Professional Documents
Culture Documents
HidrolikPnomatik 62
HidrolikPnomatik 62
y›l
Hidrolik&Pnömatik
Kas›m - Aral›k 2012 Fiyat›: 10 TL ISSN 1303-6386 Ak›flkan Gücü ve Kontrol Sistemleri Dergisi
www.hidrolikpnomatik.com
Say› 62
• Türkiye endüstriyel otomasyonda ö¤retici oldu • Marintek bayilerine Parker deste¤iyle servis ve bak›m e¤itimi verdi
• SMC, en yenilikçi 100 firma aras›nda • Plast Avrasya baflar›s›n› tekrarlamaya haz›rlan›yor
• Daha fazla verimlilik için 4 enerji faktörü • Tamsan Ba¤lant› Elemanlar› A.fi., Oetiker’in kaplin bölümünü sat›n ald›
17. Uluslararas› S›zd›rmazl›k Endüstriyel s›zd›rmazl›k ve AKDER’in Hidrolik-Pnömatik Hidrolik sektörü Bursa’da
Konferans› gerçeklefltirildi kauçuk yedek parça alan›nda e¤itimleri baflar›yla sürüyor bulufluyor
büyük iflbirli¤i
www.hidrolikpnomatik.com Kas›m - Aral›k 2012 1
2 Kas›m - Aral›k 2012 www.hidrolikpnomatik.com
www.hidrolikpnomatik.com Kas›m - Aral›k 2012 3
4 Kas›m - Aral›k 2012 www.hidrolikpnomatik.com
www.hidrolikpnomatik.com Kas›m - Aral›k 2012 5
‹Ç‹NDEK‹LER
HABER
‹Ç‹NDEK‹LER
17. Uluslar aras› S›zd›rmazl›k Konferans›
gerçeklefltirildi 28
büyümesini sürdürecek 43
RÖPORTAJ
Savunma ve havac›l›kta endüstriyel iflbirli¤i
Paksan Mühendislik zirveye ulafl›yor 81
güçlendirilecek 44
AKDER’in Hidrolik-Pnömatik
e¤itimleri baflar›yla sürüyor
Kas›m ve Aral›k aylar›n› kapsayan
bölümünde; Hidrolik Seviye 1-2 ve
Pnömatik Seviye 1-2 e¤itimlerini içe -
ren program›n yo¤un ilgi görmesi
bekleniyor.
Makina teflvikinde
s›n›r 10 milyon dolara
düflürülmeli
Makine ve Ak-
samlar› ihracatç›-
lar› Birli¤i ve
MTG Baflkan›
Adnan Dalgak›-
ran, Teflvik Pake-
ti’ni, mental aç›-
s›ndan, son derece
olumlu buldukla-
r›n›, ancak 50 mil-
yon dolar›n üze-
rinde yat›r›mlar›n
bu kapsamda des-
OA‹B Baflkan› Adnan Dalgak›ran
tek alabilmesinin
yanl›fl oldu¤unu ifade etti. Dalgak›ran, “10 milyon dolarl›k
yat›r›mla da 5 y›lda 100 milyon euroluk bir flirkete dönüfle-
bilirsiniz. S›n›r›n revize dilerek, 10 milyon dolara düflürül-
mesini istiyoruz” dedi.
“2012 y›l›nda makine ihracat› 13 milyar dolar› bulur”
Dünya ekonomisindeki çalkant›lar›n sürdü¤ünü, özellikle
nakliye ve emtia fiyatlar›na bak›ld›¤›nda, bu alanlarda
olumsuz sinyaller verildi¤ini kaydederek, “Avrupa’da so-
runlar devam ediyor. Uzakdo¤u’da büyüme rakamlar› dü-
flüyor” dedi. Makine sektörü olarak Avrupa’daki pazar
paylar›n› koruduklar›n› da söyleyen Adnan Dalgak›ran,
“Türkiye’nin Avrupa’daki ihracat çöküflü, sektörümüzde
yaflanm›yor. Türk makine sektörü yenilikçi bir rol üstlen-
meye bafllad›. Birçok firma Ar-Ge’sini kurdu. Kalite ola-
rak yukar›lara do¤ru ç›k›yoruz” dedi. Makine sektörü ola-
rak geçen y›l›n ayn› dönemine göre bu y›l yüzde 10’luk bir
büyüme kaydettiklerini aç›klayan Adnan Dalgak›ran,
“Türkiye ihracat› yüzde 3.4 artarken, biz 3 kat daha fazla
büyümüflüz. Sektörümüzde kapasite kullan›m oranlar› da
yükseliyor. Ocak- Eylül döneminde makine ihracat› 10.5
milyar dolar oldu. Bu y›l› 13-14 milyar dolar ihracat raka-
m›yla kapatmak istiyoruz” dedi.
Türkiye endüstriyel
otomasyonda ö¤retici oldu
"Endüstriyel Otomasyon Teknolojile - Do¤an, Türkiye'nin endüstriyel oto- ederek, konuk ö¤retmenlere, ülkeleri-
rinin Orta Asya ve Orta Do¤u Ülkele - masyonda, teknolojik altyap› ve tec- ne döndükten sonra da internet üze-
rine Yayg›nlaflt›r›lmas› Projesi" uy - rübe olarak iyi bir noktada oldu¤unu rinden destek vermeyi sürdürecekle-
gulamaya konuldu. kaydederek, 5 Kas›m'da bafllayacak rini, onlara ödevler vererek bilgilerini
e¤itim programlar›yla Azerbaycan, taze tutmaya çal›flacaklar›n› belirtti.
Türk ‹flbirli¤i ve Koordinasyon Ajan-
Türkmenistan, Özbekistan, Kazakis- Do¤an, projenin ilerleyen dönemde
s› Baflkanl›¤› (T‹KA), Milli E¤itim
tan, K›rg›zistan, Afganistan, Tacikis- yayg›nlaflt›r›lmas›n› arzu ettiklerini
Bakanl›¤› ve Japonya Uluslararas› ‹fl-
tan, Pakistan ve Filistin'den mesleki ve bu alanda marka bir okul haline
birli¤i Ajans› (JICA) aras›nda imzala-
e¤itim yöneticilerine otomasyonun gelmek istediklerini de dile getirerek,
nan mutabakatla "Endüstriyel Oto-
önemini anlatacaklar›n› hem de bu ül- flunlar› söyledi:
masyon Teknolojilerinin Orta Asya
ke ö¤retmenlerine gruplar halinde
ve Orta Do¤u Ülkelerine Yayg›nlaflt›- "Marka olabilirsek di¤er ülkeler de
teknik e¤itim vereceklerini aktard›.
r›lmas› Projesi" uygulamaya konuldu. zamanla buray› referans alacak ve
Endüstriyel otomasyon alan›nda Tür- Uzaktan e¤itim modeli de uygulanacak e¤itim için okulumuzu seçecektir. Bu
kiye'de kurulan ilk iki pilot okuldan alanda uluslararas› bir e¤itim merkezi
E¤itimlerin her grup için 3'er haftal›k
biri olan Mazhar Zorlu Teknik ve En- olmay› amaçl›yoruz. Pakistan ve Fi-
3 dönem halinde gerçeklefltirilece¤ini
düstri Meslek Lisesi'nde 3 y›l süreli listin'i de kapsar flekilde Orta Asya
belirten Do¤an, mesleki e¤itimin k›sa
olarak uygulamaya konulan projeyle ülkelerine yönelik haz›rlanan proje
sürede tamamlanmas›n›n zorlu¤una
Türkiye, Orta Asya ülkeleri Azerbay- flimdiden duyuldu ve Libya, Tunus
dikkati çekti.
can, Türkmenistan, Özbekistan, Ka- gibi Afrika ülkeleri de bakanl›¤›m›za
zakistan, K›rg›zistan, Afganistan ve Do¤an, bu zorlu¤u aflmak ve projenin e¤itim talebinde bulundu."
