Rafikul Harmain PDF

ÚÈGUèÜGéUH ãG-Ú}¢ñÝ A-1
çÜU¼¢Ï¢ ÐÉG Ý ï ÜUè Îé¥G¢

¥…G : à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜGU¼, ¥}¢èÚï ¥ãHï „é‹Ý¼, Ï¢¢çÝ²ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢è, ãG…GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢
}¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H }¢éã}G }¢Î §Ë²¢„ ¥Gœ¢G¢Ú ÜGU¢çÎÚè Ú-…G±è
ÎèÝè çÜU¼¢Ï¢ ²¢ §SH¢}¢è „Ï¢ÜGU ÐÉGÝï „ï ÐãHï …ñGH }¢ïæ Îè ãé§ü Îé¥G¢ ÐÉG
Hèç…²ï …¢ï ÜéUÀ ÐÉGïæx¢ï ²¢Î Úãïx¢¢ J Îé¥G¢ ²ïã ãñ :
¼Ú…}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ! ã}¢ ÐÚ §GË}¢¢ï çãGv}¢¼ ÜUï ÎÚ±¢…Gï ¶¢ïH Îï ¥¢ñÚ ã}¢ ÐÚ ¥ÐÝè
ÚãG}¢¼ Ý¢ç…GH ÈUGÚ}¢¢ ! »ï ¥G-…G}¢¼ ¥¢ñÚ Ï¢é…Géx¢èü ±¢Hï J
Ý¢ïÅ : ¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ »ÜU »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG Hèç…²ï J
¼G¢çHÏ¢ï x¢G}¢ï }¢ÎèÝ¢
± Ï¢ÜGUè¥G
± }¢çxGÈGUÚ¼
13 à¢Ã±¢HéH }¢éÜUÚü}¢ 1428 çã.
(ÚÈGUèÜéUG H ãG-Ú}¢ñÝ)
²ïã çÜU¼¢Ï¢ (ÚÈGUèÜGéUH ãG-Ú}¢ñÝ)
à¢ñ¶ïG ¼GÚèÜGU¼, ¥}¢èÚï ¥ãHï „é‹Ý¼, Ï¢¢çÝ²ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ãG…ÚG ¼ ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê
çÏ¢H¢H }¢éãG}}¢Î §Ë²¢„ ¥Gœ¢G¢Ú ÜGU¢çÎÚè Ú-…G±è Ýï ©Îêü …GÏ¢¢Ý }¢ïæ ¼ãGÚèÚ
ÈGUÚ}¢¢§ü ãñ J
}¢…çH„ï ¼Ú¢ç…}¢ (Î¢’±¼ï §SH¢}¢è) Ýï §„ çÜU¼¢Ï¢ ÜU¢ï çã‹Îè ÚS}¢éH ¶G¼G }¢ïæ ¼Ú¼èÏ¢ Îï ÜUÚ
Ðïà¢ çÜU²¢ ãñ ¥¢ñÚ }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ „ï à¢¢»¥G ÜUÚ±¢²¢ ãñ J §„ }¢ïæ ¥x¢Ú çÜU„è …x¢ã ÜU}¢è Ï¢ïà¢è Ð¢»æ
¼¢ï }¢…çH„ï ¼Ú¢ç…}¢ ÜU¢ï (Ï¢ …GÚè¥G» }¢v¼êÏ¢, §ü-}¢ï§H ²¢ SMS) }¢éœ¢GH¥G ÈGUÚ}¢¢ ÜUÚ „±¢Ï¢ ÜU}¢¢§²ï J
Ú¢çÏ¢¼G¢ : }¢…çH„ï ¼Ú¢ç…}¢ (Î¢’±¼ï §SH¢}¢è)
}¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢
ç„HïvÅïÇ ã¢©„, ¥çHÈGU ÜUè }¢çS…Î ÜUï „¢}¢Ýï, ¼èÝ ÎÚ±¢…G¢, ¥ãG}¢Î¥¢Ï¢¢Î-1, x¢é…Ú¢¼
MO. 9374031409 E-mail : translationmaktabhind@dawateislami.net
ÚÈGUèÜGéUH ãG-Ú}¢ñÝ 1
²¢Î Î¢à¼
Î¢ñÚ¢Ýï }¢é¼G¢-H¥G¢ …GMÚ¼Ý ¥‹ÇÚ H¢§Ý ÜUèç…²ï, §à¢¢Ú¢¼ çH¶ ÜUÚ „ÈGUãG¢ Ý}Ï¢Ú
Ý¢ïÅ ÈGUÚ}¢¢ Hèç…²ï J §GË}¢ }¢ïæ ¼ÚvGÜGUè ã¢ïx¢è J
©G‹±¢Ý „ÈGUãG¢ ©G‹±¢Ý „ÈGUãG¢
©G‹±¢Ý „ÈGUãG¢ ©G‹±¢Ý „ÈGUãG¢

}¢é¥çËHÈGU
à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜGU¼, ¥}¢èÚï ¥ãHï „é‹Ý¼, Ï¢¢çÝ²ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ãG…GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H
}¢éã}G }¢Î §Ë²¢„ ¥Gœ¢G¢Ú ÜGU¢çÎÚè Ú-…G±è
Ý¢çà¢Ú : }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢, ¥ãG}¢Î¥¢Ï¢¢Î
Ý¢}¢ çÜU¼¢Ï¢ : ÚÈGUèÜGéUH ãG-Ú}¢ñÝ

}¢é¥çËHÈGU : à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜGU¼, ¥}¢èÚï ¥ãHï „é‹Ý¼, Ï¢¢çÝ²ï Î¢’±¼ï
§SH¢}¢è ãG…GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H
}¢éã}G }¢Î §Ë²¢„ ¥Gœ¢G¢Ú ÜGU¢çÎÚè Ú-…G±è
„¢Hï §à¢¢¥G¼ : à¢Ã±¢HéH }¢éÜUÚü}¢ 1433 ç„.çã.
Ý¢çà¢Ú : }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢, ¥ãG}¢Î¥¢Ï¢¢Î
}¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜUè à¢¢¶Gïæ

}¢é}Ï¢§ü : 19,20, }¢éãG}}¢Î ¥GHè Ú¢ïÇ, }¢¢æÇ±è Ð¢ïSÅ ¥¢õçÈGUS¢
ÜïU S¢¢}¢Ýï, }¢é}Ï¢§ü ÈGU¢ïÝ : 022-23454429
ÎïãHè : 421, }¢çÅ²¢ }¢ãGH, ©Îêü Ï¢¢Á¢G¢Ú, Á¢¢}¢ï¥G }¢çSÁ¢Î,
ÎïãHè ÈGU¢ïÝ : 011-23284560
Ý¢x¢ÐéÚ : }¢çS…Î xG¢ÚèÏ¢ Ý±¢…G ÜïU „¢}¢Ýï, „ñÈGUè Ýx¢Ú Ú¢ïÇ,
}¢¢ïç}¢Ý ÐéÚ¢, Ý¢x¢ ÐêÚ - ÈUG¢ïÝ : 09373110621
¥Á¢}¢ïÚ à¢ÚèÈGU : 19 / 216 ÈGUH¢ãïG Î¢ÚñÝ }¢çS…Î, Ý¢H¢ Ï¢¢Á¢G¢Ú,
SÅïà¢Ý Ú¢ïÇ, ¥…}¢ïÚ
ãñGÎÚ¥¢Ï¢¢Î : Ð¢Ýè ÜUè ÅæÜUè, }¢éx¢GH ÐéÚ¢, ãñGÎÚ¥¢Ï¢¢Î
ÈGU¢ïÝ : 040-24572786
ãéÏHè : A.J. }¢éÉ¢ïH ÜU¢ï}ÐHïÿ¢, A.J. }¢éÉ¢ïH Ú¢ïÇ, ¥¢ïËÇ
ãéÏHè Ï¢íè… ÜïU Ð¢„, ãéÏHè, ÜUÝ¢üÅÜU
ÈGU¢ïÝ : 08363244860
}¢-ÎÝè §çË¼…¢ : çÜU„è ¥¢ñÚ ÜU¢ï ²ïã çÜU¼¢Ï¢ À¢ÐÝï ÜUè §…¢…G¼ Ýãèæ ãñ J
ÈGïUãçÚ„
©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢ ©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢ ©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢
ãGÁ¢ ± ©G}Úï ±¢Hï ÜïU S¢ÈGUÚ }¢ï´ Ý}¢¢Á¢G ÜïU 6 ²¢Î Ú¶Ýï ÜUè 55 §çS¼GH¢ãG¢¼
çH²ï 56 çÝÄ²¼ï´ 11 }¢-ÎÝè ÈêUH 43 58
¥¢Ð ÜU¢ï ¥GÁ}G ¢ï }¢ÎèÝ¢ }¢éÏ¢¢ÚÜU ã¢ï 3 ÈGUÚ¢}¢èÝï }¢éS¼GÈGU¢ ÜU¢’Ï¢» }¢éà¢ÚüÈGU¢ ÜïU Ó¢¢Ú ÜU¢ïÝ¢ï´
24 46 ÜïU Ý¢}¢ 60
}¢ÎèÝï ÜïU }¢éS¢¢çÈGUÚ ¥¢ñÚ ãÚ ÜGUÎ}¢ ÐÚ S¢¢¼ ÜUÚ¢ïÇG ÝïçÜU²¢æ

§}¢Î¢Îï }¢éS¼GÈGU¢ 27 46 }¢èÜGU¢¼ Ð¢æÓ¢ ãñ´ 63
ãG¢çÁ¢²¢ï´ ÜïU çH²ï ÜU¢Ú¥¢}¢Î ÐñÎH ãG¢…è „ï çÈGUçÚà¼ï x¢Hï Îé¥¢G ÜGUÏ¢êH ã¢ïÝï ÜïU 29 }¢ÜGU¢}¢¢¼
ç}¢H¼ï ãñæ 47 66
16 }¢-ÎÝè ÈêUH
Î¢ñÚ¢Ýï ãGÁ¢ ÜïU çH²ï ãGÁ¢ ÜUè çÜGUS}¢ï´
28 ÜGéUÚ¥¢Ýè ãGév}¢ 47 69
§Ý }¢ḯ S¢ï ãGSÏ¢ï Á¢GMÚ¼ Ó¢èÁ¢Gḯ ãG¢Á¢è ÜïU çH²ï S¢Ú}¢¢²» §GàÜGU 1 çÜGUÚ¢Ý
Á¢GMÚè ãñ 48 69
¥ÐÝï S¢¢‰¢ Hï Á¢¢§²ï
çÜUS¢è ¥G¢çà¢ÜGïU ÚS¢êH S¢ï çÝSÏ¢¼
31 ÜGU¢§}¢ ÜUÚ HèçÁ¢²ï 49 2 ¼}¢œ¢¢ï¥G 70
S¢¢}¢¢Ý ÜïU Ï¢ïx¢ïÁ¢ ÜïU çH²ï 5 }¢-

ÎÝè ÈêUH 32 ÐéÚ ¥S¢Ú¢Ú ãG¢Á¢è 50 3 §zGÚ¢Î 70
ãï Ë ‰¢ S¢Åèü ç ÈG U Üï U Å Üï U Á¢GÏãG ã¢ïÝï ±¢H¢ ãG¢Á¢è »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{Ýï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢

}¢-ÎÝè ÈêUH 33 50 70
ã±¢§ü Á¢ã¢Á¢G ±¢Hï ÜUÏ¢ »ãGÚ¢}¢

34 ¥ÐÝï Ý¢}¢ ÜïU §SH¢}¢è Ï¢ãÝ¢ï´ ÜU¢ »ãGÚ¢}¢
71
Ï¢¢æ{ï´ ?
S¢¢‰¢ ãG¢Á¢è
Á¢ã¢Á¢G ÜU¢ wG¢éàÏ¢êÎ¢Ú Hx¢¢Ý¢ ÜñUS¢¢ ? »ãGÚ¢}¢ ÜïU ÝzGH
çÅà¢ê ÐïÐÚ 35 51 72
Á¢g¢ à¢ÚèÈGU ¼¢ }¢vÜU» }¢é¥GÁGÁ¢G}¢¢ Ó¢éÅÜéUH¢

36 52 ©G}Úï ÜUè çÝÄ²¼ 72
}¢ÎèÝï ÜUè ÐÚ±¢Á¢G ±¢H¢ḯ ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ ãGÁ¢ }¢éÏ¢¢ÚÜU ÜU¢ Ï¢¢ïÇü Hx¢¢Ý¢
37 ÜñUS¢¢......? 53 ãGÁ¢ ÜUè çÝÄ²¼ 73
}¢é¥GçËH}¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï S¢é±¢Úè ãGÁÁ¢ï çÜGUÚ¢Ý ÜUè çÝÄ²¼

37 Ï¢S¢Ú¢ S¢ï ÐñÎH ãGÁ¢ ! 53 73
S¢ÈGUÚ ÜïU 26 }¢-ÎÝè ÈêUH }¢ñ´ ¼G±¢ÈGU ÜïU ÜGU¢çÏ¢H Ýãè´

37 54 HÏÏ¢ñÜU 74
ã±¢§ü Á¢ã¢Á¢G ÜïU çx¢ÚÝï ¥¢ñÚ ãG¢Á¢è ÐÚ ãGÏé Ï¢ï Á¢¢ã ± çÚ²¢ ÜïU S¢wG¼ }¢¢’Ý¢ ÐÚ ÝÁ¢GÚ Ú¶¼ï ãé»
Á¢HÝï „ï ¥}Ý }¢ïæ ÚãïÝï ÜUè ãG}Hï 55 HÏÏ¢ñÜU ÐçÉG²ï 75
Îé¥¢G
40 ãG¢çÁ¢²¢ï´ ÜUè çÚ²¢ÜU¢Úè ÜUè Î¢ï 57 HÏÏ¢ñÜU ÜUãÝï ÜïU Ï¢¢’Î ÜUè 76
ç}¢S¢¢Hï´ »ÜU S¢é‹Ý¼
ÜïU 9 }¢-ÎÝè ÈêUH 76 ÐãHï Ó¢vÜUÚ ÜUè Îé¥G¢ 98 çÁ¢G²¢Î¢ Æ‹Ç¢ Ý çÐ²ï´ 122
çÝÄ²¼ ÜïU }¢é-¼¥GçËHÜGU Á¢GMÚè ÎêS¢Úï Ó¢vÜUÚ ÜUè Îé¥G¢

çãÎ¢²¼ 78 101 ÝÁ¢GÚ ¼ïÁ¢G ã¢ï¼è ãñ 123
»ãGÚ¢}¢ ÜïU }¢¢’Ý¢ ¼èS¢Úï Ó¢vÜUÚ ÜUè Îé¥G¢ S¢ÈGU¢ ± }¢±üã ÜUè S¢¥Gì²
79 103 123
»ãGÚ¢}¢ }¢ï´ ²ïã Ï¢¢¼ï´ ãGÚ¢}¢ ãñ´

Ó¢¢ñ‰¢ï Ó¢vÜUÚ ÜUè Îé¥G¢ S¢ÈGU¢ ÐÚ ¥G±¢}¢ ÜïU
79 105 }¢éwG¼çHÈGU ¥‹Î¢Á¢G 125
»ãGÚ¢}¢ }¢ï´ ²ïã Ï¢¢¼ï´ }¢vMã ãñ´ Ð¢æÓ¢±ï´ Ó¢vÜUÚ ÜUè

80 Îé¥G¢ 107 ÜU¢ïãï S¢ÈGU¢ ÜUè Îé¥G¢ 126
²ïã Ï¢¢¼ï´ »ãGÚ¢}¢ }¢ï´ Á¢¢§Á¢G ãñ´ ÀÅï Ó¢vÜUÚ ÜUè Îé¥G¢ „¥Gì² ÜUè çÝÄ²¼
82 110 132
}¢Îü ± ¥G¢ñÚ¼ ÜïU »ãGÚ¢}¢ }¢ï´ ÈGUÜGUü S¢¢¼±ï´ Ó¢vÜUÚ „ÈGU¢ ± }¢±üã „ï
84 ÜUè Îé¥G¢ 112 ©¼ÚÝï ÜUè Îé¥G¢ 133
»ãGÚ¢}¢ ÜUè 9 }¢éÈGUèÎ »ãGç¼²¢¼Gï´ S¢ÏÁ¢G }¢èH¢ï´ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý ÐÉGÝï ÜUè
85 }¢ÜGU¢}¢ï §Ï¢í¢ãè}¢ 114 Îé¥G¢ 134
»ãGÚ¢}¢ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ Á¢GMÚè ¼}Ï¢èã Î¢ñÚ¢Ýï S¢¥Gì² »ÜU Á¢GMÚè »ãGç¼²¢¼G
88 Ý}¢¢…Gï ¼±¢ÈGU 114 136
ãGÚ}¢ ÜUè ±Á¢G¢ãG¼ 89 }¢ÜGU¢}¢ï §Ï¢í¢ãè}¢ ÜUè Îé¥G¢ 115 Ý}¢¢Á¢Gï S¢¥Gì² }¢éS¼ãGÏ¢ ãñ 136
}¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢ ÜUè ãG¢çÁ¢GÚè }¢ÜGU¢}¢ï §Ï¢í¢ãè}¢ ÐÚ Ý}¢¢Á¢G ÜïU Ó¢¢Ú ¼G±¢ÈGïU ÜGéUÎê}¢
90 }¢-ÎÝè ÈêUH 116 137
»’ç¼ÜU¢ÈG U ÜUè çÝÄ²¼ ÜUÚ ¥Ï¢ }¢éË¼Á¢G}¢ ÐÚ ¥¢§²ï......!

HèçÁ¢²ï 91 117 ãGËÜGU ²¢ ¼vGS¢èÚ 137
ÜU¢’Ï¢» }¢éà¢ÚüÈUG ¢ ÐÚ ÐãHè ÝÁ¢GÚ }¢ÜG U ¢}¢ï }¢é Ë ¼Á¢G } ¢ ÐÚ

91 ÐÉGÝï ÜUè Îé¥G¢ 118 ¼vGS¢èÚ ÜUè ¼¢’ÚèÈGU 137
S¢Ï¢ S¢ï ¥zGÁ¢GH Îé¥G¢ 92 »ÜU ¥ã}¢ }¢S¥H¢ 120 §SH¢}¢è Ï¢ãÝ¢ï´ ÜUè ¼vGS¢èÚ 138
¼G±¢ÈGU }¢ï´ Îé¥G¢ ÜïU çH²ï LÜUÝ¢ ¼G±¢ÈGïU ÜGéUÎê}¢ ±¢H¢ï´ ÜïU çH²ï çãÎ¢²¼
}¢‹¥G ãñ 93 ¥Ï¢ Á¢G}¢Á¢G}¢ ÐÚ ¥¢§²ï ! 120 138
¥¢Ï¢ï Á¢G}¢Á¢G}¢ Ðè ÜUÚ ²ïã Îé¥¢G ÐçÉG²ï }¢é-¼}¢œ¢ï¥G ÜïU çH²ï çãÎ¢²¼
©G}Úï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ 93 121 138
¼G±¢ÈGU ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ 93 ¥¢Ï¢ï Á¢G}¢Á¢G}¢ Ðè¼ï ±vG¼ Îé¥¢G }¢¢æx¢Ýï 122 ¼}¢¢}¢ ãG¢çÁ¢²¢ï´ ÜïU çH²ï }¢-ÎÝè 139
ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ ÈêUH
Á¢Ï¢ ¼ÜU }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢ }¢ï´ Úãï´ ç}¢Ý¢ à¢ÚèÈGU }¢ï´ ÐãHï çÎÝ ¶ÇGï }¢¢æx¢Ý¢ S¢é‹Ý¼ ãñ 169
v²¢ ÜUÚï´ ? Á¢x¢ã ÜïU çH²ï HÇG¢§²¢æ
141 151 Îé¥G¢» ¥G-ÚÈGU¢¼ (©Îêü) 171
Ó¢ŒÐH¢ï´ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ Á¢GMÚè Îé¥G¢» à¢Ï¢ï ¥G-ÚÈGU¢ xG¢éMÏ¢ï ¥¢zG¼¢Ï¢ ÜïU Ï¢¢’Î ¼ÜU Îé¥G¢
152 Á¢¢Úè Úç¶²ï ! 180
}¢S¥H¢
Ý±è´ Ú¢¼ ç}¢Ý¢ }¢ï´ x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï Ð¢ÜU ã¢ï x¢»
142 181
x¢éÁ¢G¢ÚÝ¢ S¢é‹Ý¼ï
çÁ¢S¢ Ýï ÎêS¢Ú¢ï´ ÜïU Á¢ê¼ï Ý¢ }¢é¥vÜUÎ¢ ãñ
153 }¢éÁGÎçHÈGU¢ ÜU¢ï Ú±¢Ýx¢è 482
Á¢¢§Á¢G §çS¼’}¢¢H ÜUÚ çH²ï
¥Ï¢ v²¢ ÜUÚï´ ? }¢x¢GçÚÏ¢ ± §Gà¢¢ ç}¢H¢ ÜUÚ ÐÉGÝï ÜU¢
¥G-ÚÈGU¢¼ à¢ÚèÈGU ÜU¢ï Ú±¢Ýx¢è
143 154 ¼GÚèÜGU¢ 182
§SH¢}¢è Ï¢ãÝ¢ï´ ÜïU çH²ï Ú¢ãï ¥G-ÚÈGU¢¼ ÜUè Îé¥G¢ ÜæUÜUçÚ²¢æ Ó¢éÝ HèçÁ¢²ï
}¢-ÎÝè ÈêUH 143 155 183
¼G±¢ÈGU }¢ï´ S¢¢¼ Ï¢¢¼ï´ ¥G-ÚÈGU¢¼ à¢ÚèÈGU }¢ï´ Î¢ç¶GH¢ »ÜU Á¢GMÚè »ãGç¼²¢¼G
ãGÚ¢}¢ ãñ´ 144 156 183
¼G±¢ÈGU ÜïU x²¢Úã }¢vMã¢¼ ²¢ñ}¢ï ¥G-ÚÈGU¢ ÜïU Î¢ï ¥GÁ¢Gè}¢éàà¢¢Ý

±éÜGêUÈGïU }¢éÁGÎçHÈGU¢
145 ÈGUÁ¢G¢§H 157 184
¼G±¢ÈGU ± S¢¥G²ì }¢ï´ ²ïã S¢¢¼ ÜU¢}¢ çÜUS¢è Ýï Á¢Ï¢ ¥G¢ñÚ¼¢ï´ ÜU¢ï Îï¶¢ 157 }¢éÁGÎçHÈGU¢ S¢ï ç}¢Ý¢ Á¢¢¼ï
Á¢¢§Á¢G ãñæ 146
ãé» Ú¢S¼ï }¢ï´ ÐÉGÝï ÜUè Îé¥G¢
S¢¥Gì² ÜïU 10 }¢vMã¢¼ 146 ¥G-ÚÈGU¢¼ }¢ï´ ÜæUÜUÚ¢ï´ ÜU¢ï x¢±¢ã 185
ÜUÚÝï ÜUè §ü } ¢¢Ý ¥zG Ú ¢ï Á ¢G
çãGÜU¢²¼
S¢¥Gì² ÜïU Ó¢¢Ú }¢é-¼ÈGU<ÚÜGU ç}¢Ý¢ ÝÁ¢GÚ ¥¢» ¼¢ï ²ïã
}¢-ÎÝè ÈêUH 147 158 Îé¥G¢ ÐçÉG²ï 186
§SH¢}¢è Ï¢ãÝ¢ï´ ÜïU çH²ï ¶G¢S¢ wG¢éà¢ ÝS¢èÏ¢ ãG¢çÁ¢²¢ï ¥¢ñÚ ÎS¢±è´ ÁG¢éH çãGÁÁ¢ã ÜU¢
¼¢ÜUèÎ 147 ãGÁÁ¢Ý¢ï ! 159 ÐãH¢ ÜU¢}¢ Ú}² 186
Ï¢¢çÚà¢ ¥¢ñÚ }¢èÁ¢G¢Ï¢ï ÚãG}¢¼ ±éÜGêUÈGïU ¥G-ÚÈGU¢¼ à¢ÚèÈGU ÜïU 9

148 }¢-ÎÝè ÈêUH 159 Ú}² ÜïU ±vG¼
»ãGç¼²¢¼G ÜïU 5
ãGÁ¢ ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{ HèçÁ¢²ï §}¢¢}¢ï ¥ãHï S¢é‹Ý¼ ÜUè ¶G¢S¢ }¢-ÎÝè ÈêUH
148 ÝS¢èãG¼ 161 187
»ÜU }¢éÈGUèÎ }¢à±Ú¢ ¥G-ÚÈGU¢¼ à¢ÚèÈGU ÜUè Îé¥G¢»æ

149 (¥G-ÚÏ¢è) 162 Ú}² ÜïU 8 }¢-ÎÝè ÈêUH 189
ç}¢Ý¢ ÜU¢ï Ú±¢Ýx¢è 149 }¢ñÎ¢Ýï ¥G-ÚÈGU¢¼ }¢ï´ Îé¥G¢ ¶ÇGï §SH¢}¢è Ï¢ãÝ¢ïæ ÜUè Ú}² 190
Ýæx¢ï Ð¢©æ ÚãÝï ÜUè ÜGéUÚ¥¢Ýè ÎHèH ÐÓ¢¢S¢ ãÁ¢G¢Ú »’ç¼ÜU¢ÈGU ÜU¢ S¢±¢Ï¢
}¢ÚèÁ¢G¢ï´ ÜUè Ú}² 191 217 231
}¢ÚèÁ¢G ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï Ú}² ÜU¢ Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ Ð¢æÓ¢ ãGÁ¢ ÜU¢ S¢±¢Ï¢
ãG¢çÁ¢GÚè ÜUè ¼Ä²¢Úè
¼GÚèÜGU¢ 191 218 232
ãGÁ¢ ÜUè ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÜïU »ï HèçÁ¢²ï ! S¢ÏÁ¢G x¢é}Ï¢Î ¥¢ x¢²¢ S¢H¢}¢ Á¢GÏ¢¢Ýè ãè ¥GÁ¢Gü ÜUèçÁ¢²ï
7 }¢-ÎÝè ÈêUH 192 218 231
ãG¢Á¢è ¥¢ñÚ Ï¢-ÜGUÚã §üÎG ÜUè ÜGUé ÚÏ¢¢Ýè ã¢ï S¢ÜïU ¼¢ï Ï¢¢Ï¢éH Ï¢ÜGUè¥G S¢ï Ï¢éçÉG²¢ ÜU¢ï ÎèÎ¢Ú ã¢ï x¢²¢
233
194 ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï´ 220
¥H §ç‹¼Á¢G¢Ú.....!
ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÜïU Å¢ïÜUÝ Ý}¢¢Á¢Gï à¢éRU¢Ý¢ ¥H §ç‹¼Á¢G¢Ú.....! 234
195 221
»ÜU }¢ï}¢Ý ãG¢Á¢è ÜU¢ï ÎèÎ¢Ú ã¢ï x¢²¢
ãGËÜGU ¥¢ñÚ ¼vGS¢èÚ ÜïU 17 }¢- S¢éÝãìÚè Á¢¢çH²¢ï´ ÜïU M Ï¢M 234
ÎÝè ÈêUH 196 221
x¢çH²¢ï´ }¢ï´ Ý ‰¢êçÜU²ï !
¼G±¢ÈGïU çÁ¢G²¢Ú¼ ÜïU 10 }¢-ÎÝè }¢é±¢-Á¢ã¢ à¢ÚèÈGU ÐÚ ãG¢çÁ¢GÚè 235
ÈêUH 199 222
Á¢‹Ý¼éH Ï¢ÜGUè¥G 235
x²¢Úã ¥¢ñÚ Ï¢¢Úã Ï¢¢Úx¢¢ãï çÚS¢¢H¼ }¢ï´ S¢H¢}¢ ¥GÁ¢Gü
ÜUèçÁ¢²ï 223
ÜUè Ú}¢è ÜïU 18 ¥ãHï Ï¢ÜGUè¥G ÜU¢ï S¢H¢}¢ ¥GÁ¢Gü
}¢-ÎÝè ÈêUH ÜUèçÁ¢²ï 236
çS¢gèÜGïU ¥vÏ¢Ú ÜUè
201 ç¶GÎ}¢¼ }¢ï´ S¢H¢}¢ 225
çÎH¢ï´ ÐÚ ¶G‹Á¢Ú çÈUÚ Á¢¢¼¢
237
Ú}² ÜïU 12 }¢vMã¢¼ ÈGU¢MÜGïU ¥¢’Á¢G}¢ ÜUè
204 ç¶GÎ}¢¼ }¢ï´ S¢H¢}¢ 226
¥H ±Î¢§üG ãG¢çÁ¢GÚè 237
¼G±¢ÈGïU LwGS¢¼ ÜïU 19 Î¢ïÏ¢¢Ú¢ »ÜU S¢¢‰¢
}¢-ÎÝè ÈêUH 205
à¢ñ ¶ G ñ Ý ÜUè ç¶G Î }¢¼¢ï ´ }¢ï ´ ¥H ±Î¢¥G ¼¢…Î¢Úï }¢ÎèÝ¢ 239
S¢H¢}¢
ãGÁÁ¢ï Ï¢ÎH 208 226 }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢ ÜUè
çÁ¢G²¢Ú¼ï´ 242
ãGÁÁ¢ï Ï¢ÎH ÜïU 17 à¢Ú¢§¼G ²ïã Îé¥G¢»æ }¢¢æçx¢²ï
209 227 ç±H¢Î¼ x¢¢ãï S¢Ú±Úï
¥G¢H}¢ 242
ãGÁÁ¢ï Ï¢ÎH ÜïU 9
}¢é-¼ÈGU<ÚÜGU }¢-ÎÝè ÈêUH 212 Á¢-Ï¢Hï ¥Ï¢ê ÜGéUÏ¢ñS¢
Ï¢¢Úx¢¢ãï çÚS¢¢H¼ }¢ï´ ãG¢çÁ¢GÚè 242
ÜïU 12 }¢-ÎÝè ÈêUH
}¢ÎèÝï ÜUè ãG¢çÁ¢GÚè 215 228 ¶GÎè-Á¢¼éH ÜéUÏ¢í¢
ÜU¢ }¢ÜU¢Ý 244
Á¢¢Hè }¢éÏ¢¢ÚÜU ÜïU M Ï¢M ÐÉGÝï ÜU¢
Á¢G¢ñÜGU Ï¢ÉG¢Ýï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ 215 ç±Îü 230 x¢G¢Úï Á¢-Ï¢Hï S¢¢ñÚ 245
}¢ÎèÝ¢ çÜU¼Ýè ÎïÚ }¢ï´ Îé¥¢G ÜïU çH²ï Á¢¢Hè }¢éÏ¢¢ÚÜU ÜU¢ï ÐèÆ
x¢G¢Úï çãGÚ¢
¥¢»x¢¢ ! 215 }¢¼ ÜUèçÁ¢²ï 230 245
S¢çÄ²ÎéÝ¢ ãG}Á¢G¢ ÜUè ç¶GÎ}¢¼ }¢ï´ ¼G±¢ÈGUï ç…G²¢Ú¼ ÜU¢ v²¢ ÜUÚï ?
Î¢Úï ¥ÚÜGU}¢ 246 S¢H¢}¢ 256 270
à¢é-ãÎ¢» ©ãGéÎ ÜU¢ï }¢Á}¢ê§üG ¼G±¢ÈGU ÜUè çÝÄ²¼ ÜU¢ ¥ã}¢ ¼ÚèÝ
}¢ãGËH» }¢SÈGUH¢ 247 S¢H¢}¢ 258 }¢-ÎÝè ÈêUH 271
çÁ¢G²¢Ú¼¢ḯ ÐÚ ãG¢çÁ¢GÚè ÜïU Î¢ï ¼GÚèÜGUï

Á¢‹Ý¼éH }¢¥GìH¢ 247 259 ¼G±¢ÈGïU LwGS¢¼ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´
S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢
}¢çSÁ¢Îï çÁ¢‹Ý 248 S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢ 273
Á¢Ú¢§}¢ ¥¢ñÚ §Ý ÜïU ÜUzGÈGU¢Úï ¼G±¢ÈGïU LwGS¢¼ ÜU¢ ¥ã}¢ }¢S¥H¢

}¢çSÁ¢ÎéÚ¢ü²ã 248 260 273
}¢çSÁ¢Îï ¶GñÈGU 249 Î}¢ ±x¢GñÚ¢ ÜUè ¼¢’ÚèÈGU ¼G±¢ÈGU ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´
260
}¢é-¼ÈGU<ÚÜGU
S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢
}¢çSÁ¢Îï çÁ¢§GÚ¢üÝ¢ 249 Î}¢ ±x¢GñÚ¢ }¢ï´ çÚ¥G¢²¼ 260 275
§çS¼H¢}¢ï ãGÁ¢Ú }¢ï´ ã¢‰¢ ÜUã¢æ ¼ÜU

}¢Á¢G¢Úï }¢ñ}¢êÝ¢ 251 ©Æ¢»æ ? 275
Î}¢, S¢-ÎÜGïU ¥¢ñÚ Ú¢ïÁ¢Gï ÜïU
Á¢GMÚè }¢S¢¢§H ¼G±¢ÈGU }¢ï´ ÈïUÚ¢ï´ ÜUè çx¢Ý¼è ²¢Î Ý
}¢çSÁ¢ÎéH ãGÚ¢}¢ }¢ï´ 261 Úãè ¼¢ï ? 276
Ý}¢¢Á¢Gï }¢éS¼GÈGU¢ ÜïU
11 }¢ÜGU¢}¢¢¼
Î¢ñÚ¢Ýï ¼G±¢ÈGU ±éÁ¢G ê ÅêÅ Á¢¢» ¼¢ï v²¢
252 ãGÁ¢ ÜUè ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ¥¢ñÚ Î}¢ ÜUÚï ? 276
ÜïU x¢¢ïà¼ ÜïU ¥ãGÜU¢}¢
ÜGU¼GÚï ÜïU }¢ÚèÁ¢G ÜïU ¼G±¢ÈGU ÜU¢ ¥ã}¢
}¢S¥H¢ 277
}¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã 262
ÜUè ç…G²¢Ú¼ïæ
253 ¥ËH¢ã „ï ÇçÚ²ï 262 ¥G¢ñÚ¼ Ýï Ï¢¢Úè ÜïU çÎÝ¢ï´ }¢ï´
ÝzGHè ¼G±¢ÈGU ÜUÚ çH²¢ ¼¢ï ?
ÜGU¢çÚÝ ÜïU çH²ï ÇÏ¢H ÜUzGÈGU¢Ú¢
Ú¢ñ-Á¢G¼éH Á¢‹Ýã 253 ã¢ï¼¢ ãñ 263 278
}¢çSÁ¢ÎéH ãGÚ¢}¢
}¢çSÁ¢Îï ÜGéUÏ¢¢ 254 ÜGU¢çÚÝ ÜïU çH²ï ÜUã¢æ Îéx¢Ý¢ ÜUè ÐãHè ²¢ ÎêS¢Úè
ÜUzGÈGU¢Ú¢ ãñ ¥¢ñÚ ÜUã¢æ Ýãè´ }¢ç‹Á¢GH S¢ï ¼G±¢ÈGU ÜU¢ }¢S¥H¢
©G}Úï ÜU¢ S¢±¢Ï¢ 255 263 279
}¢Á¢G¢Úï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ãG}Á¢G¢ 255 ¼G±¢ÈGUï çÁ¢G²¢Ú¼ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ḯ S¢é±¢H
266
Î¢ñÚ¢Ýï ¼G±¢ÈGU Ï¢éH‹Î ¥¢±¢Á¢G
± Á¢±¢Ï¢ S¢ï }¢éÝ¢Á¢¢¼ ÐÉGÝ¢ ÜñUS¢¢ ?
à¢é-ãÎ¢» ©ãGéÎ ÜU¢ï S¢H¢}¢ ÜUÚÝï ÜUè 256 ãG¢»Á¢G¢ ÜUè S¢èÅ Ï¢éÜU ã¢ï ¼¢ï 280
ÈGUÁ¢GèH¼
§çÁG¼GÏ¢¢¥G ¥¢ñÚ Ú}¢H ÜïU »ãGÚ¢}¢ }¢ï´ çÅà¢ê ÐïÐÚ ÜU¢ ãGÚ}¢ }¢ï´ ÜUÏ¢ê¼Ú¢ï´, çÅça²¢ï´ ÜU¢ï
§çS¼’}¢¢H 306 ©ÇG¢Ý¢, S¢¼¢Ý¢ 330
Ï¢¢Úï }¢ï´ S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢
ãGÚ}¢ ÜïU ÐïÇG ±x¢GñÚ¢ ÜU¢ÅÝ¢
281 ±éÜGêUÈGïU ¥G-ÚÈGU¢¼ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ 334
S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢
S¢¥Gì² ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ S¢é±¢H ±
Á¢±¢Ï¢ 281 311 }¢èÜGU¢¼ S¢ï çÏ¢x¢GñÚ
»ãGÚ¢}¢ x¢éÁ¢GÚÝï ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´
Ï¢¢ïS¢ ± ÜUÝ¢Ú ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ }¢éÁGÎçHÈGU¢ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ ¥ã}¢ S¢é±¢H Á¢±¢Ï¢
S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢ 283 S¢é±¢H 311 336
»ãGÚ¢}¢ }¢ï´ ¥}ÚÎ S¢ï }¢éS¢¢-ÈGUãG¢ Ú}² ÜïU }¢é-¼¥GçËHÜGU S¢é±¢H ± Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ÜU¢ ãGÁ¢
çÜU²¢ ¥¢ñÚ..? 285 Á¢±¢Ï¢ 312 (S¢é±¢HÝ Á¢±¢Ï¢Ý) 337
ç}¢²¢æ Ï¢è±è ÜU¢ ã¢‰¢ }¢ï´ ã¢‰¢ Ç¢H ÜGéUÚÏ¢¢Ýè S¢ï }¢é-¼¥GçËHÜGU S¢é±¢H
ÜUÚ Ó¢HÝ¢ 285 312 ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼ 337
± Á¢±¢Ï¢
ãGËÜGU ± ¼vGS¢èÚ ÜïU }¢é-¼¥GçËHÜGU Ý¢ S¢}¢Û¢ Ï¢ÓÓ¢ï ÜïU ãGÁ¢ ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
ã}¢ çÏ¢S¼Úè ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢ 313 340
S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢
}¢é-¼ÈGU<ÚÜGU S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢
286 315 Ý¢ S¢}¢Û¢ Ï¢ÓÓ¢ï ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï
çÝÄ²¼ ¥¢ñÚ HÏÏ¢ñÜU ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
13 ÜU¢ï xG¢éMÏ¢ï ¥¢zG¼¢Ï¢ ÜïU Ï¢¢’Î 342
Ý¢wG¢éÝ ¼Ú¢àÝï ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{ S¢ÜU¼ï ãñ´
S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢
288 319 Ý¢ S¢}¢Û¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ¼G±¢ÈGU
ÜUè çÝÄ²¼ ¥¢ñÚ §çS¼H¢}¢
ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
ãGÁÁ¢ï ¥vÏ¢Ú (¥vÏ¢Úè ãGÁ¢) 323 343
Ï¢¢H ÎêÚ ÜUÚÝï ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´
S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢
289 Ï¢ÓÓ¢ï ÜïU ©G}Úï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ 345
¥GÚÏ¢ à¢ÚèÈGU }¢ï´ ÜU¢}¢ ÜUÚÝï
±¢H¢ï´ ÜïU çH²ï
wG¢éàÏ¢ê ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢ Ï¢ÓÓ¢¢ ¥¢ñÚ ÝzGHè ¼G±¢ÈGU
292 324 346
»ãGÚ¢}¢ }¢ï´ wG¢éàÏ¢êÎ¢Ú S¢¢Ï¢éÝ ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ Ý Ï¢¢æ{Ý¢ ã¢ï ¼¢ï ãGèH¢ Ï¢ÓÓ¢¢ ¥¢ñÚ Ú¢ñÁ¢G» ¥‹±Ú ÜUè ãG¢çÁ¢GÚè
§çS¼’}¢¢H 299 325 349
}¢¢ïãGçÚ}¢ ¥¢ñÚ x¢éH¢Ï¢ ÜïU ÈêUH¢ï´ ©G}Úã ²¢ ãGÁ¢ ÜïU çH²ï S¢é±¢H ÜUÚÝ¢ 326 }¢¢¶G…G ± }¢Ú¢…ï¥G
ÜïU x¢Á¢Úï 300 ÜñUS¢¢ ? 351
©G}Úï ÜïU ±èÁ¢Gï ÐÚ ãGÁ¢ ÜïU çH²ï LÜUÝ¢

çS¢Hï ãé» ÜUÐÇGï ±x¢GñÚ¢ ÜïU ÜñUS¢¢ ? 327
}¢é-¼¥GçËHÜGU S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢
x¢GñÚ ÜGU¢ÝêÝè LÜUÝï ±¢Hï ÜUè Ý}¢¢Á¢G
305 ÜU¢ ¥ã}¢ }¢S¥H¢ 329
ãGÁ¢ ± ©G}Úï ±¢Hï ÜïU çH²ï 56 çÝÄ²¼ï´

(}¢¥G çÚ±¢²¢¼, çãGÜU¢²¢¼ ± }¢-ÎÝè ÈêUH)
(ãGéÁÁ¢¢Á¢ ± }¢é’¼ç}¢ÚèÝ §Ý }¢ï´ S¢ï }¢¢ñÜGU¥G ÜUè }¢éÝ¢-S¢Ï¢¼ S¢ï ±¢ïã
çÝÄ²¼ï´ ÜUÚ Hï´ çÁ¢Ý ÐÚ ¥G}¢H ÜUÚÝï ÜU¢ ±¢ÜGïU§üG Á¢ïGãìÝ ã¢ï)
1 çS¢ÈGüU çÚÁ¢G¢» §H¢ãè Ð¢Ýï ÜïU çH²ï ãGÁ¢ ÜUMæx¢¢ J
(ÜGUÏ¢êçHÄ²¼ ÜïU çH²ï §wGH¢S¢ à¢¼Gü ãñ ¥¢ñÚ §wGH¢S¢ ãG¢çS¢H ÜUÚÝï }¢ï´
²ïã Ï¢¢¼ Ï¢ãé¼ }¢é¥¢G ç±Ý ãñ çÜU çÚ²¢ÜU¢Úè ¥¢ñÚ à¢¢ïãÚ¼ ÜïU ¼}¢¢}¢ ¥SÏ¢¢Ï¢
¼ÜüU ÜUÚ çÎ²ï Á¢¢»æ J ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈUG ¢ ãñ : H¢ïx¢¢ḯ
ÐÚ »ïS¢¢ Á¢G}¢¢Ý¢ ¥¢»x¢¢ çÜU }¢ïÚè ©}}¢¼ ÜïU ¥çxGÝ²¢ (²¢’Ýè }¢¢HÎ¢Ú) S¢ñÚ¢ï
¼zGÚèãG ÜïU çH²ï ¥¢ñÚ ÎÚç}¢²¢Ýï Î-ÚÁ¢ï ÜïU H¢ïx¢ ç¼Á¢¢Ú¼ ÜïU çH²ï ¥¢ñÚ ÜGéUÚ¢ü
(²¢’Ýè ÜGU¢Úè) çÎ¶¢Ýï ¥¢ñÚ S¢éÝ¢Ýï ÜïU çH²ï ¥¢ñÚ ÈGéU-ÜGUÚ¢ }¢¢æx¢Ýï ÜïU çH²ï ãGÁ¢
ÜUÚïx´ ¢ï J ) 2 §S¢ ¥¢²¼ï }¢éÏ¢¢-ÚÜU¢ ÐÚ ¥G}¢H
ÜUMæx¢¢ : ¼Ú-Á¢-}¢»
ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ãGÁ¢ ¥¢ñÚ ©G}Úã ¥ËH¢ã ÜïU çH²ï ÐêÚ¢ ÜUÚ¢ï J
3 (²ï ã çÝÄ²¼ çS¢ÈG ü U ÈG U Á¢G ü ãG Á ¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ ÜUÚï ) ¥ËH¢ã
ÜUè §¼G¢¥G¼ ÜUè çÝÄ²¼ S¢ï §S¢ ãGév}¢ï ÜGéUÚ¥¢Ýè
¼Ú-Á¢-}¢»
ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ÜïU çH²ï H¢ïx¢¢ï´ ÐÚ §S¢ Í¢Ú ÜU¢ ãGÁ¢
ÜUÚÝ¢ ãñ Á¢¢ï §S¢ ¼ÜU Ó¢H S¢ÜïU J ÐÚ ¥G}¢H ÜUÚÝï
ÜUè S¢¥G¢Î¼ ãG¢çS¢H ÜUMæx¢¢ 4 ãGÁé ¢G Úê ï ¥ÜUÚ}¢
ÜUè ÐñÚ±è }¢ḯ ãGÁ¢ ÜUMæx¢¢ 5 }¢¢æ Ï¢¢Ð ÜUè çÚÁ¢G¢ }¢‹Îè Hï Hêæx¢¢ J
(Ï¢è±è à¢¢ïãÚ ÜU¢ï çÚÁ¢G¢ }¢‹Î ÜUÚï, }¢vGMÁ¢G Á¢¢ï ¥|¢è ÜGUÁ¢Gü ¥Î¢ Ýãè´ ÜUÚ
S¢ÜU¼¢ ¼¢ï ©S¢ (ÜGUÁ¢Gü wG±¢ã) S¢ï |¢è §Á¢¢Á¢G¼ Hï, ¥x¢Ú ãGÁ¢G ÈGUÁ¢Gü ã¢ï Ó¢éÜU¢
ãñ ¼¢ï §Á¢¢Á¢G¼ Ý |¢è ã¢ï ¼Ï¢ |¢è Á¢¢Ý¢ ã¢ïx¢¢, (}¢éHwG¶SG ¢ ¥Á¢G Ï¢ã¢Úï
à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1051) ã¢æ ©G}Úã ²¢ ÝzGHè ãGÁ¢ ÜïU çH²ï ±¢çHÎñÝ S¢ï
§Á¢¢Á¢G¼ çH²ï çÏ¢x¢GñÚ S¢ÈGUÚ Ý ÜUÚï J ²ïã Ï¢¢¼ x¢GH¼G }¢àãêÚ ãñ çÜU Á¢Ï¢
¼ÜU ±¢çHÎñÝ Ýï ãGÁ¢ Ýãè´ çÜU²¢ ¥¢ñH¢Î |¢è ãGÁ¢ Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼è) 6
}¢¢Hï ãGH¢H S¢ï ãGÁ¢ ÜUMæx¢¢ J (±ÚÝ¢ ãGÁ¢ ÜGUÏ¢êH ã¢ïÝï ÜUè ©}}¢èÎ Ýãè´
¥x¢Ó¢ïü ÈGUÁ¢Gü ©¼Ú Á¢¢»x¢¢ J ¥x¢Ú ¥ÐÝï }¢¢H }¢ï´ ÜéUÀ à¢éÏ¢¢ ã¢ï ¼¢ï ÜGUÁ¢Gü
Hï ÜUÚ ãGÁ¢ ÜU¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ ±¢ïã ÜGUÁ¢Gü ¥ÐÝï (©S¢è }¢àÜêUÜU) }¢¢H S¢ï ¥Î¢
ÜUÚ Îï J (»ïÁ¢GÝ) ãGÎèS¢ à¢ÚèÈGU }¢ï´ ãñ : Á¢¢ï }¢¢Hï ãGÚ¢}¢ Hï ÜUÚ ãGÁ¢ ÜU¢ï
Á¢¢¼¢ ãñ Á¢Ï¢ HÏÏ¢ñÜU ÜUã¼¢ ãñ, ã¢ç¼ÈGU x¢GñÏ¢ S¢ï Á¢±¢Ï¢ Îï¼¢ ãñ : Ý ¼ïÚè
HÏÏ¢ñÜU ÜGUÏ¢êH, Ý ç¶GÎ}¢¼ ÐÁ¢GèÚ (²¢’Ýè }¢‹ÁG¢êÚ) ¥¢ñÚ ¼ïÚ¢ ãGÁ¢ ¼ïÚï }¢éæã
ÐÚ }¢ÚÎêÎ ãñ, ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ¼ê ²ïã }¢¢Hï ãGÚ¢}¢ çÜU ¼ïÚï ÜGUÏÁ¢Gï }¢ï´ ãñ ©S¢ ÜïU
}¢éS¼çãGÜGU¢ï´ ÜU¢ï ±¢ÐS¢ Îï J (ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢, çÁ¢. 23, S¢. 541)) 7
S¢ÈGUÚï ãGÁ¢ ÜUè ¶GÚèÎ¢çÚ²¢ï´ }¢ï´ |¢¢± ÜU}¢ ÜUÚ±¢Ýï S¢ï Ï¢Ó¢êæx¢¢ J (}¢ïÚï
¥¢ÜGU¢ ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼, §}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý ÈGUÚ}¢¢¼ï
ãñ´ : |¢¢± (}¢ï´ ÜU}¢è) ÜïU çH²ï ãGéÁÁ¢¼ (²¢’Ýè Ï¢ãGS¢¢ï ¼vÚ¢Ú) ÜUÚÝ¢
Ï¢ïã¼Ú ãñ Ï¢çËÜU S¢é‹Ý¼, çS¢±¢ ©S¢ Ó¢èÁ¢G ÜïU Á¢¢ï S¢ÈGUÚï ãGÁ¢ ÜïU çH²ï
¶GÚèÎè Á¢¢», §S¢ (²¢’Ýè S¢ÈGUÚï ãGÁ¢ ÜUè ¶GÚèÎ¢çÚ²¢ï´) }¢ï´ Ï¢ïã¼Ú ²ïã ãñ
çÜU Á¢¢ï }¢¢æx¢ï Îï Îï J (ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢, çÁ¢. 17, S¢. 128)) 8 Ó¢H¼ï
±vG¼ Í¢Ú ±¢H¢ï´, çÚà¼ïÎ¢Ú¢ï´ ¥¢ñÚ Î¢ïS¼¢ï´ S¢ï ÜGéUS¢êÚ }¢é¥G¢ÈGU ÜUÚ±¢ªæx¢¢,
§Ý S¢ï Îé¥G¢ ÜUÚ±¢ªæx¢¢ J (ÎêS¢Ú¢ï´ S¢ï Îé¥G¢ ÜUÚ±¢Ýï S¢ï Ï¢-Ú-ÜU¼
ãG¢çS¢H ã¢ï¼è ãñ, ¥ÐÝï ãGÜGU }¢ï´ ÎêS¢Úï ÜUè Îé¥G¢ ÜGUÏ¢êH ã¢ïÝï ÜUè çÁ¢G²¢Î¢
©}}¢èÎ ã¢ï¼è ãñ J Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU §à¢¢¥G¼è §Î¢Úï }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH

}¢ÎèÝ¢ ÜUè }¢yGÏ¢ê¥¢G 326 S¢ÈGUãG¢¼ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H çÜU¼¢Ï¢ “ÈGUÁ¢G¢§Hï
Îé¥¢G ” S¢ÈGUãG¢ 111 ÐÚ }¢‹ÜGêUH ãñ, ãGÁ¢GÚ¼ï }¢êS¢¢ ÜU¢ï
ç¶G¼¢G Ï¢ ãé±¢ : »ï }¢êS¢¢ ! }¢éÛ¢ S¢ï ©S¢ }¢éæã ÜïU S¢¢‰¢ Îé¥¢G }¢¢æx¢ çÁ¢S¢ S¢ï ¼ê
Ýï x¢éÝ¢ã Ý çÜU²¢ J ¥GÁ¢Gü ÜUè : §H¢ãè ! ±¢ïã }¢éæã ÜUã¢æ S¢ï H¢ªæ ? (²ã¢æ
¥ç}Ï¢²¢ ÜUè ¼±¢Á¢G¢ï¥G ãñ ±ÚÝ¢ ±¢ïã ²ÜGUèÝÝ ãÚ x¢éÝ¢ã S¢ï
}¢¢’S¢ê}¢ ãñ´) ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¥¢ñÚ¢ï´ S¢ï Îé¥G¢ ÜUÚ¢ çÜU ©Ý ÜïU }¢éæã S¢ï ¼ê Ýï x¢éÝ¢ã
Ý çÜU²¢ J ) 9 ãG¢Á¢¼ S¢ï Á¢G¢§Î
¼¢ïà¢¢ (¥wGÚ¢Á¢¢¼) Ú¶ ÜUÚ L-ÈGUÜGU¢ ÐÚ ¶GÓ¢ü ¥¢ñÚ ÈGéU-ÜGUÚ¢ ÐÚ
¼S¢géÜGU (²¢’Ýè ¶GñÚ¢¼) ÜUÚ ÜïU S¢±¢Ï¢ ÜU}¢¢ªæx¢¢ J (»ïS¢¢ ÜUÚÝ¢ ãGÁÁ¢ï
}¢Ï¢MÚ ÜUè çÝà¢¢Ýè ãñ,) }¢Ï¢MÚ ©S¢ ãGÁ¢ ¥¢ñÚ ©G}Úï ÜU¢ï ÜUã¼ï ãñ´ çÜU
çÁ¢S¢ }¢ï´ ¶GñÚ ¥¢ñÚ |¢H¢§ü ã¢ï, ÜU¢ï§ü x¢éÝ¢ã Ý ã¢ï, çÎ¶¢±¢, S¢éÝ¢Ý¢ Ý
ã¢ï, H¢ïx¢¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ »ãGS¢¢Ý ÜUÚÝ¢, ¶¢Ý¢ ç¶H¢Ý¢, Ý}¢ü ÜUH¢}¢
ÜUÚÝ¢, S¢H¢}¢ ÈñUH¢Ý¢, ¶Géà¢ ¶GéËÜGUè S¢ï Ðïà¢ ¥¢Ý¢, ²ïã S¢Ï¢ Ó¢èÁ¢Gï´
ãñ´ Á¢¢ï ãGÁ¢ ÜU¢ï }¢Ï¢MÚ Ï¢Ý¢¼è ãñ´ J Á¢Ï¢ çÜU ¶¢Ý¢ ç¶H¢Ý¢ |¢è
ãGÁÁ¢ï }¢Ï¢MÚ }¢ï´ Î¢ç¶GH ãñ ¼¢ï ãG¢Á¢¼ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ¼¢ïà¢¢ S¢¢‰¢ H¢ï
¼¢çÜU ÚÈGUèÜGU¢ḯ ÜUè }¢ÎÎ ¥¢ñÚ ÈGUÜGUèÚ¢ḯ ÐÚ ¼S¢géÜUG |¢è ÜUÚ¼ï Ó¢H¢ï J
¥SH }¢ḯ }¢Ï¢MÚ “çÏ¢Ú” S¢ï Ï¢Ý¢ ãñ çÁ¢S¢ ÜïU }¢¢’Ý¢ ©S¢ §¼G¢¥G¼ ¥¢ñÚ
»ãGS¢¢Ý ÜïU ãñ́ çÁ¢S¢ S¢ï wG¢éÎ¢ ÜU¢ ¼ÜGUÚéüÏ¢ ãG¢çS¢H çÜU²¢ Á¢¢¼¢ ãñ J
10 Á¢GÏ¢¢Ý ¥¢ñÚ ¥¢æ¶ ±x¢GñÚ¢ ÜUè çãGÈUG ¢Á¢G¼ ÜUMæx¢¢ J
(“ÝS¢èãG¼¢ḯ ÜïU }¢-ÎÝè ÈêUH” S¢ÈGUãG¢ 29 ¥¢ñÚ 30 ÐÚ ãñ : (1) (ãGÎèS¢ï
Ð¢ÜU ãñ : ¥ËH¢ã ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ) »ï §ÏÝï ¥¢Î}¢ ! ¼ïÚ¢ ÎèÝ ©S¢ ±vG¼
¼ÜU ÎéLS¼ Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼¢ Á¢Ï¢ ¼ÜU ¼ïÚè Á¢GÏ¢¢Ý S¢è{è Ý ã¢ï ¥¢ñÚ ¼ïÚè
Á¢GÏ¢¢Ý ¼Ï¢ ¼ÜU S¢è{è Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼è Á¢Ï¢ ¼ÜU ¼ê ¥ÐÝï ÚÏ¢ S¢ï
ãG²¢ Ý ÜUÚï J (2) çÁ¢S¢ Ýï }¢ïÚè ãGÚ¢}¢ ÜUÎ¢ü Ó¢èÁ¢G¢ï´ S¢ï ¥ÐÝè ¥¢æ¶¢ï´ ÜU¢ï
Û¢éÜU¢ çH²¢ (²¢’Ýè ©‹ãḯ Îï¶Ýï S¢ï Ï¢Ó¢¢) }¢ñ́ ©S¢ï Á¢ã‹Ý}¢ S¢ï ¥}¢¢Ý (²¢’Ýè
ÐÝ¢ã) ¥G¼¢G ÜUÚ Îêæx¢¢) 11 Î¢ñÚ¢Ýï S¢ÈGUÚ çÁ¢GRU¢ï ÎéMÎ S¢ï çÎH
Ï¢ãH¢ªæx¢¢ J (§S¢ S¢ï çÈGUçÚà¼¢ S¢¢‰¢ Úãïx¢¢ x¢¢Ýï Ï¢¢Á¢ï ¥¢ñÚ HçxG±Ä²¢¼ ÜU¢
çS¢çËS¢H¢ Ú¶¢ ¼¢ï à¢ñ¼¢G Ý S¢¢‰¢ Úãïx¢¢) 12 ¥ÐÝï çH²ï ¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢
}¢éS¢Ë}¢¢Ý¢ḯ ÜïU çH²ï Îé¥¢G ÜUÚ¼¢ Úãêæx¢¢ J (}¢éS¢¢çÈGUÚ ÜUè Îé¥¢G ÜGUÏ¢êH ã¢ï¼è
ãñ J ÝèÁ¢G “ÈGUÁ¢G¢§Hï Îé¥¢G ” S¢ÈGUãG¢ 220 ÐÚ ãñ : }¢éS¢Ë}¢¢Ý, çÜU }¢éS¢Ë}¢¢Ý
ÜïU çH²ï ©S¢ ÜUè x¢GñÏ¢¼ (²¢’Ýè x¢GñÚ }¢¢ñÁ¢ê-Îx¢è) }¢ḯ (Á¢¢ï) Îé¥¢G }¢¢æx¢ï (±¢ïã
ÜGUÏ¢êH ã¢ï¼è ãñ) ãGÎèS¢ à¢ÚèÈGU }¢ḯ ãñ : ²ïã (²¢’Ýè x¢GñÚ }¢¢ñÁ¢ê-Îx¢è ±¢Hè) Îé¥¢G
çÝã¢²¼ Á¢ËÎ ÜGUÏ¢êH ã¢ï¼è ãñ J çÈGUçÚà¼ï ÜUã¼ï ãñ́ : ©S¢ ÜïU ãGÜUG }¢ḯ ¼ïÚè Îé¥G¢
ÜGUÏ¢êH ¥¢ñÚ ¼éÛ¢ï |¢è §S¢è ¼GÚãG ÜUè Ýï’}¢¼ ãGéS¢êH) 13 S¢Ï¢ ÜïU S¢¢‰¢
¥ÓÀè x¢éz¼G -x¢ê ÜUMæx¢¢ ¥¢ñÚ ãGSÏ¢ï ãGñçS¢Ä²¼ }¢éS¢Ë}¢¢Ý¢ḯ ÜU¢ï ¶¢Ý¢
ç¶H¢ªæx¢¢ J (ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈUG ¢ : }¢Ï¢MÚ ãGÁ¢ ÜU¢
Ï¢ÎH¢ Á¢‹Ý¼ ãñ J ¥GÁ¢Gü ÜUè x¢§ü : ²¢ ÚS¢éHËH¢ã !
ãGÁ¢ ÜUè }¢Ï¢MçÚÄ²¼ çÜUS¢ Ó¢èÁ¢G ÜïU S¢¢‰¢ ãñ ? ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¥ÓÀè x¢éz¼G -x¢ê
¥¢ñÚ ¶¢Ý¢ ç¶H¢Ý¢ J ) 14 ÐÚïà¢¢çÝ²¢æ
¥¢»æx¢è ¼¢ï S¢Ï¢í ÜUMæx¢¢ J (ãGéÁÁ¢¼éH §SH¢}¢ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢
§}¢¢}¢ ¥Ï¢ê ãG¢ç}¢Î }¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý }¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý }¢éãG}}¢Î x¢GÁ¢G¢Hè
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : }¢¢H ²¢ Ï¢ÎÝ }¢ï´ ÜU¢ï§ü ÝévGS¢¢Ý ²¢
}¢éS¢èÏ¢¼ ÐãéæÓ¢ï ¼¢ï ©S¢ï ¶Géà¢çÎHè S¢ï ÜGUÏ¢êH ÜUÚï v²êæ çÜU ²ïã §S¢ ÜïU
ãGÁÁ¢ï }¢Ï¢MÚ ÜUè ¥GH¢}¢¼ ãñ J ) 15 ¥ÐÝï

L-ÈGUÜGU¢ ÜïU S¢¢‰¢ ãGéSÝï ¥wGH¢ÜGU ÜU¢ }¢éÁ¢G¢-ãÚ¢ ÜUÚ¼ï ãé» ©Ý
ÜïU ¥¢Ú¢}¢ ±x¢GñÚ¢ ÜU¢ ¶G²¢H Ú¶êæx¢¢, x¢GéSS¢ï S¢ï Ï¢Ó¢êæx¢¢, Ï¢ïÜU¢Ú
Ï¢¢¼¢ï´ }¢ï´ Ýãè´ ÐÇGêæx¢¢, H¢ïx¢¢ï´ ÜUè (Ý¢ ¶Géà¢ x¢±¢Ú) Ï¢¢¼ï´ Ï¢ÚÎ¢à¼
ÜUMæx¢¢ 16 ¼}¢¢}¢ ¶Géà¢ ¥GÜGUèÎ¢ }¢éS¢Ë}¢¢Ý ¥G-ÚÏ¢¢ï´ S¢ï (±¢ïã
Ó¢¢ãï çÜU¼Ýè ãè S¢wG¼è ÜUÚï´, }¢ñ´) ÝÚ}¢è ÜïU S¢¢‰¢ Ðïà¢ ¥¢ªæx¢¢ J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼ çÁ¢ËÎ 1 çãGSS¢¢ 6 S¢ÈGUãG¢ 1060 ÐÚ ãñ : Ï¢gê¥¢ïæ
¥¢ñÚ S¢Ï¢ ¥G-ÚçÏ¢Ä²¢ï´ S¢ï Ï¢ãé¼ ÝÚ}¢è ÜïU S¢¢‰¢ Ðïà¢ ¥¢», ¥x¢Ú
±¢ïã S¢wG¼è ÜUÚï´ (|¢è ¼¢ï) ¥ÎÏ¢ S¢ï ¼ãG}}¢éH (²¢’Ýè Ï¢ÚÎ¢à¼) ÜUÚï
§S¢ ÐÚ à¢ÈGU¢¥G¼ ÝS¢èÏ¢ ã¢ïÝï ÜU¢ ±¢’Î¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ J ¶GéS¢êS¢Ý
¥ãHï ãG-Ú}¢ñÝ, ¶GéS¢êS¢Ý ¥ãHï }¢ÎèÝ¢ J ¥ãHï ¥GÚÏ¢ ÜïU ¥zG¥G¢H
ÐÚ »’ç¼Ú¢Á¢G Ý ÜUÚï, Ý çÎH }¢ï´ ÜUÎêÚ¼ (²¢’Ýè }¢ñH) H¢», §S¢ }¢ï´
Î¢ïÝ¢ï´2 Á¢ã¢æ ÜUè S¢¥G¢Î¼ ãñ) 17 |¢èÇG ÜïU }¢¢ñÜGU¥G ÐÚ |¢è
H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï ¥çÁ¢GÄ²¼ Ý ÐãéæÓ¢ï §S¢ ÜU¢ ¶G²¢H Ú¶êæx¢¢ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú
¶GéÎ ÜU¢ï çÜUS¢è S¢ï ¼vHèÈGU ÐãéæÓ¢è ¼¢ï S¢Ï¢í ÜUÚ¼ï ãé» }¢é¥G¢ÈGU
ÜUMæx¢¢ J (ãGÎèS¢ï Ð¢ÜU }¢ï´ ãñ : Á¢¢ï à¢wGS¢ ¥ÐÝï xG¢éSS¢ï ÜU¢ï Ú¢ïÜïUx¢¢
¥ËH¢ã çÜGU²¢}¢¼ ÜïU Ú¢ïÁ¢G ©S¢ S¢ï ¥ÐÝ¢ ¥GÁ¢G¢Ï¢ Ú¢ïÜU Îïx¢¢ J
)  18  }¢é S ¢Ë}¢¢Ý¢ï ´ ÐÚ §ç‹ÈG U Ú¢Îè
ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ¼ï ãé» “ÝïÜUè ÜUè Î¢’±¼” Îï ÜUÚ S¢±¢Ï¢ ÜU}¢¢ªæx¢¢
19 S¢ÈGUÚ ÜUè S¢é‹Ý¼¢ï´ ¥¢ñÚ ¥¢Î¢Ï¢ ÜU¢ ãGœ¢H §}ÜU¢Ý ¶G²¢H
Ú¶êæx¢¢ 20 »ãGÚ¢}¢ }¢ï´ HÏÏ¢ñÜU ÜUè wG¢êÏ¢ ÜUS¢Ú¼ ÜUMæx¢¢ J (§SH¢}¢è
|¢¢§ü Ï¢éH‹Î ¥¢±¢Á¢G S¢ï ÜUãï ¥¢ñÚ §SH¢}¢è Ï¢ãÝ ÐS¼ ¥¢±¢Á¢G S¢ï)
21 }¢çSÁ¢ÎñÝï ÜUÚè}¢ñÝ (Ï¢çËÜU ãÚ Á¢x¢ã ãÚ }¢çSÁ¢Î) }¢ï´

Î¢ç¶GH ã¢ï¼ï ±vG¼ ÐãHï S¢è{¢ Ð¢©æ ¥‹ÎÚ Ú¶êæx¢¢ ¥¢ñÚ }¢çSÁ¢Î }¢ḯ
Î¢ç¶GHï ÜUè Îé¥¢G ÐÉGxæê ¢¢ J §S¢è ¼GÚãG çÝÜUH¼ï ±vG¼ ©HÅ¢ Ð¢©æ ÐãHï
çÝÜU¢Hêæx¢¢ ¥¢ñÚ Ï¢¢ãÚ çÝÜUHÝï ÜUè Îé¥G¢ ÐÉGêæx¢¢ 22 Á¢Ï¢ Á¢Ï¢
çÜUS¢è }¢çSÁ¢Î ¶GéS¢êS¢Ý }¢çSÁ¢ÎñÝï ÜUÚè}¢ñÝ }¢ï´ Î¢ç¶GH¢ ÝS¢èÏ¢
ãé±¢, ÝzGHè »’ç¼ÜU¢ÈGU ÜUè çÝÄ²¼ ÜUÚ ÜïU S¢±¢Ï¢ ÜU}¢¢ªæx¢¢ J (²¢Î
Úãï ! }¢çSÁ¢Î }¢ï´ ¶¢Ý¢ ÐèÝ¢, ¥¢Ï¢ï Á¢G}¢Á¢G}¢ ÐèÝ¢, S¢-ãGÚè ± §zG¼G¢Ú
ÜUÚÝ¢ ¥¢ñÚ S¢¢ïÝ¢ Á¢¢§Á¢G Ýãè´, »’ç¼ÜU¢ÈGU ÜUè çÝÄ²¼ ÜUè ã¢ïx¢è ¼¢ï
çÁ¢G}ÝÝ ²ïã S¢Ï¢ ÜU¢}¢ Á¢¢§Á¢G ã¢ï Á¢¢»æx¢ï) 23 ÜU¢’Ï¢» }¢éà¢ÚüÈGU¢
ÐÚ ÐãHè ÝÁ¢GÚ ÐÇG¼ï ãè ÎéMÎï Ð¢ÜU ÐÉG ÜUÚ
Îé¥G¢ }¢¢æx¢êæx¢¢ 24 Î¢ñÚ¢Ýï ¼G±¢ÈGU “}¢éS¼Á¢¢Ï¢” ÐÚ (Á¢ã¢æ S¢œ¢Ú
ãÁ¢G¢Ú çÈGUçÚà¼ï Îé¥G¢ ÐÚ ¥¢}¢èÝ ÜUãÝï ÜïU çH²ï }¢éÜGUÚüÚ ãñ´ ±ã¢æ) ¥ÐÝè
¥¢ñÚ S¢¢Úè ©}}¢¼ ÜUè }¢çxGÈGUÚ¼ ÜïU çH²ï Îé¥G¢ ÜUMæx¢¢ 25 Á¢Ï¢
Á¢Ï¢ ¥¢Ï¢ï Á¢G}¢Á¢G}¢ çÐ²êæx¢¢, ¥Î¢» S¢é‹Ý¼ ÜUè çÝÄ²¼ S¢ï çÜGUÏH¢
M, ¶ÇGï ã¢ï ÜUÚ, çÏ¢çS}¢ËH¢ã ÐÉG ÜUÚ, Ó¢êS¢ Ó¢êS¢ ÜUÚ ¼èÝ3 S¢¢æS¢
}¢ï´, ÐïÅ |¢Ú ÜUÚ çÐ²êæx¢¢, çÈUÚ Îé¥G¢ }¢¢æx¢êæx¢¢ çÜU ±vG¼ï ÜGUÏ¢êH ãñ J
(ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈUG ¢ : ã}¢ }¢ï´ ¥¢ñÚ }¢éÝ¢çÈGUÜGU¢ï´ }¢ï´
²ïã ÈGUÜGUü ãñ çÜU ±¢ïã Á¢G}¢Á¢G}¢ ÜêU¶ (²¢’Ýè ÐïÅ) |¢Ú Ýãè´ Ðè¼ï J
) 26 }¢éË¼Á¢G}¢ S¢ï çHÐÅ¼ï ±vG¼
²ïã çÝÄ²¼ ÜUèçÁ¢²ï çÜU }¢ãGÏÏ¢¼ ± à¢¢ñÜGU ÜïU S¢¢‰¢ ÜU¢’Ï¢¢ ¥¢ñÚ
ÚÏÏ¢ï ÜU¢’Ï¢¢ ÜU¢ ÜGéUÏ¢ü ãG¢çS¢H ÜUÚ Úã¢ ãêæ ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU
¼¥GËHéÜGU S¢ï Ï¢-Ú-ÜU¼ Ð¢ Úã¢ ãêæ J (©S¢ ±vG¼ ²ïã ©}}¢èÎ Úç¶²ï çÜU
Ï¢ÎÝ ÜU¢ ãÚ ±¢ïã çãGSS¢¢ Á¢¢ï ÜU¢’Ï¢» }¢éà¢ÚüÈGU¢ S¢ï }¢S¢ (TOUCH)
ãé±¢ ãñ Á¢ã‹Ý}¢ S¢ï ¥¢Á¢G¢Î ã¢ïx¢¢) 27 çx¢GH¢ÈGïU ÜU¢’Ï¢¢

S¢ï çÓ¢}¢Å¼ï ±vG¼ ²ïã çÝÄ²¼ ÜUèçÁ¢²ï çÜU }¢çxGÈUG Ú¼ ± ¥G¢çÈGUÄ²¼
ÜïU S¢é±¢H }¢ḯ §SÚ¢Ú ÜUÚ Úã¢ ãêæ, Á¢ñS¢ï ÜU¢ï§ü ¶G¼¢G ÜU¢Ú ©S¢ à¢wGS¢ ÜïU
ÜUÐÇG¢ḯ S¢ï çHÐÅ ÜUÚ çx¢ÇG-çx¢ÇG¢¼¢ ãñ çÁ¢S¢ ÜU¢ ±¢ïã }¢éÁ¢çÚ}¢ ãñ ¥¢ñÚ
wG¢êÏ¢ ¥G¢çÁ¢Á¢Gè ÜUÚ¼¢ ãñ çÜU Á¢Ï¢ ¼ÜU ¥ÐÝï Á¢é}¢ü ÜUè }¢é¥¢G ÈGUè ¥¢ñÚ
¥¢²‹Î¢ ÜïU ¥}Ý ± S¢H¢}¢¼è ÜUè Á¢G}¢¢Ý¼ Ýãè´ ç}¢Hïx¢è Î¢}¢Ý Ýãè´
À¢ïÇêGæx¢¢ J (çx¢GH¢ÈGïU ÜU¢’Ï¢¢ ±x¢GñÚ¢ ÐÚ H¢ïx¢ ÜU¢ÈGUè ¶GéàÏ¢ê Hx¢¢¼ï ãñ́
çHã¢Á¢G¢ »ãGÚ¢}¢ ÜUè ãG¢H¼ }¢ḯ »ãGç¼²¢¼G ÜUèçÁ¢²ï) 28 Ú}²ï Á¢}¢Ú¢¼
}¢ḯ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §Ï¢í¢ãè}¢ ¶GHèHéËH¢ã
ÜUè }¢éà¢¢-Ï¢ã¼ (²¢’Ýè }¢é±¢-ÈGUÜGU¼) ¥¢ñÚ S¢ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢
ÜUè S¢é‹Ý¼ ÐÚ ¥G}¢H, à¢ñ¼¢G Ý ÜU¢ï LS±¢ ÜUÚ ÜïU
}¢¢Ú |¢x¢¢Ýï ¥¢ñÚ wG±¢çãà¢¢¼ï ÝzGS¢¢Ýè ÜU¢ï ÚÁ}¢ (²¢’Ýè S¢æx¢S¢¢Ú) ÜUÚÝï
ÜUè çÝÄ²¼ ÜUèçÁ¢²ï J (çãGÜU¢²¼ : ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ Á¢éÝñÎï Ï¢x¢GÎ¢Îè
Ýï »ÜU ãG¢Á¢è S¢ï ÐêÀ¢ çÜU ¼êÝï Ú}² ÜïU ±vG¼ ÝzGS¢¢Ýè
wG±¢çãà¢¢¼ ÜU¢ï ÜæUÜUçÚ²¢æ }¢¢Úè´ ²¢ Ýãè´ ? ©S¢ Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ : Ýãè´ J
ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¼¢ï çÈUÚ ¼êÝï Ú}² ãè Ýãè´ ÜUè J (²¢’Ýè Ú}² ÜU¢ ÐêÚ¢ ãGÜGU
¥Î¢ Ýãè´ çÜU²¢) )  29  S¢ÚÜU¢Úï
}¢ÎèÝ¢ çÏ¢H ¶GéS¢êS¢ À6 }¢ÜGU¢}¢¢¼ ²¢’Ýè
S¢ÈGU¢, }¢±üã, ¥G-ÚÈGU¢¼, }¢éÁGÎçHÈGU¢, Á¢}Ú» ªH¢, Á¢}Ú» ±éS¼G¢
ÐÚ Îé¥G¢ ÜïU çH²ï ÆãÚï, }¢ñ´ |¢è ¥Î¢» }¢éS¼GÈGU¢ ÜUè ¥Î¢ ÜUè
çÝÄ²¼ S¢ï §Ý Á¢x¢ã¢ï´ }¢ï´ Á¢ã¢æ Á¢ã¢æ }¢éç}ÜUÝ ãé±¢ ±ã¢æ LÜU ÜUÚ
Îé¥G¢ }¢¢æx¢êæx¢¢ 30 ¼G±¢ÈGU ± S¢¥Gì² }¢ï´ H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï {vÜïU ÎïÝï
S¢ï Ï¢Ó¢¼¢ Úãêæx¢¢ J (Á¢¢Ý Ï¢êÛ¢ ÜUÚ çÜUS¢è ÜU¢ï §S¢ ¼GÚãG {vÜïU
ÎïÝ¢ çÜU §üÁ¢G¢ ÐãéæÓ¢ï Ï¢‹Îï ÜUè ãGÜGU ¼-HÈGUè ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã ãñ, ¼¢ñÏ¢¢ |¢è
ÜUÚÝè ã¢ïx¢è ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ ÜU¢ï §üÁ¢G¢ ÐãéæÓ¢¢§ü ©S¢ S¢ï }¢é¥G¢ÈGU |¢è ÜUÚ¢Ý¢
ã¢ïx¢¢ J Ï¢éÁ¢Géx¢¢ïZ S¢ï }¢‹ÜGêUH ãñ : »ÜU Î¢æx¢ ÜUè (²¢’Ýè }¢¢’}¢êHè S¢è)
ç}¢vGÎ¢Ú ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU çÜUS¢è Ý¢ ÐS¢‹ÎèÎ¢ ÈGïU’H ÜU¢ï ¼ÜüU ÜUÚ
ÎïÝ¢ }¢éÛ¢ï Ð¢æÓ¢ S¢¢ï ÝzGHè ãGÁ¢ ÜUÚÝï S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ÐS¢‹ÎèÎ¢ ãñ J
) 31 ©G-H}¢¢ ± }¢à¢¢§¶Gï ¥ãHï
S¢é‹Ý¼ ÜUè çÁ¢G²¢Ú¼ ± S¢¢ïãÏG ¢¼ S¢ï Ï¢-Ú-ÜU¼ ãG¢çS¢H ÜUMæx¢¢, §Ý S¢ï
¥ÐÝï çH²ï Ï¢ï çãGS¢¢Ï¢ }¢çxGÈGUÚ¼ ÜUè Îé¥G¢ ÜUÚ±¢ªæx¢¢ 32 §GÏ¢¢Î¢¼
ÜUè ÜUS¢Ú¼ ÜUMæx¢¢ çÏ¢H ¶GéS¢êS¢ Ý}¢¢Á¢Gï Ð‹Á¢x¢¢Ý¢ Ð¢Ï¢‹Îè S¢ï ¥Î¢
ÜUMæx¢¢ 33 x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï ã}¢ïà¢¢ ÜïU çH²ï ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚ¼¢ ãêæ ¥¢ñÚ çS¢ÈGUü
¥ÓÀè S¢¢ïãGÏ¢¼ }¢ï´ Úã¢ ÜUMæx¢¢ J (»ãG²¢©H ©GHê}¢ }¢ï´ ãñ : ãGÁ¢ ÜUè
}¢Ï¢MçÚÄ²¼ ÜUè »ÜU ¥GH¢}¢¼ ²ïã ãñ çÜU Á¢¢ï x¢éÝ¢ã ÜUÚ¼¢ ‰¢¢ ©‹ãï´
À¢ïÇG Îï, Ï¢éÚï Î¢ïS¼¢ï´ S¢ï ÜUÝ¢Ú¢ ÜUà¢ ã¢ï ÜUÚ ÝïÜU Ï¢‹Î¢ï´ S¢ï Î¢ïS¼è ÜUÚï,
¶ïHÜêUÎ ¥¢ñÚ x¢GzGH¼ |¢Úè Ï¢ñÆÜU¢ï´ ÜU¢ï ¼ÜüU ÜUÚ ÜïU çÁ¢GRU ¥¢ñÚ Ï¢ïÎ¢Úè ÜUè
}¢Á¢¢çHS¢ §çwG¼²¢Ú ÜUÚï J §}¢¢}¢ x¢GÁ¢G¢Hè »ÜU ¥¢ñÚ
Á¢x¢ã ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ãGÁÁ¢ï }¢Ï¢MÚ ÜUè ¥GH¢}¢¼ ²ïã ãñ çÜU Îé‹²¢ S¢ï Ï¢ï
ÚxGÏ¢¼ ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè Á¢¢çÝÏ¢ }¢é-¼±ÁÁ¢ïã ã¢ï ¥¢ñÚ Ï¢ñ¼éËH¢ã à¢ÚèÈGU
ÜUè }¢éH¢ÜGU¢¼ ÜïU Ï¢¢’Î ¥ÐÝï ÚÏÏ¢ï ÜU¢»Ý¢¼ ÜUè }¢éH¢ÜGU¢¼ ÜïU
çH²ï ¼Ä²¢Úè ÜUÚï J ) 34 ±¢ÐS¢è ÜïU Ï¢¢’Î
x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜïU ÜGUÚèÏ¢ |¢è Ý Á¢¢ªæx¢¢, ÝïçÜU²¢ï´ }¢ï´ wG¢êÏ¢ §Á¢G¢ÈGU¢
ÜUMæx¢¢ ¥¢ñÚ S¢é‹Ý¼¢ï´ ÐÚ }¢…GèÎ ¥G}¢H Ï¢ÉG¢ªæx¢¢ (¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : (ãGÁ¢ S¢ï ÐãHï ÜïU ãGéÜGêUÜGéUËH¢ã ¥¢ñÚ
ãGéÜGêUÜGéUH §GÏ¢¢Î çÁ¢S¢ ÜïU çÁ¢G}}¢ï ‰¢ï) ¥x¢Ú Ï¢¢’Îï ãGÁ¢ Ï¢¢ ±SÈGïU ÜGéUÎÚ¼ ©Ý
©}¢êÚ (}¢-S¢HÝ ÜGUÁ¢G¢ Ý}¢¢Á¢G ± Ú¢ïÁ¢G¢, Ï¢¢ÜGUè }¢¢æÎ¢ Á¢GÜU¢¼ ±x¢ñGÚ¢ ¥¢ñÚ ¼HÈGU
ÜUÎ¢ü Ï¢çÜGUÄ²¢ ãGéÜGêUÜGéUH §GÏ¢¢Î ÜUè ¥Î¢»x¢è) }¢ï´ ÜGU¢çS¢Ú Úã¢ ¼¢ï ²ïã S¢Ï¢
x¢éÝ¢ã ¥Á¢G S¢Úï Ý¢ñ ©S¢ ÜïU S¢Ú ã¢ï´x¢ï çÜU ãGéÜGêUÜGU ¼¢ï ¶GéÎ Ï¢¢ÜGUè ãè ‰¢ï ©Ý
ÜUè ¥Î¢ }¢ï´ çÈUÚ ¼¢¶GèÚ ± ¼vGS¢èÚ S¢ï x¢éÝ¢ã ¼¢Á¢G¢ ãé» ¥¢ñÚ ±¢ïã ãGÁ¢
©Ý ÜïU §Á¢G¢Hï ÜU¢ï ÜU¢ÈGUè Ý ã¢ïx¢¢ çÜU ãGÁ¢ x¢éÁ¢GÚï (²¢’Ýè çÐÀHï) x¢éÝ¢ã¢ï´
ÜU¢ï {¢ï¼¢ ãñ ¥¢²‹Î¢ ÜïU çH²ï ÐÚ±¢Ý» Ï¢ï ÜGñUÎè (²¢’Ýè x¢éÝ¢ã ÜUÚÝï ÜU¢
§Á¢¢Á¢G¼ Ý¢}¢¢) Ýãè´ ã¢ï¼¢ Ï¢çËÜU ãGÁÁ¢ï }¢Ï¢MÚ ÜUè çÝà¢¢Ýè ãè ²ïã ãñ
çÜU ÐãHï S¢ï ¥ÓÀ¢ ã¢ï ÜUÚ ÐHÅï J (ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢, çÁ¢. 24, S¢.
466 ) )  35  }¢vÜU» }¢é Ü UÚü } ¢¢ ¥¢ñ Ú }¢ÎèÝ» }¢é Ý Ã±Úã
ÜïU ²¢Îx¢¢Ú }¢éÏ¢¢ÚÜU }¢ÜGU¢}¢¢¼ ÜUè çÁ¢G²¢Ú¼ ÜUMæx¢¢
36 S¢¥G¢Î¼ S¢}¢Û¢¼ï ãé» Ï¢ çÝÄ²¼ï S¢±¢Ï¢ }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã
ÜUè çÁ¢G²¢Ú¼ ÜUMæx¢¢ 37 S¢ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢
ÜïU ÎÚÏ¢¢Úï x¢éãÚ Ï¢¢Ú ÜUè ÐãHè ãG¢çÁ¢GÚè S¢ï
ÜGUÏH x¢GéSH ÜUMæx¢¢, Ý²¢ S¢ÈGïUÎ çHÏ¢¢S¢, S¢Ú ÐÚ Ý²¢ S¢ÚÏ¢‹Î Ý§ü
Å¢ïÐè ¥¢ñÚ ©S¢ ÐÚ Ý²¢ §G}¢¢}¢¢ à¢ÚèÈGU Ï¢¢æ{êæx¢¢, S¢éÚ}¢¢ ¥¢ñÚ ©G}Î¢
¶GéàÏ¢ê Hx¢¢ªæx¢¢ 38 ¥ËH¢ã ÜïU §S¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ¥G¢Hèà¢¢Ý :
(¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¥x¢Ú Á¢Ï¢ ±¢ïã

¥ÐÝè Á¢¢Ý¢ḯ ÐÚ Á¢GéË}¢ ÜUÚḯ ¼¢ï »ï }¢ãGÏ¢êÏ¢ ! ¼é}ã¢Úï ãGéÁ¢G êÚ ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ḯ ¥¢ñÚ
çÈUÚ ¥ËH¢ã S¢ï }¢é¥¢G ÈGUè Ó¢¢ãḯ ¥¢ñÚ ÚS¢êH ©Ý ÜUè à¢ÈGU¢¥G¼ ÈGUÚ}¢¢» ¼¢ï
Á¢GMÚ ¥ËH¢ã ÜU¢ï Ï¢ãé¼ ¼¢ñÏ¢¢ ÜGUÏ¢êH ÜUÚÝï ±¢H¢ }¢ïãÚÏ¢¢Ý Ð¢»æ) ÐÚ
¥G}¢H ÜUÚ¼ï ãé» }¢ÎèÝï ÜïU à¢ã‹à¢¢ã ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ãï
Ï¢ïÜUS¢ ÐÝ¢ã }¢ḯ ãG¢çÁ¢GÚè Îêæx¢¢ 39 ¥x¢Ú Ï¢S¢ }¢ḯ ãé±¢ ¼¢ï ¥ÐÝï
}¢¢ïãçG S¢Ý ± x¢G}¢ x¢éS¢¢Ú ¥¢ÜGU¢ ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ãï
Ï¢ïÜUS¢ ÐÝ¢ã }¢ḯ §S¢ ¼GÚãG ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï©æx¢¢ çÁ¢S¢ ¼GÚãG »ÜU |¢¢x¢¢ ãé±¢
x¢GéH¢}¢ ¥ÐÝï ¥¢ÜGU¢ ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ḯ HÚÁ¢G¼¢ ÜU¢æÐ¼¢, ¥¢æS¢ê Ï¢ã¢¼¢
ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï¼¢ ãñ J (çãGÜU¢²¼ : S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ï }¢¢çHÜU
Á¢Ï¢ S¢çÄ²Îï ¥G¢H}¢ ÜU¢ çÁ¢GRU ÜUÚ¼ï Úæx¢ ©Ý ÜU¢
Ï¢ÎH Á¢¢¼¢ ¥¢ñÚ Û¢éÜU Á¢¢¼ï J çãGÜU¢²¼ : ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ï }¢¢çHÜU
S¢ï çÜUS¢è Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ä²êÏ¢ S¢çwG¼²¢Ýè
ÜïU Ï¢¢Úï }¢ḯ ÐêÀ¢ ¼¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ : }¢ñ́ çÁ¢Ý ãGÁ¢GÚ¢¼ S¢ï çÚ±¢²¼
ÜUÚ¼¢ ãêæ ±¢ïã ©Ý S¢Ï¢ }¢ḯ ¥zGÁ¢GH ãñ́, }¢ñ́ Ýï ©‹ãḯ Î¢ï2 }¢¼üÏ¢¢ S¢ÈGUÚï ãGÁ¢ }¢ḯ
Îï¶¢ çÜU Á¢Ï¢ ©Ý ÜïU S¢¢}¢Ýï ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢, ÚªÈGUé ÚüãèG }¢
ÜU¢ çÁ¢GRïU ¥‹±Ú ã¢ï¼¢ ¼¢ï ±¢ïã §¼Ý¢ Ú¢ï¼ï çÜU }¢éÛ¢ï ©Ý ÐÚ ÚãGì}¢ ¥¢Ýï
Hx¢¼¢ J }¢ñ´ Ýï ©Ý }¢ï´ Á¢Ï¢ ¼¢’Á¢Gè}¢ï }¢éS¼GÈGU¢ ± §GàÜGïU ãGÏ¢èÏ¢ï ¶GéÎ¢ ÜU¢ ²ïã
¥G¢H}¢ Îï¶¢ ¼¢ï }¢é-¼¥çSS¢Ú ã¢ï ÜUÚ ©Ý S¢ï ¥ãG¢ÎèS¢ï }¢éÏ¢¢-ÚÜU¢
çÚ±¢²¼ ÜUÚÝè à¢éM¥G ÜUè´ J ) 40 S¢ÚÜU¢Úï
Ý¢}¢Î¢Ú ÜïU à¢¢ãè ÎÚÏ¢¢Ú }¢ï´ ¥-ÎÏ¢¢ï
»ãGç¼Ú¢}¢ ¥¢ñÚ Á¢G¢ñÜGU¢ï à¢¢ñÜGU ÜïU S¢¢‰¢ ÎÎü |¢Úè }¢¢ï’¼çÎH (²¢’Ýè
ÎÚç}¢²¢Ýè) ¥¢±¢Á¢G }¢ḯ S¢H¢}¢ ¥GÁ¢Gü ÜUMæx¢¢ 41 ãGév}¢ï ÜGéUÚ¥¢Ýè :
(¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ï §ü}¢¢Ý ±¢H¢ï ! ¥ÐÝè

¥¢±¢Á¢Gï´ ªæÓ¢è Ý ÜUÚ¢ï ©S¢ x¢GñÏ¢ Ï¢¼¢Ýï ±¢Hï (ÝÏ¢è) ÜUè ¥¢±¢Á¢G S¢ï ¥¢ñÚ
©Ý ÜïU ãGéÁG¢êÚ Ï¢¢¼ çÓ¢ËH¢ ÜUÚ Ý ÜUã¢ï Á¢ñS¢ï ¥¢ÐS¢ }¢ï´ »ÜU ÎêS¢Úï ÜïU
S¢¢}¢Ýï çÓ¢ËH¢¼ï ã¢ï çÜU ÜUãè´ ¼é}ã¢Úï ¥G}¢H ¥ÜU¢Ú¼ Ý ã¢ï Á¢¢»æ ¥¢ñÚ
¼é}ãï´ ¶GÏ¢Ú Ý ã¢ï) ÐÚ ¥G}¢H ÜUÚ¼ï ãé» ¥ÐÝè ¥¢±¢Á¢G ÜU¢ï ÐS¼
¥¢ñÚ ÜGUÎÚï {è}¢è Ú¶êæx¢¢ 42 (²¢’Ýè
²¢ ÚS¢êHËH¢ã ! }¢ñ´ ¥¢Ð ÜUè à¢ÈGU¢¥G¼ ÜU¢
S¢é±¢Hè ãêæ) ÜUè ¼vÚ¢Ú ÜUÚ ÜïU à¢ÈGU¢¥G¼ ÜUè |¢èÜU }¢¢æx¢êæx¢¢ 43
à¢ñ¶GñÝï ÜUÚè}¢ñÝ ÜUè ¥G-Á¢G}¢¼ ±¢Hè Ï¢¢Úx¢¢ã¢ï´ }¢ï´ |¢è
S¢H¢}¢ ¥GÁ¢Gü ÜUMæx¢¢ 44 ãG¢çÁ¢GÚè ÜïU ±vG¼ §{Ú ©{Ú Îï¶Ýï ¥¢ñÚ
S¢éÝãìÚè Á¢¢çH²¢ï´ ÜïU ¥‹ÎÚ Û¢¢æÜUÝï S¢ï Ï¢Ó¢êæx¢¢ 45 çÁ¢Ý H¢ïx¢¢ï´
Ýï S¢H¢}¢ Ðïà¢ ÜUÚÝï ÜU¢ ÜUã¢ ‰¢¢ ©Ý ÜU¢ S¢H¢}¢ Ï¢¢Úx¢¢ãï à¢¢ãï
¥Ý¢}¢ }¢ï´ ¥GÁ¢Gü ÜUMæx¢¢ 46 S¢éÝãìÚè
Á¢¢çH²¢ï´ ÜUè ¼GÚÈGU ÐèÆ Ýãè´ ÜUMæx¢¢ 47 Á¢‹Ý¼éH Ï¢ÜGUè¥G
ÜïU }¢ÎÈGêUÝèÝ ÜUè ç¶GÎ}¢¼¢ï´ }¢ï´ S¢H¢}¢ ¥GÁ¢Gü ÜUMæx¢¢ 48
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ãG}Á¢G¢ ¥¢ñÚ à¢é-ãÎ¢» ©ãGéÎ
ÜïU }¢Á¢G¢Ú¢¼ ÜUè çÁ¢G²¢Ú¼ ÜUMæx¢¢, Îé¥G¢ ± §üS¢¢Hï S¢±¢Ï¢
ÜUMæx¢¢, Á¢-Ï¢Hï ©ãGéÎ ÜU¢ ÎèÎ¢Ú ÜUMæx¢¢ 49 }¢çSÁ¢Îï
ÜG é U Ï¢¢ à¢ÚèÈG U }¢ï ´ ãG ¢ çÁ¢G Ú è Îê æ x ¢¢  50 }¢ÎèÝ» }¢é Ý Ã±Úã
ÜïU ÎÚ¢ï Îè±¢Ú, Ï¢x¢¢ïü Ï¢¢Ú, x¢éH¢ï ¶G¢Ú ¥¢ñÚ
Ð‰‰¢Ú ± x¢GéÏ¢¢Ú ¥¢ñÚ ±ã¢æ ÜUè ãÚ à¢ñ ÜU¢ wG¢êÏ¢ ¥-ÎÏ¢¢ï »ãGç¼Ú¢}¢
ÜUMæx¢¢ J (çãGÜU¢²¼ : ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ï }¢¢çHÜU
Ýï ¼¢’Á¢Gè}¢ï ¶G¢ÜïU }¢ÎèÝ¢ ÜUè ¶G¢ç¼GÚ }¢ÎèÝ» ¼GçÄ²Ï¢¢

