MODYUL

SAPAG-AARAL
NG
MGA
KONTEMPORARYON
GISYU

GRADE10

1
1.ANOANGKONTEMPORARYONGI SYU?
Angcontemporaryokont empor aryoaynagmul asasal i
tangcom+t empor
nanangangahul
ugangcur r
entonapapanahon.
Kapagsinabi
ngkont empor ar
yongi syu,it
oayt umutukoysamgai syuna
nangy
ayarisakasalukuyanot umut ukoysamganapapanahongi syu.Sa
madali
ng sabi,i
to ng pi nakapinag-uusapan sa at
ing lipunan ngayon.
Matut
unghayansaibabaatsasusunodnapahi naangmgai syungayon.

2.KAHALAGAHANNGPAG-
AARALNG KONTEMPOARYONGI
SYU

Kaliwa’
tkananangmgai syunanahahar apngat ingli
punanngay onkay a
dulotnito’ynahi hi
rapanangmgai ba’ti bangsektorngpamahal aansa
pagsolusy onsabawati sa.Atbil
angi sangmamamay anngat i
ngbansa,
naaapekt uhant ayosamgai syungit
ogust uhinmannat inohindi
.Sapang-
araw-araw nat i
ngpamumuhay ,hi
ndimai i
wasangmal amannat inangmga
nangyay arisa mundo kung kay a’
tkailangan ri
n nating maging isang
akti
bongmamamay annamaypaki nabangsaat i
nginangbay an.Huwag
sanat ay ongmagbi ngi
-bingi
hanatmagbul ag-bul
agan.Gami t
innatinang
kontempor ar
yongi syuupangmakat ul
ongsakunganomanangdapat
paunlari
n.

3.
ISYUNGPANGKAPALI
GIRAN

Angmundosapanahonnat inngayonayl ubhangnakababahal adahilsa

mganangy ayarisaatingkapal i
gir
annahi ndinatininaasahan.Il
ansamga
pangy ayariayhi ndinanat ur
alatmaaar ingbuhatitongmgapagbabagosa
ating mundo atmaaar ing i
to’
ykagagawan r in ng tao na masy adong
umaabuso sa kal i
kasan. Bagama’ t mar aming mga makabagong
teknolohiyaangnagsi l
abasansangay onayhi ndipar i
nmai kakail
anaang
atingmundoaynakar aranasnangmgamat i
ti
ndiathindinaturalnasakuna.
Itoaykonekt adosapi nakamatindi
ngi syusaat i
ngbansangay onkat ulad
ngi sy
usamgasakunaodi sast
er,cl
imat echange,atlalonaangmgai syu
sasar il
inatingpamay anan.

2
2.1DI SASTERRI SKMI TIGATI ONATMANAGEMENT
Anoangsakuna?
Ay onkayKennet hBi asongsakany angDi sast erRi skReduct ionManual ,
angsakunaayi tinutur i
ngna“ emer genci es” .I bigsabi hini to’ymaaar ing
mangy ay arisamga‘ dii naasahangpagkakat aonkat uladnal amangng
nangy arinal indolsaBohol ,Cebu,ati bapangkabi say aan.Di nagdaganpa
niyanakapagi toaynangy ar ihindimaaar ngangmgaaf
i fectedl amangang
mi smongt utulongsakani l
angmgasar i
li
.Ki nakai langangsapanahonng
sakunaayhandaangmgasekt ornggoby er nosapagr esponde.Angmga
sakunangi to’ymaaar ingnat ur aloepekt olamangngkagagawanngt ao.At
masmal iitangt sansangmgabi kt imaoaf fect edngmgasakunakungi t
o’ y
higitnanapaghandaan.
Sakany angpag- aar al
, nalamanni yanamasmagi gingmal ii
tangbahagdan
ngaf fect edkungangi sangbansaaymay roongt inatawagnaDI SASTER
RISKREDUCTI ONATMI TIGATI ON.
Anoangpi nagkai bangdal awa?
Nakasaad sa kany ang manualna ang Di sast erRi sk Mi tigat i
on:“ar e
act i
vitiest hatpr ev entadi sast er ,r educet hechanceofadi sast erf rom
happeni ng,or r educe t he damagi ng ef fect s of unav oidabl e nat ur al
phenomenon”Di nagdagan pa ni yang:“I ti s an actofpr ev enting or
mi nimi zingt headv erseef f
ect sofdi saster---causi ngphenomenat hrough
thei nt roduct i
onofmeasur esdesi gnedt opr epar eandpr otectl i
feand
proper t yoft he member s oft he soci etybef or et he occur rence ofa
phenomenon” .Ibi gsabi hin,i t
oi yongmgakadal asanggi nagawangmga
paar alan atmga pamanat asan kat ulad ng pagkakar oon ng dr i
lls.Ang
pagt atay or inngmgat yphoon- resist antoear thquake- resi
st antnamga
kabahay anatgusal i.Samadal i
ngsabi ,it
oayangpaghahandanggi nagawa
nat i
nupanghi ndi tay olubusangmasakt ansasakuna.
Sakabi langdako naman,angDi sast erRi skManagementay :“ disaster
prev ent i
ont oensur esust ainabl edev elopmentt hatpeopl ecanl eadagood,
healt hy ,
andhappyl ifewi thoutcr eat i
ngdamaget ot heenv i
ronment ”.
Halimbawa ni t
o ay ang pagt ukoy sa mga l ugarna may mat aas na
posi bili
dadnapagt amangmgasakunaomaski l
al asat awagnahazar d
mappi ng.Kasamar indi y anangv ulnerabilityanal ysis,atangst rategic
disast erpr event ion.Kasamasaat ingpaghahandaayangpagt ukoysa
mgaahensy aosekt ornggoby ernonanamamahal akapagmay roong
sakunaokal ami dad.I toangi lansamganangunguna:

1.UNI
SDR- Uni
ted Nat
ions I
nter
nat
onalSt
rat
egy f
or Di
sast
er Ri
sk

3
 Reduct
ion
2.NDCC-Nat i
onalDi sasterCoor
dinat
ing Counci
lna may i
ba’
tibang
ahensy
asai ba’
tibanglugar
3.LGU-LocalGovernmentUnit

2.
2 CLI
MATECHANGE

Gl
Ang  obal War ming  at dul
ot ni
tong Cli
mate Change 
ang isa sa
pi
nakamal aki
ng usapi
n ngayon na kinakahar
ap ng mamamay an ng
dai
gdig.
  
Isang usapi
ng

nangangai
l
angan ng kagy at
an at pangmat
agal
ang sol
usy
on sa
pi
nakamaagangpanahon.
  

Milyun-
mil
yongmamamay annasadai gdigangmat i
ndingdumaranasng
epektongclimatechangedul otngglobalwar
ming--pagkawal
angbuhay
atkabuhayan;pagkawalangsegur i
dadsapagkainatmapagkukunanng
l
igtasnatubi
g;pagkasi
radi langngmgabahayanatistr
uktur
akundingbuo
-buongnasyon,l
alunasamgar ehi
yonngAfri
ca,Ar
cti
c,Asyaatmgamal il
i
it
nai sl
ang-
nasyonsaPasi piko. It
oangi l
ansagai ndikasy
onngcl imate
change:

Angimpormasy
ongitoaybuhatsaNon- Gov
ernmentOr gani
zat
ion.Dahi
l
di
tt
oaymasmadal inati
ngmalal
amanatmat utukoykungumaapektona
ngabaangci
matechangesaat
ingbansa.

