PELAKSANAAN DASAR PENGURUSAN SISA PEPEJAL NEGARA DALAM

KALANGAN KONTRAKTOR INDUSTRI PEMBINAAN DI PULAU PINANG

NG LEE SHAN

Tesis ini dikemukakan sebagai

memenuhi syarat penganugerahan
Ijazah Sarjana Sains Pengurusan Teknologi

Fakulti Pengurusan Teknologi dan Perniagaan

Universiti Tun Hussien Onn Malaysia

JANUARI 2015
 v

ABSTRAK

Kelemahan pelaksanaan pengurangan sisa pepejal melalui 3R dalam kalangan kontraktor

akan menyebabkan pengurusan sisa pembinaan tidak lestari terutamanya di kawasan
kepulauan. Hal ini telah meningkat penjanaan sisa pembinaan di tapak pelupusan. Kajian
ini bertujuan mengenalpasti pelaksanaan pengurangan sisa pepejal melalui 3R dalam
kalangan kontraktor industri pembinaan di Pulau Pinang, kedua mengkaji kekangan
pelaksanaan pengurangan sisa pepejal melalui 3R dalam kalangan kontraktor industri
pembinaan di Pulau Pinang dan ketiga, mengkaji elemen bagi merapatkan jurang
pelaksanaan pengurangan sisa pepejal melalui 3R dengan pihak kontraktor. Kaedah temu
bual semistruktur dilakukan dengan Pegawai Majlis Perbandaran Pulau Pinang dan
Seberang Perai serta CIDB Pulau Pinang. Manakala, kaedah soal selidik telah dilakukan
dalam kalangan 61 orang kontraktor berdaftar gred G7, G6, G5 dengan CIDB di Pulau
Pinang di mana kadar respon diterima sebanyak 49.6 peratus. Keputusan soal selidik
menunjukkan hanya 21.3 peratus kontraktor menyatakan pengurangan sisa pepejal melalui
3R berkesan dilaksanakan seperti hasil temu bual menyatakan 3R masih terhad
dilaksanakan. Selain itu, hasil kajian juga menunjukkan lebih daripada 80 peratus
kontraktor menyatakan sikap kontraktor dan sisa pembinaan yang tidak sesuai diguna
semula dan kitar semula serta kekurangan ruang merupakan kekangan utama
melaksanakan pengurangan sisa pepejal melalui 3R. Di samping itu, elemen
penguatkuasaan undang-undang, pelaksanaan 3R dalam kalangan kontraktor dan
kesedaran 3R dalam sektor pembinaan merupakan pendekatan yang sesuai merapatkan
jurang antara pelaksanaan pengurangan sisa pepejal melalui 3R dengan pihak kontraktor
di mana skor min tahap persetujuan melebihi 3.7. Penerapan pendekatan Atas-Bawah
dalam elemen yang penting dicadangkan supaya dapat mengurangkan sisa pembinaan
melalui 3R.
 vi

ABSTRACT

Weaknesses in implementing solid waste reduction through 3R concept among

construction contractor will cause unsustainable construction waste management
especially in islands. This situation has increased the generation of construction waste in
landfills. This study consist aims to identify the implementation of reducing solid waste
through 3R concept among construction contractors in Penang; secondly is to study the
constraints of implementing solid waste reduction through 3R concept among
construction contractors in Penang and thirdly is to study the element to close the gap
between the implementation of reducing solid waste through 3R concept among
contractors. Semi-structure interviews were conducted by officers from Penang Island
and Seberang Perai Municipal Council and CIDB Penang. Meanwhile, the questionaire
survey conducted among 61 construction contractors registered grade G7, G6 and G5
under CIDB accreditation located at Butterworth, Bukit Mertajam and Georgetown,
Penang; where the response rate is 49.6 percent. The result of questionaires shows that
only 21.3 percent of respondent revealed that solid waste reduction through 3R w
concept implement in construction industry in Penang as the finding of interview where
3R concept still limited to implement. Besides that, more than 80 percent of respondent
revealed that contractor’s attitude, construction waste unsuitable to recycle and reuse;
and lack of space were the major constraint to implement the solid waste reduction
through 3R concept. Furthermore, law enforcement, implementation of 3R among
contractors and awareness 3R in construction industry are the key elements to close gaps
between the implementation of reducing solid waste through 3R concept among
construction contractors where the mean score above 3.7. Top-Down approach is the
most crucial element that are suggested in order to reduce the construction waste through
3R concept.
 vii

KANDUNGAN

TAJUK ............................................................................................ i
PENGAKUAN ............................................................................... ii
DEDIKASI ....................................................................................iiI
PENGHARGAAN ........................................................................ iv
ABSTRAK ..................................................................................... v
ABSTRACT .................................................................................. vi
KANDUNGAN ............................................................................ vii
SENARAI JADUAL .................................................................. xiii
SENARAI RAJAH ...................................................................... xv
SENARAI SINGKATAN ......................................................... xvii
SENARAI LAMPIRAN ........................................................... xviii
BAB 1 PENDAHULUAN .......................................................................... 1
1.1 Pengenalan .......................................................................... 1
1.2 Latar belakang ..................................................................... 3
1.3 Penyataan masalah .............................................................. 5
1.4 Persoalan kajian .................................................................. 6
1.5 Objektif kajian ..................................................................... 7
1.6 Skop kajian .......................................................................... 7
1.7 Kaedah kajian ...................................................................... 8
1.8 Kepentingan kajian.............................................................. 8
1.9 Organisasi tesis ................................................................... 9
1.10 Kesimpulan ......................................................................... 9
BAB 2 KAJIAN LITERATUR ............................................................... 11
2.1 Pengenalan ........................................................................ 11
2.2 Definisi .............................................................................. 11
 viii

2.2.1 Sisa pepejal............................................................ 11

2.2.2 Sisa pembinaan...................................................... 12
2.3 Dasar Pengurusan Sisa Pepejal Negara ............................. 13
2.3.1 Objektif dan Teras Dasar PSPN ............................ 14
2.3.2 Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara .............. 15
2.3.3 Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal dan
Pembersihan Awam .............................................. 15
2.4 Pengurangan sisa pepejal melalui 3R ................................ 16
2.4.1 Pengurangan ......................................................... 16
2.4.2 Guna semula ......................................................... 17
2.4.3 Kitar semula ......................................................... 17
2.5 Akta Pengurusan Sisa Pepejal dan Pembersihan
Awam 2007 (Akta 672)..................................................... 18
2.5.1 Seksyen101: Pengurangan, Penggunaan
Semula Dan Pengitaran Semula Sisa
Pepejal Terkawal ................................................... 19
2.6 Pelaksanaan pengurangan sisa pembinaan
melalui konsep 3R di negara lain ...................................... 19
2.7 Pendekatan Atas-Bawah.................................................... 21
2.8 Kerangka teoritikal kajian ................................................. 22
2.9 Kelemahan pelaksanaan pengurangan sisa
pepejal melalui 3R dalam industri pembinaan .................. 23
2.9.1 Kerajaan tidak mandatori mengamal 3R
dalam pengurusan sisa pembinaan ........................ 25
2.9.2 Akta 672 tidak dikuatkuasa di Pulau Pinang ........ 25
2.10 Kesan dan masalah yang akan timbul .............................. 26
2.10.1. Kekurangan tapak pelupusan ................................ 26
2.10.2. Pencemaran alam sekitar ....................................... 26
2.10.3. Menjejaskan kesihatan .......................................... 27
2.10.4. Kekurangan bahan mentah dari
sumber asli ............................................................ 27
 ix

2.11 Kekangan pelaksanaan pengurangan sisa

pepejal melalui 3R dalamindustri pembinaan ................... 28
2.11.1 Kekurangan ruang untuk mengurus
sisa pembinaan ...................................................... 28
2.11.2 Mengambil kos dan masa ...................................... 28
2.11.3 Kekurangan dasar spesifik dan
penguatkuasaan undang-undang dalam
industri pembinaan ................................................ 29
2.11.4 Sikap kontraktor .................................................... 29
2.11.5 Sisa binaan yang tidak sesuai diguna
semula dan kitar semula ........................................ 30
2.11.6 Kekurangan kesedaran dan pengetahuan
pihak kontraktor .................................................... 30
2.12 Elemen merapatkan jurang antara pelaksanaan
pengurangan sisa pepejal melalui 3R
dengan pihak kontraktor.................................................... 31
2.12.1. Peranan pihak kerajaan ......................................... 31
2.12.2. Penguatkuasaan perundangan pihak berkuasa ...... 33
2.12.3. Pelaksanaan 3R dalam kalangan kontraktor ......... 35
2.12.4. Kesedaran kepentingan pelaksanaan
3R dalam sektor pembinaan .................................. 36
2.12.5. Teknologi dan cara menggunakan sisa
pembinaan ............................................................. 37
2.13 Kelestarian pengurusan sisa pembinaan............................ 39
2.14 Kesimpulan ....................................................................... 41
BAB 3 KAWASAN DAN KAEDAH KAJIAN ..................................... 42
3.1 Pengenalan ........................................................................ 42
3.2 Kawasan kajian ................................................................. 42
3.3 Perancangan penyelidikan kajian ...................................... 44
3.3.1 Peringkat awal ....................................................... 44
3.3.2 Peringkat pertengahan ........................................... 45
 x

3.3.3 Peringkat akhir ...................................................... 45

3.4 Jenis kajian ........................................................................ 47
3.5 Kaedah kajian .................................................................... 47
3.5.1 Soal selidik ............................................................ 48
3.5.2 Temu bual.............................................................. 49
3.6 Instrumen kajian ................................................................ 50
3.6.1 Borang soal selidik ................................................ 50
3.6.2 Soalan temu bual ................................................... 50
3.7 Populasi dan pensampelan ................................................ 51
3.8 Kajian rintis ....................................................................... 51
3.9 Responden kajian .............................................................. 52
3.10 Kadar respon ..................................................................... 52
3.11 Analisis kajian ................................................................... 53
3.11.1 Kajian kebolehpercayaan ..................................... 53
3.11.2 Transformasi data dengan operasi compute .......... 54
3.11.3 Ujian normaliti ...................................................... 55
3.11.4 Matriks korelasi ..................................................... 56
3.11.5 Analsisis kandungan ............................................. 57
3.12 Kesimpulan ....................................................................... 57
BAB 4 PELAKSANAAN PENGURANGAN SISA
PEMBINAAN DALAM KALANGAN KONTRAKTOR
DI PULAU PINANG ................................................................... 58
4.1 Pengenalan ........................................................................ 58
4.2 Latar belakang responden ................................................. 58
4.3 Pihak yang terlibat dalam pengurusan sisa
pembinaan di Pulau Pinang .............................................. 60
4.4 Kontraktor mempraktikkan 3R dalam
pengurusan sisa pepejal di Pulau Pinang .......................... 63
4.5 Pengurangan sisa pepejal melalui 3R dan
Akta 672 dalam pengurusan sisa pembinaan
di Pulau Pinang ................................................................ 65
 xi

4.6 Peraturan atau undang-undang yang dipatuhi

dalam pengurusan sisa pembinaan .................................... 67
4.7 Keperluan kos pengurusan sisa pembinaan
diambil kira dalam kos projek ........................................... 69
4.8 Penganjuran garis panduan, kursus dan
kempen oleh pihak CIDB .................................................. 70
4.9 Keberkesanan pelaksanaan pengurangan sisa
pepejal melalui 3R dalam kalangan kontraktor
industri pembinaan di Pulau Pinang.................................. 71
4.10 Kesimpulan ....................................................................... 73
BAB 5 KEKANGAN PENGURANGAN SISA PEMBINAAN
DAN ELEMEN MERAPATKAN JURANG
DENGAN KONTRAKTOR ....................................................... 74
5.1 Pengenalan ........................................................................ 74
5.2 Isu dan masalah ................................................................ 74
5.3 Kekangan pelaksanaan pengurangan sisa
pepejal melalui 3R dalam kalangan kontraktor
di Pulau Pinang ................................................................. 76
5.3.1 Kekurangan ruang mengurus sisa pembinaan ....... 77
5.3.2 Masa dan kos ........................................................ 79
5.3.3 Kekurangan dasar dan penguatkuasaan
undang-undang ...................................................... 82
5.3.4 Sikap kontraktor ................................................... 83
5.3.5 Sisa pembinaan tidak sesuai diguna
semula dan kitar semula ........................................ 84
5.3.6 Kekurangan kesedaran dan pengetahuan ............. 85
5.4 Elemen bagi merapatkan jurang pelaksanaan
pengurangan sisa pepejal melalui 3R dengan
pihak kontraktor ............................................................... 87
5.4.1 Peranan pihak kerajaan ......................................... 87
5.4.2 Penguatkuasaan perundangan pihak berkuasa ...... 89
 xii