Tacikistan'›n yan› s›ra Pakistan ve Fi- hedefine ulaflmas› için yüz yüze e¤iti-
listin'den meslek ö¤retmenlerine en- min yan› s›ra "uzaktan e¤itim mode-
düstriyel otomasyon alan›nda teknik li"nden de yararlanacaklar›n› ifade
e¤itim verecek.
Otomasyon e¤itiminde öncü okul
Projenin yürütülece¤i okulun müdürü
Hamit Do¤an, AA muhabirine yapt›-
¤› aç›klamada, okullar›nda 2001 y›-
l›ndan itibaren endüstriyel otomasyon
e¤itimi verdiklerini ve bu alanda ön-
cü konumunda olduklar›n› söyledi.
Bu çerçevede Türkiye'de endüstriyel
otomasyon alan›ndaki e¤itim müfre-
dat›n›n okul ö¤retmenlerince haz›r-
land›¤›n›, ayr›ca bugüne kadar Türki-
ye'deki 2 bin 500 ö¤retmene e¤itim
verdiklerini kaydeden Do¤an, flimdi
de uluslararas› bir projeyle Türki-
ye'nin birikimlerini yurt d›fl›na aktar-
maya haz›rland›klar›n› ifade etti.
MyOmron
15.000
kullan›c›ya
ulaflt›
MyOmron kullan›c›lar› tüm MyOmron.com kullan›c›la -
r›na sunulan de¤erli avantajlardan yararlan›yor.
Kolay gezilebilen MyOmron.com, Omron endüstriyel
otomasyon ürünlerini kullanan veya bu ürünlere ilgi du-
yan herkese aç›k etkili bir sat›fl, servis ve destek platfor-
mu olarak tasarland› ve makine kontrol çözümlerinin et-
kinlik ve maliyet verimlili¤imi maksimuma ç›karmak is-
teyenler aç›s›ndan özel bir yeri var. Site ilk kuruldu¤u
2009 y›l›ndan bu yana Omron otomasyon uzmanlar›n›n
sa¤lad›¤› uzman görüflleri ile sürekli geliflti ve halen bü-
yümeye devam ederek pratik ve güvenilir bir güncel bil-
gi kayna¤› haline geliyor. Web sitesi hakk›nda flu de¤er-
lendirmeler paylafl›l›yor:
“MyOmron.com web sitesi iki ana bölümden oluflmakta-
d›r Bilgilerim ve Sorular›m. Bilgilerim örne¤in teknik
notlar, beyaz kitaplar, uygulama örnekleri ve SSS'lar dâ-
hil çok çeflitli destek materyalini içeren son derece kap-
saml› ve tüm Avrupa’y› içine alan bir kaynakt›r. ‹çeri¤in
temelini Omron mühendislerinin sahip oldu¤u y›llar›n
deneyimi oluflturmakta, bu da içeri¤in do¤rudan gerçek
hayattaki problem ve uygulamalar ile ilgili olmas›n› sa¤-
lamaktad›r.
Sitenin Bilgilerim bölümünde otomasyon konusunda so-
rulan neredeyse her soruya yan›t bulunabilmekle birlik-
te, kay›tl› kullan›c›lar sorular›n› Sorular›m bölümüne
yazma seçene¤ine sahiptir ve bu sorular Avrupa genelin-
de deneyimli Omron mühendisleri taraf›ndan okunarak
yan›tlanmaktad›r. Dolay›s›yla, Sorular›m bölümü baflka
herhangi bir yolla bulunmas› ve ulafl›lmas› zor olan uz-
manl›k bilgisinden yararlanmay› sa¤layan pratik ve etki-
li bir yoldur.
MyOmron.com sitesine kay›t ücretsizdir ve sitede kulla-
n›lan bafll›ca dil ‹ngilizce olmakla birlikte, içeri¤in Go-
ogle Translate arac›l›¤›yla birçok baflka dile an›nda ter-
cüme edilmesini sa¤layan pratik araçlar mevcuttur.”
Europlatform 2013
y›l›nda Türkiye’de
düzenlenecek
International Power Access Federation IPAF ve KHL Grup ta -
raf›ndan düzenlenen; “EUROPLATFORM” kongresinin 2013
y›l›nda ISDER ve IPAF iflbirli¤i ile ‹stanbul’da yap›lmas› ka -
rarlaflt›r›ld›.
K›sa ad› IPAF olan International Power Access Federation ve
KHL Grup taraf›ndan düzenlenen; “EUROPLATFORM 2012”
kongresinin alt›nc›s›, ‹skoçya’n›n Edinburgh flehrinde 20 Eylül
2012 tarihinde gerçeklefltirildi. Programa Türkiye’yi temsilen
‹stif Makinalar› Distribütörleri ve ‹malatç›lar› Derne¤i (‹S-
DER) kat›ld›. Ana temas› kiralama, finans ve yeni güvenlik ko-
nular› olan toplant›da özellikle bilgi paylafl›m›nda önemli ko-
nular›n konufluldu¤u ve kiralama sektöründe yeni trend ve stra-
tejilerin yap›ld›¤› program gerçeklefltirildi.Programa Avru-
pa’daki bir çok ülkeden 120 nin üzerinde kifli kat›l›m gerçek-
lefltirirken, Houlette, JLG, Snorkel ve Genie gibi dev firmalar
da üst düzeyde kat›l›m sa¤lad›. Program sununda 2013 y›l›nda
“EUROPLATFORM” kongresinin ISDER ve IPAF iflbirli¤i
ile ‹stanbul’da yap›lmas› kararlaflt›r›ld›.
Aç›l›fl konuflmalar›ndan sonra söz alan Kiralama sektöründe 13
bin makine ve 60 ülkede faaliyet gösteren RIWAL’in CEO su
Norty Turner; sektör ile alakal› bilgilendirme ve yaflanan kriz-
lerden ç›k›fllar› ile alakal› olarak sunum yapt›lar, sonras›nda De
Lage Landen’in dan›flman› Say›n Duncan Hullis kiralama sek-
törü ve finans konusunda sunumlar›n› geçeklefltirdiler.
‹SDER ve IPAF ifl birli¤ine gitti
Program sonras›nda ISDER ve IPAF kardefl dernek anlafl-
mas›yla ortak iflbirlikleri yap›lmas› konusu görüflüldü. IPAF
taraf›ndan personel platform e¤itimi sonras› verilen PAL
Card, e¤iticinin e¤itimleri, Personel Platform’da ‹fl Güven-
li¤i ve Sa¤l›¤›, Türkiye’de yap›lacak organizasyonlar gibi
konular›nda ifl birli¤i yapma karar› al›nd›. ISDER olarak
IPAF taraf›ndan verilen Pal Card lar›n akreditasyon iflleri
bundan sonra ‹SDER taraf›ndan gerçeklefltirilecek.
ISDER olarak e¤itimleri yerinde görmek ve Personel Plat-
form E¤itimi almak için IPAF taraf›ndan HSS Training
Center’de düzenlenen bir günlük 3a ve 3b ürün e¤itimleri de
al›narak PAL Card almaya ISDER Komiteler Sorumlusu
Abdullah Tuncer hak kazand›. IPAF’tan al›nan bilgiler do¤-
rultusunda e¤itimler ülkemizde de verilmeye bafllayacak.
‹SDER Yönetim Kurulu Baflkan› R›zanur Meral, “‹SDER
olarak üyelerin talepleri ve sektörün faydas› do¤rultusunda
uluslar aras› ifl birlikteliklerimizin artarak devam edecek.
‹SDER FEM Yürütme Kurulu üyeli¤inin yan›nda, FEM
Vinç Komitesi, ERF-Avrupa Depo Raf Sistemleri Federas-
yonu, Dünya Forklift Birli¤i Üyeli¤i ‹PAF gibi sektör der-
nekleri ile önemli çal›flmalar ve ifl birlikleri yapmaktad›r.
