηαμχ ηνπ πινπηηζκνχ θαη ηεο πεξηνπζηαθήο κεηαθίλεζεο ή δεκίαο ηνπ
ηξίηνπ: Πεξηπηψζεηο πνπ γελλνχλ ακθηβνιίεο κπνξνχλ λα αληηκεησπηζηνχλ κε ηε βνήζεηα ηεο
πξφζθνξεο αηηηφηεηαο· έηζη, φηαλ ε σθέιεηα ζηελ πεξηνπζία πξνζψπνπ ήηαλ απιψο αληαλαθιαζηηθή
θαη ηπραία, δε ζπληξέρεη πεξίπησζε εθαξκνγήο ηεο ΑΚ 904.
1. Ακεζφηεηα: Ωο πεξαηηέξσ πξνυπφζεζε ηεο αμίσζεο αδηθαηνιφγεηνπ πινπηηζκνχ, ζεκαίλεη φηη ν

πινπηηζκφο θαη ε δεκία πξέπεη λα πξνθχπηνπλ απφ ηελ ίδηα πεξηνπζηαθή κεηαθίλεζε. Η ακεζφηεηα,
φκσο, ιείπεη φρη φηαλ παξεκβάιιεηαη νπνηνζδήπνηε ηξίηνο (π.ρ. άκεζνο αληηπξφζσπνο, βνεζφο
εθπιήξσζεο), αιιά ηξίηε πεξηνπζία, δει. πξφζσπν πνπ δξα 'ηδίσ νλφκαηη' (π.ρ. έκκεζνο
αληηπξφζσπνο).
V. Έιιεηςε λφκηκεο αηηίαο: Σειεπηαία πξνυπφζεζε είλαη, ε σθέιεηα ηνπ ιήπηε ζε βάξνο ηνπ δφηε
λα πξνήιζε ρσξίο λφκηκε αηηία. Ωο αηηία, ινηπφλ, λνείηαη ε λφκηκε αηηία δηαηήξεζεο ηνπ πινπηηζκνχ
πνπ απνθηήζεθε, δει. ην γεγνλφο εθείλν πνπ παξέρεη θάζε θνξά ηε ζχκθσλε κε ηελ έλλνκε ηάμε
δηθαηνινγία γηα ηελ νξηζηηθή δηαηήξεζε ηνπ πινπηηζκνχ.
1. Πεγέο λφκηκσλ αηηηψλ: Πξφθεηηαη γηα γεγνλφηα πνπ δηθαηνινγνχλ ηνλ πινπηηζκφ =>
• Ζ βνχιεζε ηνπ δφηε -> Η σθέιεηα ηνπ ιήπηε ζε βάξνο ηνπ δφηε ζηεξίδεηαη ζηε βνχιεζε ηνπ
ηειεπηαίνπ, ε νπνία εκπεξηέρεηαη ζπλήζσο ζε ππνζρεηηθή ζχκβαζε αλάκεζά ηνπο. Η βνχιεζε πξέπεη
λα είλαη έγθπξε θαηά ηνπο φξνπο ηνπ λφκνπ, δηαθνξεηηθά πάζρεη απφ αθπξφηεηα θαη ζπληζηά
πεξίπησζε αδηθαηνιφγεηνπ πινπηηζκνχ. Υάλεη ηε δηθαηνινγεηηθή ηνπ πινπηηζκνχ δχλακή ηεο,
επίζεο, ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ ε αξρηθά ηζρπξή δηθαηνπξαμία, πνπ ηελ εκπεξηέρεη, αλαηξέπεηαη εθ ησλ
πζηέξσλ· ην ίδην ηζρχεη θη φηαλ καηαηψλεηαη ν ζθνπφο ηεο. + ΑΚ 913.
• Σν αληάιιαγκα πνπ πξνζθέξεη ν πινπηήζαο γηα ηελ απφθηεζε ηνπ πινπηηζκνχ -> Ωο αληάιιαγκα
λνείηαη νπνηαδήπνηε νηθνλνκηθή ζπζία ηνπ πινπηήζαληνο, ε νπνία βξίζθεηαη ζε αηηηψδε ζπλάθεηα κε
ην φθειφο ηνπ θαη θαιχπηεη ηελ θηήζε ηνπ· αλ ε θάιπςε είλαη κεξηθή, ε αμίσζε αδηθαηνιφγεηνπ
πινπηηζκνχ ζα παξέρεηαη γηα ην ηπρφλ ππεξβάιινλ, δει. γηα ηε δηαθνξά κεηαμχ σθέιεηαο θαη δεκίαο.
Νφκηκε αηηία απνηειεί θαη ην αληάιιαγκα πνπ παξέρεηαη ζε ηξίηνλ θαη φρη ζην δφηε ηνπ πινπηηζκνχ.
΢εκεηψλνληαη θαη ηα εμήο: α) Αλ ε ακθνηεξνβαξήο ζχκβαζε είλαη ή θαηαζηεί αλίζρπξε,
αλαδεηείηαη ε παξνρή πνπ ηπρφλ εθπιεξψζεθε· έηζη, δεκηνπξγνχληαη δχν εθαηέξσζελ αμηψζεηο
αδηθαηνιφγεηνπ πινπηηζκνχ, ησλ νπνίσλ ζπλππνινγηζκφο θαη αλαδήηεζε ηνπ ππεξβάιινληνο δε
ρσξεί. Όηαλ, φκσο, δε ζψδεηαη ε κία παξνρή, δηθαηνινγείηαη ε δηαηήξεζε ηεο παξνρήο· αλ, πάιη, ε

ζσδφκελε παξνρή είλαη κεγαιχηεξεο αμίαο απφ ηε κε ζσδφκελε, ππάξρεη αμίσζε αδηθαηνιφγεηνπ
πινπηηζκνχ κφλν ππέξ ηνπ ιήπηε ηεο κηθξφηεξεο παξνρήο θαη κφλν γηα απφδνζε ηεο δηαθνξάο. / β)
Οη δηαξθείο ζπκβάζεηο πνπ άξρηζαλ λα ιεηηνπξγνχλ πξαγκαηηθά, αλ θαη πάζρνπλ απφ
αθπξφηεηα, παξάγνπλ ηηο έλλνκεο ζπλέπεηέο ηνπο κέρξη λα γίλεη επίθιεζή ηεο (=de facto
ζχκβαζε). / γ) ΢ηελ πψιεζε αθηλήηνπ κε αλαγξαθή εηθνληθνχ (ρακειφηεξνπ) ηηκήκαηνο, ν
αγνξαζηήο κπνξεί λα αλαδεηήζεη ην κεγαιχηεξν (θαη, άξα, άθπξν) ηίκεκα πνπ θαηέβαιε, κφλν
ζην βαζκφ πνπ απηφ μεπεξλά ηελ αληηθεηκεληθή αμία ηνπ αθηλήηνπ.
• Ζ βνχιεζε ηνπ λνκνζέηε -> π.ρ. ΑΚ 1710, 1041 επ., 159 §2 εδ. β', 272 §2, 498 §2, 512, 845, 849
εδ. β', 1348 §2. Δδψ λα ζεκεησζεί φηη ζηηο πεξηπηψζεηο ησλ ΑΚ 1034, 1036 θαη 1057-1061, ν λφκνο
ελλνεί ηελ ηππηθή θηήζε ηεο θπξηφηεηαο, αιιά φρη θαη ηελ νξηζηηθή δηαηήξεζε ηεο σθέιεηαο.
2. Πεξηπηψζεηο έιιεηςεο λφκηκεο αηηίαο (ΑΚ 904 §1 εδ. β'):

• Αρξεψζηεηε παξνρή -> Πξφθεηηαη γηα παξνρή πνπ θαηαβάιιεηαη πξνο εθπιήξσζε νξηζκέλεο
ππνρξέσζεο, ε νπνία ήηαλ αλχπαξθηε θαηά ην ρξφλν ηεο παξνρήο είηε δηφηη νπδέπνηε γελλήζεθε, είηε
δηφηη κεηέπεηηα απνζβέζηεθε, είηε ηεινχζε ππφ αλαβιεηηθή αίξεζε ή ελαληίνλ ηεο νπνίαο κπνξνχζε
λα πξνηαζεί αλαηξεπηηθή έλζηαζε (εθηφο απφ ηελ έλζηαζε παξαγξαθήο -ΑΚ 272 §2 εδ. α'- θαη ηελ
έλζηαζε ζπκςεθηζκνχ). Η παξνρή πνπ θαηαβιήζεθε αρξεσζηήησο αλαδεηείηαη, εθηφο απφ ηηο
πεξηπηψζεηο ησλ ΑΚ 905-906.
• Παξνρή γηα αηηία πνπ δελ επαθνινχζεζε -> Αλ, φκσο, ν δφηεο εκπνδίδεη αληίζεηα κε ηελ θαιή
πίζηε ηελ πξαγκάησζε ηνπ ζθνπνχ ηεο παξνρήο, εθαξκφδεηαη αλαινγηθά θαη ΑΚ 907 θαη ν
πινπηηζκφο δελ αλαδεηείηαη. Απηά δελ ηζρχνπλ γηα ηελ έγθπξε ακθνηεξνβαξή ζχκβαζε, ζηελ
πεξίπησζε πνπ κφλν ην έλα κέξνο εθπιήξσζε ηελ παξνρή -> ΑΚ 380 επ.
• Παξνρή γηα αηηία πνπ έιεμε -> π.ρ. ΑΚ 202, 509, 184, 382 εδ. α', 383 εδ. β', 389 επ., 388 §2).
• Παξνρή γηα αηηία παξάλνκε ή αλήζηθε -> Παξνρή γηα αηηία παξάλνκε ππάξρεη φηαλ απηή
θαηαβάιιεηαη πξνο νξηζκέλν ζθνπφ, ν νπνίνο αληίθεηηαη ζε απαγνξεπηηθή δηάηαμε ηνπ λφκνπ (π.ρ.
ΑΚ 294, ππέξκεηξνη ηφθνη)· παξνρή γηα αηηία αλήζηθε, πάιη, είλαη απηή ηεο νπνίαο ν ζθνπφο
αληίθεηηαη ζηα ρξεζηά ήζε (π.ρ. ΑΚ 368). ΢εκεηψλεηαη φηη ε ΑΚ 907, απαηηεί λα ζπληξέρνπλ
ηαπηφρξνλα παξαλνκία θαη αλεζηθφηεηα ηεο αηηίαο.
§56. Ζ αμίσζε αδηθαηνιφγεηνπ πινπηηζκνχ ζε πεξίπησζε παξεκβνιήο ηξίηνπ

πξνζψπνπ
Με ηελ παξεκβνιή ηξίηνπ πξνζψπνπ δεκηνπξγείηαη κηα ηξηκεξήο ζρέζε, ε νπνία δηαθξίλεηαη ζε
γξακκηθή θαη ηξηγσληθή.
Η. Γξακκηθή ζρέζε: Πξνθχπηεη ζηηο πεξηπηψζεηο αιιεπάιιεισλ κεηαβηβάζεσλ ηνπ πινπηηζκνχ απφ
ηνλ πξψην ιήπηε ζε δεχηεξν θ.ν.θ. (=αιπζίδα πινπηηζκψλ- π.ρ. έκκεζε αληηπξνζψπεπζε).
Γηαθξίλνπκε ηηο εμήο πεξηπηψζεηο =>
• Έιιεηςε αηηίαο ζε κία απφ ηηο δχν ζρέζεηο -> ΢ε απηή ηελ πεξίπησζε, ν πινπηηζκφο ζα αλαδεηεζεί
ζην πιαίζην ηεο νηθείαο ζρέζεο, ηεο νπνίαο ε αηηία είλαη ειαηησκαηηθή. Μφλν θαη' εμαίξεζε, φηαλ ε
πξψηε ζρέζε είλαη αλίζρπξε θαη ν ηξίηνο απνθηά απφ ραξηζηηθή αηηία, ππφθεηηαη ζηελ αμίσζε ν
ηειεπηαίνο, ιφγσ ηεο ΑΚ 913.
• Έιιεηςε αηηίαο θαη ζηηο δχν ζρέζεηο -> Σφηε, ν αξρηθψο κεηαβηβάζαο έρεη αμίσζε θαηά ηνπ
ηειηθνχ απνθηήζαληνο.
ΗΗ. Σξηγσληθή ζρέζε: Μεηέρνπλ ηα δχν πξφζσπα ηνπ θαηαβάιινληνο θαη ηνπ απνθηψληνο, αιιά θαη
έλα ηξίην, πνπ ζπλδέεηαη θαηά θάπνην ηξφπν κε ηνπο δχν πξνεγνχκελνπο· ε ζρέζε κεηαμχ ηξίηνπ θαη

θαηαβάιινληνο νλνκάδεηαη ζρέζε θάιπςεο, ελψ κεηαμχ ηξίηνπ θαη απνθηψληνο νλνκάδεηαη ζρέζε
αμίαο.- π.ρ. ΑΚ 417, 317, 876, 455, 410-411, 471, 477, 847. ΢ηελ πεξίπησζε απηή δηαθξίλνπκε ηηο
εμήο εθδνρέο =>
• Αλχπαξθηε ή αλίζρπξε ζρέζε θάιπςεο -> Αλ ε ζρέζε θάιπςεο (Α-Β) είλαη αλχπαξθηε ή
αλίζρπξε, δεκησζείο ζεσξείηαη ν Α· φκσο, ζε απφδνζε πινπηηζκνχ ππφθεηηαη ν Β θαη φρη ν Γ. Ο
ηειεπηαίνο επζχλεηαη, πάλησο, απεπζείαο έλαληη ηνπ Α ζε απφδνζε ηνπ πινπηηζκνχ, αλ απέθηεζε απφ
ραξηζηηθή αηηία.
• Αλχπαξθηε ή αλίζρπξε ζρέζε αμίαο -> Αλ ε ζρέζε αμίαο (Β-Γ) είλαη αλχπαξθηε ή αλίζρπξε, ν
πινπηήζαο Γ νθείιεη λα απνδψζεη ηνλ πινπηηζκφ ζηνλ Β θαη φρη ζηνλ Α.
• Αλχπαξθηεο ή αλίζρπξεο θαη νη δχν ζρέζεηο -> Γελληέηαη επζεία αμίσζε ηνπ Α θαηά ηνπ Γ.
ΔΚΣΑ΢Η ΣΗ΢ ΔΤΘΤΝΗ΢
§57. Ζ επζχλε ηνπ ιήπηε
Η. Τπνρξέσζε απφδνζεο πινπηηζκνχ
1. Απηνχζηα απφδνζε (ΑΚ 908 εδ. α'): Η ππνρξέσζε ηνπ ιήπηε είλαη πξσηνγελήο θαη, κάιηζηα,
πξφθεηηαη γηα ελνρή είδνπο. Η επηζηξνθή ηνπ πινπηηζκνχ ζα γίλεη κε ηηο νηθείεο κεηαβηβαζηηθέο
πξάμεηο, ελψ ηπρφλ απμνκεηψζεηο ηεο αμίαο ηνπ αληηθεηκέλνπ δελ ιακβάλνληαη ππφςε. Αλ δελ είλαη
δπλαηή ε απηνχζηα απφδνζε, ηφηε πξνβιέπεηαη απφδνζε ηεο αμίαο ηνπ πινπηηζκνχ ζε ρξήκα (π.ρ.
ΑΚ 1057 επ., εμνηθνλφκεζε δαπαλψλ απφ ηε ρξήζε ή αλάισζε μέλνπ πξάγκαηνο ή απφ ηελ
εθκεηάιιεπζε ηεο εξγαζίαο ηξίηνπ).
2. Απφδνζε ηνπ αληαιιάγκαηνο (ΑΚ 908 εδ. α'): Ωο αληάιιαγκα λνείηαη θάζε νηθνλνκηθή αμία πνπ
ππεηζέξρεηαη ζηε ζέζε ηνπ αξρηθνχ πινπηηζκνχ σο ππνθαηάζηαηφ ηνπ· δει. αλάκεζα ζηνλ πινπηηζκφ
θαη ζην αληάιιαγκα πξέπεη λα ππάξρεη αηηηψδεο ζπλάθεηα, ζρέζε αληαιιαγήο (π.ρ. ην ηίκεκα απφ
ηελ εθπνίεζε ηνπ πξάγκαηνο, ε αζθαιηζηηθή απνδεκίσζε απφ ηελ θαηαζηξνθή ηνπ, πξάγκα πνπ
αγφξαζε ν ιήπηεο κε ρξεκαηηθφ πνζφ πνπ απνηεινχζε ηνλ αξρηθφ πινπηηζκφ θ.ά.). Δθαξκφδνληαη
αλαινγηθά νη ΑΚ 908 επ. ΢εκεηψλνληαη ηα εμήο -> φηαλ ην αληάιιαγκα είλαη α) κηθξφηεξν απφ ηελ
πξαγκαηηθή αμία ηνπ αξρηθνχ πινπηηζκνχ, νθείιεηαη κφλν απηφ / β) κεγαιχηεξν, επηζηξεπηέν είλαη
φιν ην αληάιιαγκα, κε ηνπο πεξηνξηζκνχο ηεο ΑΚ 281 θαη ηεο πξνζσπηθήο ζπκβνιήο ηνπ ιήπηε
ζηελ επίηεπμε ηνπ κεγαιχηεξνπ ηηκήκαηνο.
3. Απφδνζε ησλ σθειεκάησλ (ΑΚ 908 εδ. β'): Η δηάηαμε θαηαιακβάλεη φρη κφλν ηνπο θπζηθνχο
θαη πνιηηηθνχο θαξπνχο ηνπ αληηθεηκέλνπ ηνπ πινπηηζκνχ (ΑΚ 961), αιιά θαη θάζε σθέιεκα πνπ
πξνθχπηεη απφ απηφ (ΑΚ 962). ΢εκεηψλεηαη φηη ε ΑΚ 1100 δελ απνθιείεη ηελ αμίσζε
αδηθαηνιφγεηνπ πινπηηζκνχ (άξα, κπνξεί ν θαιφπηζηνο λνκέαο λα απνθηά ηελ θπξηφηεηα ησλ
θαξπψλ -θαηά ηελ ΑΚ 1066- θαη λα κελ νθείιεη λα ηνπο απνδψζεη θαηά ηελ ΑΚ 1100, ππνρξενχηαη,
φκσο, ζε απφδνζε θαηά ηηο ΑΚ 904 θαη 908, αλ είρε απνθηήζεη ηε λνκή, ρσξίο λα θαηαβάιιεη
αληάιιαγκα).
ΗΗ. Απφζβεζε ηεο ππνρξέσζεο απφδνζεο
1. Δηζαγσγηθά: ΑΚ 909. Η δηάηαμε απηή θαζηεξψλεη έλζηαζε ηνπ ελαγφκελνπ γηα απφδνζε ηνπ
πινπηηζκνχ, πξάγκα πνπ ζεκαίλεη φηη δελ ρξεηάδεηαη λα απνδείμεη ν ελάγσλ-δφηεο ηνπ πινπηηζκνχ ην
φηη απηφο ζψδεηαη. Αληηζέησο, ν ιήπηεο πξέπεη λα επηθαιεζηεί θαη λα απνδείμεη ηελ απψιεηα θαη ηελ

έθηαζε ηεο κείσζεο ηνπ πινπηηζκνχ.
2. Άξζε ή κείσζε ηνπ πινπηηζκνχ (=νιηθή ή κεξηθή απφζβεζε ηεο ππνρξέσζεο απφδνζήο ηνπ):
Δπέξρεηαη θαη' αξρήλ απφ ηε κέρξη ηελ επίδνζε ηεο αγσγήο θαηαζηξνθή, απψιεηα ή βιάβε ηνπ
αληηθεηκέλνπ ηνπ πινπηηζκνχ, θαζψο θαη απφ ηνλ πξνζπνξηζκφ ηνπ πινπηηζκνχ ζε ηξίηνλ κε
ραξηζηηθή αηηία (ΑΚ 913). Πξέπεη, ινηπφλ, λα κελ εηζέπξαμε ν ιήπηεο αληάιιαγκα ζηε ζέζε ηνπ
αξρηθνχ πινπηηζκνχ θαη λα κελ εμνηθνλφκεζε δαπάλεο, ζηηο νπνίεο δηαθνξεηηθά ζα είρε πξνβεί κε
δηθά ηνπ κέζα.
3. Γαπάλεο ή δεκίεο πνπ αίξνπλ ή κεηψλνπλ ηνλ πινπηηζκφ:

• Γαπάλεο θηήζεο (π.ρ. έμνδα κεηαθνξάο, θφξνη κεηαβίβαζεο, κεζηηηθά ή ζπκβνιαηνγξαθηθά έμνδα
θ.ά.) -> Δδψ, φκσο, δελ ππάγεηαη ην αληάιιαγκα πνπ ηπρφλ θαηαβάιιεηαη γηα ηνλ πινπηηζκφ. Απηφ
ιακβάλεηαη ππφςε ζην πιαίζην ηεο έιιεηςεο λφκηκεο αηηίαο ηεο ΑΚ 904: αλ έρεη θαηαβιεζεί ζηνλ
δεκησζέληα αληάιιαγκα, δε γελληέηαη εμαξρήο αμίσζε αδηθαηνιφγεηνπ πινπηηζκνχ θαη δελ ηίζεηαη
δήηεκα απφζβεζήο ηεο θαηά ηελ ΑΚ 909.
• Γαπάλεο ή δεκίεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε δηαηήξεζε ηνπ πινπηηζκνχ (π.ρ. γηα ζπληήξεζε ή
ζπιινγή ησλ θαξπψλ ηνπ πξάγκαηνο ή ν ιήπηεο δεη πνιπηειέζηεξα ιφγσ ηεο θηήζεο ηνπ πινπηηζκνχ
θ.ά.) -> Πξνυπφζεζε γηα λα εθπέζνπλ νη δαπάλεο ή νη δεκίεο απηέο είλαη λα βξίζθνληαη ζε αηηηψδε
ζπλάθεηα κε ηνλ πινπηηζκφ· απαηηείηαη, φκσο, θαη εζσηεξηθή ζπλάθεηά ηνπο κε ηελ πεπνίζεζε ηνπ
ιήπηε φηη ε θηήζε ηνπ πινπηηζκνχ είλαη νξηζηηθή.
ΗΗΗ. Δπαχμεζε ηεο επζχλεο ηνπ ιήπηε: Οη ΑΚ 346 θαη 348 εθηνπίδνπλ ηελ επλντθή γηα ην ιήπηε
ξχζκηζε ησλ ΑΚ 908-909 θαη 913 ζηηο εμήο πεξηπηψζεηο =>
• Απφ ην ρξνληθφ ζεκείν ηεο επίδνζεο ηεο αγσγήο ηνπ αδηθαηνιφγεηνπ πινπηηζκνχ -> Η αγσγή
πξέπεη λα είλαη θαηαςεθηζηηθή, δηαθνξεηηθά ν ιήπηεο κπνξεί λα επζχλεηαη είηε θαηά ηελ ΑΚ 911 είηε
θαηά ηελ ΑΚ 912.
• ΑΚ 911, πεξίπη. 1 -> Απαηηείηαη ζεηηθή γλψζε ηεο αλππαξμίαο ηνπ ρξένπο (φρη ππαίηηα άγλνηα), ελψ
ην βάξνο ηεο επίθιεζεο θαη απφδεημεο ηεο γλψζεο θέξεη ν δφηεο.
• ΑΚ 911, πεξίπη. 2 -> Πξνυπνηίζεηαη ζπλείδεζε απφ ην ιήπηε ηεο παξαλνκίαο ή ηεο αλεζηθφηεηαο,
ελψ δε ρξεηάδεηαη θαη γλψζε ή ππαίηηα άγλνηα ηεο αθπξφηεηαο ηεο αηηίαο θαη ηεο ππνρξέσζεο γηα
επηζηξνθή ηνπ πινπηηζκνχ.
• ΑΚ 912 §1 -> Απαηηείηαη γλψζε ή άγλνηα απφ (ειαθξά ή βαξηά) ακέιεηα ηνπ ιήπηε σο πξνο ην
ελδερφκελν λα ππνρξεσζεί ζε επηζηξνθή ηνπ πινπηηζκνχ. Δηδηθφηεξα, ν ιήπηεο νθείιεη λα
πξνβιέςεη ηελ αλαδήηεζε θαη επέρεη ηελ απμεκέλε επζχλε είηε ήδε θαηά ην ρξφλν πνπ ιακβάλεη ηνλ
πινπηηζκφ (επεηδή εμ αξρήο ε δηαηήξεζε ηεο λφκηκεο αηηίαο είλαη αβέβαηε), είηε κεηά ηε ιήςε ηνπ
πινπηηζκνχ (φηαλ καζαίλεη ηελ επέιεπζε γεγνλφησλ πνπ πηζαλφλ λα νδεγήζνπλ ζε ιήμε ηεο αηηίαο).
΢ηηο παξαπάλσ πεξηπηψζεηο, ε έθηαζε ηεο επζχλεο ηνπ ιήπηε πξνζδηνξίδεηαη απφ ηηο ΑΚ 346 θαη 348
(ΑΚ 910). Αλαιπηηθφηεξα =>
α) Γελ εθαξκφδεηαη ε ΑΚ 909 -> ν πινπηηζκφο πνπ πξέπεη λα απνδνζεί νξηζηηθνπνηείηαη, κε ηελ
έλλνηα φηη κεηαγελέζηεξε άξζε ή κείσζή ηνπ ή ν κεηαγελέζηεξνο πξνζπνξηζκφο ηνπ ζε ηξίηνλ δελ
απαιιάζζνπλ ηνλ ιήπηε, ν νπνίνο ππνρξενχηαη ζε απφδνζε.
β) Αλ ν πινπηηζκφο ζπλίζηαηαη ζε ρξεκαηηθή νθεηιή -> ΑΚ 346.
γ) Αλ ν πινπηηζκφο ζπλίζηαηαη ζε νξηζκέλν αληηθείκελν -> ΑΚ 348, ε νπνία παξαπέκπεη ζηηο ΑΚ
1096 επ. γηα ηε δηεθδηθεηηθή αγσγή. ΢πλεπψο, ν ιήπηεο: * ΑΚ 348 §1 + ΑΚ 344, 1097 / * ΑΚ 348 §2
+ ΑΚ 1096 εδ. β' θαη ΑΚ 912 §2 / * ΑΚ 348 §2 + ΑΚ 1102. 734 ή 737 (γηα ηε δηνίθεζε αιινηξίσλ)
+ ΑΚ 1104, 1106 (δηθαίσκα αθαίξεζεο θαη επίζρεζεο).

§58. Ζ επζχλε ηνπ ηξίηνπ
Η. Ζ ΑΚ 913: Η δηάηαμε απηή ξπζκίδεη ηελ πεξίπησζε πξνζπνξηζκνχ ηνπ αδηθαηνιφγεηνπ

πινπηηζκνχ απφ ηνλ αξρηθφ ιήπηε ζε ηξίηνλ κε ραξηζηηθή πξάμε θαη πξνβιέπεη επζχλε ηνπ ηξίηνπ
απηνχ πξνζψπνπ γηα απφδνζε ηνπ πινπηηζκνχ ζηνλ δφηε· έηζη, ε ραξηζηηθή αηηία εμνκνηψλεηαη κε
ηελ αλχπαξθηε. Η ΑΚ 913 απνηειεί επηβεβαίσζε ηεο δπλαηφηεηαο αλαδήηεζεο ηνπ πινπηηζκνχ θαη
απφ πξφζσπα πνπ πινχηηζαλ έκκεζα απφ ηελ πεξηνπζία ηνπ δφηε, φρη άκεζα.
ΗΗ. Πξνυπνζέζεηο ηεο αμίσζεο θαηά ηνπ ηξίηνπ:

• Αμίσζε αδηθαηνιφγεηνπ πινπηηζκνχ θαηά ηνπ αξρηθνχ ιήπηε.
• Γηνρέηεπζε ηνπ πινπηηζκνχ ζε ηξίην κε ραξηζηηθή πξάμε -> Η ραξηζηηθή πξάμε έρεη σο
αληηθείκελν ηνλ πινπηηζκφ, είηε απηνχζην, είηε ην αληάιιαγκα ή ηε ρξεκαηηθή αμία ηνπ, θαη
ζπλίζηαηαη θπξίσο ζε δηθαηνπξαμία ελ δσή ή αηηία ζαλάηνπ. Γελ απνθιείεηαη θαη κε δηθαηνπξαθηηθή
θηήζε ηνπ πινπηηζκνχ απφ ηξίην, εθφζνλ δελ έδσζε αληάιιαγκα (π.ρ. θηήζε κε έλσζε ή αλάκεημε).
• Με εμαθνινχζεζε ηεο επζχλεο ηνπ αξρηθνχ ιήπηε -> Καη' εμαίξεζε, κπνξεί ν ιήπηεο λα
εμαθνινπζεί λα επζχλεηαη, παξφιν πνπ απψιεζε ηνλ πινπηηζκφ. Απηφ ζπκβαίλεη ζηηο πεξηπηψζεηο
πνπ α) φηαλ έγηλε ε παξνρή ζηνλ ηξίην, ν ιήπηεο -επεηδή ήηαλ θαθφπηζηνο- είρε ηελ απμεκέλε
επζχλε ησλ ΑΚ 912-913, ψζηε λα απνθιείεηαη ε απαιιαγή ηνπ θαηά ηελ ΑΚ 909 / β) ν ιήπηεο,
επεηδή πξνέβε κε μέλα πεξηνπζηαθά ζηνηρεία ζε δσξεά, ηελ νπνία νχησο ή άιισο ζα έθαλε κε
δηθά ηνπ κέζα, εμνηθνλφκεζε δαπάλεο, θαηά ην χςνο ησλ νπνίσλ παξακέλεη πινπζηφηεξνο.
΢εκεηψλεηαη, ηέινο, φηη αλαγλσξίδεηαη εηο νιφθιεξνλ επζχλε ηφζν ηνπ αξρηθνχ ιήπηε φζν θαη ηνπ
ηξίηνπ.
ΗΗΗ. Έθηαζε ηεο επζχλεο ηνπ ηξίηνπ: Γηέπεηαη θαη απηή απφ ηηο ΑΚ 908-912· ε πεξαηηέξσ
κεηαβίβαζε ηνπ πινπηηζκνχ απφ ηνλ ηξίην ζε ηέηαξην θ.ν.θ. δεκηνπξγεί επζχλε ηνπ ηειεπηαίνπ κε
ηνπο φξνπο ηεο ΑΚ 913.
ΜΔΡΟ΢ ΔΒΓΟΜΟ
ΑΓΙΚΟΠΡΑΞΙΑ ΚΑΙ ΚΑΣΑΓΟΛΙΔΤ΢Η ΓΑΝΔΙ΢ΣΩΝ
ΔΤΘΤΝΗ ΑΠΟ ΑΓΙΚΟΠΡΑΞΙΑ
§59. Ζ αδηθνπξαθηηθή επζχλε
Η. Βαζηθέο έλλνηεο
1. Αδηθνπξαμία θαη αδίθεκα: Αδηθνπξαμία είλαη θάζε άδηθε πξάμε, δει. παξάλνκε θαη ππαίηηα. Ωο
φξνο ηαπηίδεηαη κε ην 'αδίθεκα' (ΑΚ 914).
2. Τπνθεηκεληθή θαη αληηθεηκεληθή επζχλε: Απφ ηελ ΑΚ 914 πξνθχπηεη φηη ε αδηθνπξαθηηθή
επζχλε πξνυπνζέηεη πηαίζκα ηνπ δεκηψζαληνο (=αξρή ηεο ππαηηηφηεηαο), γη’ απηφ θαη ραξαθηεξίδεηαη
σο ππνθεηκεληθή επζχλε. Παξάιιεια, φκσο, ν λφκνο θαζηεξψλεη κε εηδηθέο δηαηάμεηο θαη αξθεηέο
πεξηπηψζεηο εμσδηθαηνπξαθηηθήο επζχλεο, αλεμάξηεηα απφ πηαίζκα, παξαλνκία ή θαη αλζξψπηλε
ζπκπεξηθνξά, νη νπνίεο ραξαθηεξίδνληαη σο πεξηπηψζεηο αληηθεηκεληθήο επζχλεο (π.ρ. ΑΚ 918, 922,
924 §1, 925)

ΗΗ. Αδηθνπξαθηηθή θαη δηθαηνπξαθηηθή επζχλε
1. Έλλνηεο: Σφζν ε αδηθνπξαθηηθή φζν θαη ε δηθαηνπξαθηηθή επζχλε (=επζχλε απφ αζέηεζε
ελνρηθήο ππνρξέσζεο) εληάζζνληαη ζην ζχζηεκα ηεο αζηηθήο επζχλεο θαη απνβιέπνπλ ζηελ
απνθαηάζηαζε ηεο δεκίαο. Ωζηφζν, δηαθέξνπλ νπζησδψο σο πξνο ηε θχζε ηνπο -> ε κελ πξψηε είλαη
πξσηνγελήο, δηφηη ε ππνρξέσζε απνδεκίσζεο πξνθχπηεη απφ ην λφκν, αλεμάξηεηα απφ ηελ χπαξμε
ελνρήο κεηαμχ ππνρξένπ θαη δηθαηνχρνπ· αληίζεηα, ε δηθαηνπξαθηηθή επζχλε είλαη δεπηεξνγελήο,
γηαηί γελλάηαη φηαλ ζην πιαίζην κηαο ελνρήο πξνθιεζεί δεκία ζην δαλεηζηή ιφγσ παξαβηάζεσο ησλ
ζπκβαηηθψλ ππνρξεψζεσλ εθ κέξνπο ηνπ νθεηιέηε. Η αμίσζε ηνπ δαλεηζηή, ηφηε, αιιάδεη
πεξηερφκελν θαη θαηεπζχλεηαη εθεμήο νιηθά ή κεξηθά ζηελ παξνρή απνδεκίσζεο, είηε αληί ηεο
αξρηθήο παξνρήο είηε παξάιιεια κε απηή.
2. Γηαθνξέο: α) Έθηαζε ηεο επζχλεο -> ΢ηελ αδηθνπξαμία κπνξεί λα απνθαηαζηαζεί θαη ε εζηθή
βιάβε (ΑΚ 932), ελψ απηφ δελ πξνβιέπεηαη ζηελ αζέηεζε πξνυθηζηάκελεο ελνρήο. / β)
Απαηηνχκελνο βαζκφο ππαηηηφηεηαο -> Ο αδηθνπξαγήζαο επζχλεηαη πάληα, αθφκε θαη γηα ειαθξά
αθεξεκέλε ακέιεηα (ΑΚ 914, 330), ελψ ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο δηθαηνπξαθηηθήο επζχλεο, ν
νθεηιέηεο επζχλεηαη κφλν γηα δφιν ή βαξηά ακέιεηα (ΑΚ 499 §1, 811) ή κφλν γηα ειαθξά
ζπγθεθξηκέλε ακέιεηα (ΑΚ 746, 823 εδ. α’, 832). / γ) Βάξνο απφδεημεο -> ΢ηελ αδηθνπξαμία, ν
δεκησζείο θέξεη ην βάξνο ηεο απφδεημεο ησλ πεξηζηαηηθψλ πνπ ζηνηρεηνζεηνχλ ην πηαίζκα ηνπ
δεκηψζαληνο, ελψ ζηελ αζέηεζε ελνρηθήο ππνρξέσζεο βαξχλεηαη ν δεκηψζαο κε ηελ απφδεημε φηη δελ
ππάξρεη πηαίζκα ηνπ (ΑΚ 336, 342, 362). / δ) Παξαγξαθή -> Η αμίσζε γηα απνδεκίσζε ππφθεηηαη,
αλ πεγάδεη απφ αδηθνπξαμία, ζε 5εηή παξαγξαθή (ΑΚ 937)· δηαθνξεηηθά, ππφθεηηαη άιινηε ζηε
ζπλήζε 20εηή παξαγξαθή (ΑΚ 249) θαη άιινηε ζε βξαρεία (π.ρ. ΑΚ 602, 693, 820). / ε) Δπζχλε γηα
ηξίηα πξφζσπα -> Δλψ δελ απαηηείηαη γηα ηελ έλλνηα ηνπ βνεζνχ εθπιεξψζεσο (ΑΚ 334) ζρέζε
εμάξηεζεο ηνπ βνεζνχ απφ ηνλ νθεηιέηε, ζεσξείηαη αλαγθαία γηα ηελ έλλνηα ηνπ πξνζηεζέληνο (ΑΚ
922) ε ζρέζε εμαξηήζεσο κεηαμχ πξνζηήζαληνο θαη πξνζηεζέληνο.
3. ΢πξξνή: Πνιιέο θνξέο ην ίδην πξαγκαηηθφ γεγνλφο πιεξνί ηηο πξνυπνζέζεηο ηφζν ηεο
αδηθνπξαμίαο φζν θαη ηεο αζέηεζεο ζπκβαηηθήο ππνρξέσζεο, νπφηε θαη ππάξρεη ζπλδξνκή
δηθαηνπξαθηηθήο θαη αδηθνπξαθηηθήο επζχλεο. Καη απηφ δηφηη ε ππαίηηα δεκηνγφλνο πξάμε ή
παξάιεηςε, κε ηελ νπνία παξαβηάδεηαη ε ζχκβαζε, αθφκε θη αλ έιεηπε ε πξνυπάξρνπζα ελνρηθή
ζρέζε κεηαμχ ησλ κεξψλ, ζα ήηαλ παξάλνκε σο αληίζεηε ζηελ επηβαιιφκελε ππνρξέσζε αζθάιεηα
θαη πξνζηαζίαο ησλ άιισλ. ΢χκθσλα κε ηελ θξαηνχζα άπνςε, ζε πεξίπησζε ζπλδξνκήο
αδηθνπξαθηηθήο θαη δηθαηνπξαθηηθήο επζχλεο εκθαλίδεηαη ην θαηλφκελν ηεο ‘ειεχζεξεο ζπξξνήο
αμηψζεσλ’, κε ηελ έλλνηα φηη νη δχν αμηψζεηο είλαη απηνηειείο θαη αλεμάξηεηεο κεηαμχ ηνπο θαη
θαζεκία ππφθεηηαη ζηε δηθή ηεο ξχζκηζε. Ο δεκησζείο δηθαηνχηαη λα αζθήζεη θαη’ επηινγή
νπνηαδήπνηε επηζπκεί, ζα ηθαλνπνηεζεί -φκσο- κφλν κία θνξά.
§60. Πξνυπνζέζεηο ηεο αδηθνπξαθηηθήο επζχλεο
Η. Αλζξψπηλε ζπκπεξηθνξά: Πξφθεηηαη γηα ηελ εμσηεξηθή (θνηλσληθή) ζπκπεξηθνξά ηνπ αλζξψπνπ
θαη ηελ εθνχζηα ζπκπεξηθνξά, δει. απηή πνπ κπνξεί λα ειεγρζεί απφ ηε βνχιεζε. Άξα, απνθιείνληαη
-> α) νη θαηαζηάζεηο ηνπ εζσηεξηθνχ θφζκνπ / β) πξάμεηο ηνπ αλζξψπνπ πνπ νθείινληαη ζε
άζθεζε επάλσ ηνπ αθαηακάρεηεο ζσκαηηθήο βίαο / γ) νη πξάμεηο ελφζσ ιείπεη ν έιεγρνο ηεο
ζπλείδεζεο (π.ρ. ζπαζκσδηθή θίλεζε ζε θαηάζηαζε χπλνπ ή ιηπνζπκίαο) / δ) νη άινγεο ελέξγεηεο
ησλ δψσλ (βι. Καη ΑΚ 924). Η αλζξψπηλε ζπκπεξηθνξά κπνξεί λα ζπλίζηαηαη ζε ζεηηθή ελέξγεηα ή
παξάιεηςε, εθφζνλ ν παξαιείςαο είρε ζρεηηθή ππνρξέσζε, ηελ νπνία αζέηεζε παξαλφκσο.

ΗΗ. Παξάλνκε ζπκπεξηθνξά
1. Έλλνηα ηνπ παξαλφκνπ: Παξάλνκε ζπκπεξηθνξά είλαη απηή πνπ αληίθεηηαη ζε απαγνξεπηηθφ ή
επηηαθηηθφ θαλφλα δηθαίνπ· σο θχξσζε επηβάιιεηαη ε ππνρξέσζε πξνο απνδεκίσζε (εθφζνλ
ζπληξέρνπλ θαη νη άιιεο πξνυπνζέζεηο ηεο), θαηά ηελ ΑΚ 914.
2. Πεξηνξηζκφο θαη δηεχξπλζε ηεο έλλνηαο ηνπ παξαλφκνπ: • ΠΔΡΗΟΡΗ΢ΜΟ΢ => Γηα ηελ χπαξμε
παξαλνκίαο απαηηείηαη ε παξάβαζε θάπνηαο δηάηαμεο πνπ ζεκειηψλεη δηθαίσκα ή πξνζηαηεχεη
ζπγθεθξηκέλν ζπκθέξνλ ηνπ δεκησζέληνο. Έηζη ην παξάλνκν εκθαλίδεηαη ππφ δχν κνξθέο: α) Ωο
πξνζβνιή δηάηαμεο λφκνπ πνπ απνλέκεη δηθαίσκα -> Η πξνζβνιή απφιπηνπ δηθαηψκαηνο (π.ρ.
πξνζσπηθφηεηαο, εκπξάγκαηα, νηθνγελεηαθά, θιεξνλνκηθά) είλαη θαζαπηή παξάλνκε, γηαηί ελέρεη
ελαληίσζε ηνπ πξνζβνιέα πξνο ηελ απνθιεηζηηθή εμνπζία πνπ παξέρεη απηφ ζην δηθαηνχρν. ΢ε
πεξίπησζε, πάιη, πξνζβνιήο ζρεηηθνχ δηθαηψκαηνο (ελνρηθφ ή αμίσζε): ε πξνζβνιή εθ κέξνπο ηνπ
νθεηιέηε είλαη παξάλνκε, αιιά νη ζπλέπεηέο ηεο ξπζκίδνληαη απφ ηηο ΑΚ 355 επ.· αληίζεηα, αλ ε
πξνζβνιή πξνέξρεηαη απφ ηξίην, δελ εθαξκφδεηαη ε ΑΚ 914, εθηφο αλ ζπληξέρνπλ νη πξνυπνζέζεηο
ηεο ΑΚ 919 ή φηαλ απηφο πξνζβάιιεη ην δηθαίσκα ηνπ δηθαηνχρνπ, επεκβαίλνληαο ζην ζχλδεζκν
απηνχ κε ην θνξέα ηνπ θαη ζίγνληαο ηελ έληαμή ηνπ ζηελ πεξηνπζία ηνπ δηθαηνχρνπ. / β) Ωο
πξνζβνιή δηάηαμεο πνπ πξνζηαηεχεη έλλνκν ζπκθέξνλ (=πξνζηαηεπηηθφο λφκνο). ΙΙ •
ΓΗΔΤΡΤΝ΢Ζ => Γελ απαηηείηαη παξάβαζε ζπγθεθξηκέλνπ θαλφλα δηθαίνπ, αιιά αξθεί ε αληίζεζε
ηεο πξάμεο ζην γεληθφ πλεχκα ηνπ δηθαίνπ ή ηηο επηηαγέο ηεο έλλνκεο ηάμεο. Ιδηαίηεξα πξέπεη λα
ηνληζηεί ε άπνςε πνπ ζεκειηψλεη ηε δηεχξπλζε ηεο έλλνηαο ηνπ παξαλφκνπ ζηελ θαζηέξσζε απφ ηελ
έλλνκε ηάμε γεληθψλ ππνρξεψζεσλ πξφλνηαο, αζθάιεηαο θαη πξνζηαζίαο ησλ άιισλ θαη ησλ αγαζψλ
ηνπο (ζην πιαίζην πνπ νξίδνπλ νη αξρέο ηεο θαιήο πίζηεο θαη ησλ ρξεζηψλ εζψλ, πνπ απαγνξεχνπλ
ηελ θαηαρξεζηηθή άζθεζε ησλ δηθαησκάησλ θαη ηεο ειεπζεξίαο ηεο δξάζεο- ΑΚ 281, 288).
3. Σν παξάλνκν θξίλεηαη απφ ην απνηέιεζκα ηεο πξάμεο: Δξεπλάηαη, δει., αλ πξνθιήζεθε