5.4.3 Pelaksanaan 3R dalam kalangan kontraktor ......... 92

5.4.4 Kesedaran kepentingan pelaksanaan 3R
dalam sektor pembinaan ........................................ 95
5.4.5 Teknologi dan cara menggunakan sisa
pembinaan ............................................................. 97
5.5 Analisis kolerasi matrik................................................... 102
5.6 Kesimpulan ..................................................................... 104
BAB 6 CADANGAN DAN RUMUSAN .............................................. 105
6.1 Pengenalan ...................................................................... 105
6.2 Rumusan.......................................................................... 105
6.3 Cadangan merapatkan jurang pelaksanaan
pengurangan sisa pepejal melalui 3R dengan
pihak kontraktor .............................................................. 109
6.3.1 Peranan kerajaan dan pihak berkuasa ................. 109
6.3.2 Aspek perundangan ............................................. 109
6.3.3 Aspek kesedaran kontraktor ................................ 110
6.3.4 Aspek sikap dan pelaksanaan kontraktor ............ 110
6.3.5 Aspek teknologi .................................................. 111
6.4 Sumbangan kajian ........................................................... 111
6.5 Cadangan kajian lanjutan ................................................ 113
6.6 Limitasi kajian ................................................................. 114
6.7 Penutup............................................................................ 114
RUJUKAN ................................................................................ 116
LAMPIRAN .............................................................................. 127
VITA ....................................................................................
 xiii

SENARAI JADUAL

3.1 Kaedah penyelidikan kajian .......................................................... 47

3.2 Tahap persetujuan pilihan ............................................................. 49
3.3 Keputusan kebolehpercayaan kajian bagi kajian rintis ................. 52
3.4 Keputusan analisis kajian kebolehpercayaan ................................ 54
3.5 Contoh data statistik Kolmogorov-Smirnov dan
Shapiro-Wilk bagi elemen peranan pihak kerajaan ....................... 55
3.6 Contoh data ujian normaliti bagi elemen peranan
pihak kerajaan ............................................................................... 56
4.1 Latar belakang responden yang ditemu bual ................................. 59
4.2 Profil responden kontraktor........................................................... 60
4.3 Peratusan sisa pembinaan yang diuruskan melalui
amalan 3R...................................................................................... 64
4.4 Keberkesanan pelaksanaan pengurangan sisa
pepejal melalui 3R dalam kalangan kontraktor
industri pembinaan di Pulau Pinang.............................................. 72
5.1 Isu dan masalah yang akan timbul ............................................... 75
5.2 Analisis skor min bagi skala Likert
(Bahril & Razzaly, 2012) .............................................................. 87
5.3 Persetujuan ke atas elemen peranan pihak kerajaan ..................... 90
5.4 Persetujuan ke atas komponen elemen
penguatkuasaan perundangan pihak berkuasa .............................. 93
55 Persetujuan ke atas elemen pelaksanaan
3R dalam kalangan kontraktor ...................................................... 96
5.6 Persetujuan ke atas elemen kesedaran kepentingan
pelaksanaan 3R dalam sektor pembinaan ..................................... 98
 xiv

5.7 Persetujuan ke atas elemen teknologi

dan cara menggunakan sisa pembinaan ...................................... 101
5.8 Kekuatan nilai kolerasi (Chua, 2006).......................................... 102
5.9 Jadual kolerasi matriks bagi elemen bagi merapatkan
jurang pelaksanaan pengurangan sisa pepejal
melalui 3R dengan pihak kontraktor ........................................... 103
 xv

SENARAI RAJAH

1.1 Konsortium pengurusan sisa pepejal di tiga wilayah ..................... 4

1.2 Organisasi tesis ............................................................................ 10
2.1 Pengelasan Sisa Pembinaan dan Perobohan
(Bilitewski et al., 1997) ................................................................. 13
2.2 Pendekatan Atas-Bawah (Diubahsuai daripada
Ren, (2003) & Boundless (2013) ) ................................................ 23
2.3 Kerangka teoritikal kajian ............................................................. 24
3.1 Kawasan kajian ............................................................................. 43
3.2 Carta aliran kajian ......................................................................... 46
4.1 Pihak yang terlibat dalam pengurusan sisa
pembinaan di Pulau Pinang ........................................................... 62
4.2 Peratusan kontraktor yang menguruskan sisa
pembinaan melalui 3R di Pulau Pinang ........................................ 65
4.3 Pengurangan sisa pepejal melalui 3R mandatori
dipraktikkan untuk mengurus sisa pembinaan di
Pulau Pinang ................................................................................. 65
4.4 Akta 672 dikuatkuasakan dalam pengurusan
sisa pembinaan di Pulau Pinang .................................................... 67
4.5 Peraturan atau undang-undang yang perlu dipatuhi
dalam pengurusan sisa pembinaan yang dinyatakan
dalam kontrak projek..................................................................... 68
4.6 Kos pengurusan sisa pembinaan diambil kira
dalam pengiraan kos projek .......................................................... 70
 xvi

4.7 Penganjuran garis panduan, kursus dan kempen

mengenai pengurusan sisa pembinaan oleh pihak
CIDB ............................................................................................. 71
5.1 Isu dan masalah yang timbul ........................................................ 76
5.2 Kekangan dalam pelaksanaan pengurangan
sisa pepejal melalui 3R dalam pengurusan sisa
pembinaan di Pulau Pinang ........................................................... 77
5.3 Kekurangan ruang mengurus sisa ................................................ 78
5.4 Sebab kekurangan ruang mengurus sisa pembinaan ..................... 79
5.5 Masa dan kos untuk melaksanakan .............................................. 80
5.6 Tempoh masa kontraktor mengurus sisa pembinaan .................... 81
5.7 Perkara yang melibatkan kos dalam pengurusan
sisa pembinaan .............................................................................. 81
5.8 Kekurangan dasar dan penguatkuasaan undang-undang .............. 82
5.9 Sikap kontraktor ........................................................................... 83
5.10 Kekangan sisa pembinan tidak sesuai diguna
semula dan kitar semula ................................................................ 84
5.11 Semua sisa pembinaan boleh diuruskan dengan amalan 3R ......... 85
5.12 Kekurangan kesedaran dan pengetahuan ..................................... 86
 xvii

SENARAI SIMBOL/ SINGKATAN

BIL - BILANGAN

BPP - BAHAGIAN PERKHIDMATAN PERBANDARAN

CIDB - CONSTRUCTION INDUSTRY DEVELOPMENT BOARD

JPSPN - JABATAN PENGURUSAN SISA PEPEJAL NEGARA

IBS - INDUSTRIALISED BUILDING SYSTEMS

JAS - JABATAN ALAM SEKITAR

KPKT KEMENTERIAN PERUMAHAN DAN KERAJAAN

TEMPATAN

MPPP - MAJLIS PERBANDARAN PULAU PINANG

MPSP - MAJLIS PERBANDARAN SEBERANG PERAI

PPSPPA - PERBANDARAN PENGURUSAN SISA PEPEJAL &

PEMBERSIHAN AWAM

PSPN - PENGURUSAN SISA PEPEJAL NEGARA

SD - STANDARD DEVIATION (SISIHAN PIAWAI)

3R - RECYCLE (KITAR SEMULA), REDUCE

(PENGURANGAN) DAN REUSE (GUNA SEMULA)

 xviii

SENARAI LAMPIRAN

A Bilangan tapak pelupusan sisa pepejal yang beroperasi dan

ditamatkan dan purata kutipan sisa pepejal yang dilupuskan
mengikut negeri dari januari hingga September 2012 ................ 127

B Pelaksanaan pengurangan sisa pembinaan melalui

3R di negara lain ......................................................................... 128

C Rumusan elemen yang merapatkan jurang antara

pelaksanaan pengurangan sisa pembinaan melalui 3R
dengan kontraktor........................................................................ 129

D Borang soal selidik ...................................................................... 130

E Soalan Temu bual ........................................................................ 142

F1 Jadual gred berdaftar dan sekatan menender .............................. 149

F2 Jadual gred, modal berbayar atau terkumpul,

had kewangan dan personel teknikal........................................... 150

G1 Keputusan ujian normaliti - Statistik

Kolmogorov-Smirnov dan Shapiro-Wilk ..................................... 151

G2 Keputusan Ujian normaliti - Statistik kepencongan.................... 152

H Analisis kandungan ..................................................................... 154

 BAB 1

PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan

Sisa pepejal yang terkawal terdiri daripada kategori seperti sisa pepejal awam, sisa
pepejal import, sisa pepejal isi rumah, sisa pepejal keinstitusian, sisa pepejal khas, sisa
pepejal komersial, sisa pepejal pembinaan dan sisa pepejal perindustrian (Jabatan
Pengurusan Sisa Pepejal Negara, 2013a). Selain itu, sisa pembinaan dan perobohan juga
ditakrifkan secara amnya sebagai sisa yang dihasilkan daripada industri pembinaan
dengan aktiviti pembinaan, pengubahsuaian bangunan, pembinaan awam dan bangunan,
pembersihan tapak bina, pembinaan jalan raya dan aktiviti perobohan termasuklah
aktiviti penggalian tanah atau pembinaan pembentukan (Shen et al., 2004).
Pengurusan sisa merupakan sesuatu proses yang terlibat dalam urusan termasuk
perancangan tapak, pengangkutan, penyimpanan, pengendalian bahan, operasi di tapak,
pengasingan, penggunaan semula dan kitar semula dan pelupusan pada peringkat
akhirnya (Osmani, 2011). Menurut Minks (1994), pengurusan sisa pembinaan dianggap
sebagai alat yang digunakan untuk mengawal kos pelupusan sisa pembinaan serta
memudahkan alternatif selain kaedah pelupusan seperti kitar semula dan guna semula
supaya dapat mengurangkan sisa pembinaan di tapak pelupusan.
Pelaksanaan pengurangan sisa pepejal melalui 3R dalam industri pembinaan
bertujuan untuk mencapai kelestarian dalam pengurusan sisa pembinaan. Amalan 3R
merupakan pengurangan (Reduce), guna semula (Reuse) dan kitar semula (Recycle)
(Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara, 2012). Menurut Hezri (2010), pendekatan 3R
berdasarkan idea yang menggunakan sumber dengan sepenuhnya sebelum proses
 2

