การศึกษาปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการเลื่อนหรืองดการ

ให้ยาระงับความรูส้ กึ ผูป้ ว่ ยทีไ่ ม่ฉกุ เฉินของโรงพยาบาล

จุฬาลงกรณ์สภากาชาดไทย

(Study
of
Postponement
or
Cancellation
of

Elective

Anesthesia
cases
in
King
Chulalongkorn
Memorial
Hospital)

ภัณฑิลา ชลวิสุทธิ์ พ.บ.*

รื่นเริง ลีลานุกรม พ.บ.**
สมรัตน์ จารุลักษณานันท์ พ.บ.**
กลิ่นจันทน์ ปันยารชุน พย.บ.*
ศิริรัตน์ ตั้งสุขนิรันดร พย.บ.*
Abstract :
Study of Postponement or Cancellation of Elective Anesthesia Cases in the King
Chulalongkorn Memorial Hospital
Cholvisudhi P., M.D.,* Leelanukorm R., M.D.,** Charuluxananun S., M.D.,**
Punyarachun K., B.N.,* Tungsuknirund S.,B.N.*

*
Department
of
Anesthesiology,
King
Chulalongkorn
Memorial
Hospital,
Bangkok

**Department
of
Anesthesiology,
Faculty
of
Medicine,
Chulalongkorn
University,

Bangkok

Introduction: Managing quality in an academic practice frequently have responsibilities

anesthesia department is a complex task. There not only for education and training but also for
are multiple indices, including measures of patient clinical care and patient safety, and
process and outcome, to be tracked and multiple efficiency in the operating suite. The quality of
groups to be considered. Anesthesiologists in any entity is defined by the user. Four categories
*
กลุ่มงานวิสัญญี
โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์
สภากาชาดไทย
กรุงเทพ
10330

**
กลุ่มงานวิสัญญี
คณะแพทยศาสตร์
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
กรุงเทพ
10330

32 วิสัญญีสาร ปีที่ 36 ฉบับที่ 1 มกราคม - มีนาคม 2553

of users will be considered: patients, surgeons
(and other proceduralists), the hospital
organization and the department itself (i.e.
faculty and trainees). Patients value therapeutic
surgery, surgeons want cases to operate on time
with low cancellation rates, and the hospital
desires no waste of OR utilization and high
throughput of surgical cases, all facilitated by
department faculty who value professional
development. The goal of this study is to
evaluate the factors involving the causes of
cancellation of elective anesthesia patients in
King Chulalongkorn Memorial Hospital in
order to provide a practical approach to measure
and then further improve the quality of an
academic anesthesia department. Methods: The
incident reports about cancellation of elective
anesthesia patients from Anesthesia Department,
King Chulalongkorn Memorial Hospital between
April 2008 - September 2009 were reviewed.
This study was performed as a retrospective
study. Descriptive statistics was used. Results:
There were 1094 incidents of cancellation
during the study period which just belonged to 6
services. According to the data of King
Chulalongkorn Memorial Hospital, there were
27,810 surgical cases scheduled, so the cancellation
rate is 3.93%. Among these, 45.8%, 31.8, 17.5%
and 4.9% of cases were cancelled due to patient
factors, physician factors, hospital organization
and unidentified causes respectively. According
to the causes influencing cancellation, most of
the patient factors were missed - appointment
(57.5%), uncontrolled underlying conditions
(28.3%), most of physician factors were unable to
operate in time (60.6%) and most of hospital
organization factors were insufficient ICU
(52.9%). Conclusion: According to this study, the
cancellation rate in King Chulalongkorn
Memorial Hospital is 3.93% which caused by
patient missed-appointment, inappropriate
preoperative preparation, overscheduling
system and insufficient intensive care units.
Keyword : cancellation, quality improvement,
factors
Thai J Anesthesiology 2010: 36(1): 32-41

บทนำ

ปั จ จุ บั น งานพั ฒ นาคุ ณ ภาพในโรงพยาบาล

คณะแพทยศาสตร์
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
ก็เป็น

เป็นสิ่งที่ได้รับความสนใจอย่างแพร่หลายมากขึ้นใน

อี ก สถาบั น หนึ่ ง ที่ ไ ด้ เ ริ่ ม โครงการพั ฒ นาคุ ณ ภาพ

เกื อ บทุ ก โรงพยาบาล

กระแสความตื่ น ตั ว ในเรื่ อ ง

บริการเฉลิมพระเกียรติขึ้น
เนื่องในวโรกาสเฉลิม

ดังกล่าว
ได้เกิดขึ้นทั้งในภาครัฐและเอกชน1
และมี
พระชนมพรรษาครบ
72
พรรษาของพระบาทสมเด็จ

