You are on page 1of 4

Suksma atur uningayang titiang majeng ring pangenter baos antuk galah sane katiba

ring padewekan titiang.

Majeng ring Dane Jro Mangku sane wangiang titian,

Para Manggala sane mustikayang titiang, tur

Krama subak sareng sami sane dahat suksmayang titiang.

Sadurung titiang matur atur lugrayang titiang ngaturang panganjali umat

Om Swastyastu

“Om Ano Badrah Krtawo Yantu Visvatah” mogi-mogi pikayunan sane becik rauh

saking paidep pakarsan Krama subak soang-soang. Malarapan antuk asung kertha wara

nugraha Ida Sang Hyang Widhi Wasa, mogi-mogi iraga sareng sami prasida ngamolihang

kerahajengan lan kerahayuan.

Ring rahina sane kalintang becik puniki rasa angayu bagia pisan, titiang pacang

ngaturang dharma wacana indik “Tri Hita Karana Pinaka Dasar Ngajegang Budaya

Bali.”

Titiang ngadeg iriki ring ajeng krama subak sareng sami, nenten ja wenten manah

titiang jaga nasikin segara utawi ngajahin krama subak sareng sami sane pastika sampun

wikan ring indike punika. Sakewanten titiang taler krama subak wantah jadma sane madue

kekirangan, duaning asapunika ngiring mangkin iraga sareng sami jagi nelebang mangda

seken uning.

Krama subak sareng sami pastika sampun uning sane kawastanin Tri Hita Karana

punika, duaning wacana punika sampun sering pisan kebaosang olih para jana sami, ritatkala

kawentenang acara Dharma Wacana, penyuluhan Agama Hindu taler sampun kabligbagan

ring sekolahan sowang-sowang. Ring jaman mangkin, wenten akeh pisan femonena utawi

peristiwa sane wenten ring kehidupan puniki sane dados iraga sareng sami anggen pedoman

ritatkala iraga melaksana becik ring jagate niki. Iraga sareg sami uning, tetujon agama Hindu
punika “Morsartham Jagadhita ya ca iti Dharma” yening basa sederhanane mencapai Moksa.

Moksa sane dimaksud ring jaman mangkin inggih punika sapunapi laksana iraga sareng sami

anggen ngemargiang keharmonisan, keseimbangan, lan keselarasan ring kehidupan puniki.

Inggih Krama subak sareng sami sane subagia,

Lengkara Tri Hita Karana punika kawangun antuk tigang kruna, inggih punika : Tri,

Hita miwah Karana. Kruna Tri punika mearti tiga, kruna Hita artinipun

kerahayuan/kebahagiaan/keharmonisan, tur kruna Karana punika mearti Pengawi/penyebab.

Dadosne “Tri Hita Karana” punika artos wantah tatiga paiketan sane ngewangun yane

kerahayuan utawi keasrian. Tri Hita Karana puniki kekepah dados tatiga, inggih punika

Parhyangan, Pawongan, miwah Palemahan.

Sane kapartama kawastanin parhyangan. Parhyangan inggih punika paiketan sane

kewangun marep ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa. Inggian laksana sane kalaksanayang

wenten duang cara inggih punika Nitya Karma lan Naimitika Karma. Nitya Karma punika

yadnya sane kemargiang serahina, sekadi ngelaksanayang Tri Sandhya, ngaturang canang lan

banten saiban, ngelaksanayang ngayah utawi gotong royong ring Parhyangan utawi Pura

Yening Naimitika Karma punika yadnya sane kemargiang ring rahina tertentu sekadi Rahina

Galungan lan Kuningan, Pagerwesi, Purnama lan Tilem, rahina Tumpek, Kajeng Kliwon,

Saraswati, Siwaratri miwah sane lianan. Yening ring peumahan, jero utawi griya wantah

mareresik ring pamerajan. Ring jagat bali, parhyangan sampun kacihnayang antuk Pura-Pura

sane sampun kewangun, napi ke punika Pura Kahyangan Jagat, Dang Kahyangan, Kahyangan

Tiga, pamerajan miwah sane lianan. Punika wantah laksana sane nyihnayang rasa astiti bhakti

iraga dados jadma majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa dadosne Sang Pencipta jagat

puniki.