‹SDER hem e¤itim, hem sertifikasyon hemde test merkezi
olma hususunda ciddi çal›flmalar yapmakta ve projeler üret-
mektedir. Yak›n bir zamanda bu projeleri sektör ile paylafla-
ca¤›z” diye konufltu.
Tamsan Ba¤lant›
Elemanlar› A.fi,
Oetiker’in kaplin
bölümünü sat›n ald›
Siemens
rüzgar ve
hidroelektri¤e
odaklanacak
Siemens günefl
enerjisi birimini sa-
t›fla ç›kararak bu
alandan ç›kma ka-
rar› ald›. fiirketten
yap›lan aç›klamada
karar›n sektördeki
düflük büyüme ve
fiyat bask›s›ndan dolay› al›nd›¤› ifade edilirken, Sie-
mens'in yenilenebilir enerji alan›ndaki faaliyetlerini rüz-
gar ve hidroelektrik gibi güçlü oldu¤u di¤er alanlarda
yo¤unlaflt›raca¤› ifade edildi.
Siemens'in Desertec oluflumundaki üyeli¤inin de yeni-
lenmeyece¤inin belirtildi¤i aç›klamada flirketin termal
günefl enerjisi santralleri için buhar türbinleri ve di¤er
ekipmanlar›n üretimini ise devam ettirece¤i belirtildi.
Siemens ilk defa 1980'li y›llar›n bafl›nda Yunanistan'›n
Kintos adas›nda infla edilen pilot günefl enerjisi santrali
çal›flmalar›nda yer alarak bu alana girmiflti. fiirket
1990'l› y›llar›n bafl›nda ise en büyük günefl paneli üreti-
cisi konumuna gelmiflse de daha sonra bu birimini
Shell'e satm›flt›.
2009 y›l›nda termal günefl enerjisi alan›nda çal›flan ‹sra-
il merkezli Solel Solar flirketini 418 milyon dolara sat›n
alarak bu alandaki çal›flmalar›n› yo¤unlaflt›ran flirket yi-
ne ayn› alanda çal›flan ‹talyan Archimede Solar'a da or-
tak olmufltu. Siemens'in günefl enerjisi biriminde 680 ki-
fli çal›fl›rken, bu birim flirketin 2011 y›l›ndaki 73.5 milyar
avroluk toplam sat›fllar›nda 300 milyon avroluk pay sa-
hibi olmufltu. Aç›klamada ayr›ca bu birimin sat›fl› için
görüflmelerin bafllad›¤› bildirilirken, firma isimleri hak-
k›nda ise herhangi bir bilgi paylafl›lmad›.
Solel Solar'›n eski CEO'su Avi Brenmiller ise Reuters
haber ajans›na yapt›¤› aç›klamada eski flirketini geri al-
may› de¤erlendirmek ile birlikte flirketin fotovoltaik bö-
lümü ile de ilgilendi¤ini söyledi.
Maktek Avrasya
2012 verimli bir
platform
oluflturdu
Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanl›¤› ve T‹AD’›n deste-
¤iyle TÜYAP Fuar ve Kongre Merkezi Beylikdüzü’nde
düzenlenen “MAKTEK Avrasya 2012 Fuar›”nda her bi-
ri 7-8’er ton a¤›rl›¤›nda olan toplam bin makina kurulu
halde sergilendi ve 17,000 kw/h’lik elektrik kullan›m›y-
la da Avrasya bölgesinin en dikkat çekici fuarlar› aras›n-
da yer ald›. T‹AD Yönetim Kurulu Baflkan› Dr. Müh.
Erdal Gams›z, MAKTEK Avrasya Fuar›’n›n aç›l›fl›nda
yapt›¤› konuflmada, Türkiye’de üretime katma de¤er
sa¤layacak, verimlili¤i ve dünyadaki rekabet gücünü art-
t›racak modern teknolojilerinin ve imalat sistemlerinin
daha fazla ve yayg›n kullan›m›n› sa¤lamak gerekti¤ini
belirtti. Gams›z “Tak›m tezgah kullan›m›n› dünya çap›n-
da incelendi¤imizde; Türkiye, 1.4 milyar dolar ile dün-
yada 10. s›radad›r. Özellikle son 10 y›lda Türkiye’de ta-
k›m tezgahlar› sektörü büyük geliflme gösterdi. Geçen
y›lki % 49’luk büyüme oran› ile tak›m tezgahlar› kulla-
n›m›nda dünyada 10. s›raya ve Avrupa’da da bir çok ge-
liflmifl ülkeyi geride b›rakarak, Almanya ve ‹talya’dan
sonra 3. s›raya yükselmifltir. 2-3 y›l gibi k›sa bir süre
sonra da Avrupa’da 2. s›raya yerleflece¤imizi öngörüyo-
ruz.” dedi.
60 ülkeden 40 bin ziyaretçi
TÜYAP Tüm Fuarc›l›k Yap›m Anonim fiirketi Proje
Yönetiminden Sorumlu Genel Müdür Yard›mc›s› ‹lhan
Ersözlü ise sektördeki en büyük buluflman›n TÜYAP
Fuar ve Kongre Merkezi’nde düzenlenmesinden duy-
duklar› memnuniyeti dile getirerek flunlar› söyledi.
“MAKTEK Avrasya 2012 Fuar›’n›n yüzde 90’› bir y›l
öncesinden doldu. 60 ülkeden 40 bin ziyaretçiyi hedefle-
dik. 60 ülkeden yat›r›mc› 5 bin firma tespit ettik ve yö-
neticilerini özel olarak davet ettik. Sektörde bir süredir
sat›fllar durdu, herkes MAKTEK fuar›n› bekliyordu. Fu-
ar sat›fllar› yüzde 25 artt›racak.”
TEI, uçak
motoru
yapacak
‹ster araba kullan›yor olun ya da nar. Örne¤in metorolojistler günlük Bas›nç fark› ile ölçümde standart pro-
uçakta seyahat ediyor olun bas›nç bil- hava tahminlerini haz›rlamak için ses bas›nc› cihaz›n reference taraf›nda
gisi günlük rutinlerimizin bir parças›- mutlak bas›nca ihtiyaç duyarlar. En- oluflturulur. Bu sayede kontayner do-
d›r. Ayn› zamanda bas›nç görecelidir, düstride ise gazlar›n bas›nç ve s›cak- lum seviyesi, ak›fl h›z›, ve sistemdeki
çünkü bas›nç de¤eri daima belli br re- l›k de¤erlerinin dengelenmesi mutlak kaçaklar tan›mlanabilir. Ak›fl h›z›n›n
ferans de¤ere göre ölçülür. Pozitif ve bas›nç ölçümü için temel uygulama ölçülmesinde e¤er bas›nc› ölçüm arac›
negatif bas›nç ölçümleri o noktada öl- alan›d›r. olarak kullanacak iseniz bas›nç fark›-
çülen atmosfer bas›nc› ile aras›ndaki n›n tan›ml› k›s›tlamalar dahilinde ak›fl
fark› gösterir. Bu yüzden ço¤u ölçüm h›z› ile orant›l› flekilde de¤iflti¤ini bil-
Bas›nç ölçümü kontay -
cihaz›n›n atmosfer ile aç›k referans mek zorundas›n›z. Nadiren bas›nç far-
ba¤lant›s› olmak zorundad›r. Bu ba-
nerlar›n izlenmesinde, k› bitiflik borulardaki statik bas›nca k›-
s›nç ölçüm tipi nispi bas›nc› gösterir. dolum seviyelerinin ka - yasla çok küçük olabilir.