การนำระบบการพัฒนาคุณภาพมาประยุกต์ใช้อย่าง

พระเจ้ า อยู่ หั ว ภู มิ พ ลอดุ ล ยเดช

ในปี
พ.ศ.
2543 3

ต่อเนื่อง2
เช่น
ISO,
HA,
JCI,
LEAN
และ
SIMPLE

และได้รบั การรับรองคุณภาพ
Hospital
Accreditation

โรงพยาบาลจุ ฬ าลงกรณ์
สภากาชาดไทย
และ

เมื่อ
พ.ศ.
2545
จากนั้นก็ได้มีการพัฒนาองค์กรอย่าง

Vol. 36, No.1, January - March 2010 Thai Journal of Anesthesiology 33

ต่อเนือ่ งอยูเ่ สมอ
จนกระทัง่ ในปี
พ.ศ.
2550
โรงพยาบาล

2
ก่ อ ให้ เ กิ ด ความคลาดเคลื่ อ นกั บ ผู้ ป่ ว ยแต่ ไ ม่ ถึ ง

ได้ผ่านการ
Re-accreditation
และได้มีการทบทวน

ผู้ป่วย
3
เกิดความคลาดเคลื่อนกับผู้ป่วยแต่ไม่ทำให้

และประกาศใช้วิสัยทัศน์/พันธกิจ
และวัตถุประสงค์
ผู้ป่วยเกิดอันตราย
4
เกิดความคลาดเคลื่อนกับผู้ป่วย

ทางยุทธศาสตร์และแผนงานโรงพยาบาลใหม่
4
ด้าน4

ส่งผลให้มีการเฝ้าระวังเพื่อให้มั่นใจว่าไม่เกิดอันตราย

คื อ
1)
Clinical
Excellence
2)
Care
Excellence

ต่ อ ผู้ ป่ ว ย
5
มี ผ ลทำให้ ผู้ ป่ ว ยต้ อ งได้ รั บ การรั ก ษา

3)
Organization
Excellence
และ
4)
Staff
Excellence

เพิ่มมากขึ้น
6
มีผลทำให้ผู้ป่วยต้องนอนพักรักษาตัว

ดังนัน้ เพือ่ ให้การดำเนินงานพัฒนาคุณภาพเป็นไปตาม

ในโรงพยาบาลมากขึน้
ซึง่ ข้อ
1
-
2
เป็นระดับ
low
risk

แผนยุทธศาสตร์ของโรงพยาบาลทีว่ างไว้
ภาควิชาวิสญั ญี
และ
3
-
6
จัดเป็นระดับ
moderate
risk

วิทยาคณะแพทยศาสตร์
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

ดังนั้นทางภาควิชาวิสัญญีวิทยา
คณะแพทย-

และโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์
สภากาชาดไทย
จึงได้
ศาสตร์ จุ ฬ าลงกรณ์ ม หาวิ ท ยาลั ย และโรงพยาบาล

ให้ ค วามสำคั ญ ในเรื่ อ งดั ง กล่ า ว

โดยที่ ผ่ า นมาการ

จุฬาลงกรณ์
สภากาชาดไทย
จึงได้มีแนวคิดจัดการ

ปฏิบัติมักจะตระหนักถึงคุณภาพในด้านวิชาการ
ซึ่ง
กั บ ความเสี่ ย ง
(Action
to
manage
risk)
ในกรณี

ได้ แ ก่ ก ารเรี ย นการสอน

การวิ จั ย
เป็ น หลั ก
ส่ ว น

ดั ง กล่ า ว
ซึ่ ง ถื อ เป็ น ขั้ น ตอนที
่ 3
ในกระบวนการ

คุณภาพในการบริการ
การบริหารจัดการ
ก็ได้มีการ

บริ ห ารความเสี่ ย งของการพั ฒ นาคุ ณ ภาพขึ้ น

โดย

พั ฒ นาควบคู่ กั น ขึ้ น มาโดยลำดั บ 5

ในการศึ ก ษานี
้ ทำการศึ ก ษานี้ เ พื่ อ วิ เ คราะห์ ห าปั จ จั ย หรื อ สาเหตุ

คณะผู้ ท ำการศึ ก ษามี วั ต ถุ ป ระสงค์ เ พื่ อ จะค้ น หา

ต่าง
ๆ
ที่เกี่ยวข้อง
(Root
cause
analysis)
กับการงด/

ปัจจัยที่เกี่ยวข้อง
หรือสาเหตุต่าง
ๆ
ที่มีผลต่อการ

เลื่อนผ่าตัด
ผู้ป่วย
Elective
case
ของแผนกวิสัญญี

เลื่ อ น/งดผ่ า ตั ด ผู้ ป่ ว ย

Elective
case
ของแผนก

ขึ้น
ซึ่งถือเป็นเครื่องชี้วัดความเสี่ยงของหน่วยงาน

วิสัญญี
เพื่อจะได้นำข้อมูลที่ได้ไปสู่การหาแนวทาง

ประจำเดื อ น
โดยมี วั ต ถุ ป ระสงค์ ที่ ไ ม่ เ พี ย งแต่ ใ ช้

หรือมาตรการปรับปรุงคุณภาพให้ดีขึ้น
และเพื่อให้
ดูแนวโน้มของการเกิดอุบัติการณ์
แต่ยังจะพัฒนา

