Professional Documents
Culture Documents
ئیسلام و سیاسەت
ئیسلام و سیاسەت
قی ە
ئەک ن ی فەی
https://www.facebook.com/PayameQibla0
پەی ی فەی
https://www.facebook.com/PayameQibla1/
ت یە
https://twitter.com/PayameQibla
گ ئی
https://www.instagram.com/payameqibla1/
ی تی
https://www.youtube.com/channel/UCrXv9_Z8wyhcstQ0tILVHyQ?view_as=subscriber
قیب ە...بەردەوامە لە باڵوکرنەوەی بەرهەمەک نی ،گەر خوای گەورە مۆڵەت بدات گشت پەی مەک نی قیب ە لە سێتێکی ت یبەتدا وە بەن وی
قیب ەوە بەچ پ دەگەیەنرێت ،هەرچەند ت ئێستە کۆمەڵێك کتێ و ن می کەی بەن وی نووسەرەوە چ پکراوەو زۆربەرهەمی تریش بە
ئەلکترۆنی ،بەاڵ دوای پێداچوونەوەو وردبوونەوەو کۆکردنەوەی گشت بەرهەمەک نی تر هەمووی پێکەوە بەدەستی خوێنەران و نەوەک نی
تری داه توو دەسپێردرێت.
2018
1
پێڕست
پێ هکی ----------------------------------------- ---------------------------------------- -------
تێگهی نلهقو ئ -------------------- -------------------------------------------------------
قو ئ -------------------- ------------ -------------------------------------------------------
ن ک نیقو ئ نیپی ۆ -------------------------------------------- ---------------------------
تهک نیقو ئ نیپی ۆ ---------------------------------------- ----------------------------
سی ه
ت ی هت هن یهک نیقو ئ ------------------------------- ------------------- ---------------------
لهقو ئ ن ههیه ---------------------------- ------------------ -------
یکه
ئه حوک نه
سونه ------------------------------------------------ --------------------------
تێگهی نله
نیه ---------------------------------- ----------------------
لهڕ ی م نه
یسونه
پێ سه
لهئی یالح ---------------------------------- -------------------------------
پێ سهیسونه
جۆ ک نیسونه ----------------------------------------------------------------------------
حوجهتیسونه -----------------------------------------------------------------------------
سونهت ه تو -----------------------------------------------------------
له ئه حوک نهیکه
بهشه ە ------------------------------ ----------------------- حوک هک نیسونه ەک ێنبه
گهش ێكبهن قو ئ ن -------------------------------------------------------------------------
پهی مهک نی بۆچهسپ ن نیعه له کهمک نه ەین کۆکیه تو ە --------------- پێغهم ه
ن و نهیپ تک نهحوک یخو لهن جولهکه -----------------------------------------------
ن و نهیگۆڕی یڕ س یهک الیمهسی یه ---------------------------------------------------
لهڕ س یهک شێو ن نیههت عی ەتیشالیمهسی یه ---------------------------------- ال
گه یلهحوک !حوکمنه عی ە ! ------------------------------------------------------
ەته ەلهقو ئ ن -------------------------------- بهبێڕ یبو بهحوک یخو ڕە ک ئی
به یو ەبهحه ------------------------------------------------------ قو ئ بۆحوکمک
تهن بۆخو یههه ئه یشچ ک ی ه ------------------------------------------------ حوکمک
ن ------------------------------------------------------------------ حوکیخو لهب سیخو
---------------------------------- ----------------- به یو پهی مهئ س نیه بۆحوکمپێک
2
غه مهیکهسیت نک ---------------------------------------------------------------------
ب ە ەبێ ه ە ------------------------------------------------- شهیحوکملهیه ئ یهت
په س یه ---------------------------------------------------------- لهحوکیخو ئ ە ال
لهحوک یخو ---------------------------------------------- ----------------- یلهال ئگ
حوک یجگهلهئی ال که تن بۆ گهڕ نه ەیه -------------------------------------------
ەلهقو ئ ن -------------------------------------- عی ە حوکم س و ەک پێکه ەگ ێ
نیحوک یغهی یخو یگه ە -------------------------------------- جێگهیپ سی ەههڵ ژ
لهحوک یخو ه ەڵ ن نه،چحوک ێکهئه ە ------------ -------------------------------- ال
قو ئ حوکمبهحه ەک ،ئ ی لهقو ئ حهق نیت ههیه ------------------------------------
ۡٱلح ۡ م اال الِل ٥ -------------------------------------------------------------------------------
ههڕەشهلهال نیحوکیخو یگه ە----------------------------------------------------- ----
پهن ئ مۆژگ یلهچی ۆکهقو ئ نیهک ن ------------------------------------------------------
حوک یجگهلهخو یگه ە(س ء)که شهیلۆمهیهبۆیبهک ه تو ە -------------------------
----------------------------------------------- خو یگه ەپێوی یبهشه یكنییهلهحوک
حوکمههبو ەنه قو ئ کهبۆههت ههت یی به یو ە ----------------------------- ی لهته
ەبۆپ پیسجی ک نه ە ------------------------ ک خو یگه ەحوک یفێ یپێغهم ه
حوکملهسه کێڵگهیه چج ی اڵ مهالین ۆنم س م نیس ش ی! -------------------------
حوکم ن تالیخو یگه ەیه ------------------------------------------------------------
لهحوک هک نی یه----------------------- ----- پهن یڕ س هقی هالیخو یگه ەیهکهحهقیته
ب ە --------------------------------------------------- سه ن ی شهیحوکم گهالنیپێ و
ەس هاڵ حوکمهه بۆخو یگه ە ەگهڕێ ه ە ---------------------------------------------
کێنئه نهیپ تلهحوک یخو یگه ە ەکه ؟!--------------------------------------- -----
حوکیخو ع یپێغهم ه م --------------------------------------------------------------
گه ینپهیوەن ینێو خو یگه ە بهن ەک نیبۆلێپ سی ه ەبه شێوەیه! ---------------------
لهپ ڵیهک ----------------------------------------------------------------- حوکمعی م ی
---------------------------------------------- نهلهحوک که ه شێوەینییهنهلهپه س
3
ف ی ڕەسیحهقی یتهن الیخو یگه ەیه --------------------------------------------------
حوک یههڵهجێگهیپ سی ە -----------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------- ن و نهیپێ ینلهحوکمک
ە ------------------- ------------------------------------------ ی یخو یگه ەپوخت ته
بێتبه ن مهکهیش ی هیحوک ه -------------------------------- ئ ش کهسێك ن یپهن
تهن بۆخو یه ---------------------------------------------------------- ە یک بڕی
------------------------------------------ -------------------------------------- پوخ هیب
کۆت یی ----------------------------------------------------------------- --------------------
------------------------------------------------------------------------------- سه چ ەک
4
پێ ەکی-:
ب مهللا ل ح ن ل حیم
ألجل م لمی م ،ل ال ل ال ع ن ي ألمم،سی ن م هلل ل ع مب ل م،ع م إلن ل
ل لیو ألع م ،ب . مب ح ألك ،ع آله ص ه ،منت
خۆکهڕ
بی ێتکه ڵهش نێك ۆ ڕ
ینکۆمه
تیشه ی هتیئی المی
که ک تێك ی سه
یه
بهشێو
یکه
سه که
گهڵبێئ گ یئه
.له
نی گه یهکیڕ لهئ س ی ن ک
بۆئه
سه که
ئه بڵێنئهیب شه
نیه
!له
خۆی ه تو له
شه یکه
له
یه
نه
ن ی ک پێچه ن
نه:
له
ڵێکه
کۆمه
چهن
ینبه
چهن ێڕێک ی بی که
له
عیهک .
شه قه
گهش نله
نهش ی تێ ه
-1
ئه خ ڵه
بهشێوكین ی ۆ ج ک ک ک ،
ڕ لهنێوم وڵ ن ن که ههبو نی
-4
ێتکه
ههن یكکهس
که له
مه سه م وڵ ن ئه
-5ک یگه ین حه نیئی ال له
کیهک
بۆب هم سه سه خو یئی ال خۆی تێڕ نی
له
یه
یهكی ق یهه
ههڵوێ ه
به
5
بکه فه تێڕ نی ێکیخێ گه م ۆڤهک بهئی
ئه
چهن بهبڕ یئێ ه
کیقوڵهه
بهشێو
یه
بێتلهک ک ن ،
ست ڵیه
تێکه
ینچونکه
تێ
که نهن سیئه ک ته گه خۆم ڕ س
ئه
یه
کهبی ۆکه
هه
به م
پێیهبۆگ وگۆک نی ن سیئه ک پێو ێک گه ڕ س
بهاڵ ئه
گه
ئه
ینله پێو ،
یبۆبکهین ی
ئهش ه
ینبهالم ن
بهگوێ ن پێشئه یب
خۆیبۆخۆیچ گه ک ب
ئه
، ئه ک بهبێ م گی یلێی گ
چو له ت قیک نه
ڵهتێین،
ڕ ڵه ب ه بهسی
هه ڵه ن ک ێتئێ ه
نیهه
.چونکهم ۆڤهک ش یه به گوێ
بێتبه
که ێ
پهک
ڕێگه
یڕێگه ی نیوی
سه ت
له
ستهه
مه
به گه بو ن گهی ه
ئه
چونکه
گهڵخو یخۆی
گه ڕ ستبک له
ئه بهخو ی .م ۆڤیم وڵ
کهم بێ ه
ههمو ڕێ ه
که ێت
ئه لێ ڕ نهچۆ
ڵکوبهک
ته
به تهن به
کهی بیتلێب ڕێتبۆینه
ی ه
گه
ئه
ئهڵ ه
خ به ن ه ی . خ تئه ک ن ڕ س ی پ گوێ گه م نهک
ی گه
خو ی ۆخیم ۆڤهک جی چونکهب
ه عو نهبو له پ گوێخ
اال ْ
س ا ا ] .1نی یئ ی ی َّللا نا ْ
[ال ی ا ف ا
فه موێ ا
ی ت لهتو ن یخۆم نینهک
6
سه
له
ۆ پێ گ یک شه عی
لهژی نیم ۆڤهک ن بۆیه بی ینله
یه
یهه کییهک
گ نگیه
که
که ئ یه
یه
یه،ئ شک یه
فێ بو فێ ک ی قو ئ خۆیبۆخۆیش یهت ڵیئه ڕ س یه
به
سه عی م نی ی.له
له کۆمهڵێکی ۆ لهئ یه فه مو یتێ
بهن ی( ل م) نی یکه
ئه ئ س هی
گهش ه
نه
که
سه فێ بو به چونی نی یهک ڕۆژ
له
یه خۆی پێ گ ی بک
هه ڵ ب ن بین،بۆ ی ت
له
بێتبه پهی مهپ که
ئه
سه
له بۆخۆپڕچه ک ن
ئه
له
ههمو ئه بڕگ نهیت که
سه قو ئ ،فه مو ک ،
ستله نی یڕ ست
له
تیخهڵی( ل ف)
)هه ه ع کۆڕ ی ن ی ،ه شێو( ل ی سه چ گ
بهکو تیب ی یهلهب سێکیگ یلهسه قو ئ ن س ن نیلهگهڵفه مو ە ،ت گهش ێك
ک ێ ه
بهن قو ئ ن ئه نی ی حوک نهیلهقو ئ ن ههیهچییه؟ئ ی قو ئ هه ب سیپهیوەن ی
نێو م ۆڤ خو یگه ەخۆی ەک تهن لهعی ەت کۆبو ەته ەی ب سیت لهقو ئ ن
ەک ی ه تو ە؟ئ ی ئهگه ئی ال تهن پهیوەن یڕۆحینێو خو یگه ە بهن ەک نیهتیبۆب سی
ەلهقو ئ ن ؟ئ ی ئه ههمو بهسه ه ب سیحوکمله پهیوەن ینێو م ۆڤهک نیشی س یبۆ ن
7
ەکێههڵ ەس ێتبه قو ئ ن هۆک یب سک نیچییه؟ئ ی ئه س نهیکهی س یڕێگ یبۆ ن
ڕێگ یه؟ئ ی گه ئی ال تهن پهیوەن یڕۆحینێو خو یگه ە م ۆڤهک نهئهگه م ۆڤهک
سه پێچی ک کێبه پ سهلهڕ ستک نه ەی ؟ئ ی ئهگه کهسێكنهیوستئه پهیوەن یهڕۆحیه
ەحیک هتیچییه؟ئ ی گه ئی ال هه ب سیپهیوەن ی ئ ی ئه ههمو ی س ی نهیلهقو ئ ن ب سک
لێێ ەبۆسونه ە ههن ێ ی یب سیئه ەپهیوەن یهڕۆحیهشینهک ڕۆحیهبۆقو ئ بهته
یخو یلهسه بێتبی نی یهئی ال هه پهیوەن ینێو ت ڕ نیبک ته ە؟ئ ی گه پێغهم ه
خو یگه ە م ۆڤهچپێوی ت ەک ئ شک یبک توشیئه ههمو چه مهسه یهبێ ه ە هه
لهئهشکه تیحه ءبه ە نهبو لهسه پهیوەن یخۆی خو یگه ە؟خۆت ئ شک ینهک بو
بو ! ت ئهگه ف ک ه ێکیگ نگلهپێ ینهبو یهکێک ی بهپی ەڕ س گۆ ئهمی هکهن س
یخو یلهسه بێتکه بهسه یه ەههبو لهئهشکه تیحه ء؟ب شه یئه ە کهپێغهم ه
یههس نیلێک ؟ئ ی ئه ههمو ئ یهتهیکهبه بهت نی بهسه خۆی بۆئ یهتیت به ی
شێوەیفه م به یو ەبۆسه پێغهم ه فه م نهک بۆکێیه؟ئ ی ئه ههمو فه م نه چی
؟ئ ی عی ە خۆیچییه؟ئ ی خ پهک ین بێ ههۆی تێ یه؟هه ەڵێعی ەتهک نتبکه ته
ههڵوەش نه ەیعی ەتیش؟ئهیبۆگ هیله کهس نه ەکه کهنوێژ ەکه ک یخ پیش ەکه ؟
ەله نهک ئ ی نوێژ عی ە بۆئه ەنییهلهخ پهب گێڕێ ه ە؟ئ ی جۆ ەک نیخ په ب
ێ ه ە؟ئ ی ئه ههمو شهیحوک ه ب ەکهچۆ م ۆڤهک نیلێ قو ئ ن ڕی یبۆ نهن
ی ەبۆڕێک بهقهب ەیک ێ ێكپ سی ههڵ ەگ ێتئه ی س نهیلهقو ئ ن چو چێوەیبۆکێ
ە پهیوەن ینێو م ۆڤ خو یگه ە م ۆڤ م ۆڤهک ،بهاڵ پێمسهی ەقو ئ نێكکهپ ێ
ینییه! به گیجی بهئ س نیلهگ تجێگهیه ەست ەکه ێت ە ک ێ هک نیت سه
8
بهڵکوهه یه به گهکهچیکهس نێكبهن یڕۆش ی ە ەئ گ ی له ن ە ۆکهنییه بهن ی
کهس نهیکهئی ال بچو ەکهنه ەتهن لهعی ەت خۆشی عی ەتهکه ن که !ئه ەیکه
قهن عهتی ی پێیهتیپی ەین که !بهاڵ نهخێ ئهم نهئهگه قو ئ نی ی نهخوێ بێ ه ە ش ە شی
نهبنهه ئه ە ە ننکهخۆی ڕ ستن که !بهاڵ ە چۆ ههن ێكکه ئی ال بۆمه میخۆی
بهک ێ ێتئه نیش ژ یهتیک نیئی ال بۆخۆی بهک ێ ن!ئه کهس نهی ژ یهتیئی ال
ن سیوە ە ننخوڕە ش یخۆی لهگهڵئی ال یهک گ ێ ه ە! ەکه خۆی ڕە ش یخۆی ب
لهب یئه ەیخۆی ڕ ستبکهنه ەهه ڵ ە ە ئی ال ال بکهنه ە!بهاڵ ئی ال م ەیهکی نی یی
مێژ یئه هه اڵنهش هی کههه خۆی ئ مێ ی ۆ ی بهفیڕۆ ەله پێ ە ئی ال هه
یتچونکه
ههن ێك ۆ لێ نهت یڵێن ڵێن:ئی ال ئ ی ێکیپ کهن بێتتێکهاڵ یسی س یبکه
ئه
سه ن ه ب ێتن پ کیخۆی خ چونکه
به
گه شیئه
اڵمه
که سی سه پیس ۆیه؟!
.بهاڵ
به هه خۆی به شێون ی
که ی ۆ پی ه
پێڕ ی یکه
ئه ته سی سه
9
ێتج ههڵ هێ
بێگوم سی سهتیئی المیسه چ ک نیلهقو ئ فه مو ک نیپێغهم ه
بهپ تبهس نبه تهن قو ئ فه مو ەگ تئه گوم ن نهپوچهڵ ەبێ ه ەکهبهن یئی المه ە
بهن لێ نیخو بهڕۆش ی ش ە لهبو یئ ی ی ئی المیسی سیق هیبهت ڵلهسه ئی ال
بک ێت.هه بۆیهگه بهخێ یشبهسه قو ئ ن بڕۆیت ی ه ن ە ۆکیئ یهتهک خۆی ە ێن!
گه هه که گوم نیههبو لهقو ئ تێگهیهن بو کهقو ئ تهن پهیوەن ینێو م ۆڤ
ەله خو یگه ەیه خو یگه ەک یبهسه حوک ڕ نیهتیسه ە یه ەنییهئه پێوی هئهم
ب یڕۆم نێكب قو ئ ب وێ ێ ه ە؟بۆک بۆڕۆم نێك بهسه ه تێ یخهی ڵیجێگهیب یه بێت
قو ئ ئه گ نگیهینهبێت؟ی ئه ەت ئه کهس نهخۆی ەی نه ێتله نی یخهی ڵ بژینی
ئه ەت پێوی ه ەستب ەنهئه قو ئ نه بی لهژی نی ق یبکهنه ە
ەن سێ ن به خه ەلهتیڤیهکو یهک نه ەبه ن مهیک ێبن سی ههیه هه ج ە ک ێ ێكبهبی ه
10
تێگەی ن لە ق ئ
تهیقوت بی نیقو ئ
له
ئه ت مه
!..چونکه
ئهخ ته .بێگوم هه کی ی ن حهقی نییه
له ی ت
یه
لهقو ئ ۆ ش ی نیئه
ژم نیقو ئ به ی که تو پۆکهی
چه
هه ه ئه
ب ین نهتو نی به ی یم نگ خۆ گژ گی سه بو ب
هه ک تێئه ن حه
.قو ئ بگ ئه س ئی نی بێ ،ێبهڕ ڕ ی س و یژی ن مهیخو ژی بگ م
سه ی ..
له
تهع ی تیچۆنێ یخهلی یهتیخو یه
یه یئه بو نه جی نه
ف ه ینو س
خه ڵێین
سه ب ێ ێئهبێقو ئ نی ی بۆب ێ ێ" 4ۆ به
بۆیهت مینب ێ ێ ت کهم ۆڤێکیله
مه
،ئه
نه
که
کهخۆیب سی ک .ش هک ل گه قوچ
یکهقو ئ نه
یئه
نه پێچه
به
سه ت ی
له
ینهه
گه بێ وسهی ێکیمێژ یئی المیبکه
له ب ک ێتئه
که
ک ێ یت نیه
ڕبۆلهن ب
ههمو هه ڵێکی خ ۆته
گه کۆمهڵێك ژ یهتی ک
ههڵ ت یئه ڕ ن کیه
یه
نبههیچشێو
نهی تو نیو ت تو ن
چونکه
ته ،
هه ڵهک نی ی به یخۆی ن شک
قو ئ .
4
ینال6-5 ب صال ل ینم
11
کهش یهتی
سیشنهبێتپ یو نیبک ...قی ه
گه
که ههت ئه
ئه ڕ ن کیه ،
به
به بهستبنله
ههمو
سه ئی ال چبهنوسینفی م ێ ه...ه بی ینچۆ له
یه بی ینهه هێ شێك ک ێ ه
مه
ئه
کهخۆشیش هی ح ڵی
هه قو ئ نه
بهڵێ هی
خۆیئه
په چ ێ ه !خو یگه
به
که
الیه
ههمو
ڵئه
گه
له
،
ستبکه کیبچوکیشلهقو ئ ن
ههت گۆڕ نک یه
ڵێكنهی تو نیو
هیچکۆمه
که،
له
سه
مه
یبڕ نی ه گه بێ وتۆ ێكبه
ئه
یهکی ۆ گ نگه
مهخۆیبۆخۆی اڵم نه
ئه
هه
یهچ له ن ی
یشئه
به په چ نه ن ێ یهکی ۆ گه یتی بی ین،ئه
ئه ،
ته
نه
نگه!!؟پێ
ڵئه ش ۆ الیه لێیبێ
گه ،له
یه بهڕ س ی ۆ سهی حوک ێکی ۆ ن ع یالنه
یکه
.ئه
یلێ ێ ین به ئه
له
یه ئ گ م لێیه
ههمو م ت ڕ
نیه ئه ڕ س ی نهش
یه
الیهنی
له کهقو ئ ئی ال پ ێ
نه ی ه
کهش ێکیبهڵگه
یه
ئه
جێگهیئ م ژپێک نه
گه بێت
سه م وڵ ن ئه
بێتله
بهخ پب سک نیک یگه ی
ته
شه،بهاڵ هۆیت نه
خو
5
9 س رهتی ل
12
ههبێت یکهگ نگهش ی
ئه
سه
خهی ه
بۆیه ۆ جهخت
ئ گ ی لهقو ئ نهبێت ،
هه
یکه
چهن ئه ش نه
ستبو بێت،هه گه
به قو ئ ڕ ن نه الب نیهه گوم نێكئه
مهی
،ئه
ههم ژ یهتیبو ی لهپێ
نهپ ڵئی ال لهڕ س ی شێکیت نیه
ن حه نیئی ال ی
سه ت
بن ، ئهم نیشهه
نیه
له هیچی پێنهک گوم ن نهیپێ
ئه
چونکه
ک !بۆ؟
نهیک بۆههمو
شه
ته
لهی ڵه
حه
مه
بێچونکههێ ێکیئیالهیلهپ ه بو گهی ه
له
بههیچن چێجگه
یئهمڕۆ
نه ههمو ژ یهتیهش ،بێگوم ئه
ڵئه
گه
یله
چو
که
گه ت
نیبهڕێ قو ئ ۆ له
چهن خوێ ه
بێ.هه
ڕینه
شه سه شۆڕبو ئ خی
به
کهمێکیشبێتئومێ م یه
گه ین،بهاڵ ههت ئه
یخۆیپێب ئێ هب و نینحه
قیته
له نوسی ه
بهس نه
مه
پێیگه بێ ه .ئه یکه ڵهک ن
ی ت ی ت بڕ
تهک .
تهف ی یقو ئ هۆی به ن یئ یه
-3
13
یب سی ک ،بهاڵ ئه یئێ ه م نه ێت یه ۆ به
چهن ه ک ێبهه
نه
کێكله
بۆهه یه
یهکیگ ی
تیبهشێو
ن س ن ت ی هت هن یهک نیه یتهن ئ م ژک
بهکو تیتی كب هی ه
سه
بۆچونهن
یسه ت یه بێت
بۆئه
بۆی ی ت . بونیخۆشه ی ی
ست بهئومێ ی
ق ئ
له
نیپه گ یجی نی نه
الیه له
تهخو
به ێ
که
قو ئ ن یک ێ ێکیعه بیه
یعه بی
شه جێگهیئ م ژپێک نه
6لێ سو تیف تی ه کۆت ییپێ ێتبهسو تی ل
،بهاڵ ئه
بۆعه ه تو
بیه
عه
ڵێنقو ئ به حهس سیهتی به شهبێت ،کون حه
نهیتێ یه،قو ئ
یئه
لهقو ئ قو ئ هه خۆیڕ
ههمو یپڕ پوچ بێئ گ ییه
ق نه
گه
لهنێو هیچتی هۆ ێک ،ئه
ی تیبهبێجی
یم ۆڤ یه ته
بۆته هی یه ڕ ح ه
،چونکهقو ئ بۆ
هۆینهش
ییه
یشهه بیشبههیخۆیب نێ ش ن یپێوبک ئه
عه
لهمێژ ی
بێت ،
که ،بێتجێگ یخۆش هخ یههمو الیهکی
خۆ بهخ یههمو الیه
سه میپێ ه م
به هه سه ن ێکیخێ
گه ئه
ئه ڕ س ی نه بی ینبۆن ونه ئی المهتی
یهکیب ی یهبۆنی
تهن شه
گه ئه
. ئه ب هم په ی ک
سه بهب ییهک ،له یک
خۆیسهالمیخو یلێبێت ۆ ۆ
که
ڵئه
گه م گی یلێ ت یه ۆ بهتون یتوڕ بو له
لهن
سه یبی ت یهک ۆ بهئ شک م گی ی عون و یه
له
.بهاڵ ئێ ه
هێ نبو
ع هللابنیوسف ل یعال105
6
14
نیه
یئه ب سه
جێگه
ئ شک یهئێ کهالیههمو
خهڵک نیبهن پێ که تو بی ین،ئه ڕ س یه
گهڕێ ه الی7
تیپ خۆی یکهفی
،ئه قو ئ نه م یهیڕێ ونی
ک نی ق ئ نی پی ۆ ن
" کو
بهن ب نگ ینن ن ی"ق ئ نە
چهن ه ن
به
قو ئ خو یگه ن یب
بهخ هبۆ
"بهڕ س یئه قو ئ نههی یه فه مو ێ( ه ل ء ی یل یهی قو ) 98
ته
به ی
سه
یه
بۆت کهی نهک
ته"سوێ بهخو بێگوم ئێ هک ێ ێک
ک کم) 10
ە ەکه ێت ،تههه ن یقو ئ خۆیبۆخۆی جی که ی ست ن ستکهلهحوک هک نی
15
"بهڕ س ی
ته
ل ل ین) 13 فه موێ( نهل یل
یپ ێ ین " .ل یل" هه خۆش
سی ەتەک نی ق ئ نی پی ۆ
" کو
فه موێ(ی ی چهن ه سفبۆن ونه" ل
به
خو یگه قو ئ نی سفک
یه
بهڕ س یلهال
یخهڵکی ه
"ئه
ته
م ی ) 14 ق ج ءکمب هنمن بکم ن ل لیکمن ل
یه
نیشلهال
ئی یل،که
ئه سهل ێ ێت(بهت ی ه
ته م به ن ،س یک ێ هک نیپێ و
ی"
فه موێ (کهقو ئ نه)"" .ب
نکه گهڵک ێ ێکی
ع یه س م)ه ڕێله
16
که تو "" .م ی "
سه
ن ه ،بێگوم ئه قو ئ نه ک ێ ێکی ۆ بهن
کهم
کهتیقو ئ نه
به
ئه ن سی ت نه ی ت گه ی فهڕ
گه بێت سه نجب ی ه
ت سێ ه .21
که ێت،قو ئ نێكهه لهن ەکهیه ەئه ەههمو م ن چهمک نهیتێ بێتبۆژی چۆ
بۆ
ەک ێتلهک یهگ نگهک نیژی جی بک ێ ه ە،قو ئ نێكبه ههمو پ ۆژەبههێ نه ەچۆ ەک ێت
ت ی ەت ەن یەک نی ق ئ
یپێبکهی ه .