}¢ḯ ÜU|¢è |¢è ÜGUÁ¢G¢» ãG¢Á¢¼ Ýãè´ ÜUè Ï¢çËÜU ã}¢ïà¢¢ ãGÚ}¢ S¢ï Ï¢¢ãÚ ¼à¢ÚèÈGU
Hï Á¢¢¼ï ‰¢ï, ¥HÏ¢œ¢¢ ãG¢H¼ï }¢ÚÁ¢G }¢ḯ }¢Á¢Ï¢êÚè ÜUè ±Á¢ã S¢ï }¢¢’ÁG¢êÚ ‰¢ï J
) 51 }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã
ÜUè çÜUS¢è |¢è à¢ñ ÐÚ »ïÏG ¢ Ýãè´ Hx¢¢ªæx¢¢ J (çãGÜU¢²¼ : }¢ÎèÝ»
}¢éÝÃ±Úã }¢ḯ »ÜU à¢wGS¢ ãÚ ±vG¼ Ú¢ï¼¢ ¥¢ñÚ }¢é¥¢G ÈGUè
}¢¢æx¢¼¢ Úã¼¢ ‰¢¢, Á¢Ï¢ §S¢ ÜU¢ S¢Ï¢Ï¢ ÐêÀ¢ x¢²¢ ¼¢ï Ï¢¢ïH¢ : }¢ñ́ Ýï »ÜU çÎÝ
}¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã ÜUè Îãè à¢ÚèÈGU ÜU¢ï ¶^¢ ¥¢ñÚ
¶GÚ¢Ï¢ ÜUã çÎ²¢, ²ïã ÜUã¼ï ãè }¢ïÚè çÝSÏ¢¼ S¢ËÏ¢ ã¢ï x¢§ü ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ ÐÚ
§G¼¢Ï¢ ãé±¢ (²¢’Ýè Ç¢æÅ ÐÇGè) çÜU “¥¢ï çÎ²¢Úï }¢ãGÏ¢êÏ¢ ÜUè Îãè ÜU¢ï
¶GÚ¢Ï¢ ÜUãÝï ±¢Hï ! çÝx¢¢ãï }¢ãGÏÏ¢¼ S¢ï Îï¶ ! }¢ãGÏ¢êÏ¢ ÜUè x¢Hè ÜUè ãÚ ãÚ
à¢ñ ©G}Î¢ ãñ J” (}¢¢wG¢êÁ¢G ¥Á¢G Ï¢ã¢Úï }¢SÝ±è, S¢. 128) çãGÜU¢²¼ : ãGÁ¢GÚ¼ï
S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ï }¢¢çHÜU ÜïU S¢¢}¢Ýï çÜUS¢è Ýï ²ïã ÜUã
çÎ²¢ çÜU “}¢ÎèÝï ÜUè ç}¢^è ¶GÚ¢Ï¢ ãñ” ²ïã S¢éÝ ÜUÚ ¥¢Ð
Ýï ÈGU¼±¢ çÎ²¢ çÜU §S¢ x¢éS¼¢¶G ÜU¢ï ¼èS¢30 ÎéÚïü Hx¢¢» Á¢¢»æ ¥¢ñÚ ÜGñUÎ }¢ḯ
Ç¢H çÎ²¢ Á¢¢» J ) 52 ¥GÁ¢GèÁ¢G¢ḯ ¥¢ñÚ §SH¢}¢è |¢¢§²¢ḯ
ÜU¢ï ¼¢ïãGÈGU¢ ÎïÝï ÜïU çH²ï ¥¢Ï¢ï Á¢G}¢Á¢G}¢, }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã
ÜUè ¶Á¢êÚ´ï ¥¢ñÚ S¢¢Î¢ ¼SÏ¢èãG´ï ±x¢GÚñ ¢ H¢ªæx¢¢ J (Ï¢¢Úx¢¢ãï
¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼ }¢ï´ S¢é±¢H ãé±¢ : ¼SÏ¢èãG çÜUS¢ Ó¢èÁ¢G ÜUè
ã¢ïÝè Ó¢¢çã²ï ? ¥¢²¢ HÜUÇGè ÜUè ²¢ Ð‰‰¢Ú ±x¢GÚñ ¢ ÜUè ? ¥H Á¢±¢Ï¢ :
¼SÏ¢èãG HÜUÇGè ÜUè ã¢ï ²¢ Ð‰‰¢Ú ÜUè }¢x¢Ú Ï¢ïà¢ ÜGUè}¢¼ (²¢’Ýè ÜGUè}¢¼è) ã¢ïÝ¢
}¢vMã ãñ ¥¢ñÚ S¢¢ïÝï Ó¢¢æÎè ÜUè ãGÚ¢}¢ J (ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢, çÁ¢. 23, S¢. 597))
53 Á¢Ï¢ ¼ÜU }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã }¢ï´ Úãêæx¢¢

ÎéMÎ¢ï S¢H¢}¢ ÜUè ÜUS¢Ú¼ ÜUMæx¢¢ 54 }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã
}¢ï´ çÜGU²¢}¢ ÜïU Î¢ñÚ¢Ý Á¢Ï¢ Á¢Ï¢ S¢ÏÁ¢G x¢é}Ï¢Î ÜUè
¼GÚÈGU x¢éÁ¢GÚ ã¢ïx¢¢, ÈGU¢ñÚÝ ©S¢ ¼GÚÈGU L¶G ÜUÚ ÜïU ¶ÇGï ¶ÇGï ã¢‰¢ Ï¢¢æ{
ÜUÚ S¢H¢}¢ ¥GÁ¢Gü ÜUMæx¢¢ J (çãGÜU¢²¼ : }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã
}¢ï´ S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãG¢çÁ¢G}¢ ÜUè
ç¶GÎ}¢¼ }¢ï´ ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï ÜUÚ »ÜU S¢¢çãGÏ¢ Ýï Ï¢¼¢²¢ : }¢éÛ¢ï wG±¢Ï¢
}¢ï´ Á¢Ý¢Ï¢ï çÚS¢¢H¼ }¢¥¢Ï¢ ÜUè çÁ¢G²¢Ú¼ ãé§ü,
ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¥Ï¢ê ãG¢çÁ¢G}¢ S¢ï ÜUã Î¢ï, “¼é}¢ }¢ïÚï Ð¢S¢ S¢ï ²êæ ãè
x¢éÁ¢GÚ Á¢¢¼ï ã¢ï, LÜU ÜUÚ S¢H¢}¢ |¢è Ýãè´ ÜUÚ¼ï !” §S¢ ÜïU Ï¢¢’Î
S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãG¢çÁ¢G}¢ Ýï ¥ÐÝ¢ }¢¢’}¢êH Ï¢Ý¢
çH²¢ çÜU Á¢Ï¢ |¢è Ú¢ñÁ¢G» ¥‹±Ú ÜUè ¼GÚÈGU x¢éÁ¢GÚ ã¢ï¼¢, ¥-ÎÏ¢¢ï
»ãGç¼Ú¢}¢ ÜïU S¢¢‰¢ ¶ÇGï ã¢ï ÜUÚ S¢H¢}¢ ¥GÁ¢Gü ÜUÚ¼ï, çÈUÚ ¥¢x¢ï
Ï¢ÉG ¼ ï J ) 55
¥x¢Ú Á¢‹Ý¼éH Ï¢ÜGUè¥G }¢ï´ }¢ÎÈGUÝ ÝS¢èÏ¢ Ý ãé±¢, ¥¢ñÚ }¢ÎèÝ»
}¢éÝÃ±Úã S¢ï LwGS¢¼ ÜUè Á¢¢æ S¢¢ïÁ¢G Í¢ÇGè ¥¢ x¢§ü
¼¢ï Ï¢¢Úx¢¢ãï çÚS¢¢H¼ }¢ï´ ¥H ±Î¢§üG ãG¢çÁ¢GÚè Îêæx¢¢ ¥¢ñÚ çx¢ÇGçx¢ÇG¢
ÜUÚ Ï¢çËÜU }¢éç}ÜUÝ ãé±¢ ¼¢ï Ú¢ï Ú¢ï ÜUÚ Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú ãG¢çÁ¢GÚè ÜUè §çË¼Á¢¢
ÜUMæx¢¢ 56 ¥x¢Ú Ï¢S¢ }¢ï´ ãé±¢ ¼¢ï }¢¢æ ÜUè }¢¢}¢¼¢ |¢Úè x¢¢ïÎ
S¢ï Á¢éÎ¢ ã¢ïÝï ±¢Hï Ï¢ÓÓ¢ï ÜUè ¼GÚãG çÏ¢HÜU çÏ¢HÜU ÜUÚ Ú¢ï¼ï ãé»
ÎÚÏ¢¢Úï ÚS¢êH ÜU¢ï Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú ãGS¢Ú¼ |¢Úè çÝx¢¢ã¢ï´ S¢ï Îï¶¼ï ãé» LwGS¢¼
ã¢ï©æx¢¢ J
¥¢Ð ÜU¢ï ¥GÁG}¢ï }¢ÎèÝ¢ }¢éÏ¢¢ÚÜU ã¢ï

ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ ãñ : “§GË}¢ ÜU¢
ãG¢çS¢H ÜUÚÝ¢ ãÚ }¢éS¢Ë}¢¢Ý ÐÚ ÈGUÁ¢Gü ãñ J”
§S¢ ÜUè à¢ãGü }¢ï´ ²ïã |¢è ãñ çÜU ãGÁ¢ ¥Î¢ ÜUÚÝï ±¢Hï ÐÚ ÈGUÁ¢Gü
ãñ çÜU ãGÁ¢ ÜïU Á¢GMÚè }¢S¢¢§H Á¢¢Ý¼¢ ã¢ï J ©G}¢ê}¢Ý ãGéÁÁ¢¢Á¢ï
çÜUÚ¢}¢ ¼G±¢ÈGU ± S¢¥Gì² ±x¢GñÚ¢ }¢ï´ ÐÉGè Á¢¢Ýï ±¢Hè ¥G-ÚÏ¢è
Îé¥G¢¥¢ïæ }¢ï´ çÁ¢G²¢Î¢ çÎH Ó¢SÐè Hï¼ï ãñ´ ¥x¢Ó¢ïü ²ïã |¢è Ï¢ãé¼
¥ÓÀ¢ ãñ Á¢Ï¢ çÜU ÎéLS¼ ÐÉG S¢ÜU¼ï ã¢ï´, ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü ²ïã
Îé¥G¢»æ Ý |¢è ÐÉGï ¼¢ï x¢éÝãx¢¢Ú Ýãè´ }¢x¢Ú ãGÁ¢ ÜïU Á¢GMÚè
}¢S¢¢§H Ý Á¢¢ÝÝ¢ x¢éÝ¢ã ãñ J ÚÈGUèÜGéUH ãG-Ú}¢ñÝ
¥¢Ð ÜU¢ï Ï¢ãé¼ S¢¢Úï x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï Ï¢Ó¢¢ Hïx¢è J Ï¢¢’Á¢G }¢ézG¼ Îè
Á¢¢Ýï ±¢Hè ãGÁ¢ ÜUè ©Îêü çÜU¼¢Ï¢¢ï´ }¢ï´ à¢Ú-§üG }¢S¢¢§H }¢ï´ S¢wG¼ Ï¢ï
»ãGç¼²¢¼Gè S¢ï ÜU¢}¢ çH²¢ x¢²¢ ãñ, §S¢ S¢ï ¼à±èà¢ ã¢ï¼è ãñ çÜU §Ý
ÜéU¼éÏ¢ S¢ï ÚãÝé}¢¢§ü HïÝï ±¢Hï ãG¢çÁ¢²¢ï´ ÜU¢ v²¢ Ï¢Ýïx¢¢,
ÚÈGUèÜGéUH ãG-Ú}¢ñÝ Ï¢ÚS¢¢ï´ S¢ï H¢¶¢ï´ ÜUè ¼¢’Î¢Î }¢ï´ ÀÐ Úãè
ãñ J §S¢ }¢ï´ çÁ¢G²¢Î¢ ¼Ú }¢S¢¢§H ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ à¢ÚèÈGU
¥¢ñ Ú Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼ Á¢ñS¢è }¢éS¼ÝÎ çÜU¼¢Ï¢¢ï´ }¢ï´ }¢é‹ÎÚÁ¢
}¢S¢¢§H ¥¢S¢¢Ý ÜUÚ ÜïU çH¶Ýï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUè x¢§ü ãñ, ¥Ï¢
§S¢ }¢ï´ }¢Á¢GèÎ ¼Ú}¢è}¢ ± §Á¢G¢ÈGU¢ çÜU²¢ x¢²¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÐÚ
Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜUè }¢Á¢çHS¢ “¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢”
Ýï ÝÁ¢GÚï S¢¢Ýè ÜUè ãñ ¥¢ñÚ Î¢LH §zG¼¢ ¥ãHï S¢é‹Ý¼ Ýï
¥Ã±H ¼¢ ¥¢ç¶GÚ »ÜU »ÜU }¢S¥H¢ Îï¶ ÜUÚ ÚãÝé}¢¢§ü
ÈGUÚ}¢¢§ü ãñ J wG¢êÏ¢ ¥ÓÀè ¥ÓÀè çÝÄ²¼ï´ ÜUÚ ÜïU
ÚÈGUèÜGéUH ãG-Ú}¢ñÝ ÜUè ¼ÚÜUèÏ¢ ÜUè x¢§ü ãñ J ±ËH¢ã ! ÚÈGUèÜGéUH
ãG-Ú}¢ñÝ S¢ï }¢ÎèÝï ÜïU }¢éS¢¢çÈGUÚ¢ï´ ÜUè ÚãÝé}¢¢§ü ÜUÚ ÜïU çS¢ÈGUü ±
çS¢ÈGUü ãGéS¢êHï çÚÁ¢G¢» §H¢ãè }¢vGS¢êÎ ãñ, Á¢G¢¼è ¥¢}¢ÎÝè ÜU¢ ¼S¢Ã±éÚ
Ýãè´ J à¢ñ¼G¢Ý H¢¶ S¢éS¼è çÎH¢» ÚÈGUèÜGéUH ãG-Ú}¢ñÝ }¢ïãÚÏ¢¢Ýè
ÈGUÚ}¢¢ ÜUÚ ¥Ã±H ¼¢ ¥¢ç¶GÚ ÐêÚè ÐÉG HèçÁ¢²ï J
Ï¢²¢Ý ÜUÎ¢ü }¢S¢¢§H ÐÚ x¢G¢ñÚ ÜUèçÁ¢²ï, ÜU¢ï§ü Ï¢¢¼
S¢}¢Û¢ }¢ï´ Ý ¥¢» ¼¢ï ©G-H}¢¢» ¥ãHï S¢é‹Ý¼ S¢ï ÐêçÀ²ï J
! “ÚÈGUèÜGéUH ãG-Ú}¢ñÝ” ÜïU ¥‹ÎÚ ãGÁ¢ ± ©G}Úï
ÜïU }¢S¢¢§H ÜïU S¢¢‰¢ S¢¢‰¢ ÜUS¢èÚ ¼¢’Î¢Î }¢ï´ ¥G-ÚÏ¢è Îé¥G¢»æ
|¢è }¢¥G ¼ÚÁ¢}¢¢ à¢¢ç}¢H ãñ´ J ¥x¢Ú S¢ÈGUÚï }¢ÎèÝ¢ }¢ï´ ÚÈGUèÜGéUH
ãG-Ú}¢ñÝ ¥¢Ð ÜïU S¢¢‰¢ ãé§ü ¼¢ï ãGÁ¢ ÜUè çÜUS¢è
¥¢ñÚ çÜU¼¢Ï¢ ÜUè ÜU}¢ ãè ãG¢Á¢¼ ã¢ïx¢è J ã¢æ, Á¢¢ï §S¢ S¢ï |¢è
çÁ¢G²¢Î¢ }¢S¢¢§H S¢è¶Ý¢ Ó¢¢ãï ¥¢ñÚ S¢è¶Ý¢ |¢è Ó¢¢çã²ï ¼¢ï

Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼ çãGSS¢¢ 6 ÜU¢ }¢é¼G¢-H¥G¢ ÜUÚï J
}¢-ÎÝè §çË¼Á¢¢ : ã¢ï S¢ÜïU ¼¢ï 12 ¥GÎÎ ÚÈGUèÜGéUH ãG-Ú}¢ñÝ, 12
¥GÎÎ Á¢ïÏ¢è S¢¢§Á¢G ÜïU ÜU¢ï§ü S¢ï |¢è ÚS¢¢§H ¥¢ñÚ 12 ¥GÎÎ S¢é‹Ý¼¢ḯ |¢Úï
Ï¢²¢Ý¢¼ ÜUè V.C.Ds }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ S¢ï ãçÎÄ²¼Ý Hï ÜUÚ
S¢¢‰¢ Hï HèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ ãGéS¢êHï S¢±¢Ï¢ ÜïU çH²ï ±ã¢æ ¼vGS¢è}¢ ÈGUÚ}¢¢
ÎèçÁ¢²ï ÝèÁ¢G ÈGUÚ¢x¢G¼ ÜïU Ï¢¢’Î ¥ÐÝè ÚÈGUèÜGéUH ãG-Ú}¢ñÝ |¢è ãG-Ú}¢ñÝï
¼GçÄ²Ï¢ñÝ ãè }¢ḯ çÜUS¢è §SH¢}¢è |¢¢§ü ÜU¢ï Ðïà¢ ÜUÚ ÎèçÁ¢²ï J
Ï¢¢Úx¢¢ãï çÚS¢¢H¼ , à¢ñ¶GñÝï ÜUÚè}¢ñÝ
¥¢ñÚ S¢çÄ²ÎéÝ¢ ãG}Á¢G¢, à¢é-ãÎ¢» ©ãGÎé , ¥ãHï Ï¢ÜGUè¥G
± }¢¥GìH¢ ÜïU }¢ÎÈGêUÝèÝ ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã¢ï´ }¢ï´ }¢ïÚ¢ S¢H¢}¢ ¥GÁ¢Gü
ÜUèçÁ¢²ïx¢¢ J Î¢ñÚ¢Ýï S¢ÈGUÚ çÏ¢H ¶GéS¢êS¢ ãG-Ú}¢ñÝï ¼GçÄ²Ï¢ñÝ }¢ï´ }¢éÛ¢
x¢éÝãx¢¢Ú ÜUè Ï¢ï çãGS¢¢Ï¢ Ï¢çwGà¢à¢ ¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢ ©}}¢¼ ÜUè }¢çxGÈGUÚ¼
ÜUè Îé¥G¢ ÜïU çH²ï }¢-ÎÝè §çË¼Á¢¢ ãñ J ¥ËH¢ã ¥¢Ð ÜïU ãGÁ¢
± çÁ¢G²¢Ú¼ ÜU¢ï ¥¢S¢¢Ý ÜUÚï ¥¢ñÚ ÜGUÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢» J
¼G¢çHÏ¢ï x¢G}¢ï }¢ÎèÝ¢ ±

Ï¢ÜGUè¥G ± }¢çxGÈGUÚ¼ ±
Ï¢ï çãGS¢¢Ï¢ Á¢‹Ý¼éH
»ÜU Ó¢éÐ „¢ï100 S¢é¶ çÈGUÚÎ¢ñS¢ }¢ï´ ¥¢ÜGU¢
ÜU¢ ÐÇG¢ïS¢
6 à¢¢’Ï¢¢ÝéH }¢é¥GÁG…G}¢ 1433 ç„. çã.
27-06-2012
}¢ÎèÝï ÜïU }¢éS¢¢çÈGUÚ ¥¢ñÚ §}¢Î¢Îï }¢éS¼GÈUG ¢ :

»ÜU Ý¢ñ Á¢±¢Ý ¼G±¢ÈGïU ÜU¢’Ï¢¢ ÜUÚ¼ï ãé» ÈGUÜGU¼G ÎéMÎ à¢ÚèÈGU
ãè ÐÉG Úã¢ ‰¢¢ çÜUS¢è Ýï ©S¢ S¢ï ÜUã¢ : v²¢ ¼éÛ¢ï ÜU¢ï§ü ¥¢ñÚ Îé¥G¢»
¼G±¢ÈGU Ýãè´ ¥¢¼è ²¢ ÜU¢ï§ü ¥¢ñÚ Ï¢¢¼ ãñ ? ©S¢ Ýï ÜUã¢ : Îé¥G¢»æ
¼¢ï ¥¢¼è ãñ´ }¢x¢Ú Ï¢¢¼ ²ïã ãñ çÜU }¢ñ´ ¥¢ñÚ }¢ïÚï ±¢çHÎ Î¢ïÝ¢ï´ ãGÁ¢
ÜïU çH²ï çÝÜUHï ‰¢ï, ±¢çHÎ S¢¢çãGÏ¢ Ú¢S¼ï }¢ï´ Ï¢è}¢¢Ú
ã¢ï ÜUÚ ÈGU¢ñ¼ ã¢ï x¢», ©Ý ÜU¢ Ó¢ïãÚ¢ çS¢²¢ã ÐÇG x¢²¢, ¥¢æ¶ï´
©HÅ x¢§æü ¥¢ñÚ ÐïÅ ÈêUH x¢²¢ ! }¢ñ´ Ï¢ãé¼ Ú¢ï²¢ ¥¢ñÚ ÜUã¢ :
Á¢Ï¢ Ú¢¼ ÜUè ¼¢ÚèÜUè À¢ x¢§ü ¼¢ï }¢ïÚè
¥¢æ¶ Hx¢ x¢§ü, }¢ñ´ S¢¢ï x¢²¢ ¼¢ï }¢ñ´ Ýï wG±¢Ï¢ }¢ï´ »ÜU S¢ÈGïUÎ çHÏ¢¢S¢
}¢ï´ }¢ËÏ¢êS¢ }¢é¥Gœ¢GÚ }¢é¥Gœ¢GÚ ãGS¢èÝ¢ï Á¢}¢èH ãS¼è ÜUè çÁ¢G²¢Ú¼
ÜUè J ©‹ã¢ï´ Ýï }¢ïÚï ±¢çHÎï }¢ãGêü}¢ ÜUè }¢çÄ²¼ ÜïU ÜGUÚèÏ¢ ¼à¢ÚèÈGU
H¢ ÜUÚ ¥ÐÝ¢ ÝêÚ¢Ýè ã¢‰¢ ©Ý ÜïU Ó¢ïãÚï ¥¢ñÚ ÐïÅ ÐÚ ÈïUÚ¢,
Îï¶¼ï ãè Îï¶¼ï }¢ïÚï }¢ãGêü}¢ Ï¢¢Ð ÜU¢ Ó¢ïãÚ¢ Îê{ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ S¢ÈGïUÎ
¥¢ñÚ Ú¢ïà¢Ý ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ ÐïÅ |¢è ¥SHè ãG¢H¼ ÐÚ ¥¢ x¢²¢ J
Á¢Ï¢ ±¢ïã Ï¢éÁ¢Géx¢ü ±¢ÐS¢ Á¢¢Ýï Hx¢ï ¼¢ï }¢ñ´ Ýï ©Ý ÜU¢ Î¢}¢Ýï ¥vGÎS¢
‰¢¢}¢ çH²¢ ¥¢ñÚ ¥GÁ¢Gü ÜUè : ²¢ S¢çÄ²Îè ! (²¢’Ýè »ï }¢ïÚï S¢ÚÎ¢Ú !)
¥¢Ð ÜU¢ï ©S¢ ÜUè ÜGUS¢}¢ çÁ¢S¢ Ýï ¥¢Ð ÜU¢ï §S¢ Á¢æx¢H }¢ï´ }¢ïÚï ±¢çHÎï
}¢ãGêü}¢ ÜïU çH²ï ÚãG}¢¼ Ï¢Ý¢ ÜUÚ |¢ïÁ¢¢ ãñ ¥¢Ð ÜU¢ñÝ ãñ́ ? ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¼ê ã}¢ï´ Ýãè´ ÐãÓ¢¢Ý¼¢ ? ã}¢ ¼¢ï }¢éãG}}¢ÎéÚüS¢êHéËH¢ã
( ) ãñ´, ¼ïÚ¢ ²ïã Ï¢¢Ð Ï¢ãé¼ x¢éÝãx¢¢Ú ‰¢¢ }¢x¢Ú
ã}¢ ÐÚ Ï¢ ÜUS¢Ú¼ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG¼¢ ‰¢¢, Á¢Ï¢ §S¢ ÐÚ ²ïã
}¢éS¢èÏ¢¼ Ý¢çÁ¢GH ãé§ü ¼¢ï §S¢ Ýï ã}¢ S¢ï ÈGUçÚ²¢Î ÜUè çHã¢Á¢G¢ ã}¢ Ýï
§S¢ ÜUè ÈGUçÚ²¢Î ÚS¢è ÜUè ãñ ¥¢ñÚ ã}¢ ãÚ ©S¢ à¢wGS¢ ÜUè ÈGUçÚ²¢Î
ÚS¢è ÜUÚ¼ï ãñ´ Á¢¢ï §S¢ Îé‹²¢ }¢ï´ ã}¢ ÐÚ çÁ¢G²¢Î¢ ÎéMÎ |¢ïÁ¢¼¢ ãñ J
ÈGUçÚ²¢Î ©}}¢¼è Á¢¢ï ÜUÚï ãG¢Hï Á¢G¢Ú }¢ï´

}¢éç}ÜUÝ Ýãè´ çÜU ¶GñÚï Ï¢à¢Ú ÜU¢ï ¶GÏ¢Ú Ý ã¢ï
(ãGÎ¢§ÜGïU Ï¢çwGà¢à¢)
“wG¢éÎ¢ ¥¢Ð ÜU¢ ãGÁ¢ ÜGUÏ¢êH ÜUÚï” ÜïU S¢¢ïHã ãGéMÈGU ÜUè
çÝSÏ¢¼ S¢ï ãG¢çÁ¢²¢ḯ ÜïU çH²ï ÜU¢Ú¥¢}¢Î 16 }¢-ÎÝè ÈêUH
 ¥ËH¢ã ± ÚS¢êH ÜUè
çÚÁ¢G¢ ÜïU ¼GHÏ¢ x¢¢Ú Œ²¢Úï Œ²¢Úï ãG¢çÁ¢²¢ï ! ¥¢Ð ÜU¢ï S¢ÈGUÚï ãGÁ¢ ±
çÁ¢G²¢Ú¼ï }¢ÎèÝ¢ Ï¢ãé¼ Ï¢ãé¼ }¢éÏ¢¢ÚÜU ã¢ï J Á¢GMçÚÄ²¢¼ï S¢ÈGUÚ ÜU¢
Ú±¢Ýx¢è S¢ï ¼èÝ3 Ó¢¢Ú4 çÎÝ ÐãHï ãè §ç‹¼Á¢G¢}¢ ÜUÚ HèçÁ¢²ï,
ÝèÁ¢G çÜUS¢è ¼Á¢çÚÏ¢¢ ÜU¢Ú ãG¢Á¢è S¢ï }¢à±Ú¢ |¢è ÈGUÚ}¢¢ HèçÁ¢²ï
 ¥ÐÝï ±¼GÝ S¢ï ÈUH ²¢ ÐÜïU ãé» ¶¢Ýï ÜïU ÇÏÏ¢ï, ç}¢Æ¢§ü
±x¢GñÚ¢ çx¢GÁ¢G¢§ü ¥à²¢ S¢¢‰¢ Hï Á¢¢Ýï ÜUè ãG¢çÁ¢²¢ï´ ÜU¢ï x¢±Ýü}¢ï‹Å ÜUè
¼GÚÈGU S¢ï }¢é}¢¢-Ý-¥G¼ ãñ  }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢
ÜUè çÚã¢§à¢ x¢¢ã S¢ï }¢çSÁ¢ÎéH ãGÚ¢}¢ ÐñÎH Á¢¢Ý¢ ã¢ïx¢¢ §S¢ }¢ï´ ¥¢ñÚ
¼G±¢ÈGU ± S¢¥Gì² }¢ï´ S¢Ï¢ ç}¢H¢ ÜUÚ ¼vGÚèÏ¢Ý 7 çÜUH¢ï }¢èÅÚ Ï¢Ý¼ï
ãñ´, ÝèÁ¢G ç}¢Ý¢, ¥G-ÚÈGU¢¼ ¥¢ñÚ }¢éÁGÎçHÈGU¢ }¢ï´ |¢è ÜU¢ÈGUè Ó¢HÝ¢
ã¢ïx¢¢, çHã¢Á¢G¢ ãGÁ¢ ÜïU Ï¢ãé¼ çÎÝ ÐãHï S¢ï Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ Ð¢ñÝ Í¢‹Å¢
ÐñÎH Ó¢HÝï ÜUè ¼ÚÜUèÏ¢ Úç¶²ï (§S¢ ÜUè }¢éS¼çÜGUH ¥G¢Î¼ Ï¢Ý¢ Hè
Á¢¢» ¼¢ï çS¢¤GãG¼ ÜïU çH²ï Ï¢ïãGÎ }¢éÈGUèÎ ãñ) ±ÚÝ¢ »ÜU
Î}¢ S¢ï Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ ÐñÎH Ó¢HÝï ÜïU S¢Ï¢Ï¢ ãGÁ¢ }¢ï´ ¥¢Ð ¥¢ÁG}¢¢§à¢
}¢ḯ ÐÇG S¢ÜU¼ï ãñ́ !  ÜU}¢ ¶¢Ýï ÜUè ¥G¢Î¼ Ç¢çH²ï, ÈGU¢»Î¢ Ý ã¢ï ¼¢ï
ÜUãÝ¢ ! ¶GéS¢êS¢Ý 5 ¥Ä²¢}¢ï ãGÁ¢ }¢ḯ ãHÜUè ÈéUHÜUè çx¢GÁ¢G¢ ÐÚ
ÜGUÝ¢¥G¼ ÜUèçÁ¢²ï ¼¢çÜU Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú §çS¼‹Á¢¢ ÜUè “ãG¢Á¢¼” Ý ã¢ï,
¶GéS¢êS¢Ý ç}¢Ý¢, }¢éÁÎG çHÈGU¢ ¥¢ñÚ ¥G-ÚÈGU¢¼ ÜïU §çS¼‹Á¢¢ ¶G¢Ý¢ḯ ÐÚ
H}Ï¢è H}Ï¢è çÜGU¼G¢Úḯ Hx¢¼è ãñ́ !  §SH¢}¢è Ï¢ãÝḯ ÜU¢æÓ¢ ÜUè Ó¢êçÇG²¢æ
ÐãÝ ÜUÚ ¼G±¢ÈGU Ý ÜUÚḯ, |¢èÇG }¢ḯ ÅêÅÝï S¢ï ¶GéÎ ¥ÐÝï ¥¢ñÚ ÎêS¢Úï ÜïU
Á¢Gw}G ¢è ã¢ïÝï ÜU¢ ¥‹Îïà¢¢ ãñ  §SH¢}¢è Ï¢ãÝḯ ªæÓ¢è »ÇGè ÜUè Ó¢ŒÐHḯ
Ý ÐãÝḯ çÜU Ú¢S¼ï }¢ḯ ÐñÎH Ó¢HÝï }¢ḯ ÐÚïà¢¢Ýè ã¢ïx¢è  ãG-Ú}¢ñÝï
¼GçÄ²Ï¢ñÝ ÜUè çÚã¢§à¢ x¢¢ã¢ḯ ÜïU ±¢õà¢M}¢ }¢ḯ “§æçxHà¢ ÜU}¢¢ïÇ” ã¢ï¼ï ãñ́,
±¼GÝ S¢ï §Ý ÜU¢ §çS¼’}¢¢H S¢è¶ HèçÁ¢²ï ±ÚÝ¢ ÜUÐÇGï Ð¢ÜU Ú¶Ý¢
çÝã¢²¼ Îéà±¢Ú ã¢ïx¢¢  çÜUS¢è ÜU¢ çÎ²¢ ãé±¢ “ÐïçÜUÅ” ¶¢ïH ÜUÚ
Ó¢ïÜU çÜU²ï çÏ¢x¢GñÚ ãÚçx¢Á¢G S¢¢‰¢ }¢¼ HèçÁ¢²ï ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü }¢}Ýê¥¢G Ó¢èÁ¢G
çÝÜUH ¥¢§ü ¼¢ï }¢¼G¢Ú (AIRPORT) ÐÚ }¢éS¢èÏ¢¼ }¢ḯ ÐÇG S¢ÜU¼ï ãñ́
 ã±¢§ü Á¢ã¢Á¢G }¢ï´ ¥ÐÝè Á¢GMÚ¼ ÜUè ¥Îç±²¢¼ }¢¥G Ç¢õvÅÚè

S¢ÝÎ ¥ÐÝï x¢Hï ÜïU Ï¢ïx¢ }¢ï´ Úç¶²ï ¼¢çÜU »}¢ÚÁ¢‹S¢è }¢ï´ ¥¢S¢¢Ýè Úãï
 Á¢GÏ¢¢Ý ¥¢ñÚ ¥¢æ¶¢ï´ ÜU¢ ÜGéUzGHï }¢ÎèÝ¢ Hx¢¢§²ï, ¥x¢Ú çÏ¢H¢
Á¢GMÚ¼ Ï¢¢ïH¼ï ÚãÝï ÜUè ¥G¢Î¼ ãé§ü ¼¢ï x¢GèÏ¢¼¢ï´, ¼¢ïãì}¢¼¢ï´ ¥¢ñÚ çÎH
¥¢Á¢G¢çÚ²¢ï´ ±x¢GñÚ¢ x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï Ï¢Ó¢Ý¢ Îéà±¢Ú Úãïx¢¢, §S¢è ¼GÚãG ¥¢æ¶¢ï´
ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ ¥¢ñÚ ¥vS¢Ú çÝx¢¢ãï´ ÝèÓ¢è Ú¶Ýï ÜUè ¼ÚÜUèÏ¢ Ý ãé§ü
¼¢ï Ï¢Î çÝx¢¢ãè S¢ï }¢ãGÈêGUÁ¢G ÚãÝ¢ çÝã¢²¼ }¢éçàÜUH ã¢ïx¢¢ J ãGÚ}¢ }¢ḯ »ÜU
ÝïÜUè H¢¶ ÝïÜUè ¥¢ñÚ »ÜU x¢éÝ¢ã H¢¶ x¢éÝ¢ ãñ J ãGÚ}¢ S¢ï }¢éÚ¢Î çS¢ÈGUü
}¢çSÁ¢ÎéH ãGÚ¢}¢ Ýãè´ ¼}¢¢}¢ ãGéÎêÎï ãGÚ}¢ ãñ  Ý}¢¢Á¢G }¢ḯ ¥vS¢Ú
}¢¢ïãçG Ú}¢ ÜïU S¢èÝï ²¢ ÐïÅ ÜU¢ ÜéUÀ çãGSS¢¢ ¶éH Á¢¢¼¢ ãñ §S¢ }¢ḯ çÜUS¢è
çÜGUS}¢ ÜUè ÜUÚ¢ã¼ Ýãè´ v²êæ çÜU »ãGÚ¢}¢ }¢ḯ ²ïã ç¶GH¢ÈGïU }¢¢ï’¼¢Î
(²¢’Ýè ç¶H¢ÈGïU ¥G¢Î¼) Ýãè´ ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ ¶G²¢H Ú¶Ý¢ |¢è Ï¢ãé¼
Îéà±¢Ú ãñ  ÜUÈGUÝ ÜU¢ï ¥¢Ï¢ï Á¢G}¢Á¢G}¢ }¢ï´ ç|¢x¢¢ï ÜUÚ H¢Ý¢ ¥ÓÀ¢ ãñ
çÜU §S¢ ¼GÚãG }¢vÜïU }¢ÎèÝï ÜUè ã±¢»æ |¢è §S¢ï Ó¢ê}¢ Hḯx¢è J çÝÓ¢¢ïÇÝG ï }¢ḯ
²ïã »ãGç¼²¢¼G ÜUÚÝè }¢éÝ¢çS¢Ï¢ ãñ çÜU §S¢ }¢éÜUG gS¢ Ð¢Ýè ÜU¢ »ÜU ÜGU¼GÚ¢
|¢è çx¢Ú ÜUÚ Ý¢Hè ±x¢GñÚ¢ }¢ḯ Ý Á¢¢», çÜUS¢è Ð¢ñÎï ±x¢GñÚ¢ }¢ḯ Ç¢H ÎïÝ¢
Ó¢¢çã²ï J (¥¢Ï¢ï Á¢G}¢Á¢G}¢ à¢ÚèÈGU ¥ÐÝï ±¼GÝ }¢ḯ |¢è çÀÇGÜU S¢ÜU¼ï ãñ́) 
¼G±¢ÈGU ± S¢¥Gì² ÜUÚ¼ï ãé» Ï¢¢’Á¢G ¥±ÜGU¢¼ ãGÁ¢ ÜUè çÜU¼¢Ï¢¢ḯ ÜïU
¥±Ú¢ÜGU çx¢Úï ÐÇGï ÝÁ¢GÚ ¥¢¼ï ãñ́, }¢éç}ÜUÝ¢ S¢êÚ¼ }¢ḯ ©Ý ÜU¢ï ©Æ¢
HèçÁ¢²ï }¢x¢Ú ¼G±¢ÈGU }¢ḯ ÜU¢’Ï¢¢ à¢ÚèÈGU ÜU¢ï ÐèÆ ²¢ S¢èÝ¢ Ý ã¢ï §S¢
ÜU¢ ¶G²¢H Úç¶²ï J ¥HÏ¢œ¢¢ çÜUS¢è ÜUè çx¢Úè ÐÇGè ÚÜGU}¢ ²¢ Ï¢Å±¢
±x¢GñÚ¢ Ý ©Æ¢§²ï (Ó¢‹Î Ï¢ÚS¢ ÐãHï »ÜU Ð¢çÜUS¼¢Ýè ãG¢Á¢è Ýï Î¢ñÚ¢Ýï
¼G±¢ÈGU ã}¢ÎÎèü }¢ï´ çÜUS¢è ÜUè çx¢Úè ãé§ü ÚÜGU}¢ ©Æ¢§ü, ÚÜGU}¢ ±¢Hï ÜU¢ï x¢GH¼G
ÈGUã}¢è ãé§ü ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï Ð¢ïHèS¢ ÜïU ãG±¢Hï çÜU²¢ ¥¢ñÚ Ï¢ïÓ¢¢Ú¢ ¥GS¢ïü ÜïU
çH²ï Á¢ïH }¢ï´ Ç¢H çÎ²¢ x¢²¢ !)  çãGÁ¢¢Á¢Gï }¢éÜGUgS¢ }¢ï´ Ýæx¢ï Ð¢©æ
ÚãÝ¢ ¥ÓÀ¢ ãñ }¢x¢Ú Í¢Ú ¥¢ñÚ }¢çSÁ¢Î ÜïU ãG}}¢¢}¢ ¥¢ñÚ Ú¢S¼ï ÜUè
ÜUèÓ¢ÇG ±x¢GñÚ¢ }¢ï´ Ó¢ŒÐH ÐãÝ HèçÁ¢²ï J ÝèÁ¢G x¢Îü ¥¢HêÎ ¥¢ñÚ }¢ñHï
ÜéUÓ¢ñHï Ð¢©æ Hï ÜUÚ }¢çSÁ¢ÎñÝï ÜUÚè}¢ñÝ Ï¢çËÜU çÜUS¢è }¢çSÁ¢Î }¢ï´ |¢è
Î¢ç¶GH Ý ã¢ï´, ¥x¢Ú S¢ÈGU¢§ü Ýãè´ Ú¶ Ð¢» ¼¢ï çÏ¢x¢GñÚ Ó¢ŒÐH }¢¼
Úçã²ï  }¢éS¼¢’}¢H (²¢’Ýè §çS¼’}¢¢Hè) Ó¢ŒÐH ÐãÝ ÜUÚ Ï¢ïS¢Ý
ÐÚ ±éÁG¢ê ÜUÚÝï S¢ï »ãGç¼²¢¼G ÜUèçÁ¢²ï çÜU ¥vS¢Ú ÝèÓ¢ï Ð¢Ýè çÏ¢¶Ú¢
ã¢ï¼¢ ãñ ¥x¢Ú Ó¢ŒÐH Ý¢Ð¢ÜU ãé» ¼¢ï ¥‹Îïà¢¢ ãñ çÜU Àè´Åï ©ÇG ÜUÚ
¥¢Ð ÜïU çHÏ¢¢S¢ ±x¢GñÚ¢ ÐÚ ÐÇGï´ J (²ïã Á¢GïãìÝ }¢ï´ Úãï çÜU Á¢Ï¢ ¼ÜU
Ó¢ŒÐH ²¢ Ð¢Ýè ²¢ çÜUS¢è |¢è Ó¢èÁ¢G ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ ²ÜGUèÝè ¼G¢ñÚ ÐÚ ÝçÁ¢S¢
²¢’Ýè Ý¢Ð¢ÜU ã¢ïÝï ÜU¢ §GË}¢ Ý ã¢ï ±¢ïã Ð¢ÜU ãñ)  ç}¢Ý¢ à¢ÚèÈGU ÜïU
§çS¼‹Á¢¢ ¶G¢Ý¢ï´ ÜïU ÝH }¢ï´ ¥G¢}¢ ¼G¢ñÚ ÐÚ Ð¢Ýè ÜU¢ Ï¢ã¢± ÜU¢ÈGUè ¼ïÁ¢G
ã¢ï¼¢ ãñ, çHã¢Á¢G¢ Ï¢ãé¼ ‰¢¢ïÇG¢ ‰¢¢ïÇG¢ ¶¢ïçH²ï ¼¢çÜU ¥¢Ð Àè´Å¢ï´ S¢ï
}¢ãGÈGêUÁ¢G Úã S¢ÜïU´ J
§Ý }¢ḯ S¢ï ãGSÏ¢ï Á¢GMÚ¼ Ó¢èÁ¢Gḯ ¥ÐÝï S¢¢‰¢ Hï Á¢¢§²ï :
 }¢-ÎÝè Ð‹Á¢S¢êÚã  ¥ÐÝï ÐèÚ¢ï }¢é<à¢Î ÜU¢ à¢-Á¢Úã
 Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼ ÜU¢ ÀÅ¢ çãGSS¢¢ ¥¢ñÚ 12 ¥GÎÎ ÚÈGUèÜGéUH
ãG-Ú}¢ñÝ ¶GéÎ |¢è ÐçÉG²ï ¥¢ñÚ ãG¢çÁ¢²¢ï´ ÜU¢ï Ï¢¢æÅ ÜUÚ wG¢êÏ¢
S¢±¢Ï¢ ÜU}¢¢§²ï  ÜGUH}¢ ¥¢ñÚ ÐïÇ  Ç¢²Úè  çÜGUÏH¢
Ýé}¢¢ (²ïã çãGÁ¢¢Á¢Gï }¢éÜGUgS¢ ãè }¢ï´ ¶GÚèçÎ²ï, ç}¢Ý¢, ¥G-ÚÈGU¢¼
±x¢GñÚ¢ }¢ï´ çÜGUÏHï ÜUè S¢}¼ }¢¢’Hê}¢ ÜUÚÝï }¢ï´ }¢ÎÎ Îïx¢¢)  ÜéU¼éÏ¢,
Ð¢S¢Ð¢ïÅü, çÅÜUÅ, Åîï±H Ó¢ïÜU, ãïË‰¢ S¢ÅèüçÈGUÜïUÅ ±x¢GñÚ¢ Ú¶Ýï ÜïU
çH²ï x¢Hï }¢ï´ HÅÜU¢Ýï ±¢H¢ À¢ïÅ¢ S¢¢ Ï¢ïx¢  »ãGÚ¢}¢  »ãGÚ¢}¢
ÜïU ¼ãÏ¢‹Î ÐÚ Ï¢¢æ{Ýï ÜïU çH²ï Á¢ïÏ¢ ±¢H¢ Ý¢»H¢ïÝ ²¢ Ó¢}¢ÇGï ÜU¢
Ï¢ïËÅ  §G~¢G  Á¢¢ Ý}¢¢Á¢G  ¼SÏ¢èãG  Ó¢¢Ú Á¢¢ïÇGï ÜUÐÇGï,
Ï¢çÝ²¢Ý, S±ïÅÚ, ±x¢GñÚ¢ }¢ËÏ¢êS¢¢¼ (}¢¢ñçS¢}¢ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU)  ¥¢ïÉGÝï
ÜïU çH²ï ÜU}Ï¢H ²¢ Ó¢¢ÎÚ  ã±¢ |¢ÚÝï ±¢H¢ ¼v²¢  §G}¢¢}¢¢
à¢ÚèÈGU }¢¥G S¢ÚÏ¢‹Î ± Å¢ïÐè  çÏ¢À¢Ýï ÜïU çH²ï Ó¢Å¢§ü ²¢ Ó¢¢ÎÚ
 ¥¢§üÝ¢, ¼ïH, ÜæUÍ¢¢, ç}¢S±¢ÜU, S¢éÚ}¢¢, S¢ê§ü {¢x¢¢, ÜGñUæÓ¢è S¢ÈGUÚ
}¢ï´ S¢¢‰¢ HïÝ¢ S¢é‹Ý¼ ãñ  Ý¢¶GéÝ ¼Ú¢à¢  S¢¢}¢¢Ý ÐÚ Ý¢}¢, Ð¼¢
çH¶Ýï ÜïU çH²ï }¢¢ïÅ¢ }¢¢ÜüUÚ ÐïÝ  ¼¢ïçH²¢  L}¢¢H 
§çS¼’}¢¢H ÜUÚ¼ï ã¢ï´ ¼¢ï ÝÁ¢GÚ ÜïU Ó¢à}¢ï Î¢ï ¥GÎÎ  S¢¢Ï¢éÝ 
}¢‹Á¢Ý  S¢ïzGÅè ÚïÁ¢GÚ  H¢ïÅ¢  çx¢H¢S¢  ŒHïÅ 
çÐ²¢H¢  ÎS¼Ú wG±¢Ý  x¢Hï }¢ï´ HÅÜU¢Ýï ±¢Hè Ð¢Ýè ÜUè
Ï¢¢ï¼H  Ó¢}}¢Ó¢  ÀéÚè  ÎÎïü S¢Ú ¥¢ñÚ ÝÁGH¢ ±x¢GñÚ¢ ÜïU çH²ï
çÅv²¢æ ÝèÁ¢G ¥ÐÝè Á¢GMÚ¼ ÜUè Î±¢»æ  x¢Ú}¢è }¢ï´ ¥ÐÝï ªÐÚ
Ð¢Ýè çÀÇGvÝï ÜïU çH²ï SÐíï²Ú (ç}¢Ý¢ ± ¥G-ÚÈGU¢¼ à¢ÚèÈGU }¢ï´ §S¢ ÜUè
ÜGUÎí ã¢ïx¢è)  ãGSÏ¢ï Á¢GMÚ¼ ¶¢Ýï ÐÜU¢Ýï ÜïU Ï¢Ú¼Ý J
“}¢ÎèÝ¢” ÜïU Ð¢æÓ¢ ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï
S¢¢}¢¢Ý ÜïU Ï¢ïx¢ïÁ¢ ÜïU çH²ï 5 }¢-ÎÝè ÈêUH
1 ÎS¼è S¢¢}¢¢Ý ÜïU çH²ï }¢ÁGÏ¢ê¼G ãï´Ç Ï¢ïx¢ 2 Hx¢ïÁ¢ ÜUÚ±¢Ýï
ÜïU çH²ï Ï¢ÇG¢ Ï¢ïx¢ HèçÁ¢²ï (§S¢ ÐÚ Ï¢ÇGï }¢¢ÜüUÚ ÐïÝ S¢ï Ý¢}¢ ± Ð¼¢
¥¢ñÚ ÈGU¢ïÝ Ý}Ï¢Ú ±x¢GñÚ¢ çH¶ HèçÁ¢²ï ÝèÁ¢G ÜU¢ï§ü çÝà¢¢Ý Hx¢¢
HèçÁ¢²ï }¢-S¢HÝ * }¢Á¢GèÎ ¥ÐÝï Ï¢ïx¢ïÁ¢ ÜïU H¢ïãï ÜïU ãGËÜGïU ±x¢GñÚ¢
}¢ï´ Úæx¢èÝ ÜUÐÇGï ÜUè {ÁÁ¢è ²¢ HïS¢ (lace) ÜUè À¢ïÅè S¢è Ð^è
Ýé}¢¢²¢æ ÜUÚ ÜïU Ï¢¢æ{ ÎèçÁ¢²ï) 3 Ï¢ïx¢ ÐÚ ¼¢H¢ Hx¢¢ HèçÁ¢²ï
}¢x¢Ú »ÜU Ó¢¢Ï¢è »ãGÚ¢}¢ ÜïU Ï¢ïËÅ ÜUè Á¢ïÏ¢ }¢ï´ ¥¢ñÚ »ÜU ÎS¼è
Ï¢ïx¢ }¢ï´ Ú¶ HèçÁ¢²ï ±ÚÝ¢ Ó¢¢Ï¢è x¢é}¢ ã¢ï Á¢¢Ýï ÜUè S¢êÚ¼ }¢ï´ Á¢g¢
ÜUSÅ}¢ }¢ï´ “Ï¢ÇGï Ï¢ÇGï ÜGñUæÓ¢¢ï´” ÜïU Á¢GÚè»G ÜU¢Å ÜUÚ Ï¢ïx¢ ¶¢ïH¼ï
ãñ´, ¥¢Ð Åï‹à¢Ý }¢ï´ ¥¢ Á¢¢»æx¢ï 4 ¥Å¢Ó¢è ÜïUS¢ (ÎS¼è Ï¢ïx¢)
ÜïU ¥‹ÎÚ |¢è Ý¢}¢ Ð¼ï ¥¢ñÚ ÈGU¢ïÝ Ý}Ï¢Ú ÜUè çÓ¢Å Ç¢H ÎèçÁ¢²ï
5 Î¢ïÝ¢ï´ “Åî¢õHè Ï¢ïx¢” (²¢’Ýè ÐçãÄ²ï ±¢Hï) ã¢ï´ ¼¢ï S¢ãêH¼
Úãïx¢è J
ãïË‰¢ S¢ÅèüçÈGUÜïUÅ ÜïU }¢-ÎÝè ÈêUH : ÜGU¢ÝêÝ ÜïU }¢é¼¢G çÏ¢ÜGU ¼}¢¢}¢
S¢ÈGUÚè ÜU¢x¢GÁ¢G¢¼ Ï¢ãé¼ ÐãHï S¢ï ¼Ä²¢Ú ÜUÚ±¢ HèçÁ¢²ï, }¢-S¢HÝ
“ãïË‰¢ S¢ÅèüçÈGUÜïUÅ” ²ïã ¥¢Ð ÜU¢ï ãG¢Á¢è ÜïU}Ð }¢ï´ x¢ÚÎÝ ¼¢ïÇG
Ï¢é¶G¢Ú ÜU¢ ÅèÜU¢ Hx¢±¢Ýï ¥¢ñÚ “Ð¢ïçH²¢ï ±ïçvS¢Ý” ÜïU ÜGU¼GÚï
çÐH¢» Á¢¢Ýï ÜïU Ï¢¢’Î ç}¢Hïx¢¢ ¥x¢Ú §S¢ }¢ï´ çÜUS¢è çÜGUS}¢ ÜUè ÜU}¢è
ãé§ü ¼¢ï ¥¢Ð ÜU¢ï Á¢ã¢Á¢G ÐÚ S¢é±¢Ú ã¢ïÝï S¢ï Ú¢ïÜU¢ Á¢¢ S¢ÜU¼¢ ãñ ²¢ Á¢g¢
à¢ÚèÈGU ÜïU }¢¼G¢Ú ÐÚ |¢è LÜU¢±Å Ðïà¢ ¥¢ S¢ÜU¼è ãñ  çãGÈGU¢Á¢G¼è
ÅèÜU¢ Ú±¢Ýx¢è S¢ï çS¢ÈGUü Î¢ï Ó¢¢Ú Ú¢ïÁ¢G ÜGUÏH Hx¢±¢Ý¢ ¶G¢S¢ ÈGU¢»Î¢
}¢‹Î Ýãè´, 15 çÎÝ ÜGUÏH Hx¢±¢ HïÝ¢ Ï¢ïãÎG }¢éÈUG èÎ Úãïx¢¢ ±ÚÝ¢
}¢éÏ¢¢ÚÜU S¢ÈGUÚ ÜUè x¢ã}¢¢ x¢ã}¢è }¢ḯ ¶G¼ÚG Ý¢ÜU Ï¢çËÜU Á¢¢Ý Hï±¢
Ï¢è}¢¢Úè ÜU¢ ¶G¼GÚ¢ Úãïx¢¢, ÝèÁ¢G  ÜGU¢ÝêÝÝ H¢çÁ¢G}¢è Ý S¢ãè

}¢x¢Ú zGHê ¥¢ñÚ ãïÐ¢Å¢§çÅS¢ ÜïU ÅèÜïU |¢è Hx¢±¢ HïÝ¢ ¥¢Ð ÜïU
çH²ï Ï¢ãé¼ Ï¢ïã¼Ú ãñ §Ý ç¼GÏÏ¢è ÜU¢Ú±¢§²¢ï´ ÜU¢ï Ï¢¢ïÛ¢ }¢¼ S¢}¢çÛ¢²ï
§S¢ }¢ï´ ¥¢Ð ÜU¢ ¥ÐÝ¢ |¢H¢ ãñ  ¥vS¢Ú Åîï±H »Á¢‹Å ²¢
ÜU¢Ú±¢Ý ±¢Hï çÏ¢x¢GñÚ çÜUS¢è ç¼GÏÏ¢è ÜU¢Ú±¢§ü ÜïU Í¢Ú Ï¢ñÆï ãè ãïË‰¢
S¢ÅèüçÈGUÜïUÅ ÈGUÚ¢ã}¢ ÜUÚ Îï¼ï ãñ´, Á¢¢ï çÜU ¥¢Ð ÜUè çS¢¤GãG¼ ÜïU
çH²ï ÝévGS¢¢Ý Îïã ã¢ïÝï ÜïU S¢¢‰¢ S¢¢‰¢ {¢ïÜU¢ ãGÚ¢}¢ ¥¢ñÚ Á¢ã‹Ý}¢
}¢ï´ Hï Á¢¢Ýï ±¢H¢ ÜU¢}¢ ãñ J Åîï±H »Á¢‹Å, ÜGUSÎÝ ÎS¼-¶G¼G ÜUÚÝï
±¢H¢ Ç¢õvÅÚ ¥¢ñÚ Á¢¢Ý Ï¢êÛ¢ ÜUÚ x¢GH¼G S¢ÅèüçÈGUÜïUÅ Hï ÜUÚ
§çS¼’}¢¢H ÜUÚÝï ±¢H¢ ãG¢Á¢è (²¢ }¢¢ï’¼ç}¢Ú) S¢|¢è x¢éÝãx¢¢Ú ¥¢ñÚ
¥GÁ¢G¢Ï¢ï Ý¢Ú ÜïU ãGÜGUÎ¢Ú ãñ´, çÁ¢‹ã¢ï´ Ýï §S¢ ¼GÚãG ÜïU ÜU¢}¢ çÜU²ï ã¢ï´
±¢ïã S¢Ï¢ S¢ÓÓ¢è ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚï´ J
ã±¢§ü Á¢ã¢Á¢G ±¢Hï ÜUÏ¢ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{ḯ ? : ã±¢§ü Á¢ã¢Á¢G S¢ï
Ï¢¢Ï¢éH }¢ÎèÝ¢ ÜUÚ¢Ó¢è ¼¢ Á¢g¢ à¢ÚèÈGU ¼vGÚèÏ¢Ý Ó¢¢Ú4 Í¢‹Åï ÜU¢ S¢ÈGUÚ
ãñ (Îé‹²¢ }¢ḯ S¢ï ÜUãè´ S¢ï |¢è S¢ÈGUÚ ÜUÚḯ) Î¢ñÚ¢Ýï ÐÚ±¢Á¢G }¢èÜGU¢¼ ÜU¢ Ð¼¢
Ýãè´ Ó¢H¼¢, çHã¢Á¢G¢ ¥ÐÝï Í¢Ú S¢ï ¼Ä²¢Úè ÜUÚ ÜïU Ó¢çH²ï, ¥x¢Ú
±vG¼ï }¢vMã Ý ã¢ï ¼¢ï »ãGÚ¢}¢ ÜïU ÝzGH |¢è Í¢Ú ÐÚ ãè ÐÉG HèçÁ¢²ï
¥¢ñÚ »ãGÚ¢}¢ ÜUè Ó¢¢ÎÚḯ |¢è Í¢Ú ãè S¢ï ÐãÝ HèçÁ¢²ï, ¥HÏ¢œ¢¢ Í¢Ú
S¢ï »ãGÚ¢}¢ ÜUè çÝÄ²¼ Ý ÜUèçÁ¢²ï, ¼GÄ²¢Úï }¢ḯ çÝÄ²¼ ÜUÚ HèçÁ¢²ïx¢¢
v²êæ çÜU çÝÄ²¼ ÜUÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î HÏÏ¢ñÜU ÐÉGÝï S¢ï ¥¢Ð “}¢¢ïãGçÚ}¢”
ã¢ï Á¢¢»æx¢ï ¥¢ñÚ Ð¢Ï¢ç‹Î²¢æ à¢éM¥G ã¢ï Á¢¢»æx¢è ¥¢ñÚ ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ
çÜU çÜUS¢è ±Á¢ã S¢ï ÐÚ±¢Á¢G }¢ï´ ¼¢¶GèÚ ã¢ï Á¢¢» J “}¢¢ïãGçÚ}¢”
»ÚÐ¢ïÅü ÐÚ wG¢éàÏ¢êÎ¢Ú ÈêUH¢ï´ ÜïU x¢Á¢Úï |¢è Ýãè´ ÐãÝ S¢ÜU¼¢ J1
§S¢ çH²ï Ð¢çÜUS¼¢Ý S¢ï S¢ÈGUÚ ÜUÚÝï ±¢Hï ²êæ |¢è ÜUÚ S¢ÜU¼ï ãñ´ çÜU
»ãGÚ¢}¢ ÜUè Ó¢¢ÎÚ¢ï´ }¢ï´ }¢ËÏ¢êS¢ ²¢ Ú¢ïÁ¢G }¢Ú¢ü ÜïU çHÏ¢¢S¢ ãè }¢ï´
¼à¢ÚèÈGU H¢»æ J ã±¢§ü ¥aï ÐÚ |¢è ãG}}¢¢}¢, ±éÁG¢ê¶G¢Ý¢ ¥¢ñÚ Á¢¢»
Ý}¢¢Á¢G ÜU¢ »ãç¼}¢¢}¢ ã¢ï¼¢ ãñ, ²ãè´ »ãGÚ¢}¢ ÜUè ¼ÚÜUèÏ¢ ÈGUÚ}¢¢
HèçÁ¢²ï }¢x¢Ú ¥¢S¢¢Ýè §S¢ }¢ï´ ãñ çÜU Á¢Ï¢ ¼GÄ²¢Ú¢ ÈGUÁ¢G¢ }¢ï´ ã}¢±¢Ú
ã¢ï Á¢¢» ©S¢ ±vG¼ çÝÄ²¼ ± HÏÏ¢ñÜU ÜUè ¼ÚÜUèÏ¢ ÜUèçÁ¢²ï J ã¢æ
Á¢¢ï §GË}¢ Ú¶¼ï ¥¢ñÚ »ãGÚ¢}¢ ÜUè Ð¢Ï¢ç‹Î²¢æ çÝ|¢¢ S¢ÜU¼ï ã¢ï´ ±¢ïã
çÁ¢¼Ýè Á¢ËÎè “}¢¢ïãGçÚ}¢” ã¢ï Á¢¢»æx¢ï ©‹ãï´ »ãGÚ¢}¢ ÜU¢ S¢±¢Ï¢
ç}¢HÝ¢ à¢éM¥G ã¢ï Á¢¢»x¢¢ (çÝÄ²¼ ¥¢ñÚ }¢èÜGU¢¼ ±x¢GñÚ¢ ÜUè ¼zGS¢èH
¥¢x¢ï ¥¢ Úãè ãñ)
Á¢ã¢Á¢G ÜU¢ wG¢éàÏ¢êÎ¢Ú çÅà¢ê ÐïÐÚ : ¶GÏ¢ÚÎ¢Ú ! ¼GÄ²¢Ú¢ï´
}¢ï´ ¥vS¢Ú S¢ï´Å S¢ï ¼Ú Ï¢¼Ú çÅà¢ê ÐïÐÚ ÜU¢ À¢ïÅ¢ S¢¢ ÐïçÜUÅ çÎ²¢
Á¢¢¼¢ ãñ, »ãGÚ¢}¢ ±¢H¢ ©S¢ï ãÚçx¢Á¢G Ý ¶¢ïHï, ¥x¢Ú ã¢‰¢ ÐÚ
¶GéàÏ¢ê ÜUè çÁ¢G²¢Î¢ ¼Úè Hx¢ x¢§ü ¼¢ï Î}¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢, ÜU}¢
Hx¢è ¼¢ï S¢-ÎÜGU¢, ¥x¢Ú ¼Úè Ý Hx¢è ã¢‰¢ çS¢ÈGUü ¶GéàÏ¢êÎ¢Ú ã¢ï
x¢» ¼¢ï ÜéUÀ Ýãè´ J
1 : »ãGÚ¢}¢ ÜUè ãG¢H¼ }¢ï´ ¶GéàÏ¢ê ÜïU §çS¼’}¢¢H ÜïU ¥ãGÜU¢}¢ ÜUè ¼zGS¢èH S¢é±¢HÝ
Á¢±¢Ï¢Ý ¥¢x¢ï ¥¢ Úãè ãñ J ã¢æ »ãGÚ¢}¢ ÜUè Ó¢¢ÎÚï´ ¥x¢Ú ÐãÝ Hè ãñ´ }¢x¢Ú ¥|¢è ¼ÜU
çÝÄ²¼ ÜUÚ ÜïU HÏÏ¢ñÜU Ýãè´ ÜUãè ¼¢ï ¶GéàÏ¢ê Hx¢¢Ý¢, ¶GéàÏ¢êÎ¢Ú ÈêUH¢ï´ ÜïU x¢Á¢Úï
ÐãÝÝ¢ S¢Ï¢ Á¢¢§Á¢G ãñ J
Á¢g¢ à¢ÚèÈGU ¼¢ }¢vÜU» }¢é¥ÁG ÁG ¢G}¢¢ :

Á¢g¢ à¢ÚèÈGU ÜïU ã±¢§ü ¥aï ÐÚ ÐãéæÓ¢ ÜUÚ ¥ÐÝ¢ ÎS¼è S¢¢}¢¢Ý
çH²ï HÏÏ¢ñÜU ÐÉG¼ï ãé» {ÇGv¼ï çÎH S¢ï Á¢ã¢Á¢G S¢ï ©¼çÚ²ï ¥¢ñÚ
ÜUSÅ}¢ à¢ïÇ S¢ï }¢éœ¢çS¢H ÜU¢©‹ÅÚ ÐÚ ¥ÐÝ¢ Ð¢S¢Ð¢ïÅü ¥¢ñÚ ãïË‰¢
S¢ÅèüçÈGUÜïUÅ Ó¢ïÜU ÜUÚ±¢ ÜUÚ à¢ïÇ }¢ï´ Á¢}¥G à¢éÎ¢ S¢¢}¢¢Ý }¢ï´ S¢ï ¥ÐÝ¢
S¢¢}¢¢Ý à¢Ý¢wG¼ ÜUÚ ÜïU ¥GH¢-ãGÎ¢ ÜUÚ HèçÁ¢²ï, ÜUSÅ}¢ ±x¢GñÚ¢ S¢ï
ÈGUÚ¢x¢G¼ ¥¢ñÚ Ï¢S¢ ÜUè Ú±¢Ýx¢è ÜUè ÜU¢Ú±¢§ü }¢ï´ ¼vGÚèÏ¢Ý 6 ¼¢ 8
Í¢‹Åï S¢ÈGUü ã¢ï S¢ÜU¼ï ãñ´ J wG¢êÏ¢ S¢Ï¢í ± çã}}¢¼ S¢ï ÜU¢}¢ HèçÁ¢²ï J
Á¢g¢ à¢ÚèÈGU ÜïU ãGÁ¢ Å}¢èüÝH S¢ï }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢
ÜU¢ ÈGU¢çS¢H¢ ¼vGÚèÏ¢Ý »ÜU ²¢ ÇïÉG Í¢‹Å }¢ï´ ¼Gñ ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ }¢x¢Ú
x¢¢çÇG²¢ï´ ÜïU Úà¢ ¥¢ñÚ ÜGU¢ÝêÝè ÜU¢Ú±¢§²¢ï´ ÜïU S¢Ï¢Ï¢ ÜU§ü çÜGUS}¢
ÜUè ÐÚïà¢¢çÝ²¢æ ÎÚÐïà¢ ¥¢ S¢ÜU¼è ãñ´, Ï¢S¢ ±x¢GñÚ¢ ÜU¢ |¢è
§ç‹¼Á¢G¢Ú ÜUÚÝ¢ ÐÇG¼¢ ãñ, ãÚ }¢¢ñÜGU¥G ÐÚ S¢Ï¢í¢ï çÚÁ¢G¢ ÜïU ÐñÜUÚ
Ï¢Ý ÜUÚ HÏÏ¢ñÜU ÐÉG¼ï Úçã²ï J x¢GéSS¢ï }¢ï´ ¥¢ ÜUÚ }¢é‹¼çÁ¢G}¢èÝ ÜïU
}¢é-¼¥GçËHÜGU Ï¢ÇGÏ¢ÇG ¥¢ñÚ à¢¢ïÚ¢ï x¢GéH ÜUÚÝï S¢ï }¢S¢¢§H ãGH ã¢ïÝï
ÜïU Ï¢Á¢¢» }¢Á¢GèÎ ©HÛ¢Ýï, S¢Ï¢í ÜU¢ S¢±¢Ï¢ Ï¢ÚÏ¢¢Î ã¢ïÝï ¥¢ñÚ
§üÁ¢G¢» }¢éçSH}¢, x¢GèÏ¢¼¢ï´, §ËÁ¢G¢}¢ ¼Ú¢çà¢²¢ï´ ¥¢ñÚ Ï¢Î
x¢é}¢¢çÝ²¢ï´ ±x¢GñÚ¢ x¢éÝ¢ã¢ï´ }¢ï´ ÈæUS¢Ýï ÜUè S¢êÚ¼ï´ ÐñÎ¢ ã¢ï S¢ÜU¼è ãñ´ J »ÜU
Ó¢éÐ S¢¢ï100 S¢é¶ J Ú±¢Ýx¢è ÜUè ¼ÚÜUèÏ¢ Ï¢Ý Á¢¢Ýï ÐÚ }¢¥G S¢¢}¢¢Ý
¥ÐÝï }¢é¥GçËH}¢ ÜUè Ï¢S¢ }¢ï´ HÏÏ¢ñÜU ÐÉG¼ï ãé» }¢vÜU» }¢é¥GÁGÁ¢G}¢¢
ÜUè ¼GÚÈGU Ú±¢Ý¢ ã¢ï Á¢¢§²ï J
}¢ÎèÝï ÜUè ÐÚ±¢Á¢G ±¢H¢ï´ ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ : çÁ¢Ý ÜUè ±¼GÝ

S¢ï Ï¢Ú¢ãï Ú¢S¼ }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã ÜUè ÐÚ±¢Á¢G ã¢ï
©Ý ÜU¢ï ²ïã S¢ÈGUÚ çÏ¢x¢GñÚ »ãGÚ¢}¢ ÜUÚÝ¢ ãñ, }¢ÎèÝ¢ à¢ÚèÈGU S¢ï Á¢Ï¢
}¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢ ÜUè ¼GÚÈGU ¥¢Ýï Hx¢ï´ ©S¢ ±vG¼
}¢çSÁ¢Îé‹Ý-Ï¢ç±çÄ²àà¢ÚèÈGU S¢ï ²¢ ÁG¢éH
ãGéHñÈGU¢ (¥Ï²¢Úï ¥GHè) S¢ï »ãGÚ¢}¢ ÜUè çÝÄ²¼ ÜUèçÁ¢²ï J
}¢é¥GçËH}¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï S¢é±¢Úè : Á¢g¢ à¢ÚèÈGU S¢ï }¢vÜU»
}¢éÜUÚü}¢¢, }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã, ç}¢Ý¢, ¥G-ÚÈGU¢¼, }¢éÁGÎçHÈGU¢ ¥¢ñÚ
±¢ÐS¢è }¢ï´ çÈUÚ }¢vÜU¢ à¢ÚèÈGU S¢ï Á¢g¢ à¢ÚèÈGU ¼ÜU ÐãéæÓ¢¢Ý¢ ÝèÁ¢G
¥ÐÝï ±¼GÝ S¢ï Ï¢Ú¢ãï Ú¢S¼ }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã
ÜUè ÐÚ±¢Á¢G ±¢H¢ï´ ÜU¢ï |¢è ²ïãè S¢ãêH¼ï´ ÎïÝ¢ }¢é¥GçËH}¢ ÜïU çÁ¢G}}¢ï
ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè ÈGUèS¢ ¥¢Ð S¢ï ÐãHï ãè ±éS¢êH ÜUè Á¢¢ Ó¢éÜUè ãñ J Á¢Ï¢
¥¢Ð ÐãHè Ï¢¢Ú }¢vÜU¢ à¢ÚèÈGU }¢é¥GçËH}¢ ÜïU ÎzG¼Ú ÐÚ ©¼Úï´x¢ï
©S¢ ±vG¼ ÜU¢ ¶¢Ý¢ ¥¢ñÚ ¥G-ÚÈGU¢¼ à¢ÚèÈGU }¢ï´ Î¢ï ÐãÚ ÜU¢ ¶¢Ý¢
|¢è }¢é¥GçËH}¢ ÜïU çÁ¢G}}¢ï ãñ J
S¢ÈGUÚ ÜïU 26 }¢-ÎÝè ÈêUH
 Ó¢H¼ï ±vG¼ ¥GÁ¢GèÁ¢G¢ï´, Î¢ïS¼¢ï´ S¢ï ÜGéUS¢êÚ }¢é¥G¢ÈGU
ÜUÚ±¢§²ï ¥¢ñÚ çÁ¢Ý S¢ï }¢é¥G¢ÈGUè ¼GHÏ¢ ÜUè Á¢¢» ©Ý ÐÚ H¢çÁ¢G}¢
ãñ çÜU çÎH S¢ï }¢é¥G¢ÈGU ÜUÚ Îï´ J ãGÎèS¢ï }¢éÏ¢¢ÚÜU }¢ï´ ãñ çÜU çÁ¢S¢
ÜïU Ð¢S¢ ©S¢ ÜU¢ (§SH¢}¢è) |¢¢§ü }¢¢’çÁ¢GÚ¼ H¢», ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ çÜU
ÜGUÏ¢êH ÜUÚ Hï (²¢’Ýè }¢é¥G¢ÈGU ÜUÚ Îï) ±ÚÝ¢ ãG¢ñÁ¢Gï ÜU¢ñS¢Ú ÐÚ ¥¢Ý¢
Ý ç}¢Hïx¢¢ J (ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ }¢é¶ÚG üÁ¢¢, çÁ¢. 10, S¢. 627)  çÜUS¢è ÜUè
¥}¢¢Ý¼ Ð¢S¢ ã¢ï ²¢ ÜGUÁ¢G¢ü ã¢ï ¼¢ï H¢ñÅ¢ ÎèçÁ¢²ï, çÁ¢Ý ÜïU }¢¢H Ý¢ãGÜUG
çH²ï ã¢ḯ ±¢ÐS¢ ÜUÚ ÎèçÁ¢²ï ²¢ }¢é¥¢G ÈGU ÜUÚ±¢ HèçÁ¢²ï, Ð¼¢ Ý Ó¢Hï
¼¢ï ©¼Ý¢ }¢¢H ÈGéU-ÜGUÚ¢ ÜU¢ï Îï ÎèçÁ¢²ï  Ý}¢¢Á¢G, Ú¢ïÁ¢G¢, Á¢GÜU¢¼,
çÁ¢¼Ýè §GÏ¢¢Î¢¼ çÁ¢G}}¢ï ã¢ḯ ¥Î¢ ÜUÚ HèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ ¼¢¶GèÚ ÜïU x¢éÝ¢ã ÜUè
¼¢ñÏ¢¢ |¢è ÜUèçÁ¢²ï J §S¢ S¢ÈGUÚï }¢éÏ¢¢ÚÜU ÜU¢ }¢vGS¢Î çS¢ÈGUü ¥ËH¢ã
¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ãGÏ¢èÏ¢ ÜUè ¶Géà¢ÝêÎè ã¢ï J
çÚ²¢ÜU¢Úè ¥¢ñÚ ¼ÜUÏÏ¢éÚ S¢ï Á¢éÎ¢ Úçã²ï  ¥G¢ñÚ¼ ÜïU S¢¢‰¢ Á¢Ï¢ ¼ÜU
à¢¢ïãÚ ²¢ }¢ãGÚ}¢ Ï¢¢çHx¢G ÜGU¢çÏ¢Hï §yG}¢èÝ¢Ý Ý ã¢ï çÁ¢S¢ S¢ï çÝÜU¢ãG
ã}¢ïà¢¢ ÜU¢ï ãGÚ¢}¢ ãñ S¢ÈGUÚ ãGÚ¢}¢ ãñ, ¥x¢Ú ÜUÚïx¢è ãGÁ¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢
}¢x¢Ú ãÚ ÜGUÎ}¢ ÐÚ x¢éÝ¢ã çH¶¢ Á¢¢»x¢¢ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢.
1051) (²ïã ãGév}¢ çS¢ÈGUü S¢ÈGUÚï ãGÁ¢ ÜïU çH²ï ãè Ýãè´, ãÚ S¢ÈGUÚ ÜïU çH²ï
ãñ)  çÜUÚ¢» ÜUè x¢¢ÇGè ÐÚ Á¢¢ï ÜéUÀ S¢¢}¢¢Ý Ï¢¢Ú (LOAD) ÜUÚÝ¢
ã¢ï, ÐãHï S¢ï çÎ¶¢ ÎèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ §S¢ S¢ï Á¢G¢§Î çÏ¢x¢GñÚ §Á¢¢Á¢G¼ï
}¢¢çHÜU x¢¢ÇGè }¢ï´ Ý Úç¶²ï J çãGÜU¢²¼ : S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý
}¢éÏ¢¢ÚÜU ÜU¢ï S¢ÈGUÚ ÐÚ Ú±¢Ý¢ ã¢ï¼ï ±vG¼ çÜUS¢è Ýï ÎêS¢Úï
ÜU¢ï ÐãéæÓ¢¢Ýï ÜïU çH²ï ¶G¼G Ðïà¢ çÜU²¢, ¥¢Ð Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
ªæÅ çÜUÚ¢» ÐÚ çH²¢ ãñ, S¢é±¢Úè ±¢Hï S¢ï §Á¢¢Á¢G¼ HïÝè ã¢ïx¢è v²êæ çÜU }¢ñ´
Ýï ©S¢ ÜU¢ï S¢¢Ú¢ S¢¢}¢¢Ý çÎ¶¢ çÎ²¢ ãñ ¥¢ñÚ ²ïã ¶G¼G Á¢G¢§Î à¢ñ ãñ J
 ãGÎèS¢ï Ð¢ÜU }¢ï´ ãñ çÜU : “Á¢Ï¢ ¼èÝ3
¥¢Î}¢è S¢ÈGUÚ ÜU¢ï Á¢¢»æ ¼¢ï ¥ÐÝï }¢ï´ S¢ï »ÜU ÜU¢ï ¥}¢èÚ Ï¢Ý¢ Hï´ J”
§S¢ S¢ï ÜU¢}¢¢ï´ }¢ï´ §ç‹¼Á¢G¢}¢ Úã¼¢ ãñ 

¥}¢èÚ ©S¢ï Ï¢Ý¢»æ Á¢¢ï ¶Géà¢ ¥wGH¢ÜGU, S¢}¢Û¢Î¢Ú, ÎèÝÎ¢Ú ¥¢ñÚ
S¢é‹Ý¼¢ï´ ÜU¢ Ð¢Ï¢‹Î ã¢ï  ¥}¢èÚ ÜU¢ï Ó¢¢çã²ï çÜU ã}¢-S¢ÈGUÚ
§SH¢}¢è |¢¢§²¢ï´ ÜUè ç¶GÎ}¢¼ ÜUÚï ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU ¥¢Ú¢}¢ ÜU¢ ÐêÚ¢
¶G²¢H Ú¶ï  Á¢Ï¢ S¢ÈGUÚ ÐÚ Á¢¢Ýï Hx¢ï´ ¼¢ï §S¢ ¼GÚãG LwGS¢¼ ã¢ï´
Á¢ñS¢ï Îé‹²¢ S¢ï LwGS¢¼ ã¢ï¼ï ã¢ï´ J Ó¢H¼ï ±vG¼ ²ïã Îé¥G¢ ÐçÉG²ï :
±¢ÐS¢è ¼ÜU }¢¢H ± ¥ãH¢ï §G²¢H }¢ãGÈGêUÁ¢G Úãï´x¢ï  çHÏ¢¢S¢ï

S¢ÈGUÚ ÐãÝ ÜUÚ ¥x¢Ú ±vG¼ï }¢vMã Ý ã¢ï ¼¢ï Í¢Ú }¢ï´ Ó¢¢Ú Úv¥G¼
ÝzGH ¥H ãG}Î ± ÜGéUH S¢ï ÐÉG ÜUÚ Ï¢¢ãÚ çÝÜUHï´ J ±¢ïã Úv¥G¼ï´
±¢ÐS¢è ¼ÜU ¥ãìH ± }¢¢H ÜUè çÝx¢ãìÏ¢¢Ýè ÜUÚï´x¢è  Í¢Ú S¢ï
çÝÜUH¼ï ±vG¼ ¥¢-²¼éH ÜéUS¢èü ¥¢ñÚ S¢ï
¼ÜU ¼ÏÏ¢¼ ÜïU çS¢±¢ Ð¢æÓ¢ S¢êÚ¼ï´ , S¢Ï¢
çÏ¢çS}¢ËH¢ã ÜïU S¢¢‰¢ ÐçÉG²ï, ¥¢ç¶GÚ }¢ï´ |¢è çÏ¢çS}¢ËH¢ã
à¢ÚèÈGU ÐçÉG²ï J Ú¢S¼ï |¢Ú ¥¢Ú¢}¢ Úãïx¢¢ J ÝèÁ¢G ©S¢ ±vG¼
(¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ï¢ïà¢ÜU çÁ¢S¢ Ýï ¼é}¢ ÐÚ ÜGéUÚ¥¢Ý

ÈGUÁ¢Gü çÜU²¢ ±¢ïã ¼é}ãï´ ÈïUÚ Hï Á¢¢»x¢¢ Á¢ã¢æ çÈUÚÝ¢ Ó¢¢ã¼ï ã¢ï)
»ÜU Ï¢¢Ú ÐÉG Hï, çÏ¢H¶GñÚ ±¢ÐS¢ ¥¢»x¢¢  }¢vMã ±vG¼ Ý ã¢ï
¼¢ï ¥ÐÝè }¢çSÁ¢Î }¢ï´ Î¢ï Úv¥G¼ ÝzGH ¥Î¢ ÜUèçÁ¢²ï J
ã±¢§ü Á¢ã¢Á¢G ÜïU çx¢ÚÝï ¥¢ñÚ Á¢HÝï S¢ï ¥}Ý }¢ḯ ÚãÝï ÜUè
Îé¥¢G :  ã±¢§ü Á¢ã¢Á¢G }¢ḯ S¢é±¢Ú ã¢ï ÜUÚ ¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ ÎéMÎ
à¢ÚèÈGU ÜïU S¢¢‰¢ ²ïã Îé¥¢G » }¢éS¼GÈUG ¢ ÐçÉG²ï :
¼ÚÁ¢}¢¢ : ²¢ ¥ËH¢ã ! }¢ñ´ ¼ïÚè ÐÝ¢ã Ó¢¢ã¼¢ ãêæ, §G}¢¢Ú¼ çx¢ÚÝï S¢ï ¥¢ñÚ ¼ïÚè ÐÝ¢ã Ó¢¢ã¼¢
ãêæ
Ï¢é H ‹Îè S¢ï çx¢ÚÝï ¥¢ñ Ú ¼ï Ú è ÐÝ¢ã Ó¢¢ã¼¢ ãê æ Çê Ï ¢Ýï Á¢HÝï
¥¢ñÚ Ï¢éÉG¢Ðï1 S¢ï ¥¢ñÚ ¼ïÚè ÐÝ¢ã ¼GHÏ¢ ÜUÚ¼¢ ãêæ §S¢ S¢ï çÜU à¢ñ¼G¢Ý
}¢éÛ¢ï }¢¢ñ¼ ÜïU ±vG¼ ±S±S¢ï Îï ¥¢ñÚ ¼ïÚè ÐÝ¢ã Ó¢¢ã¼¢ ãêæ §S¢ S¢ï çÜU ¼ïÚè Ú¢ã }¢ï´ }¢ñ´ ÐèÆ
ÈïUÚ¼¢ }¢Ú Á¢¢ªæ ¥¢ñÚ ¼ïÚè ÐÝ¢ã Ó¢¢ã¼¢ ãêæ §S¢ S¢ï çÜU S¢¢æÐ ÜïU ÇS¢Ýï S¢ï §ç‹¼ÜGU¢H ÜUMæ J
1 : ²¢’Ýè »ïS¢ï Ï¢éÉG¢Ðï S¢ï çÁ¢S¢ S¢ï çÁ¢G‹Îx¢è ÜU¢ ¥SH }¢vGS¢êÎ ÈGU¢ñ¼ ã¢ï Á¢¢» ²¢’Ýè
§GË}¢ ± ¥G}¢H Á¢¢¼ï Úãï´ J (ç}¢Ú¥¢¼, çÁ¢. 4, S¢. 3)
Ï¢éH‹Î }¢ÜGU¢}¢ S¢ï çx¢ÚÝï ÜU¢ï ¼Úgè ¥¢ñÚ Á¢HÝï ÜU¢ï ãGÚÜGU ÜUã¼ï ãñ́ J
ãGéÁ¢G êÚï Ð¢ÜU, S¢¢çãGÏ¢ï H¢ñH¢ÜU, S¢Ä²¢ãGï ¥zGH¢ÜU
²ïã Îé¥G¢ }¢¢æx¢¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï J ²ïã Îé¥G¢ ¼GÄ²¢Úï ÜïU çH²ï }¢wGS¢êS¢ Ýãè´,
Ó¢êçæ ÜU §S¢ Îé¥¢G }¢ï´ “Ï¢éH‹Îè S¢ï çx¢ÚÝï” ¥¢ñÚ “Á¢HÝï” S¢ï |¢è ÐÝ¢ã }¢¢æx¢è
x¢§ü ãñ ¥¢ñÚ ã±¢§ü S¢ÈGUÚ }¢ï´ ²ïã Î¢ïÝ¢ï´ ¶G¼ÚG ¢¼ }¢¢ñÁ¢êÎ ã¢ï¼ï ãñ´ çHã¢Á¢G¢ ©}}¢èÎ
ãñ çÜU §S¢ï ÐÉGÝï ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ S¢ï ã±¢§ü Á¢ã¢Á¢G ãG¢çÎS¢ï S¢ï }¢ãGÈêGUÁ¢G
Úãï  ÚïH ²¢ Ï¢S¢ ²¢ ÜU¢Ú ±x¢GÚñ ¢ }¢ï´
¥¢ñÚ S¢Ï¢ ¼èÝ ¼èÝ Ï¢¢Ú, »ÜU Ï¢¢Ú,
çÈUÚ ²ï ã ÜG é U Ú¥¢Ýè Îé ¥ G ¢ ÐçÉG ² ï S¢é ± ¢Úè ãÚ
çÜG U S}¢ Üï U ãG ¢ çÎS¢ï S¢ï }¢ãG È G ê U Á¢G Úãï x ¢è J Îé ¥ G ¢ ²ï ã ãñ :
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ð¢ÜUè ãñ ©S¢ï çÁ¢S¢

Ýï §S¢ S¢é±¢Úè ÜU¢ï ã}¢¢Úï Ï¢S¢ }¢ï´ ÜUÚ çÎ²¢ ¥¢ñÚ ²ïã ã}¢¢Úï Ï¢ê¼ï (²¢’Ýè
¼G¢ÜGU¼) ÜUè Ý ‰¢è ¥¢ñÚ Ï¢ïà¢ÜU ã}¢ï´ ¥ÐÝï ÚÏ¢ ( ) ÜUè ¼GÚÈGU ÐHÅÝ¢
ãñ  Á¢Ï¢ çÜUS¢è }¢ç‹Á¢GH ÐÚ ©¼Úï´ ¼¢ï Î¢ï Úv¥G¼ ÝzGH ÐÉGï´ çÜU
(¥x¢Ú ±vG¼ï }¢vMã Ý ã¢ï ¼¢ï) S¢é‹Ý¼ ãñ  Á¢Ï¢ çÜUS¢è }¢ç‹Á¢GH ÐÚ
©¼Úï´ ²ïã Îé¥G¢ ÐçÉG²ï ©S¢ }¢ç‹Á¢GH }¢ï´ ÜêUÓ¢ ÜUÚ¼ï ±vG¼
ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢G ÝévGS¢¢Ý Ý Îïx¢è J Îé¥G¢ ²ïã ãñ :
}¢ñ´ ¥ËH¢ã ÜïU ÜU¢ç}¢H ÜUçH}¢¢¼ ÜïU ±¢çS¢¼Gï S¢ï S¢¢Úè }¢wGHÜê UG ÜïU à¢Ú S¢ï ÐÝ¢ã }¢¢æx¢¼¢ ãêæ J
“ ” 134 Ï¢¢Ú Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ ÐçÉG²ï |¢êÜU ¥¢ñÚ Œ²¢S¢ S¢ï

¥}Ý Úãïx¢¢  Á¢Ï¢ Îéà}¢Ý ²¢ ÚãÁ¢GÝ (²¢’Ýè Ç¢ÜêU) ÜU¢ ¶G¢ñÈGU ã¢ï
S¢êÚ» çH §üH¢ÈGU ÐÉG HèçÁ¢²ï ãÚ Ï¢H¢ S¢ï ¥}¢¢Ý
(²¢’Ýè ÐÝ¢ã) ç}¢Hïx¢è  Îéà}¢Ý ÜïU ¶G¢ñÈGU ÜïU ±vG¼ ²ïã Îé¥G¢
ÐÉGÝ¢ Ï¢ãé¼ }¢éÈGUèÎ ãñ :
¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ! }¢ñ´ ¼éÛ¢ ÜU¢ï ©Ý ÜïU S¢èÝ¢ï´ ÜïU }¢éÜGU¢çÏ¢H ÜUÚ¼¢ ãêæ ¥¢ñÚ
©Ý ÜUè Ï¢éÚ¢§²¢ï´ S¢ï ¼ïÚè ÐÝ¢ã }¢¢æx¢¼¢ ãêæ J
 ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢G x¢é}¢ ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï ²ïã ÜUãï :
(¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï ©S¢ çÎÝ Á¢}¥G ÜUÚÝï ±¢Hï çÁ¢S¢ }¢ï´ à¢ÜU Ýãè´, Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã ( ) ±¢’Îï ÜU¢ ç¶GH¢ÈGU Ýãè´
ÜUÚ¼¢, (}¢éÛ¢ï) }¢ïÚï ¥¢ñÚ }¢ïÚè x¢é}¢è Ó¢èÁ¢G ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý Á¢}¥G ÜUÚ Îï) ç}¢H Á¢¢»x¢è J
 ãÚ Ï¢éH‹Îè ÐÚ Ó¢ÉG¼ï ÜUçã²ï ¥¢ñÚ É¢H (²¢’Ýè
ÉH±¢Ý) }¢ï´ ©¼Ú¼ï  S¢¢ï¼ï ±vG¼ »ÜU Ï¢¢Ú ¥¢-²¼éH
ÜéUS¢èü ã}¢ïà¢¢ ÐçÉG²ï çÜU Ó¢¢ïÚ ¥¢ñÚ à¢ñ¼G¢Ý S¢ï ¥}¢¢Ý (²¢’Ýè ÐÝ¢ã)
ãñ  Á¢Ï¢ çÜUS¢è }¢éçàÜUH }¢ï´ }¢ÎÎ ÜUè Á¢GMÚ¼ ÐÇGï ¼¢ï ãGÎèS¢ï Ð¢ÜU
}¢ï´ ãñ çÜU §S¢ ¼GÚãG ¼èÝ3 Ï¢¢Ú ÐéÜU¢çÚ²ï :
²¢’Ýè »ï ¥ËH¢ã ÜïU Ï¢‹Î¢ï ! }¢ïÚè }¢ÎÎ ÜUÚ¢ï J