สอดคล้องกับแผนงานสร้างความเป็นเลิศทางบริการ

ต่อเนื่องไปสู่การหามาตรการป้องกันในภายภาคหน้า

ดูแลผู้ป่วย
(Care
Excellence)
และแผนงานสร้าง

ต่อไป

ความเป็นเลิศในการจัดการองค์กร
(Organization

Excellence)
ของโรงพยาบาลต่อไป
วิธีการศึกษา

การงด/เลื่อนผ่าตัดผู้ป่วย
จัดเป็นความเสี่ยง

การศึกษานี้เป็นส่วนหนึ่งของกิจกรรมพัฒนา

อย่ า งหนึ่ ง ที่ ส่ ง ผลกระทบให้ เ กิ ด ความเสี ย หายแก่

คุ ณ ภาพโรงพยาบาลตามแผนยุ ท ธศาสตร์ ข อง

ผู้ ป่ ว ยในหลายมิ ต
ิ ตั้ ง แต่ ร ะดั บ
low
risk
จนถึ ง

โรงพยาบาล
โดยทำการศึ ก ษาจากแหล่ ง ข้ อ มู ล คื อ

moderate
risk
กล่าวคือในกระบวนการบริหารความ

incident
report
จากศู น ย์ บ ริ ห ารความเสี่ ย งของ

เสี่ ย ง
(Risk
management)
ในขั้ น ตอนของการ

โรงพยาบาล
และจากภาควิชาวิสญ ั ญีวทิ ยา
คณะแพทย-

ประเมินความเสี่ยง
(Risk
assessment)
นั้นได้กำหนด

ศาสตร์ จุ ฬ าลงกรณ์ ม หาวิ ท ยาลั ย และโรงพยาบาล

ระดับความรุนแรงไว้
9
ระดับ8

ซึ่งในที่นี้การงด/

จุฬาลงกรณ์
สภากาชาดไทย
ที่มีการบันทึกไว้
โดย

เลื่ อ นผ่ า ตั ด จั ด ว่ า ได้ ส่ ง ผลเสี ย หายแก่ ผู้ ป่ ว ย

เข้ า ได้
ทำการศึ ก ษาย้ อ นหลั ง
18
เดื อ นนั บ ตั้ ง แต่
วั น ที่
1

ดังนี
้ 1
เป็นเหตุการณ์ที่ก่อให้เกิดความคลาดเคลื่อน

เมษายน
2551
ถึง
30
กันยายน
2552
จากแผนกผ่าตัด

34 วิสัญญีสาร ปีที่ 36 ฉบับที่ 1 มกราคม - มีนาคม 2553

ทั้งหมด
6
แห่งได้แก่แผนกศัลยกรรมทั่วไป
(General

ผ่าตัดพบสาเหตุต่าง
ๆ
มากมาย
ซึ่งสามารถจัดกลุ่ม

surgery)
แผนกศัลยกรรมลำไส้ใหญ่และทวารหนัก

ตามผู้มีส่วนเกี่ยวข้องอย่างแท้จริงเพื่อให้สะดวกต่อ

(Colorectal)
แผนกศัลยกรรมตกแต่งและเสริมสร้าง

การนำข้อมูลที่ได้จากการศึกษานี้ไปขยายผลในการ

(Plastic
Surgery)
แผนกศั ล ยกรรมระบบทาง

หาแนวทางหรือมาตรการแก้ปัญหาได้เป็น
4
กลุ่ม

เดิ น ปั ส สาวะ
(KUB,
แผนกจั ก ษุ วิ ท ยา/หู ค อจมู ก
คือปัจจัยจากผูป้ ว่ ย,
แพทย์,
ระบบบริหารโรงพยาบาล

(EYE/ENT))
และแผนกศัลยศาสตร์ออร์โธปิดิกส์

และอื่ น
ๆ
นอกจากนี้ แ หล่ ง ข้ อ มู ล ยั ง มาจากการ

(Orthopedics)
โดยจากการทำการค้นหาปัจจัยที่เป็น
สัมภาษณ์ผู้ที่ทำหน้าที่บันทึก
incidence
report
ใน

รากของปัญหา
(Root
cause
analysis)
การงด/เลื่อน

ช่วงเวลาดังกล่าวร่วมด้วย

ผลการศึกษา
ตารางที่ 1
ข้อมูลการงด
/
เลื่อนผ่าตัด
ผู้ป่วย
แผนกวิสัญญี

(เม.ย.
51-
ก.ย.
52
/
18
เดือน)

Colo Plastic KUB Eye+Ent G1+G3 Ortho รวม

วันที่ n(%) n(%) n(%) n(%) n(%) n(%) n(%) ค่าเฉลี่ย
232

103

108

167
301

183

สาเหตุการงด/เลื่อนผ่าตัด
(21.2%)

(9.4%)

(9.9%)

(15.3%)

(27.5%)

(16.7%)
1094

60.8

ผู้ป่วย
O
ไม่มา
ร.พ.ตามนัด
/
93
29
33
36
87
10
288
16

ขอย้าย
รพ.