pelupusan pada akhirnya. Konsep 3R menjadi lebih popular dan merupakan antara
alternatif yang lain dalam hierarki pengurusan sisa. Sisa pembinaan merupakan
komponen utama dalam aliran sisa pepejal. Sisa pembinaan harus diiktirafkan sebagai
sumber berharga kerana banyak jenis sisa pembinaan boleh diguna semula atau dikitar
semula (Nitivattananon dan Borongan, 2008).
Pengurangan dianggap sebagai kaedah yang paling berkesan dan cekap untuk
menguruskan sisa pembinaan. Pengurangan sisa bukan hanya mengurangkan penjanaan
sisa, malah boleh mengurangkan kos transportasi, pelupusan sisa dan kitar semula sisa
(Poon, 2007; Esin & Cosgun, 2007). Kaedah guna semula sering digunakan kerana sisa
pembinaan boleh digunakan dalam projek lain. Guna semula merupakan bentuk kitar
semula yang paling berfaedah dan menjimatkan sebahagian wang kontraktor
dibandingkan dengan kos pelupusan yang dicaj (Winkler, 2010). Kaedah kitar semula
dibahagikan kepada kitar semula On-Site dan kitar semula Off-Site. Kitar semula On-Site
merupakan pengasingan sisa pembinaan dan digunakan sebagai bahan mentah dalam
proses pembinaan yang lain. Manakala, kitar semula Off-Site adalah pengasingan sisa
dan mengangkut sisa pembinaan tersebut kepada organisasi lain supaya boleh digunakan
sisa sebagai bahan mentah (Franchetti, 2009).
Pengurangan sisa pembinaan telah ditekankan untuk meningkatkan prestasi
supaya mencapai matlamat industri yang lestari (Kulatunga et al., 2006). Pengurusan
sisa pembinaan sangat penting bagi usaha pembangunan lestari pada masa depan di
Malaysia (Nagapan et al., 2012a). Pendekatan pengurangan sisa pembinaan melalui 3R
boleh membantu ke arah kelestarian pengurusan sisa (Ngoc & Schnitzer, 2009). Kajian
ini tertumpu pada pelaksanaan pengurangan sisa pepejal melalui 3R dalam kalangan
kontraktor industri pembinaan di Pulau Pinang supaya mencapai kelestarian pengurusan
sisa pembinaan. Menurut Kementerian Perumahan dan Kementerian Tempatan (2012),
laporan perangkaan KPKT sehingga September 2012 telah menunjukkan bahawa Pulau
Pinang hanya ada 2 tapak pelupusan yang beroperasi dan purata sisa yang dilupuskan
setiap hari sebanyak 1706.59 tan. Senario ini amat kritikal berbanding dengan negeri
lain yang mempunyai tapak pelupusan lebih tetapi sisa yang dilupuskan kurang daripada
negeri Pulau Pinang seperti Pahang terdapat 16 buah tapak pelupusan beroperasi dan
sisa yang dilupuskan sebanyak 1501.88 tan. Manakala, Kelantan terdapat 13 buah tapak
 3

pelupusan beroperasi dan sisa yang dilupuskan sebanyak 1622.95 tan dan lain-lain.
(Rujuk LAMPIRAN A).

1.2 Latar belakang

Menurut Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara (2012), Dasar Pengurusan Sisa Pepejal
Negara (Dasar PSPN) bermatlamat untuk mewujudkan sistem pengurusan sisa pepejal
secara menyeluruh, bersepadu, kos efektif, mampan dan diterima masyarakat yang
mementingkan pemeliharaan alam sekitar, pemilihan teknologi yang mampu bayar dan
menjamin kesihatan awam; dan melaksanakan pengurusan sisa pepejal berdasarkan
hierarki pengurusan sisa yang memberi keutamaan kepada pengurangan sisa melalui 3R,
rawatan perantaraan dan pelupusan akhir. Akta Pengurusan Sisa Pepejal dan
Pembersihan Awam 2007 (Akta 672) diluluskan Parlimen pada 17 Julai 2007 dan
diwartakan pada 30 Ogos 2007. Akta ini telah dikuatkuasakan pada 1 September 2011
supaya memberi kuasa eksekutif kepada Kerajaan Persekutuan untuk melaksanakan
tanggungjawab mengenai pengurusan sisa pepejal dan pembersihan awam (Jabatan
Pengurusan Sisa Pepejal Negara, 2013b).
Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara (JPSPN) dan Perbadanan Pengurusan
Sisa Pepejal dan Pembersihan Awam (PPSPPA) ditubuhkan sebagai agensi di bawah
Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan (KPKT). Pengurusan sisa pepejal telah
dirancangkan dan sebuah JPSPN ditubuhkan di bawah Rancangan Malaysia Ke-9 untuk
melaksanakan langkah-langkah dan mentadbir Dasar PSPN, perancangan dan
pengurusan secara holistik. JPSPN berperanan untuk mencadangkan dasar, pelan dan
strategi, menjalankan fungsi pengawalseliaan, memberikan lesen dan kelulusan serta
menetapkan piawai, spesifikasi dan kod amalan. Manakala, PPSPPA ditubuhkan secara
rasminya di bawah KPKT pada 1 Jun 2008. PPSPPA berfungsi sebagai pelengkap
menjayakan Dasar PSPN. PPSPPA berperanan untuk memperkenalkan, mempromosi
dan melaksanakan dasar, strategi serta menguatkuasakan undang-undang dan peraturan
(Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan, 2007a).
Menurut Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan (2012), pengurusan
sisa pepejal di seluruh negara diswastakan mengikut wilayah tertakluk kepada syarat-
 4

syarat dalam penswastaan ini dan perjanjian mengenai perkara tersebut ditandatangani
pada 6 September 1995. Kerajaan juga telah bersetuju bahawa penswastaan interim
diperluaskan ke seluruh negara oleh tiga syarikat konsesi pada 8 April 1998. Majlis
Negara Kerajaan Tempatan yang ke-46 pula bersetuju dengan keputusan supaya
pengurusan sisa pepejal secara interim dilaksanakan di kawasan Pihak Berkuasa
Tempatan (PBT) pada 23 April 1998. Setelah 15 tahun, kerajaan pula bersetuju supaya
penswastaan penuh dilaksanakan. Akta Pengurusan Sisa Pepejal dan Pembersihan
Awam 2007 (Akta 672) telah dikuatkuasakan pada 1 September 2011 supaya
membolehkan penswastaan penuh dilaksanakan. Pengurusan sisa pepejal di kawasan
wilayah tengah dan timur dilaksanakan oleh Alam Flora Sdn. Bhd. E-Idman Sdn. Bhd.
pula melaksanakan pengurusan sisa pepejal di wilayah utara manakala pengurusan sisa
pepejal di kawasan wilayah selatan dilaksanakan oleh SWM Environment Sdn. Bhd.
seperti dalam Rajah 1.1.

Alam Flora Sdn. Bhd.

• Wilayah tengah dan timur

E-Idman Sdn. Bhd.

• Wilayah utara

SWM Environment Sdn. Bhd.

• Wilayah selatan

Rajah 1.1: Konsortium pengurusan sisa pepejal di tiga wilayah

Menurut Vinesh (2012), kerajaan Pulau Pinang tidak akan berganjak daripada
keputusan mereka untuk tidak terlibat dengan projek penswastaan sisa pepejal dan
perkhidmatan pembersihan awam yang dilantik oleh Kerajaan Persekutuan. Selain itu,
Pengerusi Jawatankuasa Kerajaan Tempatan dan Pengurusan Trafik Negeri juga
 5

menyatakan bahawa perkhidmatan yang disediakan oleh kerajaan negeri sudah cukup
dan tidak memerlukan perkhidmatan swasta yang disyorkan oleh kerajaan pusat. Menteri
Perumahan dan Kerajaan Tempatan menggesa supaya Selangor dan Pulau Pinang
supaya menerima cadangan penswastaan pungutan sisa pepejal dan sampah yang
dicadangkan oleh kerajaan pusat kerana perkara ini tiada kaitan dengan gimik politik.
Beliau juga menegaskan bahawa beliau tidak memahami punca kedua-dua kerajaan
negeri itu enggan mengambil bahagian dalam konsortium projek penswastaan yang
dicadangkan.

1.3 Penyataan masalah

Kelemahan pelaksanaan pengurangan sisa pepejal melalui 3R dalam kalangan kontraktor

akan menyebabkan pengurusan sisa pembinaan tidak lestari. Hal ini telah meningkatkan
penjanaan sisa pembinaan di tapak pelupusan terutamanya di kawasan kepulauan.
Menurut Begum et al. (2007a), sisa pembinaan dijanakan dengan jumlah yang banyak
dalam sektor pembinaan kerana permintaan tinggi dalam pelaksanaan program
pembangunan bangunan komersial dan perumahan serta projek infrastruktur utama di
Malaysia. Selain itu, Begum et al. (2007b) juga menghuraikan bahawa pembangunan
industri pembinaan yang pesat telah membawa kepada peningkatan dalam penjanaan
sisa pembinaan. Malaysia sedang menghadapi masalah peningkatan dalam penjanaan
sisa dan pelupusan.
Sehingga kini, kira-kira 95% daripada sisa pepejal terus dilupuskan di tapak
pelupusan. Cara pengurusan ini tidak lestari dan mewujudkan masalah alam sekitar
(Agamuthu et al., 2011). Peningkatan kuantiti sisa pepejal di tapak pelupusan
merupakan masalah yang kritikal di Pulau Pinang. William (2010) menyatakan bahawa
Pulau Pinang menghadapi masalah kekurangan tanah. Tiada banyak tanah simpanan
yang tinggal di bahagian pulau. Oleh hal yang demikian, Muin Sapidin (2011)
mendedahkan bahawa pembuangan sampah di Pulau Pinang hampir lumpuh apabila
menghadapi masalah teknikal sehingga tidak dapat menampung beratus-ratus tan sisa
pepejal dari kawasan di sekitar pulau dan Seberang Perai.
 6

Dasar yang dilaksanakan akan lemah di Pulau Pinang kerana Akta 672 tidak
dikuatkuaskan. Wei & Rotter (2008) menyatakan bahawa pihak kontraktor akan gagal
mematuhi dan melaksanakan dasar jika akta tidak dikuatkuasakan dan bukan mandatori.
Menurut Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara (2013c), Akta 672 telah
dikuatkuasakan pada 1 September 2011 di Malaysia kecuali Labuan, Pulau Pinang,
Perak, Selangor dan Terengganu. Menurut Ng, Seow & Goh (2013), Majlis Perbandaran
menyediakan tapak pelupusan, perkhidmatan pelupusan dan hanya terlibat dalam
pengurusan sisa pembinaan di tapak pelupusan tetapi tidak campur tangan dalam proses
pengurusan sisa pembinaan di tapak bina (Ng et al., 2013). Seow & Mohamad (2007)
menyatakan bahawa tugas menguruskan sisa pembinaan merupakan tanggungjawab
kontraktor. Namun begitu, pihak Majlis Perbandaran mempunyai kuasa dalam
mengenakan denda ataupun tindakan undang-undang terhadap mana-mana kontraktor
yang gagal membersihkan sisa pembinaan.
Selain itu, Pendekatan inisiatif Penang Hijau Bersih meminimakan sisa melalui
kaedah 3R bagi memberhentikan penjanaan sisa hanya diaplikasi di pasar dan gerai
penjaja (Penang Hijau Bersih, 2010). Sisa pembinaan selalu diabaikan dalam usaha
pengurangan sisa yang dihantar ke tapak pelupusan kerana tumpuan diletakkan dalam
sisa domestik. Dengan ini kebanyakan negara Asian yang menghadapi masalah
pengurusan sisa pembinaan di tapak pelupusan (Nitivattananon & Borongan, 2008).
Pelaksanaan amalan 3R dalam pengurusan sisa pepejal di Malaysia amat diperlukan
(Agamuthu et al., 2011). Oleh itu, amalan 3R sangat penting dalam industri pembinaan
di Malaysia (Begum et al., 2007b).

1.4 Persoalan kajian

Menerusi masalah yang dibincangkan, persoalan kajian yang timbul adalah seperti
berikut:-
(i) Sejauhmanakah pelaksanaan pengurangan sisa pepejal melalui 3R dalam
kalangan kontraktor industri pembinaan di Pulau Pinang?
(ii) Apakah kekangan bagi pelaksanaan pengurangan sisa pepejal melalui 3R dalam
kalangan kontraktor industri pembinaan di Pulau Pinang?
 7

(iii) Apakah elemen yang merapatkan jurang pelaksanaan pengurangan sisa pepejal
melalui 3R dengan pihak kontraktor?

