Τρίτη 7 Αυγούστου 2018 | Χανιώτικα νέα
Προστασία του Πολίτη και Καθημερινότητα - 339
ΠαναγΙΩτης
αλεβαντης*
Περί πολιτικής προστασίας (πρώτο μέρος)
Πρόκειται για ένα πολύπλοκο
σύστημα το οποίο πρέπει να σχε-
διαστεί προσεκτικά και να δοκι-
μαστεί σε πολυάριθμες ασκή-
σεις…
ούνιος του 1999. Ο προϊστάμενος του
Ι τμήματος πολιτικής προστασίας της
Ευρωπαϊκής Επιτροπής μου αναθέτει
να βρω τρόπο ηλεκτρονικής διασύνδεσης
ανάμεσα στις πολιτικές προστασίες των
χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έτσι
ώστε σε περιπτώσεις μεγάλων καταστρο-
φών να μπορούν να συνεργάζονται σε
πραγματικό χρόνο. Μετά από συνεννοή-
σεις με τους υπεύθυνους του κοινοτικού
προγράμματος διασύνδεσης των δημόσιων
διοικήσεων (IDA) συντάσσω το σχέδιο
ενός τεκμηριωμένου αιτήματος και το υπο-
βάλλω προς υπογραφή.
«Τι με βάζεις να υπογράψω;» με ρωτάει κοι-
τώντας με στα μάτια. «Την ευρωπαϊκή πο-
λιτική προστασία του εικοστού πρώτου αιώ-
να» απαντώ χωρίς να διστάσω… Πράγμα-
τι, το Κοινό Σύστημα Επικοινωνιών και
Πληροφόρησης Έκτακτης Ανάγκης (CECIS
προφέρεται Σέσις) αποτελεί από το 2003
και μέχρι σήμερα την καρδιά του Ευρω-
παϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστα-
σίας, όπως με διαβεβαίωσε ο σημερινός
τμηματάρχης πολιτικής προστασίας, τον
οποίο συνάντησα τον Απρίλιο στη Λιου-
μπλιάνα.
Το CECIS εξασφαλίζει την άμεση διαβί-
βαση και τον συντονισμό των αιτημάτων
για την παροχή βοήθειας σε περιπτώσεις
καταστροφών που δεν μπορούν να αντι-
μετωπιστούν με τα διαθέσιμα εθνικά
μέσα. Πυροσβεστικά αεροπλάνα, σκηνές
και φίλτρα νερού για σεισμόπληκτους,
μέσα καταπολέμησης θαλάσσιας ρύπαν-
σης, ομάδες διασωστών και εμπειρογνω-
μόνων είναι μερικοί από τους πόρους που
διατίθενται μέσω του CECIS. Το οποίο λει-
τουργεί με ευθύνη της Ευρω-
παϊκής Επιτροπής που καλύπτει
και τα έξοδα μεταφοράς όλων
των παραπάνω στον τόπο της
καταστροφής.
Τι είναι η Πολιτική Προ-
στασία. Έχοντας υπηρετήσει
επί μια πενταετία στην ευρω-
παϊκή πολιτική προστασία είχα
την ευκαιρία να παρακολουθή-
σω πολυάριθμες σχετικές εκ-
παιδεύσεις, ασκήσεις, συνέδρια
και παρουσιάσεις σε αρκετά
κράτη μέλη. Διάβασα αμέτρητες
εκθέσεις, αναφορές και βιβλία
σχετικά με το αντικείμενο. Συ-
νάντησα και συζήτησα πυρο-
σβέστες, διασώστες, εμπειρο-
γνώμονες, διαχειριστές κατα-
στροφών από πολλές χώρες.
Και κατάλαβα ένα πράγμα: η
προστασία του πολίτη από ατυ-
Οι διάφορες φά σεις
του πολύπλοκου
συστήματος
προστασίας των
πολιτών από
ατυχήματα και
καταστροφές,
χήματα και καταστροφές είναι μια εξαι-
ρετικά πολύπλοκη υπόθεση που δεν
πρέπει να ανατίθεται σε ανθρώπους οι
οποίοι δεν μπορούν να διαχειριστούν
την πολυπλοκότητα. Αποτελεί μια από τις
θεμελιώδεις (ή κυριαρχικές) αρμοδιότητες
της πολιτείας που δεν μπορούν να εκχω-
ρηθούν στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Και
περιλαμβάνει τρεις συγκεκριμένες φά-
σεις αλλά και τρεις οριζόντιες δραστη-
ριότητες.
Οι τρεις φάσεις, αντιστοιχούν στο πορ-
τοκαλί τρίγωνο που βλέπουμε στο έμβλη-
μα της πολιτικής προστασίας. Είναι με τη
σειρά: Πρόληψη (και ελαχιστοποίηση των
επιπτώσεων). (Ετοιμότητα και) Επέμβαση.
Αποκατάσταση (και ανάλυση μετά την κα-
ταστροφή). Οι οριζόντιες δραστηριότητες
περιλαμβάνουν με τη σειρά: Ανάλυση
επικινδυνότητας. Διοίκηση, Έλεγχο, Επι-
κοινωνία, Συντονισμό και Πληροφόρηση
(C4I). Ενημέρωση και εκπαίδευση.