παξάλνκε δεκία, κε ηελ έλλνηα φηη πξνζβιήζεθε δηθαίσκα ή έλλνκν ζπκθέξνλ ηνπ δεκησζέληνο.
4. Παξάλνκε παξάιεηςε: Πξνθεηκέλνπ κηα παξάιεηςε λα ραξαθηεξηζηεί παξάλνκε, πξέπεη λα

ππήξρε λνκηθή ππνρξέσζε ελέξγεηαο απφ κέξνπο ηνπ παξαιείςαληνο. ΢πγθεθξηκέλα =>
• Ζ παξάιεηςε ελέξγεηαο επηβαιιφκελεο απφ δηθαηνπξαμία -> ΢ην πιαίζην κηαο δηθαηνπξαμίαο είλαη
δπλαηφ είηε λα έρεη αλαιεθζεί θχξηα ππνρξέσζε ή λα πξνθχπηεη παξεπφκελε ππνρξέσζε ελέξγεηαο.
• Ζ παξάιεηςε ελέξγεηαο επηβαιιφκελεο απφ ην λφκν -> Ο λφκνο κπνξεί λα επηβάιιεη είηε κηα
γεληθή ππνρξέσζε πξφλνηαο είηε εηδηθέο ππνρξεψζεηο ελέξγεηαο νξηζκέλεο πξάμεο (π.ρ. ΑΚ 1510).
• Ζ παξάιεηςε ελέξγεηαο επηβαιιφκελεο απφ ηελ θαιή πίζηε -> π.ρ. ππνρξέσζε ιήςεο
πξνζηαηεπηηθψλ κέηξσλ, ε παξάιεηςε ησλ νπνίσλ είλαη παξάλνκε θαη –αλ πξνθιεζεί πξάγκαηη
δεκία- νθείιεηαη απνδεκίσζε.
5. Απνθιεηζκφο ηνπ παξαλφκνπ: • Με απηνδηθία (ΑΚ 282) + ε άκπλα (ΑΚ 284, 985 §1) θαη ε
θαηάζηαζε αλάγθεο (ΑΚ 285). / • Λφγσ ζπλαίλεζεο ηνπ παζφληνο -> κπνξεί λα δνζεί είηε
απηνηειψο είηε ζην πιαίζην νξηζκέλεο ζρέζεο. Πξφθεηηαη γηα νηνλεί δηθαηνπξαμία, κπνξεί λα είλαη
άθπξε θαηά ΑΚ 174, 178-179 θαη αλ δελ αίξεη ην παξάλνκν, ππνινγίδεηαη σο ζπληξέρνλ πηαίζκα
(ΑΚ 300). / • Ζ ζχγθξνπζε θαζεθφλησλ -> Σν παξάλνκν αίξεηαη, φηαλ κε ηελ πξάμε εθπιεξψλεηαη
θαζήθνλ κεγαιχηεξεο ή ηνπιάρηζηνλ ίζεο αμίαο κε ην κε εθπιεξσζέλ. / • Ζ επηηξεπφκελε δηνίθεζε
αιινηξίσλ -> Όηαλ θάπνηνο επεκβαίλεη ζηελ έλλνκε ζθαίξα άιινπ πξνζψπνπ θαηά ηξφπν παξάλνκν,
δελ ζεσξείηαη φηη ε πξάμε ηνπ ζπληζηά παξαλνκία, αλ ελεξγεί κε βάζε ην ζπκθέξνλ θαη ηελ
πξαγκαηηθή ή εηθαδφκελε ζέιεζε ηνπ άιινπ πξνζψπνπ.

IV. Τπαηηηφηεηα: Γηα ηε ζεκειίσζε αδηθνπξαθηηθήο επζχλεο, απαηηείηαη πεξαηηέξσ -σο απηνηειήο
πξνυπφζεζε- λα κπνξεί ε ζπκπεξηθνξά λα απνδνζεί ζε ππαηηηφηεηα ηνπ δξάζηε, δει. ζε κηα
ηδηαίηεξε ςπρηθή ζηάζε πνπ ζεσξείηαη επηιήςηκε θαη απνδνθηκάδεηαη απφ ην δίθαην. Δδψ πξέπεη λα
ζεκεησζνχλ ηα εμήο -> • Ζ πξνυπφζεζε ηεο ππαηηηφηεηαο πιεξνχηαη, αλ ζην πξφζσπν ηνπ
δεκηψζαληνο ππάξρεη νπνηαδήπνηε κνξθή δφινπ ή ακέιεηαο (ε ειαθξά ακέιεηα θξίλεηαη κε βάζε ην
κέζν ζπλεηφ άλζξσπν, ελψ ε ειαθξά ζπγθεθξηκέλε ακέιεηα βάζεη ησλ αηνκηθψλ ηθαλνηήησλ ηνπ
δξάζηε). / • Σπρφλ απαιιαθηηθή ξήηξα ζην πιαίζην πξνυθηζηάκελεο ελνρήο, πνπ πεξηνξίδεη ηελ
επζχλε ηνπ νθεηιέηε κφλν απφ δφιν θαη βαξηά ακέιεηα, ζεσξείηαη φηη θαηαιακβάλεη θαη ηελ
αδηθνπξαθηηθή επζχλε. / • Δθαξκφδεηαη αλαινγηθά θαη ε ΑΚ 300. / • Ζ ππαηηηφηεηα πξνυπνζέηεη
ηθαλφηεηα πξνο θαηαινγηζκφ.
V. Ηθαλφηεηα πξνο θαηαινγηζκφ
1. Έιιεηςε ηθαλφηεηαο πξνο θαηαινγηζκφ: Γηα λα ππάξρεη αδηθνπξαθηηθή επζχλε, πξέπεη λα

ππάξρεη απαξαίηεηα θαη ηθαλφηεηα πξνο θαηαινγηζκφ (=ε θαηάιιειε πλεπκαηηθή αλάπηπμε θαη
ςπρηθή πγεία, ψζηε λα δηαθξίλεη ην δίθαην απφ ην άδηθν), δει. λα κπνξεί ε παξάλνκε ζπκπεξηθνξά λα
θαηαινγηζηεί πξνζσπηθά ζην δξάζηε. Ιθαλφηεηα πξνο θαηαινγηζκφ έρνπλ θαη’ αξρήλ φινη νη
άλζξσπνη, αιιά ππάξρνπλ θαη εηδηθέο πεξηπηψζεηο ζην λφκν, ζηηο νπνίεο απηή απνθιείεηαη ή
ζεσξείηαη κεησκέλε.
2. Δπζχλε αθαηαινγίζηνπ: ΑΚ 918. Η δηάηαμε απηή εληάζζεηαη ζε εθείλεο πνπ πξνβιέπνπλ ηε

δπλαηφηεηα εχινγεο (κεησκέλεο) απνδεκίσζεο γηα ιφγνπο επηείθεηαο πξνο ηνλ δεκησζέληα. Γηα ηελ
εθαξκνγή ηεο πξέπεη λα ππάξρεη δεκία σο απνηέιεζκα παξάλνκεο πξάμεο ηνπ αθαηαιφγηζηνπ, ε
νπνία ζα ήηαλ θαη ππαίηηα αλ δελ έιεηπε ε ηθαλφηεηα πξνο θαηαινγηζκφ. Σέινο, αλ απνθιεηζηεί ε
ζπλππαηηηφηεηα ηνπ δεκησζέληνο ιφγσ έιιεηςεο ηθαλφηεηαο πξνο θαηαινγηζκφ ή ππαηηηφηεηαο, ηφηε
πξέπεη πεξαηηέξσ λα εξεπλεζεί κήπσο ε κείσζε ηεο αμίσζήο ηνπ γηα απνδεκίσζε επηβάιιεηαη θαηά
ηελ ΑΚ 918 ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ ΑΚ 300.
VΗ. Βάξνο επίθιεζεο θαη απφδεημεο: Aθνξά ηνλ δεκησζέληα, ν νπνίνο πξέπεη λα απνδείμεη φια ηα
πξαγκαηηθά πεξηζηαηηθά, απφ ηα νπνία πξνθχπηνπλ α) ν αηηηψδεο ζχλδεζκνο κεηαμχ ηεο δεκίαο θαη
ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπ δεκηψζαληνο θαη β) ε ππαηηηφηεηα ηνπ ηειεπηαίνπ. Βέβαηα, εθαξκφδεηαη θαη
ε ζεσξία ησλ ζθαηξψλ επηξξνήο -> θαζέλα απφ ηα κέξε πξέπεη λα απνδείμεη ηα πξαγκαηηθά
πεξηζηαηηθά πνπ είλαη πξνζηηά ζε απηφ, δει. βξίζθνληαη ζηε ζθαίξα επηξξνήο ή ζηνλ θχθιν επζχλεο
ηνπ.
§61. Πεξηερφκελν ηεο αδηθνπξαθηηθήο επζχλεο
Η. Απνδεκίσζε: Η έθηαζε ηεο απνδεκίσζεο πξνζδηνξίδεηαη απφ ηελ έθηαζε ηεο δεκίαο. Γηθαηνχρνο
ηεο είλαη απηφο πνπ πξνζβιήζεθε απφ ηελ αδηθνπξαμία άκεζα ζηα δηθαηψκαηα ή ζηα έλλνκα
ζπκθέξνληά ηνπ· αληίζεηα, αληαλαθιαζηηθέο ζπλέπεηεο ζηελ πεξηνπζία ηξίηνπ, δελ θαζηζηνχλ απηφλ
δηθαηνχρν απνδεκίσζεο, κε εμαίξεζε ηηο ΑΚ 928-929. ΢εκεησηένλ φηη άκεζα δεκησζείο είλαη θαη
εθείλνο, ν νπνίνο κνινλφηη δελ είλαη ην ‘θχξην ζχκα’, ππέζηε άκεζε βιάβε ζηελ πγεία ηνπ ιφγσ ηνπ
απνηειέζκαηνο ηεο αδηθνπξαμίαο (π.ρ. ν παηέξαο πνπ έπαζε λεπξηθφ θινληζκφ απφ ηε ζαλάησζε ηνπ
γηνπ ηνπ). Τπφρξενο γηα θαηαβνιή απνδεκίσζεο είλαη ν δεκηψζαο ή -θαη’ εμαίξεζε- θάπνην ηξίην
πξφζσπν (ΑΚ 922-924).
ΗΗ. Αμίσζε γηα παξάιεηςε θαη άξζε ηεο πξνζβνιήο: Όηαλ πξνζβάιιεηαη έλα δηθαίσκα ή ππάξρεη
θίλδπλνο πξνζβνιήο ηνπ ζην κέιινλ, ν δηθαηνχρνο δηθαηνχηαη (αλεμάξηεηα απφ ηελ επέιεπζε δεκίαο
θαη ηελ χπαξμε ππαηηηφηεηαο) λα αμηψζεη ηελ παξάιεηςε ή ηελ άξζε ηεο πξνζβνιήο.

• Ζ αμίσζε γηα παξάιεηςε ηεο πξνζβνιήο -> Παξέρεηαη πξνιεπηηθή πξνζηαζία θαηά νπνηαζδήπνηε
παξάλνκεο πξνζβνιήο δηθαηψκαηνο ή έλλνκνπ ζπκθέξνληνο, εθφζνλ πξάγκαηη ππάξρεη νξαηφο
θίλδπλνο λα επέιζεη. Πηαίζκα ηνπ επηθείκελνπ πξνζβνιέα δελ απαηηείηαη.
• Ζ αμίσζε γηα άξζε ηεο πξνζβνιήο -> Παξέρεηαη θαηαζηαιηηθή πξνζηαζία απφ νπνηαδήπνηε
πξνζβνιή δηθαηψκαηνο ή έλλνκνπ ζπκθέξνληνο. Γελ απαηηείηαη πηαίζκα ή επέιεπζε δεκίαο.
ΗΗΗ. Απνθαηάζηαζε ηεο εζηθήο βιάβεο: α) Έλλνηα εζηθήο βιάβεο -> Δίλαη ε κε απνηηκεηή ζε
ρξήκα δεκία πνπ πθίζηαηαη ην πξφζσπν απφ ηελ πξνζβνιή ησλ έλλνκσλ αγαζψλ ηνπ, είηε
πεξηνπζηαθψλ είηε κε πεξηνπζηαθψλ. Μνξθή εζηθήο βιάβεο απνηειεί ε ςπρηθή νδχλε (=ςπρηθφο
πφλνο πνπ αηζζάλεηαη ην πξφζσπν, φηαλ πξνζβιεζεί έλα αγαζφ δηθφ ηνπ ή ηξίηνπ αηφκνπ, κε ην
νπνίν ζπλδέεηαη ζηελά). Αλ κελ πξνζβιεζεί αγαζφ ηνπ ίδηνπ ηνπ παζφληνο, ε ςπρηθή νδχλε
ζπλππνινγίδεηαη θαηά ηελ ηθαλνπνίεζε ηεο εζηθήο βιάβεο· αλ, φκσο, ε ςπρηθή νδχλε πξνθιήζεθε ζε
ηξίην, ζα ηθαλνπνηεζεί κφλν αλ ζπληξέρνπλ νη πξνυπνζέζεηο ηεο ΑΚ 932 εδ. γ’. / β) Γηθαζηηθή
επηδίθαζε ρξεκαηηθήο ηθαλνπνίεζεο (ΑΚ 932 εδ. α’) -> Η ρξεκαηηθή ηθαλνπνίεζε ιφγσ εζηθήο
βιάβεο είλαη αλεμάξηεηε απφ ηελ απνδεκίσζε γηα ηελ πεξηνπζηαθή δεκία, κε ηελ έλλνηα φηη ν παζψλ
κπνξεί λα απαηηήζεη είηε ηε κία είηε ηελ άιιε είηε θαη ηηο δχν ζσξεπηηθά.
1. Οη πξνυπνζέζεηο επηδίθαζεο: • H ηέιεζε αδηθνπξαμίαο (ΑΚ 932 εδ. α’) -> Ωο αδηθνπξαμία εδψ
δε λνείηαη κφλν ε ξχζκηζε ηεο ΑΚ 914, αιιά θαη ε απιψο παξάλνκε πξάμε, εθφζνλ δεκηνπξγείηαη
θαηά ην λφκν ππνρξέσζε απνδεκίσζεο. / • Ζ πξφθιεζε εζηθήο βιάβεο ή ςπρηθήο νδχλεο -> Η
απαξίζκεζε ηεο ΑΚ 932 εδ. β’ είλαη ελδεηθηηθή. + ΑΚ 932 εδ. γ’ -> Γπλαηή είλαη θαη ε αλαγλψξηζε
ηνπ δηθαηψκαηνο ρξεκαηηθήο ηθαλνπνίεζεο θαη ζε πξφζσπα ρσξίο ηθαλφηεηα γηα θαηαινγηζκφ, λήπηα
ή αθφκα θαη ζηνλ θπνθνξνχκελν.
2. Γηθαηνχρνο ηεο απαίηεζεο: Δίλαη απηφο πνπ ππέζηε άκεζα (θαη φρη έκκεζα) ηελ εζηθή βιάβε απφ
ηελ αδηθνπξαμία. Πξφθεηηαη γηα πξνζσπνπαγή αμίσζε πνπ δελ εθρσξείηαη νχηε θιεξνλνκείηαη, εθηφο
αλ αλαγλσξίζηεθε κε ζχκβαζε ή επηδφζεθε γη’ απηήλ αγσγή (ΑΚ 933). Γηθαηνχρνη κπνξεί λα είλαη
θαη λνκηθά πξφζσπα, ηδησηηθνχ ή δεκνζίνπ δηθαίνπ. + ΑΚ 932 εδ. γ’. Τπφρξενο γηα πιεξσκή ηεο
ρξεκαηηθήο ηθαλνπνίεζεο ιφγσ εζηθήο βιάβεο είλαη ν ππεχζπλνο γηα ηελ αδηθνπξαμία.
3. Έθηαζε ρξεκαηηθήο ηθαλνπνίεζεο: α) Δχινγε ρξεκαηηθή ηθαλνπνίεζε (ΑΚ 932 εδ. α’) ->
Δηδηθφηεξα, σο θξηηήξηα πξνζδηνξηζκνχ ηεο ρξεζηκεχνπλ ην είδνο ηεο πξνζβνιήο, ε έθηαζε ηεο
βιάβεο, νη ζπλζήθεο ηέιεζεο ηεο αδηθνπξαμίαο, ε βαξχηεηα ηνπ πηαίζκαηνο, ε πεξηνπζηαθή θαη
θνηλσληθή θαηάζηαζε ησλ κεξψλ θαη θπξίσο ηνπ παζφληνο, ε ηπρφλ επηβιεζείζα πνηλή ζηνλ
ππεχζπλν ηεο αδηθνπξαμίαο θ.ά. / β) Ννκνζεηηθφο θαζνξηζκφο ειάρηζηνπ πνζνχ ηεο ρξεκαηηθήο
ηθαλνπνίεζεο -> Αθνξά ζηηο πεξηπηψζεηο δεκνζηεπκάησλ εληχπσλ ή εθπνκπέο ξαδηνθσληθψλ θαη
ηειενπηηθψλ ζηαζκψλ, πνπ ζίγνπλ ηελ ηηκή ή ηελ ππφιεςε ηνπ παζφληνο, θαζψο θαη ηεο πξνζηαζίαο
ηνπ αηφκνπ απφ ηελ επεμεξγαζία δεδνκέλσλ πξνζσπηθνχ ραξαθηήξα.
§62. Θέκαηα ηεο αδηθνπξαθηηθήο επζχλεο
Η. Αλήζηθε βιάβε (ΑΚ 919)
1. Πξνυπνζέζεηο εθαξκνγήο: • Αλζξψπηλε ζπκπεξηθνξά. / • Εεκία. / • Αηηηψδεο ζπλάθεηα κεηαμχ

ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπ δξάζηε θαη ηεο δεκίαο ηνπ ζχκαηνο. / • Αληίζεζε ζηα ρξεζηά ήζε ->
Κξίζηκε είλαη ε θνηλσληθή εζηθή, πνπ δηακνξθψλεηαη κέζα ζ’ έλαλ επξχηεξν θχθιν πξνζψπσλ, θαη
φρη ε αηνκηθή εζηθή ή νη αηνκηθέο αληηιήςεηο ηνπ δξάζηε πεξί εζηθήο. Η πξνυπφζεζε ηεο αληίζεζεο
ζηα ρξεζηά ήζε είλαη αληηθεηκεληθή, δει. πιεξνχηαη αλεμάξηεηα απφ ην αλ ν δξάζηεο είρε ζπλείδεζε
ή γλψζε ηεο αλεζηθφηεηαο· αξθεί ην φηη γλψξηδε πξαγκαηηθά πεξηζηαηηθά, πνπ ζπγθξνηνχλ ηελ
αληηθεηκεληθή ππφζηαζε ηεο αλήζηθεο πξάμεο. Οη θαλφλεο ησλ ρξεζηψλ εζψλ, ζηνπο νπνίνπο