4
I
MPLI
KASYONATEPEKTONI
TO

SALI
PUNAN

 PANLI
PUNANGDI
SLOKASYON(
SOCI
ALDI
SLOCATI
ON)

Sinasabingmgai slang- nasyon,

na kapag t umaas pa ang
temperat ura ng mundo sa 1. 5
degrees Cel sius, na may
katumbas na 0. 9 met r
ong
pagtaassal ebelngt ubig-dagat,
ay l ulubog ang mar ami ng
nasyongt uladni laati bapang
mabababang l ugar l aluna sa
AsyaatPasi piko.Nangangani b
namagi ng cli
mat er efugees ang
buo-buongpopul asy onngmga
i
slang-nasy ongay angMal di
ves,
VanuatuatTuv alu. 
 Magaganap
angmal akihangmi grasyondahilsapagbaha,mat i
ndingt agtuy otatmga
kal
amidad.  Papatongpadi t
oangdi sl
okasyongdul otnamanngmga  so-
cal
led“dev elopmentpr oj
ect
s” nalumil
ikhanamanngmga  “dev elopment
ref
ugees”,gay undi
nsamgai nternalnadisl
okasyondul otng  armedconf l
ict
.

 PAGDAMI NG MGA
NAGKAKASAKI TSALI PUNAN
Ang cl
imate change at
malawakan at mal akihang
migrasyondahilsaepekt oni toay
malaki ang kont r
ibusyon sa
pagl
aganapngmgasaki tl aluna
angmayki nalamansapagdami
ng peste,insekto atmga saki t
ai
na  r 
atwat
  er-borne.Pat uloysa
pagtaas ang por syento ng
nagkakasakitng malaria,dengue
atyell
ow fever sabuongdai gdig,

5
 l
aluna sa Af rica. Hi ndi
l
ang ang pagdami ng
l
amoknanagdadal ani t
o
kundiang paggal aw ng
mga popul asyon
o  
mi grasyon ang
i
tinuturong dahi l
an ng
paglaganap.  
Testigo tayo
sa pagl aganap ng saki t
dulot ng mga sakuna’ t
kalamidadnang, mat apos
anghagupi tniOndoy ,ay
l
umaganap at mar ami
angnangamat aysasaki t
na l eptospir
osis ( rat-
borne di
sease)sa kamay nil
aan. Maaari
ng ang sakitaymakuha r in sa
kakapusansat ubigatpagkai
nsai sangpar
ti
kularnal ugarsai sangbansa
nakungsaanhi ndisapatangmgapangunahi ngpangangai l
anganngt ao.
Bagama’tlaganapi t
osai ba’
ti bangbansa,magi ngi nspirasyonsanai t
o
upangmasol usyonanangproblemasacl i
matechange.

EKONOMI
YA
 AGRIKULTURA

Kung at ing tit

ingnan sa
kahitsaang aspekt o,ang
ekonomi ya ang l abis na
maapekt uhan kung
magpapat uloyangl abi sna
pagbabago ng kl ima sa
ati
ng mundo ( cli
mat e
change) . Pi
nakaunang
maapekt uhandi toayang
mga pr odukto sa at i
ng
agrikultura kat ulad ng
palay an.Ay on sa bal it
a,
maramingmgapalayananghigi
tnanapi
nsal
asai nitngpanahon.Hi ndi
mait
atanggi
nganglahatngito’
ynagdul
otngkakul anganngsupl aysa
bi
gaskungkaya’
tangPil
ipi
nassataongi
toaynag- aangkatnal amangng

6
mgabi gasupangmapunanangkakapusan.Sat indingi nitnatinatamasa
ngPi li
pinasngayon, gumawanamanangpamahal aanati ba’ti
bangsekt or
nggoby ernongmgapar aanupangmagkar oonngmaay osnairigasyonsa
tubigangmgapal ay anupanghinditayoaraw- ar
awnakakapusi nsabi gas.
Ginagawani l
aangkani langmakakay aupangmagi ngsapatpar asamga
Pili
pinoangbi gasnanakukuhanat inmulasapagt atanim,kay asanaang
l
ahataymagi ngmasi noprinsapagkai nhi ndilamangsabi gaskundisa
ulam ati bapanatingpagkain.Hindidapatt ayobast a-bastangnagt at
apon
nganumangpagkai n.

I MPRASTRAKTURAATMGATI RAHAN
Hindil amangsaPi li
pinasangl ubosnanaapekt uhanngcl i
mat echange
kundipat inar i
nsai bangmgabansasabuongmundo.Ay onsai sang
arti
kul osaTheAt l
anticnai si
nulatni naDianaLi vermanatAmyGl asmeier
ti
nat ay angumabotsahumi git
-kumul ang1. 8mi l
yunangnapi nsal abuhatsa
hurricane Sandyna ay on sa i sang eksper to ayepekt o ng mat i
nding
pagbabagongpanahonoangt inatawagnat i
ngcl i
matechange.
Sinasabinamasnaapekt uhanangmgagusal inakungsaannar oonang
mganegosy ongmal alakingkumpany a.Bagama’ ti
to’yisangmal agim na
pangy ay aripara sa mga t aong naapekt uhan,ki nakailangan pa r i
ng
magpat uloyngmgat aosakani -
kanil
angbuhaysapagkathi ndilamang
natat aposdi yanangpamumuhayngmgat ao
Angepekt o ngClimat eChangeaynakakasi r
asal ahat.Hi gi tsal ahat,
nakaaapekt oit
osaat ingpang- araw-arawnapamumuhaykay a’tdulotnito
aynagkakar oonri
nngpagbabagosaat ingbansa.Kahi titi
gilpangmgat ao
angmgaGawai nnanakapagdudul otnitoayhi ndinakay angi balikangmga
nasiraathi ndinarinmapi pigi
lanangpagl awakngepekt oni to, ngunitkaya
natinggumawangi sanghakbangnamakakapagpi gi
lsaemi syonngmga
natur anggasnanagdudul otngcl i
mat echangeatgumawangpar aano
mi t
igasy on na kung saan makakay anan nat i
n ang epekt o ng cl imate
change.

Sakatunay
anaygumawanaangi ba’
tibangsect
ornggoby er
nongmga
sol
usyonparasacl i
matechange.Nitongtaong2012aynagkar onang
DENR ng “ Str
ategy Paper for Pri
vate Sect
or Parti
cipati
on in the
Impl
ementati
onoft heNati
onalClimat
eChangeAct i
onPl an(NCCAP)”
.Ito
angil
ansamgal ayuninngproy
ektongit
o:
The NCCAP 2011- 2028 out l
i
nes the countr
y’s agenda for