(57.5%)

ผู้ป่วยและญาติไม่พร้อมผ่าตัด

5

9

11

34
(6.8%)

1.9

O
ยังไม่ได้เซ็นใบยินยอม

O
ไม่ได้รับการเตรียมผู้ป่วยที่ด
ี

พอ
eg.
NPO
ไม่ครบ,
ซีด,
K
ต่ำ
2

18
(3.6%)

สภาพจิตใจไม่พร้อม

1

1

3
(0.6%)

0.2

•
ผู้ป่วยมีโรคประจำตัว/

ที่ยังควบคุมไม่ได้
เช่น
4

11

20

49

51

142

7.9

DM,
HT,
IHD,
CHF,

(28.3%)

มีไข้,
ตาย

•
มี
spontaneous
remission

(e.g.NL,
นิ่วหลุด,

อาการดีขึ้น)
2
2
6
3
2
1
16
(3.2%)
0.9

แพทย์
O
ผ่าตัดไม่ทันเนื่องจาก



4


4
0.2

•
ผู้ป่วยรายก่อนหน้าใช้เวลา

ผ่าตัด
นานกว่าที่ประมาณไว้

33

18

37

42

72

207

(60.6%)

11.6

•
มีผู้ป่วยฉุกเฉินมาแทรกคิว

การผ่าตัด

4

4
(1.2%)
0.2

Vol. 36, No.1, January - March 2010 Thai Journal of Anesthesiology 35

 Colo Plastic KUB Eye+Ent G1+G3 Ortho รวม
วันที่ n(%) n(%) n(%) n(%) n(%) n(%) n(%) ค่าเฉลี่ย
232

103

108

167
301

183

สาเหตุการงด/เลื่อนผ่าตัด
(21.2%)

(9.4%)

(9.9%)

(15.3%)

(27.5%)

(16.7%)
1094

60.8

O
ป่วย

2
5
2
2
1
12
(3.4%)
0.7

O
ติดภารกิจฉุกเฉิน

(โปรดระบุ)......................

2




2
0.1

เปลี่ยนการวินิจฉัย
/
Set
ผ่าตัด
4

2

11

17
(4.9%)
0.9

ฉุกเฉินไปก่อนแล้ว

102

เปลี่ยนจาก
GA
เป็น
LA
42
13
7
4
24
12
(29.3%)
5.7

ระบบบริหาร
O
อุปกรณ์ที่ต้องสั่งจากนอก

โรงพยาบาลไม่พร้อม

O
อุปกรณ์ภายในโรงพยาบาล

ไม่พร้อม
1
1

4
4
1
11
(5.8%)
0.6

101

ไม่สามารถจอง
ICU
ได้
21
1
12
11
43
13
(52.9%)
5.6

O
Blood
component

ไม่พร้อม
5

1
1
2

9
(4.7%)
0.5

O
รอผลเลือด,
ผลตรวจทางรังสี,

66

ผลตรวจอื่น
ๆ

8
7



51
(34.6%)
3.7

O
สิทธิการเบิกจ่ายไม่ผ่าน

1

1
1
1
4
(2.1%)
0.2

อื่น ๆ (ระบุ)
.......................................... 12
3
1
11
16
11
54
3

กราฟแสดงแผนผ่าตัดที่มีจำนวนผู้ป่วย งด/เลื่อนผ่าตัด

รูปที่
1

36 วิสัญญีสาร ปีที่ 36 ฉบับที่ 1 มกราคม - มีนาคม 2553


จากการรวบรวมข้ อ มู ล รายงานอุ บั ติ ก ารณ์

งด/เลื่อนผ่าตัดนั้นในภาพรวมพบว่า
ปัจจัยจากผู้ป่วย

incident
report
ที่ มี ก ารบั น ทึ ก ไว้ จ ากห้ อ งผ่ า ตั ด
พบมากถึง
501
ราย
(45.8%),
ปัจจัยจากแพทย์
348

ทั้งหมด
6
แห่งในช่วง
18
เดือนย้อนหลัง
พบจำนวน

ราย
(31.8%),
ปั จ จั ย จากระบบบริ ห าร
191
ราย

ผู้ป่วยที่จะมาผ่าตัดแบบไม่เร่งด่วนถูกงด/เลื่อนผ่าตัด
(17.5%)
และอื่น
ๆ
ที่ไม่ได้ระบุไว้ชัดเจน
54
ราย

ถึง
1,094
ราย
โดยเป็นผู้ป่วยจากแผนกศัลยศาสตร์
(4.9%)
โดยในกลุ่ ม ปั จ จั ย จากผู้ ป่ ว ยพบว่ า เกิ ด จาก

ทัว่ ไป
301
ราย
(27.5%),
แผนกศัลยศาสตร์ลำไส้ใหญ่
ผู้ ป่ ว ยไม่ ม าโรงพยาบาลตามนั ด ถึ ง
57.5%,
มี โ รค

และทวารหนั ก
232
ราย
(21.2%),
แผนกศั ล ย-

ประจำตัวที่ยังควบคุมไม่ได้
28.3%
ในกลุ่มปัจจัยจาก

ศาสตร์ออร์โธปิดิกส์

183
ราย
(16.7%),
แผนกจักษุ
แพทย์
พบว่าเกิดจากแพทย์ผ่าตัดไม่ทันตามตารางถึง

และหูคอจมูก
167
ราย
(15.3
%),
แผนกศัลยศาสตร์ 60.6%
ส่วนปัจจัยจากระบบบริหารพบว่าสาเหตุเกิด