نیلێ ئ م ژ بهگ نگ
كکه ی نن
بۆکهس نێ
عه بیهکی
به
چ که خ په..ه )،قو ئ نێکه
حه
17
" ی ەئه ئ شک ڕێژ به م نیعه بیپ
"ئه قو ئ نه
ته م ین) 23
ە. ههڵ ژ
ههمو
شمبه حی نیگ بۆه تو ت ئێو
"منئه قو ئ نه
الن کم بە من ب غ ) 24
ته
اڵنه.
هه له جۆ
سه س نه
یه ن تو نێت
کههیچ ته
مهت ی هت هن یهکیقو ئ نه
ئه
یه ،
-6خو یقو ئ خۆیموع ی
ڵیبه
(هه په یهک کۆب ه ههمو ئ می
گه س مپێی بڵێ:سوێ بهخو ئه
9 س رهتی ل
25
18
هیچکه
ییهک ی".
چیههمو الیهکی ب هپ کی ی مهتی
ێ هیب ێ ن،ئه
گه
یه
ئه قو ئ نه
که
ۆتهخو ) 27
ته"خو جلجاللهجو ن ین پی ۆ ت ینفه م ی ین
یه
"کێهه
فه مو ێ( من ح نمنهللاحک ل و یوق و ) 2928
ته حوک یقو ئ
یی یکه
به کهس نه
)الیئه
جێبێت(،بهت ی ه
قه خو حوک یجو چ به
به
ع هللابنیوسف ل یعال108-105
29
19
ئە ح ک نەی کە لە ق ئ ن هەیە
ڕبهخو ،
یهبی ب ڕبۆن ونهبی ب
هه
نیبهع ی
پهیو
یکه یەکە :
ئه حوک نه
یه.
هه
پهیون یبهڕ شت ڕ ف م نه
یکه :
ئه حوک نه
شه .
به
مه ک ێتبه
ئه
یه ،
هه
بهک
پهیون ی
یکه سێیە :
ئه حوک نه
گهڵخو ی
بهم ۆڤهک له
یه
پهیون یهه
یکه
نه )ئه ک بەشی یەکە :
په س هک (عی
. په گ کونوێژ ڕۆژ ک حه ئه جۆ ش نهلهبو یپه س
لهقو ئ ن
.که
چهن ه یت 30
جی بونه ،کڕین ف ۆش ن،کوش ن،س و ک ،سی سهتی ی ی
یه
کهش هی یح ڵیئه ڕ س یه
قو ئ نه گهڵئ ی یئی ال نهگون
له
سی سه ن بێ!!،ئه ش ێکه
یکهب سیحوکم
ته ههمو ئ یه
تئه
که ێ
ینئه ڕ س یهم بۆ
گه بێت سهی یقو ئ بکه
ئه
تهن
چیبێ!!بهاڵ ۆ ئ شک یه
بێتسه ن ی بۆئه ئ یهت نه
ک گه ی بهڕێوب
20
سه نی ی ب ی
جهختک نه
بهالم نه گ نگه
که
یه
ئه
به له
هه شهک یه
بۆچه
قو ئ .
بهن یجی ک نه ەیسی سه جێگهین بێ ه ەلهمهف هی هقو ئ نیهکه ،جگهله نه ههمو ئه
ی س نهگۆڕ نهیبه چ ەکه ێتکهبهگۆڕی ی هیچسو ێكبهم ۆڤ یهتین گهیهنێت،ک تێكکهب
ست ەک !کهڕ ین بێتبه مێتهن حهی یخۆی ەب ئ س هنگلهسه ژی نیخۆی
س ش هپ کهیخو یگه ە ەبێتهه ڵێکی ۆ تێچو یهکی ۆ یشسه فبکهیتت ب و نیت
خۆ بگۆڕیت ئهن مهکهشیئه ەیهکهپی خۆیک بهژ چتهی ێکیلێ ە ەچێت؟ههیهخو ی
ست ەک کهنهنهنێ ەنهمێیه ە پێی ەڵێن گه ە ە ت قیک نه ەیه م ۆڤهک بهنوق نی
نهنێ ەنهمێیهنهنێ ەموكه،بهڵکوتهن نێ ەمو ،بهاڵ ئه نێ نهیخۆی ەگۆڕ بهمێبهح
خۆی گۆڕی یی س نهگۆڕەک نیقو ئ هه ە ئه ن و نه یهبۆم ۆڤ یهتی،بهاڵ ئه ەیکهشه
21
تێگەی ن لە س نە
یکهپێ
هۆیئه نی ی نه
یشبه
بێتبۆی،ئه ێکی ی ی وێ ه بۆچۆنێك ی تێگهی
ته
کهب سیسونه
کوخۆینهبو بێت!بۆن ونهلێ ب سه
ی گ تو ،ج ئه نی یه ک ێت
تهن
تێگهش ه
نهک نیئ س ییه .ک ێتبڵێینئه
به
ئی ی ی نن،ی نیبهک نیش ێکیب شه
س س ک
ێکیهه یه تێگهش نلێیک
یهه
نێکیکه
،ئهگی سونه ۆ الیه
بهشێك گ ێ ه
کهین
یج) لهچۆنێ ی هێ نی( ل
نه
کهین
له نی یفه مو (ع و ل یث) نهب
ێتکه
ین،لهکۆت ی بۆم
که سونه ،جۆ ک نی
که له یهکیگ یب
وبهشێو
بهڵک
به
ڵیسونه ک ێکیئی ی یه
که
اڵمیئه پ سی
یه ،
چهن جۆ یهه
چییه
سونه
ین م لێ ێتخۆم بۆخۆم به ی بڕۆینبۆ نه گ ف ێكن بێ.هیو
پێچه
به
ک نی ی
بهک ن
مه ی ت لهن عه
ئه
که
یسونه ڕ ک ته
به
ته هه
شه
چهن هه
هه
نی ی ی ت .
بهن ب نگنبهقو ئ نیهک کهبهڕ یئێ ه ەبو ن ی ژەقو ئ نیهک بو یه،چونکهکهسێك
که
یه
هه
قو ئ نیبێتن بێت ژیقو ئ بێتبهاڵ ە هه هی ێکیت ی ژە ی ی ههڵ هڵهتێ ه لهن
ته
یشه ی ه
سه چ
سونه
ڵکیشکه
یخه ههت ۆ ی ه
الیئهه یعی م
ئ شک یه
بکهین.
یهکیکو تیسونه
پێ سه
22
سه ش ێكکهڕ ه ت یت
ڕێگهژی الله ک له
ته پێ سەی س نە لە ڕ ی م نە نیە :
ههمو
یه
ئه
که تیفاڵنه
(سو
نه سه یبۆن ونه
سونه ک ێتبهش ێكبوت ێتکهڕ ه ت یتله
پێغهم ه م
یه بێتسونهتیگوف ئه ی ).بۆئه ی ی ت ڕ نگبو بو بێتلێی( ل
یه بێت.33
فه م نیبهک
ص هللاع یه س م
االحزا
31
ع یه مت
34
23
شهڕ
سێبه
سه ک ێکین ڕ .ئێ ه ی ت ئه
نگبێتله
پێغهم ه ص یهللاع یه س مبێ
جۆ ک نی س نە
به شێویه:
پێک یهک
سه ئ م ژ
له
یه
هه سێجۆ سونهت
کهین.
بهکو تیئ م ژی پێ
ک یتێ یه نه
کێكله
هه یه
35
بلی ) الع یخو یلێبێت( ن یپێغهم ه م
فه مو أ)
تهیڕ س ه خۆبۆن ونه
ته
کهگێڕ ی نه
اڵنیپێغهم ه
یکهم ن ی ته گ ێتبۆن ونه کو تهیه )
ئه ش نه
یخو یلێبێتفه م نیپێک ین کو( م سو هللاص یهللاع یه س مبک ) ته
پێغهم ه
یکه
فه مو نه
ک ۆ ێكله فه م نینهک نیلێک ینبه ...چۆنێ ی ۆ ێكلهک
له نی ی
ک یفه مو ک ئه هه ه
گهش و ئه ف مهیلێ ک ێت ، به س
چهن
ینهه
بێتله ێولێی تێبگه
نی بۆڕۆش هب ج ب ک ک نیفه مو ب
ع یه مت
35
24
ته
نههێ و
ک یه هیچێکی ی بۆئێ ه تهن ئه
یکهڕۆش و نه
ئه ن ی نه ۆ
هه ه ...
ی،شێخ ل نی ،بنب ل
لهک تی
تهش ی ێكبۆئومهتیئی المی
یکه ی و یهتیب ێ ه
سونهت نه
ی
ئه :سونهتیک
یشهه
چهن ئه
هه
نهیوی و تهش یع ک ک
یخو یلێبێت ی و یهتیب ێ ه
ههمو کهسێکیت
یخو یلێبێتهه سه م
چونکه
نه ،
پێچه
بو ی به
ێتههڵ س ێتڕێ ک
لهچۆنێ یج وجوڵ ههڵ وکه تی ک یڕۆژ نهبۆن ونه :
خه م ۆڤه
هه ه حه
بێت ،
کهسێكپێوی یپێی
هه یکه
نه ههمو ئه ک
چێ هب
ج نهک
نی( لضب) 36 یلهخو
هه ه حه
، مهنیک
س یلهئ یس
بێتحه
ئه ک ی
ێتچونکه نهن ژمێ
پێچه
به
مه
یخو یلێبێت،بهاڵ لهڕ س ی ئه پێغهم ه !
ڵهک نی ئه
گهڵه
نگیخۆشیله
یخو یلێبێت ی یپێیتهش یعنهبو ،بێ پێغهم ه
چییه،
یخو یلێبێتئه ک ته پێغهم ه بو
که ئه
به بڵێیله ی لض ینهخو
25
یخو یلێبێت خۆشه ی یبۆپێغهم ه
یکه
بۆئه
کهی تو نینبڵێینخێ ی گ ،
اڵمه
شه
نه
پێچه
به
گه
ئه
چونکه
که، به خو یک
له
نه
نه ک ، ئه ک
ئه
به
له
یه ،
هه
شه
نه
خۆینله
مهنی
بێتئه ب نینکه ۆ ج ئێ هس
هه
بو یهت ن نه بو ،
هه
مهنیخێ م بگ له ڕ ،
نیس نییهخو
یهک گ ێ ه ،ج که بو مه
مهی ب سێکیت
تیشبێتئه
سونه ههت گه
خۆشیهکی م بو ن بێتب و ێن
گه
نه ئه
گ نگی ه
چێ هبو ێکیت ،تهن بۆ ی ت ڕ نی ێژەم به ن ونهیه .
له
ی تهک نی ڕۆش یبهچیبو ێک ،بۆن ونهج ی ههبو پ سی ی لێک
چونکه
شهک ن ،
به
به
یخو یلێبێت ن ی لێک نه ی ههبو بۆی بهشی ک
:
تۆڵه،
سهن نه ی
، یئه جۆ اڵم نه :به ک نی ی
که !ن ونه
ن ی ن
26
بهشک نیئه
شهڕ ک ن گی ،
له
یکه
بهشک نیئه م اڵنه
په ش ی یسه ب ی ،
سه
یخو یلهسه بێتچییه؟!. نهیپێغهم ه پێکه ەن گون ێت ەاڵمی بۆئه ک
بگ ێت،ئه نهیکه ەڵێنئی ال نێو م ۆڤ خو یگه ە ی ەتهن سهی یئه خ ڵهی
نه:
خۆله
یشچهن بو ێك گ ێ ه
،ئه یلێهێ بێت
مهئ شک یه.
ئه
که
میه بو
هۆیحه
یلێهێ
به یکه
ههن ێكله ش نه
-1
قه
ته
نهبو ن ونه شه ع ب
له
که
ئه بو
به له
یلێهێ یکه
ههن ێكله ش نه
-2
گهڵئ ف ت .
له ک
27
یلێنهک
بعحه کهخۆی
ته ئه بو
به له
یلێهێ یکه
ههن ێكله ش نه
-3
ئومه ،
فه ب ێتله
سه نه
لهت سیئه بو
یلێهێ یکه
نه ههن ێكشتله
-5
که ۆ
تهک ک
یله ۆ لهعی
بۆیه بی ین ۆ ج پێغهم ه
حه بێتبیکه
هه
ئه
بۆبه ن ه
یهکیتێ نییه
کهکێ ه
نهبو
له
یلێهێ نهی
ههن ێكشتله
-6
لهسو تی
هه
نه
به ک نیک ێکیب ش له
له
یلێهێ یکه
نه ههن ێكشتله
-7
ع ی َّللا}. أص ح ف ج ،ف نع م سی سی ئ یهتی 40ه تو { ج ل و
به
له
گه بهع ئی هی
یکه
ئه
مه
یئه
یلێهێ ،ن ونه لهک ێکیخ پ
چونکه
بەڵگەی س نە ب ەل ێ ین یهح جە
سه
له
یکه
لێ گ نگهبۆپ ڵپ یئه ت نه
ین؟بهاڵ بێگوم
ک یهبکه ههمو
بێتبۆئه
سه
نه به یبههێ یسونهت
بهڵگه
گه
28
کهژی نی لهپێ سه فک
ههمو ن ی نه
ک ێکیئ س نییه مێژ یئه
هه
ئه ال
یسه یخۆی ب ه
لههیال
جگه
تهپێ ه
یهکی ۆ ی ی بۆه تو
بگ کێ ه
بهڕ ئێکی
بێتبهاڵ ههمو ئهم نه
کیشهه گه چیڕ یهکیش ی ن یه
ک ێکیس ک نییه ،
هه
گه
لهک تی نه ت ه پێی تین":ئه
که ێ هبی که
کیبهڕێ شێخع هللایوسفج ێ م
ته
یه
یههمو ی
له تهن ئه ڕ ی نه گ ین ت ش ێكن مێ ێ ه پێیبوت ێت ین ،بی ین س
چو !".
بهگوێگ تن
نه
نهم ی بینله ک م ن نمبهبی ێ ه بێت ۆ ههمو ه
ج بۆیه
هه چۆ م مۆس ن س یسوب نی ڵێ:ک تێكب سین سیخ مهن و ک لهقو ئ ن هه
کهسێك
گه سه ن سیخ مهن و ،ت کهسێکیت له ی ت ،بێتئه
ن بو ی وسیله
بهاڵ لێ
ومڕ ڵه ن ی نهم لهبی بچێ ه ،ۆ ههڵ گ ێ جێگ ی ۆ م
کۆمه
ن یه
ئه
چهن
بهئ شک لهقو ئ ن ئ م ژیپێک
که
تیسونه
حوجه ڕۆمه
سه یلێ هێ م
جۆ ێ ن :
29
ح جەتی س نە
یه
گهڵقو ئ ن هه قو ئ ش یهت ڵیئه ڕ س یه
له
-1ه شێوبو یهک نیسونه
ه ال حی ی حی}
بۆیه { م ی ق عن ل ی* موێلهئ یهتی4 3یسو تی ل
فه
تیفه مو ک نه.
گهڵقو ئ ن یه
له
که
چییه
ئه م ە م ە}
37ئ شک شه أ تیت لک
ڵیپێغهم ه
َّللا }گوێڕ یه ف أ ء { من ی ع ل س موێلهئ یهتی80یسو تی ل
فه
تا ا ا ْع ْم في ش ْ
ايء َّللاا ا أا ی ْ ل ا س ا ا أ ْ لي ألا ْم م ْم فا
ْ ه فه موێ{ یا أای ا لا ینا آ ام ْ أا ی
لهخو ی
که
فه م نڕ ک بکه
یخو پێغهم ه ،فه م ن ه
نهیب ڕت هێ
یئه
ئه
کهیص ی
بگێڕنه بۆالیخو پێغهم ه
یه
لهش ێک بو بهکێ هت ،ئه کێ ه
گه خۆت نن،خۆئه
یه
ڵیهکی هه کهجۆ
کهس نهی
ئه تیسونه
حوجه بهڵگهیڕ ننله
سه ئه ئ یهت نه
به گ ت ی
بهئ شک ئ م ژک نه
بۆئه ئ یهت نه ۆ ێکیت یشکه
ب ی اڵمی چییه
سه چ گ نگ ین
که نهگ ت یسونه ڕ نه قو ئ نیشنییه؟خۆقو ئ یه
سونه ،ئ ی
30
لهقو ئ ن ئ م ژیڕ س ه خۆ ڕ نیتێ بێتبۆفه مو ک چۆ
که
ته
یشه ی ه
سه چ
که .
ی ته قی یئه ک
که
سێكنییه
سونهت ،هیچکه
له که
ڕ نک نه یک -3ئ م ژک نیقو ئ بۆههن ێكک
تهک
نوێژنهبێت،ی به ۆ ێکیت یعی
به
ی
ڕیته ب نێ ب خۆیبهم وڵ
کهی
تیه
چۆنیه
سونه ڕ نیک ۆته
ئهحک مهک ،لهک تێک لهقو ئ ن تهن ئ م ژیپێک
بهاڵ
کهکۆت سو تیقو ئ نهن بی ینبڵێنوێژک چهن ڕک ته چۆ بی نکهین ، سو تی ل
که نی ی
نوێژنه
شهیتون یشبه ن ه
ههت ههڕ
موێنوێژبکه
چهن ه ج بی ینکه
فه
بهاڵ
به ڕ نیبهڵگهک ،
یله
بێتبه ن ه
هه ڵیهک نییه .بۆیهلێ پێ
گهش و
یه
کیخۆیهه
ڵهت ی هت هن یه
کههێ یسونه ن گ تهقو ئ ،قو ئ کۆمه
یه
هه
بێگوم ئه
31
سونهت نهی
ێتبۆگهش نبه
چو نی سونه ی ت به
سونهتیشت ی هت هنیخۆی ،
هه ه
یه:
به شێو
که بۆسه قو ئ ،سێجۆ
که
یه
ڕ نک نه
له
لهقو ئ ن ههم شته تو
یکهحوک هقو ئ نیهک ڵ ی ک ته ،ته
ئه حوک نه
-1
ک ،بۆن ونه ک یهک نیب ک ته یکهحوک هک نیقو ئ ڕ
ئه حوک نه
-2
32
بەشە ە ەک ێن بە ح ک ەک نی س نە
شه :
به
الله ک نه ک ێنبه
لهڕ ی
قهک نیسونه قیقو ئ
کهسیكن تو نێت
کهم ههڵ گ ێت جێگ یم ومڕنییه
نه
نه ی ت
که
ه بهست ل
مه لێ
ئ شک یه چونکهڕ
بڵێن ل سکهپێ جیه ک بیک بهچو یه ی شه
یه
بهس
ڵکومه
یهکیت
به له
سه
مه
ئه
چونکه
لهڕ س ی ن ڕ س ینییه
بهس
گوم ن هڵگ یشمه
یکه
سه که
ئه یکهئ یه
له
) 39
بۆیه بی ین ن ی ڕ ی جی صال ل ن لم ی أ ب تح لک
بک ێت.
که
هه ته
ههش یقو ئ موحکهمه ،
سه سهی یقو ئ نیشبکهین بی ینله
خۆگه
نه بۆ
تهگوم ن هڵگ
سه بی یموتهش ب ه
له
ب نێتلێیتێ گ ڕ نه ، بیهکیب
عه
عی مت
39
33
ڕ ڤهی یبهڵکوبۆلێک نه یم ن ک نی،ئه ن ی ه تو ئی ی ی ک
ڕ ک نه
.40 ک
نه ؟
که
یسونه
که ڕ
لهخۆی بکه .ئ ی لهچڕ یه
ی ئه پ سی نه لهڕ ب
نه
بکه
له
یهتیلێی؟ئ ی ڕ ی ۆ ی هی ن ک نی بی یو
بو نه هۆک ک چین؟لهش یی ی
هه بۆیه ژم نیئی ال بهچهن ینشێوەگوم لهسه ئی ال باڵ ەکهنه ە هه ڵیبچو
تهن پهڕ ب ڵک نیخو ەنه ئی المه،ههمو ئه ئ یهت نه لهخو ە ەه تو ڕ س ی
گەش ێك بەن ق ئ ن
گهش ێكبهن قو ئ ن ە هێ نیههن ێكله ئ یهت نهیکه شهیحوک یتێ یه ههڵوێ هک
ە چۆ لهتهف ی ەک ن ه تو ە. لهسه ئه ئ یهت نه تێڕ م تێی بهبێ ەس ک یک
34
ههمو
خهڵ ه
سه بو ،ئه
به بو (:ئی نجه ی ) ڵێ:نێو (ئ نو )
گ تیه
مه
ه ی ئه س بۆیهك ن كۆكیهكی بو لێ هه س ییبو ،پ ش هه
سه له
ڵكیه س ه
ههمو خه
سه ت
م ح }له فه موێ{:ك ل
، گهلێ ین
پێغهم ه
ئهژی ،ئهبو
بێیهك نه
ستبو ،به سه ئ ی ێ یپ ست
به بو ،گ تله
یه
تهنێو نی نه
یی ن كۆكیكه ئهن م جی
له
،كهچی
یه ه ك ییهك ی ب
بن(بهپ شت،
موژ خو پهی م ه نین ین}ئی ین م {ف ثهللا ل یینم لێ
به كیی تێی ههبو ،بۆی فی خ و فیه}ت ئه یبو یهكێ هینێو نی ،ن كۆكیی ل
شیب ته ،ته:ن بێحوك یالبهالییبۆخۆیبڕی ب هه ن هه تێ هڵب بهڵ وپێوی ه
،هه ن هه لێكب ته { م خ ففیه ال ل ین تو }خۆهه ی س یهكیخو ییئه ك ب
كهشی هه
تیه
یی ژ یه ن نهبۆی ه تن{بغی بی م}جی ههمو بهڵگه نی نه
ئه ئه یشپ
ڕ بهڕ ییه س ههقی بو بێت،نهخێ بهڵ وتهن حهس بو س ه س هیك
الب رة
41
35
كه ت ه ی م تێ هڵ پێ هڵی ك بێت،بۆیه ،بهاڵ بههۆی
پهی م ه ێ یبو بێبهن مهی ه
،که
فه م ی یخو ی پێ
ههن ێكله
،که
جولهک نهبکه
سهی یڕ ش یئه
یپێغهم ه
ئه
که .
ج علٱل ینٱت و ف كو ٱل ین منٱل ینك ف ك لي م ك ق ٱهلل َٰی ی َٰ ٓ نيم وفیك
43 ٓ ل َٰ ی كو ك
ٱل َٰی ثم ليم ك ج مك ف كح مب كی مك فی ك مك فیهت ك و ك
مه بۆالیخۆ
که
ک تێخو فه مو یئهیعی منتۆ م ێ م (گی نت)به بی ێ ه ی
ی)تۆبه
پهیڕ نی(ڕ س هقی ه
یکهبێب ڕبو
نه می)ئه
پ ککه یتۆ له(ه
له
سه بێبڕ ی ن ت ڕۆژی ییپ ش گهڕ نه ت بۆالیم هئی بڕی
به
مه
که
ال عمران
42
ال عمران
43
36
شێ ن نی هەت عی ەتیش الی مەسیحیە لە ڕ س یەک ال
بێئه
كه :عی فه م نی ك ی نگو كه ن ڵێب په س ن:گ
ێبه
هیچپێغهم ه
ل م ل و }بۆهیچ ی تیههللا ل خو له اڵمی ن فه مو ێ{:م ك ل بپه س ین!ئی
خهڵ یبڵێت:
هللا}پ ش به ل من كونو ع پهی م ه ێ یپێ بێت( كوعی ){ثمی و ل
كه ؟!
بۆئه
یه ئه ۆش خ
ن ڵێت ئی ئێو
گە ی لە ح ک ! ح کم نە عی ە !
مب ۗ ٓه ی و ب كلل ك ِۚ ٱهللن ت ك ح ك مب كینٱل ٱهللی ك م كمك ت ق ك
ٱأل َٰمَٰت ل َٰ ٓ كه
45
ٱهللك س ی ۢ ب ی ٗ
ال عمران
44
النس ء
45
37
مهبڕ ,پێغهم ه
الیهیچكهسێ
:به
،ف ج ب ه ،ته فه موێ (:هللامع ل كمم لمی
كه
قیینهك ،هه
,ته:خو پ گی یله( ) ك ههت ن هه ك ههللا ل ن ه)ئی نم جه/ :
هه
مبه}بهڕ س ییخو یبه ی یلێ ێ ێ ی ته س یخۆی!{ هللان ,خو ن ههقیی
كه،
ب س یخ سپ .ته:سوپ ئهح ه / :
ئ ك ،الت نمنخ نك).پێ ه
و مك ح ٗج م قض كیت ی ف ٓي ن ب كی مك ثمالی و فی ش فال بكالی ك م و ح َٰ ی
46 ت ك یٗ
ئه نییه
نین{:فال بكالی م و }نهخێ به ن مه،موسڵ
نه
كه
ت شه عیخو نه
نی ن ێله
ستنه
كه نگیهكی
هیچته
به بڕی یتۆ ته،
به م ه م قضیت} ئه س
ُ .)..ێ ییهك نی ك قو ل م ین عو ل هللا سولهلی مبی م ی ولو س
النس ء
46
38
ههمو
به
ێ- .پێوی ه بهیلێ
بێته
مه
س و به ن س ه گون حێگه بچو
47
ٱهلل الت نل ك ٓئ ینخ ی ٗ
ب ٓ َٰىك ِۚ ٱل َٰ بب كلل ِّل ك مب كینٱل
ن ٓ ن كل ٓ ل كیك ك
چی. بهپ ێ
به
یکهخو نی نی یت بۆن پ ک مه
بڕی
تەن بۆ خ یە هە ئە یش چ ک ی ە ح کم ک
حه ڕ س ی
ییتهن بۆخو یه
فه م ڕ
ستمننییه
به
که لهیه ت ی
په
(س ی)ئێو
یه.
جی که ئه چ ک ی یبڕی
ب سی ک
ن ح کی خ لە ب سی خ
خۆئهگه بهی س قه ەغهک حهیو سه ب ڕ ێتئه س م وڵ ن چۆ گۆشتپهی بکه لهنێو
األنع
48
39
بۆت (گۆش ی)ئ ژڵ چو پێ(مهڕ ب حهاڵڵک
سه نه
بهڵێ هک ن ب ه ئهیبڕ
بکه
ستنییهڕ سه ت (حه من)
به
یکه خوێ ێ ه
له
شه اڵ )بێ گه
ش ڕ
50
ین ٱل ك ش ٗكی ك ح كتف ك
لح مب كی مب كلل ك ِۚط ٱهللی بق ك
کهسو ( ب )
مه
،ج حه خۆ نه ۆ حه
موێت:ئه
ت }...