7
adaptat i
on and mi ti
gation t o compr ehensively addr ess t he
chall
engesofcl imat echange.I ti sa compr ehensi vepl an t hat
provi
deskeyact i
onst hatenhanceadapt ivecapaci tyandr esili
ence
ofcommuni ti
esandnat uralecosy stemst ocl imat echange.The
Planal soadopt st het otaleconomi cv al
uat i
onofnat ur alr esour ces
thatal so ensur es bi odiversity conser vati
on.I tr ecogni zes t he
compet i
ti
veadv ant ageofput tingv alueont hedi r
ectuse,i ndir ect
use,opt i
on t o use and non- use ofenv i
ronmentand nat ur al
resources, asashor ttolong-term sust ainabledev elopmentgoal .
This del i
ver able embr aces t he gui ding pr inciples ofNat ional
Framewor kSt rategyonCl imat eChange( NFSCC)2010- 2022,e. g.,
“Poli
cy and i ncent i
ve mechani sms t of aci l
it
ate pr i
v ate sect or
parti
cipationi naddr essingadapt at i
onandmi t
igationobj ectiv es
shallbe pr omot ed and suppor ted”and “ The goalt o bui l
dt he
adaptivecapaci tyofcommuni tiesandi ncreaset her esilienceof
naturalecosy stemst o climatechange,and opt imi zemi t
igat i
on
oppor t
unitiest owar dssust ainabl edev elopment .
”
Ibi
g sabi hin,i to ay makakat ul ong upang hi ndit ay ol ubusang
maper wesy osamganagi gingmapai tnaepekt ongcl imat echange.
Nangangai l
aganl amangngpagt ut ulanganupangmai pat upadang
i
lansamgapl anoatpr oy r
ektongmgasekt ornggi by ernokat ul ad
ngDENR.Bagama’ thindimagi gingmadal iparasaat ingl ahatang
mgapagbabagoayki nakailangannat ingmagt i
wal aathi gitsal ahat
makipagt ulunganupangmagi ngmasepekt iboatmaykabul uhan
anggi nagawangpr oyektonggoby erno.

3.I
SYUNGPANG-
EKONOMI
YA

Hindil
amangsai syungpangkapali
gir
anangki nakaharapngbuongmundo
ngayonkundipatinarinangIsyungPang-ekonomi y
al alonaangPil
i
pinas.
I
lan sa mga Isyung Pang-ekonomiya ay ang Kawal an ng Tr
abaho o
Unemployment,Global
i
sasyon,atangSustai
nableDev elopment
.

3.
1UNEMPLOYMENT

Dati
rati
kapagpinag-uusapanangunempl oyment,i
toaytumut ukoyl
amang
samgat aongwalangt rabaho.Ngunitsanakaraangtaonaybi nagong
Nati
onalStati
sti
calCoordinati
onBoar d(NSCB)angdepinisyonng wal
ang
tr
abaho 
(unemployed).Sakasalukuyangdepini
syonng gobyerno,angmga

8
wa langt raba hoa yy a ongn a
gh ah anapa th andan g ma gtraba h
o pe ro wa l
a n
g
ma pasukan .Kahiti niulat nggoby ernoangkumi kinang´na7. 9%pagl agosa
gros sdome s t
icproduc t( GDP)s apa ngalawangkwa rtoa tda l
awa ngmagkasunod
napanahonnghi gi t
 sakar ani wangpagl ago´,
hindii tos inabayann gka tumba s
napa gdamin gt una yn atra bahoodi s
entengsa hod.Ay onnamanr esultang
Tr uthSur v eyngRady oVer i
tas,angkawal anngt rabahoangpangunahi ng
concer noi ssuesaat i
ngl ipunanngay on.Noongnakar aangJanuar y2012
kasi ,umabotsa2. 9mi ll
iono7. 2%ng40. 3mi lyongPi l
ipinongkasamasa
l
aborf or ceangwal angt rabaho.Kumpar asai bapangbansasaAsy a,
medy onagi ngkul elatangPi lipinas.Kungsaat inay7. 2angunempl oy ment
rate,saI ndonesi a,6. 6per centl amang,habang3. 1per centsaMal aysia,2
per centsaSi ngapor e, 0.4saThai l
and, 4.1saChi na,at3. 7per centsaSout h
Kor ea.
Ay onpasamgaeksper to,medy omahi r
apmaka- alpassa7per centna
unempl oy mentr atedahi lnadadagdaganngi sangmi l
y onangbi l
angng
mgeunempl oyedkadat aon.Atni tongnakar aangt aonl amangayumabot
nasat atlong( 3)mi lyonangbi l
angngmgaPi lipinonawal angt rabaho.At
pinakamat aasnabahgdannanai talaayangNat ionalCapi talRegi onna
umabotpahanggang11. 2%nahi gitnamat aaskay sanoongt aong2013na
nakapagt alar inng9. 5%.Samgawal angt r
abaho,63. 9di t
oaybi nubuong
mgakal alakihan.Nguni tkungsakabuuan,angmgat aongmayedad15
hanggang24angbumubuosa48. 2%nawal angt r
abahosamant al
angang
mgat aongmayedadna25hanggang34aynagt alang29. 9%.Kung
pagbabasehannamanangedukasy on,ikali
mangbahagingmgawal ang
trabaho aynakat apos sa kol ehiyo.Atpar a sa mga nakat ungtong ng
kol ehi
yonguni thindinakapagt aposayumaboti tosa13. 3%.At34%naman
par asamganakapagt apossasekundar ya.
Sakabuuangt ala,92. 5% angmgamayt r
abaho,pi nakamat aasnanai tal
a
angmgamanggagawasasekt orngpaggawa( serv i
cessect or)namay
54. 1%bahagdan,30%namanpar asasekt orngagr i
kul t
ur a,15.9%naman
sasekt ornhi ndust r
iya.

SANHINGKAWALANNGTRABAHO

 TINI
TINGNANANGSAHODSATRABAHO
Nagi
gingrasondinangmababangswel donil
amul asakanil
angkar er
a
kungmagtatr
abahosil
asai l
ali
m nggobyer
no.Halimbawanalangayang
mganakapagtaposngnur si
ng,mayi
bangnamaspi ni
pil
i
ngmag- appl
yat
magtr
abaho sa industr
iya ng cal
l center kay
sa magsi
lbi sa mga

9
pampubl
i
kongospi
tal
dahi
lsamal
i
itna 
sahodmul
asagoby
erno.

I NII
SIPANGBI GATATDAMINGTRABAHO
Karamihan samganagt atrabaho ayhi ndinagt
atagalsapinapasukang
kumpany adahilnagrer
eklamosabi gatngresponsi
bil
idadnanakapatong
sakany abilangisangempl eyado.Dulotnito’
yumaalisangisangtaosa
kahitsaangkumpany aatnawawal anngtrabaho.

 HINDISAPATANGKAALAMANNANATUTUNAN
AngPi l
i
pinasnal amangangsi nasabi
ngpi nakahuli
ngsumunodsa
K+12 na par aan sa edukasyon kung kay a’t kar
amihan sa mga
nakapagtapos ng kolehi
yo ay kulang pa sa kaal aman pagdat i
ng sa
pi
napasukanni langtr
abaho.Angi bangPi li
pinonanagt r
abahosai bang
bansaaynagdagdagngt aonsakani l
angpag- aaralupangmagi gsapati
to
saibangbansa.Samadal ingsabi,angkaal amannanat utunanmul asa
pag-aar
al sa ma ki lal
ang pamant asan ay hi ndi pa sapat par a
makapagt r
abaho.

 HI NDINAKAPAGTAPOSNGPAG- AARAL
Angpinakamalalangdahilankungbaki tkaramihansamgaPi l
ipi
noay
walangtrabahoaydahi langil
ansaat inayhindinakapagtaposngpag-
aaral
odikay a’yhinditalaganakapag- aral.Il
ansamgadahi lanni
toayang
kahir
apan,maagang nabubunt i
s,o dikay a’
y nalul
ong sa droga na
i
mpl uwensiyangpagkakar oonngpr oblemasapaml iya.