ระบบปัสสาวะ
108
ราย
(9.9%)
และแผนกศัลยกรรม

จากการที่ไม่มีเตียง
ICU
ถึง
52.9%
รองลงมาคือ
รอ

ตกแต่งและเสริมสร้าง
103
ราย
(9.4%)
รายละเอียด

ผลตรวจต่ า ง
ๆ
34.6%
รายละเอี ย ดดั ง ปรากฏใน

ดังแสดงในตารางที
่ 1
และรูปที
่ 1
สำหรับสาเหตุการ

ตารางที่
2

และรูปที่
2

ตารางที่ 2
ปัจจัย/สาเหตุที่เกี่ยวข้อง
กับการ
งด/เลื่อนผ่าตัด
ผู้ป่วยแผนกวิสัญญี
(18
เดือน)
เม.ย.
51
–
ก.ย.
51

จำนวนทั้งหมด 1,094 % เมื่อเทียบกับ % เมื่อเทียบกับ

จำนวนผู้ป่วยในแต่ละกลุ่ม จำนวนทั้งหมด
(1094)
1.
ปัจจัยจากผู้ป่วยทั้งหมด
501

45.8%

-
ไม่มา
รพ.ตามนัด/ขอย้าย
รพ.
288
57.5%
26.3%

-
ผู้ป่วยและญาติไม่พร้อม
+

37
7.4%
3.4%

สภาพจิตใจไม่พร้อม

-
ไม่ได้รับการเตรียมผู้ป่วยดีพอ
18
3.6%
1.6%

-
มีโรคประจำตัวที่ยังควบคุมไม่ได้
142
28.3%
13.0%

มี
spontaneous
remission

16
3.2%
1.5%

2.
ปัจจัย
“แพทย์”
348

31.8%

-
ผ่าตัดไม่ทันตามตาราง
211
60.6%
19.3%

-
มี
case
ฉุกเฉินอื่นแทรก
4
1.1%
0.4%

-
ป่วย
/
ติดภารกิจ
14
4.0%
1.3%

-
เปลี่ยนการวินิจฉัย/set

ผ่าฉุกเฉิน

17
4.9%
1.6%

ไปแล้ว

เปลี่ยนจาก
GA

LA
102
29.3%
9.3%

3.
ปัจจัย
“ระบบบริหาร”
191

17.5%

-
อุปกรณ์ไม่พร้อม
11
5.8%
1.0%

-
ไม่มี
ICU
101
52.9%
9.2%

-
Blood
component
ไม่มี
9
4.7%
0.8%

-
รอผลตรวจต่าง
ๆ

66
34.6%
6.0%

-
สิทธิ์เบิกจ่ายไม่ผ่าน
4

2.1%
0.4%

4.

อื่น
ๆ
54

4.9%

Vol. 36, No.1, January - March 2010 Thai Journal of Anesthesiology 37

 กราฟแสดงสาเหตุการงด/เลื่อนผ่าตัด

รูปที่
2

สำหรั บ การหาความสั ม พั น ธ์ ข องสาเหตุ

50.5%,
แพทย์
27.6%,
ระบบบริหาร
16.6%
ในขณะ

ปัญหาการงด/เลื่อนผ่าตัดในแต่ละแผนกพบว่าไม่ได้
ที่ แ ผนกศั ล ยศาสตร์ อ อร์ โ ธปิ ดิ ก ส์ เ กิ ด จากผู้ ป่ ว ย

เป็นไปในทิศทางเดียวกับในภาพรวมทั้งหมด
กล่าว

11.5%,
ส่วนปัจจัยจากแพทย์มีถึง
46.4%
และระบบ

คือ
ในแผนกศัลยศาสตร์ลำไส้ใหญ่และทวารหนัก

บริ ห าร
36.1%
ส่ ว นแผนกอื่ น
ๆ
รายละเอี ย ดดั ง

สาเหตุจากผู้ป่วยคิดเป็น
45%,
แพทย์
34%,
ระบบ

แสดงในตารางที่
3

บริหาร15%
แผนกศัลยศาสตร์ทั่วไป
เกิดจากผู้ป่วย

ตารางที่ 3
ตารางแสดงสาเหตุ/ปัจจัยการเลื่อน/งดผ่าตัดจำแนกตามแผนกที่ศึกษา

Colo Plastic KUB Eye+Ent G1+G3 Ortho รวม ค่าเฉลี่ย

สาเหตุ/ n (%) n (%) n (%) n (%) n (%) n (%) n (%)

ต่อ
ปัจจัย เดือน
ผู้ป่วย
106
(45)
55
(53.4)
75
(69.4)
92
(55.1)
152
(50.5)
21
(11.5)
501
(45.8)
27.8

แพทย์
79
(34)
35
(34.0)
19
(17.6)
47
(28.1)
83
(27.6)
85
(46.4)
348
(31.8)
19.3

ระบบบริหาร
35
(15)
10
(9.7)
13
(12.0)
17
(10.2)
50
(16.6)
66
(36.1)
191
(17.5)
10.6