 S¢ÈGUÚ S¢ï ±¢ÐS¢è }¢ï´ |¢è Ï¢²¢Ý ÜUÎ¢ü x¢éÁ¢Gà¼¢ ¥¢Î¢Ï¢ï S¢ÈGUÚ ÜU¢ï
}¢ËãGÁê ¢G Úç¶²ï  H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï Ó¢¢çã²ï çÜU ãG¢Á¢è ÜU¢ §çS¼vGÏ¢¢H ÜUÚï´ ¥¢ñÚ
©S¢ ÜïU Í¢Ú ÐãéÓæ ¢Ýï S¢ï ÜGUÏH Îé¥¢G ÜUÚ¢»æ çÜU ãG¢Á¢è Á¢Ï¢ ¼ÜU ¥ÐÝï Í¢Ú
}¢ï´ ÜGUÎ}¢ Ýãè´ Ú¶¼¢ ©S¢ ÜUè Îé¥¢G ÜGUÏ¢êH ãñ  ±¼GÝ ÐãéÓæ ¢ ÜUÚ S¢Ï¢
S¢ï ÐãHï ¥ÐÝè }¢çSÁ¢Î }¢ï´ }¢vMã ±vG¼ Ý ã¢ï ¼¢ï Î¢ï Úv¥G¼ ÝzGH ¥Î¢
ÜUèçÁ¢²ï  Î¢ï Úv¥G¼ Í¢Ú ¥¢ ÜUÚ |¢è (}¢vMã ±vG¼ Ý ã¢ï ¼¢ï) ¥Î¢
ÜUèçÁ¢²ï  çÈUÚ S¢Ï¢ S¢ï ÐéÚ ¼Ð¢ÜU ¼GÚèÜGUï S¢ï }¢éH¢ÜGU¢¼ ÜUèçÁ¢²ï J
(¼zGS¢èHè }¢¢’Hê}¢¢¼ ÜïU çH²ï Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼ çÁ¢ËÎ 1 çãGSS¢¢ 6
S¢ÈGUãG¢ 1051 ¼¢ 1066, ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ }¢é¶GÚüÁ¢¢ çÁ¢ËÎ 10
S¢ÈGUãG¢ 726 ¼¢ 731 S¢ï }¢é¼G¢-H¥G¢ ÈGUÚ}¢¢ HèçÁ¢²ï)
“²¢ ¥ËH¢ã” ÜïU À ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï
S¢ÈGUÚ }¢ï´ Ý}¢¢Á¢G ÜïU 6 }¢-ÎÝè ÈêUH
1 à¢Ú¥GÝ }¢éS¢¢çÈGUÚ ±¢ïã à¢wGS¢ ãñ Á¢¢ï ¼èÝ3 çÎÝ ÜïU
ÈGU¢çS¢Hï ¼ÜU Á¢¢Ýï ÜïU §Ú¢Îï S¢ï ¥ÐÝï }¢ÜGU¢}¢ï §ÜGU¢}¢¼ }¢-S¢HÝ à¢ãìÚ
²¢ x¢¢©æ S¢ï Ï¢¢ãÚ ã¢ï x¢²¢ J ¶Gàé ÜUè }¢ḯ S¢ÈGUÚ ÐÚ ¼èÝ3 çÎÝ ÜUè }¢S¢¢ÈGU¼
S¢ï }¢éÚ¢Î S¢¢ÉGï S¢œ¢¢±Ý }¢èH (¼vGÚèÏ¢Ý 92 çÜUH¢ï }¢èÅÚ) ÜU¢ ÈGU¢çS¢H¢
ãñ J (ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ }¢é¶ÚG üÁ¢¢, çÁ¢. 8, S¢. 243, 270, Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1,
S¢. 740, 741) 2 Á¢ã¢æ S¢ÈGUÚ ÜUÚ ÜïU ÐãéæÓ¢ï´ ¥¢ñÚ Ð‹ÎÚã ²¢
çÁ¢G²¢Î¢ çÎÝ çÜGU²¢}¢ ÜUè çÝÄ²¼ ãñ ¼¢ï ¥Ï¢ }¢éS¢¢çÈGUÚ Ý Úãï Ï¢çËÜU
}¢éÜGUè}¢ ã¢ï x¢», »ïS¢è S¢êÚ¼ }¢ï´ Ý}¢¢Á¢G }¢ï´ ÜGUSÚ Ýãè´ ÜUÚï´x¢ï J Á¢Ï¢
Ð‹ÎÚã çÎÝ S¢ï ÜU}¢ ÚãÝï ÜUè çÝÄ²¼ ã¢ï ¼¢ï ¥Ï¢ Ý}¢¢Á¢G¢ï´ }¢ï´ ÜGUSÚ
ÜUÚï´x¢ï ²¢’Ýè Á¢G¢ïãÚ, ¥GSÚ ¥¢ñÚ §Gà¢¢ ÜUè ÈGUÁ¢Gü Úv¥G¼¢ï´ }¢ï´ Ó¢¢Ú Ó¢¢Ú
ÈGUÁ¢G¢ïZ ÜUè Á¢x¢ã Î¢ï Î¢ï Úv¥G¼ ÈGUÁ¢Gü ¥Î¢ ÜUÚḯx¢ï J ÈGUÁ¢í ¥¢ñÚ }¢x¢GçÚÏ¢ }¢ḯ
ÜGUSÚ Ýãè´, Ï¢¢ÜGUè ¼}¢¢}¢ S¢é‹Ý¼ḯ, ç±~¢ ±x¢GñÚ¢ S¢Ï¢ ÐêÚè ¥Î¢ ÜUÚḯ 3
Ï¢ï à¢é}¢¢Ú ãGéÁÁ¢¢Á¢ï çÜUÚ¢}¢ à¢Ã±¢HéH }¢éÜUÚü}¢ ²¢ Á¢Gè ÜGU¢’Î¼éH ãGÚ¢}¢
}¢ḯ }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢ ÐãéæÓ¢ Á¢¢¼ï ãñ́ J Ó¢êæçÜU ¥Ä²¢}¢ï
ãGÁ¢ ¥¢Ýï }¢ḯ ÜU¢ÈGUè ±vG¼ Ï¢¢ÜGUè ã¢ï¼¢ ãñ çHã¢Á¢G¢ Ó¢‹Î ãè çÎÝ¢ḯ ÜïU
Ï¢¢’Î ©‹ãï´ ¼vGÚèÏ¢Ý 9 çÎÝ ÜïU çH²ï }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã
|¢ïÁ¢ çÎ²¢ Á¢¢¼¢ ãñ, §S¢ S¢êÚ¼ }¢ḯ ±¢ïã }¢ÎèÝ¢ à¢ÚèÈGU
}¢ḯ }¢éS¢¢çÈGUÚ ãè Úã¼ï ãñ́ Ï¢çËÜU §S¢ S¢ï ÜGUÏH }¢vÜïU à¢ÚèÈGU }¢ḯ 15 çÎÝ
S¢ï ÜU}¢ ±vGÈUG ¢ ç}¢HÝï ÜUè S¢êÚ¼ }¢ḯ ±ã¢æ |¢è }¢éS¢¢çÈGUÚ ãè ã¢ï¼ï ãñ́ J ã¢æ
}¢vÜïU ²¢ }¢ÎèÝï }¢ḯ ²¢’Ýè »ÜU ãè à¢ãìÚ ÜïU ¥‹ÎÚ 15 ²¢ çÁ¢G²¢Î¢ çÎÝ
ÚãÝï ÜU¢ ²ÜGUèÝè }¢¢ñÜUG ¥G ç}¢HÝï ÜUè S¢êÚ¼ }¢ḯ §ÜGU¢}¢¼ ÜUè çÝÄ²¼
ÎéLS¼ ã¢ïx¢è 4 çÁ¢S¢ Ýï §ÜGU¢}¢¼ ÜUè çÝÄ²¼ ÜUè }¢x¢Ú ©S¢ ÜUè
ãG¢H¼ Ï¢¼¢¼è ãñ çÜU Ð‹ÎÚã çÎÝ Ý ÆãÚïx¢¢ ¼¢ï çÝÄ²¼ S¢ãGèãG Ýãè´
}¢-S¢HÝ ãGÁ¢ ÜUÚÝï x¢²¢ ¥¢ñÚ ÁG¢éH çãGÁÁ¢ç¼H ãGÚ¢}¢ ÜU¢ }¢ãèÝ¢
à¢éM¥G ã¢ï Á¢¢Ýï ÜïU Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ Ð‹ÎÚã çÎÝ }¢vÜU» }¢é¥GÁGÁ¢G}¢¢
}¢ḯ ÆãÚÝï ÜUè çÝÄ²¼ ÜUè ¼¢ï ²ïã çÝÄ²¼ Ï¢ïÜU¢Ú ãñ
çÜU Á¢Ï¢ ãGÁ¢ ÜU¢ §Ú¢Î¢ çÜU²¢ ãñ ¼¢ï (15 çÎÝ §S¢ ÜU¢ï ç}¢Hḯx¢ï ãè Ýãè´ çÜU
8 ÁG¢éH çãGÁÁ¢ç¼H ãGÚ¢}¢) ç}¢Ý¢ à¢ÚèÈGU (¥¢ñÚ 9 ÜU¢ï) ¥G-ÚÈGU¢¼
à¢ÚèÈGU ÜU¢ï Á¢GMÚ Á¢¢»x¢¢ çÈUÚ §¼Ýï çÎÝ¢ḯ ¼ÜU (²¢’Ýè 15 çÎÝ
}¢éS¢ËS¢H) }¢vÜU» }¢é¥ÁG ÁG ¢G}¢¢ }¢ḯ v²êæÜUÚ ÆãÚ
S¢ÜU¼¢ ãñ ? ç}¢Ý¢ à¢ÚèÈGU S¢ï ±¢ÐS¢ ã¢ï ÜUÚ çÝÄ²¼ ÜUÚï ¼¢ï S¢ãGèãG
ãñ J Á¢Ï¢ çÜU ±¢ÜGïU§üG 15 ²¢ çÁ¢G²¢Î¢ çÎÝ }¢vÜU» }¢é¥GÁGÁ¢G}¢¢
}¢ḯ ÆãÚ S¢ÜU¼¢ ã¢ï, ¥x¢Ú Á¢G‹Ýï x¢G¢çHÏ¢ ã¢ï çÜU 15
çÎÝ ÜïU ¥‹ÎÚ ¥‹ÎÚ }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã ²¢ ±¼GÝ

ÜïU çH²ï Ú±¢Ý¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ ¼¢ï ¥Ï¢ |¢è }¢éS¢¢çÈGUÚ ãñ 5 ¼¢ Î}¢ï ¼ãGÚèÚ
Á¢g¢ à¢ÚèÈGU ¥¢Ï¢¢Îè ÜïU ¶G¢ç¼}¢ï S¢ï }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢
ÜUè ¥¢Ï¢¢Îè ÜïU ¥¢x¢G¢Á¢G ¼ÜU ÜU¢ ÈGU¢çS¢H¢ Ï¢ Á¢GÚè¥G» S¢ÇGÜU 53
çÜUH¢ï }¢èÅÚ ¥¢ñÚ Ï¢ Á¢GÚè¥G» ã±¢§ü Á¢ã¢Á¢G 47 çÜUH¢ï }¢èÅÚ ãñ J ¥¢ñÚ
Á¢g¢ à¢ÚèÈGU ÜUè ¥¢Ï¢¢Îè ÜïU ¶G¢ç¼}¢ï S¢ï Hï ÜUÚ ¥G-ÚÈGU¢¼ à¢ÚèÈGU ¼ÜU
»ÜU S¢ÇGÜU S¢ï S¢ÈGUÚ 78 çÜUH¢ï }¢èÅÚ ¥¢ñÚ Îèx¢Ú Î¢ï2 S¢ÇGÜU¢ḯ S¢ï 80
çÜUH¢ï }¢èÅÚ ÜU¢ S¢ÈGUÚ ãñ J Á¢Ï¢ çÜU }¢¼G¢Ú (AIRPORT) S¢ï ã±¢§ü
ÈGU¢çS¢H¢ 67 çÜUH¢ï }¢èÅÚ ãñ J çHã¢Á¢G¢ Á¢g¢ à¢ÚèÈGU S¢ï }¢vÜU»
}¢éÜUÚü}¢¢ Á¢¢»æ ¼Ï¢ |¢è ¥¢ñÚ Ï¢Ú¢ãï Ú¢S¼ ¥G-ÚÈGU¢¼
à¢ÚèÈGU ÐãéæÓ¢ḯ ¼Ï¢ |¢è ±¢ïã ÐêÚè Ý}¢¢Á¢Gḯ ÐÉGḯx¢ï 6 ã±¢§ü Á¢ã¢Á¢G }¢ḯ
ÈGUÁ¢Gü, ç±~¢, S¢é‹Ý¼ḯ ¥¢ñÚ Ý±¢çÈGUH ±x¢GñÚ¢ ¼}¢¢}¢ Ý}¢¢Á¢Gḯ Î¢ñÚ¢Ýï ÐÚ±¢Á¢G
ÐÉG S¢ÜU¼ï ãñ́, §¥G¢Î¢ (²¢’Ýè Î¢ïÏ¢¢Ú¢ ÐÉGÝï) ÜUè ãG¢Á¢¼ Ýãè´ J ÈGUÁ¢Gü,
ç±~¢ ¥¢ñÚ S¢é‹Ý¼ï ÈGUÁ¢í çÜGUÏH¢ M ¶ÇGï ã¢ï ÜUÚ ÜGU¢§GÎï ÜïU }¢é¼¢G çÏ¢ÜGU ¥Î¢
ÜUèçÁ¢²ï J ¼GÄ²¢Úï ÜUè Îé}¢, ãG}}¢¢}¢ ± çÜUÓ¢Ý ±x¢GñÚ¢ ÜïU Ð¢S¢ ¶ÇGï ¶ÇGï
Ý}¢¢Á¢G ÐÉGÝ¢ }¢éç}ÜUÝ ã¢ï¼¢ ãñ J Ï¢¢ÜGUè S¢é‹Ý¼ḯ ¥¢ñÚ Ý±¢çÈGUH Î¢ñÚ¢Ýï
ÐÚ±¢Á¢G ¥ÐÝè çÝà¢S¼ ÐÚ Ï¢ñÆï Ï¢ñÆï |¢è ÐÉG S¢ÜU¼ï ãñ́ J §S¢ ãG¢H¼ }¢ḯ
çÜGUÏH¢ M ã¢ïÝ¢ à¢¼Gü Ýãè´ J
(}¢Á¢GèÎ }¢¢’Hê}¢¢¼ ÜïU çH²ï }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜUè }¢yGÏ¢ê¥¢G çÜU¼¢Ï¢ “Ý}¢¢Á¢G ÜïU
¥ãGÜU¢}¢” }¢ḯ à¢¢ç}¢H çÚS¢¢H¢ “}¢éS¢¢çÈGUÚ ÜUè Ý}¢¢Á¢G” ÜU¢ }¢é¼¢G -H¥G¢ ÜUèçÁ¢²ï)
LÜïU ãñÏ¢¼ S¢ï Á¢Ï¢ }¢éÁ¢çÚ}¢ ¼¢ï ÚãG}¢¼ Ýï ÜUã¢ Ï¢ÉG ÜUÚ
Ó¢Hï ¥¢¥¢ï Ó¢Hï ¥¢¥¢ï ²ïã Í¢Ú ÚãG}¢¢Ý ÜU¢ Í¢Ú ãñ
(Á¢G¢ñÜGïU Ý¢’¼)
“ÜUÚ}¢” ÜïU ¼èÝ ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï 3 ÈGUÚ¢}¢èÝï

}¢éS¼GÈGU¢ : 1 ãG¢Á¢è ¥ÐÝï Í¢Ú ±¢H¢ï´ }¢ï´
S¢ï Ó¢¢Ú S¢¢ï ÜUè à¢ÈGU¢¥G¼ ÜUÚïx¢¢ ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï »ïS¢¢ çÝÜUH
Á¢¢»x¢¢ Á¢ñ S ¢ï ©S¢ çÎÝ çÜU }¢¢æ Üï U Ðï Å S¢ï Ðñ Î ¢ ãé ± ¢ J
2 ãG¢Á¢è ÜUè }¢çxGÈGUÚ¼ ã¢ï Á¢¢¼è
ãñ ¥¢ñÚ ãG¢Á¢è çÁ¢S¢ ÜïU çH²ï §çS¼xGÈGU¢Ú ÜUÚï ©S¢ ÜïU çH²ï |¢è
}¢çxGÈGUÚ¼ ãñ J 3 Á¢¢ï ãGÁ¢
²¢ ©G}Úã ÜïU çH²ï çÝÜUH¢ ¥¢ñÚ Ú¢S¼ï }¢ï´ }¢Ú x¢²¢ ©S¢ ÜUè Ðïà¢è Ýãè´
ã¢ïx¢è, Ý çãGS¢¢Ï¢ ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ S¢ï ÜUã¢ Á¢¢»x¢¢ : ²¢’Ýè ¼ê
Á¢‹Ý¼ }¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ï Á¢¢ J
ãÚ ÜGUÎ}¢ ÐÚ S¢¢¼ ÜUÚ¢ïÇG ÝïçÜU²¢æ : }¢ïÚï ¥¢ÜGU¢ ¥¢’H¢
ãGÁ¢GÚ¼ §}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý çÚS¢¢H»
}¢éÏ¢¢-ÚÜU¢ “¥‹±¢LH çÏ¢à¢¢Úã” }¢ï´ ÐñÎH Ó¢HÝï ÜUè ÚxGÏ¢¼ çÎH¢¼ï
ãé» ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : “ã¢ï S¢ÜïU ¼¢ï çÐ²¢Î¢ (ÐñÎH }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢
S¢ï ç}¢Ý¢, ¥G-ÚÈGU¢¼ ±x¢GñÚ¢) Á¢¢¥¢ï çÜU Á¢Ï¢ ¼ÜU
}¢vÜU» }¢é¥GÁGÁ¢G}¢¢ ÐHÅ ÜUÚ ¥¢¥¢ïx¢ï ãÚ ÜGUÎ}¢ ÐÚ S¢¢¼ ÜUÚ¢ïÇG
ÝïçÜU²¢æ çH¶è Á¢¢»æx¢è J ²ïã ÝïçÜU²¢æ ¼wG}¢èÝÝ (²¢’Ýè
¥‹Î¢Á¢GÝ) ¥Æœ¢Ú ¶ÚÏ¢ Ó¢¢HèS¢ ¥ÚÏ¢ ¥¢¼è ãñ´ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã
ÜU¢ ÈGUÁGH ©S¢ ÜïU ÝÏ¢è ÜïU S¢ÎÜGïU }¢ï´
§S¢ ©}}¢¼ ÐÚ Ï¢ï à¢é}¢¢Ú ãñ J” (ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢, çÁ¢. 10, S¢. 746)
S¢x¢ï }¢ÎèÝ¢ ¥G Á ¢G ü ÜUÚ¼¢ ãñ çÜU ¥¢’H¢ ãG Á ¢G Ú ¼

Ýï ÐéÚ¢Ýï ¼G±èH Ú¢S¼ï ÜU¢ çãGS¢¢Ï¢ Hx¢¢²¢ ãñ J
¥Ï¢ Ó¢êæçÜU }¢vÜU» }¢é¥GÁGÁ¢G}¢¢ S¢ï ç}¢Ý¢
à¢ÚèÈGU ÜïU çH²ï Ðã¢ÇG¢ï´ }¢ï´ S¢éÚæx¢ï´ (TUNNELS) çÝÜU¢Hè x¢§ü
ãñ´ ¥¢ñÚ ÐñÎH Ó¢HÝï ±¢H¢ï´ ÜïU çH²ï Ú¢S¼¢ }¢éwG¼S¢Ú ¥¢ñÚ
¥¢S¢¢Ý ã¢ï x¢²¢ ãñ §S¢ çãGS¢¢Ï¢ S¢ï ÝïçÜU²¢ï´ ÜUè ¼¢’Î¢Î }¢ï´ |¢è
ÈGUÜGUü ±¢ÜGïU¥G ã¢ïx¢¢ J
ÐñÎH ãG¢Á¢è S¢ï çÈGUçÚà¼ï x¢Hï ç}¢H¼ï ãñ́ : ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈUG ¢
ãñ : Á¢Ï¢ ãG¢Á¢è S¢é±¢Ú ã¢ï ÜUÚ ¥¢¼ï ãñ´ ¼¢ï
çÈGUçÚà¼ï ©Ý S¢ï }¢éS¢¢-ÈGUãG¢ ÜUÚ¼ï (²¢’Ýè ã¢‰¢ ç}¢H¢¼ï) ãñ´ ¥¢ñÚ Á¢¢ï
ÐñÎH Ó¢H ÜUÚ ¥¢¼ï ãñ´ çÈGUçÚà¼ï ©Ý S¢ï }¢é¥G¢-ÝÜGU¢ ÜUÚ¼ï (²¢’Ýè x¢Hï
ç}¢H¼ï) ãñ´ J
Î¢ñÚ¢Ýï ãGÁ¢ ÜïU çH²ï ãGév}¢ï ÜGéUÚ¥¢Ýè : Ð¢Úã 2
S¢ê-Ú¼éH Ï¢-ÜGUÚã ¥¢²¼ Ý}Ï¢Ú 197 }¢ï´ §à¢¢üÎï ÚÏÏ¢¢Ýè ãñ :
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH
§ü}¢¢Ý : ¼¢ï Ý ¥G¢ñÚ¼¢ï´ ÜïU S¢¢}¢Ýï S¢¢ïãGÏ¢¼ ÜU¢ ¼çÁGÜUÚ¢ ã¢ï, Ý ÜU¢ï§ü x¢éÝ¢ã,
Ý çÜUS¢è S¢ï Û¢x¢ÇG¢ ãGÁ¢ ÜïU ±vG¼ ¼ÜU J
§S¢ ¥¢²¼ï }¢é Ï ¢¢-ÚÜU¢ Üï U ¼ãG ì ¼ S¢ÎLàà¢Úè¥Gã,
Ï¢ÎLœ¢GÚèÜGUã ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ }¢ézG¼è }¢éãG}}¢Î ¥}¢Á¢Î
¥GHè ¥¢’Á¢G}¢è ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : (ãGÁ¢ }¢ï´) ¼¢ï §Ý Ï¢¢¼¢ï´
S¢ï çÝã¢²¼ ãè ÎêÚ ÚãÝ¢ Ó¢¢çã²ï, Á¢Ï¢ x¢GéSS¢¢ ¥¢» ²¢ Û¢x¢ÇG¢ ã¢ï ²¢
çÜUS¢è }¢¢’çS¢²¼ (²¢’Ýè Ý¢ ÈGUÚ}¢¢Ýè) ÜU¢ ¶G²¢H ã¢ï ÈGU¢ñÚÝ S¢Ú
Û¢éÜU¢ ÜUÚ ÜGUËÏ¢ ÜUè ¼GÚÈGU }¢é-¼±ÁÁ¢ïã ã¢ï ÜUÚ §S¢ ¥¢²¼ ÜUè
ç¼H¢±¼ ÜUÚï ¥¢ñÚ Î¢ï »ÜU Ï¢¢Ú H¢ãG¢ñH à¢ÚèÈGU ÐÉGï, ²ïã Ï¢¢¼ Á¢¢¼è
Úãïx¢è J ²ïãè Ýãè´ çÜU (¶GéÎ) §S¢è (²¢’Ýè ãG¢Á¢è) ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï
§çÏ¼Î¢ ã¢ï ²¢ §S¢ ÜïU L-ÈGUÜGU¢ (S¢¢ç‰¢²¢ï´) ãè ÜïU S¢¢‰¢ çÁ¢Î¢H
(²¢’Ýè Û¢x¢ÇG¢) ã¢ï Á¢¢» Ï¢çËÜU Ï¢¢’Á¢G ¥±ÜGU¢¼ §ç}¼ãG¢ÝÝ Ú¢ã
Ó¢H¼¢ï´ ÜU¢ï Ðïà¢ ÜUÚ çÎ²¢ Á¢¢¼¢ ãñ çÜU Ï¢ï S¢Ï¢Ï¢ ©HÛ¢¼ï Ï¢çËÜU
S¢ÏÏ¢¢ï à¢y}¢ (²¢’Ýè x¢¢Hè x¢H¢ïÓ¢) ± H¢’Ý ¼G¢’Ý ÜU¢ï ¼Ä²¢Ú ã¢ï¼ï
ãñ´, §S¢ï (²¢’Ýè ãG¢Á¢è ÜU¢ï) ãÚ ±vG¼ ã¢ïçà¢²¢Ú ÚãÝ¢ Ó¢¢çã²ï, }¢Ï¢¢Î¢
(²¢’Ýè »ïS¢¢ Ý ã¢ï J ¶GéÎ¢ Ý ÜUÚï) »ÜU Î¢ï ÜUçH}¢ï (²¢’Ýè Á¢é}H¢ï´) }¢ï´
S¢¢Úè }¢ïãGÝ¼ ¥¢ñÚ LçÐ²¢ Ï¢ÚÏ¢¢Î ã¢ï Á¢¢» J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1061)
S¢æ|¢H ÜUÚ Ð¢©æ Ú¶Ý¢ ãG¢çÁ¢²¢ï ! Ú¢ãï }¢ÎèÝ¢ }¢ï´
ÜUãè´ »ïS¢¢ Ý ã¢ï S¢¢Ú¢ S¢ÈGUÚ Ï¢ïÜU¢Ú ã¢ï Á¢¢»
ãG¢Á¢è ÜïU çH²ï S¢Ú}¢¢²» §GàÜGU Á¢GMÚè ãñ : wG¢éà¢

ÝS¢èÏ¢ ãG¢çÁ¢²¢ï ! ãGÁ¢ ÜïU çH²ï çÁ¢S¢ ¼GÚãG S¢Ú}¢¢²» Á¢G¢çãÚè
ÜUè Á¢GMÚ¼ ãñ ©S¢è ¼GÚãG S¢Ú}¢¢²» Ï¢¢ç¼GÝè ²¢’Ýè S¢Ú}¢¢²»
§GàÜGU¢ï }¢ãGÏÏ¢¼ ÜUè |¢è S¢wG¼ ãG¢Á¢¼ ãñ ¥¢ñÚ ²ïã S¢Ú}¢¢²¢
¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï ÚS¢êH ÜïU ²ã¢æ ç}¢H¼¢ ãñ J çãGÜU¢²¼ : S¢ÚÜU¢Úï
Ï¢x¢GÎ¢Î, ãGéÁG¢êÚï x¢G¢ñS¢ï ¥¢’Á¢G}¢ ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ãï
}¢é¥GÁGÁ¢G}¢ }¢ï´ »ÜU S¢¢çãGÏ¢ ãG¢çÁ¢GÚ ãé», x¢G¢ñS¢ï Ð¢ÜU

Ýï ãG¢çÁ¢GÚèÝ S¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ²ïã ¥|¢è ¥|¢è Ï¢ñ¼éH }¢éÜGUgS¢ S¢ï
»ÜU ÜGUÎ}¢ }¢ï´ ¥¢» ãñ´ ¼¢çÜU }¢éÛ¢ S¢ï ¥¢Î¢Ï¢ï §GàÜGU S¢è¶ï´ J
¥ËH¢ã ÜUè ©Ý ÐÚ ÚãG}¢¼ ã¢ï ¥¢ñÚ
©Ý ÜïU S¢ÎÜGïU ã}¢¢Úè Ï¢ï çãGS¢¢Ï¢ }¢çxGÈGUÚ¼ ã¢ï J
çÜUS¢è ¥G¢çà¢ÜGïU ÚS¢êH S¢ï çÝSÏ¢¼ ÜGU¢§}¢ ÜUÚ

HèçÁ¢²ï......! : ! »ÜU Ï¢¢ ÜUÚ¢}¢¼ ±Hè |¢è
S¢Ú}¢¢²» §GàÜGU ÜïU ãGéS¢êH ÜUè ¶G¢ç¼GÚ ¥ÐÝï S¢ï Ï¢ÇGï ±Hè ÜUè
Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï´ ãG¢çÁ¢GÚè Îï¼¢ ãñ çÈUÚ ã}¢ ¼¢ï çÜUS¢ à¢é}¢¢Ú¢ï çÜGU¼G¢Ú }¢ï´
ãñ´ ! çHã¢Á¢G¢ ã}¢ï´ |¢è Ó¢¢çã²ï çÜU çÜUS¢è ¥G¢çà¢ÜGïU ÚS¢êH S¢ï çÝSÏ¢¼
ÜGU¢§}¢ ÜUÚ ÜïU ©S¢ S¢ï ¥¢Î¢Ï¢ï §GàÜGU S¢è¶ï´ ¥¢ñÚ çÈUÚ S¢ÈGUÚï }¢ÎèÝ¢
§çwG¼²¢Ú ÜUÚï´ J
ÐãHï ã}¢ S¢è¶ï´ ÜGUÚèÝ¢ çÈUÚ ç}¢Hï }¢é<à¢Î S¢ï S¢èÝ¢
Ó¢H ÐÇGï ¥ÐÝ¢ S¢ÈGUèÝ¢ ¥¢ñÚ ÐãéæÓ¢ Á¢¢»æ }¢ÎèÝ¢
Œ²¢Úï ãG¢çÁ¢²¢ï ! ¥Ï¢ ¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï ÚS¢êH ãG¢çÁ¢²¢ï´ ÜUè

Á¢ÁGÏ¢¢ï }¢S¼è |¢Úè Î¢ï ¥GÁ¢èÏ¢¢ï x¢GÚèÏ¢ çãGÜU¢²¢¼ ÐçÉG²ï ¥¢ñÚ
Û¢êç}¢²ï :
1 ÐéÚ ¥S¢Ú¢Ú ãG¢Á¢è : ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ÈGéUÁ¢GñH çÏ¢Ý

§G²¢Á¢G ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : }¢ñÎ¢Ýï ¥G-ÚÈGU¢¼ }¢ï´ ãGéÁÁ¢¢Á¢
}¢àxG¢êHï Îé¥G¢ ‰¢ï, }¢ïÚè ÝÁ¢GÚ »ÜU Ý¢ñ Á¢±¢Ý ÐÚ ÐÇGè Á¢¢ï S¢Ú
Û¢éÜU¢» à¢}¢ü-S¢¢Ú ¶ÇG¢ ‰¢¢, }¢ñ´ Ýï ÜUã¢ : »ï Ý¢ñ Á¢±¢Ý ! ¼ê |¢è
Îé¥G¢ ÜUÚ J ±¢ïã Ï¢¢ïH¢ : }¢éÛ¢ï ¼¢ï §S¢ Ï¢¢¼ ÜU¢ ÇÚ Hx¢ Úã¢ ãñ
çÜU Á¢¢ï ±vG¼ }¢éÛ¢ï ç}¢H¢ ‰¢¢ à¢¢²Î ±¢ïã Á¢¢¼¢ Úã¢, ¥Ï¢ çÜUS¢
}¢éæã S¢ï Îé¥G¢ ÜUMæ ! }¢ñ´ Ýï ÜUã¢ : ¼ê |¢è Îé¥G¢ ÜUÚ ¼¢çÜU ¥ËH¢ã
¼éÛ¢ï |¢è §Ý Îé¥G¢ }¢¢æx¢Ýï ±¢H¢ï´ ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ S¢ï ÜU¢}²¢Ï¢
ÈGUÚ}¢¢» J ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ÈGéUÁ¢GñH ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
©S¢ Ýï Îé¥G¢ ÜïU çH²ï ã¢‰¢ ©Æ¢Ýï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUè, çÜU »ÜU Î}¢
©S¢ ÐÚ çÚvGÜGU¼ ¼G¢Úè ã¢ï x¢§ü ¥¢ñÚ »ÜU Ó¢è¶G ©S¢ ÜïU }¢éæã S¢ï
çÝÜUHè, ¼ÇGÐ ÜUÚ çx¢Ú¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè MãG ÜGU-ÈGUS¢ï ©G‹S¢éÚè S¢ï
ÐÚ±¢Á¢G ÜUÚ x¢§ü J ¥ËH¢ã ÜUè ©Ý
ÐÚ ÚãG}¢¼ ã¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU S¢ÎÜGïU ã}¢¢Úè Ï¢ï çãGS¢¢Ï¢ }¢çxGÈGUÚ¼
ã¢ï J
2 Á¢GÏãG ã¢ïÝï ±¢H¢ ãG¢Á¢è : ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ Á¢Gé‹ÝêÝ
ç}¢S¢Úè ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : }¢ñ´ Ýï ç}¢Ý¢ à¢ÚèÈGU }¢ï´ »ÜU Ý¢ñ
Á¢±¢Ý ÜU¢ï ¥¢Ú¢}¢ S¢ï Ï¢ñÆ¢ Îï¶¢ Á¢Ï¢ çÜU H¢ïx¢ ÜGéUÚÏ¢¢çÝ²¢ï´ }¢ï´
}¢àxG¢êH ‰¢ï J §¼Ýï }¢ï´ ±¢ïã ÐéÜU¢Ú¢ : »ï }¢ïÚï Œ²¢Úï ¥ËH¢ã !
¼ïÚï S¢¢Úï Ï¢‹Îï ÜGéUÚÏ¢¢çÝ²¢ï´ }¢ï´ }¢àxG¢êH ãñ´, }¢ñ´ |¢è ¼ïÚè Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï´
¥ÐÝè Á¢¢Ý ÜGéUÚÏ¢¢Ý ÜUÚÝ¢ Ó¢¢ã¼¢ ãêæ, }¢ïÚï }¢¢çHÜU ! }¢éÛ¢ï
ÜGUÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢ J ²ïã ÜUã ÜUÚ ¥ÐÝè ©æx¢Hè x¢Hï ÐÚ ÈïUÚè ¥¢ñÚ ¼ÇGÐ
ÜUÚ çx¢Ú ÐÇG¢, }¢ñ́ Ýï ÜGUÚèÏ¢ Á¢¢ ÜUÚ Îï¶¢ ¼¢ï ±¢ïã Á¢¢Ý Îï Ó¢éÜU¢ ‰¢¢ J
¥ËH¢ã ÜUè ©Ý ÐÚ ÚãG}¢¼ ã¢ï
¥¢ñÚ ©Ý ÜïU S¢ÎÜGïU ã}¢¢Úè Ï¢ï çãGS¢¢Ï¢ }¢çxGÈGUÚ¼ ã¢ï J
²ïã §ÜU Á¢¢Ý v²¢ ãñ ¥x¢Ú ã¢ï´ ÜUÚ¢ïÇG¢ï´

¼ïÚï Ý¢}¢ ÐÚ S¢Ï¢ ÜU¢ï ±¢Ú¢ ÜUMæ }¢ñ´
(S¢¢}¢¢Ýï Ï¢çwGà¢à¢)
¥ÐÝï Ý¢}¢ ÜïU S¢¢‰¢ ãG¢Á¢è Hx¢¢Ý¢ ÜñUS¢¢ ? : }¢¢ïãG¼Ú}¢

ãG¢çÁ¢²¢ï ! Îï¶¢ ¥¢Ð Ýï ! ãGÁ¢ ã¢ï ¼¢ï »ïS¢¢ ! ¥ËH¢ã §Ý
Î¢ïÝ¢ï´ Ï¢¢ Ï¢-Ú-ÜU¼ ãG¢çÁ¢²¢ï´ ÜïU ¼GéÈGñUH ã}¢ï´ |¢è çÚvGÜGU¼ï ÜGUËÏ¢è
ÝS¢èÏ¢ ÈGUÚ}¢¢» J ²¢Î Úç¶²ï ! ãÚ §GÏ¢¢Î¼ ÜUè ÜGUÏ¢êçHÄ²¼ ÜïU çH²ï
§wGH¢S¢ à¢¼Gü ãñ J ¥¢ã ! ¥Ï¢ §GË}¢ï ÎèÝ ¥¢ñÚ ¥ÓÀè S¢¢ïãGÏ¢¼ S¢ï
ÎêÚè ÜUè çÏ¢Ý¢ ÐÚ ¥vS¢Ú §GÏ¢¢Î¢¼ çÚ²¢ÜU¢Úè ÜUè ÝÁ¢íG ã¢ï Á¢¢¼è
ãñ´ J çÁ¢S¢ ¼GÚãG ¥Ï¢ ©G}¢ê}¢Ý ãÚ ÜU¢}¢ }¢ï´ Ýé}¢êÎ¢ï Ýé}¢¢§à¢ ÜU¢ ¥G}¢H
ÎwGH Á¢GMÚè S¢}¢Û¢¢ Á¢¢Ýï Hx¢¢ ãñ §S¢è ¼GÚãG ãGÁ¢ Á¢ñS¢è ¥GÁ¢Gè}¢
S¢¥G¢Î¼ |¢è çÎ¶¢±ï ÜUè |¢ï´Å Ó¢ÉG¼è Á¢¢ Úãè ãñ, }¢-S¢HÝ Ï¢ï
à¢é}¢¢Ú ¥zGÚ¢Î ãGÁ¢ ¥Î¢ ÜUÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï ¥ÐÝï
}¢éæã S¢ï çÏ¢H¢ çÜUS¢è }¢SHãG¼ ± Á¢GMÚ¼ ÜïU ãG¢Á¢è ÜUã¼ï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï
ÜGUH}¢ S¢ï çH¶¼ï ãñ´ J ¥¢Ð à¢¢²Î Ó¢¢ñæÜU ÐÇGï ã¢ï´x¢ï çÜU §S¢ }¢ï´
¥¢ç¶GÚ v²¢ ãGÚÁ¢ ãñ ? ã¢æ ! ±¢ÜGïU§üG §S¢ S¢êÚ¼ }¢ï´ ÜU¢ï§ü ãGÚÁ¢ |¢è Ýãè´
çÜU H¢ïx¢ ¥¢Ð ÜU¢ï ¥ÐÝè }¢ÚÁ¢Gè S¢ï ãG¢Á¢è S¢¢çãGÏ¢ ÜUã ÜUÚ ÐéÜU¢Úï´
}¢x¢Ú Œ²¢Úï ãG¢çÁ¢²¢ï ! ¥ÐÝè Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï ãG¢Á¢è
ÜUãÝ¢ ¥ÐÝè §GÏ¢¢Î¼ ÜU¢ ¶GéÎ »’H¢Ý ÜUÚÝ¢ Ýãè´ ¼¢ï ¥¢ñÚ v²¢
ãñ ? §S¢ ÜU¢ï §S¢ Ó¢éÅÜéUHï S¢ï S¢}¢Û¢Ýï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUèçÁ¢²ï :
Ó¢éÅÜéUH¢ : ÅîïÝ ÀéÜU ÀéÜU ÜUÚ¼è ¥ÐÝè }¢ç‹Á¢GH ÜUè ¼GÚÈGU Ú±¢æ
Î±¢æ ‰¢è, Î¢ï2 à¢wGS¢ ÜGUÚèÏ¢ ÜGUÚèÏ¢ Ï¢ñÆï ‰¢ï »ÜU Ýï çS¢çËS¢H»
x¢ézG¼-x¢ê ÜU¢ ¥¢x¢G¢Á¢G ÜUÚ¼ï ãé» ÐêÀ¢ : Á¢Ý¢Ï¢ ÜU¢ §S}¢ï à¢ÚèÈGU ?
Á¢±¢Ï¢ ç}¢H¢ : “ãG¢Á¢è à¢ÈGUèÜGU” ¥¢ñÚ ¥¢Ð ÜU¢ }¢éÏ¢¢ÚÜU Ý¢}¢ ?
¥Ï¢ ÎêS¢Úï Ýï S¢é±¢H çÜU²¢, ÐãHï Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ : “Ý}¢¢Á¢Gè
ÚÈGUèÜGU” ãG¢Á¢è S¢¢çãGÏ¢ ÜU¢ï Ï¢ÇGè ãGñÚ¼ ãé§ü, ÐêÀ Ç¢H¢ : ¥Á¢è
Ý}¢¢Á¢Gè ÚÈGUèÜGU ! ²ïã ¼¢ï Ï¢ÇG¢ ¥GÁ¢èÏ¢ S¢¢ Ý¢}¢ Hx¢¼¢ ãñ J Ý}¢¢Á¢Gè
S¢¢çãGÏ¢ Ýï ÐêÀ¢ : Ï¢¼¢§²ï ¥¢Ð Ýï çÜU¼Ýè Ï¢¢Ú ãGÁ¢ ÜU¢ à¢ÚÈGU
ãG¢çS¢H çÜU²¢ ãñ ? ãG¢Á¢è S¢¢çãGÏ¢ Ýï ÜUã¢ : ! çÐÀHï
S¢¢H ãè ¼¢ï ãGÁ¢ ÐÚ x¢²¢ ‰¢¢ J Ý}¢¢Á¢Gè S¢¢çãGÏ¢ ÜUãÝï Hx¢ï : ¥¢Ð Ýï
çÁ¢G‹Îx¢è }¢ï´ çS¢ÈGUü »ÜU Ï¢¢Ú ãGÁÁ¢ï Ï¢ñ¼éËH¢ã ÜUè S¢¥G¢Î¼ ãG¢çS¢H
ÜUè ¼¢ï, Ï¢Ï¢¢æx¢ï ÎéãéH ¥ÐÝï Ý¢}¢ ÜïU S¢¢‰¢ “ãG¢Á¢è” ÜUãÝï ÜUãH±¢Ýï
Hx¢ï, Á¢Ï¢ çÜU Ï¢‹Î¢ ¼¢ï Ï¢ÚS¢ã¢ Ï¢ÚS¢ S¢ï Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ Ð¢æÓ¢5 ±vG¼ Ý}¢¢Á¢G
¥Î¢ ÜUÚ¼¢ ãñ, ¼¢ï çÈUÚ ¥ÐÝï Ý¢}¢ ÜïU S¢¢‰¢ ¥x¢Ú HzGÁ¢G “Ý}¢¢Á¢Gè”
ÜUã Îï ¼¢ï §S¢ }¢ï´ ¥¢ç¶GÚ ¼¥GÁÁ¢éÏ¢ ÜUè ÜU¢ñÝ S¢è Ï¢¢¼ ãñ !
ãGÁ¢ }¢éÏ¢¢ÚÜU ÜU¢ Ï¢¢ïÇü Hx¢¢Ý¢ ÜñUS¢¢......? : S¢}¢Û¢ x¢»

Ý¢ ! ¥¢Á¢ ÜUH ¥GÁ¢èÏ¢ ¼}¢¢à¢¢ ãñ ! Ýé}¢êÎ¢ï Ýé}¢¢§à¢ ÜUè §ç‹¼ã¢
ã¢ï x¢§ü, ãG¢Á¢è S¢¢çãGÏ¢ ãGÁ¢ ÜU¢ï Á¢¢¼ï ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ H¢ñÅ ÜUÚ ¥¢¼ï
ãñ´ ¼¢ï çÏ¢x¢GñÚ çÜUS¢è ¥ÓÀè çÝÄ²¼ ÜïU ÐêÚè §G}¢¢Ú¼ Ï¢ÜGUèü ÜGéU}¢ÜGéU}¢¢ï´
S¢ï S¢Á¢¢¼ï ¥¢ñÚ Í¢Ú ÐÚ “ãGÁ¢ }¢éÏ¢¢ÚÜU” ÜU¢ Ï¢¢ïÇü Hx¢¢¼ï ãñ´,
Ï¢çËÜU ¼¢ñÏ¢¢ ! ¼¢ñÏ¢¢ ! ÜU§ü ãG¢Á¢è ¼¢ï »ãGÚ¢}¢ ÜïU S¢¢‰¢ wG¢êÏ¢
¼S¢¢±èÚ Ï¢Ý¢¼ï ãñ´ J ¥¢ç¶GÚ ²ïã v²¢ ãñ ? v²¢ |¢¢x¢ï ãé»
}¢éÁ¢çÚ}¢ ÜU¢ ¥ÐÝï ÚãG}¢¼ ±¢Hï ¥¢ÜGU¢ ÜUè
Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï´ §S¢ ¼GÚãG {ê}¢{¢}¢ S¢ï Á¢¢Ý¢ }¢éÝ¢çS¢Ï¢ ãñ ? Ýãè´
ãÚçx¢Á¢G Ýãè´ Ï¢çËÜU Ú¢ï¼ï ãé» ¥¢ñÚ ¥¢ãï´ |¢Ú¼ï ãé», HÚÁ¢G¼ï,
ÜU¢æÐ¼ï ãé» Á¢¢Ý¢ Ó¢¢çã²ï J
¥¢æS¢ê¥¢ïæ ÜUè HÇGè Ï¢Ý Úãè ã¢ï ¥¢ñÚ ¥¢ã¢ï´ S¢ï ÈUÅ¼¢ ã¢ï S¢èÝ¢
ç±Îïü HÏ¢ ã¢ï “}¢ÎèÝ¢ }¢ÎèÝ¢” Á¢Ï¢ Ó¢Hï S¢ê» ¼G²Ï¢¢ S¢ÈGUèÝ¢
Á¢Ï¢ }¢ÎèÝï }¢ï´ ã¢ï ¥ÐÝè ¥¢}¢Î Á¢Ï¢ }¢ñ´ Îï¶êæ ¼ïÚ¢ S¢ÏÁ¢G x¢é}Ï¢Î
çãÓ¢çÜU²¢æ Ï¢¢æ{ ÜUÚ Ú¢ïªæ Ï¢ïãGÎ ÜU¢à¢ ! ¥¢ Á¢¢» »ïS¢¢ ÜGUÚèÝ¢
Ï¢S¢Ú¢ S¢ï ÐñÎH ãGÁ¢ ! : çÏ¢x¢GñÚ ¥ÓÀè çÝÄ²¼ }¢ãGìÁ¢G

HÁGÁ¢G¼ï ÝzGS¢ ± ãGéÏÏ¢ï Á¢¢ã ÜïU S¢Ï¢Ï¢ ¥ÐÝï }¢ÜU¢Ý ÐÚ ãGÁ¢
}¢éÏ¢¢ÚÜU ÜU¢ Ï¢¢ïÇü Hx¢¢Ýï ±¢H¢ï´ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ãGÁ¢ ÜU¢ wG¢êÏ¢
Ó¢ÚÓ¢¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ ÜïU çH²ï »ÜU ÜU}¢¢H Î-ÚÁ¢ï ÜUè ¥G¢çÁ¢Á¢Gè
ÐÚ }¢éà¼ç}¢H çãGÜU¢²¼ Ðïà¢ï ç¶GÎ}¢¼ ãñ, Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï ãGÁ¢GÚ¼ï

S¢çÄ²ÎéÝ¢ S¢ézG²¢Ý S¢¢ñÚè ãGÁ¢ ÜïU çH²ï Ï¢S¢Ú¢
S¢ï ÐñÎH çÝÜUHï J çÜUS¢è Ýï ¥GÁ¢Gü ÜUè : ¥¢Ð S¢é±¢Ú
v²êæ Ýãè´ ã¢ï¼ï ? ÈGUÚ}¢¢²¢ : v²¢ |¢¢x¢ï ãé» x¢GéH¢}¢ ÜU¢ï ¥ÐÝï }¢¢ñH¢
ÜïU ÎÚÏ¢¢Ú }¢ï´ S¢éËãG ÜïU çH²ï S¢é±¢Úè ÐÚ Á¢¢Ý¢ Ó¢¢çã²ï ? }¢ñ´
§S¢ }¢éÜGUgS¢ S¢Ú Á¢G}¢èÝ }¢ï´ Á¢¢¼ï ãé» Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ à¢}¢ü }¢ãGS¢êS¢
ÜUÚ¼¢ ãêæ J ¥ËH¢ã ÜUè ©Ý ÐÚ
ÚãG}¢¼ ã¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU S¢ÎÜGïU ã}¢¢Úè Ï¢ï çãGS¢¢Ï¢ }¢çxGÈGUÚ¼ ã¢ï J
¥Úï Á¢G¢§Úï }¢ÎèÝ¢ ! ¼ê wG¢éà¢è S¢ï ãæS¢ Úã¢ ãñ

çÎHï x¢G}¢Á¢GÎ¢ Á¢¢ï Ð¢¼¢ ¼¢ï ÜéUÀ ¥¢ñÚ Ï¢¢¼ ã¢ï¼è !
}¢ñ´ ¼G±¢ÈGU ÜïU ÜGU¢çÏ¢H Ýãè´ : ãGéÁÁ¢¼éH §SH¢}¢ ãGÁ¢GÚ¼ï
S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ ¥Ï¢ê ãG¢ç}¢Î }¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý }¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý }¢éãG}}¢Î
x¢GÁ¢G¢Hè ÝvGH ÜUÚ¼ï ãñ´ : »ÜU Ï¢éÁ¢Géx¢ü
S¢ï S¢é±¢H ãé±¢ : v²¢ ¥¢Ð ÜU|¢è ÜU¢’Ï¢» }¢éà¢ÚüÈGU¢
ÜïU ¥‹ÎÚ Î¢ç¶GH ãé» ãñ´ ? (©‹ã¢ï´ Ýï Ï¢¼G¢ñÚï
§ç‹ÜUS¢¢Úè) ÈGUÚ}¢¢²¢ : ÜUã¢æ Ï¢ñ¼éËH¢ã à¢ÚèÈGU ¥¢ñÚ ÜUã¢æ }¢ïÚï
x¢‹Îï ÜGUÎ}¢ ! }¢ñ́ ¼¢ï ¥ÐÝï ÜGUÎ}¢¢ḯ ÜU¢ï Ï¢ñ¼éËH¢ã à¢ÚèÈGU ÜïU ¼G±¢ÈGU ÜïU
|¢è ÜGU¢çÏ¢H Ýãè´ S¢}¢Û¢¼¢, v²êæ çÜU ²ïã ¼¢ï }¢ñ´ ãè Á¢¢Ý¼¢ ãêæ çÜU ²ïã ÜGUÎ}¢
ÜUã¢æ ÜUã¢æ ¥¢ñ Ú Üñ U S¢è Üñ U S¢è Á¢x¢ã¢ï ´ ÐÚ Ó¢Hï çÈUÚï ãñ ´ !

¥ËH¢ã ÜUè ©Ý ÐÚ ÚãG}¢¼ ã¢ï ¥¢ñÚ
©Ý ÜïU S¢ÎÜGïU ã}¢¢Úè Ï¢ï çãGS¢¢Ï¢ }¢çxGÈGUÚ¼ ã¢ï J
©Ý ÜïU çÎ²¢Ú }¢ï´ ¼ê ÜñUS¢ï Ó¢Hï çÈUÚïx¢¢ ?

¥Gœ¢G¢Ú ¼ïÚè Á¢éÚ¥¼ ! ¼ê Á¢¢»x¢¢ }¢ÎèÝ¢ !!
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 320)
ãG¢Á¢è ÐÚ ãGéÏÏ¢ï Á¢¢ã ± çÚ²¢ ÜïU S¢wG¼ ãG}Hï : Œ²¢Úï

ãG¢çÁ¢²¢ï ! }¢èÆï }¢ÎèÝï ÜïU }¢éS¢¢çÈGUÚ¢ï ! x¢G¢çHÏ¢Ý Ý}¢¢Á¢G Ú¢ïÁ¢G¢ ±x¢GñÚ¢
ÜïU }¢éÜGU¢Ï¢Hï }¢ï´ ãGÁ¢ }¢ï´ Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ Ï¢çËÜU ÜGUÎ}¢ ÜGUÎ}¢ ÐÚ
“çÚ²¢ÜU¢Úè” ÜïU ¶G¼GÚ¢¼ Ðïà¢ ¥¢¼ï ãñ´, ãGÁ¢ »ÜU »ïS¢è §GÏ¢¢Î¼ ãñ
Á¢¢ï »ÜU ¼¢ï ¥GHH »’H¢Ý ÜUè Á¢¢¼è ãñ ¥¢ñÚ ÎêS¢Úï ãÚ »ÜU ÜU¢ï
ÝS¢èÏ¢ Ýãè´ ã¢ï¼è, §S¢ çH²ï H¢ïx¢ ãG¢Á¢è S¢ï ¥G¢çÁ¢Á¢Gè S¢ï ç}¢H¼ï,
wG¢êÏ¢ »ãGç¼Ú¢}¢ Ï¢Á¢¢ H¢¼ï, ã¢‰¢ Ó¢ê}¢¼ï, x¢Á¢Úï ÐãÝ¢¼ï ¥¢ñÚ Îé¥G¢¥¢ïæ
ÜUè ÎÚ-wG±¢S¼ï´ ÜUÚ¼ï ãñ´ J »ïS¢ï }¢¢ñÜGU¥G ÐÚ ãG¢Á¢è S¢wG¼ §ç}¼ãG¢Ý }¢ï´
ÐÇG Á¢¢¼¢ ãñ v²êæ çÜU H¢ïx¢¢ï´ ÜïU ¥GÜGUèÎ¼ }¢‹Î¢Ý¢ S¢éHêÜU }¢ï´ ÜéUÀ
»ïS¢è “HÁGÁ¢G¼” ã¢ï¼è ãñ çÜU §S¢ ÜUè ±Á¢ã S¢ï §GÏ¢¢Î¼ ÜUè Ï¢ÇGè
S¢ï Ï¢ÇGè }¢à¢vGÜGU¼ |¢è ÈêUH }¢¢’Hê}¢ ã¢ï¼è ¥¢ñÚ Ï¢S¢¢ ¥±ÜGU¢¼
Ï¢‹Î¢ ãGéÏÏ¢ï Á¢¢ã ¥¢ñÚ çÚ²¢ÜU¢Úè ÜUè ¼Ï¢¢ã ÜU¢Úè ÜUè x¢ãÚ¢§ü
}¢ï´ çx¢Ú Ó¢éÜU¢ ã¢ï¼¢ ãñ }¢x¢Ú ©S¢ï ÜU¢Ý¢ï´ ÜU¢Ý §S¢ ÜUè ¶GÏ¢Ú ¼ÜU Ýãè´
ã¢ï¼è ! ©S¢ ÜU¢ Á¢è Ó¢¢ã¼¢ ãñ çÜU S¢Ï¢ H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï }¢ïÚï ãGÁ¢ ÐÚ Á¢¢Ýï
ÜUè §çœ¢GH¢¥G ã¢ï Á¢¢», ¼¢çÜU }¢éÛ¢ S¢ï ¥¢ ¥¢ ÜUÚ ç}¢Hï´, }¢éÏ¢¢ÚÜU
Ï¢¢çÎ²¢æ Ðïà¢ ÜUÚï´, ¼¢ïãGÈGïU Îï´, }¢ïÚï x¢Hï }¢ï´ ÈêUH¢ï´ ÜïU ã¢Ú Ç¢Hï´, }¢éÛ¢
S¢ï Îé¥G¢¥¢ïæ ÜïU çH²ï ¥GÁ¢Gü ÜUÚï´, }¢ÎèÝï }¢ï´ S¢H¢}¢ ¥GÁ¢Gü ÜUÚÝï ÜUè
çx¢ÇGçx¢ÇG¢ ÜUÚ ÎÚ-wG±¢S¼ ÜUÚï´ ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï LwGS¢¼ ÜUÚÝï »ÚÐ¢ïÅü
¼ÜU ¥¢»æ ±x¢GñÚ¢ ±x¢GñÚ¢ wG±¢çãà¢¢¼ ÜïU ãéÁ¢ê}¢ ¥¢ñÚ §GË}¢ï ÎèÝ ÜUè
ÜU}¢è ÜïU S¢Ï¢Ï¢ ãG¢Á¢è Ï¢¢’Á¢G ¥±ÜGU¢¼ “à¢ñ¼G¢Ý ÜU¢ ç¶H¢ïÝ¢” Ï¢Ý
ÜUÚ Úã Á¢¢¼¢ ãñ çHã¢Á¢G¢ à¢ñ¼G¢Ý ÜïU ±¢Ú S¢ï ¶GÏ¢ÚÎ¢Ú Úã¼ï ãé»,
¥ÐÝï çÎH ÜïU ¥‹ÎÚ wG¢êÏ¢ ¥G¢çÁ¢Á¢Gè ÐñÎ¢ ÜUèçÁ¢²ï, Ýé}¢¢§à¢è ¥‹Î¢Á¢G
S¢ï ¶GéÎ ÜU¢ï Ï¢Ó¢¢§²ï J ¶GéÎ¢ ÜUè ÜGUS¢}¢ ! çÚ²¢ÜU¢Úè ÜU¢ ¥GÁ¢G¢Ï¢
çÜUS¢è S¢ï |¢è Ï¢ÚÎ¢à¼ Ýãè´ ã¢ï S¢ÜïUx¢¢ J Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU
§à¢¢¥G¼è §Î¢Úï }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜUè }¢yGÏ¢ê¥G¢ 616 S¢ÈGUãG¢¼
ÐÚ }¢éà¼ç}¢H çÜU¼¢Ï¢, “ÝïÜUè ÜUè Î¢’±¼ (çãGSS¢» ¥Ã±H)”
S¢ÈGUãG¢ 79 ÐÚ ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈUG ¢ ãñ : “Ï¢ïà¢ÜU
Á¢ã‹Ý}¢ }¢ï´ »ÜU ±¢Îè ãñ çÁ¢S¢ S¢ï Á¢ã‹Ý}¢ Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ Ó¢¢Ú S¢¢ï }¢¼üÏ¢¢ ÐÝ¢ã
}¢¢æx¢¼¢ ãñ J ¥ËH¢ã Ýï ²ïã ±¢Îè ©}}¢¼ï }¢éãG}}¢çÎÄ²ã
ÜïU ©Ý çÚ²¢ÜU¢Ú¢ï´ ÜïU çH²ï ¼Ä²¢Ú ÜUè ãñ Á¢¢ï
ÜGéUÚ¥¢Ýï Ð¢ÜU ÜïU ãG¢çÈGUÁ¢G, x¢GñLËH¢ã ÜïU çH²ï S¢-ÎÜGU¢ ÜUÚÝï ±¢Hï,
¥ËH¢ã ÜïU Í¢Ú ÜïU ãG¢Á¢è ¥¢ñÚ Ú¢ãï ¶GéÎ¢ }¢ï´ çÝÜUHÝï
±¢Hï ã¢ï´x¢ï J”
ãG¢çÁ¢²¢ï´ ÜUè çÚ²¢ÜU¢Úè ÜUè Î¢ï ç}¢S¢¢Hï´ : ÝïÜUè ÜUè

Î¢’±¼ çãGSS¢» ¥Ã±H S¢ÈGUãG¢ 76 ÐÚ ãñ : 1 ¥ÐÝï ãGÁ¢ ± ©G}Úï
ÜUè ¼¢’Î¢Î, ç¼H¢±¼ï ÜGéUÚ¥¢Ý ÜUè ²¢ñç}¢Ä²¢ ç}¢vGÎ¢Ú, Ú-Á¢Ï¢éH
}¢éÚÁÁ¢Ï¢ ± à¢¢’Ï¢¢ÝéH }¢é¥GÁGÁ¢G}¢ ÜïU }¢éÜU}}¢H ¥¢ñÚ Îèx¢Ú ÝzGHè
Ú¢ïÁ¢G¢ï´, Ý±¢çÈGUH, ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÜUè ÜUS¢Ú¼ ±x¢GñÚ¢ ÜU¢ §S¢ çH²ï
§ÁGã¢Ú ÜUÚÝ¢ çÜU ±¢ã ±¢ã ã¢ï ¥¢ñÚ H¢ïx¢¢ï´ ÜïU çÎH¢ï´ }¢ï´ »ãGç¼Ú¢}¢
ÐñÎ¢ ã¢ï 2 §S¢ çH²ï ãGÁ¢ ÜUÚÝ¢ ²¢ ¥ÐÝï ãGÁ¢ ÜU¢ §ÁGã¢Ú ÜUÚÝ¢
çÜU H¢ïx¢ ãG¢Á¢è ÜUãï´, }¢éH¢ÜGU¢¼ ÜïU çH²ï ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï´, çx¢ÇGçx¢ÇG¢ ÜUÚ
Îé¥G¢¥¢ïæ ÜUè §çË¼Á¢¢»æ ÜUÚï´, x¢Á¢Úï ÐãÝ¢»æ, ¼ãG¢§ÈGU ±x¢GñÚ¢ Ðïà¢
ÜUÚï´ J (¥x¢Ú ¥ÐÝè §GÁGÁ¢G¼ ÜUÚ±¢Ý¢ ²¢ ¼¢ïãGÈGïU ±x¢GñÚ¢ ãG¢çS¢H ÜUÚÝ¢
}¢vGS¢êÎ Ý ã¢ï Ï¢çËÜU ¼ãGìÎèS¢ï Ýï’}¢¼ ±x¢GñÚ¢ ¥ÓÀè ¥ÓÀè çÝÄ²¼ï´ ã¢ï´ ¼¢ï
ãGÁ¢ ± ©G}Úï ÜU¢ §ÁGã¢Ú ÜUÚÝï, ¥GÁ¢GèÁ¢G¢ï´ ¥¢ñÚ çÚà¼ïÎ¢Ú¢ï´ ÜU¢ï Á¢}¥G ÜUÚÝï
¥¢ñÚ “}¢ãGçÈGUHï }¢ÎèÝ¢” S¢Á¢¢Ýï ÜUè }¢é}¢¢-Ý-¥G¼ Ýãè´ Ï¢çËÜU ÜU¢Úï
S¢±¢Ï¢ï ¥¢ç¶GÚ¼ ãñ) (çÚ²¢ÜU¢Úè ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ ¼zGS¢èHè }¢¢’Hê}¢¢¼ ÜïU
çH²ï }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜUè }¢yGÏ¢ê¥G¢ “ÝïÜUè ÜUè Î¢’±¼” çãGSS¢»
¥Ã±H S¢ÈGUãG¢ 63 ¼¢ 106 ÜU¢ }¢é¼G¢-H¥G¢ ÜUèçÁ¢²ï)
}¢ïÚ¢ ãÚ ¥G}¢H Ï¢S¢ ¼ïÚï ±¢çS¢¼Gï ã¢ï
ÜUÚ §wGH¢S¢ »ïS¢¢ ¥G¼G¢ ²¢ §H¢ãè
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 78)
²¢Î Ú¶Ýï ÜUè 55 §çS¼GH¢ãG¢¼ : ãG¢Á¢è S¢¢çãGÏ¢¢Ý

}¢é‹Î-Ú-Á¢» Á¢GñH §çS¼GH¢ãG¢¼ ¥¢ñÚ ¥S}¢¢» }¢ÜGU¢}¢¢¼ ±x¢GñÚ¢
Á¢GïãìÝ Ýà¢èÝ ÈGUÚ}¢¢ Hï´x¢ï ¼¢ï §S¢ ¼GÚãG ¥¢x¢ï }¢é¼G¢-H¥G¢ ÜUÚ¼ï
ãé» ¥¢S¢¢Ýè Ð¢»æx¢ï 1 ¥àãéÚï ãGÁ¢ : ãGÁ¢ ÜïU
}¢ãèÝï ²¢’Ýè à¢Ã±¢HéH }¢éÜUÚü}¢ ± ÁG¢éH ÜGU¢’Îã Î¢ïÝ¢ï´
}¢éÜU}}¢H ¥¢ñÚ ÁG¢éH çãGÁÁ¢ã ÜïU §çÏ¼Î¢§ü ÎS¢ çÎÝ J
2 »ãGÚ¢}¢ : Á¢Ï¢ ãGÁ¢ ²¢ ©G}Úã ²¢ Î¢ïÝ¢ï´ ÜUè çÝÄ²¼ ÜUÚ ÜïU
¼çËÏ¢²¢ ÐÉG¼ï ãñ´ ¼¢ï Ï¢¢’Á¢G ãGH¢H Ó¢èÁ¢Gï´ |¢è ãGÚ¢}¢ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ´,
§S¢ ÜU¢ï “»ãGÚ¢}¢” ÜUã¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ }¢Á¢¢Á¢GÝ ©Ý çÏ¢x¢GñÚ çS¢Hè
Ó¢¢ÎÚ¢ï´ ÜU¢ï |¢è »ãGÚ¢}¢ ÜUã¢ Á¢¢¼¢ ãñ çÁ¢‹ãï´ }¢¢ïãGçÚ}¢ §çS¼’}¢¢H
ÜUÚ¼¢ ãñ J
3 ¼çËÏ¢²¢ : ²¢’Ýè ÐÉGÝ¢ J
4 §çÁG¼GÏ¢¢¥G : »ãGÚ¢}¢ ÜUè ªÐÚ ±¢Hè Ó¢¢ÎÚ ÜU¢ï S¢è{è Ï¢x¢GH
S¢ï çÝÜU¢H ÜUÚ §S¢ ¼GÚãG ©HÅï ÜU‹{ï ÐÚ Ç¢HÝ¢ çÜU S¢è{¢ ÜU‹{¢
¶éH¢ Úãï J
5 Ú}¢H : ¥ÜUÇG ÜUÚ à¢¢Ýï (ÜU‹{ï) çãH¢¼ï ãé» À¢ïÅï À¢ïÅï ÜGUÎ}¢
©Æ¢¼ï ãé» ÜGUÎÚï (²¢’Ýè ‰¢¢ïÇG¢) ¼ïÁ¢Gè S¢ï Ó¢HÝ¢ J
6 ¼G±¢ÈGU : ¶G¢Ý» ÜU¢’Ï¢¢ ÜïU çx¢Îü S¢¢¼ Ó¢vÜUÚ Hx¢¢Ý¢, »ÜU
Ó¢vÜUÚ ÜU¢ï “à¢¢ñ¼G” ÜUã¼ï ãñ´, Á¢}¥G “¥à±¢¼G” J
7 }¢¼G¢ÈGU : çÁ¢S¢ Á¢x¢ã }¢ï´ ¼G±¢ÈGU çÜU²¢ Á¢¢¼¢ ãñ J

8 ¼G±¢ÈGïU ÜGéUÎê}¢ : }¢vÜU» }¢é¥GÁGÁ¢G}¢¢ }¢ï´
Î¢ç¶GH ã¢ïÝï ÐÚ çÜU²¢ Á¢¢Ýï ±¢H¢ ±¢ïã ÐãH¢ ¼G±¢ÈGU Á¢¢ï çÜU
“§zGÚ¢Î” ²¢ “çÜGUÚ¢Ý” ÜUè çÝÄ²¼ S¢ï ãGÁ¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ ÜïU çH²ï
S¢é‹Ý¼ï }¢é¥vÜUÎ¢ ãñ J
9 ¼G±¢ÈGïU çÁ¢G²¢Ú¼ : §S¢ï ¼G±¢ÈGïU §ÈGU¢Á¢G¢ |¢è ÜUã¼ï ãñ´, ²ïã ãGÁ¢
ÜU¢ LvÝ ãñ, §S¢ ÜU¢ ±vG¼ 10 ÁG¢éH çãGÁÁ¢ç¼H ãGÚ¢}¢ ÜUè S¢éÏãGï
S¢¢çÎÜGU S¢ï 12 ÁG¢éH çãGÁÁ¢ç¼H ãGÚ¢}¢ ÜïU x¢GéMÏ¢ï ¥¢zG¼¢Ï¢ ¼ÜU ãñ
}¢x¢Ú 10 ÁG¢éH çãGÁÁ¢ç¼H ãGÚ¢}¢ ÜU¢ï ÜUÚÝ¢ ¥zGÁ¢GH ãñ J
10 ¼G±¢ÈGïU ±Î¢¥G : §S¢ï “¼G±¢ÈGïU LwGS¢¼” ¥¢ñÚ “¼G±¢ÈGïU
S¢Îí” |¢è ÜUã¼ï ãñ´ J ²ïã ãGÁ¢ ÜïU Ï¢¢’Î }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢
S¢ï LwGS¢¼ ã¢ï¼ï ±vG¼ ãÚ ¥¢ÈGU¢ÜGUè ãG¢Á¢è ÐÚ
±¢çÁ¢Ï¢ ãñ J
11 ¼G±¢ÈGïU ©G}Úã : ²ïã ©G}Úã ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ ÐÚ ÈGUÁ¢Gü ãñ J
12 §çS¼H¢}¢ : ãG-Á¢Úï ¥S±Î ÜU¢ï Ï¢¢ïS¢¢ ÎïÝ¢ ²¢ ã¢‰¢ ²¢
HÜUÇGè S¢ï Àê ÜUÚ ã¢‰¢ ²¢ HÜUÇGè ÜU¢ï Ó¢ê}¢ HïÝ¢ ²¢ ã¢‰¢¢ï´ S¢ï ©S¢
ÜUè ¼GÚÈGU §à¢¢Ú¢ ÜUÚ ÜïU ©‹ãï´ Ó¢ê}¢ HïÝ¢ J
13 S¢¥Gì² : “S¢ÈGU¢” ¥¢ñÚ “}¢±üã” ÜïU }¢¢Ï¢ñÝ (²¢’Ýè ÎÚç}¢²¢Ý)
S¢¢¼ ÈïUÚï Hx¢¢Ý¢ (S¢ÈGU¢ S¢ï }¢±üã ¼ÜU »ÜU ÈïUÚ¢ ã¢ï¼¢ ãñ ²êæ }¢±üã ÐÚ
S¢¢¼ Ó¢vÜUÚ ÐêÚï ã¢ï´x¢ï)
14 Ú}² : Á¢}¢Ú¢¼ (²¢’Ýè à¢ñ¼G¢Ý¢ï´) ÐÚ ÜæUÜUçÚ²¢æ }¢¢ÚÝ¢ J

15 ãGËÜGU : »ãGÚ¢}¢ S¢ï Ï¢¢ãÚ ã¢ïÝï ÜïU çH²ï ãGéÎêÎï ãGÚ}¢ ãè }¢ï´ ÐêÚ¢
S¢Ú }¢éæÇ±¢Ý¢ J
16 ÜGUSÚ : Ó¢¢ñ‰¢¢§ü (1/4) S¢Ú ÜU¢ ãÚ Ï¢¢H ÜU}¢ ¥Á¢G ÜU}¢ ©æx¢Hè
ÜïU »ÜU Ð¢ïÚï ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ÜU¼Ú±¢Ý¢ J
17 }¢çSÁ¢ÎéH ãGÚ¢}¢ : }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢
ÜUè ±¢ïã }¢çSÁ¢Î çÁ¢S¢ }¢ï´ ÜU¢’Ï¢» }¢éà¢ÚüÈGU¢ ±¢ÜGïU¥G ãñ J
 18 Ï¢¢Ï¢éSS¢H¢}¢ : }¢çSÁ¢ÎéH ãGÚ¢}¢ ÜU¢ ±¢ïã ÎÚ±¢Á¢G»
}¢éÏ¢¢-ÚÜU¢ çÁ¢S¢ S¢ï ÐãHè Ï¢¢Ú Î¢ç¶GH ã¢ïÝ¢ ¥zGÁ¢GH ãñ ¥¢ñÚ ²ïã
Á¢¢çÝÏ¢ï }¢à¢çÚÜGU ±¢ÜGïU¥G ãñ J (¥Ï¢ ²ïã ©G}¢ê}¢Ý Ï¢‹Î Úã¼¢ ãñ)
19 ÜU¢’Ï¢¢ : §S¢ï “Ï¢ñ¼éËH¢ã” |¢è ÜUã¼ï ãñ´ ²¢’Ýè ¥ËH¢ã
ÜU¢ Í¢Ú J ²ïã ÐêÚè Îé‹²¢ ÜïU ±S¼G (²¢’Ýè Ï¢èÓ¢) }¢ï´ ±¢ÜGïU¥G ãñ
¥¢ñÚ S¢¢Úè Îé‹²¢ ÜïU H¢ïx¢ §S¢è ÜUè ¼GÚÈGU L¶G ÜUÚ ÜïU Ý}¢¢Á¢G ¥Î¢
ÜUÚ¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ }¢éS¢Ë}¢¢Ý ÐÚ±¢Ý¢ ±¢Ú §S¢ ÜU¢ ¼G±¢ÈGU ÜUÚ¼ï ãñ´ J
ÜU¢’Ï¢» }¢éà¢ÚüÈGU¢ ÜïU Ó¢¢Ú ÜU¢ïÝ¢ï´ ÜïU Ý¢}¢ : 20 LvÝï
¥S±Î : Á¢éÝÏê ¢ ± }¢à¢çÚÜGU (SOUTH-EAST) ÜïU ÜU¢ïÝï }¢ï´ ±¢ÜGUï ¥G ãñ,
§S¢è }¢ï´ Á¢‹Ý¼è Ð‰‰¢Ú “ãG-Á¢Úï ¥S±Î” ÝSÏ¢ ãñ J 21 LvÝï
§GÚ¢ÜGUè : ²ïã §GÚ¢ÜGU ÜUè S¢}¼ çà¢}¢¢H }¢à¢çÚÜGUè (NORTH-
EASTERN) ÜU¢ïÝ¢ ãñ J 22 LvÝï à¢¢}¢è : ²ïã }¢éËÜïU à¢¢}¢ ÜUè
S¢}¼ çà¢}¢¢H }¢x¢GçÚÏ¢è (NORTH-WESTERN) ÜU¢ïÝ¢ ãñ J
ÚÈGUèÜGéUH ãG-Ú}¢ñÝ
23 LvÝï ²}¢¢Ýè : ²ïã ²}¢Ý ÜUè Á¢¢çÝÏ¢ }¢x¢GçÚÏ¢è (WESTERN)

ÜU¢ïÝ¢ ãñ J
24 Ï¢¢Ï¢éH ÜU¢’Ï¢¢ : LvÝï ¥S±Î ¥¢ñÚ LvÝï §GÚ¢ÜGUè ÜïU Ï¢èÓ¢ ÜUè
}¢à¢çÚÜGUè Îè±¢Ú }¢ḯ Á¢G}¢èÝ S¢ï ÜU¢ÈGUè Ï¢éH‹Î S¢¢ïÝï ÜU¢ ÎÚ±¢Á¢G¢ ãñ J
25 }¢éË¼Á¢G}¢ : LvÝï ¥S±Î ¥¢ñÚ Ï¢¢Ï¢éH ÜU¢’Ï¢¢ ÜUè ÎÚç}¢²¢Ýè
Îè±¢Ú J
26 }¢éS¼Á¢¢Ú : LvÝï ²}¢¢Ýè ¥¢ñÚ à¢¢}¢è ÜïU Ï¢èÓ¢ }¢ï´ }¢x¢GçÚÏ¢è
Îè±¢Ú ÜU¢ ±¢ïã çãGSS¢¢ Á¢¢ï “}¢éË¼Á¢G}¢” ÜïU }¢éÜGU¢çÏ¢H ²¢’Ýè »ïGÝ
ÐèÀï ÜUè S¢è{ }¢ï´ ±¢ÜGïU¥G ãñ J
27 }¢éS¼Á¢¢Ï¢ : LvÝï ²}¢¢Ýè ¥¢ñÚ LvÝï ¥S±Î ÜïU Ï¢èÓ¢ ÜUè
Á¢éÝêÏ¢è Îè±¢Ú ²ã¢æ S¢œ¢Ú ãÁ¢G¢Ú çÈGUçÚà¼ï Îé¥G¢ ÐÚ ¥¢}¢èÝ ÜUãÝï
ÜïU çH²ï }¢éÜGUÚüÚ ãñ´ J §S¢è çH²ï S¢çÄ²Îè ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼ }¢¢ñH¢Ý¢
à¢¢ã §}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý Ýï §S¢ }¢ÜGU¢}¢ ÜU¢
Ý¢}¢ “}¢éS¼Á¢¢Ï¢” (²¢’Ýè Îé¥¢G ÜUè }¢vGÏ¢êçHÄ²¼ ÜUè Á¢x¢ã) Ú¶¢ ãñ J
28 ãG¼Gè}¢ : ÜU¢’Ï¢» }¢é¥GÁGÁ¢G}¢¢ ÜUè çà¢}¢¢Hè
Îè±¢Ú ÜïU Ð¢S¢ çÝSÈGU (²¢’Ýè ¥¢{ï) Î¢»Úï (HALF CIRCLE) ÜUè
à¢vH }¢ï´ ÈGUS¢èH (²¢’Ýè Ï¢¢©‹Çîè) ÜïU ¥‹ÎÚ ÜU¢ çãGSS¢¢ J “ãG¼Gè}¢”
ÜU¢’Ï¢¢ à¢ÚèÈGU ÜU¢ ãè çãGSS¢¢ ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ }¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ïÝ¢ »ïGÝ
ÜU¢’Ï¢¼éËH¢ã à¢ÚèÈGU }¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ïÝ¢ ãñ J
29 }¢èÁ¢G¢Ï¢ï ÚãG}¢¼ : S¢¢ïÝï ÜU¢ ÐÚÝ¢H¢ ²ïã LvÝï §GÚ¢ÜGUè ±
à¢¢}¢è ÜUè çà¢}¢¢Hè Îè±¢Ú ÜUè À¼ ÐÚ ÝSÏ¢ ãñ §S¢ S¢ï Ï¢¢çÚà¢ ÜU¢
Ð¢Ýè “ãG¼Gè}¢” }¢ï´ çÝÀ¢±Ú ã¢ï¼¢ ãñ J

30 }¢ÜGU¢}¢ï §Ï¢í¢ãè}¢ : ÎÚ±¢Á¢G» ÜU¢’Ï¢¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï »ÜU ÜGéUÏÏ¢ï
(²¢’Ýè x¢é}Ï¢Î) }¢ï´ ±¢ïã Á¢‹Ý¼è Ð‰‰¢Ú çÁ¢S¢ ÐÚ ¶ÇGï ã¢ï ÜUÚ ãGÁ¢GÚ¼ï
S¢çÄ²ÎéÝ¢ §Ï¢í¢ãè}¢ ¶GHèHéËH¢ã Ýï ÜU¢’Ï¢¢
à¢ÚèÈGU ÜUè §G}¢¢Ú¼ ¼¢’}¢èÚ ÜUè ¥¢ñÚ ²ïã ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §Ï¢í¢ãè}¢
¶GHèHéËH¢ã ÜU¢ çÁ¢G‹Î¢ }¢¢ï’çÁ¢Á¢G¢ ãñ çÜU
¥¢Á¢ |¢è §S¢ }¢éÏ¢¢ÚÜU Ð‰‰¢Ú ÐÚ ¥¢Ð ÜïU
ÜGU-Î}¢ñÝï à¢ÚèÈGñUÝ ÜïU ÝvGà¢ }¢¢ñÁ¢êÎ ãñ´ J
31 Ï¢èÚï Á¢G}¢Á¢G}¢ : }¢vÜU» }¢é¥GÁGÁ¢G}¢¢
ÜU¢ ±¢ïã }¢éÜGUgS¢ ÜêæU¥¢æ Á¢¢ï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §S}¢¢§üGH
ÜïU ¥G¢H}¢ï ¼GéÈGêUçHÄ²¼ (²¢’Ýè Ï¢Ó¢ÐÝ
à¢ÚèÈGU) }¢ï´ ¥¢Ð ÜïU Ý‹ãï Ý‹ãï }¢éÏ¢¢ÚÜU ÜGUÎ}¢¢ï´ ÜUè Úx¢ÇG S¢ï Á¢¢Úè
ãé±¢ ‰¢¢ J (¼zGS¢èÚï Ý§üG}¢è, çÁ¢. 1, S¢. 694) §S¢ ÜU¢ Ð¢Ýè Îï¶Ý¢, ÐèÝ¢
¥¢ñÚ Ï¢ÎÝ ÐÚ Ç¢HÝ¢ S¢±¢Ï¢ ¥¢ñÚ Ï¢è}¢¢çÚ²¢ï´ ÜïU çH²ï çà¢ÈGU¢ ãñ J
²ïã }¢éÏ¢¢ÚÜU ÜêæU¥¢æ }¢ÜGU¢}¢ï §Ï¢í¢ãè}¢ S¢ï Á¢éÝêÏ¢ }¢ï´ ±¢ÜGïU¥G ãñ J (¥Ï¢
ÜêæU»æ ÜUè çÁ¢G²¢Ú¼ Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼è)
32 Ï¢¢Ï¢éSS¢ÈGU¢ : }¢çSÁ¢ÎéH ãGÚ¢}¢ ÜïU Á¢éÝêÏ¢è ÎÚ±¢Á¢G¢ï´ }¢ï´ S¢ï
»ÜU ÎÚ±¢Á¢G¢ ãñ çÁ¢S¢ ÜïU ÝÁGÎèÜU “ÜU¢ïãï S¢ÈGU¢” ãñ J
33 ÜU¢ïãï S¢ÈGU¢ : ÜU¢’Ï¢» }¢é¥GÁGÁ¢G}¢¢ ÜïU
Á¢éÝêÏ¢ }¢ï´ ±¢ÜGïU¥G ãñ J
34 ÜU¢ïãï }¢±üã : ÜU¢ïãï S¢ÈGU¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï ±¢ÜGïU¥G ãñ J
35 }¢èHñÝï ¥wGÁ¢GÚñÝ : ²¢’Ýè “Î¢ï S¢ÏÁ¢G çÝà¢¢Ý” J S¢ÈGU¢

S¢ï Á¢¢çÝÏ¢ï }¢±üã ÜéUÀ ÎêÚ Ó¢HÝï ÜïU Ï¢¢’Î ‰¢¢ïÇGï ‰¢¢ïÇGï ÈGU¢çS¢Hï
ÐÚ Î¢ïÝ¢ï´ ¼GÚÈGU ÜUè Îè±¢Ú¢ï´ ¥¢ñÚ À¼ }¢ï´ S¢ÏÁ¢G H¢§Åï´ Hx¢è ãé§ü
ãñ´ J §Ý Î¢ïÝ¢ï´ S¢ÏÁ¢G çÝà¢¢Ý¢ï´ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý Î¢ñÚ¢Ýï S¢¥Gì² }¢Î¢ïZ
ÜU¢ï Î¢ñÇGÝ¢ ã¢ï¼¢ ãñ J
36 }¢S¥G¢ : }¢èHñÝï ¥wGÁ¢GÚñÝ ÜU¢ ÎÚç}¢²¢Ýè ÈGU¢çS¢H¢ Á¢ã¢æ
Î¢ñÚ¢Ýï S¢¥Gì² }¢Îü ÜU¢ï Î¢ñÇGÝ¢ S¢é‹Ý¼ ãñ J
37 }¢èÜGU¢¼ : ©S¢ Á¢x¢ã ÜU¢ï ÜUã¼ï ãñ´ çÜU }¢vÜU» }¢é¥GÁGÁ¢G}¢¢
Á¢¢Ýï ±¢Hï ¥¢ÈGU¢ÜGUè ÜU¢ï çÏ¢x¢GñÚ »ãGÚ¢}¢ ±ã¢æ S¢ï
¥¢x¢ï Á¢¢Ý¢ Á¢¢§Á¢G Ýãè´, Ó¢¢ãï ç¼Á¢¢Ú¼ ²¢ çÜUS¢è |¢è x¢GÚÁ¢G S¢ï Á¢¢¼¢
ã¢ï, ²ã¢æ ¼ÜU çÜU }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢ ÜïU ÚãÝï
±¢Hï |¢è ¥x¢Ú }¢èÜGU¢¼ ÜUè ãGéÎêÎ S¢ï Ï¢¢ãÚ (}¢-S¢HÝ ¼G¢§ÈGU ²¢
}¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã) Á¢¢»æ ¼¢ï ©‹ãï´ |¢è ¥Ï¢ çÏ¢x¢GñÚ »ãGÚ¢}¢ }¢vÜU» Ð¢ÜU
¥¢Ý¢ Ý¢ Á¢¢§Á¢G ãñ J
}¢èÜGU¢¼ Ð¢æÓ¢ ãñ´
38 ÁG¢éH ãGéHñÈUG ¢ : }¢ÎèÝ¢ à¢ÚèÈGU S¢ï }¢vÜU» Ð¢ÜU ÜUè ¼GÚÈGU
¼vGÚèÏ¢Ý 10 çÜUH¢ï }¢èÅÚ ÐÚ ãñ Á¢¢ï }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã
ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ¥¢Ýï ±¢H¢ḯ ÜïU çH²ï “}¢èÜGU¢¼” ãñ J
¥Ï¢ §S¢ Á¢x¢ã ÜU¢ Ý¢}¢ “¥Ï²¢Úï ¥GHè” ãñ J
39 Á¢G¢¼ï §GÜGUü : §GÚ¢ÜGU ÜUè Á¢¢çÝÏ¢ S¢ï ¥¢Ýï ±¢H¢ï´ ÜïU çH²ï
}¢èÜGU¢¼ ãñ J
40 ²H}¢-H}¢ : ²ïã ¥ãHï ²}¢Ý ÜUè }¢èÜGU¢¼ ãñ ¥¢ñÚ Ð¢ÜU ±

çã‹Î ±¢H¢ï´ ÜïU çH²ï }¢èÜGU¢¼ ²H}¢-H}¢ ÜUè }¢ãG¢…G¢¼ ãñ J
41 Á¢éãGìÈGU¢ : }¢éËÜïU à¢¢}¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ¥¢Ýï ±¢H¢ï´ ÜïU çH²ï
}¢èÜGU¢¼ ãñ J
42 ÜGUÝéüH }¢Ý¢çÁ¢GH : ÝÁÎ (}¢¢ñÁ¢êÎ¢ çÚ²¢Á¢G) ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï
¥¢Ýï ±¢H¢ï´ ÜïU çH²ï }¢èÜGU¢¼ ãñ J ²ïã Á¢x¢ã ¼G¢§ÈGU ÜïU ÜGUÚèÏ¢ ãñ J
43 ãGÚ}¢ : }¢vÜU» }¢é¥GÁGÁ¢G}¢¢ ÜïU Ó¢¢Ú¢ï´4
¼GÚÈGU }¢èH¢ï´ ¼ÜU §S¢ ÜUè ãGéÎêÎ ãñ´ ¥¢ñÚ ²ïã Á¢G}¢èÝ ãGéÚ}¢¼ ± ¼ÜGUgéS¢
ÜUè ±Á¢ã S¢ï “ãGÚ}¢” ÜUãH¢¼è ãñ J ãÚ Á¢¢çÝÏ¢ §S¢ ÜUè ãGéÎêÎ ÐÚ
çÝà¢¢Ý Hx¢ï ãñ´ J ãGÚ}¢ ÜïU Á¢æx¢H ÜU¢ çà¢ÜU¢Ú ÜUÚÝ¢ ÝèÁ¢G ¶GéÎÚ¢ñ
ÎÚwG¼ ¥¢ñÚ ¼Ú Í¢¢S¢ ÜU¢ÅÝ¢, ãG¢Á¢è, x¢GñÚï ãG¢Á¢è S¢Ï¢ ÜïU çH²ï ãGÚ¢}¢
ãñ J Á¢¢ï à¢wGS¢ ãGéÎêÎï ãGÚ}¢ }¢ï´ Úã¼¢ ã¢ï ©S¢ï “ãG-Ú}¢è” ²¢ “¥ãHï
ãGÚ}¢” ÜUã¼ï ãñ´ J
44 çãGH : ãGéÎêÎï ãGÚ}¢ ÜïU Ï¢¢ãÚ S¢ï }¢èÜGU¢¼ ¼ÜU ÜUè Á¢G}¢èÝ ÜU¢ï
“çãGH” ÜUã¼ï ãñ´ J §S¢ Á¢x¢ã ±¢ïã Ó¢èÁ¢Gï´ ãGH¢H ãñ´ Á¢¢ï ãGÚ}¢ ÜUè
±Á¢ã S¢ï ãGéÎêÎï ãGÚ}¢ }¢ï´ ãGÚ¢}¢ ãñ´ J Á¢G}¢èÝï çãGH ÜU¢ ÚãÝï ±¢H¢
“çãGËHè” ÜUãH¢¼¢ ãñ J
45 ¥¢ÈGU¢ÜGUè : ±¢ïã à¢wGS¢ Á¢¢ï “}¢èÜGU¢¼” ÜUè ãGéÎêÎ S¢ï Ï¢¢ãÚ
Úã¼¢ ã¢ï J
46 ¼‹§üG}¢ : ãGéÎêÎï ãGÚ}¢ S¢ï ¶G¢çÚÁ¢ ±¢ïã Á¢x¢ã Á¢ã¢æ S¢ï }¢vÜU»
}¢éÜUÚü}¢¢ }¢ï´ çÜGU²¢}¢ ÜïU Î¢ñÚ¢Ý ©G}Úï ÜïU çH²ï
»ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ²ïã }¢ÜGU¢}¢ }¢çSÁ¢ÎéH ãGÚ¢}¢ S¢ï ¼vGÚèÏ¢Ý
7 çÜUH¢ï }¢èÅÚ Á¢¢çÝÏ¢ï }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã ãñ,
¥Ï¢ ²ã¢æ }¢çSÁ¢Îï ¥G¢§à¢¢ Ï¢Ýè ãé§ü ãñ J §S¢ Á¢x¢ã ÜU¢ï ¥G±¢}¢
“À¢ïÅ¢ ©G}Úã” ÜUã¼ï ãñ´ J
47 çÁ¢§GÚ¢üÝ¢ : ãGéÎêÎï ãGÚ}¢ S¢ï ¶G¢çÚÁ¢ }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢
S¢ï ¼vGÚèÏ¢Ý 26 çÜUH¢ï }¢èÅÚ ÎêÚ ¼G¢§ÈGU ÜïU Ú¢S¼ï
ÐÚ ±¢ÜGïU¥G ãñ J ²ã¢æ S¢ï |¢è Î¢ñÚ¢Ýï çÜGU²¢}¢ï }¢vÜU¢ à¢ÚèÈGU ©G}Úï ÜU¢
»ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{¢ Á¢¢¼¢ ãñ J §S¢ }¢ÜGU¢}¢ ÜU¢ï ¥G±¢}¢ “Ï¢ÇG¢ ©G}Úã”
ÜUã¼ï ãñ´ J
48 ç}¢Ý¢ : }¢çSÁ¢ÎéH ãGÚ¢}¢ S¢ï Ð¢æÓ¢5 çÜUH¢ï }¢èÅÚ ÐÚ ±¢ïã
±¢Îè Á¢ã¢æ ãG¢Á¢è S¢¢çãGÏ¢¢Ý ¥Ä²¢}¢ï ãGÁ¢ }¢ï´ çÜGU²¢}¢ ÜUÚ¼ï ãñ´ J
“ç}¢Ý¢” ãGÚ}¢ }¢ï´ à¢¢ç}¢H ãñ J
49 Á¢}¢Ú¢¼ : ç}¢Ý¢ }¢ï´ ±¢ÜGïU¥G ¼èÝ3 }¢ÜGU¢}¢¢¼ Á¢ã¢æ ÜæUÜUçÚ²¢æ
}¢¢Úè Á¢¢¼è ãñ´ J ÐãHï ÜU¢ Ý¢}¢ Á¢}Ú¼éH ©wGÚ¢ ²¢ Á¢}Ú¼éH
¥G-ÜGUÏ¢ã ãñ J §S¢ï Ï¢ÇG¢ à¢ñ¼G¢Ý |¢è Ï¢¢ïH¼ï ãñ´ J ÎêS¢Úï ÜU¢ï Á¢}Ú¼éH
±éS¼G¢ (}¢æÛ¢H¢ à¢ñ¼G¢Ý) ¥¢ñÚ ¼èS¢Úï ÜU¢ï Á¢}Ú¼éH ªH¢ (À¢ïÅ¢
à¢ñ¼G¢Ý) ÜUã¼ï ãñ´ J
50 ¥G-ÚÈGU¢¼ : ç}¢Ý¢ S¢ï ¼vGÚèÏ¢Ý x²¢Úã çÜUH¢ï }¢èÅÚ ÎêÚ
}¢ñÎ¢Ý Á¢ã¢æ 9 ÁG¢éH çãGÁÁ¢ã ÜU¢ï ¼}¢¢}¢ ãG¢Á¢è S¢¢çãGÏ¢¢Ý Á¢}¥G ã¢ï¼ï
ãñ´ J ¥G-ÚÈGU¢¼ à¢ÚèÈGU ãGéÎêÎï ãGÚ}¢ S¢ï ¶G¢çÚÁ¢ ãñ J
51 Á¢-Ï¢Hï ÚãG}¢¼ : ¥G-ÚÈGU¢¼ à¢ÚèÈGU ÜU¢ ±¢ïã }¢éÜGUgS¢ Ðã¢ÇG
çÁ¢S¢ ÜïU ÜGUÚèÏ¢ ±éÜGêUÈGU ÜUÚÝ¢ ¥zGÁ¢GH ãñ J

52 }¢éÁGÎçHÈGU¢ : “ç}¢Ý¢” S¢ï ¥G-ÚÈGU¢¼ ÜUè ¼GÚÈGU ¼vGÚèÏ¢Ý 5
çÜUH¢ï }¢èÅÚ ÐÚ ±¢ÜGïU¥G }¢ñÎ¢Ý Á¢ã¢æ ¥G-ÚÈGU¢¼ S¢ï ±¢ÐS¢è ÐÚ
Ú¢¼ Ï¢S¢Ú ÜUÚÝ¢ S¢é‹Ý¼ï }¢é¥vÜUÎ¢ ¥¢ñÚ S¢éÏãGï S¢¢çÎÜGU ¥¢ñÚ
¼GéHê»G ¥¢zG¼¢Ï¢ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý ÜU}¢ ¥Á¢G ÜU}¢ »ÜU H}ãG¢ ±éÜGêUÈGU
53 }¢éãGçSS¢Ú : }¢éÁGÎçHÈGU¢ S¢ï ç}¢H¢ ãé±¢ }¢ñÎ¢Ý, ²ãè´ ¥SãG¢Ï¢ï
ÈGUèH ÐÚ ¥GÁ¢G¢Ï¢ Ý¢çÁ¢GH ãé±¢ ‰¢¢ J çHã¢Á¢G¢ ²ã¢æ S¢ï x¢éÁ¢GÚ¼ï ±vG¼
¼ïÁ¢Gè S¢ï x¢éÁ¢GÚÝ¢ ¥¢ñÚ ¥GÁ¢G¢Ï¢ S¢ï ÐÝ¢ã }¢¢æx¢Ýè Ó¢¢çã²ï J
54 Ï¢y.¢ìÝï ©G-ÚÝã : ¥G-ÚÈGU¢¼ ÜïU ÜGUÚèÏ¢ »ÜU Á¢æx¢H Á¢ã¢æ ãG¢Á¢è
ÜU¢ ±éÜGêUÈGU ÎéLS¼ Ýãè´ J
 55 }¢Îì ¥ G ¢ : }¢çSÁ¢Îï ãG Ú ¢}¢ ¥¢ñ Ú }¢vÜU» }¢é Ü UÚü } ¢¢
ÜïU ÜGUçÏ¢íS¼¢Ý “Á¢‹Ý¼éH }¢¥GìH¢” ÜïU }¢¢Ï¢ñÝ
(ÜUè ÎÚç}¢²¢Ýè) Á¢x¢ã Á¢ã¢æ Îé¥G¢ }¢¢æx¢Ý¢ }¢éS¼ãGÏ¢ ãñ J
Ï¢ÇGï ÎÚÏ¢¢Ú }¢ï´ ÐãéæÓ¢¢²¢ }¢éÛ¢ ÜU¢ï }¢ïÚè çÜGUS}¢¼ Ýï
}¢ñ´ S¢ÎÜGïU Á¢¢ªæ v²¢ ÜUãÝ¢ }¢ïÚï ¥ÓÀï }¢éÜGUgÚ ÜU¢
Îé¥¢G ÜGUÏ¢êH ã¢ïÝï ÜïU 29 }¢ÜGU¢}¢¢¼ : }¢¢ïã¼G Ú}¢ ãG¢çÁ¢²¢ï ! ²êæ

