You are on page 1of 4

हरड़ के फायदे और गुणकारी औषधीय उपयोग

- सीमा गौतम
हहहह हह हहहह हहह हह हहहहह हहहहह हह हह हहह हह हहह हहहह
हहहह हह हहहह हहहहहह हहहह हहह हहहह हहहहहहहह हहहहहहह हहह
हहहहहह हहह हहहह हह हहहह हह हहहह हहहहहहहह हहह हहह हहहहह हह
हहह हहहह हह हहहह हहहह हह ‘हहहहहह’ हह हहह हहहह हहह हहहह हह
हह हहह हहहहहह’ हह हहह हहहह हहहह हह हहहहह हह हहहह हहहहहह
हहह-हहह हह हहहह हहहह हहहहह हहह हहहहहह’ हह हहहह हहहहहह हहह
हहहहहहह हह हहह हहहहह हह हहहहहह 50 हहहह हहहह हहह हह
हहहहहहहह हहहह हहह 10 हहहहहह हह हहह हहह हहह हह हहहहहह हहह
500 हहहहहह (हहहहहहह) हह हहहहह हहह हहह हहहह हह हहहहह हहहह
(हहहहहह/हहहहहह), हहहहह (हहहहहहहह), (हहहहह) हहहहह (हह) हहहहह
हह हहह हहहह हहहह, हहहहहह हह हहहहह हहह हहहह हहहहह हहहह हहहह
हहहहहह हह हहहह हहह हहह हहह हहह

आयुर्वेद के अनु सार हरड़ में लर्वण रस को छोड़कर शे ष सभी रस होते हैं । आजकल बाजार में ससर्फ
3 प्रकार की हरड़ ही उपलब्ध हैं - 1. बाल हरड़-इसे जर्वाहरड़ भी कहते हैं । 2. पीली हरड़, 3. बड़ी
हरड़। (इसे काबुली हरड़ भी कहते हैं ।) तीनोों प्रकार की हरड़ोों के गुण लगभग समान ही हैं । हरड़
का कच्चा और छोटा र्ल जब पेड़ से सगर जाता है , तब उसे छोटी हरड़ कहा जाता है । दर्वाई के
सलए प्राय: हरड़ के र्ल का सछलका ही उपयोग में लाया जाता है। हरड़ में मीठा, खट्टा, कडर्वा
(चरपरा), तीखा और (कसैला) ये 5 रस ही होते हैं ।

हरड़ के सेर्वन से र्वात, सपत्त और कर् असोंतुलन से पैदा हुए रोग-सर्वकार ठीक होते है । हरड़ आँ खोों
के सलए भी बहुत गुणकारी होती है । सूजन, पेट के रोग, अशफ , साों स के रोग र्व खाों सी में बहुत लाभप्रद
होती है । हरड़ के सेर्वन से उच्च रक्तचाप में बहुत लाभ होता है । हरड़, बहे ड़े और आों र्वलोों को कूट-
पीसकर बनाए गए “सिर्ला चूणफ’ के बहुत सारे औषधीय उपयोग है जो हम इसी पोस्ट में आगे
बतायेंगे।