فه یه بو {.ک لو ل
ڕ
نهه تن
ئه
گه
ئه
یپێغهم ه
بێت،ی به تیل( شو )بێت،ی کڕین ف ۆش یپڕفڕ فێڵبێت..ئه
له
گه خۆ ی ت،ئه حوکمب
یت،ئه
حوک ێكب یلهک ێکی ن بڕی
بۆال بۆئه
هه ڕ س یی
لهنێو نی ن حوک تک ،ئه
نن،بهاڵ گه
هه گی ن تو ننهیچ ی نێکتپێبگه
یه
ٓ
51
ونك ع همٱل كو َٰى فی ح ك مٱهللثمی ول كو م ۢنب ك َٰ ل ِۚك م ٓ َٰل كب كلل ك م ین ك كیفی
،ئه
تی الیه نێن،لهک تێک کهخۆی ته
کهمیخۆی
حه
چۆ تۆبه عهج ی ه
ئه
الم ئدة
49
الم ئدة
50
الم ئدة
51
40
تیش ی به
ته
ڕیتهتۆنیه ب
نهب ڕی به
ێت،ئه
بێتکهخۆی ی نه
خو بهشێو
یه
ن ٓ ن كل ٱل كو َٰى فی ه ٗ نو ِۚٞی ك مب ٱل یقو ٱل ین كس و ل ینه ٱل َٰب یقو كٱأل كح ب
و منك {ب س نهك نی ی هه شه الی ن { ل ب نیو ألح } ن خو ن
ئهی
،نه كوئێو
قه سه ی ی ن نی ست هه
{ ك نو ع یهش ء} ش یهتیشبو له
سێكبه
}هه
كه فه م ،م ڕ كێ ن تهس یمبن{ منلمی مب ن هللاف ل كهم ل ف
الم ئدة
52
41
ڵێت:ئه ئ یهتی( منلم
نیبهس یی)
سه ێ(.شێخحه
لهچو چێوی ی یخو چێ ه
ب ڕ نه
م، ك ،م :من بنج یجعنع ءق :ك مالئ ه ك ه س ه .ق ل و
هه
به ،بهاڵ له
یه شه ی هتیئی ال هه
ڕیبه
كهب
سه
كه
:ئه
ف ِّ(ئی نجه ی ) ته ف ِّ
،بهك ێب
ڕیبهخو بهف ی ه
كهب
كوئه نییه
مه
هۆیه بێت،حوك یپێ ك ،ئه
نین.گهلێ
كهس نه،جۆ ك ف ێ ن ك ف یته
ڵێ:ئه جۆ
بێ(.سه ی)یش
پێغهم ه ك نه
یئه
بهڵگه
،به
ئه پی ێكژنێ یكوشت،لهب تی كوژ ێ ه
كه
یه
مهم ن یئه
ئه
له ن ك ڵێن :
ك ك ع كی مك فی ٓ ٱل ك سبلل ك س كٱل كینب كلل كین كٱألنفب كلألنف كٱأل ب كلأل ٱل نبلل ن كٱل
َٰ ٓ
53
ٞل ِۚه منلمك ی ك مب ٓ ن ٱهللف َٰل كهمٱل و بهف وك ِۚٞف نت ق
(بهنی
سه ت له له
ته گوێ ،هه خ ێ یت {:ك ع ی مفی }ئێ ه لو تۆڵهیچ
الم ئدة
53
42
بۆكهسێ یت ب ێت{ ل ینب ل ین}
كهی كوژ ێ ه ،ن بێ
كهسێككوژ ،تهن ب وژ
ئه
ب ی ێ یش،بهگوێ یخۆیقی } ههمو ق { ل لهجی تی ب ل ن}
لێلهبڕی ك نیخو ی
خهڵ یت ،ال الس بو ،گه
یههقی
،بهاڵ بۆ نه
نه
تۆڵهب ه
له خۆ بێ{ منلمی م كهف سڕی ه یگون حهك نی ،خو
یه بێ ه
له}ئه ك ك
پێیئه ێ یی نه
به
بێهه
لی م هل إلن یلب ن هللافیه} شوێ ه تو نی(ئی یل)یش ،
،به ی ێ ه
نه ،ی ی خیی ن پ لهس و چو .بهڵێ..خو م ت تهنی یه
حوكمبه
یئه
مهنه ی ن ێت،پێچه به ی
سهن
نیئی المێ یئ ،الیخو په قهبو ڵ
الم ئدة
54
43
لهخو
بێهه
) - : - غهی ی(م ن هللا)(..كوف ڵم فی ه) .ێ ییهك نیئ یهتی(
یی س ك نیخو ،حوكمپێنهك نی ، فه م نهك نیئه یشجێ هجێب هین،ئی
ب سین ،هه
،یه
گوێخوێ یته
،هه خوێ یته ێ،یه چ یس نیوخوێن،لو
ی
كه
ته
كه
تۆڵه -
یله
- .ی ڕ ،م خوی یته لێوخوێ یته پێ چ ش ،هه
،كه بو ئێو -عی یی مو س یی-ك به بڕی نهب ه .
ههبو
هه قی
ٱل َٰ ب م كی ً ع كیهف ك
لح مب كی مب ٓ ن ٱهلل الت كع ٗق ل ب كینی كیهمن ك ٱل َٰ بب كلل ِّم
ن كل ٓ ل كیك ك
55
مب ك مك فیهت ك و لس و ك
ٱل كی َٰ ِۚ ل ٱهللم ك ج مك ج ی ٗ فی فيم ٓء ت َٰى مك ف ك
نێتكه بێ
گه
یه سه ب سیقو ئ ،ی
) ێ ه نی(ته ب س بهقو ئ بڕی ب :پ
هه
الم ئدة
55
44
ی {ل لج ئ كه شوێ یهه
،مه
المه
لهخو بۆ ه تو
هه س ییه
له
ن ، یهك
!ی س به ن مه ئهیموسڵ ن ئهه یكی
كێلهئێو
یه
م مش ع م ج }بۆهه
به ب ه
بێههمو له ی خڕب ه ،ك هه
ه ت یئه ، به ن مه(قو ئ نیپی ۆ )ئی پ
كه ێك م بهئ س نی بێچهن چۆ تهس یم بێ به فه م نه
،ههت
كه یه
شه ی ه به ن مه
بهپێی
سه
كه
ت ك ،ن كۆكی كێ هت بو ،پ ش نیشهه یله ش نهئ گ
ۆ به ئه س
لهن
به ن مه
به
بێهه
ح مبی مب ن هللا} ی ب همڵێ ه{: بهقو ئ كێ ه
یمه
یه{ الت ع هو ءهم}ن بێ ،حوكم بڕی ب یت،خو ن خهڵ نیت ی كه گ
جو له
الیموحهم ه
)خڕبو نه گوتی :ب بچی ه یههو (ئی نسو ی ،كهعب،ش
بهڵ وب و نین
الم ئدة
56
45
فاڵنه
:له
،بچینپێیبڵێینكه
یشهه ئێ هئ
مییه یبه ین ف یویب ین،چون ه
خۆئه لهخ ه
له
گه كه كالنهبیت{ف تولو }ئی ئه
ی،الڕێتنه !له ێ ی نهیخو بۆین
هۆشی به
57 ف كم ك
ٱل َٰ ی ی ك غو ِۚ م كن كح نمنٱهللح ك ٗ ل كو س یوق و
ب ش بێت،لهحوكم فه م نیخو {ل و یوق و } حوك یكێجو ن }ج بێبڕی هللاح
شه ی هتی
ننكه
ئهم نهچ
هه
،ئهه ییهقی ن؟چون ه
كههیچشك گوم نێ ی نییه
نه
بۆئه
سه چ ی س و ،بێ ین ت ب ێ ه س و ههمو به ن مهك نیت گون
ئی ال له
ی(جهنگی خ )ك ی
!(.تهت )ـهك بهی س كه
ال ك ن نن تێ گه ،ئ م ن بنتێ گه
الم ئدة
57
46
بێ،پێغهم ه
لهئی ال ،م ۆڤیپێك ف
شه ی هتیخو ! ی ك یئ ،چو نه
سه به
یهكیت ،ب ێبهی س به ن مه حوكم بڕی یپێب ێ- .ن بێپهیڕ ی
شه ی ه به ن مه
شه ی هتی
ههڵ - .
سه لهگون حه
اڵهه
یه - .ۆ بهی ۆ ی هیموسی ه به
نه ت قی
سه ت .
كه تێ ته
یه ههمو
تهك نیت ،له
گششه ی ه
ئی ال له
ٓءٞم ك لم ق لمنٱل می ك مبه ٗ ف َٰیٓ یق ٱل ینء م و الت ك و ٱل كی ن مك ح ِۚٞمنق هم م قم
58
ف م كنع فی مٱهللم ك ِۚه ٱهللع ی ٞٱن
س ِۚ
هیچجۆ نێچی ێ ی ش نیمهكوژ ،گۆش یب و ێ،ی م ل ی ن مح }ههت لهئی
الم ئدة
58
47
گ ش مهڕ ب
له
كه
یئه بێ ێ هینێچی كوژ
تۆڵه
ءم لم ق لمن ل م}له {ف
سه ب بڵێن:
كهسی گه ێ ن ش بڕی یله {ی مبه ع م م} كهف ب
هه ێ ی
تهب ێ ێ ه
كهف
}ئه كه شێ{ه ی ب لغ ل
مهبۆب تهق كهف تینێچی كوژ
ئه
كه
ُ م كین}ی لهجێیقو ب نیه { ك ههژ
ێشسه یب ڕێ ،بی ته
هه
له ك به
ههژ ی
ههژ ،هه
خهڵ نیبێ ه
ب ێبه نهبو خو
كه
یحهیو نهكوژ
ێ ه گه ه
ئه
بو نی،خو تۆڵهیلێ ك ته { هللاع ی سه ب ینیچێ كوش ن یحه
كهسێكبچێ ه
59 ك
ٱل َٰ ین ٱل ِۚ ِّ الل ك
هٱل ك م هو كس ثم ق ٓ ل ٱهللم كول َٰى م ك
گه
گهڕێ ه الیخو ،كه
ههمو
بو نه ل هللاموالهم ل ِّ}لهپ ش ی ی ثم
به ییبێ
سهاڵ تو ن حی هتیخو یخ
مه ی
) - : - ێ یهك نیئ یهتی(
ی(قه )
تهنی خو خۆی ی نی - .
مه ئ ش ههمو ك ێ یغهیب ن ی ،ی
س و - .
األنع
59
48
به بێ ه ,ئ گ یلێیهتی- .
ێكله گهاڵ
تیهه
,تهن نه
(قه ی)خو ههمو ش ێ گ ێ ه
ی مه
سهاڵ كهسی ب ه
لهخو یبه
جگه
یه
}پێی بڵێ:ئ خۆڕ فغی هللا ب غ ح
هه
ال}كه م ڕ ست ك ؟{ هو ل ن لی م ل ك م ؟ههت ش یهتیب نێو ن
یه ن
به بو یئه
ألن ن ی }له من ل ك یخو نهن س ! {:ج و هللم ك
كهی
شه
بهشێ ی بۆخو ن !!به
بو ،هه سی كێڵگه ك ت ئ ژڵ مهڕ م اڵتهخو خوی
مهیشهیه به
ك ئ } ئه مهبوخو یه!!{ ه ل
خهی ڵیخوی تی :ئه
بهڵ وهه به
األنع
60
األنع
61
49
شهك نی بو ،هه گی
ك ئ مفالی ل ل هللا}ج ئه یهیبت ه به (ب هك )م نه{ف ك ل
گهی هالی
یبهشیخو بو ئه
چیئهگهی هالیخو { م ك هللف وی ل ل ش ك ئ م}كه
ئه
نه
شه ی ی بۆ
كه
گهڕێ
له
ڵه بو ،چون ه
هه
بوچو نێ ی ۆ ن ڕ لهك
ب هك نی !! ی
بهشی
سه
نه
خه
كهیخو یش
شه
به
ته
هه ن ست چو ،ئه كهی
نه بهش
خو ن بو ،له
و }چخ پبڕی ێكئه ،چون ههێ !{س ءم ی هه ۆی ن ب هك نی ،له ی
یکهبۆمن
به
ڵێكلهئێوب ڕت هێ
یب_سهالمیخو یلێبێت_پێی تن:کۆمه
شوعه
ب ڕت پێینیه _کهئ یی یئی المه_ شوێ مکه تو ،ههن ێکیت ی
تهخو
نێ
بن سهب ت ههبێت،ت خو له ..ج کهمێك ڵف ڕێگ یشلهب ڕهێ نیخهڵك گ
مه ک ت
ئه
(ح کم)..خو یگه ..خو چ ک ینبڕی نێو ن ن بڕی یخۆی
بهپێی
که کهالی ؟..ئی هه یه
،کێیشلهڕێگ ڕ س ه
هه ڕ س ییه
سه ێتکێله
بکه
یخۆیجه ی ێ ه .
ک ن مه
األعراف
62
س نس
63
50
یپێغهم ه !(ص یهللاع یه س م)پێی بڵێ:ئ ی هیچک له ب نهی ی نپه س نتو ن ی
هه ه ئه
64 خی ك
ٱل َٰ ین ٱص ك ح َٰ ی ك م ِۚ
ٱهلل هو ك ٱت كعم یوح َٰ ٓ ل كیك ك
صهب ئ مت
به حیبۆ ێت،کهقو ئ نیپی ۆ ،
که
تۆشوێنئه بکه
یپێغهم ه
ئه
حه ی ت
به
،جگه
ک ێت،ت خو لهنێو ن ن حوکم ک ..خو گه ت ین چ ک ین
س نس
64
51
لهخو ' ی نپه س نچهن (ن )ێ یبێ
نهیئێو'به
من نه ال س ء}ئه ب ننئه م ت
.ج نهن
نه
یهكیبۆ س یپه س یئه
}خو هیچبهڵگه بهخو !{م ن هللاب منس
،بۆیه ڵێت {:ل م الهلل}گ تحوكم بڕی ێكتهن ب یه ێ ۆش بۆی ب
یوسفئه
كه:
ال ی }فه م نی بێتهن ئه ح كم بڕی به ستبێت{ م الت
تهن هیخو یه ,
گه
له
،نه
سه ۆ عهشی
له
،نه
له ب ه
ڵییهه
بپه س ن گوێ یه
بێتهن ئه
ئێو
ئه ئ یین
پ خێڵ..ه { لك ل ین ل یم}هه گ لهحی
،نه له اڵ نی
،نه
ته
نه
كه
،كهب نگ نمك بۆی ،س ی بهئ گ بن شوێ یب مه
پ یه ی ه ست ڕ
فه موێ:
نهك نی ،بۆیه
یخه
ست ك بهم ن لێ نه ج ئێ
هه
به ڵێ..له
.به
مهچ هن ش
یه گ
له
،ههمو پێ ه
كوڕك نم!كهن ی یش ب ه
گهلێ
چهن
تهیبۆكوڕك نیك ؟هه
سیه
ئه
) كوسۆ یب ك یهتی - هۆیه بو (یهع و
ڵێت،بێئه یهیچ
كهشی ش ێك
یه
هه
كهی ،
نیهۆیه
یهبۆ ی ی
هه
تهف ی یو یه
گه
ئه
كه
نییه
كه بگون ێت!خۆگوم نیشله
گهڵ قیقو ئ نه
ههبێ ،له
یهكی به س ه
بهڵگه
ی سف
65
ی سف
66
52
تهن
له قو ئ نه
یه كهخۆی ی یی ك ،خۆئ ش
ئه ك تهقو ئ نه
هه ش ێ یت ی ی یی،ئه
كه نی
) ،به م ه ی ك نی هیچیت ،كه بو بێ ڤه نییبو له ڵی(یهع و
خۆیبهڕ ه
كه
سه هیچش ێك سپ
نه
خه
نه
قو ئ نیشله س و بو س ن پهن ه
گه
(ع یه ل ال )به م ه كوڕ ك نیمهت سیش ێ یههبو بۆی ئه یهع و
نینكه
چ
په چ
كه هیچبڕی ێ یخو یپێبه
چهن سپ
هه
یه گ بچ هن ش یمی
له
تی،ههقی ه
تهك نی شی یه
سی ه بهخو یخۆیی ،ن سی یئهس
(ع یه ل ال )به م ه یهع و
بۆك مۆ ئی پێغهم ه نیخو (ع یه ل ال ) - .گ ت یپهی
له یهكێ ه
بێ،چون ه
ن گۆڕێ- .پ تتهن بهخو ب هس ه ،ئی به ڵ ی ییه ك ك نت پهڕێ ه.
53
هەڕەشە لە ال نی ح کی خ ی گە ە
67
ك
یعٱل م كن كُ ف ِۚ ٱهللی ك مالم بل ك ِۚه هوس ن لمك ی ك ن ن ك ت ك
يٱأل ك
نهی ن یكهچۆ
من ُ ف }ئ ی ئه بێب ب په س نه ن ن ن ت أل لمی
له یی كه
سهاڵ هێ یئه
سه ی ن ،
ینبه
كه ههمو ك ڕۆژێموسڵ نهك ڵ
سهاڵتی
تحئهك ێ ،مه ی
یه یی فه
هه ڕۆژیپ چه
كهی ه ؟ ته:ئ ی نهی ن یكه
یخهڵ
پ سی ه لهبهحی
په
} ۆ یشبه تیب ته { هوس یع ل نیه ێگ یب
ڕ ئهگ .
و ن ٗی ق ك ی همك لمك ت ك ٓو ب كمك ق ك خ ع كی مم كوث ٗ منٱهلل منق ك لم ٱس كی و م ك هخ
ك ف
68
ٱل َٰ ین ح َٰ ی ك ل ٓي ب ٓي ك ی ك مٱهلللي هو ك
خی ك ك
ٱأل ك ف ُ مك فيیوسفف كن كب
سه ێك
ۆ ی ه یچ چپه س تهس
كه ت ه
كه ت ه
كه
خهڵ ه
ك ئه ج له ب ی مینئ
به
لهڕ
له
نه بۆی{ منق لم ف ُ مف یوسف} خۆبه
بی ه كه(ب ی مین)بپ ێ
هه گی
ئه ڵ ی بنكه
به ل ب }ج له ح ی أل !{ف ن ب ب ییوسفخ پهت ن
یهبو به
شه
مه گهڕ نه ،چون ه
به
ێ،ههت ب بمئی
)ـهن چ ه منله اڵتی(می
الرعد
67
ی سف
68
54
:به
ڵه بچ ه بۆالی{ ی مهللال هوخی ل ك ین}ی خو بڕی ێ ینوێمبۆ ،ته
هه
69
و ۗ الس ٓءم ی ك هع َٰ هو ك ی سقهفيٱل ق ب ِۚ ٓه ی ك نسوءم ب
ٓ ی َٰو َٰ من ك
ٱل كو م
خهڵكخۆی
،له یهیپێی
به}لهن خۆشی خ پیئه مژ من ل و منسوءم ب یو
خ ی گە ە پێ ی ی بە شە یك نی یە لە ح ک
في ك به كس كِۚعم ل ممن نهمن لي الی ك كب هغیبٱل َٰ َٰو كٱأل ك
قلٱهلل كع مب ل و ل ك
س
70
ح ك ٓه ح ٗ
}هه چین ی ڵهی ن ت نی ییخو یگه یب ه{ل غیب ل و أل
حه
ئه الی
به نگ ب سیی نیئهش ه تی ه -بۆخو یه ،
یه -
هه
یئ س نهك ی پۆش
ێههت
له تیهللایه-هیچپ ت پهن ۆسێ ی ن كه
جگه
- من ل }بۆی نیئهش ه
النحل
69
الک ف
70
55
به
سینهك
بڕی یخوی هیچكه ف ح ه ح } خو یشلهك بیی پ ێ ێ{ الی
یشن بێتق هین حه نهی نی شیخۆی،بێشه یك بێ ی بێه ت یه،
ه ت ه به
یه .
ێ هپ ڵق ه ب
یكه
نه مه
ته
ئه
یهحی له ی و ،پ ش گه بو گهی ه
كه
پهس ییهحی له ی و نی:هه
پێ هخ یبۆتێگهش یئ یین نی بی تێژییو نگیی ك
72
لٱل َٰ ٓ ِۚث ن مك ك نو ق كو س كو سء َٰف ین
ك لوًُ ء كتی َٰ هح ك ٗ ع ك ٗ ن كی َٰ همن ك
ٱل ك ی ٱل يك نتت ك
)یشبهخ ی ،ته: به(لو بی یی فه م نیپێغهم ه ێ ی ن ع } لوُ آتی ح
فه م نیخو چو بو
خهڵ ێ ی ۆ خ پ ی خی و له
كه
)ـه ئث} له ش ی(س ل
مری
71
األنبی ء
72
56
مەالین ۆنم س م نی س ش ی! ح کم لەسە کێڵگەیە چ ج ی اڵ
74
ك ن ٱل كی ِۚ ك َٰف ین ی ك
ٱل ف ك َٰ س كی َٰ ِۚن ك ًالء كتی ح ك ٗ ع ك ٗ ِۚ س ك ن مع
گهی ن كهچۆ بڕی ب { كال تێ ك كهم فێ یسولهی
سه یكێ ه
}چ ه س ی ف
كه نی
پێبهخ ین ،ڤه یی نی ی - سولهی
- ع }به
هه آتی ح
كه
) ئه یشبڕی ی :لهب تی ی نه ك ب یه ی نێ یگه یلێ بو ،ب ی نهالی(
نهبو ،بۆیه
كه
مهڕ
به ڵیخ
ئه
كه ،ی
كهب ێبهخ غڵ نه
مهڕ
نه
كهڵ یلهشی
كه
ییه
یهالیخ ،مهڕ ك نیشب
خۆیلێئهه ته
،ت به غڵ
كهی.
نه
بهخ
كه خۆیلێه ته ب ێ ه
كهی گ ت یه،ج هه ك تێك وك ڵه
خو ی به
ستنه
كه هه ك قێ ی
سهن ،شی یب سه
په كه ب
كه :بڕی
) تی :ۆڵه (
األنبی ء
73
األنبی ء
74
57
بهڕێ یش
پێغهم ه ئه
بۆیه
به (ئی ی )هه
كهی ،تو نێپهن ب ته
بۆپ گی ییبڕی
یشموحهم ه
بو ،پێغهم ه فه موێ (:ج ل كم بڕی ك نی لێكجی
یه
له ب
هه
75
و ع َٰ م ت ٱح مب كلل ۗ ِّ بق ٱل كح َٰ ن ك
ٱل ك ك َٰقل
،بهاڵ ب ڕی
ك نه ،لهس یتۆئ گ
ك نه هۆشی خۆ ب ،چون همن ۆ هه ڵ
و } ع م ت نههێ ،ج ئی تۆیشچۆ ب شه؛بڕی یخۆ ب { ب ل ح ن ل
ئه ق ه
سه له
به بۆتۆڵه
جه كۆمه لێ و
بهخ ه -
كهخو یهكی
په گ م -
األنبی ء
75
58
بە سە ن ی شەی ح کم گەالنی پێ
َٰ ٓ كل ٱل كی َٰ نف ٓي مك ی هفی خٱهللم ی ك يٱل كی َٰ نثم م ٓ ك س ك منق ك كمن سو س الن ي ٓ
ال ت
76
ی ك مٱهللء َٰی ۗه ٱهللع یمح ٞیم
یلهبێبڕ ی
كه هه چۆنێخو یگه ب نگه
شهی مێ ڵیههمو پێغهم ه ێكبو :ی
فه موێ:
ئه
ڵیئه یتێ هڵب ێ ،
غه فێڵیشهی ئهیپ ێ ێ ن هێڵێ
یشله ئهپ ێ ێ،هه
ف م ی ه) فيتال ته ق ءته.ق بن ( ل ل ی هللا ،م )تال ق ك (ت م
ل ع ع :ع م ألم م من ج ی :ه ل و ش هب یل ل ال .ق ل ضيعی
تهن
ئه
یشهی بو ،
بهئ م ژ
هه ،ئه
گه چیموش ی نیشش ێ ی لێك بێبه
هه ئه
بۆپێغهم ه
ڵێ:گهلێ
ڕ یهبو ،به نیپێشئه یشتو شیئه ی یه چ
،بهڵ وپێغهم ه
بو
ڵێ:ئه
،بهاڵ (ئی نكهسی )ئه
ئه
یئه ئ یهت نه
لههۆیه ت هخو
ڕیو یه ه تو
گهلێج له
لێی كۆب ه بڕ ی پێبێ ن،بۆیه ۆ ی پێخۆ بو
مه پهی م ه
یهش ج ی ئهبو
ڕێگه
،
له كهی لێو گ
كهب نگه
خهڵ ه
پێ ئ تی ئهخو ستكه
كهی(ئی نئو
فێڵیخۆیئهه ی ه ڵیموش ی نه ،س نه ،ئی ف ئهك نه
هه
الحج
76
59
یلهبێژنگ هه ن ههقیلێك
كه له
سه
بیكچیجهحش) ..ه ،بهاڵ خو مه
مهك و ) ( ی ه
ینههێ ،
ته كهسێق هیلێ گی بێئه ڕیو یه
ڵێن:هه
ن بهس ێ .ن ی نیئهه یحه یس
پهی م ه
له
كه
تمنییه
ڵێت:قهن عه
'ئه بوبهك یبه
'.ئه
ینهبو نه ێ یم نهپێ
سه
چون ه
پهی م ه
له
یهك ب ی ییه
به پهڵ هیتێ هڵب
خهڵ ه كهیلێتێكب
نهتو نێپهی مه
بێشهی
؟!{فی خ ئه نیش ب ننكهبۆب هك سوژ یب تی(نهجم)سوژ ب
لهسو
ب ێ ه
ته.
نه،گ تك ێ یپڕلهحی ه خو ن ت نی یی ۆ ،ك جو لهك
77
كٱل ك كی كوم س هللی ك مب كی مكِۚ فلل ینء م و ع و ٱل َٰ َٰ تفيج َٰ تٱل یم
چكهسێكن تو نێهیچ
ییتهن بۆخو یه هی
سهاڵ فه م نڕ
ل كیوم هلل}ج ئی له ڕۆژ
الحج
77
60
گهڵبڕ كهی ن ك چ كهك نی
له
كهس نهیبڕ ی هێ
ل یم}ئه س ئه ف ج ل ل
جێئهبن.
نی ه نهبڕ ك ن ن ه ههش هخۆ پڕلهن
لهن به
ئهن
و }هه خو خۆیلهڕۆژیقی مهت یی ك له هللای مبی میو ل ی م فی ك مفیهت
79
ی ِّم ك م قم ك ضو
ع ٓو ل ٱهلل سولهلی ك مب كی مك ف ٞ
كهی
عو ل هللا سولهلی مبی م}ك تێ یشب نگب ێنبۆالیبڕی ك نیخو پهی م ه
ٓ
َٰل كهم ٱل ك م ین ع ٓو ل ٱهلل سولهلی ك مب كی مك ی ولو س ك ُ ك ِۚ
ن ك ق كو ك
80
كٱل ك و
ك بو ،بهاڵ ته ن ك قو ل م ین عو ل هللا سولهلی مبی م}ئه ح ڵی
كهی
ك نیشك تێب نگ ك ێنبۆالیخو پێغهم ه لهنێو نی ن ی گوف یبڕ
بۆئه ی
الحج
78
الن ر
79
الن ر
80
61
گه
:ئه
گوێ یهڵی ین .ته ڵێن:ئه بی
كه
ئه یه
مه
ئه
ُ }هه ب { ی ولو س
كهبۆ
نه -
و }ئ ئه ل كهم ل بو ن یه ،بو هه ئ ی بو ت یه{ ئه نیشبڕ
ع ی پێغەم ە م ح کی خ
81
هبليح ك ٗ كل ك يبلل َٰ ین
ك
بهچ ك .
نه
یه
ل ین} ب گه ب ل یهتیمپێب هخ ه ێگ یخو ن س نمپێ سه{ ل
پێغهم ه
پێغهم ه یش
فه مو ی (:ل مفي ل فی ِّ ألع ).ك تهك نی یشكه كهی سێ
گه
مه
لهك تیسه
ل ینغی خ ی ب ل ین ،ل ین ،م م یفه مو (:ل م حی م
ئه ته
بپ ڕ یه
ەب !
82 ٱل ی ك
ٱل یم بكی ك ضيب كی مب ك ِۚه هو ك
لهڕۆژی
نه -
یی ك لهنێو ئه ه}به س یپه گ بكی ض بی مب
ههمو
ن به سهاڵت
ئه ی ه
فه م بڕی یخۆی{ هو ل ی ل یم}هه
به
قی مهت -
یبهن ك نیخۆی.