¼¢ï ãG-Ú}¢ñÝï à¢ÚèÈGUñ Ý }¢ï´ ãÚ Á¢x¢ã ¥‹±¢Ú¢ï ¼Á¢çËH²¢¼ ÜUè À}¢¢À}¢
Ï¢ÚS¢¢¼ Ï¢ÚS¢ Úãè ãñ ¼¢ã}¢ “¥ãSìG ¢ÝéH ç±¥G¢¥ çH ¥¢Î¢çÏ¢gé¥¢G ¥”
S¢ï Ï¢¢’Á¢G Îé¥G¢ ÜGUÏ¢êH ã¢ïÝï ÜïU }¢wGS¢êS¢ }¢ÜGU¢}¢¢¼ ÜU¢ çÁ¢GRU çÜU²¢
Á¢¢¼¢ ãñ J ¼¢çÜU ¥¢Ð ©Ý }¢ÜGU¢}¢¢¼ ÐÚ }¢Á¢GèÎ çÎH Á¢}§üG ¥¢ñÚ
¼±ÁÁ¢¢ïã ÜïU S¢¢‰¢ Îé¥G¢ ÜUÚ S¢ÜïU´ J
}¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢ ÜïU }¢ÜGU¢}¢¢¼ ²ïã ãñ´ : 1
}¢¼G¢ÈGU 2 }¢éË¼Á¢G}¢ 3 }¢éS¼Á¢¢Ú 4 Ï¢ñ¼éËH¢ã ÜïU ¥‹ÎÚ
5 }¢èÁ¢G¢Ï¢ï ÚãG}¢¼ ÜïU ÝèÓ¢ï 6 ãG¼Gè}¢ 7 ãG-Á¢Úï ¥S±Î 8
LvÝï ²}¢¢Ýè ¶GéS¢êS¢Ý Á¢Ï¢ Î¢ñÚ¢Ýï ¼G±¢ÈGU ±ã¢æ S¢ï x¢éÁ¢GÚ ã¢ï 9
}¢ÜGU¢}¢ï §Ï¢í¢ãè}¢ ÜïU ÐèÀï 10 Á¢G}¢Á¢G}¢ ÜïU ÜêæU»æ ÜïU ÜGUÚèÏ¢
11 S¢ÈGU¢ 12 }¢±üã 13 }¢S¥G¢ ¶GéS¢êS¢Ý S¢ÏÁ¢G }¢èH¢ï´ ÜïU
ÎÚç}¢²¢Ý 14 ¥G-ÚÈGU¢¼ ¶GéS¢êS¢Ý }¢¢ñçÜGUÈGïU ÝçÏ¢Ä²ï Ð¢ÜU
ÜïU ÝÁGÎèÜU 15 }¢éÁGÎçHÈGU¢ ¶GéS¢êS¢Ý
}¢à¥GLH ãGÚ¢}¢ 16 ç}¢Ý¢ 17 ¼èÝ¢ï´3 Á¢}¢Ú¢¼ ÜïU ÜGUÚèÏ¢
18 Á¢Ï¢ Á¢Ï¢ ÜU¢’Ï¢» }¢éà¢ÚüÈGU¢ ÐÚ ÝÁ¢GÚ ÐÇGï J }¢ÎèÝ»
}¢éÝÃ±Úã ÜïU }¢ÜGU¢}¢¢¼ ²ïã ãñ´ : 19
}¢çSÁ¢Îï Ý-Ï¢±è à¢ÚèÈGU 20 }¢é±¢-Á¢ã¢
à¢ÚèÈGU, §}¢¢}¢ §ÏÝéH Á¢ÁGÚè ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : Îé¥G¢
²ã¢æ ÜGUÏ¢êH Ý ã¢ïx¢è ¼¢ï ÜUã¢æ ÜGUÏ¢êH ã¢ïx¢è 21
ç}¢}Ï¢Úï ¥yG ã Ú Üï U Ð¢S¢  22  }¢çSÁ¢Îï Ý-Ï¢±è à¢ÚèÈG U
ÜïU S¢é¼êÝ¢ï´ ÜïU ÝÁGÎèÜU 23 }¢çSÁ¢Îï ÜGéUÏ¢¢
à¢ÚèÈGU 24 }¢çSÁ¢ÎéH ÈGUyãG }¢ḯ ¶GéS¢êS¢Ý Ï¢é{ ÜU¢ï Á¢G¢ïãÚ ± ¥GSÚ ÜïU
ÎÚç}¢²¢Ý 25 Ï¢¢ÜGUè }¢S¢¢çÁ¢Îï ¼GçÄ²Ï¢¢ çÁ¢Ý ÜU¢ï S¢ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢,

S¢éÜêUÝï ÜGUËÏ¢¢ï S¢èÝ¢ S¢ï çÝSÏ¢¼ ãñ (}¢-S¢HÝ
}¢çSÁ¢Îï x¢G}¢¢}¢¢, }¢çSÁ¢Îï çÜGUÏH¼ñÝ ±x¢GñÚ¢ ±x¢GñÚ¢) 26 ±¢ïã }¢éÏ¢¢ÚÜU
ÜêæU»æ çÁ¢‹ãḯ S¢Ú±Úï ÜU¢ñÝñÝ S¢ï çÝSÏ¢¼ ãñ 27
Á¢-Ï¢Hï ©ãGéÎ à¢ÚèÈGU 28 }¢à¢¢-ãÎï }¢éÏ¢¢-ÚÜU¢1 29 }¢Á¢G¢Ú¢¼ï
Ï¢ÜGUè¥G J ¼¢Úè¶Gè çÚ±¢²¢¼ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU Á¢‹Ý¼éH Ï¢ÜGUè¥G }¢ï´
¼vGÚèÏ¢Ý ÎS¢ ãÁ¢G¢Ú S¢ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢ ¥¢Ú¢}¢ ÈGUÚ}¢¢ ãñ́ J
¥zGS¢¢ïS¢ ! 1926 çS¢.§üG. }¢ï´ Á¢‹Ý¼éH Ï¢ÜGUè¥G ÜïU }¢Á¢G¢Ú¢¼
ÜU¢ï à¢ãèÎ ÜUÚ çÎ²¢ x¢²¢ ¥Ï¢ Á¢x¢ã Á¢x¢ã }¢éÏ¢¢ÚÜU ÜGUÏ¢íï´ ç}¢S}¢¢Ú
ÜUÚ ÜïU ±ã¢æ Ú¢S¼ï çÝÜU¢H çÎ²ï x¢» ãñ´ çHã¢Á¢G¢ ¥¢Á¢ ¼ÜU S¢x¢ï
}¢ÎèÝ¢ ÜU¢ï Á¢‹Ý¼éH Ï¢ÜGUè¥G ÜïU ¥‹ÎÚ Î¢ç¶GHï ÜUè Á¢éÚ¥¼
Ýãè´ ãé§ü }¢Ï¢¢Î¢ (²¢’Ýè ÜUãè´ »ïS¢¢ Ý ã¢ï) çÜUS¢è }¢Á¢G¢Úï ÈGU¢§Á¢GéH
¥‹±¢Ú ÐÚ Ð¢©æ ÐÇG Á¢¢» ¥¢ñÚ }¢S¥H¢ |¢è ²ïãè ãñ çÜU ÜGUÏ¢íï
}¢éçSH}¢ ÐÚ Ð¢©æ Ú¶Ý¢, Ï¢ñÆÝ¢ ±x¢GñÚ¢ S¢Ï¢ ãGÚ¢}¢ ãñ J Î¢’±¼ï
§SH¢}¢è ÜïU §à¢¢¥G¼è §Î¢Úï }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜU¢ }¢yGÏ¢ê¥G¢
48 S¢ÈGUãG¢¼ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H çÚS¢¢H¢, “ÜGUÏ¢í ±¢H¢ï´ ÜUè 25 çãGÜU¢²¢¼”
S¢ÈGUãG¢ 34 ÐÚ ãñ : (ÜGUçÏ¢íS¼¢Ý }¢ḯ ÜGUÏ¢íḯ ç}¢Å¢ ÜUÚ) Á¢¢ï Ý²¢ Ú¢S¼¢
çÝÜU¢H¢ x¢²¢ ã¢ï ©S¢ ÐÚ Ó¢HÝ¢ ãGÚ¢}¢ ãñ J
1 : }¢à¢¢ãÎ Á¢}¥G ãñ }¢àãÎ ÜUè ¥¢ñÚ }¢àãÎ ÜU¢ }¢¢’Ý¢ ãñ : “ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ïÝï ÜUè Á¢x¢ã” ²ã¢æ
}¢éÚ¢Î ²ïã ãñ çÜU çÁ¢S¢ çÁ¢S¢ }¢ÜGU¢}¢ ÐÚ S¢ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢ ¼à¢ÚèÈGU Hï
x¢» ±ã¢æ Îé¥G¢ ÜGUÏ¢êH ã¢ï¼è ãñ ¥¢ñÚ ¶GéS¢êS¢Ý }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢ ¥¢ñÚ }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã
}¢ï´ Ï¢ï à¢é}¢¢Ú }¢ÜGU¢}¢¢¼ ÐÚ ¥¢Ð ¼à¢ÚèÈGU ÈGUÚ}¢¢ ãé»
}¢-S¢HÝ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ S¢H}¢¢Ý ÈGU¢ÚS¢è ÜU¢ }¢éÜGUgS¢ Ï¢¢x¢G ±x¢GñÚ¢ J
Ï¢çËÜU Ý» Ú¢S¼ï ÜU¢ çS¢ÈGUü x¢é}¢¢Ý ã¢ï ¼Ï¢ |¢è ©S¢ ÐÚ Ó¢HÝ¢ Ý¢
Á¢¢§Á¢G ± x¢éÝ¢ã ãñ J çHã¢Á¢G¢ ¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï
ÚS¢êH S¢ï ÎÚ-wG±¢S¼ ãñ çÜU ±¢ïã Ï¢¢ãÚ ãè S¢ï S¢H¢}¢ ¥GÁ¢Gü ÜUÚï´ J
Ï¢ÜGUè¥G à¢ÚèÈGU ÜïU S¢Îí ÎÚ±¢Á¢Gï S¢ï S¢H¢}¢ ¥GÁ¢Gü ÜUÚÝ¢ Á¢GMÚè
Ýãè´, S¢ãGèãG ¼GÚèÜGU¢ ²ïã ãñ çÜU ÜGUçÏ¢íS¼¢Ý ÜïU Ï¢¢ãÚ »ïS¢è Á¢x¢ã
¶ÇGï ã¢ï´ Á¢ã¢æ ¥¢Ð ÜUè çÜGUÏHï ÜU¢ï ÐèÆ ã¢ï çÜU §S¢ ¼GÚãG }¢ÎÈGêUÝèÝï
Ï¢ÜGUè¥G ÜïU Ó¢ïãÚ¢ï´ ÜUè ¼GÚÈGU ¥¢Ð ÜU¢ L¶G ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J
ãñ´ }¢¥G¢S¢è ãGÎ S¢ï Ï¢¢ãÚ çÈUÚ |¢è Á¢G¢çãÎ x¢G}¢ Ýãè´
ÚãG}¢¼ï ¥G¢H}¢ ÜUè ©}}¢¼, Ï¢‹Î¢ ãêæ x¢GzGÈGU¢Ú ÜU¢
ãGÁ¢ ÜUè çÜGUS}¢ï´

ãGÁ¢ ÜUè ¼èÝ çÜGUS}¢ï´ ãñ´ : 1 çÜGUÚ¢Ý 2 ¼}¢œ¢¢ï¥G 3 §zGÚ¢Î
çÜGUÚ¢Ý : ²ïã S¢Ï¢ S¢ï ¥zGÁ¢GH ãñ, çÜGUÚ¢Ý ÜUÚÝï ±¢H¢
“ÜGU¢çÚÝ” ÜUãH¢¼¢ ãñ, §S¢ }¢ï´ ©G}Úã ¥¢ñÚ ãGÁ¢ ÜU¢ »ãGÚ¢}¢
»ÜU S¢¢‰¢ Ï¢¢æ{¢ Á¢¢¼¢ ãñ }¢x¢Ú ©G}Úã ÜUÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î “ÜGU¢çÚÝ”
ãGËÜGU ²¢ “ÜGUSÚ” Ýãè´ ÜUÚ±¢ S¢ÜU¼¢ §S¢ï Ï¢ ÎS¼êÚ »ãGÚ¢}¢ }¢ï´
ÚãÝ¢ ã¢ïx¢¢, ÎS¢±è´10, x²¢Úã±è´11 ²¢ Ï¢¢Úã±è´12 ÁG¢éH çãGÁÁ¢ã
ÜU¢ï ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÜUÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î ãGËÜGU ²¢ ÜGUSÚ ÜUÚ±¢ ÜïU »ãGÚ¢}¢
¶¢ïH Îï J
¼}¢œ¢¢ï¥G : ²ïã ãGÁ¢ ¥Î¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ “}¢é-¼}¢œ¢ï¥G”

ÜUãH¢¼¢ ãñ J ²ïã ¥àãéÚï ãGÁ¢ }¢ï´ “}¢èÜGU¢¼” ÜïU Ï¢¢ãÚ S¢ï ¥¢Ýï
±¢Hï ¥Î¢ ÜUÚ S¢ÜU¼ï ãñ´ J }¢-S¢HÝ Ð¢ÜU ± çã‹Î S¢ï ¥¢Ýï ±¢Hï
©G}¢ê}¢Ý ¼}¢œ¢¢ï¥G ãè çÜU²¢ ÜUÚ¼ï ãñ´ çÜU ¥¢S¢¢Ýè ²ïã ãñ çÜU §S¢
}¢ï´ ©G}Úã ¼¢ï ã¢ï¼¢ ãè ãñ HïçÜUÝ ©G}Úã ¥Î¢ ÜUÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î
“ãGËÜGU ²¢ ÜGUSÚ” ÜUÚ±¢ ÜïU »ãGÚ¢}¢ ¶¢ïH çÎ²¢ Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ
çÈUÚ 8 ÁG¢éH çãGÁÁ¢ã ²¢ §S¢ S¢ï ÜGUÏH ãGÁ¢ ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{¢
Á¢¢¼¢ ãñ J
§zGÚ¢Î : §zGÚ¢Î ÜUÚÝï ±¢Hï ãG¢Á¢è ÜU¢ï “}¢éçzGÚÎ” ÜUã¼ï ãñ́ J
§S¢ ãGÁ¢ }¢ï´ “©G}Úã” à¢¢ç}¢H Ýãè´ ãñ §S¢ }¢ï´ çS¢ÈGUü ãGÁ¢ ÜU¢
“»ãGÚ¢}¢” Ï¢¢æ{¢ Á¢¢¼¢ ãñ J ¥ãHï }¢vÜU¢ ¥¢ñÚ “çãGËHè” ²¢’Ýè
}¢èÜGU¢¼ ¥¢ñÚ ãGéÎêÎï ãGÚ}¢ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý }¢ï´ ÚãÝï ±¢Hï Ï¢¢çà¢‹Îï
(}¢-S¢HÝ ¥ãìçH²¢Ýï Á¢g¢ à¢ÚèÈGU) “ãGÁÁ¢ï §zGÚ¢Î” ÜUÚ¼ï ãñ´ J
çÜGUÚ¢Ý ²¢ ¼}¢œ¢¢ï¥G ÜUÚï´x¢ï ¼¢ï Î}¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ïx¢¢, ¥¢ÈGU¢ÜGUè Ó¢¢ãï
¼¢ï “§zGÚ¢Î” ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ J
»ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{Ýï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ : ãGÁ¢ ã¢ï ²¢ ©G}Úã »ãGÚ¢}¢

Ï¢¢æ{Ýï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ Î¢ïÝ¢ï´ ÜU¢ »ÜU ãè ãñ J ã¢æ çÝÄ²¼ ¥¢ñÚ ©S¢
Üï U ¥ËÈG U ¢Á¢G }¢ï ´ ‰¢¢ï Ç G ¢ S¢¢ ÈG U ÜG U ü ãñ J çÝÄ²¼ ÜU¢ Ï¢²¢Ý
¥¢x¢ï ¥¢ Úã¢ ãñ J ÐãHï »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{Ýï ÜU¢
¼GÚèÜGU¢ }¢éH¢-ãGÁ¢G¢ ÈGUÚ}¢¢§²ï : 1 Ý¢¶GÝé ¼Ú¢çà¢²ï 2 Ï¢x¢GH ¥¢ñÚ

Ý¢ÈGU ÜïU ÝèÓ¢ï ÜïU Ï¢¢H ÎêÚ ÜUèçÁ¢²ï Ï¢çËÜU ÐèÀï ÜïU Ï¢¢H |¢è S¢¢ÈGU ÜUÚ
HèçÁ¢²ï 3 ç}¢S±¢ÜU ÜUèçÁ¢²ï 4 ±éÁ¢G ê ÜUèçÁ¢²ï 5 wG¢êÏ¢ ¥ÓÀè
¼GÚãG }¢H ÜUÚ x¢GéSH ÜUèçÁ¢²ï 6 çÁ¢S}¢ ¥¢ñÚ »ãGÚ¢}¢ ÜUè Ó¢¢ÎÚ¢ḯ ÐÚ
¶GéàÏ¢ê Hx¢¢§²ï çÜU ²ïã S¢é‹Ý¼ ãñ, ÜUÐÇG¢ḯ ÐÚ »ïS¢è ¶GéàÏ¢ê (}¢-S¢HÝ
¶GéàÜU ¥G}Ï¢Ú ±x¢GñÚ¢) Ý Hx¢¢§²ï çÁ¢S¢ ÜU¢ çÁ¢}¢ü (²¢’Ýè ¼ã) Á¢}¢ Á¢¢»
7 §SH¢}¢è |¢¢§ü çS¢Hï ãé» ÜUÐÇGï ©¼¢Ú ÜUÚ »ÜU Ý§ü ²¢ {éHè ãé§ü
S¢ÈGïUÎ Ó¢¢ÎÚ ¥¢ïÉḯG ¥¢ñÚ »ïS¢è ãè Ó¢¢ÎÚ ÜU¢ ¼ãÏ¢‹Î Ï¢¢æ{ḯ J (¼ãÏ¢‹Î
ÜïU çH²ï Hn¢ ¥¢ñÚ ¥¢ïÉÝG ï ÜïU çH²ï ¼¢ïçH²¢ ã¢ï ¼¢ï S¢ãêH¼ Úã¼è ãñ, ¼ãÏ¢‹Î
ÜU¢ ÜUÐÇG¢ }¢¢ïÅ¢ HèçÁ¢²ï ¼¢çÜU Ï¢ÎÝ ÜUè Úæx¢¼ Ý Ó¢}¢ÜïU ¥¢ñÚ ¼¢ïçH²¢ |¢è
ÜGUÎÚï Ï¢ÇGè S¢¢§Á¢G ÜU¢ ã¢ï ¼¢ï ¥ÓÀ¢) 8 Ð¢S¢Ð¢ïÅü ²¢ ÚÜGU}¢ ±x¢GñÚ¢
Ú¶Ýï ÜïU çH²ï Á¢ïÏ¢ ±¢H¢ Ï¢ïËÅ Ó¢¢ãḯ ¼¢ï Ï¢¢æ{ S¢ÜU¼ï ãñ́ J ÚïxÁ¢GèÝ ÜU¢
Ï¢ïËÅ ¥vS¢Ú ÈUÅ Á¢¢¼¢ ãñ, ¥¢x¢ï ÜUè ¼GÚÈGU çÁ¢GÐ (zip) ±¢H¢ Ï¢Å±¢
Hx¢¢ ãé±¢ Ý¢§üH¢ïÝ (nylon) ²¢ Ó¢}¢ÇGï ÜU¢ Ï¢ïËÅ ÜU¢ÈGUè }¢ÁGÏ¢ê¼G ã¢ï¼¢
¥¢ñÚ Ï¢ÚS¢¢ḯ ÜU¢}¢ Îï S¢ÜU¼¢ ãñ J
§SH¢}¢è Ï¢ãÝ¢ï´ ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ : §SH¢}¢è Ï¢ãÝï´ ãGSÏ¢ï
}¢¢’}¢êH çS¢Hï ãé» ÜUÐÇGï ÐãÝï´, ÎS¼¢Ýï ¥¢ñÚ }¢¢ïÁ¢Gï |¢è ÐãÝ
S¢ÜU¼è ãñ´, ±¢ïã S¢Ú |¢è É¢æÐï´ }¢x¢Ú Ó¢ïãÚï ÐÚ Ó¢¢ÎÚ Ýãè´ ¥¢ïÉG
S¢ÜU¼è´, x¢GñÚ }¢Î¢ïZ S¢ï Ó¢ïãÚ¢ ÀéÐ¢Ýï ÜïU çH²ï ã¢‰¢ ÜU¢ Ðæ¶¢ ²¢
ÜU¢ï§ü çÜU¼¢Ï¢ ±x¢GñÚ¢ S¢ï Á¢GMÚ¼Ý ¥¢ÇG ÜUÚ Hï´ J »ãGÚ¢}¢ }¢ï´
¥G¢ñÚ¼¢ï´ ÜU¢ï çÜUS¢è »ïS¢è Ó¢èÁ¢G S¢ï }¢éæã ÀéÐ¢Ý¢ Á¢¢ï Ó¢ïãÚï S¢ï
çÓ¢ÐÅè ã¢ï ãGÚ¢}¢ ãñ J
»ãGÚ¢}¢ ÜïU ÝzGH : ¥x¢Ú }¢vMã ±vG¼ Ý ã¢ï ¼¢ï Î¢ï2
Úv¥G¼ Ý}¢¢Á¢G ÝzGH Ï¢ çÝÄ²¼ï »ãGÚ¢}¢ (}¢Îü |¢è S¢Ú É¢æÐ
ÜUÚ) ÐÉG ï ´ , Ï¢ï ã ¼Ú ²ï ã ãñ çÜU ÐãHè Úv¥G ¼ }¢ï ´ ¥H ãG } Î
à¢ÚèÈG U Üï U Ï¢¢’Î ¥¢ñ Ú Îê S ¢Úè Úv¥G ¼ }¢ï ´
à¢ÚèÈGU ÐÉGï´ J
©G}Úï ÜUè çÝÄ²¼ : ¥Ï¢ §SH¢}¢è |¢¢§ü S¢Ú Ýæx¢¢ ÜUÚ Îï´ ¥¢ñÚ
§SH¢}¢è Ï¢ãÝï´ S¢Ú ÐÚ Ï¢ ÎS¼êÚ Ó¢¢ÎÚ ¥¢ïÉGï Úãï´ ¥x¢Ú (¥G¢}¢
çÎÝ¢ï´ ÜU¢) ©G}Úã ãñ ¼Ï¢ |¢è ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ãGÁÁ¢ï ¼}¢œ¢¢ï¥G ÜUÚ Úãï ãñ´ Á¢Ï¢
|¢è ©G}Úï ÜUè §S¢ ¼GÚãG çÝÄ²¼ ÜUÚï´ :
»ï ¥ËH¢ã ! }¢ñ´ ©G}Úï ÜU¢ §Ú¢Î¢ ÜUÚ¼¢ ãêæ }¢ïÚï çH²ï §S¢ï ¥¢S¢¢Ý ¥¢ñÚ §S¢ï }¢ïÚè ¼GÚÈGU
S¢ï ÜGUÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢ ¥¢ñÚ §S¢ï (¥Î¢ ÜUÚÝï }¢ï´) }¢ïÚè }¢ÎÎ ÈGUÚ}¢¢ ¥¢ñÚ §S¢ï }¢ïÚï çH²ï Ï¢¢ Ï¢-Ú-ÜU¼ ÈGUÚ}¢¢ J }¢ñ´
Ýï ©G}Úï ÜUè çÝÄ²¼ ÜUè ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ÜïU çH²ï §S¢ ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{¢ J
ãGÁ¢ ÜUè çÝÄ²¼ : }¢éçzGÚÎ |¢è §S¢ ¼GÚãG çÝÄ²¼ ÜUÚï ¥¢ñÚ
}¢é-¼}¢œ¢ï¥G |¢è Á¢Ï¢ 8 ÁG¢éH çãGÁÁ¢ã ²¢ §S¢ S¢ï ÜGUÏH ãGÁ¢
ÜU¢ »ãG Ú ¢}¢ Ï¢¢æ { ï }¢é ‹ ÎçÚÁ¢» Á¢G ñ H ¥ËÈG U ¢Á¢G }¢ï ´ çÝÄ²¼
ÜUÚï :
»ï ¥ËH¢ã ! }¢ñæ ãG… ÜU¢ §Ú¢Î¢ ÜUÚ¼¢ ãêæ §„ ÜU¢ï ¼ê }¢ïÚï çH²ï ¥¢„¢Ý ÜUÚ Îï ¥¢ñÚ §„ï
}¢éÛ¢ „ï ÜGUÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢ ¥¢ñÚ §„ }¢ïæ }¢ïÚè }¢ÎÎ ÈGUÚ}¢¢ ¥¢ñÚ §„ï }¢ïÚï çH²ï Ï¢¢ Ï¢-Ú-ÜU¼ ÈGUÚ}¢¢ J }¢ñæ
Ýï ãG… ÜUè çÝÄ²¼ ÜUè ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ÜUï çH²ï §„ ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{¢ J
ãGÁÁ¢ï çÜGUÚ¢Ý ÜUè çÝÄ²¼

ÜGU¢çÚÝ “©G}Úã ¥¢ñÚ ãGÁ¢” Î¢ïÝ¢ï´ ÜUè »ÜU S¢¢‰¢ çÝÄ²¼ ÜUÚïx¢¢,
Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï ±¢ïã §S¢ ¼GÚãG çÝÄ²¼ ÜUÚï :
»ï ¥ËH¢ã ! }¢ñæ ©G}Úã ¥¢ñÚ ãG… Î¢ïÝ¢ïæ ÜU¢ §Ú¢Î¢ ÜUÚ¼¢ ãê,æ ¼ê §‹ãïæ }¢ïÚï çH²ï ¥¢„¢Ý ÜUÚ Îï
¥¢ñÚ §‹ãïæ }¢ïÚè ¼GÚÈGU „ï ÜGUÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢ J }¢ñæ Ýï ©G}Úã ¥¢ñÚ ãG… Î¢ïÝ¢ïæ ÜUè çÝÄ²¼ ÜUè
¥¢ñÚ ¶G¢çH-„¼Ý ¥ËH¢ã ÜUï çH²ï §Ý Î¢ïÝ¢ïæ ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{¢ J

HÏÏ¢ñÜU : wG±¢ã ©G}Úï ÜUè çÝÄ²¼ ÜUÚï´ ²¢ ãGÁ¢ ÜUè ²¢ ãGÁÁ¢ï
çÜGUÚ¢Ý ÜUè ¼èÝ¢ï´ S¢êÚ¼¢ï´ }¢ï´ çÝÄ²¼ ÜïU Ï¢¢’Î ÜU}¢ ¥Á¢G ÜU}¢
»ÜU Ï¢¢Ú HÏÏ¢ñÜU ÜUãÝ¢ H¢çÁ¢G}¢è ãñ ¥¢ñÚ ¼èÝ3 Ï¢¢Ú ÜUãÝ¢
¥zGÁ¢GH J HÏÏ¢ñÜU ²ïã ãñ :
}¢ñæ ãG¢ç…GÚ ãê,æ »ï ¥ËH¢ã ! }¢ñæ ãG¢ç…GÚ ãê,æ (ã¢æ) }¢ñæ ãG¢ç…GÚ ãêæ ¼ïÚ¢ ÜU¢ï§ü à¢ÚèÜU Ýãèæ }¢ñæ ãG¢ç…GÚ ãê,æ
Ï¢ïà¢ÜU ¼}¢¢}¢ wG¢êçÏ¢²¢æ ¥¢ñÚ Ýï’}¢¼ïæ ¼ïÚï çH²ï ãñæ ¥¢ñÚ ¼ïÚ¢ ãè }¢éËÜU |¢è, ¼ïÚ¢ ÜU¢ï§ü à¢ÚèÜU Ýãèæ J
»ï }¢ÎèÝï ÜïU }¢éS¢¢çÈGUÚ¢ï ! ¥¢Ð ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ à¢éM¥G ã¢ï x¢²¢, ¥Ï¢
²ïã HÏÏ¢ñÜU ãè ¥¢Ð ÜU¢ ±Á¢GèÈGU¢ ¥¢ñÚ ç±Îü ãñ, ©Æ¼ï Ï¢ñÆ¼ï, Ó¢H¼ï
çÈUÚ¼ï §S¢ ÜU¢ wG¢êÏ¢ ç±Îü ÜUèçÁ¢²ï J
Î¢ï ÈGUÚ¢}¢èÝï }¢éS¼GÈUG ¢ : 1 Á¢Ï¢ HÏÏ¢ñÜU ÜUãÝï
±¢H¢ HÏÏ¢ñÜU ÜUã¼¢ ãñ ¼¢ï ©S¢ï wG¢éà¢ ¶GÏ¢Úè Îè Á¢¢¼è ãñ J ¥GÁ¢Gü

ÜUè x¢§ü : ²¢ ÚS¢êHËH¢ã ! v²¢ Á¢‹Ý¼
ÜUè ¶Géà¢ ¶GÏ¢Úè Îè Á¢¢¼è ãñ ? §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : “ã¢æ ”
2 Á¢Ï¢ }¢éS¢Ë}¢¢Ý “HÏÏ¢ñÜU”
ÜUã¼¢ ãñ ¼¢ï ©S¢ ÜïU Î¢»æ ¥¢ñÚ Ï¢¢»æ Á¢G}¢èÝ ÜïU ¥¢ç¶GÚè çS¢Úï ¼ÜU Á¢¢ï
|¢è Ð‰‰¢Ú, ÎÚwG¼ ¥¢ñÚ ÉïH¢ ãñ ±¢ïã S¢Ï¢ HÏÏ¢ñÜU ÜUã¼ï ãñ´ J
}¢¢’Ý¢ ÐÚ ÝÁ¢GÚ Ú¶¼ï ãé» HÏÏ¢ñÜU ÐçÉG²ï : §{Ú ©{Ú

Îï¶¼ï ãé» Ï¢ï çÎHè S¢ï ÐÉGÝï ÜïU Ï¢Á¢¢» çÝã¢²¼ ¶Géà¢ê¥G¢ï ¶GéÁG¢ê¥G ÜïU
S¢¢‰¢ }¢¢’Ý¢ ÐÚ ÝÁ¢GÚ Ú¶¼ï ãé» HÏÏ¢ñÜU ÐÉGÝ¢ }¢éÝ¢çS¢Ï¢ ãñ J
»ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{Ýï ±¢H¢ HÏÏ¢ñÜU ÜUã¼ï ±vG¼ ¥ÐÝï Œ²¢Úï Œ²¢Úï ¥ËH¢ã
S¢ï }¢é¶G¢ç¼GÏ¢ ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥GÁ¢Gü ÜUÚ¼¢ ãñ : “HÏÏ¢ñÜU”
²¢’Ýè }¢ñ´ ãG¢çÁ¢GÚ ãêæ, ¥ÐÝï }¢¢æ Ï¢¢Ð ÜU¢ï ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü ²ïãè ¥ËÈGU¢Á¢G
ÜUãï ¼¢ï ²ÜGUèÝÝ ¼±ÁÁ¢¢ïã S¢ï ÜUãïx¢¢, çÈUÚ ¥ÐÝï ÐÚ±Ú Îx¢¢Ú
S¢ï ¥GÁ¢G¢ïü }¢¢’MÁ¢G }¢ï´ çÜU¼Ýè ¼±ÁÁ¢¢ïã ã¢ïÝè Ó¢¢çã²ï ²ïã ãÚ
Á¢Gè à¢éªGÚ S¢}¢Û¢ S¢ÜU¼¢ ãñ J §S¢è çÏ¢Ý¢ ÐÚ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢
¥GËH¢}¢¢ ¥GHè ÜGU¢Úè ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ́ : »ÜU ÈGUÎü HÏÏ¢ñÜU
ÜïU ¥ËÈGU¢Á¢G ÐÉG¢» ¥¢ñÚ ÎêS¢Úï ©S¢ ÜïU ÐèÀï ÐèÀï ÐÉGï´ ²ïã }¢éS¼ãGÏ¢
Ýãè´ Ï¢çËÜU ãÚ ÈGUÎü ¶GéÎ ¼çËÏ¢²¢ ÐÉGï J
HÏÏ¢ñÜU ÜUãÝï ÜïU Ï¢¢’Î ÜUè »ÜU S¢é‹Ý¼ : HÏÏ¢ñÜU S¢ï

ÈGU¢çÚx¢G ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢’Î Îé¥G¢ }¢¢æx¢Ý¢ S¢é‹Ý¼ ãñ, Á¢ñS¢¢ çÜU ãGÎèS¢ï
}¢é Ï ¢¢ÚÜU }¢ï ´ ãñ çÜU ¼¢Á¢Î¢Úï }¢ÎèÝ¢, Ú¢ãG ¼ ï ÜG U ËÏ¢¢ï S¢èÝ¢
Á¢Ï¢ HÏÏ¢ñÜU S¢ï ÈGU¢çÚx¢G ã¢ï¼ï ¼¢ï ¥ËH¢ã
S¢ï ©S¢ ÜUè ¶Géà¢ÝêÎè ¥¢ñÚ Á¢‹Ý¼ ÜU¢ S¢é±¢H ÜUÚ¼ï ¥¢ñÚ
Á¢ã‹Ý}¢ S¢ï ÐÝ¢ã }¢¢æx¢¼ï J ²ÜGUèÝÝ ã}¢¢Úï
Œ²¢Úï ¥¢ÜGU¢ S¢ï ¥ËH¢ã ¶Géà¢ ãñ, çÏ¢H¢
à¢éÏ¢¢ ¥¢Ð ÜGUyG§üG Á¢‹Ý¼è Ï¢çËÜU Ï¢ ¥G¼G¢»
§H¢ãè }¢¢çHÜïU Á¢‹Ý¼ ãñ´ }¢x¢Ú ²ïã S¢Ï¢ Îé¥G¢»æ Îèx¢Ú Ï¢ãé¼
S¢¢Úè çãGv}¢¼¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ S¢¢‰¢ ©}}¢¼ ÜUè ¼¢’Hè}¢ ÜïU çH²ï |¢è ãñ´ çÜU
ã}¢ |¢è S¢é‹Ý¼ S¢}¢Û¢ ÜUÚ Îé¥G¢ }¢¢æx¢ çH²¢ ÜUÚï´ J
ÜïU Ý± ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï
HÏÏ¢ñÜU ÜïU 9 }¢-ÎÝè ÈêUH
1 ©Æ¼ï Ï¢ñÆ¼ï, Ó¢H¼ï çÈUÚ¼ï, ±éÁG¢ê Ï¢ï ±éÁG¢ê ãÚ ãG¢H }¢ï´
HÏÏ¢ñÜU ÜUçã²ï 2 ¶GéS¢êS¢Ý Ó¢ÉG¢§ü ÐÚ Ó¢ÉG¼ï, ÉH±¢Ý ©¼Ú¼ï
(S¢èçÉG²¢ï´ ÐÚ Ó¢ÉG¼ï ©¼Ú¼ï), Î¢ï2 ÜGU¢çÈGUH¢ï´ ÜïU ç}¢H¼ï, S¢éÏãG ± à¢¢}¢,
çÐÀHè Ú¢¼, ¥¢ñÚ Ð¢æÓ¢¢ï´5 ±vG¼ ÜUè Ý}¢¢Á¢G¢ï´ ÜïU Ï¢¢’Î, x¢GÚÁ¢G çÜU ãÚ
ãG¢H¼ ÜïU Ï¢ÎHÝï ÐÚ HÏÏ¢ñÜU ÜUçã²ï 3 Á¢Ï¢ |¢è HÏÏ¢ñÜU à¢éM¥G
ÜUÚï´ ÜU}¢ ¥Á¢G ÜU}¢ ¼èÝ3 Ï¢¢Ú ÜUãï´ 4 “}¢¢ï’¼ç}¢Ú” ²¢’Ýè ©G}Úã
ÜUÚÝï ±¢H¢ ¥¢ñÚ “}¢é-¼}¢œ¢ï¥G” |¢è ©G}Úã ÜUÚ¼ï ±vG¼ Á¢Ï¢ ÜU¢’Ï¢»
}¢éà¢ÚüÈGU¢ ÜU¢ ¼G±¢ÈGU à¢éM¥G ÜUÚï ©S¢ ±vG¼ ãG-Á¢Úï ¥S±Î ÜU¢ ÐãH¢
§çS¼H¢}¢ ÜUÚ¼ï ãè “HÏÏ¢ñÜU” ÜUãÝ¢ À¢ïÇG Îï 5 “}¢éçzGÚÎ”
¥¢ñÚ “ÜGU¢çÚÝ” HÏÏ¢ñÜU ÜUã¼ï ãé» }¢vÜU» }¢é¥GÁGÁ¢G}¢¢
}¢ï´ ÆãÚï´ çÜU §Ý ÜUè HÏÏ¢ñÜU ¥¢ñÚ }¢é-¼}¢œ¢ï¥G
Á¢Ï¢ ãGÁ¢ ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{ï ©S¢ ÜUè HÏÏ¢ñÜU 10 ÁG¢éH çãGÁÁ¢ç¼H
ãGÚ¢}¢ à¢ÚèÈGU ÜU¢ï Á¢}Ú¼éH ¥G-ÜGUÏ¢¢ (²¢’Ýè Ï¢ÇGï à¢ñ¼G¢Ý) ÜU¢ï
ÐãHè ÜæUÜUÚè }¢¢Ú¼ï ±vG¼ ¶Gy}¢ ã¢ïx¢è 6 §SH¢}¢è |¢¢§ü Ï¢
¥¢±¢Á¢Gï Ï¢éH‹Î HÏÏ¢ñÜU ÜUã¢ ÜUÚï´ }¢x¢Ú ¥¢±¢Á¢G §¼Ýè |¢è Ï¢éH‹Î
Ý ÜUÚï´ çÜU §S¢ S¢ï ¶GéÎ ÜU¢ï ²¢ çÜUS¢è ÎêS¢Úï ÜU¢ï ¼vHèÈGU ã¢ï 7
§SH¢}¢è Ï¢ãÝï´ Á¢Ï¢ |¢è HÏÏ¢ñÜU ÜUãï´ {è}¢è ¥¢±¢Á¢G S¢ï ÜUãï´ ¥¢ñÚ ²ïã
S¢|¢è ²¢Î Ú¶ï´ çÜU §GH¢±¢ ãGÁ¢ ÜïU |¢è Á¢Ï¢ ÜU|¢è Á¢¢ï ÜéUÀ ÐÉGï´ ©S¢
¼HzGÈGéUÁ¢G ÜUè ¥Î¢»x¢è }¢ï´ §¼Ýè ¥¢±¢Á¢G H¢çÁ¢G}¢è ãñ çÜU ¥x¢Ú
Ï¢ãÚ¢ ÐÝ ²¢ à¢¢ïÚ¢ï x¢GéH Ý ã¢ï ¼¢ï ¶GéÎ S¢éÝ S¢ÜïU´ 8 »ãGÚ¢}¢
ÜïU çH²ï çÝÄ²¼ à¢¼Gü ãñ ¥x¢Ú çÏ¢x¢GñÚ çÝÄ²¼ HÏÏ¢ñÜU ÜUãè
»ãGÚ¢}¢ Ý ãé±¢, §S¢è ¼GÚãG ¼‹ã¢ çÝÄ²¼ |¢è ÜU¢ÈGUè Ýãè´ Á¢Ï¢
¼ÜU HÏÏ¢ñÜU ²¢ §S¢ ÜïU ÜGU¢§}¢ }¢ÜGU¢}¢ ÜU¢ï§ü ¥¢ñÚ Ó¢èÁ¢G Ý ã¢ï
9 »ãGÚ¢}¢ ÜïU çH²ï »ÜU Ï¢¢Ú Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï
HÏÏ¢ñÜU ÜUãÝ¢ Á¢GMÚè ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú §S¢ ÜUè Á¢x¢ã ²¢
²¢ ²¢ ÜU¢ï§ü ¥¢ñÚ çÁ¢GRéUËH¢ã çÜU²¢ ¥¢ñÚ
»ãGÚ¢}¢ ÜUè çÝÄ²¼ ÜUè ¼¢ï »ãGÚ¢}¢ ã¢ï x¢²¢ }¢x¢Ú S¢é‹Ý¼ HÏÏ¢ñÜU
ÜUãÝ¢ ãñ J
ÜUMæ wG¢êÏ¢ »ãGÚ¢}¢ }¢ï´ HÏÏ¢ñÜU ÜUè ¼vÚ¢Ú
Îï ãGÁ¢ ÜU¢ à¢ÚÈGU ãÚ Ï¢ÚS¢ ÚÏÏ¢ï x¢GzGÈGU¢Ú
çÝÄ²¼ ÜïU }¢é-¼¥GçËHÜGU Á¢GMÚè çãÎ¢²¼ : ²¢Î

Úç¶²ï ! çÝÄ²¼ çÎH ÜïU §Ú¢Îï ÜU¢ï ÜUã¼ï ãñ´ J wG±¢ã
Ý}¢¢Á¢G, Ú¢ïÁ¢G¢, »ãGÚ¢}¢ ÜéUÀ |¢è ã¢ï, ¥x¢Ú çÎH }¢ï´ çÝÄ²¼
}¢¢ñÁ¢êÎ Ý ã¢ï ¼¢ï çS¢ÈGUü Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï çÝÄ²¼ ÜïU ¥ËÈGU¢Á¢G ¥Î¢
ÜUÚ HïÝï S¢ï çÝÄ²¼ Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼è ¥¢ñÚ çÝÄ²¼ ÜïU ¥ËÈGU¢Á¢G
¥G-ÚÏ¢è Á¢GÏ¢¢Ý }¢ï´ ÜUãÝ¢ Á¢GMÚè Ýãè´, ¥ÐÝè }¢¢-ÎÚè Á¢GÏ¢¢Ý
}¢ï´ |¢è ÜUã S¢ÜU¼ï ãñ´ Ï¢çËÜU Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï ÜUãÝ¢ H¢çÁ¢G}¢è Ýãè´,
çS¢ÈGUü çÎH }¢ï´ §Ú¢Î¢ |¢è ÜU¢ÈGUè ãñ J ã¢æ Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï ÜUã
HïÝ¢ ¥zGÁ¢GH ãñ ¥¢ñÚ ¥G-ÚÏ¢è Á¢GÏ¢¢Ý }¢ï´ çÁ¢G²¢Î¢ Ï¢ïã¼Ú v²êæ
çÜU ²ïã ã}¢¢Úï }¢vÜUè }¢-ÎÝè S¢éË¼G¢Ý, ÚãG}¢¼ï ¥G¢-Hç}¢²¢Ý
ÜUè }¢èÆè }¢èÆè Á¢GÏ¢¢Ý ãñ J ¥G-ÚÏ¢è
Á¢GÏ¢¢Ý }¢ï´ Á¢Ï¢ çÝÄ²¼ ÜïU ¥ËÈGU¢Á¢G ÜUãï´ ¼¢ï ©S¢ ÜïU }¢¢’Ý¢ |¢è
Á¢GMÚ Á¢GïãìÝ }¢ï´ ã¢ïÝï Ó¢¢çã»æ J
»ãGÚ¢}¢ ÜïU }¢¢’Ý¢ : »ãGÚ¢}¢ ÜïU HzGÁ¢Gè }¢¢’Ý¢ ãñ´ : ãGÚ¢}¢ ÜUÚÝ¢
v²êæ çÜU »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{Ýï ±¢Hï ÐÚ Ï¢¢’Á¢G ãGH¢H Ï¢¢¼ï´ |¢è ãGÚ¢}¢ ã¢ï
Á¢¢¼è ãñ´, »ãGÚ¢}¢ ±¢Hï §SH¢}¢è |¢¢§ü ÜU¢ï }¢¢ïãGçÚ}¢ ¥¢ñÚ §SH¢}¢è
Ï¢ãÝ ÜU¢ï }¢¢ïãGçÚ}¢¢ ÜUã¼ï ãñ´ J
»ãGÚ¢}¢ }¢ï´ ²ïã Ï¢¢¼ï´ ãGÚ¢}¢ ãñ´ : 1 §SH¢}¢è |¢¢§ü ÜU¢ï
çS¢H¢§ü çÜU²¢ ãé±¢ ÜUÐÇG¢ ÐãÝÝ¢ 2 S¢Ú ÐÚ Å¢ïÐè
¥¢ïÉGÝ¢, §G}¢¢}¢¢ ²¢ L}¢¢H ±x¢GñÚ¢ Ï¢¢æ{Ý¢ 3 }¢Îü ÜU¢ S¢Ú ÐÚ
ÜUÐÇGï ÜUè x¢ÆÇGè ©Æ¢Ý¢ (§SH¢}¢è Ï¢ãÝï´ S¢Ú ÐÚ Ó¢¢ÎÚ ¥¢ïÉGï´
¥¢ñÚ §‹ãï´ S¢Ú ÐÚ ÜUÐÇGï ÜUè x¢ÆÚè ©Æ¢Ý¢ }¢‹¥G Ýãè´) 4 }¢Îü ÜU¢
ÎS¼¢Ýï ÐãÝÝ¢ J (§SH¢}¢è Ï¢ãÝ¢ï´ ÜU¢ï }¢‹¥G Ýãè´) 5 §SH¢}¢è
|¢¢§ü »ïS¢ï }¢¢ïÁ¢Gï ²¢ Á¢ê¼ï Ýãè´ ÐãÝ S¢ÜU¼ï Á¢¢ï ±S¼Gï ÜGUÎ}¢
(²¢’Ýè ÜGUÎ}¢ ÜïU Ï¢èÓ¢ ÜU¢ ©|¢¢Ú) ÀéÐ¢»æ, (ã±¢§ü Ó¢ŒÐH }¢éÝ¢çS¢Ï¢
ãñ´) 6 çÁ¢S}¢, çHÏ¢¢S¢ ²¢ Ï¢¢H¢ï´ }¢ï´ ¶GéàÏ¢ê Hx¢¢Ý¢ 7 ¶G¢çHS¢
¶GéàÏ¢ê }¢-S¢HÝ §H¢²Ó¢è, H¢ï´x¢, Î¢ÚÓ¢èÝè, Á¢G¢’ÈGUÚ¢Ý, Á¢¢±œ¢Úè
¶¢Ý¢ ²¢ ¥¢æÓ¢H }¢ḯ Ï¢¢æ{Ý¢, ²ïã Ó¢èÁ¢Gḯ ¥x¢Ú çÜUS¢è ¶¢Ýï ²¢ S¢¢HÝ
±x¢GñÚ¢ }¢ḯ Ç¢H ÜUÚ ÐÜU¢§ü x¢§ü ã¢ḯ ¥Ï¢ Ó¢¢ãï ¶GéàÏ¢ê |¢è Îï Úãè ã¢ḯ ¼¢ï |¢è
¶¢Ýï }¢ï´ ãGÚÁ¢ Ýãè´ 8 çÁ¢}¢¢¥G ÜUÚÝ¢ ²¢ Ï¢¢ïS¢¢, }¢S¢¢S¢
(²¢’Ýè ÀêÝ¢), x¢Hï Hx¢¢Ý¢, ¥‹Î¢}¢ï çÝã¢Ýè (¥G¢ñÚ¼ ÜUè à¢}¢üx¢¢ã)
ÐÚ çÝx¢¢ã Ç¢HÝ¢ Á¢Ï¢ çÜU ²ïã ¥¢ç¶GÚè Ó¢¢Ú¢ï´4 ²¢’Ýè çÁ¢}¢¢¥G
ÜïU §GH¢±¢ ÜU¢}¢ Ï¢ à¢ãì±¼ ã¢ï´ 9 ÈGU¢ïãGìà¢ ¥¢ñÚ ãÚ çÜGUS}¢ ÜU¢
x¢éÝ¢ã ã}¢ïà¢¢ ãGÚ¢}¢ ‰¢¢ ¥Ï¢ ¥¢ñÚ |¢è S¢wG¼ ãGÚ¢}¢ ã¢ï x¢²¢
10 çÜUS¢è S¢ï Îé‹²±è HÇG¢§ü Û¢x¢ÇG¢ 11 Á¢æx¢H ÜU¢ çà¢ÜU¢Ú
ÜUÚÝ¢ ²¢ çÜUS¢è ¼GÚãG |¢è §S¢ ÐÚ }¢é¥G¢ç±Ý ã¢ïÝ¢, §S¢ ÜU¢ x¢¢ïà¼ ²¢
¥‹Ç¢ ±x¢GñÚ¢ ¶GÚèÎÝ¢, Ï¢ïÓ¢Ý¢ ²¢ ¶¢Ý¢ 12 ¥ÐÝ¢ ²¢ ÎêS¢Úï ÜU¢
Ý¢¶GéÝ ÜU¼ÚÝ¢ ²¢ ÎêS¢Úï S¢ï ¥ÐÝï Ý¢wG¢éÝ ÜU¼Ú±¢Ý¢ 13 S¢Ú
²¢ Î¢ÉGè ÜïU Ï¢¢H ÜU¢ÅÝ¢, Ï¢x¢GHï´ Ï¢Ý¢Ý¢, }¢ê» Á¢GïÚï Ý¢ÈGU HïÝ¢,
Ï¢çËÜU S¢Ú S¢ï Ð¢©æ ¼ÜU ÜUãè´ S¢ï ÜU¢ï§ü Ï¢¢H Á¢éÎ¢ ÜUÚÝ¢ 14 ±S}¢¢
²¢ }¢ãæÎè ÜU¢ ç¶GÁ¢G¢Ï¢ Hx¢¢Ý¢ 15 Á¢Gñ¼êÝ ÜU¢ ²¢ ç¼H ÜU¢ ¼ïH
Ó¢¢ãï Ï¢ï ¶GéàÏ¢ê ã¢ï, Ï¢¢H¢ï´ ²¢ çÁ¢S}¢ ÐÚ Hx¢¢Ý¢ 16 çÜUS¢è ÜU¢ S¢Ú
}¢êæÇÝ¢ wG±¢ã ±¢ïã »ãGÚ¢}¢ }¢ï´ ã¢ï ²¢ Ý ã¢ï J (ã¢æ »ãGÚ¢}¢ S¢ï Ï¢¢ãÚ ã¢ïÝï
ÜU¢ ±vG¼ ¥¢ x¢²¢ ¼¢ï ¥Ï¢ ¥ÐÝ¢ ²¢ ÎêS¢Úï ÜU¢ S¢Ú }¢êæÇ S¢ÜU¼¢ ãñ)
17 Á¢êæ }¢¢ÚÝ¢, ÈïU´ÜUÝ¢, çÜUS¢è ÜU¢ï }¢¢ÚÝï ÜïU çH²ï §à¢¢Ú¢ ÜUÚÝ¢,
ÜUÐÇG¢ ©S¢ ÜïU }¢¢ÚÝï ÜïU çH²ï {¢ïÝ¢ ²¢ {êÐ }¢ï´ Ç¢HÝ¢, Ï¢¢H¢ï´ }¢ï´
Á¢êæ }¢¢ÚÝï ÜïU çH²ï çÜUS¢è çÜGUS}¢ ÜUè Î±¢ ±x¢GñÚ¢ Ç¢HÝ¢, x¢G-ÚÁ¢Gï çÜU
çÜUS¢è ¼GÚãG ©S¢ ÜïU ãH¢ÜU ÐÚ Ï¢¢§GS¢ ã¢ïÝ¢ J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1078, 1079)
»ãGÚ¢}¢ }¢ḯ ²ïã Ï¢¢¼ḯ }¢vMã ãñ́ : 1 çÁ¢S}¢ ÜU¢ }¢ñH ÀéÇ¢G Ý¢
2 Ï¢¢H ²¢ çÁ¢S}¢ S¢¢Ï¢éÝ ±x¢GñÚ¢ S¢ï {¢ïÝ¢ 3 ÜæUÍ¢è ÜUÚÝ¢
4 §S¢ ¼GÚãG ¶éÁ¢¢Ý¢ çÜU Ï¢¢H ÅêÅÝï ²¢ Á¢êæ çx¢ÚÝï ÜU¢ ¥‹Îïà¢¢ ã¢ï
5 ÜéUÚ¼¢ ²¢ à¢ïÚ±¢Ýè ±x¢GñÚ¢ ÐãÝÝï ÜUè ¼GÚãG ÜU‹{¢ḯ ÐÚ Ç¢HÝ¢
6 Á¢¢Ý Ï¢êÛ¢ ÜUÚ ¶Gàé Ï¢ê S¢êÍæ ¢Ý¢ 7 ¶Gàé Ï¢êÎ¢Ú ÈUH ²¢ Ðœ¢¢ }¢-S¢HÝ
Hè}¢êæ, Ð¢ïÎèÝ¢, Ý¢Úæx¢è ±x¢GñÚ¢ S¢êæÍ¢Ý¢ (¶¢Ýï }¢ï´ }¢éÁ¢G¢-²ÜGU¢ Ýãè´)
8 §G~¢G ÈGUÚ¢ïà¢ ÜUè ÎéÜU¢Ý ÐÚ §S¢ çÝÄ²¼ S¢ï Ï¢ñÆÝ¢ çÜU ¶GéàÏ¢ê
¥¢» 9 }¢ãv¼è wG¢éàÏ¢ê ã¢‰¢ S¢ï ÀêÝ¢ Á¢Ï¢ çÜU ã¢‰¢ ÐÚ Ý Hx¢
Á¢¢» ±ÚÝ¢ ãGÚ¢}¢ ãñ 10 ÜU¢ï§ü »ïS¢è Ó¢èÁ¢G ¶¢Ý¢ ²¢ ÐèÝ¢ çÁ¢S¢ }¢ï´
¶GéàÏ¢ê ÐÇGè ã¢ï ¥¢ñÚ Ý ±¢ïã ÐÜU¢§ü x¢§ü ã¢ï Ý Ï¢ê Á¢G¢§H (²¢’Ýè ¶Gy}¢)
ã¢ï x¢§ü ã¢ï 11 çx¢GH¢ÈGïU ÜU¢’Ï¢¢ ÜïU ¥‹ÎÚ §S¢ ¼GÚãG Î¢ç¶GH ã¢ïÝ¢
çÜU çx¢GH¢ÈGU à¢ÚèÈGU S¢Ú ²¢ }¢éæã S¢ï Hx¢ï 12 Ý¢ÜU ±x¢GñÚ¢ }¢éæã ÜU¢
ÜU¢ï§ü |¢è çãGSS¢¢ ÜUÐÇGï S¢ï ÀéÐ¢Ý¢ 13 Ï¢ï çS¢H¢ ÜUÐÇG¢ ÚÈGêU çÜU²¢
ãé±¢ ²¢ Ðñ±‹Î Hx¢¢ ãé±¢ ÐãÝÝ¢ 14 ¼v²ï ÐÚ }¢éæã Ú¶ ÜUÚ
¥¢ñæ{¢ HñÅÝ¢ (»ãGÚ¢}¢ ÜïU §GH¢±¢ |¢è ¥¢ñæ{¢ S¢¢ïÝ¢ }¢‹¥G ãñ çÜU ãGÎèS¢ï
Ð¢ÜU }¢ï´ §S¢ ¼GÚãG S¢¢ïÝï ÜU¢ï Á¢ã‹Ýç}¢²¢ï´ ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ ÜUã¢ x¢²¢ ãñ) 15
¼¢’±èÁ¢G ¥x¢Ó¢ïü Ï¢ï çS¢Hï ÜUÐÇGï }¢ï´ HÐïÅ¢ ãé±¢ ã¢ï, ©S¢ï Ï¢¢æ{Ý¢
}¢vMã ãñ J ã¢æ ¥x¢Ú Ï¢ï çS¢Hï ÜUÐÇGï }¢ï´ HÐïÅ¢ ãé±¢ ¼¢’±èÁ¢G Ï¢¢ÁG¢ê
±x¢GñÚ¢ ÐÚ Ï¢¢æ{¢ Ýãè´ Ï¢çËÜU x¢Hï }¢ï´ Ç¢H çH²¢ ¼¢ï ãGÚÁ¢ Ýãè´ 16
S¢Ú ²¢ }¢éæã ÐÚ Ð^è Ï¢¢æ{Ý¢ 17 çÏ¢H¢ ©GÁ¢íG Ï¢ÎÝ ÐÚ Ð^è Ï¢¢æ{Ý¢
18 Ï¢Ý¢± çS¢æÍ¢¢Ú ÜUÚÝ¢ 19 Ó¢¢ÎÚ ¥¢ïÉG ÜUÚ §S¢ ÜïU çS¢Ú¢ï´ }¢ï´
çx¢Úã Îï HïÝ¢ Á¢Ï¢ çÜU S¢Ú ¶éH¢ ã¢ï ±ÚÝ¢ ãGÚ¢}¢ ãñ 20 ¼ãÏ¢‹Î
ÜïU Î¢ïÝ¢ḯ2 ÜUÝ¢Ú¢ḯ }¢ḯ çx¢Úã ÎïÝ¢ 21 ÚÜGU}¢ ±x¢GñÚ¢ Ú¶Ýï ÜUè çÝÄ²¼
S¢ï Á¢ïÏ¢ ±¢H¢ Ï¢ïËÅ Ï¢¢æ{Ýï ÜUè §Á¢¢Á¢G¼ ãñ J ¥HÏ¢œ¢¢ çS¢ÈGUü ¼ãÏ¢‹Î ÜU¢ï
ÜUS¢Ýï ÜUè çÝÄ²¼ S¢ï Ï¢ïËÅ ²¢ ÚSS¢è ±x¢GñÚ¢ Ï¢¢æ{Ý¢ }¢vMã ãñ J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1079, 1080)
²ïã Ï¢¢¼ï´ »ãGÚ¢}¢ }¢ï´ Á¢¢§Á¢G ãñ´ : 1 ç}¢S±¢ÜU ÜUÚÝ¢ 2
¥æx¢êÆè ÐãÝÝ¢1 3 Ï¢ï ¶GéàÏ¢ê S¢éÚ}¢¢ Hx¢¢Ý¢ J HïçÜUÝ }¢¢ïãGçÚ}¢ ÜïU
çH²ï çÏ¢H¢ Á¢GMÚ¼ §S¢ ÜU¢ §çS¼’}¢¢H }¢vMãï ¼‹Á¢Gèãè ãñ J (¶Gàé Ï¢êÎ¢Ú
S¢éÚ}¢¢ »ÜU ²¢ Î¢ï Ï¢¢Ú Hx¢¢²¢ ¼¢ï “S¢-ÎÜGU¢” ãñ ¥¢ñÚ ¼èÝ ²¢ §S¢ S¢ï
Á¢G¢§Î }¢ï´ “Î}¢”) 4 Ï¢ï }¢ñH ÀéÇG¢» x¢GéSH ÜUÚÝ¢ 5 ÜUÐÇGï
{¢ïÝ¢ J (}¢x¢Ú Á¢êæ }¢¢ÚÝï ÜUè x¢GÚÁ¢G S¢ï ãGÚ¢}¢ ãñ) 6 S¢Ú ²¢ Ï¢ÎÝ
§S¢ ¼GÚãG ¥¢çãS¼¢ S¢ï ¶éÁ¢¢Ý¢ çÜU Ï¢¢H Ý ÅêÅï´ 7 À~¢è Hx¢¢Ý¢
1 : ¥æx¢êÆè ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ ¥GÁ¢Gü ãñ çÜU ¼¢Á¢Î¢Úï }¢ÎèÝ¢, Ú¢ãG¼ï ÜGUËÏ¢¢ï S¢èÝ¢
ÜUè ç¶GÎ}¢¼ï Ï¢¢ ¥G-Á¢G}¢¼ }¢ï´ »ÜU S¢ãG¢Ï¢è Ðè¼H ÜUè ¥æx¢êÆè ÐãÝï ãé» ‰¢ï J
}¢èÆï }¢éS¼GÈGU¢ Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : v²¢ Ï¢¢¼ ãñ çÜU ¼é}¢ S¢ï Ï¢é¼ ÜUè
Ï¢ê ¥¢¼è ãñ ? ©‹ã¢ï´ Ýï ±¢ïã (Ðè¼H ÜUè) ¥æx¢êÆè ©¼¢Ú ÜUÚ ÈïU´ÜU Îè çÈUÚ H¢ïãï ÜUè ¥æx¢êÆè
ÐãÝ ÜUÚ ãG¢çÁ¢GÚ ãé» J ÈGUÚ}¢¢²¢ : v²¢ Ï¢¢¼ ãñ çÜU ¼é}¢ Á¢ã‹Ýç}¢²¢ï´ ÜU¢ Á¢Gï±Ú ÐãÝï ãé»
ã¢ï ? ©‹ã¢ï´ Ýï ©S¢ï |¢è ÈïU´ÜU çÎ²¢ çÈUÚ ¥GÁ¢Gü ÜUè : ²¢ ÚS¢êHËH¢ã !
ÜñUS¢è ¥æx¢êÆè Ï¢Ý±¢ªæ ? ÈGUÚ}¢¢²¢ : Ó¢¢æÎè ÜUè Ï¢Ý¢¥¢ï ¥¢ñÚ »ÜU ç}¢SÜGU¢H ÐêÚ¢ Ý ÜUÚ¢ï J
²¢’Ýè S¢¢ÉGï Ó¢¢Ú }¢¢à¢¢ S¢ï ÜU}¢ ±ÁGÝ ÜUè ã¢ï J §SH¢}¢è
|¢¢§ü Á¢Ï¢ ÜU|¢è ¥æx¢êÆè ÐãÝï´ ¼¢ï çS¢ÈGUü Ó¢¢æÎè ÜUè S¢¢ÉGï Ó¢¢Ú }¢¢à¢¢ (²¢’Ýè 4 x¢í¢}¢ 374
ç}¢Hè x¢í¢}¢) S¢ï ÜU}¢ ±ÁGÝ ™¢æÎè ÜUè »ÜU ãè ¥æx¢êÆè ÐãÝï´ »ÜU S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ Ý ÐãGÝï´ ¥¢ñÚ
©S¢ »ÜU ¥æx¢êÆè }¢ï´ Ýx¢èÝ¢ |¢è »ÜU ãè ã¢ï »ÜU S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ Ýx¢èÝï Ý ã¢ï´ ¥¢ñÚ çÏ¢x¢GñÚ
Ýx¢èÝï ÜïU |¢è Ý ÐãÝï´ J Ýx¢èÝï ÜïU ±ÁGÝ ÜUè ÜU¢ï§ü ÜGñUÎ Ýãè´ J Ó¢¢æÎè ²¢ çÜUS¢è ¥¢ñÚ {¢¼ ÜU¢
ÀËH¢ (Ó¢¢ãï }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã ãè ÜU¢ v²êæ Ý ã¢ï) ²¢ Ó¢¢æÎè ÜïU Ï¢²¢Ý ÜUÎ¢ü ±ÁGÝ ±x¢GñÚ¢ ÜïU
§GH¢±¢ çÜUS¢è |¢è {¢¼ (}¢-S¢HÝ S¢¢ïÝ¢, ¼¢æÏ¢¢, H¢ïã¢, Ðè¼H, SÅèH ±x¢GñÚ¢) ÜUè ¥æx¢êÆè Ýãè´ ÐãÝ
S¢ÜU¼ï J S¢¢ïÝï, Ó¢¢æÎè ²¢ çÜUS¢è |¢è {¢¼ ÜUè Á¢G‹Á¢èÚ x¢Hï }¢ï´ ÐãÝÝ¢ x¢éÝ¢ã ãñ J §SH¢}¢è
Ï¢ãÝï´ S¢¢ïÝï Ó¢¢æÎè ÜUè ¥æx¢êçÆ²¢æ ¥¢ñÚ Á¢G‹Á¢èÚï´ ±x¢GñÚ¢ ÐãÝ S¢ÜU¼è ãñ´, ±ÁGÝ ¥¢ñÚ Ýx¢èÝ¢ï´
ÜUè ÜU¢ï§ü ÜGñUÎ Ýãè´ J (¥æx¢êÆè ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ ¼zGS¢èHè }¢¢’Hê}¢¢¼ ÜïU çH²ï, ÈGñUÁ¢G¢Ýï S¢é‹Ý¼ çÁ¢ËÎ 2 ÜïU Ï¢¢Ï¢
“ÝïÜUè ÜUè Î¢’±¼” (çãGSS¢» ¥Ã±H) S¢ÈGUãG¢ 408 ¼¢ 412 ÜU¢ }¢é¼¢G -H¥G¢ ÈGUÚ}¢¢§²ï)
²¢ çÜUS¢è Ó¢èÁ¢G ÜïU S¢¢» }¢ï´ Ï¢ñÆÝ¢ 8 Ó¢¢ÎÚ ÜïU ¥¢æÓ¢H¢ï´ ÜU¢ï
¼ãÏ¢‹Î }¢ï´ Í¢éÚS¢Ý¢ 9 Î¢ÉG ©¶¢ÇGÝ¢ 10 ÅêÅï ãé» Ý¢¶GéÝ
Á¢éÎ¢ ÜUÚÝ¢ 11 ÈéU‹S¢è ¼¢ïÇG ÎïÝ¢ 12 ¥¢æ¶ }¢ï´ Á¢¢ï Ï¢¢H
çÝÜUHï, ©S¢ï Á¢éÎ¢ ÜUÚÝ¢ 13 ¶G¼Ý¢ ÜUÚÝ¢ 14 ÈGUSÎ (çÏ¢x¢GñÚ
Ï¢¢H }¢êæÇï) ÐÀÝï (ãGÁ¢¢}¢¼) ÜUÚ±¢Ý¢ 15 Ó¢èH, ÜUÃ±¢, Ó¢êã¢,
ÀéÐÜUHè, çx¢Úx¢Å, S¢¢æÐ, çÏ¢ÓÀê, ¶Å}¢H, }¢ÓÀÚ, çÐSS¢ê, }¢w¶è
±x¢GñÚ¢ ¶GÏ¢èS¢ ¥¢ñÚ }¢êÁ¢Gè Á¢¢Ý±Ú¢ï´ ÜU¢ï }¢¢ÚÝ¢ J (ãGÚ}¢ }¢ï´ |¢è §Ý
ÜU¢ï }¢¢Ú S¢ÜU¼ï ãñ´) 16 S¢Ú ²¢ }¢éæã ÜïU §GH¢±¢ çÜUS¢è ¥¢ñÚ Á¢x¢ã
Á¢GwG}¢ ÐÚ Ð^è Ï¢¢æ{Ý¢1 17 S¢Ú ²¢ x¢¢H ÜïU ÝèÓ¢ï ¼v²¢ Ú¶Ý¢
18 ÜU¢Ý ÜUÐÇGï S¢ï ÀéÐ¢Ý¢ 19 S¢Ú ²¢ Ý¢ÜU ÐÚ ¥ÐÝ¢ ²¢
ÎêS¢Úï ÜU¢ ã¢‰¢ Ú¶Ý¢ (ÜUÐÇG¢ ²¢ L}¢¢H Ýãè´ Ú¶ S¢ÜU¼ï) 20
Æ¢ïÇGè S¢ï ÝèÓ¢ï Î¢ÉGè ÐÚ ÜUÐÇG¢ ¥¢Ý¢ 21 S¢Ú ÐÚ S¢èÝè
(²¢’Ýè {¢¼ ÜU¢ Ï¢Ý¢ ãé±¢ wG±¢Ý) ²¢ x¢GËHï ÜUè Ï¢¢ïÚè ©Æ¢Ý¢
Á¢¢§Á¢G ãñ }¢x¢Ú S¢Ú ÐÚ ÜUÐÇGï ÜUè x¢ÆÇGè ©Æ¢Ý¢ ãGÚ¢}¢ ãñ J ã¢æ
“}¢¢ïãGçÚ}¢¢” Î¢ïÝ¢ï´ ©Æ¢ S¢ÜU¼è ãñ 22 çÁ¢S¢ ¶¢Ýï }¢ï´ §H¢²Ó¢è,
Î¢ÚÓ¢èÝè, H¢ï´x¢ ±x¢GñÚ¢ ÐÜU¢§ü x¢§ü ã¢ï´ ¥x¢Ó¢ïü ©Ý ÜUè wG¢éàÏ¢ê |¢è
¥¢ Úãè ã¢ï (}¢-S¢HÝ ÜGU¢ïÚ}¢¢, çÏ¢Ú²¢Ýè, Á¢GÎ¢ü ±x¢GñÚ¢) ©S¢ ÜU¢
¶¢Ý¢ ²¢ Ï¢ï ÐÜU¢» çÁ¢S¢ ¶¢Ýï ÐèÝï }¢ï´ ÜU¢ï§ü wG¢éàÏ¢ê Ç¢Hè ãé§ü ã¢ï
±¢ïã Ï¢ê Ýãè´ Îï¼è, ©S¢ ÜU¢ ¶¢Ý¢ ÐèÝ¢ 23 Í¢è ²¢ Ó¢ÚÏ¢è ²¢
1 : }¢Á¢Ï¢êÚè ÜUè S¢êÚ¼ }¢ï´ S¢Ú ²¢ }¢éæã ÐÚ Ð^è Ï¢¢æ{ S¢ÜU¼ï ãñ´ }¢x¢Ú §S¢ ÐÚ ÜUzGÈGU¢Ú¢
ÎïÝ¢ ã¢ïx¢¢ J (§S¢ ÜU¢ }¢S¥H¢ S¢ÈGUãG¢ 315 ÐÚ }¢éH¢-ãGÁ¢G¢ ÈGUÚ}¢¢»æ)
ÜUÇG±¢ ¼ïH ²¢ Ï¢¢Î¢}¢ ²¢ Ý¢çÚ²H ²¢ ÜUgê, ÜU¢ãê ÜU¢ ¼ïH çÁ¢S¢

}¢ï´ wG¢éàÏ¢ê Ý Ç¢Hè ãé§ü ã¢ï ©S¢ ÜU¢ Ï¢¢H¢ï´ ²¢ çÁ¢S}¢ ÐÚ Hx¢¢Ý¢
24 »ïS¢¢ Á¢ê¼¢ ÐãÝÝ¢ Á¢¢§Á¢G ãñ Á¢¢ï ÜGUÎ}¢ ÜïU ±S¼G ÜïU Á¢¢ïÇG
²¢’Ýè ÜGUÎ}¢ ÜïU Ï¢èÓ¢ ÜUè ©|¢Úè ãé§ü ãaè ÜU¢ï Ý ÀéÐ¢» J (çHã¢Á¢G¢
}¢¢ïãGçÚ}¢ ÜïU çH²ï §S¢è }¢ï´ ¥¢S¢¢Ýè ãñ çÜU ±¢ïã ã±¢§ü Ó¢ŒÐH ÐãÝï)
25 Ï¢ï çS¢Hï ãé» ÜUÐÇGï }¢ï´ HÐïÅ ÜUÚ ¼¢’±èÁ¢G x¢Hï }¢ï´ Ç¢HÝ¢
26 Ð¢H¼ê Á¢¢Ý±Ú }¢-S¢HÝ ªæÅ, Ï¢ÜUÚè, }¢éx¢Gèü, x¢¢² ±x¢GñÚ¢
ÜU¢ï Á¢GÏãG ÜUÚÝ¢ ©S¢ ÜU¢ x¢¢ïà¼ ÐÜU¢Ý¢, ¶¢Ý¢ J ©S¢ ÜïU ¥‹Çï
¼¢ïÇGÝ¢, |¢êÝÝ¢, ¶¢Ý¢ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1081, 1082)
}¢Îü ± ¥G¢ñÚ¼ ÜïU »ãGÚ¢}¢ }¢ï´ ÈGUÜGUü : »ãGÚ¢}¢ ÜïU }¢ÁGÜêUÚ»
Ï¢¢H¢ }¢S¢¢§H }¢ï´ }¢Îü ± ¥G¢ñÚ¼ Î¢ïÝ¢ï´2 Ï¢Ú¢Ï¢Ú ãñ´ ¼¢ã}¢ Ó¢‹Î Ï¢¢¼ï´
§SH¢}¢è Ï¢ãÝ¢ï´ ÜïU çH²ï Á¢¢§Á¢G ãñ´ J ¥¢Á¢ ÜUH »ãGÚ¢}¢ ÜïU Ý¢}¢ ÐÚ
çS¢Hï çS¢H¢» “SÜU¢ÈGUü” Ï¢¢Á¢G¢Ú }¢ï´ çÏ¢ÜU¼ï ãñ´, }¢¢’Hê}¢¢¼ ÜUè ÜU}¢è
ÜUè çÏ¢Ý¢ ÐÚ §SH¢}¢è Ï¢ãÝï´ ©S¢è ÜU¢ï »ãGÚ¢}¢ S¢}¢Û¢¼è ãñ´, ãG¢H¢æ çÜU
»ïS¢¢ Ýãè´, ãGSÏ¢ï }¢¢’}¢êH çS¢Hï ãé» ÜUÐÇGï ÐãÝï´ J ã¢æ ¥x¢Ú }¢ÁGÜêUÚ¢
SÜU¢ÈGUü ÜU¢ï à¢Ú¥GÝ Á¢GMÚè Ý S¢}¢Û¢ï´ ¥¢ñÚ ±ñS¢ï ãè ÐãÝÝ¢ Ó¢¢ãï´ ¼¢ï
}¢‹¥G Ýãè´ J
1 S¢Ú ÀéÐ¢Ý¢, Ï¢çËÜU »ãGÚ¢}¢ ÜïU §GH¢±¢ |¢è Ý}¢¢Á¢G }¢ï´ ¥¢ñÚ Ý¢
}¢ãGÚ}¢ (çÁ¢Ý }¢ï´ ¶G¢Hê, ÈêUÈU¢, Ï¢ãÝ¢ï§ü, }¢¢}¢êæÁ¢G¢Î, Ó¢Ó¢¢Á¢G¢Î, ÈêUÈUèÁ¢G¢Î,
¶G¢H¢Á¢G¢Î ¥¢ñÚ ¶GéS¢êçS¢Ä²¼ ÜïU S¢¢‰¢ Îï±Ú ± Á¢ïÆ |¢è à¢¢ç}¢H ãñ´) ÜïU
S¢¢}¢Ýï ÈGUÁ¢Gü ãñ J Ý¢ }¢ãGÚì }¢¢ï´ ÜïU S¢¢}¢Ýï ¥G¢Úñ ¼ ÜU¢ §S¢ ¼GÚãG ¥¢ Á¢¢Ý¢ çÜU
S¢Ú ¶éH¢ ãé±¢ ã¢ï ²¢ §¼Ý¢ Ï¢¢ÚèÜU ÎéÐ^¢ ¥¢ïÉG¢ ãé±¢ ã¢ï çÜU
Ï¢¢H¢ï´ ÜUè çS¢²¢ãè Ó¢}¢v¼è ã¢ï §GH¢±¢ »ãGÚ¢}¢ ÜïU |¢è ãGÚ¢}¢ ãñ
¥¢ñÚ »ãGÚ¢}¢ }¢ï´ S¢wG¼ ãGÚ¢}¢ 2 }¢¢ïãGçÚ}¢¢ Á¢Ï¢ S¢Ú ÀéÐ¢
S¢ÜU¼è ãñ ¼¢ï ÜUÐÇGï ÜUè x¢ÆÇGè S¢Ú ÐÚ ©Æ¢Ý¢ Ï¢ Î-Ú-Á¢»
¥¢ñH¢ Á¢¢§Á¢G ãé±¢ 3 çS¢H¢ ãé±¢ ¼¢’±èÁ¢G x¢Hï ²¢ Ï¢¢ÁG¢ê }¢ï´
Ï¢¢æ{Ý¢ 4 çx¢GH¢ÈGïU ÜU¢’Ï¢» }¢éà¢ÚüÈGU¢ }¢ï´ ²êæ Î¢ç¶GH ã¢ïÝ¢
çÜU S¢Ú ÐÚ Úãï }¢éæã ÐÚ Ý ¥¢» çÜU §S¢ï |¢è }¢éæã ÐÚ ÜUÐÇG¢ Ç¢HÝ¢
ãGÚ¢}¢ ãñ J (¥¢Á¢ ÜUH çx¢GH¢ÈGïU ÜU¢’Ï¢¢ ÐÚ H¢ïx¢ wG¢êÏ¢ ¶GéàÏ¢ê çÀÇGv¼ï
ãñ´ çHã¢Á¢G¢ »ãGÚ¢}¢ }¢ï´ »ãGç¼²¢¼G ÜUÚï´) 5 ÎS¼¢Ýï, }¢¢ïÁ¢Gï ¥¢ñÚ çS¢Hï
ÜUÐÇGï ÐãÝÝ¢ 6 »ãGÚ¢}¢ }¢ï´ }¢éæã ÀéÐ¢Ý¢ ¥G¢ñÚ¼ ÜU¢ï |¢è ãGÚ¢}¢ ãñ,
Ý¢ }¢ãGÚ}¢ ÜïU ¥¢x¢ï ÜU¢ï§ü Ðæ¶¢ (²¢ x¢œ¢¢) ±x¢GñÚ¢ }¢éæã S¢ï Ï¢Ó¢¢ ãé±¢
S¢¢}¢Ýï Ú¶ï J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1083) 7 §SH¢}¢è Ï¢ãÝ
Ðè ÜïUÐ ±¢H¢ çÝÜGU¢Ï¢ |¢è ÐãÝ S¢ÜU¼è ãñ }¢x¢Ú ²ïã »ãGç¼²¢¼G
Á¢GMÚè ãñ çÜU Ó¢ïãÚï S¢ï }¢S¢ (TOUCH) Ý ã¢ï J §S¢ }¢ï´ ²ïã ¥‹Îïà¢¢
Úãïx¢¢ çÜU ¼ïÁ¢G ã±¢ Ó¢Hï ¥¢ñÚ çÝÜGU¢Ï¢ Ó¢ïãÚï S¢ï çÓ¢ÐÜU Á¢¢» ²¢ Ï¢ï
¼±ÁÁ¢¢ïãè }¢ï´ ÐS¢èÝ¢ ±x¢GñÚ¢ ©S¢è çÝÜGU¢Ï¢ S¢ï Ð¢ï´ÀÝï Hx¢ï, çHã¢Á¢G¢
S¢wG¼ »ãGç¼²¢¼G Ú¶Ýè ã¢ïx¢è J
“ãGÁ¢ ÜU¢ »ãGÚ¢}¢” ÜïU Ý± ãGéMÈGU ÜUè
çÝSÏ¢¼ S¢ï »ãGÚ¢}¢ ÜUè 9 }¢éÈGUèÎ »ãGç¼²¢¼Gï´
1 »ãGÚ¢}¢ ¶GÚèÎ¼ï ±vG¼ ¶¢ïH ÜUÚ Îï¶ HèçÁ¢²ï ±ÚÝ¢ Ú±¢Ýx¢è ÜïU
}¢¢ñÜUG ¥G ÐÚ ÐãÝ¼ï ±vG¼ À¢ïÅ¢ Ï¢ÇG¢ çÝÜUH¢ ¼¢ï S¢wG¼ ¥¢ÁG}¢¢§à¢ ã¢ï
S¢ÜU¼è ãñ 2 Ú±¢Ýx¢è S¢ï Ó¢‹Î Ú¢ïÁ¢G ÜGUÏH Í¢Ú ãè }¢ï´ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{Ýï ÜUè
}¢àÜGU ÜUÚ HèçÁ¢²ï 3 ªÐÚ ÜUè Ó¢¢ÎÚ ¼¢ïçH²ï ÜUè ¥¢ñÚ ¼ãÏ¢‹Î }¢¢ïÅï
Hnï ÜU¢ Úç¶²ï, Ý}¢¢Á¢G¢ï´ }¢ï´ |¢è S¢ãêH¼ Úãïx¢è ¥¢ñÚ
ç}¢Ý¢ à¢ÚèÈGU ±x¢GñÚ¢ }¢ï´ ã±¢ S¢ï ©ÇGÝï ÜU¢ §}ÜU¢Ý |¢è ÜU}¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢
4 »ãGÚ¢}¢ ¥¢ñÚ Ï¢ïËÅ ±x¢GñÚ¢ Ï¢¢æ{ ÜUÚ Í¢Ú }¢ḯ ÜéUÀ Ó¢H çÈUÚ HèçÁ¢²ï
¼¢çÜU }¢àÜGU ã¢ï Á¢¢», ±ÚÝ¢ Ï¢¢æ{ ÜUÚ »ÜU Î}¢ S¢ï Ó¢HÝï çÈUÚÝï }¢ḯ
¼ãÏ¢‹Î wG¢êÏ¢ Å¢§Å ã¢ïÝï ²¢ ¶éH Á¢¢Ýï ±x¢GñÚ¢ ÜUè S¢êÚ¼ }¢ḯ ÐÚïà¢¢Ýè ã¢ï
S¢ÜU¼è ãñ 5 ¶GéS¢êS¢Ý Hnï ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ ©G}Î¢ ¥¢ñÚ }¢¢ïÅï ÜUÐÇGï ÜU¢
HèçÁ¢²ï ±ÚÝ¢ Ð¼H¢ ÜUÐÇG¢ ãé±¢ ¥¢ñÚ ÐS¢èÝ¢ ¥¢²¢ ¼¢ï ¼ãÏ¢‹Î
çÓ¢ÐÜU Á¢¢Ýï ÜUè S¢êÚ¼ }¢ḯ Ú¢Ý¢ḯ ±x¢GñÚ¢ ÜUè Úæx¢¼ Á¢G¢çãÚ ã¢ï S¢ÜU¼è ãñ J
Ï¢¢’Á¢G ¥±ÜGU¢¼ ¼ãÏ¢‹Î ÜU¢ ÜUÐÇG¢ §¼Ý¢ Ï¢¢ÚèÜU ã¢ï¼¢ ãñ çÜU ÐS¢èÝ¢
Ý ã¢ï ¼Ï¢ |¢è Ú¢Ý¢ḯ ±x¢GñÚ¢ ÜUè Úæx¢¼ Ó¢}¢v¼è ãñ J Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU
§à¢¢¥G¼è §Î¢Úï }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜUè }¢yGÏ¢ê¥¢G 496 S¢ÈGUãG¢¼
ÐÚ }¢éà¼ç}¢H çÜU¼¢Ï¢, “Ý}¢¢Á¢G ÜïU ¥ãGÜU¢}¢” S¢ÈGUãG¢ 194 ÐÚ ãñ :
¥x¢Ú »ïS¢¢ Ï¢¢ÚèÜU ÜUÐÇG¢ ÐãÝ¢ çÁ¢S¢ S¢ï Ï¢ÎÝ ÜU¢ ±¢ïã çãGSS¢¢ çÁ¢S¢
ÜU¢ Ý}¢¢Á¢G }¢ḯ ÀéÐ¢Ý¢ ÈGUÁ¢Gü ãñ ÝÁ¢GÚ ¥¢» ²¢ çÁ¢ËÎ ÜU¢ Úæx¢ Á¢G¢çãÚ ã¢ï
Ý}¢¢Á¢G Ý ã¢ïx¢è J ¥¢Á¢ ÜUH Ï¢¢ÚèÜU ÜUÐÇG¢´ï
ÜU¢ Ú±¢Á¢ Ï¢ÉG¼¢ Á¢¢ Úã¢ ãñ J »ïS¢ï Ï¢¢ÚèÜU ÜUÐÇGï ÜU¢ Ð¢Á¢¢}¢¢ ÐãÝÝ¢ çÁ¢S¢
S¢ï Ú¢Ý ²¢ S¢~¢ ÜU¢ ÜU¢ï§ü çãGSS¢¢ Ó¢}¢v¼¢ ã¢ï §GH¢±¢ Ý}¢¢Á¢G ÜïU |¢è ÐãÝÝ¢
ãGÚ¢}¢ ãñ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 480) 6 çÝÄ²¼ S¢ï ÜGUÏH »ãGÚ¢}¢
ÐÚ ¶GéàÏ¢ê Hx¢¢Ý¢ S¢é‹Ý¼ ãñ, Ï¢ïà¢ÜU Hx¢¢§²ï }¢x¢Ú Hx¢¢Ýï ÜïU Ï¢¢’Î
§G~¢G ÜUè à¢èà¢è Ï¢ïËÅ ÜUè Á¢ïÏ¢ }¢ï´ }¢¼ Ç¢çH²ï J ±ÚÝ¢ çÝÄ²¼ ÜïU
Ï¢¢’Î Á¢ïÏ¢ }¢ï´ ã¢‰¢ Ç¢HÝï ÜUè S¢êÚ¼ }¢ï´ ¶GéàÏ¢ê Hx¢ S¢ÜU¼è ãñ J ¥x¢Ú
ã¢‰¢ }¢ï´ §¼Ý¢ §G~¢G Hx¢ x¢²¢ çÜU Îï¶Ýï ±¢Hï ÜUãï´ çÜU “çÁ¢G²¢Î¢ ãñ”
¼¢ï Î}¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ÜU}¢ ÜUãï´ ¼¢ï S¢-ÎÜGU¢ J ¥x¢Ú §G~¢G ÜUè ¼Úè
±x¢GñÚ¢ Ýãè´ Hx¢è ã¢‰¢ }¢ḯ çS¢ÈGUü }¢ãÜU ¥¢ x¢§ü ¼¢ï ÜU¢ï§ü ÜUzGÈUG ¢Ú¢ Ýãè´ J
Ï¢ïx¢ }¢ï´ |¢è Ú¶Ý¢ ã¢ï ¼¢ï çÜUS¢è à¢¢õÐÚ ±x¢GñÚ¢ }¢ï´ HÐïÅ ÜUÚ wG¢êÏ¢
»ãGç¼²¢¼G ÜUè Á¢x¢ã Úç¶²ï 7 ªÐÚ ÜUè Ó¢¢ÎÚ ÎéLS¼ ÜUÚÝï }¢ï´
²ïã »ãGç¼²¢¼G Úç¶²ï çÜU ¥ÐÝï ²¢ çÜUS¢è ÎêS¢Úï }¢¢ïãGçÚ}¢ ÜïU S¢Ú
²¢ Ó¢ïãÚï ÐÚ Ý ÐÇGï J S¢x¢ï }¢ÎèÝ¢ Ýï |¢èÇG|¢¢ÇG }¢ï´ »ãGÚ¢}¢
ÎéLS¼ ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ ÜUè Ó¢¢ÎÚ¢ï´ }¢ï´ Îèx¢Ú }¢¢ïãGçÚ}¢¢ï´ ÜïU }¢éæÇï ãé» S¢Ú
ÈæUS¢¼ï Îï¶ï ãñ´ 8 ÜU§ü }¢¢ïãGçÚ}¢ ãGÁ¢GÚ¢¼ ÜïU »ãGÚ¢}¢ ÜU¢ ¼ãÏ¢‹Î
Ý¢ÈGU ÜïU ÝèÓ¢ï ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ªÐÚ ÜUè Ó¢¢ÎÚ ÐïÅ ÐÚ S¢ï ¥vS¢Ú
S¢Úv¼è Úã¼è ¥¢ñÚ Ý¢ÈGU ÜïU ÝèÓ¢ï ÜU¢ ÜéUÀ çãGSS¢¢ S¢Ï¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï
Á¢G¢çãÚ ã¢ï¼¢ Úã¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã §S¢ ÜUè ÐÚ±¢ã Ýãè´ ÜUÚ¼ï, §S¢è ¼GÚãG
Ó¢H¼ï çÈUÚ¼ï ¥¢ñÚ ©Æ¼ï Ï¢ñÆ¼ï ±vG¼ Ï¢ï »ãGç¼²¢¼Gè ÜïU Ï¢¢§GS¢ Ï¢¢’Á¢G
»ãGÚ¢}¢ ±¢H¢ḯ ÜUè Ú¢Ý ±x¢GñÚ¢ |¢è ÎêS¢Ú¢ḯ ÐÚ Á¢G¢çãÚ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ J Ï¢Ú¢»
}¢ïãÚÏ¢¢Ýè ! §S¢ }¢S¥Hï ÜU¢ï ²¢Î Úç¶²ï çÜU Ý¢ÈGU ÜïU ÝèÓ¢ï S¢ï Hï ÜUÚ
Í¢éÅÝ¢ï´ S¢}¢ï¼ çÁ¢S}¢ ÜU¢ S¢¢Ú¢ çãGSS¢¢ S¢~¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ }¢ï´ S¢ï ‰¢¢ïÇG¢
S¢¢ çãGSS¢¢ |¢è çÏ¢H¢ §Á¢¢Á¢G¼ï à¢Ú-§üG ÎêS¢Ú¢ï´ ÜïU ¥¢x¢ï ¶¢ïHÝ¢ ãGÚ¢}¢
ãñ J S¢~¢ ÜïU ²ïã }¢S¢¢§H çS¢ÈGUü »ãGÚ¢}¢ ÜïU S¢¢‰¢ }¢wGS¢êS¢ Ýãè´ J
»ãGÚ¢}¢ ÜïU §GH¢±¢ |¢è ÎêS¢Ú¢ï´ ÜïU ¥¢x¢ï ¥ÐÝ¢ S¢~¢ ¶¢ïHÝ¢ ²¢
ÎêS¢Ú¢ï´ ÜïU ¶éHï S¢~¢ ÜUè ¼GÚÈGU ÝÁ¢GÚ ÜUÚÝ¢ ãGÚ¢}¢ ãñ 9 Ï¢¢’Á¢G¢ï´
ÜïU »ãGÚ¢}¢ ÜU¢ ¼ãÏ¢‹Î Ý¢ÈGU ÜïU ÝèÓ¢ï ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Ï¢ï »ãGç¼²¢¼Gè ÜUè
±Á¢ã S¢ï ÎêS¢Ú¢ï´ ÜUè }¢¢ñÁ¢ê-Îx¢è }¢ï´ ÐïÇGê1 ÜU¢ ÜéUÀ çãGSS¢¢
¶éH¢ Úã¼¢ ãñ J Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼ }¢ï´ ãñ : Ý}¢¢Á¢G }¢ï´ Ó¢¢ñ‰¢¢§ü (1/4) ÜUè
ç}¢vGÎ¢Ú (ÐïÇGê) ¶éH¢ Úã¢ ¼¢ï Ý}¢¢Á¢G Ý ã¢ïx¢è ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G Ï¢ïÏ¢¢ÜU »ïS¢ï
ãñ´ çÜU H¢ïx¢¢ï´ ÜïU S¢¢}¢Ýï Í¢éÅÝï Ï¢çËÜU Ú¢Ýï´ ¶¢ïHï Úã¼ï ãñ´ ²ïã (Ý}¢¢Á¢G
± »ãGÚ¢}¢ ÜïU §GH¢±¢) |¢è ãGÚ¢}¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè ¥G¢Î¼ ãñ ¼¢ï
ÈGU¢çS¢ÜGU ãñ´ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 481)
»ãGÚ¢}¢ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ Á¢GMÚè ¼}Ï¢èã : Á¢¢ï Ï¢¢¼ï´ »ãGÚ¢}¢
}¢ï´ Ý¢ Á¢¢§Á¢G ãñ´ ¥x¢Ú ±¢ïã çÜUS¢è }¢Á¢Ï¢êÚè ÜïU S¢Ï¢Ï¢ ²¢ |¢êH
ÜUÚ ã¢ï´ ¼¢ï x¢éÝ¢ã Ýãè´ }¢x¢Ú ©Ý ÐÚ Á¢¢ï Á¢é}¢¢üÝ¢ }¢éÜGUÚüÚ ãñ ±¢ïã
Ï¢ãÚ ãG¢H ¥Î¢ ÜUÚÝ¢ ã¢ïx¢¢ ¥Ï¢ ²ïã Ï¢¢¼ï´ Ó¢¢ãï çÏ¢x¢GñÚ §Ú¢Î¢
ã¢ï´, |¢êH ÜUÚ ã¢ï´, S¢¢ï¼ï }¢ï´ ã¢ï´ ²¢ Á¢Ï¢íÝ ÜU¢ï§ü ÜUÚ±¢» J
(»ïÁ¢GÝ, S¢. 1083)
}¢ñ´ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{êæ ÜUMæ ãGÁÁ¢¢ï ©G}Úã