हहहह हह हहहहहहह हहहहह हहहहह


 हहहह हहह हहहह हह हहहहह हह हहह हहहह हह हहहहहह हह
हहहहहहह हह हहहहह हह हहहह हहहहहह हहहह हहह
 हहहह हह हहहहह, हहहह हहहहह, हहहहह हहहहहह हहहहहह हहहहहहह
हहहहह हह हहहह हहह हहहह हहह
 हहहह हह हहहहह हहहह हह हहह हहहह हह हहहह हह हहहह हहह
हहहह हहह
 हहह हह हहहह हह हहहह हहहह हह हहहहहहह हहहह, हहह हहहह हह
हहहह हहहहह हहह हहह हहहह हहह
 3 हहहहह हहहह हह हहहहह हहहह-हहह हहहहह हहहह हहहह हह हहह
हहहह हहहह हह हहहह हहह हहहह हह (हहहहहह) हहह हहह हहहह
हहह हहहह हहह
 हहहहह हहहह हहह हहहह हह हहह हहहह हह हहहह हह 3 हहहहह
हहहहह हहह हहह हहहहहह हहहहह हहहह हह हहहह हहह हहहह हहह
 हहहह हह हहहहह हह हहह हह हहह हहहहहहहह हहहह हहहह हह
हहहहह हहहहहहह हहह हहहहह हहह हहह हहहह हह |
 हहहह हह हहहहह 3 हहहहह हह हहहह हहहहहह हहहह हहहह हह हहह
हहह हहह हह हहहहह हह हहहहहहह हहहहह हहह
 हहहह हह हहहहह हहहह हह हहहह हहहहह हहहहह हहहह हहह हहहह
हह हहहहह हहहह हह हहहह हह हहहहहह हहहह हह हहह हहहह हह
हहहहह-हह हहहहहह हहहह हहहह हह हहहह हह हहहहहह हहह हहहहह
हहहह हह |
हहहह हहहह हहहह हह हहहहहहह हहहहहहह
हहहहहहह
 हहहह हह हहहह हह हह हहहहहहह हहहह हहह हहहहह हहहहहह हह
हहह-हहह हहहह हहह ह हहहह हहहह हह हहहहह हहहह हह हहह
हहहहहह हहहह हहह हहहह हह हहहहह (हहहहह हहहहह) हह हहहह
हहह हहहहहह हहहह हहहहह हहहह हहहह हह हहहह हहह हहह-हहह
हहहहहह हहहह हहहह
 हहहहह हहहह हह : हहह हह हहहहह हहहहह हह हह हहह हहहहह
हहहह हहह
 हहहहह (हहहहह हहहहह) हहहह हह : हहहह हहह हहहह हहह हहह हह
हहह हहहह हहह
 हहहह हहह हहहहहह हहहह हहहह हह : हहहहहह हहह हहह हहहह
हहह हहहह हहह हहहह हहह
 हहहहह हहहह हहहह हह : हहहहहहह हहहह हहह, हहहहह हह हह हह
हहहहहह (हहहहहह हहहह) हहह हहहह हहह
 हहहह हह हहहहह हहहह हहह हहह हहह हहहहह हह हहहह हह हहह
हहहह हहहह हह हहहहहह हहहहह हह हहह हहहह हहह हहहहह हह
हहहहह हहहह हहह
 हहहह हहहह हह हहहहह हहह हहहह हह हहहह हह हहहहह-हहहहहहहह
हह हहहह हह हहहह हहह हहह हहहह हहह, हहहहहह, हहहहह हहहहह,
हहह हहह हहहह हहहह
 हहहह हह हह हहह हहहहह हहहह हहहह हह हहह (हहहह) हहहहह हहह
हहहह हहह
 हहहह हह हहहह हह हहह, हहहहह हह हह हहहहहह हह हहहह हहह
हहहहह हह हहहहहह हह हहहह हहह
 हहहह हह हहहहह हहह हहहहहह हहहह हह हह हहह हहहह हहहह
 हहहहहहह हहहहहह हह हहहह हहह हहह हहहहहहहह हह हहह हहह
हहहह हह हहहह हह हहहह हहह हहहह हहह
 हहहहह हह हहहहहहह हहह-हहहहहहह हहह हह हहहह हह हहहह हह
हहहह हहह हहहह हहह