 TUMATAASANGPOPULASYON
Dahilsat
umataasdi nnapopulasyonaynapagkakait
anngt r
abaho
angil
ansamgaPili
pino.Hindil
ahataynakakapasokagadsatr
abahodahil
maramingkompetensiya.Kayaangil
anhindinanakakapasoksakanil
ag
i
na-apl
ayan

I
lanlamangitosamgasanhingpagtaasngunemploymentratesai
sang
bansa.Kungati
ngsusur
ii
nsapangkalahat
an,maramipangdahli
nnguni
t
i
to ang sinasabi
ng pi
nkapuno’
t dulo kung baki
t nagkakar
oon ng
unemployment
.

EPEKTONGKAWALANNGTRABAHO
Angpinaka-
pokusnaepekt
ongunempl oyementayangpagdar
aanasng
KAHI
RAPAN.Sakopnit
oangi ba’
tibangaspekt
o.Nar
it
oangmgaepektong

10
kawal
anngt
rabahonasakopngkahi
rapan:

 TUMATAASANGBAHAGDANNGPROSTI TUSYON
San hin ga n a
ng pa gkawa l
an g pinagk
ukuna
nn gh anap bu hay
,maraming
kababai han ang nahihikayatna pumasok sa  prosti
tusy on.
Ayon sa The
Internati
onalLaborOr ganizati
on(ILO)atTheCoal it
ion Against 
Traff
icki
ng
i
nWomen- Asi
aPaci f
ic (
CATW- AP),umabotng  kalahati
ngmi l
yonangbi l
ang
ngmgapr ost
itut
ess aPi l
ipi
nas,n
oon gta
ong1993a t
1994,a t400,
000n aman
noon g1998.An gturi
smos aprost
itus
yona yl
alongt uma taassan gayon.Ang
prosti
tusyonsaPi l
i
pinasaykumekey t
ersamgal okalnakost omeratmga
day uhannasi yanamangmadal asnamagi ngkl i
yente ngmganasabi ng
 
pr osti
tutes.Kahitnaipinagbabawalangmgaga n i
tongga wa i
n,hi
ndima i
i
wa s
an
angmgai t
o.Atkahi tmar aminaangmganahuhul i,hindipar i
nnasusupi l
angpr ostit
usyon.

 TUMATAASANGBI ILANGNGKRI MEN

Dahilsa kawal an ng mapagkakakitaan aynagagawa ng mga t ao na
magnakaw,manghol dap,atumbotpasasukdul annapagpat ayupang
makakuha l amang ng per ang gagastahin para sa pang-araw- ar
aw na
pangangailangan.Mayi ba na hindisanaysa gani t
ong gawai n ngunit
napipil
i
tan silang makibagaysa gani tong sitwasyon dahilsa gani tong
paraanaymasmadal iangkumi tanangper a.Mayi banagumagami tna
l
amangdi nngdr ogaupanghi ndinamakar amdam ngpagkagut om na
dahil
anr i
nsakawal anngtrabaho.
Angdal awangepekt ongit
osakawal anngt rabahoangpi nakalaganapsa
ngayonl al
onasamgabansangnapapabi l
angsat hird-
wor l
dcount r
ies.
Magi ngimpl i
kasyonsanai t
osaat ingmgaPi l
ipi
noupangmagi ngmasi kap
athindimat uladsamgagani t
ongpangy ayari
.

SOLUSYONNGGOBYERNOSAKAWALANNGTRABAHO

 TECHNI CALEDUCATI ONANDSKI LLSDEVELOPMENTAGENCY

It
o ayunang nai t
atag noong Agosto 25,1994 bilang batasnidat i
ng
Pangulong FidelV.Ramos.Sa t ulong ng iba’
ti bang mga sekt orng
gobyernonabuoi t
o.Il
ansamgakabi langayangNat ionalYouthCounci l
(NYC),DepartmentofLaborandEmpl oyment(DOLE) ,BureauofTechni cal
and VocationalEducati
on (BTVE),DepEd (Depar tmentofEducat ion),
BureauofLaborandEmpl oyment(BLE).It
oaymayl ay uningpaigt
ingi
nang
part
isi
pasyon ng mga manggagawang Pi l
i
pino; pagt ut
ulungan ng

11
pamahal aan,industr
iya,tekni
kal-
bokasyonal,atpr ibadong sekt orpara
i
angatang ant asnamaykakay ahan;atbi gyang-
kaal amanang bawat
Pili
pino.
 ALTERNATI VELEARNI NGSYSTEM ( ALS)
Ginagawa i to sa Pil
ipinaspara sa mga bat ang wal ang kakayahan na
makapasoksapaar alan.Bini
bigy
ansi l
angpagkakat aonngDepEdna
magsanaysal oobng10buwanomaaar inghigitpadi toatpagkatapos
nito,binibi
gyansi l
angEqui val
encyTestatAccr edi
tat i
on.Ditonalal
aman
kungangi yongnat utunanaykat umbasbangdi pl omasamababaat
mat aasna paar al
an.Sa mga edad na 12 pababa,kat umbasni to ng
diplomapar asaelement ar
ya,16namanpar asasekundar ya.Atmaaar i
ng
angpar aanngpagkuhangALSaysamody ulosai nternet .

3.
2GLOBALI
SASYON

Kali
wa’tkanan ang pagsulpotng mga mul ti
nasy onalna kumpanyao
korporasyonnanag- aal
okngmgapr oduktoatser bisyonahindili
kasna
nagmumul asaPi l
ipi
nas.Nagbi bi
gay i t
o ng suli
ranin hi
ndilamang sa
pamahal aanngunitmagingsamgasambahay anatbahay -
kal
akalsakung
anoatpaanosasabaysagl obalisasyonsabuongmundo.Si mulasaisyung
kakayahangmagt rabahosai bangbansahanggangsamgapr odukt
ong
dapattangkil
i
kin,
lahatayapektadonggl obal
isasyon.

AnoangGl
obal
isasy
on?

It
o’yisangphenomenonnanagsi mul anangmat agalnapanahonsubal it
nagigi
ngmahal agai t
osamgahul ingdalawangsi glo.Samai kl
ingsal i
ta,
anggl obalisasyonayangpagt utulunganngmgabansasabuongmundo
upangmal ay angmakai kotangmgapr odukt oatser bisyosabawatbansa.
It
oaypat uloynai nt
egrasy onathomogeni sasy onngpol i
ti
calatsosy alna
asptongkal akalan.Madal ingmaki kitaanggl obal isasy onsamgakal akalat
pamumuhunanngmgabansa.Angmgasi katnat at aksabansat uladng
Hershey’s McDonal d’s, Coca- cola, Toy ot a, Samsung, at LG ay
nakakaimpl uwensi ya sa buhay ng mga Pi li
pi no.Ang mga day uhang
kompany asaPi li
pinast ul
adngI ntel,Ci
ti
bank, Pr octerandGambl e,atACER
aynagbi bigayngmgat rabahoatnagpapat aasngout putatmgaexpor tng
bansa.Ganonpaman,hi gitpasapangangal akalatmgapamumuhunan
angglobal isasyon.Kasamar i
toangpagdal oyngmgai deyaatkar unungan
nadul otngpagpapahusaysakomuni kasy onatt r
anspor tasyon.Mar ahil

12
angmal ay
angpagdaloyngmgaideyaatkarununganaynagdudul
otng
malaki
ngimpactsat
aonggaumuunl
adnabansa.
Angkonseptongglobali
sasy
naybinubuongmgasumusunodnamga
el
emento:

1.Pr iv
at i
zat ionopagsasapr ibadongmganegosy o
Hi nihi
kay atngkonsept onggl obal
isasyonnai sapri
badoangmga
negosy onahawakatpagmamay -
aringgoby er
no.
2.Der egul asy on
Kai l
angangmagi ngmal ayasapaggal aw angmgabahay -
kal
akalsa
paggawaatpamamahagi ngmgapangkar ani
wangkal akalopr
odukto
tuladngt ubig,langis,atkuryente.I
toaybat aysakonsept onglai
ssez
-faireol et-al
one pol icyniAdam Smi th.Kailangan pabayaan ng
pamahal aanangmgasambahay anatpaki ki
pag-ugnayansaisa’ti
sa
upangmagi ngmat atagangekonomi ya.
3.Liber al
isasy on
Ang mga pat akaran o pol isi
ya hinggilsa pag- aangkatng mga
pr odukt oaykai l
angangmaamy endahanobaguhi nupangmagi ng
mal ay aangkal akalansa bansa.Hal imbawani toayangbat astari
pa
atquot a.