E¤er örne¤in 50 bardan bafllayan
y›t alt›na al›nmas›nda Bas›nc› görünür k›lmak
yüksek bir bas›nç de¤eri ölçülecek yada ak›fl h›zlar›n›n ta-
Bas›nç bir çok farkl› ölçüm cihaz› ta-
ise, kapal› referans ba¤lant›s› olan ci- kibinde ve bir çok farkl› raf›ndan kay›t alt›na al›nabilir. Ço¤u
hazlar› da bulmak mümkündür. Bu proseste kilit rol oyna - bas›nç sensörü ölçülen bas›nç de¤eri-
yüksek bas›nç de¤erleri ölçülürken
maktad›r. Her bir farkl› ni itme gücüne çevirir. Endüktif ve
atmosfer bas›nc›ndaki ufak inifl ç›k›fl-
uygulama kendine has kapasitif sensörlerden farkl› olarak
lar ölçülen de¤erin do¤rulu¤unu etki-
bas›nç de¤erleri s›kl›kla bir ekranda
lemez. gereklilikleri bar›nd›r›r. görüntülenir yada analog de¤erlere
Öte yandan mutlak bas›nç için ise va- Bunu sa¤layabilmek çevrilir. Bas›nc›n alg›lanmas›nda öl-
kum olarak ifade etti¤imiz havas›z için bas›nc›n s›v›lar, çülen de¤er normal olarak sadece s›-
uzay› referans al›n›r. Pratikte ölçüm gazlar ve hatta hava cakl›¤›n etkisi ile de¤iflime u¤rar.Ba-
cihaz›n›n referans ucu hava geçirme- s›nç ölçümü yo¤unluk, viskozite ve
üzerindeki etkileri ara-
yecek flekilde kapat›l›p,vakum olufltu- kimyasal özelliklerden bütünüyle ba-
rulur. Oluflturulan vakumun seviyesi
s›ndaki temel farklar› ¤›ms›zd›r. Genel olarak direk ve direk
ölçüm kalitesi için belirleyici rol oy- bilmek gerekir. olmayan ölçüm sistemi olmak üzere,
Kesinlikle var. CE belgesi çevreye, hay- Ben henüz CE belgesi kontrolü için fir- lemlerinden biri. Maalesef bütün maki-
vana ve insana zarar vermeden çal›flma- maya gelen birini görmedim. Bunun na imalat sektörlerinde ikinci el ithalat›
y› gerektirir. Onun için her türlü önlemi için gelmek, ürünler CE’ye göre yap›l›- var. Ben M‹B (Makina ‹malatç›lar Bir-
alarak üretim gerçeklefltiriyoruz. Maki- yor mu bakmak, yap›lan ürünü test et- li¤i) üyesiyim. Bütün makina imalatç›-
nay› imal ederken birinci esas›n emniyet mek laz›m. Çin’den makina ithal edili- lar›, Türkiye’ye ikinci el makinalar›n
olmas› laz›m. Hesab›n›z› ona göre yap- yor. Avrupa’dan ikinci el makinalar ge- girmesinden dolay› flikayetçi. Hepsi
man›z gerekir. Hidrolikte, elektrikte, tirilip yeni diye burada sat›l›yor. Bu bü- ikinci el makinalarla nas›l mücadele
makinan›n hesaplar›nda olmazsa olmaz yük bir sorun. Düne kadar serbest tica- ederiz diye düflünüyor. Bunu önlemek
kriterler var. Örne¤in, makina imalatç›- ret zihniyetiyle hareket ediliyordu. Son için u¤rafl›yoruz.
lar›n›n ve platform üreticilerinin, basa- zamanlarda kontrol etmeye bafllad›lar
Kaç ülkeye ihracat yap›yorsunuz?
mak yüksekli¤inin çal›flanlar›n kafas›- ama bu yeterli de¤il. Bu problemin çö-
n›n çarpmayaca¤› flekilde yap›lmas›, zülmesi sivil toplum kurulufllar›n›n ço- Kuzey K›br›s, Almanya, ‹sveç, Erme-
keskin kenarlardan kaç›n›lmas› ve her ¤almas› ile mümkün olabilir. nistan, Gürcistan, Azerbaycan, Kazakis-
yerde uyar› levhalar›n›n bulunmas›yla tan, Tayvan gibi 40’tan fazla ülkeye ma-
Peki, sektörün önemli problemleri neler?
ilgili birtak›m kriterleri var. Neticede kina ihracat› yap›yoruz. ‹rlanda’ya bile
risk her yerde var ama bunu en aza in- Bu firma hep öncü, hep önden koflan, teklif verdik, oraya da ürün sat›yoruz.
dirmek gerekir. hep örnek olan iyi bir iflletme. Fakat Bu ülkemiz için çok önemli bir durum.
Türkiye’de KOB‹ olmak problem. Türkiye’de bu ifli dünya ölçe¤inde, dün-
Öte yandan bizim makinalar›m›z ak›ll›;
Çünkü yetifltirdi¤iniz personeliniz, ya kalitesinde yap›yoruz. Çünkü sadece
yüzde 100 devrilmeme emniyeti var.
baflka bir flirkete çal›flmaya gidebili- 2. Dünya ülkelerine de¤il, Avrupa’ya da
Örne¤in, devrilme momentine yaklaflt›-
yor. Örne¤in 5 y›ll›k firmalar bizi tak- makina sat›yoruz. Tüm makinalar›m›z
¤›n›z zaman, makina iki metre ötede du-
lit ederek faaliyet gösteriyor ama ol- CE standartlar›na göre yap›l›yor. Ame-
rur. Bir yere çarpman›z mümkün de¤il-
sun dert de¤il. Keflke onlar da büyüse rika standartlar›na göre yap›lan makina-
dir. Ayaklar› açmadan, bomlar› kald›ra-
ve bizimle rekabet edebilecek duruma lar›m›z var. Ruslar›n standartlar›na göre
mazs›n›z. Bomlar› kapatmadan ayaklar›
gelseler. Bu bizim menfaatimize olur. makina üretip, Rusya’ya makina ihraç
toplayamazs›n. Ayaklar› toplamadan
Çünkü geliflmek için rekabet etmek ediyoruz. Tabi Türkiye’de her fleyi yap-
makinay› yürütemezsin. Bunlar hep Ar-
flart. Fakat flu an bana da zarar veriyor- mak bazen çok zor. Çünkü bu ifli baflla-
Ge çal›flmalar›n›n sonucudur. Platform-
lar. Çünkü kalite olmay›nca ürünü sat- tan ve götürmeye çal›flan biziz. ‹malat
lar›n ana kumanda merkezi sepettir. Se-
mak için fiyat› düflürüyorlar. Fiyat dü- yapmak, bir bütünü oluflturmak çok me-
petin yük tafl›ma kapasitesi 200 kilo ise
flünce de müflterilerimizi kaybediyo- flakkatli bir durum, ama bir o kadar da
makina 225 kilo tafl›maz, durur. Her tür-
ruz, büyümemize engel oluyorlar. zevkli. Çünkü bir fley yaratmak, meyda-
lü emniyet önlemleri makinada yaz›l›m
na getirmek gerçekten güzel bir fley.
halinde ifllenmifltir. Di¤er taraftan, ikinci el ithalat›n yasak
olmas›na ra¤men bir flekilde Türkiye’ye Peki, üretiminizin ne kadar›n› ihracat
Yükseltme platformu alacak olan müfl-
bu makinalar›n girmesi, sektörün prob- ediyorsunuz?
teriler nelere dikkat etmeliler?
Birincisi, sat›fl sonras› hizmeti sa¤laya-
bilecek, 10 y›l sonra tekrar bulabilece¤i
büyük firmalarla çal›flmal›lar. ‹yi firma
olmak kolay ifl de¤il. Önce kendini ka-
n›tlam›fl bir marka olmak gerekir. 3-5
y›l faaliyet göstermek marka olmak için
yeterli bir süre de¤il. Markan›n bir de¤e-
ri vard›r, eskimez. Ama maalesef belge-
siz çal›flan bir sürü merdiven alt› firma
var. Makinalar›n üzerinde CE simgesi
var ama bir geçerlili¤i yok. Çünkü sah-
te, alt› bofl.