1.5 Objektif Kajian

Bagi memastikan kajian ini memenuhi tujuan untuk mencapai kelestarian pengurusan
sisa pembinaan, objektif kajian ini adalah:
(i) Mengenal pasti pelaksanaan pengurangan sisa pepejal melalui 3R dalam
kalangan kontraktor industri pembinaan di Pulau Pinang.
(ii) Mengkaji kekangan pelaksanaan pengurangan sisa pepejal melalui 3R dalam
kalangan kontraktor industri pembinaan di Pulau Pinang.
(iii) Mengkaji elemen bagi merapatkan jurang antara pelaksanaan pengurangan sisa
pepejal melalui 3R dengan pihak kontraktor.

1.6 Skop kajian

Dalam skop kajian ini, pengurusan sisa pembinaan dalam kalangan pihak kontraktor
merupakan isu yang sangat penting kerana berkaitan dengan kesan kepada kuantiti sisa
yang dihantar ke tapak pelupusan. Kajian ini berfokus kepada pelaksanaan pengurangan
sisa pepejal melalui 3R dalam kalangan kontraktor industri pembinaan untuk mencapai
pengurusan sisa pembinaan yang lestari. Pengurangan sisa pepejal melalui 3R
merupakan Teras 1 dalam Dasar Pengurusan Sisa Pepejal Negara. Kawasan kajian
tertumpu di negeri Pulau Pinang kerana Pulau Pinang berada di kawasan kepulauan dan
hanya terdapat dua buah tapak pelupusan yang beroperasi. Dengan ini, responden yang
terlibat dalam kajian ini terdiri daripada kontraktor di Pulau Pinang yang berdaftar gred
G7, G6 dan G5 dengan CIDB, Majlis Perbandaran Seberang Perai (MPSP), Majlis
Perbandaran Pulau Pinang (MPPP) dan CIDB Pulau Pinang
 8

1.7 Kaedah kajian

Kajian ini menggabungkan kedua-dua penyelidikan kualitatif dan kuantitatif dengan

menggunakan kaedah temu bual dan soal selidk. Kaedah temu bual semistuktur
dijalankan untuk mendapatkan informasi daripada pegawai MPSP MPPP dan CIDB
Pulau Pinang yang ditemu bual. Selain itu, kaedah soal selidik dilakukan dalam
kalangan kontraktor yang prospektif dengan borang soal selidik yang berbentuk open-
enden dan close ended. Data yang diperoleh daripada kontraktor dianalisis melalui
perisian SPSS dan Microsoft Excel manakala data temu bual dianalisis melalui analisis
kandungan.

1.8 Kepentingan kajian

Kajian ini dilakukan adalah sangat penting kepada beberapa aspek yang berkaitan
termasuk pihak kontraktor, pihak CIDB, MPPP dan MPSP, aspek akademik dan aspek
alam sekitar.

• Pihak kontraktor
Kajian ini akan menggalakkan kontraktor untuk menguruskan sisa pembinaan secara
lestari dengan melaksanakan Dasar PSPN dalam pengurusan sisa pembinaan mereka.
Selain itu, kajian ini juga mencadangkan elemen untuk merapatkan jurang di antara
kontraktor dengan pelaksanaan Dasar PSPN.

• Seberang Perai (MPSP), Majlis Perbandaran Pulau Pinang (MPPP) dan CIDB
Pulau Pinang
Selain itu, kajian ini dijalankan supaya mengatasi masalah kekurangan tanah untuk
melupuskan sisa pepejal di tapak pelupusan apabila penjanaan sisa pepejal akan
dikurangkan melalui pelaksanaan Dasar PSPN dalam kalangan kontraktor.
 9

• Aspek akedemik
Penulisan tesis kajian ini memberi pengetahuan tentang perlaksanaan Dasar PSPN dalam
kalangan pihak kontraktor dan kekangan pelaksanaan di Pulau Pinang serta elemen yang
merapatkan jurang di antara dasar dengan pihak kontraktor. Selain itu, kajian ini juga
membolehkan pelajar yang berminat untuk membuat kajian lanjutan tentang isu ini.

• Aspek alam sekitar

Kajian ini dapat mengurangkan penjanaan sisa pembinaan yang dilupuskan di Pulau
Pinang melalui pelaksanaan Dasar PSPN oleh pihak kontraktor Pulau Pinang. Pada masa
yang sama, kajian ini juga dapat mengurangkan pencemaran alam sekitar di kawasan
Pulau Pinang.

1.9 Organisasi tesis

Organisasi tesis merupakan ringkasan penulisan kajian ini yang disusun atur untuk
memberi satu aliran informasi yang mengikut urutan kepada pembaca seperti dalam
Rajah 1.2.

1.10 Kesimpulan

Bab ini menerangkan kajian yang dilaksanakan secara keseluruhan kajian seperti
objektif kajian yang berkaitan dengan pelaksanaan pengurangan sisa pepejal melalui 3R
dalam kalangan kontraktor industri pembinaan dan kekangannya di Pulau Pinang. Selain
itu, objektif kajian ini juga mengenai elemen yang merapatkan jurang pelaksanaan
pengurangan sisa pepejal melalui 3R dengan pihak kontraktor. Bab berikutnya ialah
kajian literatur yang berkaitan dengan kajian lepas berkenaan kajian ini. Sumber kajian
literatur dapat diperoleh dari buku rujukan, keratan akhbar, artikel, jurnal, tesis dan
sebagainya. Selain itu, kerangka teorotikal juga dibentuk dalam bab kajian literatur.
 10

Bab 1

Pendahuluan: Pengenalan, Latar belakang, Penyataan masalah, Persoalan kajian, Objektif

kajian, Skop kajian, kaedah kajian dan kepentingan kajian

Bab 2
Kajian Literatur: Kajian lepas dan maklumat yang didapati dari buku
rujukan, jurnal, tesis, keratan akhbar dan laman web.

Bab 3
Kawasan dan kaedah kajian: Kaedah dan pendekatan digunakan mengumpul data

Bab 4
Hasil kajian objektif pertama

Bab 5
Hasil kajian objektif kedua dan ketiga

Bab 6

Rumusan, sumbangan kajian, cadangan dan limitasi kajian

Rajah 1.2: Organisasi tesis

 BAB 2

KAJIAN LITERATUR

2.1 Pengenalan

Bab ini menghuraikan secara lebih lanjut berdasarkan buku rujukan, artikel, laman web,
keratan akhbar, jurnal, prosiding dan kajian lepas yang boleh dipercayai dan disahkan.
Maklumat juga diperoleh dari sumber media cetak dan media elektronik. Maklumat
yang diperoleh diolah untuk menghasilkan laporan kajian ini dengan baik. Selain itu,
bab ini juga menerangkan kerangka teoritikal kajian ini secara terperinci. Bab ini sangat
penting untuk menyokong dalam perbincangan hasil dapatan kajian.

2.2 Definisi

Definisi sisa pepejal dan sisa pembinaan serta pengelasan dan jenis sisa pembinaan
dibincangkan seperti berikut.

2.2.1 Sisa pepejal

Menurut Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara (2013d), sisa pepejal ditafsirkan
sebagai :-
(i) apa-apa bahan atau benda lebihan lain yang tidak dikehendaki lagi atau keluaran
yang ditolak daripada penggunaan apa-apa proses;
(ii) apa-apa benda yang dikehendaki dilupuskan kerana sudah pecah, lusuh, tercemar
atau selainnya rosak; atau
 12

(iii) apa-apa bahan lain yang mengikut Akta ini atau undang-undang bertulis lain
dikehendaki oleh pihak berkuasa supaya dilupuskan. Akan tetapi tidak termasuk
buangan terjadual di bawah Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974, sisa kumbahan
yang ditakrifkan dalam Akta Industri Perkhidmatan Air atau sisa radioaktif yang
ditakrifkan dalam Akta Pelesenan Tenaga Atom 1984.

2.2.2 Sisa pembinaan

Menurut Huang et al. (2011), sisa pembinaan ditafsirkan sebagai bahan buangan, lumpur
dan sisa yang lain iaitu yang dihasilkan dalam proses unit atau industri pembinaan atau
pembinaan individu, perobohan dan pengubahsuaian perumahan. Kebanyakan sisa
pembinaan terdiri daripada sisa pembinaan bangunan baharu dan perobohan bangunan
yang lama.
Selain itu, sisa pembinaan dan perobohan juga ditakrifkan secara amnya sebagai
sisa yang dihasilkan daripada industri pembinaan dengan aktiviti pembinaan,
pengubahsuaian bangunan, pembinaan awam dan bangunan, pembersihan tapak binaan,
pembinaan jalan raya dan aktiviti perobohan termasuklah aktiviti penggalian tanah atau
pembinaan pembentukan (Shen et al., 2004).

2.2.2.1 Pengelasan dan jenis sisa pembinaan

Pada peringkat kerja pembinaan yang tidak sama akan menghasilkan jenis sisa
pembinaan yang berbeza. Sisa pembinaan dan perobohan dikategorikan kepada sisa
bahan penggalian, sisa pembinaan tapak, sisa pembinaan bangunan dan sisa pembinaan
jalan raya. Jenis sisa yang dihasilkan daripada kerja penggalian adalah seperti tanah,
batu kelikir, tanah liat, tanah gembur, pasir dan batu. Selain itu, sisa yang dikategorikan
dalam pembinaan di tapak ialah plastik, kertas, kadbod, cat, besi, kayu, kabel dan
sebagainya. Manakala sisa yang dijana pada peringkat pembinaan bangunan ialah tanah,
simen, bata, motar, jubin, batu kapur, lepa dan tanah liat. Di samping itu, sisa yang
dikelaskan dalam kerja pembinaan jalan raya adalah seperti bahan yang digabung
dengan bitumen dan hidraulik, pasir, batu hancuran, tar atau bahan yang bersalur tar.
 13

Sisa pembinaan dan perobohan dibahagikan kepada kumpulan berasingan seperti dalam
Rajah 2.1 di bawah (Bilitewski et al., 1997).

Sisa Pembinaan dan Perobohan

Sisa Pembinaan di Sisa Pembinaan Sisa Pembinaan

Bahan Penggalian
Tapak Bangunan Jalan Raya

Tanah Plastik, Tanah, Bahan

Batu kelikir, Kertas, Simen, digabungkan
Tanah liat, Kadbod, Bata, dengan bitumen
Tanah gembur, Cat, Motar, dan hidraulik,
Pasir, Besi, Jubin, Pasir,
Batu Kayu, Batu kapur, Batu kelikir,
Kabel Lepa, Batuan hancur,
Tanah liat Tar atau bahan
bersalut tar

Rajah 2.1: Pengelasan Sisa Pembinaan dan Perobohan (Bilitewski et al., 1997)

2.3 Dasar Pengurusan Sisa Pepejal Negara

Menurut Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara (2012), Dasar Pengurusan Sisa Pepejal
Negara (Dasar PSPN) bermatlamat untuk mewujudkan sistem pengurusan sisa pepejal
yang menyeluruh, bersepadu, kos efektif, mapan dan diterima masyarakat yang
mementingkan pemeliharaan alam sekitar, pemilihan teknologi yang mampu bayar dan
menjamin kesihatan awam; dan melaksanakan PSP berdasarkan hierarki pengurusan sisa
yang memberi keutamaan kepada pengurangan sisa melalui 3R, rawatan perantaraan dan
pelupusan akhir.
 14

2.3.1 Objektif dan Teras Dasar PSPN

Menurut Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara (2012), Dasar Pengurusan Sisa Pepejal
Negara (Dasar PSPSN) merangkumi 6 objektif iaitu:-

Objektif 1: Pengurusan sisa pepejal yang bersepadu dan kos efektif yang meliputi
kutipan dan pengangkutan, rawatan perantaraan dan pelupusan.
Objektif 2: Pengurangan sisa pepejal domestik, komersial, industri, institusi, komuniti
dan pembinaan melalui 3R.
Objektif 3: Perkhidmatan yang efisien dan kos yang efektif melalui penswastaan,
kawalseliaan yang cekap dan standard yang seragam.
Objektif 4: Pemilihan teknologi yang telah terbukti, mampu bayar dari segi capex dan
opex serta mesra alam.
Objektif 5: Menjamin pemeliharaan alam sekitar dan kesihatan awam.
Objektif 6: Pewujudan perundangan dan institusi bagi pengurusan sisa pepejal.

