Otpornost materijala je deo primenjene mehanike koji se bavi

ponašanjem čvrstih tela koja su izložena raznim vrstama opterećenja.

Glavni cilj Otpornosti materijala je da se odrede naponi,

deformacije i pomeranja u konstrukciji, kao i njihove
komponente, kao posledica opterećenja koja deluju na
konstrukciju.
Ako možemo da odredimo ove vrednosti za sve intenzitete
opterećenja, sve do opterećenja koje izaziva otkazivanje
konstrukcije, imaćemo kompletnu sliku o mehaničkom ponašanju te
konstrukcije.
Razumevanje mehaničkog ponašanja je od suštinskog značaja
za projektovanje svih tipova konstrukcija, bez obzira da li su to avioni,
antene, zgrade i mostovi, mašine i motori ili brodovi i svemirke letilice.
Otpornost materijala osnovni predmet u većini inženjerskih polja.
Svaka konstrukcija, koju je napravio čovek ili priroda,
bez obzira to koja je njena osnovna funkcija, mora biti u stanju da nosi
opterećenje kojem je izložena.

Ovaj kurs treba da da osnove međusobne zavisnosti između opterećenja

koje deluje na konstrukciju, njenog oblika, karakteristika materijala i
raspodele napona i deformacija, i njima odgovarajućih ugiba, tj. pomeranja.

Na osnovu ovoga se zaključuje da li će konstrukcija ispuniti svoj zadatak,

što normalno zahteva izbegavanje prekomernih elastičnih ugiba,
ili plastičnih deformacija, i obezbeđivanje da ne dođe do loma.

Da bi se ovo postiglo, od suštinskog je značaja dobro poznavanje i razumevanje

napona i deformacija, tako da predmet počinje sa predstavljanjem
napona i deformacija.

Posle toga je obrađeno ponašanje konstrukcije,

posebno greda izloženih savijanju, torziji i aksijalnom pritisku,
kao i načini njihovog otkazivanja usled izvijanja, drobljenja, preloma ili zamora.
 UVOD
OTPORNOST MATERIJALA – DEFINICIJA I
PRAKTIČNA SVRHA

PROUČAVANJE MEHANIČKOG PONAŠANJA ČVRSTIH TELA

POD DEJSTVOM RAZLIČITIH SPOLJAŠNJIH UTICAJA

PROMENA STANJA NAPONA I STANJA DEFORMACIJA

CILJ – ODREĐIVANJE NAPONA I DEFORMACIJA
U BILO KOJOJ TAČKI KONSTRUKCIJE
KOJI NASTAJU USLED DELOVANJA RAZNIH
SPOLJAŠNJIH UTICAJA RADI

DIMENZIONISANJA ELEMENATA KONSTRUKCIJE

SIGURNOST I EKONOMIČNOST
PODELA MEHANIKE
 STATIKA I DINAMIKA KONTINUUM
- pretpostavke APSOLUTNO KRUTO TELO

KONTINUUM
OTPORNOST MATERIJALA
- pretpostavke DEFORMABILNO ČVRSTO TELO

KONTINUUM – materija je neprekidno raspoređena po čitavom telu,

dok je realno čvrsto telo diskretni sistem materijalnih tačaka,
tj. sastavljeno od malih čestica - molekula

DEFORMABILNO TELO – čvrsto telo koje pod dejstvom sila deformiše,

menja svoj oblik i zapreminu
 TELA NISU APSOLUTNO KRUTA, TELA SU DEFORMABILNA –
udaljenost između pojedinih tačaka tela se menja pod delovanjem raznih
uticaja ali uvek u zavisnosti od fizičkih osobina materijala

A B

A A1 B1
A1

POMERANJE δ – je promena položaja tačke u prostoru (A u A1)

DEFORMACIJA ∆l – je promena udaljenosti između dve tačke u prostoru

(dužina AB u dužinu A1B1)
 OSNOVNE PRETPOSTAVKE OTPORNOSTI MATERIJALA
OSNOVNE PRETPOSTAVKE O SVOJSTVIMA MATERIJALA

1. PRETPOSTAVKA O NEPREKIDNOSTI MATERIJE – KONTINUUM –

Materija ispunjava celo telo. Ako je telo u ravnoteži, onda je i svaki njegov
izdvojeni deo u ravnoteži pa se može koristiti metoda preseka

2. PRETPOSTAVKA O ELASTIČNOM PONAŠANJU MATERIJALA –

Posle prestanka dejstva opterećenja (rasterećenja) telo se vraća u
prvobitno stanje, položaj, odnosno oblik (čelik)
ELASTIČNO TELO – Posle rasterećenja telo se vraća u prvobitno stanje,
položaj, odnosno oblik (čelik)

PLASTIČNO TELO – Posle prestanka dejstva opterećenja (rasterećenja)

telo se ne vraća u prvobitno stanje, deformacije ne iščezavaju potpuno.
Ostaju trajne ili plastične deformacije
• meki građevinski čelik posle granice elastičnosti σE

VISKOPLASTIČNO TELO – Puzanje i relaksacija

• PUZANJE - pojava porasta deformacija u toku vremena
pri konstantnom naprezanju (beton)
• RELAKSACIJA - pojava smanjivanja naprezanja tokom vremena
pri konstantnim deformacijama (asfalt, metali pri
povišenim temperaturama itd.)
 OSNOVNE PRETPOSTAVKE OTPORNOSTI MATERIJALA

2. PRETPOSTAVKA O ELASTIČNOM
PONAŠANJU MATERIJALA

Linearna zavisnost napona i deformacija – Hukov (Hooke) zakon

Posle prestanka dejstva opterećenja,

sve deformacije nestaju i telo dobija
oblik i dimenzija kakve je imalo pre opterećenja.

Pored elastičnih deformacija postoje i trajne – plastične deformacije.