ك ك
81
الشعراء
النمل
82
62
لە پ ڵ یەک ح کم عی م ی
83 ك
ٱل ك ین ٱس و َٰ ٓ ء كتی َٰ هح ك ٗ ع ك ٗ ِۚ ك َٰ لكن ك
ل ب غ ش ك
پ هك نیم ڵیی ،ال یهتیخۆی به س یمو س پی ێ ی(قی ی)كوژ :بهڵێ..موس
ف نیه{له ل
ێ یهه خۆیهیچپه س
یهخو ،جگه
له ئه ته
هوهللاال له الهو}هه
بۆالیئه یش
بۆكهسێ یت { لیهت ج و }
هه بۆئه
،نه فه م نڕ ییش ب ی هه
ئهگ ێ.
ئی ههمو كه پ شت تۆڵهیخۆی ب ێ ه ،ج ئه س
ال صص
83
ال صص
84
63
،هه چیشت
له تهخو یهكیت نیه
جگه
كه،چون ه
لهخو یهكیت مه گهڵخو هن ه
له
ئه ب ێ ه .
86
ك ح بٱل ینی ك و ٱل ی ی ك ون ِۚ س ٓءم ی ك و
یی نهچ
و }ئه بن؟{س ءم ی كه ب
ئه ئهچن پێ
له س
كه
یه
ح ک ی هەڵە جێگەی پ سی ە
م ل مك ك كیفت ك و
بهیهکه ەیه،که ەفه موێت:ئهیتێ هگهی و !ئێوەچیی نه چۆ ، تهف ی یئ یهتی
نەی پێ ین لە ح کم ک ن
لهبی ی ی
) ، الی( بێمۆڵه گ تنچو نهژ
م م}ك تێكه ف خ و ع
چین ژ بغ ب ض ع ب ض} تی :مهت سه!ئێ ه شڵهژ ت س {ق لو الت فخ
86 العنکب
87 ص
64
{ف ح مبی ب ل ِّ كهیت ك
ههن
میله
س ه ،ههن ێ
یه یهك هه
سه م له ، یهك
به
كه{ ه ن
لههیچالم مه
ییب ه س ه نه
گه
ط}ج ه تو ینلهنێو ن ن به الت
سه یی بۆ
!بهڕ س یئێ هتۆم ك جێ ینله }ئهی خ ی ف أل ن ج ی
هه
سهن به
كیپه
ب ل ِّ} س تۆیشبهشێو
یه {ف ح مبین ل
یمه ب بهڕێوب نیك
الیهنی
له
ههكه مه
له
موێ:په
لهنێو خهڵ بڕی ب حوكمب ه ،ته :ب ه
نه
گه
ن لهحوك
كه
مه
ئ پ سی ب هیت،بڕی یخۆتت !{ الت ع ل و } شوێنهه
بهیتون
جه ش ی }س له ێیخو ال گومڕ ئهبن{ل مع
یكه
كهس نه
بێگوم ئه
. لهبی ك
ە ی ی خ ی گە ە پ خت تە
من ن ٓه ك لی ٓءم ن ك همك اللی بون ٓ ل ٱهلل كل َٰ ٓ ٱهللی ك مب كی مك ٱل ل ِۚ
ۡ ٱل ینٱت الهللٱل ین ك
89
م كنهو َٰك ٞك ٞ فيم همك فیهی ك و ۗ ٱهللالی ك
88 ص
89 الزمر
65
تهن هیخو یه .ته:خو تهن هه
به!ئ یی یپ چ بێگه
الهلل ل ین ل لۡ}هۆشی
لهب تی
یكه
نه من نه لی ء}ئه ئهگ ێ ،هه ش ێ ی ی ال نێ{ ل ین ت
ئی الێ
و }ج ب هه ب ه بێگوم شهی(م ن هم )..اڵمی بو {.هللای مبی مفی همفی ی
،ئه ك
كیهینێو نی
به یئه
خو هه ن هه جی ئهك ته ،بڕی یخۆی ب
سپڵه ێ وێن ،خۆبهڕ س یخو یشم ۆی ۆ كهس نهگومڕ سه لێ ێو
ئه جۆ
ی
ن ك .
90
فيم ك نو فیهی ك و غیب ٱل َٰ نتت ك مب كینع ع م ك
ٱل ك َٰ قلٱل مف ُ ٱل َٰ َٰو كٱأل ك
یبه ی ێ ه ی
!ئه
}بڵێ:ئهیخو یه ێگ ی ۆع پ ڕ نه {:قل ل مف ُ ل و أل
ن ی !{ نتت م ،ن ی ی ئ ش } ن یپهن ئ س نهك یی!{ع لم لغیب ل
یت،له ش نه
تۆلهنێو بهن ك نیخۆت یی
كه ئه و }هه فی ك نو فیهی بینع
كهی ه .
یت،هه ن هه جی
ڵئه
سه ئهتوبڕی یتێ ته
هه یه ،
یی تی هه كێ ه جی
91
ٱل ی ك بهت ك م و ِۚ ف كلل كمهلل ك
ٱل ي ك ی ك َٰ ل مب ن ٓه عيٱهلل كح ك ك تمك
الزمر
90
66
ب بۆ یه،چون هك تێب نگ
ئه
به یهش له
تۆڵه ل مب نه ع هللا ح ك تم}ئه س
تهن بۆخو یب اڵ س یگه ،چون هب یك ل ی }ج بڕی {ف ل مهلل ل
ستنیه.
هیچی به
67
شە ە کە شەی ح کم بە چەن ەه شێ ە ه ت ە هە ە بی ی لە سە ە ە کۆمەڵێك ئ یە
)10 ٱلِل َٰ ا ل م ا
ٱلِل ا بي اع ا ۡیە تا ا اك ۡ ت ا لا ۡیە أنیب ( ل ا ام ۡٱخ ا ا ۡ مۡ فیە من ش ۡايء فاح ۡ ٓە لا ا ِۚ
مهن ه ،
تیبه
گێڕ یه قه،خو یگه قو ئ نین
سه ن هه
،كێشله
هه
قهسه له
پێغهم ه یش
یهخو ی
بهی نی ك كێ هك یهكال ك ته {.ل مهللا ب }ئ ئه حوكم بڕی
گهڕێ ه بۆ
یشئه
بۆالیئه بهس م{ لیه نیب} هه
به پ ت
{ع یهتوك ت}هه په گ
)16
68
كهك
سه جو له
ئهخ ته
خو یگه م ه نی :ئی ،ههاڵ
كه
سه جو له
م هتیخو به
النیسه میخۆی ن
سه
گه به { فض همع ل ل ین} ێ ی پێ گو نیخۆش
س ٓ اء ْ ٱل َٰ ا َٰ احت ا
س ا ٓء ام ۡحیا همۡ ا ام ا ت مِۡۚ ا أا نا ۡ ا ا مۡ اك لا ینا اء ام ْ ا اع ب ٱلا ینا ۡٱج ا ا ح ْ ٱل ا یا
أا ۡ اح ا
نهی
یه نین {:ح ب ل ین ج حو ل ی }ئ خۆئه
ك ف ژین م نیموسڵ
له
؟هه گی ش ی ن بێ ،
نهی نێین،بڕ ی هێ ك چ كهك نی ئهن
ئه
{.سو ءم ی هم م ت م}پێی یهژی م نی یهك نه؟! ته:پێی یه / ) ل ئ
بن الیهك
هه
بهجێ ێ نی
به م ه
له
تهس ی تیخو ب ه {:ص ل م بك}خۆگ به
یپێغهم ه !خۆڕ گ به
ئه
یموحهم ه
به !بڕی ك نیپه گ ته
ئه بهڕ س یتۆله
نی {ف نكب عی }چون ه به ێڵ
سیتهه
بكحینت و }ك تێههڵ ه { س حب ێ یئێ ه یت،فێڵی ی نتلێ چ
ب ه،ئی می(ت م ی ن ئی)ئهڵێن:ك تێلهجێگ یهك ییپه گ سوپ سگو تهس ی
69
تو لیك) ش ال له ال نت ،س غ ههڵ سیت،خوێ نی( ك )ی(س نك ل م ب
ته.
سون ه
ۖ ُۢ
)5 ( ل ح ۡ ا َٰبا اغ ّٞفا ا ۡتغن ٱل
لهقو ئ نهگ
ڕنههێ ن كهڵك
بهخ ێت سێ ه ك ك تێب
}ج چكهڵ ێ تغن ل
پهی م ه
له
، ،چ یخۆی نی لهئ س یههقو س یكوێ ك چون هگوێیخۆی نی كهڕك
). / عنقو الی م و )( فه موێ (:م تغ آلی ل
تهیش
ئه ئ یه
ا لا ۖنا ا اء ت هم ام ٓ أان ا ِۚ ْ ا اال ج ا ا اع ا ۡی مۡ أا فا اال تا ۡ ج هنا لا ۡٱل ا ۖ اال هنا ح ّٞهل لا مۡ ا اال همۡ یاح
ن شێ{:ی ی ل ینآم و ج ءكم ێ،موش ی یشبهموسڵ بهموش یكبهشو ن ژنیموسڵ
مهك ه كۆچی ك
له
ك كه !ژنهب ڕ
نهیب ڕت هێ
یئه
}ئه م ج ل م
كهی
ن مه پهی
كه ك ی ههاڵتو ؟!.له به ئی ال ه تو ،ی لهمێ
له
نه
،بهاڵ ئه
مهك ه ێتبۆالیموسڵ نهك ،ن بێ یبگ
یله
سه كه
(حو ی یه) ه ت و :ئه
الیخۆی بی ن ێڵ ه .ج تو نن ی بگ لهالیموسڵ نهك نه بچنبۆالیك ف ك ،ئه
،پهی م ه یش
نه
جهك بی ه
پێیمه
بهپی نه،ژن
به تهن به م ه
مه ج نه
فه مو ی:ئه
كه
،ئه س ئی یئه سوێ یژن نی ئه
خو تهین
ئه خو ئه ئ یه ن گ ێ ه ..ج پ
70
به خ ت یئ یی یئی ال ه تو {هللا ع مب ی ن ن}
تهن له
لهمێ یی كه ك ینهتۆ
حهاڵڵنین
ئه ژن نه
}مهی نگێڕنه بۆالیمێ ك ف بێ ڕ ك نی {الهنحلل م}چون ه ل
نه، ژنهبڕ
اڵڵنینبۆئه
حه بۆئه پی ك ف نه{ الهمی و ل ن} ئه پی بێ ڕ ی نه
بهمێ ك ف ك نی
بێت{ آتوهمم ن و } ب بێتهن بۆپی یموسڵ
ته:ژنیموسڵ
لهخۆت ،
ب ه ئه ژن نهنی
كه
نیه
سه وهن آتی وهن جو هن}گون ح له ع ی م ت
ڵئه ن
گه كهی پهیون یژ مێ یی له
بو نه بهموسڵ
كهی ن نێ،چون ه
ك تێم یییه
نهبو ،ب ێنهه ژن نهبو ،كه بو ئێ ئهتو ننخوش ی ،ی پو ی موسڵ
شیبهك ف ی
بو كۆچیك ،ژنه
كه گه پی ێكخۆیموسڵ
:ئه
،ته چی خه ج
گه ژنێك
ئه
بۆئه پی موسڵ نهی ،
یبگهڕێ ه
،بێم ییه
كه م یه پ ش مێ ی
لهنێو ن ن
كهی{ ل مح مهللای مبی م}ئ ئه حوكم بڕی یخو یه،حوكم بڕی
كف
71
،خ پ و }چی نهحوكم بڕی ی ئه ..؟چون ههیچك تێكن بێچ ك م ل مكیفت
گهڵب ێ
ڵهی له
چو یه م مه
پێغهم ه
(یونس)پیشمهخۆ {:ف ص ل م بك}ج تۆ ئهی
! خۆڕ گ به بهئ
كه
ههنگه
نینه
حب ل و } خ { الت نك خۆڕ گ بهبۆبڕی یپه گ
به ی ی
كهیتو ڕبو ،ی یله ی چێ ،
له
گه
له
كه
به
( ته:یونس(ع یه ل ال )مه
له
یه فه م نیهیچگون ه ێك،ی ۆ ك ف سپڵه
به
ئهسێ ێ{ الت عآث ك و }
72
ت ههمو ێك
ڵێله
؟!به
ت نیه ههمو ك
لیسهللاب ح م ل ك ین}ئ ی خو له
(:بهڕ یكوڕی
كه تی(تین)ـه
گه یی فه ی هتیسو
.له
ێبۆ ۆ ك نی ه ب ێ گی ن
ڵێ:پێغهم ه
،سو تی(تین)ی خوێ ..ف ح ل ی :ع یب) له ك تێ ینوێژیسه
فه
كهسێسو تی
ڵێ:هه
ئهبوهو ی -گێڕێ ه
له
.ئی می(ت م یی) - .م م/ : /
یهكێك
،چون ه نه ) كهیال
(سه
فه مو یه
چهن ئه
.هه / : لكمن ل ه ین)ئهبو
.چ پی ین) ،بڕ نهك ێ ی (:ل و ل ینفي خ ء ل لهڕ یهك نین ی ن نهب
ْ في ۡٱلیا َٰ ا ا َٰ فا ن ح ْ ام ا ا لا م منا ٱل ا ٓء ام ۡ ا َٰ ا ث َٰ ا ا
ث ا َٰبا ۖ اع فا ۡ خ ۡ مۡ أا اال تا ۡ ل ْ ا ۡ خ ۡ مۡ أا اال ت ۡ
گهڵكیژ
نهتو نن ف له
نه
گه
به
گه ت س كه
و ف لی م }خۆئه خ م الت
خ م)..یلهخ تو ع ی هیپو یپ سیی ئه یش (عو یكوڕی بهی )م ن یئ یهتی(
سێككه
الیكه ته
كه
ههتیو بێب
سه میج هی ییهت كچۆڵهی
!له
كه گوتی:خوش ه
73
كهیخۆی ك ،پ ش له
چیههبو تێ هڵیم ڵه
په س ی یب ،ههت گه بو ،ئه ج هه
سه
یه
لهژن ،خو ێیلێگ تن فه مو ی:ی ئه
مه
یه ،الب نیئه س ه
ڵه
هه
یئه
نه
بۆ س
.بهڵێ..گوم
نێ،ئه س م ی ب ه ،ی بچنژن نیت م ب ه
كهم ییشی یخۆی نی ب
بو بۆخۆی ،بهاڵ ك تێكهئی ال ه گهڵی ن ،تهن نهتیت سه ژنی حهاڵڵ
تێ هڵ بو له
گهڵپێش
یشله
یبهچو ژ ن .ئه
الیسه بی نهس و ێ یبۆئه ك ی ی ۆ به
تهن
ی س غه كهی ،بۆئه
حه ڵژنه
بێتله
گه كهسێكخۆی ڵ ی بێتكهن تو نێ گه
:هه
كه
یهبڕی یتێ
تهن ئ یینبۆیهه
:هه
یه ،ته
پهیون یبهئ یین ی ه
كه
یه
له
سه
الیمێ ،مه
تهن ئ یین
گه مه
،هه
نیه
ئه بڕی ش ێ ین ێ ی
گ ،چون ه ب ،نه
ڵهی
هه
كهسێ یت جی
،كهسێكبۆ
قه ت قیشش ێ ی ێژ ییه
فه
نه
،ی نه سه یب
چ
كهسێك
گه ئه
:كه
ی یئی ال ب ی ی ڵئه ی
گه بێت.له
یئه
نه ،پێچه
ۆژێ ی ی ه پ
74
كهم فی
،ژنه لهح ڵهتیئ
بێت،ئه چ تهكی ستگوش
،ی له كهیب
ژنه
له
س ه
یه ،
نهن ئ ی هه
یكه
كهس نه
ئه
مه ێ،منپێم یه
كهشی
ێ ،عهق لێ گی
كه ،
،ی سێیه ،ی چو م گو گێ ی ینییه،تێی نی ن،كهچیهێ چنژنی
نهی م ڵی ن بێت،
:ئه
ن چ یی پێوی تبهك ب ێ ێت،بۆن ونه بێبۆك تی
یج ی) كهڵ یتێ هڵیژ مێ ین یه ،ی تو شی(ب
ژنهك نی نهخۆشن به
كه
نه
ئه
قهن عهتی
به
نه
ئه
كهی تێ ن كه ..
یج یپی به س ه ئ
بو كهم خۆی
گهڵپێشچ گ ت ی
میشله
كهی ،ی
ئه من ێی پێب ێ ی مهتیشب ێنبۆئهن م نیك
،ئه
كه ئه ژن نه س هڕ فهقی ههژ
ههم ن تی
یخۆی بن ،له ئ
وتب)كه
عهب ) (سهی ق
(موحهم ه بهڕێ
له
ح ه
.هه ژنییه
مڕۆلهف
كه
ئه
حب ل ین ،ی ع بین ال لض ئ ..ل ك هی و ل كم إلسالمي ل ل ل ن
75
ء)4 اه یٓ ام یٓ ( ل فا ۡ نا لا مۡ عان ش ۡايء م ۡ ە نا ۡ ص َٰقا نا ن ۡح ا ِۚ فا
ا اء ت ْ ٱل ا ٓ اء ا
} پێ هشیه بێم ییژن ب ، ءص ق ت نن ییبهژن ب {:آتو ل
بێم
،كهسێكبۆی
،م فیخۆی نه فه ێ یخو ی یب نن ،ته:م ییژن بڕی یخو یه
فه به
ههمو م ڵێ یحهاڵڵ
ن پ پی ه - . ههمو م ڵێ یحه
ێ ییهك نیئ یهتی( - :) -
ێ یههتیو, پ كوخ ێ ه- .م ڵیچ كیههتیون بێبهم ڵێ یخ پبگۆڕ ێ (- .سی) چ
گهڵ چ
له
بی و - .ی لهژنێكت چو - گهڵم ڵیخۆیتێ هڵب
له
كه
ن بێم ڵیههتیو
قلۡ تا ا لا ۡ ْ أا ۡتل ام اح ا ا ا ب مۡ اع ا ۡی مۡۖ أا اال ت ۡ ك ْ بە ش ۡای ۖ ا ب ۡل َٰ ا ل ۡاین ۡح َٰ ا ۖ ا اال تا ۡ ٓ ْ أا ۡ َٰلا اكم م ۡن مۡ َٰ اق نا ۡحن
گهڵ
،له حه می
به ی ن شیی ی
له
سه ب سیئه ش نهخو یگه
سه خۆی ،ێ ه
له
ب ئه فه موێ{:قلت لو تلم ح ب مع ی م}به ك ف بێب ڕ نهبڵێ :
ئه
بو ،
نهبن {.
مه ،بێئێوپێیق یه
حه
غه
قه شه یك ه بهشیخو ،ته:شی
نه
هیچش ێكب ه
76
ی ههمی هئ ك چ ك ن {.الت و ال كممن مال } گهڵب
:له
ب لو ل ین ح ن }
به
له
ڵێ..كهسی ی ههبو -
:لهت سیب سێ یی ههژ یی،م ڵهك ن مهكوژ ،به
سێیه
بهڵگهی
نه
كه
ته
كوشت!.ههن ێله ن ك ئه ئ یه
ی-نێ مێیئه ییبێجی ههژ یی نه
چهن
به ڵێنله
یهكی نێ
تی(عه ڵ) ێگ تنله گ و ،بهاڵ ت ق ێت ێژ
حه
میه
نیشئه ین
،به
هه ئێ هینڕس ِّ ڕۆ یبهئێو
حهاڵڵه{.!..ن نن ق م ی هم}چون ه
هۆیه
چهن جو
مهكوژ ،پهی م ه م
بێمه هه
نه به
،تهئێو نهبێی س نهك
هه به
ع )بوخ یی موس یم{ ل م ص كمبه}خو یگه ل ل ی ه ل ل سب ل س ،ل
نه .
یه ب ه
له
خ پ،هه ن هه
) 152
نه
كه
ییههتیو ن مه :هه گی ن ی یم ڵ
شه الت بو م لی یم الب ل يهي ح ن}شه
یهكیچ جو نهبێ{ح يی غ ش }ت بۆخۆی گ تهح ڵهتیپ هێ یی تو ن ییخۆی
بهشێو
مه
ئه
ئ مۆژگ ییهك نیخو به پهی
به
بێبه م ه
هللا فو }.نۆیه : خۆش بێ {.ب
یبهئێوڕ سپ
خه { ل م ص كمبه}خو ئهم نه
قو ئ فه مو ك پ گوێمه
لهبی ت
}بهڵ وهه ،س ئ گ ت لهخۆت بێت{ل مت ك سیهتیپێ
ئ مۆژگ یی ،
'شهال 'یلێ
جهڵ
كهی سه
یه
هه
بێله
كه ،
ڵپی ییئه ج }ئه كچ كوڕی ی شه
حوك یخو ،ته:لهك تیجێبهجێك نیب ی یخو ،تون تیژبن به یی به ی كه ن
كه { ك م
جێنه
كوخۆیجێبه
كه ،
القهك ،ی به ب نه
یشه
یهژم
،به شێو
ته
یه
نه
ڵێله
،ب كۆمه یئه نهپ ئێ ی پێبگ ،خهڵ یشپهن گ
من ل م ین}ج بۆئه
فه موێ:
ئه ك نی ی ك
شه فیموسڵ ن بهگ یی؛ بۆژن نی ێنپ :ئی بۆ ی ت پ س ین مو بوخ ك
ڵه '.
قه
خو بهف س ِّئه ێ ه
َٰیآ ای ا ٱل ا ي ا اج ٓ اء ا ۡٱل ۡ م َٰ ات ی ا ی ۡ اكا اع ا َٰ ٓ أا اال ی ۡ ۡكنا ب الِل ش ۡای ا اال یا ۡ ۡقنا ا اال یا ۡ نینا ا اال یا ۡ ۡ نا
تهه
بو ه تنئه ئ یه به ژن نه موسڵ
سهب بهست،ئی
گهڵ
بۆئی ال له
:له
كه كنب هللشی }یه شه خ ڵهگ نگه{:ع الی
ئه
سه
بهی هتتپێب ه ،ج تۆ له
كه
:ینه فن} نهه بهشیخو ،بهت تهنی یب نن{ الی
كه
ئه یهیچش ێنه
سه
79
ج ن}پێ ه :هیچ ی ی هبین ی ی ن مینه نیی{ الی تینب
سه
كه
بهچ ڵی نه
سه می
نهم ڵیخۆی ،له
كه
لهنێو ست پێیخۆی ن ،ته:م ڵیخهڵ ینه
كه بۆخ نێكنه
ئه
ته
به ئ یه
تۆیه..ئی خو یگه
له مه
كهی گو ئه
بهم ڵیخۆیی بهمێ هێ ی
سه پێچیی
ههمو ك ێ یچ كه
:له
شه ف}شه ی كف م {.الی غهك
یلێقه
ك
پێغهم ه
{ ب سه كه تو .ف ح ل ی/ :
نه
یه س یله س یژنین مهح
بههیچشێو
خوێن (قهس مه) چه ش ێت ،ب بو لهه ت ی ی یئی ال ،بڕی ی س ی
س ی :به
سه ی ،
نهیگ تسهل ن ههن ێمه جیت ی یخ ه
كهئی المیشه ،ئه
ههبو ،هه
ن ب ڕ تۆڵهی ی
ژنی ،له } س یپی ق ف ق و ی ی ل فه موێ {:ل
كو
عی )م ِّع یه. ل لف عی ،ی ل یض ف ی فه موێ(:ل نهللا ل
پێغهم ه
ع ً)(.بوخ یی) (موس یم){ هللاع ی ح یم} ف بع ی ف فه موێ(:ت عی ل
ی
ته.
،ههمو ش ێ یپڕلهحی ه
نه ۆ بهتو ن ب اڵ ست ،ك بهجێ ك خو
80
ا ۡٱألن ا َٰ ب ۡألن ا َِٰۚ فا ا ۡن ع اي لاە ا ۡٱل ا ۡ ب ۡل ا ۡ في ۡٱل ا ۡ ا ۖ ۡٱلح ب ۡلح َٰیآ ای ا ٱلا ینا اء ام ْ ك ا
ب اع ا ۡی م ۡٱل ا
یف من ا ب مۡ ا ا ۡح ا ِّۗٞفا ا ن ۡ
ٱع ا ا َٰ با ۡ ا َٰ ا لكا ف ا أا ا ٓء لا ۡیە ب ۡح َٰ ا ِۗن َٰ ا لكا تا ۡ ّٞ م ۡن أاخیە ش ۡايء ّٞفا ت ا ُۢ ب ۡل ا ۡ
نهی
یئه
ئه } ف ل كهی{:ی ی ل ینآم و ك بع ی م ل
ته
سهن نه حی ه
تۆڵه
الیه
سیشله
تۆڵهیمێی ه{ف نع لهمن خیهشئ}ئی هه
كه له لهب تیبهن ،مێی ه
،بهن ئ
بهجو مێ نه
كه ،الیهنیب وژ
ب وڵێ ه كهڕ ف ب
نه ی ین چه بهپێیب
،بهپی نه
به
تۆڵه
:هه ك ب وژله
یه ،ته
یبۆهه
یه
نه كیئێشپێگه
لیم}س یه خوێ ك {ف هع
سهاڵت ههبو
ستكهێژكه ن هه شوێ ێ یش س
وهم} له ق وهمحیثث
81
مهك هئێوی ك ،ئێو
له
پهڕ ن ،ته :
كوئه له شوێ ه ی نپهڕێ نكهئێوی لێ
یه نی
ش من ل ل}خۆفی هن نه ی و مهگێڕ عه كه { ل
ێئه
له
ح ی ت وكمفیه}ئێو ل موسڵ نهك ۆ گه ت قو س { الت ت وهمع ل
گهڵب ه ،
له ێجهنگ
له گه
ئه مه
گهڵب ه
لهس و یمهس ی ل ه م ن بێجهنگی له
ههن ێج
.چهن تێ ی ییه - :
هه ئ یه
تۆڵهیك ف بێب {ك لكج ء ل ف ین}س
ههن ێژ
هێڕشه
خۆینه نێتك وپ هێ شیبۆب ێت ،ش ێله
پێوی ت ك ژمنبه
گه هیچ
چییه؟ اڵ :ئه
پێوب ن،ئ ی حوك یشه ی هتیئی ال له
مه م ڵ خهڵ نیبێت
نهبێ،
سه ژم ن به جۆ
په چ نه یهێ شهك نی بۆ ڵ و به
بێتبۆبه
ێگ یهكیت نه
بهن چ یبهتۆپ
گهلێج
نییه - .