 हहहहहह हहहहहहहह हहहहहहह (हहहहहहह) हह हह हहहह हह हह
हहहह हह हहहह हह हहहह हहहहहहह (हहह हहहह हहहहहह) हह
हहहह हहहहह हहह हहहह हह हहह हहहह हहह
 हहहहहहहहह हह हहहह हहह हहहह हह हहहह हह हहह हहह हहहहहह
हहहह हह हहहह हहह हहहह हहह
 हहहह हहहहहहहह हहहह हह हहह हहहहहह हहहहहहहहह हह हहहहहहह
हहहहहहह हह हहहहह हहहह हहह हहहह हहह हहहहह हह हहहहहह
हहहहहह हहहह हहहह हह हहह हहहह-हहहहह हह हहह हहहह हहहह
हह हहहह हहहहहह हहह हहहह हह हह हहहहह हह हहहह हहह हहहह
हहह
 हहहह हह हहहह हह हहहहहह हह हह हहहह हहह हहहहहहहह हहहहह
हहहह हह हहह हहहह हह हहहह हहहह हह हहहहहहह हहहह हहह |
 हहहह हह हहहहह हह हहहह हह हहहह हहहह हहहह ह हहहहह हह
हहह हहहह हहहहहहह हहहहह हह हहहहहह हहहह हहह
 हहहह हह हहहह हहहहह हह हह हहहह हहह हहह हह हहहहहह हहह
हहहहहह हह हहहहहहहह हहहह हहहह हहहह हहहह हहहहह हहहह हह
हहहह हहहह हहह हहह हहहह हह हह हहहह हह हहहह हहह हहहह
हहहहह हह हहह हहहह हहहह हह हहह हह हहहहह हहहहहहह हहहह
हह हहहह हहह
ततततततत ततततत तत ततत
 हहहह हह हहहहहह हह हहहहह हह हहह हहह-हहहहह हह हहह हह
हहहह हहहहहह हहह हहहहहह हहहहह हहहहहहहह हहहहहहह-हहहहह
हहहहह हहहह हहह हह हहह, हहहहह हह हह हहहह हहहहह हहहहह
(हहहहहहह) हह हहहह हहहहह हहहहह हहह
 हहहह, हहहहहह हह हहहहहह हह हहहहह हहहहहह हहह हहहह हहह-
हहहहह हहहहह हहहहह हहहहह हहहहह हह हहहहह हह हहहहहहह
हहहहह हहहह हहहह हहह हह 5 हहहहह हहहहहहह हहहहह हहहह हहहह
हह हहह हह हहह हहहह हहहह हह हहहह हहह हहहह हहह
 7-8 हहहहह हहहहहहह हहहहह हहह हह हहहह हहह हहहहह हहहहह
हहहह हहहह हहहह हहहहह-हह हहहहह, हहहहह हहहहहह हहहहह हह
हहहह हह हहहहह हह हहहह हह हहहहह हह हहह हहह हहहह हहह हह
हहहहह हह हहहहह हह हहह हहहह हहह
 हहहहह हह हहहहहहह, हहहह हहह हह हहह हहहह हह हहह हहहहहहह
हह हहहह हह हहहहह हह हहहह हह हहह हहहहह हह हहहह हहहह हह
हहह, हहहहहह ह हहहहहहहह हह हहहहहहह (हहहहहहहहह) हह हहहहह
हह हहहहहहहह हहह हह हहहह हहह
ततततततततत तत ततत तततत तत ततत तततत तत तततत
तततत
 हहह (हहहह) हहहहह : हह हहहहहहह हह हहहहहहह हहहहह हहह हहहह
हह हहहह हह (हहह हह हहहह हह) हह हहह हहहह हहहहहह
 हहहहह हहहहह : हह हहहहहहह हहह हहहह हह हहहह हहहहहह
(हहहहहह) हह हहहह हहह हहहहह हह हहह हहहह हहहहहह
 हह हहहहहहह हहह : हहह हहहहह हहह हहहह हह हहहह हहहहह हहह
हह हहह हहहह हहहहहह
 हहहहहहहह (हहहह, हहहहह ह हह हह हहहह-हहहह हहहहहहह हहह) :
हहहह हह हहहह हहहहहह हहहह हह हहह हहहह हहहहह ह हहह : हहह