Devlet böyle fleyleri kontrol etmiyor
mu?
Geçen sene üretimimizin yüzde 60’›n› müflterimle bir belediyede hasbelka- 3,5 tonluk arac›n üstüne 18 metrelik
ihraç etmifltik. Bu sene de o civarlarda der karfl› karfl›ya geldik. Müflterimiz platform koyduk. Yine 7,5 tonluk
olacak. Irak’a ve Gürcistan’a 10 adet orada, “Ben bu adamdan pahal› maki- araç için 28 metrelik bir platform üre-
araç üstü platform satt›k. Rusya’n›n si- na al›yorum ama yine de al›r›m. Çün- tip teslim ettik. Ar-Ge çal›flmalar› so-
parifl etti¤i 12 adet platform var. Kaza- kü gece gündüz, bayram seyran de- nucunda tasarlanan yeni tip makina-
kistan’a, Tayvan’a giden makinalar var. meden servis hizmeti sunuyorlar. Ya- lar üretiyoruz. Hepsinin tasar›m› ta-
Buras› dünyayla oldukça iliflkisi olan bir ni iflinin arkas›nda duruyor ve düzgün mamland›, ço¤unun da imalat› bitti.
yer. Biz Sibirya’ya, Sahra Çölü’ne ka- ifl yap›yorlar.” dedi. Çok önemli bir fiimdi onlar› müflterilere teslim edi-
dar gidiyoruz. Elemanlar›m makinalar› flirkette bizim 140 adet makinam›z yoruz.
götürüp, orada monte ediyor. çal›fl›yorsa ve müflteri bu makinalar›n
Paksan Mühendislik Fabrika ‹malat fie-
tanesine 5 bin lira fazla para veriyor-
‹hracat yapmak için devletten destek fi Mehmet Ak›n
sa bir bildi¤i vard›r. Türkiye’de plat-
al›yor musunuz?
form sektörünün en büyü¤ü biziz. Bi- 28 y›ld›r Paksan’da görev yap›yorum.
Devlet bize, Organize Sanayi Bölge- zim iddiam›z bu. Baflkas› baflka fley Tamir ve servis bak›m gibi bütün teknik
si’nde, 67 dönümlük bir yer tahsil söyleyebilir. konulardan ben sorumluyum. 2002 y›-
ediyor; bu çok önemli bir alan. Orada l›nda emekli oldum; o y›la kadar ustaba-
Bundan sonraki hedefiniz nedir?
baz› destekleri var. Yeni Teflvik Ya- fl› olarak çal›fl›yordum. Emekli olduktan
sa’s›yla birtak›m geliflmeler oldu. Ar- Buras› art›k bir dünya flirketi oldu. Dün- sonra idari personelli¤ine geçtim. ‹malat
t›k onlarla beraber ayakta kalaca¤›z yadaki herkes bizi tan›yor. Rusya’da ba- fiefli¤i, Sat›fl ve Pazarlama gibi her tür-
ve yürüyece¤iz. yilerimiz var. Dünyan›n her yerine ma- lü görevde çal›flt›m.
kina ihraç ediyoruz. Ürün çeflidimiz ve
Peki, nas›l fark yarat›yorsunuz? Ahmet Bey ve ben saat gece 3 de olsa
müflteri portföyümüz çok genifl. Daha
gelip fabrikay› dolafl›yoruz. Daima ifli-
Fark yaratman›n yolu düzgün adam ol- büyük ülkelere gidip, daha çok insan
mizin bafl›nday›z. Üretimdeki baflar›m›-
maktan geçiyor. Düzgün adam olmak ziyaret edece¤iz ve kapasitemizi daha
z›n s›rr› bu. Biz, üretim ve teknik alt ya-
da a¤z›ndan ç›kan› yapmak ve yapt›¤›n çok art›raca¤›z. Bu yüzden de üreti-
p› anlam›nda Türkiye’deki baflar›l› tek
iflin arkas›nda durmakla mümkün olur. mimizi gelifltirmeye çal›fl›yoruz. Biz
firmay›z. Avrupa standartlar›nda üretim
Ben gençlere hep bunu söylüyorum. Ta- Paksan’da hep ilkleri yap›yoruz. fiim-
yap›yoruz. Türkiye’de 81 ile hem maki-
mam para kazanmak güzel ama paran›n di önümüzde çok güzel projeler var.
na sat›yor, hem de servis hizmeti veri-
arkas›ndan koflarsan, senden uzaklafl›r.
yoruz. Tüm Türkiye genelinde iki ay sü-
Do¤ru dürüst ifl yaparsan kazan›rs›n.
resince potansiyel müflterilerle birebir
Baflar›m›n s›rr› ise çok çal›flmak ve ifli-
görüflme yaparak,ihtiyaçlar› do¤rultu-
mi sevmek. ‹flinizle yat›p kalkmazsa-
sunda hizmet vermeye çal›fl›yoruz.
n›z, baflar›l› olamazs›n›z. 5-6 mühendi-
Çünkü çok say›da müflterimiz var. ‹tfai-
simiz burada sürekli çal›fl›r. Buras› çok
yeler, Türk Telekom, Türk Hava Yolla-
zengin bir flirket ama bu seviyeye gel-
r›, Devlet Demir Yollar› vs.hepsi müflte-
mek için de hayat›m›z› verdik. Çok bü-
rimiz.
yük riskler ald›k. Ürünlerimizin Avru-
pa’da üretilenlerden hiçbir eksi¤i yok. Yükseltici platformlarda genelde en çok
zarar gören çember difllisi oluyor. Bun-
fiirket olarak en çok neyi önemsiyor-
lar›n maksimum 5 y›l ömrü var. 5 y›lda
sunuz?
bir a¤›r bak›mda sert dolgular› yap›l›p,
“Türkiye’de platform sektörünün en bü- misketleri ve c›vatalar› de¤ifliyor. Böy-
yü¤ü biziz” lece 5 y›l daha ömür biçiyoruz, s›f›r gibi
Müflteri memnuniyeti bizim için her oluyor. Ayn› zamanda ürünlerimiz 2 y›l
fleyden önemli. Yapt›¤›m›z makina garanti kapsam›nda. Müflteriler genel-
ifle yaramazsa veya tamir edemezsek likle bizden memnun olduklar› için ga-
diye ilk zamanlarda çok korkuyor- ranti sonras› bir 3 y›ll›k sözleflme daha
duk. 3- 5 kurufl daha fazla kazanmak imzal›yorlar. Böylece garanti sözleflme-
için hiç kimseye mahcup olmam. Ge- sini 5 y›la kadar ç›kar›yoruz.
çenlerde 140 adet makina satt›¤›m
lanabilir. Kontrol ifllemlerinin yukar›-- Giriflteki kumanda veya kontrol iflare-- zar›ndan geçerler buradan koku alma
daki örneklerdeki benzer yanlar›ndan ti, ç›k›fl iflaretine veya ç›k›fl iflaretin-- hücrelerine iletilirler, koku alma hüc--
faydalanarak kontrol ve otomatik den üretilen bir iflaretle bir referans releri de beyne koku alma sinirleri va--
kontrol kavramlar› tan›mlanabilir. ‹n-- iflaret aras›ndaki farka veya bunlar›n s›tas›yla elektrik sinyali gönderirler.
celenen davran›fllar›n istenen de¤er-- toplam›na ba¤l› olan bir kontrol siste-- Beyin bu elektriksel iletimi koku de--
ler de tutulmas› veya istenen de¤iflim-- midir. Bu sistemlere geri beslemeli di¤imiz alg›ya, duyuya çevirir. fiekil
leri göstermesi için yap›lanlar, genel kontrol sistemleri de denir (fiekil 1) 2’de burun ile ilgili koku alg›lama
anlamda kontrol ifllemini tan›mlarlar. [5]. sistemi genel sensör yap›s›yla karfl›--
Kontrol ifllemlerinin, kontrol edilmek laflt›r›lm›flt›r [6-8].