ç}¢Hï Héy.ÈGïU S¢¥Gì²ï S¢ÈGU¢ ¥¢ñÚ }¢±üã
1 : Ý¢ÈGU ÜïU ÝèÓ¢ï S¢ï Hï ÜUÚ ©GÁG±ï }¢wGS¢êS¢ ÜUè Á¢ÇG ¼ÜU Ï¢ÎÝ ÜUè x¢¢ïH¢§ü }¢ï´
çÁ¢¼Ý¢ çãGSS¢¢ ¥¢¼¢ ãñ ©S¢ï “ÐïÇGê” ÜUã¼ï ãñ´ J
ãGÚ}¢ ÜUè ±Á¢G¢ãG¼ : ¥G¢}¢ Ï¢¢ïHÓ¢¢H }¢ï´ H¢ïx¢ “}¢çSÁ¢Îï

ãGÚ¢}¢” ÜU¢ï ãGÚ}¢ à¢ÚèÈGU ÜUã¼ï ãñ´, §S¢ }¢ï´ ÜU¢ï§ü à¢ÜU Ýãè´
çÜU }¢çSÁ¢Îï ãGÚ¢}¢ à¢ÚèÈGU ãG-Ú}¢ï }¢¢ïãG¼Ú}¢ ãè }¢ï´ Î¢ç¶GH
ãñ }¢x¢Ú ãGÚ}¢ à¢ÚèÈGU }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢ S¢}¢ï¼1
©S¢ ÜïU §Îü çx¢Îü }¢èH¢ï´ ¼ÜU ÈñUH¢ ãé±¢ ãñ ¥¢ñÚ ãÚ ¼GÚÈGU §S¢
ÜUè ãGÎï´ Ï¢Ýè ãé§ü ãñ´ J }¢-S¢HÝ Á¢g¢ à¢ÚèÈGU S¢ï ¥¢¼ï ãé»
}¢vÜU» }¢é¥GÁGÁ¢G}¢¢ S¢ï ÜGUÏH 23 çÜUH¢ï }¢èÅÚ
ÐãHï Ð¢ïHèS¢ Ó¢¢ñÜUè ¥¢¼è ãñ, ²ã¢æ S¢ÇGÜU ÜïU ªÐÚ Ï¢¢ïÇü ÐÚ
Á¢Hè ãGéMÈGU }¢ï´ (²¢’Ýè çS¢ÈGUü }¢éS¢Ë}¢¢Ý¢ï´ ÜïU çH²ï)
çH¶¢ ãé±¢ ãñ J §S¢è S¢ÇGÜU ÐÚ Á¢Ï¢ }¢Á¢GèÎ ¥¢x¢ï Ï¢ÉG¼ï ãñ´ ¼¢ï
Ï¢èÚï à¢}¢èS¢ ²¢’Ýè ãGéÎñçÏ¢²¢ ÜU¢ }¢ÜGU¢}¢ ãñ, §S¢ S¢}¼ ÐÚ
“ãGÚ}¢ à¢ÚèÈGU” ÜUè ãGÎ ²ã¢æ S¢ï à¢éM¥G ã¢ï Á¢¢¼è ãñ J “»ÜU
}¢é¥<Ú¶G ÜUè Á¢ÎèÎ Ðñ}¢¢§à¢ ÜïU çãGS¢¢Ï¢ S¢ï ãGÚ}¢ ÜïU ÚvGÏ¢ï ÜU¢
Î¢»Ú¢ 127 çÜUH¢ï }¢èÅÚ ãñ Á¢Ï¢ çÜU ÜéUH ÚvGÏ¢¢ 550 }¢éÚÏÏ¢¥G
çÜUH¢ï }¢èÅÚ ãñ J” (¼¢Úè¶Gï }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢, S¢. 15) (Á¢æx¢H¢ï´ ÜUè
ÜU¢æÅ À¢æÅ, Ðã¢ÇG¢ï´ ÜUè ¼Ú¢à¢ ¶GÚ¢à¢ ¥¢ñÚ S¢éÚæx¢¢ï´ (TUNNELS) ÜUè
¼ÚÜUèÏ¢¢ï´ ±x¢GñÚ¢ ÜïU Á¢GÚè»G Ï¢Ý¢» Á¢¢Ýï ±¢Hï Ý» Ú¢S¼¢ï´ ¥¢ñÚ S¢ÇGÜU¢ï´
ÜïU S¢Ï¢Ï¢ ±ã¢æ ÈGU¢çS¢Hï }¢ï´ ÜU}¢è Ï¢ïà¢è ã¢ï¼è Úã¼è ãñ ãGÚ}¢ ÜUè ¥SH
ãGéÎêÎ ±¢ïãè ãñ´ çÁ¢Ý ÜU¢ ¥ãG¢ÎèS¢ï }¢éÏ¢¢-ÚÜU¢ }¢ï´ Ï¢²¢Ý ãé±¢ ãñ)
1 : }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢ }¢ï´ ¥¢Ï¢¢Îè Ï¢ÉG¼è Á¢¢ Úãè ãñ ¥¢ñÚ ÜUãè´
ÜUãè´ ãGÚ}¢ ÜïU Ï¢¢ãÚ ¼ÜU ÈñUH Ó¢éÜUè ãñ }¢-S¢HÝ ¼‹§üG}¢ çÜU ²ïã ãGÚ}¢ S¢ï Ï¢¢ãÚ ãñ
}¢x¢Ú à¢¢²Î à¢ãÚï }¢vÜU¢ }¢ï´ Î¢ç¶GH J
Æ‹Çè Æ‹Çè ã±¢ ãGÚ}¢ ÜUè ãñ

Ï¢¢çÚà¢ ¥ËH¢ã ÜïU ÜUÚ}¢ ÜUè ãñ
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 124)
}¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢ ÜUè ãG¢çÁ¢GÚè : ãGÚ}¢

Á¢Ï¢ ÜGUÚèÏ¢ ¥¢» ¼¢ï S¢Ú Û¢éÜU¢», ¥¢æ¶ï´ à¢}¢ïü x¢éÝ¢ã S¢ï ÝèÓ¢è
çÜU²ï ¶Géà¢ê¥G¢ï ¶GéÁG¢ê¥G ÜïU S¢¢‰¢ §S¢ ÜUè ãGÎ }¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ï´,
çÁ¢GRU¢ï ÎéMÎ ¥¢ñÚ HÏÏ¢ñÜU ÜUè wG¢êÏ¢ ÜUS¢Ú¼ ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ Á¢êæ
ãè ÚÏÏ¢éH ¥G¢-H}¢èÝ ÜïU }¢éÜGUgS¢ à¢ãìÚ }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢
ÐÚ ÝÁ¢GÚ ÐÇGï ¼¢ï ²ïã Îé¥G¢ ÐçÉG²ï :
¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ! }¢éÛ¢ï §S¢ }¢ï´ ÜGUÚ¢Ú ¥¢ñÚ çÚÁGÜGïU ãGH¢H

¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢ J
}¢vÜU» }¢é¥GÁGÁ¢G}¢¢ ÐãéæÓ¢ ÜUÚ Á¢GMÚ¼Ý
}¢ÜU¢Ý ¥¢ñÚ çãGÈGU¢Á¢G¼ï S¢¢}¢¢Ý ±x¢GñÚ¢ ÜU¢ §ç‹¼Á¢G¢}¢ ÜUÚ ÜïU “HÏÏ¢ñÜU”
ÜUã¼ï ãé» “Ï¢¢Ï¢éSS¢H¢}¢” ÐÚ ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï´ ¥¢ñÚ ©S¢ ÎÚ±¢Á¢G»
Ð¢ÜU ÜU¢ï Ó¢ê}¢ ÜUÚ ÐãHï S¢è{¢ Ð¢©æ }¢çSÁ¢ÎéH ãGÚ¢}¢ }¢ï´ Ú¶ ÜUÚ
ã}¢ïà¢¢ ÜUè ¼GÚãG }¢çSÁ¢Î }¢ï´ Î¢ç¶GHï ÜUè Îé¥G¢ ÐçÉG²ï :
¥ËH¢ã Üï U Ý¢}¢ S¢ï ¥¢ñ Ú ¥ËH¢ã Üï U ÚS¢ê H

ÐÚ S¢H¢}¢ ã¢ï, »ï ¥ËH¢ã }¢ïÚï çH²ï
¥ÐÝè ÚãG}¢¼ ÜïU ÎÚ±¢Á¢Gï ¶¢ïH Îï J
»’ç¼ÜU¢ÈGU ÜUè çÝÄ²¼ ÜUÚ HèçÁ¢²ï : Á¢Ï¢ |¢è çÜUS¢è
}¢çSÁ¢Î }¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ï´ ¥¢ñÚ »’ç¼ÜU¢ÈGU ÜUè çÝÄ²¼ ÜUÚï´ ¼¢ï S¢±¢Ï¢
ç}¢H¼¢ ãñ, }¢çSÁ¢ÎéH ãGÚ¢}¢ }¢ḯ |¢è çÝÄ²¼ ÜUÚ HèçÁ¢²ï,
²ã¢æ »ÜU ÝïÜUè H¢¶ ÝïÜUè ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ãñ, çHã¢Á¢G¢ »ÜU H¢¶
»’ç¼ÜU¢ÈGU ÜU¢ S¢±¢Ï¢ Ð¢»æx¢ï Á¢Ï¢ ¼ÜU }¢çSÁ¢Î ÜïU ¥‹ÎÚ Úãï´x¢ï
»’ç¼ÜU¢ÈGU ÜU¢ S¢±¢Ï¢ ç}¢Hïx¢¢ ¥¢ñÚ çÁ¢G}ÝÝ ¶¢Ý¢, Á¢G}¢Á¢G}¢ à¢ÚèÈGU
ÐèÝ¢ ¥¢ñÚ S¢¢ïÝ¢ ±x¢GñÚ¢ |¢è Á¢¢§Á¢G ã¢ï Á¢¢»x¢¢ ±ÚÝ¢ }¢çSÁ¢Î }¢ï´ ²ïã
Ó¢èÁ¢Gï´ à¢Ú¥GÝ Ý¢ Á¢¢§Á¢G ãñ´ J
¼ÚÁ¢}¢¢ : }¢ñ´ Ýï S¢é‹Ý¼ï »’ç¼ÜU¢ÈGU ÜUè
çÝÄ²¼ ÜUè J
ÜU¢’Ï¢» }¢éà¢ÚüÈUG ¢ ÐÚ ÐãHè ÝÁ¢GÚ : Á¢êæ ãè ÜU¢’Ï¢» }¢é¥ÁG ÁG ¢G}¢¢
ÐÚ ÐãHè ÝÁ¢GÚ ÐÇGï ¼èÝ Ï¢¢Ú
ÜUçã²ï ¥¢ñ Ú Îé M Î à¢ÚèÈG U ÐÉG ÜUÚ Îé ¥ G ¢ }¢¢æ ç x¢²ï çÜU
ÜU¢’Ï¢¼éËH¢ã à¢ÚèÈGU ÐÚ ÐãHè ÝÁ¢GÚ Á¢Ï¢ ÐÇG¼è ãñ ©S¢
±vG¼ }¢¢æx¢è ãé§ü Îé¥G¢ Á¢GMÚ ÜGUÏ¢êH ã¢ï¼è ãñ J ¥¢Ð Ó¢¢ãï´ ¼¢ï
²ïã Îé¥G¢ }¢¢æx¢ HèçÁ¢²ï çÜU “²¢ ¥ËH¢ã ! }¢ñ´ Á¢Ï¢
|¢è ÜU¢ï§ü Á¢¢§Á¢G Îé¥G¢ }¢¢æx¢¢ ÜUMæ ¥¢ñÚ ©S¢ }¢ï´ Ï¢ïã¼Úè ã¢ï
¼¢ï ±¢ïã ÜGUÏ¢êH ãé±¢ ÜUÚï J” ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ à¢¢}¢è

Ýï ÈGéU-ÜGUã¢» çÜUÚ¢}¢ ÜïU ãG±¢Hï S¢ï çH¶¢ ãñ :
ÜU¢’Ï¢¼éËH¢ã ÐÚ ÐãHè ÝÁ¢GÚ ÐÇG¼ï ±vG¼ Á¢‹Ý¼ }¢ï´ Ï¢ï çãGS¢¢Ï¢
Î¢ç¶GHï ÜUè Îé¥G¢ }¢¢æx¢è Á¢¢» ¥¢ñÚ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG¢ Á¢¢» J
ÝêÚè Ó¢¢ÎÚ ¼Ýè ãñ ÜU¢’Ï¢ï ÐÚ

Ï¢¢çÚà¢ ¥ËH¢ã ÜïU ÜUÚ}¢ ÜUè ãñ
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 124)
S¢Ï¢ S¢ï ¥zGÁ¢GH Îé¥¢G : ¥ËH¢ã ± ÚS¢êH

ÜUè çÚÁ¢G¢ ÜïU ¼GHÏ¢ x¢¢Ú }¢¢ïãG¼Ú}¢ ¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï ÚS¢êH ! ¥x¢Ú
¼G±¢ÈGU ± S¢¥Gì² ±x¢GñÚ¢ }¢ï´ ãÚ Á¢x¢ã çÜUS¢è ¥¢ñÚ Îé¥G¢ ÜïU Ï¢Á¢¢»
ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ãè ÐÉG¼ï Úãï´ ¼¢ï ²ïã S¢Ï¢ S¢ï ¥zGÁ¢GH ãñ ¥¢ñÚ
ÎéMÎ¢ï S¢H¢}¢ ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ S¢ï çÏ¢x¢ÇGï ÜU¢}¢ S¢æ±Ú
Á¢¢»æ x ¢ï , ±¢ï ã §çwG ¼ ²¢Ú ÜUÚ¢ï Á¢¢ï }¢é ã G } }¢Îé Ú ü S ¢ê H é Ë H¢ã
ÜïU S¢ÓÓ¢ï ±¢’Îï S¢ï ¼}¢¢}¢ Îé¥G¢¥¢ïæ S¢ï Ï¢ïã¼Ú
± ¥zGÁ¢GH ãñ ²¢’Ýè ²ã¢æ ¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢ }¢±¢ÜGïU¥G }¢ï´ ¥ÐÝï çH²ï Îé¥G¢
ÜïU Ï¢ÎHï ¥ÐÝï ãGÏ¢èÏ¢ ÐÚ ÎéMÎ |¢ïÁ¢¢ï,
ÚS¢êHéËH¢ã ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : »ïS¢¢ ÜUÚïx¢¢ ¥ËH¢ã
¼ïÚï S¢Ï¢ ÜU¢}¢ Ï¢Ý¢ Îïx¢¢ ¥¢ñÚ ¼ïÚï x¢éÝ¢ã }¢é¥G¢ÈGU ÈGUÚ}¢¢ Îïx¢¢ J
( , ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ }¢é¶GÚüÁ¢¢, çÁ¢. 10, S¢. 740)
¼G±¢ÈGU }¢ï´ Îé¥G¢ ÜïU çH²ï LÜUÝ¢ }¢‹¥G ãñ : }¢¢ïãG¼Ú}¢

ãG¢ çÁ¢²¢ï ! Ó¢¢ãï´ ¼¢ï çS¢ÈGUü ÎéMÎ¢ï S¢H¢}¢ ÐÚ ãè §çv¼ÈGU¢
ÜUèçÁ¢²ï çÜU ²ïã ¥¢S¢¢Ý |¢è ãñ ¥¢ñÚ ¥zGÁ¢GH |¢è J ¼¢ã}¢
à¢¢§ÜGUèÝï Îé¥G¢ ÜïU çH²ï Îé¥G¢»æ |¢è Î¢ç¶GHï ¼ÚÜUèÏ¢ ÜUÚ Îè
ãñ´ HïçÜUÝ ²¢Î Úãï çÜU ÎéMÎ¢ï S¢H¢}¢ ÐÉGï´ ²¢ Îé¥G¢»æ S¢Ï¢
¥¢çãS¼¢ ¥¢±¢Á¢G }¢ï´ ÐÉGÝ¢ ãñ, çÓ¢ËH¢ ÜUÚ Ýãè´ Á¢ñS¢¢ çÜU
Ï¢¢’Á¢G }¢é¼GçÃ±ÈGU (²¢’Ýè ¼G±¢ÈGU ÜUÚÝï ±¢Hï) ÐÉG¢¼ï ãñ´ ÝèÁ¢G
Ó¢H¼ï Ó¢H¼ï ÐÉGÝ¢ ãñ, ÐÉGÝï ÜïU çH²ï Î¢ñÚ¢Ýï ¼G±¢ÈGU ÜUãè´ |¢è
LÜUÝ¢ Ýãè´ ãñ J
©G}Úï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
¼G±¢ÈGU ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ : ¼G±¢ÈGU à¢éM¥G ÜUÚÝï S¢ï ÜGUÏH
}¢Îü §çÁG¼GÏ¢¢¥G ÜUÚ Hï´ ²¢’Ýè Ó¢¢ÎÚ S¢è{ï ã¢‰¢ ÜUè Ï¢x¢GH
ÜïU ÝèÓ¢ï S¢ï çÝÜU¢H ÜUÚ ©S¢ ÜïU Î¢ïÝ¢ï´ ÐËHï ©HÅï ÜU‹{ï
ÐÚ §S¢ ¼GÚãG Ç¢H Hï´ çÜU S¢è{¢ ÜU‹{¢ ¶éH¢ Úãï J ¥Ï¢
ÐÚ±¢Ý¢ ±¢Ú à¢}»G ÜU¢’Ï¢¢ ÜïU çx¢Îü ¼G±¢ÈGU ÜïU çH²ï ¼Ä²¢Ú
ã¢ï Á¢¢§²ï J
§çÁG¼Ï¢¢§üG ãG¢H¼ }¢ï´ ÜU¢’Ï¢¢ à¢ÚèÈGU ÜUè ¼GÚÈGU }¢éæã çÜU²ï ãG-Á¢Úï
¥S±Î ÜUè Ï¢¢§æü (left) ¼GÚÈGU LvÝï ²}¢¢Ýè ÜUè Á¢¢çÝÏ¢ ãG-Á¢Úï
¥S±Î ÜïU ÜGUÚèÏ¢ §S¢ ¼GÚãG ¶ÇGï ã¢ï Á¢¢§²ï çÜU ÐêÚ¢ “ãG-Á¢Úï
¥S±Î” ¥¢Ð ÜïU S¢è{ï ã¢‰¢ ÜUè ¼GÚÈGU Úãï J ¥Ï¢ çÏ¢x¢GñÚ ã¢‰¢ ©Æ¢»
§S¢ ¼GÚãG ¼G±¢ÈGU ÜUè çÝÄ²¼1 ÜUèçÁ¢²ï :
¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã }¢ñ´ ¼ïÚï }¢¢ïãG¼Ú}¢ Í¢Ú ÜU¢ ¼G±¢ÈGU ÜUÚÝï ÜU¢ §Ú¢Î¢ ÜUÚ¼¢ ãêæ,
¼ê §S¢ï }¢ïÚï çH²ï ¥¢S¢¢Ý ÈGUÚ}¢¢ Îï ¥¢ñÚ }¢ïÚè Á¢¢çÝÏ¢ S¢ï §S¢ï ÜGUÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢ J
çÝÄ²¼ ÜUÚ HïÝï ÜïU Ï¢¢’Î ÜU¢’Ï¢¢ à¢ÚèÈGU ãè ÜUè ¼GÚÈGU
}¢éæã çÜU²ï S¢è{ï ã¢‰¢ ÜUè Á¢¢çÝÏ¢ §¼Ý¢ Ó¢çH²ï çÜU ãG-Á¢Úï ¥S±Î
¥¢Ð ÜïU »ïGÝ S¢¢}¢Ýï ã¢ï Á¢¢» J (¥¢ñÚ ²ïã }¢¢’}¢êHè S¢¢ S¢ÚvÝï S¢ï ã¢ï
Á¢¢»x¢¢, ¥¢Ð ãG-Á¢Úï ¥S±Î ÜUè »ïGÝ S¢è{ }¢ï´ ¥¢ Ó¢éÜïU §S¢ ÜUè ¥GH¢}¢¼
²ïã ãñ çÜU ÎêÚ S¢é¼êÝ }¢ï´ Á¢¢ï S¢ÏÁ¢G H¢§Å Hx¢è ãñ ±¢ïã ¥¢Ð ÜUè ÐèÆ ÜïU
çÏ¢ËÜéUH ÐèÀï ã¢ï Á¢¢»x¢è)
! ²ïã Á¢‹Ý¼ ÜU¢ ±¢ïã wG¢àé ¢ ÝS¢èÏ¢ Ð‰‰¢Ú ãñ
çÁ¢S¢ï ã}¢¢Úï Œ²¢Úï ¥¢ÜGU¢ }¢vÜUè }¢-ÎÝè }¢éS¼GÈUG ¢
Ýï ²ÜGUèÝÝ Ó¢ê}¢¢ ãñ J ¥Ï¢ Î¢ïÝ¢ï´ ã¢‰¢ ÜU¢Ý¢ï´ ¼ÜU §S¢ ¼GÚãG ©Æ¢§²ï çÜU
ã‰¢ïçH²¢æ ãG-Á¢Úï ¥S±Î ÜUè ¼GÚÈGU Úãï´ ¥¢ñÚ ÐçÉG²ï :
1 : Ý}¢¢Á¢G, Ú¢ïÁ¢G¢, »’ç¼ÜU¢ÈGU, ¼G±¢ÈGU ±x¢GñÚ¢ ãÚ Á¢x¢ã ²ïã }¢S¥H¢ Á¢GïãìÝ }¢ï´
Úç¶²ï çÜU ¥G-ÚÏ¢è Á¢GÏ¢¢Ý }¢ï´ çÝÄ²¼ ©S¢è ±vG¼ ÜU¢Ú¥¢}¢Î ã¢ï¼è ãñ Á¢Ï¢ çÜU ©S¢
ÜïU }¢¢’Ý¢ }¢¢’Hê}¢ ã¢ï´ ±ÚÝ¢ çÝÄ²¼ ©Îêü }¢ï´ Ï¢çËÜU ¥ÐÝè }¢¢-ÎÚè Á¢GÏ¢¢Ý }¢ï´ |¢è ã¢ï
S¢ÜU¼è ãñ ¥¢ñÚ ãÚ S¢êÚ¼ }¢ï´ çÎH }¢ï´ çÝÄ²¼ ã¢ïÝ¢ à¢¼Gü ãñ, Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï Ý |¢è ÜUãï´ ¼Ï¢
|¢è Ó¢H Á¢¢»x¢¢ çÜU çÎH ãè }¢ï´ çÝÄ²¼ ã¢ïÝ¢ ÜU¢ÈGUè ãñ ã¢æ Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï ÜUã HïÝ¢
¥zGÁ¢GH ãñ J
¥ËH¢ã ÜïU Ý¢}¢ S¢ï ¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢ wG¢çê Ï¢²¢æ ¥ËH¢ã ÜïU çH²ï ãñ´ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ÇG¢ ãñ
¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ÜïU ÚS¢êH ÐÚ ÎéMÎ¢ï S¢H¢}¢ ã¢ï´ J

¥Ï¢ ¥x¢Ú }¢éç}ÜUÝ ã¢ï ¼¢ï ãG-Á¢Úï ¥S±Î à¢ÚèÈGU ÐÚ Î¢ïÝ¢ï´
ã‰¢ïçH²¢æ ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU Ï¢èÓ¢ }¢ï´ }¢éæã Ú¶ ÜUÚ ²êæ Ï¢¢ïS¢¢ ÎèçÁ¢²ï çÜU
¥¢±¢Á¢G ÐñÎ¢ Ý ã¢ï, ¼èÝ Ï¢¢Ú »ïS¢¢ ãè ÜUèçÁ¢²ï J ! Û¢ê}¢
Á¢¢§²ï çÜU ¥¢Ð ÜïU HÏ¢ ©S¢ }¢éÏ¢¢ÚÜU Á¢x¢ã Hx¢ Úãï ãñ´ Á¢ã¢æ ²ÜGUèÝÝ
}¢ÎèÝï ±¢Hï ¥¢ÜGU¢ ÜïU HÏ¢ã¢» }¢éÏ¢¢-ÚÜU¢
Hx¢ï ãñ´ J }¢Ó¢H Á¢¢§²ï...... ¼ÇGÐ ©çÆ²ï...... ¥¢ñÚ ã¢ï S¢ÜïU ¼¢ï
¥¢æS¢ê¥¢ïæ ÜU¢ï Ï¢ãÝï ÎèçÁ¢²ï J ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý
©G } ¢Ú ÈG U Ú}¢¢¼ï ãñ ´ çÜU ã}¢¢Úï }¢èÆï ¥¢ÜG U ¢
ãG-Á¢Úï ¥S±Î ÐÚ HÏ¢ã¢» }¢éÏ¢¢-ÚÜU¢ Ú¶
ÜUÚ Ú¢ï¼ï Úãï çÈUÚ §çË¼ÈGU¢¼ ÈGUÚ}¢¢²¢ (²¢’Ýè ¼±ÁÁ¢¢ïã ÈGUÚ}¢¢§ü)
¼¢ï v²¢ Îï¶¼ï ãñ´ çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï ©G}¢Ú |¢è Ú¢ï Úãï ãñ´ J
§à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : »ï ©G}¢Ú ( ) ! ²ïã Ú¢ïÝï ¥¢ñÚ ¥¢æS¢ê
Ï¢ã¢Ýï ÜU¢ ãè }¢ÜGU¢}¢ ãñ J
Ú¢ïÝï ±¢Hè ¥¢æ¶ï´ }¢¢æx¢¢ï Ú¢ïÝ¢ S¢Ï¢ ÜU¢ ÜU¢}¢ Ýãè´
çÁ¢GRïU }¢ãGÏÏ¢¼ ¥G¢}¢ ãñ HïçÜUÝ S¢¢ïÁ¢Gï }¢ãGÏÏ¢¼ ¥G¢}¢ Ýãè´
§S¢ Ï¢¢¼ ÜU¢ ¶G²¢H Úç¶²ï çÜU H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï ¥¢Ð ÜïU
{vÜïU Ý Hx¢ï´ çÜU ²ïã ÜGéUÃ±¼ ÜïU }¢éÁ¢G¢-ãÚï ÜUè Ýãè´, ¥G¢çÁ¢Á¢Gè ¥¢ñÚ
ç}¢SÜUèÝè ÜïU §ÁGã¢Ú ÜUè Á¢x¢ã ãñ J ãéÁ¢ê}¢ ÜïU S¢Ï¢Ï¢ ¥x¢Ú Ï¢¢ïS¢¢
}¢é²SS¢Ú Ý ¥¢ S¢ÜïU ¼¢ï Ý ¥¢ñÚ¢ï´ ÜU¢ï §üÁ¢G¢ Îï´ Ý ¶GéÎ ÎÏ¢ï´ ÜéUÓ¢Hï´
Ï¢çËÜU ã¢‰¢ ²¢ HÜUÇGè S¢ï ãG-Á¢Úï ¥S±Î ÜU¢ï Àê ÜUÚ ©S¢ï Ó¢ê}¢
HèçÁ¢²ï, ²ïã |¢è Ý Ï¢Ý ÐÇGï ¼¢ï ã¢‰¢¢ï´ ÜU¢ §à¢¢Ú¢ ÜUÚ ÜïU ¥ÐÝï ã¢‰¢¢ï´
ÜU¢ï Ó¢ê}¢ HèçÁ¢²ï, ²ïãè v²¢ ÜU}¢ ãñ çÜU }¢vÜUè }¢-ÎÝè S¢ÚÜU¢Ú
ÜïU }¢éÏ¢¢ÚÜU }¢éæã Ú¶Ýï ÜUè Á¢x¢ã ÐÚ ¥¢Ð ÜUè
çÝx¢¢ãï´ ÐÇG Úãè ãñ´ J
ãG-Á¢Úï ¥S±Î ÜU¢ï Ï¢¢ïS¢¢ ÎïÝï ²¢ HÜUÇGè ²¢ ã¢‰¢ S¢ï Àê
ÜUÚ Ó¢ê}¢Ýï ²¢ ã¢‰¢¢ḯ ÜU¢ §à¢¢Ú¢ ÜUÚ ÜïU ©‹ãḯ Ó¢ê}¢ HïÝï ÜU¢ï “§çS¼H¢}¢”
ÜUã¼ï ãñ´ J
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ ãñ : Ú¢ïÁ¢Gï çÜGU²¢}¢¼ ²ïã
Ð‰‰¢Ú ©Æ¢²¢ Á¢¢»x¢¢, §S¢ ÜUè ¥¢æ¶ï´ ã¢ï´x¢è çÁ¢Ý S¢ï Îï¶ïx¢¢, Á¢GÏ¢¢Ý
ã¢ïx¢è çÁ¢S¢ S¢ï ÜUH¢}¢ ÜUÚïx¢¢, çÁ¢S¢ Ýï ãGÜGU ÜïU S¢¢‰¢ §S¢ ÜU¢ §çS¼H¢}¢
çÜU²¢ ©S¢ ÜïU çH²ï x¢±¢ãè Îïx¢¢ J
¥Ï¢
¼ÚÁ¢}¢¢ : §H¢ãè ¼éÛ¢ ÐÚ §ü}¢¢Ý H¢ ÜUÚ ¥¢ñÚ
¼ïÚï ÝÏ¢è }¢éãG}}¢Î ÜUè S¢é‹Ý¼ ÜUè ÐñÚ±è ÜUÚÝï ÜU¢ï
²ïã ¼G±¢ÈGU ÜUÚ¼¢ ãêæ J ÜUã¼ï ãé» ÜU¢’Ï¢¢ à¢ÚèÈGU ÜUè ¼GÚÈGU ãè
Ó¢ïãÚ¢ çÜU²ï S¢è{ï ã¢‰¢ ÜUè ¼GÚÈGU ‰¢¢ïÇG¢ S¢¢ S¢ÚçÜU²ï Á¢Ï¢ ãG-Á¢Úï
¥S±Î ¥¢Ð ÜïU Ó¢ïãÚï ÜïU S¢¢}¢Ýï Ý Úãï (¥¢ñÚ ²ïã ¥ÎÝ¢ S¢è ãG-Ú-ÜU¼
}¢ï´ ã¢ï Á¢¢»x¢¢) ¼¢ï ÈGU¢ñÚÝ §S¢ ¼GÚãG S¢è{ï ã¢ï Á¢¢§²ï çÜU ¶G¢Ý»
ÜU¢’Ï¢¢ ¥¢Ð ÜïU ©HÅï ã¢‰¢ ÜUè ¼GÚÈGU Úãï, §S¢ ¼GÚãG Ó¢çH²ï çÜU
çÜUS¢è ÜU¢ï ¥¢Ð ÜU¢ {vÜU¢ Ý Hx¢ï J }¢Îü §çÏ¼Î¢§ü ¼èÝ3 ÈïUÚ¢ï´ }¢ï´
Ú}¢H ÜUÚ¼ï Ó¢Hï´ ²¢’Ýè Á¢ËÎ Á¢ËÎ À¢ïÅï ÜGUÎ}¢ Ú¶¼ï, à¢¢Ýï (²¢’Ýè
ÜU‹{ï) çãH¢¼ï Ó¢Hï´ Á¢ñS¢ï ÜGU±è ± Ï¢ã¢ÎéÚ H¢ïx¢ Ó¢H¼ï ãñ´ J Ï¢¢’Á¢G H¢ïx¢
ÜêUÎ¼ï ¥¢ñÚ Î¢ñÇG¼ï ãé» Á¢¢¼ï ãñ´, ²ïã S¢é‹Ý¼ Ýãè´ ãñ J Á¢ã¢æ Á¢ã¢æ |¢èÇG
çÁ¢G²¢Î¢ ã¢ï ¥¢ñÚ Ú}¢H }¢ï´ ¶GéÎ ÜU¢ï ²¢ ÎêS¢Ú¢ï´ ÜU¢ï ¼vHèÈGU ã¢ï¼è ã¢ï
©¼Ýè ÎïÚ Ú}¢H ¼ÜüU ÜUÚ ÎèçÁ¢²ï }¢x¢Ú Ú}¢H ÜUè ¶G¢ç¼GÚ LçÜU²ï
Ýãè´, ¼G±¢ÈGU }¢ï´ }¢àxG¢êH Úçã²ï J çÈUÚ Á¢êæ ãè }¢¢ñÜGU¥G ç}¢Hï, ©¼Ýè ÎïÚ
¼ÜU ÜïU çH²ï Ú}¢H ÜïU S¢¢‰¢ ¼G±¢ÈGU ÜUèçÁ¢²ï J
¼G±¢ÈGU }¢ï´ çÁ¢S¢ ÜGUÎÚ ¶G¢Ý» ÜU¢’Ï¢¢ S¢ï ÜGUÚèÏ¢ Úãï´
²ïã Ï¢ïã¼Ú ãñ }¢x¢Ú §¼Ýï çÁ¢G²¢Î¢ ÜGUÚèÏ¢ |¢è Ý ã¢ï Á¢¢»æ çÜU
ÜUÐÇG¢ ²¢ çÁ¢S}¢ Ðéà¼» Îè±¢Ú1 S¢ï Hx¢ï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ÝÁGÎèÜUè
}¢ï´ ãéÁ¢ê}¢ ÜïU S¢Ï¢Ï¢ Ú}¢H Ý ã¢ï S¢ÜïU ¼¢ï ¥Ï¢ ÎêÚè Ï¢ïã¼Ú ãñ J
§SH¢}¢è Ï¢ãÝ¢ï´ ÜïU çH²ï ¼G±¢ÈGU }¢ï´ ¶G¢Ý» ÜU¢’Ï¢¢ S¢ï ÎêÚè
¥zGÁ¢GH ãñ J ÐãHï Ó¢vÜUÚ }¢ï´ Ó¢H¼ï Ó¢H¼ï ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG
ÜUÚ ²ïã Îé¥G¢ ÐçÉG²ï :
1 : ç}¢^è (²¢ çS¢}¢ï‹Å) ÜU¢ ÉïÚ Á¢¢ï }¢ÜU¢Ý ÜUè Ï¢¢ãÚè Îè±¢Ú ÜUè }¢ÁGÏ¢ê¼Gè ÜïU çH²ï
©S¢ ÜUè Á¢ÇG }¢ï´ Hx¢¢¼ï ãñ´ ©S¢ï “Ðéà¼» Îè±¢Ú” ÜUã¼ï ãñ´ J
ÐãHï Ó¢vÜUÚ ÜUè Îé¥G¢
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ð¢ÜU ãñ ¥¢ñÚ S¢Ï¢ wG¢êçÏ¢²¢æ ¥ËH¢ã ãè ÜïU çH²ï ãñ´ ¥¢ñÚ
¥ËH¢ã Üï U çS¢±¢ ÜU¢ï § ü §G Ï ¢¢Î¼ Üï U H¢§ÜG U Ýãè´ ¥¢ñ Ú ¥ËH¢ã
S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ÇG¢ ãñ ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï Ï¢Ó¢Ýï ÜUè ¼G¢ÜGU¼ ¥¢ñÚ ÝïÜUè ÜUÚÝï ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU
¥ËH¢ã ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ãñ Á¢¢ï S¢Ï¢ S¢ï Ï¢éH‹Î
¥¢ñÚ ¥G-Á¢G}¢¼ ±¢H¢ ãñ ¥¢ñÚ ÚãG}¢¼ï ÜU¢ç}¢H¢ ¥¢ñÚ S¢H¢}¢ Ý¢çÁ¢GH ã¢ï ¥ËH¢ã ÜïU ÚS¢êH
ÐÚ J »ï ¥ËH¢ã !
¼éÛ¢ ÐÚ §ü}¢¢Ý H¢¼ï ãé» ¥¢ñÚ ¼ïÚè çÜU¼¢Ï¢ ÜUè ¼SÎèÜGU ÜUÚ¼ï ãé» ¥¢ñÚ ¼éÛ¢ S¢ï çÜU²ï ãé» ¥GãìÎ
ÜU¢ï ÐêÚ¢ ÜUÚ¼ï ãé» ¥¢ñÚ ¼ïÚï ÝÏ¢è ¥¢ñÚ ¼ïÚï ãGÏ¢èÏ¢ }¢éã}G }¢Î ÜUè
S¢é‹Ý¼ ÜUè ÐñÚ±è ÜUÚ¼ï ãé» (}¢ñ́ ¼G±¢ÈGU à¢éM¥G ÜUÚ Ó¢éÜU¢ ãêæ) »ï ¥ËH¢ã !
}¢ñ´ ¼éÛ¢ S¢ï (x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï) }¢é¥¢G ÈGUè ÜU¢ ¥¢ñÚ (Ï¢H¢¥¢ïæ S¢ï) ¥G¢çÈGUÄ²¼ ÜU¢ ¥¢ñÚ Î¢§}¢è çãGÈUG ¢Á¢G¼ ÜU¢,
ÎèÝ¢ï Îé‹²¢ ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ ¥¢ñÚ ãGéS¢êHï Á¢‹Ý¼ }¢ï´ ÜU¢}²¢Ï¢è
(ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG HèçÁ¢²ï)
¥¢ñÚ Á¢ã‹Ý}¢ S¢ï ÝÁ¢¢¼ Ð¢Ýï ÜU¢ S¢é±¢H ÜUÚ¼¢ ãêæ J
LvÝï ²}¢¢Ýè ÐãéæÓ¢Ýï ¼ÜU ²ïã Îé¥G¢ ÐêÚè ÜUÚ HèçÁ¢²ï,
¥Ï¢ ¥x¢Ú |¢èÇG ÜUè ±Á¢ã S¢ï ¥ÐÝè ²¢ ÎêS¢Ú¢ï´ ÜUè §üÁ¢G¢ ÜU¢ ¥‹Îïà¢¢
Ý ã¢ï ¼¢ï LvÝï ²}¢¢Ýè ÜU¢ï Î¢ïÝ¢ï´ ã¢‰¢¢ï´ S¢ï ²¢ S¢è{ï ã¢‰¢ S¢ï ¼Ï¢ÚéüÜUÝ
Àê»æ, çS¢ÈGUü Ï¢¢»æ (©HÅï) ã¢‰¢ S¢ï Ý Àê»æ J }¢¢ñÜGU¥G ç}¢Hï ¼¢ï LvÝï
²}¢¢Ýè ÜU¢ï Ï¢¢ïS¢¢ |¢è ÎèçÁ¢²ï, ¥x¢Ú Ó¢ê}¢Ýï ²¢ ÀêÝï ÜU¢ }¢¢ñÜGU¥G Ý
ç}¢Hï ¼¢ï ²ã¢æ ã¢‰¢¢ï´ S¢ï §à¢¢Ú¢ ÜUÚ ÜïU Ó¢ê}¢Ý¢ Ýãè´ J (LvÝï ²}¢¢Ýè
ÐÚ ¥¢Á¢ ÜUH H¢ïx¢ ÜU¢ÈGUè ¶GéàÏ¢ê Hx¢¢ Îï¼ï ãñ´ çHã¢Á¢G¢ »ãGÚ¢}¢ ±¢Hï ÀêÝï
¥¢ñÚ Ó¢ê}¢Ýï }¢ï´ »ãGç¼²¢¼G ÈGUÚ}¢¢»æ)
¥Ï¢ ¥¢Ð ÜU¢’Ï¢» }¢éà¢ÚüÈUG ¢ ÜïU ¼èÝ3 ÜU¢ïÝ¢ï´ ÜU¢ ¼G±¢ÈGU ÐêÚ¢ ÜUÚ ÜïU Ó¢¢ñ‰¢ï4
ÜU¢ïÝï LvÝï ¥S±Î ÜUè ¼GÚÈGU Ï¢ÉG Úãï ãñ,´ LvÝï ²}¢¢Ýè ¥¢ñÚ LvÝï
¥S±Î ÜUè ÎÚç}¢²¢Ýè Îè±¢Ú ÜU¢ï “}¢éS¼Á¢¢Ï¢” ÜUã¼ï ãñ,´ ²ã¢æ Îé¥¢G
ÐÚ ¥¢}¢èÝ ÜUãÝï ÜïU çH²ï S¢œ¢Ú ãÁ¢G¢Ú çÈGUçÚà¼ï }¢éÜUG ÚüÚ ãñ´ J ¥¢Ð
Á¢¢ï Ó¢¢ãḯ ¥ÐÝè Á¢GÏ¢¢Ý }¢ḯ ¥ÐÝï çH²ï ¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢ }¢éS¢Ë}¢¢Ý¢ḯ ÜïU çH²ï
Îé¥¢G }¢¢æçx¢²ï ²¢ S¢Ï¢ ÜUè çÝÄ²¼ S¢ï ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ x¢éÝãx¢¢Ú S¢x¢ï }¢ÎèÝ¢
ÜUè |¢è çÝÄ²¼ à¢¢ç}¢H ÜUÚ ÜïU »ÜU }¢¼üÏ¢¢ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG
HèçÁ¢²ï, ÝèÁ¢G ²ïã ÜGéUÚ¥¢Ýè Îé¥¢G |¢è ÐÉG HèçÁ¢²ï :
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢Hé §ü}¢¢Ý : »ï ÚÏ¢ ã}¢¢Úï ! ã}¢ï´ Îé‹²¢ }¢ï´ |¢H¢§ü Îï ¥¢ñÚ ã}¢ï´ ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ |¢H¢§ü Îï
¥¢ñÚ ã}¢ï´ ¥GÁ¢G¢Ï¢ï Î¢ïÁ¢G¶G S¢ï Ï¢Ó¢¢ J

»ï HèçÁ¢²ï ! ¥¢Ð ãG-Á¢Úï ¥S±Î ÜïU ÜGUÚèÏ¢ ¥¢ ÐãéæÓ¢ï,
²ã¢æ ¥¢Ð ÜU¢ »ÜU Ó¢vÜUÚ ÐêÚ¢ ãé±¢ J H¢ïx¢ ²ã¢æ »ÜU ÎêS¢Úï ÜUè
Îï¶¢ Îï¶è ÎêÚ ãè ÎêÚ S¢ï ã¢‰¢ HãÚ¢¼ï ãé» x¢éÁ¢GÚ Úãï ã¢ï¼ï ãñ´ »ïS¢¢
ÜUÚÝ¢ ãÚçx¢Á¢G S¢é‹Ý¼ Ýãè´, ¥¢Ð ãGSÏ¢ï S¢¢çÏ¢ÜGU ²¢’Ýè ÐãHï ÜUè
¼GÚãG M Ï¢ çÜGUÏH¢ ãG-Á¢Úï ¥S±Î ÜUè ¼GÚÈGU }¢éæã ÜUÚ HèçÁ¢²ï J
¥Ï¢ çÝÄ²¼ ÜUÚÝï ÜUè Á¢GMÚ¼ Ýãè´ çÜU ±¢ïã ¼¢ï §çÏ¼Î¢¥Ý ã¢ï
Ó¢éÜUè, ¥Ï¢ ÎêS¢Ú¢2 Ó¢vÜUÚ à¢éM¥G ÜUÚÝï ÜïU çH²ï ÐãHï ãè ÜUè
¼GÚãG Î¢ïÝ¢ï´2 ã¢‰¢ ÜU¢Ý¢ï´ ¼ÜU ©Æ¢ ÜUÚ ²ïã Îé¥G¢ :
ÐÉG ÜUÚ §çS¼H¢}¢ ÜUèçÁ¢²ï J ²¢’Ýè }¢¢ñÜUG ¥G ã¢ï ¼¢ï ãG-Á¢Úï ¥S±Î ÜU¢ï
Ï¢¢ïS¢¢ ÎèçÁ¢²ï ±ÚÝ¢ ©S¢è ¼GÚãG ã¢‰¢ S¢ï §à¢¢Ú¢ ÜUÚ ÜïU ©S¢ï Ó¢ê}¢ HèçÁ¢²ï J
ÐãHï ãè ÜUè ¼GÚãG ÜU¢’Ï¢¢ à¢ÚèÈGU ÜUè ¼GÚÈGU }¢éæã ÜUÚ ÜïU ‰¢¢ïÇG¢ S¢¢
S¢è{ï ã¢‰¢ ÜUè Á¢¢çÝÏ¢ S¢ÚçÜU²ï J Á¢Ï¢ ãG-Á¢Úï ¥S±Î S¢¢}¢Ýï Ý
Úãï ¼¢ï ÈGU¢ñÚÝ ©S¢è ¼GÚãG ÜU¢’Ï¢» }¢éà¢ÚüÈGU¢ ÜU¢ï Ï¢¢»æ (left) ã¢‰¢
ÜUè ¼GÚÈGU çH²ï ¼G±¢ÈGU }¢ï´ }¢àxG¢êH ã¢ï Á¢¢§²ï ¥¢ñÚ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU
ÐÉG ÜUÚ ²ïã Îé¥G¢ ÐçÉG²ï :
ÎêS¢Úï Ó¢vÜUÚ ÜUè Îé¥G¢
»ï ¥ËH¢ã ! Ï¢ïà¢ÜU ²ïã Í¢Ú ¼ïÚ¢ Í¢Ú ãñ ¥¢ñÚ ²ïã ãGÚ}¢ ¼ïÚ¢ ãGÚ}¢ ãñ
¥¢ñÚ (²ã¢æ ÜU¢) ¥}Ý¢ï ¥}¢¢Ý ¼ïÚ¢ ãè çÎ²¢ ãé±¢ ãñ ¥¢ñÚ ãÚ Ï¢‹Î¢ ¼ïÚ¢ ãè Ï¢‹Î¢ ãñ ¥¢ñÚ }¢ñ́ |¢è ¼ïÚ¢ ãè Ï¢‹Î¢ ãêæ
¥¢ñÚ ¼ïÚï ãè Ï¢‹Îï ÜU¢ Ï¢ïÅ¢ ãêæ ¥¢ñÚ ²ïã }¢ÜGU¢}¢ Á¢ã‹Ý}¢ S¢ï ¼ïÚè ÐÝ¢ã }¢¢æx¢Ýï ±¢Hï ÜU¢ ãñ,
¼¢ï ã}¢¢Úï x¢¢ïà¼ ¥¢ñÚ çÁ¢S}¢ ÜU¢ï Î¢ïÁ¢G¶G ÐÚ ãGÚ¢}¢ ÈGUÚ}¢¢ Îï,
»ï ¥ËH¢ã ã}¢¢Úï çH²ï §ü}¢¢Ý ÜU¢ï }¢ãGÏ¢êÏ¢ Ï¢Ý¢ Îï

¥¢ñÚ ã}¢¢Úï çÎH¢ï´ }¢ï´ §S¢ ÜUè Ó¢¢ã ÐñÎ¢ ÜUÚ Îï ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï çH²ï ÜéUÈGí ¥¢ñÚ Ï¢ÎÜU¢Úè
¥¢ñÚ Ý¢ ÈGUÚ}¢¢Ýè ÜU¢ï Ý¢ ÐS¢‹Î Ï¢Ý¢ Îï ¥¢ñÚ ã}¢ï´ çãÎ¢²¼ Ð¢Ýï ±¢H¢ï´ }¢ï´ à¢¢ç}¢H ÜUÚ Hï, »ï ¥ËH¢ã
!
çÁ¢S¢ çÎÝ ¼ê ¥ÐÝï Ï¢‹Î¢ï´ ÜU¢ï Î¢ïÏ¢¢Ú¢ çÁ¢G‹Î¢ ÜUÚ ÜïU ©Æ¢» }¢éÛ¢ï ¥ÐÝï ¥GÁ¢G¢Ï¢ S¢ï Ï¢Ó¢¢, »ï ¥ËH¢ã !

}¢éÛ¢ï Ï¢ï çãGS¢¢Ï¢ Á¢‹Ý¼ ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢ J
LvÝï ²}¢¢Ýè ÐÚ ÐãéæÓ¢Ýï S¢ï ÐãHï ÐãHï ²ïã Îé¥G¢ ¶Gy}¢
ÜUÚ ÎèçÁ¢²ï J ¥Ï¢ }¢¢ñÜGU¥G ç}¢Hï ¼¢ï ÐãHï ÜUè ¼GÚãG Ï¢¢ïS¢¢ Hï ÜUÚ
²¢ çÈUÚ ©S¢è ¼GÚãG Àê ÜUÚ “ãG-Á¢Úï ¥S±Î” ÜUè ¼GÚÈGU Ï¢çÉG²ï,
ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG ÜUÚ ²ïã Îé¥G¢» ÜGéUÚ¥¢Ýè ÐçÉG²ï :

»ï HèçÁ¢²ï ! ¥¢Ð çÈUÚ ãG-Á¢Úï ¥S±Î ÜïU ÜGUÚèÏ¢ ¥¢

ÐãéæÓ¢ï J ¥Ï¢ ¥¢Ð ÜU¢ “ÎêS¢Ú¢2 Ó¢vÜUÚ” |¢è ÐêÚ¢ ã¢ï x¢²¢, çÈUÚ
ãGSÏ¢ï S¢¢çÏ¢ÜGU Î¢ïÝ¢ï´2 ã¢‰¢ ÜU¢Ý¢ï´ ¼ÜU ©Æ¢ ÜUÚ ²ïã Îé¥G¢ :
ÐÉG ÜUÚ ãG-Á¢Úï ¥S±Î ÜU¢ §çS¼H¢}¢ ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ ÐãHï ãè ÜUè
¼GÚãG ¼èS¢Ú¢3 Ó¢vÜUÚ à¢éM¥G ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG ÜUÚ
²ïã Îé¥G¢ ÐçÉG²ï :
¼èS¢Úï Ó¢vÜUÚ ÜUè Îé¥G¢
»ï ¥ËH¢ã ! }¢ñ´ à¢ÜU ¥¢ñÚ çà¢ÜüU
¥¢ñÚ çÝÈGU¢ÜGU ¥¢ñÚ ãGÜUG ÜUè }¢é¶¢G -HÈGU¼ S¢ï ¥¢ñÚ Ï¢éÚï ¥wGH¢ÜGU ¥¢ñÚ Ï¢éÚï
ãG¢H S¢ï ¥¢ñÚ ¥ãH¢ï §G²¢H ¥¢ñÚ }¢¢H }¢ḯ Ï¢éÚï ¥‹Á¢¢}¢ S¢ï ¼ïÚè ÐÝ¢ã Ó¢¢ã¼¢ ãêæ J
»ï ¥ËH¢ã ! }¢ñ´ ¼éÛ¢ S¢ï ¼ïÚè çÚÁ¢G¢ ¥¢ñÚ Á¢‹Ý¼ }¢¢æx¢¼¢ ãêæ ¥¢ñÚ
¼ïÚï x¢GÁ¢GÏ¢ ¥¢ñÚ Á¢ã‹Ý}¢ S¢ï ÐÝ¢ã Ó¢¢ã¼¢ ãêæ, »ï ¥ËH¢ã !
}¢ñ´ ÜGUÏ¢í ÜUè ¥¢ÁG}¢¢§à¢ ¥¢ñÚ çÁ¢G‹Îx¢è ¥¢ñÚ

}¢¢ñ¼ ÜïU çÈGU¼Ýï S¢ï ¼ïÚè ÐÝ¢ã }¢¢æx¢¼¢ ãêæ J
LvÝï ²}¢¢Ýè ÐÚ ÐãéæÓ¢Ýï S¢ï ÐãHï ²ïã Îé¥¢G ¶Gy}¢ ÜUÚ ÎèçÁ¢²ï
¥¢ñÚ ÐãHï ÜUè ¼GÚãG ¥G}¢H ÜUÚ¼ï ãé» ãG-Á¢Úï ¥S±Î ÜUè ¼GÚÈGU Ï¢ÉG¼ï
ãé» ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG ÜUÚ ²ïã Îé¥¢G » ÜGéUÚ¥¢Ýè ÐçÉG²ï :

»ï HèçÁ¢²ï ! ¥¢Ð çÈUÚ ãG-Á¢Úï ¥S±Î ÜïU ÜGUÚèÏ¢ ¥¢
ÐãéæÓ¢ï, ¥¢Ð ÜU¢ “¼èS¢Ú¢ Ó¢vÜUÚ” |¢è }¢éÜU}}¢H ã¢ï x¢²¢, çÈUÚ
ÐãHï ÜUè ¼GÚãG Î¢ïÝ¢ï´2 ã¢‰¢ ÜU¢Ý¢ï´ ¼ÜU ©Æ¢ ÜUÚ ²ïã Îé¥G¢ :
ÐÉG ÜUÚ ãG-Á¢Úï ¥S±Î ÜU¢ §çS¼H¢}¢ ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ ÐãHï ãè

ÜUè ¼GÚãG Ó¢¢ñ‰¢¢ 4 Ó¢vÜUÚ à¢éM¥G ÜUèçÁ¢²ï, ¥Ï¢ Ú}¢H Ý
ÜUèçÁ¢²ï çÜU Ú}¢H çS¢ÈGUü ¼èÝ3 §çÏ¼Î¢§ü ÈïUÚ¢ï´ }¢ï´ ÜUÚÝ¢ ‰¢¢ J
¥Ï¢ ¥¢Ð ÜU¢ï ãGSÏ¢ï }¢¢’}¢êH ÎÚç}¢²¢Ý¢ Ó¢¢H ÜïU S¢¢‰¢ Ï¢çÜGUÄ²¢
ÈïUÚï }¢éÜU}}¢H ÜUÚÝï ãñ´ J ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG ÜUÚ ²ïã Îé¥G¢
ÐçÉG²ï :
Ó¢¢ñ‰¢ï Ó¢vÜUÚ ÜUè Îé¥G¢
»ï ¥ËH¢ã ! }¢ïÚï §S¢ ãGÁ¢ ÜU¢ï ãGÁÁ¢ï }¢Ï¢MÚ ¥¢ñÚ }¢ïÚè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜU¢ï ÜU¢}²¢Ï¢
¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜUè }¢çxGÈGUÚ¼ ÜU¢ Á¢GÚè¥G¢ ¥¢ñÚ }¢vGÏ¢êH ÝïÜU ¥G}¢H ¥¢ñÚ
Ï¢ï Ýé v G S ¢¢Ý ç¼Á¢¢Ú¼ Ï¢Ý¢ Îï J »ï S¢èÝ¢ï ´ Üï U ãG ¢ H Á¢¢ÝÝï ±¢Hï !
»ï ¥ËH¢ã ! }¢éÛ¢ï (x¢éÝ¢ã ÜUè) ¼¢ÚèçÜU²¢ḯ S¢ï (¥G-}¢Hï S¢¢HïãG ÜUè) Ú¢ïà¢Ýè ÜUè ¼GÚÈGU çÝÜU¢H Îï J
»ï ¥ËH¢ã ! }¢ñ´ ¼éÛ¢ S¢ï ¼ïÚè ÚãG}¢¼ (ÜïU ãG¢çS¢H ã¢ïÝï) ÜïU Á¢GÚè¥G¢ï´
¥¢ñ Ú ¼ï Ú è }¢çxG È G U Ú¼ Üï U ¥SÏ¢¢Ï¢ ÜU¢ ¥¢ñ Ú ¼}¢¢}¢
x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï Ï¢Ó¢¼ï ÚãÝï ¥¢ñÚ ãÚ ÝïÜUè ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU ÜU¢ ¥¢ñÚ
Á¢‹Ý¼ }¢ï´ Á¢¢Ýï ¥¢ñÚ Á¢ã‹Ý}¢ S¢ï ÝÁ¢¢¼ Ð¢Ýï ÜU¢ S¢é±¢H ÜUÚ¼¢ ãêæ J ¥¢ñÚ »ï ¥ËH¢ã ! }¢éÛ¢ï ¥ÐÝï
çÎ²ï
ãé» çÚÁGÜGU }¢ï´ ÜGUÝ¢¥G¼ ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢ ¥¢ñÚ §S¢ }¢ï´ }¢ïÚï çH²ï Ï¢-Ú-ÜU¼ |¢è Îï ¥¢ñÚ

ãÚ ÝévGS¢¢Ý ÜU¢ ¥ÐÝï ÜUÚ}¢ S¢ï }¢éÛ¢ï Ýï’}¢H Ï¢ÎH ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢ J
LvÝï ²}¢¢Ýè ¼ÜU ²ïã Îé¥G¢ ¶Gy}¢ ÜUÚ ÜïU çÈUÚ ÐãHï ÜUè
¼GÚãG ¥G}¢H ÜUÚ¼ï ãé» ãG-Á¢Úï ¥S±Î ÜUè ¼GÚÈGU Ï¢çÉG²ï ¥¢ñÚ ÎéMÎ
à¢ÚèÈGU ÐÉG ÜUÚ ²ïã ÜGéUÚ¥¢Ýè Îé¥G¢ ÐçÉG²ï :
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ï ÚÏ¢ ã}¢¢Úï ! ã}¢ï´ Îé‹²¢ }¢ï´ |¢H¢§ü Îï ¥¢ñÚ ã}¢ï´ ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´
|¢H¢§ü Îï

»ï HèçÁ¢²ï ! ¥¢Ð çÈUÚ ãG-Á¢Úï ¥S±Î ÐÚ ¥¢ ÐãéæÓ¢ï J
ãGSÏ¢ï S¢¢çÏ¢ÜGU Î¢ïÝ¢ï´ ã¢‰¢ ÜU¢Ý¢ï´ ¼ÜU ©Æ¢ ÜUÚ ²ïã Îé¥G¢ :
ÐÉG ÜUÚ §çS¼H¢}¢ ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ Ð¢æÓ¢±¢æ5 Ó¢vÜUÚ à¢éM¥G

ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG ÜUÚ ²ïã Îé¥G¢ ÐçÉG²ï :
Ð¢æÓ¢±ï´ Ó¢vÜUÚ ÜUè Îé¥G¢
»ï ¥ËH¢ã ! }¢éÛ¢ï ©S¢ çÎÝ ¥ÐÝï ¥Gà¢ü ÜïU S¢¢» }¢ï´ Á¢x¢ã Îï çÁ¢S¢ çÎÝ
¼ïÚï ¥Gà¢ü ÜïU S¢¢» ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü S¢¢²¢ Ý ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ
¼ïÚè Á¢G¢¼ï Ð¢ÜU ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü Ï¢¢ÜGUè Ý Úãïx¢¢
¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï ¥ÐÝï ÝÏ¢è }¢éãG}}¢Î }¢éS¼GÈGU¢

ÜïU ãG¢ñÁ¢G (ÜU¢ñS¢Ú) S¢ï
»ïS¢¢ ¶Géà¢ x¢±¢Ú ¥¢ñÚ ¶Géà¢ Á¢G¢»ÜGU¢ Í¢êæÅ çÐH¢ çÜU §S¢
ÜïU Ï¢¢’Î ÜU|¢è }¢éÛ¢ï Œ²¢S¢ Ý Hx¢ï, »ï ¥ËH¢ã !
}¢ñ´ ¼éÛ¢ S¢ï ©Ý Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜUè |¢H¢§ü }¢¢æx¢¼¢ ãêæ çÁ¢‹ãï´ ¼ïÚï ÝÏ¢è
S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢éãG}}¢Î Ýï ¼éÛ¢ S¢ï ¼GHÏ¢ çÜU²¢
¥¢ñÚ ©Ý Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜUè Ï¢éÚ¢§ü S¢ï ¼ïÚè ÐÝ¢ã Ó¢¢ã¼¢ ãêæ çÁ¢Ý S¢ï
¼ïÚï ÝÏ¢è S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢éãG}}¢Î Ýï ÐÝ¢ã }¢¢æx¢è J
»ï ¥ËH¢ã ! }¢ñ´ ¼éÛ¢ S¢ï Á¢‹Ý¼ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè Ýï’}¢¼¢ï´ ÜU¢
¥¢ñÚ ãÚ ©S¢ ÜGU¢ñH ²¢ ÈGïU’H ²¢ ¥G}¢H (ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU)

ÜU¢ S¢é±¢H ÜUÚ¼¢ ãêæ Á¢¢ï }¢éÛ¢ï Á¢‹Ý¼ S¢ï ÜGUÚèÏ¢ ÜUÚ Îï
¥¢ñÚ }¢ñ´ Î¢ïÁ¢G¶G ¥¢ñÚ ãÚ ©S¢ ÜGU¢ñH ²¢ ÈGïU’H ²¢ ¥G}¢H

S¢ï ¼ï Ú è ÐÝ¢ã Ó¢¢ã¼¢ ãê æ Á¢¢ï }¢é Û ¢ï Á¢ã‹Ý}¢ S¢ï ÜG U ÚèÏ¢

ÜUÚ Îï
LvÝï ²}¢¢Ýè ¼ÜU ²ïã Îé¥G¢ ¶Gy}¢ ÜUÚ ÜïU ÐãHï ÜUè ¼GÚãG ãG-Á¢Úï ¥S±Î ÜUè
¼GÚÈGU Ï¢çÉG²ï ¥¢ñÚ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG ÜUÚ ²ïã ÜGéUÚ¥¢Ýè Îé¥G¢ ÐçÉG²ï :
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG ¢ é H §ü } ¢¢Ý : »ï ÚÏ¢ ã}¢¢Úï ! ã}¢ï ´ Îé ‹ ²¢ }¢ï ´

|¢H¢§ü Îï ¥¢ñÚ ã}¢ï´ ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ |¢H¢§ü Îï

çÈUÚ ãG-Á¢Úï ¥S±Î ÐÚ ¥¢ ÜUÚ Î¢ïÝ¢ï´ ã¢‰¢ ÜU¢Ý¢ï´ ¼ÜU ©Æ¢ ÜUÚ ²ïã Îé¥G¢ :
ÐÉG ÜUÚ §çS¼H¢}¢ ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ ¥Ï¢ ÀÅ¢6 Ó¢vÜUÚ à¢éM¥G

ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG ÜUÚ ²ïã Îé¥G¢ ÐçÉG²ï :
ÀÅï Ó¢vÜUÚ ÜUè Îé¥G¢

»ï ¥ËH¢ã ! Ï¢ïà¢ÜU }¢éÛ¢ ÐÚ ¼ïÚï Ï¢ãé¼ S¢ï ãGéÜêGUÜGU ãñ́ ©Ý }¢é¥¢G -}¢H¢¼ }¢ḯ
Á¢¢ï }¢ïÚï ¥¢ñÚ ¼ïÚï ÎÚç}¢²¢Ý ãñ´ ¥¢ñÚ Ï¢ãé¼ S¢ï ãGéÜGêUÜGU ãñ´ ©Ý
}¢é¥G¢-}¢H¢¼ }¢ï´ Á¢¢ï }¢ïÚï ¥¢ñÚ ¼ïÚè
}¢wGHêÜGU ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý ãñ´ J »ï ¥ËH¢ã ! §Ý }¢ï´ S¢ï çÁ¢Ý ÜU¢ ¼¥GËHéÜGU
¼éÛ¢ S¢ï ã¢ï ©Ý ÜUè (ÜU¢ï¼¢ãè ÜUè)
}¢éÛ¢ï }¢é¥G¢ÈGUè Îï ¥¢ñÚ çÁ¢Ý ÜU¢ ¼¥GËHéÜGU ¼ïÚè }¢wGHêÜGU S¢ï (|¢è) ã¢ï ©Ý ÜUè
}¢é¥G¢ÈGUè ¥ÐÝï çÁ¢G}}¢» ÜUÚ}¢ ÐÚ Hï Hï J
»ï ¥ËH¢ã ! }¢éÛ¢ï (çÚÁGÜGïU) ãGH¢H ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢ ÜUÚ ãGÚ¢}¢ S¢ï Ï¢ï ÐÚ±¢ã
ÜUÚ Îï ¥¢ñÚ ¥ÐÝè §¼G¢¥G¼ ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢ ÜUÚ
Ý¢ ÈGUÚ}¢¢Ýè S¢ï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ÈGUÁGH S¢ï Ý±¢Á¢G ÜUÚ ¥ÐÝï §GH¢±¢ ÎêS¢Ú¢ï´ S¢ï
}¢éS¼xGÝè (²¢’Ýè Ï¢ï ÐÚ±¢) ÜUÚ Îï,
»ï ±S¢è¥G }¢çxGÈGUÚ¼ ±¢Hï ! »ï ¥ËH¢ã ! Ï¢ïà¢ÜU ¼ïÚ¢ Í¢Ú Ï¢ÇGè ¥G-Á¢G}¢¼

±¢H¢ ãñ ¥¢ñÚ ¼ïÚè Á¢G¢¼
ÜUÚè}¢ ãñ ¥¢ñÚ »ï ¥ËH¢ã ! ¼ê çãGË}¢ ±¢H¢, ÜUÚ}¢ ±¢H¢,

¥G-Á¢G}¢¼ ±¢H¢ ãñ

¥¢ñÚ ¼ê }¢é¥G¢ÈGUè ÜU¢ï ÐS¢‹Î ÜUÚ¼¢ ãñ S¢¢ï }¢ïÚè ¶G¼G¢¥¢ïæ ÜU¢ï Ï¢wGà¢ Îï J
LvÝï ²}¢¢Ýè ¼ÜU ²ïã Îé¥G¢ ¶Gy}¢ ÜUÚ ÜïU çÈUÚ ÐãHï ÜUè
¼GÚãG ¥G}¢H ÜUÚ¼ï ãé» ãG-Á¢Úï ¥S±Î ÜUè ¼GÚÈGU Ï¢çÉG²ï ¥¢ñÚ ÎéMÎ
à¢ÚèÈGU ÐÉG ÜUÚ ²ïã ÜGéUÚ¥¢Ýè Îé¥G¢ ÐçÉG²ï :
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ï ÚÏ¢ ã}¢¢Úï ! ã}¢ï´ Îé‹²¢ }¢ï´ |¢H¢§ü Îï ¥¢ñÚ
ã}¢ï´ ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ |¢H¢§ü Îï

çÈUÚ ÐãHï ÜUè ¼GÚãG Î¢ïÝ¢ï´ ã¢‰¢ ÜU¢Ý¢ï´ ¼ÜU ©Æ¢ ÜUÚ ²ïã Îé¥G¢ :
ÐÉG ÜUÚ ãG-Á¢Úï ¥S±Î ÜU¢ §çS¼H¢}¢ ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ S¢¢¼±¢æ7 ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚè
Ó¢vÜUÚ à¢éM¥G ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG ÜUÚ ²ïã Îé¥¢G ÐçÉG²ï :
S¢¢¼±ï´ Ó¢vÜUÚ ÜUè Îé¥G¢
»ï ¥ËH¢ã ! }¢ñ́ ¼éÛ¢ S¢ï ¼ïÚè ÚãG}¢¼ ÜïU ±S¢èHï S¢ï ÜU¢ç}¢H §ü}¢¢Ý ¥¢ñÚ S¢ÓÓ¢¢ ²ÜGUèÝ
¥¢ñÚ ÜéUà¢¢Î¢ çÚÁGÜGU ¥¢ñÚ ¥G¢çÁ¢Á¢Gè ÜUÚÝï ±¢H¢ çÎH ¥¢ñÚ
çÁ¢GRU ÜUÚÝï ±¢Hè Á¢GÏ¢¢Ý ¥¢ñÚ ãGH¢H ¥¢ñÚ Ð¢ÜU Ú¢ïÁ¢Gè ¥¢ñÚ S¢ÓÓ¢è ¼¢ñÏ¢¢
¥¢ñÚ }¢¢ñ¼ S¢ï ÐãHï ÜUè ¼¢ñÏ¢¢ ¥¢ñÚ }¢¢ñ¼ ÜïU ±vG¼ Ú¢ãG¼
¥¢ñÚ }¢ÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î }¢çxGÈGUÚ¼ ¥¢ñÚ ÚãG}¢¼ ¥¢ñÚ çãGS¢¢Ï¢ ÜïU ±vG¼ }¢é¥G¢ÈGUè
¥¢ñÚ Á¢‹Ý¼ ÜU¢ ãGéS¢êH ¥¢ñÚ Á¢ã‹Ý}¢ S¢ï ÝÁ¢¢¼ }¢¢æx¢¼¢ ãêæ,
»ï §GÁÁG ¢G¼ ±¢Hï ! »ï Ï¢ãé¼ Ï¢wGà¢Ýï ±¢Hï ! »ï }¢ïÚï ÚÏ¢ ! }¢ïÚï §GË}¢ }¢ï´ §Á¢G¢ÈGU¢ ÈGUÚ}¢¢

¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï ÝïÜU¢ï´ }¢ï´ à¢¢ç}¢H ÈGUÚ}¢¢ J
LvÝï ²}¢¢Ýè ÐÚ ¥¢ ÜUÚ ²ïã Îé¥G¢ ¶Gy}¢ ÜUÚ ÜïU ÐãHï ÜUè ¼GÚãG
¥G}¢H ÜUÚ¼ï ãé» ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG ÜUÚ ²ïã ÜGéUÚ¥¢Ýè Îé¥¢G ÐçÉG²ï :
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ï ÚÏ¢ ã}¢¢Úï ! ã}¢ï´ Îé‹²¢ }¢ï´ |¢H¢§ü Îï ¥¢ñÚ ã}¢ï´
¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ |¢H¢§ü Îï

ãG-Á¢Úï ¥S±Î ÐÚ ÐãéÓæ ¢ ÜUÚ ¥¢Ð ÜïU S¢¢¼ ÈïUÚï }¢éÜU}}¢H
ã¢ï x¢» }¢x¢Ú çÈUÚ ¥¢Æ±è´ Ï¢¢Ú ÐãHï ÜUè ¼GÚãG Î¢ïÝ¢ï´ ã¢‰¢
ÜU¢Ý¢ï´ ¼ÜU ©Æ¢ ÜUÚ ²ïã Îé¥G¢ :
ÐÉG ÜUÚ §çS¼H¢}¢ ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ ²ïã ã}¢ïà¢¢ ²¢Î Úç¶²ï çÜU
Á¢Ï¢ |¢è ¼G±¢ÈGU ÜUÚï´ ©S¢ }¢ï´ ÈïUÚï S¢¢¼ ã¢ï¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ §çS¼H¢}¢
¥¢Æ J
}¢ÜGU¢}¢ï §Ï¢í¢ãè}¢
¥Ï¢ S¢è{¢ ÜU‹{¢ É¢æÐ HèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ “}¢ÜGU¢}¢ï §Ï¢í¢ãè}¢” ÐÚ
¥¢ ÜUÚ Ð¢Úã 1 S¢ê-Ú¼éH Ï¢-ÜGUÚã ÜUè ²ïã ¥¢²¼ï }¢éÜGUgS¢¢
ÐçÉG²ï :
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢Hé §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ §Ï¢í¢ãè}¢ ÜïU ¶ÇGï ã¢ïÝï ÜUè Á¢x¢ã ÜU¢ï Ý}¢¢Á¢G ÜU¢ }¢ÜGU¢}¢ Ï¢Ý¢¥¢ï J
Ý}¢¢Á¢Gï ¼G±¢ÈGU : ¥Ï¢ }¢ÜGU¢}¢ï §Ï¢í¢ãè}¢ ÜïU ÜGUÚèÏ¢ Á¢x¢ã ç}¢Hï

¼¢ï Ï¢ïã¼Ú ±ÚÝ¢ }¢çSÁ¢Îï ãGÚ¢}¢ }¢ï´ Á¢ã¢æ |¢è Á¢x¢ã ç}¢Hï ¥x¢Ú
±vG¼ï }¢vMã Ý ã¢ï ¼¢ï Î¢ï Úv¥G¼ Ý}¢¢Á¢Gï ¼G±¢ÈGU ¥Î¢ ÜUèçÁ¢²ï,
ÐãHè Úv¥G¼ }¢ï´ S¢êÚ» ÈGU¢ç¼ãG¢ ÜïU Ï¢¢’Î
¥¢ñÚ ÎêS¢Úè }¢ï´ à¢ÚèÈGU ÐçÉG²ï, ²ïã Ý}¢¢Á¢G ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ
¥¢ñÚ ÜU¢ï§ü }¢Á¢Ï¢êÚè Ý ã¢ï ¼¢ï ¼G±¢ÈGU ÜïU Ï¢¢’Î ÈGU¢ñÚÝ ÐÉGÝ¢ S¢é‹Ý¼
ãñ J ¥vS¢Ú H¢ïx¢ ÜU‹{¢ ¶éH¢ Ú¶ ÜUÚ Ý}¢¢Á¢G ÐÉG¼ï ãñ´ ²ïã
}¢vMã ãñ J §çÁG¼GÏ¢¢¥G ²¢’Ýè ÜU‹{¢ ¶éH¢ Ú¶Ý¢ çS¢ÈGUü ©S¢
¼G±¢ÈGU ÜïU S¢¢¼¢ï´ ÈïUÚ¢ï´ }¢ï´ ãñ çÁ¢S¢ ÜïU Ï¢¢’Î S¢¥Gì² ã¢ï¼è ãñ J ¥x¢Ú
±vG¼ï }¢vMã Î¢ç¶GH ã¢ï x¢²¢ ã¢ï ¼¢ï Ï¢¢’Î }¢ï´ ÐÉG HèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ
²¢Î Úç¶²ï §S¢ Ý}¢¢Á¢G ÜU¢ ÐÉGÝ¢ H¢çÁ¢G}¢è ãñ J
}¢ÜGU¢}¢ï §Ï¢í¢ãè}¢ ÐÚ Î¢ï Úv¥G¼ ¥Î¢ ÜUÚ ÜïU Îé¥G¢
}¢¢æçx¢²ï, ãGÎèS¢ï Ð¢ÜU }¢ï´ ãñ : ¥ËH¢ã ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ :
“Á¢¢ï ²ïã Îé¥G¢ ÜUÚïx¢¢ }¢ñ´ ©S¢ ÜUè ¶G¼G¢ Ï¢wGà¢ Îêæx¢¢, x¢G}¢ ÎêÚ
ÜUMæx¢¢, }¢¢ïãG¼¢Á¢è ©S¢ S¢ï çÝÜU¢H Hêæx¢¢, ãÚ ¼¢çÁ¢Ú S¢ï Ï¢ÉG ÜUÚ
©S¢ ÜUè ç¼Á¢¢Ú¼ Ú¶êæx¢¢, Îé‹²¢ Ý¢Ó¢¢Ú ± }¢Á¢Ï¢êÚ ©S¢ ÜïU Ð¢S¢
¥¢»x¢è ¥x¢Ó¢ïü ±¢ïã ©S¢ï Ý Ó¢¢ãï J” ±¢ïã Îé¥G¢
²ïã ãñ :
}¢ÜGU¢}¢ï §Ï¢í¢ãè}¢ ÜUè Îé¥G¢
»ï ¥ËH¢ã ! ¼ê }¢ïÚè S¢Ï¢ ÀéÐè ¥¢ñÚ ¶éHè Ï¢¢¼ï´ Á¢¢Ý¼¢ ãñ
çHã¢Á¢G¢ }¢ïÚè }¢¢’çÁ¢GÚ¼ ÜGUÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢ ¥¢ñÚ ¼ê }¢ïÚè ãG¢Á¢¼ ÜU¢ï

Á¢¢Ý¼¢ ãñ çHã¢Á¢G¢ }¢ïÚè wG±¢çãà¢ ÜU¢ï
ÐêÚ¢ ÜUÚ ¥¢ñÚ ¼ê }¢ïÚï çÎH ÜU¢ ãG¢H Á¢¢Ý¼¢ ãñ çHã¢Á¢G¢ }¢ïÚï x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜU¢ï
}¢é¥G¢ÈGU ÈGUÚ}¢¢ J
»ï ¥ËH¢ã ! }¢ñ´ ¼éÛ¢ S¢ï }¢¢æx¢¼¢ ãêæ »ïS¢¢ §ü}¢¢Ý Á¢¢ï }¢ïÚï çÎH }¢ï´
S¢}¢¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ »ïS¢¢ S¢ÓÓ¢¢ ²ÜGUèÝ
çÜU }¢ñ´ Á¢¢Ý Hêæ çÜU Á¢¢ï ÜéUÀ ¼êÝï }¢ïÚè ¼vGÎèÚ }¢ï´ çH¶ çÎ²¢ ãñ
±¢ïãè }¢éÛ¢ï ÐãéæÓ¢ïx¢¢
¥¢ñÚ ¼ïÚè ¼GÚÈGU S¢ï ¥ÐÝè çÜGUS}¢¼ ÐÚ çÚÁ¢G¢ }¢‹Îè, »ï S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ÉG ÜUÚ
ÚãGì}¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ±¢Hï J
“¶GHèH” ÜïU Ó¢¢Ú ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï
}¢ÜGU¢}¢ï §Ï¢í¢ãè}¢ ÐÚ Ý}¢¢Á¢G ÜïU Ó¢¢Ú }¢-ÎÝè ÈêUH
1 ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈUG ¢ : “Á¢¢ï }¢ÜGU¢}¢ï
§Ï¢í¢ãè}¢ ÜïU ÐèÀï Î¢ï Úv¥G¼ḯ ÐÉGï, ©S¢ ÜïU ¥x¢Hï çÐÀHï x¢éÝ¢ã Ï¢wGà¢ çÎ²ï
Á¢¢»æx¢ï ¥¢ñÚ çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ ¥}Ý ±¢H¢ḯ }¢ḯ }¢ãGìà¢êÚ ã¢ïx¢¢ J” (²¢’Ýè
©Æ¢²¢ Á¢¢»x¢¢) 2 ¥vS¢Ú H¢ïx¢ |¢èÇG|¢¢ÇG
}¢ḯ çx¢Ú¼ï ÐÇG¼ï |¢è Á¢GÏ¢Ú ÎS¼è “}¢ÜGU¢}¢ï §Ï¢í¢ãè}¢” ÜïU ÐèÀï ãè Ý}¢¢Á¢G
ÐÉG¼ï ãñ́, Ï¢¢’Á¢G ãGÁ¢GÚ¢¼ }¢S¼êÚ¢¼ ÜU¢ï Ý}¢¢Á¢G ÐÉG¢Ýï ÜïU çH²ï ã¢‰¢¢ḯ ÜU¢
ãGËÜGU¢ Ï¢Ý¢ ÜUÚ Ú¢S¼¢ Í¢ïÚ Hï¼ï ãñ́ ©‹ãḯ §S¢ ¼GÚãG ÜUÚÝï ÜïU Ï¢Á¢¢» |¢èÇG
ÜïU }¢¢ñÜUG ¥G ÐÚ “Ý}¢¢Á¢Gï ¼G±¢ÈGU” }¢ÜGU¢}¢ï §Ï¢í¢ãè}¢ S¢ï ÎêÚ ÐÉGÝè Ó¢¢çã²ï
çÜU ¼G±¢ÈGU ÜUÚÝï ±¢H¢ḯ ÜU¢ï |¢è ¼vHèÈGU Ý ã¢ï ¥¢ñÚ ¶GéÎ ÜU¢ï |¢è {vÜïU
Ý Hx¢ḯ 3 }¢ÜGU¢}¢ï §Ï¢í¢ãè}¢ ÜïU Ï¢¢’Î §S¢ Ý}¢¢Á¢G ÜïU çH²ï S¢Ï¢ S¢ï
¥zGÁ¢GH ÜU¢’Ï¢» }¢é¥ÁG ÁG ¢G}¢¢ ÜïU ¥‹ÎÚ ÐÉGÝ¢ ãñ çÈUÚ ãG¼Gè}¢ }¢ï´
}¢èÁ¢G¢Ï¢ï ÚãG}¢¼ ÜïU ÝèÓ¢ï §S¢ ÜïU Ï¢¢’Î ãG¼Gè}¢ }¢ï´ çÜUS¢è ¥¢ñÚ Á¢x¢ã
çÈUÚ ÜU¢’Ï¢» }¢é¥ÁG ÁG ¢G}¢¢ S¢ï ÜGUÚèÏ¢ ¼Ú Á¢x¢ã }¢ḯ çÈUÚ }¢çSÁ¢ÎéH ãGÚ¢}¢
}¢ï´ çÜUS¢è Á¢x¢ã çÈUÚ ãG-Ú}¢ï }¢vÜU¢ ÜïU ¥‹ÎÚ Á¢ã¢æ |¢è ã¢ï J
4 S¢é‹Ý¼ ²ïã ãñ çÜU ±vG¼ï ÜUÚ¢ã¼ Ý ã¢ï ¼¢ï
¼G±¢ÈGU ÜïU Ï¢¢’Î ÈGU¢ñÚÝ Ý}¢¢Á¢G ÐÉGï, Ï¢èÓ¢ }¢ḯ ÈGU¢çS¢H¢ Ý ã¢ï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú
Ý ÐÉGè ¼¢ï ©G}¢í |¢Ú }¢ḯ Á¢Ï¢ ÐÉGïx¢¢, ¥Î¢ ãè ãñ ÜGUÁ¢G¢ Ýãè´ }¢x¢Ú Ï¢éÚ¢
çÜU²¢ çÜU S¢é‹Ý¼ ÈGU¢ñ¼ ãé§ü J
¥Ï¢ }¢éË¼Á¢G}¢ ÐÚ ¥¢§²ï......! : Ý}¢¢Á¢Gï ¼G±¢ÈGU ± Îé¥¢G S¢ï
ÈGU¢çÚx¢G ã¢ï ÜUÚ (}¢éË¼Á¢G}¢ ÜUè ãG¢çÁ¢GÚè }¢éS¼ãGÏ¢ ãñ) }¢éË¼Á¢G}¢ S¢ï çHÐÅ
Á¢¢§²ï J ÎÚ±¢Á¢G» ÜU¢’Ï¢¢ ¥¢ñÚ ãG-Á¢Úï ¥S±Î ÜïU ÎÚç}¢²¢Ýè çãGSS¢ï ÜU¢ï
}¢éË¼Á¢G}¢ ÜUã¼ï ãñ,´ §S¢ }¢ï´ ÎÚ±¢Á¢G» ÜU¢’Ï¢¢ à¢¢ç}¢H Ýãè´ J }¢éË¼Á¢G}¢ S¢ï
ÜU|¢è S¢èÝ¢ Hx¢¢§²ï ¼¢ï ÜU|¢è ÐïÅ, §S¢ ÐÚ ÜU|¢è Î¢²¢æ LwGS¢¢Ú ¼¢ï ÜU|¢è
Ï¢¢²¢æ LwGS¢¢Ú ¥¢ñÚ Î¢ïÝ¢ï´ ã¢‰¢ S¢Ú S¢ï ªæÓ¢ï ÜUÚ ÜïU Îè±¢Úï }¢éÜUG gS¢ ÐÚ
ÈñUH¢§²ï ²¢ S¢è{¢ ã¢‰¢ ÎÚ±¢Á¢G» ÜU¢’Ï¢¢ ÜUè ¼GÚÈGU ¥¢ñÚ ©HÅ¢ ã¢‰¢
ãG-Á¢Úï ¥S±Î ÜUè ¼GÚÈGU ÈñUH¢§²ï J wG¢Ïê ¢ ¥¢æS¢ê Ï¢ã¢§²ï ¥¢ñÚ çÝã¢²¼ ãè
¥G¢çÁ¢Á¢Gè ÜïU S¢¢‰¢ çx¢ÇGçx¢ÇG¢ ÜUÚ ¥ÐÝï Ð¢ÜU ÐÚ±Ú Îx¢¢Ú S¢ï
¥ÐÝï çH²ï ¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢ ©}}¢¼ ÜïU çH²ï ¥ÐÝè Á¢GÏ¢¢Ý }¢ï´ Îé¥¢G }¢¢æçx¢²ï
çÜU }¢ÜGU¢}¢ï ÜGUÏ¢êH ãñ J ²ã¢æ ÜUè »ÜU Îé¥¢G ²ïã ãñ :
»ï ÜGéUÎÚ¼ ±¢Hï ! »ï Ï¢éÁ¢Géx¢ü ! ¼êÝï }¢éÛ¢ï Á¢¢ï Ýï’}¢¼ Îè, ©S¢ ÜU¢ï }¢éÛ¢ S¢ï Á¢G¢§H Ý ÜUÚ J
ãGÎèS¢ }¢ḯ ÈGUÚ}¢¢²¢ : “Á¢Ï¢ }¢ñ́ Ó¢¢ã¼¢ ãêæ çÁ¢Ï¢íèH ÜU¢ï Îï¶¼¢ ãêæ çÜU
}¢éË¼Á¢G}¢ S¢ï çHÐÅï ãé» ²ïã Îé¥¢G ÜUÚ Úãï ãñ́ J” (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢.
1104) ¥¢ñÚ ã¢ï S¢ÜïU ¼¢ï ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG ÜUÚ ²ïã Îé¥¢G |¢è ÐçÉG²ï :
}¢ÜGU¢}¢ï }¢éË¼Á¢G}¢ ÐÚ ÐÉGÝï ÜUè Îé¥G¢
»ï ¥ËH¢ã ! »ï §S¢ ÜGUÎè}¢ Í¢Ú ÜïU }¢¢çHÜU ! ã}¢¢Úè x¢ÚÎÝ¢ï´ ÜU¢ï ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï
(}¢éS¢Ë}¢¢Ý) Ï¢¢Ð Î¢Î¢ï´ ¥¢ñÚ }¢¢¥¢ïæ (Ï¢ãÝ¢ï´) ¥¢ñÚ |¢¢§²¢ï´ ¥¢ñÚ ¥¢ñH¢Î ÜUè x¢ÚÎÝ¢ï´ ÜU¢ï
Î¢ïÁ¢G¶G S¢ï ¥¢Á¢G¢Î ÜUÚ Îï, »ï Ï¢çwGà¢à¢ ¥¢ñÚ ÜUÚ}¢ ¥¢ñÚ ÈGUÁGH ¥¢ñÚ »ãGS¢¢Ý
¥¢ñÚ ¥G¼G¢ ±¢Hï ! »ï ¥ËH¢ã ! ¼}¢¢}¢ }¢é¥G¢-}¢H¢¼ }¢ï´ ã}¢¢Ú¢ ¥‹Á¢¢}¢
Ï¢¶GñÚ ÈGUÚ}¢¢ ¥¢ñÚ ã}¢ï´ Îé‹²¢ ÜUè LS±¢§ü ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼ ÜïU ¥GÁ¢G¢Ï¢ S¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G Ú¶ J
»ï ¥ËH¢ã ! }¢ñ´ ¼ïÚ¢ Ï¢‹Î¢ ãêæ ¥¢ñÚ Ï¢‹Î¢ Á¢G¢Î¢ ãêæ, ¼ïÚï (}¢éÜGUgS¢ Í¢Ú ÜïU) ÎÚ±¢Á¢Gï ÜïU
ÝèÓ¢ï ¶ÇG¢ ãêæ, ¼ïÚï ÎÚ±¢Á¢Gï ÜUè Ó¢¢ñ¶Å¢ḯ S¢ï çHÐÅ¢ ãêæ, ¼ïÚï S¢¢}¢Ýï ¥G¢çÁ¢Á¢Gè ÜU¢ §ÁGã¢Ú ÜUÚ Úã¢ ãêæ
¥¢ñÚ ¼ïÚè ÚãG}¢¼ ÜU¢ ¼GHÏ¢ x¢¢Ú ãêæ ¥¢ñÚ ¼ïÚï Î¢ïÁ¢G¶G ÜïU ¥GÁ¢G¢Ï¢ S¢ï ÇÚ Úã¢ ãêæ
»ï ã}¢ïà¢¢ ÜïU }¢¢ïãçG S¢Ý ! (¥Ï¢ |¢è »ãGS¢¢Ý ÈGUÚ}¢¢) »ï ¥ËH¢ã ! }¢ñ´ ¼éÛ¢ S¢ï S¢é±¢H ÜUÚ¼¢ ãêæ çÜU
}¢ïÚï çÁ¢GRU ÜU¢ï Ï¢éH‹Îè ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢ ¥¢ñÚ }¢ïÚï x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜU¢ Ï¢¢ïÛ¢ ãHÜU¢ ÜUÚ ¥¢ñÚ }¢ïÚï ÜU¢}¢¢ï´ ÜU¢ï
ÎéLS¼ ÈGUÚ}¢¢ ¥¢ñÚ }¢ïÚï çÎH ÜU¢ï Ð¢ÜU ÜUÚ ¥¢ñÚ }¢ïÚï çH²ï ÜGUÏ¢í }¢ï´ Ú¢ïà¢Ýè ÈGUÚ}¢¢
¥¢ñÚ }¢ïÚï x¢éÝ¢ã }¢é¥G¢ÈGU ÈGUÚ}¢¢ ¥¢ñÚ }¢ñ´ ¼éÛ¢ S¢ï Á¢‹Ý¼ ÜïU ªæÓ¢ï Î-ÚÁ¢¢ï´ ÜUè |¢èÜU }¢¢æx¢¼¢
ãêæ J
»ÜU ¥ã}¢ }¢S¥H¢ : }¢éË¼Á¢G}¢ ÜïU Ð¢S¢ Ý}¢¢Á¢Gï ¼G±¢ÈGU ÜïU
Ï¢¢’Î ¥¢Ý¢ ©S¢ ¼G±¢ÈGU }¢ï´ ãñ çÁ¢S¢ ÜïU Ï¢¢’Î S¢¥Gì² ãñ ¥¢ñÚ
çÁ¢S¢ Üï U Ï¢¢’Î S¢¥G ì ² Ý ã¢ï }¢-S¢HÝ ¼G ± ¢ÈG ï U ÝzG H ²¢
¼G±¢ÈGéUçÁGÁ¢G²¢Úã (Á¢Ï¢ çÜU ãGÁ¢ ÜUè S¢¥Gì² S¢ï ÐãHï ÈGU¢çÚx¢G ã¢ï
Ó¢éÜïU ã¢ï´) ©S¢ }¢ï´ Ý}¢¢Á¢G S¢ï ÐãHï }¢éË¼Á¢G}¢ S¢ï çHÐçÅ²ï, çÈUÚ
}¢ÜGU¢}¢ï §Ï¢í¢ãè}¢ ÜïU Ð¢S¢ Á¢¢ ÜUÚ Î¢ï Úv¥G¼ Ý}¢¢Á¢G ¥Î¢
ÜUèçÁ¢²ï J
¥Ï¢ Á¢G}¢Á¢G}¢ ÐÚ ¥¢§²ï ! : ¥Ï¢ Ï¢¢Ï¢éH ÜU¢’Ï¢¢ ÜïU
S¢¢}¢Ýï ±¢Hè S¢è{ }¢ï´ ÎêÚ Ú¶ï ãé» ¥¢Ï¢ï Á¢G}¢Á¢G}¢ à¢ÚèÈGU
ÜïU ÜêUHÚ¢ï´ ÐÚ ¼à¢ÚèÈGU H¢§²ï ¥¢ñÚ (²¢Î Úãï ! }¢çSÁ¢Î }¢ï´
¥¢Ï¢ï Á¢G}¢Á¢G}¢ Ðè¼ï ±vG¼ »’ç¼ÜU¢ÈGU ÜUè çÝÄ²¼ ã¢ïÝ¢ Á¢GMÚè ãñ)
çÜGUÏH¢ M ¶ÇGï ¶ÇGï ¼èÝ S¢¢æS¢ }¢ï´ wG¢êÏ¢ ÐïÅ |¢Ú ÜUÚ çÐ²ï´,
ÈG U Ú}¢¢Ýï }¢é S ¼G È G U ¢ ãñ : ã}¢¢Úï ¥¢ñ Ú
}¢éÝ¢çÈGUÜGUèÝ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý ÈGUÜGUü ²ïã ãñ çÜU ±¢ïã Á¢G}¢Á¢G}¢ ÐïÅ
|¢Ú ÜUÚ Ýãè´ Ðè¼ï J ãÚ Ï¢¢Ú
çÏ¢çS}¢ËH¢ã S¢ï à¢éM¥G ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ ÐèÝï ÜïU Ï¢¢’Î
ÜUçã²ï ãÚ Ï¢¢Ú ÜU¢’Ï¢» }¢éà¢ÚüÈGU¢ ÜUè ¼GÚÈGU çÝx¢¢ã ©Æ¢
ÜUÚ Îï¶ HèçÁ¢²ï, Ï¢¢ÜGUè Ð¢Ýè çÁ¢S}¢ ÐÚ Ç¢çH²ï ²¢ }¢éæã, S¢Ú