یه هیچگون هێ یله
سه ن ك ڵێن:هێ شیئ ڕ
كمۡ عان ی مۡ ٱلِل ا ۡٱل ۡ ا أا ۡك ا منا ۡٱل ا ۡ ِۗل ا اال یا ا ل ا ی َٰ ا نا مۡ اح ا َٰ یا
أا ۡه ە م ۡ ە أا ۡك ا ع ا ا ِۚ ا ۡخ ا
ٓ ٱس ا َٰ ا ِۚ ْ ا امن یا ۡ تا ۡ م مۡ عان ی ە فایا ۡت ا ه ا اك ف ّٞفا ْ َٰلآ كا اح ا ۡت أا ۡع َٰ ا مۡ في ٱل ۡنیا ا ۡ ٓ
ٱألخ ا ۖ ا أ ْ َٰلا كا ۡ
82
یجهنگ
ق فیه}لێتئهپ سنلهب ل ) {:ی لونكعن ل شهڕه تنله( ش ل
به
شتكهسی
گه
ڵهه م نگله به
یبه م پێشڕ یخۆیلهم نگیجهم ی پو
پهی م ه
هێ نی بۆخ مه یشئه ك یپێ خۆ بو ،چون هڕێ ه تی لێ یلك
ئه
كه
هه ك ،ج قوڕیشلێی ك غهك
قه
جه 'ی ك ته:م نگه
ییهكی'ڕ
به
موحهم ه
فه مو ی{:قلق فیه
خو یگه نگیحهاڵڵك
مهك ن جه
حه
لهم نگه
ی،ئهم نه
به ك نیخهڵ ه
كه ك
تیحه لهم گه }جهنگك
م ه ك ع هللا
لهئ یی یخۆیپ شگه بێ ه {فی ت هوك ف } بهك ف ییشب ێ{ف ل كح ت كهسێ
هه
83
بیحهنی ه) ڵێن:
یه :ئی می(م لیك) ئی می(ئه
نه ن ێئهمێ ه .
ههت ههت یشله
به
فیڕۆئهڕ
ك یچ كی یهه
بێبه سێبهك ف یی ،ی به(مو ته ی)م ،هه چیك
هه
كه
تهن خۆیئهڵێ:
،بهاڵ ئی می(ش فی ی)به
ب بی ته حهجیك بێ ،بێئێ
گه :ئه
ن و نه
یئه
كه سه كوف
هه سو بو له
گه یلێئهك ێ،ج ئه
به
یته جهم ی ن ی ئهڵێن:
جێبێئه ی
،ئه
به پێغهم ه
گه كهسێجوێ یبه
ڵێ:ئه
ئهكوژ ێ،بهاڵ پێ ه (م لیك)ئه
یه.
ههمو خ ڕ یهك نیشبهڵگهیخۆی نی هه
ێئهكوژ ێ .ی بهیلێ
یته
ح ه و } ی لێ و منهللا ح خی م ی {ل غ خه ی یجی له ك ته ب
فه موێ:
ئه كهخو لهجێگ یهكیت
یه
ئه
می ب نیخو ،هه نهپ هیلێ و
گه
خۆی كڕیو ،
)ئه
و )( خ ف: فه موێ (:ح بكخی م ی
)ی و )(یونس: ی
84
،بۆیهخو ی
كهژی نیئه نی لهچ ژی نیئ خی ت ش ێ یبڕ بێب یه
خه ههمو بهڵگه
نه
ئ یهت
:پێغهم ه
،خو ی ه تو چ بو شههی ك اڵنیفه مو :كهب ك ن لهئوحو
بهه
سه ڕ ب ك نی
ڕۆنه
، له ێ یسه
په
ڵه
یكۆمه
به
به ك جو ۆحهك نی نیك
منلهب تیئێو
نه ،پ ش خو فه مو ی :
مهی نی ،ههت لهجی پ ڵنه
به ك ك نی
ننئه
ن ل ینق و ف س یلهللا مو ت } مه ،ئه ج خو فه مو ی {:الت
كه ی ئگ
مهن
ئه
له نی ب یژی نیشههی هه
،ئێ ه بوێ په گ ی بژێوی گ
ته
ك ی ) به ش قه :
تی(به
؟بهاڵ لهسو
چۆنه
ننئه بژێوی ژی نه
یئه نی له جۆ ژی نههیچن نن تێ گه (:الت ولو ل نی لفيس یلهللا مو
ڵێ:خهل
ا ام ٱلِل ا یا ا ا ا
ا ِۚ ا م ۡ م ی ا ق ا بە با ۡینا ۡٱل ۡ ء ا ۡ ج ِۚە م هم ب ا ٓ ینا بە م ۡن أا اح اال ب ۡ فایا ا ا ا
ا ا ا ا ا ا
85
ش ا ۡ ْ ب ٓە أان ا مِۡۚ لا ۡ ٱألخ ا م ۡن اخ َٰ ا ِۚق ا لا ۡ ا
س ام ا ٱش ا ا َٰىە ام لاە في ۡ ٓ
ْ لا ا ن ۡ همۡ ا اال یا ا مِۡۚ ا لا ا ۡ اع یا
)102 ( ل اك ن ْ یا ۡ ا
سهاڵتی
سه میپ ش یهتی
شهی تی یله
كه
)كه ت هشوێ یئه ج نه ك نی(یهع و
یه
ف ی ه ئه ههم ك تی
له
، ش یلێ ی یپهی م ه ێ ی
گهڵموع ی
له
یه
،بهڵێ..ك یئه ف ی ه
نهفێ یب ن ،نهڕ ف ی یپێب ه
خیلسه خیلئێو
، سی
تیبه
تهن نه
خه ق هی ۆ -
به
چهن
به ال ش ێ یت نهبو ،هه
مه
مهبو ،ئی له
ئه
هه
تهن بۆ
سه ت پێی گو :ئه ك یئێ ه
ك له كهسێ ی فێ یج
ههم ك ت هه
له
هیچكهسێ
نهتو ن ی نهبو ی نێكبه
گه هللا}بهبڕی یخو نهبو ب ئه ج بهمن ح الب
م}هه فێ یش ێئهبو كه ی نی لێب ،هیچق نج و م یض هم الی یهنن{ ی
بگه
سهن شی
ئه ك ن په
م لهف آلخ منخال }كه سو ێ ینهبێبۆی { ل ع و ل ن ش
سهیكڕی ی
كه
(جولهك نه)چ شی ن نیئه
بێت،بهڵ وئه
بێلهڕ ینه نی ه
نه ئهك ،
،ئه س
شه بهه یخو بێبه
ییبێ،لهڕۆژی یی هیچكهڵك سو ێ یپێن گ له
گه ج
كهین،ج
ب یهكیج
ڤه
ته كو ته
ینچهن ئ یهتێك ه ڕێله
تێ گه بۆئه یپ لهسی
). ع یم)(ئهع ف: ) (،ج ءب )(یو نس: )(،ف ج ء ل قه :
)(به
ل
ههن ێ ی ڵێن:
یه - :
یهكی هه
،چهن ق ه ن ی ب یبو حهقی ه س ییسی
نه ،
نهی یئه
ههن ێ ی یپێچه
لهح ڵهتێ ه بۆح ڵهتێ ی یهه ش ێبگوڕێ - .
یه
بۆی یهه
یه
گه ی خی عه
شه
كۆمهڵێكفڕۆفێل چه ،ههن ێكله ن ی ڵێن:سی
) ۆ ۆ (سی
،كهچیك تێكلێی
یه بی ێ بۆخۆی نێئ
ی ه )ت
(سه سێكله
یه ،
كه هه
(اللهك ئی)ئهڵێ:
گوێ یژبگۆڕێبهش ێ ی ی ،ت یش ن یپ یه
به گوێ ێژ!!،ی ئی
تهف ی ی
بهم ۆڤی ..ه (ئی نقهیم)یش ح هتیخو یلێ یله كهب
كه بو ش و نێچۆله
87
یه خ تو ع ئی ه-
فه مو
تهی (:منش ل ث ف ل )ئه
ڵێ:ئه ئ یه
سو تی(ف ِّ)
پێغهم ه یخو
له كه:سی
سه یخو یلێ ی -گێڕێ ه
له
كی بهڵگه ك ،ئهم نه
هه
كه
ئه ئ یه
ته یه ،
تیهه
حهقی ه كهسی
ئه
سه له
فه ه تو بهڵگه
له
لهه اڵ سه
كه
ئه
هه
جه) ی نه م ی قو بهبین ل ء و م فه موێ(:فی
خو یگه
لهم نه
یه ،بێ گه
ییخۆیهه
ك یگه لهتێ نیپهیون یژ مێ سهل ێ ێكهسی
سه
.جهم ی ن ی نیشله
یلێ پێغهم ه یخو سی
كه یه
س یشهه فه مو ی ست
شه حی
یه.بۆن و نهئی مینه ی(ڕح هتیخو یلێ ی)له
ییخۆیهه
ك یگه كه:سی
ئه
ء ،ی ع یه ل و ع یهع م ل یح لهح ی بهق ع ل (موس یم) ئهڵێ (:ل
-ح هتیخو یلێ ێ -ڵێ (:هب هل ل ِّ ل نهالی ب ح عی الی یلُ ی الهللا
ڵێ:جهم ی
كهئ ی س حی تو نێش ێكلهح ڵهتێ ه بۆح ڵهتێ ی ی هبگۆڕێ؟پ ش ئه
یه
ئه
،بهاڵ ن تو نێهیچ
یه یه ك یگه ییخۆی یهه
حهقی هتێ یهه
س ه كهسی
ئه
سه نی له
(سهحیح)ـی
كوله
ۆ خۆیلێبپ ێ ێ،هه لهگون هه ۆ گه ك بێموسڵ
یهكێ ه
،خ تو ع ی ه ، ،ج موس یم بوخ یی) ه تو ،ئی می(عومه ،ئی میعوس
كهیئی می
كه بێس حی ب وژ ێ.لهك ێ ه
ئه
سه له
خ تو حهف ه)یش-خو ی لێڕ یبێ -
پێغهم ه یخو
كه ه تو حه ی ه (ت م ی)ی
فه مو یهتی(:ح ل ح ض ب ب ل یف)ج ئه
88
بهحوك یس حی یشئی می(ئهح ه ) ئی می(م لیك) -ح هتیخو ی لێبێ-
ع هللا).سهب
له( هل
كه
گه س حی
ڵێ:ئه
یه ك
ئه ق ه
ڵێن :بێس حی ب وژ ێ،بهاڵ ئی میئهح ه
پێغهم ه
كه یه
ئه
نهی وشت،خو یشب ش ئه نێت.م یش ڵێم : یلێ كهسی
ك تێس حی
ملوك نو ی و } به ن ك ێ( هللا ع م) {.ل سم ش بو ،ئه كوژ ێ،ئهگی ئ
كهك ی
ئه
به
،له
) ) :ژ یهتیقو ئ سون ه سهن بو .ڕێ یهك نیئ یهتی(
ن په
به ،
ك ئه ،پهن بهی س س
كیشلهم ۆڤ ك ته ،قو ئ نی البچو بێ ه
ێوییه
بوحهنی ه،
(ئه ك ێ یحه من ، بهك هێ نیهه به س یخو یه) .فێ بو نیسی
ئهڵێن:فێ بو نی
بوحهنی ه
ڵێن،بهاڵ ههن ێلهه ڕێی نیئه
یبێ -
ئه م لیك،ئهح ه )-خو لێی
،نهكوف .
مه حه
بۆخۆپ س ن،نه سی
ال ۡث ام
ا اال اع فا ا ٓ ٱلِل فا ا ن ۡ
ٱض ا اغ ۡی ا با ا ام ٓ أه ال بە ل اغ ۡی ا ۖ ی نا ا اح ا ا اع ا ۡی م ۡٱل ا ۡی ا ا ا ٱل ا ا ا لا ۡح ام ۡٱل
:ئه
،ته بو ،خوێ ی ژ :الكیم ئهم نهیلێی س غ
هه
تهن
گه
ڵههمو
گه یشله
به ێك ێ ه ێ ڕ مهی ۆ .گۆش یبه
هه ئ ژڵ گی له
یله
خوێ ه
89
سه بڕین-ن یغهی یخو ی
كهبۆ
{ م هلبهلغی هللا} هه ئ ژڵێ یش - ش هك نیت ی هه
،هه
به ن چ یی بێئ
سێله
غی ب الع }بهاڵ هه
كه شهخس پی ێك{ف ن ض
گون هێ ین گ ،له یپێوی تب و ی خو ینهك {فال ثمع یه}هیچت ئهن
به
حهاڵڵ ك .
ا ِۗ ا یا ۡ ا ناكا ام ا ا ٓ أا ۡك ا من نا ۡ ا ۡث ا ۡٱل ا ۡی ۖ قلۡ فی ا ٓ ۡث ّٞم اك ی ّٞا ام َٰ ا ع ل ا یا ۡ ا ناكا عان ۡٱل ا ۡ
حهاڵ
نه
قوم لێت پ سن:ئ خۆئه }لهب به ب
شه لی ی لونكعن ل
یه،
گون هی گه }پێی بڵێ:ت ثمك ی م فعل ؟{قلفی ن ڕ ،ی حه ڕ
كهی
بهه ی نهك نی لهسو }بهاڵ ت ك منن بۆههن ێكه س { ث
یه
لهخۆت ،لهم ڵ م ڵ ،ب هخ ن{ك لكی ینهللال م آلی }هه ئ به شێو
یپهی م ه ێ
ئه
}بهڵ وب و ننله ئهك ،هه ش ێ یش ی بهخشبێتلێ ی س ئهك '{ل مت
بۆت
:ههمو
ته
'له ئ یه
خه نه 'هیچك مێ ی پ تگوێنه
ب ی نی قی مهت بی ب ه ئ ك میك
.ته: كین)موس یم یو یهتیك ء ل بهع ل ؛ :ت عن ق ب كشئف
) 220 ا ا
ٱلِلا اع ی اح یم ( ل ٱلِل ا األ ۡع ا ا مِۡۚ منا ۡٱل ۡ ِۚح ا لا ۡ ا
ش ٓ اء ا
یپهی م ه
ئه كه
ڕههتیو چۆ ف ب هین؟{ ی لونكعن لی م }لهتۆپ سی ئه
لهمه
ی ن ؟{قل صال ل م خۆ كی جی بێتلێ ههتیو ،چۆ ف ب هین؟ئ خۆئ
به
سهب
گهڵم ڵ
گهڵئێو ژینم ڵ س م نیئه ن له
له
گه ت ل وهمف خو ن م}خۆئه چ كهبۆی {
من خوش یخۆت بن،ئه ك ێ ی ۆ ب شه{ هللای م ل ب س م نیخۆت لێ
سه
جیسهخ یله
مه ،فه م نیجی ك نه یم ڵیههتیو نیئه گه خو بیوی
ألع م}ئه
له
،حهكیم ك جو
به س ییخو هه خۆی ڵ ب اڵ س ه
ئهن { هللاع ی ح یم}چون ه
مه جێخێ
'به
كه گهڵپێشچ گ ت یبه ژ ن یههتیو
'له
كه
په س یههتیو
بهم ڵیسه
كه
كه
نهم ڵیههتیو به تێ هڵ
گه خۆئه
یه،
كهك ێ ی
سو یئه ،ی ت بێبۆههتیو
یه.
غه
قه
ئه
حه بو ،ی نوقوس
ا لا ۡ أا ۡع ا ا ۡ مِۡۗ ا اال ت ح ْ ۡٱل ۡ كینا اح ا َٰ ا اال تا ح ْ ۡٱل ۡ َٰ اكت اح ا َٰ ی ۡ م ِۚنا ا األا ام ّٞم ۡ م ا اخ ۡی ّٞمن م ۡ اك
ا لا ۡ أا ۡع ا ا مِۡۗ أ ْ َٰلآ كا یا ۡ ع ا لا ٱل ا ۖ ا ا
ٱلِل یا ۡ ع ٓ ْ لا ۡٱل ا ا ا ۡٱل ا ۡغ ا ی ۡ م ِۚ ْ ا لا ا ۡ ّٞم ۡ من اخ ۡی ّٞمن م ۡ
91
ك ح ی من}ژن نی ول ێ {:الت ژ م ن ك ێ ،ژنی ی لێن خو بتپه س
له
منق م)..لهسو تی( ل ء) من ل ین تو ل ئهم بهئ یهتی (:ل
ب ێنچون ه
به س یی
م} ك لو ع ێ{ ألم م م خی منم ستلهژنهموسڵ نهك ههڵ گی
ژنه
چیئه
،ئه
گهلهژنێ یه به نه هێژ ت ب ش بۆه جو یهكیب
كهنێ
یهكی
بهن
م}چون هبێگوم نهكه لو ع { ل م منخی منم خ ب ڕی مه
فه م نی
ب نه}خو یشبه لغ كه { هللای عو ل ل
خهڵ یبۆنێوئ گ ب نگ
نه
نه
نه
،بهڵ وبی ب ه
ئهك ته بۆخهڵك
بهڵگه نی نهك نیخۆیی حوك یخۆیههمی ه
.ج كه بو خو س ن م ك نیژن نیموش یك ك ف (مو ته ) له ین ئ مۆژگ ی گ
لهموح یب'خو س ن م ك نی
'بێ گه ،بهاڵ ژن نیئهه یكی
یه غه
گهڕ ب تڵ قه
گهڕ
خ ب ن بێلهموش یك ك ف له ین بههیچجۆ ێ یشژنیموسڵ
حهاڵڵه؛
گهڵب ێ.
ڵهی له
)م مه سه ێژ یب هم ی(مو ال ) (موع
بێله
نهبی ه ،
)
92
فا ۡع ا ل ْ ٱل ا ٓ اء في ۡٱل ا حیض ا اال تا ۡ ا ب هنا اح ا َٰ یا ۡ ۡ ۖ ا فا ا تا ا ا ۡ ا ی ۡ ا ناكا عان ۡٱل ا ح ۖ
یض قلۡ ه ا أا
) 222 ٱلِلا یحب ٱل ا َٰ ا بینا ا یحب ۡٱل ا ا ین ( ل فا ۡ ت هنا م ۡن اح ۡیث أا ام ا كم ا ِۚ
ٱلِل ا ا
ته
كه
'هه ئ ف تێك
كه مینهف می 'بهت ی ه جو له
سه
:له
كه جێییمه
لهعو یژن ن ن سه
تهیخو ی
،لهپ ش خو ئه ئ یه ڵنه خو
گه تهكی نه نی ن ،ن نی له
له
بێنوێژییه
خه تن
پێ ه ،ئهگی پێ ه ن ن و
مه گهڵی حه
تهن ك یژ مێ یله
تێیگهی ن كه ن
یپێغهم ه
ی لونكعن ل یض}ئه بهتێ هڵیژن ..ه حهاڵڵه.موس یم{.
سهب
ف توهن}ج كهپ كیش } ن بێن ی ی ب ه بچ هالی ،ههت پ ب ه {ف ت ح ی
ین}به س ییخو
،ته:لهپێ ه { هللای ب ل و بین ی ب ل جێیه خو ێیپێ
له
الیژنهك نی .
ن چ ه غهك
یقه
،لهپ شه لهك تیحهی
چو نهالی - نثالث ق ء}ئه ژن نهی-پ ی ب نب ن {:ل یژنیتهاڵق
عی
ی(ئهبو
سه ته
حهی بو له
گه خ
ئی میم لیكپ كیه،ی ڵێن:ت سێحهی بی نئه
93
نه ،ی ن { الی ل
یخۆی نهشو ب ه حهنی ه) ئی می(ئهح ه ) بێ نی ن،لهپ ش ئ
ته
ئه یخو خ و یه
نییه
نه تهاڵق
ژنه
نم خ ِّهللاف ح م ن}بۆئه ل ن ی
،بهڵ و
بو ،ن بێكی نیب ه حهی
گه س ی پڕبو ،ی له
:ئه
نه ،ته م ڵ نی نه بی
ههقی
ب یخۆی ێك پێكب ه ،ی یه بی نه ێ'ئ ش ییب ه 'ك
له م
گه صالح }ئه
سهن ی
كیپه
بهشێویه سه پی
سه ،م فی یخۆشی له
چۆنێئه كیژن نهی له
هه
له ی ی
،كهسێ ی س ه الم فهك نییهك بپ ێ
بێهه یه ،ته :
كۆمهڵگهیئی المییهه
بنلههیچك ێ ی ن { ل ج ع ی ن ج } ی
تهكی ن ،ی (موس یف)نه
،ڕ گهش نله
یه
هه كهبۆپی
ڵێ:ئه پ ه ی یه
(.سهی قوتب)ئه
یه هه
سه ژن نه
یهكی به
پ ه مهیشپی
له
لهسو تی(نی ء)
كه
)یه
مه هه ئه
(قه یه
ڵێنئه پ ه
چیههن ێله ن ی
،ئه
گه ب
(تهش یف)،
ی(تهك یف)ـه
نه یهپ ه
ئه پ ه
كه
مهیشبێت ،ی
'ئه گه 'گ ی
،خۆئه
بس
سهاڵت
{،هللاع ی حی م} خو تهش ێكنو س
له ب به
هه )ی(نهحل)ی
لهئ یهتی(
94
هنا ش ۡای ا ٓال أا یح ب ۡح َٰ ا ِۗن ا اال یاحل لا مۡ أا تا ۡ خ ْ م ا ٓ اء ت ۡای
ف أا ۡ تا ۡ ُۢ ٱل ا َٰ اق ام ا تا ۖ فا مۡ ا ُۢ ب ا ۡ
ٱلِل فا اال
ا ٱلِل فا اال ج ا ا اع ا ۡی ا فی ا ۡٱف ا ا ۡ ب ِۗە ت ۡ كا ح
ا ا ٱلِل فا ۡ خ ۡ مۡ أا اال ی ی ا ح
ا اۖ یا ا فا ٓ أا اال ی ی ا ح
كهی
كهمێ ب و نێتێی ژنه
اڵقه
ته كهڕ هێ ێ ه {:ل ال م ت }ئه تهاڵ سی نه ،ژ
لهم ی
كه
ژنه گه هێ
،ئه
كه تییه
،كهڕ
ته
ێت،كه بو تهاڵ سێكهڕ
بهخ پهن یبه
میشهه
ئهتو نێبگێڕێ ه الی ۆی،كهڕ تی
كه
عی بو ،ئه بێنی حیت پی
كه
ئه ك تهژ پی
گه هللا}مه كهی نه '{ ال ی ف الی ی ح
اڵقه
ته به م ه
'له
بگ نه
گه ت س
هللا}خۆئه {ف خ م ألی ی ح نهتو ننس و ك نیخو بهب شیڕ گ
ب سنكه
كهیخۆی
ییه
كه لهم
ژنه
هیچگون هێ ی ن گ ،كه به}لهح ڵیئ فی ف ع ی ج
نهژی ،
هپ هیپێ ه ':هه ك گهی
،به خۆیبگ ێ ه ،ته
اڵقه
ته
به م ه
ههڵ گ ێله
گهڵی ..
له ،ی خولعك گێ نه یژ بۆژێ كێ یمێ تهاڵق
ه }ئه هللافالت ح
كهیخۆی
بی تج ژنه س و ێ ینهبو ،پی ی ههبو ج ههڵ نیئی الم تهاڵق
سه
له
،بهاڵ
مه بی عهیه
كهڕ ،بڵێ (:نتُ ل ِّثالث )حه
یه به
اڵقه
سێته
ته گی كه
ئ یه
گهڵ
گه ژن نێكله
،ئه س ئه
خه كهڕ
یه به
كه
اڵقه
جهم ی ن ی سێته ڵئه ی
گه له
گهڵ
له
كه
تهگ ژیی ئ ڵۆ ییه
ب ،له ح ڵه كهیخۆیئ
كه تو نێبهم ییه
ژنه
:كه
ه تو
(خولع)بهم ن ی
كه
یه
بێئه یشب نینق هی ستئه
،شی یب سه س یك كهی
مێ
گه
ڵێن:ئه
نهفییهك ئه
حه
مه
یه لێیب ێ ێ؟بۆئه
كه
اڵقه
ته به م ه
كهیئێ له
ییژنه
بهم
كهی
ژنه
بهم یی
كهك تیخۆیچهن ی
كه بو ،ئه پی
ته
بههۆین چێ ییئ ف
كه
اڵقه
ته
كههیچش ێ ی
اڵقه
كهبو ،ئه ن بێلهب تیته
ت نیپی گه ت
،خۆئه
لێ بگ ێ ه ئێ
سه ێ ی ۆ
ئه ی س ی(خولع)ـهب هم چ
،ی بێبهخۆ ییتهاڵقیب
لێو گ ێ،بهڵ و
یتهاڵق ،
كه ژنه
ج ،بۆج یسییه یئه
گه
له منب ح ت ح ج غی }ئی ئه
عی - ،ی م ێ،ئه ج ئی ئهمیش تو نێ-پ یخۆی یتهاڵقی ك 'ئه س بهئ
96
هه جۆ
به
مه
له
عییكهلهقو ئ ن ه تو ،ئی بێ گه
یه'تهح یل'یشه
مه
ئه
.هه
م یب ته
پێغهم ه
یب ێ؛ئه یه س
له
سه
مه
ئه
یهكیت
،شێو 'س ب ی یخو به' ل یس ل
.ته: - إلم ح / لله)م ل ل ش ه موێ(:ل نهللا ل ن یب
كهخۆی
ته
كهئ یه
مه
له
كه بو جگه
- كه
كه-مێ ییه
پی نهح هتیخو له
هه
فه موێ{:ف
ئه
،بۆیه
فێڵه سهن حی ه ف
گ تجۆ ێ یت ،ن شه عیی ن په ی ی
مهیش
ئه مێ ی
گه هللا}خۆئه ی ی ح ی ج ع ی فالج ُ
تهی
كه تو ننپێ ه بژین ئه ح ڵه
گهڕ نه 'یهقی ی ههبێتپ
كه ال'ژ پی
بێهه
ئه
نهبێ ه .
ب پێ و
ٱلِل اع ا ۡی مۡ ا ام ٓ أان ا ا
ْ ن ۡ ا تا ا ِۚ ا ٱ ۡ ك ٓ ْ اء َٰیات ا
ٱلِل ه ل ا ۡ ا ِۚ ْ ا امن یا ۡ الۡ َٰ ا لكا فا ا ۡ ا ا ام نا ۡ ا ِۚە ا اال تا ا
)231 ٱع ا ٓ ْ أا ا ا
ٱلِلا ب ل ش ۡايء اع یم ( ل ٱلِلا ا ۡ
م ب ِۚە ا ٱتا ْ ا اع ا ۡی م منا ۡٱل َٰ اب ا ۡٱلح ۡ ا یا
ف فهتی ههبو بگهڕێ ه الت {ف م وهنب بو ،ته:هێ نی
ته یه چ
حه
،بهاڵ ی بن
تهاڵقی ب یهكیجو س ی لێههڵ گ
پێ ه بژین،ی بهچ كی شێو
97
ی ب ،ت قهس یئ
به }ئی ن بێ ی بگ ل وهنض م فی نهخۆ { الت
كه ی ه ن
ئه ك ێب ن مه حی ه
ته }هه { م ن ع ی ممن ل ئ مۆژگ یك
سه ب ه { ت و هللا
مبه} ئ مۆژگ ی پێی ك ،بی بێ ن سوپ سی یله خو بۆت {ی
ههموش ێك
به س ییخو به
شێلهخو ب سن چ كیشب ننكه
ع و هللاب لشئع یم}ئه
كهیب ێ ێ ه الیخۆی
ژنه
اڵڵنیه
بۆیحه كه:پی یتهاڵق
ته گی
ن بهئ گ یه.له ئ یه
اڵقیبهخۆ یی
یههڵ گ ێ ته
كه لهم ییه
سه یب ،ت ن چ یب
ئ
پهڕ ن نی ك ێ یحه
بهئ یه حوك هك نیخو تێ ه ،هه سو ك یهتیك
لێو بگ ێ
كوف .