Berdasarkan Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara. (2012), Dasar Pengurusan

Sisa Pepejal Negara terkandung 6 teras iaitu:-

Teras 1: Pengurangan sisa pepejal melalui 3R.

Teras 2: Perkhidmatan PSP yang menyeluruh, seragam, efisien, berkualiti dan kos
efektif.
Teras 3: Pewujudan undang-undang dan peraturan dan institusi.
Teras 4: Penyampaian perkhidmatan PSP melalui kaedah penswastaan.
Teras 5: Teknologi yang mesra alam dan selamat, kos yang efektif, terbukti dan
keutamaan kepada teknologi tempatan.
Teras 6: Pendidikan awam dan program kesedaran.
 15

2.3.2 Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara

Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara (JPSPN) telah ditubuhkan di bawah Akta
Pengurusan Sisa Pepejal dan Pembersihan Awam 2007 (Akta 672) bagi
mengintegrasikan sistem pengurusan sisa pepejal di peringkat nasional. Setelah
penubuhan JPSPN, fungsi pengurusan sisa pepejal telah dipindahkan kepada JPSPN dan
Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal dan Pembersihan Awam (PPSPPA) (Jabatan
Pengurusan Sisa Pepejal Negara, 2013b).
Menurut Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara (2013e), JPSPN berfungsi
untuk mencadangkan dasar-dasar, rancangan dan strategi berkenaan dengan pengurusan
sisa pepejal dan pembersihan awam dan rancangan bagi pengurusan sisa pepejal
termasuk lokasi, jenis dan saiz kemudahan pengolahan baharu, kawasan lingkungan
kemudahan pengurusan sisa pepejal, skim pengurusan sisa pepejal untuk membekalkan
sisa pepejal terkawal kepada kemudahan pengurusan sisa pepejal dan jangka masa bagi
pelaksanaan rancangan itu. Selain itu, JPSPN juga bertanggungjawab menetapkan
standard, spesifikasi dan tataamalan yang berhubung dengan mana-mana aspek
perkhidmatan pengurusan sisa pepejal dan pembersihan awam. Di samping itu, JPSPN
bertanggungjawab melaksanakan fungsi pengawalseliaan yang dinyatakan dalam Akta
672 dan mana-mana peraturan yang dibuat di bawah Akta tersebut dan
bertanggungjawab memberikan lesen dan kelulusan di bawah Akta 672. Selain itu,
JPSPN juga bertanggungjawab menjalankan apa-apa aktiviti lain berkaitan dengan
pelaksanaan fungsi di bawah Akta 672.

2.3.3 Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal dan Pembersihan Awam

Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal dan Pembersihan Awam (PPSPPA) ditubuhkan

sebagai pelengkap bagi menjayakan Dasar PSPN. Perbadanan telah ditubuhkan secara
rasminya pada 1 Jun 2008 di bawah Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan
(KPKT). Perbadanan ini mempunyai kuasa untuk mentadbir dan menguatkuasakan
undang-undang pengurusan sisa pepejal dan pembersihan awam serta perkara yang
berkaitan dengannya. Peranan PPSPPA adalah untuk memastikan perkhidmatan
 16

pengurusan sisa pepejal dan pembersihan awam yang lebih efisien, bersepadu dan
memberikan kepuasan yang lebih baik kepada pengguna dari segi perkhidmatan
pengurusan sisa pepejal dan pembersihan awam (Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal
dan Pembersihan Awam, 2013a).

2.4 Pengurangan sisa pepejal melalui 3R

Pengurangan sisa pepejal melalui 3R (Reduce, Reuse dan Recycle) merupakan Teras 1
dalam Dasar Pengurusan Sisa Pepejal Negara. Pengamalan atau pendekatan 3R ini akan
dapat mengurangkan penghasilan sisa pepejal dan kuantiti sisa pepejal yang dilupuskan
di tapak pelupusan. Menurut Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan (2007b),
Teras 1 memfokuskan usaha ke arah pengurangan sisa pepejal melalui 3R. Enam sasaran
utama Teras 1 merangkumi usaha dalam pengasingan bahan di punca di peringkat
domestik, komersial, industri, institusi, komuniti dan pembinaan; Sistem insentif kepada
semua pihak individu, komuniti, institusi, industri dan perdagangan yang mengamalkan
kitar semula; Menggalakkan penggunaan bahan mudah lupus dalam pembungkusan;
Menggalakkan penggunaan semula bahan; Menggalakkan pemprosesan sisa organik
(Composting) di peringkat domestik dan komuniti; dan Mengitar semula (memproses
semula bahan di peringkat industri).

2.4.1 Pengurangan

Pengurangan sisa bermaksud mengurangkan kuantiti sisa yang dijana daripada sumber
dengan mengurangkan jumlah bahan yang digunakan terutamanya penggunaan sumber
semula jadi (Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara, 2013f). Pengurangan juga
bermaksud mengurangkan dan mengelakkan daripada membeli bahan baharu yang tidak
diperlukan. Pengurangan boleh mencegah dan mengurangkan sisa yang dijanakan
daripada penggunaan sumber (Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal dan Pembersihan
Awam, 2013d). Pengurangan sisa pembinaan dianggap sebagai kaedah yang paling
berkesan dan cekap untuk menguruskan sisa pembinaan. Pengurangan sisa pembinaan
bukan hanya boleh mengurangkan penjanaan sisa pembinaan, malah juga boleh
 17

mengurangkan kos transportasi sisa, pelupusan sisa dan kitar semula sisa (Poon, 2007;
Esin & Cosgun, 2007).

2.4.2 Guna semula

Guna semula ialah penggunaan semula bahan berulang kali untuk mengurangkan
penjanaan sisa (Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara, 2013e). Penggunaan semula
termasuklah mengekalkan kegunaan asalnya atau sebagai alternatif bagi penggunaan
yang lain. Guna semula dapat mengurangkan sisa pepejal dan memelihara sumber asli
semula jadi (Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal dan Pembersihan Awam, 2013c).
Menurut Winkler (2010), guna semula diamalkan iaitu sisa binaan digunakan
semula dalam projek tersebut atau projek lain. Guna semula merupakan bentuk kitar
semula yang paling berfaedah kerana menjimatkan sebahagian wang kontraktor
berbanding dengan kos pelupusan yang dicaj.

2.4.3 Kitar semula

Kitar semula bermaksud mengasingkan sisa dan menyalurkan kepada organisasi atau
kilang yang memprosesnya semula supaya menjadi produk baharu atau kegunaan yang
lain (Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara, 2013e). Menurut Akta 672, kitar semula
ialah memungut dan mengasingkan sisa pepejal. Kitar semula dilakukan supaya sisa
bahan diproses dan menghasilkan produk yang sama (Perbadanan Pengurusan Sisa
Pepejal dan Pembersihan Awam, 2013b).
Selain itu, kaedah kitar semula dibahagikan kepada kitar semula On-Site dan
kitar semula Off-Site bagi sisa pembinaan seperti berikut:

(a) Kaedah kitar semula On-Site

Kaedah kitar semula On-Site merupakan pengasingan sisa pembinaan dan digunakan
sebagai bahan mentah dalam proses pembinaan yang lain. (Franchetti, 2009).
 18

(b) Kaedah kitar semula Off-Site

Kaedah kitar semula Off-Site ialah pengasingan sisa dan mengangkut sisa pembinaan
tersebut kepada organisasi lain supaya boleh menggunakan sisa sebagai bahan mentah
(Franchetti, 2009).

2.5 Akta Pengurusan Sisa Pepejal dan Pembersihan Awam 2007 (Akta 672)

Akta Pengurusan Sisa Pepejal dan Pembersihan Awam 2007 (Akta 672) diluluskan
Parlimen pada 17 Julai 2007 dan diwartakan pada 30 Ogos 2007. Akta 672
dikuatkuasakan pada 1 September 2011. Penguatkuasaan Akta 672 adalah tidak
menyeluruh kerana hanya beberapa buah negeri sahaja yang menguatkuasakan Akta 672.
Antara negeri yang terlibat pada peringkat awal ini ialah Kedah, Perlis (utara); Negeri
Sembilan, Melaka, Johor (Selatan); Kuala Lumpur, Pahang (Tengah) dan Kelantan
(Timur). Bagi negeri yang tidak menguatkuasakan Akta 672 ialah Perak, Pulau Pinang,
Selangor dan Terengganu. Akta 672 memberi kuasa eksekutif kepada Kerajaan
Persekutuan untuk melaksanakan tanggungjawab mengenai pengurusan sisa pepejal dan
pembersihan awam (Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara, 2013c). Akta 672 telah
dikuatkuasakan untuk membolehkan penswastaan penuh dilaksanakan (Kementerian
Perumahan dan Kerajaan Tempatan, 2012). Akta 672 digubalkan untuk memastikan
keseragaman undang-undang dalam pengawalan dan pengawalseliaan perkara yang
berhubung dengan pengurusan sisa pepejal dan pembersihan awam (Perbadanan
Pengurusan Sisa Pepejal dan Pembersihan Awam, 2013e).
Pengecualian penguatkuasaan Akta 672 diberikan kerana ada negeri yang tidak
mengambil bahagian dalam penswastaan pengurusan sisa pepejal. Kerajaan boleh
mengecualikan mana-mana negeri daripada penguatkuasaan Akta 672 berdasarkan
Seksyen 104 Akta tersebut. Sekiranya Akta 672 tidak dikuatkuasakan di sesebuah negeri,
maka Kerajaan Persekutuan tidak akan melaksanakan penswastaan di negeri tersebut.
Oleh itu, pengurusan sisa pepejal dan pembersihan awam akan dilaksanakan sendiri oleh
Kerajaan Negeri yang berkenaan tanpa bantuan teknikal dan kewangan daripada
Kerajaan Persekutuan (Berita Harian, 2011).
 19

2.5.1 Seksyen 101: Pengurangan, Penggunaan Semula Dan Pengitaran Semula

Sisa Pepejal Terkawal

Seksyen 101: Pengurangan, Penggunaan Semula dan Pengitaran Semula Sisa Pepejal
Terkawal sangat penting dalam pelaksanaan pengurangan sisa melalui 3R. Menurut
Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara (2013g),
(1) Menteri boleh, melalui perintah yang disiarkan dalam Warta, menghendaki -
(a) mana-mana penghasil sisa pepejal untuk mengurangkan penghasilan sisa
pepejal mengikut apa-apa cara atau kaedah;
(b) mana-mana orang untuk menggunakan bahan yang mesra alam;
(c) mana-mana orang untuk menggunakan amaun tertentu bahan yang dikitar
semula bagi keluaran tertentu;
(d) mana-mana orang untuk mengehadkan penghasilan, pengimportan,
kegunaan, pengeluaran atau pelupusan keluaran atau bahan tertentu;
(e) pelaksanaan sistem kod dan pelabelan bagi apa-apa keluaran atau bahan
untuk menggalakkan pengitaran semula;
(f) penggunaan apa-apa kaedah atau cara bagi maksud mengurangkan kesan
buruk sisa pepejal terkawal pada alam sekitar; dan
(g) penggunaan apa-apa kaedah atau cara lain bagi maksud mengurangkan,
menggunakan semula dan mengitar semula sisa pepejal terkawal.

(2) Mana-mana orang yang tidak mematuhi perintah yang dibuat di bawah
subseksyen (1) melakukan suatu kesalahan dan boleh, apabila disabitkan,
didenda tidak melebihi sepuluh ribu ringgit atau dipenjarakan selama tempoh
tidak melebihi enam bulan atau kedua-duanya.