παξαπέκπεη ε ΑΚ 919, ιακβάλνληαη απηεπάγγειηα ππφςε απφ ην δηθαζηήξην θαη δελ απνηεινχλ
αληηθείκελν απφδεημεο. / • Πξφζεζε (δφινο) -> Ο δεηψζαο πξέπεη λα ήμεξε φηη κε ηε ζπκπεξηθνξά
ηνπ ζα δεκησλφηαλ θάπνηνο άιινο θαη λα ήζειε ηελ πξφθιεζε ηεο δεκίαο· αξθεί θαη ελδερφκελνο
δφινο θαη δελ απαηηείηαη γλψζε ή πξφβιεςε ηεο αθξηβνχο έθηαζεο ηεο δεκίαο ή ηνπ ηξφπνπ
επέιεπζήο ηνπ (πξέπεη, φκσο, λα δηέβιεςε ηνπιάρηζηνλ ην είδνο ηεο).
2. Ζ επζχλε γηα απνδεκίσζε: Γηα ηελ έθηαζε θαη ην πεξηερφκελν ηεο ππνρξέσζεο γηα απνδεκίσζε
ηζρχνπλ νη ΑΚ 297-300. ΢εκεησηένλ φηη ε δεκία, ηεο νπνίαο ε αλφξζσζε επηδηψθεηαη κε ηελ ΑΚ 919,
ζα πξνθιήζεθε απφ πξνζβνιή ηεο πεξηνπζίαο θαζαπηήλ· δεκίεο απφ πξνζβνιέο άιισλ αγαζψλ (π.ρ.
ηεο θπξηφηεηαο, ηεο ηηκήο θ.ά.) ζα θαιχπηνληαη απφ άιιεο δηαηάμεηο (ΑΚ 914, 920 θ.ά.).
3. Πεξηπηψζεηο εθαξκνγήο ηεο ΑΚ 919: • Αζέηεζε ζπκβαηηθήο ππνρξέσζεο -> Πξφθεηηαη γηα ηε
δφιηα παξαθίλεζε απφ ηξίηνλ ηνπ νθεηιέηε λα αζεηήζεη ηηο ζπκβαηηθέο ηνπ ππνρξεψζεηο, θαζψο θαη
γηα ηε ζπκπαηγλία κε ηξίηνπο ψζηε λα καηαησζεί ε ηθαλνπνίεζε ηνπ δαλεηζηή. / • Γφιηα παξνρή
εζθαικέλσλ πιεξνθνξηψλ -> Αλάινγε πεξίπησζε απνηειεί θαη ε απνζηψπεζε νπζησδψλ
πιεξνθνξηψλ ή ηεο παξάιεηςεο ελεκέξσζεο γηα επηθείκελν θίλδπλν, εθφζνλ ν απνζησπήζαο ή
παξαιείςαο είρε ηελ ππνρξέσζε λα παξάζρεη πιεξνθνξίεο ή λα ελεκεξψζεη ηνλ δεκησζέληα. / •
Παξάβαζε ηεο αξρήο ηεο αλαινγηθφηεηαο -> Ωο αξρή ηεο αλαινγηθφηεηαο λνείηαη ν θαλφλαο φηη ηα
κέζα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη απφ ην δαλεηζηή γηα ηελ επηδίσμε ησλ αμηψζεψλ ηνπ πξέπεη λα είλαη
πξφζθνξα θαη αλάινγα κε ην επηδησθφκελν απνηέιεζκα. / • Δθκεηάιιεπζε κνλνπσιηαθήο ζέζεο κε
ζθνπφ ηελ θαηαδπλάζηεπζε ή βιάβε ησλ πξνζψπσλ πνπ εμαξηψληαη απφ ηνλ θαηέρνληα ηε
κνλνπσιηαθή ζέζε. / • Γφιηα θηήζε δεδηθαζκέλνπ.
4. Αζέκηηνο αληαγσληζκφο: Με λφκν απαγνξεχεηαη θάζε πξάμε πνπ αληίθεηηαη ζηα ρξεζηά ήζε θαη
γίλεηαη πξνο ην ζθνπφ αληαγσληζκνχ θαηά ηηο εκπνξηθέο, βηνκεραληθέο ή γεσξγηθέο ζπλαιιαγέο· ν
παξαβάηεο ππνρξενχηαη λα απνθαηαζηήζεη ηε δεκία πνπ πξνθάιεζε. Πξνυπνζέζεηο ηεο αδηθνπξαμίαο
απηήο είλαη -> • πξάμε αζέκηηνπ αληαγσληζκνχ / • ππαηηηφηεηα (δφινο ή ακέιεηα), ρσξίο λα
απαηηείηαη θαη γλψζε ηνπ αζέκηηνπ ραξαθηήξα ηεο πξάμεο αληαγσληζκνχ / • δεκία (=ζεηηθή ή
δηαθπγφλ θέξδνο ή λα ζπλίζηαηαη ζηε κείσζε ηνπ θχθινπ εξγαζηψλ ηνπ δεκησζέληνο) / • αηηηψδεο
ζπλάθεηα κεηαμχ ηεο πξάμεο αζέκηηνπ αληαγσληζκνχ θαη ηεο πξνθιεζείζαο δεκίαο.
ΗΗ. Γπζθεκηζηηθέο δηαδφζεηο (ΑΚ 920): Πξνυπνζέζεηο γηα ηελ εθαξκνγή ηεο ζπγθεθξηκέλεο
δηάηαμεο είλαη => • Τπνζηήξημε ή δηάδνζε αλαιεζψλ εηδήζεσλ -> Τπνζηήξημε είλαη ν ηζρπξηζκφο
εηδήζεσλ κπξνζηά ζε ηξίηνπο κε επηρεηξήκαηα ππέξ ηεο αιήζεηάο ηνπο, ελψ δηάδνζε είλαη ε απιή
αλαθνίλσζή ηνπο. Ωο εηδήζεηο λννχληαη νη πιεξνθνξίεο πνπ αλαθέξνληαη ζε ιίγν ή πνιχ
ζπγθεθξηκέλα γεγνλφηα ηνπ παξειζφληνο ή ηνπ παξφληνο θαη είλαη δεθηηθέο απφδεημεο· πξέπεη λα
ζρεηίδνληαη κε ηελ νηθνλνκηθή πίζηε ή ην επάγγεικα ηνπ ζηγνκέλνπ, ν νπνίνο κπνξεί λα είλαη θπζηθφ
ή λνκηθφ πξφζσπν. / • Κίλδπλνο γηα ηελ πίζηε, ην επάγγεικα ή ην κέιινλ ηνπ πξνζψπνπ -> Ωο
πίζηε λνείηαη ε θαιή γλψκε θαη ππφιεςε πνπ έρνπλ νη ηξίηνη γηα ηελ νηθνλνκηθή θαη επαγγεικαηηθή
θαηάζηαζε ελφο πξνζψπνπ· σο επάγγεικα ε ζπζηεκαηηθή επηδίσμε βηνπνξηζκνχ· σο κέιινλ ηνπ
πξνζψπνπ ζεσξείηαη ε -κε ηε ζπλήζε πνξεία ησλ πξαγκάησλ θαη κε ηελ θνηλή πείξα πξνβιεπφκελε-
θνηλσληθή, νηθνλνκηθή θαη επαγγεικαηηθή ηνπ αλέιημε. / • Γλψζε ή ππαίηηα άγλνηα ηνπ πξνζψπνπ
πνπ δηαδίδεη ηηο αλαιεζείο εηδήζεηο φηη απηέο είλαη ςεπδείο θαη φηη κπνξεί λα ζέζνπλ ζε θίλδπλν
ηελ πίζηε, ην επάγγεικα ή ην κέιινλ ηνπ άιινπ -> Γελ απαηηείηαη πξφζεζε ηνπ δηαδίδνληνο λα
πξνμελήζεη βιάβε ζε ζπγθεθξηκέλν πξφζσπν. / • Εεκία θαη αηηηψδεο ζπλάθεηα -> ΢εκεηψλεηαη φηη
θαη πξηλ απφ ηελ πξφθιεζε δεκίαο θαη ηε γέλεζε ηνπ δηθαηψκαηνο γηα απνδεκίσζε, ν ζηγφκελνο έρεη
ηε δπλαηφηεηα λα απαηηήζεη ηελ παξάιεηςε ή ηελ άξζε ηεο πξνζβνιήο θαη ηε κε επαλάιεςή ηεο ζην
κέιινλ.

ΗΗΗ. Δπζχλε ηνπ πξνζηήζαληνο (ΑΚ 922)
1. ΢ρέζε ησλ ΑΚ 922 θαη 334: Η ηειεπηαία ζεζπίδεη αληηθεηκεληθή, δει. αλεμάξηεηε απφ πηαίζκα,
επζχλε ηνπ νθεηιέηε πξνυθηζηάκελεο ελνρήο απέλαληη ζην δαλεηζηή ηνπ γηα πξάμεηο ηνπ πξνζψπνπ
πνπ ρξεζηκνπνηεί γηα ηελ εθπιήξσζή ηεο (=βνεζφο εθπιήξσζεο). Η θχξηα δηαθνξά κεηαμχ ησλ δχν
δηαηάμεσλ έγθεηηαη ζην φηη ε κελ ΑΚ 334 πξνυπνζέηεη χπαξμε ελνρηθήο ζρέζεο κεηαμχ
πξνζηήζαληνο (νθεηιέηε) θαη δεκησζέληνο (δαλεηζηή), ελψ ε ΑΚ 922 εθαξκφδεηαη αλεμάξηεηα απφ
νπνηαδήπνηε ζρέζε κεηαμχ πξνζηήζαληνο θαη ηξίηνπ, ν νπνίνο πθίζηαηαη ηε δεκία.
2. Πξνυπνζέζεηο ηεο επζχλεο: • ΢ρέζε πξφζηεζεο -> Πξφζηεζε είλαη ε αλάζεζε απφ θάπνηνλ
(πξνζηήζαληα) ζε ηξίην (πξνζηεζέληα) νξηζκέλεο ππεξεζίαο πνπ απνβιέπεη ζηε δηεθπεξαίσζε
ππνζέζεσλ θαη γεληθφηεξα ζηελ εμππεξέηεζε ησλ ζπκθεξφλησλ ηνπ πξψηνπ. Η αλάζεζε ηεο
ππεξεζίαο ζηνλ πξνζηεζέληα πξέπεη λα είλαη εθνχζηα, δει. λα ζηεξίδεηαη ζηε βνχιεζε ή ζηε
κεηαγελέζηεξε έγθξηζε ηνπ πξνζηήζαληνο. Αλ ε ρξήζε ελδηάκεζνπ πξνζψπνπ επηβάιιεηαη απφ ην
λφκν (π.ρ. λφκηκνο αληηπξφζσπνο), δελ ππάξρεη ζρέζε πξνζηήζεσο. Δίλαη αδηάθνξν αλ ε ζρέζε ζηελ
νπνία βαζίδεηαη ε πξφζηεζε είλαη παξάλνκε ή φρη. / • Ζ εμάξηεζε σο ζηνηρείν ηεο πξφζηεζεο ->
Πξφθεηηαη γηα ηελ εμνπζία ηνπ πξνζηήζαληνο λα παξέρεη ζρεηηθέο νδεγίεο θαη δηαηαγέο ζηνλ
πξνζηεζέληα, έζησ θαη γεληθνχ πεξηερνκέλνπ, θαηά ηελ εθηέιεζε ηεο εξγαζίαο πνπ ηνπ αλαηέζεθε·
δελ απαηηείηαη δπλαηφηεηα γηα δηαξθή επίβιεςε. Αλ δε ν πξνζηεζείο ηεζεί πξνζσξηλά θάησ απφ ηηο
δηαηαγέο θαη νδεγίεο άιινπ πξνζψπνπ, απηφο ν ηειεπηαίνο (=επθαηξηαθφο πξνζηήζαο) θέξεη ηελ
επζχλε ηεο ΑΚ 922. / • Αδηθνπξαμία ηνπ πξνζηεζέληνο -> Απαηηείηαη, δει., φρη απιψο παξάλνκε
αιιά θαη ππαίηηα ζπκπεξηθνξά ηνπ πξνζηεζέληνο. / • ΢πλάθεηα κε ηελ ππεξεζία -> Ο πξνζηήζαο δελ
επζχλεηαη γηα θάζε δεκηνγφλν πξάμε ή παξάιεηςε ηνπ πξνζηεζέληνο παξά κφλν γηα εθείλεο, ηηο
νπνίεο ν ηειεπηαίνο δηέπξαμε πξνο δηεθπεξαίσζε ησλ ππνζέζεσλ ηνπ πξψηνπ. Η ελ ιφγσ ζπλάθεηα
ππάξρεη αθφκε θη αλ ν πξνζηεζείο θάλεη θαηάρξεζε ησλ θαζεθφλησλ ηνπ θαη παξαβαίλεη ηηο δηαηαγέο
πνπ ηνπ δφζεθαλ, ελψ αίξεηαη αλ ε πξάμε ηειείηαη απιψο επ' επθαηξία ή εμ αθνξκήο ηεο ππεξεζίαο.
Γεληθφηεξα, ζηνλ πξνζηήζαληα επηηξέπνληαη φινη νη ηππηθνί θίλδπλνη πνπ ζπλδένληαη κε ηε
δξαζηεξηφηεηα, ηελ νπνία αλέζεζε ζηνλ πξνζηεζέληα (=> ηνπηθφο θαη ρξνληθφο ζχλδεζκνο).
3. ΢πλέπεηεο: Ο πξνζηήζαο επζχλεηαη πξνο απνδεκίσζε ηνπ ηξίηνπ πνπ δεκηψζεθε αηηησδψο απφ ηε
ζπκπεξηθνξά ηνπ πξνζηεζέληνο (ΑΚ 922, 914)· αλαιφγσο, επζχλεηαη θαη γηα ηελ απνθαηάζηαζε ηεο
εζηθήο βιάβεο ή ηεο ςπρηθήο νδχλεο (ΑΚ 932). ΢εκεηψλεηαη φηη κεηαμχ πξνζηήζαληνο θαη
πξνζηεζέληνο δεκηνπξγείηαη ελνρή εηο νιφθιεξνλ απέλαληη ζηνλ δεκησζέληα (βι. ΑΚ 926 εδ. α' πεξ.
2). Αλ ν πξνζηήζαο ηθαλνπνηήζεη ηνλ δεκησζέληα, ηφηε κπνξεί λα ζηξαθεί θαηά ηνπ πξνζηεζέληνο
θαη λα ηνπ δεηήζεη είηε απνδεκίσζε γηα παξάβαζε ζπκβαηηθήο ππνρξέσζεο (π.ρ. ΑΚ 713 ζε
ζπλδπαζκφ κε 335 επ.) είηε απνθαηάζηαζε ηεο δεκίαο αλαγσγηθά θαηά ηελ ΑΚ 927.
ΗV. Δπζχλε ηνπ επνπηεχνληνο άιινλ: ΑΚ 923. ΢πγθεθξηκέλα, αλ ν επνπηεπφκελνο πξνμέλεζε

παξάλνκα δεκία ζε ηξίηνλ, ηφηε ηεθκαίξεηαη καρεηά φηη -> • ν επνπηεχσλ παξακέιεζε ππαίηηα ηελ
ππνρξέσζε επνπηείαο / • ππάξρεη αηηηψδεο ζπλάθεηα κεηαμχ ηεο ππαίηηαο παξακέιεζεο επνπηείαο
θαη ηεο δεκίαο ηνπ ηξίηνπ => 'λφζνο αληηθεηκεληθή επζχλε', αθνχ ν ελάγσλ δεκησζείο θέξεη ην
ζρεηηθφ βάξνο απφδεημεο.
1. Πξνυπνζέζεηο: • Τπνρξέσζε επνπηείαο αλειίθνπ πξνζψπνπ ή ελειίθνπ πνπ έρεη ηεζεί ζε

δηθαζηηθή ζπκπαξάζηαζε: Δπνπηεία είλαη ε επίβιεςε, επηηήξεζε θαη πξνθχιαμε ηνπ αλειίθνπ (ΑΚ
127, 1666- ΑΚ 1510 επ., 1518, 1589 επ., 1669) θαη ηνπ ελειίθνπ πνπ έρεη ηεζεί ζε δηθαζηηθή
ζπκπαξάζηαζε, νη νπνίνη είηε ιφγσ ηνπ λεαξνχ ηεο ειηθίαο είηε ιφγσ ςπρηθήο ή δηαλνεηηθήο
δηαηάξαμεο, αζσηίαο, ηνμηθνκαλίαο ή αιθννιηζκνχ έρνπλ αλάγθε παξαθνινχζεζεο ράξηλ ηνπ εαπηνχ

ηνπο θαη ησλ άιισλ. Αλαινγηθή εθαξκνγή ηεο ΑΚ 923 §1 θαη ζε άιια πξφζσπα πνπ ηεινχλ ππφ
επηκέιεηα απνθιείεηαη· αληίζεηα, ε ΑΚ 923 §2 δελ πεξηνξίδεηαη ζηνλ αλήιηθν ή ζηνλ
ζπκπαξαζηαηνχκελν, αιιά θαηαιακβάλεη θάζε πξφζσπν πνπ ιφγσ ηεο ςπρνζσκαηηθήο ηνπ
θαηάζηαζεο έρεη αλάγθε επνπηείαο. / • Τπαίηηα παξακέιεζε ηεο επνπηείαο -> Παξακέιεζε ηεο
επνπηείαο είλαη ε παξάιεηςε ηνπ ππνρξένπ λα ιάβεη ηα αλαγθαία θαη δπλαηά κέηξα, γηα λα απνηξέςεη
ηε βιάβε ησλ ηξίησλ εθ κέξνπο ηνπ επνπηεπφκελνπ. Απφ ηε δηάηαμε ηεθκαίξεηαη φηη, αλ ν
επνπηεπφκελνο πξνμελήζεη δεκία ζε ηξίηνλ, πθίζηαηαη παξακέιεζε ηεο επνπηείαο απφ ηνλ ππφρξεν
θαη ην πηαίζκα ηνπ. / • Παξάλνκε πξφθιεζε δεκίαο απφ ηνλ επνπηεπφκελν -> Η ζπκπεξηθνξά ηνπ
επνπηεπφκελνπ πξέπεη λα πιεξνί ηηο πξνυπνζέζεηο κηαο αδηθνπξαμίαο (ΑΚ 914 επ.) θαη δελ
απαηηείηαη ππαηηηφηεηά ηνπ. / • Αηηηψδεο ζπλάθεηα -> α) κεηαμχ ηεο παξάλνκεο ζπκπεξηθνξάο ηνπ
επνπηεπφκελνπ θαη ηεο δεκίαο + β) κεηαμχ ηεο παξακέιεζεο ηεο επνπηείαο απφ ηνλ
επνπηεχνληα θαη ηεο δεκηνγφλνπ ζπκπεξηθνξάο ηνπ επνπηεπφκελνπ.
2. ΢πλέπεηεο: Ο επνπηεχσλ ππνρξενχηαη λα απνθαηαζηήζεη ηε δεκία ηνπ ηξίηνπ (ΑΚ 923, 914), ελψ
κπνξεί λα θαηαδηθαζηεί θαη ζε ρξεκαηηθή ηθαλνπνίεζε ιφγσ εζηθήο βιάβεο (ΑΚ 932)· είλαη δπλαηφ,
παξάιιεια, λα επζχλεηαη θαη ν ίδηνο ν επνπηεπφκελνο, εθφζνλ πιεξνχληαη νη πξνυπνζέζεηο ησλ ΑΚ
914 ή 918 => επζχλε εηο νιφθιεξνλ (ΑΚ 926) + ΑΚ 927.
V. Θαλάησζε πξνζψπνπ (ΑΚ 928): Η δηάηαμε εθαξκφδεηαη ζε θάζε αδηθνπξαμία πνπ επηθέξεη ηε
ζαλάησζε πξνζψπνπ, αδηάθνξν αλ ε επζχλε γη' απηή ζηεξίδεηαη ζηελ ππαηηηφηεηα ηνπ δξάζηε ή είλαη
αληηθεηκεληθή. Όηαλ πξφθεηηαη γηα ππνθεηκεληθή επζχλε, ην πηαίζκα ηνπ δξάζηε δελ είλαη αλαγθαίν
λα αλαθέξεηαη εηδηθά ζηε ζαλάησζε· αξθεί λα ππάξρεη αηηηψδεο ζπλάθεηα κεηαμχ ηεο ππαίηηαο
ζπκπεξηθνξάο θαη ηεο ζαλάησζεο. Δμάιινπ, νη αμηψζεηο ησλ δηθαηνπκέλσλ θαηά ηελ ΑΚ 928
γελληνχληαη κφλν αλ ν ζαλαησζείο ζα είρε, αλ δνχζε, ιφγσ ηνπ ηξαπκαηηζκνχ ηνπ αμίσζε θαηά ηνπ
δξάζηε· · επίζεο, νη δηθαηνχρνη ππφθεηληαη ζηελ έλζηαζε ηεο ΑΚ 300. Αλ ε ηέιεζε ηεο αδηθνπξαμίαο
θαη ν ζάλαηνο ηνπ πξνζψπνπ δε ζπκπίπηνπλ ρξνληθά (γηαηί πξψηα επήιζε ν ηξαπκαηηζκφο) -> α)
κέρξη ην ζάλαην ηζρχεη ε ΑΚ 929 [-> εθφζνλ γελλήζεθαλ νη αμηψζεηο ηεο, κεηαβηβάδνληαη κε ην
ζάλαην ηνπ πξνζψπνπ ζηνπο θιεξνλφκνπο ηνπ] / β) κεηά ην ζάλαην ηζρχνπλ νη ΑΚ 928 θαη 930.
1. Ννζήιηα θαη έμνδα θεδείαο (ΑΚ 928 εδ. α'): Ωο λνζήιηα ζεσξνχληαη νη δαπάλεο πνπ έγηλαλ θαηά
ηελ πξνζπάζεηα λα δηαζσζεί ν ηξαπκαηηζζείο θαη κεηέπεηηα απνζαλψλ· σο έμνδα θεδείαο λννχληαη νη
δαπάλεο πνπ έγηλαλ γηα ηε κεηαθνξά, ηελ ηαθή, ηελ επηθήδεηα ηειεηή θαη ηελ θαηαζθεπή ηάθνπ γηα
ην ζαλαησζέληα, αιιά φρη γηα ηελ ηέιεζε κλεκνζχλνπ ή ηε ζπληήξεζε ηνπ ηάθνπ. ΢ε πεξίπησζε πνπ
ηα λνζήιηα ή ηα έμνδα θεδείαο θαηέβαιε θάπνηνο ηξίηνο (π.ρ. ζπγγελήο) θαη φρη ν θαηά ην λφκν
ππφρξενο, ν ηξίηνο έρεη αμίσζε θαηά ηνπ ηειεπηαίνπ ζχκθσλα κε ηηο ΑΚ 736 θαη 722 γηα ηε δηνίθεζε
αιινηξίσλ.
2. Απνδεκίσζε γηα ηε ζηέξεζε δηαηξνθήο (ΑΚ 928 εδ. β'): Πξφθεηηαη γηα απηνηειή αμίσζε γηα
απνδεκίσζε ηνπ δηθαηνχρνπ δηαηξνθήο θαη φρη γηα δηαηξνθή, έζησ θη αλ θαηαβάιιεηαη ζπλήζσο κε
ηε κνξθή κεληαίαο ρξεκαηηθήο πξνζφδνπ (ΑΚ 930 §1). => α) Γηθαηνχρνη -> Δίλαη (πεξηνξηζηηθά)
εθείλνη πνπ είραλ έλαληη ηνπ ζαλαησζέληνο αμίσζε γηα δηαηξνθή απφ ην λφκν- π.ρ. ΑΚ 1389-1391,
1442 επ., 1485, 1489, 1504, 1473, 1584 θαη 36. Γηα ηε γέλεζε ηεο αμίσζεο πξέπεη λα απνδεηθλχεηαη
φηη ν δηθαηνχρνο, αλ ην επηδίσθε (έζησ θαη κε δηθαζηηθή ζπλδξνκή) ζα κπνξνχζε λα ιάβεη δηαηξνθή·
αλ θάηη ηέηνην ήηαλ αλέθηθην (π.ρ. ιφγσ αθεξεγγπφηεηαο ηνπ ππνρξένπ), αμίσζε θαηά ηελ ΑΚ 928 δε
γελλάηαη. / β) Έθηαζε απνδεκίσζεο -> Γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηεο ιακβάλνληαη ππφςε ε πηζαλή
δηάξθεηα θαη ε πηζαλή αμία ηνπ δηθαηψκαηνο δηαηξνθήο, εηδηθφηεξα ππφ ην πξίζκα ηεο νηθνλνκηθήο
θαηάζηαζεο ηνπ ζαλαησζέληνο, ησλ πηζαλψλ εμειίμεψλ ηεο, ηεο εππνξίαο ή απνξίαο ηνπ δηθαηνχρνπ
θ.ά. Αλ νη ππφρξενη πξνο δηαηξνθή είλαη πεξηζζφηεξνη, ρσξεί επηκεξηζκφο ηεο απνδεκίσζεο θαηά ηηο