م ۡ ل َٰ ا ل ِۗكا فا ۡ ُۢ
ِۚف اال ت ا اف نا ۡ س اال ۡس ا ا ِۚ اال ت ا ٓ ا َٰ ا ل ا ب ا لا اه ا اال ام ۡ ل ّٞلاە ب ا لا ِۚ ا اع ا ۡٱل ا ب ۡل ا ۡ
ت ی ض ن ال هنحولینك م ین} ی س ڵشی بهم ڵب ێت {:لو ل بێتهن
كهم
یه
له م
گه ڕێ،خۆئه
س ڵتێپه تو ننشی بهم ڵهك نی ب ،ته:ن بێله س ڵیته
به ژ ن یخۆی چ ب ه
كه نه ی ین چه یشبهپێیب
بێتقهی ك ،چون ه تو ننئه
قه ج ك پۆش كی ف}له م ئ بێت'{ ع ل ولو له ق ن ك وت نب ل تهاڵقیش
لهتو ن خۆی
سێكبه
هیچكه } ی ب ێت{الت فن س ال س ئهن
موسڵ ن نیئه شوێ ه
گهڵ
له به ژ یهتیك
یلێن ك ێ؟چون ه{التض ل بول ه }هیچ ی ێكله تهك یف
كهیپێوی هج ك
به سه می
گه م ڵب كینهبو له
م ل لك}ئه بگ { ع لو
ت ڵیهك ی ی
گه ێژله مهن ی
'به
'هه گه یك ب
}خۆئه ت م
تهن 'بۆینییه
،یهكێ ی 'به
}ئه هیچگون هێ ی ن گ بهاڵ ع ی م ڵلهشی بگ نه {فالج
هۆیهكی
به
هه ئه ،ی له
كهخۆیشی ینهبو ،ی هه شی یپێنه
ئه
به
م ڵهك ن له
سه گ ت ی ێك-
)له
ته :
ك ك ن بی یه ،هیچیلێ ن بێت .ێ یییهك نیئه ئ یه
كهی
نه
گه ی یتهس ی یخ
كهیگۆ ب ،ئه ج ئه
یشبێ-پێوی هم ڵه چیتهاڵ
ئه
گه
یفه مو ی(:ال ض ب
بهڵگه
،به
قه
س ڵی به ، یم یشی پێ
)الیسه ب ته .
له
یه) .خ م نین یك -
،حهاڵڵ ل ولین)بوخ یی ) .گ ت یك ێ م بۆشی پێ
99
كه
،تو نن یه بۆم ڵه ،ی می تگ ییب یهك - .ب
سه قهی له
فه
نه
ح ڵیههژ یی -
بێت {:ل ینی وفو م م}ئه پی نهی ،بێچو م نگ ۆژچ ژنیشو م
یهش
شه چ ڕ بن'،له م
ئه ژن نه-چو م نگ
}ئهبێ - ن ب ش ع بن
كه
له ۆژ
یهه
كه
(م و )بو ،ئ خۆبۆ گ ت یم یعی كهین ی
گه ژنێكمێ
ئه
كه .
ئه
كهی ته
ێت عی
100
ِۚ
هنا اع ا ۡٱل سع قا ا ا ام هنا أا ۡ تا ۡ ض ْ لا نا فا ی ا ا ا ۡ م ٱل ا ٓ اء ام لامۡ تا ا اال ج ا ا اع ا ۡی مۡ
ڵژنهك ن ن
له
گهگه ع ی م ُ م ل ء}ئه گهڵی ن {:الج
لهنو س نله
تهاڵق نیژن به
ن گ {م لمت وهن ت ضو ل نف یض }پێشئه ن ی ی ،گون حێ تهاڵق ن نهگون
تیهكی ب نێ
بێلهم ڵیخۆت ی مه
م ییبۆی،گون هینیه هیچی ی ن كه ێ{ م وهن}
س و تیش، ههژ
بهپێیتو ن یخۆیی ، }له ش س ق ع ل {ع ل وسعق
یهبۆ
ڵێئه موت ه
.به م فێ یپێوی ه سه چ كهك
ین}له موسڵ ن نین چه{ح ع ل
یه.
كه
شیبهپێیبو ؛نهبو نیتهاڵق
نی یژ
كه م ییبۆی (موت ه)ی بۆ جی ه ی ی
كه(:م ل ل)ی
ییبۆئه جۆ ژن نه
به ن نیم
سهب
یهكیهێ
(تی می ی)فه مو
بۆ ن ێت.
ا أا ۡ یا ۡ ا ْ ض مۡ ا ٓال أا یا ۡ
ض مۡ لا نا فا ی ا فا ۡ ف ام فا ا ۡ
هنا ا قا ۡ فا ا ۡ هنا من قا ۡ ل أا تا ا ا اۡ ا
ا با ی ( ل ا ا
ٱلِلا ب ا تا ۡ ا بیا ع ۡ ا ٱل ا ِۚ ا أا تا ۡ ٓ ْ أا ۡق ا ل ا ۡ ا َِٰۚ ا اال تا ا ْ ۡٱل ا ۡ ال با ۡی ا مِۡۚ ٱلا
) 237
101
ب سیئه ژن نه ته خو یك
چهن ئ یه
لهنوس نتهاڵ ب ێت،نیویم یی ب :له
ژ به
گه
وهنمنق ل ت وهن}ئه ُ تهاڵ ێن{: گهڵك
جێییله
سه
له
به ك كه
یئهب ،خۆ
كه یییه
یم كه
ته ژنه
كهیم ،ئه
پێشژنه
كه
ته مێ
له ح ڵه
گه ئه
ب سی ه
كه
نیژنه
به بۆمی ئهڕ
كه
یییه
یم هه
ته كهیم ،ی نه
كهپێشمێ
ژنه
ئه
گه
گه
:مه
،ته یبه س هچ پۆشیب
كه سهگ ێ نیم ك نه
كه
خۆی ن پێ هخ ن،ی ئه
سهی
كه
ڵێت:ئه
به یی)
كهیب تێ(.ته
كهگ یم ییه
كهخۆیبڵێ:هیچمن ێلێی،ی مێ
ژنه
بهست
،بهڵ ومه
كهن گ ێ ه
ڵێننهخێ مێ
،ههن ێ یش
كه گ ێ ه
یبه س همێ
كه م ك نه
)ژن (ئهیپی
گه ئێو
ل و }خۆئه ت و ق یه{.
كه
لیی)ژنه
( پێیسه په ش ی
كهسێك
گه :ئه
یی ك چ كی پی تینێو ن لهبی ب ه ،ته ل ضلبی م}ن ش ێلێ و
گهڵنوس و ،
یپێشله تهاڵ )- :ژنێ یم یی ی ییبۆك ێ ییئ یهتی(
به
كه ێ،هه پی
كهخۆیلێی به ێ نه
یه ژنه
ێ،مه
گه كهی
كه نیویم ییه
تهاڵ
كه ،پی
تهاڵ
(كه ك یژنه
خێ نه
كه تیلهنێو هه
ئ ك یچ پی
گهڵ
:له
كه :یه
یه هه
چو ح ڵه كه)ك ێ یپێوی ه.بهكو تیی پوخ ه:بۆژن نیتهاڵق
102
نیه،
سه كه ێ ،عی ی له
،ئه جۆ ی (موت ه)ی نهنو س و م یی ی ییبۆنهك
ییبۆی،تهاڵ ب ێ،نیوی
نیم گهڵی ،ی ی ی
له له ستتێ هڵ
:ژنێكبه
:تهاڵ
،سێیه
سه
نیه شیله
كهشیبۆ ی ب )عی
یئه نیو
كه گه مێ
كهی ب (مه
ییه
م
سه .
كه ێ ه
كهی ب ،عی شی
،ههمو م ییه گهڵنوس و ،م بۆ ی یی
ییله
كه ێ ،بێ
مه (م ل ل)ی
ئه
بو یبێم یی ،ی گهڵجو
ییله :تهاڵق
چو
عی بگ ێ.
ه ،بهكو تیی:پی یسو خۆ له ۆژیقی مهت كوم ۆڤی سه م نیئه
یشله
پی ۆ
ڵه كڕین
له نی ی نگو :م مه
تهڕیی شێ یلێ ێ{ لكب ن مق لو ن ل یعم ل ل ب }چون ه
په
هه }ئی {.ف نج ء موع من بهف ن ی س غ ێ ؛سو خۆ ی ییحه
هێ {ف هم س ف یلهسو خو كهسێكئ مۆژگ یپه گ یبۆه بهگوێ یك
ئه پێش
یهتی،چ پۆشیئهك ێچون ه به خو
له
م ل هللا}ئی ئێ لهسو ێكه
حهاڵڵ نیو
ههت ههت ییشتێی ئهمێ ه چون هڕی ی به
}به ه ڕێیئ گ {همفی خ ل
ق }خو فهڕ پی ی ههڵ گ ێ{:ی ِّهللا ل ب ی ب ل خو فهڕ پیتلهم ڵیسو
چێت،بهاڵ خێ
هه تی ییه ی یتێ بێت ،ن :هه
سو خۆ ین هێڵێ ،ته
كهی{ هللا
نه
فه ڵیخۆی ی یئهك پی یتێ خ بۆخ
قه،خو به
خێ تیم ڵ س م نیسه
یخۆ ن ێ، الی بكلك ثیم}به س یخو ههمو ك ف بێب ڕێ ی ڵڕ گون ح
سه ی ؟
نه
خه
(ف ئی ) ق ن ێك
خهڵ نیشی
ئهن م ك تی ی به
{ ق مو ل ال آتو ل ك } نوێژك نی بههۆ گۆشه
بهڵگهی
نهك -م ۆگه - .سو به
به
ته
گه
ئه
تۆڵهیسو خۆ له ۆژیقی مهت -
) - :
به
بهیع كڕین ف ۆش ن -
مه - .
ست،حه یسهحیح
چهن ینفه مو
كه ته
ئ یه
104
، لهن ب نیم ڵیسو
نه
یسهخ یخو بۆكهم
ههڕ
شه حهاڵڵه - .
جهك نیه -
مه
كهس نهی
یئه
م ب يمن ل ب }ئه بێ ن{:ی ی ل ینآم و ت و هللا یسو لهپ ش
كه { ك م
یمه
بێ ن ، یه
الیئه ئه
كه
به كهش -
یسو پ ێ ب ه ،لهپ ش
بێ نگبن.
منهللا '{ف نو ب لهسو خۆ یههڵ هگ گه ت نهك ،س
ف لمت و }خۆئه
كهی
گهڵخو پهی م ه
ننله
یه بگه
سوله}ئه س جهنگێ یگه
چون هسو خۆ ی ژ یهتی
گهڵخو
له
ئی النیجهنگه ك نیفه م نهك نیخو پێغهم ه یخو یه ،ته:سو خو
له
(بێسو )ب ێ ه تهن
و }سه م یهك نیم ڵیخۆت به و الت مو ل مالت
كهت ب ێ ه '
سه م یه
كهم له
كه
به جۆ
ئه نی ه س هم لێ ێ'،هه
الیه
له
نه
105
سهاڵ {
بو ' بێت ستتهنگ نه
كه
گه
قه }ئه ل می ف ك ع
كهت
گه
قه قو خی ل م}خۆئه ت كهم یب {
نه
یقه پهی ك بۆبژ
گه
یب ه پێیب هخ نگهلێبۆت ب ش { ك مت و }ئه ینهبو ،ئێوئ
تو ن ی نه
ی یخۆیبه
ته ك }لهپ ش ههمو كهسێكپ شیك
الیخو {ثمتوف كلن سم ك ت
و }س همی ی لێن ك ێ'كه كو تییلهچ كهك نی ن ن ك ێ ،ی یشله ێ ه ێی{ همالی
به
حهاڵڵی ن ئه
گه ش ن ی ێكسو خۆ یی ك پی هیخۆی به
ڵێ:ئه
(ئی نخوی م )ئه
فه م ن ی
نی،هه پێوی ه
به حه می
به ڵئه ی
گه له
گه (موڕته ) ن ێن،خۆئه
لهم ی ێ.
!ئهگی ه
ئه ب شه گه س یلێ هڵگ
بهیلێ ،ج ئه
یته به )
پێوی ه(ئی -
سه بێت.
ساڵ یله نی ژی ..به
هه
ء )5 (ل
106
كه:س م شێتن
نه نه س یكه ئ :خو ی لۆڤ ێبهم ۆڤیكه ئ
م ڵمه
كههێ
ههتیو نه
جهك ،ئه
خه
نه س یج حێڵ نه
مو ل م}م ڵ س م نیخۆت مه
نه س ی { ل
مهی جن،ئه س م نێ ی ههبێ،الیخۆت یگ
خه گهی و نه
پێ ه
په ست
ههتیو بێب بێسه
نه س یم ڵه
،بهفیڕۆ ی هنێن مهی ه
ژی ن نه گو
ۆ یی ج وبه گی بهپێیب ین موسڵ ن له م ڵه قوهمفی ك وهم} {
مهنیب و
ته
نه
گه
،ههت ئه
نه نهژێ ت قی
}ههتیو ب ه ب و لی م ح ب غو ل
ههتیویی چێ
له
پێگهی ت ب و بو ،به
كه نه ،م ڵهه
كهی ب
كه تنپ س م نه
107
پێغهم ه
،بۆیه
یو ل ل یل) ،چێ هقۆن غێ یت فه موێ(:الی مب ح ال ،الص
له
}به ی ڵههتیو ن ب ۆ {:الت ك وه س ف ب
گه .بهپێیم ن بو له ئهبو
،تو نێبهپێیپێوی یژی نییخۆی،بهپێیب ی ۆژلێیب و ،پێغهم ه یش ههژ نه
الم ثلم ال ،منغی ت م لك{)..ف ف الم فه موێ(:كلمنم ی ی كغی م
نه س ی ئهی
كهب
م ڵ س م نه ف م لی م مو ل م}هه ك تێ یشب و بو ،ی
تۆڵهت
گه ف ی ێك پێكنه
كه ،ئه
سه به
ێ یی لێپ سی ه بۆچ ب هللح ی }خۆهه خو
..بهاڵ كهقو ئ ه
بهك می تی بهژ م ڵنه
لێئهسێ ێ.پێشه ت ی ی یئی ال عه
ء)7 اك ِۚ ا نا ی ام ۡ ض ( ل
له
ألق بو } هه لو ل ءن یبم ت یه{ ل
شیخۆیهه
جێ مێ ێ،نێ ی ه
به
له
چهن
،هه
یه
شیخۆیهه
یك خ م نین یكبهجێ مێ یت،مێی ه
به لهب
می ته
كه بێت،ی ۆ
ههبێ{م قلم ه ك }ئه می ته تهف ی فه شهك ن جی
به
108
ونك فه موێ(:ی
) كه لهئ یهتی(
فه موێ(:یوصی مهللاف ال كم )..
(نی ء) كه
ته .
ن یه
قلهللای ی مف ل الل )ئه ێژ
چهن
،هه
بێله می تهش ێ ی ب نێ بێبهشی نه
كه ههتیو بێنه ی له ێبو ،
گهڵب ه ،ب
یخۆ جو نه ق هی له ف }
به كه ێ{ قولو ل مقوالم
می تی ی نه
نهتۆ ێن.
ڵنهبن لێ
ن ه
كهس نه
ئه كه {:لی ش ل ینلوت كو منخ م ی ض ف خ فو ع ی م}
لهم اڵ مه
س ه
ن سیهت
بهجێ ێڵن ،ب لهك تی سهاڵ ال
چه م ڵێ یبێ
خۆی چهن لهپ
كه
ن ههقیی س ه بێ ،ته:جۆ خۆی نهسپێ ت سیخو ی له ڵ بێ ،ش ێ ی لهپ
لهال
هۆیه ال كه
یهنێ ،به
یبگه
كه كه ،ی بهژی ژیو یخێ نهجێ
تێنه
سیه
قه،
كهیب تهخێ سه
بهشییم ڵه )نهخۆ بو ی ی (،سهع یكوڕیئهبی ق
ب ه
)ف ح ل ی. و ل ج بۆ ییفه مو ی (:نك ت ث ك غ ی ءخی من ت همع ل ی
الیمه نه سگ ت ه
،ههت ب ه
بهجێبێڵیتب ش
سه خۆ می ت ه ك بهتێ ته ته:پ
سهن ب ه .
په
109
ء ) 10 سی ( ل ا في ب ن مۡ نا ۖ ا ا
سی ا ۡ ا ۡ ا ا ن ا ا یا ۡ ك ۡ ا أامۡ َٰ ا ا ۡٱلیا َٰ ا ا َٰ ا ٱلا ینا یا ۡ ك
نه
كه
م ڵس م نیم اڵنیههتیو بێب خۆ { ن ی ك و فيب ون من }بێسۆتهن ئ گ
،پێغهم ه یش
(.ف ح سك گی نه گه ك ئهژم
كێلهگون حه
تیویبه
یه نیم ڵیهه خو
خه .
ییش خ ێ هن ئ گ ێ ی ۆ گه بهگڕی ۆ و س ی } به ل ی){ سی
سێكلهخ م
لهئ یی یئی الم ،ج هه
كه ) - :ن نیی س یمی ێ ییهك نیئ یهتی( -
بۆ شێكلهمی
نیبه ،ی ی به م ه یی بهگون هیگه ن
یه
ختهه
یسه ههڕ
شه
یه
ئهن
ب س قه )ی
تی(به
)یسو ئه خ م نهمی تی پێ بڕێت،لهئ یهتی(
ا قا ا م ۡ م ا ۖ فا ا ن لامۡ یا ۡ فا یا ا
ش ۡ ا ۡین م ا ا ب ا ۡین تا ۡ با منا ا ِۗ
ٱلِل ا اك ا می َٰ ا ّٞق فا یا ّٞم ا ا ا لا َٰ ٓ أا ۡه ە ا ت ۡاح ی
ء ) 92 ا
ٱلِل اع ی اح ی ( ل
110
ههمو
ئه ێ ی ی هب وژێت,بۆیه ێكب ڕ هیچب ڕ م ك ل من ی لم م } ێ ه
ڵهكوشت،
هه
یبه كهسێكم ۆڤێ یب ڕ
نییه{ منق لم م خ } هه
هه گی ڕ
بهن هه -
كهیب ێ
كه ك
:خوێ ێكبه ل ه ه} { ی م چون هگون هێ یگه یك
له
كه
قه بی هخ ن{ف ك منقو ع ل م}خۆئه كوژ
سه
نه
گه بی ه
قو }مه { ال ی
سه ،
كه ێ ه
یه ش ی
بو { هوم من} موسڵ نیشبو ,ئه یهكیخو نهن سی ژم
تی
كه
یبهمی ت ه یكوژ
كه بێتۆڵهیخوێ ه
ل ه ه}ئه سوێ خۆ ه پهی ن بو {ف ی م
سێكبهن ی
ب {ف نلمی }ج هه
كه یشئ یهكیبڕ
ی ق م م } بهن ب ێ{ ت
)93
كهسێك
} هه به {:منی لم م م
مه
نه
حه
یجه
تۆڵه ئهن ه
كوش یموسڵ نێبه
خه
یهه ۆ
تۆڵه ج مخ ل فی }س به س یئهن هستم ۆڤێ یخ ب ڕب ۆژی{ف
سه
ههت ههت ییشتێی ئهمێ ێ ه { غضبهللاع یه ل ه}غه تو ڕییخو له
به
گهڵ
لههۆ یبو پهی نی له
كه
گه كوژ
ئه
كهی - .
كه ك
كهی یب ێبه
خوێ ه
ییهك -
به -
به م نگی ،بێ نه
كهسێبهن ی
هه
كه ێ - . خوێ ی پێ
،ئه خو
كه بۆكه ك یكوژ
نه كهیهیچك مێ ی ئهن
كه ك
گه ێ،خۆئه
ء ) 94 ا اخ ی ( ل تا ۡ ا
مهن ب ڕی
ڵه
نه :ئی می(بوخ یی) ڵێ:ك ب یهكی
كهچو نهجی ههمو ش ێلێكب
بۆئه
مه تی :ئه ،ئه هێ ،موسڵ نهك نیشبێئ گ بو لێی،ج ك تێه ساڵ یلێ
له
كه {ف ی و }بهب شیب ۆڵ ه
به ێیخو چ هجی ،ی هه ك ێ یت
هێ !ك تێله
نیت پێیمهڵێن:ئی ن
بێ،ئێو ێفه م ن ه
یئ ش یی ك
یه سه
كه
ل تم م } ئه
مه-
له
به یه{ك لكك ممنق ل}ئێویش -
هه غهنی هتێ ی ۆ ف
مغ نمك ی }خۆبهالیخو
112
به یی
گی {ف نهللاع ی م}ج خو به به شێوبو لێی
هێ ن هه هه ئ بو ئی
له
:په
ئه س ئهن می ب .ته
:لهك ك ن ب ۆڵ ه
{ف ی و }ج بۆج ێ یت پێی ڵێ ه
كهك نی ی
بێله ش نهب ۆڵی ه
ێژب ڕ ێ - . ) - :بێبۆجی ڕێگهی (
ك . ڵه ی نێ یگه یلێ شێ ه - .گ ت یپهن ئ مۆژگ یلهڕ
هه
به
)
)33
یپهی م ه ی
كه )،لهئی ال پ شگه بو نه ،پ ش شو نه
كوشت ،ش ك نی ی هۆ ی(عو ی ه
كه ،ژیئه
یئه
گهڵخو پێغهم ه
تیله
نهی ژ یه
بهیك یخ پیئه
تۆڵه
جه
}ی ش به ب ێن،لهش ێ ه بۆش ێ یت ، ڕ ست چهپ-ب ڕ ێ{ ی و من أل
یهكی
یه ێژ
لهی ژ یهتیی ڕێگ ت ه
سه
مه
ڵێ..ئه
.به
یه كیگه ی بۆهه
س یه له ڕۆژی
ْ اع ا ۡی مۡۖ فا ۡع ا ٓ ْ أا ا ا
ٱلِلا اغ ّٞا حیم ( ل ئ ) 34 اال ٱلا ینا تا ب ْ من قا ۡ ل أا تا ۡ
سه
ب نه نههێ
یه ،چ هش شت ،ست كه
چن هێ تو ن چهكی هه
كه
یه
نهخۆی كوژ ێن ،م ڵ س م نی ب ێت،تۆڵهی نی شی ئه
موسڵ ن ،ج ئه
له ،من بو ێ(:ف ن ف م مف ج ع هللا ،من ص من لكشی ف وقببهف وك
به
یبۆتۆڵه
جه :ئه
ش ءغ له) .ته هللاف م ل هللا ش ءع به ص م شی س
نه ك ئه ج
كه ێ هالیخو ،ئه ك یله
كهی
لێو گ تن،خۆیبه س ه ب ،پ شه
نهبو ،
كهسێ یشتو شیك یله
كهف م یهیپۆشی یگون ح نی،هه
تۆڵه ێ ،بێ ه
گهڵ
نگیله
جه ینههێ ،ئه هه
گه بێ ێ،خۆئه یلێ ك ێ كهم
ك ێت،ج بۆیه
كه
جه
گه بی،خۆئه
ههش یئه
،شههی به
تۆلهپێ ی ع كوژ یت
ك ێ،ئه س ئه
گه
ئه
چێت(،ئهبوهو ی )-خو یلێڕ یبێت-بۆپ گی یئه س ییه
كوژ ،خوێ یبهفیڕۆ
114
كهم
سه م ڵه
به
گوتی:ئه م ۆڤێك ی ی
الیپێغهم ه
یه ێ ێكه:پی ێكه ته
فه مو
گهڵب ه
نگیله
،فه مو ی:جه گهڵك
نگیله
گه
جه یئه
بگ ێت؟فه مو ی:نهی ی ێ ،تی:ئه
منئه كوشت؟
ئه م یكوشت؟فه مو ی:تۆشههی یت،گوتی:ئه
گه گه یئه
،گوتیئه
بی وژ
كێله س ی نه
نییه ی ی ڵێن:ههڵ ژ
.جهم ی ن ی
فه مو ی:له ۆ خ یه
كه
ته
جهبێژی(ڕ )لهئ یه
مه
كێله س ی نه ی یب ،به
به ژ ن یئه ك تهیموسڵ ن ،یه
لهگ ت ی-
به كهسێ -
هه
كهیئێ ه
پێیتهف ی
گه ن به
ڵێن:ئه
ههن ێ
بۆ(تهغیی ) ب ێ ،كو
( ل ئ ) 35 س ی ە لا ا ا مۡ ت ۡ ح
ْ في ا َٰیآ ای ا ٱلا ینا اء ام ْ ٱتا ْ ا
ٱلِلا ا ۡٱب اغ ٓ ْ لا ۡیە ۡٱل ا سی ا ا ا َٰ اج
هه ڵیبۆب
الیئه ،شێئێو
ك ته یه ننن ی
ك ،هه هۆك
بهخو
أالیم ( ل ئ ) 36 ا لا مۡ اع ا
هه چی
گه ج ی }ئه بێب ڕ {لو ل مم ف أل نهیخو نهن
}ئه ل ینك
گهڵب ه ،
به} ئه ن یت ی یله بێت{ م هم هلی
هیئه خێ بی ێكله ی یه
115
یو ل ی م }لهس یڕۆژیقی مه {م بۆئه ی(فی یه) ب ی یبێبۆخۆڕ گ ك نی {منع
یه.
نه ی ی بۆهه
یه
كیئێشپێگه
ێ ،س یه لیم}لێی ن گی )ت لم م ل مع
نه ێ ب ن بن
قه لێین یه
چیهه ڵب
جینم }بهاڵ هه ڕ گ ب ه { م همب
)- :گ تك - كینهبڕ شی بۆ بێ.ڕێ یهك نیئ یهتی(
م یم} س یه { ل مع
بهخو جی ه،
هۆیهكیخۆن یكك نه
:پهی ك نیهه
به ستهێ نی( سی ه) ته
ب ێ - .
من ض هللا ،ع یهف ل ألع ن ی لهپێ سهی( سی ه) ڵێن(:ف لق ب ه سی ت
ً لوسی ل ضی ،ب ه ه ل عو ل م ،ل ال ل ئ ،آ م ب ی ێ پ ش بڵێ (:ل م
ههمو
له
نگنكه( سی ه)ب ی یه
كه نیقو ئ یهك
یه :ڤه
نه ن ع )ف ح ل ی. ل
به
نه
به
نه( سی ه)ـینێو خو بهن ك نی ،خ ت ی
) چ ك ی ن ه به (س ڵ
نه
به
پهن
،بهك هێ نی
ننئه
هللات ل لی ق ك ك ) (غ ییب) ڵێ(:ی فال چ كێ ین ی
116
پێغهم ه
له یهكیئ
!فه مو
گێڕنه (:عی م ألمو ف ی مب هل ل و ( ،سی ه)یه
(ته س و )به
كهڕێ
ئه یه (ئ لو سیی)-پ
سۆنگه
ف س غی و ب هل ل و )،ج له
پێغهم ه
بهن ك نیخو بێ -
هه كه
چیئه یپێب شه
لهح ڵیژی م ن ب ێت,ئه
گه
له كهسێكه
هه یه )ی ی ن ،خۆئ ش به(شی لێله ن ك ن
،بهڵ وگه
ب ه ێ ه
میپێغهم ه
سه
ڵێ:له
به نیی)
(.ته ب بگ ێ ،تهنی تهنی لهخو ه ئ
پێغهم ه
بین،ئه یش ب بچینپهن به ی ه
به ڕ ڕ گ بهڵ وله
فه مو ی (:نهالی غ ب ،
بهف خ ئ ك ،
تیخهڵ ه
بگ ین،بهت ی ه به گۆڕ گوڕس ،ك ێ ه بێخۆم نیلێ
عییهت
یشه كهیجێ هجێ بێ،ن بێب ێ هم یه
بهی بهینك ب یپهن به موش ی ه
كه
ئه
مه ئی
یه
سه
كه
نێئه
به ش ڵ سی یشهی نه،
كه كه كه ،ه
بۆب سهه
كه
خۆی ك ته
یه،
له
سه
مه
مه )ـی نێبۆی!ج بۆپ بهئ گ بو له
به(كه
،بێله
ئه ه ن یپێب
خوێن (قهس مه) چه ش ێت ،ب بو لهه ت ی ی یئی ال ،بڕی ی س ی
س ی :به
سه ی ،
كهئی المیشه ،ئه نهیگ تسهل ن ههن ێمه جیت ی یخ ه
ههبو ،هه
117
ن ب ڕ تۆڵهی ی
ژنی ،له } س یپی ق ف ق و ی ی ل فه موێ {:ل
كو
عی )م ِّع یه. ل لف عی ،ی ل یض ف ی فه موێ(:ل نهللا ل
پێغهم ه
ع ً)(.بوخ یی) (موس یم){ هللاع ی ح یم} ف بع ی ف فه موێ(:ت عی ل
ی
ته.