MABUTIATMASAMANGEPEKTONGGLOBALI
SASYON

Malaking papelang gi nagampananng gl obalisasyonsapagbabago sa

pamumuhayngt ao.
1.Angunaayangsi yentipikongkaalamanaymayki nal
amansamga
bagaynamaybuhay .
2.Angi kalawangpagbabagoayangmur aatmabi li
snat r
ansportasy on.
Moder nongmganapapaki nabangannamgat r en,mgakot se,bar ko,
atmgasasaky angpanghi mpapawidnaposi blenangmagdal ang
mgapagkai n,mgaser bi syo,mgai deya,atkar unungnmul asai sang
l
ugarpat ungosai ba.
3.Angi katl
ongpagbabagoayangmabi li
s atmur angkomuni kasy on.
Noon,mat agalangpagl alakbayngmgasul at.Kungmi nsan,inaabot
i
tongdal awangl i
ngokuni padalasai bangkont i
nente.Maaar i
ng
umabotsamat agalnapanahonangmagadal angsul atsamul asa
i
sang kont inente patungo sa i ba.Ngay on,ang mga si stemang
tel
epono,t elebi
syo,internet,atmgasat ell
it
eaynagbunsodsamga
taonamag- ugnayansai sa’
tisaatmagpal itanngmgai dey ana

13
 Mal ay a.
Anoangpagkakai bangmundongay onsadat i?Nanat il
ipar inangbat asng
kalikasankat uladngmganagdaangsi glo.May roondi ngpar ehangsi nagng
araw i l
angmgasi glonaangnakar aan.Subal i
thi gitnamasmal akiang
out putpercapi tangmundokay sasadat i.Noong1990, angout putngmga
pagkai natmgaser bisy ongmundoay40besesnamay r ooni todat inoong
1820 atang out putpercapi ta ay pi tong beses na mas nakahi higit.
Responsabl e sa pag- unlad ng kar unungan ang pagpapaunl ad ng
produkt ibi dad.Angpag- unladngagr ikul turaaydahi lsapagpapal ay ang
agr i
kultur ang paggawa tmagsagawa ng al okasy on ng human capi tal
upang makapagdagdag ng kar unungan. Nang mga i nst i
tusy on sa
pananal i
ksi k,mga uni bersidad,atmga i stasy on ng pananal iksik sa
agr i
kultur akungsaanangmgai mbensy onnoon1990angdahi lanngpag-
unladngkar unungan.Angpagkal apngkar ununganaynagdudul otngpag-
unladngout putatngmgabuhay .
Sa kabi lang banda,mar amir i
n ang nagsasabi ng hi ndimaganda ang
konsept o ng gl obal i
sasy on.I tor aw kasiay gi nawa l amang ng mga
may ayamang bansaupang i sulong ang kani lang i nter es.Lal ao l amang
yumay amanangmgamauunal adnabansahabangpat uloynanahi hirapan
angmgapapaunl adpal amangnamgabansa.Mal ayar aw nakapapasok
angmgapr odukt ongmgamauunl adnabansasamgat hi rdwor l
dcount ries
samant al angkabal i
gtar annamanangnangy ayarisamgapr odukt ongmga
papaunl adnabansa.Hi ndimakapasokangpr odukt ongmgamal il
iitna
bansadahi lmayt aripaatquot anaumi i
ralsamay ay amangbansa.Nasi sira
tuloyangmgapr odukt ookal akaldahi lhi ndinamai babal iksabansang
pinanggal inganngmgai to.Angt eknol ohi yaatkaal amanayi nii
pitdi ndaw
ngmgamay ayamangbansaupangpr ot ekt ahanangkani langi nteres.Ang
i
papal aganap l amang ni lang t eknolohi y a ay y aong mga papaborsa
kani l
angmay ayamangbansa.Angmgakar apat anatkabut ihanngmga
manggagawaaynasasakr i
pisyor indahi lsapagi ginggani dngmgabahay -
kalakalsapagkami tngki tamul asanegosy onguni twal angmagawaang
pamahal aan upang i pagtanggolsi l
a dahi lsa mga bat as hi nggi lsa
pribati
sasy on,der egul asyon,atl iberalisasy on.Magi ngangkal i
kasanay
nasasakr ipisy or i
npar al amangmakal ikhangpr odukt ookal akalangmga
negosy ant e o mamumuhunan.Kal iwa’ t kanan ang sakuna dahi lsa
kagagawanngmgat ao.Nar iyanangmar umi nghangi natt ubiggay undi n
angnakakal bongbundokatkagubat an.Namat aydi nangmgamal il
iitna
l
ocalna i ndust ri
ya dahi lhi ndini l
a kay ang maki pagsabay an sa mga
higantengmul ti-
nasy unal nakor por asyon.

14
Pagt
ugonsaHamonngGl
obal
isasy
on

Sa pag- aar alna i sinagawa niGi noong Epi ctetus E.Pat alinghug na
pinamagat ang“ Global i
zationandSt ateCapaci ty:ThePhi li
ppines” ,inil
ahad
atini l
arawanni y aangmgabat asatpat akarangay undi nangmgaahensy a
ati nstit
usy onnat umut ukoysakakay ahanngpamahal aanngPi l
ipi
nas
upangmai palaganapangkal akalan,pamumuhunan,atpagpapal agong
ekonomi ya.
Aniy a,kailanganngepekt i
boatmabi sangpamamal akadngpamahal aan
gayundi n ang mal akas na upang magi ng kapaki -
pakinabang ang
globalisasy onsaPi l
ipinas.Kai l
angangi i
saangadhi kainngmgasangayng
goby ernoupangmakami tangt agumpaymul asagl obalisasyonati wasan
anghi ndipagkakasundo- sundosai mpl ement asy onngpol i
sy ahi nggilsa
globalisasy on.Kai langang mapr otekt ahan ang kal ikasan kaal i
nabayng
paghahat i
dngpampubl i
kongpr odukt oatser bisyosamgamamamay an.
Iwasandi ndapatangsobr angpampul it
ikaupangmagi ngsapatangpondo
para sa mga pr ograma at pr oy ekt o ng pamahal aan gay undi n ang
korapsy onngpamahal aan.Pai gti
ngi ndapatangpangongol ektangbuwi s
upang l al
ong l umakiang kakay anan ng goby erno sa pagpapal aking
proy ektong i t
o. Ang pagsasama- sama ng i ba’ti bang ahensy a ng
pamahal aanupangi sulongangI nv estmentPr ioriti
esPl an( I
PP)ayl ubhang
kail
angan upang maki nabang ang Pi li
pinassa gl obal i
sasy on.I taasdi n
dapatangant asngkakay ananngmgasangaynggoby ernoatngmga
manggagawaupangmakasabaysagl obaalisasy on.Mal i
nawdi ndapatang
pananagut anngl ahatngahensy ahi nggilsakal akal anatpamumuhunan
upang l al
ong maenggany o ang mga negosy ant e na mamuhunan sa
Pili
pinas.
Sakabuuan,i nirekomendani yanadapataymagkar oonngpag- aanal i
saat
pagbabagosamgasumusunodnai sy uupangmaki nabangangPi l
ipi
nas
mul asagl obal isasy on:
1.Kapasi dadsapagpapal aganapngmasi glangkompet isyon
2.Kapasi dadnapasi glahinangi ndustriy
aatbawaty unitngl ipunan
3.Pat akar an hi nggilsa kagal ingang panl ipunan,pagkakapant ay-
pant ay, atpagpababangant asngkahi rapan.
4.Pat akar ansapagpapal aganapngkakay ahanngbawaty unitng
li
punanupangl ahataymagi ngpr odukt i
bo
5.Pat akar anpar apr otektahanangkal ikasan