อื่น
ๆ
12
(5.2)
3
(2.9)
1
(0.9)
11
(6.6)
16
(5.3)
11
(6.0)
54
(4.9)
3

รวม 232 (21.2) 103 (9.4) 108 (9.9) 167 (15.3) 301 (27.5) 183 (16.7) 1094
ค่าเฉลี่ย (ต่อเดือน) 12.9 5.7 6 9.3 16.7 10.2

38 วิสัญญีสาร ปีที่ 36 ฉบับที่ 1 มกราคม - มีนาคม 2553

 บทวิจารณ์ อาจเกิดความคลาดเคลื่อนในการตีความของผู้บันทึก

จากข้อมูลที่มีการบันทึกในช่วงเวลา
18
เดือน

ทำให้
“สาเหตุจากโรคประจำตัวที่ยังควบคุมไม่ได้”

(เม.ย.
2551
-
ก.ย.
2552)
พบจำนวนผู้ ป่ ว ย
ที่ มี
หรือ
“ผู้ป่วยไม่ได้รับการเตรียมก่อนผ่าตัดมาดีพอ”

กำหนดการผ่าตัดแบบไม่เร่งด่วนกับแผนกวิสัญญีถูก
และ
“การรอผลตรวจต่าง
ๆ”
นั้นไม่สามารถแยกจาก

งด/เลื่อนผ่าตัด
ถึง
1,094
ราย
ในจำนวนนี้หากแยก

กันได้ชัดเจน
ดังนั้นหากรวมวิเคราะห์ทั้ง
3
สาเหตุ

พิจารณาตามแผนกการผ่าตัด
พบว่าแผนกที่มีการ

เข้ า ด้ ว ยกั น
จะยิ่ ง พบว่ า มี จ ำนวนมากถึ ง
226
ราย

งด/เลื่อนผ่าตัดสูงสุดได้แก่
แผนกศัลยศาสตร์ทั่วไป

หรือคิดเป็น
20.7%
ของจำนวนผู้ป่วยทั้งหมด
ซึ่ง

รองลงไปคือ
แผนกศัลยศาสตร์ลำไส้ใหญ่และทวารหนัก

สาเหตุนี้สะท้อนถึงการให้การดูแลผู้ป่วยก่อนผ่าตัด

และ
แผนกศัลยศาสตร์ออร์โธปิดิกส์
ตามลำดับโดยมี
ดังนั้นถ้ามีการประสานงานกันระหว่างศัลยแพทย์

ค่าเฉลี่ยของจำนวนผู้ป่วยที่ถูกงด/เลื่อนผ่าตัดเป็น

และวิสัญญีแพทย์
ให้มากขึ้นก็น่าจะช่วยให้การดูแล

16.7,
12.9
และ
10.1
คนต่อเดือนตามลำดับ
และเตรี ย มความพร้ อ มผู้ ป่ ว ยก่ อ นมารั บ การผ่ าตั ด

เมื่อศึกษาวิเคราะห์ลงไปถึงสาเหตุในภาพรวม

ดีขึ้นและจะช่วยลดอุบัติการณ์การงด/เลื่อนผ่าตัดให้

ของทุกแผนก
พบว่าปัจจัยที่มีความเกี่ยวข้องกับการ

น้อยลงไปได้อีกจำนวนมากในอนาคต

งด/เลื่ อ นผ่ า ตั ด นั้ น มาจาก

ปั จ จั ย ผู้ ป่ ว ยถึ ง
45.8%

กรณีปัจจัยจากแพทย์
พบมากถึง
31.8%
ของ

รองลงมาคือปัจจัยจากแพทย์
31.8%
และระบบบริหาร

จำนวนผูป้ ว่ ยทัง้ หมด

ในจำนวนนีพ้ บว่าสาเหตุสว่ นใหญ่

โรงพยาบาล
17.5%
ปัจจัยจากผู้ป่วยส่วนใหญ่นั้น

ถึง
60.6%
เกิดจากแพทย์ผ่าตัดไม่ทันตามตารางที่

สาเหตุ ม าจากผู้ ป่ ว ยไม่ ม าโรงพยาบาลตามนั ด ถึ ง

กำหนดล่วงหน้าไว้
มีเพียง
1
รายจาก
211
ราย
ใน

57.5%
เมื่ อ เที ย บกั บ สาเหตุ อื่ น
ๆ
ในกลุ่ ม ผู้ ป่ ว ย

ช่วงที่ทำการศึกษา
ที่เกิดจากวิสัญญีแพทย์งดผ่าตัด

ด้ ว ยกั น
ดั ง นั้ น อาจสะท้ อ นให้ เ ห็ น ถึ ง ระบบการ

ด้วยสาเหตุว่าจะมีการเปิดห้องผ่าตัดมากเกินกว่าที
่
นัดหมายผู้ป่วยที่จะผ่าตัดตามลำดับของโรงพยาบาล

กำหนด
ทำให้ไม่สามารถดูแลได้ทวั่ ถึงเพราะบุคลากร

จุ ฬ าลงกรณ์
ซึ่ ง น่ า จะได้ มี โ อกาสหาแนวทางหรื อ
ที่จัดไว้ไม่เพียงพอ
จากผลการศึกษา
ในภายภาคหน้า