ΑΚ 1488 επ. ΢εκεησηένλ φηη ν δηθαηνχρνο ηεο απνδεκίσζεο, νθείιεη λα ιάβεη φια ηα απαξαίηεηα
κέηξα γηα λα απνηξαπεί ή λα κεησζεί ε δεκία ηνπ (π.ρ. εχξεζε θαηάιιειεο εξγαζίαο)· αλ δελ ην
θάλεη, ε απνδεκίσζε πνπ ζα ιάβεη ζα είλαη κεησκέλε θαηά ηα πνζά πνπ κπνξνχλ λα εμνηθνλνκεζνχλ.
3. Απνδεκίσζε γηα ζηέξεζε ππεξεζηψλ: π.ρ. ΑΚ 1389, 1508. Γηα ηε γέλλεζε ηεο ζρεηηθήο αμίσζεο
αξθεί λα πηζαλνινγείηαη φηη ζην κέιινλ ζα δεκηνπξγείην θαηά ηε ζπλήζε πνξεία ησλ πξαγκάησλ
δηθαίσκα γηα παξνρή ππεξεζηψλ, έζησ θη αλ δελ ππάξρεη θαηά ην ρξφλν ζαλάησζεο ηνπ ππνρξένπ.
4. Σξφπνο θαηαβνιήο απνδεκίσζεο (ΑΚ 930 §1): ΢ε κεληαίεο δφζεηο (ΑΚ 841 §1) θαηαβάιιεηαη ε
απνδεκίσζε πνπ αθνξά ηε κειινληηθή δεκία απφ ην ζάλαην ηνπ ππνρξένπ ζε δηαηξνθή ή ζε παξνρή
ππεξεζηψλ· αληίζεηα, νη ινηπέο δεκίεο (λνζήιηα θαη έμνδα θεδείαο) θαζψο θαη νη παξαπάλσ δεκίεο
πνπ αθνξνχλ παξειζφληα ρξφλν ή δελ έρνπλ πεξηνδηθφ ραξαθηήξα απνθαζίζηαληαη θαηά ηελ ΑΚ 297.
+ ΑΚ 930 §2.
5. Σξίηνη ππφρξενη ζε απνδεκίσζε: α) Ζ ΑΚ 930 §3 -> ''Άιινο'' κε ηελ έλλνηα ηεο δηάηαμεο κπνξεί
λα είλαη νπνηνζδήπνηε ηξίηνο (Γεκφζην, αζθαιηζηηθνί νξγαληζκνί ή εηαηξείεο, ηδηψηεο, ζπγγελήο,
εξγνδφηεο θ.ά.). / β) ΢ρέζε επζχλεο δεκηψζαληνο θαη επζχλεο ηξίηνπ -> Ο δεκησζείο δηθαηνχηαη λα
εηζπξάμεη ζσξεπηηθά θαη ηελ απνδεκίσζε (ΑΚ 928) θαη ηελ παξνρή ηνπ ηξίηνπ. ΢χκθσλα, πάλησο,
κε ηελ νξζφηεξε άπνςε, αλ κελ ν δεκηψζαο θαηαβάιεη ηελ απνδεκίσζε πξηλ ηνλ ηξίην, ν ηειεπηαίνο
απαιιάζζεηαη· αλ δε ν ηξίηνο θαηαβάιεη ηελ παξνρή ηνπ, ν δεκηψζαο ζα επζχλεηαη έλαληη απηνχ σο
πξνο ην πνζφ ηεο παξνρήο θαη έλαληη ηνπ δεκησζέληνο σο πξνο ηε δεκία πνπ ηπρφλ έκεηλε αθάιππηε.
VI. Βιάβε ηνπ ζψκαηνο ή ηεο πγείαο: ΑΚ 929. Σν εδ. α' ηεο δηάηαμεο απηήο δελ εθηνπίδεη ηε γεληθή
ξχζκηζε ησλ ΑΚ 914 θαη 297 επ.· εθαξκφδεηαη αλεμάξηεηα απφ ην αλ ε επζχλε απηνχ πνπ πξνθάιεζε
ηε βιάβε ηνπ ζψκαηνο (=εμσηεξηθή ζσκαηηθή αθεξαηφηεηα) ή ηεο πγείαο (=πξνζβνιή ησλ
ζσκαηηθψλ, πλεπκαηηθψλ ή ςπρηθψλ ιεηηνπξγηψλ ηνπ + κεηάδνζε ή επίηαζε αζζέλεηαο) ζηεξίδεηαη
ζηελ ππαηηηφηεηά ηνπ ή είλαη αληηθεηκεληθή. Μπνξεί λα αθνξά ηφζν ηνλ θπνθνξνχκελν φζν θαη ηνλ
κήπσ ζπλεηιεκκέλν.
1. Απνδεκίσζε ηνπ ζχκαηνο: • Ννζήιηα -> Πεξηιακβάλνπλ ηηο δαπάλεο πνπ έγηλαλ αλαγθαίεο γηα ηε
ζσηεξία θαη ηελ απνθαηάζηαζε ηεο πγείαο ηνπ· κπνξεί αθφκε λα δεηεζνχλ θαη ηα έμνδα, ζηα νπνία
πξφθεηηαη λα ππνβιεζεί ζην κέιινλ γηα ηελ απνθαηάζηαζε ηεο βιάβεο ηνπ ζψκαηνο ή ηεο πγείαο,
εθφζνλ πξφθεηηαη λα ππνβιεζεί ζηα έμνδα απηά θαηά ηε ζπλήζε πνξεία ησλ πξαγκάησλ. / •
Απνθαηάζηαζε δεκίαο πνπ έρεη ήδε επέιζεη θαηά ην ρξφλν ηεο αγσγήο (π.ρ. απψιεηα θεξδψλ ιφγσ
ηεο αδπλακίαο γηα εξγαζία θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ζεξαπείαο). / • Μειινληηθέο ζηεξήζεηο -> Δδψ
ππάγεηαη ε κειινληηθή πεξηνπζηαθή δεκία πνπ πθίζηαηαη ν παζψλ, επεηδή εμαηηίαο ηνπ ηξαπκαηηζκνχ
αλαηξείηαη ή κεηψλεηαη ε ηθαλφηεηά ηνπ γηα εξγαζία θαη ηδίσο γηα άζθεζε ηνπ επαγγέικαηφο ηνπ.
Κάησ απφ νξηζκέλεο πεξηζηάζεηο (ειηθία, κφξθσζε, ζπλέπεηεο ηξαπκαηηζκνχ θ.ά.) κπνξεί λα
γελλάηαη ππνρξέσζε ηνπ παζφληνο λα αζθήζεη άιιν επάγγεικα πξνο κεηξηαζκφ ηεο δεκίαο ηνπ· έηζη,
αλ δελ ην θάλεη, ε απνδεκίσζε ζα πθίζηαηαη αλάινγε κείσζε (βι. ΑΚ 300). / • Μειινληηθή αχμεζε
δαπαλψλ -> Πξφθεηηαη γηα δαπάλεο κε δηαξθή θαη πεξηνδηθφ ραξαθηήξα, νη νπνίεο έγηλαλ αλαγθαίεο
κεηά ηελ απνζεξαπεία γηα ηελ εμίζσζε ή θαηαπξάπλζε ησλ ζπλεπεηψλ ηνπ ηξαπκαηηζκνχ, πνπ
εμαθνινπζνχλ λα πθίζηαληαη.
2. Απνδεκίσζε ηνπ έκκεζα δεκησζέληνο: ΑΚ 929 εδ. β'- π.ρ. ΑΚ 1389 θαη 1508. Όζνλ αθνξά ηελ
πεξίπησζε ηξαπκαηηζκνχ ελφο ζπδχγνπ, θαη ν ηξαπκαηηζζείο θαη ν άιινο ζχδπγνο έρνπλ δηθαίσκα λα
αμηψζνπλ ηελ απνδεκίσζε γηα ζηέξεζε ππεξεζηψλ· πξφθεηηαη γηα δαλεηζηέο εηο νιφθιεξνλ (ΑΚ 489
επ.), θαζέλαο απφ ηνπο νπνίνπο κπνξεί λα δεηήζεη ηελ θαηαβνιή ηεο απνδεκίσζεο θαη ζηνπο δχν απφ

θνηλνχ + ΑΚ 495 + ΑΚ 930-931.
VII. Παξαγξαθή ηεο αμίσζεο απνδεκίσζεο: ΑΚ 937 §1. Η ξχζκηζε απηή παξνπζηάδεη ην
κεηνλέθηεκα φηη νη παξαπάλσ πξνζεζκίεο κπνξνχλ λα παξέιζνπλ θαη πξηλ αθφκε γελλεζεί ε αμίσζε
απφ ηελ αδηθνπξαμία, δει. πξνηνχ επέιζεη ε δεκία (π.ρ. πεξίπησζε ειαηησκαηηθήο θαηαζθεπήο
θηίζκαηνο, ην νπνίν θαηαξξέεη 25 ρξφληα κεηά ηελ αλέγεξζή ηνπ) => ζε θακία απφ ηηο δχν
πεξηπηψζεηο δελ αξρίδεη ε παξαγξαθή απφ ηε γέλεζε ηεο αμίσζεο θαηά ηελ ΑΚ 251. + ΑΚ 937 §2.
΢ηε ξχζκηζε ηεο δηάηαμεο πεξηιακβάλεηαη θαη ε απαίηεζε ηεο ΑΚ 932.
1. Πεληαεηήο παξαγξαθή: Η έλαξμή ηεο εμαξηάηαη απφ α) ηελ εθ κέξνπο ηνπ δηθαηνχρνπ γλψζε
ηεο δεκίαο [ζεσξείηαη φηη ππάξρεη απφ ηε ζηηγκή πνπ γλσξίδεη ηφζα πξαγκαηηθά πεξηζηαηηθά, ψζηε
λα είλαη δπλαηή ε απφ κέξνπο ηνπ δηθαζηηθή επηδίσμε ηεο αμίσζήο ηνπ. ΢εκεηψλεηαη φηη θάζε δεκία
πνπ πξνθχπηεη απφ ηελ αδηθνπξαμία απνηειεί κηα ελφηεηα θαη, άξα, ε αμίσζε απνδεκίσζεο είλαη κία
θαη ππφθεηηαη ζε εληαία παξαγξαθή· απηφ ηζρχεη κφλν αλ νη κεηαγελέζηεξεο επηδήκηεο ζπλέπεηεο
κπνξνχζαλ λα πξνβιεθζνχλ. Αλ, φκσο, νη λέεο δεκίεο ήηαλ απξνζδφθεηεο, αξρίδεη γηα ηελ αμίσζε
απνθαηάζηαζήο ηνπο λέα απηνηειήο παξαγξαθή, αθφηνπ ν παζψλ έκαζε ηελ επέιεπζή ηνπο θαη ηελ
αηηηψδε ζπλάθεηά ηνπο κε ηελ αδηθνπξαμία] / β) ηε γλψζε ηνπ ππνρξένπ πξνο απνδεκίσζε [ππάξρεη,
φηαλ ν παζψλ μέξεη ηφζα πεξηζηαηηθά, ψζηε λα κπνξεί λα εγείξεη αγσγή θαηά νξηζκέλνπ πξνζψπνπ
κε πηζαλφηεηα επηηπρίαο· επίζεο, φηαλ ν παζψλ κπνξεί λα δηαπηζηψζεη κε επρέξεηα ηελ ηαπηφηεηα ηνπ
ππνρξένπ, ν νπνίνο κπνξεί λα είλαη ν δξάζηεο ή ηξίην πξφζσπν (ΑΚ 922-923). Σν βάξνο ηεο
απφδεημεο θέξεη ν ελαγφκελνο, ν νπνίνο θαη επηθαιείηαη ηελ παξαγξαθή.
2. Δηθνζαεηήο παξαγξαθή (ΑΚ 937 §1 εδ. β'): Γλψζε ηεο δεκίαο δελ απαηηείηαη· θξίζηκνο γηα ηελ
έλαξμε ηεο παξαγξαθήο είλαη ν ρξφλνο ηεο ηέιεζεο ηεο παξάλνκεο ζπκπεξηθνξάο, αλεμάξηεηα απφ
ην πφηε απηή αλέπηπμε ηε δεκηνγφλα ελέξγεηά ηεο.
3. Παξαγξαθή ηεο αμίσζεο απφ αδηθνπξαμία πνπ ζπληζηά θαη θνιάζηκε πξάμε: Τπφθεηηαη ζε
καθξφηεξε παξαγξαθή, ε νπνία ηζρχεη θαη γηα ηελ απαίηεζε απνδεκίσζεο (ΑΚ 937 §2). Όζνλ αθνξά
ηνπο θιεξνλφκνπο ηνπ δξάζηε, ε ελαληίνλ ηνπο αμίσζε παξαγξάθεηαη θαηά ηελ ΑΚ 937 §1, αλ ν
παζψλ ηνπο ελάγεη γηα πξψηε θνξά κεηά ην ζάλαην ηνπ δξάζηε· αλ, φκσο, ε αμίσζε είρε ήδε αζθεζεί
δηθαζηηθά θαηά ηνπ ηειεπηαίνπ θαη νη θιεξνλφκνη αλαιάβνπλ ηε δίθε κεηά ηε βίαηε δηαθνπή ηεο
ιφγσ ηνπ ζαλάηνπ ηνπ, ζα εθαξκνζηεί θαη σο πξνο απηνχο ε ΑΚ 937 §2.
4. Δπζχλε γηα φ,ηη πεξηήιζε (ΑΚ 938): Η δηάηαμε αλαθέξεηαη ζηηο πεξηπηψζεηο εθείλεο πνπ ε
αδηθνπξαμία ζπλεπάγεηαη φρη κφλν βιάβε ελφο πξνζψπνπ, αιιά θαη αληίζηνηρε σθέιεηα ηνπ
αδηθήζαληνο, ζηελ επηζηξνθή ηεο νπνίαο απνζθνπεί. Γηεπθξηλίδεηαη φηη αλ ζπξξέεη αμίσζε απφ
αδηθνπξαμία θαη αδηθαηνιφγεην πινπηηζκφ, ε δεχηεξε δε ζίγεηαη απφ ηε ζχληνκε παξαγξαθή ηεο
πξψηεο. Άξα, ε αμίσζε γηα απφδνζε ηνπ πεξηειζφληνο ξπζκίδεηαη απφ ηηο ΑΚ 904 επ. θαη 908 επ·
ππφθεηηαη ζηελ παξαγξαθή ηεο ΑΚ 249, ε νπνία αξρίδεη λα ηξέρεη αθφηνπ γελλήζεθε ε αμίσζε
(=φηαλ απνθηήζεθε ε σθέιεηα θαη θαηέζηε δπλαηή ε δηθαζηηθή επηδίσμε ηεο αμίσζεο).
§63. Αζηηθά αδηθήκαηα βάζεη εηδηθψλ λφκσλ (ζει. 652-666): ΠΑΡΑΛΔΙΠΔΣΑΙ
§64. Δπζχλε πεξηζζνηέξσλ
Η. Πεξηπηψζεηο επζχλεο εηο νιφθιεξνλ (ΑΚ 926): • αλ απφ θνηλή πξάμε πεξηζζνηέξσλ πξνήιζε
δεκία / • αλ γηα ηελ ίδηα πξάμε επζχλνληαη παξάιιεια πεξηζζφηεξνη / • αλ έρνπλ ελεξγήζεη

πεξηζζφηεξνη ζπγρξφλσο ή δηαδνρηθά θαη δελ κπνξεί λα εμαθξηβσζεί ηίλνο ε πξάμε επέθεξε ηε
δεκία. Δηδηθφηεξα γίλνληαη δεθηά ηα εμήο =>
• Κνηλή πξάμε -> Πεξηιακβάλεη θάζε κνξθή αηηηψδνπο ζχκπξαμεο ή ζπκκεηνρήο ζηελ αδηθνπξαμία
(είηε ζηελ ηέιεζε ηεο πξάμεο είηε ζηελ επαγσγή ηεο δεκίαο) αδηάθνξα αλ νη ελέξγεηεο ησλ
πεξηζζφηεξσλ πξνζψπσλ έγηλαλ ηαπηφρξνλα, παξάιιεια ή δηαδνρηθά- π.ρ. α) ΢πλαπηνπξγία: Γε
λνείηαη κφλν ε ζπλαπηνπξγία ηεο ΠΚ 45, ε νπνία πξνυπνζέηεη ζπλεθηέιεζε θαη ζπλαπφθαζε, αιιά
θαη ε απιψο ππαίηηα ζπλαπηνπξγία, ε νπνία ζηεξίδεηαη ζε θνηλή ακέιεηα ή δφιν ηνπ ελφο θαη ακέιεηα
ηνπ ζπλαπηνπξγνχ. / β) Τπφινηπεο κνξθέο: φπσο ε εζηθή απηνπξγία, ε άκεζε θαη απιή ζπλέξγεηα,
θαη κάιηζηα φρη κφλν φηαλ ν ζπκκέηνρνο ελεξγεί δφιηα, αιιά θαη απφ ακέιεηα. / γ) Παξαπηνπξγία:
Τπάξρεη, φηαλ δχν ή πεξηζζφηεξα πξφζσπα πξαγκαηψλνπλ κε ηε ζπκπεξηθνξά ηνπο νξηζκέλε
αδηθνπξαμία, ρσξίο λα ππάξρεη κεηαμχ ηνπο θακία ζπλελλφεζε. / δ) Αλαγθαία αηηηφηεηα: Καιείηαη ε
πεξίπησζε πνπ ε δεκία πξνήιζε απφ ηηο ελέξγεηεο δχν ή πεξηζζφηεξσλ πξνζψπσλ, απφ ηηο νπνίεο -
φκσο- θαζεκηά κφλε ηεο δε κπνξνχζε λα πξνθαιέζεη ην δεκηνγφλν απνηέιεζκα πνπ επήιζε. / ε)
΢σξεπηηθή αηηηφηεηα: Τθίζηαηαη, φηαλ ε δεκία πξνήιζε απφ ελέξγεηεο δχν ή πεξηζζφηεξσλ
πξνζψπσλ, απφ ηηο νπνίεο -φκσο- θαη θαζεκηά κφλε ηεο ήηαλ ηθαλή λα πξνθαιέζεη ην επειζφλ
απνηέιεζκα. / ζη) Δπηγελφκελε ζπκκεηνρή: Όηαλ ππάξρεη ελέξγεηα πξνζψπνπ, ε νπνία δελ επελεξγεί
αηηησδψο ζηελ πξφθιεζε δεκίαο, αιιά έρεη σο απνηέιεζκα ηε δηαηήξεζε ή επαχμεζε ηεο δεκίαο πνπ
έρεη ήδε πξνθιεζεί. / δ) ΢πκκεηνρή ζε αζέηεζε ζπκβαηηθήο ππνρξέσζεο.
• Παξάιιειε επζχλε -> Τπάξρεη, φηαλ πεξηζζφηεξα πξφζσπα επζχλνληαη απφ ην λφκν απηνηειψο ην
θαζέλα γηα ηελ απνθαηάζηαζε ηεο ίδηαο δεκίαο- π.ρ. ν πξνζηήζαο (ΑΚ 922) θαη ν πξνζηεζείο (ΑΚ
914)· ν επνπηεχσλ (ΑΚ 923) θαη ν επνπηεπφκελνο (ΑΚ 918).
• Γηαδεπθηηθή αηηηφηεηα -> Πξφθεηηαη γηα ηελ πεξίπησζε πνπ ε δεκία πξνήιζε απφ ηηο απηνηειείο
ελέξγεηεο πεξηζζφηεξσλ πξνζψπσλ, ηαπηφρξνλεο ή θαη δηαδνρηθέο, νη νπνίεο απνηεινχλ φιεο
δπλαηνχο αηηηψδεηο φξνπο επαγσγήο ηεο δεκίαο, ρσξίο λα κπνξεί -φκσο- λα εμαθξηβσζεί πνηα απφ
απηέο ηελ πξνθάιεζε ζηελ πξαγκαηηθφηεηα. Γηα ηελ εθαξκνγή ηεο ΑΚ 926 εδ. β' απαηηείηαη: • ηέιεζε
πεξηζζφηεξσλ πξάμεσλ απφ πεξηζζφηεξα πξφζσπα [ε δηάηαμε δελ εθαξκφδεηαη αλ ζπξξένπλ
αλζξψπηλε πξάμε θαη θπζηθφ γεγνλφο ή πξάμε ηξίηνπ θαη ηνπ ίδηνπ ηνπ δεκησζέληνο] / • νη ελέξγεηεο
ησλ πξνζψπσλ λα είλαη πξφζθνξεο γηα ηελ επαγσγή ηεο δεκίαο [πξέπεη θάζε πξάμε λα είλαη ηθαλή
λα πξνθαιέζεη κφλε ηεο νιφθιεξε ηε δεκία] / • ε ζπκπεξηθνξά θάζε ζπκκεηφρνπ λα πιεξνί ην
πξαγκαηηθφ κηαο αδηθνπξαμίαο κε εμαίξεζε κφλν ηελ απνδεδεηγκέλε αηηηφηεηα / • αδπλακία
εμαθξίβσζεο πνηνο απφ ηνπο ζπκκεηέρνληεο πξνθάιεζε ην δεκηνγφλν απνηέιεζκα ή ζε πνην
πνζνζηφ ζπλέβαιε ζε απηφ.
ΗΗ. Ζ επζχλε εηο νιφθιεξνλ (ΑΚ 481-483): Τπάξρεη κφλν θαηά ην κέηξν πνπ νη αμηψζεηο ηνπ
δεκησζέληνο θαηά ησλ πεξηζζφηεξσλ ππνρξέσλ θαιχπηνληαη· άξα, αλ ε έθηαζε ηεο επζχλεο θάζε
ππνρξένπ έλαληη ηνπ δεκησζέληνο είλαη δηαθνξεηηθή, νθεηιή εηο νιφθιεξνλ ππάξρεη κφλν θαηά ην
πνζφ πνπ επζχλνληαη φινη, δει. κέρξη ην χςνο ηεο πεξηνξηζκέλεο επζχλεο.
1. Πεξηνξηζκφο ηεο επζχλεο ελφο απφ ηνπο ππνρξένπο: ΢ηηο πεξηπηψζεηο απηέο, ν δεκησζείο
δηθαηνχηαη λα δεηήζεη απφ ηνπο άιινπο ππνρξένπο ηελ απνθαηάζηαζε φρη νιφθιεξεο ηεο δεκίαο,
αιιά απνδεκίσζε κεησκέλε θαηά ην πνζφ πνπ απηνί ζα ιάκβαλαλ κε ηελ νδφ ηεο αλαγσγήο θαηά ηελ
ΑΚ 927 απφ εθείλνλ πνπ απαιιάζζεηαη ιφγσ ηνπ πεξηνξηζκνχ ηεο επζχλεο ηνπ. Οη ππφινηπνη
ππφρξενη επζχλνληαη θπζηθά εηο νιφθιεξνλ.
2. ΢πληξέρνλ πηαίζκα ηνπ δεκησζέληνο (ΑΚ 926 + 300): Σν δηθαζηήξην -ζηε δίθε γηα απνδεκίσζε-
ζα θαζνξίζεη θαη' αξρήλ ην θαηά ηελ ΑΚ 300 πνζνζηφ αηηηψδνπο ζπκβνιήο ηνπ δεκησζέληνο ζηε
δεκία, ην νπνίν θαη ζα αθαηξέζεη απφ ην πνζνζηφ επζχλεο ησλ ζπλππνρξέσλ. Σν πνζνζηφ ηεο δεκίαο
πνπ αληηζηνηρεί ζην πνζνζηφ ηεο αηηηψδνπο ζπκβνιήο ηνπ βαξχλεη ηνλ ίδην ηνλ δεκησζέληα· γηα ην