Örne¤in yollarda trafik kontrolü ya--
istenen olay etraf›nda kurulmufl bir
pan ›fl›klar, bir zaman ayarlay›c› ile fiekil 2 (a) Sensör sistemi, (b) Koku
karar mekanizmas› taraf›ndan, do¤ru--
yan›p sönerler. Belirli bir tk zaman alg›lama sistemi[8].
dan insan giriflimi olmaks›z›n gerçek--
süresince k›rm›z› yanar, trafi¤i durdu--
lefltirilebilmesi ise otomatik kontrol
rur. Di¤er belirli bir ty zaman süresin--
olarak tan›mlan›r [2,3]. Genel olarak sensörler; yüksek alg›la--
ce yeflil yanarak trafi¤i açar. Trafik
Otomatik kontrol, özellikle mühen-- yo¤un olsa da olmasa da bu ›fl›klar ma kabiliyeti, yüksek do¤ruluk dere--
dislik sistemlerinde giderek daha çok ayn› zaman aral›klar› (tk, ty) ile k›r-- cesi, h›zl› cevap verme yetene¤i, se--
önem kazanmaktad›r. Otomatik kon-- m›z› veya yeflil yanar. Burada kontrol çebilirlik, genifl ölçüm aral›¤›, genifl
trol, insanlar› monoton ve tekrarl› ifl-- sistemine girifl (tk, ty) k›rm›z› ve ye-- çal›flma aral›¤›, kararl›l›k, ölçüm orta--
lerden kurtararak zekâ ve düflünebil-- flil yanma süreleri, ç›k›fl ise trafik yo-- m›n›n etkilerine direnç, düflük mali--
me yeteneklerini daha iyi kullanabile-- ¤unlu¤udur. Kontrol sisteminin girifli yet ve küçük boyut gibi gereksinimle--
cekleri ifllere yönelmelerini sa¤lar. veya kumanda iflareti, örne¤in ty lam-- ri karfl›lamak zorundad›rlar [4].
Otomatik kontrol, insan›n fizyolojik ban›n yeflil yanma süresi olarak al›-- 2.1 Sensör Sistemi
yeteneklerini aflan (çok h›zl›, çok has-- n›rsa, ç›k›fl büyüklü¤ü olan trafik yo--
Sensör, yap›daki mikro de¤iflimleri
sas, yüksek kuvvetler gerektiren ve ¤unlu¤u, ty süresini etkilemez. Yani
elektronik sinyallere çeviren küçük
tehlikeli gibi) uygulamalarda insan›n kumanda iflareti olan yeflil yanma sü--
elektronik ayg›t olarak tan›mlan›r.
hâkimiyetini kolaylaflt›r›r. Otomatik resi, ç›k›fl› oluflturan trafik yo¤unlu--
Sensör yard›m›yla küçük ›s› ve bas›nç
kontrolün mühendislik sistemlerinde ¤undan ba¤›ms›zd›r. Bu sistem bir
de¤iflimlerini veya bileflenlerin kon--
kullan›lmas›, gerek teorik tasar›m ge-- aç›k çevrim kontrol sistemidir. E¤er
santrasyonlar›ndaki de¤iflimleri elek--
rekse gerçeklefltirme ve uygulama ba-- bu sistemde trafik yo¤unlu¤u (sistem
tronik sinyal halinde alg›layarak fark
k›m›ndan daha sade, daha esnek, ko-- ç›k›fl›) ölçülür ve bir referansla karfl›--
edebiliriz. Bu elektrik sinyali, uygun
layca ayarlanabilen ve yüksek verim-- laflt›r›l›r, aradaki farka göre yeflil ve
bir devre ile güçlendirilerek bir en--
li çözümlere imkân vermektedir. Bil-- k›rm›z› yanma süreleri ayarlan›r ise
düstriyel cihaz›n otomatik kontrol
gisayarlar›n mühendislik uygulama-- böyle bir sisteme de kapal› çevrim
sistemini çal›flt›rmada kullan›labilir.
lar›nda yayg›n biçimde kullan›lmas›, kontrol sistemi denir [5].
Sensörler, elektronik cihazlarda oto--
kontrol yöntemlerinin daha etkin ola--
2. Sensörler matik kontrolü sa¤lamak amac›yla ve
rak uygulanmas›na yol açm›flt›r [2-4].
Fiziksel ve kimyasal büyüklükleri endüstrideki birçok proseslerin kon--
1.1.1 Otomatik Kontrol Sistemlerinin trolünde yayg›n olarak kullan›lmakta--
elektrik sinyallerine dönüfltüren sen--
S›n›fland›r›lmas›
sörler insan›n befl duyu al--
Ç›k›fl›n veya kontrol edilen büyüklü-- ma organ›yla paralellik arz
¤ün kumanda edilmesi bak›m›ndan eder. Optik sensörler: Gör--
kontrol sistemleri aç›k ve kapal› çev-- me, Gaz sensörleri: Koku
rim kontrol sistemleri olarak ikiye ay-- alma, Bas›nç ve s›cakl›k
r›l›r. Giriflteki kumanda veya kontrol sensörleri: Dokunma,
iflareti, ç›k›fltan ba¤›ms›z ise bu aç›k Akustik sensörler: ‹flitme,
çevrim kontrol sistemi olarak adlan-- Kimyasal sensörler: Tat al--
d›r›l›r. ma fleklinde iliflkilendire--
biliriz. Alg›lanan kokular
fiekil 1 Kapal› çevrim kontrol sistemi
burnumuzdaki koku alma
blok diyagram›[5].
d›r [6,7]. olmak üzere üç grupta incelenebilir. Bu nedenle sensör, girifl ve ç›k›fl sin--
Potansiyometrik sensörler, bir elek-- yalleri aras›ndaki iliflkiler aç›s›ndan
fiekil 3, bir ölçüm veya bilgi prosesi
trokimyasal devrenin elektrolit-elek-- ele al›nacakt›r. Örne¤in, stokiyomet--
sisteminin basit fonksiyonlar›n› gös--
trot ara yüzeyindeki redoks reaksi-- rik yanma gösteren otomobil egzoz
termektedir. Sensörden gelen elek--
yonlar›n›n dengesi üzerine konsan-- sensörlerinde tepki süresi ve üretilen
triksel sinyaller kullan›fll› bir fonksi--
trasyonun etkisini kullan›rlar. Elek-- potansiyelin büyüklü¤ü çok önemliy--
yona hizmet vermeden önce de¤iflik--
trot ara yüzeyinde yer alan redoks re-- ken, duyarl›l›k ikinci derecede önem--
li¤e (görüntüleme, kay›t veya gönder--
aksiyonu nedeniyle bir elektriksel po-- lidir. Di¤er taraftan zay›f yanmada
me gibi)ihtiyaç duyarlar. ‹fllemci de
tansiyel üretilir. Üretilen bu potansi-- kullan›lan sensörler dar konsantras--
sensörden gelen elektriksel sinyalleri
yel, analizin temelini oluflturur. Am-- yon aral›klar›nda yüksek duyarl›l›k
tan›mlayarak modifiye eder [4,9,10].