Όλα τα παραπάνω υλοποιούνται από δια-
φορετικές υπηρεσίες ανάλογα με τον τύπο
της απειλής. Ωστόσο, στην Επέμβαση
εμπλέκονται πάντα οι ίδιες υπηρεσίες
έκτακτης ανάγκης οι οποίες όμως ενερ-
γούν με διαφορετική κάθε φορά μεθοδο-
λογία. Διαφορετική μεθοδολογία χρησι-
μοποιείται επίσης ανάλογα με την απει-
λή για την Ανάλυση της επικινδυνότητας.
Για παράδειγμα, όσον αφορά την Πρό-
ληψη των επιπτώσεων των σεισμών, αρ-
μόδιοι είναι οι μηχανικοί με βάση τις οδη-
γίες του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχε-
διασμού και Προστασίας. Για τα αντι-
πλημμυρικά έργα οι Δήμοι και οι Περι-
φέρειες και για την πρόληψη των πυρκα-
γιών η Δασική Υπηρεσία. Για τα τροχαία
οι υπεύθυνοι του οδικού δικτύου, η τρο-
χαία που διενεργεί ελέγχους και οι ίδιοι
οι οδηγοί ανάλογα με την συμπεριφορά
τους στο δρόμο.
Η Επέμβαση σε περίπτωση ατυχήματος
ή καταστροφής εμπίπτει πάντα στις ίδιες
υπηρεσίες. Στους πυροσβέστες της Πυ-
ροσβεστικής και τους διασώστες του Εθνι-
κού Κέντρου Άμεσης Βοήθειας (ΕΚΑΒ). Και
στην Αστυνομία για την τήρηση της τά-
ξεως και τον έλεγχο της κυκλοφορίας.
Όμως, στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώ-
ρες εμπλέκονται και τα μέσα μαζικής
Κοινωνία | 23
επικοινωνίας. Γι’ αυτό και συμμετέχουν
ισότιμα στην κατάρτιση των σχεδίων
έκτακτης ανάγκης και στις συναφείς
ασκήσεις. Όπως συμμετέχει και η δικα-
στική εξουσία που καλείται σχεδόν πάντα
να διερευνήσει τις ευθύνες και τις παρα-
λήψεις, ιδίως όταν υπάρχουν θύματα και
ζημιές.
Όταν μια καταστροφή εκτείνεται με με-
γάλη γεωγραφική περιοχή ή διαρκεί με-
γάλη χρονική περίοδο, στην επέμβαση
εμπλέκονται και τα βαρέα λεγόμενα μέσα.
Στρατός και μη κυβερνητικές και εθελο-
ντικές οργανώσεις όπως π.χ. ο Ερυθρός
Σταυρός. Στην Αποκατάσταση εμπλέκονται
οι ίδιοι φορείς που εμπλέκονται στην Πρό-
ληψη αλλά και οι ασφαλιστές ή το κράτος
που πρέπει να καταβάλουν αποζημιώσεις
και βοηθήματα. Τέλος, από την Ανάλυση
μετά την καταστροφή προκύπτουν δι-
δάγματα για βελτίωση δομών, διαδικασιών
και σχεδίων.
Η Ενημέρωση και η εκπαίδευση συνδέ-
ονται και με τις τρεις φάσεις και αφορούν
όχι μόνο τους εμπλεκόμενους αλλά και
τους πολίτες. Η εκπαίδευση περιλαμβάνει
οπωσδήποτε ασκήσεις, συχνά με τη συμ-
μετοχή του κοινού που έτσι ευαισθητο-
ποιείται και γνωρίζει πως ακριβώς πρέπει
να αντιδράσει σε κάθε περίπτωση. Τέλος,
η δραστηριότητα της Διοίκησης, του Ελέγ-
χου, της Επικοινωνίας, του Συντονισμού
και της Πληροφόρησης (η γνωστή και ως
C4I προφέρεται σιφοράι) αποτελεί νευ-
ραλγικό κομμάτι της επέμβασης.
Περιλαμβάνει την ενημέρωση των αρχών
από τους πολίτες (μέσω του 112), την επι-
κοινωνία και τον συντονισμό των αρχών
και των υπηρεσιών μεταξύ τους σε πραγ-
ματικό χρόνο. Και την πληροφόρηση των
πολιτών για επικείμενες ή εν εξελίξει κα-
ταστροφές (έγκαιρη προειδοποίηση). Στο
επίκεντρο βρίσκεται ένα κέντρο επιχει-
ρήσεων στο οποίο εκπροσωπούνται όλες
οι υπηρεσίες που εμπλέκονται στην επέμ-
βαση.
Κέντρο το οποίο λειτουργεί 24
ώρες το 24ώρο, 7 ημέρες την
εβδομάδα, και το οποίο εφαρμόζει
σε τοπικό, περιφερειακό ή εθνικό
επίπεδο τα σχέδια που έχουν κα-
ταρτίζονται, δοκιμάζονται σε ασκή-
σεις και επικαιροποιούνται συνε-
χώς.
Την επόμενη εβδομάδα θα μιλή-
σουμε με λεπτομέρειες για τον
συντονισμό και τις επικοινωνίες
έκτακτης ανάγκης.
* φυσικός, τέως στέλεχος της Ευ-
ρωπαϊκής Επιτροπής. Οι απόψεις εί-
ναι προσωπικές και δεν εκφράζουν
κατ’ ανάγκη την Ευρωπαϊκή Επι-
τροπή. http://alevantis.blogspot.com
Οι φορείς που εμπλέκονται
στην φάση της Επέμβασης