ππφινηπν ηεο δεκίαο έρεη αμίσζε ελαληίνλ θαζελφο απφ ηνπο δεκηψζαληεο, νη νπνίνη επζχλνληαη εηο
νιφθιεξνλ.
ΗΗΗ. Γηθαίσκα/αμίσζε αλαγσγήο (ΑΚ 927): Γελληέηαη ηε ζηηγκή ηεο θαηαβνιήο θαη πξέπεη λα
δηαθξίλεηαη απφ ηελ αμίσζε ηνπ δεκησζέληνο πξνο απνδεκίσζή ηνπ πνπ ζηξέθεηαη θαηά ησλ
ζπλνθεηιεηψλ.
1. Κξηηήξηα επηκεξηζκνχ ηεο επζχλεο: • Πηαίζκα -> Σν κέηξν ηεο κεηαμχ ησλ ζπλνθεηιεηψλ
επζχλεο πξνζδηνξίδεηαη απφ ην δηθαζηήξην αλάινγα κε ην βαζκφ ηνπ πηαίζκαηνο θαζελφο· αλ απηφο
δε κπνξεί λα εμαθξηβσζεί, ε δεκία θαηαλέκεηαη κεηαμχ ηνπο ζε ίζα κέξε. / • Αηηηφηεηα -> Σν
πνζνζηφ ηεο δεκίαο πνπ ζα θέξεη ηειηθά θάζε ζπλνθεηιέηεο εμαξηάηαη θαη απφ ηελ αηηηψδε ζπκβνιή
ηνπ ζηε δεκία. Η ζρέζε κεηαμχ ησλ δχν παξαπάλσ θξηηεξίσλ δηακνξθψλεηαη σο εμήο => α) ΢ηελ
πεξίπησζε ππνθεηκεληθήο επζχλεο φισλ ησλ ζπλνθεηιεηψλ, ν δηθαζηήο ζα εξεπλήζεη θαηά πνην
πνζνζηφ ε δεκία πξνθιήζεθε αηηησδψο απφ ηνλ θάζε ζπλνθεηιέηε· ην πφξηζκά ηνπ ζα δηνξζσζεί
χζηεξα κε βάζε ηε ζπλδξνκή ησλ πηαηζκάησλ. Ι β) ΢ηελ πεξίπησζε αληηθεηκεληθήο επζχλεο φισλ
ησλ ζπλνθεηιεηψλ, ν επηκεξηζκφο ηεο δεκίαο ζα γίλεη απνθιεηζηηθά βάζεη ηνπ θξηηεξίνπ ηεο
αηηηφηεηαο. / γ) ΢ηελ πεξίπησζε πνπ κεξηθνί επζχλνληαη ππνθεηκεληθά θαη άιινη αληηθεηκεληθά,
ζα εξεπλεζεί θαη' αξρήλ θαηά πνην πνζνζηφ ζπλέβαιε αηηησδψο ζηελ πξφθιεζε ηεο δεκίαο αθελφο ε
ππαίηηα ελέξγεηα ηνπ ππνθεηκεληθά ππεχζπλνπ θαη αθεηέξνπ ην γεγνλφο, γηα ην νπνίν επζχλεηαη ν
αληηθεηκεληθά ππεχζπλνο. Σν πφξηζκα ζα δηνξζσζεί χζηεξα κε εθηίκεζε ηνπ πηαίζκαηνο πνπ βαξχλεη
ηνλ έλαλ απφ ηνπο ζπλνθεηιέηεο.
2. Παξαγξαθή ηεο αμίσζεο αλαγσγήο: Τπφθεηηαη θαηά θαλφλα ζηελ 20εηή παξαγξαθή ηεο ΑΚ
249.
ΔΤΘΤΝΗ ΑΠΟ ΓΙΑΚΙΝΓΤΝΔΤ΢Η
§65. Έλλνηα θαη πεξηπηψζεηο επζχλεο απφ δηαθηλδχλεπζε
Η. Γεληθά: Η επζχλε απφ δηαθηλδχλεπζε είλαη αληηθεηκεληθή, δει. γελλάηαη αλεμάξηεηα απφ πηαίζκα
ηνπ ππεπζχλνπ θαη, θαηά πεξίπησζε, δελ πξνυπνζέηεη νχηε παξάλνκε ζπκπεξηθνξά νχηε αλζξψπηλε
πξάμε. Απνηειεί εμσδηθαηνπξαθηηθή επζχλε, εθαξκφδνληαη -φκσο- θαη ζ' απηή αλαιφγσο νη δηαηάμεηο
γηα ηηο αδηθνπξαμίεο. Δπζχλε απφ δηαθηλδχλεπζε ζεζπίδεηαη ζηηο ΑΚ 924-925.
ΗΗ. Δπζχλε θαηφρνπ δψνπ (ΑΚ 924 §1): Γηα ηελ εθαξκνγή ηεο δηάηαμεο πξνυπνηίζεληαη ηα εμήο =>
• Εψν / • Καηνρή -> Ωο θάηνρνο λνείηαη απηφο πνπ έρεη ηε θπζηθή εμνπζία πάλσ ζην δψν θαη πνπ
έρεη αλαιάβεη λα ηνπ παξέρεη ηξνθή, λα ην ζηεγάδεη θαη λα ην θξνληίδεη γηα ρξφλν φρη πξφζθαηξν θαη
ν νπνίνο κπνξεί λα ην ρξεζηκνπνηεί θαη λα απνθνκίδεη ηηο νπνηεζδήπνηε σθέιεηέο ηνπ. / • Εεκία ->
Απνθαζίζηαηαη θάζε δεκία πνπ πξνθάιεζε αηηησδψο ην δψν ζε ηξίηνλ, κε ηνλ πεξηνξηζκφ -φκσο- φηη
ε πξνθιεζείζα δεκία βξίζθεηαη ζε αηηηψδε ζπλάθεηα κε ηελ εγγελή επηθηλδπλφηεηα ησλ δψσλ, δει.
κε ην φηη ελεξγνχλ απηνδχλακα θαη ρσξίο ινγηθή. Άξα, εθαξκφδνληαη νη ΑΚ 914 επ. (θαη φρη ε ΑΚ
924 §1), φηαλ ην δψν ρξεζηκνπνηείηαη σο κέζν (παζεηηθφ φξγαλν) θαηά ηελ ηέιεζε αδηθνπξαμίαο·
φηαλ ε δεκία νθείιεηαη ζε κεηάδνζε αζζέλεηαο απφ δψν· φηαλ ε δεκία πξνέξρεηαη απφ δψν, ην νπνίν
απνηειεί φξγαλν ηνπ θαηφρνπ. Ο θάηνρνο -εθηφο απφ απνδεκίσζε- κπνξεί λα επζχλεηαη θαη θαηά ηελ
ΑΚ 932, ελψ ε επζχλε ηνπ κπνξεί λα κεησζεί/αξζεί ιφγσ νηθείνπ πηαίζκαηνο ηνπ δεκησζέληνο (ΑΚ
300).

ΗΗΗ. Δπζχλε απφ πηψζε θηίζκαηνο ή άιινπ έξγνπ (ΑΚ 925): Πξνυπφζεζε εθαξκνγήο ηεο δηάηαμεο
είλαη ην πξαγκαηηθφ γεγνλφο ηεο πηψζεο. => • Κηίζκα ή άιιν έξγν -> Ωο θηίζκα λνείηαη θάζε
αλζξψπηλν δνκηθφ δεκηνχξγεκα πνπ ζπλδέεηαη ζηαζεξά κε ην έδαθνο, πάλσ ή θάησ απφ ηελ
επηθάλεηά ηνπ· άιιν έξγν είλαη θάζε αλζξψπηλν ηερληθφ θαηαζθεχαζκα πνπ ζπλδέεηαη κε ην έδαθνο
άκεζα ή έκκεζα, κφληκα ή πξνζσξηλά. / • Πηψζε -> Δίλαη ε κεξηθή ή νιηθή θαηάξξεπζε ηνπ
θηίζκαηνο ή έξγνπ ή ε ππνρψξεζή ηνπ θάησ απφ ζπλεζηζκέλε δχλακε· νκνίσο θαη ε θαζίδεζε, πνπ
δεκηνπξγεί δεκίεο ζε γεηηνληθά θηίξηα. / • Διαηησκαηηθή θαηαζθεπή ή πιεκκειήο ζπληήξεζε -> Ωο
αηηία ηεθκαίξεηαη καρεηά ε ειαηησκαηηθή θαηαζθεπή ή πιεκκειήο ζπληήξεζε ηνπ θηίζκαηνο ή
άιινπ έξγνπ. Ο θχξηνο ή ν λνκέαο απαιιάζζεηαη αλ απνδείμεη φηη ε πηψζε νθείιεηαη ζε άιιν ιφγν
(π.ρ. γεγνλφο αλσηέξαο βίαο- ζεηζκφο). / • Εεκία -> Απνθαζίζηαηαη θάζε δεκία ηξίηνπ πνπ
πξνθιήζεθε αηηησδψο απφ ηελ πηψζε θαη ε νπνία ζπλδέεηαη κε ηελ πξαγκάησζε ησλ ηππηθψλ
θηλδχλσλ ηεο πηψζεο, δει. νθείιεηαη ζηελ θηλεηηθή ηεο ελέξγεηα.
Έλλνκε ζπλέπεηα ηεο ζπλδξνκήο ησλ παξαπάλσ πξνυπνζέζεσλ είλαη ε γέλλεζε ππνρξέσζεο
θαηαβνιήο απνδεκίσζεο, ελδερνκέλσο θαη ρξεκαηηθήο ηθαλνπνίεζεο ιφγσ εζηθήο βιάβεο, ζε βάξνο
ηνπ θπξίνπ ή ηνπ λνκέα ηνπ θηίζκαηνο ή άιινπ έξγνπ. [΢ε θάζε πεξίπησζε ε επζχλε επηξξίπηεηαη ζε
απηφλ πνπ αληιεί νθέιε απφ ηελ εθκεηάιιεπζε ηνπ θηίζκαηνο ή ηνπ έξγνπ -> ν θχξηνο επζχλεηαη
εθφζνλ αζθεί ηε λνκή, αιιηψο ν λνκέαο· ζε πεξίπησζε επηθαξπίαο, κε ηελ επζχλε βαξχλεηαη ν
επηθαξπσηήο θαη φρη ν ςηιφο θχξηνο.]
§66. Ζ επζχλε ηνπ παξαγσγνχ ειαηησκαηηθψλ πξντφλησλ (Ν2251/1994, άξζξν 6)
Η. Δηζαγσγηθά: Δλδνζπκβαηηθή επζχλε ηνπ πξνκεζεπηή-πσιεηή κε βάζε ηνλ ζπκβαηηθφ ηνπ δεζκφ
κε ηνλ θαηαλαισηή θαηά θαλφλα δε γελλάηαη -> Ο πξνκεζεπηήο ζπλήζσο δελ επζχλεηαη κε πηαίζκα
γηα ην ειάηησκα ηνπ πξντφληνο (νχηε έρεη ζπκθσλήζεη σο ηδηφηεηα ηνπ πξντφληνο ηελ έιιεηςε
ειαηηψκαηνο)· κφλνο ππεχζπλνο είλαη ν παξαγσγφο:
ΗΗ. Ζ επζχλε ηνπ παξαγσγνχ θαηά ηνλ ΑΚ: • Δλδνζπκβαηηθή επζχλε => α) Θεσξίεο πεξί
πξνζηαηεπηηθήο ελέξγεηαο ηεο ζχκβαζεο κεηαμχ παξαγσγνχ θαη πξνκεζεπηή ππέξ ησλ
θαηαλαισηψλ -> Ο νθεηιέηεο (παξαγσγφο) νθείιεη λα δηαγλψζεη φηη ε παξνρή ηνπ (πξντφλ) είλαη
απφ ηε θχζε ηεο πξννξηζκέλε λα εμππεξεηήζεη ηειηθά φρη ηνλ δαλεηζηή (πξνκεζεπηή), αιιά ηνπο
θαηαλαισηέο. Έηζη, ππάξρεη ελνρή πνπ ζπλδέεη ηνλ παξαγσγφ θαη ηνλ θαηαλαισηή θαη παξέρεη
δηθαίσκα ζηνλ ηειεπηαίν, ζε πεξίπησζε δεκίαο ιφγσ ειαηησκαηηθνχ πξντφληνο, λα δεηήζεη
απνδεκίσζε γηα παξάβαζε ησλ παξεπφκελσλ ππνρξεψζεσλ πξνζηαζίαο ηνπ. / β) Θεσξίεο πεξί
(νηνλεί) ζπκβαηηθνχ δεζκνχ παξαγσγνχ θαη θαηαλαισηή -> Σέηνηνο δεζκφο κπνξεί λα πεγάδεη είηε
απφ ηε ζχκβαζε εγγχεζεο κεηαμχ παξαγσγνχ θαη ηειηθνχ απνδέθηε ηνπ πξντφληνο, είηε απφ ηελ
αξρή ηεο εκπηζηνζχλεο, κε ηελ έλλνηα φηη ν παξαγσγφο ζπλδέεηαη κε ηνλ θαηαλαισηή κε
ζπλαιιαθηηθφ δεζκφ, ν νπνίνο γελλά αμίσζε απνδεκίσζεο αλ ε εκπηζηνζχλε δηαςεπζζεί. ΙΙ •
Αδηθνπξαθηηθή επζχλε => α) Παξάλνκε ζπκπεξηθνξά -> Ο παξαγσγφο πνπ ζέηεη ζε θπθινθνξία
ειαηησκαηηθφ πξντφλ παξαβηάδεη ηε 'γεληθή ππνρξέσζε πξφλνηαο θαη αζθάιεηαο ζηηο ζπλαιιαγέο'
(ΑΚ 281, 288). Η παξάβαζε απηή κπνξεί λα νδεγήζεη ζηελ εκθάληζε ησλ ειαηησκάησλ θαηά ην
ζρεδηαζκφ ή ηε δηαδηθαζία παξαγσγήο ηνπ πξντφληνο, θαηά ηελ παξνρή νδεγηψλ ζηνλ θαηαλαισηή,
θαηά ηελ παξαθνινχζεζε εθ κέξνπο ηνπ παξαγσγνχ γηα ηα πξντφληα πνπ ήδε θπθινθνξνχλ ζηελ
αγνξά. / β) Τπαηηηφηεηα πνπ ηεθκαίξεηαη -> Η θαηαλνκή ηνπ βάξνπο απφδεημεο γίλεηαη είηε κε βάζε
ηελ πξνέιεπζε ησλ θηλδχλσλ ή ηε ζθαίξα επηξξνήο είηε κε αλαινγηθή εθαξκνγή ηεο ΑΚ 925. / γ)
Εεκία -> Η επζχλε ηνπ παξαγσγνχ θαιχπηεη θάζε πεξηνπζηαθή ή κε πεξηνπζηθή δεκία, πνπ
πθίζηαηαη ν θαηαλαισηήο ή ηξίηνο κε αθνξκή ην ειάηησκα ηνπ πξντφληνο θαηά ηε ρξήζε ή
θαηαλάισζή ηνπ. / δ) Αηηηψδεο ζπλάθεηα αλάκεζα ζηε ζέζε ζε θπθινθνξία ειαηησκαηηθνχ

πξντφληνο θαη ηε δεκία.
ΗΗΗ. Ζ επζχλε ηνπ παξαγσγνχ κεηά ηελ εηδηθή λνκνζεηηθή ξχζκηζε: Ο παξαγσγφο επζχλεηαη γηα
θάζε δεκία πνπ νθείιεηαη ζε ειάηησκα ηνπ πξντφληνο ηνπ. Η επζχλε ηνπ είλαη αληηθεηκεληθή, δει.
αλεμάξηεηε απφ πηαίζκα.
1. Πξνυπνζέζεηο ηεο επζχλεο: • Πξντφλ -> Ωο πξντφλ λνείηαη θάζε θηλεηφ πξάγκα, αθφκε θη αλ έρεη
ελζσκαησζεί σο ζπζηαηηθφ ζε άιιν + νη θπζηθέο δπλάκεηο (π.ρ. ειεθηξηθφ ξεχκα, ζεξκφηεηα, εθφζνλ
ππφθεηληαη ζε εμνπζίαζε, φηαλ πεξηνξίδνληαη ζε νξηζκέλν ρψξν). Δμαηξνχληαη νη πξψηεο χιεο
γεσξγίαο θαη ηα πξντφληα θπλεγηνχ. Ωο παξαγσγφο ζεσξείηαη ν θαηαζθεπαζηήο ηειηθνχ πξντφληνο,
πξψηεο χιεο ή ζπζηαηηθνχ, θαζψο θαη θάζε πξφζσπν πνπ εκθαλίδεηαη σο παξαγσγφο ηνπ πξντφληνο
επηζέηνληαο ζε απηφ ηελ επσλπκία, ην ζήκα ή άιιν δηαθξηηηθφ ηνπ γλψξηζκα. / • Διάηησκα ηνπ
πξντφληνο -> Διαηησκαηηθφ είλαη ην πξντφλ, αλ δελ παξέρεη ηελ εχινγα αλακελφκελε αζθάιεηα
ελφςεη φισλ ησλ εηδηθψλ ζπλζεθψλ θαη ηδίσο ηεο εμσηεξηθήο εκθάληζήο ηνπ, ηεο εχινγα
αλακελφκελεο ρξεζηκνπνίεζήο ηνπ θαη ηνπ ρξφλνπ θαηά ηνλ νπνίν ηέζεθε ζε θπθινθνξία. Γελ είλαη,
φκσο, ειαηησκαηηθφ έλα πξντφλ γηα κφλν ηνλ ιφγν φηη κεηαγελέζηεξα ηέζεθε ζε θπθινθνξία άιιν
ηειεηφηεξν. / • Εεκία -> Πεξηιακβάλνληαη (α) ε δεκία ιφγσ ζαλάηνπ ή ζσκαηηθήο βιάβεο, (β) ε
βιάβε ή θαηαζηξνθή θάζε πεξηνπζηαθνχ ζηνηρείνπ ηνπ θαηαλαισηή, (γ) ε εζηθή βιάβε θαη ε
ςπρηθή νδχλε. / • Αηηηψδεο ζπλάθεηα κεηαμχ ειαηηψκαηνο ηνπ πξντφληνο θαη δεκίαο.
2. Λφγνη απαιιαγήο ηνπ παξαγσγνχ απφ ηελ επζχλε ηνπ: • Γελ έζεζε ην πξντφλ ζε θπθινθνξία,
αιιά απηφ εκθαλίζηεθε ζηελ αγνξά επεηδή π.ρ. θιάπεθε απφ ηξίηνλ. / • Σν ειάηησκα δελ ππήξρε,
φηαλ ην πξντφλ ηέζεθε ζε θπθινθνξία. / • Γελ θαηαζθεχαζε ην πξντφλ απνβιέπνληαο ζηε δηαλνκή
ηνπ θαη δελ ην δηέλεηκε ζην πιαίζην ηεο επαγγεικαηηθήο ηνπ δξαζηεξηφηεηαο (π.ρ. ην δσξίδεη ζηνπο
θίινπο ηνπ). / • Σν ειάηησκα νθείιεηαη ζην φηη ην πξντφλ θαηαζθεπάζηεθε ζχκθσλα κε θαλφλεο
αλαγθαζηηθνχ δηθαίνπ ζεζπηζκέλνπο απφ δεκφζηα αξρή. / • Όηαλ ην πξντφλ ηέζεθε ζε θπθινθνξία,
ην επίπεδν επηζηεκνληθψλ θαη ηερληθψλ γλψζεσλ δελ επέηξεπε ηε δηαπίζησζε ηνπ ειαηηψκαηνο. /
• Δηδηθά, ηέινο, ν παξαγσγφο ζπζηαηηθνχ δελ επζχλεηαη αλ απνδείμεη φηη ην ειάηησκα νθείιεηαη
ζην ζρεδηαζκφ ηνπ πξντφληνο, ζην νπνίν ην ζπζηαηηθφ έρεη ελζσκαησζεί, ή ζηηο νδεγίεο πνπ
παξέζρε ν θαηαζθεπαζηήο ηνπ πξντφληνο.
3. Βάξνο απφδεημεο: Σν βάξνο ηεο απφδεημεο ησλ ζεηηθψλ πξνυπνζέζεσλ ηεο επζχλεο θέξεη ν
δεκησζείο· ην βάξνο ηεο απφδεημεο ησλ ιφγσλ απαιιαγήο, ε έιιεηςε ησλ νπνίσλ ηεθκαίξεηαη, θέξεη
ν παξαγσγφο.
4. Ννκηθή θχζε ηεο επζχλεο ηνπ παξαγσγνχ: Δίλαη επζχλε απφ ην λφκν, δει. αλεμάξηεηε απφ
πξνυθηζηάκελε ζπκβαηηθή ζρέζε κεηαμχ παξαγσγνχ θαη δεκησζέληνο. Πξφθεηηαη γηα γλήζηα
αληηθεηκεληθή επζχλε, πνπ έρεη σο δηθαηνινγεηηθφ ιφγν ην ραξαθηήξα ηνπ ειαηησκαηηθνχ πξντφληνο
σο πεγήο θηλδχλνπ γηα ηα ζπκθέξνληα ησλ ηξίησλ (='δηαθηλδχλεπζε').
5. ΢πλέπεηεο ηεο επζχλεο: Θεζπίδεηαη ππνρξέσζε ηνπ παξαγσγνχ (θαη ππφ νξηζκέλεο πξνυπνζέζεηο
ηνπ εηζαγσγέα θαη ηνπ πξνκεζεπηή) γηα απνδεκίσζε ησλ δεκησζέλησλ. Δηδηθφηεξα => • Έθηαζε ηεο
απνδεκίσζεο -> Πξνζδηνξίδεηαη απφ ηελ έθηαζε ηεο δεκίαο. / • Πεξηζζφηεξνη ππφρξενη ζε
απνδεκίσζε -> Δλέρνληαη εηο νιφθιεξνλ έλαληη ηνπ θαηαλαισηή θαη έρνπλ κεηαμχ ηνπο δηθαίσκα
αλαγσγήο αλάινγα κε ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζηελ επέιεπζε ηεο δεκίαο. / • Λφγνη κείσζεο ή άξζεο ηεο
επζχλεο -> ΢ε πεξίπησζε πνπ ζπληξέρεη πηαίζκα ηνπ δεκησζέληνο ή ηνπ πξνζψπνπ γηα ην νπνίν
επζχλεηαη ν δεκησζείο. Όκσο, ε επζχλε ηνπ παξαγσγνχ δε κεηψλεηαη, αλ ε δεκία νθείιεηαη
ζσξεπηηθά ηφζν ζε ειάηησκα ηνπ πξντφληνο φζν θαη ζε πξάμε ή παξάιεηςε ηξίηνπ. / • Απαιιαθηηθέο