¥¢ñÚ Ï¢ÎÝ ÐÚ ©S¢ S¢ï }¢SãG ÜUÚ HèçÁ¢²ï }¢x¢Ú ²ïã »ãGç¼²¢¼G
Úç¶²ï çÜU ÜU¢ï§ü ÜGU¼GÚ¢ Á¢G}¢èÝ ÐÚ Ý çx¢Úï J Ðè¼ï ±vG¼ Îé¥G¢
ÜUèçÁ¢²ï çÜU ÜGUÏ¢êH ãñ J
Î¢ï ÈGUÚ¢}¢èÝï }¢éS¼GÈGU¢ : 1 ²ïã (¥¢Ï¢ï
Á¢G}¢Á¢G}¢) Ï¢¢ Ï¢-Ú-ÜU¼ ãñ ¥¢ñÚ |¢êÜïU ÜïU çH²ï ¶¢Ý¢ ãñ ¥¢ñÚ
}¢ÚèÁ¢G ÜïU çH²ï çà¢ÈGU¢ ãñ J 2
Á¢G}¢Á¢G}¢ çÁ¢S¢ }¢éÚ¢Î S¢ï çÐ²¢ Á¢¢» ©S¢è ÜïU çH²ï ãñ J
²ïã Á¢GÁ¢G}¢ ©S¢ çH²ï ãñ çÁ¢S¢ çH²ï §S¢ ÜU¢ï çÐ²ï ÜU¢ï§ü
§S¢è Á¢G}¢Á¢G}¢ }¢ï´ Á¢‹Ý¼ ãñ, §S¢è Á¢G}¢Á¢G}¢ }¢ï´ ÜU¢ñS¢Ú ãñ
¥¢Ï¢ï Á¢G}¢Á¢G}¢ Ðè ÜUÚ ²ïã Îé¥G¢ ÐçÉG²ï
¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ! }¢ñ́ ¼éÛ¢ S¢ï §GË}¢ï Ý¢ÈGïU¥G ¥¢ñÚ ÜéUà¢¢Î¢ çÚÁGÜUG
¥¢ñÚ ãÚ Ï¢è}¢¢Úè S¢ï çS¢¤Gã¼G ²¢Ï¢è ÜU¢ S¢é±¢H ÜUÚ¼¢ ãêæ J

¥¢Ï¢ï Á¢G}¢Á¢G}¢ Ðè¼ï ±vG¼ Îé¥G¢ }¢¢æx¢Ýï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ :

à¢¢Úï ã G ï }¢é ç SH}¢ à¢ÚèÈG U ãG Á ¢G Ú ¼ï S¢çÄ²Îé Ý ¢ §}¢¢}¢ Ý-±±è
à¢¢ÈGïU§üG ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ÐS¢ ©S¢ à¢wGS¢ ÜïU çH²ï
}¢éS¼ãGÏ¢ ãñ Á¢¢ï }¢çxGÈGUÚ¼ ²¢ }¢ÚÁ¢G ±x¢GñÚ¢ S¢ï çà¢ÈGU¢ ÜïU çH²ï
¥¢Ï¢ï Á¢G}¢Á¢G}¢ ÐèÝ¢ Ó¢¢ã¼¢ ãñ çÜU çÜGUÏH¢ M ã¢ï ÜUÚ çÈUÚ
ÐÉGï çÈUÚ ÜUãï : “»ï ¥ËH¢ã }¢éÛ¢ï ²ïã ãGÎèS¢
ÐãéæÓ¢è çÜU ¼ïÚï ÚS¢êH Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “¥¢Ï¢ï
Á¢G}¢Á¢G}¢ ©S¢ }¢vGS¢Î ÜïU çH²ï ãñ çÜU çÁ¢S¢ ÜïU çH²ï §S¢ï çÐ²¢ Á¢¢» J”
(çÈUÚ ²êæ Îé¥G¢»æ }¢¢æx¢ï }¢-S¢HÝ)
»ï ¥ËH¢ã ! }¢ñ́ §S¢ï Ðè¼¢ ãêæ ¼¢çÜU ¼ê }¢éÛ¢ï Ï¢wGà¢ Îï ²¢ »ï ¥ËH¢ã !
}¢ñ´ §S¢ï Ðè¼¢ ãêæ §S¢ ÜïU Á¢GÚè»G ¥ÐÝï }¢ÚÁ¢G S¢ï çà¢ÈGU¢ Ó¢¢ã¼ï ãé», »ï
¥ËH¢ã ! ÐS¢ ¼ê }¢éÛ¢ï çà¢ÈGU¢ ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢ Îï” ¥¢ñÚ ç}¢SH §S¢ ÜïU
(²¢’Ýè ãGSÏ¢ï Á¢GMÚ¼ §S¢è ¼GÚãG }¢éwG¼çHÈGU Îé¥G¢»æ ÜUÚï)
çÁ¢G²¢Î¢ Æ‹Ç¢ Ý çÐ²ï´ : Ï¢ãé¼ Æ‹Ç¢ Ð¢Ýè §çS¼’}¢¢H Ý ÈGUÚ}¢¢»æ

ÜUãè´ ¥¢Ð ÜUè §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ LÜU¢±Å ÜïU ¥SÏ¢¢Ï¢ Ý ÐñÎ¢ ã¢ï Á¢¢»æ ! ÝzGS¢ ÜUè
wG±¢çãà¢ ÜU¢ï ÎÏ¢¢¼ï ãé» »ïS¢ï ÜêUHÚ S¢ï ¥¢Ï¢ï Á¢G}¢Á¢G}¢ Ý¢ïà¢ ÈGUÚ}¢¢»æ
çÁ¢S¢ ÐÚ çH¶¢ ã¢ï : (²¢’Ýè x¢GñÚ Æ‹Ç¢ Á¢G}¢Á¢G}¢) J
ÝÁ¢GÚ ¼ïÁ¢G ã¢ï¼è ãñ : ¥¢Ï¢ï Á¢G}¢Á¢G}¢ Îï¶Ýï S¢ï ÝÁ¢GÚ ¼ïÁ¢G ã¢ï¼è
¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã ÎêÚ ã¢ï¼ï ãñ´, ¼èÝ3 Ó¢éËHê S¢Ú ÐÚ Ç¢HÝï S¢ï çÁ¢GËH¼¢ï
LS±¢§ü S¢ï çãGÈGU¢Á¢G¼ ã¢ï¼è ãñ J
¼ê ãÚ S¢¢H ãGÁ¢ ÐÚ Ï¢éH¢ ²¢ §H¢ãè

±ã¢æ ¥¢Ï¢ï Á¢G}¢Á¢G}¢ çÐH¢ ²¢ §H¢ãè
S¢ÈGU¢ ± }¢±üã ÜUè S¢¥Gì²1 : ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü }¢Á¢Ï¢êÚè ²¢ ‰¢ÜUÝ

±x¢GñÚ¢ Ý ã¢ï ¼¢ï ¥|¢è ±ÚÝ¢ ¥¢Ú¢}¢ ÜUÚ ÜïU S¢ÈGU¢ ± }¢±üã ÜUè
S¢¥Gì² ÜïU çH²ï ¼Ä²¢Ú ã¢ï Á¢¢§²ï, ²¢Î Úãï çÜU S¢¥Gì² }¢ï´ §çÁG¼GÏ¢¢¥G
²¢’Ýè ÜU‹{¢ ¶éH¢ Ú¶Ý¢ Ýãè´ ãñ J ¥Ï¢ S¢¥Gì² ÜïU çH²ï ãG-Á¢Úï
¥S±Î ÜU¢ ÐãHï ãè ÜUè ¼GÚãG Î¢ïÝ¢ï´2 ã¢‰¢ ÜU¢Ý¢ï´ ¼ÜU ©Æ¢ ÜUÚ
²ïã Îé¥G¢ :
ÐÉG ÜUÚ §çS¼H¢}¢ ÜUèçÁ¢²ï J ¥¢ñÚ Ý ã¢ï S¢ÜïU ¼¢ï ©S¢ ÜUè
¼GÚÈGU }¢éæã ÜUÚ ÜïU ¥¢ñÚ ÎéMÎ
ÐÉG¼ï ãé» ÈGU¢ñÚÝ Ï¢¢Ï¢éSS¢ÈGU¢ ÐÚ ¥¢§²ï ! “ÜU¢ïãï S¢ÈGU¢” Ó¢êæçÜU
1 : ¼ã¶G¢Ýï (BASEMENT) }¢ï´ S¢¥Gì² ÜUèçÁ¢²ï J
“}¢çSÁ¢Îï ãGÚ¢}¢” S¢ï Ï¢¢ãÚ ±¢ÜGïU¥G ãñ ¥¢ñÚ ã}¢ïà¢¢ }¢çSÁ¢Î S¢ï

Ï¢¢ãÚ çÝÜUH¼ï ±vG¼ ©HÅ¢ Ð¢©æ çÝÜU¢HÝ¢ „é‹Ý¼ ãñ, çHã¢…G¢
²ã¢æ |¢è ÐãHï ©HÅ¢ Ð¢©æ çÝÜU¢çH²ï ¥¢ñÚ ãGSÏ¢ï }¢¢’}¢êH ÎéMÎ
à¢ÚèÈGU ÐÉG ÜUÚ }¢çS…Î „ï Ï¢¢ãÚ ¥¢Ýï ÜUè ²ïã Îé¥G¢ ÐçÉG²ï :
»ï ¥ËH¢ã ! }¢ñ´ ¼éÛ¢ S¢ï ¼ïÚï ÈGUÁGH ¥¢ñÚ ¼ïÚè ÚãG}¢¼ ÜU¢ S¢é±¢H ÜUÚ¼¢ ãêæ J
¥Ï¢ ÎéMÎ¢ï S¢H¢}¢ ÐÉG¼ï ãé» S¢ÈGU¢ ÐÚ §¼Ý¢ Ó¢çÉG²ï çÜU ÜU¢’Ï¢»
}¢é¥GÁGÁ¢G}¢¢ ÝÁ¢GÚ ¥¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ ²ïã Ï¢¢¼ ²ã¢æ }¢¢’}¢êHè S¢¢ Ó¢ÉGÝï
ÐÚ ãG¢çS¢H ã¢ï Á¢¢¼è ãñ, ¥G±¢}¢é‹Ý¢S¢ ÜUè ¼GÚãG çÁ¢G²¢Î¢ ªÐÚ ¼ÜU
Ý Ó¢çÉG²ï ¥Ï¢ ²ïã Îé¥G¢ ÐçÉ²ï :
}¢ñ ´ ©S¢ S¢ï à¢é M ¥G ÜUÚ¼¢ ãê æ çÁ¢S¢ ÜU¢ï ¥ËH¢ã Ýï ÐãHï

çÁ¢GRU çÜU²¢ J ¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ï¢ïà¢ÜU S¢ÈGU¢ ¥¢ñÚ
}¢±ü ã ¥ËH¢ã Üï U çÝà¢¢Ý¢ï ´ S¢ï ãñ ´ ¼¢ï Á¢¢ï §S¢ Í¢Ú ÜU¢ ãG Á ¢
²¢ ©G}Úã ÜUÚï, §S¢ ÐÚ ÜéUÀ x¢éÝ¢ã Ýãè´ çÜU §Ý Î¢ïÝ¢ï´ ÜïU ÈïUÚï ÜUÚï
¥¢ñÚ Á¢¢ï ÜU¢ï§ü |¢Hè Ï¢¢¼ ¥ÐÝè ¼GÚÈGU S¢ï ÜUÚï ¼¢ï ¥ËH¢ã
ÝïÜUè ÜU¢ çS¢H¢ ÎïÝï ±¢H¢ ¶GÏ¢ÚÎ¢Ú ãñ J
S¢ÈGU¢ ÐÚ ¥G±¢}¢ ÜïU }¢éw¼G çHÈGU ¥‹Î¢Á¢G : ÜU¢ÈGUè H¢ïx¢
ÜU¢’Ï¢¢ à¢ÚèÈGU ÜUè ¼GÚÈGU ã‰¢ïçH²¢æ ÜUÚ¼ï ãñ́, Ï¢¢’Á¢G ã¢‰¢ HãÚ¢ Úãï
ã¢ï¼ï ãñ́ ¼¢ï Ï¢¢’Á¢G ¼èÝ3 Ï¢¢Ú ÜU¢Ý¢ḯ ¼ÜU ã¢‰¢ ©Æ¢ ÜUÚ À¢ïÇG Îï¼ï ãñ́,
¥¢Ð »ïS¢¢ Ý ÜUÚḯ Ï¢çËÜU ãGSÏ¢ï }¢¢’}¢êH Îé¥¢G ÜUè ¼GÚãG ã¢‰¢ ÜU‹{¢ḯ ¼ÜU
©Æ¢ ÜUÚ ÜU¢’Ï¢» }¢é¥ÁG ÁG ¢G}¢¢ ÜUè ¼GÚÈGU }¢éæã çÜU²ï ©¼Ýè ÎïÚ ¼ÜU
Îé¥¢G }¢¢æçx¢²ï çÁ¢¼Ýè ÎïÚ }¢ḯ S¢ê-Ú¼éH Ï¢-ÜGUÚã ÜUè 25 ¥¢²¼¢ḯ ÜUè
ç¼H¢±¼ ÜUè Á¢¢», wG¢êÏ¢ çx¢ÇGçx¢ÇG¢ ÜUÚ ¥¢ñÚ ã¢ï S¢ÜïU ¼¢ï Ú¢ï Ú¢ï ÜUÚ
Îé¥¢G }¢¢æçx¢²ï çÜU ²ïã ÜGUÏ¢êçHÄ²¼ ÜU¢ }¢ÜGU¢}¢ ãñ J ¥ÐÝï çH²ï ¥¢ñÚ
¼}¢¢}¢ çÁ¢‹Ý¢ï §‹S¢ }¢éçSH}¢èÝ ÜUè ¶GñÚ ± |¢H¢§ü ÜïU çH²ï ¥¢ñÚ
»ãGS¢¢Ýï ¥GÁ¢Gè}¢ ã¢ïx¢¢ çÜU }¢éÛ¢ x¢éÝãx¢¢Ú¢ḯ ÜïU S¢ÚÎ¢Ú S¢x¢ï }¢ÎèÝ¢
ÜUè Ï¢ï çãGS¢¢Ï¢ }¢çxGÈUG Ú¼ ã¢ïÝï ÜïU çH²ï |¢è Îé¥¢G }¢¢æçx¢²ï J ÝèÁ¢G
ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG ÜUÚ ²ïã Îé¥¢G ÐçÉG²ï :1
1 : Ú}²ï Á¢}¢Ú¢¼, ±éÜGêUÈGïU ¥G-ÚÈGU¢¼ ±x¢GñÚ¢ ÜïU çH²ï çÁ¢S¢ ¼GÚãG çÝÄ²¼ à¢¼Gü Ýãè´
§S¢è ¼GÚãG S¢¥Gì² }¢ï´ |¢è à¢¼Gü Ýãè´ çÏ¢x¢GñÚ çÝÄ²¼ ÜïU |¢è ¥x¢Ú çÜUS¢è Ýï S¢¥Gì² ÜUè
¼¢ï ã¢ï Á¢¢»x¢è }¢x¢Ú S¢¥Gì² }¢ï´ çÝÄ²¼ ÜUÚ HïÝ¢ }¢éS¼ãGÏ¢ ãñ J çÝÄ²¼ Ýãè´ ã¢ïx¢è ¼¢ï
S¢±¢Ï¢ Ýãè´ ç}¢Hïx¢¢ J
ÜU¢ïãï S¢ÈGU¢ ÜUè Îé¥G¢

¥ËH¢ã S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ÇG¢ ãñ ¥ËH¢ã S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ÇG¢ ãñ
¥ËH¢ã S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ÇG¢ ãñ ¥ËH¢ã ÜïU çS¢±¢
ÜU¢ï§ü §GÏ¢¢Î¼ ÜïU H¢§ÜGU Ýãè´, ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ÇG¢ ãñ J ¥ËH¢ã
S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ÇG¢ ãñ J ¥¢ñÚ ãG}Î ãñ ¥ËH¢ã ( ) ÜïU çH²ï
ãG}Î ãñ ¥ËH¢ã ( ) ÜïU çH²ï çÜU ©S¢ Ýï ã}¢ ÜU¢ï çãÎ¢²¼ ÜUè,
ãG}Î ãñ ¥ËH¢ã ( ) ÜïU çH²ï çÜU ©S¢ Ýï ã}¢ ÜU¢ï çÎ²¢,
ãG}Î ãñ ¥ËH¢ã ( ) ÜïU çH²ï çÜU ©S¢ Ýï ã}¢ ÜU¢ï §Ëã¢}¢ çÜU²¢, ãG}Î ãñ
¥ËH¢ã ( ) ÜïU çH²ï çÁ¢S¢ Ýï
ã}¢ ÜU¢ï §S¢ ÜUè çãÎ¢²¼ ÜUè ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¥ËH¢ã ( ) çãÎ¢²¼ Ý
ÜUÚ¼¢ ¼¢ï ã}¢ çãÎ¢²¼ Ý Ð¢¼ï J
¥ËH¢ã ( ) ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü }¢¢’Ï¢êÎ Ýãè´, Á¢¢ï ¥ÜïUH¢ ãñ ©S¢ ÜU¢
ÜU¢ï§ü à¢ÚèÜU Ýãè´, ©S¢è ÜïU çH²ï
}¢éËÜU ãñ ¥¢ñÚ ©S¢è ÜïU çH²ï ãG}Î ãñ, ±¢ïãè çÁ¢G‹Î¢ ÜUÚ¼¢ ¥¢ñÚ }¢¢Ú¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã ¶GÎé çÁ¢G‹Î¢ ãñ
}¢Ú¼¢ Ýãè´, ©S¢è ÜïU ã¢‰¢ }¢ï´ ¶GñÚ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã ãÚ à¢ñ ÐÚ
ÜGU¢çÎÚ ãñ J ¥ËH¢ã ( ) ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü }¢¢’Ï¢êÎ Ýãè´ Á¢¢ï ¥ÜïUH¢ ãñ, ©S¢ Ýï
¥ÐÝ¢ ±¢’Î¢ S¢ÓÓ¢¢ çÜU²¢
¥¢ñÚ ¥ÐÝï Ï¢‹Îï ÜUè }¢ÎÎ ÜUè ¥¢ñÚ ¥ÐÝï HàÜUÚ ÜU¢ï x¢G¢çHÏ¢ çÜU²¢ ¥¢ñÚ ÜU¢çÈGUÚ¢ï´ ÜUè
Á¢}¢¢¥G¼¢ï´ ÜU¢ï ¼‹ã¢ ©S¢ Ýï çà¢ÜUS¼ Îè J
¥ËH¢ã ( ) ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü }¢¢’Ï¢êÎ Ýãè´ ã}¢ ©S¢è ÜUè §GÏ¢¢Î¼ ÜUÚ¼ï ãñ´,
©S¢è ÜïU çH²ï ÎèÝ ÜU¢ï ¶G¢çHS¢ ÜUÚ¼ï ãé» ¥x¢Ó¢ïü ÜU¢çÈGUÚ Ï¢éÚ¢ }¢¢Ýï´ J
 ¥ËH¢ã ( ) ÜUè Ð¢ÜUè ãñ à¢¢}¢ ±

S¢éÏãG ¥¢ñÚ ©S¢è ÜïU çH²ï ãG}Î ãñ ¥¢S}¢¢Ý¢ï´
¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ }¢ï´ ¥¢ñÚ ¼èS¢Úï ÐãÚ ÜU¢ï ¥¢ñÚ Á¢G¢ïãÚ ÜïU ±vG¼,
±¢ïã çÁ¢G‹Î¢ ÜU¢ï }¢éÎ¢ü S¢ï çÝÜU¢H¼¢ ãñ ¥¢ñÚ }¢éÎ¢ü ÜU¢ï
çÁ¢G‹Î¢ S¢ï çÝÜU¢H¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ ÜU¢ï ©S¢ ÜïU }¢ÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î
çÁ¢G‹Î¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢è ¼GÚãG ¼é}¢ çÝÜU¢Hï Á¢¢¥¢ïx¢ï §H¢ãè !
¼êÝï çÁ¢S¢ ¼GÚãG }¢éÛ¢ï §SH¢}¢ ÜUè ¼GÚÈGU çãÎ¢²¼ ÜUè, ¼éÛ¢ S¢ï S¢é±¢H ÜUÚ¼¢ ãêæ çÜU
§S¢ï }¢éÛ¢ S¢ï Á¢éÎ¢ Ý ÜUÚÝ¢ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU }¢éÛ¢ï §SH¢}¢ ÐÚ }¢¢ñ¼ Îï,
¥ËH¢ã ( ) ÜïU çH²ï Ð¢ÜUè ãñ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ( ) ÜïU çH²ï ãG}Î

ãñ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ( ) ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü }¢¢’Ï¢êÎ Ýãè´
¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ( ) S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ÇG¢ ãñ, ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã S¢ï çÈUÚÝ¢ ¥¢ñÚ ÝïÜUè
ÜUè ¼G¢ÜGU¼ Ýãè´ }¢x¢Ú ¥ËH¢ã ( ) ÜUè }¢ÎÎ S¢ï
Á¢¢ï Ï¢Ú¼Ú ± Ï¢éÁ¢Géx¢ü ãñ J §H¢ãè ! ¼ê }¢éÛ¢ ÜU¢ï ¥ÐÝï
ÝÏ¢è }¢éãG}}¢Î ÜUè S¢é‹Ý¼ ÐÚ çÁ¢G‹Î¢ Ú¶
¥¢ñÚ §Ý ÜUè ç}¢ËH¼ ÐÚ ±ÈGU¢¼ Îï ¥¢ñÚ çÈGU¼Ý¢ï´ ÜUè x¢é}¢Ú¢çã²¢ï´
S¢ï Ï¢Ó¢¢, §H¢ãè ! ¼ê }¢éÛ¢ ÜU¢ï ©Ý H¢ïx¢¢ï´ }¢ï´ ÜUÚ Á¢¢ï ¼éÛ¢ S¢ï }¢ãGÏÏ¢¼ Ú¶¼ï ãñ´
¥¢ñÚ ¼ïÚï ÚS¢êH ± ¥ç}Ï¢²¢ ± }¢H¢»ÜU¢ ¥¢ñÚ ÝïÜU Ï¢‹Î¢ï´ S¢ï

}¢ãGÏÏ¢¼ Ú¶¼ï ãñ´ J §H¢ãè ! }¢ïÚï çH²ï ¥¢S¢¢Ýè }¢é²SS¢Ú ÜUÚ
¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï S¢wG¼è S¢ï Ï¢Ó¢¢, §H¢ãè ! ¥ÐÝï ÚS¢êH }¢éãG}}¢Î
ÜUè S¢é‹Ý¼ ÐÚ }¢éÛ¢ ÜU¢ï çÁ¢G‹Î¢ Ú¶
¥¢ñÚ }¢éS¢Ë}¢¢Ý }¢¢Ú ¥¢ñÚ
ÝïÜU¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ ç}¢H¢ ¥¢ñÚ Á¢‹Ý¼é‹Ý§üG}¢
ÜU¢ ±¢çÚS¢ ÜUÚ ¥¢ñÚ çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ }¢ïÚè ¶G¼G¢
Ï¢wGà¢ Îï J §H¢ãè ! ¼éÛ¢ S¢ï §ü}¢¢Ýï ÜU¢ç}¢H

¥¢ñÚ ÜGUËÏ¢ï ¶G¢à¢ï¥G ÜU¢ ã}¢ S¢é±¢H ÜUÚ¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ã}¢ ¼éÛ¢ S¢ï §GË}¢ï Ý¢ÈGïU¥G
¥¢ñÚ ²ÜGUèÝï S¢¢çÎÜGU ¥¢ñÚ ÎèÝï }¢éS¼ÜGUè}¢ ÜU¢ S¢é±¢H ÜUÚ¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ãÚ
Ï¢H¢ S¢ï ¥GzG±¢ï ¥G¢çÈGUÄ²¼ ÜU¢ S¢é±¢H ÜUÚ¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ
ÐêÚè ¥G¢çÈGUÄ²¼ ¥¢ñÚ ¥G¢çÈGUÄ²¼ ÜUè ã}¢ïà¢x¢è
¥¢ñÚ ¥G¢çÈGUÄ²¼ ÐÚ à¢éRU ÜU¢ S¢é±¢H ÜUÚ¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ¥¢Îç}¢²¢ï´
S¢ï Ï¢ï çÝ²¢Á¢Gè ÜU¢ S¢é±¢H ÜUÚ¼ï ãñ´ J §H¢ãè ! ¼ê ÎéMÎ¢ï S¢H¢}¢
± Ï¢-Ú-ÜU¼ Ý¢çÁ¢GH ÜUÚ ã}¢¢Úï S¢ÚÎ¢Ú }¢éãG}}¢Î

¥¢ñÚ §Ý ÜUè ¥¢H ± ¥SãG¢Ï¢ ÐÚ Ï¢ ÜGUÎÚï à¢é}¢¢Ú ¼ïÚè }¢wGHÜê UG ¥¢ñÚ ¼ïÚè çÚÁ¢G¢
¥¢ñÚ ±ÁGÝ ¼ïÚï ¥Gà¢ü ÜïU ¥¢ñÚ Ï¢ ÜGUÎÚï ÎÚ¢Á¢Gè
¼ïÚï ÜUçH}¢¢¼ ÜïU Á¢Ï¢ ¼ÜU çÁ¢GRU ÜUÚÝï ±¢Hï ¼ïÚ¢ çÁ¢GRU ÜUÚ¼ï Úãï´ ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ ¼ÜU x¢G¢çÈGUH ¼ïÚï
çÁ¢GRU S¢ï x¢G¢çÈGUH Úãï´ J

Îé¥G¢ ¶Gy}¢ ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢’Î ã¢‰¢ À¢ïÇG ÎèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ ÎéMÎ
à¢ÚèÈGU ÐÉG ÜUÚ S¢¥Gì² ÜUè çÝÄ²¼ ¥ÐÝï çÎH }¢ï´ ÜUÚ HèçÁ¢²ï }¢x¢Ú
Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï |¢è ÜUã HïÝ¢ Ï¢ïã¼Ú ãñ J }¢¢’Ý¢ Á¢GïãìÝ }¢ï´ Ú¶¼ï ãé» §S¢
¼GÚãG çÝÄ²¼ ÜUèçÁ¢²ï :
S¢¥Gì² ÜUè çÝÄ²¼
¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ! }¢ñ´ ¼ïÚè ¶Géà¢ÝêÎè ÜUè ¶G¢ç¼GÚ S¢ÈGU¢ ¥¢ñÚ

}¢±üã ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý S¢¥Gì² ÜïU
S¢¢¼ ÈïUÚï ÜUÚÝï ÜU¢ §Ú¢Î¢ ÜUÚ Úã¢ ãêæ ¼¢ï §S¢ï }¢ïÚï çH²ï ¥¢S¢¢Ý ÈGUÚ}¢¢ Îï
¥¢ñÚ §S¢ï }¢ïÚè ¼GÚÈGU S¢ï ÜGUÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢ J
S¢ÈGU¢/}¢±üã S¢ï ©¼ÚÝï ÜUè Îé¥G¢

»ï ¥ËH¢ã ! ¼ê }¢éÛ¢ï ¥ÐÝï Œ²¢Úï ÝÏ¢è
ÜUè S¢é‹Ý¼ ÜU¢ ¼¢Ï¢ï¥G Ï¢Ý¢ Îï
¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï ©Ý ÜïU ÎèÝ ÐÚ }¢¢ñ¼ ÝS¢èÏ¢ ÈGUÚ}¢¢ ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï ÐÝ¢ã Îï
çÈGU¼Ý¢ï´ ÜUè x¢é}¢Ú¢çã²¢ï´ S¢ï ¥ÐÝè ÚãG}¢¼ ÜïU S¢¢‰¢, »ï S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢
ÚãGì}¢ ÜUÚÝï ±¢Hï J
S¢ÈGU¢ S¢ï ¥Ï¢ çÁ¢GRU¢ï ÎéMÎ }¢ï´ }¢àxG¢êH ÎÚç}¢²¢Ý¢ Ó¢¢H
Ó¢H¼ï ãé» Á¢¢çÝÏ¢ï }¢±üã Ó¢çH²ï (¥¢Á¢ ÜUH ¼¢ï ²ã¢æ S¢´x¢ï }¢Ú}¢Ú
çÏ¢À¢ ãé±¢ ãñ ¥¢ñÚ »Ú ÜêUHÚ |¢è Hx¢ï ãñ´ J »ÜU S¢¥Gì² ±¢ïã |¢è ‰¢è Á¢¢ï
S¢çÄ²-Î¼éÝ¢ ã¢çÁ¢Ú¢ Ýï ÜUè ‰¢è, Á¢GÚ¢ ¥ÐÝï Á¢GïãìÝ }¢ï´

±¢ïã çÎH çãH¢ ÎïÝï ±¢H¢ }¢‹Á¢GÚ ¼¢Á¢G¢ ÜUèçÁ¢²ï, Á¢Ï¢ ²ã¢æ Ï¢ï ¥¢Ï¢¢ï
çx¢²¢ã }¢ñÎ¢Ý ‰¢¢ ¥¢ñÚ Ý‹ãï }¢é‹Ýï §S}¢¢§üGH
çà¢g¼ï Œ²¢S¢ S¢ï çÏ¢HÜU Úãï ‰¢ï ¥¢ñÚ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²-Î¼éÝ¢ ã¢çÁ¢Ú¢
¼H¢à¢ï ¥¢Ï¢ (Ð¢Ýè) }¢ï´ Ï¢ï¼¢Ï¢ çÓ¢H-çÓ¢H¢¼è {êÐ ÜïU
¥‹ÎÚ §Ý S¢æx¢H¢¶G Ú¢S¼¢ï´ }¢ï´ çÈUÚ Úãè ‰¢è´) Á¢êæ ãè ÐãH¢ S¢ÏÁ¢G
}¢èH ¥¢» }¢Îü Î¢ñÇGÝ¢ à¢éM¥G ÜUÚ Îï´ J (}¢x¢Ú }¢éãÁGÁ¢GÏ¢ ¼GÚèÜGïU ÐÚ
Ý çÜU Ï¢ï ¼ãG¢à¢¢) ¥¢ñÚ S¢é±¢Ú S¢é±¢Úè ¼ïÁ¢G ÜUÚ Îï´, ã¢æ ¥x¢Ú |¢èÇG
çÁ¢G²¢Î¢ ã¢ï ¼¢ï ‰¢¢ïÇG¢ LÜU Á¢¢§²ï Á¢Ï¢ çÜU |¢èÇG ÜU}¢ ã¢ïÝï ÜUè
©}}¢èÎ ã¢ï J Î¢ñÇGÝï }¢ï´ ²ïã ²¢Î Úç¶²ï çÜU ¶GéÎ ÜU¢ï ²¢ çÜUS¢è
ÎêS¢Úï ÜU¢ï §üÁ¢G¢ Ý ÐãéæÓ¢ï çÜU ²ã¢æ Î¢ñÇGÝ¢ S¢é‹Ý¼ ãñ Á¢Ï¢ çÜU çÜUS¢è
}¢éS¢Ë}¢¢Ý ÜU¢ï ÜGUSÎÝ §üÁ¢G¢ ÎïÝ¢ ãGÚ¢}¢ J §SH¢}¢è Ï¢ãÝï´ Ý Î¢ñÇGï´ J
¥Ï¢ §SH¢}¢è |¢¢§ü Î¢ñÇG¼ï ãé» ¥¢ñÚ §SH¢}¢è Ï¢ãÝï´ Ó¢H¼ï ãé» ²ïã
Îé¥G¢ ÐÉGï´ :
S¢ÏÁ¢G }¢èH¢ï´ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý ÐÉGÝï ÜUè Îé¥G¢
»ï ¥ËH¢ã ! }¢éÛ¢ï }¢é¥¢G ÈGU ÈGUÚ}¢¢ ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ ÐÚ ÚãGì}¢ ÜUÚ ¥¢ñÚ }¢ïÚè
¶G¼¢G »æ Á¢¢ï çÜU ²ÜGUèÝÝ ¼ïÚï §GË}¢ }¢ḯ ãñ́ ©Ý S¢ï ÎÚ x¢éÁ¢GÚ ÈGUÚ}¢¢, Ï¢ïà¢ÜU ¼ê
Á¢¢Ý¼¢ ãñ ã}¢ï´ ©S¢ ÜU¢ §GË}¢ Ýãè´ J Ï¢ïà¢ÜU ¼ê §GÁGÁ¢G¼ ± §vÚ¢}¢ ±¢H¢ ãñ
¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï çS¢Ú¢¼Gï }¢éS¼ÜGUè}¢ Ðï ÜGU¢§}¢ Ú¶, »ï ¥ËH¢ã ! }¢ïÚï ãGÁ¢ ÜU¢ï
}¢Ï¢MÚ ¥¢ñÚ }¢ïÚè S¢¥G²ì ÜU¢ï }¢àÜêUÚ (ÐS¢‹ÎèÎ¢) ÜUÚ ¥¢ñÚ }¢ïÚï x¢éÝ¢ã¢ḯ ÜU¢ï Ï¢wGà¢ Îï J
Á¢Ï¢ ÎêS¢Ú¢ S¢ÏÁ¢G }¢èH ¥¢» ¼¢ï ¥¢çãS¼¢ ã¢ï Á¢¢§²ï ¥¢ñÚ
ÎÚç}¢²¢Ý¢ Ó¢¢H S¢ï Á¢¢çÝÏ¢ï }¢±üã Ï¢ÉGï Ó¢çH²ï J »ï HèçÁ¢²ï !
}¢±üã à¢ÚèÈGU ¥¢ x¢²¢, ¥G±¢}¢é‹Ý¢S¢ ÎêÚ ªÐÚ ¼ÜU Ó¢ÉGï ãé» ãñ´ J
¥¢Ð ©Ý ÜUè ÝvGH }¢¼ ÜUèçÁ¢²ï ²ã¢æ ÐãHè S¢èÉGè ÐÚ Ó¢ÉGÝï
Ï¢çËÜU ©S¢ ÜïU ÜGUÚèÏ¢ Á¢G}¢èÝ ÐÚ ¶ÇGï ã¢ïÝï S¢ï |¢è }¢±üã ÐÚ Ó¢ÉGÝ¢
ã¢ï x¢²¢, ²ã¢æ ¥x¢Ó¢ïü §G}¢¢Ú¢¼ Ï¢Ý Á¢¢Ýï ÜïU S¢Ï¢Ï¢ ÜU¢’Ï¢¢ à¢ÚèÈGU
ÝÁ¢GÚ Ýãè´ ¥¢¼¢ }¢x¢Ú ÜU¢’Ï¢» }¢éà¢ÚüÈGU¢ ÜUè ¼GÚÈGU }¢éæã ÜUÚ ÜïU
S¢ÈGU¢ ÜUè ¼GÚãG ©¼Ýè ãè ÎïÚ ¼ÜU Îé¥G¢ }¢¢æçx¢²ï J ¥Ï¢ çÝÄ²¼ ÜUÚÝï
ÜUè Á¢GMÚ¼ Ýãè´ çÜU ±¢ïã ¼¢ï ÐãHï ã¢ï Ó¢éÜUè ²ïã »ÜU ÈïUÚ¢ ãé±¢ J
¥Ï¢ ãGSÏ¢ï S¢¢çÏ¢ÜGU Îé¥G¢ ÐÉG¼ï ãé» }¢±üã S¢ï Á¢¢çÝÏ¢ï
S¢ÈGU¢ Ó¢çH²ï ¥¢ñÚ ãGSÏ¢ï }¢¢’}¢êH }¢èHñÝï ¥wGÁ¢GÚñÝ (²¢’Ýè
S¢ÏÁ¢G }¢èH¢ï´) ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý }¢Îü Î¢ñÇG¼ï ãé» ¥¢ñÚ §SH¢}¢è Ï¢ãÝï´
Ó¢H¼ï ãé» ±¢ïãè Îé¥G¢ ÐÉGï´, ¥Ï¢ S¢ÈGU¢ ÐÚ ÐãéæÓ¢ ÜUÚ Î¢ï ÈïUÚï ÐêÚï
ãé» J §S¢è ¼GÚãG S¢ÈGU¢ ¥¢ñÚ }¢±üã ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý Ó¢H¼ï, Î¢ñÇG¼ï
S¢¢¼±¢æ ÈïUÚ¢ }¢±üã ÐÚ ¶Gy}¢ ã¢ïx¢¢, ¥¢Ð ÜUè

S¢¥Gì² }¢éÜU}}¢H ãé§ü J
Î¢ñÚ¢Ýï S¢¥Gì² »ÜU Á¢GMÚè »ãGç¼²¢¼G : Ï¢S¢¢ ¥±ÜGU¢¼
H¢ïx¢ }¢S¥G¢ }¢ï´ Ý}¢¢Á¢G ÐÉG Úãï ã¢ï¼ï ãñ´ J Î¢ñÚ¢Ýï ¼G±¢ÈGU ¼¢ï Ý}¢¢Á¢Gè ÜïU
¥¢x¢ï S¢ï x¢éÁ¢GÚÝ¢ Á¢¢§Á¢G ãñ }¢x¢Ú Î¢ñÚ¢Ýï S¢¥Gì² Ý¢ Á¢¢§Á¢G J »ïS¢ï
}¢¢ñÜGU¥G ÐÚ LÜU ÜUÚ Ý}¢¢Á¢Gè ÜïU S¢H¢}¢ ÈïUÚÝï ÜU¢ §ç‹¼Á¢G¢Ú ÜUÚ
HèçÁ¢²ï J ã¢æ çÜUS¢è x¢éÁ¢GÚÝï ±¢Hï ÜU¢ï ¥¢ÇG Ï¢Ý¢ ÜUÚ x¢éÁ¢GÚ
S¢ÜU¼ï ãñ´ J
Ý}¢¢Á¢Gï S¢¥Gì² }¢éS¼ãGÏ¢ ãñ : ¥Ï¢ ã¢ï S¢ÜïU ¼¢ï }¢çSÁ¢Îï
ãGÚ¢}¢ }¢ï´ Î¢ï Úv¥G¼ Ý}¢¢Á¢G ÝzGH (¥x¢Ú }¢vMã ±vG¼ Ý ã¢ï
¼¢ï) ¥Î¢ ÜUÚ HèçÁ¢²ï çÜU }¢é S ¼ãG Ï ¢ ãñ J ã}¢¢Úï Œ²¢Úï ¥¢ÜG U ¢
Ýï S¢¥Gì² ÜïU Ï¢¢’Î }¢¼G¢ÈGU ÜïU ÜUÝ¢Úï
ãG-Á¢Úï ¥S±Î ÜUè S¢è{ }¢ï´ Î¢ï ÝzGH ¥Î¢ ÈGUÚ}¢¢» ãñ´ J
§‹ãè´
¼G±¢ÈGU ± S¢¥Gì² ÜU¢ Ý¢}¢ ©G}Úã ãñ J ÜGU¢çÚÝ ± }¢é-¼}¢œ¢ï¥G
ÜïU çH²ï ²ïãè “©G}Úã” ã¢ï x¢²¢ J
à¢ÚÈGU }¢éÛ¢ ÜU¢ï ©G}Úï ÜU¢ }¢¢ñH¢ çÎ²¢ ãñ
ÜUÚ}¢ }¢éÛ¢ x¢éÝãx¢¢Ú ÐÚ ²ïã Ï¢ÇG¢ ãñ
¼G±¢ÈGïU ÜGéUÎê}¢ : }¢éçzGÚÎ ÜïU çH²ï ²ïã ¼G±¢ÈGU, ¼G±¢ÈGïU ÜGéUÎê}¢

²¢’Ýè ãG¢çÁ¢GçÚ²ï ÎÚÏ¢¢Ú ÜU¢ }¢éÁ¢Ú¢ (²¢’Ýè S¢H¢}¢è) ãé±¢ J
ÜGU¢çÚÝ §S¢ ÜïU Ï¢¢’Î ¼G±¢ÈGïU ÜGéUÎê}¢ ÜUè çÝÄ²¼ S¢ï }¢Á¢GèÎ »ÜU
¼G±¢ÈGU ± S¢¥Gì² ÜUÚ Hï J ¼G±¢ÈGïU ÜGéUÎê}¢, ÜGU¢çÚÝ ± }¢éçzGÚÎ
Î¢ïÝ¢ï´ ÜïU çH²ï S¢é‹Ý¼ï }¢é¥vÜUÎ¢ ãñ, ¥x¢Ú ¼ÜüU çÜU²¢ ¼¢ï Ï¢éÚ¢
çÜU²¢ }¢x¢Ú Î}¢ ±x¢GñÚ¢ ±¢çÁ¢Ï¢ Ýãè´ J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1111)
ãGËÜGU ²¢ ¼vGS¢èÚ : ¥Ï¢ }¢Îü ãGËÜGU ÜUÚï´ ²¢’Ýè S¢Ú }¢éÇæ ±¢ Îï´ ²¢
¼vGS¢èÚ ÜUÚï´ ²¢’Ýè Ï¢¢H ÜU¼Ú±¢»æ J }¢x¢Ú ãGËÜGU ÜUÚ±¢Ý¢ Ï¢ïã¼Ú ãñ J ãGÁé ¢G Úê ï
¥vGÎS¢ Ýï çãGÁÁ¢¼éH ±Î¢¥G }¢ï´ ãGËÜGU ÜUÚ¢²¢
¥¢ñÚ S¢Ú }¢éÇæ ±¢Ýï ±¢H¢ï´ ÜïU çH²ï ¼èÝ Ï¢¢Ú Îé¥¢G » ÚãG}¢¼ ÈGUÚ}¢¢§ü ¥¢ñÚ
ÜU¼Ú±¢Ýï ±¢H¢ï´ ÜïU çH²ï »ÜU Ï¢¢Ú J
¼vGS¢èÚ ÜUè ¼¢’ÚèÈGU : ¼vGS¢èÚ ²¢’Ýè ÜU}¢ ¥Á¢G ÜU}¢
Ó¢¢ñ‰¢¢§ü (1/4) S¢Ú ÜïU Ï¢¢H ©æx¢Hè ÜïU Ð¢ïÚï Ï¢Ú¢Ï¢Ú ÜUÅ±¢Ý¢ J §S¢
}¢ï´ ²ïã »ãGç¼²¢¼G Úç¶²ï çÜU »ÜU Ð¢ïÚï S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ÜUÅï´ ¼¢çÜU S¢Ú
ÜïU Ï¢èÓ¢ }¢ï´ Á¢¢ï À¢ïÅï À¢ïÅï Ï¢¢H ã¢ï¼ï ãñ´ ±¢ïã |¢è »ÜU Ð¢ïÚï ÜïU
Ï¢Ú¢Ï¢Ú ÜUÅ Á¢¢»æ J Ï¢¢’Á¢G H¢ïx¢ ÜGñUæÓ¢è S¢ï Î¢ï ¼èÝ Á¢x¢ã ÜïU Ó¢‹Î
Ï¢¢H ÜU¢Å çH²¢ ÜUÚ¼ï ãñ´, ãG-ÝçÈGUÄ²¢ï´ ÜïU çH²ï ²ïã ¼GÚèÜGU¢
x¢GH¼G ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ¼GÚãG »ãGÚ¢}¢ ÜUè Ð¢Ï¢ç‹Î²¢æ |¢è ¶Gy}¢ Ý ã¢ï´x¢è J
§SH¢}¢è Ï¢ãÝ¢ï´ ÜUè ¼vGS¢èÚ : §SH¢}¢è Ï¢ãÝ¢ï´ ÜU¢ï S¢Ú

}¢éæÇ¢Ý¢ ãGÚ¢}¢ ãñ ±¢ïã çS¢ÈGUü ¼vGS¢èÚ ÜUÚ±¢»æ J §S¢ ÜU¢ ¥¢S¢¢Ý
¼GÚèÜGU¢ ²ïã ãñ çÜU ¥ÐÝè Ó¢éçÅ²¢ ÜïU çS¢Úï ÜU¢ï ©æx¢Hè ÜïU çx¢Îü
HÐïÅ ÜUÚ ©¼Ý¢ çãGSS¢¢ ÜU¢Å Hï´, HïçÜUÝ ²ïã »ãGç¼²¢¼G H¢çÁ¢G}¢è
ãñ çÜU ÜU}¢ ¥Á¢G ÜU}¢ Ó¢¢ñ‰¢¢§ü (1/4) S¢Ú ÜïU Ï¢¢H »ÜU Ð¢ïÚï ÜïU
Ï¢Ú¢Ï¢Ú ÜUÅ Á¢¢»æ J
Hx¢¢¥¢ï çÎH ÜU¢ï Ý Îé‹²¢ }¢ï´ ãÚ çÜUS¢è à¢ñ S¢ï
¼¥GËHéÜGU ¥ÐÝ¢ ã¢ï ÜU¢’Ï¢ï S¢ï ²¢ }¢ÎèÝï S¢ï
¼G±¢ÈGïU ÜGéUÎê}¢ ±¢H¢ï´ ÜïU çH²ï çãÎ¢²¼ : ¼G±¢ÈGïU

ÜGéUÎê}¢ }¢ï´ §çÁG¼GÏ¢¢¥G ± Ú}¢H ¥¢ñÚ S¢¥Gì² Á¢GMÚè Ýãè´ }¢x¢Ú
§S¢ }¢ï´ Ýãè´ ÜUÚï´x¢ï ¼¢ï ²ïã S¢¢Úï ¥zG¥G¢H “¼G±¢ÈGéUçÁGÁ¢G²¢Úã”
}¢ï´ ÜUÚÝï ã¢ï´x¢ï, ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ ©S¢ ±vG¼ ‰¢ÜUÝ ±x¢GñÚ¢ ÜïU S¢Ï¢Ï¢
Îéà±¢Úè Ðïà¢ ¥¢» çHã¢Á¢G¢ §S¢ï }¢éyGHÜGUÝ ¼ÚÜUèÏ¢ }¢ï´ Î¢ç¶GH
ÜUÚ çÎ²¢ ãñ çÜU §S¢ ¼GÚãG ¼G±¢ÈGéUçÁGÁ¢G²¢Úã }¢ï´ §Ý Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜUè
ãG¢Á¢¼ Ý ã¢ïx¢è J
}¢é-¼}¢œ¢ï¥G ÜïU çH²ï çãÎ¢²¼ : }¢éçzGÚÎ ± ÜGU¢çÚÝ ¼¢ï ãGÁ¢
ÜïU Ú}¢H ± S¢¥Gì² S¢ï “¼G±¢ÈGïU ÜGéUÎê}¢” }¢ï´ ÈGU¢çÚx¢G ã¢ï Ó¢éÜïU }¢x¢Ú
}¢é-¼}¢œ¢ï¥G Ýï Á¢¢ï ¼G±¢ÈGU ± S¢¥Gì² çÜU²ï ±¢ïã “©G}Úï” ÜïU ‰¢ï ¥¢ñÚ
§S¢ ÜïU çH²ï “¼G±¢ÈGïU ÜGéUÎê}¢” S¢é‹Ý¼ Ýãè´ ãñ çÜU §S¢ }¢ï´ ÈGUÚ¢x¢G¼
Ð¢ Hï J çHã¢Á¢G¢ ¥x¢Ú “}¢é-¼}¢œ¢ï¥G” |¢è ÐãHï S¢ï ÈGU¢çÚx¢G ã¢ïÝ¢
Ó¢¢ãï ¼¢ï Á¢Ï¢ ãGÁ¢ ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{ï ©S¢ ±vG¼ »ÜU ÝzGHè ¼G±¢ÈGU }¢ï´
Ú}¢H ± S¢¥Gì² ÜUÚ Hï, ¥Ï¢ ©S¢ï |¢è ¼G±¢ÈGéUçÁGÁ¢G²¢Úã }¢ï´ §Ý ©}¢êÚ
ÜUè ãG¢Á¢¼ Ý Úãïx¢è J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1112) 6 ²¢ 7 ²¢ 8
ÁG¢éH çãGÁÁ¢ã ÜU¢ï ¥x¢Ú ãGÁ¢ ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{¢ ¼¢ï ©G}¢ê}¢Ý Ï¢ãé¼
çÁ¢G²¢Î¢ |¢èÇG ã¢ï¼è ãñ, ¥x¢Ú Ó¢¢ãï´ ¼¢ï ãGÁ¢ ÜïU Ú}¢H ± S¢¥Gì² ÜïU
çH²ï ¥|¢è ÝzGHè ¼G±¢ÈGU Ý ÜUèçÁ¢²ï, ¼G±¢ÈGéUçÁGÁ¢G²¢Úã }¢ï´ ÜUÚ
HèçÁ¢²ï çÜU »ãGÚ¢}¢ |¢è Ýãè´ ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ©}}¢èÎ ãñ |¢èÇG }¢ï´ |¢è ÜGUÎÚï
ÜU}¢è Ð¢»æx¢ï, 10 ÜU¢ï çÈUÚ |¢è wG¢êÏ¢ ãéÁ¢ê}¢ ã¢ï¼¢ ãñ ¥HÏ¢œ¢¢ 11 ¥¢ñÚ
12 ÜU¢ï Úà¢ }¢ï´ ÜU¢ÈGUè ÜU}¢è ¥¢ Á¢¢¼è ãñ J
¼}¢¢}¢ ãG¢çÁ¢²¢ï´ ÜïU çH²ï }¢-ÎÝè ÈêUH : ¥Ï¢ ¼}¢¢}¢
ãGéÁÁ¢¢Á¢ï çÜUÚ¢}¢ (ÜGU¢çÚÝ, }¢é-¼}¢œ¢ï¥G ¥¢ñÚ }¢éçzGÚÎ) S¢Ï¢ ÜïU S¢Ï¢
ç}¢Ý¢ à¢ÚèÈGU Á¢¢Ýï ÜïU çH²ï }¢vÜU» }¢é¥GÁGÁ¢G}¢¢
}¢ï´ ¥¢Æ±è´ ÁG¢éH çãGÁÁ¢ã ÜïU §ç‹¼Á¢G¢Ú }¢ï´ ¥ÐÝè çÁ¢G‹Îx¢è ÜïU
ãGS¢èÝ H}ãG¢¼ x¢éÁ¢G¢Ú Úãï ãñ´ J Œ²¢Úï ¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï ÚS¢êH ! ²ïã
±¢ïã }¢éÜGUgS¢ x¢çH²¢æ ãñ´ çÁ¢Ý }¢ï´ ã}¢¢Úï Œ²¢Úï Œ²¢Úï ¥¢ÜGU¢ }¢vÜUè
}¢-ÎÝè }¢éS¼GÈGU¢ Ýï ¥ÐÝè ãG²¢¼ï ¼GçÄ²Ï¢¢
ÜïU ÜU}¢¢ï Ï¢ïà¢ 53 S¢¢H x¢éÁ¢G¢Úï ãñ´, ²ã¢æ ãÚ Á¢x¢ã }¢ãGÏ¢êÏ¢ï ¥ÜUÚ}¢,
ÚS¢êHï }¢éãGì¼à¢}¢ ÜïU ÝvGà¢ï ÜGUÎ}¢ ãñ´, §Ý

}¢éÏ¢¢ÚÜU x¢çH²¢ï´ ÜU¢ wG¢êÏ¢ wG¢êÏ¢ ¥ÎÏ¢ ÜUèçÁ¢²ï J ¶GÏ¢ÚÎ¢Ú ! x¢éÝ¢ã
¼¢ï ÜéUÁ¢¢ x¢éÝ¢ã ÜU¢ ¼S¢Ã±éÚ |¢è Ý ¥¢Ýï Ð¢» çÜU ãGéÎêÎï ãGÚ}¢ }¢ï´ ¥x¢Ú
»ÜU ÝïÜUè H¢¶ ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ãñ ¼¢ï x¢éÝ¢ã |¢è H¢¶ x¢éÝ¢ ãñ J
x¢¢Hè x¢H¢ïÓ¢, x¢GèÏ¢¼, Ó¢éx¢GHè, Û¢êÅ, Ï¢Î çÝx¢¢ãè, Ï¢Î x¢é}¢¢Ýè ±x¢GñÚ¢
ã}¢ïà¢¢ ãGÚ¢}¢ ãñ´ }¢x¢Ú ²ã¢æ ÜU¢ Á¢é}¢ü ¼¢ï H¢¶ x¢éÝ¢ ãñ J ãÚçx¢Á¢G »ïS¢è
ãG}¢¢ÜGU¼ }¢¼ ÜUèçÁ¢²ï çÜU ãGËÜGU ÜUÚ±¢¼ï ãé» S¢¢‰¢ ãè !
Î¢ÉGè |¢è }¢éæÇ±¢ Îè ! ¶GÏ¢ÚÎ¢Ú ! Î¢ÉGè }¢éæÇ±¢Ý¢ ²¢ ÜU¼Ú±¢
ÜUÚ »ÜU }¢énè S¢ï À¢ïÅè ÜUÚ Ç¢HÝ¢ Î¢ïÝ¢ï´ ãGÚ¢}¢ ¥¢ñÚ Á¢ã‹Ý}¢
}¢ï´ Hï Á¢¢Ýï ±¢Hï ÜU¢}¢ ãñ´ ¥¢ñÚ ²ã¢æ ¼¢ï ¥x¢Ú »ÜU Ï¢¢Ú |¢è ²ïã
ãG-Ú-ÜU¼ ÜUÚï´x¢ï ¼¢ï H¢¶ Ï¢¢Ú ãGÚ¢}¢ ÜU¢ x¢éÝ¢ã ç}¢Hïx¢¢ J »ï
¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï ÚS¢êH ! ¥Ï¢ ¼¢ï ¥¢Ð ÜïU Ó¢ïãÚï ÜU¢ï }¢vÜïU }¢ÎèÝï ÜUè
ã±¢»æ Ó¢ê}¢ Úãè ãñ´, }¢¢Ý Á¢¢§²ï ! §Ý }¢éÏ¢¢ÚÜU Ï¢¢H¢ï´ ÜU¢ï Ï¢ÉGÝï ãè
ÎèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ ¥Ï¢ ¼ÜU çÁ¢¼Ýè Ï¢¢Ú }¢éæÇ±¢§ü ²¢ »ÜU }¢énè S¢ï
Í¢Å¢§ü §S¢ S¢ï ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚ HèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ ã}¢ïà¢¢ ÜïU çH²ï Œ²¢Úï ¥¢ÜGU¢
}¢vÜUè }¢-ÎÝè }¢éS¼GÈGU¢ ÜUè Ð¢ÜUèÁ¢G¢ S¢é‹Ý¼
ÜU¢ï ¥ÐÝï Ó¢ïãÚï ÐÚ S¢Á¢¢ HèçÁ¢²ï J
S¢ÚÜU¢Ú ÜU¢ ¥G¢çà¢ÜGU |¢è v²¢ Î¢ÉGè }¢éæÇ¢¼¢ ãñ ?
v²êæ §GàÜGU ÜU¢ Ó¢ïãÚï S¢ï §ÁGã¢Ú Ýãè´ ã¢ï¼¢ !
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 234)
Á¢Ï¢ ¼ÜU }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢ }¢ï´ Úãï´ v²¢ ÜUÚï´ ?1 :

1 wG¢êÏ¢ ÝzGHè ¼G±¢ÈGU ÜUèçÁ¢²ï, ²ïã ²¢Î Úãï çÜU ¼G±¢ÈGïU ÝzGH }¢ï´
¼G±¢ÈGU ÜïU Ï¢¢’Î ÐãHï }¢éË¼Á¢G}¢ S¢ï çHÐÅÝ¢ ãñ §S¢ ÜïU Ï¢¢’Î Î¢ï
Úv¥G¼ }¢ÜGU¢}¢ï §Ï¢í¢ãè}¢ ÐÚ ¥Î¢ ÜUÚÝè ãñ´ 2 ÜU|¢è ãGéÁG¢êÚï ¥ÜUÚ}¢
ÜïU Ý¢}¢ ÜU¢ ¼G±¢ÈGU ÜUèçÁ¢²ï ¼¢ï ÜU|¢è x¢G¢ñS¢éH
¥¢’Á¢G}¢ ÜïU Ý¢}¢ ÜU¢, ÜU|¢è ¥ÐÝï ÐèÚ¢ï }¢é<à¢Î ÜïU
Ý¢}¢ ÜU¢ ÜUèçÁ¢²ï ¼¢ï ÜU|¢è ¥ÐÝï ±¢çHÎñÝ ÜïU Ý¢}¢ ÜU¢ 3 wG¢êÏ¢
ÝzGHè Ú¢ïÁ¢Gï Ú¶ ÜUÚ ÈGUè Ú¢ïÁ¢G¢ H¢¶ H¢¶ Ú¢ïÁ¢Gï ÜU¢ S¢±¢Ï¢ HêçÅ²ï,
§S¢ Ï¢¢¼ ÜU¢ Š²¢Ý Úç¶²ï çÜU }¢çSÁ¢ÎéH ãGÚ¢}¢ (²¢ çÜUS¢è |¢è
}¢çSÁ¢Î) }¢ï´ Ú¢ïÁ¢G¢ §zG¼G¢Ú ÜUÚÝï ÜïU çH²ï ¶Á¢êÚ ±x¢GñÚ¢ ¶¢»æ ²¢
¥¢Ï¢ï Á¢G}¢Á¢G}¢ çÐ²ï´ »’ç¼ÜU¢ÈGU ÜUè çÝÄ²¼ ã¢ïÝ¢ Á¢GMÚè ãñ
 4 Á¢Ï¢ ÜU|¢è ÜU¢’Ï¢¼éËH¢ã ÐÚ ÝÁ¢GÚ ÐÇGï ¼èÝ 3 Ï¢¢Ú
ÜUçã²ï ¥¢ñÚ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG ÜUÚ Îé¥G¢
}¢¢æçx¢²ï ! ÜGUÏ¢êH ã¢ïx¢è 5 çÁ¢Ý ÜUè ÐñÎH ãGÁ¢ ÜUè
çÝÄ²¼ ãñ ±¢ïã Î¢ï Ó¢¢Ú Ú¢ïÁ¢G ÜGUÏH ç}¢Ý¢ à¢ÚèÈGU, }¢éÁGÎçHÈGU¢
à¢ÚèÈGU ¥¢ñÚ ¥G-ÚÈGU¢¼ à¢ÚèÈGU ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï ÜUÚ ¥ÐÝï ¶Gñ}¢ï Îï¶
ÜUÚ çÝà¢¢çÝ²¢æ }¢éÜGUÚüÚ ÜUÚ Hï´, ÝèÁ¢G ©S¢ Ú¢S¼ï ÜU¢ §ç‹¼¶G¢Ï¢ ÜUÚ
Hḯ çÜU Á¢¢ï Ï¢¢ ¥¢S¢¢Ýè ©Ý ¶Gñ}¢¢ḯ ¼ÜU ÐãéæÓ¢¢ Îï, ±ÚÝ¢ |¢èÇG }¢ḯ S¢wG¼
¥¢ÁG}¢¢§à¢ ã¢ï S¢ÜU¼è ãñ J (§SH¢}¢è Ï¢ãÝ¢ï´ ÜU¢ï Ï¢S¢ }¢ï´ ãè ¥G¢çÈGUÄ²¼
1 : çÁ¢G²¢Ú¼ï ãG-Ú}¢ñÝ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ S¢ÈGUãG¢ 242 }¢éH¢-ãGÁ¢G¢ ÈGUÚ}¢¢§²ï J
ãñ J ÐñÎH Ó¢HÝï }¢ï´ §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï´ S¢ï §çwG¼H¢¼G ¥¢ñÚ çÏ¢ÀÇGÝï ÜU¢
¶G¼GÚ¢ Úã¼¢ ãñ ÝèÁ¢G }¢éÁGÎçHÈGU¢ }¢ï´ Î¢ç¶GHï ÜïU ±vG¼ H¢¶¢ï´ ÜUè |¢èÇG }¢ï´
§SH¢}¢è Ï¢ãÝ¢ï´ ÜU¢ï S¢æ|¢¢HÝï }¢ï´ ±¢ïã ¥¢ÁG}¢¢§à¢ ã¢ï¼è ãñ çÜU )
6 “à¢¢õôÐx¢” }¢ï´ çÁ¢G²¢Î¢ ±vG¼ S¢ÈGUü ÜUÚÝï ÜïU Ï¢Á¢¢» §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´
±vG¼ x¢éÁ¢G¢ÚÝï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÈGUÚ}¢¢§²ï, Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú ²ïã S¢éÝãìÚè }¢¢ñÜGU¥G
ã¢‰¢ Ýãè´ ¥¢¼¢ J
Ó¢ŒÐH¢ï´ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ Á¢GMÚè }¢S¥H¢ : }¢çSÁ¢Îï ãGÚ¢}¢

± }¢çSÁ¢Îé‹Ý-Ï¢ç±çÄ²àà¢ÚèÈGU ÜïU }¢éÏ¢¢ÚÜU
ÎÚ±¢Á¢G¢ï´ ÜïU Ï¢¢ãÚ Ï¢ï à¢é}¢¢Ú H¢ïx¢ Á¢ê¼ï Ó¢ŒÐH ©¼¢Ú Îï¼ï ãñ´ çÈUÚ
±¢ÐS¢è }¢ï´ Á¢¢ï |¢è Á¢ê¼¢ ÐS¢‹Î ¥¢²¢ ÐãÝ ÜUÚ Ó¢H¼ï Ï¢Ý¼ï ãñ´ !
§S¢ ¼GÚãG ÜïU Á¢ê¼ï ²¢ Ó¢ŒÐH çÏ¢H¢ §Á¢¢Á¢G¼ï à¢Ú-§üG çÁ¢¼Ýè Ï¢¢Ú
§çS¼’}¢¢H ÜUÚï´x¢ï ©¼Ýè ¼¢’Î¢Î }¢ï´ x¢éÝ¢ã ã¢ï¼¢ Úãïx¢¢ }¢-S¢HÝ
çÏ¢H¢ §Á¢¢Á¢G¼ï à¢Ú-§üG »ÜU Ï¢¢Ú ÜïU ©Æ¢» ãé» Á¢ê¼ï 100 Ï¢¢Ú
ÐãÝï ¼¢ï 100 }¢¼üÏ¢¢ ÐãÝÝï ÜU¢ x¢éÝ¢ã ãé±¢ J §Ý Á¢ê¼¢ï´ ÜïU
¥ãGÜU¢}¢ “HévG¼G¢” (²¢’Ýè çÜUS¢è ÜUè çx¢Úè ÐÇGè Ó¢èÁ¢G) ÜïU ãñ´ çÜU
}¢¢çHÜU ç}¢HÝï ÜUè ©}}¢èÎ ãè ¶Gy}¢ ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï çÁ¢S¢ ÜU¢ï ²ïã
“HévG¼G¢” ç}¢H¢ ¥x¢Ú ²ïã ÈGUÜGUèÚ ãñ ¼¢ï ¶GéÎ Ú¶ S¢ÜU¼¢ ãñ
±ÚÝ¢ çÜUS¢è ÈGUÜGUèÚ ÜU¢ï Îï Îï J
çÁ¢S¢ Ýï ÎêS¢Ú¢ï´ ÜïU Á¢ê¼ï Ý¢ Á¢¢§Á¢G §çS¼’}¢¢H ÜUÚ

çH²ï ¥Ï¢ v²¢ ÜUÚï´ ? : }¢ÁGÜêUÚ¢ ¥‹Î¢Á¢G ÐÚ Îé‹²¢ }¢ï´ çÁ¢S¢
Ýï Á¢ã¢æ S¢ï |¢è §S¢ ¼GÚãG ÜUè ãG-Ú-ÜU¼ ÜUè ±¢ïã x¢éÝãx¢¢Ú ãñ J ¥ÐÝï
çH²ï “HévG¼G¢” ²¢’Ýè çx¢Úè ÐÇGè Ó¢èÁ¢G ©Æ¢ Hï Á¢¢Ýï ±¢Hï ÐÚ
ÈGUÁ¢Gü ãñ çÜU ¼¢ñÏ¢¢ |¢è ÜUÚï ¥¢ñÚ §S¢ ¼GÚãG çÁ¢¼Ýï |¢è Á¢ê¼ï Ó¢ŒÐH ²¢
Ó¢èÁ¢Gï´ Hè ãñ´, ¥x¢Ú §Ý ÜïU ¥SH }¢¢çHÜU¢ï´ ²¢ ±¢ïã Ý Úãï ã¢ï´ ¼¢ï ©Ý
ÜïU ±¢çÚS¢¢ï´ ¼ÜU ÐãéæÓ¢¢Ý¢ }¢éç}ÜUÝ Ý ã¢ï ¼¢ï ±¢ïã S¢¢Úè Ó¢èÁ¢Gï´ ²¢
¥x¢Ú ±¢ïã ¥à²¢ Ï¢¢ÜGUè Ýãè´ Úãè´ ¼¢ï ©Ý ÜUè ÜGUè}¢¼ çÜUS¢è ç}¢SÜUèÝ
ÜU¢ï Îï Îï J ²¢ ©Ý ÜUè ÜGUè}¢¼ }¢çSÁ¢Î ± }¢ÎíS¢¢ ±x¢GñÚ¢ }¢ï´ Îï Îï J
(HévG¼Gï ÜïU ¼zGS¢èHè }¢S¢¢§H ÜïU çH²ï Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼ çÁ¢ËÎ 2 S¢ÈGUãG¢
471 ¼¢ 484 ÜU¢ }¢é¼G¢-H¥G¢ ÈGUÚ}¢¢§²ï)
¥¢ã ! Á¢¢ï Ï¢¢ï Ó¢éÜU¢ ãêæ, ±vG¼ï çÎÚ¢ñ 1
ã¢ïx¢¢ ãGS¢Ú¼ ÜU¢ S¢¢}¢Ý¢ ²¢ ÚÏ¢ !
§SH¢}¢è Ï¢ãÝ¢ï´ ÜïU çH²ï }¢-ÎÝè ÈêUH : ¥G¢ñÚ¼ï´ Ý}¢¢Á¢G

ÈGUÚ¢ïÎ x¢¢ã (²¢’Ýè çÜGU²¢}¢ x¢¢ã) ãè }¢ḯ ÐÉGḯ J Ý}¢¢Á¢G¢ḯ ÜïU çH²ï Á¢¢ï
}¢çSÁ¢ÎñÝï ÜUÚè}¢ñÝ }¢ḯ ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï¼è ãñ́ Á¢ã¢H¼ ãñ çÜU }¢vGS¢êÎ S¢±¢Ï¢ ãñ
¥¢ñÚ ¶GéÎ Œ²¢Úï S¢ÚÜU¢Ú, }¢-ÎÝè ¼¢Á¢Î¢Ú
1 : ²¢’Ýè ÈGUSH ÜU¢Å¼ï ±vG¼
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “¥G¢ñÚ¼ ÜU¢ï }¢ïÚè }¢çSÁ¢Î (²¢’Ýè }¢çSÁ¢Îï Ý-Ï¢±è

) }¢ï´ Ý}¢¢Á¢G ÐÉGÝï S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ S¢±¢Ï¢ Í¢Ú }¢ï´ ÐÉGÝ¢ ãñ J”
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1112, )
¼G±¢ÈGU }¢ï´ S¢¢¼ Ï¢¢¼ï´ ãGÚ¢}¢ ãñ´
¼G±¢ÈGU ¥x¢Ó¢ïü ÝzGH ã¢ï, ©S¢ }¢ï´ ²ïã S¢¢¼ Ï¢¢¼ï´ ãGÚ¢}¢ ãñ´ :
1 Ï¢ï ±éÁG¢ê ¼G±¢ÈGU ÜUÚÝ¢ 2 çÏ¢x¢GñÚ }¢Á¢Ï¢êÚè Ç¢ïHè }¢ï´ ²¢ çÜUS¢è
ÜUè x¢¢ïÎ }¢ï´ ²¢ çÜUS¢è ÜïU ÜU‹{¢ï´ ±x¢GñÚ¢ ÐÚ ¼G±¢ÈGU ÜUÚÝ¢ 3 çÏ¢H¢
©GÁ¢íG Ï¢ñÆ ÜUÚ S¢ÚvÝ¢ ²¢ Í¢éÅÝ¢ï´ ÐÚ Ó¢HÝ¢ 4 ÜU¢’Ï¢ï ÜU¢ï S¢è{ï
ã¢‰¢ ÐÚ Hï ÜUÚ ©HÅ¢ ¼G±¢ÈGU ÜUÚÝ¢ 5 ¼G±¢ÈGU }¢ï´ “ãG¼Gè}¢” ÜïU
¥‹ÎÚ ã¢ï ÜUÚ x¢éÁ¢GÚÝ¢ 6 S¢¢¼ ÈïUÚ¢ḯ S¢ï ÜU}¢ ÜUÚÝ¢ 7 Á¢¢ï ©GÁ±G
S¢~¢ }¢ḯ Î¢ç¶GH ãñ ©S¢ ÜU¢ Ó¢¢ñ‰¢¢§ü (1/4) çãGSS¢¢ ¶éH¢ ã¢ïÝ¢, }¢-S¢HÝ
Ú¢Ý ²¢ ¥¢Á¢G¢Î ¥G¢ñÚ¼ ÜU¢ ÜU¢Ý ²¢ ÜUH¢§ü J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1,
S¢. 1112) §SH¢}¢è Ï¢ãÝï´ wG¢êÏ¢ »ãGç¼²¢¼G ÜUÚï´, Î¢ñÚ¢Ýï ¼G±¢ÈGU ¶GéS¢êS¢Ý
ãG-Á¢Úï ¥S±Î ÜU¢ §çS¼H¢}¢ ÜUÚ¼ï ±vG¼ ÜU¢ÈGUè ¶G±¢¼èÝ ÜUè
Ó¢¢ñ‰¢¢§ü ÜUH¢§ü ¼¢ï v²¢ Ï¢¢’Á¢G ¥±ÜGU¢¼ ÐêÚè ÜUH¢§ü ¶éH Á¢¢¼è ãñ !
(¼G±¢ÈGU ÜïU §GH¢±¢ |¢è x¢GñÚ }¢ãGÚ}¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï S¢Ú ÜïU Ï¢¢H ²¢ ÜU¢Ý ²¢
ÜUH¢§ü ¶¢ïHÝ¢ ãGÚ¢}¢ ± x¢éÝ¢ã ãñ J ÐÎïü ÜïU ¼zGS¢èHè ¥ãGÜU¢}¢ }¢¢’Hê}¢
ÜUÚÝï ÜïU çH²ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU §à¢¢¥G¼è §Î¢Úï }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH
}¢ÎèÝ¢ ÜUè }¢yGÏ¢ê¥G¢ 397 S¢ÈGUãG¢¼ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H çÜU¼¢Ï¢, “ÐÎïü ÜïU
Ï¢¢Úï }¢ï´ S¢é±¢H Á¢±¢Ï¢” ÜU¢ }¢é¼G¢-H¥G¢ ÈGUÚ}¢¢§²ï)
¼G±¢ÈGU ÜïU x²¢Úã }¢vMã¢¼

1 ÈGéUÁG¢êH Ï¢¢¼ ÜUÚÝ¢ 2 çÁ¢GRU¢ï Îé¥G¢ ²¢ ç¼H¢±¼ ²¢
Ý¢’¼ ± }¢éÝ¢Á¢¢¼ ²¢ ÜU¢ï§ü ÜUH¢}¢ Ï¢éH‹Î ¥¢±¢Á¢G S¢ï ÜUÚÝ¢ 3
ãG}Î¢ï S¢H¢¼ ± }¢‹ÜGUÏ¢¼ ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü à¢ï’Ú ÐÉGÝ¢ 4 Ý¢Ð¢ÜU
ÜUÐÇG¢ï´ }¢ï´ ¼G±¢ÈGU ÜUÚÝ¢ (}¢éS¼¢’}¢H Ó¢ŒÐH ²¢ Á¢ê¼ï S¢¢‰¢ çH²ï
¼G±¢ÈGU Ý ÜUÚï´ »ãGç¼²¢¼G §S¢è }¢ï´ ãñ) 5 Ú}¢H ²¢ 6 §çÁG¼GÏ¢¢¥G
²¢ 7 Ï¢¢ïS¢» S¢æx¢ï ¥S±Î Á¢ã¢æ Á¢ã¢æ §Ý ÜU¢ ãGév}¢ ãñ ¼ÜüU ÜUÚÝ¢
8 ¼G±¢ÈGU ÜïU ÈïUÚ¢ï´ }¢ï´ çÁ¢G²¢Î¢ ÈGU¢çS¢H¢ ÎïÝ¢ J ã¢æ Á¢GMÚ¼ ã¢ï ¼¢ï
§çS¼‹Á¢¢ ÜïU çH²ï Á¢¢ S¢ÜU¼ï ãñ´, ±éÁG¢ê ÜUÚ ÜïU Ï¢¢ÜGUè ÐêÚ¢ ÜUÚ HèçÁ¢²ï
9 »ÜU ¼G±¢ÈGU ÜïU Ï¢¢’Î Á¢Ï¢ ¼ÜU ©S¢ ÜUè Î¢ï Úv¥G¼ï´ Ý ÐÉG Hï´
ÎêS¢Ú¢ ¼G±¢ÈGU à¢éM¥G ÜUÚ ÎïÝ¢ J ã¢æ ¥x¢Ú }¢vMã ±vG¼ ã¢ï ¼¢ï ãGÚÁ¢
Ýãè´ J }¢-S¢HÝ S¢éÏãGï S¢¢çÎÜGU S¢ï Hï ÜUÚ S¢êÚÁ¢ Ï¢éH‹Î ã¢ïÝï ¼ÜU ²¢
Ï¢¢’Îï Ý}¢¢Á¢Gï ¥GSÚ S¢ï x¢GéMÏ¢ï ¥¢zG¼¢Ï¢ ¼ÜU çÜU §S¢ }¢ï´ ÜU§ü ¼G±¢ÈGU
çÏ¢x¢GñÚ “Ý}¢¢Á¢Gï ¼G±¢ÈGU” Á¢¢§Á¢G ãñ´ ¥HÏ¢œ¢¢ }¢vMã ±vG¼ x¢éÁ¢GÚ Á¢¢Ýï
ÜïU Ï¢¢’Î ãÚ ¼G±¢ÈGU ÜïU çH²ï Î¢ï Î¢ï Úv¥G¼ ¥Î¢ ÜUÚÝè ã¢ï´x¢è 10
¼G±¢ÈGU }¢ï´ ÜéUÀ ¶¢Ý¢ 11 Ðïà¢¢Ï¢ ²¢ ÚèãG ±x¢GñÚ¢ ÜUè çà¢g¼ ã¢ï¼ï
ãé» ¼G±¢ÈGU ÜUÚÝ¢ J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1113, )
¼G±¢ÈGU ± S¢¥Gì² }¢ï´ ²ïã S¢¢¼ ÜU¢}¢ Á¢¢§Á¢G ãñ´ : 1

S¢H¢}¢ ÜUÚÝ¢ 2 Á¢±¢Ï¢ ÎïÝ¢ 3 Á¢GMÚ¼ ÜïU ±vG¼ Ï¢¢¼ ÜUÚÝ¢
4 Ð¢Ýè ÐèÝ¢ (S¢¥Gì² }¢ï´ ¶¢ |¢è S¢ÜU¼ï ãñ´) 5 ãG}Î¢ï Ý¢’¼ ²¢
}¢‹ÜGUÏ¢¼ ÜïU ¥à¥G¢Ú ¥¢çãS¼¢ ¥¢çãS¼¢ ÐÉGÝ¢ 6 Î¢ñÚ¢Ýï
¼G±¢ÈGU Ý}¢¢Á¢Gè ÜïU ¥¢x¢ï S¢ï x¢éÁ¢GÚÝ¢ Á¢¢§Á¢G ãñ çÜU ¼G±¢ÈGU |¢è
Ý}¢¢Á¢G ãè ÜUè ¼GÚãG ãñ }¢x¢Ú S¢¥Gì² ÜïU Î¢ñÚ¢Ý x¢éÁ¢GÚÝ¢ Á¢¢§Á¢G Ýãè´
7 ÈGU¼±¢ ÐêÀÝ¢ ²¢ ÈGU¼±¢ ÎïÝ¢ J
(»ïÁ¢GÝ, S¢. 1114, )
S¢¥Gì² ÜïU 10 }¢vMã¢¼ : 1 çÏ¢x¢GñÚ Á¢GMÚ¼ §S¢ ÜïU ÈïUÚ¢ï´ }¢ï´
çÁ¢G²¢Î¢ ÈGU¢çS¢H¢ (±vGÈGU¢, ÎêÚè) ÎïÝ¢ J ã¢æ ÜGUÁ¢G¢» ãG¢Á¢¼ ²¢ ¼ÁÎèÎï
±éÁG¢ê ÜïU çH²ï Á¢¢ S¢ÜU¼ï ãñ´ (S¢¥Gì² }¢ï´ ±éÁG¢ê Á¢GMÚè Ýãè´, }¢éS¼ãGÏ¢ ãñ)
2 ¶GÚèÎ ± 3 ÈGUÚ¢ïwG¼ 4 ÈGéUÁG¢êH ÜUH¢}¢ 5 “ÐÚïà¢¢Ý
ÝÁ¢GÚè” ²¢’Ýè §{Ú ©{Ú ÈGéUÁG¢êH Îï¶Ý¢ S¢¥Gì² }¢ï´ |¢è }¢vMã ãñ
¥¢ñÚ ¼G±¢ÈGU }¢ï´ ¥¢ñÚ çÁ¢G²¢Î¢ }¢vMã 6 S¢ÈGU¢, ²¢ 7 }¢±üã ÐÚ
Ý Ó¢ÉGÝ¢ (}¢¢’}¢êHè S¢¢ Ó¢çÉG²ï ªÐÚ ¼ÜU Ýãè´) 8 çÏ¢x¢GñÚ }¢Á¢Ï¢êÚè
}¢Îü ÜU¢ “}¢S¥G¢” }¢ï´ Ý Î¢ñÇGÝ¢ 9 ¼G±¢ÈGU ÜïU Ï¢¢’Î Ï¢ãé¼ ¼¢¶GèÚ
S¢ï S¢¥Gì² ÜUÚÝ¢ 10 S¢~¢ï ¥G¢ñÚ¼ Ý ã¢ïÝ¢ J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1115)
S¢¥Gì² ÜïU Ó¢¢Ú }¢é-¼ÈGU<ÚÜGU }¢-ÎÝè ÈêUH : 1 S¢¥Gì²

}¢ï´ ÐñÎH Ó¢HÝ¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ Á¢Ï¢ çÜU ©GÁ¢íG Ý ã¢ï (çÏ¢H¢ ©GÁ¢íG S¢é±¢Úè
ÐÚ ²¢ çÍ¢S¢Å ÜUÚ ÜUè ¼¢ï Î}¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ïx¢¢) 2
S¢¥Gì² ÜïU çH²ï ¼Gã¢Ú¼ à¢¼Gü Ýãè´ ãGñÁ¢G ± çÝÈGU¢S¢ ±¢Hè |¢è ÜUÚ
S¢ÜU¼è ãñ 3 çÁ¢S}¢ ± çHÏ¢¢S¢ Ð¢ÜU ã¢ï´ ¥¢ñÚ Ï¢¢
±éÁG¢ê |¢è ã¢ï´ ²ïã }¢éS¼ãGÏ¢ ãñ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1110) 4
S¢¥Gì² à¢éM¥G ÜUÚ¼ï ±vG¼ ÐãHï S¢ÈGU¢ ÜUè Îé¥G¢ ÐçÉG²ï çÈUÚ S¢¥Gì²
ÜUè çÝÄ²¼ ÜUèçÁ¢²ï J S¢¥Gì² ÜïU }¢é-¼¥GçgÎ ¥zG¥G¢H ãñ´, Á¢ñS¢¢
çÜU ãG-Á¢Úï ¥S±Î ÜU¢ §çS¼H¢}¢, S¢ÈGU¢ ÐÚ Ó¢ÉGÝ¢, Îé¥G¢ }¢¢æx¢Ý¢
±x¢GñÚ¢ §Ý S¢Ï¢ ÐÚ çÝÄ²¼ï´ ÜUÚ Hï ¼¢ï ¥ÓÀ¢ ãñ, ÜU}¢ ¥Á¢G ÜU}¢
çÎH }¢ï´ ²ïã çÝÄ²¼ ã¢ïÝ¢ |¢è ÜU¢ÈGUè ãñ ãGéS¢êHï S¢±¢Ï¢ ÜïU çH²ï
¥SH S¢¥Gì² S¢ï ÐãHï ÜïU ¥zG¥G¢H ÜUÚ Úã¢ ãêæ J
§SH¢}¢è Ï¢ãÝ¢ï´ ÜïU çH²ï ¶G¢S¢ ¼¢ÜUèÎ : §SH¢}¢è Ï¢ãÝï´
²ã¢æ |¢è ¥¢ñÚ ãÚ Á¢x¢ã }¢Î¢ïZ S¢ï ¥Hx¢ ‰¢Hx¢ Úãï´ J ¥vS¢Ú Ý¢Î¢Ý
¥G¢ñÚ¼ï´ “ãG-Á¢Úï ¥S±Î” ¥¢ñÚ LvÝï ²}¢¢Ýè ÜU¢ï Ó¢ê}¢Ýï ÜïU çH²ï
²¢ ÜU¢’Ï¢¼éËH¢ã à¢ÚèÈGU ÜïU ÜGUÚèÏ¢ Á¢¢Ýï ÜïU çH²ï Ï¢ï {ÇGÜU }¢Î¢ïZ
}¢ï´ Á¢¢ Í¢éS¢¼è ãñ´ J ¼¢ñÏ¢¢ ! ¼¢ñÏ¢¢ ! ²ïã S¢wG¼ Ï¢ïÏ¢¢ÜUè ãñ J §SH¢}¢è
Ï¢ãÝ¢ï´ ÜïU çH²ï ÆèÜU Î¢ïÐãÚ ÜïU ±vG¼ }¢-S¢HÝ çÎÝ ÜïU 10 Ï¢Á¢ï
¼G±¢ÈGU ÜUÚÝ¢ }¢éÝ¢çS¢Ï¢ ãñ çÜU ©S¢ ±vG¼ |¢èÇG ÜU}¢ ã¢ï¼è ãñ J
Ï¢¢çÚà¢ ¥¢ñÚ }¢èÁ¢G¢Ï¢ï ÚãG}¢¼ : Ï¢¢çÚà¢ ÜïU Î¢ñÚ¢Ý ãG¼Gè}¢

à¢ÚèÈGU }¢ï´ Ï¢ãé¼ |¢èÇG ã¢ï Á¢¢¼è ãñ, }¢èÁ¢G¢Ï¢ï ÚãG}¢¼ S¢ï çÝÀ¢±Ú ã¢ïÝï
±¢H¢ }¢éÏ¢¢ÚÜU Ð¢Ýè HïÝï ÜïU çH²ï ãG¢Á¢è S¢¢çãGÏ¢¢Ý Îè±¢Ý¢ ±¢Ú
HÐv¼ï ãñ´ §S¢ }¢ï´ Á¢GwG}¢è ã¢ïÝï Ï¢çËÜU ÜéUÓ¢H ÜUÚ }¢Ú Á¢¢Ýï ¼ÜU ÜU¢
¶G¼GÚ¢ ã¢ï¼¢ ãñ, »ïS¢ï }¢¢ñÜGU¥G ÐÚ §SH¢}¢è Ï¢ãÝ¢ï´ ÜU¢ï ÎêÚ ÚãÝ¢
Á¢GMÚè ãñ J
ãñ ¼G±¢ÈGïU ¶G¢Ý» ÜU¢’Ï¢¢ S¢¥G¢Î¼ }¢ÚãGÏ¢¢ !
wG¢êÏ¢ Ï¢ÚS¢¼¢ ãñ ²ã¢æ ÐÚ ¥Ï¢íï ÚãG}¢¼ }¢ÚãGÏ¢¢ !
ãGÁ¢ ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{ HèçÁ¢²ï : ¥x¢Ú ¥¢Ð Ýï

¥|¢è ¼ÜU ãGÁ¢ ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ Ýãè´ Ï¢¢æ{¢ ¼¢ï 8 ÁG¢éH çãGÁÁ¢ã
ÜU¢ï |¢è Ï¢¢æ{ S¢ÜU¼ï ãñ´ }¢x¢Ú S¢ãêH¼ 7 ÜU¢ï Úãïx¢è v²êæ çÜU
}¢é¥GçËH}¢ ¥ÐÝï ¥ÐÝï ãG¢çÁ¢²¢ï´ ÜU¢ï S¢¢¼±è´ ÜUè §Gà¢¢ ÜïU
Ï¢¢’Î S¢ï ç}¢Ý¢ à¢ÚèÈGU ÐãéæÓ¢¢Ý¢ à¢éM¥G ÜUÚ Îï¼ï ãñ´ J }¢çSÁ¢Îï
ãGÚ¢}¢ }¢ï´ x¢GñÚ }¢vMã ±vG¼ }¢ï´ »ãGÚ¢}¢ ÜïU Î¢ï ÝzGH ¥Î¢ ÜUÚ
ÜïU }¢¢’Ý¢ ÐÚ ÝÁ¢GÚ Ú¶¼ï ãé» §S¢ ¼GÚãG ãGÁ¢ ÜUè çÝÄ²¼
ÜUèçÁ¢²ï :
»ï ¥ËH¢ã ! }¢ñ´ ãGÁ¢ ÜU¢ §Ú¢Î¢ ÜUÚ¼¢ ãêæ ¼ê }¢ïÚï çH²ï §S¢ï ¥¢S¢¢Ý ÜUÚ ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ S¢ï
ÜGUÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢ ¥¢ñÚ §S¢ }¢ï´ }¢ïÚè }¢ÎÎ ÜUÚ ¥¢ñÚ }¢ïÚï çH²ï §S¢ }¢ï´ Ï¢-Ú-ÜU¼ Îï, çÝÄ²¼ ÜUè }¢ñ´ Ýï
ãGÁ¢ ÜUè ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ÜïU çH²ï §S¢ ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{¢ J
çÝÄ²¼ ÜïU Ï¢¢’Î §SH¢}¢è |¢¢§ü Ï¢éH‹Î ¥¢±¢Á¢G S¢ï ¥¢ñÚ
§SH¢}¢è Ï¢ãÝḯ {è}¢è ¥¢±¢Á¢G }¢ḯ ¼èÝ ¼èÝ }¢¼üÏ¢¢ HÏÏ¢ñÜU ÐÉGḯ J ¥Ï¢
»ÜU Ï¢¢Ú çÈUÚ ¥¢Ð ÐÚ »ãGÚ¢}¢ ÜUè Ð¢Ï¢ç‹Î²¢æ ¥G¢§Î ã¢ï x¢§æü J
»ÜU }¢éÈGUèÎ }¢à±Ú¢ : ¥x¢Ú ¥¢Ð Ó¢¢ãï´ ¼¢ï »ÜU ÝzGHè
¼G±¢ÈGU }¢ï´ ãGÁ¢ ÜïU §çÁG¼GÏ¢¢¥G, Ú}¢H ¥¢ñÚ S¢¥Gì² S¢ï ÈGU¢çÚx¢G ã¢ï
HèçÁ¢²ï, §S¢ ¼GÚãG ¼G±¢ÈGéUçÁGÁ¢G²¢Úã }¢ï´ ¥¢Ð ÜU¢ï Ú}¢H ¥¢ñÚ
S¢¥Gì² ÜUè Á¢GMÚ¼ Ýãè´ Úãïx¢è J }¢x¢Ú ²ïã Á¢GïãìÝ }¢ï´ Úãï çÜU 7 ¥¢ñÚ
8 ÜU¢ï |¢èÇG Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ ã¢ï¼è ãñ, ÝèÁ¢G 10 ÜU¢ï ¼G±¢ÈGéUçÁGÁ¢G²¢Úã
}¢ï ´ |¢è ÜU¢ÈG U è ãé Á ¢ê } ¢ ã¢ï ¼ ¢ ãñ ¥HÏ¢œ¢¢ 11 ¥¢ñ Ú 12 Üï U
¼G±¢ÈGéUçÁGÁ¢G²¢Úã }¢ï´ Úà¢ }¢ï´ ÜU}¢è ¥¢ Á¢¢¼è ãñ ¥¢ñÚ S¢¥Gì² }¢ï´ |¢è
ÜGUÎÚï ¥¢S¢¢Ýè Úã¼è ãñ J
ç}¢Ý¢ ÜU¢ï Ú±¢Ýx¢è : ¥¢Á¢ ¥¢Æ±è´ à¢Ï¢ ãñ, Ï¢¢’Îï Ý}¢¢Á¢Gï §Gà¢¢
ãÚ ¼GÚÈGU {ê}¢ ÐÇGè ãñ, S¢Ï¢ ÜU¢ï »ÜU ãè {éÝ ãñ çÜU ç}¢Ý¢ Ó¢H¢ï !
¥¢Ð |¢è ¼Ä²¢Ú ã¢ï Á¢¢§²ï, ¥ÐÝè Á¢GMçÚÄ²¢¼ ÜUè ¥à²¢
}¢-S¢HÝ ¼SÏ¢èãG, }¢éS¢ËH¢, çÜGUÏH¢ Ýé}¢¢, x¢Hï }¢ï´ HÅÜU¢Ýï
±¢Hè Ð¢Ýè ÜUè Ï¢¢ï¼H, Á¢GMÚ¼ ÜUè Î±¢»æ, }¢é¥GçËH}¢ ÜU¢ »ÇîïS¢
¥¢ñÚ ²ïã ¼¢ï ãÚ ±vG¼ S¢¢‰¢ ãè ã¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï ¼¢çÜU Ú¢S¼¢ |¢êH Á¢¢Ýï
²¢ ãG¢çÎS¢ï ²¢ Ï¢ïã¢ïà¢è ÜUè S¢êÚ¼ }¢ï´ ÜU¢}¢ ¥¢» J ¥x¢Ú
ãGÁÁ¢Ýï´ S¢¢‰¢ ãñ´ ¼¢ï S¢ÏÁ¢G ²¢ çÜUS¢è |¢è Ýé}¢¢²¢æ Úæx¢ ÜïU ÜUÐÇGï ÜU¢
ÅéÜUÇG¢ ©Ý ÜïU S¢Ú ÜUè çÐÀHè Á¢¢çÝÏ¢ Ï¢éÚÜGU¥G }¢ï´ S¢è HèçÁ¢²ï,
¼¢çÜU |¢èÇG|¢¢ÇG }¢ï´ ÐãÓ¢¢Ý ã¢ï S¢ÜïU, Ú¢ã Ó¢H¼ï ¶GéS¢êS¢Ý Úà¢ }¢ï´ ©‹ãï´
¥ÐÝï ¥¢x¢ï Úç¶²ï ¥x¢Ú ¥¢Ð ¥¢x¢ï Úãï ¥¢ñÚ ²ïã çÁ¢G²¢Î¢ ÐèÀï Úã
x¢§æü ¼¢ï çÏ¢ÀÇG S¢ÜU¼è ãñ´ J ¥wGÚ¢Á¢¢¼ Ï¢Ú¢» ¼G¥G¢}¢ ± ÜGéUÚÏ¢¢Ýè
±x¢GñÚ¢ ±x¢GñÚ¢ S¢¢‰¢ HïÝ¢ Ý |¢êçH²ï, Ó¢êËã¢ Ý HèçÁ¢²ï çÜU ±ã¢æ }¢‹¥G
ãñ J ¥x¢Ú }¢éç}ÜUÝ ã¢ï ¼¢ï ç}¢Ý¢, ¥G-ÚÈGU¢¼, }¢éÁGÎçHÈGU¢ ±x¢GñÚ¢ ÜU¢
S¢ÈGUÚ ÐñÎH ãè ¼Gñ ÜUèçÁ¢²ï çÜU Á¢Ï¢ ¼ÜU }¢vÜU¢ à¢ÚèÈGU ÐHÅï´x¢ï ãÚ
ÜGUÎ}¢ ÐÚ S¢¢¼ ÜUÚ¢ïÇG ÝïçÜU²¢æ ç}¢Hï´x¢è J
Ú¢S¼ï |¢Ú HÏÏ¢ñÜU ¥¢ñÚ çÁ¢GRU¢ï ÎéMÎ ÜUè wG¢êÏ¢ wG¢êÏ¢ ÜUS¢Ú¼
ÜUèçÁ¢²ï J Á¢êæ ãè ç}¢Ý¢ à¢ÚèÈGU ÝÁ¢GÚ ¥¢» ÎéMÎï Ð¢ÜU ÐÉG ÜUÚ ²ïã
Îé¥G¢ ÐçÉG²ï :
»ï ¥ËH¢ã ! ²ïã ç}¢Ý¢ ãñ }¢éÛ¢ ÐÚ ±¢ïã »ãGS¢¢Ý ÈGUÚ}¢¢ Á¢¢ï
¼êÝï ¥ÐÝï ¥¢ñçH²¢ ÐÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ J