มาตรการแก้ไขปรับปรุงเพื่อให้การนัดลำดับผู้ป่วย

หากระบบการกำหนดผ่าตัดล่วงหน้ามีการปรับเปลีย่ น

ที่ จ ะผ่ า ตั ด มี ป ระสิ ท ธิ ภ าพมากยิ่ ง ขึ้ น และจะได้ ไ ม่

ให้ จ ำนวนผู้ ป่ ว ยที่ นั ด มาผ่ า ตั ด ในแต่ ล ะวั น มี ค วาม

เป็นการทำให้ผู้ป่วยรายอื่นเสียโอกาสที่จะได้ผ่าตัด
เหมาะสมกับเวลาผ่าตัดที่น่าจะใช้ไปใกล้เคียงความ

เร็วขึ้น
จริงมากขึ้น
ก็น่าจะเป็นอีกแนวทางหนึ่งที่จะช่วยให้

นอกจากนี้ยังพบว่าสาเหตุรองลงไปถึง
28.3%

ผู้ป่วยและญาติพึงพอใจมากขึ้นต่อการที่จะไม่ต้องถูก

หรือคิดเป็น
12.9%
ของจำนวนผู้ป่วยทั้งหมด
เกิด
งด/เลื่อนผ่าตัด
และยังจะช่วยลดผลกระทบด้านอื่นๆ

จากการให้การดูแลรักษาและควบคุมโรคประจำตัว
ที่เกิดตามมาได้อีกด้วย

ของผู้ป่วยเช่น
เบาหวาน
ความดันโลหิตสูง
โรคหัวใจ

ในส่วนของระบบบริหารงานของโรงพยาบาล

ในช่วงก่อนผ่าตัดยังไม่อยู่ในสภาวะที่ดีพอต่อการมา

นั้น
จากการศึกษาพบว่า
สาเหตุส่วนใหญ่ในกลุ่มนี
้
รับการผ่าตัดแบบไม่เร่งด่วน
ซึ่งจากการสัมภาษณ์
เกิดจากการที่ไม่มีหออภิบาลผู้ป่วยวิกฤต
(
ICU
)

ผู้ทำหน้าที่บันทึกข้อมูลในช่วงเวลาดังกล่าว
พบว่า
เพียงพอ
ซึ่งมีจำนวนมากถึง
52.9%
สะท้อนให้เห็น

Vol. 36, No.1, January - March 2010 Thai Journal of Anesthesiology 39

ว่ามีปัญหาจากการขาดแคลนหออภิบาลผู้ป่วยวิกฤต

มาจัดการแก้ปัญหานี้ต่อไป
ทั้งนี้เพื่อจะได้ควบคุม

ไม่เพียงพอต่อการรองรับผู้ป่วยหนัก/
วิกฤติ
ที่จะมา

ความเสี ย หายต่ า ง
ๆ
ที่ จ ะเกิ ด ขึ้ น ต่ อ ผู้ ป่ ว ยที่ ม ารั บ

รั บ การผ่ า ตั ด ในโรงพยาบาลจุ ฬ าลงกรณ์

จึ ง เป็ น
บริการในโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์
และผลกระทบ

ประเด็นที่น่าจะนำไปสู่การพิจารณาจัดหาหออภิบาล

ต่าง
ๆ
อันจะตามมาให้ลดน้อยลงให้มากที่สุด
สม

ผู้ ป่ ว ยวิ ก ฤติ ใ นภายภาคหน้ า ของผู้ เ กี่ ย วข้ อ งต่ อ ไป

ดังเจตนารมณ์ตามแผนยุทธศาสตร์ที่วางไว้

ส่ ว นสาเหตุ จ ากการรอผลตรวจต่ า ง
ๆ
ที่ มี ม ากถึ ง

34.6%
นั้น
ตามที่กล่าวไว้ก่อนหน้านี้แล้วว่าอาจมี
บทสรุป
การตีความคลาดเคลื่อนของผู้บันทึก
ดังนั้นเมื่อได้ลง

จากการศึกษานี้อาจกล่าวได้ว่าปัจจัยที่เป็นราก

ไปสัมภาษณ์ผู้ที่ทำหน้าที่บันทึกข้อมูลจำนวนที่เกิด
ของปัญหาการงด/เลื่อนผ่าตัดผู้ป่วยแบบไม่เร่งด่วน

จากผลตรวจทางห้องปฏิบัติการออกช้า
จริง
ๆ
แล้ว
ของโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์
ได้แก่ระบบการนัดหมาย

มี จ ำนวนไม่ ม ากเพี ย งแต่ ไ ม่ ส ามารถระบุ ไ ด้ แ น่ ชั ด

ผู้ป่วยล่วงหน้า
การเตรียมความพร้อมผู้ป่วยก่อนการ

เนื่องจากเป็นการศึกษาย้อนหลัง
แต่จากนี้ไปข้อมูล
ผ่าตัด
การกำหนดตารางการผ่าตัดรายวัน
และการมี