ξήηξεο -> Κάζε ζπκθσλία πεξηνξηζκνχ ή απαιιαγήο ηνπ παξαγσγνχ (ή ηνπ εηζαγσγέα ή ηνπ
πξνκεζεπηή) απφ ηελ επζχλε ηνπ είλαη άθπξε.
6. Παξαγξαθή θαη απνζβεζηηθή πξνζεζκία: Οη αμηψζεηο θαηά ηνπ παξαγσγνχ γηα δεκίεο
παξαγξάθνληαη κεηά απφ ηξηεηία, αθφηνπ ν δεκησζείο πιεξνθνξήζεθε ή φθεηιε λα πιεξνθνξεζεί ηε
δεκία, ην ειάηησκα θαη ηελ ηαπηφηεηα ηνπ παξαγσγνχ. Σέινο, ηα δηθαηψκαηα ηνπ δεκησζέληνο θαηά
ηνπ παξαγσγνχ απνζβήλνληαη κε ηελ πάξνδν δεθαεηίαο απφ ηελ θπθινθνξία ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ
πξντφληνο.
Η ΚΑΣΑΓΟΛΙΔΤ΢Η ΣΩΝ ΓΑΝΔΙ΢ΣΩΝ
§67. Ζ αγσγή δηάξξεμεο
Η. Δηζαγσγηθά: Καηαδνιίεπζε ησλ δαλεηζηψλ ππάξρεη ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ ν νθεηιέηεο, κε ζθνπφ
λα θαηαζηεί αλεπαξθήο ή πεξηνπζία ηνπ θαη έηζη λα καηαησζεί ε ηθαλνπνίεζε ησλ δαλεηζηψλ ηνπ,
πξνβαίλεη ζηελ απαιινηξίσζε (κε ραξηζηηθέο πξάμεηο ή έλαληη ρξεκαηηθνχ αληαιιάγκαηνο -πνπ
εχθνια απνθξχπηεηαη-) νξηζκέλσλ πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ ηνπ ζε ηξίην πξφζσπν. ΢ηηο πεξηπηψζεηο
απηέο ν δαλεηζηήο απνθηά απφ ην λφκν αμίσζε γηα δηάξξεμε ηεο απαιινηξίσζεο [=δηαπιαζηηθφ
δηθαίσκα, ην νπνίν ζηξέθεηαη θαηά ηνπ ηξίηνπ- ππέξ νπ ε απαιινηξίσζε θαη αζθείηαη δηθαζηηθψο·
έρεη παξεπφκελν ραξαθηήξα θαη κεηαβηβάδεηαη καδί κε ην θχξην δηθαίσκα] θαη απνθαηάζηαζε ησλ
πξαγκάησλ ζηελ πξφηεξε θαηάζηαζε (ΑΚ 939 επ.). Φπζηθά, ε πεξηνπζία ηνπ νθεηιέηε είλαη ππέγγπα
έλαληη ησλ δαλεηζηψλ ηνπ, δει. ππφθεηηαη ζηα κέζα ηεο αλαγθαζηηθήο εθηέιεζεο.
ΗΗ. Πξνυπνζέζεηο ηεο αγσγήο δηάξξεμεο (ΑΚ 939-942):

• Απαιινηξίσζε -> Δίλαη θάζε δηάζεζε (είηε κε δηθαηνπξαμία είηε κε άιιε ελέξγεηα- π.ρ.
δηαδηθαζηηθέο πξάμεηο) ή εθπνίεζε (=κεηαβίβαζε, αιινίσζε, θαηάξγεζε) δηθαησκάησλ πεξηνπζηαθήο
θχζεσο ηνπ νθεηιέηε· κπνξεί λα είλαη θαη ε παξάιεηςε ηνπ νθεηιέηε, εθφζνλ νδεγεί ζε απψιεηα
δηθαηψκαηνο [φρη αλ πξφθεηηαη γηα παξάιεηςε θηήζεο δηθαηψκαηνο ή αχμεζεο ηνπ ελεξγεηηθνχ ηεο
πεξηνπζίαο] + κεηαβίβαζε δηθαηψκαηνο πξνζδνθίαο + δφζε αληί θαηαβνιήο. Γελ απνηειεί, πάλησο,
απαιινηξίσζε ε ζχλαςε ππνζρεηηθήο δηθαηνπξαμίαο αλάκεζα ζηνλ νθεηιέηε θαη ζε ηξίην, εθηφο αλ
νδεγήζεη ζε εθπνηεηηθή. + ην πξνζχκθσλν, εθηφο αλ πεξηιακβάλεη ξήηξα απηνζχκβαζεο (π.ρ.
παξνρή εληνιήο θαη πιεξεμνπζηφηεηαο) + ΑΚ 940 §2 εδ. α' (θαηαβνιή ιεμηπξφζεζκνπ ρξένπο).
• Δθ κέξνπο ηνπ νθεηιέηε -> ΢ε δηάξξεμε ππφθεηηαη θάζε απαιινηξίσζε πνπ έγηλε απφ ηνλ νθεηιέηε,
είηε απηνπξνζψπσο [αθφκε θη αλ πξνεγήζεθε θαηαδίθε ηνπ ζε δήισζε βνπιήζεσο γηα εθπνίεζε
πξάγκαηνο, εθφζνλ ε ππνζρεηηθή δηθαηνπξαμία θαηαξηίζηεθε κε δφιν θαηαδνιίεπζεο] είηε κέζσ
άκεζνπ αληηπξνζψπνπ.
• Πξφζεζε βιάβεο ησλ δαλεηζηψλ (=δφινο ηνπ νθεηιέηε) -> Πεξηερφκελν ηνπ δφινπ είλαη αθελφο ε
γλψζε ηνπ νθεηιέηε φηη κε ηελ απαιινηξίσζε κεηψλεηαη ε πεξηνπζία ηνπ, ψζηε λα θαζίζηαηαη
αδχλαηε ε ηθαλνπνίεζε ηνπ δαλεηζηή, θαη αθεηέξνπ ε επηδίσμε ηνπ απνηειέζκαηνο απηνχ. Αξθεί,
φκσο, θαη ε ζπλδξνκή ελδερφκελνπ δφινπ, δει. φηαλ ν νθεηιέηεο γλσξίδεη ην ελδερφκελν ηεο
πξφθιεζεο αθεξεγγπφηεηάο ηνπ κε ηε ζπγθεθξηκέλε απαιινηξίσζε θαη απνδέρεηαη ηελ πηζαλφηεηα
απηή. ΢ηηο πεξηπηψζεηο αληηπξνζψπεπζεο, ε χπαξμε δφινπ ζα θξηζεί ζην πξφζσπν ηνπ
αληηπξνζσπεπφκελνπ-νθεηιέηε.
• Γλψζε ηνπ ηξίηνπ -> α) Απαιινηξίσζε απφ επαρζή αηηία (ΑΚ 941) => Ο ηξίηνο απνθηά
πεξηνπζηαθφ ζηνηρείν ηνπ νθεηιέηε θαηαβάιινληαο αληάιιαγκα. Η γλψζε [δελ αξθεί ππαίηηα άγλνηα]
ηνπ πξέπεη λα πεξηιακβάλεη (*) ηελ απαιινηξίσζε / (*) ηε βιάβε ησλ δαλεηζηψλ, ιφγσ ηεο

αθεξεγγπφηεηαο ηνπ νθεηιέηε / (*) ην δφιν ηνπ. Γελ απαηηείηαη χπαξμε ζπκπαηγλίαο κεηαμχ
νθεηιέηε θαη ηξίηνπ, νχηε απηνηεινχο πξφζεζεο ηνπ ηειεπηαίνπ γηα βιάβε ησλ δαλεηζηψλ ηνπ
νθεηιέηε. ΙΙ β) Απαιινηξίσζε απφ ραξηζηηθή αηηία (ΑΚ 942) => Άξα, εθείλνο πνπ απνθηά απφ
ραξηζηηθή αηηία δελ πξνζηαηεχεηαη, αθφκε θη αλ είκαη εληειψο θαιφπηζηνο.
• Αθεξεγγπφηεηα ηνπ νθεηιέηε (ΑΚ 939) -> Απνηειεί ην πεξηερφκελν ηνπ δφινπ ηνπ θαη απηνηειή
νπζηαζηηθή πξνυπφζεζε γηα ηε γέλλεζε ηεο αμίσζεο δηάξξεμεο. Κξίζηκνο ρξφλνο γηα ηελ
αθεξεγγπφηεηα (θαη ηελ πξνθιεζείζα βιάβε) είλαη ν ρξφλνο άζθεζεο (=επίδνζεο) ηεο αγσγήο
δηάξξεμεο· επηπιένλ, απαηηείηαη ε απφδεημε θαη αηηηψδνπο ζπλάθεηαο κεηαμχ ηεο απαιινηξίσζεο θαη
ηεο αλεπάξθεηαο ηεο πεξηνπζίαο. Οη ΑΚ 939 επ. πξνζηαηεχνπλ απηνηειψο θαη ηηο κε ρξεκαηηθέο
απαηηήζεηο ησλ δαλεηζηψλ: Όηαλ, δει., έρνπλ απαίηεζε γηα ηελ απφδνζε νξηζκέλνπ πξάγκαηνο ηνπ
νθεηιέηε ή γηα ηελ ηέιεζε δηθαηνπξαμίαο κε αληηθείκελν ην πξάγκα απηφ, ε βιάβε πξνθχπηεη κφιηο ν
νθεηιέηεο ην εθπνηήζεη, ψζηε λα θαζίζηαηαη αδχλαηε ε απηνχζηα εθπιήξσζε ηεο ππνρξέσζήο ηνπ.
ΗΗΗ. Τπνθείκελα ηεο αγσγήο δηάξξεμεο:

• Δλάγσλ -> Ο δαλεηζηήο ηνπ νθεηιέηε πνπ πξνέβε ζηελ απαιινηξίσζε (ΑΚ 939, 943 §1 εδ. β', 944
εδ. α', 945 εδ. α')· σο δαλεηζηήο λνείηαη νπνηνζδήπνηε έρεη πεξηνπζηαθήο θχζεσο αμίσζε θαηά ηνπ
νθεηιέηε. Ο δφινο ηνπ νθεηιέηε κπνξεί λα αθνξά θαη ηε βιάβε ζπγθεθξηκέλνπ δαλεηζηή, έλαληη ηνπ
νπνίνπ πξφθεηηαη κειινληηθά λα αλαιάβεη ππνρξεψζεηο. Αλ ε απαίηεζε ηειεί ππφ αλαβιεηηθή αίξεζε
ή πξνζεζκία, κπνξεί λα αζθεζεί αγσγή δηάξξεμεο, εθφζνλ ε απαίηεζε θαηαζηεί ιεμηπξφζεζκε κέρξη
ηελ πξψηε ζπδήηεζε.
• Δλαγφκελνο -> (α) Σξίηνο => Η αγσγή δηάξξεμεο ζηξέθεηαη θαηά ηνπ ηξίηνπ πξνζψπνπ, ππέξ ηνπ
νπνίνπ έγηλε ε απαιινηξίσζε· ν ηξίηνο λνκηκνπνηείηαη παζεηηθά γηα ηε δηεμαγσγή ηεο ζρεηηθήο δίθεο.
Ο νθεηιέηεο κπνξεί λα αζθήζεη πξφζζεηε παξέκβαζε ππέξ ηνπ ηξίηνπ ή λα πξνζεπηθιεζεί απφ απηφλ
σο δηθνλνκηθφο εγγπεηήο. / (β) Γηάδνρνο ηνπ ηξίηνπ (ΑΚ 944-945) => ΢εκεηψλεηαη φηη ν εηδηθφο
δηάδνρνο δελ απαηηείηαη λα γλψξηδε θαη ην ζηνηρείν ηεο θαθνπηζηίαο ηνπ ηξίηνπ-δηθαηνπαξφρνπ ηνπ,
πνπ απνηειεί πξνυπφζεζε ηεο δηάξξεμεο ηεο αξρηθήο απαιινηξίσζεο (βι. 941, 942). Η επζχλε ηνπ
εηδηθνχ δηαδφρνπ δελ απνθιείεη ηελ επζχλε ηνπ ηξίηνπ· νη θαζνιηθνί δηάδνρνη επζχλνληαη θαηά ηηο
ΑΚ 1710, 1901 εδ. α'.
IV. Άζθεζε ηεο αγσγήο δηάξξεμεο: Σν δηθαίσκα ησλ δαλεηζηψλ λα απαηηήζνπλ ηε δηάξξεμε ησλ
θαηαδνιηεπηηθψλ δηθαηνπξαμηψλ αζθείηαη κε αγσγή, θχξηα παξέκβαζε ή έλζηαζε. ΢ε πεξίπησζε
χπαξμεο πεξηζζφηεξσλ δαλεηζηψλ, ν θαζέλαο έρεη απηνηειή αμίσζε δηάξξεμεο θαη δε δεκηνπξγείηαη
κεηαμχ ηνπο ελνρή εηο νιφθιεξνλ. Η αγσγή δηάξξεμεο κπνξεί λα ηθαλνπνηεζεί θαη εμψδηθα, εθφζνλ ν
ηξίηνο, θαηά ηνπ νπνίνπ ζηξέθεηαη, εθπιεξψζεη πξνο ηνλ δαλεηζηή ηελ θαη' ΑΚ 943 εδ. α' ππνρξέσζή
ηνπ. Η βάζε ηεο αγσγήο δηάξξεμεο πξέπεη λα πεξηέρεη -> • ηελ απαίηεζε ηνπ δαλεηζηή θαη ηελ αμία
ηεο / • ηελ απαιινηξίσζε θαη ην δφιν ηνπ νθεηιέηε / • ηε γλψζε ηνπ ηξίηνπ ή ηνπ εηδηθνχ δηαδφρνπ
ηνπ γηα ην δφιν ηνπ νθεηιέηε ή -ζε πεξίπησζε ζπλδξνκήο ησλ ηεθκεξίσλ ησλ ΑΚ 941 §2 θαη 944 εδ.
βΓ- ηελ χπαξμε θάπνηαο απφ ηηο ζρέζεηο ησλ δηαηάμεσλ απηψλ / • ηελ αθεξεγγπφηεηα ηνπ νθεηιέηε.
V. Παξαγξαθή (ΑΚ 946): Η παξαγξαθή αξρίδεη απφ ην ρξφλν θαηάξηηζεο ηεο εθπνηεηηθήο
δηθαηνπξαμίαο θαη φρη απφ ηνλ ηπρφλ κεηαγελέζηεξν ρξφλν ηεο κεηαγξαθήο ηεο. ΢ηηο πεξηπηψζεηο ησλ
ΑΚ 943 §2 θαη 945 εδ. β' (επζχλε θαηά ηηο δηαηάμεηο γηα ηνλ αδηθαηνιφγεην πινπηηζκφ ηνπ ηξίηνπ θαη
ηνπ εηδηθνχ δηαδφρνπ ηνπ πνπ απέθηεζαλ απφ ραξηζηηθή αηηία θαη ήηαλ θαιφπηζηνη), νη αμηψζεηο ησλ
δαλεηζηψλ θαηά ηνπ ηξίηνπ θαη ηνπ εηδηθνχ δηαδφρνπ ηνπ ππφθεηληαη ζηε ζπλήζε παξαγξαθή ηεο ΑΚ
249.

§68. Σα απνηειέζκαηα ηεο δηάξξεμεο
Η. Ζ ελέξγεηα ηεο δηάξξεμεο: ΑΚ 943 θαη 945 εδ. β'. +

α) ΚΠνιΓ 936 (αλαθνπή ηξίηνπ δηθαηνχρνπ ηνπ αληηθεηκέλνπ ηεο εθηέιεζεο) -> Σξίηνο πνπ
απέθηεζε ην δηθαίσκα απφ ηελ θαζ' νπ ε εθηέιεζε κε απαιινηξίσζε πνπ δηαξξήρζεθε σο
θαηαδνιηεπηηθή (ΑΚ 939 επ.), δε κπνξεί λα αληηηάμεη ην δηθαίσκα απηφ θαηά ηνπ επηζπεχδνληνο, πνπ
πέηπρε ηε δηάξξεμε, νχηε θαηά ηνπ ππεξζεκαηηζηή θαη ησλ δηαδφρσλ ηνπ.
β) ΚΠνιΓ 953 -> Οη δηαηάμεηο γηα ηελ θαηάζρεζε ζηα ρέξηα ηνπ νθεηιέηε εθαξκφδνληαη θαη φηαλ
πξφθεηηαη γηα θηλεηά πξάγκαηα πνπ είραλ κεηαβηβαζηεί απφ ηνλ νθεηιέηε ζε ηξίην, εθφζνλ ε
θαηάζρεζε επηβάιιεηαη απφ δαλεηζηή πνπ πέηπρε ηε δηάξξεμε ηεο κεηαβίβαζεο σο θαηαδνιηεπηηθήο.
γ) ΚΠνιΓ 992 -> Αθίλεην πνπ έρεη κεηαβηβαζηεί απφ ηνλ νθεηιέηε ζε ηξίην θαηάζρεηαη ζηελ
πεξηνπζία ηνπ νθεηιέηε απφ ηνλ δαλεηζηή πνπ πέηπρε ηε δηάξξεμε ηεο κεηαβίβαζεο απηήο σο
θαηαδνιηεπηηθήο.
1. Ζ άκεζε ηθαλνπνίεζε ηνπ δαλεηζηή: Δπηηπγράλεηαη, θαζψο ν λνκνζέηεο πηνζεηεί θαη' νπζίαλ ηηο
ζέζεηο ηεο ζεσξίαο ηεο κε αληηηαμηκφηεηαο ->
• Θεζπίδεηαη ε ππνρξεσηηθφηεηα ηεο δηθαζηηθήο απαγγειίαο ηεο δηάξξεμεο· ν δαλεηζηήο δε κπνξεί
λα επηζπεχζεη αλαγθαζηηθή εθηέιεζε, αλ δελ πξνεγεζεί ε έθδνζε δηθαζηηθήο απφθαζεο, κε ηελ
νπνία ειέγρεηαη ε ζπλδξνκή ησλ φξσλ ησλ ΑΚ 939 επ.
• Απνηέιεζκα ηεο δηάξξεμεο είλαη φηη ν δαλεηζηήο κπνξεί λα πξνβεί ζε απεπζείαο θαηάζρεζε ηνπ
αληηθεηκέλνπ ζηελ πεξηνπζία ηνπ νθεηιέηε. Ο ηξίηνο, αλ θαη ηππηθά παξακέλεη θχξηνο ηνπ
πξάγκαηνο, δε κπνξεί λα αληηηάμεη ην δηθαίσκά ηνπ έλαληη ηνπ δαλεηζηή· έλαληη απηνχ ε
απαιινηξίσζε ινγίδεηαη αλχπαξθηε.
• Σν δηθαίσκα ηνπ δαλεηζηή γηα δηάξξεμε είλαη δηαπιαζηηθφ θαη απαγγέιιεηαη κε δηαπιαζηηθή
δηθαζηηθή απφθαζε, ράξε ζηελ νπνία ν δαλεηζηήο κπνξεί λα επηζπεχζεη αλαγθαζηηθή εθηέιεζε, ν δε
ηξίηνο δε κπνξεί λα αζθήζεη ηελ αλαθνπή ηεο ΚΠνιΓ 936 θαη λα επηθαιεζηεί ν δηθαίσκα πνπ ηνπ
κεηαβηβάζηεθε.
• Αίηεκα ηεο αγσγήο δηάξξεμεο είλαη πιένλ κφλν ε απαγγειία ηεο δηάξξεμεο θαη δελ απαηηείηαη
ζψξεπζε αηηήκαηνο γηα θαηαδίθε ηνπ ηξίηνπ ζε αλακεηαβίβαζε ζηνλ νθεηιέηε ηνπ αληηθεηκέλνπ
ηεο απαιινηξίσζεο. Πξνο ηνχην δελ ππάξρεη έλλνκν ζπκθέξνλ ηνπ δαλεηζηή.
• Ζ δηάξξεμε ηεο απαιινηξίσζεο επέξρεηαη ζε βάξνο ηνπ ηξίηνπ κφλν ζην κέηξν πνπ απηφ είλαη
απαξαίηεην γηα ηελ ηθαλνπνίεζε ηεο απαίηεζεο ηνπ δαλεηζηή. ΢ε πεξίπησζε νιηθήο δηάξξεμεο, ην
ηπρφλ πεξίζζεπκα απφ ηνλ πιεηζηεξηαζκφ ζα απνδνζεί ζηνλ ηξίην θαη φρη ζηνλ νθεηιέηε, θαζφζνλ ε
απαιινηξίσζε νχηε αλαηξέπεηαη ελνρηθά νχηε αθπξψλεηαη, αιιά παξακέλεη ζηηο κεηαμχ ηνπο ζρέζεηο
απξφζβιεηε.
ΗΗ. Έθηαζε ηεο επζχλεο ηνπ ηξίηνπ: ΑΚ 943 §2- Ο ηξίηνο (ή ν εηδηθφο δηάδνρφο ηνπ) πξνο ηνλ νπνίν
έγηλε ε απαιινηξίσζε απφ ραξηζηηθή αηηία θαη ν νπνίνο ήηαλ θαιφπηζηνο, επζχλεηαη θαηά ηηο
δηαηάμεηο γηα ξνλ αδηθαηνιφγεην πινπηηζκφ (ΑΚ 908 επ. θαη ηδίσο ΑΚ 909). Όζνλ αθνξά ηνλ
θαθφπηζην ηξίην πνπ απέθηεζε απφ επαρζή ή απφ ραξηζηηθή αηηία, ππνζηεξίδεηαη φηη ζα εθαξκνζηνχλ
νη δηαηάμεηο γηα ηελ επζχλε ηνπ νθεηιέηε (ΑΚ 335 επ., 340 επ., 346, 348). Οξζφηεξε, φκσο, είλαη ε
άπνςε ζχκθσλα κε ηελ νπνία ν δαλεηζηήο πνπ δε κπνξεί λα δεηήζεη ηε δηάξξεμε ηεο απαιινηξίσζεο
απνθηά αμίσζε απφ αδηθνπξαμία (ΑΚ 914, 919) θαη δηθαηνχηαη απνδεκίσζε είηε απφ ηνλ νθεηιέηε
είηε απφ ηνλ ηξίην γηα ηε δεκία πνπ ππέζηε απφ ηε καηαίσζε ηεο ηθαλνπνίεζεο ηεο απαίηεζήο ηνπ.