»ï HèçÁ¢²ï ! ¥Ï¢ ¥¢Ð ç}¢Ý¢ à¢ÚèÈGU ÜUè ãGS¢èÝ ±¢çÎ²¢ï´
}¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ï x¢», }¢ÚãGÏ¢¢ ! çÜUS¢ ÜGUÎÚ çÎHÜéUà¢¢ }¢‹Á¢GÚ ãñ, v²¢
Á¢G}¢èÝ, v²¢ Ðã¢ÇG, ãÚ ¼GÚÈGU ¶Gñ}¢¢ï´ ÜUè Ï¢ã¢Ú ãñ J ¥¢Ð |¢è ¥ÐÝï
}¢é¥GçËH}¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï çÎ²ï ãé» ¶Gñ}¢ï }¢ï´ çÜGU²¢}¢ ÈGUÚ}¢¢§²ï J 8 ÜUè
Á¢G¢ïãÚ S¢ï Hï ÜUÚ ÜUH Ý±è´ ÜUè ÈGUÁ¢í ¼ÜU Ð¢æÓ¢ Ý}¢¢Á¢Gï´ ¥¢Ð
ÜU¢ï ç}¢Ý¢ à¢ÚèÈGU }¢ï´ ¥Î¢ ÜUÚÝè ãñ´ v²êæ çÜU ¥ËH¢ã ÜïU
Œ²¢Úï }¢ãGÏ¢êÏ¢ Ýï »ïS¢¢ ãè çÜU²¢ ãñ J
ç}¢Ý¢ à¢ÚèÈGU }¢ḯ ÐãHï çÎÝ Á¢x¢ã ÜïU çH²ï HÇG¢§²¢æ :
ç}¢Ý¢ à¢ÚèÈGU ÜUè ¥¢Á¢ ÜUè ãG¢çÁ¢GÚè ¥GÁ¢Gè}¢ §GÏ¢¢Î¼ ãñ, ¥¢ñÚ H¢¶¢ï´
H¢¶ ãGéÁÁ¢¢Á¢ §S¢ §GÏ¢¢Î¼ ÜïU çH²ï Á¢}¥G ã¢ï x¢» ãñ´, §S¢ çH²ï
à¢ñ¼G¢Ý |¢è »ÜU Î}¢ çÏ¢ÈUÚ¢ ãé±¢ ãñ ¥¢ñÚ Ï¢¢¼ Ï¢¢¼ ÐÚ ãG¢çÁ¢²¢ï´ ÜU¢ï
x¢GéSS¢¢ çÎH¢ Úã¢ ãñ, §S¢ ÜU¢ ²êæ |¢è §ÁGã¢Ú ã¢ï Úã¢ ãñ çÜU ¶Gñ}¢¢ï´ }¢ï´
Á¢x¢ã ÜïU çH²ï Ï¢¢’Á¢G ãGéÁÁ¢¢Á¢ ©HÛ¢Ýï ¥¢ñÚ à¢¢ïÚ à¢Ú¢Ï¢ï }¢ï´ }¢àxG¢êH
ãñ´ J ¥¢Ð à¢ñ¼G¢Ý ÜïU ±¢Ú S¢ï ã¢ïçà¢²¢Ú Úçã²ï ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü ãG¢Á¢è
S¢¢çãGÏ¢ ¥¢Ð ÜUè Á¢x¢ã ÐÚ ±¢ÜGïU§üG ÜGU¢çÏ¢Á¢G ã¢ï x¢» ãñ´ ¼¢ï ã¢‰¢ Á¢¢ïÇG
ÜUÚ ÝÚ}¢è S¢ï ©Ý ÜU¢ï S¢}¢Û¢¢§²ï ¥x¢Ú ±¢ïã Ýãè´ }¢¢Ý¼ï ¥¢ñÚ ¥¢Ð
ÜïU Ð¢S¢ ÜU¢ï§ü }¢é-¼Ï¢¢çÎH Á¢x¢ã |¢è Ýãè´ ¼¢ï Û¢x¢ÇGÝï ÜïU Ï¢Á¢¢»
}¢é¥GçËH}¢ ÜïU ¥¢Î}¢è ÜU¢ï ¼GHÏ¢ ÈGUÚ}¢¢ HèçÁ¢²ï,
¥¢Ð ÜU¢ }¢S¥H¢ ãGH ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J Ï¢ãÚ ãG¢H ¥¢Ð ÜU¢ï çÎH Ï¢ÇG¢
Ú¶Ý¢ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ÜïU }¢ïã}¢¢Ý¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ ÝÚ}¢è ¥¢ñÚ ÎÚ
x¢éÁ¢GÚ S¢ï ÜU¢}¢ HïÝ¢ ãñ, ¥¢Á¢ ÜU¢ çÎÝ Ï¢ãé¼ ¥ã}¢ ãñ ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ
ÜéUÀ H¢ïx¢ x¢Ðà¢Ð ÜUÚ Úãï ã¢ï´, }¢x¢Ú ¥¢Ð ¥ÐÝè §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ Hx¢ï
Úçã²ï, ã¢ï S¢ÜïU ¼¢ï ©Ý ÜU¢ï ÝïÜUè ÜUè Î¢’±¼ ÎèçÁ¢²ï çÜU ²ïã |¢è
»ÜU ¥¢’H¢ Î-ÚÁ¢ï ÜUè §GÏ¢¢Î¼ ãñ J ¥¢Á¢ ¥¢Ýï ±¢Hè Ú¢¼ à¢Ï¢ï
¥G-ÚÈGU¢ ãñ, }¢éç}ÜUÝ ã¢ï ¼¢ï ²ïã Ú¢¼ Á¢GMÚ §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ x¢éÁ¢G¢çÚ²ï
çÜU S¢¢ïÝï ÜïU çÎÝ Ï¢ãé¼ ÐÇGï ãñ´, »ïS¢ï }¢±¢ÜGïU¥G Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú ÜUã¢æ
ÝS¢èÏ¢ ã¢ï¼ï ãñ´ !
Îé¥¢G » à¢Ï¢ï ¥G-ÚÈGU¢ : ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈUG ¢
ãñ : Á¢¢ï à¢wGS¢ ¥G-ÚÈGïU ÜUè Ú¢¼ }¢ï´ ²ïã Îé¥G¢»´ ãÁ¢G¢Ú }¢¼üÏ¢¢ ÐÉGï ¼¢ï Á¢¢ï
ÜéUÀ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢ï }¢¢æx¢ïx¢¢ Ð¢»x¢¢ Á¢Ï¢ çÜU x¢éÝ¢ã ²¢ ÜGUyG»G ÚïãGì}¢
(²¢’Ýè çÚà¼ïÎ¢Úè ÜU¢ÅÝï) ÜU¢ S¢é±¢H Ý ÜUÚï J (Îé¥G¢ ²ïã ãñ :)
Ð¢ÜU ãñ ±¢ïã çÁ¢S¢ ÜU¢ ¥Gà¢ü Ï¢éH‹Îè }¢ï´ ãñ J Ð¢ÜU ãñ
±¢ïã çÁ¢S¢ ÜUè ãGéÜêU}¢¼ Á¢G}¢èÝ }¢ï´ ãñ, Ð¢ÜU ãñ ±¢ïã çÜU çÁ¢S¢ ÜU¢
Ú¢S¼¢ ÎçÚ²¢ }¢ï´ ãñ, Ð¢ÜU ãñ ±¢ïã çÜU Ý¢Ú }¢ï´ ©S¢ ÜUè
S¢Ë¼GÝ¼ ãñ, Ð¢ÜU ãñ ±¢ïã çÜU Á¢‹Ý¼ }¢ï´ ©S¢ ÜUè ÚãG}¢¼ ãñ,
Ð¢ÜU ãñ ±¢ïã çÜU ÜGUÏ¢í }¢ï´ ©S¢è ÜU¢ ãGév}¢ ãñ, Ð¢ÜU ãñ ±¢ïã çÜU
ã±¢ }¢ï´ Á¢¢ï MãG´ï ãñ´ ©S¢è ÜUè ç}¢ËÜU ãñ,´ Ð¢ÜU ãñ ±¢ïã çÜU çÁ¢S¢ Ýï ¥¢S}¢¢Ý ÜU¢ï Ï¢éH‹Î çÜU²¢,
Ð¢ÜU ãñ ±¢ïã çÜU çÁ¢S¢ Ýï Á¢G}¢èÝ ÜU¢ï ÐS¼ çÜU²¢, Ð¢ÜU ãñ ±¢ïã çÜU ©S¢ ÜïU ¥GÁ¢G¢Ï¢ S¢ï
ÐÝ¢ã ± ÝÁ¢¢¼ ÜUè ÜU¢ï§ü Á¢x¢ã Ýãè´ }¢x¢Ú ©S¢è ÜUè ¼GÚÈGU J
Ý±è´ Ú¢¼ ç}¢Ý¢ }¢ï´ x¢éÁ¢G¢ÚÝ¢ S¢é‹Ý¼ï }¢é¥vÜUÎ¢ ãñ :
Ú¢¼¢ï´ Ú¢¼ }¢é¥GçËH}¢¢ï´ ÜUè Ï¢S¢ï´ S¢ê» ¥G-ÚÈGU¢¼ à¢ÚèÈGU Ó¢H ÐÇG¼è
ãñ´ ¥¢ñÚ ç}¢Ý¢ à¢ÚèÈGU }¢ï´ Ý±è´ Ú¢¼ x¢éÁ¢G¢ÚÝï ÜUè S¢é‹Ý¼ï }¢é¥vÜUÎ¢
H¢¶¢ï´ ãG¢çÁ¢²¢ï´ ÜUè ÈGU¢ñ¼ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ J Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼ }¢ï´ ãñ :
¥x¢Ú Ú¢¼ ÜU¢ï ç}¢Ý¢ }¢ï´ Úã¢ }¢x¢Ú S¢éÏãGï S¢¢çÎÜGU ã¢ïÝï S¢ï ÐãHï ²¢
Ý}¢¢Á¢Gï ÈGUÁ¢í S¢ï ÐãHï ²¢ ¥¢zG¼¢Ï¢ çÝÜUHÝï S¢ï ÐãHï ¥G-ÚÈGU¢¼
ÜU¢ï Ó¢H¢ x¢²¢ ¼¢ï Ï¢éÚ¢ çÜU²¢ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1120)
}¢¢’Hê}¢¢¼ ÜUè ÜU}¢è ÜïU Ï¢¢§GS¢ Ï¢ï à¢é}¢¢Ú ãGéÁÁ¢¢Á¢ S¢éÏãGï S¢¢çÎÜGU
S¢ï ÜGUÏH ãè Ý}¢¢Á¢Gï ÈGUÁ¢í ¥Î¢ ÜUÚ Hï¼ï ãñ´ ! Á¢ËÎ Ï¢¢Á¢Gè S¢ï ÜU¢}¢ HïÝï
ÜïU Ï¢Á¢¢» ãG¢Á¢è S¢¢çãGÏ¢¢Ý ¥ÐÝï }¢é¥GçËH}¢ S¢ï ç}¢H ÜUÚ ç}¢Ý¢
à¢ÚèÈGU }¢ï´ Ú¢¼ x¢éÁ¢G¢ÚÝï ÜUè ¼ÚÜUèÏ¢ Ï¢Ý¢ HèçÁ¢²ï,
¥¢Ð ÜïU çH²ï ¼GéHê»G ¥¢zG¼¢Ï¢ ÜïU Ï¢¢’Î Ï¢S¢ ÜU¢ Ï¢‹Î¢ï Ï¢S¼ ã¢ï
Á¢¢»x¢¢ J
Ó¢H¢ï ¥G-ÚÈGU¢¼ Ó¢H¼ï ãñ´ ±ã¢æ ãG¢Á¢è Ï¢Ýï´x¢ï ã}¢
x¢éÝã S¢ï Ð¢ÜU ã¢ï´x¢ï H¢ñÅ ÜïU çÁ¢S¢ Î}¢ Ó¢Hï´x¢ï ã}¢
¥G-ÚÈGU¢¼ à¢ÚèÈGU ÜU¢ï Ú±¢Ýx¢è : ¥¢Á¢ 9 ÁG¢éH çãGÁÁ¢ã
ÜU¢ï Ý}¢¢Á¢Gï ÈGUÁ¢í }¢éS¼ãGÏ¢ ±vG¼ }¢ï´ ¥Î¢ ÜUÚ ÜïU HÏÏ¢ñÜU ¥¢ñÚ çÁ¢GRU¢ï
Îé¥G¢ }¢ï´ }¢àxG¢êH Úçã²ï ²ã¢æ ¼ÜU çÜU S¢êÚÁ¢ ¼GéHê¥G ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢’Î
}¢çSÁ¢Îï ¶GñÈGU à¢ÚèÈGU ÜïU S¢¢}¢Ýï ±¢ÜGïU¥G ÜU¢ïãï S¢Ï¢èÚ ÐÚ Ó¢}¢ÜïU,
¥Ï¢ {ÇGv¼ï ãé» çÎH ÜïU S¢¢‰¢ Á¢¢çÝÏ¢ï ¥G-ÚÈGU¢¼ à¢ÚèÈGU Ó¢çH²ï
¥¢ñÚ Ú¢S¼ï |¢Ú HÏÏ¢ñÜU ¥¢ñÚ çÁ¢GRU¢ï ÎéMÎ ÜUè ÜUS¢Ú¼ Úç¶²ï J
çÎH ÜU¢ï ¶G²¢Hï x¢GñÚ S¢ï Ð¢ÜU ÜUÚÝï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUèçÁ¢²ï çÜU ¥¢Á¢
±¢ïã çÎÝ ãñ çÜU ÜéUÀ ÜU¢ ãGÁ¢ ÜGUÏ¢êH çÜU²¢ Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ÜéUÀ ÜU¢ï
©‹ãè´ }¢vGÏ¢êHèÝ ÜïU ¼GéÈGñUH Ï¢wGà¢¢ Á¢¢»x¢¢ J }¢ãGM}¢ ãñ ±¢ïã Á¢¢ï ¥¢Á¢
}¢ãGM}¢ Úã¢, ¥x¢Ú ±S±S¢ï ¥¢»æ ¼¢ï ©Ý S¢ï |¢è HÇG¢§ü }¢¼ Ï¢¢æç{²ï
çÜU ²êæ |¢è à¢ñ¼G¢Ý ÜUè ÜU¢}²¢Ï¢è ãñ çÜU ©S¢ Ýï ¥¢Ð ÜU¢ï çÜUS¢è ¥¢ñÚ
ÜU¢}¢ ÐÚ Hx¢¢ çÎ²¢ ! Ï¢S¢ ¥¢Ð ÜUè »ÜU ãè {éÝ ã¢ï çÜU }¢éÛ¢ï ¥ÐÝï
ÚÏ¢ S¢ï ÜU¢}¢ ãñ J ²êæ ÜUÚÝï S¢ï à¢ñ¼G¢Ý Ý¢ÜU¢}¢ ±
Ý¢ }¢éÚ¢Î ÎzG¥G ã¢ïx¢¢ J
}¢ãGÏÏ¢¼ }¢ï´ ¥ÐÝè x¢é}¢¢ ²¢ §H¢ãè

Ý Ð¢©æ }¢ñ´ ¥ÐÝ¢ Ð¼¢ ²¢ §H¢ãè
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 78)
Ú¢ãï ¥G-ÚÈGU¢¼ ÜUè Îé¥G¢
(ç}¢Ý¢ à¢ÚèÈGU S¢ï çÝÜUH ÜUÚ ²ïã Îé¥G¢ ÐÉG HèçÁ¢²ï :)
»ï ¥ËH¢ã ! }¢ïÚè §S¢ S¢éÏãG ÜU¢ï ¼}¢¢}¢ S¢éÏãG¢ï´ S¢ï ¥ÓÀè Ï¢Ý¢ Îï
¥¢ñÚ §S¢ï ¥ÐÝè ¶Gàé ¢ÝêÎè S¢ï ÜGUÚèÏ¢ ÜUÚ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè Ý¢¶Gàé ¢è S¢ï ÎêÚ ÜUÚ J
»ï ¥ËH¢ã ! }¢ñ´ ¼ïÚè ¼GÚÈGU }¢é-¼±ÁÁ¢ïã ãé±¢ ¥¢ñÚ ¼éÛ¢ ÐÚ }¢ñ´ Ýï ¼±vÜéUH çÜU²¢ ¥¢ñÚ
¼ïÚï ±Áãï ÜUÚè}¢ ÜU¢ §Ú¢Î¢ çÜU²¢ ¼¢ï }¢ïÚï x¢éÝ¢ã Ï¢wGà¢ ¥¢ñÚ
}¢ïÚï ãGÁ¢ ÜU¢ï }¢Ï¢MÚ ÜUÚ ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ ÐÚ ÚãG}ì ¢ ÈGUÚ}¢¢ ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï }¢ãGM}¢ Ý ÜUÚ
¥¢ñÚ }¢ïÚï S¢ÈGUÚ }¢ḯ }¢ïÚï çH²ï Ï¢-Ú-ÜU¼ ¥G¼¢G ÈGUÚ}¢¢ ¥¢ñÚ ¥G-ÚÈGU¢¼ }¢ḯ }¢ïÚè
ãG¢Á¢¼ ÐêÚè ÜUÚ, Ï¢ïà¢ÜU ¼ê ãÚ Ó¢èÁ¢G ÐÚ ÜGéUÎÚ¼ Ú¶Ýï ±¢H¢ ãñ J

¥G-ÚÈGU¢¼ à¢ÚèÈGU }¢ï´ Î¢ç¶GH¢ : »ï HèçÁ¢²ï ! ¥Ï¢ ¥¢Ð
¥G-ÚÈGU¢¼ à¢ÚèÈGU ÜïU ÜGUÚèÏ¢ ¥¢ ÐãéæÓ¢ï, ¼ÇGÐ Á¢¢§²ï ¥¢ñÚ ¥¢æS¢ê¥¢ïæ
ÜU¢ï Ï¢ãÝï ÎèçÁ¢²ï çÜU ¥G‹ÜGUÚèÏ¢ ¥¢Ð ©S¢ }¢éÜGUgS¢ }¢ñÎ¢Ý }¢ï´ Î¢ç¶GH
ã¢ï´x¢ï çÜU Á¢ã¢æ ¥¢Ýï ±¢H¢ }¢ãGM}¢ H¢ñÅ¼¢ ãè Ýãè´ J Á¢Ï¢ ÝÁ¢GÚ
Á¢-Ï¢Hï ÚãG}¢¼ ÜU¢ï Ó¢ê}¢ï HÏÏ¢ñÜU ± Îé¥G¢ }¢ï´ ¥¢ñÚ çÁ¢G²¢Î¢ ÜU¢ïçà¢à¢
ÜUèçÁ¢²ï çÜU ¥Ï¢ Á¢¢ï Îé¥G¢ }¢¢æx¢ï´x¢ï ÜGUÏ¢êH ã¢ïx¢è J çÎH
S¢æ|¢¢Hï, çÝx¢¢ãï´ ÝèÓ¢è çÜU²ï HÏÏ¢ñÜU ÜUè Ðñã}¢ ¼vÚ¢Ú ÜUÚ¼ï ãé»
Ú¢ï¼ï Ú¢ï¼ï }¢ñÎ¢Ýï ¥G-ÚÈGU¢¼ï Ð¢ÜU }¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ï´ J
! ²ïã ±¢ïã }¢éÜGUgS¢ }¢ÜGU¢}¢ ãñ Á¢ã¢æ
¥¢Á¢ H¢¶¢ï´ }¢éS¢Ë}¢¢Ý »ÜU ãè çHÏ¢¢S¢ (»ãGÚ¢}¢) }¢ï´ }¢ËÏ¢êS¢
Á¢}¥G ãñ´, ãÚ ¼GÚÈGU HÏÏ¢ñÜU ÜUè S¢Î¢»æ x¢êæÁ¢ Úãè ãñ´ J ²ÜGUèÝ
Á¢¢çÝ²ï Ï¢ï à¢é}¢¢Ú ¥¢ñçH²¢» çÜUÚ¢}¢ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã
ÜïU Î¢ï2 ÝÏ¢è ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ç¶GÁ¢GÚ ¥¢ñÚ ãGÁ¢GÚ¼ï
S¢çÄ²ÎéÝ¢ §Ë²¢S¢ |¢è Ï¢Ú¢ïÁ¢Gï ¥G-ÚÈGU¢
}¢ñÎ¢Ýï ¥G-ÚÈGU¢¼ï }¢éÏ¢¢ÚÜU }¢ï´ ¼à¢ÚèÈGU ÈGUÚ}¢¢ ã¢ï¼ï ãñ´ J ¥Ï¢ ¥¢Ð
Ï¢wG¢êÏ¢è ¥¢Á¢ ÜïU çÎÝ ÜUè ¥ãç}}¢Ä²¼ ÜU¢ ¥‹Î¢Á¢G¢ Hx¢¢ S¢ÜU¼ï
ãñ´ J ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ Á¢¢’ÈGUÚï S¢¢çÎÜGU S¢ï
}¢Ú±è ãñ : ÜéUÀ x¢éÝ¢ã »ïS¢ï ãñ´ çÁ¢Ý ÜU¢ ÜUzGÈGU¢Ú¢ ±éÜGêUÈGïU ¥G-ÚÈGU¢ ãè
ãñ J (²¢’Ýè ±¢ïã çS¢ÈGUü ±éÜGêUÈGïU ¥G-ÚÈGU¢¼ S¢ï ãè ç}¢Å¼ï ãñ´)
²¢ñ}¢ï ¥G-ÚÈGU¢ ÜïU Î¢ï ¥GÁ¢Gè}¢éàà¢¢Ý ÈGUÁ¢G¢§H : 1

¥G-ÚÈGïU S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ çÜUS¢è çÎÝ }¢ï´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¥ÐÝï Ï¢‹Î¢ï´
ÜU¢ï Á¢ã‹Ý}¢ S¢ï ¥¢Á¢G¢Î Ýãè´ ÜUÚ¼¢ çÈUÚ ©Ý ÜïU S¢¢‰¢ }¢H¢»ÜU¢ ÐÚ
}¢éÏ¢¢ã¢¼ (²¢’Ýè ÈGUºG) ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ J 2
¥G-ÚÈGïU S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ çÜUS¢è çÎÝ }¢ï´ à¢ñ¼G¢Ý ÜU¢ï çÁ¢G²¢Î¢ S¢x¢GèÚ ±
Á¢GHèH ± ãGÜGUèÚ ¥¢ñÚ x¢GñÁ¢G (²¢’Ýè S¢wG¼ x¢GéSS¢ï) }¢ï´ |¢Ú¢ ãé±¢ Ýãè´
Îï¶¢ x¢²¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè ±Á¢ã ²ïã ãñ çÜU §S¢ çÎÝ }¢ï´ ÚãG}¢¼ ÜU¢
ÝéÁG¢êH ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ÜU¢ Ï¢‹Î¢ï´ ÜïU Ï¢ÇGï Ï¢ÇGï x¢éÝ¢ã }¢é¥G¢ÈGU
ÈGUÚ}¢¢Ý¢ à¢ñ¼G¢Ý Îï¶¼¢ ãñ J
çÜUS¢è Ýï Á¢Ï¢ ¥G¢ñÚ¼¢ï´ ÜU¢ï Îï¶¢......: »ÜU à¢wGS¢ Ýï
¥G-ÚÈGU¢ ÜïU çÎÝ ¥G¢ñÚ¼¢ï´ ÜUè ¼GÚÈGU ÝÁ¢GÚ ÜUè, ÚS¢êHéËH¢ã
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “¥¢Á¢ ±¢ïã çÎÝ ãñ çÜU Á¢¢ï
à¢wGS¢ ÜU¢Ý ¥¢ñÚ ¥¢æ¶ ¥¢ñÚ Á¢GÏ¢¢Ý ÜU¢ï ÜGU¢Ï¢ê }¢ï´ Ú¶ï, ©S¢ ÜUè
}¢çxGÈGUÚ¼ ã¢ï Á¢¢»x¢è J”
²¢ §H¢ãè ãGÁ¢ ÜUMæ ¼ïÚè çÚÁ¢G¢ ÜïU ±¢çS¢¼Gï

ÜUÚ ÜGUÏ¢êH §S¢ ÜU¢ï }¢éãG}}¢Î }¢éS¼GÈGU¢ ÜïU ±¢çS¢¼Gï
¥G-ÚÈGU¢¼ }¢ï´ ÜæUÜUÚ¢ï´ ÜU¢ï x¢±¢ã ÜUÚÝï ÜUè §ü}¢¢Ý

¥zGÚ¢ïÁ¢G çãGÜU¢²¼ : ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §Ï¢í¢ãè}¢ ±¢çS¢¼Gè
Ýï »ÜU Ï¢¢Ú ãG Á ¢ Üï U }¢¢ñ Ü G U ¥G ÐÚ }¢ñ Î ¢Ýï
¥G-ÚÈGU¢¼ }¢ï´ S¢¢¼ ÜæUÜUÚ ã¢‰¢ }¢ï´ ©Æ¢» ¥¢ñÚ ©Ý S¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
»ï Üæ U ÜUÚ¢ï ! ¼é } ¢ x¢±¢ã ã¢ï Á¢¢¥¢ï çÜU }¢ñ ´ ÜUã¼¢ ãê æ :
¼ÚÁ¢}¢¢ : ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU
çS¢±¢ ÜU¢ï§ü }¢¢’Ï¢êÎ Ýãè´ ¥¢ñÚ }¢éãG}}¢Î ( )
©S¢ ÜïU Ï¢‹Î» ¶G¢S¢ ¥¢ñÚ ÚS¢êH ãñ´ J çÈUÚ Á¢Ï¢ S¢¢ï » ¼¢ï wG ± ¢Ï¢
}¢ï´ Îï¶¢ çÜU }¢ãGà¢Ú Ï¢ÚÐ¢ ãñ ¥¢ñÚ çãGS¢¢Ï¢ çÜU¼¢Ï¢ ã¢ï Úã¢ ãñ,
§Ý S¢ï |¢è çãGS¢¢Ï¢ çH²¢ Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ãGév}¢ï Î¢ïÁ¢G¶G S¢éÝ¢²¢
Á¢¢¼¢ ãñ, ¥Ï¢ çÈGUçÚà¼ï S¢ê» Á¢ã‹Ý}¢ çH²ï Á¢¢ Úãï ãñ´ Á¢Ï¢
Á¢ã‹Ý}¢ ÜïU ÎÚ±¢Á¢Gï ÐÚ ÐãéæÓ¢¼ï ãñ´ ¼¢ï ©Ý S¢¢¼ ÜæUÜUÚ¢ï´ }¢ï´
S¢ï »ÜU ÜæUÜUÚ ÎÚ±¢Á¢Gï ÐÚ ¥¢ ÜUÚ Ú¢ïÜU Ï¢Ý Á¢¢¼¢ ãñ çÈUÚ
ÎêS¢Úï ÎÚ±¢Á¢Gï ÐÚ ÐãéæÓ¢ï ¼¢ï ÎêS¢Ú¢ ÜæUÜUÚ §S¢è ¼GÚãG ÎÚ±¢Á¢Gï
ÜïU ¥¢x¢ï ¥¢ x¢²¢, ²êæãè Á¢ã‹Ý}¢ ÜïU S¢¢¼¢ï´ ÎÚ±¢Á¢G¢ï´ ÐÚ ãé±¢
çÈUÚ }¢H¢»ÜU¢ ¥Gà¢ïü }¢é¥GËH¢ ÜïU Ð¢S¢ Hï ÜUÚ ãG¢çÁ¢GÚ ãé» J
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : »ï §Ï¢í¢ãè}¢ ! ¼ê Ýï ÜæUÜUÚ¢ï´

ÜU¢ï ¥ÐÝï §ü}¢¢Ý ÐÚ x¢±¢ã Ú¶¢ ¼¢ï ©Ý Ï¢ï Á¢¢Ý Ð‰‰¢Ú¢ï´ Ýï ¼ïÚ¢
ãGÜGU Á¢G¢»¥G Ý çÜU²¢, ¼¢ï }¢ñ´ ¼ïÚè x¢±¢ãè ÜU¢ ãGÜGU ÜñUS¢ï Á¢G¢»¥G ÜUÚ
S¢ÜU¼¢ ãêæ ! çÈUÚ ¥ËH¢ã ¼Ï¢¢-Ú-ÜU ± ¼¥G¢H¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢Ý Á¢¢Úè
çÜU²¢ çÜU §S¢ï Á¢‹Ý¼ ÜUè ¼GÚÈGU Hï Á¢¢¥¢ï Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï Á¢Ï¢ Á¢‹Ý¼ ÜUè
¼GÚÈGU Hï Á¢¢²¢ x¢²¢ ¼¢ï Á¢‹Ý¼ ÜU¢ ÎÚ±¢Á¢G¢ Ï¢‹Î Ð¢²¢, ÜUçH}¢»
Ð¢ÜU ÜUè x¢±¢ãè ¥¢§ü ¥¢ñÚ ¥¢Ð Á¢‹Ý¼ }¢ï´ Î¢ç¶GH
ã¢ï x¢» J
wG¢éà¢ ÝS¢èÏ¢ ãG¢çÁ¢²¢ï ¥¢ñÚ ãGÁÁ¢Ý¢ï ! : ¥¢Ð |¢è }¢ñÎ¢Ýï
¥G-ÚÈGU¢¼ }¢ï´ S¢¢¼ ÜæUÜUÚ ©Æ¢ ÜUÚ }¢ÁGÜêUÚ¢ ÜUçH}¢¢ ²¢ ÜUçH}¢»
à¢ã¢Î¼ ÐÉG ÜUÚ ©Ý ÜU¢ï x¢±¢ã Ï¢Ý¢ ÜUÚ ±¢ÐS¢ ±ãè´ Ú¶ ÎèçÁ¢²ï
ÝèÁ¢G Îé‹²¢ }¢ï´ Á¢ã¢æ |¢è ã¢ï´ }¢¢ñÜGU¥G ç}¢HÝï ÐÚ ÎÚwG¼¢ï´, Ðã¢ÇG¢ï´,
ÎçÚ²¢¥¢ïæ, ÝãÚ¢ï´ ¥¢ñÚ Ï¢¢çÚà¢ ÜïU ÜGU¼GÚ¢ï´ ±x¢GñÚ¢ ±x¢GñÚ¢ ÜU¢ï ÜUçH}¢¢
à¢ÚèÈGU S¢éÝ¢ ÜUÚ ¥ÐÝï §ü}¢¢Ý ÜU¢ x¢±¢ã Ï¢Ý¢¼ï Úçã²ï J
“Ï¢¢Ú¢Ýï ÚãG}¢¼” ÜïU Ý± ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï
±éÜGêUÈGïU ¥G-ÚÈGU¢¼ à¢ÚèÈGU ÜïU 9 }¢-ÎÝè ÈêUH
1 Á¢Ï¢ Î¢ï ÐãÚ ÜGUÚèÏ¢ ¥¢» ¼¢ï Ýã¢¥¢ï çÜU S¢é‹Ý¼ï
}¢é¥vÜUÎ¢ ãñ ¥¢ñÚ Ý ã¢ï S¢ÜïU ¼¢ï çS¢ÈGUü ±éÁ¢G ê J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢.
1123) 2 ¥¢Á¢ ²¢’Ýè 9 ÁG¢éH çãGÁÁ¢ã ÜU¢ï Î¢ï ÐãÚ ÉHÝï (²¢’Ýè
Ý}¢¢Á¢Gï Á¢G¢ïãÚ ÜU¢ ±vG¼ à¢éM¥G ã¢ïÝï) S¢ï Hï ÜUÚ ÎS¢±è´ ÜUè S¢éÏãGï
S¢¢çÎÜGU ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý Á¢¢ï ÜU¢ï§ü »ãGÚ¢}¢ ÜïU S¢¢‰¢ »ÜU H}ãGï ÜïU çH²ï
|¢è ¥G-ÚÈGU¢¼ï Ð¢ÜU }¢ï´ Î¢ç¶GH ãé±¢ ±¢ïã ãG¢Á¢è ã¢ï x¢²¢, ¥¢Á¢
²ã¢æ ÜU¢ ±éÜGêUÈGU ãGÁ¢ ÜU¢ LvÝï ¥¢’Á¢G}¢ ãñ 3 ¥G-ÚÈGU¢¼ à¢ÚèÈGU
}¢ï´ ±vG¼ï Á¢G¢ïãÚ }¢ï´ Á¢G¢ïãÚ ± ¥GSÚ ç}¢H¢ ÜUÚ ÐÉGè Á¢¢¼è ãñ1 }¢x¢Ú §S¢
ÜUè Ï¢¢’Á¢G à¢Ú¢§¼G ãñ´ 4 ãG¢Á¢è ÜU¢ï ¥¢Á¢ Ï¢ï Ú¢ïÁ¢G¢ ã¢ïÝ¢ ¥¢ñÚ ãÚ
±vG¼ Ï¢¢ ±éÁG¢ê ÚãÝ¢ S¢é‹Ý¼ ãñ 5 Á¢-Ï¢Hï ÚãG}¢¼ ÜïU ÜGUÚèÏ¢ Á¢ã¢æ
çS¢²¢ã Ð‰‰¢Ú ÜU¢ ÈGUà¢ü ãñ ±ã¢æ ±éÜGêUÈGU ÜUÚÝ¢ ¥zGÁ¢GH ãñ 6 Ï¢¢’Á¢G
H¢ïx¢ “Á¢-Ï¢Hï ÚãG}¢¼” ÜïU ªÐÚ Ó¢ÉG Á¢¢¼ï ¥¢ñÚ ±ã¢æ S¢ï ¶ÇGï
¶ÇGï L}¢¢H çãH¢¼ï Úã¼ï ãñ´, ¥¢Ð »ïS¢¢ Ý ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜUè
¼GÚÈGU |¢è çÎH }¢ï´ Ï¢éÚ¢ ¶G²¢H Ý H¢§²ï, ¥¢Á¢ ÜU¢ çÎÝ ¥¢ñÚ¢ï´ ÜïU
»ïGÏ¢ Îï¶Ýï ÜU¢ Ýãè´, ¥ÐÝï »ïGÏ¢¢ï´ ÐÚ à¢}¢ü-S¢¢Úè ¥¢ñÚ çx¢²¢ü ± Á¢G¢Úè
ÜU¢ ãñ 7 ±éÜGêUÈGU ÜïU çH²ï ¶ÇG¢ ÚãÝ¢ ¥zGÁ¢GH ãñ à¢¼Gü ²¢ ±¢çÁ¢Ï¢
Ýãè´, Ï¢ñÆ¢ Úã¢ Á¢Ï¢ |¢è ±éÜGêUÈGU ã¢ï x¢²¢ ±éÜGêUÈGU }¢ï´ çÝÄ²¼ ¥¢ñÚ M
Ï¢ çÜGUÏH¢ ã¢ïÝ¢ ¥zGÁ¢GH ãñ 8 Ý}¢¢Á¢G¢ï´ ÜïU Ï¢¢’Î ÈGU¢ñÚÝ ±éÜGêUÈGU
ÜUÚÝ¢ S¢é‹Ý¼ ãñ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1124) 9 }¢¢ñçÜGUÈGU
(²¢’Ýè ÆãÚÝï ÜUè Á¢x¢ã) }¢ï´ ãÚ ¼GÚãG ÜïU S¢¢» ãGœ¢¢ çÜU À~¢è Hx¢¢Ýï
S¢ï Ï¢çÓ¢²ï, ã¢æ Á¢¢ï }¢Á¢Ï¢êÚ ãñ ±¢ïã }¢¢’ÁG¢êÚ ãñ J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 1128)
À~¢è Hx¢¢»æ ¼¢ï }¢Îü ²ïã »ãGç¼²¢¼G ÈGUÚ}¢¢»æ çÜU S¢Ú S¢ï }¢S¢ (TOUCH)
Ý ã¢ï ±ÚÝ¢ ÜUzGÈGU¢Úï ÜUè S¢êÚ¼ï´ ÐñÎ¢ ã¢ï S¢ÜU¼è ãñ´ J
1 : ¥¢Ð ¥ÐÝï ¥ÐÝï ¶Gñ}¢¢ï´ ãè }¢ï´ Á¢G¢ïãÚ ÜUè Ý}¢¢Á¢G Á¢G¢ïãÚ ÜïU ±vG¼ }¢ï´ ¥¢ñÚ ¥GSÚ
ÜUè Ý}¢¢Á¢G ¥GSÚ ÜïU ±vG¼ }¢ï´ Ï¢¢ Á¢}¢¢¥G¼ ¥Î¢ ÜUèçÁ¢²ï J
§}¢¢}¢ï ¥ãHï S¢é‹Ý¼ ÜUè ¶G¢S¢ ÝS¢èãG¼ :

Ï¢Î çÝx¢¢ãè ã}¢ïà¢¢ ãGÚ¢}¢ ãñ Ý çÜU »ãGÚ¢}¢ }¢ï´, Ý çÜU }¢¢ñçÜGUÈGU ²¢
}¢çSÁ¢ÎéH ãGÚ¢}¢ }¢ï´, Ý çÜU ÜU¢’Ï¢ï ÜïU S¢¢}¢Ýï, Ý çÜU ¼G±¢ÈGïU
Ï¢ñ¼éËH¢ã }¢ï´ J ²ïã ¼é}ã¢Úï §ç}¼ãG¢Ý ÜU¢ }¢¢ñÜGU¥G ãñ, ¥G¢ñÚ¼¢ï´ ÜU¢ï
ãGév}¢ çÎ²¢ x¢²¢ ãñ çÜU ²ã¢æ }¢éæã Ý ÀéÐ¢¥¢ï ¥¢ñÚ ¼é}ãï´ ãGév}¢ çÎ²¢
x¢²¢ ãñ çÜU ©Ý ÜUè ¼GÚÈGU çÝx¢¢ã Ý ÜUÚ¢ï, ²ÜGUèÝ Á¢¢Ý¢ï çÜU ²ïã Ï¢ÇGï
§GÁGÁ¢G¼ ±¢Hï Ï¢¢Îà¢¢ã ÜUè Ï¢¢æçÎ²¢æ ãñ´ ¥¢ñÚ §S¢ ±vG¼ ¼é}¢ ¥¢ñÚ
±¢ïã S¢Ï¢ ¶G¢S¢ ÎÚÏ¢¢Ú }¢ḯ ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï, çÏ¢H¢ ¼àÏ¢èã à¢ïÚ ÜU¢ Ï¢ÓÓ¢¢ ©S¢
ÜUè Ï¢x¢GH }¢ḯ ã¢ï ©S¢ ±vG¼ ÜU¢ñÝ ©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU çÝx¢¢ã ©Æ¢ S¢ÜU¼¢ ãñ
¼¢ï ¥ËH¢ã ±¢çãGÎï ÜGU¤Gã¢G Ú ÜUè ÜUÝèÁ¢Gḯ çÜU ©S¢ ÜïU ÎÚÏ¢¢Úï ¶G¢S¢
}¢ï´ ãG¢çÁ¢GÚ ãñ´, ©Ý ÐÚ Ï¢Î çÝx¢¢ãè çÜUS¢ ÜGUÎÚ S¢wG¼ ã¢ïx¢è J
(¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã
ÜUè à¢¢Ý S¢Ï¢ S¢ï Ï¢éH‹Î J ) ã¢æ ã¢æ ! ã¢ïçà¢²¢Ú ! §ü}¢¢Ý
Ï¢Ó¢¢» ãé», ÜGUËÏ¢ ± çÝx¢¢ã S¢æ|¢¢Hï ãé», ãGÚ}¢ (²¢Î Úãï ! ¥G-ÚÈGU¢¼
ãGéÎêÎï ãGÚ}¢ S¢ï Ï¢¢ãÚ ãñ) ±¢ïã Á¢x¢ã ãñ Á¢ã¢æ x¢éÝ¢ã ÜïU §Ú¢Îï S¢ï |¢è ÐÜUÇG¢
Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ »ÜU x¢éÝ¢ã H¢¶ ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ÆãÚ¼¢ ãñ J ¥ËH¢ã
¶GñÚ ÜUè ¼¢ñÈUG èÜGU Îï J (ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ }¢é¶ÚG üÁ¢¢, çÁ¢. 10, S¢. 750)
x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï }¢éÛ¢ ÜU¢ï Ï¢Ó¢¢ ²¢ §H¢ãè

Ï¢éÚè ¥G¢Î¼ï´ |¢è ÀéÇG¢ ²¢ §H¢ãè
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 79)
¥G-ÚÈGU¢¼ à¢ÚèÈGU ÜUè Îé¥G¢»æ (¥G-ÚÏ¢è)

1 Î¢ï ÐãÚ ÜïU ±vG¼ Î¢ñÚ¢Ýï ±éÜGêUÈGU }¢¢ñçÜGUÈGU }¢ï´ }¢é‹Î-Ú-Á¢»
Á¢GñH ÜUçH}¢» ¼¢ñãGèÎ, S¢êÚ» §wGH¢S¢ à¢ÚèÈGU ¥¢ñÚ çÈUÚ §S¢ ÜïU
Ï¢¢’Î çÎ²¢ ãé±¢ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU S¢¢ï S¢¢ï Ï¢¢Ú ÐÉGÝï ±¢Hï ÜUè Ï¢
ãGév}¢ï ãGÎèS¢ Ï¢çwGà¢à¢ ÜUÚ Îè Á¢¢¼è ãñ, ÝèÁ¢G ¥x¢Ú ±¢ïã ¼}¢¢}¢
¥G-ÚÈGU¢¼ à¢ÚèÈGU ±¢H¢ï´ ÜUè çS¢ÈGU¢çÚà¢ ÜUÚ Îï ¼¢ï ±¢ïã |¢è
ÜGUÏ¢êH ÜUÚ Hè Á¢¢» J
(¥çHÈGU) ²ïã ÜUçH}¢» ¼¢ñãGèÎ
100 Ï¢¢Ú ÐçÉG²ï :
¥ËH¢ã ÜïU çS¢±¢ ÜU¢§ï ü }¢¢’Ï¢êÎ Ýãè´, ±¢ïã ¥ÜïUH¢ ãñ ©S¢ ÜU¢ ÜU¢§ï ü à¢ÚèÜU Ýãè´, ©S¢è ÜïU çH²ï
}¢éËÜU ãñ ¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢ wG¢êçÏ¢²¢æ ©S¢è ÜïU çH²ï ãñ´, ±¢ïãè çÁ¢G‹Î¢ ÜUÚ¼¢ ¥¢ñÚ }¢¢Ú¼¢ ãñ
¥¢ñÚ ±¢ïã ãÚ à¢ñ ÐÚ ÜGéUÎÚ¼ Ú¶Ýï ±¢H¢ ãñ J
(Ï¢¢) S¢êÚ» §wGH¢S¢ à¢ÚèÈGU 100 Ï¢¢Ú (Á¢è}¢) ²ïã ÎéMÎ à¢ÚèÈGU 100 Ï¢¢Ú ÐçÉG²ï :
»ï ¥ËH¢ã ! ã}¢¢Úï S¢ÚÎ¢Ú ãGÁ¢GÚ¼ }¢éã}G }¢Î ÐÚ ÎéMÎ |¢ïÁ¢ çÁ¢S¢ ¼GÚãG ¼êÝï ÎéMÎ
|¢ïÁ¢ï ã}¢¢Úï S¢ÚÎ¢Ú ãGÁ¢GÚ¼ï §Ï¢í¢ãè}¢ ÐÚ ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï S¢ÚÎ¢Ú ãGÁ¢GÚ¼ï §Ï¢í¢ãè}¢
ÜUè ¥¢H ÐÚ, Ï¢ïà¢ÜU ¼ê ¼¢’ÚèÈGU çÜU²¢ x¢²¢ Ï¢éÁ¢Géx¢ü ãñ ¥¢ñÚ ã}¢ ÐÚ |¢è ©Ý ÜïU S¢¢‰¢ J
¼èÝ Ï¢¢Ú, çÈUÚ ÜUçH}¢» ¼¢ñãGèÎ »ÜU Ï¢¢Ú, §S¢ ÜïU Ï¢¢’Î ²ïã Îé¥G¢
¼èÝ Ï¢¢Ú ÐçÉG²ï :

»ï ¥ËH¢ã ! }¢éÛ¢ ÜU¢ï çãÎ¢²¼ ÜïU S¢¢‰¢ ÚãÝé}¢¢§ü ÜUÚ ¥¢ñÚ Ð¢ÜU ÜUÚ ¥¢ñÚ ÐÚãïÁ¢G x¢¢Úè ÜïU S¢¢‰¢
x ¢ é Ý ¢ ã
S¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G Ú¶ ¥¢ñÚ Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ }¢ïÚè }¢çxGÈGUÚ¼ ÈGUÚ}¢¢ J

§S¢ ÜïU Ï¢¢’Î »ÜU Ï¢¢Ú ²ïã Îé¥G¢ ÐçÉG²ï :
»ï ¥ËH¢ã ! §S¢ ãGÁ¢ ÜU¢ï }¢Ï¢MÚ ÜUÚ ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã Ï¢wGà¢ Îï J
§H¢ãè ! ¼ïÚï çH²ï ãG}Î ãñ Á¢ñS¢è ã}¢ ÜUã¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ©S¢ S¢ï Ï¢ïã¼Ú
çÁ¢S¢ ÜU¢ï ã}¢ ÜUãï´ J »ï ¥ËH¢ã ! }¢ïÚè Ý}¢¢Á¢G ± §GÏ¢¢Î¼ ¥¢ñÚ

}¢ïÚ¢ Á¢èÝ¢ ¥¢ñÚ }¢ÚÝ¢ ¼ïÚï ãè çH²ï ãñ ¥¢ñÚ ¼ïÚè ãè ¼GÚÈGU }¢ïÚè ±¢ÐS¢è ãñ ¥¢ñÚ »ï ÐÚ±Ú Îx¢¢Ú !
¼ê ãè }¢ïÚ¢ ±¢çÚS¢ ãñ J »ï ¥ËH¢ã ! }¢ñ´ ¼ïÚè ÐÝ¢ã }¢¢æx¢¼¢ ãêæ ¥GÁ¢G¢Ï¢ï ÜGUÏ¢í
¥¢ñÚ S¢èÝï ÜïU ±S±S¢ï ¥¢ñÚ ÜU¢}¢ ÜUè ÐÚ¢-x¢‹Îx¢è (ÐÚïà¢¢Ýè) S¢ï J
§H¢ãè ! }¢ñ´ S¢é±¢H ÜUÚ¼¢ ãêæ ©S¢ Ó¢èÁ¢G ÜUè ¶GñÚ ÜU¢ çÁ¢S¢ ÜU¢ï
ã±¢ H¢¼è ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ Ó¢èÁ¢G ÜïU à¢Ú S¢ï ÐÝ¢ã }¢¢æx¢¼¢ ãêæ çÁ¢S¢ï
ã±¢ H¢¼è ãñ J §H¢ãè ! çãÎ¢²¼ ÜUè ¼GÚÈGU ã}¢ ÜU¢ï ÚãÝé}¢¢§ü ÜUÚ ¥¢ñÚ ¼vG±¢ S¢ï ã}¢ ÜU¢ï
Á¢GèÝ¼ §GÝ¢²¼ ÜUÚ ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼ ¥¢ñÚ Îé‹²¢ }¢ï´ ã}¢ ÜU¢ï Ï¢wGà¢ Îï J
§H¢ãè ! }¢ñ´ çÚÁGÜGïU Ð¢ÜUèÁ¢G¢ ¥¢ñÚ Ï¢¢ Ï¢-Ú-ÜU¼ ÜU¢ ¼éÛ¢ S¢ï S¢é±¢H ÜUÚ¼¢ ãêæ J
§H¢ãè ! ¼ê Ýï Îé¥G¢ ÜUÚÝï ÜU¢ ãGév}¢ çÎ²¢ ¥¢ñÚ ÜGUÏ¢êH
ÜUÚÝï ÜU¢ çÁ¢G}}¢¢ ¼ê Ýï ¶GéÎ çH²¢ ¥¢ñÚ Ï¢ïà¢ÜU ¼ê ±¢’Îï ÜïU ç¶GH¢ÈGU
Ýãè´ ÜUÚ¼¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ¥GãìÎ ÜU¢ï Ýãè´ ¼¢ïÇG¼¢ J §H¢ãè ! Á¢¢ï ¥ÓÀè Ï¢¢¼ï´ ¼éÛ¢ï }¢ãGÏ¢êÏ¢ ãñ´
©‹ãï´ ã}¢¢Úè }¢ãGÏ¢êÏ¢ ÜUÚ Îï ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï çH²ï }¢é²SS¢Ú ÜUÚ ¥¢ñÚ Á¢¢ï
Ï¢éÚè Ï¢¢¼ï´ ¼éÛ¢ï Ý¢ ÐS¢‹Î ãñ´ ©‹ãï´ ã}¢¢Úè Ý¢ ÐS¢‹Î ÜUÚ ¥¢ñÚ ã}¢ ÜU¢ï ©Ý S¢ï Ï¢Ó¢¢
¥¢ñÚ §SH¢}¢ ÜUè ¼GÚÈGU ¼êÝï ã}¢ ÜU¢ï çãÎ¢²¼ ÈGUÚ}¢¢§ü ¼¢ï §S¢ ÜU¢ï ã}¢ S¢ï Á¢éÎ¢ Ý ÜUÚ J
§H¢ãè ! ¼ê }¢ïÚï }¢ÜU¢Ý ÜU¢ï Îï¶¼¢ ¥¢ñÚ }¢ïÚï ÜUH¢}¢ ÜU¢ï S¢éÝ¼¢ ãñ
¥¢ñÚ }¢ïÚï Ð¢ïà¢èÎ¢ ¥¢ñÚ Á¢G¢çãÚ ÜU¢ï Á¢¢Ý¼¢ ãñ çÜU }¢ïÚï ÜU¢}¢ }¢ï´ S¢ï ÜU¢ï§ü à¢ñ
¼éÛ¢ ÐÚ }¢wGÈGUè (²¢’Ýè ÀéÐè) Ýãè´ J }¢ñ´ Ý¢ }¢éÚ¢Î, }¢¢ïãG¼¢Á¢,
ÈGUçÚ²¢Î ÜUÚÝï ±¢H¢, ÐÝ¢ã Ó¢¢ãÝï ±¢H¢, ¼éÛ¢ S¢ï ÇÚÝï ±¢H¢,
¥ÐÝï x¢éÝ¢ã ÜU¢ }¢éçÜGUÚ ± }¢¢ï’¼çÚÈGU (²¢’Ýè §vGÚ¢Ú ± »’ç¼Ú¢ÈGU ÜUÚÝï

±¢H¢) ãêæ, ç}¢SÜUèÝ ÜUè ¼GÚãG ¼éÛ¢ S¢ï S¢é±¢H ÜUÚ¼¢ ãêæ
¥¢ñÚ x¢éÝãx¢¢Ú Á¢GHèH ÜUè ¼GÚãG ¼éÛ¢ S¢ï ¥G¢çÁ¢Á¢Gè ÜUÚ¼¢ ãêæ
¥¢ñÚ ÇÚÝï ±¢Hï }¢éÁG¼GÚ ÜUè ¼GÚãG ¼éÛ¢ S¢ï Îé¥G¢ ÜUÚ¼¢ ãêæ,
©S¢ ÜUè ç}¢SH Îé¥G¢ çÁ¢S¢ ÜUè x¢ÚÎÝ ¼ïÚï çH²ï Û¢éÜUè ãé§ü ¥¢ñÚ ¥¢æ¶ï´ Á¢¢Úè
¥¢ñÚ Ï¢ÎÝ H¢çx¢GÚ ¥¢ñÚ Ý¢ÜU ¶G¢ÜU }¢ï´ ç}¢Hè ãñ J
»ï ÐÚ±Ú Îx¢¢Ú ! ¼ê ¥ÐÝè çãÎ¢²¼ S¢ï }¢éÛ¢ï }¢ãGM}¢ Ý ÜUÚ
¥¢ñÚ }¢éÛ¢ ÐÚ Ï¢ãé¼ }¢ïãÚÏ¢¢Ý ã¢ï Á¢¢ »ï Ï¢ãé¼ Ï¢ïã¼Ú S¢é±¢H çÜU²ï x¢»
¥¢ñÚ Ï¢ïã¼Ú ÎïÝï ±¢Hï J
3 ¥}¢èLH }¢é¥ç}¢ÝèÝ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GçHÄ²éH }¢é¼Áü ¢G¢ à¢ïÚï ¶GÎé ¢
S¢ï Ú¢±è çÜU ÚS¢êHËé H¢ã Ýï
ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU }¢ïÚè ¥¢ñÚ ¥ç}Ï¢²¢ ÜUè Îé¥¢G ¥G-ÚÈGU¢ ÜïU çÎÝ ²ïã ãñ :
¥ËH¢ã ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü §GÏ¢¢Î¼ ÜïU H¢§ÜGU Ýãè´, ±¢ïã ²v¼¢ ãñ ©S¢ ÜU¢
ÜU¢ï§ü à¢ÚèÜU Ýãè´, ©S¢è ÜïU çH²ï }¢éËÜU ãñ
¥¢ñÚ ©S¢è ÜïU çH²ï S¢Ï¢ wG¢çê Ï¢²¢æ ãñ,´ ±¢ïã çÁ¢G‹Î¢ ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ï ÜU|¢è }¢¢ñ¼ Ýãè´ ¥¢»x¢è ¥¢ñÚ ±¢ïã ãÚ
Ó¢èÁ¢G ÐÚ
ÜGéUÎÚ¼ Ú¶Ýï ±¢H¢ ãñ J »ï ¥ËH¢ã ! }¢ïÚè ÜGéUÃ±¼ï S¢}¢¢¥G¼ ÜU¢ï ÝêÚ ÜUÚ ¥¢ñÚ
}¢ïÚè ÝÁ¢GÚ ÜU¢ï ÝêÚ ÜUÚ ¥¢ñÚ }¢ïÚï çÎH }¢ï´ ÝêÚ |¢Ú Îï J »ï ¥ËH¢ã !
}¢ïÚ¢ S¢èÝ¢ ¶¢ïH Îï ¥¢ñÚ }¢ïÚ¢ ÜU¢}¢ ¥¢S¢¢Ý ÜUÚ ¥¢ñÚ }¢ñ´ ¼ïÚè ÐÝ¢ã }¢¢æx¢¼¢ ãêæ
S¢èÝï ÜïU ±S±S¢¢ï´ ¥¢ñÚ ÜU¢}¢ ÜUè ÐÚ¢-x¢‹Îx¢è (§ç‹¼à¢¢Ú)
¥¢ñÚ ¥GÁ¢G¢Ï¢ï ÜGUÏ¢í S¢ï J »ï ¥ËH¢ã ! }¢ñ´ ¼ïÚè ÐÝ¢ã }¢¢æx¢¼¢ ãêæ ©S¢ ÜUè Ï¢éÚ¢§ü S¢ï
Á¢¢ï Ú¢¼ }¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ï¼è ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè Ï¢éÚ¢§ü S¢ï Á¢¢ï çÎÝ }¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ï¼è ãñ
¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè Ï¢éÚ¢§ü S¢ï çÁ¢S¢ï ã±¢ ©ÇG¢ H¢¼è ãñ ¥¢ñÚ ¥¢ÈGU¢¼ï ÎãìÚ ÜUè Ï¢éÚ¢§ü S¢ï J
}¢-ÎÝè ÈêUH : S¢ÎLàà¢Úè¥Gã, Ï¢ÎLœ¢GÚèÜGUã ãGÁ¢GÚ¼ï
¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ }¢ézG¼è }¢éãG}}¢Î ¥}¢Á¢Î ¥GHè ¥¢’Á¢G}¢è
}¢ñÎ¢Ýï ¥G-ÚÈGU¢¼ }¢ï´ ÐÉGÝï ÜUè Ï¢¢’Á¢G Îé¥G¢»æ ÝvGH
ÜUÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : §S¢ }¢ÜGU¢}¢ ÐÚ ÐÉGÝï ÜUè Ï¢ãé¼ Îé¥G¢»æ
çÜU¼¢Ï¢¢ï´ }¢ï´ }¢ÁGÜêUÚ ãñ´ }¢x¢Ú §¼Ýè ãè }¢ï´ çÜUÈGU¢²¼ ãñ ¥¢ñÚ ÎéMÎ
à¢ÚèÈGU ± ç¼H¢±¼ï ÜGéUÚ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ S¢Ï¢ Îé¥¢G ¥¢ïæ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ }¢éÈUG èÎ J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1127)
}¢ñÎ¢Ýï ¥G-ÚÈGU¢¼ }¢ḯ Îé¥¢G ¶ÇGï ¶ÇGï }¢¢æx¢Ý¢ S¢é‹Ý¼ ãñ :
Œ²¢Úï Œ²¢Úï ãG¢çÁ¢²¢ï ! çS¢ÎìÜGïU çÎH S¢ï ¥ÐÝï ÚÏÏ¢ï ÜUÚè}¢
ÜUè ¼GÚÈGU }¢é-¼±ÁÁ¢ïã ã¢ï Á¢¢§²ï ¥¢ñÚ }¢ñÎ¢Ýï çÜGU²¢}¢¼ }¢ï´ çãGS¢¢Ï¢ï
¥¢’}¢¢H ÜïU çH²ï ©S¢ ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ḯ ãG¢çÁ¢GÚè ÜU¢ ¼S¢Ã±éÚ ÜUèçÁ¢²ï J
çÝã¢²¼ ãè ¶Géà¢ê¥G¢ï ¶GéÁG¢ê¥G ÜïU S¢¢‰¢ HÚÁ¢G¼ï, ÜU¢æÐ¼ï, ¶G¢ñÈGU ±
©}}¢èÎ ÜïU ç}¢Hï Á¢éHï Á¢ÁGÏ¢¢¼ ÜïU S¢¢‰¢ ¥¢æ¶ï´ Ï¢‹Î çÜU²ï, S¢Ú
Û¢éÜU¢» Îé¥G¢ ÜïU çH²ï ã¢‰¢ ¥¢S}¢¢Ý ÜUè ¼GÚÈGU S¢Ú S¢ï ªæÓ¢ï ÈñUH¢»
¼¢ñÏ¢¢ ± §çS¼xGÈUG ¢Ú }¢ḯ ÇêÏ¢ Á¢¢§²ï, Î¢ñÚ¢Ýï Îé¥¢G ±vG¼Ý ÈGU ±vG¼Ý
HÏÏ¢ñÜU ÜUè ¼vÚ¢Ú Úç¶²ï, wG¢êÏ¢ Ú¢ï Ú¢ï ÜUÚ ¥ÐÝè, ¥ÐÝï ±¢çHÎñÝ
¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢ ©}}¢¼ ÜUè }¢çxGÈUG Ú¼ ÜUè Îé¥¢G }¢¢æçx¢²ï, ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUèçÁ¢²ï
çÜU »ÜU ¥¢{ ÜGUyGÚ» ¥¢æS¢ê ¼¢ï ÅÐÜU ãè Á¢¢» çÜU ²ïã ÜGUÏ¢êçHÄ²¼
ÜUè ÎHèH ãñ, ¥x¢Ú Ú¢ïÝ¢ Ý ¥¢» ¼¢ï Ú¢ïÝï Á¢ñS¢è S¢êÚ¼ ãè Ï¢Ý¢
HèçÁ¢²ï çÜU ¥ÓÀ¢ï´ ÜUè ÝvGH |¢è ¥ÓÀè ãñ J ¼¢Á¢Î¢Úï }¢ÎèÝ¢, Ú¢ãG¼ï
ÜGUËÏ¢¢ï S¢èÝ¢ ¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢ ¥ç}Ï¢²¢» çÜUÚ¢}¢
¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢ S¢ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢ ¥¢ñÚ ¥ãHï
Ï¢ñ¼ï ¥yGã¢Ú ÜU¢ ±S¢èH¢ ¥ÐÝï ÐÚ±Ú Îx¢¢Ú ÜïU ÎÚÏ¢¢Ú }¢ï´
Ðïà¢ ÜUèçÁ¢²ï J ãGéÁG¢êÚï x¢G¢ñS¢ï Ð¢ÜU, wG±¢Á¢¢ x¢GÚèÏ¢ Ý±¢Á¢G ¥¢ñÚ
¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼ §}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ÜU¢ ±¢çS¢¼G¢
ÎèçÁ¢²ï, ãÚ ±Hè ¥¢ñÚ ãÚ ¥G¢çà¢ÜGïU ÝÏ¢è ÜU¢ S¢ÎÜGU¢ }¢¢æçx¢²ï J
¥¢Á¢ ÚãG}¢¼ ÜïU ÎÚ±¢Á¢Gï ¶¢ïHï x¢» ãñ´, }¢¢æx¢Ýï ±¢H¢
Ý¢ÜU¢}¢ Ýãè´ ã¢ïx¢¢, ¥ËH¢ã ÜUè ÚãG}¢¼ ÜUè Í¢‹Í¢¢ïÚ Í¢Å¢»æ
Û¢ê}¢ Û¢ê}¢ ÜUÚ ¥¢ Úãè ãñ´, ÚãG}¢¼¢ï´ ÜUè }¢êS¢H¢ {¢Ú Ï¢¢çÚà¢
Ï¢ÚS¢ Úãè ãñ J S¢¢Úï ÜU¢ S¢¢Ú¢ ¥G-ÚÈGU¢¼ ¥‹±¢Ú¢ï ¼Á¢çËH²¢¼
¥¢ñÚ ÚãG}¢¼¢ï Ï¢-ÚÜU¢¼ }¢ï´ ÇêÏ¢¢ ãé±¢ ãñ ! ÜU|¢è ¥ÐÝï x¢éÝ¢ã¢ï´
¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ÜUè ÜGU¤ã¢Úè ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ¥GÁ¢G¢Ï¢ S¢ï ÐÝ¢ã
}¢¢æx¢¼ï ãé» Ï¢ñÎ ÜUè ¼GÚãG HÚçÁ¢G²ï ¼¢ï ÜU|¢è »ïS¢ï Á¢ÁGÏ¢¢¼ ã¢ï´ çÜU
©S¢ ÜUè ÚãG}¢¼ï Ï¢ï Ð¢²¢æ ÜUè ©}}¢èÎ S¢ï }¢éÚÛ¢¢²¢ ãé±¢ çÎH x¢éHï
Ý¢ñ çà¢x¢ézG¼¢ ÜUè ¼GÚãG ç¶H ©Æï J
¥GÎìH ÜUÚï ¼¢æ ‰¢Ú‰¢Ú ÜU}Ï¢Ý ©çÓÓ¢²¢æ à¢¢Ý¢æ ±¢Hï
ÈGUÁGH ÜUÚï ¼¢æ Ï¢wGà¢ï Á¢¢±Ý }¢ñ´ Á¢ãï }¢éæã ÜU¢Hï
Îé¥G¢» ¥G-ÚÈGU¢¼ (©Îêü)

(Î¢ñÚ¢Ýï Îé¥G¢ ±vG¼Ý ÈGU ±vG¼Ý HÏÏ¢ñÜU ± ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐçÉG²ï)
Î¢ïÝ¢ï´2 ã¢‰¢ §S¢ ¼GÚãG ©Æ¢§²ï çÜU S¢èÝï, ÜU‹{ï ²¢ Ó¢ïãÚï
ÜUè S¢è{ }¢ï´ Úãï´ ²¢ §¼Ýï Ï¢éH‹Î ã¢ï Á¢¢»æ çÜU Ï¢x¢GH ÜUè Úæx¢¼
ÝÁ¢GÚ ¥¢ Á¢¢», Ó¢¢Ú¢ï´ S¢êÚ¼¢ï´ }¢ï´ ã‰¢ïçH²¢æ ¥¢S}¢¢Ý ÜUè ¼GÚÈGU
ÈñUHè ãé§ü Úãï´ çÜU Îé¥G¢ ÜU¢ çÜGUÏH¢ ¥¢S}¢¢Ý ãñ J ¥Ï¢ ²êæ Îé¥G¢
à¢éM¥G ÜUèçÁ¢²ï :
çÁ¢S¢ ÜGUÎÚ Îé¥G¢» }¢¢S¢êÚ¢ (²¢’Ýè ÜGéUÚ¥¢Ý¢ï ãGÎèS¢ ÜUè Îé¥G¢»æ) ²¢Î
1 : }¢-ÎÝè ¥¢ÜGU¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : §S}¢ï Ð¢ÜU ÐÚ
»ÜU çÈGUçÚà¼¢ ¥ËH¢ã Ýï }¢éÜGUÚüÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ Á¢¢ï à¢wGS¢ §S¢ï (²¢’Ýè
) ¼èÝ Ï¢¢Ú ÜUã¼¢ ãñ çÈG U çÚà¼¢ çÝÎ¢ ÜUÚ¼¢ ãñ : “}¢¢æ x ¢ çÜU
¥Ú-ãG}¢éÚ¢üçãG}¢èÝ ¼ïÚè ¼GÚÈGU }¢é-¼±ÁÁ¢ïã ãé±¢ J” (¥ãGìS¢ÝéH ç±¥G¢, S¢. 70)
2 : S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ Á¢¢’ÈGUÚï S¢¢çÎÜGU ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : Á¢¢ï à¢wGS¢
§GÁÁ¢G (²¢’Ýè H¢Ó¢¢Úè) ÜïU ±vG¼ Ð¢æÓ¢ Ï¢¢Ú ÜUãï, ¥ËH¢ã ©S¢ï
©S¢ Ó¢èÁ¢G S¢ï ¥}¢¢Ý Ï¢wGà¢ï çÁ¢S¢ S¢ï ¶G¢ñÈGU Ú¶¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã Á¢¢ï Îé¥G¢
}¢¢æx¢¼¢ ãñ ±¢ïã ¥G¼G¢ ÜUÚ¼¢ ãñ J (¥ãGìS¢ÝéH ç±¥G¢, S¢. 71)
ã¢ï´, ±¢ïã ¥G-ÚÏ¢è }¢ï´ ¥GÁ¢Gü ÜUÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î ¥ÐÝï çÎHè Á¢ÁGÏ¢¢¼
¥ÐÝè }¢¢-ÎÚè Á¢GÏ¢¢Ý }¢ï´ ¥ÐÝï ÚãG}¢¼ ±¢Hï ÐÚ±Ú Îx¢¢Ú ÜïU
ÎÚÏ¢¢Úï x¢éãÚ Ï¢¢Ú }¢ï´ §S¢ ²ÜGUèÝï }¢¢ïãGìÜU}¢ ÜïU S¢¢‰¢ çÜU ¥¢Ð ÜUè
Îé¥G¢ ÜGUÏ¢êH ã¢ï Úãè ãñ §S¢ ¼GÚãG ¥GÁ¢Gü ÜUèçÁ¢²ï :
¼ïÚï ÜUÚ¢ïÇGã¢ ÜUÚ¢ïÇG »ãGS¢¢Ý çÜU
¼êÝï }¢éÛ¢ï §‹S¢¢Ý Ï¢Ý¢²¢, }¢éS¢Ë}¢¢Ý çÜU²¢ ¥¢ñÚ }¢ïÚï ã¢‰¢¢ï´ }¢ï´ Î¢}¢Ýï
ÚãG}¢¼ï ¥G¢-Hç}¢Ä²¢Ý ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ J ²¢
¥ËH¢ã ! »ï }¢éãG}}¢Îï ¥G-ÚÏ¢è ÜïU
¶G¢çHÜGU ! }¢ñ´ çÜUS¢ Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï ¼ïÚ¢ à¢éRU ¥Î¢ ÜUMæ çÜU ¼ê Ýï
}¢éÛ¢ï ãGÁ¢ ÜU¢ à¢ÚÈGU Ï¢wGà¢¢ J }¢ïÚè çÜUS¢ ÜGUÎÚ ¶Géà¢ Ï¢wG¼è ãñ çÜU }¢ñ´
©S¢ }¢ñÎ¢Ýï ¥G-ÚÈGU¢¼ ÜïU ¥‹ÎÚ ãG¢çÁ¢GÚ ãêæ çÁ¢S¢ï ²ÜGUèÝÝ }¢èÆï }¢èÆï
}¢éS¼GÈGU¢ ÜUè ÜGUÎ}¢ Ï¢¢ïS¢è ÜU¢ à¢ÚÈGU ç}¢H¢
ãñ, Îé‹²¢ ÜïU ÜU¢ïÝï ÜU¢ïÝï S¢ï ¥¢Ýï ±¢Hï H¢¶¢ï´ }¢éS¢Ë}¢¢Ý ¥¢Á¢ ²ã¢æ
Á¢}¥G ãé» ãñ´, §Ý }¢ï´ ²ÜGUèÝÝ ¼ïÚï Î¢ï2 ÝÏ¢è ãGÁ¢GÚ¼ï §Ë²¢S¢ ±
ãGÁ¢GÚ¼ï ç¶GÁ¢GÚ ¥¢ñÚ Ï¢ï à¢é}¢¢Ú ¥¢ñçH²¢»
çÜUÚ¢}¢ |¢è }¢¢ñÁ¢êÎ ãñ´ J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï »ï ÚÏÏ¢ï ÚS¢êHï ÜUÚè}¢ ! ¥¢Á¢
Á¢¢ï ÚãG}¢¼ ÜUè Ï¢¢çÚà¢ï´ ÝçÏ¢²¢ï´ ¥¢ñÚ ±çH²¢ï´ ÐÚ Ï¢ÚS¢ Úãè ãñ´ ©‹ãè´
ÜUè S¢ÎÜGïU »ÜU ¥¢{ ÜGU¼GÚ¢ }¢éÛ¢ x¢éÝãx¢¢Ú ÐÚ |¢è Ï¢ÚS¢¢ Îï J
²¢ ¥ËH¢ãé ²¢ ÚãG}¢¢Ýé ²¢ ãG‹Ý¢Ýé ²¢ }¢‹Ý¢Ýé
Ï¢wGà¢ Îï Ï¢wGà¢ï ãé¥¢ïæ ÜU¢ S¢ÎÜGU¢ ²¢ ¥ËH¢ã }¢ïÚè Û¢¢ïHè |¢Ú Îï
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 107)
(¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ ÎéMÎï Ð¢ÜU ¥¢ñÚ ¼èÝ Ï¢¢Ú HÏÏ¢ñÜU ÐçÉG²ï)
²¢ ÚÏÏ¢ï }¢éS¼GÈGU¢ ! }¢ïÚè ÜU}¢Á¢G¢ïÚè ¥¢ñÚ Ý¢ ¼é±¢Ýè

¼éÛ¢ ÐÚ ¥¢à¢ÜU¢Ú ãñ, ¥¢ã ! }¢ñ´ ¼¢ï ±¢ïã ÜU}¢Á¢G¢ïÚ Ï¢‹Î¢ ãêæ çÜU Ý
x¢}¢èü Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãêæ Ý S¢Îèü, }¢éÛ¢ }¢ï´ ¶Å}¢H, }¢ÓÀÚ ÜïU
ÇæÜU ÜUè |¢è S¢ã¢Ú Ýãè´ ãGœ¢¢ çÜU ¥x¢Ú Ó²êæÅè |¢è ÜU¢Å Hï ¼¢ï Ï¢ïÓ¢ñÝ
ã¢ï Á¢¢¼¢ ãêæ, ¥¢ã ! ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü ÐÚ¢ï´ ±¢H¢ }¢¢’}¢êHè S¢¢ ÜUèÇG¢
ÜUÐÇG¢ï´ }¢ï´ Í¢éS¢ ÜUÚ ÐÚ ÈUÇG-ÈUÇG¢¼¢ ãñ ¼¢ï }¢éÛ¢ï ©À¢H ÜUÚ Ú¶ Îï¼¢
ãñ, ¥¢ã ! ã¢» }¢ïÚè Ï¢ÚÏ¢¢Îè ! ¥x¢Ú x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜïU S¢Ï¢Ï¢ }¢éÛ¢ï ÜGUÏ¢í }¢ï´
¼ïÚï ÜGUãìÚ¢ï x¢GÁ¢GÏ¢ ÜUè ¥¢x¢ Ýï Í¢ïÚ çH²¢ ¼¢ï }¢ñ́ v²¢ ÜUMæx¢¢ ! ¥¢ã !
¥x¢Ú }¢ïÚï ÜUÈGUÝ }¢ḯ S¢¢æÐ ¥¢ñÚ çÏ¢ÓÀê Í¢éS¢ x¢» ¼¢ï }¢ïÚ¢ v²¢ Ï¢Ýïx¢¢ ! »ï
ÚÏÏ¢ï }¢éãG}}¢Î ! Ï¢ ¼GéÈGñUHï }¢éãG}}¢Î ÜUÚ}¢
ÜUÚ Îï, }¢éÛ¢ï ÝÁG¥G ± ÜGUÏ¢í ± ãGàÚ ÜUè ¼vHèÈGU¢ï´ S¢ï Ï¢Ó¢¢ Hï, ²ÜGUèÝÝ
¼ïÚï ÜUÚ}¢ ÜUè ÈGUÜGU¼G »ÜU ÝÁ¢GÚ ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï }¢éÛ¢ Ð¢Ðè ± Ï¢ÎÜU¢Ú ÜïU
Î¢ïÝ¢ï´ Á¢ã¢æ S¢æ±Ú Á¢¢»æ, »ï ÚÏÏ¢ï }¢ãGÏ¢êÏ¢ ! }¢éÛ¢ ÐÚ ¥ÐÝ¢
ÈGUÁGH¢ï »ãGS¢¢Ý ÈGUÚ}¢¢ ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ S¢ï ã}¢ïà¢¢ ã}¢ïà¢¢ ÜïU çH²ï Ú¢Á¢Gè ã¢ï
Á¢¢ ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï ¥ÐÝ¢ ÐS¢‹ÎèÎ¢ Ï¢‹Î¢ Ï¢Ý¢ Hï J
x¢éÝ¢ãx¢¢Ú ¼GHÏ¢ x¢¢Úï ¥GzG±¢ï ÚãG}¢¼ ãñ
¥GÁ¢G¢Ï¢ S¢ãÝï ÜU¢ çÜUS¢ }¢ï´ ãñ ãG¢ñS¢H¢ ²¢ ÚÏ¢
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 97)
²¢ ÚÏÏ¢ï }¢éS¼GÈGU¢ ! ¼ïÚï Œ²¢Úï ÚS¢êH, }¢éãG}}¢Îï
}¢-ÎÝè ¼ïÚ¢ ²ïã §à¢¢üÎ }¢éÛ¢ ¼ÜU ÐãéæÓ¢¢
Ó¢éÜïU ãñ´ çÜU “»ï §ÏÝï ¥¢Î}¢ ! Á¢Ï¢ ¼ÜU ¼ê }¢éÛ¢ S¢ï Îé¥G¢ ÜUÚ¼¢ Úãïx¢¢
¥¢ñÚ ÐéÚ ©}}¢èÎ Úãïx¢¢ }¢ñ´ ¼ïÚï x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜU¢ï Ï¢wGà¢¼¢ Úãêæx¢¢, »ï §ÏÝï
¥¢Î}¢ ! ¥x¢Ú ¼ïÚï x¢éÝ¢ã ¥¢S}¢¢Ý ¼ÜU ÐãéæÓ¢ Á¢¢»æ ¥¢ñÚ çÈUÚ |¢è
¥x¢Ú ¼ê }¢éÛ¢ S¢ï Ï¢çwGà¢à¢ ¼GHÏ¢ ÜUÚïx¢¢ ¼¢ï }¢ñ´ }¢é¥G¢ÈGU ÜUÚ Îêæx¢¢ ¥¢ñÚ
}¢éÛ¢ï ÜU¢ï§ü ÐÚ±¢ã Ý ã¢ïx¢è, »ï §ÏÝï ¥¢Î}¢ ! ¥x¢Ú ¼ê Á¢G}¢èÝ |¢Ú
x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ }¢ïÚï Ð¢S¢ ¥¢»x¢¢ }¢x¢Ú §S¢ ãG¢H }¢ï´ çÜU ¼ê Ýï ÜU¢ï§ü
ÜéUÈGí ± çà¢ÜüU Ý çÜU²¢ ã¢ï ¼¢ï }¢ñ´ Á¢G}¢èÝ |¢Ú ÚãG}¢¼ ± }¢çxGÈGUÚ¼ ÜïU
S¢¢‰¢ ¼ïÚï Ð¢S¢ ÐãéæÓ¢êæx¢¢ J”1 ¼¢ï »ï }¢ïÚï }¢vÜUè }¢-ÎÝè }¢ãGÏ¢êÏ¢
ÜïU }¢¢’Ï¢êÎ ! ¥x¢Ó¢ïü }¢ñ´ Ýï x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï
Á¢G}¢èÝ ± ¥¢S}¢¢Ý |¢Ú çÎ²ï ãñ´ }¢x¢Ú çÈUÚ |¢è }¢éÛ¢ï ¼ïÚè ÚãG}¢¼ ÐÚ
Ý¢Á¢G ãñ, §H¢ãè ! }¢ïÚï x¢G¢ñS¢ï ¥¢’Á¢G}¢ , }¢ïÚï
x¢GÚèÏ¢ Ý±¢Á¢G ¥¢ñÚ }¢ïÚï §}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢
¶G¢Ý ÜU¢ ¥¢ñÚ }¢ïÚï }¢é<à¢Îï ÜUÚè}¢ ÜU¢ ±¢çS¢¼G¢
}¢ïÚè Ï¢ï çãGS¢¢Ï¢ }¢çxGÈGUÚ¼ ÈGUÚ}¢¢, }¢ïÚè Ï¢ï çãGS¢¢Ï¢ }¢çxGÈGUÚ¼ ÈGUÚ}¢¢,
}¢ïÚè Ï¢ï çãGS¢¢Ï¢ }¢çxGÈGUÚ¼ ÈGUÚ}¢¢ J
¼ê Ï¢ï çãGS¢¢Ï¢ Ï¢wGà¢ çÜU ãñ´ Ï¢ï à¢é}¢¢Ú Á¢é}¢ü
Îï¼¢ ãêæ ±¢çS¢¼G¢ ¼éÛ¢ï à¢¢ãï çãGÁ¢¢Á¢G ÜU¢
»ï ÚÏÏ¢ï }¢éãG}}¢Îï }¢éS¼GÈGU¢ ! }¢ñ´ §vGÚ¢Ú ÜUÚ¼¢ ãêæ çÜU }¢ñ´
Ýï Ï¢ÇGï Ï¢ÇGï x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜU¢ §Úç¼ÜU¢Ï¢ çÜU²¢ ãñ }¢x¢Ú ²ïã S¢Ï¢ ÜïU S¢Ï¢
¼ïÚè à¢¢Ýï ¥GzG±¢ï ÎÚ x¢éÁ¢GÚ ÜïU S¢¢}¢Ýï Ï¢ãé¼ ãè À¢ïÅï ãñ´, »ï }¢ïÚï Œ²¢Úï
Œ²¢Úï }¢¢çHÜU ! ²ÜGUèÝÝ ¼ïÚè }¢çxGÈGUÚ¼ ± Ï¢çwGà¢à¢ x¢éÝãx¢¢Ú¢ï´
ÜU¢ï ÉêæÇ¼è ãñ ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ S¢ï Ï¢ÉG ÜUÚ §S¢ }¢ñÎ¢Ýï ¥G-ÚÈGU¢¼ }¢ï´ ÜU¢ï§ü
}¢éÁ¢çÚ}¢ Ý ã¢ïx¢¢ ! »ï }¢ïÚï }¢-ÎÝè ÝÏ¢è ÜïU
ÚÏÏ¢ï x¢GÝè ! }¢ñ´ ¥ÐÝï x¢éÝ¢ã¢ï´ ÐÚ à¢Úç}¢‹Î¢ ãêæ ¥¢ñÚ ©}}¢èÎ
ÜUÚ¼¢ ãêæ çÜU ¼ïÚè Ï¢çwGà¢à¢ ÜU¢ §‹¥G¢}¢ }¢éÛ¢ x¢éÝãx¢¢Ú ÐÚ Á¢GMÚ
ã¢ïx¢¢, ²¢ §H¢ãH ¥G¢-H}¢èÝ ! ¼éÛ¢ï wG¢é-HÈGU¢» Ú¢çà¢ÎèÝ
¥¢ñÚ ©}}¢ã¢¼éH }¢é¥ç}¢ÝèÝ ÜU¢ ±¢çS¢¼G¢,
Ï¢èÏ¢è ÈGU¢ç¼G}¢¢ ¥¢ñÚ ãG-S¢ÝñÝï ÜUÚè}¢ñÝ , çÏ¢H¢Hï ãGÏ¢à¢è
¥¢ñÚ ©±ñS¢ ÜGUÝèü ÜU¢ S¢ÎÜGU¢, }¢ïÚè
|¢è Ï¢çwGà¢à¢ ÈGUÚ}¢¢ ¥¢ñÚ }¢ïÚï }¢é<à¢Îï ÜUÚè}¢, }¢ïÚï ¥S¢¢ç¼Á¢G»
çÜUÚ¢}¢, ¼}¢¢}¢ ©G-H}¢¢ ± }¢à¢¢§¶Gï ¥ãHï S¢é‹Ý¼ ¥¢ñÚ }¢ïÚï ±¢çHÎñÝ
¥¢ñÚ Í¢Ú ÜïU ¼}¢¢}¢ ¥zGÚ¢Î ÜU¢ï Ï¢wGà¢ Îï ¥¢ñÚ S¢¢Úè ©}}¢¼ ÜUè
}¢çxGÈGUÚ¼ ÈGUÚ}¢¢ J
Î±¢}¢ ÎèÝ Ðï ¥ËH¢ã }¢ãGü}¢¼ ÈGUÚ}¢¢
ã}¢¢Úè Ï¢çËÜU S¢Ï¢ ©}}¢¼ ÜUè }¢çxGÈGUÚ¼ ÈGUÚ}¢¢
»ï }¢éãG}}¢Îï }¢¢’S¢ê}¢ ÜïU ¶GéÎ¢» ãGÄ²¢ï
ÜGUÄ²ê}¢ ! Ï¢ïà¢ÜU }¢éS¢Ë}¢¢Ý¢ï´ ÜU¢ S¢-ÎÜGU¢ ± ¶GñÚ¢¼ ÜUÚÝ¢ ¼ê
ÐS¢‹Î ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ J ¼¢ï »ï Á¢±¢Î¢ï ÜUÚè}¢ }¢éÛ¢ S¢ï Ï¢ÉG ÜUÚ
ÝïçÜU²¢ï´ ÜïU }¢é¥G¢-}¢Hï }¢ï´ x¢GÚèÏ¢ ± }¢éçzGHS¢ ÜU¢ñÝ ã¢ïx¢¢ !