2.6 Pelaksanaan pengurangan sisa pembinaan melalui konsep 3R di negara-

negara lain

Peraturan dan undang-undang pengurusan sisa pembinaan wujud sepenuhnya dan

ditadbir secara berkesan di Singapura, Hong Kong, Jepun, Korea Selatan dan Taiwan
 20

yang menguatkuasakan undang-undang kitar semula dalam pengurusan sisa pembinaan.

Usaha ini untuk menggalakkan promosi pengurangan sisa pembinaan dan pemuliharaan
alam sekitar (Nitivattananon & Borongan, 2008) seperti dalam LAMPIRAN B.
Kerajaan Singapura biasanya menggunakan pendekatan Atas-Bawah dengan
menubuhkan Agensi Alam Sekitar Negara di bawah Kementerian Alam Sekitar untuk
membantu Singapura mencapai dasar dan matlamat kitar semula dalam jangka masa
panjang (Yan, 2002).
Selain itu, Kerajaan Hong Kong telah melaksanakan Skim Mengecaj Pelupusan
Sisa Pembinaan (Construction Waste Disposal Charging Scheme) (CWDCS) pada 2005
untuk menyediakan insentif kewangan bagi kontraktor yang mengurangkan pembaziran
dan menggalakkan penggunaan semula dan kitar semula sisa pembinaan (Poon et al.,
2013) serta mengenakan caj terhadap pembuangan sisa pembinaan. Kaedah ini dapat
menggalakkan kontraktor mempertimbangkan kitar semula dan penggunaan semula sisa
pembinaan supaya mengurangkan pembuangan sisa pembinaan kerana ruang tapak
pelupusan yang terhad di Hong Kong (Yu et al., 2013). Penggunaan langkah Atas-
Bawah dalam undang-undang dan dasar diperlukan untuk pengurusan sisa pembinaan
secara lestari (Xun et al., 2008). Industri tempatan telah mewujudkan pelan pengurusan
sisa, pengurangan sisa dan kitar semula sisa pembinaan, penyediaan latihan dalaman dan
langkah penguatkuasaan undang-undang perlindungan alam sekitar (Nitivattananon &
Borongan, 2008).
Seterusnya, undang-undang kitar semula sisa pembinaan telah digubal pada
tahun 2000 di Jepun. Penggubalan undang-undang ini adalah untuk penggunaan semula
dan kitar semula sisa pembinaan supaya memastikan penggunaan sumber dengan cekap.
Undang-undang ini telah dibangunkan dan dilaksanakan untuk mengurangkan sisa
pembinaan dan kitar semula sisa pembinaan. Undang-undang ini dilaksanakan
sepenuhnya pada tahun 2002 (Ministry of the Environment Government of Japan, 2006).
Undang-undang yang sama turut dikuatkuasakan pada tahun 2005 untuk
mempromosikan kitar semula sisa pembinaan di Korea Selatan. Undang-undang kitar
semula sisa pembinaan menyatakan bahawa projek pembinaan yang diperintah oleh
institusi awam mesti menggunakan sejumlah agregat dikitar semula yang tertentu.
 21

Menteri Pembinaan dan Pengangkutan juga menetapkan standard kualiti agregat dikitar
semula (Nitivattananon & Borongan, 2008).
Undang-undang yang berkaitan juga turut diwartakan di Taiwan pada tahun 2002.
Dasar Pembangunan Lestari Negara yang mengabungkan alam sekitar, pembangunan
ekonomi, teknologi dan sosial turut ditubuhkan (Wei & Huang, 2001). Di samping itu,
Kerajaan Diraja Bhutan juga meluluskan Peraturan Pengurusan Sisa Pepejal
Perbandaran Thimpu 2007. Peraturan tersebut memberi garis panduan dan
penguatkuasaan pengurangan sisa pepejal termasuk sisa pembinaan (Nitivattananon &
Borongan, 2008).

2.7 Pendekatan Atas-Bawah

Pendekatan Atas-Bawah merupakan satu kaedah secara hierarki dalam membuat sesuatu
keputusan dan perubahan sesuatu organisasi iaitu strategi atau pelan telah diilhamkan
atau ditubuhkan oleh satu atau beberapa orang pengurus atasan pada mulanya.
Seterusnya, keputusan, perubahan, strategi dan polisi akan disebarkan ke bawah struktur
organisasi. Tahap yang lebih rendah dalam hierarki adalah mungkin golongan lebih
besar atau lebih kecil adalah terikat dengan keputusan yang dibuat oleh pengurusan
tertinggi (MBA Brief, 2013). Selain itu, pendekatan Atas-Bawah berinisiatif untuk
mengurangkan sisa yang dihantar sampai ke tapak pelupusan dan meningkatkan
kestabilan sisa yang lupus di tapak pelupusan. Ini perlu dikendalikan bersama-sama
dengan pendekatan Atas-Bawah dengan campur tangan dasar dan akta berkenaan
(Joseph & Nagendran, 2007). Selain itu, negara seperti Hong Kong, Jepun, Korea
Selatan, Singapura dan Taiwan telah menguatkuasakan undang-undang secara langsung
untuk menyelesaikan sisa pembinaan dan perobohan (Nitivattananon & Borongan, 2008).
Menurut Ho (2002), kerajaan Singapura mengamalkan pendekatan Atas-Bawah dengan
menguatkuasakan perundangan dan peraturan untuk melaksanakan dasar dalam
pengurusan sisa pepejal.
Pendekatan Atas-Bawah perlu dilaksanakan dalam kalangan kontraktor supaya
menguatkuasakan undang-undang dan akta yang berkenaan 3R supaya merapatkan
jurang antara pihak kontraktor. Menurut Xun, Liu & Hao (2008), pemberian tumpuan
 22

kepada promosi dan galakan kitar semula melalui pendidikan alam sekitar telah
diusahakan di Hong Kong. Pendidikan alam sekitar penting untuk mempromosikan
pengurangan sisa pembinaan dan perobohan. Penggunaan langkah pendekatan Atas-
Bawah dengan menguatkuasakan undang-undang dan dasar diperlukan untuk
pengurusan sisa secara lestari (Xun et al., 2008). Kelemahan pelaksanaan pengurangan
sisa pepejal melalui 3R dalam industri pembinaan di Pulau Pinang disebabkan
kekurangan pendekatan atas-bawah dalam penguatkuasaan undang-undang dan dasar 3R
dalam industri pembinaan seperti negara lain. Hal ini demikian kerana Akta 672 tidak
dikuatkuasakan di negeri Pulau Pinang.
Menurut Ren (2003), pengurusan sisa patut mengikut pengurangan, guna semula
dan kitar semula sebelum dilupuskan akhirnya. Pihak terlibat perlu dikawal selia dan
undang-undang harus dikuatkuasakan seperti pendekatan Atas-Bawah yang dibentuk
oleh Boundless (2013). Satu aliran Atas-Bawah dibentuk dengan pengubahsuaian
daripada Ren (2003) dan Boundless (2013) dalam Rajah 2.2. Rajah 2.2 menunjukkan
aliran pihak yang terlibat dalam pendekatan Atas-Bawah. Parlimen menggubal undang-
undang dan polisi pada mulanya. Seterusnya, pihak kerajaan dan pihak berkuasa
mempromosikan dasar yang telah diwartakan dan menguatkuasakan undang-undang dan
peraturan berkenaan. Selain itu, garis panduan dan standard perlu disediakan kepada
pihak pelaksana. Akhirnya, pelaksana iaitu pihak kontraktor harus melaksanakan dasar
yang dipromosi dan mematuhi perundangan yang ditetapkan.

2.8 Kerangka teoritikal kajian

Kerangka teoritikal adalah konsep yang berkaitan dengan kajian ini dan panduan untuk
menjalankan kajian ini. Selain itu, kerangka teoritikal kajian ini juga menghuraikan
konsep dan pendekatan yang menjelaskan fenomena pelaksanaan pengurangan sisa
pepejal melalui 3R dalam industri pembinaan pada masa ini. Rajah 2.3 merupakan
kerangka teoritikal kajian ini yang menunjukkan pemboleh ubah kajian yang ingin
dijalankan. Kerangka teoritikal kajian ini juga menghuraikan faktor kelemahan dan
kekangan dalam pelaksanaan pengurangan sisa pepejal melalui 3R dalam industri
pembinaan di negeri Pulau Pinang. Isu dan masalah yang akan timbul juga dihuraikan
 23

seterusnya. Di samping itu, elemen yang penting untuk merapatkan jurang antara
pelaksanaan pengurangan sisa pepejal melalui 3R dengan pihak kontraktor supaya
membantu menuju ke arah kelestarian pengurusan sisa pembinaan juga diterangkan.

Pendekatan Atas ke Bawah (Top Down)

Parlimen
 Perundangan dan polisi
diwartakan

Pihak kerajaan
dan
Pihak Berkuasa
 Penguatkuasaan undang-
undang dan peraturan
 Penyediaan garis panduan dan
standard
 Mempromosi dasar

Pihak pelaksana

Rajah 2.2: Pendekatan Atas-Bawah. (Diubahsuai daripada Ren, (2003) & Boundless
(2013))

2.9 Kelemahan pelaksanaan pengurangan sisa pepejal melalui 3R dalam

industri pembinaan

Menurut Agamuthu et al. (2011), terdapat kelemahan pelaksanaan 3R di negara-negara

sedang membangun termasuk Malaysia. Trend semasa dalam penjanaan dan komposisi
sisa di Malaysia perlu penambahbaikan sistem pengurusan sisa yang semasa. Kelemahan
utama dalam sistem pengurusan sisa yang sedia ada di negara ini adalah kekurangan
dasar spesifik yang memberi tumpuan kepada konsep 3R dalam isu pengurusan sisa
pembinaan.
 24

Kelemahan pelaksanaan pengurangan sisa pepejal melalui 3R

dalam industri pembinaan di Pulau Pinang
• Kerajaan tidak mandatori amalan 3R dalam pengurusan sisa
pembinaan (Wei & Rotter, 2008) & (Seow & Mohamad, 2007)
• Akta 672 tidak dikuatkuasakan di Pulau Pinang (Agamuthu et al., 2009) &
(Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara, 2013d)

Isu dan masalah yang timbul

• Kekurangan tapak pelupusan (Chuen & Jamal, 2011)& (Muin Sapidin, 2011)
• Pencemaran alam sekitar (Omran, 2008),(Nagapan et al., 2011)&(Yang, 2011)
• Menjejaskan kesihatan (Chuen & Jamal, 2011)& (Omran, 2008)
• Kekurangan bahan mentah (Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal dan Pembersihan
Awam , 2013)

Kekangan pelaksanaan pengurangan sisa pepejal melalui 3R dalam

kalangan kontraktor industri pembinaan di Pulau Pinang
• Kekurangan ruang untuk mengurus (William, 2010)
• Mengambil masa dan kos (Poon et al., 2001), (Hu, 2011)&(Ngoc & Schnitzer, 2009)
Masyarakat dan alam

• Kekurangan dasar dan penguatkuasaan undang-undang

Masyarakat dan alam

berkaitan (Nitivattananon & Borongan, 2008),(Nagapan et al., 2012b)&(Ngoc & Schnitzer, 2009)
• Sikap kontraktor (Papargyropoulou et al., 2011)
sekitar

• Sisa binaan yang tidak sesuai diguna semula dan kitar semula

sekitar
(Shareh Musa et al.,2009)
• Kekurangan kesedaran dan pengetahuan kontraktor (Papargyropoulou
et al., 2011),(Yuan et al., 2011),(Ngoc & Schnitzer, 2009)&(Hassan et al., 2012)