ในส่วนนี้น่าจะชัดเจนมากขึ้นเพราะได้มีการทำการ

หออภิบาลผู้ป่วยหนัก/วิกฤตที่ไม่เพียงพอ
อย่างไรก็ด
ี
ทบทวนตัวชี้วัดนี้อยู่เป็นระยะอย่างต่อเนื่องต่อไป
ถึ ง แม้ ว่ า การศึ ก ษานี้ จ ะเป็ น การศึ ก ษาย้ อ นหลั ง แต่

นอกจากนี้เมื่อวิเคราะห์ลงไปในแต่ละแผนก

สามารถนำผลวิเคราะห์ที่ได้ไปปรับปรุงคุณภาพและ

แล้วพบว่ามีความแตกต่างกันในสาเหตุปัจจัยที่ทำให้
เก็บข้อมูลแบบไปข้างหน้าต่อไป

เกิดการงด/เลื่อนผ่าตัดผู้ป่วยในแผนก
โดยเกือบทุก

แผนกจะมีสาเหตุมาจากปัจจัยผู้ป่วยเป็นหลัก
ยกเว้น

เอกสารอ้างอิง
แผนกศัลยศาสตร์ออร์โธปิดิกส์
ที่เกิดจากปัจจัยของ

1.

จิรุตม์
ศรีรัตนบัลล์.
คุณภาพและมุมมองเกี่ยวกับ

แพทย์มากกว่าปัจจัยจากผู้ป่วย
โดยเป็นสาเหตุของ

คุ ณ ภาพ.
ใน:
จิ รุ ต ม์
ศรี รั ต นบั ล ล์ ,
สมเกี ย รติ

โพธิสัตย์,
ยุพิน
อังสุโรจน์,
จารุวรรณ
ธาดาเดช,

การผ่ า ตั ด ไม่ ทั น เพราะผู้ ป่ ว ยรายก่ อ นหน้ า ใช้ เ วลา

ศรานุชโตมรศักดิ,์
บก.
เครือ่ งชีว้ ดั คุณภาพโรงพยาบาล

ผ่าตัดนานกว่าที่ประมาณไว้
ส่วนจำนวนสาเหตุที่


(Hospital
Quality
Indicators)
กรุงเทพฯ
:
ดีไซร์
:

เกิดจากระบบบริหารทีด่ เู หมือนมีจำนวนค่อนข้างมาก

2543:1-11.

และมากกว่าปัจจัยจากผู้ป่วยด้วยนั้น
อาจเป็นไปได้ว่า

2.
วรศรี
ม่วงมิ่งสุข,
สมรัตน์
จารุลักษณานันท์.
การ

เกิดจากการตีความในส่วนของ
“การรอผลตรวจอืน่
ๆ”

สำรวจความรู้เกี่ยวกับวิสัญญีในผู้ป่วยก่อนการให้

ยาระงับความรู้สึกในโครงการพัฒนาคุณภาพการ

ผิดไปตามที่กล่าวแล้ว


บริการ.
เวชศาสตร์ร่วมสมัย.
Chula
Med
J.
2002;

ปัญหาการงด/เลือ่ นผ่าตัดผูป้ ว่ ยแบบไม่เร่งด่วน

46(3):257-67.

ของโรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์
ยังคงมีอยู่จำนวนมาก

3.
การพั ฒ นาและรั บ รองคุ ณ ภาพของโรงพยาบาล

ซึง่ จากการศึกษาอาจกล่าวได้วา่ เป็นปัญหาทีเ่ กีย่ วเนือ่ ง

จุฬาลงกรณ์
และคณะแพทย์ศาสตร์จุฬาลงกรณ์

กับหลายหน่วยงานในโรงพยาบาล
ซึง่ จะต้องร่วมมือกัน

มหาวิ ท ยาลั ย
ใน:
นั น ทนา
ศิ ริ ท รั พ ย์ ,
อดิ ศ ร

ภัทรดูลย์,
เจษฎา
แสงสุพรรณ,
ประสงค์
ศิรวิ ริ ยิ กุล,

ในรูปแบบของ

Patient
Care
Team
เพื่อนำข้อมูลที
่


สมรัตน์
จารุลักษณานันท์,
สิริพงษ์
อรุณไพโรจน์.

ได้จากการศึกษานี้ไปหาแนวทางหรือมาตรการต่าง
ๆ

40 วิสัญญีสาร ปีที่ 36 ฉบับที่ 1 มกราคม - มีนาคม 2553



บรรณาธิ ก าร
คณะแพทยศาสตร์ จุ ฬ าลงกรณ์

5.

สมรัตน์
จารุลักษณานันท์,
อรลักษณ์
รอดอนันต์.

มหาวิทยาลัย.
กรุงเทพฯ
อินเตอร์พริ้นติ้ง,
2543:

การสำรวจความรู้และความคิดเห็นด้านคุณภาพใน

24-5.


การให้บริการทางวิสัญญีของบุคลากรวิสัญญีใน

4.

คู่ มื อ ระบบคุ ณ ภาพฉบั บ รั บ

Re-accreditation

ประเทศไทย.
Thai
J
Anesthesiology.
2002;
28(4):

Survey
ปี
2550,
โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์สภากาชาดไทย


226-35.

Vol. 36, No.1, January - March 2010 Thai Journal of Anesthesiology 41