15
3.
3SUSTAI
NABLEDEVELOPMENT

UNI
TEDNATIONSGENERAL
ASSEMBLY

WORLDCOMMI SSI
ONON
ENVIRONMENTAND
DEVELOPMENT
(PI
NANGUNAHANNI
PRI
MEMI NISTERGROHARLEM
BRUNDTLND
NGNORWAY)

Noong 1983,napakal aking isyu sa mga or dinar y

ong mamamay an ang
kapaligir
ankungkay a’
tpi nagtuunani tonangpansi nngUni tedNat i
ons
Gener alAssembly( UNGA) .Bumuo si la ng pani bagong komi syon o
organisasyonnasiyangmamamahal asamgakr it
ikalnaisyu namay
kaugnay ansakapali
giranatpag- unaldodev elopment.Samadal i
ngsabi
,
nagkar oonngpani
bagongsamahanupangpag- aral
an angkritikalnamga
i
sy usakaugnyanngkonsept ongkapaligir
anatkaunl aran.
SapamumunoniPr i
meMi nist
erGr oHar lem Br undtlandngNor way,ang
mal ayangsamahannai toaynabuoatnabi gyanngbagongpangal anbil
ang
Wor ldCommi ssi
ononEnv ir
onmentandDev elopment( WCED)sat aong
1987.Kasamasapagbuongni toayt at
longl ayuninnakani langgi nawa
upang masmapagt i
baypaang pag- aaralnai to.I t
o ang i
lan samga
sumusunodnal ayuni
n:

1.Ang masur ing mul iang mga kr i

ti
kalna isyu sa l
i
kod ng
konseptongkapal i
gir
anatkaunl ar
anupangmakagawangi sang
i
nobatib,konkret
o,atmakat ot
ohanannaacti
onplan.
2.Angmapagt i
bayangi nt
ernasyonal
nakooperasy
onngkonseptong

16
 kapal
igi
ranatkaunl aran.
3.Ang mapat aas ang l ebelng pang-unawa atpagkakaugnaysa
paggawangsol usy onsamganar aranasansamgai nsti
tusy
on,
pampublikongmgasekt or,negosy
o,atl alonaangproblemasa
bawatmamamay an.

Sasumunodnat atl
ong( 3)taonangsamahanokomi syonnanabuoay
nagkaroonngpampubl i
kongpagpupul ong.Ginanapi tosaiba’ti
bangbansa
atkaali
nsabayni t
oangpagkuhangmgai ba’tibangi mpormasy onomga
dokument omul asamgabansangkabi l
ang.Atbasesakani l
angnakal apay
bumuongmul iangUnit
edNat ionsGeneralAssembl yngpani bagongr epor
t
opag-aaralnapinamagatangOurCommonFut ure.
Napapaloobsapag- aar
alnai t
oangwal ong( 8)i sy
unamaaar ingmagi ng
hadl
ang sa pambansang kaunl ar
an.Halimbawa ni to ay kung paano
mapapaunl adangatingbansasangay onnangwal angnasasakr i
pisyona
mgal i
kasnay amanomgar esourcesnamaaar ingmai sal
basadar at i
ngna
panahon.Kabilangsawalongi syuayangmgasumusunod:

1.PopulationonHumanResour
ces
2.I
ndust r
y
3.FoodSecur it
y
4.SpeciesandEcosyst
ems
5.TheUr banChall
enge
6.Managi ngtheCommons
7.Energy
8.Confli
ctandEnvir
onment
alDegr
adat
ion

Source:Adapted f
rom Macleod,H.(1992) Teachi
ng forEcol
ogi
cal
l
y Sust
ainabl
e
Development
,Queensl
andDepart
mentofEducati
on,Bri
sbane.

Angmgai syungitoayt i
nalakaysamal aki
hangpagpupul ongnaginanapsa
RiodeAneiro,brazinoong1992.Angpagpupul ongnaitoaymaski lal
asa
tawagnaUni t
edNat i
onsConf er
eneceonEnv i
ronmentandDev el
opmeny to
Eart
hSummi tkungat i
ngpai i
kli
i
n.Ito’ydinaluhannanghi gi
t-
kumulang150
naheadofst ate.Sakanilanggi nawangpagpupul ongaynapagdesisyunan
atnapagkasunduan ni l
ang magkar oon ng gl obalacti
on plan para sa
Sustai
nabl
eDev elopment.
AngEarthSummi taydinaluhanr i
nnghumi git-
kumulang50,000naopi syal
atmamamay ansai ba’
tibangpani gngmundo.Bukodsai syungi t
oay

17
nagkaroonr insilangpapupul ongukolsaapatnai syu; angcli
mat echange,
biol
ogicaldiv er
sity,desertif
ication,athigh-seasfishing.Sapagpupul ong
dingit
o,nabuoangpani bagongkomi syonnaUni tedNat i
onsCommi ssion
on Sust ainable Dev elopment upang masubay bayan ang mga
napagkasunduangmgagawai natsolusyonsamgai sy uatupangmagi ng
opisy
alr i
nangi nternasy
unalnapagpupul ongpatungkolsaenv i
ronmentat
devel
opment .Angkomi syondi ngit
oangnagi ngdaanupangmagkar oon
ngact i
onangmgabansaatl okalnasekt orngbawatbansanasi yang
namamahal asabawatl alawigan.Ay onsai sangsarbey ,mayroong2000
townatsi yudadsabuongmundonanakakal i
khanangsar i
l
inil
angact i
on
plan.