Elemen merapatkan jurang antara pelaksanaan pengurangan sisa

pepejal melalui 3R dengan pihak kontraktor
 Peranan pihak kerajaan (Begum et al., 2007a),(Poon et al., 2013),(Yu et al., 2013), (Xun
et al., 2008),(Nitivattananon & Borongan, 2008), (Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal dan Pembersihan
Awam, 2013g) &(Shareh Musa et al., 2009)
 Penguatkuasaan perundangan pihak berkuasa (Nitivattananon &Borongan,
2008),(Hu, 2011),(Yan, 2002),(Xun et al., 2008),(Agamuthu et al., 2011),(Yang,
2011)&(Papargyropoulou et al., 2011)
 Pelaksanaan 3R dalam kalangan kontraktor (Nagapan et al., 2012a),(Ngoc &
Schnitzer, 2009),(Hu, 2011), (Pascual & Cladera, 2004), (Laporan Meleah Houseknecht bagi Kohala
Center), (Kaosol, 2009)&(Pappu, et al., 2007)
 Kesedaran kepentingan pelaksanaan 3R dalam sektor pembinaan
(Begum et al., 2007a),(Nitivattananon & Borongan, 2008),(Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal dan
Pembersihan Awam, 2013g)&(Kaosol, 2009)
 Teknologi dan cara menggunakan sisa pembinaan (CIDB, 2012a),
(Winkler, 2010), (Poon et al., 2001), (Edge Environment Pty Ltd for the department, 2012)&(Tam,
2010)

Kelestarian pengurusan sisa pembinaan

(Ngoc & Schnitzer, 2009)(Agamuthu et al., 2011), , (Nagapan et al., 2012a), )&(Papargyropoulou et
al., 2011), ),(Hu, 2011),(Yan, 2002),(Xun et al., 2008), (Poon et al., 2013),(Yu et al., 2013), (Begum
et al., 2007a), (Kulatunga et al., 2006)

Rajah 2.3: Kerangka teoritikal kajian

 116

RUJUKAN

Agamuthu, P., Fauziah, S. H. & Khidzir, K. (2009). Evolution of solid waste

management in Malaysia: impacts and implications of the solid waste bill, 2007.
Material Cycles and Waste Management, 11(2), 96-103.
Agamuthu, P. & Chenayah, S. & Hamid, F.S & Victor. D. (2011). 3R related polices for
sustainable waste management in Malaysia. Proc. of Conference on Innovation
and Sustainability Transitions in Asia. Kuala Lumpur, Malaysia, Paper 135.
Bahril, B, B. & Razzaly, Wahid. (2012). Kerangka Kaedah Penilaian untuk
“Pengiktirafan Pembelajaran Terdahulu (Recognition Of Prior Learning - Rpl)”
dalam Institusi Berorientasikan “Pendidikan dan Latihan Teknik dan Vokasional
(PLTV)” di Malaysia.
Begum, R. A., Siwar, C., Pereira, J. J. & Jaafar, A. H. (2007a). Implementation of waste
management and minimisation in the construction industry of Malaysia.
Resources, Concervation and Recycling, 51(1), 190-202.
Begum, R. A., Siwar, C., Pereira, J. J. & Jaafar, A. H. (2007b). Factors and values of
willingness to pay for improved construction waste management – A perspective
of Malaysian contractors. Waste Management, 27(12), 1902-1909.
Berita Harian. (2011, Jun 21). 3 negeri belum lulus peralihan kuasa pengurusan sisa
pepejal. Berita Harian. Dicapai pada November 4, 2014 dari
http://www2.bharian.com.my/articles/3negeribelumlulusperalihankuasapengurus
ansisapepejal/Article/cetak
Bilitewski, B., Hardtle, G., Marek, K., Weissbach, A. & Boeddicker, H. (1997). Waste
Management. Germany: Springer.
 117

Boundless. (2013). Decentralizing Responsibility. Dicapai pada Jun 6, 2013, dari

https://www.boundless.com/management/organizational-structure-1/trends-in-
organization/decentralizing-responsibility/
Chua, Y. P. (2006). Kaedah dan Statistik Penyelidikan: Kaedah Penyelidikan Buku 1 &
Buku 2. Malaysia: McGraw Hill.
Chuen, K. P. & Jamal, O. (2011). A choice experiment analysis for solid waste disposal
option: a case study in Malaysia. Environmental Management, 92(11), 2993-
3001.
CIDB. (2012a). IBS. Library CIDB Malaysia. Dicapai pada Julai 13, 2013, dari
https://www.cidb.gov.my/cidbweb/index.php?option=com_content&view=article
&id=35&Itemid=209&lang=en
CIDB. (2012b). Jadual Gred Berdaftar dan Sekatan Menender. Sistem Satu Pendaftaran
Kontraktor (SSPK). Dicapai pada Mei 23, 2014, dari
http://www.cidb.gov.my/cidbv3/images/pdf/announcement/sspk/6%20-
%20Jadual%20Gred%20Berdaftar%20dan%20Sekatan%20Menender.pdf
CIDB. (2012c). Gred, modal berbayar atau terkumpul, had kewangan dan personel
teknikal. Sistem Satu Pendaftaran Kontraktor (SSPK). Dicapai pada Mei 23,
2014, dari
http://www.cidb.gov.my/cidbv3/images/pdf/announcement/sspk/2%20garis%20p
anduan%20permohonan%20sspk1.pdf
Coakes, S. J., Steed, L., & Dzidic, P. (2006). SPSS Version 13.0 for Windows: Analysis
Without Anguish. Australia: John Wiley & Sons Australia, Ltd.
Conchran, K. & Villamizar, N. (2007). Recycling Construction Materials: An Important
Part of the Construction Process. United States Environmental Protection
Agency (EPA).
Cramer, D. (2003). Advanced Quantitative Data Analysis. USA: Open University Press.
Edge Environment Pty Ltd for the department. (2012). Construction and Demolition
Waste Guide - Recycling and Re-Use Across the Supply Chain. Department of
sustainability, environment, water, population and communities Australia.
Dicapai pada Julai 13, 2013, dari
http://www.environment.gov.au/wastepolicy/publications/pubs/case-studies.pdf
 118

Esin, T. & Cosgun, N. (2007). A study conducted to reduce construction waste

generation in Turkey. Building and Environment, 42(4), 1667–1674.
Fellows, R. & Liu, A. (2008). Research Methods for Construction. 3rd ed. Singapore:
Wiley-Blackwell.
Franchetti, M. J. (2009). Solid Waste Analysis and Minimization: A Systems Approach.
USA: McGraw-Hill.
Gephart, R. P. (1993). The textual approach: Risk and blame in disaster sense making.
Academy of Management Journal, 36, 1465–1514.
Gillham, B. (2000). The Research Interview. London: Continuum.
Guthrie, G. (2010). Basic Research Methods : An Entry to Sosial Science Research.
India: Sage publication.
Hassan, S. H., Ahzahar, N., Fauzi, M. A. & Eman, J. (2012). Waste management issues
in the northern region of Malaysia. Social and Behavioral Sciences, 42, 175-181.
Hezri, A. A. (2010). Toward 3R-based waste management: Policy change in Japan,
Malaysia and the Philippines, in Kojima, M. (ed.), 3R Policies for Southeast and
East Asia. ERIA Research Project Report 2009-2010, Jakarta: ERIA, 274-290.
Ho, Y. Y. (2002). Recycling as a Sustainable Waste Management Strategy for Singapore:
An Investigation to Find Ways to Promote Singaporean’s Household Waste
Recycling Behaviour. Lund University. Dicapai pada 18 Mac, 2013, dari
http://www.lumes.lu.se/database/alumni/01.02/theses/ho_yanyin.pdf
Holsti, O. R. (1969). Content analysis. In L. Gardner & E. Aronson (Eds.), Handbook of
social psychology (pp. 596–692). Reading, MA: Addison-Wesley.
Hsieh, H. F. & Shannon, S (2005).Three approaches to qualitative content analysis.
Qualitative Health Research, 15(9), 1277-1288.
Hu, Y. P. (2011). Minimization management of construction waste. The International
Symposium on Water Resource and Environmental Protection (ISWREP) 2011.
pp. 2769-2772.
Huang, J. F., Liang, Q. B., Wang, H., Xu, S. Y., Zhang, L.S. & Xing, Y. (2011).
Comprehensive recycling of construction waste. Applied Mechanics and
Materials, 117-119, 385-389.
 119

Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara. (2012, April). Dasar Pengurusan Sisa Pepejal
Negara. Dicapai pada Mac 9, 2013, dari Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara:
http://www.kpkt.gov.my/jpspn/main.php?Content=articles&ArticleID=64&IID=
Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara. (2013a, Mac). Jenis Sisa yang Terkawal.
Dicapai pada Mac 9, 2013, dari Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara:
http://www.kpkt.gov.my/jpspn/main.php?Content=sections&SubSectionID=45&
SectionID=43
Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara. (2013b, April). Sejarah Penubuhan Jabatan.
Dicapai pada April 19, 2013, dari Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara:
http://www.kpkt.gov.my/jpspn_2013/main.php?Content=vertsections&SubVertS
ectionID=166&VertSectionID=1&CurLocation=51&IID=&Page=1
Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara. (2013c, April). Soalan Lazim JPSPN. Dicapai
pada April 19, 2013, dari Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara:
http://mjpspn.kpkt.gov.my/index.php/page/view/227
Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara. (2013d, Mac). Definisi PSP. Dicapai pada
April 19, 2013, dari Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara:
http://www.kpkt.gov.my/jpspn_2013/main.php?Content=articles&ArticleID=40
&IID=
Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara. (2013e, April). Pengenalan kepada JPSPN-
Fungsi. Dicapai pada Mac 9, 2013, dari Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara:
http://www.kpkt.gov.my/jpspn_2013/main.php?Content=vertsections&SubVertS
ectionID=137&VertSectionID=1&CurLocation=51&IID=&Page=1
Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara. (2013f, March). Kitar Semula. Dicapai pada
April 19, 2013, dari Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara:
http://www.kpkt.gov.my/jpspn_2013/main.php?Content=articles&ArticleID=45
&IID=
Jabatan Pengurusan Sisa Pepejal Negara. (2013g). Akta Pengurusan Sisa Pepejal dan
Pembersihan Awam 2007. Dicapai pada 21 April, 2013, dari ms. 79 di
http://www.kpkt.gov.my/jpspn_2013/main.php?Content=vertsections&SubVertS
ectionID=6&VertSectionID=5&CurLocation=5&IID=
 120

Joseph, K. & Nagendran, R. (2007). Top Down and Bottom Up Approach for
Sustainability of Waste Management in Developing Countries. Dicapai pada 18
Mac, 2013, dari
http://www.swlf.ait.ac.th/UpdData/International/NRIs/Top%20to%20down%20a
pproach.pdf
Kaosol, T. (2009). Sustainable solutions for municipal solid waste management in
Thailand. World Academy of Science, Engineering and Technology, 60(5), 665-
670.
Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan. (2007a). Solid Waste Management in
Malaysia :Policy Review, Issues and Strategies . Dicapai pada Mac 9, 2013, dari
ms. 4 di http://www.easwmc.org/download/seminar1papers/DrNadzriYahaya.pdf
Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan. (2007b). Akta Pengurusan Sisa
Pepejal dan Pembersihan Awam 2007. (Akta 672). Dicapai pada 10 November,
2007, dari
http://www.kpkt.gov.my/jpspn/main.php?Content=vertsections&SubVertSertionI
D=6&VertSectionID=5&CurLocation=5&IID=&Page=1
Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan. (2012, Oktober). Maklum Balas
Media Malaysia Kini: 23 Oktober 2012. Dicapai pada Oktober 28, 2014, dari
PDF di
http://www.kpkt.gov.my/kpkt/fileupload/program/siaran_media/2012/okt/MB_M
alaysia_Kini_2411.pdf
Kenya Institute Of Administration. (2012). Statistical Package for Social Sciences
(SPSS). Dicapai pada 28 April, 2012, dari
http://www.kia.ac.ke/statistical-package-for-social-sciences-spss.html
Kerajaan perumahan dan kerajaan tempatan. (2012). Perangkaan Terpilih KPKT
sehingga 30 september 2012. Dicapai pada Mei 14, 2014, dari ms. 36-38 di
http://www.kpkt.gov.my/kpkt/fileupload/perangkaan_terpilih/pt2012/sept/PERA
NGKAAN_SEPT2012_INTERNET.pdf
Krejcie, R. V. & Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for researching
activities. Educational and Psychological Measurement, 30, 608.
 121

