AMERIČKA TRULEŽ LEGLA

Americka kuga ili americka trulež je zarazna bolest pcelinjeg legla

koja se vrlo cesto i neprimjetno uvlaci, održava i širi ne samo u
jednoj pcelinjoj zajednici, ili pcelinjaku, nego i u pcelinjake u
okolici 3-4 km u poluprecniku i tako se širi od jednog do drugog
pcelinjaka ako se ne suzbije na vrijeme i efikasno. To je oboljenje
poklopljenog pcelinjeg legla, koje se prenosi inficiranjem opreme i
svih pcelinjih proizvoda, a narocito u krajevima gdje se primjenjuje srlece pcelarenje,
pa su i faktori koji uticu na brzo širenje više prisutni. Uzrocnik americke truleži
pcelinjeg legla je golim okom nevidljivi živi organizam-bakterija (mikroorganizam)
ciji je latinski naziv Bacillus larvae. Bakterija-Bacillus larvae ima dva oblika u toku
svog razvoja i održavanja i to: u obliku spore i u štapicastom obliku. U prvom obliku
(oblik spore) bakterija se se u spoljnoj sredini održava bez razmnižavanja duži niz
godina (10-30). Spore bakterije larve su veoma izdržljive na djelovanje toplote,
vlage, suncevih zraka i dr. tako da u medu koji se drži na 100°C izumiru tek poslije
pola sata, u medu na normalnoj temperaturi ostaju, žive i mogu da isklijaju i nakon
godinu dana. U propolisu rastvorenom u alkoholu otporne su više od 45 dana, u
vosku se održavaju dugo i izumiru na 120°C tek nakon 20 minuta, u zemlji izdrže
228 dana, u isušenoj masi uginulih larvi u starom sacu, u košnicama ostaju žive 22-
33 godine. Izdržljive su i na dezinfekciona sredstva u razlicitom stepenu kao i na
sulfopreparate. Medutim, u drugom obliku bakterije Bacillus larvae je štapicastog
oblika u kome se jedino i razmnožava, osjetljiva je na djelovanje toplote, isušivanje,
dezinfekciona sredstva, sulfo-preparate i na antibiotike. I pored toga, ne može se
lijeciti jer se u ovom obliku nalazi samo u pocetku bolesti i to u organizmu zaraženih
larvi. Uzrocnik ulazi zajedno sa hranom u crijevo nepoklopljene larve i prelazi u njeno
tkivo tek u vrijeme preobrazbe i brzo se u njoj razmnoži. Larva je tad poklopljena i
brzo ugine.

Znaci bolesti

Za pcelara je prakticno jedini moguci nacin da posumnja u prisustvo

bolesti kad na poklopljenom leglu prilikom pregleda primjeti
ulegnute poklopce sa tamnosmedim mrljama nakvašenim od
propalih larvi ili rupice na celijama koje su izbušile pcele sa
namjerom da ociste stanicu. Takode, leglo je nepravilno rasporedeno
mada u prvoj fazi zaraze obicno se nade samo nekoliko celija sa
uginulim larvama. Ako skinemo poklopac sa celije u kojoj je uginula
larva i stavimo cackalicu ili manje drvce i povucemo konstatovat
cemo da li se razvlaci u niti i da li je miris na pokvarenu ribu ili po tutkalu koji se
kasnije gubi. Ako utvrdimo da se razvlaci posumnjacemo da se radi o bolesti. Da ne
bi gubili vrijeme potrebno se je obratiti u najbližu mjerodavni instituciju i zatražiti
strucnu pomoc da bi se sa sigurnošcu utvrdila prava dijagnoza, mikroskopskom
analizom uginulih larvi. Posljedica bolesti legla je direktan uticaj na slabljenje
pcelinjeg društva u cjelini, jer je sve manje mladih pcela koje treba da zamjene stare
pcele. Time se, normalan rad društva remeti i slabi tako da vremenom oslabi toliko
da postane plijen grabeži. To tada predstavlja izvor i nacin zaražavanja ostalih
društava na pcelinjaku u poluprecniku 3-4 km i bližoj okolini. Za uspješno suzbijanje
americke truleži najvažnije je rano otkrivanje bolesti koje može da obavi svaki pcelar
na svom pcelinjaku. Ako je na pcelinjaku ili bližoj okolini bilo prisutno obolijevanje od
americke truleži preporucljivo je cešce u odredenim periodima vršiti preglede saca sa
leglom, dok na mjestima gdje toga nije bilo detaljan pregled može se izvršiti u
proljece prije naglog razvoja i jacanja društva i unosa velikih kolicina nektara i
polenovog praha.

Prenošenje zaraze

U košnici prenošenje zaraze od licinke do licinke vrše pcele

hraniteljice, dok se od košnice do košnice prenose putem
grabeži i nalijetanja pcela. Takode i sam pcelar to cini kad iz
košnice u košnicu prenosi zaražene ramove ili vrcaljkom ili kad
vrši prihranu sa zaraženim medom ili upotrebom voska za
satne osnove koji nije dezinfikovanna propisan nacin. Spore se
mogu prenositi na rukama i alatu ako se pregled zdravih
društava vrši nakon pregleda zaraženih a potom ne izvrši odgovarajuca dezinfekcija.
Spora Bacillus larvae može klijati samo u mladim larvama, dok se procenat klijanja
smanjuje sa starosti larve, tako da nakon 53 satane može doci do infekcije.
Prelaskom spore u vegetativni oblik bakterije ne može se prenositi zaraza. Kad spora
sa hranom dospije u organizam larve obicnoproklijaju za jedan dan i dalje se
umnožava i dospjeva u tjelesnu šupljinu larve. Bolest ne prelazi na odrasle pcele, ali
rojevi iz zaraženih pcelinjih društava mogu prenositi americku trulež. Takode, ni sva
pcelinja društva nisu u istoj mjeri osjetljiva na zarazu americke truleži legla što se
objašnjava higijenskim ponašanjem pcela, odnosno sposobnosti radilica da brzo
otkriju i uklone uginule larve iz celija i tako eliminišu izvor zaraze. Ova cinjenica nas
ne smije zavarati i dovesti do opuštanja, jer samo mjere opreza i preventive nam
mogu dati potrebnu sigurnost.

Suzbijane americke truleži

S obzirom da je americka trulež teška zarazna bolest, da nikada ne prestaje sama od

sebe, da je njen uzrocnik veoma otporan i da trajno zaostaje na sacu i da se vrlo
lako i brzo prenosi na okolne pcelnjake sasvim je logicno i prihvatljivo da se u
njenom suzbijanju primjene radikalne mjere, koje se odnose na uništavanje žarišta,
odnosno izvora zaraze. To podrazumijeva gušenje pcela iz zaraženih društava navece
paljenjem sumpora košnici. Uginule pcele zajedno sa ramovima i sacem sa leglom
treba spaliti na pogodnom mjestu i zatrpati zemljom. Ostatatak saca bez legla treba
pretopiti i vosak dezinficirati na propisan nacin, odnosno na temperaturi od 120°C, u
zato predvidenim uredajima. Istovremeno treba izvršiti dezinfekciju cjelokupnog
pribora i košnica koje su još upotrebljive. Dezinfekciju košnice obaviti tako da se sa
unutrašnjih strana košnice dobro ostružu svi zaostaci propolisa i voska sa žicanom
cetkom a potom dobro operu deterdžentom i ribacom cetkom. Poslije toga košnicu
treba iznutra opaliti plamenom let-lampe. Nakon izvršene dezinfekcije košnice,
ramovi i oprema mogu se upotrijebiti.