KAHULUGAN NGSUSTAI
NABLEDEVELOPMENT

Ang Sust ainabl e Dev elopment at pr oteksyong pangkapal i

gi r
an kung
minsanaynai pagpapal i
tnanghi ndinamamal ayansai langpagkakat aon,
dahildi ttonababal ewal aangi bangmahal agangkomponentngsust ainabl e
development .Dahi ldi to nagkakar oonng mgapol i
siy aatpr ogramana
nagbibi gay -t
uonl amangsamgapr ot eksyongpangkapal igiranhabangang
i
bangkr i
tikalnai syunadapatsana’ ybi gy andinngpansi naynababal ewal a
na.
Ayon sapagpapakahul ugan ng Komi syon ng Brundt l
and o Br undt land
Repor t,angsust ainabledev el
opmentayang:
“abil
ityt omakedev elopmentsust ainabl e-
--toensur et hati tmeet st he
needs of t he pr esent wi t
hout compr omising the abi lity of f utur e
gener ationst omeett heirownneeds. ”
Ayonnamanki naJanBoj o,Kar lGor anMal eratLeenaUnemo,maaar i
ng
angpor malnadepi nisyonngBr undt landaynangangahul ugang“ al
lopt ions
bepr eser v edwhi chwoul di mplyt hepr eser vat
ionofal lkindsofr esour ces. ”
Nangangahul ugannawal agdapatmasay angnamgar esour ceskahi toilo
i
ronmanl amangupangmaymagagami tpasapanghi nahar ap.Atpar a
makabuo ng i mpl i
kasy on ang t at l
o ay bumuo si la ng pani bagong
operasy onal nadepi nisyonngsust ainabi li
tynamaaar ingpanghal il
idito.
Ayonsakani la,“ economi cdev elopmenti naspeci f
icar ea( region,nat ion,
thegl obe)i ssust ainablei fthet otalst ockofr esources- --
-humancapi tal
,
physical r epr oduci ble capi tal, env i
ronment al resour ces, exhaust ible
resour ces- -
-doesn’ tdecr easeov ertime. ”
Sapagpapahay agnamanngi sangNeoMar xi
stnasiM. R.Redcl i
ft
,nasabi
niya na “unl esspoorpeopl ear ei nv ol
v ein meeting t hei raspi rati
ons,

18
dev elopmentcannev erbeappr opr i
at el
ysust ai
nabl e.”
Sinagotnamani tongkal ihim ngBr undt l
andtRepor tsapamamagi t
anng
pagl agayngt emangi t o sakani langi si
nagawangpag- aar al
,“ ov erri
ding
priorit
yshoul dbegi ven… t heconceptofneedi npar ticul artheessent ial
needsoft hewor l
d’spoor .
”
Sapal iwanagniRedcl ift
,nai sniy angi pahiwatignakungangsust ainable
dev elopmentayt umut ukoyl amangsakaunl arannahi ndii sinaalang- al
ang
ang mga kal agay an na hi ndi kat anggap-kat anggap ang si twasy on,
mananat i
li
ngangkaunl arannai to’ymangy ayarilamangsakont ekst ong
mgai nternasyunalnakumpany aomgabansangnapapabi l
angsaf i
rst
wor ld.Samadal ingsabi ,angpul itikalnakapangy arihansapagpapasy aay
kailangang nakaugnay sa par t
ikul arna pagbi bigay -pahi ntulotsa mga
manggagawaupangmakagawangmgasol usy onpar tikularnai yonghi ndi
i
kasi sirangat i
ngkapal igir
anupangmapaunl adangat i
ngbansa.
Angmgadepi ni
sy ongi toayi il
anl amangsamgai nter pretasy onngmga
ki
lalangt aosakasay say an.Kahi tsabi hinpanat innanagkakasal ungatang
i
ba,i isapar inangnai snamai par atingdi t
o.AngSust ai nabl eDev elopment
ayhi ndinangangahul ugan sapagpapabay asaekonomi yao economi c
stagnat ionkundiangkaunl ar
annamaaar i
ngpaki nabanganngi bapang
hener asy on.

ELEMENTONGSUSTAI
NABLEDEVELOPMENT

Puli
ti
kalat ekonomi kal
,i yan ang dal awang mahalagang layunin na
i
sinaalang-al
angngi ba’tibangsekt ornggoby ernoupangmakami tang
kaunlaran.Bukod di tt
o aymay roon ding mga elemento na kai
langang
mabat i
d,kabil
angnadi t
oayangmgasumusunod( Jacobs1991ci tedin
Roseland1992) :
1.I nt
egrasyonngkapal i
gir
anatkaunl ar
ansapaggawangpol isi
ya
2.AngpagkakaugnaysaSoci al Equit
y
3.Reor yent
asy onsakonsept ongkaunl ar
ant ungosakwal i
tati
bna
pagpapaunlad

I
NTEGRASYONNGKAPALI
GIRANATKAUNLARAN

Dahilang kapal
i
gir
an atkaunlaran ayhindimaaar ing paghiwalay
an sa
konsept
o ng Sust ainabl
e Dev elopment, nar
arapat l amang na sa
pagpapaunl
ad ng ati
ng bansa kinakai
l
angang isaalang-alang ang mga
i
syung pangkapali
gir
an. Sumusunod i to sa pr insipyong “economic

19
developmentcannotcont i
nueatt heexpenseofenv i
ronmentalqual
it
y.”
Samakat wi d,angkaunlaranngi sangbansaaynakasalalaysakuganong
uring r esources may r
oon tayo.Kung mangy ar
iman na ang natir
ang
resourcesayi nuubospar agami ti
nsapagpapat ayongi ba’ti
bangmga
negosy o,mal akiangposi bil
i
dadnaangepekt onitoaymakakadagdag
l
amangsapr oblemangat ingbansa.
Samadal ingsabi,angkaunl aranatkapal i
gir
anaykailangangmagsama
kung gagawa man ng kooper at
ibong pl
ano ang pamahalaan ukolsa
pambansangkaunl ar
an.Ito’
ynangangahulugandi nnasabawatl ayuni
ng
pang-ekonomi y
amaykat umbasdi nglayuni
ngpangkapali
gir
an.

SOCI
ALEQUI
TY

Kadal asanangmahi hirapangsi yangnakasi sirangat ingkapal i

giranatsi l
a
ri
nmi smoangl ubosnanaaapekt uhansamgapangy ay ar
ingdul otngpag-
aabuso sakapal i
gir
an.I to’
ymaki kit
asasi twasyonng i sang bansana
ginagawaangkai nginupangmaymat i
rhan nguni tsapagdaanngi l
ang
taonnagi gingdahilanitosamgadi -pangkar aniwangkal ami dadnanagi ging
epekt onangpang- aabuso.Sakabi langbanda, mayi lanr i
nnat inataponna
l
amangangmgadumiatbasur asasapakungkay attuwi ngmaybaha
kumakal atangmgai ba’ tibangsakit.Kayagi nawaangpal i
wanagnai to:
“Env i
ronment al problems cannot be ef fecti
vely addr esses wi t
hout
consider i
ngt hepeopl ewhodependont heenv ironmentf orsurvival.I
f
sustainabledev elopmenti stobeachi eved,t herefor e,pov er
tymustbe
eradicated.”
Angmaunl adatnaghi hi kahosnabansaaykasamasapagkakaugnayng
SocialEqui tysapambansangkaunl arankungkay a’ tiisalamangangnai s
i
par atingngSoci alEqui ty.It
oayangpagkakapant ay -pantaysapagbi bigay-
prayor i
dad sa mga bi kt i
ma na iba’tibang kal ami dad dul otng i syung
pangkapal igi
ran.