हहहह हहहहहहह हहहहहह हह हहह हहहहह हह हहहह हहहह हहह
हहहहह हहह, हहहहह हहह हह हहहह हह हहहह हह हहह हहहह हहहह
हहह हहहह हहह हहह हहहह हह हहहह हहहह हहह हहहहहह हहहह
हहहह हहह हहहहह, हहह हहहहहह हहहह, हहहहह हहहहहह हहहह,
हहहहह हह हहहह हहहह हहहह हहहह हहह
 हहह हहहहहह हहहह हह हहहह हह हह हहहह हह हह-हह-हह 1 हहहह
हहह हहह हहह हहहह हह हहहह हहहहहह हहहह हह हहह हहहह हह
हहहह हहहह
हहहह हहहहह हहहह हहहह, हहहहह हह हहहहह हह
हह
 हहहह हह हहहहहहहह हहहहह हह हहह हहहहह हह हहह हहह हह हह 6
हहहहह हहह हहहहहहहह हहह हहह हहहहहह हहहहह हहहह हहह हहहह
हहहह हहहहहह
 हहहह हहहह हह हहहह हहह हहहहह-हह हहहहह हहहहह हहहह हह
हहह हहहह हहहहहहहह हह हहहहह हहहह हहह हहहह हह हहहहहह हह
हहहहह हहह-हहहहह हहह हहह हह हहहहह हहहहह हहहह हहहह हहह-
हहहहहह हहह हहहह हहहह हहह हहह हहहहहहहह हह हहहह हह
हहहहह हह 1-1 हहहहह हह हहहहहह हहह हहहह हह हहह हहहहह:
हहहह हहह हहह हहह हह हहहहहहहहहह हहहह हहह हहहह
हहहहह हहह : हह हहहह हह हहहह हहहहहह हहहह हहहहह हहह ह
हहहहह हहहहहह हहहह हहह हहहहह हहहहह हह हहह हह हहहह हहह
 हहहह हह हहहहहह हहहह हह हहहह हह हहहह |
 हहहहहहहह हहह हहहह हहहहहह हहह हहहहहह हहहह हहहहहह 2.
हहहहह हहह हहहहह हहह हहहहहह 3. हहहहहहहह हहह हहहह हहहहहह
हहह हहहहहह/हहहहह हहहहहह |
तततत तत तततत तततततत तततततत तत तततततततततत
 हहह हहहहह हह हहह-हहह हहहह हहहह हह हहहहहह हह हहहहहह
हहहहहहह हह हहहह हहहह हहहह हहहह हहहहह हहहहहहह हहहह
हहहहह हहहह हहहह हह |
 हहहह हहहह हहह हहह हहहह हह हहहह हहहह हहहह हहहहहह
 हहहह हहहहह हह हहहहहह हहहहहह हहह हहहहहह हह हहहह हह
हहहह हह हहह हह हहह हहहह हह हहह हहह हहहह हहहह हह हहहह
हहहहहह
 हहहहह हहहह हहहह हह हहहह हहहह हह हहहह हहहहह हहह हहहह
हहहह हहहह हहहहहह हहह हहहह हहहह हहहहह हह हह हहहह
हहहहहह हहह हहहहहह हहहह हहह हहहहहह हहहहह
 हहहह हह हहहहह (हहहहहहह) हहहह हहह हहहहह हहहहहहह
हहहहहहहहह हह हहहह हहहह हहहह हह हहहह हहहहह
 हहहहह हहहह हहह हहहहहहह हहहहहह हहहह हह हहहहहह हह, हहहह
हहहह हहहह हहहह हहहह हहहहह
हरड़ के सेर्वन से हृदय सम्बों धी सर्वसभन्न रोग, कोलेस्टरोल का बढ़ना, हाई ब्लड प्रेशर, थायराइड, मधुमेह
(शु गर) आसद शीघ्र ही ठीक होने लगते हैं । हरड़ के इन प्रयोगोों से शरीर के सभी अोंग सुचारु रूप
से कायफ करने लगते है | तो आप भी इस गुणकारी हबफ को अपने जीर्वन में शासमल करके आरोग्य
जीर्वन सजएँ |

साभार: www.healthbeautytips.co.in

You might also like