ΗΗΗ. Πεξηζζφηεξνη δαλεηζηέο ηνπ νθεηιέηε θαη ηνπ ηξίηνπ
1. Πεξηζζφηεξνη δαλεηζηέο ηνπ νθεηιέηε (ΑΚ 943 §1 εδ. β'): Η δηάξξεμε, δει. έρεη ζρεηηθά
απνηειέζκαηα, αθνχ ν θάζε δαλεηζηήο ηνπ νθεηιέηε έρεη απηνηειή απαίηεζε δηάξξεμεο θαη νη ηπρφλ
πεξηζζφηεξνη δελ θαζίζηαληαη δαλεηζηέο εηο νιφθιεξνλ ηνπ ηξίηνπ ή ηνπ εηδηθνχ ηνπ δηαδφρνπ. Άξα,
αλ έλαο δαλεηζηήο επηηχρεη ηε δηάξξεμε ηεο απαιινηξίσζεο θαη επηζπεχζεη αλαγθαζηηθή εθηέιεζε, νη
ππφινηπνη δαλεηζηέο ηνπ νθεηιέηε έρνπλ δηθαίσκα αλαγγειίαο θαη ζπκκεηνρή ζηε δηαλνκή ηνπ
εθπιεηζηεξηάζκαηνο, κφλν αλ είραλ θαη νη ίδηνη πξνζβάιεη ηελ θαηαδνιηεπηηθή απαιινηξίσζε· αλ δελ
ηελ πξνζέβαιαλ, ε απαιινηξίσζε παξακέλεη σο πξνο απηνχο ηζρπξή, αθφκε θαη κεηά ηε δηάξξεμή
ηεο, θαη κπνξεί λα ηνπο αληηηαρζεί.
2. Πεξηζζφηεξνη δαλεηζηέο ηνπ ηξίηνπ: Οη αηνκηθνί δαλεηζηέο ηνπ ηξίηνπ δελ έρνπλ δηθαίσκα
αλαγγειίαο ζηνλ πιεηζηεξηαζκφ πνπ επηζπεχδεη ν δαλεηζηήο, ν νπνίνο επέηπρε ηε δηάξξεμε. Αλ,
φκσο, ν ηξίηνο είρε παξαρσξήζεη -πξηλ απφ ηε δηάξξεμε- ζε αηνκηθνχο δαλεηζηέο εκπξάγκαην
δηθαίσκα ζην αληηθείκελν ηεο απαιινηξίσζεο (π.ρ. ππνζήθε), νη δαλεηζηέο απηνί κπνξνχλ λα
αλαγγειζνχλ θαη λα ηθαλνπνηεζνχλ πξνλνκηαθά απφ ην πιεηζηεξίαζκα, εθηφο αλ ε ζχζηαζε ηνπ
εκπξάγκαηνπ δηθαηψκαηνο δηαξξήρζεθε ππφ ηνπο φξνπο ησλ ΑΚ 944-955.
ΠΡΑΚΣΙΚΑ ΘΔΜΑΣΑ
Ο Α είρε κία απαίηεζε θαηά ηεο εηαηξείαο Δ γηα παξάδνζε ζ’ απηφλ νξηζκέλσλ κεραλεκάησλ. Σελ
απαίηεζή ηνπ απηή ηε κεηαβίβαζε ν Α ζηνλ Β, πξνθεηκέλνπ λα εμνθιήζεη έλα ρξένο ηνπ πξνο
εθείλνλ. Όηαλ ν Β επηρείξεζε λα παξαιάβεη ηα κεραλήκαηα απφ ηελ Δ, δηαπίζησζε φηη, απφ ιάζνο
ππαιιήινπ ηεο εηαηξείαο, ηα κεραλήκαηα πνπ πξννξίδνληαλ γηα ηνλ Α είραλ παξαδνζεί ζε άιινλ.
Δξσηάηαη:
α) Τπέρεη επζχλε ν Α γηα ηε δεκία πνπ πξνθιήζεθε ζηνλ Β;
Η κεηαβίβαζε ηεο απαίηεζεο ηνπ Α θαηά ηεο Δ ζηνλ Β νλνκάδεηαη εθρώξεζε απαηηήζεωο θαη ξπζκίδεηαη
ζηνλ Αζηηθό Κώδηθα από ηηο δηαηάμεηο ΑΚ 455-470. Η εθρώξεζε απαηηήζεωο είλαη κηα ζύκβαζε πνπ
ζπλάπηεηαη κεηαμύ ηνπ παιαηνύ (εθρωξεηήο - Α) θαη ηνπ λένπ δαλεηζηή (εθδνρέαο - Β) ρωξίο λα είλαη
απαξαίηεηε βάζεη ηεο ΑΚ 455 ε ζπλαίλεζε ηνπ νθεηιέηε. Γηα λα απνθηήζεη όκωο ν εθδνρέαο δηθαίωκα
απέλαληη ζηνλ νθεηιέηε θαη ζηνπο ηξίηνπο απαηηείηαη ε αλαγγειία ηεο εθρώξεζεο ζηνλ νθεηιέηε είηε από
ηνλ εθρωξεηή είηε από ηνλ εθδνρέα (ΑΚ 460). Η αλαγγειία θαηά ηελ νξζόηεξε γλώκε δελ απνηειεί
πξνϋπόζεζε ηνπ θύξνπο ηεο εθρώξεζεο, ε νπνία θαηαξηίδεηαη κε ηελ ζύκβαζε εθρωξεηή θαη εθδνρέα,
αιιά όξν ηνπ ελεξγνύ ηεο εθρώξεζεο, πξνϋπόζεζε ηεο ελέξγεηάο ηεο έλαληη ηωλ ηξίηωλ θαη ηνπ
νθεηιέηε. Η εθρώξεζε δειαδή πξηλ από ηελ αλαγγειία έρεη θαζαξά ζρεηηθή κόλν ελέξγεηα κεηαμύ ηωλ
κεξώλ θαη κόλν κεηά ηελ αλαγγειία «απνιπηνπνηείηαη» έηζη ώζηε λα πεγάδνπλ δηθαηώκαηα γηα ηνλ
εθδνρέα θαη έλαληη ηωλ ηξίηωλ θαη ηνπ νθεηιέηε. Ο ΑΚ ζηελ δηάηαμε 467 ΑΚ ξπζκίδεη ζρεηηθά κε ηελ
επζύλε ηνπ εθρωξεηή (Α), ε νπνία δηαθνξνπνηείηαη αλάινγα κε ην αλ ε αηηία ηεο εθρώξεζεο. Γειαδή ε
ζρέζε Α-Β, εθρωξεηή θαη εθδνρέα είλαη επαρζήο ή ραξηζηηθή. Δλ πξνθεηκέλω, όπωο πξνθύπηεη από ηα
ζηνηρεία ηνπ πξαθηηθνύ (πξνθεηκέλνπ λα εμνθιήζεη έλα ρξένο ηνπ πξνο εθείλνλ) ε αηηία ηεο εθρώξεζεο
είλαη επαρζήο θαη ζπλίζηαηαη ζηελ απόζβεζε ηνπ ρξένπο ηνπ Α πξνο ηνλ Β θαη ζπγθεθξηκέλα ζε δόζε
αληί θαηαβνιήο. Άξα, εθαξκνζηέα δηάηαμε είλαη απηή ηεο παξαγξάθνπ 1 ηνπ 467 ΑΚ πνπ νξίδεη όηη ν
εθρωξεηήο επζύλεηαη κόλν γηα ηελ ύπαξμε ηεο απαίηεζεο θαη όρη γηα ηελ θεξεγγπόηεηα ηνπ δαλεηζηή
εθόζνλ θάηη ηέηνην δελ ζπκθωλήζεθε ξεηά (ζπλδ. 468 ΑΚ εμ αληηδηαζηνιήο). Η επζύλε απηή ηνπ
εθρωξεηή ζπλίζηαηαη ζηελ επζύλε ηνπ κόλν λνκηθά ειαηηώκαηα ηεο απαίηεζεο θαη όρη γηα ηελ εμέιημή
ηεο εμαηηίαο ηεο θεξεγγπόηεηαο ή κε ηνπ νθεηιέηε. Βάζεη ηωλ αλωηέξω ν Α δελ επζύλεηαη γηα ηελ

θεξεγγπόηεηα ηεο Δ θαη ηα ην ιάζνο ηνπ ππαιιήινπ ηεο θαη άξα δελ ππέρεη επζύλε έλαληη ηνπ Β παξά
κόλν γηα ηελ ύπαξμε ηεο απαίηεζεο.
β) Πνηφο απφ ηνπο Α θαη Β δηθαηνχηαη λα ζηξαθεί θαηά ηεο Δ, θαη ηί ζα κπνξνχζε λα δεηήζεη;
Σπλέπεηα ηεο εθρώξεζεο ηεο απαίηεζεο είλαη ε αιινίωζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο ελνρήο (απαίηεζεο) ωο
πξνο ηα ππνθείκελά ηεο. Μεηά ηελ θαηάξηηζε ηεο εθρώξεζεο θαη ηεο αλαγγειίαο ηεο ζηνλ νθεηιέηε ν
εθρωξεηήο παύεη λα είλαη δηθαηνύρνο ηεο απαίηεζεο θαη κόλνο δαλεηζηήο γίλεηαη πηα ν εθδνρέαο. Άξα
κόλν λνκηκνπνηνύκελν ελεξγεηηθώο πξόζωπν πηα είλαη ν εθδνρέαο, ελ πξνθεηκέλω ν Β. Ο ππάιιεινο
ηεο εηαηξίαο Δ απνηειεί ωο πξνο ηελ εθπιήξωζε ηεο παξνρήο, βνεζό εθπιεξώζεωο ηεο Δ θαζώο
πξόθεηηαη γηα πξόζωπν πνπ ρξεζηκνπνηεί ν νθεηιέηεο (Δ) γηα ηελ εθπιήξωζε ηεο παξνρήο ηνπ πξνο ηνλ
δαλεηζηή (Α αξρηθώο θαη ηώξα Β) θαη άξα βάζεη ηεο 334 ΑΚ ν νθεηιέηεο επζύλεηαη αληηθεηκεληθώο –
ρωξίο λα απαηηείηαη δειαδή ππαηηηόηεηά ηνπ – γηα ην πηαίζκα ηνπ βνεζνύ εθπιεξώζεωο. Σηελ
ζπγθεθξηκέλε πεξίπηωζε ε παξνρή ηεο Δ ζπλίζηαηαη ζηελ παξάδνζε νξηζκέλωλ κεραλεκάηωλ.
Πξόθεηηαη επνκέλωο, γηα κηα ελνρή γέλνπο θαζώο κηιάκε γηα κεραλήκαηα πνπ παξάγεη ε εηαηξία Δ θαη
δελ έρνπλ εμεηδηθεπηεί θαη θαηαζθεπαζηεί απνθιεηζηηθά γηα ηνλ αξρηθό δαλεηζηή Α. Γελ πξόθεηηαη
επνκέλωο γηα αηνκηθά εμεηδηθεπκέλα πξάγκαηα. Αθνύ ινηπόλ πξόθεηηαη γηα ελνρή γέλνπο θαη βάζεη ηεο
αξρήο όηη «ην γέλνο δελ απόιιπηαη» ζηελ πεξίπηωζε ηνπ πξαθηηθνύ έρνπκε κηα αλώκαιε εμέιημε ηεο
ελνρήο θαη ζπγθεθξηκέλα ππεξεκεξία ηνπ δαλεηζηή θαζώο όηαλ ν Β επηρείξεζε λα παξαιάβεη ηα
κεραλήκαηα από ηελ Δ απηή δελ εθπιήξωζε ηελ παξνρή ζηνλ ζπκθωλεζέληα ρξόλν. Η ππεξεκεξία
νθεηιέηε ξπζκίδεηαη από ηνλ ΑΚ ζηα άξζξα 340 επ. πνπ απνηεινύλ ηηο γεληθέο δηαηάμεηο γηα ηελ
αλώκαιε εμέιημε ηεο ελνρήο ζηηο νπνίεο θαη ζα θαηαθύγνπκε θαζώο, θαίηνη πξόθεηηαη γηα ζύκβαζε
ακθνηεξνβαξή ν εθρωξεηήο γίλεηαη κέξνο ζηελ ελνρηθή ζρέζε κόλν ωο πξνο ηελ ζπγθεθξηκέλε
απαίηεζε θαη όρη ωο πξνο όιε ηελ ζρέζε ππνθείκελν ηεο νπνίαο παξακέλεη ν Α θαη απηόο είλαη πνπ
δηθαηνύηαη λα αζθήζεη αμηώζεηο πνπ κεηαβάιινπλ ην ζύλνιν ηεο ελνρηθήο ζρέζεο.
Οη πξνϋπνζέζεηο ηεο ππεξεκεξίαο είλαη:
 ιεμηπξόζεζκε παξνρή,
 όριεζε ηνπ δαλεηζηή κε ηελ εμαίξεζε ηεο 341 γηα ηελ δήιε εκέξα,
 θαζπζηέξεζε ηεο παξνρήο
Σηε ζπγθεθξηκέλε πεξίπηωζε ζπληξέρνπλ όιεο νη πξνϋπνζέζεηο εθόζνλ ν Β δήηεζε ηελ θαηαβνιή ηωλ
κεραλεκάηωλ θαη εθόζνλ δελ είρε ζπκθωλεζεί άιιωο, ε θαηαβνιή πξέπεη λα γίλεη παξαρξήκα. Η Δ,
επνκέλωο, επζύλεηαη αληηθεηκεληθά από ην πηαίζκα ηνπ ππαιιήινπ ηεο ωο βνεζνύ εθπιεξώζεωο ν
νπνίνο ηεθκαίξεηαη όηη ελήξγεζε ππαηηίωο θαζώο πξόθεηηαη γηα λόζν ππνθεηκεληθή επζύλε κε ζπλέπεηα
ηελ αληηζηξνθή ηνπ βάξνπο απόδεημεο πεξί ηεο αλππαξμίαο πηαίζκαηνο ζην πξόζωπό ηνπ. Σπλέπεηα ηεο
ππεξεκεξίαο ηνπ νθεηιέηε είλαη βάζεη ηεο 343 ΑΚ όηη ν νθεηιέηεο ππνρξενύηαη λα απνδώζεη ηελ παξνρή
θαη επίζεο λα απνθαηαζηήζεη θάζε δεκία ηνπ δαλεηζηή από ηελ θαζπζηέξεζε. Η απνδεκίωζε απηή
ζπλίζηαηαη ζην ζεηηθό δηαθέξνλ, δειαδή απνθαηαζηαηεά είλαη θάζε ζεηηθή δεκία ή δηαθπγόλ θέξδνο πνπ
ππέζηε ν δαλεηζηήο εμαηηίαο ηεο κε εθπιήξωζεο ηνπ ζεηηθνύ γεγνλόηνο ηεο έγθαηξεο θαηαβνιήο ηεο
παξνρήο. Δπνκέλωο ν Β δηθαηνύηαη λα δεηήζεη από ηελ Δ ηόζν ηελ παξνρή όζν θαη απνδεκίωζε γηα ηελ
θαζπζηέξεζε ηεο παξνρήο βάζεη ηεο ΑΚ 343.
Σημειώσεις της Άρτεμις Τρίκη

Γενικό Ενοχικό Δίκαιο

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Γενικό Ενοχικό Δίκαιο

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΓΕΝΙΚΟ ΕΝΟΧΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

§1. Έλλνηα θαη ζεκαζία ηνπ ελνρηθνχ δηθαίνπ

ΗΗΗ. Υαξαθηεξηζηηθά: • δπλακηθφηεηα -> ε ελνρή γελληέηαη, κεηαβάιιεηαη (αληηζηνίρσο θαη ηα

IV. Πεγέο: • ν ΑΚ / • εηδηθνί λφκνη / • ην έζηκν.

§2. Θεκειηψδεηο αξρέο ηνπ ελνρηθνχ δηθαίνπ

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 1

§3. Έλλνηα ηεο ελνρήο (ΑΚ 287)

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 2

ΗΗΗ. Δμαηξέζεηο απφ ηε ζρεηηθφηεηα ηεο ελνρήο:

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 3

§4. Πεγέο ησλ ελνρψλ

Η. Δηζαγσγηθά: Οη ελνρέο δηαθξίλνληαη ζε δηθαηνπξαθηηθέο [=ζηεξίδνληαη ζε ζχκβαζε (ΑΚ 361) θαη

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 4

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 5

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 6

§5. Αληηθείκελν ηεο ελνρήο

Η. Έλλνηα θαη ζηνηρεία ηεο παξνρήο (ΑΚ 287)

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 7

ΗΗ. Δίδε ηεο παξνρήο:

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 8

ζπκβαιιφκελν ή ηνλ ηξίην, ηφηε εθαξκφδεηαη ην ΑΚ 371 εδ. α'.

§6. Δλνρέο γέλνπο θαη είδνπο.

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 9

IV. Άξζε ηεο ανξηζηίαο ηεο ελνρήο γέλνπο: Απαηηείηαη:

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 10

§7. Γηαδεπθηηθέο ελνρέο

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 11

ΗΗΗ. Γηάθξηζε απφ ζπγγελείο έλλνηεο:

§8. Υξεκαηηθέο ελνρέο

Η. Σν ρξήκα: • Ωο ρξήκα κε επξεία έλλνηα ελλννχληαη ηα αληηθαηαζηαηά πξάγκαηα (ΑΚ 950), ηα

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 12

IV. Αζθαιηζηηθέο ξήηξεο

2. Απαγφξεπζε ησλ αζθαιηζηηθψλ ξεηξψλ: Οη ξήηξεο ρξπζνχ, ρξπζψλ λνκηζκάησλ,

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 13

VI. ΢χγρξνλεο κνξθέο ρξήκαηνο:

§9. Δλνρέο ηφθνπ

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 14

§10. Δλνρέο απνδεκίσζεο (έλλνηα θαη πξνυπνζέζεηο)

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 15

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 16

§11. Δλνρέο απνδεκίσζεο (πεξηερφκελν)

Η. Μνξθέο δεκίαο θαη έθηαζε απνδεκίσζεο

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 17

3. Πεξηνξηζκνί ηεο απνδεκίσζεο: • Δχινγε απνδεκίσζε -> ΢ε θάπνηεο πεξηπηψζεηο, ν λνκνζέηεο

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 18

§12. Ηδαίηεξα είδε ελνρψλ

Η. Δλνρή ππνρξέσζεο δαπαλψλ (ΑΚ 301) ή πξάγκαηνο (ΑΚ 302)

2. Γηθαίσκα αθαηξέζεσο: α) Πξνυπνζέζεηο -> • χπαξμε θαηαζθεπάζκαηνο, δει. θηλεηνχ

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 19

§13 Σφπνο θαη ρξφλνο ηεο παξνρήο

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 20

§14. Καιφπηζηε εθπιήξσζε ηεο παξνρήο

2. ΢ρέζε ηεο ΑΚ 288 κε άιιεο δηαηάμεηο:

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 21

εκπνδίσλ- αζθάιεηα, ηνθνδνζία, ινγνδνζία)· αλαιφγσο, ν δαλεηζηήο δελ πξέπεη λα εκπνδίδεη ή λα

§15. Μεξηθή εθπιήξσζε ηεο ελνρήο

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 22

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 23

2. Απνηειέζκαηα ηεο άζθεζεο ηνπ δηθαηψκαηνο επίζρεζεο: Η έλζηαζε επίζρεζεο αζθείηαη

§17. Δθπιήξσζε απφ ηξίηνλ

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 24

§18. Σν δηθαίσκα ηεο πξνζθνξάο θαη ππνθαηάζηαζεο

ΑΡΤΕΜΙΣ ΤΡΙΚΗ Σελίδα 25

ΗΗΗ. Έλλνκεο ζπλέπεηεο ζπζηάζεσο ηνπ αξξαβψλα