REORYENTASYONSAKAUNLARAN

Ang Kaunlaran ay kinakail

angang bigyang-
li
naw upang magkar oon ng
kali
dadangat i
ng ginagawa.Si ni
mulanitosapagbi gay
-kai
bahanniJacobs
ng“ st
andardoflivi
ng”sa“ quali
tyofl
ife”Aniya,angstandardofliv
ingay
tumutukoysamgasi mplengbagaynanabi bilingatingperanaki ni
kit
a
samantalaangqualityoflifenamanangmgabagaynahi ndikay
angbilhi
n
ninuman.Tumut ukoyi to sakal i
dad ng buhaymay r
oont aykatul
ad ng

20
pagkakaroonngsariwanghangin,malini
satsapatnat ubig, athigitsal
ahat
angpagkakaroonngmaay osnakli
manaangkopsaat i
ngbansa.
Angmgasal i
kngkapal igir
annai t
oayhi ndimaki ki
tasapamamagi tan
l
amangngpag- aaralsaekonomi yangbansakat uladngGr ossNat i
onal
Product(GNP)atPercapitaincome.Sakatunayan,kahitiyongi bangbansa
nanagt al
angpinakamataasnapercapi tai
ncomeaynahi hirapanpar i
nsa
pagrecoverngmgnasi rangkapaligi
rankungkay a’tnarar apatl amangna
magkar oonngpagli
li
nawsakonsept ongSustai
nableDev elopment .

PUNDASYONNGSUSTAI
NABLEDEVELOPMENT

Isasapi nakamahalagangkontri
busyonngSust ai
nableDevelopmentayang
hindini topag-i
ndasai stat
usngekonomi yaatangpagpapahal agani
tosa
kultura ng i sang bansa.Mas bi nibigyang-dii
n nito ang ugnayan ng
kaunl aranatkalikasankungkay a’
titi
nuturi
ngangkomuni dad,kapali
gir
an,
at ekonomi ya na t atl
ong mahahal agang pundasy on ng sust ai
nable
devel opmenthabang ang pagkakaugnay -ugnay ng mga i t
o ay hindi
mawawal a.Pinangalan ito bil
ang tatong pi nakamahalagang pil
l
ar o
pundasy onngSust ainabl
eDev el
opmentsanaganapnaWor l
dSummi tng
Sust ainableDevelopmentnoong2002saJohannesbur g.

Soci
etyoKomuni
dad

Kinakail
angan ang mal al
im na pag- i
ntindi sa at i
ng l i
punan na
ki
nabi bi
l
anganngay onhal imbawaangmgakabat aansangay onnangs
gayonaymakat ul
ongsilasapambansangkaunl ar
an.Sapal i
wanagngmga
sektorngWor l
dSummi t
,itoangnagingi deya:
… anunder standingofsoci alinsti
tuti
onsandt heirr ol
einchangeand
development,aswel last hedemocr ati
candpar ti
cipator
ysy st
emswhi ch
give opportunityfor t he expression of opi nion, the selecti
on of
governments,theforgi
ngofconsensusandt heresolut
ionofdiff
erences…

Kapal
igi
ranoEnv
ironment

Isang pi
nakamahalagang pundasy
on ng Sust ai
nable Dev
elopmentang
kapali
gir
an.Nangangail
anganngkonsiderasyonangat i
ngkapali
gir
an,ibi
g
sabihi
nhindinadapatubusinpaangmat agalnangubosnamgal ikasna
yamanupanghi ndimangyariangati
ngmgaki nat
atakut
angkalamidad.It
o
namanangi l
ansapahay agngibaukoldi
to:

21
…anawarenessoftheresour
cesandf ragi
l
ityofthephysi
calenv
ironment
andtheef
fect
sonitofhumanactivi
tyanddecisi
ons,wi
thacommi tmentto
fact
ori
ng envi
ronment
al concer
ns into social and economi
c policy
devel
opment…

Ekonomi
ya

Saat i
ngekonomi yanakasalal
ayangkapakananngat ingbansa,ngunit
hindinangangahul ugannadapatnat i
ngi buhosl ahatngmay roont ayo
upangmapaunl adangekonomi ya.Angmganegosy o aydapatnamagi ng
sensit
ibosaat i
ngkapali
gir
ankungkay a’thindimai aal
issaisi
pannaang
dalawangkonsept ongitoaymagkakaugnay .I tonamanangpal i
wangng
i
lanpat ungkolsaekonomiya:
…skill
st oearnal i
v i
ngaswellasasensi t
ivit
yt otheli
mitsandpotenti
alof
economi cgrowt handit
simpactonsoci et yandont heenvi
ronment,wit
ha
commi tmentt oassesspersonalandsoci etallevelsofconsumpti
onoutof
concernf ort
heenv ir
onmentandf orsocialjusti
ce…

LAYUNI
NNGSUSTAI
NABLEDEVELOPMENT

AngGener alAssembl yngUnitedNat ionsaynaganapnoongSet yembre6- 8,

2000sai sangispesyalnaMi ll
ennium Summi tnapar ehodingnangyariang
Unit
ed Nat ions Mi l
lenium Decl aration. Ang dekl ar
asyon na i t
o ay
nagpapahalagasasosy alnaaspet ongsust ainabl
edev el
opmentgay undin
ang paraan kung paano masosol usyunan ang kahi rapan at hi ndi
pagkakapantay-
pantay .Sakabuuan,angdekl arasyonnai toaynagsasaad
na ang sust ainabl
e dev elopment ay nakasent r
o sa pandai gdigang
kapayapaanatkaunl aranparasasusunodnahener asyon.Kayanamanay
bumuosi langwal ong( 8)developmentgoal s.Napapabi l
angditoangmga
sumusunod:
Sour
ce:
 
Uni
tedNat
ionsMi
ll
enni
um Decl
arat
ion,
par
agr
aph2.
1.Maali
sangl abi
snakagut umanatkahi rapan
2.Magkaroonngpant ay-pant
aynaedukasy onpar
asal ahat
3.GenderEquali
tyatPagpapat i
baysamgababae
4.Mareduceangchi l
dmor tal
it
y
5.Mapataasangant asngmat ernalhealth
6.Malabananangmgasaki tnalumalaganapnasaki tkadataon
7.Masiguroangsustainablenakapali
giran
8.Magkaroonnggl obalnaugnay anparasakaunlaran

22
SUSTAI NABLEDEVELOPMENTSAPI LI
PINAS
Sa kont ekst o ng Sust ai
nabl e Dev elopmentsa Pi li
pinas,nagsimulai t
o
noong1989nangnaapr ubahannggoby ernongPi li
pinasangPhi l
ippi
ne
Strategyf orSust ai
nableDev elopment( PSSD).Itoaypr oduktongmul t
i-
sektoralnanasy unalnawor kshopnanaganapnoongMay1988sat ul
ong
Env i
ronment al Management Bur eau ( EMB) ng Depar tment of
Env v
ironmentandNat uralResour ces.Sapamamagi t
anni t
oaynagkar oon
ngsampung( 10)istrat
ehiyaupangmakami tangSustainableDevelopment
(DENR, 1990) :
1)Konsi der asyonsakal agay anngkapal igir
ansapagdesi sy
on
2)Pr iceRef orm naIstratehi ya
3)Repor masapr opertyright s
4)Pagsasal basabi odiversity
5)Rehabi lit
asy onsamganasi rangmgal i
kasnay aman
6)Pagpapat i
baysaResi dual Management
7)Pagkont rolsapopul asy on
8)St i
mul asy onngkaunl aransar uralnamgal ugar
9)Pagkakar oonngedukasy onukol sakapali
gir
an
10) Pagpapat i
bay ng par tisipasy on ng mga mamamay an ukolsa
env i
ronment almanagement

23