Kulatunga, U., Amaratunga, D., Haigh, R. & Rameezdeen, R. (2006). Attitudes and
perceptions of construction workforce on construction waste in Sri Lanka.
Management of Environmental Quality: An International Journal, 17(1), 57-72.
Kumar, J. (2010). Research Methodology: A Step-By-Step Guide for Beginners. 3rd ed.
London: SAGA Publications Ltd.
Laporan Meleah Houseknecht bagi Kohala Center. ( 2006). Waste Management on the
Big Island: Mapping a Vision for an Economically and Ecologically Sustainable
Hawaii. Dicapai pada Mei 21, 2012 daripada
http://www.kohalacenter.org/pdf/waste_mgmt.pdf.
Leech, N. L., Barrett, K. C., & Morgan, G. A. (2005). SPSS for Intermediate Statistics:
Use and Interpretation. Mahwah, N.J: Lawrence Erlbaum.
Majlis Perbandaran Seberang Perai. (2011). Garis Panduan Pengawalan Perletakan
Bahan Binaan Serta Sisa Binaan Tanpa Kebenaran bagi Kerja-Kerja
Pengubahsuaian Kediaman/ Premis Sekitar Seberang Perai. Dicapai pada
Oktober 30, 2014 dari
http://www.mpsp.gov.my/penilaian/dasarmpspapp/Download.aspx?ID=47197&
Type=2&EID=o4zo/w/gk6aLmc4pro6z+Q==
MBA Brief. (2013). Top-down Approach. Dicapai pada Julai 13, 2013 dari
http://www.mbabrief.com/what_is_top_down_approach.asp
Md. Nor, A. R. (2009). Statistical Methods in Research. Malaysia: Prentice Hall, Person.
Ministry of the Environment Government of Japan. (2006). Sweeping Policy Reform
Towards a “Sound Material – Cycle Society” Starting from Japan and
Spreading over the Entire Globe: The “3R” Loop Connecting Japan with other
Countries. Dicapai pada Jun 23, 2014 dari
http://www.env.go.jp/recycle/3r/en/approach/report_material-cycle/2006.pdf
Morris, R. (1994). Computerized content analysis in management research: A
demonstration of advantages and limitations. Journal of Management, 20, 903-
931.
 122

Muin Sapidin, A. (Julai 7, 2011). Proses Lupus Sampah Pulau Pinang Hampir Lumpuh.
Utusan Online. Dicapai pada Febuari 7, 2012 dari
http://utusan.com.my/utusan/info.asp?y=2011&dt=0707&pub=Utusan_Malaysia
&sec=Dalam_Negeri&pg=dn_13.htm.
Nagapan, S., Abdul Rahman, I. & Asmi, A. (2011). A review of construction waste
cause factors. Proc. of the Asian Conference on Real Estate 2011. Johor Bahru,
Malaysia.
Nagapan, S., Abdul Rahman, I. & Asmi, A. (2012a). Construction waste management:
Malaysian perspective. Proc. of the Int. Conference on Civil and Environmental
Engineering Sustainability 2012 (IConCEES 2011), Johor Bahru, Malaysia.
Nagapan, S., Abdul Rahman, I., Asmi, A. & Hameed Memon, A. (2012b). Issues on
construction waste: The need for sustainable waste management. The IEEE
Colloquium on Humanities, Science and Engineering (CHUSER) 2012. pp. 225-
330.
Ng, L. S., Seow, T. W. & Goh, K. C. (2013). The practice of construction waste
management in Penang Island. Proc. of the 1st FPTP Postgraduate Seminar
“Toward sustainable management”. Batu Pahat, Johor: UTHM.
Ngoc, U. N. & Schnitzer, H. (2009). Sustainable solutions for solid waste management
in Southeast Asian countries. Waste Management, 29(6), 1982-1995.
Nitivattananon, V. & Borongan, G. (2008). Report on Reduce, Reuse and Recycle (3R)
Practices in Construction and Demolition Waste Management in Asia. Dicapai
pada April 22, 2012, dari PDF di
http://www.3rkh.net/3rkh/files/3RKH_C&D_waste_FinalReport.pdf.
Omran Ali, A. (2008). Attitude of Malaysian on Recycling of Municipal Solid Waste:
Case Studies in the Major Towns of the East Coast and North Malaysia.
Universiti Sains Malaysia. Tesis Ph.D.
Pappu, A., Saxena, M. and Asolekar, S. (2007). Solid wastes generation in India and
their recycling potential in building materials. Building and Environment, 42(6),
2311-2320.
 123

Papargyropoulou, E., Preece, C., Padfield, R. & Abdullah, A. A. (2011). Sustainable

construction waste management in Malaysia: A contractor’s perspective. Proc. of
the Conference on Management and Innovation for a Sustainable Built
Environment (MISE 2011).
Pascual M.& Cladera, A. (2004). Demolition waste management in Majorca: The
particular case of an island. Proc. of the Int. RILEM Conference on the Use of
Recycled Materials in Building Structures, Barcelona.
Penang Hijau Bersih. (2010). Kaedah pendekatan. Dicapai pada Mac 16, 2013, dari,
Penang Hijau Bersih di http://www.cleanergreenerpenang.com/bm/how.html
Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal dan Pembersihan Awam. (2013a, April). Latar
belakang. Dicapai pada April 19, 2013, dari Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal
dan Pembersihan Awam: http://www.ppsppa.gov.my/index.php/mengenai-
ppsppa/latar-belakang
Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal dan Pembersihan Awam. (2013b, April). Kitar
Semula. Dicapai pada April 19, 2013, dari Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal
dan Pembersihan Awam: http://www.ppsppa.gov.my/index.php/3r/recycle-kitar-
semula
Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal dan Pembersihan Awam. (2013c, April).
Penggunaan Semula. Dicapai pada April 19, 2013, dari Perbadanan Pengurusan
Sisa Pepejal dan Pembersihan Awam:
http://www.ppsppa.gov.my/index.php/3r/reuse-guna-semula
Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal dan Pembersihan Awam. (2013d, April).
Pengurangan. Dicapai pada April 19, 2013, dari Perbadanan Pengurusan Sisa
Pepejal dan Pembersihan Awam:
http://www.ppsppa.gov.my/index.php/3r/reduce-pengurangan#
Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal dan Pembersihan Awam. (2013e, April). Akta.
Dicapai pada April 19, 2013, dari Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal dan
Pembersihan Awam: http://www.ppsppa.gov.my/index.php/garis-
panduan/perundangan
 124

Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal dan Pembersihan Awam. (2013f, April). Kitar
Semula. Kepentingan Terhadap Manusia. Dicapai pada April 19, 2013, dari
Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal dan Pembersihan Awam:
http://www.ppsppa.gov.my/index.php/3r/recycle-kitar-semula
Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal dan Pembersihan Awam. (2013g). Laporan
Tahunan 2011. Dicapai pada April 19, 2013, dari
https://www.google.com.my/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&v
ed=0CDMQFjAA&url=http%3A%2F%2Fwww.ppsppa.gov.my%2Findex.php%
2Flaporan-tahunan-2011%3Fdownload%3D177%253Abab-4-pelaksanaan-akta-
pengurusan-sisa-pepejal-dan-pembersihan-awam-akta-
672&ei=TfBzUYOJKofLrQeQu4GICA&usg=AFQjCNFdvuPqkGaodqRjYiaRA
H3SjjUe1g&sig2=RPGkNUf7GNItTUIJ0FB88g
Perbadanan Pengurusan Sisa Pepejal dan Pembersihan Awam. (2014). Garis Panduan
Pengurusan Sisa Pepejal Pembinaan untuk Perancangan dan Pengoperasian.
Dicapai pada November 4, 2014 dari
http://extra.sisa.my:2020/backup/khairul.irwan/files/Garis%20Panduan%20Sisa
%20Binaan%20Combine%20All_080314.pdf
Poon, C. S. (2007).Reducing Construction Waste. Waste Management, 27, 1715–1716.
Poon, C. S., Yu, T. W. A. & Ng, L. H. (2001). On-Site sorting of construction and
demolition waste in Hong Kong. Resources, Conservation and Recycling, 32(2),
157-172.
Poon, C. S, Yu, A. T. W., Wong, A. & Yip, R. (2013). Quantifying the impact of
Construction Waste Charging Scheme on construction waste management in
Hong Kong. Construction Engineering and Management.,139(5), 466–479
Ren, X. (2003). Biodegradable plastics: A solution or a challenge. Journal of Cleaner
Production, 11(1), 27–40.

Seow, T. W. & Mohamad, A. H. (2007). Pengurusan Sisa Pembinaan Di Tapak Binaan.

Dicapai pada Mac 20, 2012, dari
http://sssums.files.wordpress.com/2007/09/pengurusan-sisa-pembinaan-di-tapak-
bina.pdf
 125

Shareh Musa,S. M., Shafii, H. & Syed Muhammad Zubir, S. N. (2009). Potensi kitar
semula dalam industri pembinaan: kajian kes daerah Batu Pahat, Johor. Proc. of
the 3rd Malaysian Technical Universities Conference on Engineering and
Technology (MUCEET2009), 20-22 June 2009, Kuantan, Pahang.
Shen, L. Y., Tam, W. V. Y., Tam, C. V. & Drew, D. (2004). Mapping approach for
examining waste management on construction sites. Journal of Construction
Engineering and Management, 130(4), 472-481.
Tam, V. W. Y. (2010). Rate of reusable and recyclable waste in construction. Proc. of
the Second Int. Conference on Sustainable Construction Materials and
Technologies. Italy: Technical Journal. pp. 329-340.
Tesch, R. (1990). Qualitative Research: Analysis Types and Software Tools. New York:
The Palmer Press.
Vinesh, D. (2012, Januari 21). Kerajaan P.Pinang bertegas tidak sertai konsortium
pengswastaan sisa pepejal persekuatuan. Mstar online. Dicapai pada Oktober 28,
2014, dari http://www.mstar.com.my/berita/berita-semasa/2012/01/21/kjaan-
ppinang-bertegas-tidak-sertai-konsortium-pengswastaan-sisa-pepejal-
persekutuan/
Weber, R. (1990). Basis Content Analysis (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage
Publications
Wei, Z. & Rotter, S. (2008). The current situation of construction & demolition waste
management in China. Proc. of the 2nd Int. Conference on Bioinformatics and
Biomedical Engineering 2008. pp. 4747-4750.
Wei, M. S. & Huang, K. H. (2001). Recycling and reuse of industrial wastes in Taiwan.
Waste Management. 21, 93-97.
William, R. (2010, Desember 10). Penang should allow more reclamation to address
land shortage. The Edge Malaysia. Dicapai pada Mac 9, 2013, dari
http://www.theedgemalaysia.com/in-the-financial-daily/178363-penang-should-
allow-more-reclamation-to-address-land-shortage.html
Winkler, G. (2010). Recycling Construction & Demolition Waste: A LEED-Based
Toolkit. USA: McGraw-Hill.
 126

Xun, D. & Liu, G. W. & Hao, J. L. (2008). A study of construction and demolition waste
management in Hong Kong. Proc. of the 4th Int. Conference on Wireless
Communications, Networking and Mobile Computing, 2008. pp. 1-4.
Yang, Y. M. (2011). Recycling of abandoned concrete and waste asphalt in road
construction. Proc. of the Int. Conference on Remote Sensing, Environment and
Transportation Engineering (RSETE) 2011. pp. 581-584.
Yu, A. T. W., Poon, C. S., Wong, A., Yip, R. & Jaillon, L. (2013). Impact of
Construction Waste Disposal Charging Scheme on work practices at construction
sites in Hong Kong. Waste Management, 33(1), 138-146.
Yuan, H. P., Shen, L. Y. & Wang, J. Y. (2011). Major obstacles to improving the
performance of waste management in China’s construction industry. Facilities,
29(5/6), 224-242.