،ههمو ش ێ یپڕلهحی ه
نه بهتو ن ب اڵ ست ،ك بهجێ ك
ۆ خو
ش ٓ ِۚ اء ا ا
ٱلِلا اع یم اح یم ( ل ب ) 28 ا فا ا ۡ فا ی ۡغ ی م ا
ٱلِل من فا ۡ ٓە
نهیب ڕت
یئه
)ـه {:ی ی ل ینآم و }ئه
تی(حه ێبچێ هم گه ێبهموش یكن
كو ن س}چ ب ننهه چیه بهش نه موش ی هن پ پی ن هێ !{ ن ل
گه
خ معی }خۆئه ئه)یشه {
تی(به
سو یخو یلێ یحهجیپێ
،یهم مه،
،مه ی ه
مهك ه
یعه بیی كو(
گه بێلهنیو
ستب ه ، خ نو به ی یتی
فه مو ه تو
له
بهڕێ و یه تو چۆب ه ،
گه به ی ب ێن،مه
مه )
یه
). كینمنج ی ل ( خ جو ل
118
ا ینا ۡٱل احق منا ا اال ی اح م ا ام اح ا ا ا
ٱلِل ا ا س لە ا اال یا ی ا ب الِل ا اال ب ۡلیا ۡ ۡ ٓ
ٱألخ ْ ٱلا ینا اال ی ۡ م َٰقا
بهخو ،به
'كه نگێن'ئهیبڕ
نهش ب ه
ڵئه
گه
ق ت و ل ینالی م و ب هلل الب لیو آلخ }له
یئه
كه مو م ح هللا سوله} هه ش ێ یشخو پهی م ه ڕۆژی ییبێب ڕ { الی
بێئه
نه
}ئه س ه'{.من ل ین تو ل تهن ئه ی ه ڕ ست
قه ن بن،كه
هه
ی عنی } گهڵب ێت،خ ك ێبن مهك نن،موس یی عی یین{ح ی و ل
جهنگهی له
شه عی
} م هچ بنبۆ نه { همص غ
ههت به س یخۆی سه
گهڵب ه
جهنگی له
نهیخۆی
چیفه م نیخو بن لهژێ كێ یئی الم ب جو سه
پی ۆ یئی ال ،ته:م ه
موحهم ه
ڕیبه
ێ.سه ن ێك:هه مو س یی عی ییه ب نهبێ،م ن ی یه گی
له
ته یخۆی ك ،نه نهفس ئ
یله
هه ،پهیڕ
ڕینیه
ب پێغهم ه
سه
جه به
گهی
سهق مگی بو نینیو تهس ڵینۆیهمیكۆچی پ
ئه ئ یه
.شی یب سه گهڵ
نگیله
جه
پێغهم ه
گهڵخ ن مهك ن ،بۆیه
نگله
عه بیه بۆفه م به
جه به ی
له
مه ی ه
له
نهبڕی ێ ی
سه ( ۆ )ـهك .تێ ی ی:سه
ب نه كهسیكۆك بۆهێ
)هه مه ی ه(
یهك نه نیپ ۆژخ مه گو پێ هش به پ س یئهمن ئ س ی ینی
له
خو یییه
سه ب ی ك ،ئه ك
یهك نه ئه نیشچو نهژێ تهك ی یپ ۆژخ مهتگو
گه خۆئه
كه ێ.
كهی لهكۆڵ
نه
سه
119
ك م ْ ا
ٱلِلا ا ا س لا ٓە ص ح ْ ا ا با ۡی مۡۖ ا أا ی یا ۡ ا ناكا عان ۡٱألان ا ۖ قل ۡٱألان ا الِل ا ٱل ا س ۖ فا تا ْ ا
ٱلِلا ا أا ۡ
)1 م ۡ م ین ( ألن
گهڵبێب ڕ ن س ی
لهک تیشهڕیموسڵ ن له
که
یه
ستله( ن )ئه س که ت نه
مه
به
یبه له
غه تهپی ۆ
.ئه ئ یه
یه لهب هڕ ت بهم ن ی ی
،که
که ێت (.ن )کۆی(ن ل)
یپێغهم ه
موێت:ئه بک ته ..
فه تهک ڕ
تهخو ت شێو ی بهشک نی س که
!ه تو
تهک نی
یئه ی س که
که ب
لێ بو ،پ سی بهش
نگیبه له
جه موسڵ نهک که
تهک بۆخو
کهبۆکێ بێت؟! چۆ چۆنی به ک ێت؟!تۆپێی بڵێ :س که
شهڕ
پێغهم ه
بهشی
یه
پێغهم ه ی ه شێو ،ئی کهی
،خو بڕی یچۆنیهتی بهشک نه
چۆنیهتی
لهم ومڕن کۆکیله
سه نه
بکه ک ..ج لهخو ب سن بهچ کیبیپه س ن ،
پێغهم ه
یکه
تهک .ڕ یبنبه
سکه
بهشک نی
ی ی ک ...هه ه لهنێو خۆت ن
کهیبن.
ڵیفه م نهک نیخو پێغهم ه
،ئه گوێڕ یه بهڕ س ییئی ن
گه بن..ئه
)
) 15 ْ ا ۡح فا اال ت ا ل هم ۡٱألا ۡ با ا ( ألن َٰیآ ای ا ٱلا ینا اء ام ٓ ْ ا لا ی م ٱلا ینا اك ا
له
به نگ یبێب ڕ بو نه
گه !ئه
پێغهم ه هێ
یکهب ڕت بهخو به
نه یئه
ئه
تیه
پهڕیئ یه
بێتبه
،بهڵکو
که ڕ مه
که سه ت ،پ ی تێمه
ێ ه کههێ
ک ته
گهڵی ن .
له
که شهڕب
ڕ بهڕ ی ب ه
ٱلِل ا ام ۡ ا َٰىە اج ا ا ۖم ا ب ۡ ا
س لا َٰ ف ا فا ا ۡ با ٓ اء ب اغ ا ب منا ا ب ا ٓ اال م ااح ف ل ا أا ۡ م ااحی ا امن ی ا ل مۡ یا ۡ ام
لهک تێ
مه
ڵێن:ئه
تهف ی نو س
لهه ڕێک نیت له ژمنبی نپ ێ ێت.ههن ێكله
یه ی س ه
صهح به
..ههن ێكله
شهن یگ ێ ه
ههڕ
کهسێكپ تبک ته ژمن ڕ بک ئه
هه
بن،ئه ک ته
.
ڕیبهله
شه تهپ تک نه ژمنبو
ستله ئ یه
مه
به که
گێڕنه
ئه
ی کهن
نه هۆیئه ف ی
به هن ڵی ژمن به ۆ پی ن ن لهپێشچ ی ژم خ
که م ێخۆڵی
_پێغهم ه یخو (ص یهللاع ی س م)لهک تیشهڕ
نهیکوش و
ئه
بۆت _خو
به چ
ته
که
خۆڵه
.ج تۆ یئه به ڕ یلهشک یبێب ڕ ه ێ ت ع یلێک
فه م ی ت
که ت یموسڵ نهک .ئی لێ
هۆیهک نیسه
له
هۆیه
لو تیبێب ڕ بو یه
یبۆیهک ،ت
یک ک ی لێبک {..لی ی ل وم ین }...ته:خو ئه سه ک ف
بێت،بهڕ س یخو ۆ
که تن خۆشیبه
سه
که
یه ب تهژێ ت قیک نه ئی ن
121
ح ڵیموسڵ نهک ح ڵیبێب ڕ ک ئه بو کهبی ،بێگوم خو فڕ فێڵ پیالنیبێ
ب ڕ ڕی و ک .
ۡٱل ۡ با َٰ ا ۡٱلیا َٰ ا ا َٰ ا ۡٱل ا َٰ ا ین ا ۡٱبن ٱل ا یل ال ٱع ا ٓ ْ أانا ا اغ ۡ م من ش ۡايء فا ا ا الِل خ ا ە ا ل ا س
ا ۡ
گهڵبێب ڕ ن س
له لهک تیجهنگک
یکه
!ئه س که ت نه
:ئهیموسڵ نی ه
ته
سه ت ن ،بهشێکی
یه به ک ێتبه
که ێت! بێتبک ێ هپێ جبه ،چو بهشیبۆئێو
خه جیی لێ بڕێت ،ن تو ننبهئ س نیبگهڕێ ه بۆشوێ یخۆی ..ئهی
سه
فهله
یکه
نه ئه
له
یکه
نه هه ب ێتبه
به بک ێت،نه
یه
ڕبه شێو
تهک نیشه
سکه
موسڵ نی ه! بێت
لهڕۆژی
پێغهم ه
بهن یخۆم ،که
_بۆسه
_کهقو ئ نه
تهخو
م نه یکهن
به
سهاڵتی
کهخو بههێ
شهڕ س یپێک ،له ڕۆژ
الڕ بهڕ ییه بو نه
هه
چهن ژم ی که بو ژم یب په س هک ۆ بو ،خو
خۆیموسڵ نهک نیسه خ ت،هه
که
یه
ئه
..بێگوم غه یڕ س هقی ه تهک نیشهڕیبۆبڕی
سکه
شێكله
ڕێ لێ نێکی به
یهتی
گه
لهپێ ڕ
مهن یخو لهپێ یبه ک نه یئ اڵیئی الم بێت،نه
به ڕ
تهن له
122
په س ی ...ی لهپێ تک نیس م نیگهالنیژێ س ،کوئی پ ی لی میکۆ
ته
،نه
که .
یشهه ئێ نوێ ی ک
غهم ه
ئهیپێ
تهخو
ۆ شهنگ،ئێ هبۆتۆم ن
قه
فه م ی س م { '
گهلێ
ف ض ه }
به ن مه ك
بهڵ وبۆی س
نه نییه ،
هه بۆخوێ
ته
ئه سو
ته
كه
تهخو ج
ن
تهك نی
بهپێیئ یه
، نه ئ مۆژگ یپێ گ
بهڵ وبی ب ه
}ت نی ه{ل مت ك پێ
لهخۆی
به شێویه گ ی
ته
ئه سو
ئه ؛
بهڵێپ
ته ف ب ه ،
ئه سو
كهی
هه یه
ك .
شهال 'یلێ
جهڵ '
سه
كهی
هه یه
له
كه ،بێ
ئه
ڵپی یی ئه كچ كوڕی ی
شه ج }
ته:كچ
نهبو بێ(
شه عییجو
بهشێوی
كهسێ ه(نێ ،ی مێ)پێ
هه
مهتۆڵهی
ئه
ب .
گهی ت
،ژی بن،پێ ' ئ سهحی
لهنی حێ ی
ن' گهی
بهیه
كه
كهس نهی
ئه
بهاڵ
كوڕ)بن ،
په ن نی
لهڕ
نه
له
هه یه
به م ه
له
نه نی نیی سۆ ب نگ ێ
به یی
ینهللا}ن بێ
كه ن
به ی
به یی
بهجێك نیب ی یخو ،تون تیژبن
لهك تیجێ
ته :
حوك یخو ،
123
كه { ك م
نه
بهجێ
كه ،كوخۆیجێ
به ب نه
القهك ،ی
شه به شێویهژم ی
ته ،
نهیه
له
مهڵێ
،ب كۆ پهن گ
خهڵ یش
نهپ ئێ ی پێبگ ،
ئه
ئه ی
من ل م ین}ج بۆ
چهن
هه
خهڵ هئ م بو ت ۆ ت بێتچ ك ،
ئه
ئ م یس كهی ب ن بی ی ن' ی بڕ
فه موێ:
ئه
ی ك
أا ۡ م ۡ ِّۚٞا ح ا َٰ ا لكا اع ا ۡٱل ۡ م ین ا ٱل ا نیا اال یا ح ا ٓ اال ا ٱل ا ني اال یا ح اال ا نیا أا ۡ م ۡ اك
)3 (ل
كه ێن
هه بێژنی ی
ڵپیس ك }پی ی ی كه
شه ل ن الی ح ال نی م
هه گی
شه ی ه ێنپ
بۆخۆی،چون هئ ف تی تهڕ ،ی موش یك ب په ستم ب
ئهبێ{ ح لكع
،موش ی یش
هه تهڕیش ،پی ی ی ك
}ژنی ی ك ێن م
ئه ت ق ه
لهنێو موسڵ ن
ئهیه ێ
گه یتێ یه،قو ئ نیش
.چون ه ی نی ك پ
حه
) خ الم غی م ف (:) /م ك )..یه كوئ یهتی( ی ح ال نی م
ئهڵێت:ژنی
ته
له ئ یه
ئهح ه -خو لێیخۆ بێت -
بهاڵ ئی می
ێنپی یی ، له ۆستگ تن
مهیه
ئه
نهك ،ج
ست بهیهكیڕ
ته
ئه یش
بهپی ی ێنپیسب ،ت
پ كیشن بێشو
124
ئهبیهو ی )
له(
) / ل /ك ئهبی
له(س ی
م ن ی( ح لكع ل م ین) .
بهئ یهتی( ن و
تهی (:ح لكع ل م ین)
ئه ئ یه
ئهڵێ :
و ) لهك ێ ی( ل سخ ل
ق سم)
ته
ئه ئ یه
به ن شڵێت :
هه ئی می(ش ف ی)یش نی
ته ،
نهسخبۆ
ألی م م م)
ته .
سڕ
بهگ یی؛
شه فیموسڵ ن
بۆژن نی ێنپ :ئی بۆ ی ت پ س ین مو بوخ ك
به
شهالقی لێب ت ج ێ ی
ههش
نه
ئه
كهی {ف ج همث نینج } بێ
چهسپ ن نی
قهڵه .
ئه ێ ه
بهف س ِّ
ب ه پهشی
ئه ك ێو ن شی ی ه
نهی ی
ئه
گه
مه
ال ل ینت بو منب لك ص و }
ئه
ئه ك {ف هللاغ و حیم}
نه ،ج ێ ی یشن گهڕێ ه بۆ
كه
ك ك نی ی چ
ههیه:
له
كهس نه ۆ لێ و یه ،ۆ یشمی ب نه '.ن ی كێ هی
ئه جۆ
بێگوم نهخو بۆ
125
هه ف س ه
ههمی ه
شهال ) ،
لهكۆڵن كه ێ (:
كهی
هه سێبڕی
ئهڵێن :
ههن ێ ی
ئهك ،
الشه
م ،
له لهن
مه نهمێ ێ
ئه بوه نه
ی یشوێ ه به
ته ئه ی
كهسێ یپ كه،بۆ
كه :
ئه
ڵپی ییت ن به ی
شه ئهك ه سه ژنیخۆی
كهس نه
ئه
)ب سی
ئه
كه
لهخۆی ش یهتیت ی نییهش یهتیی بۆب
گه
ههم ك ت بێ
له
م} ی نل مش ء ال ن
ب هلل}ج ح هم بعش 'چون هچو ش یه پێوی هبۆئی پ تی ی {ف ژنه ی یك
نه
له جۆ پی
هه یه
ئهبێ
نهبو -
گه ش یه
ئه
لهكۆڵب ه ێ -
القهی
شه ههش
ئه
بۆئه ی
به س یمن
قین}بڵێت : بهخو { نهل ن ل
سوێ ب و بهن یخو ش یهتیب
چو ج
كهیێمبی یو.
بهچ یخۆ ت نه
' ژنه ی یك
ئه
ئهڵێم
كه
له س گۆی نم'
گه
ئه
سه بێت
له
نهف ی یخو
هللاع یه ك من ل بین}پێ ه ج یشبڵێت : ل م ل
مهت ی
تۆ كهیخۆیخ نهگوم
كه ژنه
له
بهكو تیی:هه ك ك ب یه
له ۆ ن نیشبم'
كه
ئهش ه بی الیپێب ێ ێ
یشچو ئه ج
یئی ال ، بۆالی ئهبێبی
به ی ،
ك
لهپ ش
یب تێ ، به
ته كهشی
ئهبێت ،بێم ییه
ههت ییلێ
حه ههت
به
ژنهی
ئه
نه
له ن ی
126
خو ی لۆڤ فهتی ی ئه ی
گهڵ
له
بهاڵ
ئهبێ'
كه گ ی
ئهك ێ ،پی
به ب
كه
ژنه
فه موێ:
ئه
، لهخۆیب
ئه پی تو نێ ی
سوێ ی كهپ
كههێ و ته ،
ژنه
بۆ
تهپ ڵم.
ئهك ی ی
له ۆ ن نه '،ۆ
كهی
كهمێ
ل ن ل بین}
سه بێت{
له
خهشم قی یخو
كهبڵێت :
ژنه
ل م غضبهللاع ی } بۆج یپێ همین
مه
ئه
له ی
له س گۆی بێت م یش ی ك بێت
ئه مێ
گه
ئه
قین} ك من ل
تهیئی میش ف ی
له
بن ههت ییلێك
حه ههت
یئی ال لێ ی جی ك ته بۆ
كه ێ.
كهشی
ههمو م یه
كه
ژنه
ۆ ت ی ی ن ی ن
ئه
ئهڵێت :
كهسی )
بو (.ئی ن ب ت القو بهیك
ئهبو ،ۆ
حهتیی
تو شین
127
ْ ٱلِل ا ۡلیا ۡ ا اال یا ۡ تال أ ْ ل ْ ۡٱل ا ۡ ل م مۡ ا ٱل ا ا أا ی ۡ ت ٓ ْ أ ْ لي ۡٱل ۡ با َٰ ا ۡٱل ا َٰ ا ینا ا ۡٱل َٰ ا ینا في ا
س یل ا ۖ
) 22 ا أا یا ۡغ ا ا
ٱلِل لا مِۡۚ ا ا
ٱلِل اغ ّٞا حیم ( ل ا ۡلیا ۡ اح ٓ ِۗ ْ أا اال تح
نیفه ڵ س م
مهن ؛خ
ڵه
نهت
یخهڵ ی ه!ب ئه
}ئه الی تل لو ل ضلم م ل
بوبهك
سهاڵ ههژ بو ،ئه
بوبهك )بو ،ئه پی ێ ی ۆ ال بێ
(ئه
یپێ ه پو
بوبهك
ت!!ج ئه یشبهشیخۆیتێ
س گی ۆییئهك ،كهچیك تێئه بوخ نهپێشه ،ئه
نهع وی ب ه چ ی لێ
و } ب ئه جۆ
مه نیڕێگهیخو {.لی و لی
كۆچ ه
كهیج نیخۆی
سه پی تییه
پ گوێیب ه بڕۆنه سه ی ن ێتب و
یبه
بپۆشن؛له
ڵێپێمخۆشه،خو لێم
ڵێ،..به تهیبی ت ،تی(:ب حب یغ هللالي)به
بوبهك )ئه ئ یه
(ئه
(حهس
بۆی ،لێیخۆ بو ،ج یئه كهیم هحین
ئه جی خۆش ێ،ئی پ
سه
كهی(ئی ك) ێ ه
ك نی بۆژن نیخ ب ڕیبێئ گ :ج یب بوخ ك
ج مب ك نو ی و }له ۆژ م ست پێیی بێ ه م ی ی م ع ی م ل یو ت
یههمو ش ێك.
كه تیههقیئ ش
بهڕ س یخو یه
ننكه
هو ل ِّ ل ین}ئه س چ ئه
شهی
ههڕ
به تون تیژیه
كهخو یگه
یقو ئ ن ت نێكنییه ڵێت:له
ته تهف ی ی(كهش ف)ئه
ل ی ین}ژن نیپیس ن پ بۆپی نیپیس ن پ كن پ ك بۆپ ك ،ن پ ك نیشبۆن پ ك {:ل ی
ی } پی نیپیس ن پوخ یشبۆژن نیپیس ن پ كن،چون هه ته { ل ی و ل ی
} پی نیپ كیشبۆ ل ی ین} ژن نیپ كیشبۆپی نیپ { ل ی و ل ی یه كن{ ل ی
129
یهبۆپ خ ێ یخ توع ئ ه-
بهڵگه
ته هیچالیهكی به ن نهبو ،ئه ئ یه
ژن نیپ كن،چون ه
یه.
ههش بۆهه
به
كینهبڕ ی له
ۆ ییه )ك یم}لهپ ش یئه بوخ نه بۆی ك
،بهپ كیب ێ ێ ه
یكۆمهڵ كۆمهڵگه
كه :ئی بۆئه
بهم ڵیهیچكهسێ مه
سه بێئی
فه موێ{:ی
نێت،بۆیه
نییهك ی
،به ن مهی ی سه
نهتو ننبوخ بۆیهك یب ه
یپهی م ه ی
ك یپێ ه .پی ێك تی:ئه پهن ئ مۆژگ ی بگ
یه
}بهش وله شێو تك
لهمن !خو
یشفه مو ی:بهڵێ؛ك ب تی:ئ خ جگه
بێله ی ممۆڵه بگ ؟ئه
ئی
؛ئه ج
ییب ه یه ئ گ
كه
ته ێبچی هژ
هه ك تێ
ته
یشفه مو یكه
ك ب تی:ن ،ئه
ْ فا ۡ ج ۖ ْ ه ا أا ۡ اك َٰ لا مِۡۚ ا ا
ٱلِل ب ا قی ال لا م ٱ ۡ ج ْ فی ا ٓ أا اح فا اال تا ۡ خ اه اح ا َٰ ی ۡ ا ا لا مۡۖ ا لامۡ تا فا
)28 ا اع یم ( ل تا ۡ ا
كهسێ ه
الیه
ێله
ت مۆڵهت ئه ل م}مهچ هژ لهم ڵنیه{فالت خ وه ح ی
كه
130
سێكبۆینیه
،هیچكه تیخۆیهه
یه ئی نیبه ستبێ،چون هخ نو به ڕێ حو مهتێ یت ی ه
هۆیه بێت)
به
هه (له
ت بگهڕێ ه گه پێ
قیلل م ج و }خۆئه حو مهتیب ێ ێ{
تهپێوی ه ێ
.كه
ئهی ه
هه چیئێو
به
ن یه ئ گ چ ك { هللاب ت و ع یم}خو
هه ك ئهڵێ:ئی
.تێ ی ی:ئی میئهح ه -خو ح یپێب - یهیچكهسێ یت ژ
پێغهم ه
بۆیه
،هه له گ ب ۆكێ،ی پێب وتێبه
ئه گهڕ یه بۆم ڵیخۆی،چ یه
شه خۆی
ك نه یم ڵ م ڵبه گهڕێ ه -بێئ گ
فه ێ ی
سه
له
نهی -
ێن به
مێ ك نی ،خۆئ م ب ه ،پ تهمی یخۆی ب ه ،پ چهك نی ش نهب ه (.م ِّع یه).
یپێنهك .
نهیێ هژ ش ێب ی ێ،حه
یئێ ه ئهكۆكی ،توفی ك ،ت بێئ گ
)29
ل م}كه پهلیئێویتێ بێت{ هللای م شوێ هگ ییهك …{فی م ح ومییهك م گه
نه .
ئه م اڵ
ئهچ ه
بهس ێ ه
چمه
نێبه
131
مۡ أا ۡ لا َٰ ب ا ۡ ض في ك َٰ اب ا
ٱلِل منا مۡۖ ا أا ۡ َٰ ا ج ٓە أ ام َٰ ا مِۡۗ ا أ ْ ل ْ ۡٱألا ۡ اح با ۡ ٱل ا ي أا ۡ لا َٰ ب ۡل ۡ م ینا م ۡن أان
)6 ( ألح ف ِۚ اك ا َٰ ا لكا في ۡٱل َٰ اب ام ۡ ۡٱل ۡ م ینا ا ۡٱل َٰ ا ینا ا ٓال أا تا ۡ ا ٓ ْ لا َٰ ٓ أا ۡ لیا ٓئ م ام ۡ
ئه بڕی
كه بێموسڵ ن نیشهه
به خێ چ كهبچن خۆیبهب ی ن ،ی
هه ڵی
:منبهخو ی
م الف و ث ه) .ته ی ف ل ،منت م منمنن ه،ف ی جلم ت
بێ.ئه
م ڵ س م نیلێ هجێ ،ئه بۆمی ت ه نیخۆی كهسێ یشم
من ی ژێ ،هه
پێغهم ه
یهب ش ینبهڵگه نی نهی ڵ ۆ یئه
فه مو
كهی .
ته
بهئوم ه
به م ه
نی
پێوی ه ی یخۆی ڕێ حو مهتی لێ ێن .ته:لهڕێ گ تن حه مییم ك نی ن
و )، ج ین} لهك ێ یخو (لو ل هللامن ل م ین ل أل ح ب ض م ل ب ضف ك
گهڵ
له
گه ف }س مه سه ب ی قی یخۆی {.ال ت و ل لی ئ مم
ههڵو ش یه چو یه
132
تۆم لهقو ئ نیپی ۆ
مه
،ئه نهب نیك ف لهموسڵ می یهك
ب نیخ م له
كهس نهی
یئه
}ئه م ل م لهچو نهالی{:ی ی ل ینآم و ن
به ئهح میژنیتهاڵق
یهك
ن }هیچ'عی ' م یكهبچ هالی {ف ل مع ی نمنع ت
پێشئه تهاڵق ن
به
سه ش نی { س حوهنس ح ج یال}
له
كه
نیتهاڵق نه به گ پۆش ..ه بۆئ س ن
یه
س ه )ژنیكی بیش گ ێ ه .چو :ئی یعهب تهاڵ ب ێ.سێیه :بێژی( ل م
)یشتهاڵ كهپێش(نی
بوحهنی ه م لیك)پێی یه
ڵێن،بهاڵ (ئه
)یشهه (ش فی یی ،ئهح ه
.فه مو یش
كی ( ت جتفالن ف يُ ل ِّ) ست كه ێ،بۆن و نه
یهه یه
هه
یه
،بهاڵ ئه موت ه
الیتهاڵ ب ێتش ێ یبۆ ن ێبهن یموت ه
نهك بێت پێشچو نه
م ع ق ع ل ءم لمت وهن ت ضو ل نف یض م وهنع ل وسعق ل
َٰیآ ای ا ٱل ا ي قل ألا ۡ َٰ ا جكا ا با ا تكا ا ن ا ٓء ۡٱل ۡ م ینا ی ۡ نینا اع ا ۡی نا من اج َٰ ا ی ِۚنا َٰ ا لكا أا ۡ نا َٰ ٓ أا ی ۡ ا ۡفنا فا اال
ین}ئهی
جك ب تك ن ء ل م قلأل بێژن خۆی بهچ شێو پۆشن{:ی ی ل
پهی م ه
بڵێ{:ی نینع ی نمنجالبی ن}لهب اڵپۆ ! ژنهك نت،كچهك نت ژن نیبڕ
به
یه بۆ
یسه مل جهس هی پۆشێ.پێ سه
كه
ته یه ع ب ك نی بپێچنبهخۆی ن ،بهشێو
سه
قه
لهپێت ته
هه
یجهس ه
یه
ته :ئه جل به گه ڵێت:جی :ئی یعهب جی
یپێچنبهخۆی ن
گهك نی ن
سه جل به
كهژن به
یه
پۆشێ؛ ش ێبڵێیین:ئه پ چهقوم شه
ێبۆهه ئیش
كوعهب كهژن نیعێ قییبهك ی ێ ن.بهڵێژن هه ك تێلهم ڵچونه
كه
بهپ خ ێ ی ێنپ ێ یب س ێن به ق ه بوخ نه
'كهئێو
لهب ت ینش ه
كه .