perometrik sensörler elektrik ak›m›n› gerektirirler. Duyarl›l›k termodina--
fiekil 3 Otomatik kontrolü sa¤layan ölçerken; kulometrik sensörler ise mik çal›flmalarda kullan›lan sensörler
sensörlerin fonksiyonu[10]. iletkenli¤i ya da direnci ölçerler. Fi-- için çok kritik bir öneme sahipken
Son olarak, ifllemciden gelen iflaretler ziksel sensörler: Kimyasal sensörle-- tepki süresi çok önemsenmeyebilir
baz› bilgileri operatöre görüntüleme-- rin aksine hiçbir kimyasal reaksiyo-- [8,9].
de kullan›l›rlar. Elektrik sinyallerini nun yer almad›¤› güç çeviriciler ola--
3. Seramik Sensörler
fiziksel veya kimyasal miktarlara çe-- rak tan›mlan›r. Piezoelektrik, iyoni--
zasyon, termoelektrik, fotoelektrik, Sensörler, çevredeki uyar›c›lardan
viren bir güç çevirici sistem mevcut--
ve magnetoelektrik gibi fiziksel etki-- yay›lan ve insan›n duyu organlar› ile
tur. Bunun nedeni, optik ekranda gö--
leri kullan›rlar ve ölçülecek büyük-- çok az veya hiç hissedilmeyen fizik--
rüntünün oluflabilmesi için elektrik
lükte meydana gelen en ufak de¤i-- sel ve kimyasal uyar›lar› hassas bir
sinyalinin, optik sinyale dönüflmesi
flimleri, bir elektrik sinyaline dönüfl-- flekilde seçici olarak toplay›p, bunlar›
gere¤idir. Bu optik sinyalde operatör
türürler. Sensörleri sinyalleri tafl›yan ölçülebilir niceliklere çeviren elektro--
taraf›ndan alg›lanabilir modifiye edi--
enerjinin ana formlar› fleklinde s›n›f-- nik devre elemanlar›d›r. Dolay›s›yla
lebilir. Bu ifllemin alternatifi de bilgi--
land›rmak da yayg›n bir yöntemdir. farkl› çal›flma mekanizmalar›na sa--
leri k⤛da veya manyetik diske kay--
Sinyallerin ana formlar›; ›s›sal, rad-- hip, çeflitli sensörler, befl duyu orga--
detmektir [9,10].
yasyon, mekanik, manyetik, kimyasal n›m›zla paralellik göstermektedirler.
2.2 Sensörlerin S›n›fland›r›lmas› Bu prensip, bütün sensörlerin çal›flma
veya biyolojik olabilir [10-14].
Sensörler, genel olarak çal›flma pren-- mekanizmas›n› oluflturur. Yap›daki
2.3. Sensörlerin Karakteristik Özel -
siplerine, sinyal flekillerine, uyar›lma mikro de¤iflimler elektrik sinyali ha--
likleri
flekillerine ve kullan›lan malzemeleri-- linde alg›lanarak fark edilir. Bu elek--
ne göre s›n›fland›r›labilir.Sensörler Sensörler de elektriksel sinyal üreti-- trik sinyali, uygun bir devre ile güç--
çal›flma prensiplerine göre kimyasal linceye kadar giriflten ç›k›fla çeflitli lendirilerek bir endüstriyel cihaz›n
ve fiziksel olmak üzere ikiye ayr›l›r-- çevrim ad›mlar› gözlenebilmektedir. otomatik kontrol sistemini çal›flt›rma--
lar. Çeflitli kimyasal bileflik veya ele-- Afla¤›da sensörlerin fiziksel yap›s› ve da kullan›labilir. Sensörler elektronik
mentler taraf›ndan üretilen uyar›lar› çevrim ad›mlar› ihmal edilerek yal-- cihazlarda otomatik kontrolü sa¤la--
alg›lay›p bunlar› elektronik sinyallere n›zca karakteristikleri incelenecektir. mak amac›yla ve endüstrideki birçok
çeviren sensörler kimyasal sensörler--
dir. Burada bahsedilen kimyasal reak--
siyon, elektrokimyasal reaksiyon,
kimyasal adsorbsiyon ve her çeflit
kimyasal reaksiyon anlam›na gelir.
Bu sensörlerin en önemli özelli¤i, öl--
çülecek büyülü¤ü seçebilme kabili--
yetleridir. Kimyasal sensör grubu içe--
risinde en fazla geliflen ve anlafl›lan
sensörler, elektrokimyasal sensörler
olmufltur. Çal›flma flekillerine göre
elektrokimyasal sensörler: Potansiyo--
metrik, amperometrik ve kulometrik
s›n›rlar›, büyük önem tafl›maktad›r. leflimine ait örneklerin direnç de¤er-- sine kadar yaln›zca yüksek nem içe--
Ancak malzeme hacminde elektriksel leri düflük grafit katk›l› BTLC-1 bile-- riklerinde mevcut oldu¤u belirlen--
tafl›n›m da, oksidin yar› iletken davra-- flimine göre yüksek olup di¤er iki bi-- mifltir. Düflük ba¤›l nem yüzdelerinde
n›fl›n› ve reaktivitesini etkilemektedir leflimin direnç de¤erlerinin de grafit nem alt›nda elektriksel duyarl›l›k s›f›--
[7,8]. Metal oksit sensörlerde elektro-- yüzdesindeki art›fla uygun oldu¤u ra yak›nd›r. Benzer davran›fl % 5 ve
nik ve iyonik iletkenlik mekanizma-- gözlenmifltir. Grafit katk›s›na ba¤l› 10 porozite yüzdelerinde de gözlen--
lar› geçerlidir. ‹yonik iletkenlik, kim-- nem ortam›nda direnç azalmas›, katk› mifl olup bu de¤erler s›ras›yla, 1500
yasal adsorbsiyon, fiziksel adsorbsi-- miktar› artt›kça tane incelmesi yerine, ve 1400°C’de 2 saat sinterleme ifllemi
yon ve/veya oda s›cakl›¤›ndaki suyun aç›k porozite yüzdelerindeki art›fl ile uygulanm›fl saf baryum titanat ve sa--
por yap›s› içinde kapiler kondensas-- aç›klanabilmektedir. BTLC bileflim-- dece lantan dop edilmifl seramiklere
yonu sonucu iletkenlik art›fl›n› ifade leri için elde edilen minimum elek-- aittir. Çal›fl›lan tüm bileflimler için
etmektedir. Sonuç olarak H2O mole-- triksel direnç de¤eri, 1200°C’de 2 sa-- ba¤›l nem yüzdesinde art›fla karfl›l›k
külleri ayr›flarak hidronyum (H3O+) at sinterleme ifllemi uygulanm›fl elektriksel iletkenlikler beklenildi¤i
ve hidroksit (OH-) iyonlar› olufltur-- BTLC-4 bilefliminde gözlenmifltir. üzere yükselmifltir. Çal›fl›lan tüm bi--
maktad›r. Bu iyonlar yüzeye tutunur-- BTLC bileflimleri için maksimum ve leflimler için kuru ortama göre nem
lar ve elektrik iletimini sa¤larlar. minimum elektriksel direnç de¤erleri ortam›nda iletkenliklerin daha yüksek
Nem alg›lamada çok say›da seramik s›ras›yla, 104,5ø ve 102ø olarak belir-- olmas›n›n nedeni, atmosfer koflulla--
malzeme kullan›lmaktad›r ve bu say›, lenmifltir. Log R - R.H (%) grafikleri-- r›nda yük tafl›y›c› olan fazla elektron--
spesifik tasar›m kriterleri gerektiren nin bafllang›ç de¤erleri yaklafl›k ola-- lar›n mevcut olmamas› olarak yorum--
yeni uygulamalar›n ortaya ç›kmas›yla rak %20 ba¤›l nem de¤erinde al›n-- lanabilir. Oda s›cakl›¤›nda atmosfer
daha da artmaktad›r. Tablo 1’de nem m›flt›r. Ba¤›l nem yüzdesi artt›kça flartlar›nda yal›tkanl›¤a neden olan
sensörlerinin mevcut ve potansiyel elektriksel dirençler farkl›l›k göster-- poroziteli mikroyap›lar, nem ortam›n--
kullan›m alanlar› gösterilmifltir. mifltir. Ancak porozite yap›c›lar ile da elektriksel iletkenli¤i gelifltirmek--
katk›land›r›lm›fl örneklerin tane bo-- tedir[21].