Sane kaping kalih punika pawongan. Pawongan inggih punika pasewitran sane

kawangun marep ring nyama braya utawi para jana sami melarapan antuk saling asih asah lan
asuh. Yening sampun presida ngelaksanayang saling asih asah lan asuh puniki pastika iraga

pacang ngemanggihang sane kewastanin rahayu masewitra ring jagate. Ring bali sampun

ngelaksanayang konsep punika sane kemargiang ring soang-soang banjar, desa pekraman.

Desa pekraman punika taler pinaka ciri jagat bali, duaning konsep desa pekraman wantah

wenten ring bali kemanten. Ring desa pekraman wenten sane kawastanin awig-awig. Awig-

awig punika maosang tata laksana sane patut kemargiang risajeroning menyama braya.

Raris sane kaping tiga mawasta palemahan. Palemahan inggih punika pasewitran

sane kalaksanayang marep ring jagate genah iraga sareng sami maurip. Yening iraga presida

ngewangiang gumine utawi jagate, pastika iraga pacang rahayu ngantos riwekas turmaning

nenten wenten malih sane kawastanin byuta sane kapangguh ring jagate. Wentene byuta ring

jagate punika nenten ja wenten tios wantah kekardinin olih jadmane sane maparisolah setata

ngusak asik jagate. Upaminipun ngundulin alas ketah ngebawos ilegal loging, ngebor tanah,

nyemerin toya sekadi parisolah jadma sane ngrereh be ring pesisi nganggen bahan peledak.

Nike sane ten kedadosang. Nike parilaksana sane ngawinan ekosistem laut pastika usak tur

punah. Sane patut kelaksanayang mangdane jagat miwah jadma pada-pada mamargi antar

inggih punika ngelaksanayang reboisasi utawi “penanaman seribu pohon”, lan ngajegang

subak malarapan lomba puniki mangda subak setate ajeg tur lestari.

Inggih krama subak sareng sami sane tresnasihin titiang,

Napi ke iraga sareng sami sampun ngemargiang konsep Tri Hita Karana puniki??

Nggih, iraga sareng sami niki sebenarne secara ten sadar sampun ngemargiang konsep puniki

ring kehidupan mangkin. Contonyane :

Ritatkala iraga sareng sami nglaksanayang upacara Piodalan ring Pura. Ring proses

upacara punika, tetiga unsur sane wenten ring konsep Tri Hita Karana niki sampun iraga

laksanayang. Yening iraga kaitang ring unsur Parhyangan, iraga secara ten langsung sampun

nglaksanayang hubungan utawi paiketan majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, ritatkala
iraga ngucapang doa tur mantra persembahyangan. Yening unsur Pawongan, iraga sareng

sami sampun nglaksanayang gotong royong utawi ngaturang ayah mangda upacara presida

memargi. Yening unsur Palemahan, ritatkala mebuat banten Caru pastika iraga sareng sami

perlu bahan-bahane, upami buah, bunga, don, nike pastika iraga rereh ring lingkungan alam.

Inggih, punika conto laksana sane sampun iraga sareng sami kamargiang ring jagate niki,

sane marupa utsaha mangda harmonis hubungan iraga dados jadma majeng ring Ida Sang

Hyang Widhi Wasa, majeng ring para jana sami, tur majeng ring jagate puniki.

Inggih Punika wawu sampun atur uningayang titiang inggian kasuksman Tri Hita

Karana sane setata kemargiang ring jagat bali. Yening konsep puniki presida setata

kelaksanayang, pastika jagat bali puniki pacang setata ajeg. Punika mawinan Tri Hita Karana

punika patut pinaka dasar ngrajegan budaya baline puniki.

Inggih krama subak sane banget suksmayang titiang, cutet atur titiang, iraga sareng

sami dados umat Hindu sampun sepatutne ngicenin conto sane becik majeng ring para

yowana sami dadosne generasi penerus. Ngiring mangkin sareng sami setata mautsaha

tunggaling kahyune ring sajeroning ngemargiang laksana kadasarin antuk Tri Hita Karana.

Ainggih kadi asapunika dharma wacana sane prasida aturin titiang ring galahe sane

becik puniki. Antuk kirang lan langkungnyane titiang nglungsur gung rena sinampura.

Taler nenten lali titiang ngaturang suksmaning manah antuk uratian krama subak sareng sami.

Pinaka pamuput atur, pinih untat sineb titiang antuk Paramasanti,

Om Santih Santih Santih Om

You might also like