فه م نهك نیجێ هجێ
نه ڵئه
گه له
ێغی ههبو بێت ۆ یشمی ب نه نهیپێ
به
134
ا ام ف ا ٓء اح ا َٰ ْ ۡٱل ا ثا ا فا ام ام ُۢ ا با ۡ همۡ فا اح ا َٰ ٓ ا ٓ أا ۡث ا ْ فا ا ۡ ا ٱل قا فا ا لا ی م ٱلا ینا اك ا
ْ في ا
س یل ض ا ٱلا ینا ق أا ۡ ا ا اه ِۚ َٰ ا ل ۖكا ا لا ۡ یا ا ٓء ا
ٱلِل َلان ا ا ا م ۡ مۡ ا َٰلا ن لیا ۡ ا ْ با ۡ ا م ب ا ۡ ِۗ تا ا اع ۡٱل اح ۡ
جهنگی بهئ ش ئه یخو یجو ن ك تێتو شیبێ ین خو نهن س بو لهم ی :پ
فه مو ێ:
موسڵ نهك ههڵ نێبۆیی بێبڕ ی نه ،ئی ڵئه خو نهن
گه گهی ن له
گه نی ب ،
ل ق }له جهنگ {فض
}ج ك تێگهی نبهبێبڕ ك له {ف ل ی م ل ینك
كه
ی وهم}ب هنگنت ك تێال نه {ح ث
الشهی ب ه
ته:م ی بپهڕێ ن سه ی له
ئه یم ی یب ه ،مهح ه بی لوث }ئ نێ ی ۆ ش ن نی {ف بهكوش لێ
سه ی ،
ه كه {ف م م ب }ئه س ی بهخۆڕ یی م ه خ
ێ یی ب ه ڕ نه بهس ه چ
گه پێ ه یموسڵ ن پێیچ بو { م ف ء}ی بهفی یه ب ی یی ،ته :یل
،ئه
ی ب ه ئ
).پ ش )( / ح ی نفي أل ی و له س فه مو ێ(:م ك ل
ئه
سه ی ،
ه ته
سه
گه چی ۆ بهی ن ی ی له
،ئه
مهن وخه
ته
ئه)سڕ
تی(به
ج ت وهم)لهسو
پێغهم ه
كه یئه
بهڵگه
لهنێو خۆڕ یی،ی بهب م ه ب ی ی،ی بهكوش ن،یهكێ ی ههڵ ژێ ێ.به
بیموعهیت)یكوشت{.ح تضع
یكوڕیئه ی هك نی(به ) (نه یكوڕیح یس)ـه (عوق ه
نه:لهشی
یه،له
لێككهڵك سو یهه
نگگه
ڵێ..جه
بێ.به
نگته ه }ت جه ل
سه لێو یتی چو (تهف ی یمه غیی) {.لك}ئه بڕی یخو بو :
،ئه خۆیب ۆته ب
یه
هه شێو
یه ،ی به
گهڵبێبڕ ی ن ،یلك نی ،پ ش به اڵك نی به شێو
نگله
جه
ئهگ تن
،خۆیتۆڵهیلێ گه خو بیوی
م م}ئه پێ ه بڕی یبۆب {.لوی ءهللاالن
به
ت قی ته بهك ف
:بۆئه ئێو
یهك ت قی ب ته ،ته
یبه
ینه ی ت،بۆئه
بهاڵ ئه
ح ههشت{ ی
به
سی ی م}له نی ش ێ ی ئهك بۆك یچ هۆك ك نیب نه
ا ی ۡ خ م ۡٱل ا ا ا اع ا فا ا لا م ( مح ) 6
كه
یه ،بهشێو بهجۆ ه شێوبۆیب س
كه
ههش ه
به
ع ف ل م} ئهی ن ته ی خ م ل
پێغهم ه
ع هكلخ ی ،ی من مه:ت ق :ع ل ی ستخ فه موێ(:ی
ح ل ،ی ألك ،منع من ل و ل ین ،ی منمن ل ،ی من ل م
136
یئی نی س یگۆڕ گ ی بێ،ج ی ئهك ێ،له
عه بێخه
كهیقی مه
گه
به ك ێ.
له
س ُۢ
یع با ی ا ك ا ِۚ ٓ ا ا
ٱلِلا ا ٱلِل قا ۡ ا ٱلا ي ت َٰ ا لكا في ا ۡ ج ا ا تا ۡ ا ٓي لا ا
ٱلِل ا ا
ٱلِل یا ۡ ا ع ت ااح قا ۡ ا
س اع ا
ل )1 (ل
گهڵتۆ
یهبی تگ ت گۆیله
ژنه
لكف ج }بێگوم خو ق ه
یئه ق س عهللاقو ل ت
مهم
یموحه
ل هللا} س اڵیبۆالیخو ئهب بۆ! ك (ئه یه { ت
كه
لهب یمێ
جێگهی ی ی،پ ش
یههڵ تی:تۆله
(ئه سیكو یس میت) كیلهخ تو (خه له)یه سه
الی(.خه له) تی:سوێ بهخو تهاڵ به می نهه تو ب كیم اڵن ه خۆ
ن بێبگهڕێی ه
ێ،پهی م ه یش
ته
ئه فه
خه
ئهڕۆی ت ئهه به
هه
ئه بو بۆی،ئی خه له
اڵمیهه
ی ی ك ،بهك
نه یئه
یئه پ ڕ نه تو ێژ
ب ی }به س یخو خو یهكیبی ه
بی یه.
ل )2 ِۚ ا ا ا
ٱلِلا لا ا ع اغ ( ّٞل ا ۡٱل ا ۡ
ئه نی لێ
ئه ژن نه
نه ی ی نین{ م ت م ال لالئ ل ن م} ی ی هه
{م هن م ت م}ئه
137
ڵێ..لهپێشئی الم
كیبهخ ه یگون هپۆشه.به
به س یخو خو یه
هللال وغ و } كه {
یه
،به شێو بێكهف ب
گهڵی بژی،ئه
بهژنیخۆی له
ژنهب ته
ێئه ئه پی بیه
گه ئه
ڵێتۆلهجێی ی ی،
یه ك كه
یئه شه
ته .ئی ب سیكهف ت
ك لهئ یهتی یی
كه
ی تۆبۆمن پ ی ی ی.
ا ب ِۚە ا ا
ٱلِل س ِۚ َٰ ا ل مۡ ت اع
ا قا ا من قا ۡ ل أا یا ا ا ٓ ا ا ل ا قا ل ْ فا ۡاح ی ا من ن ا ٓئ مۡ ث ام یا ا ٱلا ینا ی َٰ ا
ل )3 ا اخ ی ( ّٞل ب ا تا ۡ ا
نهئێو ی ه .
ك به ك
ئ گ یه { هللاب ت و خ ی }خو
به م ن نه
)
ینهبو
،ی پ یب ینهبو ئ
سهیكۆی ه
كه
:ئه
ف نلمی ف ی ش ینم ب ین}
گه بێ
ڵێن:ئه
به ۆژ بێت .ڤهك نیقو ئ ئه
یه
سه
م نگله ئهبێ
پێیب ڕێت،ئه
كه
سه ت یم نگه
بێبگهڕێ ه بۆ
،ئه تیبهخۆی ۆژێ یلێ هگ
عییمۆڵه
بڕ بی نو یشه
138
عف ُ س ینم ی }سێیه : بگه تێ هڵب ن{ف نلمی
به
یه له
{منق ل ی س }به
ستههژ له
نهخۆشیی)ب شه
به
به پی ی،ی له
بهڕۆژ بێت(له
كه
م نگه ینهی و نی
ج ئه
كه
یه
بۆئه
كهف
ته كهی ،ئه ج ن یكب ه ێ ه { لكل م و ب هلل سوله}ئه
ی ن خه
سه ی ن
پهڕ به
فه م نیخو ،تێ ه هللا}ئهم نه س و كه { ت كح
نه
ت ئه ق نه
یه.
ئێشهه
كیبه
كه س یه
لیم}بۆئه بێب ڕ نه ن و ڵیئه حوك نه ینع { ل
ا لا ۖنا ا اء ت هم ام ٓ أان ا ِۚ ْ ا اال ج ا ا اع ا ۡی مۡ أا تا ح هنا تا ۡ ج هنا لا ۡٱل ا ۖ اال هنا ح ّٞهل لا مۡ ا اال همۡ یاح
ن شێ{:ی ی ل ینآم و ج ءكم ێ،موش ی یشبهموسڵ بهموش یكبهشو ن ژنیموسڵ
مهك ه كۆچی ك
له
ك كه !ژنهب ڕ
نهیب ڕت هێ
یئه
}ئه م ج ل م
كهی
ن مه پهی
كه ك ی ههاڵتو ؟!.له به ئی ال ه تو ،ی لهمێ
له
نه
،بهاڵ ئه مهك ه ێتبۆالیموسڵ نهك ،ن بێ یبگی
یله
سه كه
(حو ی یه) ه ت و :ئه
الیخۆی بی ن ێڵ ه .ج تو نن ی بگ لهالیموسڵ نهك نه بچنبۆالیك ف ك ،ئه
،پهی م ه یش
نه
جهك بی ه
پێیمه
بهپی نه،ژن
به تهن به م ه
مه ج نه
ئه فه مو ی :
كه
،ئه س ئی یئه سوێ یژن نی ئه
خو تهین
ئه خو ئه ئ یه ن گ ێ ه ..ج پ
حهاڵڵنین
ئه ژن نه
}مهی نگێڕنه بۆالیمێ ك ف بێ ڕ ك نی {الهنحلل م}چون ه ل
نه، ژنهبڕ
اڵڵنینبۆئه
حه بۆئه پی ك ف نه{ الهمی و ل ن} ئه پی بێ ڕ ی نه
بهمێ ك ف ك نی
بێت{ آتوهمم ن و } ب بێتهن بۆپی یموسڵ
ته:ژنیموسڵ
لهخۆت ،
ب ه ئه ژن نهنی
كه
نیه
سه وهن آتی وهن جو هن}گون ح له ع ی م ت
ڵئه ن
گه كهی پهیون یژ مێ یی له
بو نه بهموسڵ
كهی ن نێ،چون ه
ك تێم یییه
نهبو ،ب ێنهه ژن نهبو ،كه بو ئێ ئهتو ننخوش ی ،ی پو ی موسڵ
شیبهك ف ی
بو كۆچیك ،ژنه
كه گه پی ێكخۆیموسڵ
:ئه
،ته چی خه ج
گه ژنێك
ئه
بۆئه پی موسڵ نهی ،
یبگهڕێ ه
،بێم ییه
كه م یه پ ش مێ ی
لهنێو ن ن
كهی{ ل مح مهللای مبی م}ئ ئه حوكم بڕی یخو یه،حوكم بڕی
كف
140
چو گهڕ نه بۆالی ژنهك ن له س
كێله
گه
یه }ئه
ج م ل ل ف ت مشئمن
تۆڵهت
نهك نه {ف ق م}ج ئێو
كهی بۆڕ
م ییه بێ ڕ ك ،ئه نیشم ی ن
یئه ی
یژنهك نی ۆی و ،ێ ه
ئه
نه نه
تهب
ج مم لم ن و }ج له س ه ه ت
َٰیآ ای ا ٱل ا ي ا اج ٓ اء ا ۡٱل ۡ م َٰ ات ی ا ی ۡ اكا اع ا َٰ ٓ أا اال ی ۡ ۡكنا ب الِل ش ۡای ا اال یا ۡ ۡقنا ا اال یا ۡ نینا ا اال یا ۡ ۡ نا
تهه
بو ه تنئه ئ یه به ژن نه موسڵ
سهب بهست،ئی
گهڵ
بۆئی ال له
:له
كه كنب هللشی }یه شه خ ڵهگ نگه{:ع الی
ئه
سه بهی هتتپێب ه ،ج تۆ له
كه
:ینه فن} نهه بهشیخو ،بهت تهنی یب نن{ الی
كه
ئه یهیچش ێنه
سه
سه می
نهم ڵیخۆی ،له
كه
لهنێو ست پێیخۆی ن ،ته:م ڵیخهڵ ینه
كه بۆخ نێكنه
ئه
ته
به ئ یه
تۆیه..ئی خو یگه
له مه
كهی گو ئه
بهم ڵیخۆیی بهمێ هێ ی
سه پێچیی
ههمو ك ێ یچ كه
:له
شه ف}شه ی كف م {.الی غهك
یلێقه
ك
پێغهم ه
{ ب سه كه تو .ف ح ل ی/ :
نه
یه س یله س یژنین مهح
بههیچشێو
س ۡٱل ا م ۡن أا ۡ
ص َٰ احب ْ منا ۡ ٓ
ٱألخ ا اك ا یا ا ٱلِل اع ا ۡی مۡ قا ۡ یا
ب ا َٰیآ ای ا ٱلا ینا اء ام ْ اال تا ا ا لا ۡ ْ قا ۡ م اغ ا
تیكۆمهڵێ
نهیب ڕت هێ ! ۆس یه
یئه
ی ی ل ینآم و الت ولو قوم غضبهللاع ی م}ئه
به
بهك غه نو سین ،نه
نه
بهن مه
:نه
یه)خو غه بیلێگ تو ،ته
كه
ستلهجو له
(مه
به مه
كه
كه {ق ی و من آلخ }به س ین ئومێ بێهیو بو لهقی مه ،
هیچجۆ ێ ی ه ك یی مه
مه كێ ن.
ْ ۡٱل ا ۖ ا ا ٱتا ْ ا
ٱلِلا ا با مۡۖ اال ت ۡ ج هنا م ُۢن بی ت نا هنا ل ات نا ا أا ۡح ا ا ۡ م ٱل ا ٓ اء فا ا َٰیآ ای ا ٱل ا ي ا
لا ا ال ا
ٱلِلا ٱلِل فا ا ۡ ا ا ام نا ۡ ا ِۚە اال تا ۡ
ا ا ا ِۚ
ٱلِل ا امن یا ا ا ا ح ا اال یا ۡ ۡجنا ا ٓال أا یا ۡ تینا ب َٰ اح ا م ای ا ِۚ ا ت ۡ كا ح
پهی م ه
وهنل ت ن}ج ژنهك ن تهاڵ ب {ف كه بڵێ:ك تێ ی
ته
بهئوم ه
پێغهم ه
گهڵی
حهی پ بن ،له پ كیهش مێ له
نیعی ی ن تهاڵقی ب ،ته:له لهك تی ستپێ
142
ل م هللا ،ف ك ل ُ ه ق ل ی یهك ه تو (:ف ی
فه مو
ستنهبو بێت.له
ژنتتهاڵق ،
.ته:ئه
گه )موس یم/ : ء)بوخ یی(ف ح ل ی/ : ت ل ی ِّل ل
،ت لێ تێكنهچێو ییبژمێ }حی بیسه ت كۆت ییعی ی به ب {.ح و ل
لهخو یگه
،نه تو شی ی ب ێ{ ت و هللا ب م}
یشبهعی ۆ نهمێ ێ ه
ژنه
كه
پێشتهاڵق ن لهكوێ
:له
ئهبێت ،ته
،ت عی ی ته تهاڵق كه پ
لهخ نو ك نی ن ی مه
نهچن،
مهن ییلهم ڵ
}ژنهك نیشبۆخۆی بهبێڕ
جن له ێب ێ ه { الی
ژیی ب هه
)یه،ج ێو ێژی
ستبه (ف حی ه
ڵێ:مه
به یه.ئی می(ش فی ی)ئه
ژنه
یئه ێو نهگون
كه
ك ێت پێشبێ ێت:ژ پی یهخو یك
نه
بێ؟له
كهچی
نی یتهاڵق نه چو
نهچن.
ب لهخ نو ك نیخۆی ن ب ێ ه
143
ییه
ڵهب ه {:ف ب غن ج ن}ج كهن ی و -
سهن م مه
ته ێ یپه
به ڵتهاڵق
گه له
ف}ئه س ی ف ف قوهنب ب ێ{ف م وهنب تهاڵ -عی ی ته تهاڵ ،ی
ج ً}هه
كهسێك ڕیبهخو بهڕۆژی ییههبێ{ منی ِّهللای للهم
سهی پێ ك ێتب
كه
( ل ال )3
كهسێكپ ت
هه
ته:ڕێ و نی ۆ ی ه یڕێگ یژی نی ك { منی وكلع هللاف وح ه}
یهنێ هجێ{ق
ئهن می یگه
بێت،هه
ب لغ م }چون هبێگوم هه چیخو بڕی یله
سه
144
قه ) عی ی
تی(به
لهسو
ئه نهشی عو ن شۆ :ئی پ
،ئه لهعو ژن نیمهیو
حهی ی نهم {:لالئ ی نمن ل یضمنن ئ م ت م}ئه مه م ڵن ،ی پی
ته
به
ی ئهن
گه گوم ن ههبو له
به پی یلهتێ ه ت ی(حهی )،ئه
بنله
ژن نهت كهبێ یو
نه
یئه
كهی ن {ف ت نثالث ش }ئه عی ی سێم نگه{ لالئ لمی ضن} عی
عی
ال ألح به ب ڵ ِّنهبو ،ی هه هۆیهكیت ،هه سێم نگه{
كههێ حهی ی نهبی یوله
كهسێكخۆبپ ێ ێلهبێ
هه ً} بن،ی مێ ی م بێت{ منی ِّهللای للهمن م ی
ٱلِلا ی ا ۡ اع ۡ ە ا
سیا تە ا ی ۡ مۡ لا ٓە أا ۡج ( ل ال )5 ٱلِل أان ا لا ٓە لا ۡی مِۡۚ ا امن یا اق ا
ا َٰ ا لكا أامۡ
سێكلهخو ب سێ ك
هه
كه ع هسی ته} ك یپێب ه { منی ِّهللای ی ه ن
لهگون حهك نیپ كیئهك ته چ پۆشیلێ ك { ی مله ج ً} بهت عهتیخو ب ،خو
بهخ ێت.
گه یپێ
پ ش ێ یف
أ ۡخ ا َٰ ( ل ال )6
هنل ضی و ع ی ن} ی نی پێ ی نێن ت قیب شی بۆ بینب ه { التض ك
145
به چو له
بۆئه ین چ ی ب ه
له
جێگه قه
فه
نه
له
یهنن،ت تهنگهت ی ب ه
گه
مه
بن اڵقه
چیسێته
گی بو ،ئه
گه ئه ژن نه
گه كن ال ح ل} ئه م ڵهك نی {
كهی ئهنێن،
ههت س ه
قهی ب ێ ن بهخێوی ب ه
فه
نه
{ف ن و ع ی نح یض نح ن}ئێو
نه- تهاڵق
ژنه
گه
ئه قه{ف ض نل مف توهن جو هن}ئی ئه
فه
نه بهخێوك
به
كه
،ژنه
ێژب ه ێكب ه سهن
یهكیجو په
ف} ش ێلهن خۆت ن بهشێو ب
یهنێت{
گه
نه
كه
:كهسی ی بهم ڵه
،ته كه ك ێ هیب
كهب ،پی
ێك پێ یشی
ئه ن
كه
پێ هه تن ،ته:ب كه یهك ت تهنگهت ك
گه }خۆئه ضعله خ ت س تمف
كهب ،
ئه ،ژنێ یت شی بهم ڵه
ی ی ت یئهك ،ی شی یپێنه كه
ئه ،ی ه
ك ێینه
كهبێ ێ.
تهاڵق
له ی ه یهنیبۆبگ ێ
( ل ال ) 7 سی ا ۡ ا ل ا
ٱلِل با ۡ ا ع ۡ ی ۡ ا
كهیخۆیم ڵبهخت
اڵته
مهن ی سه
،بهپێی ڵه سهاڵت
مهن
لی ِّ س منس ه}ب ڵه
ههژ بو كهسیش س و
ك شی ك { منق ع یه قه}هه تهاڵق
سه ب له
نهبێ
پێیئه
كه ن ك ،به
یبهخ ینله الم آت ه }چون هخو ب هخ ێت{الی فهللان
ی سهخ ی تهنگ نه،خو خۆشی ێ ی }بێگوم پ ی پێی {سی لهللاب ع
قهی
فه
بێنه
كهی نێت ،
گی ههت س ه یه پێوی هسوك ی بۆ بێنب ێت- .ژنی
هه
146
ی ج یی،لهحوك یژنیك ب ی تهاڵق
حهم یك ب كه - .
به
سه ق ڵه
ێ،چون ه بێ
بهژنی
،بهاڵ سهب
قهی یب تێ،بهڵێ یه
فه
بێنه
ئه ،كه بو كوسوك ی جی ه
یه تهاڵق
گه م نی ێ ی
،مه
بێله شوێ ه ب ێ ێ ه پێشجی بو نه تێی بو
ینیه ،ته :
قه فه
قینه
،هه
هه
یه
عییههبێ.
شه
147
پ خ ەی ب
یه لهقوت ب نه بو یهگه چی لهنێوب ب پی ن ن گه کهسێكق هیهکین لۆژیکیبک ج
ەک خ ە بڕ ن مهیبه ی نکۆک نیجی نه!بهاڵ بهالت نه ەسهی نهبێتئه ە هه
ە تو ن یههیه،بهاڵ نهخوێ ە ە! ە نێتب وێ ێ ه ە ب وسێت لهبو ەکهیخۆی نهخوێ ە
ەبهی س قو ئ نیهک ،بێئ گ یهلهمێژ یحوک ڕ نیهتیئی المی،نه بهئی ال ،نهخوێ ە
ەگه الش نی ب خهڵهک نی ەگه چی لێکیشلهپێشن ەکهیه ەبێت،نهخوێ ە نهخوێ ە
یششه نهنگیه ۆیه به ە قو ئ نه ەکههه الپهڕەیهکیقو ئ بکهی ه ە ۆکه نهخوێ ە
کهشفبک .
کۆت یی
کهسهی یقو ئ ەکهیت ههڵوێ هیلهسه ەکهیتتوشیشۆ ەبیتله ەیکهبه ە قو ئ نه ە
ەبی ه ەلهئ یهتهی س ڕ می یهک ەگهیتبه ەیڵێن،ئه ەیخۆ بهچ یخۆ ەی ی یت،که
گه ی نهیکه ەک ێت،ههن ێكئ یه که ئهن مهچهن گه یتێ یهبۆب ڕک نیگ تئه ن
148
،کهسهی یقو ئ ەکهیتچ ەسه یگ تکێ هک نیتێ یهنه خۆیکێ ه م مهڵهک شی
ە،کهسهی یقو ئ ەکهیت ە چۆ ە س کهشیبۆ ی یک ت نهک بهڕ نی ی یک
گ نگیبهگ تپهیوەن یهک نیت ە،کهسهی یقو ئ گ نگیبهنوێژ عی ەتهک ەئ
ەکهیتچهن ڕۆحیهئه ەن ە ی س ییه،کهسهی یقو ئ ەکهیتئ یهتهک نی ۆ نی یهک لهڕی ه
ێ ێت.
کهسهی یفه مو ەک کۆیمێژ یئی المی ەکهیتههمو یئه ە ەسهل ێ ێتکهنه سی سه
لهئی الم نییهبهڵکوسی سه گ نگ ینپ یهیهلهن ئی الم ئه پ یه به گه یهللا
ە،چۆ خو یگه ەق وڵیهتیئی ال لهنوێژ ع کۆبک ێ ه ە چ ەنو سیخهڵکیله ڕ گی
ە ستک بێت،چۆ خو یگه ەئه م ۆڤهیبه گه ەییه گه ەس یح ک ێکین
م ڵهکهیت یبچه سێ ه ە م فهک نیب و گه حه یک بی یکوژێت؟!ئهیمهگه ئێ ه
ەله ی ڕ ی ەبێتبهسه خهڵکی گه یبه نیت بکهیت،چۆ پ یهیه به گه یڕ گی
ەک ێت ئه بڕ خێ یت،گه پ یهک ڕ خ بهسه م ن عی ەتیشچۆ لهژێ خ نویهکیڕ خ
149
هه بۆیهگه سک نێکیخێ یقو ئ کۆیئی ال بهگ یبکهیت ەگهینبه ئهن مهیئی ال
ە ،ەخو ی سی سه نه لێكجو نییهبهڵکوبهبێیه هه ن بێت ن ک ێت ۆ نهگون
ههن ێكپێ ی یجێ ێ و ە ە یکۆ گه ەپ یهسه ەکی بههێ ەک نیئه سی سهتهیکێ
ی لهئی هکهیخۆی هێ نهی نک ئه س پ یهکه بۆم ۆڤهک خۆی بیکه ،گه م ۆڤهک
ۆ ێكله کهس نه خۆی چ ە ننئه ەیکه ەیڵێن ۆ ەکه هه ڵیچه شهک ی ە ە ،
پێ ەکه ! ۆ ج ئهگه کهسێکینوێژخوێن ە ۆبکه ۆبکه ۆبکهت بڕ ە چۆ ت
ههڵهیه بک هه خۆی لۆمهی ەکه ەڵێنئه ەچم وڵ نێکهلهخۆی نوێژ ەک !ج خۆ
ەک نه ە، لێپ سی ه ەی ی ی ین بێتلهسه بێت،بهاڵ لهئی الم عی ەتهک نیشپهیوەس نبهک
هه نوێژبهت ڵ ەکهنه ە لهئی المهتیخ ەنهکهی ەب ته ە ە ە.گه ەس هاڵت ۆ ک
خۆی بۆخۆی پ بنئه ئی ال ب ش ینسه چ ەیژی نه ئ س ن ینهۆک ەبۆکۆن ۆڵک نی
ەته ە،کهله ەلهکۆڵپه لهم ک خهڵ ی ،ۆ ی هیی س ک لهقو ئ ن ب هم یبۆکێ
ە بهی س ییقو ئ نی ک ئی ال بۆکێ هیه،چونکهئی ال ۆ ی هیت نهک نی ەس ی
نه ە ی شوێنهه بڕ ەته ە،کهسێكئهخالقیه خۆیپێکۆن ۆڵنهک ێت ئ لو ەیخو
یکهسێ ی ب نگهشهیبۆ ەکه ەی هنهچو چێوەیئ توشیکێ هیبو بێت،ئه ەیئه
لهک تیتهنگ نه ە چه به ن ه یهک ەکه هه ههم ک ڕەنگ ن یجو نیبهبه
له ک ەن ئهخالقی نهبۆبه ن ه ەت شن. بهک ی ەهێ ن! ۆ ج بهفۆتۆشۆپ به ۆ
150
ەک ێتن یسی سه چهمکیپێکه ەگ ێ به ەکۆت ییپێ ەهێ نئی ال سی سه
بهچهن ن یت ب ێت م ن یت یبۆب ش یت،بهاڵ ئه ەیئهمڕۆپێی ە ت ێت سی سه
قی ه
/ /
151
ک سە چ
1997 ب ینچ پی -1قو ئ نیپی ۆ چۆ ب وێ ی ه نوسی یم مۆس صال ل ینم
ب ی نی )
152