3.2 Baryum Titanat Esasl› Nem Sen-
yutu de¤erlerinde gözlenen de¤iflim
sörü Porozite yüzdelerinde art›fla ba¤l›
incelendi¤inde, tane boyutunda
olarak elektriksel iletkenlik de¤erle--
Grafit katk›l› baryum titanat esasl› önemli derecede de¤iflme olmad›¤› ve
rinde de¤iflim belirlenmifltir. Porozi--
nem sensörünün transfer fonksiyonu nem ortam›nda elektriksel direnç
teye ba¤l› iletkenlik art›fl› yüzey reak--
fiekil 4'de gösterilmifltir. BTLC bile-- azalmas›n›n porozite yüzdesindeki
siyonu oldu¤undan, bir yüzey reaksi--
flimleri, sabit % 0,3 mol oran›nda art›fl ile iliflkili oldu¤u belirlenmifltir.
yonu olan proton iletkenli¤i hakim
La+3 dop edilmifl baryum titanat se-- Porozitenin tamam› aç›k porozite tü--
mekanizmay› oluflturmufltur. Suyun
rami¤idir. ründe oldu¤undan porozite yüzdesi
fiziksel adsorbsiyonu, iki aflamadan
fiekil 4 1300°C/2 saat’de sinterlenmifl artt›kça elektriksel direnç de¤erleri
oluflmaktad›r. Düflük ba¤›l nem de--
BTLC için elektriksel iletkenlik gra- düflmüfltür. Sonuç olarak, yaklafl›k %
¤erlerinde birbiri ile ba¤lant›l› porlar--
fi¤i[21]. 5 civar›nda porozite yüzdesi art›fl›n›n
dan oluflan yüzey boyunca su birik--
çal›fl›lan tüm bileflimler için önemli
Ba¤›l nem yüzdesi artt›kça, öngörül-- mesi sonucunda tabaka yap›s› meyda--
elektriksel iletkenlik sa¤lad›¤› göz--
dü¤ü üzere direnç de¤erleri düflmüfl-- na gelmektedir. Yüksek ba¤›l nem
lenmifltir. Literatürde nem ortam›nda
tür. Yüksek grafit katk›l› BTLC-4 bi-- de¤erlerinde ise, yeni su molekülleri,
elektriksel ilet--
k›lcal yo¤unlaflma ile geri kalan por
kenlik art›fl›n›n,
boflluklar›n› doldurmaktad›r. Bu ne--
% 5 ile 10 po--
denle, üretilen seramik yap›larda po--
rozite yüzdesi
rozite yüzdesi artt›kça, yüksek proton
civar›nda göz--
iletkenli¤i ve yüzey modifikasyonu
lendi¤ini göste--
(proton kazanma) gözlenmifltir[21].
ren çal›flmalar
mevcuttur. Bu fiekil 5 BTLC için oda s›cakl›¤›nda
çal›flmada ise, nem duyarl›l›k grafi¤i[21].
elektriksel ilet-- Di¤er taraftan, nem alg›lama prosesi,
kenli¤in % 15 sinterlenmifl bünyenin hacimsel yap›--
porozite yüzde--
[8] Zakrzewska, K., 2001. Mixed terials Science Letter, 9, 943-944. [18] Waser, R., 1999. Modeling of
Oxides As Gas Sensors, Thin Solid Electroceramics: Applications and
[13] Holc, J., Slunecko, J., Hrovat,
Films, 391, 229-238. Prospects, Journal of the European
M., 1995. Temperature Characteris--
Ceramic Society, 19, 655-664.
[9] Balachandran, U., Ma, B., Maiya, tics Of Electrical Properties Of
P.S., Mieville, R.L., Dusek, J.T., Pic-- (Ba,Sr)TiO3 Thick Film Humidity [19] Setter, N. and Waser, R., 2000.
ciolo, J.J., Guan, J., Dorris, S.E., Liu, Sensors, Sensors And Actuators, B, Electroceramic Materials, Acta Ma--
M. 1998. Development Of Mixed- 26, 99-102. ter, 48, 151-178.
Conducting Oxides For Gas Separa--
[14] Piezoelectric Ceramic Sensors, [20] Bernard, J., Houivet, D., El fal--
tion, Solid State Ionics, 108, 363-370.
Murata Manufacturing Co., Ltd., Ca-- lah, J., Haussonne, J.M., 2004. Effect
[10] Seiyama, T., 1989. Chemical talog No:P19e-6. of hygrometry on dielectric materials,
Sensor Technology, Vol. 2, Elsevier, Journal of the European Ceramic So--
[15] Sterling, E.M., 1985. Criteria for
Amsterdam. ciety, 24, 1509-1511.
Human Exposure in Occupied Buil--
[11] Traversa, E., 1995. Ceramic dings, Ashrae Winter Meeting, 91, [21] Ertug, Burcu, 2008, “The Effect
Sensors For Humidity Detection: The 611 621. of Pore-Forming Agents on the Elec--
State Of The Art And Future Deve-- trical Properties of Barium Titanate
[16] Morey, P.R., 1986. Environmen--
lopments, Sensors And Actuators B, Based Ceramics Under Humid Envi--
tal Studies in Mouldy Office Buil--
23, 135-156. ronment“. PhD Thesis; Istanbul
dings, Ashrae Transactions, 92, 420-
Technical University Institute of Sci--
[12] Chang, D.A., Tseng, T.Y., 1990. 431.
enceand Technology, Metallurgy and
Humidity Sensitive Characteristics
[17] http://apollo.lsc.vsc.edu/classes/ Materials Department.
Of CaTiO3 Porous Ceramics, J. Ma--
Teflon (PTFE) ile üretilen bo¤az ve Blow-by etkisinin ortadan kald›r›lma- Dikkat: Notch derinli¤i ve geniflli¤i
piston s›zd›rmazl›k elamanlar› genel s› için PTFE s›zd›rmazl›k elemanlar›- çal›flmada önemli bir kriterdir. Bura-
olarak bir PTFE yüzey temas eleman› na “notch” (radyal kanal) aç›lmas› da do¤ru aç›lmayan notchlar O-
ve bir itici elastomer ringden oluflur. gerekmektedir. ring’in akmas›na neden olacak ve s›z-
Elastomer ringin istenilen perfor- d›rmazl›k eleman›n›n ömrünü k›salta-
Örne¤in K17 Piston s›zd›rmazl›k ele-
mansta çal›flabilmesi ve “Blow-by” cakt›r.
man›na aç›lan bu notchlar sayesinde
(Bast›-Geçti) etkisinin ortadan kald›-
her türlü çal›flma flart›nda s›zd›rmaz- Konu hakk›nda detayl› bilgi Kastafl
r›labilmesi için yeterli miktarda ba-
l›k eleman›n›n elastomer itici ringinin Kauçuk A.fi.’den al›nabilir.
s›nçl› ak›flkan›n elastomer elemana
aktive olmas›na olanak tan›r.
beslenebilmesi gerekmektedir.
BURSA METAL ‹fiLEME 68 H‹PAfi H‹DROL‹K Arka Kapak SEL HORTUM 59-61-63-65-67-69
ABONE FORMU
Perpa Ticaret Merkezi B Blok Kat:11 No:1928 Okmeydan› PK.34384 fiiflli / ISTANBUL - TURKEY
Tel: +90 212 222 93 71 (Pbx) Fax: +90 212 222 93 74
e-mail:info@hidrolikpnomatik.com www.hidrolikpnomatik.com