¥¢ñÚ ÎïÝï ±¢H¢ï´ }¢ï´ ¼éÛ¢ S¢ï Ï¢ÉG ÜUÚ ¥G¼G¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ ÜU¢ñÝ
ã¢ïx¢¢ ! ¼¢ï »ï }¢¢çHÜïU }¢éS¼GÈGU¢ ! Ï¢ ¼GéÈGñUHï }¢éS¼GÈGU¢
}¢éÛ¢ï ÎèÝ ÐÚ §çS¼ÜGU¢}¢¼, ¥ÐÝè Î¢§}¢è
çÚÁ¢G¢, Á¢ã‹Ý}¢ S¢ï ¥}¢¢Ý ¥¢ñÚ Ï¢ï çãGS¢¢Ï¢ }¢çxGÈGUÚ¼ ÜUè ¶GñÚ¢¼
S¢ï Ý±¢Á¢G ÜUÚ }¢éÛ¢ ÐÚ »ãGS¢¢Ýï ¥GÁ¢Gè}¢ ÈGUÚ}¢¢ J
ãGéS¢ñÝ §ÏÝï ¥GHè ÜïU H¢ÇH¢ï´ ÜU¢ ±¢çS¢¼G¢ }¢¢ñH¢
Ï¢Ó¢¢ Hï ã}¢ ÜU¢ï ¼ê Ý¢Úï Á¢ã‹Ý}¢ S¢ï Ï¢Ó¢¢ }¢¢ñH¢
»ï ¥ÐÝï }¢ãGÏ¢êÏ¢ Üï U ÐS¢èÝï }¢ï´
wG¢éàÏ¢ê ÐñÎ¢ ÜUÚÝï ±¢Hï ! »ï }¢ÚèÁ¢G¢ï´ ÜU¢ï çà¢ÈGU¢ ÎïÝï ±¢Hï !
¼}¢¢}¢ }¢éS¢Ë}¢¢Ý¢ï´ }¢ï´ S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ÇG¢ }¢ãGÏÏ¢¼ï Îé‹²¢ ÜU¢ }¢ÚèÁ¢G
¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜU¢ Ï¢è}¢¢Ú “S¢¢§Hï çà¢ÈGU¢” Ï¢Ý ÜUÚ ¼ïÚè
Ï¢¢Úx¢¢ãï Ï¢ïÜUS¢ ÐÝ¢ã }¢ï´ ãG¢çÁ¢GÚ ãñ, ²¢ à¢¢çÈGU²H ¥}¢Ú¢Á¢G !
}¢ñ´ ãGéÏÏ¢ï Îé‹²¢ ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜUè Ï¢è}¢¢Úè S¢ï çS¢¤GãG¼ ²¢Ï¢è ÜU¢
S¢é±¢H ÜUÚ¼¢ ãêæ, »ï ÐÚ±Ú Îx¢¢Ú ! S¢çÄ²ÎéH ¥Ï¢Ú¢Ú
ÜïU S¢ÎÜGïU }¢éÛ¢ï çà¢ÈGU¢» ÜU¢ç}¢H¢ ¥G¼G¢
ÈGUÚ}¢¢, }¢éÛ¢ï ÝïÜU Ï¢Ý¢ Îï ¥¢ñ Ú }¢éÛ¢ï }¢ÚèÁ¢Gï §GàÜGïU }¢éS¼GÈGU¢
Ï¢Ý¢ ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï x¢G}¢ï }¢ÎèÝ¢ S¢ï Ý±¢Á¢G Îï J
}¢ñ´ x¢éÝ¢ã¢ï´ }¢ï´ çH‰¢ÇG¢ ãé±¢ ãêæ Ï¢Î S¢ï Ï¢Î¼Ú ãêæ çÏ¢x¢ÇG¢ ãé±¢ ãêæ
¥GzG±ï Á¢é}¢¢ïü ÜGéUS¢êÚ¢ï ¶G¼G¢ ÜUè }¢ïÚï }¢¢ñH¢ ¼ê ¶GñÚ¢¼ Îï Îï
²¢ ÚÏÏ¢ï }¢éS¼GÈGU¢ ! ¼éÛ¢ï ¼}¢¢}¢ ¥ç}Ï¢²¢ ± S¢ãG¢Ï¢¢
± ¥ãHï Ï¢ñ¼ ± Á¢é}H¢ ¥¢ñçH²¢ ÜU¢ ±¢çS¢¼G¢ ã}¢¢Úï Ï¢è}¢¢Ú¢ï´ ÜU¢ï
çà¢ÈGU¢ ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢, ÜGUÁ¢GüÎ¢Ú¢ï´ ÜïU ÜGUÁ¢Gïü ©¼¢Ú Îï, ¼æx¢ÎS¼¢ï´ ÜU¢ï ÈGUÚ¢¶G
ÎS¼è Îï, Ï¢ï Ú¢ïÁ¢Gx¢¢Ú¢ï´ ÜU¢ï ãGH¢H ¥¢S¢¢Ý Ú¢ïÁ¢Gè ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢, Ï¢ï
¥¢ñH¢Î¢ï´ ÜU¢ï çÏ¢x¢GñÚ ¥¢õÐÚïà¢Ý ÜïU ¥G¢çÈGUÄ²¼ ÜïU S¢¢‰¢ ÝïÜU ¥¢ñH¢Î
¥G¼G¢ ÜUÚ, çÁ¢Ý ÜïU çÚà¼¢ï´ }¢ï´ LÜU¢±Åï´ ãñ´ ©‹ãï´ ÝïÜU çÚà¼ï ÝS¢èÏ¢
ÈGUÚ}¢¢, ²¢ ÚÏÏ¢ï }¢éS¼GÈGU¢ ! }¢éS¢Ë}¢¢Ý¢ï´ ÜU¢ï çÈGUÚæx¢è ÈGïUà¢Ý ÜUè
¥¢ÈGU¼ S¢ï ÀéÇG¢ ÜUÚ §çœ¢Ï¢¢»G S¢é‹Ý¼ ÜUè S¢¥G¢Î¼ §GÝ¢²¼ ÈGUÚ}¢¢,
²¢ ÚÏÏ¢ï }¢éS¼GÈGU¢ ! Á¢¢ï Ï¢ï Á¢¢ }¢éÜGUg}¢¢ï´ }¢ï´ çÍ¢Úï ãñ´ ©‹ãï´ ÝÁ¢¢¼
¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢, çÁ¢Ý ÜïU MÆï ãñ´ ©Ý ÜU¢ï }¢Ý¢ Îï, çÁ¢Ý ÜïU çÏ¢ÀÇGï ãñ´ ©Ý
ÜU¢ï ç}¢H¢ Îï, çÁ¢Ý ÜïU Í¢Ú¢ï´ }¢ï´ Ý¢ Ó¢¢çÜGU²¢æ ãñ´ ©Ý ÜU¢ï ¥¢ÐS¢ }¢ï´
à¢èÚ¢ï à¢ÜUÚ ÜUÚ Îï, ²¢ ÚÏÏ¢ï }¢éS¼GÈGU¢ ! çÁ¢Ý ÐÚ S¢ïãGìÚ ãñ ²¢
Á¢¢ï ¥¢S¢ïÏ¢ Á¢GÎ¢ ãñ´ ©‹ãï´ S¢ïãGìÚ ± ¥¢S¢ïÏ¢ S¢ï ÀéÅÜU¢Ú¢ ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢,
²¢ ÚÏÏ¢ï }¢éS¼GÈGU¢ ! }¢éS¢Ë}¢¢Ý¢ï´ ÜU¢ï ¥¢ÈGU¢¼¢ï Ï¢çHÄ²¢¼ S¢ï
Ï¢Ó¢¢, Îéà}¢Ý¢ḯ ÜUè Îéà}¢Ýè, à¢ÚèÚ¢ḯ ÜïU à¢Ú, ãG¢çS¢Î¢ḯ ÜïU ãGS¢Î ¥¢ñÚ Ï¢Î
çÝx¢¢ã¢ḯ ÜUè çÝx¢¢ãï Ï¢Î S¢ï }¢ãGÈêGUÁ¢G ± }¢¢}¢êÝ ÈGUÚ}¢¢ J
±¢ïã çÜU ¥GS¢ïü S¢ï Ï¢è}¢¢Ú ãñ´ Á¢¢ï çÁ¢‹Ý¢ï Á¢¢Îê S¢ï Ï¢ïÁ¢G¢Ú ãñ´ Á¢¢ï
¥ÐÝè ÚãG}¢¼ S¢ï ©Ý ÜU¢ï çà¢ÈGU¢ ÜUè }¢ïÚï }¢¢ñH¢ ¼ê ¶GñÚ¢¼ Îï Îï
²¢ ÚÏÏ¢ï ÜUÚè}¢ ! Ï¢èÏ¢è ÈGU¢ç¼G}¢¢ ÜU¢
±¢çS¢¼G¢, S¢çÄ²Îã Á¢GñÝÏ¢, S¢çÄ²Îã S¢ÜUèÝ¢, Ï¢èÏ¢è ãGÃ±¢, Ï¢èÏ¢è
S¢¢Úã, Ï¢èÏ¢è ã¢çÁ¢Ú¢, Ï¢èÏ¢è ¥¢çS¢²¢ ¥¢ñÚ Ï¢èÏ¢è }¢Ú²}¢
ÜU¢ S¢ÎÜGU¢, ã}¢¢Úè }¢¢¥¢ïæ Ï¢ãÝ¢ï´ ¥¢ñÚ Ï¢ãê Ï¢ïçÅ²¢ï´ ÜU¢ï à¢}¢¢ïü ãG²¢
ÜUè Ó¢¢ÎÚ ÝS¢èÏ¢ ÈGUÚ}¢¢ ¥¢ñÚ ©‹ãï´ ãÚ Ý¢ }¢ãGÚ}¢ }¢¥G ¥ÐÝï Îï±Ú
± Á¢ïÆ, Ó¢Ó¢¢Á¢G¢Î, ¶G¢H¢Á¢G¢Î, ÈêUÈUèÁ¢G¢Î, }¢¢}¢êæÁ¢G¢Î, Ï¢ãÝ¢ï§ü,
ÈêUÈU¢ ¥¢ñÚ ¶G¢Hê,1 S¢Ï¢ S¢ï S¢ãGèãG à¢Ú-§üG ÐÎ¢ü ÜUÚÝï ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU
¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢ J
Îï Îï ÐÎ¢ü }¢ïÚè Ï¢ïçÅ²¢ï´ ÜU¢ï }¢¢¥¢ïæ Ï¢ãÝ¢ï´ S¢|¢è ¥G¢ñÚ¼¢ï´ ÜU¢ï
|¢èÜU Îï Îï ¼ê ¥ÐÝè ¥G¼G¢ ÜUè }¢ïÚï }¢¢ñH¢ ¼ê ¶GñÚ¢¼ Îï Îï
²¢ ¥ËH¢ã ! »ïS¢¢ ¥G}¢H Á¢¢ï ¼ïÚè Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï´
}¢vGÏ¢êH Ý ã¢ï, »ïS¢¢ çÎH Á¢¢ï ¼ïÚè ²¢Î S¢ï x¢G¢çÈGUH Úãï, »ïS¢è ¥¢æ¶
Á¢¢ï çÈGUË}¢ḯ çÇÚ¢}¢ï Îï¶¼è ¥¢ñÚ Ï¢Î çÝx¢¢ãè ÜUÚ¼è Úãï, »ïS¢ï ÜU¢Ý Á¢¢ï
1 : Ï¢Î çÜGUS}¢¼è S¢ï §Ý ¼}¢¢}¢ ¥GÁ¢GèÁ¢G¢ï´ S¢ï ¥¢Á¢ ÜUH ©G}¢ê}¢Ý ÐÎ¢ü Ýãè´ çÜU²¢
Á¢¢¼¢ ãG¢H¢æ çÜU à¢Úè¥G¼ Ýï §Ý ÜïU S¢¢‰¢ |¢è ÐÎïü ÜU¢ ãGév}¢ çÎ²¢ ãñ J §Ý ÜUè
¥¢ÐS¢ }¢ï´ Ï¢ï ÐÎüx¢è ¥¢ñÚ Ï¢ï ¼ÜUËHéÈGUè }¢ï´ S¢wG¼ x¢éÝãx¢¢Úè ¥¢ñÚ ¥GÁ¢G¢Ï¢ï Ý¢Ú ÜUè
ãGÜGUÎ¢Úè ãñ J
x¢¢Ýï Ï¢¢Á¢ï ¥¢ñÚ x¢GèÏ¢¼ ± Ó¢éx¢GHè S¢éÝ¼ï Úãï´, »ïS¢ï Ð¢©æ Á¢¢ï Ï¢éÚè
}¢Á¢çHS¢¢ï´ ÜUè ¼GÚÈGU Ó¢H ÜUÚ Á¢¢¼ï Úãï´, »ïS¢ï ã¢‰¢ Á¢¢ï Á¢GéË}¢ ÜïU çH²ï
©Æ¼ï Úãï´, »ïS¢è Á¢GÏ¢¢Ý Á¢¢ï ÈGéUÁG¢êH x¢¢ï§ü ¥¢ñÚ x¢¢Hè x¢H¢ïÓ¢ S¢ï Ï¢¢Á¢G
Ý ¥¢», »ïS¢¢ çÎ}¢¢x¢G Á¢¢ï Ï¢éÚï }¢‹S¢êÏ¢ï Ï¢¢æ{¼¢ Úãï ¥¢ñÚ »ïS¢ï S¢èÝï
S¢ï Á¢¢ï }¢éS¢Ë}¢¢Ý¢ï´ ÜïU ÜUèÝï S¢ï HÏ¢ÚïÁ¢G ã¢ï ¼ïÚè ÐÝ¢ã }¢¢æx¢¼¢ ãêæ,
»ï }¢ïÚï Œ²¢Úï ÐÚ±Ú Îx¢¢Ú ! }¢vÜïU }¢ÎèÝï ÜïU ¼¢Á¢Î¢Ú
¥¢ñÚ ¼ïÚè ¥G¼G¢ S¢ï ÜéUH ¶GéÎ¢§ü ÜïU }¢¢çHÜU¢ï
}¢éwG¼¢Ú ÜïU S¢ÎÜGïU Á¢é}H¢ }¢éÁ¼çãÎèÝ ±
¥§}}¢» ¥Ú-Ï¢¥G¢ ¥¢ñÚ S¢H¢çS¢Hï ¥Ú-Ï¢¥G¢ ÜïU ¼}¢¢}¢ ¥¢ñçH²¢»
çÜUÚ¢}¢ ÜïU ±S¢èHï S¢ï ¥ÐÝ¢ ¼¢Ï¢ï»G ÈGUÚ}¢¢Ý Ï¢Ý¢ ÜUÚ
}¢éÛ¢ ÐÚ ÈGUÁGH¢ï »ãGS¢¢Ý ÈGUÚ}¢¢ J
»ï wG¢éÎ¢» }¢éS¼GÈGU¢ ! ¼éÛ¢ï ãÚ ¥G¢çà¢ÜGïU ÚS¢êH ÜU¢
±¢çS¢¼G¢, }¢éÛ¢ï x¢G}¢ï }¢éS¼GÈGU¢ }¢ï´ Ú¢ïÝï ±¢Hè ¥¢æ¶ ¥¢ñÚ ¼ÇGÐÝï ±¢H¢
çÎH §GÝ¢²¼ ÈGUÚ}¢¢ ¥¢ñÚ S¢ÓÓ¢¢ ¥G¢çà¢ÜGïU ÚS¢êH Ï¢Ý¢ ¥¢ñÚ }¢ïÚ¢
S¢èÝ¢ }¢ãGÏÏ¢¼ï ãGÏ¢èÏ¢ ÜU¢ }¢ÎèÝ¢ Ï¢Ý¢ Îï ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï Ï¢ï ±ÈGU¢ Îé‹²¢
ÜU¢ Ýãè´ }¢ÎèÝï ÜU¢ Îè±¢Ý¢ Ï¢Ý¢ Îï J
ÐèÀ¢ }¢ïÚ¢ Îé‹²¢ ÜUè }¢ãGÏÏ¢¼ S¢ï ÀéÇG¢ Îï
²¢ ÚÏ¢ ! }¢éÛ¢ï Îè±¢Ý¢ }¢ÎèÝï ÜU¢ Ï¢Ý¢ Îï
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 100)
²¢ ÚÏÏ¢ï }¢éS¼GÈGU¢ ! ¼éÛ¢ï ÜU¢’Ï¢» }¢éà¢ÚüÈGU¢ ¥¢ñÚ x¢é}Ï¢Îï
¶GÁ¢GÚ¢ ÜU¢ ±¢çS¢¼G¢, }¢ïÚï ãGÁ¢ ± çÁ¢G²¢Ú¼ ¥¢ñÚ }¢ïÚè Á¢¢§Á¢G Îé¥G¢»æ
Á¢¢ï }¢ïÚï ãGÜGU }¢ï´ Ï¢ïã¼Ú ã¢ï´ ±¢ïã ÜGUÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢ ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï
}¢éS¼Á¢¢Ï¢ég¢’±¢¼ Ï¢Ý¢ Îï }¢ïÚè ¥¢ñÚ }¢ñÎ¢Ýï ¥G-ÚÈGU¢¼ }¢ï´ ãG¢çÁ¢GÚ
ãÚ ãG¢Á¢è ÜUè }¢çxGÈGUÚ¼ ÈGUÚ}¢¢, ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï ãÚ S¢¢H ãGÁ¢ ± çÁ¢G²¢Ú¼ï
}¢ÎèÝ¢ S¢ï }¢éà¢ÚüÈGU ÈGUÚ}¢¢ ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï }¢ÎèÝ» Ð¢ÜU }¢ï´ Á¢GïÚï x¢é}Ï¢Îï
¶GÁ¢GÚ¢ Á¢Ë±» }¢ãGÏ¢êÏ¢ }¢ï´ ¥G¢çÈGUÄ²¼ ÜïU S¢¢‰¢
à¢ã¢Î¼, Á¢‹Ý¼éH Ï¢ÜGUè¥G }¢ï´ }¢ÎÈGUÝ ¥¢ñÚ Á¢‹Ý¼éH çÈGUÚÎ¢ñS¢
}¢ï´ ¥ÐÝï Œ²¢Úï ãGÏ¢èÏ¢ ÜU¢ ÐÇG¢ïS¢ ÝS¢èÏ¢
ÈGUÚ}¢¢ J ²¢ ÚÏÏ¢ï }¢éS¼GÈGU¢ ! }¢éÛ¢ï çÁ¢Ý çÁ¢Ý §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï´
¥¢ñÚ §SH¢}¢è Ï¢ãÝ¢ï´ Ýï Îé¥G¢¥¢ïæ ÜïU çH²ï ÜUã¢ ãñ, Ï¢ ¼GéÈGñUHï
¼¢Á¢Î¢Úï }¢ÎèÝ¢ ©Ý S¢Ï¢ ÜUè ãÚ Á¢¢§Á¢G
}¢éÚ¢Î }¢ï´ ©Ý ÜUè Ï¢ïã¼Úè ÐÚ ÝÁ¢GÚ ÈGUÚ}¢¢ ¥¢ñÚ ©Ý S¢Ï¢ ÜUè Ï¢çwGà¢à¢
ÜUÚ Îï J
çÁ¢Ý çÁ¢Ý }¢éÚ¢Î¢ï´ ÜïU çH²ï ¥ãGÏ¢¢Ï¢ Ýï ÜUã¢
Ðïà¢ï ¶GÏ¢èÚ v²¢ }¢éÛ¢ï ãG¢Á¢¼ ¶GÏ¢Ú ÜUè ãñ
(ãGÎ¢§ÜGïU Ï¢çwGà¢à¢ à¢ÚèÈGU)
xG¢éMÏ¢ï ¥¢zG¼¢Ï¢ ÜïU Ï¢¢’Î ¼ÜU Îé¥¢G Á¢¢Úè Úç¶²ï ! :
§S¢è ¼GÚãG ¥¢ã¢ï Á¢G¢Úè ÜïU S¢¢‰¢ Îé¥¢G Á¢¢Úè Úç¶²ï ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ¥¢zG¼¢Ï¢
ÇêÏ¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ Ú¢¼ ÜU¢ ãHÜU¢ S¢¢ çãGSS¢¢ ¥¢ Á¢¢», §S¢ S¢ï ÐãHï
Á¢¢» ±éÜGêUÈGU (²¢’Ýè Á¢ã¢æ ¥¢Ð ÆãÚï ãé» ãñ´) S¢ï Ó¢H ÐÇGÝ¢
}¢‹¥G ãñ ¥¢ñÚ x¢GéMÏ¢ï ¥¢zG¼¢Ï¢ S¢ï ÜGUÏH ãGéÎêÎï ¥G-ÚÈGU¢¼ S¢ï
Ï¢¢ãÚ çÝÜUH Á¢¢Ý¢ ãGÚ¢}¢ ãñ ¥¢ñÚ Î}¢ H¢çÁ¢G}¢, ¥x¢Ú x¢GéMÏ¢ï
¥¢zG¼¢Ï¢ S¢ï ÜGUÏH ãè ±¢ÐS¢ ¥G-ÚÈGU¢¼ }¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ï x¢²¢ ¼¢ï
Î}¢ S¢¢çÜGU¼G ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J ²¢Î Úãï ! ¥¢Á¢ ãG¢Á¢è ÜU¢ï Ý}¢¢Á¢Gï
}¢x¢GçÚÏ¢ ²ã¢æ Ýãè´ Ï¢çËÜU §Gà¢¢ ÜïU ±vG¼ }¢ï´ }¢éÁGÎçHÈGU¢ }¢ï´
}¢x¢GçÚÏ¢ ± §Gà¢¢ ç}¢H¢ ÜUÚ ÐÉGÝè ãñ J
x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï Ð¢ÜU ã¢ï x¢» : Œ²¢Úï Œ²¢Úï ãG¢çÁ¢²¢ï ! ¥¢Ð ÜïU
çH²ï ²ïã Á¢GMÚè ãñ çÜU ¥ËH¢ã ÜïU S¢ÓÓ¢ï ±¢’Î¢ï´ ÐÚ
|¢Ú¢ïS¢¢ ÜUÚ ÜïU ²ÜGUèÝ ÜUÚ HèçÁ¢²ï çÜU ¥¢Á¢ }¢ñ´ x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï
»ïS¢¢ Ð¢ÜU ã¢ï x¢²¢ ãêæ Á¢ñS¢¢ çÜU ©S¢ çÎÝ Á¢Ï¢ çÜU }¢¢æ ÜïU ÐïÅ
S¢ï ÐñÎ¢ ãé±¢ ‰¢¢ J ¥Ï¢ ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUèçÁ¢²ï çÜU ¥¢²‹Î¢ x¢éÝ¢ã Ý
ã¢ï´ J Ý}¢¢Á¢G, Ú¢ïÁ¢G¢, Á¢GÜU¢¼ ±x¢GñÚ¢ }¢ï´ ãÚçx¢Á¢G ÜU¢ï¼¢ãè Ý ã¢ï,
çÈGUË}¢¢ï´ çÇÚ¢}¢¢ï´ ¥¢ñÚ x¢¢Ý¢ï´ Ï¢¢Á¢¢ï´ ÝèÁ¢G ãGÚ¢}¢ Ú¢ïÁ¢Gè ÜU}¢¢Ýï,
Î¢ÉGè }¢éæÇ¢Ýï ²¢ »ÜU }¢énè S¢ï Í¢Å¢Ýï, }¢¢æ Ï¢¢Ð ÜU¢ çÎH Îé¶¢Ýï
±x¢GñÚ¢ ±x¢GñÚ¢ x¢éÝ¢ã¢ï´ }¢ï´ }¢éHÃ±S¢ ã¢ï ÜUÚ ÜUãè´ çÈUÚ ¥¢Ð
à¢ñ¼G¢Ý ÜïU Ó¢éæx¢H }¢ï´ Ý ÈæUS¢ Á¢¢»æ J
}¢éÁGÎçHÈGU¢ ÜU¢ï Ú±¢Ýx¢è : Á¢Ï¢ x¢GéMÏ¢ï ¥¢zG¼¢Ï¢ ÜU¢ ²ÜGUèÝ

ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï ¥G-ÚÈGU¢¼ à¢ÚèÈGU S¢ï Á¢¢çÝÏ¢ï }¢éÁGÎçHÈGU¢ à¢ÚèÈGU
Ó¢çH²ï, Ú¢S¼ï |¢Ú çÁ¢GRU¢ï ÎéMÎ ¥¢ñÚ Îé¥G¢ ± HÏÏ¢ñÜU ± Á¢G¢Úè ±
Ï¢éÜU¢ (²¢’Ýè Ú¢ïÝï {¢ïÝï) }¢ï´ }¢S¢MÈGU Úã¢ï J ÜUH }¢ñÎ¢Ýï ¥G-ÚÈGU¢¼
à¢ÚèÈGU }¢ï´ ãGéÜGêUÜGéUËH¢ã }¢é¥G¢ÈGU ãé» ²ã¢æ ãGéÜGêUÜGéUH §GÏ¢¢Î }¢é¥G¢ÈGU
ÈGUÚ}¢¢Ýï ÜU¢ ±¢’Î¢ ãñ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1131, 1133) »ï
HèçÁ¢²ï ! }¢éÁGÎçHÈGU¢ à¢ÚèÈGU ¥¢ x¢²¢ ! ãÚ ¼GÚÈGU Ó¢ãH ÐãH
¥¢ñÚ wG¢êÏ¢ Ú¢ñÝÜGU Hx¢è ãé§ü ãñ, }¢éÁGÎçHÈGU¢ ÜïU à¢éM¥G }¢ï´ ÜU¢ÈGUè Úà¢
ã¢ï¼¢ ãñ, ¥¢Ð Ï¢ï {ÇGÜU ¥¢x¢ï S¢ï wG¢êÏ¢ ¥¢x¢ï Ï¢ÉG¼ï Ó¢Hï Á¢¢§²ï
¥‹ÎÚ ÜUè ¼GÚÈGU ÜU¢ÈGUè ÜéUà¢¢Î¢ Á¢x¢ã ç}¢H Á¢¢»x¢è
}¢x¢Ú ²ïã »ãGç¼²¢¼G Úãï çÜU ÜUãè´ ç}¢Ý¢ à¢ÚèÈGU ÜUè ãGÎ }¢ï´ Î¢ç¶GH
Ý ã¢ï Á¢¢»æ J ÐñÎH Ó¢HÝï ±¢H¢ï´ ÜïU çH²ï }¢à±Ú¢ ãñ çÜU }¢éÁGÎçHÈGU¢
}¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ïÝï S¢ï ÐãHï ÐãHï §çS¼‹Á¢¢ ±éÁG¢ê ÜUè ¼ÚÜUèÏ¢ Ï¢Ý¢ Hï´
±ÚÝ¢ |¢èÇG }¢ï´ S¢wG¼ ¥¢ÁG}¢¢§à¢ ã¢ï S¢ÜU¼è ãñ J
}¢x¢GçÚÏ¢ ± §Gà¢¢ ç}¢H¢ ÜUÚ ÐÉGÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ : ²ã¢æ
¥¢Ð ÜU¢ï »ÜU ãè ¥Á¢G¢Ý ¥¢ñÚ »ÜU ãè §ÜGU¢}¢¼ S¢ï Ý}¢¢Á¢Gï }¢x¢GçÚÏ¢ ±
§Gà¢¢ ±vG¼ï §Gà¢¢ }¢ï´ ¥Î¢ ÜUÚÝè ãñ´, çHã¢Á¢G¢ ¥Á¢G¢Ý ± §ÜGU¢}¢¼ ÜïU
Ï¢¢’Î ÐãHï }¢x¢GçÚÏ¢ ÜïU ¼èÝ3 ÈGUÁ¢Gü ¥Î¢ ÜUÚ HèçÁ¢²ï, S¢H¢}¢
ÈïUÚ¼ï ãè ÈGU¢ñÚÝ §Gà¢¢ ÜïU ÈGUÁ¢Gü ÐçÉG²ï çÈUÚ }¢x¢GçÚÏ¢ ÜUè S¢é‹Ý¼ï´,
ÝzGHï´ (¥Ã±¢Ï¢èÝ) §S¢ ÜïU Ï¢¢’Î §Gà¢¢ ÜUè S¢é‹Ý¼ï´, ÝzGHï´ ¥¢ñÚ ç±~¢
± Ý±¢çÈGUH ¥Î¢ ÜUèçÁ¢²ï J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1132)
ÜæUÜUçÚ²¢æ Ó¢éÝ HèçÁ¢²ï : ¥¢Á¢ ÜUè à¢Ï¢ Ï¢¢’Á¢G ¥ÜU¢çÏ¢Ú

©G-H}¢¢ ÜïU ÝÁGÎèÜU Hñ-H¼éH ÜGUÎí S¢ï |¢è ¥zGÁ¢GH
ãñ, ²ïã Ú¢¼ x¢GzGH¼ ²¢ ¶Géà¢ x¢çŒÐ²¢ï´ }¢ï´ Á¢G¢»¥G ÜUÚÝ¢ S¢wG¼
}¢ãGM}¢è ãñ, ã¢ï S¢ÜïU ¼¢ï S¢¢Úè Ú¢¼ HÏÏ¢ñÜU ¥¢ñÚ çÁ¢GRU¢ï ÎéMÎ }¢ḯ
x¢éÁ¢G¢çÚ²ï J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 1133) Ú¢¼ ãè }¢ḯ à¢ñ¼¢G Ý¢ḯ ÜU¢ï }¢¢ÚÝï ÜïU çH²ï Ð¢ÜU
Á¢x¢ã S¢ï ©‹Ó¢¢S¢ ÜæUÜUçÚ²¢æ ¶Á¢êÚ ÜUè x¢éÆHè ÜUè S¢¢§Á¢G ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú
Ó¢éÝ HèçÁ¢²ï Ï¢çËÜU ÜéUÀ çÁ¢G²¢Î¢ Hï HèçÁ¢²ï ¼¢çÜU ±¢Ú ¶G¢Hè Á¢¢Ýï
±x¢GñÚ¢ ÜUè S¢êÚ¼ }¢ḯ ÜU¢}¢ ¥¢ S¢ÜïU´, §Ý ÜU¢ï ¼èÝ3 Ï¢¢Ú {¢ï HèçÁ¢²ï,
ÜæUÜUçÚ²¢æ Ï¢ÇGï Ð‰‰¢Ú ÜU¢ï ¼¢ïÇG ÜUÚ Ý Ï¢Ý¢§²ï J Ý¢Ð¢ÜU Á¢x¢ã S¢ï ²¢
}¢çSÁ¢Î S¢ï ²¢ Á¢}¢Úï ÜïU Ð¢S¢ S¢ï ÜæUÜUçÚ²¢æ }¢¼ HèçÁ¢²ï J
»ÜU Á¢GMÚè »ãGç¼²¢¼G : ¥¢Á¢ Ý}¢¢Á¢Gï ÈGUÁ¢í ¥Ã±H ±vG¼ }¢ï´
¥Î¢ ÜUÚÝ¢ ¥zGÁ¢GH ãñ }¢x¢Ú Ý}¢¢Á¢G ©S¢ ±vG¼ ¥Î¢ ÜUèçÁ¢²ï Á¢Ï¢
çÜU S¢éÏãGï S¢¢çÎÜGU ²ÜGUèÝè ¼G¢ñÚ ÐÚ ã¢ï Á¢¢» J ©G}¢ê}¢Ý }¢é¥GçËH}¢ ÜïU
¥¢Î}¢è Ï¢ãé¼ Á¢ËÎè }¢Ó¢¢¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ §çÏ¼Î¢» ±vG¼ï ÈGUÁ¢í S¢ï ÐãHï
ãè “S¢H¢ã S¢H¢ã” çÓ¢ËH¢Ý¢ à¢éM¥G ÜUÚ Îï¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G
ãGéÁÁ¢¢Á¢ ±vG¼ S¢ï ÜGUÏH ãè Ý}¢¢Á¢G ¥Î¢ ÜUÚ Hï¼ï ãñ´ ! ¥¢Ð »ïS¢¢
}¢¼ ÜUèçÁ¢²ï Ï¢çËÜU ÎêS¢Ú¢ï´ ÜU¢ï |¢è ÝÚ}¢è ÜïU S¢¢‰¢ ÝïÜUè ÜUè Î¢’±¼
ÎèçÁ¢²ï çÜU ¥|¢è ±vG¼ Ýãè´ ãé±¢, Á¢Ï¢ ¼¢ïÐ ÜU¢ x¢¢ïH¢1 ÀêÅï
¼Ï¢ Ý}¢¢Á¢G ¥Î¢ ÜUèçÁ¢²ï J
1 : S¢éÏãGï S¢¢çÎÜGU ÜïU ±vG¼ }¢éÁGÎçHÈGU¢ }¢ï´ ¼¢ïÐ ÜU¢ x¢¢ïH¢ Ó¢H¢²¢ Á¢¢¼¢ ãñ ¼¢çÜU
ãGéÁÁ¢¢Á¢ ÜU¢ï ÈGUÁ¢í ÜUè Ý}¢¢Á¢G ÜïU ±vG¼ ÜU¢ Ð¼¢ Ó¢H Á¢¢» J
±éÜUêG ÈGUï }¢éÁÎG çHÈGU¢ : }¢éÁÎG çHÈGU¢ }¢ï´ Ú¢¼ x¢éÁ¢G¢ÚÝ¢ S¢é‹Ý¼ï }¢é¥vÜUÎ¢
ãñ }¢x¢Ú §S¢ ÜU¢ ±éÜêUG ÈGU ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ J ±éÜêGUÈGïU }¢éÁÎG çHÈGU¢ ÜU¢ ±vG¼ S¢éÏãGï
S¢¢çÎÜGU S¢ï Hï ÜUÚ ¼GéHê»G ¥¢zG¼¢Ï¢ ¼ÜU ãñ, §S¢ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý ¥x¢Ú »ÜU
H}ãG¢ |¢è ²ã¢æ x¢éÁ¢G¢Ú çH²¢ ¼¢ï ±éÜêGUÈGU ã¢ï x¢²¢, Á¢G¢çãÚ ãñ çÜU çÁ¢S¢
Ýï ÈGUÁ¢í ÜïU ±vG¼ }¢ḯ }¢éÁÎG çHÈGU¢ ÜïU ¥‹ÎÚ Ý}¢¢Á¢Gï ÈGUÁ¢í ¥Î¢ ÜUè ©S¢
ÜU¢ ±éÜGêUÈGU S¢ãGèãG ã¢ï x¢²¢, Á¢¢ï ÜU¢ï§ü S¢éÏãGï S¢¢çÎÜGU S¢ï ÐãHï ãè
}¢éÁGÎçHÈGU¢ S¢ï Ó¢H¢ x¢²¢ ©S¢ ÜU¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ¼ÜüU ã¢ï x¢²¢, çHã¢Á¢G¢
©S¢ ÐÚ Î}¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ J ã¢æ, ¥G¢ñÚ¼, Ï¢è}¢¢Ú ²¢ Á¢G§üGÈGU ²¢ ÜU}¢Á¢G¢ïÚ
çÜU çÁ¢‹ãï´ |¢èÇG ÜïU S¢Ï¢Ï¢ §üÁ¢G¢ ÐãéæÓ¢Ýï ÜU¢ ¥‹Îïà¢¢ ã¢ï ¥x¢Ú }¢Á¢Ï¢êÚÝ
Ó¢Hï x¢» ¼¢ï ÜéUÀ Ýãè´ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1135)
ÜU¢ïãï }¢à¥GLH ãGÚ¢}¢ ÐÚ ¥x¢Ú Á¢x¢ã Ý ç}¢Hï ¼¢ï ©S¢ ÜïU
Î¢}¢Ý }¢ï´ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ²ïã |¢è Ý ã¢ï S¢ÜïU ¼¢ï ±¢çÎ²ï }¢éãGçSS¢Ú1 ÜïU
çS¢±¢ çÜU ²ã¢æ ±éÜGêUÈGU ÜUÚÝ¢ Ý¢ Á¢¢§Á¢G ãñ Á¢ã¢æ Á¢x¢ã ç}¢H Á¢¢»
±éÜGêUÈGU ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ ±éÜGêUÈGïU ¥G-ÚÈGU¢¼ ±¢Hè ¼}¢¢}¢ Ï¢¢¼ï´ ²ã¢æ |¢è
}¢ËãGêÁ¢G Úç¶²ï ²¢’Ýè HÏÏ¢ñÜU ÜUè ÜUS¢Ú¼ ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ çÁ¢GRU¢ï
ÎéMÎ ¥¢ñÚ Îé¥G¢ }¢ï´ }¢àxG¢êH ã¢ï Á¢¢§²ï J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 1133)
1 : ²ïã ç}¢Ý¢ ¥¢ñÚ }¢éÁGÎçHÈGU¢ ÜïU Ï¢èÓ¢ }¢ï´ ãñ ¥¢ñÚ ²ïã §Ý Î¢ïÝ¢ï´ ÜUè ãGéÎêÎ S¢ï
¶G¢çÚÁ¢ }¢éÁGÎçHÈGU¢ S¢ï ç}¢Ý¢ ÜU¢ï Á¢¢¼ï ãé» Ï¢¢»æ (²¢’Ýè ©HÅï) ã¢‰¢ ÜU¢ï Á¢¢ï Ðã¢ÇG
ÐÇG¼¢ ãñ ©S¢ ÜUè Ó¢¢ïÅè S¢ï à¢éM¥G ã¢ï ÜUÚ 545 ã¢‰¢ ¼ÜU ãñ J ²ã¢æ ¥SãG¢Ï¢ï ÈGUèH
(²¢’Ýè ã¢‰¢è ±¢Hï) ¥¢ ÜUÚ ÆãÚï ‰¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÐÚ ¥GÁ¢G¢Ï¢ï ¥Ï¢¢Ï¢èH Ý¢çÁ¢GH ãé±¢
‰¢¢, ²ã¢æ ±éÜGêUÈGU Á¢¢§Á¢G Ýãè´ J §S¢ Á¢x¢ã S¢ï Á¢ËÎ x¢éÁ¢GÚÝ¢ ¥¢ñÚ ¥GÁ¢G¢Ï¢ï §H¢ãè S¢ï
ÐÝ¢ã }¢¢æx¢Ýè Ó¢¢çã²ï J
! Á¢¢ï ÜéUÀ }¢¢æx¢ï´x¢ï ±¢ïã Ð¢»æx¢ï çÜU ÜUH ¥G-ÚÈGU¢¼

à¢ÚèÈGU }¢ï´ ãGéÜGêUÜGéUËH¢ã }¢é¥G¢ÈGU ãé» ‰¢ï ²ã¢æ ãGéÜGêUÜGéUH §GÏ¢¢Î }¢é¥G¢ÈGU
ÈGUÚ}¢¢Ýï ÜU¢ ±¢’Î¢ ãñ J (ãGéÜGêUÜGéUH §GÏ¢¢Î }¢é¥G¢ÈGU ã¢ïÝï ÜUè ¼zGS¢èH
S¢ÈGUãG¢ 18 ÐÚ x¢éÁ¢GÚè)
Ý}¢¢Á¢G S¢ï ÜGUÏH }¢x¢Ú ¼GéHê»G ÈGUÁ¢í ÜïU Ï¢¢’Î ²ã¢æ S¢ï Ó¢H¢
x¢²¢ ²¢ ¼GéHê»G ¥¢zG¼¢Ï¢ ÜïU Ï¢¢’Î x¢²¢ ¼¢ï Ï¢éÚ¢ çÜU²¢ }¢x¢Ú ©S¢ ÐÚ
Î}¢ ±x¢GñÚ¢ ±¢çÁ¢Ï¢ Ýãè´ J (»ïÁ¢GÝ)
}¢éÁGÎçHÈGU¢ S¢ï ç}¢Ý¢ Á¢¢¼ï ãé» Ú¢S¼ï }¢ï´ ÐÉGÝï ÜUè
Îé¥G¢ : Á¢Ï¢ ¼GéHê»G ¥¢zG¼¢Ï¢ }¢ï´ Î¢ï Úv¥G¼ ÐÉGÝï ÜU¢ ±vG¼ Ï¢¢ÜGUè
Úã Á¢¢» ¼¢ï S¢ê» ç}¢Ý¢ à¢ÚèÈGU Ú±¢Ý¢ ã¢ï Á¢¢§²ï ¥¢ñÚ Ú¢S¼ï |¢Ú
HÏÏ¢ñÜU ¥¢ñÚ çÁ¢GRU¢ï ÎéMÎ ÜUè ¼vÚ¢Ú Úç¶²ï J ¥¢ñÚ ²ïã Îé¥G¢
ÐçÉG²ï :
»ï ¥ËH¢ã ! }¢ñ´ ¼ïÚè ¼GÚÈGU ±¢ÐS¢ ãé±¢ ¥¢ñÚ ¼ïÚï ¥GÁ¢G¢Ï¢ S¢ï ÇÚ¢
¥¢ñÚ ¼ïÚè ¼GÚÈGU LÁ¢ê¥G çÜU²¢ ¥¢ñÚ ¼éÛ¢ S¢ï ¶G¢Èñ UG çÜU²¢, ¼ê }¢ïÚè §GÏ¢¢Î¼ ÜGUÏ¢êH
ÜUÚ ¥¢ñÚ }¢ïÚ¢ ¥Á¢í çÁ¢G²¢Î¢ ÜUÚ ¥¢ñÚ }¢ïÚè ¥G¢çÁ¢Á¢Gè ÐÚ ÚãGì}¢ ÜUÚ
¥¢ñÚ }¢ïÚè ¼¢ñÏ¢¢ ÜGUÏ¢êH ÜUÚ ¥¢ñÚ }¢ïÚè Îé¥G¢ }¢éS¼Á¢¢Ï¢ (²¢’Ýè }¢vGÏ¢êH) ÈGUÚ}¢¢ J
ç}¢Ý¢ ÝÁ¢GÚ ¥¢» ¼¢ï ²ïã Îé¥G¢ ÐçÉG²ï
ç}¢Ý¢ à¢ÚèÈGU ÝÁ¢GÚ ¥¢» ¼¢ï (¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU
ÜïU S¢¢‰¢) ±¢ïãè Îé¥G¢ ÐçÉG²ï Á¢¢ï }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢
S¢ï ¥¢¼ï ãé» ç}¢Ý¢ Îï¶ ÜUÚ ÐÉGè ‰¢è J Îé¥G¢ ²ïã ãñ :
¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ! ²ïã ç}¢Ý¢ ãñ }¢éÛ¢ ÐÚ ±¢ïã »ãGS¢¢Ý ÈGUÚ}¢¢ Á¢¢ï ¼êÝï ¥ÐÝï ¥¢ñçH²¢ ÐÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ J
²¢ §H¢ãè ÈGUÁGH ÜUÚ ¼éÛ¢ ÜU¢ï ç}¢Ý¢ ÜU¢ ±¢çS¢¼G¢
ãG¢çÁ¢²¢ï´ ÜU¢ ±¢çS¢¼G¢ ÜéUH ¥¢ñçH²¢ ÜU¢ ±¢çS¢¼G¢
ÎS¢±è´ ÁG ¢ é H çãG Á Á¢ã ÜU¢ ÐãH¢ ÜU¢}¢ Ú}² :

}¢é Á G Î çHÈG U ¢ à¢ÚèÈG U S¢ï ç}¢Ý¢ à¢ÚèÈG U Ðãé æ Ó ¢ ÜUÚ S¢è{ï
Á¢}Ú¼éH ¥G-ÜGUÏ¢ã ²¢’Ýè Ï¢ÇGï à¢ñ¼G¢Ý ÜUè ¼GÚÈGU ¼à¢ÚèÈGU
H¢§²ï, ¥¢Á¢ çS¢ÈGUü §S¢è »ÜU ÜU¢ï ÜæUÜUçÚ²¢æ }¢¢ÚÝè ãñ´ J ÐãHï
ÜU¢’Ï¢» à¢ÚèÈGU ÜUè S¢}¼ }¢¢’Hê}¢ ÜUÚ HèçÁ¢²ï çÈUÚ Á¢}¢Úï S¢ï
ÜU}¢ ¥Á¢G ÜU}¢ Ð¢æÓ¢5 ã¢‰¢ (²¢’Ýè ¼vGÚèÏ¢Ý É¢§ü x¢Á¢G) ÎêÚ
(çÁ¢G²¢Î¢ ÜUè ÜU¢ï§ü ÜGñUÎ Ýãè´) §S¢ ¼GÚãG ¶ÇGï ã¢ï´ çÜU ç}¢Ý¢ ¥¢Ð
ÜïU S¢è{ï ã¢‰¢ ÐÚ ¥¢ñÚ ÜU¢’Ï¢¢ à¢ÚèÈGU ©HÅï ã¢‰¢ ÜUè ¼GÚÈGU Úãï
¥¢ñÚ }¢éæã Á¢}¢Úï ÜUè ¼GÚÈGU ã¢ï, S¢¢¼ ÜæUÜUçÚ²¢æ ¥ÐÝï ©HÅï ã¢‰¢
}¢ï´ Ú¶ HèçÁ¢²ï Ï¢çËÜU Î¢ï ¼èÝ Á¢G¢§Î Hï HèçÁ¢²ï J1 ¥Ï¢ S¢è{ï
ã¢‰¢ ÜUè Ó¢éÅÜUè }¢ï´ Hï ÜUÚ ¥¢ñÚ ã¢‰¢ ¥ÓÀè ¼GÚãG ©Æ¢ ÜUÚ çÜU
Ï¢x¢GH ÜUè Úæx¢¼ Á¢G¢çãÚ ã¢ï ãÚ Ï¢¢Ú ÜUã¼ï ãé»
»ÜU »ÜU ÜUÚ ÜïU S¢¢¼ ÜæUÜUçÚ²¢æ §S¢ ¼GÚãG }¢¢çÚ²ï çÜU ¼}¢¢}¢
ÜæUÜUçÚ²¢æ Á¢}¢Úï ¼ÜU ÐãéæÓ¢ï´ ±ÚÝ¢ ÜU}¢ ¥Á¢G ÜU}¢ ¼èÝ3 ã¢‰¢ ÜïU
ÈGU¢çS¢Hï ¼ÜU çx¢Úï´ J ÐãHè ÜæUÜUÚè }¢¢Ú¼ï ãè HÏÏ¢ñÜU ÜUãÝ¢
}¢¢ñÜGêUÈGU ÜUÚ ÎèçÁ¢²ï Á¢Ï¢ S¢¢¼ ÐêÚè ã¢ï Á¢¢»æ ¼¢ï ±ã¢æ Ý LçÜU²ï,
Ý S¢è{ï Á¢¢§²ï Ý Î¢»æ Ï¢¢»æ Ï¢çËÜU ÈGU¢ñÚÝ çÁ¢GRU¢ï Îé¥G¢ ÜUÚ¼ï
ãé» ÐHÅ ¥¢§²ï J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1193) (ÈGU¢ñÚÝ
ÐHÅÝ¢ ãè S¢é‹Ý¼ ãñ }¢x¢Ú ¥Ï¢ Á¢ÎèÎ ¼¢’}¢èÚ¢¼ ÜïU S¢Ï¢Ï¢ ÐHÅÝ¢
}¢éç}ÜUÝ Ýãè´ Úã¢ çHã¢Á¢G¢ ÜæUÜUçÚ²¢æ }¢¢Ú ÜUÚ ÜéUÀ ¥¢x¢ï Ï¢ÉG ÜUÚ
“²ê ÅÝü” ÜUè ¼ÚÜUèÏ¢ ÜUÚÝè ã¢ïx¢è)
Ú}² ÜïU ±vG¼ »ãGç¼²¢¼G ÜïU 5 }¢-ÎÝè ÈêUH
wG ¢ é à ¢ ÝS¢èÏ¢ ãG ¢ çÁ¢²¢ï ! Ú}²ï Á¢}¢Ú¢¼ Üï U ±vG ¼
¶GéS¢êS¢Ý ÎS¢±è´ ÜUè S¢éÏãG ãG¢çÁ¢²¢ï´ ÜU¢ Á¢GÏ¢Ú ÎS¼ ÚïH¢ ã¢ï¼¢
ãñ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G ¥±ÜGU¢¼ §S¢ }¢ï´ H¢ïx¢ ÜéUÓ¢Hï |¢è Á¢¢¼ï ãñ´ J S¢x¢ï
1 : ÜU¢à¢ ! §S¢ ±vG¼ çÎH }¢ï´ çÝÄ²¼ ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï Á¢¢» çÜU }¢éÛ¢ ÐÚ Á¢¢ï Ï¢éÚè
wG±¢çãà¢¢¼ }¢éS¢ËH¼G ãñ´ ©‹ãï´ }¢¢Ú |¢x¢¢Ýï }¢ï´ ÜU¢}²¢Ï¢ ã¢ï Á¢¢ªæ J
}¢ÎèÝ¢ Ýï 1400 çS¢.çã. }¢ï´ ÎS¢±è´ ÜU¢ï S¢éÏãG ç}¢Ý¢ à¢ÚèÈGU

}¢ï´ ¥ÐÝè ¥¢æ¶¢ï´ S¢ï ²ïã HÚÁ¢G¢ ¶GñÁ¢G }¢‹Á¢GÚ Îï¶¢ ‰¢¢ çÜU H¢à¢¢ï´ ÜU¢ï
©Æ¢ ©Æ¢ ÜUÚ »ÜU çÜGU¼G¢Ú }¢ï´ çHÅ¢²¢ Á¢¢ Úã¢ ‰¢¢ }¢x¢Ú ¥Ï¢ Á¢x¢ã
}¢ï´ ÜU¢ÈGUè ¼¢ñS¢è¥G ÜUÚ Îè x¢§ü ãñ ÝèÓ¢ï ÜïU çãGSS¢ï ÜïU §GH¢±¢ ªÐÚ
Ó¢¢Ú4 }¢ç‹Á¢GHï´ }¢Á¢GèÎ Ï¢Ý¢ Îè x¢§ü ãñ´ §S¢ çH²ï ãéÁ¢ê}¢ ÜU¢ÈGUè ¼vGS¢è}¢
ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J ÜéUÀ »ãGç¼²¢¼Gï´ ¥GÁ¢Gü ÜUÚ¼¢ ãêæ :
1 10±è´ ÜUè S¢éÏãG ÜU¢ÈGUè ãéÁ¢ê}¢ ã¢ï¼¢ ãñ, Î¢ï ÐãÚ ÜïU ¼èÝ Ó¢¢Ú
Ï¢Á¢ï |¢èÇG ÜU}¢ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ ¥Ï¢ ¥x¢Ú §SH¢}¢è Ï¢ãÝï´ |¢è S¢¢‰¢ ã¢ï´
¼¢ï ãGÚÁ¢ Ýãè´ ªÐÚ ÜUè }¢ç‹Á¢GH S¢ï Ú}² ÜUÚï´x¢ï ¼¢ï Úà¢ ¥¢ñÚ |¢è ÜU}¢
ç}¢Hïx¢¢ ¥¢ñÚ ¶éHè ã±¢ |¢è ç}¢H S¢ÜïUx¢è 2 Ú}² }¢ï´ ÀÇGè, À~¢è
¥¢ñÚ Îèx¢Ú S¢¢}¢¢Ý S¢¢‰¢ Ý Hï Á¢¢§²ï, §ç‹¼Á¢G¢ç}¢²¢ ÜïU ¥ãH ÜU¢Ú
Hï Hï¼ï ãñ´, ±¢ÐS¢ ç}¢HÝ¢ Îéà±¢Ú ã¢ï¼¢ ãñ J ã¢æ, À¢ïÅ¢ S¢¢ SÜêUH Ï¢ïx¢
¥x¢Ú ÜU}¢Ú ÐÚ HÅÜU¢ ãé±¢ ã¢ï ¼¢ï Ï¢¢’Á¢G ¥±ÜGU¢¼ Hï Á¢¢Ýï Îï¼ï ãñ´
}¢x¢Ú 10±è´ ÜUè Ú}² }¢ï´ ²ïã |¢è Ý ãè Hï Á¢¢»æ ¼¢ï Ï¢ïã¼Ú ãñ çÜU Ú¢ïÜU
çH²¢ ¼¢ï ¥¢Ð ¥¢ÁG}¢¢§à¢ }¢ï´ ÐÇG S¢ÜU¼ï ãñ´ J 11 ¥¢ñÚ 12 ÜUè Ú}²
}¢ï´ À¢ïÅè }¢¢ïÅè Ó¢èÁ¢Gï´ Hï Á¢¢Ýï ÜïU }¢é¥G¢-}¢Hï }¢ï´ §ç‹¼Á¢G¢ç}¢²¢ ÜUè
¼GÚÈGU S¢ï S¢wG¼è ÜGUÎÚï ÜU}¢ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ 3 ÃãèH Ó¢ïÚ ±¢H¢ï´ ÜïU
çH²ï Ú}² ÜU¢ }¢éÝ¢çS¢Ï¢ ±vG¼ ¼èÝ¢ï´ çÎÝ Ï¢¢’Î Ý}¢¢Á¢Gï ¥GSÚ ãñ 4
ÜæUÜUçÚ²¢æ }¢¢Ú¼ï ±vG¼ ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢G ã¢‰¢ S¢ï ÀêÅ ÜUÚ çx¢Ú Á¢¢» ²¢
Ð¢©æ S¢ï Ó¢ŒÐH çÝÜUH¼è }¢ãGS¢êS¢ ã¢ï ¼¢ï ãéÁ¢ê}¢ ã¢ïÝï ÜUè S¢êÚ¼ }¢ï´
ãÚçx¢Á¢G }¢¼ Û¢éçÜU²ï 5 Á¢Ï¢ ÜéUÀ L-ÈGUÜGU¢ ç}¢H ÜUÚ Ú}²
ÜUÚÝ¢ Ó¢¢ãï´ ¼¢ï ÐãHï ãè S¢ï ±¢ÐS¢ ç}¢HÝï ÜUè ÜU¢ï§ü ÜGUÚèÏ¢è
Á¢x¢ã }¢éÜGUÚüÚ ÜUÚ ÜïU ©S¢ ÜUè çÝà¢¢Ýè ²¢Î Ú¶ HèçÁ¢²ï
±ÚÝ¢ çÏ¢ÀÇG Á¢¢Ýï ÜUè S¢êÚ¼ }¢ï´ Ï¢ïãGÎ ÐÚïà¢¢Ýè ã¢ï S¢ÜU¼è ãñ J
|¢èÇG ÜïU Îèx¢Ú }¢ÜGU¢}¢¢¼ ÐÚ |¢è §S¢ Ï¢¢¼ ÜU¢ ¶G²¢H Úç¶²ï J
S¢x¢ï }¢ÎèÝ¢ Ýï »ïS¢ï »ïS¢ï Ï¢êÉGï ãG¢çÁ¢²¢ï´ ¥¢ñÚ ãGÁÁ¢Ý¢ï´ ÜU¢ï
çÏ¢ÀÇG¼ï Îï¶¢ ãñ çÜU Ï¢ïÓ¢¢Ú¢ï´ ÜU¢ï ¥ÐÝï }¢é¥GçËH}¢ ¼ÜU ÜU¢
Ý¢}¢ }¢¢’Hê}¢ Ýãè´ ã¢ï¼¢ ¥¢ñÚ çÈUÚ çÏ¢Ó¢¢Ú¢ï´ ÜïU çH²ï ±¢ïã
¥¢ÁG}¢¢§à¢ ã¢ï¼è ãñ çÜU J
“¥ËH¢ãé x¢GzGÈGU¢Ú” ÜïU ¥¢Æ ãGéMÈGU ÜUè
çÝSÏ¢¼ S¢ï Ú}² ÜïU 8 }¢-ÎÝè ÈêUH
Î¢ï ÈGUÚ¢}¢èÝï }¢éS¼GÈGU¢ : 1 
¥G Á ¢G ü ÜUè x¢§ü : Ú}²ï çÁ¢}¢¢Ú }¢ï ´ v²¢ S¢±¢Ï¢ ãñ ? ¥¢Ð
Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¼ê ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜïU
ÝÁG Î èÜU §S¢ ÜU¢ S¢±¢Ï¢ ©S¢ ±vG ¼ Ð¢»x¢¢ çÜU ¼é Û ¢ï §S¢ ÜUè
çÁ¢G²¢Î¢ ãG¢Á¢¼ ã¢ïx¢è J 2 Á¢}¢Ú¢ï´
ÜUè Ú}² ÜUÚÝ¢ ¼ï Ú ï çH²ï çÜG U ²¢}¢¼ Üï U çÎÝ Ýê Ú ã¢ï x ¢¢ J
3 S¢¢¼ ÜæUÜUçÚ²¢ï´ S¢ï ÜU}¢ }¢¢ÚÝ¢
Á¢¢§Á¢G Ýãè´ J ¥x¢Ú çS¢ÈGUü ¼èÝ }¢¢Úè´ ²¢ çÏ¢ËÜéUH Ú}² Ý ÜUè
¼¢ï Î}¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú Ó¢¢Ú }¢¢Úè´ ¼¢ï Ï¢¢ÜGUè ãÚ
ÜæUÜUÚè ÜïU Ï¢ÎHï S¢-ÎÜGU¢ ãñ J 4 ¥x¢Ú S¢Ï¢
ÜæUÜUçÚ²¢æ »ÜU S¢¢‰¢ ÈïU´ÜUè´ ¼¢ï ²ïã S¢¢¼ Ýãè´ ÈGUÜGU¼G »ÜU }¢¢Ýè
Á¢¢»x¢è J 5 ÜæUÜUçÚ²¢æ Á¢G}¢èÝ ÜUè çÁ¢‹S¢ S¢ï
ã¢ïÝ¢ Á¢GMÚè ãñ´ J (Á¢ñS¢ï ÜæUÜUÚ, Ð‰‰¢Ú, Ó¢êÝ¢, ç}¢^è) ¥x¢Ú }¢ï´x¢Ýè }¢¢Úè
¼¢ï Ú}² Ýãè´ ã¢ïx¢è J 6 §S¢è ¼GÚãG
Ï¢¢’Á¢G H¢ïx¢ Á¢}¢Ú¢¼ ÐÚ ÇÏÏ¢ï, ²¢ Á¢ê¼ï }¢¢Ú¼ï ãñ´ ²ïã |¢è ÜU¢ï§ü S¢é‹Ý¼
Ýãè´ ¥¢ñÚ ÜæUÜUÚè ÜïU Ï¢ÎHï Á¢ê¼¢ ²¢ ÇÏÏ¢¢ }¢¢Ú¢ ¼¢ï Ú}² ã¢ïx¢è ãè
Ýãè´ 7 Ú}² ÜïU çH²ï Ï¢ïã¼Ú ²ïãè ãñ çÜU }¢éÁGÎçHÈGU¢ S¢ï
ÜæUÜUçÚ²¢æ Hè Á¢¢»æ }¢x¢Ú H¢çÁ¢G}¢è Ýãè´ Îé‹²¢ ÜïU çÜUS¢è |¢è çãGSS¢ï
ÜUè ÜæUÜUçÚ²¢æ }¢¢Úï´x¢ï Ú}² ÎéLS¼ ãñ 8 ÎS¢±è´ ÜUè Ú}² yG¢éHê»G
¥¢zG¼¢Ï¢ S¢ï Hï ÜUÚ Á¢G±¢H ¼ÜU S¢é‹Ý¼ ãñ, Á¢G±¢H (²¢’Ýè
§çÏ¼Î¢» ±vG¼ï Á¢G¢ïãÚ) S¢ï Hï ÜUÚ x¢GéMÏ¢ï ¥¢zG¼¢Ï¢ ¼ÜU }¢éÏ¢¢ãG
(²¢’Ýè Á¢¢§Á¢G) ãñ ¥¢ñÚ x¢GéMÏ¢ï ¥¢zG¼¢Ï¢ S¢ï S¢éÏãGï S¢¢çÎÜGU ¼ÜU
}¢vMã ãñ J ¥x¢Ú çÜUS¢è ©GÁ¢íG ÜïU S¢Ï¢Ï¢ ã¢ï }¢-S¢HÝ Ó¢Ú±¢ãï Ýï
Ú¢¼ }¢ï´ Ú}² ÜUè ¼¢ï ÜUÚ¢ã¼ Ýãè´ J
§SH¢}¢è Ï¢ãÝ¢ï´ ÜUè Ú}² : ©G}¢ê}¢Ý Îï¶¢ Á¢¢¼¢ ãñ çÜU }¢Îü
çÏ¢H¢ ©GÁ¢íG ¥G¢ñÚ¼¢ï´ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï Ú}² ÜUÚ çÎ²¢ ÜUÚ¼ï ãñ´ §S¢ ¼GÚãG
§SH¢}¢è Ï¢ãÝï´ Ú}² ÜUè S¢¥G¢Î¼ S¢ï }¢ãGM}¢ Úã Á¢¢¼è ãñ´ ¥¢ñÚ Ó¢êæçÜU
Ú}² ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ çHã¢Á¢G¢ ¼ÜïüU ±¢çÁ¢Ï¢ ÜïU S¢Ï¢Ï¢ ©Ý ÐÚ Î}¢ |¢è
±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ çHã¢Á¢G¢ §SH¢}¢è Ï¢ãÝï´ ¥ÐÝè Ú}² ¶GéÎ
ãè ÜUÚï´ J
}¢ÚèÁ¢G¢ï´ ÜUè Ú}² : Ï¢¢’Á¢G ãG¢Á¢è S¢¢çãGÏ¢¢Ý ²êæ ¼¢ï ãÚ Á¢x¢ã

Î‹ÎÝ¢¼ï çÈUÚ¼ï ãñ´ HïçÜUÝ }¢¢’}¢êHè S¢è Ï¢è}¢¢Úè ÜïU S¢Ï¢Ï¢ ±¢ïã ÎêS¢Ú¢ï´
S¢ï Ú}² ÜUÚ±¢ Hï¼ï ãñ´ J
}¢ÚèÁ¢G ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï Ú}² ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ : S¢ÎLàà¢Úè¥Gã,
Ï¢ÎLœ¢GÚèÜGUã ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ }¢ézG¼è }¢éãG}}¢Î ¥}¢Á¢Î
¥GHè ¥¢’Á¢G}¢è ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : Á¢¢ï à¢wGS¢ }¢ÚèÁ¢G
ã¢ï çÜU Á¢}¢Úï ¼ÜU S¢é±¢Úè ÐÚ |¢è Ý Á¢¢ S¢ÜU¼¢ ã¢ï, ±¢ïã ÎêS¢Úï
ÜU¢ï ãGév}¢ ÜUÚ Îï çÜU ©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï Ú}² ÜUÚï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ï
Ó¢¢çã²ï çÜU ÐãHï ¥ÐÝè ¼GÚÈGU S¢ï S¢¢¼ ÜæUÜUçÚ²¢æ }¢¢ÚÝï ÜïU
Ï¢¢’Î }¢ÚèÁ¢G ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï Ú}² ÜUÚï ²¢’Ýè Á¢Ï¢ çÜU ¶GéÎ Ú}²
Ý ÜUÚ Ó¢éÜU¢ ã¢ï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ²êæ çÜU²¢ çÜU »ÜU ÜæUÜUÚè ¥ÐÝè
¼GÚÈGU S¢ï }¢¢Úè çÈUÚ »ÜU }¢ÚèÁ¢G ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï, ²êæãè S¢¢¼ Ï¢¢Ú
çÜU²¢ ¼¢ï }¢vMã ãñ ¥¢ñÚ }¢ÚèÁ¢G ÜïU çÏ¢x¢GñÚ ãGév}¢ Ú}² ÜUÚ Îè
¼¢ï Á¢¢§Á¢G Ý ãé§ü ¥¢ñÚ ¥x¢Ú }¢ÚèÁ¢G }¢ï´ §¼Ýè ¼G¢ÜGU¼ Ýãè´ çÜU
Ú}² ÜUÚï ¼¢ï Ï¢ïã¼Ú ²ïã çÜU ©S¢ ÜU¢ S¢¢‰¢è ©S¢ ÜïU ã¢‰¢ ÐÚ
ÜæUÜUÚè Ú¶ ÜUÚ Ú}² ÜUÚ¢» J ²êæãè Ï¢ïã¢ïà¢ ²¢ }¢Á¢ÝêÝ ²¢ Ý¢
S¢}¢Û¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ©S¢ ÜïU S¢¢‰¢ ±¢Hï Ú}² ÜUÚ Îï´ ¥¢ñÚ Ï¢ïã¼Ú
²ïã çÜU ©Ý ÜïU ã¢‰¢ ÐÚ ÜæUÜUÚè Ú¶ ÜUÚ Ú}² ÜUÚ¢»æ J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1148)
“§Ï¢í¢ãè}¢” ÜïU S¢¢¼ ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï

ãGÁ¢ ÜUè ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÜïU 7 }¢-ÎÝè ÈêUH
1 ÎS¢±è´ ÜU¢ï Ï¢ÇGï à¢ñ¼G¢Ý ÜUè Ú}² ÜUÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î
ÜGéUÚÏ¢¢Ý x¢¢ã ¼à¢ÚèÈGU H¢§²ï ¥¢ñÚ ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÜUèçÁ¢²ï, ²ïã ±¢ïã
ÜGéUÚÏ¢¢Ýè Ýãè´ Á¢¢ï Ï¢-ÜGUÚã §üGÎ }¢ï´ ãé±¢ ÜUÚ¼è ãñ Ï¢çËÜU ãGÁ¢ ÜïU
à¢éRU¢Ýï }¢ï´ ÜGU¢çÚÝ ¥¢ñÚ }¢é-¼}¢œ¢ï¥G ÐÚ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ Ó¢¢ãï ±¢ïã
ÈGUÜGUèÚ ãè v²êæ Ý ã¢ï, }¢éçzGÚÎ ÜïU çH²ï ²ïã ÜGéUÚÏ¢¢Ýè }¢éS¼ãGÏ¢ ãñ
Ó¢¢ãï ±¢ïã x¢GÝè (}¢¢HÎ¢Ú) ã¢ï 2 ²ã¢æ |¢è Á¢¢Ý±Ú ÜUè ±¢ïãè
à¢Ú¢§¼G ãñ´ Á¢¢ï Ï¢-ÜGUÚã §üGÎ ÜUè ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÜUè ã¢ï¼è ãñ´ J (Ï¢ã¢Úï
à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1140) }¢-S¢HÝ Ï¢ÜUÚ¢ (§S¢ }¢ï´ Ï¢ÜUÚè, Îé}Ï¢¢,
Îé}Ï¢è ¥¢ñÚ |¢ïÇG (ÝÚ ± }¢¢Î¢) Î¢ïÝ¢ï´ à¢¢ç}¢H ãñ´) »ÜU S¢¢H ÜU¢ ã¢ï, §S¢
S¢ï ÜU}¢ ©G}¢í ã¢ï ¼¢ï ÜGéUÚÏ¢¢Ýè Á¢¢§Á¢G Ýãè´, çÁ¢G²¢Î¢ ã¢ï ¼¢ï Á¢¢§Á¢G
Ï¢çËÜU ¥zGÁ¢GH ãñ J ã¢æ Îé}Ï¢¢ ²¢ |¢ïÇG ÜU¢ À }¢ãèÝï ÜU¢ Ï¢ÓÓ¢¢ ¥x¢Ú
§¼Ý¢ Ï¢ÇG¢ ã¢ï çÜU ÎêÚ S¢ï Îï¶Ýï }¢ï´ S¢¢H |¢Ú ÜU¢ }¢¢’Hê}¢ ã¢ï¼¢ ã¢ï
¼¢ï ©S¢ ÜUè ÜGéUÚÏ¢¢Ýè Á¢¢§Á¢G ãñ J ²¢Î Úç¶²ï !
}¢éyGHÜGUÝ À }¢¢ã ÜïU Îé}Ï¢ï ÜUè ÜGéUÚÏ¢¢Ýè Á¢¢§Á¢G Ýãè´, §S¢ ÜU¢ §¼Ý¢
ÈGUÏ¢¢ü (²¢’Ýè ¼x¢ÇG¢) ¥¢ñÚ ÜGUÎ¥¢±Ú ã¢ïÝ¢ Á¢GMÚè ãñ çÜU ÎêÚ S¢ï
Îï¶Ýï }¢ï´ S¢¢H |¢Ú ÜU¢ Hx¢ï J ¥x¢Ú 6 }¢¢ã Ï¢çËÜU S¢¢H }¢ï´ »ÜU çÎÝ
|¢è ÜU}¢ ©G}¢í ÜU¢ Îé}Ï¢ï ²¢ |¢ïÇG ÜU¢ Ï¢ÓÓ¢¢ Á¢¢ï ÎêÚ S¢ï Îï¶Ýï }¢ï´ S¢¢H
|¢Ú ÜU¢ Ýãè´ Hx¢¼¢ ¼¢ï ©S¢ ÜUè ÜGéUÚÏ¢¢Ýè Ýãè´ ã¢ïx¢è 3 ¥x¢Ú
Á¢¢Ý±Ú ÜU¢ ÜU¢Ý »ÜU ç¼ã¢§ü (1/3) S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ÜUÅ¢ ã¢ïx¢¢ ¼¢ï
ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ã¢ïx¢è ãè Ýãè´ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ç¼ã¢§ü ²¢ §S¢ S¢ï ÜU}¢ ÜUÅ¢ ãé±¢
ã¢ï, ²¢ çÓ¢Ú¢ ãé±¢ ã¢ï ²¢ ©S¢ }¢ï´ S¢êÚ¢¶G ã¢ï §S¢è ¼GÚãG ÜU¢ï§ü ‰¢¢ïÇG¢ S¢¢
»ïGÏ¢ ã¢ï ¼¢ï ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ã¢ï ¼¢ï Á¢¢»x¢è }¢x¢Ú }¢vMãï (¼‹Á¢Gèãè) ã¢ïx¢è
4 Á¢GÏãG ÜUÚÝ¢ ¥¢¼¢ ã¢ï ¼¢ï ¶GéÎ Á¢GÏãG ÜUÚï çÜU S¢é‹Ý¼ ãñ, ±ÚÝ¢
Á¢GÏãG ÜïU ±vG¼ ãG¢çÁ¢GÚ Úãï J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1141) ÎêS¢Úï ÜU¢ï
|¢è ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÜU¢ Ý¢§Ï¢ ÜUÚ S¢ÜU¼ï ãñ´1 5 ªæÅ ÜUè ÜGéUÚÏ¢¢Ýè
¥zGÁ¢GH ãñ çÜU ã}¢¢Úï Œ²¢Úï ¥¢ÜGU¢ Ýï
çãGÁÁ¢¼éH ±Î¢¥G ÜïU }¢¢ñÜGU¥G ÐÚ ¥ÐÝï ÎS¼ï }¢éÏ¢¢ÚÜU S¢ï 63 ªæÅ
ÝãGìÚ ÈGUÚ}¢¢» J ¥¢ñÚ S¢ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢ ÜUè
§Á¢¢Á¢G¼ S¢ï Ï¢çÜGUÄ²¢ ªæÅ ãGÁ¢GÚ¼ï }¢¢ñH¢ ¥GHè
Ýï ÝãGìÚ çÜU²ï J »ÜU ¥¢ñÚ çÚ±¢²¼ }¢ï´ ãñ çÜU
S¢ÚÜU¢Úï Ý¢}¢Î¢Ú ÜïU Ð¢S¢ Ð¢æÓ¢ ²¢ À ªæÅ
H¢» x¢» ¼¢ï ªæÅ¢ï´ ÐÚ |¢è x¢¢ï²¢ »ÜU ±ÁÎ ¼G¢Úè ‰¢¢ ¥¢ñÚ ±¢ïã §S¢
¼GÚãG ¥¢x¢ï Ï¢ÉG Úãï ‰¢ï çÜU ãÚ »ÜU Ó¢¢ã¼¢ ‰¢¢ çÜU ÐãHï }¢éÛ¢ï ÝãGìÚ
ã¢ïÝï ÜUè S¢¥G¢Î¼ ç}¢H Á¢¢» J
ãÚ §ÜU ÜUè ¥¢ÚÁG¢ê ãñ ÐãHï }¢éÛ¢ ÜU¢ï Á¢GÏãG ÈGUÚ}¢¢»æ
¼}¢¢à¢¢ ÜUÚ Úãï ãñ´ }¢ÚÝï ±¢Hï §üGÎï ÜGéUÚÏ¢¢æ }¢ï´
1 : ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÜïU }¢S¢¢§H ÜUè ¼zGS¢èHè }¢¢’Hê}¢¢¼ ÜïU çH²ï }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH
}¢ÎèÝ¢ ÜUè }¢yGÏ¢ê¥G¢ Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢ËÎ 3 S¢ÈGUãG¢ 327 ¼¢ 353 ÝèÁ¢G
}¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜU¢ }¢yGÏ¢ê¥G¢ çÚS¢¢H¢ “¥ÏHÜGU Í¢¢ïÇGï S¢é±¢Ú” ÐçÉG²ï J
6 Ï¢ïã¼Ú ²ïã ãñ çÜU Á¢GÏãG ÜïU ±vG¼ Á¢¢Ý±Ú ÜïU Î¢ïÝ¢ï´ ã¢‰¢, »ÜU
Ð¢©æ Ï¢¢æ{ HèçÁ¢²ï Á¢GÏãG ÜUÚ ÜïU ¶¢ïH ÎèçÁ¢²ï J ²ïã ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÜUÚ
ÜïU ¥ÐÝï ¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢ }¢éS¢Ë}¢¢Ý¢ï´ ÜïU ãGÁ¢ ± ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÜGUÏ¢êH ã¢ïÝï ÜUè
Îé¥G¢ }¢¢æçx¢²ï J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1141) 7 ÎS¢±è´ ÜU¢ï
ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÜUÚÝ¢ ¥zGÁ¢GH ãñ x²¢Úã±è´ ¥¢ñÚ Ï¢¢Úã±è´ ÜU¢ï |¢è ÜUÚ
S¢ÜU¼ï ãñ´ }¢x¢Ú Ï¢¢Úã±è´ ÜU¢ï x¢GéMÏ¢ï ¥¢zG¼¢Ï¢ ÐÚ ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÜU¢ ±vG¼
¶Gy}¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J
ãG¢Á¢è ¥¢ñÚ Ï¢-ÜGUÚã §üGÎ ÜUè ÜGéUÚÏ¢¢Ýè
S¢é±¢H : ãG¢Á¢è ÐÚ Ï¢-ÜGUÚã §üÎG ÜUè ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ ²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ : }¢éÜGUè}¢ }¢¢HÎ¢Ú ãG¢Á¢è ÐÚ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ, }¢éS¢¢çÈGUÚ ãG¢Á¢è ÐÚ
Ýãè´ ¥x¢Ó¢ïü }¢¢HÎ¢Ú ã¢ï J Ï¢-ÜGUÚã §üGÎ ÜUè ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÜU¢ ãGÚ}¢
à¢ÚèÈGU }¢ï´ ã¢ïÝ¢ Á¢GMÚè Ýãè´, ¥ÐÝï }¢éËÜU }¢ï´ |¢è çÜUS¢è ÜU¢ï ÜUã ÜUÚ
ÜUÚ±¢§ü Á¢¢ S¢ÜU¼è ãñ J ¥HÏ¢œ¢¢ çÎÝ ÜU¢ ¶G²¢H Ú¶Ý¢ ã¢ïx¢¢ çÜU
Á¢ã¢æ ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ã¢ïÝè ãñ ±ã¢æ |¢è ¥¢ñÚ Á¢ã¢æ ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ±¢H¢ ãñ ±ã¢æ
|¢è Î¢ïÝ¢ï´ Á¢x¢ã ¥Ä²¢}¢ï ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ã¢ï´ J }¢éÜGUè}¢ ãG¢Á¢è ÐÚ ÜGéUÚÏ¢¢Ýè
±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ “¥H Ï¢ãGìLÚ¢ü§ÜGU” }¢ï´ ãñ : ¥x¢Ú ãG¢Á¢è
}¢éS¢¢çÈGUÚ ãñ ¼¢ï ©S¢ ÐÚ ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ±¢çÁ¢Ï¢ Ýãè´ ãñ, ±ÚÝ¢ ±¢ïã
(²¢’Ýè }¢éÜGUè}¢ ãG¢Á¢è) }¢vÜUè ÜUè ¼GÚãG ãñ ¥¢ñÚ (x¢GÝè ã¢ïÝï ÜUè
S¢êÚ¼ }¢ï´) ©S¢ ÐÚ ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ J
©G-H}¢¢» çÜUÚ¢}¢ Ýï çÁ¢S¢ ãG¢Á¢è ÐÚ ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ±¢çÁ¢Ï¢ Ý ã¢ïÝï ÜU¢
ÜGU¢ñH çÜU²¢ ãñ ©S¢ S¢ï }¢éÚ¢Î ±¢ïã ãG¢Á¢è ãñ Á¢¢ï }¢éS¢¢çÈGUÚ ã¢ï J
Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï “}¢ÏS¢ê¼G” }¢ï´ ãñ : ÜGéUÚÏ¢¢Ýè à¢ãìÚ ±¢H¢ï´ ÐÚ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ,

ãG¢çÁ¢²¢ï´ ÜïU §GH¢±¢ ¥¢ñÚ ²ã¢æ à¢ãìÚ ±¢H¢ï´ S¢ï }¢éÚ¢Î }¢éÜGUè}¢ ãñ´ ¥¢ñÚ
ãG¢çÁ¢²¢ï´ S¢ï }¢éÚ¢Î }¢éS¢¢çÈGUÚ ãñ´, ¥ãHï }¢vÜU¢ ÐÚ ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ±¢çÁ¢Ï¢
ãñ ¥x¢Ó¢ïü ±¢ïã ãGÁ¢ ÜUÚï´ J
ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÜïU Å¢ïÜUÝ : ¥¢Á¢ ÜUH Ï¢ãé¼ S¢¢Úï ãG¢Á¢è S¢¢çãGÏ¢¢Ý
Ï¢ï´ÜU }¢ï´ ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÜUè ÚÜGU}¢ Á¢}¥G ÜUÚ±¢ ÜUÚ Å¢ïÜUÝ ãG¢çS¢H ÜUÚ¼ï
ãñ´, ¥¢Ð »ïS¢¢ }¢¼ ÜUèçÁ¢²ï J §Î¢Úï ÜïU Á¢GÚè»G ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÜUÚ±¢Ýï }¢ï´
S¢Ú¢S¢Ú ¶G¼GÚ¢ ãñ v²êæ çÜU }¢é-¼}¢œ¢ï¥G ¥¢ñÚ ÜGU¢çÚÝ ÜïU çH²ï ²ïã
¼Ú¼èÏ¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ çÜU ÐãHï Ú}² ÜUÚï çÈUÚ ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ¥¢ñÚ
çÈUÚ ãGËÜGU ¥x¢Ú §S¢ ¼Ú¼èÏ¢ ÜïU ç¶GH¢ÈGU çÜU²¢ ¼¢ï Î}¢ ±¢çÁ¢Ï¢
ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J ¥Ï¢ ¥¢Ð Ýï §Î¢Úï ÜU¢ï ÚÜGU}¢ Á¢}¥G ÜUÚ±¢ Îè, ©‹ã¢ï´
Ýï ¥x¢Ó¢ïü ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÜU¢ ±vG¼ |¢è Ï¢¼¢ çÎ²¢ çÈUÚ |¢è §S¢ Ï¢¢¼ ÜU¢
Ð¼¢ Hx¢Ý¢ Ï¢ïãGÎ Îéà±¢Ú ãñ çÜU ¥¢Ð ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ±vG¼
ÐÚ ãé§ü ²¢ Ýãè´ ! ¥x¢Ú ¥¢Ð Ýï ÜGéUÚÏ¢¢Ýè S¢ï ÐãHï ãè ãGËÜGU ÜUÚ±¢
çÎ²¢ ¼¢ï ¥¢Ð ÐÚ “Î}¢” ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J §Î¢Úï ÜïU
Á¢GÚè»G ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÜUÚ±¢Ýï ±¢H¢ï´ ÜU¢ï ²ïã §çwG¼²¢Ú çÎ²¢ Á¢¢¼¢
ãñ çÜU ¥x¢Ú ±¢ïã ¥ÐÝè ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÜU¢ S¢ãGèãG ±vG¼ }¢¢’Hê}¢
ÜUÚÝ¢ Ó¢¢ãï´ ¼¢ï 30 ¥zGÚ¢Î ÐÚ ¥ÐÝ¢ »ÜU Ýé}¢¢²‹Î¢ }¢é‹¼¶GÏ¢
ÜUÚ Hï´ ©S¢ ÜU¢ï çÈUÚ “¶G éS¢êS¢è Ð¢S¢” Á¢¢Úè çÜU²¢ Á¢¢¼¢ ãñ
¥¢ñÚ ±¢ïã Á¢¢ ÜUÚ S¢Ï¢ ÜUè ÜGéUÚÏ¢¢çÝ²¢æ ã¢ï¼è Îï¶ S¢ÜU¼¢ ãñ J
}¢x¢Ú ²ã¢æ |¢è »ÜU ¶G¼GÚ¢ }¢¢ñÁ¢êÎ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã ²ïã çÜU §Î¢Úï
±¢Hï H¢¶¢ï´ Á¢¢Ý±Ú ¶GÚèÎ¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ©Ý S¢Ï¢ ÜU¢ Ï¢ï »ïGÏ¢
ã¢ïÝ¢ ÜGUÚèÏ¢ Ï¢ Ý¢ }¢éç}ÜUÝ ãñ J ¥vS¢Ú ÜU¢Ú±¢Ý ±¢Hï |¢è
§çÁ¼}¢¢§üG ÜGéUÚÏ¢¢çÝ²¢ï´ ÜUè ¼ÚÜUèÏ¢ ÜUÚ¼ï ãñ´ }¢x¢Ú ©Ý }¢ï´ |¢è
Ï¢¢’Á¢G¢ï´ ÜUè “Ï¢Î ©G‹±¢çÝ²¢ï´” ÜUè Ï¢Î ¼ÚèÝ Î¢S¼¢Ýï´ ãñ´ !
Ï¢ãÚ ãG¢H }¢éÝ¢çS¢Ï¢ ²ïãè ãñ çÜU ¥ÐÝè ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ¥¢Ð ¶GéÎ
ãè ÜUÚï´ J
“²¢ ÚÏ¢ ! ©}}¢¼ï ÝÏ¢è ÜU¢ï Ï¢wGà¢ Îï” ÜïU S¢œ¢Úã ãGM
é ÈGU
ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï ãGËÜGU ¥¢ñÚ ¼vGS¢èÚ ÜïU 17 }¢-ÎÝè ÈêUH
ãGÁ¢ ± ©G}Úï ÜïU »ãGÚ¢}¢ ¶¢ïHÝï ÜïU ±vG¼ S¢Ú }¢éæÇ¢Ýï ÜïU
}¢é-¼¥GçËHÜGU Î¢ï ÈGUÚ¢}¢èÝï }¢éS¼GÈGU¢
}¢éH¢-ãGÁ¢G¢ ÈGUÚ}¢¢§²ï : 1 Ï¢¢H }¢éæÇ¢Ýï }¢ï´ ãÚ Ï¢¢H ÜïU
Ï¢ÎHï »ÜU Ýï Ü Uè ãñ ¥¢ñ Ú »ÜU x¢é Ý ¢ã ç}¢Å¢²¢ Á¢¢¼¢ ãñ
2 S¢Ú }¢éæÇ¢Ýï }¢ï´ Á¢¢ï Ï¢¢H Á¢G}¢èÝ
ÐÚ çx¢Úïx¢¢, ±¢ïã ¼ïÚï çH²ï çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ ÝêÚ ã¢ïx¢¢  3
ÜGéUÚÏ¢¢Ýè S¢ï ÈGU¢çÚx¢G ã¢ï ÜUÚ çÜGUÏHï ÜUè ¼GÚÈGU }¢éæã ÜUÚ ÜïU §SH¢}¢è
|¢¢§ü ãGËÜGU ÜUÚï´ ²¢’Ýè ¼}¢¢}¢ S¢Ú ÜïU Ï¢¢H }¢éæÇ±¢ Îï´ ²¢ ¼vGS¢èÚ ÜUÚï´
²¢’Ýè ÜU}¢ ¥Á¢G ÜU}¢ Ó¢¢ñ‰¢¢§ü (1/4) S¢Ú ÜïU Ï¢¢H ©æx¢Hè ÜïU Ð¢ïÚï ÜïU
Ï¢Ú¢Ï¢Ú ÜUÅ±¢»æ J Î¢ï ¼èÝ Á¢x¢ã S¢ï Ó¢‹Î Ï¢¢H ÜGñUæÓ¢è S¢ï ÜU¢Å HïÝ¢
ÜU¢ÈGUè Ýãè´ 4 ãGËÜGU ã¢ï ²¢ ¼vGS¢èÚ S¢è{è Á¢¢çÝÏ¢ S¢ï §çÏ¼Î¢
ÜUèçÁ¢²ï 5 §SH¢}¢è Ï¢ãÝï´ çS¢ÈGUü ¼vGS¢èÚ ÜUÚ±¢»æ ²¢’Ýè Ó¢¢ñ‰¢¢§ü

(1/4) S¢Ú ÜïU Ï¢¢H¢ï´ }¢ï´ S¢ï ãÚ Ï¢¢H ©æx¢Hè ÜïU Ð¢ïÚï ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú
ÜUÅ±¢»æ ²¢ ¶GéÎ ãè ÜGñUæÓ¢è S¢ï ÜU¢Å Hḯ J §‹ãḯ S¢Ú }¢éæÇ±¢Ý¢ ãGÚ¢}¢ ãñ J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1142) (²¢Î Úãï ! ¥G¢ñÚ¼ ÜU¢ x¢GñÚ }¢Îü S¢ï Ï¢¢H
ÜUÅ±¢Ý¢ ÜéUÁ¢¢ ©S¢ ÜïU ¥¢x¢ï ¥ÐÝï Ï¢¢H Á¢G¢çãÚ ÜUÚÝ¢ |¢è Á¢¢§Á¢G Ýãè´)
6 Ï¢¢H Ó¢êæçÜU À¢ïÅï Ï¢ÇGï ã¢ï¼ï ãñ´ çHã¢Á¢G¢ »ÜU Ð¢ïÚï S¢ï çÁ¢G²¢Î¢
ÜUÅ±¢»æ ¼¢çÜU Ó¢¢ñ‰¢¢§ü S¢Ú ÜïU Ï¢¢H ÜU}¢ ¥Á¢G ÜU}¢ »ÜU Ð¢ïÚï ÜïU
Ï¢Ú¢Ï¢Ú ÜUÅ Á¢¢»æ 7 ¥Ï¢ »ãGÚ¢}¢ S¢ï Ï¢¢ãÚ ã¢ïÝï ÜU¢ ±vG¼ ¥¢ x¢²¢
¼¢ï ¥Ï¢ }¢¢ïãGçÚ}¢ (²¢’Ýè »ãGÚ¢}¢ ±¢H¢) ¥ÐÝ¢ ²¢ ÎêS¢Úï ÜU¢ S¢Ú
}¢êæÇ ²¢ ÜGUSÚ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ ¥x¢Ó¢ïü ÎêS¢Ú¢ |¢è }¢¢ïãGçÚ}¢ ã¢ï 8
ãGËÜGU ²¢ ¼vGS¢èÚ S¢ï ÐãHï ¥x¢Ú Ý¢¶GéÝ ÜU¼Ú±¢»æx¢ï ²¢ ¶G¼G Ï¢Ý±¢»æx¢ï
¼¢ï ÜUzGÈGU¢Ú¢ H¢çÁ¢G}¢ ¥¢»x¢¢ J §S¢ }¢¢ñÜGU¥G ÐÚ S¢Ú }¢éæÇ±¢Ýï ÜïU
Ï¢¢’Î }¢êæÀï´ ¼Úà±¢Ý¢, }¢ê» Á¢GïÚï Ý¢ÈGU ÎêÚ ÜUÚÝ¢ }¢éS¼ãGÏ¢ ãñ 9 ãGËÜGU
²¢ ¼vGS¢èÚ ÜU¢ ±vG¼ ¥Ä²¢}¢ï ÝãGìÚ ²¢’Ýè 10, 11 ¥¢ñÚ 12 ÁG¢éH
çãGÁÁ¢ã ãñ ¥¢ñÚ ¥zGÁ¢GH 10 J ¥x¢Ú Ï¢¢Úã±è´ ÜïU x¢GéMÏ¢ï ¥¢zG¼¢Ï¢
¼ÜU ãG Ë ÜG U ²¢ ÜG U SÚ Ý çÜU²¢ ¼¢ï Î}¢ H¢çÁ¢G } ¢ ¥¢»x¢¢
10 çÁ¢S¢ ÜïU S¢Ú ÐÚ Ï¢¢H Ý
ã¢ï´, ÜGéUÎÚ¼è x¢‹Á¢ ã¢ï ©S¢ï |¢è S¢Ú ÐÚ ©S¼Ú¢ çÈUÚ±¢Ý¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ
11 ¥x¢Ú çÜUS¢è Üï U S¢Ú ÐÚ Èé U çÇG ² ¢æ ãñ ´ J
çÁ¢Ý ÜUè ±Á¢ã S¢ï }¢éæÇ±¢ Ýãè´ S¢ÜU¼¢ ¥¢ñÚ Ï¢¢H |¢è §¼Ýï
Ï¢ÇGï Ýãè´ çÜU ÜUÅ±¢ S¢ÜïU ¼¢ï §S¢ }¢Á¢Ï¢êÚè ÜïU S¢Ï¢Ï¢ ©S¢ S¢ï }¢éæÇ±¢Ý¢
¥¢ñÚ ÜU¼Ú±¢Ý¢ S¢¢çÜGU¼G ã¢ï x¢²¢ ©S¢ï |¢è }¢éæÇ±¢Ýï ¥¢ñÚ ÜU¼Ú±¢Ýï
±¢H¢ï´ ÜUè ¼GÚãG S¢Ï¢ Ó¢èÁ¢Gï´ ãGH¢H ã¢ï x¢§æü }¢x¢Ú Ï¢ïã¼Ú ²ïã ãñ çÜU
¥Ä²¢}¢ï ÝãGìÚ ¶Gy}¢ ã¢ïÝï ¼ÜU Ï¢ ÎS¼êÚ »ãGÚ¢}¢ }¢ï´ Úãï 12
ãGËÜGU ²¢ ÜGUSÚ ç}¢Ý¢ à¢ÚèÈGU }¢ï´ S¢é‹Ý¼ ãñ Á¢Ï¢ çÜU ãGéÎêÎï ãGÚ}¢ }¢ï´
±¢çÁ¢Ï¢ J ¥x¢Ú ãGéÎêÎï ãGÚ}¢ S¢ï Ï¢¢ãÚ çÜU²¢ ¼¢ï Î}¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ïx¢¢ J
13 ãGËÜGU ²¢ ¼vGS¢èÚ ÜïU Î¢ñÚ¢Ý ²ïã ¼vÏ¢èÚ ÐÉG¼ï Úçã²ï ¥¢ñÚ
ÈGU¢çÚx¢G ã¢ï ÜUÚ |¢è ÐçÉG²ï :
14 Ï¢¢’Îï ÈGUÚ¢x¢G¼ ¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÜïU S¢¢‰¢ ²ïã
¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ! ãÚ Ï¢¢H ÜïU Ï¢ÎHï }¢ïÚï çH²ï »ÜU ÝïÜUè

çH¶ Îï ¥¢ñÚ »ÜU x¢éÝ¢ã ç}¢Å¢ Îï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ã¢æ ãÚ Ï¢¢H ÜïU Ï¢ÎHï
}¢ïÚ¢ »ÜU Î-ÚÁ¢¢ Ï¢éH‹Î ÈGUÚ}¢¢ Îï J ¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢
©}}¢¼ ÜïU çH²ï Îé¥G¢» }¢çxGÈGUÚ¼ ÜUèçÁ¢²ï 15 }¢éçzGÚÎ ¥x¢Ú
ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÜUÚÝ¢ Ó¢¢ãï ¼¢ï ©S¢ ÜïU çH²ï }¢éS¼ãGÏ¢ ²ïã ãñ çÜU
ãGËÜGU ²¢ ¼vGS¢èÚ ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÜïU Ï¢¢’Î ÜUÚ±¢» ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ãGËÜGU
ÜïU Ï¢¢’Î ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÜUè Á¢Ï¢ |¢è ãGÚÁ¢ Ýãè´ ¥¢ñÚ ¼}¢œ¢¢ï¥G ¥¢ñÚ
çÜGUÚ¢Ý ±¢Hï ÜïU çH²ï ãGËÜGU ²¢ ¼vGS¢èÚ ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÜïU Ï¢¢’Î ÜUÚÝ¢
±¢çÁ¢Ï¢ ãñ, ¥x¢Ú ÐãHï ãGËÜGU ²¢ ¼vGS¢èÚ ÜUÚïx¢¢ ¼¢ï Î}¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ï
Á¢¢»x¢¢ (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1142) 16 Ï¢¢H ÎzGÝ ÜUÚ Îï´
¥¢ñÚ ã}¢ïà¢¢ Ï¢ÎÝ S¢ï Á¢¢ï Ó¢èÁ¢G Ï¢¢H, Ý¢¶GéÝ, ¶¢H Á¢éÎ¢ ã¢ï´ ÎzGÝ
ÜUÚ çÎ²¢ ÜUÚï´ J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 1144) 17 ãGËÜGU ²¢ ¼vGS¢èÚ ÜïU Ï¢¢’Î
¥Ï¢ ¥G¢ñÚ¼ S¢ï S¢¢ïãGÏ¢¼ ÜUÚÝï, Ï¢ à¢ãì±¼ ©S¢ï ã¢‰¢ Hx¢¢Ýï, Ï¢¢ïS¢¢
HïÝï, à¢}¢üx¢¢ã Îï¶Ýï ÜïU çS¢±¢ Á¢¢ï ÜéUÀ »ãGÚ¢}¢ Ýï ãGÚ¢}¢ çÜU²¢ ‰¢¢
S¢Ï¢ ãGH¢H ã¢ï x¢²¢ J (»ïÁ¢GÝ)
“ÜU¢’Ï¢ï ÜU¢ ¼G±¢ÈGU” ÜïU ÎS¢ ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï

¼G±¢ÈGïU çÁ¢G²¢Ú¼ ÜïU 10 }¢-ÎÝè ÈêUH
1 ¼G±¢ÈGéUçÁGÁ¢G²¢Úã ÜU¢ï “¼G±¢ÈGïU §ÈGU¢Á¢G¢” |¢è ÜUã¼ï ãñ´ ²ïã
ãGÁ¢ ÜU¢ ÎêS¢Ú¢ LvÝ ãñ, §S¢ ÜU¢ ±vG¼ 10 ÁG¢éH çãGÁÁ¢ç¼H
ãGÚ¢}¢ ÜUè S¢éÏãGï S¢¢çÎÜGU S¢ï à¢éM¥G ã¢ï¼¢ ãñ §S¢ S¢ï ÜGUÏH Ýãè´ ã¢ï
S¢ÜU¼¢ J §S¢ }¢ï´ Ó¢¢Ú ÈïUÚï ÈGUÁ¢Gü ãñ´ çÏ¢x¢GñÚ §S¢ ÜïU ¼G±¢ÈGU ã¢ïx¢¢ ãè
Ýãè´ ¥¢ñÚ ãGÁ¢ Ý ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ÐêÚï S¢¢¼ ÜUÚÝ¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ 2
¼G±¢ÈGéUçÁGÁ¢G²¢Úã ÎS¢±è´ ÁG¢éH çãGÁÁ¢ã ÜU¢ï ÜUÚ HïÝ¢ ¥zGÁ¢GH
ãñ, çHã¢Á¢G¢ ÐãHï Á¢}Ú¼éH ¥G-ÜGUÏ¢ã ÜUè Ú}² çÈUÚ “ÜGéUÚÏ¢¢Ýè”
¥¢ñÚ §S¢ ÜïU Ï¢¢’Î ãGËÜGU ²¢ ¼vGS¢èÚ S¢ï ÈGU¢çÚx¢G ã¢ï Hï´, ¥Ï¢
¥zGÁ¢GH ²ïã ãñ çÜU ÜéUÀ ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÜU¢ x¢¢ïà¼ ¶¢ ÜUÚ ÐñÎH
}¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢ ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï´ ¥¢ñÚ ²ïã |¢è ¥zGÁ¢GH

ãñ çÜU Ï¢¢Ï¢éSS¢H¢}¢ S¢ï }¢çSÁ¢ÎéH ãGÚ¢}¢ à¢ÚèÈGU }¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ï´ 3
¥zGÁ¢GH ±vG¼ ¼¢ï 10 ¼¢Úè¶G ãè ãñ }¢x¢Ú ¼èÝ¢ï´ çÎÝ ²¢’Ýè Ï¢¢Úã±è´
ÜïU x¢GéMÏ¢ï ¥¢zG¼¢Ï¢ ¼ÜU ¼G±¢ÈGïU çÁ¢G²¢Ú¼ ÜUÚ S¢ÜU¼ï ãñ́ Ó¢êæçÜU 10
¼¢Úè¶G ÜU¢ï |¢èÇG çÁ¢G²¢Î¢ ã¢ï¼è ãñ çHã¢Á¢G¢ ¥ÐÝè S¢ãêH¼ ÜU¢ï Ðïà¢ï
ÝÁ¢GÚ Ú¶Ý¢ Ï¢ãé¼ }¢éÈUG èÎ Úãïx¢¢ J §S¢ ¼GÚãG }¢é-¼¥GçgÎ
¼vHèÈGU Îïã Ó¢èÁ¢G¢ï´ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G S¢êÚ¼¢ï´ }¢ï´ ÎêS¢Ú¢ï´ ÜUè §üÁ¢G¢ ÚS¢¢çÝ²¢ï´,
¥G¢ñÚ¼¢ï´ S¢ï x¢éÇ}¢éÇ ã¢ïÝï ©Ý S¢ï Ï¢ÎÝ ÅÜUÚ¢Ýï ¥¢ñÚ ÝzGS¢¢ï à¢ñ¼G¢Ý ÜïU
Ï¢ãÜU¢±ï }¢ï´ ¥¢ ÜUÚ ã¢ïÝï ±¢Hï x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï Ï¢Ó¢¼ ã¢ï Á¢¢»x¢è 4 Ï¢¢
±éÁ¢G ê ¥¢ñÚ S¢~¢ï ¥G¢ñÚ¼ ÜïU S¢¢‰¢ ¼G±¢ÈGU ÜUèçÁ¢²ï J (¥vS¢Ú §SH¢}¢è Ï¢ãÝ¢ḯ
ÜUè ÜUH¢§²¢æ Î¢ñÚ¢Ýï ¼G±¢ÈGU ¶éHè ã¢ï¼è ãñ́ ¥x¢Ú “¼G±¢ÈGéUçÁGÁ¢G²¢Úã” ÜïU
Ó¢¢Ú ÈïUÚï ²¢ §S¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ §S¢ ¼GÚãG çÜU²ï çÜU Ó¢ã¢L}¢ (1/4) ÜUH¢§ü ²¢
™¢ñƒ¢§ü (1/4) S¢Ú ÜïU Ï¢¢H ¶éHï ‰¢ï ¼¢ï Î}¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ï x¢²¢ J ¥x¢Ú S¢~¢ï
¥G¢ñÚ¼ ÜïU S¢¢‰¢ §S¢ ¼G±¢ÈGU ÜU¢ §¥G¢Î¢ (²¢’Ýè Ý» çS¢Úï S¢ï) ÜUÚ çH²¢ ¼¢ï
Î}¢ S¢¢çÜGU¼G ã¢ï Á¢¢»x¢¢) 5 ¥x¢Ú ÜGU¢çÚÝ ¥¢ñÚ }¢éçzGÚÎ “¼G±¢ÈGïU
ÜGéUÎê}¢” }¢ḯ ¥¢ñÚ }¢é-¼}¢œ¢ï¥G ãGÁ¢ ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{Ýï ÜïU Ï¢¢’Î çÜUS¢è
ÝzGHè ¼G±¢ÈGU }¢ḯ ãGÁ¢ ÜïU “Ú}¢H ± S¢¥Gì²” S¢ï ÈGU¢çÚx¢G ã¢ï Ó¢éÜïU ã¢ḯ ¼¢ï
¥Ï¢ ¼G±¢ÈGUï çÁ¢G²¢Ú¼ }¢ḯ §S¢ ÜUè ãG¢Á¢¼ Ýãè´ 6 ¥x¢Ú ãGÁ¢ ÜïU Ú}¢H
± S¢¥Gì² S¢ï ÐãHï ÈGU¢çÚx¢G Ýãè´ ãé» ‰¢ï ¼¢ï ¥Ï¢ Ú¢ïÁ¢G }¢Ú¢ü ÜïU ÜUÐÇG¢ḯ ãè
}¢ḯ ÜUÚ HèçÁ¢²ï J ã¢æ “§çÁG¼ÏG ¢¢¥G” Ýãè´ ã¢ï S¢ÜïUx¢¢ v²êæ çÜU ¥Ï¢ §S¢
ÜU¢ }¢¢ñÜUG ¥G Ý Úã¢ 7 Á¢¢ï x²¢Ú±è´ ÜU¢ï Ý Á¢¢» Ï¢¢Úã±è´ ÜU¢ï ÜUÚ Hï §S¢
ÜïU Ï¢¢’Î çÏ¢H¢ ©GÁ¢íG ¼¢¶GèÚ x¢éÝ¢ã ãñ, Á¢é}¢¢üÝï }¢ï´ »ÜU ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÜUÚÝè
ã¢ïx¢è J ã¢æ }¢-S¢HÝ ¥G¢ñÚ¼ ÜU¢ï ãGñÁ¢G ²¢ çÝÈGU¢S¢ ¥¢ x¢²¢ ¼¢ï §Ý ÜïU
¶Gy}¢ ÜïU Ï¢¢’Î ¼G±¢ÈGU ÜUÚï }¢x¢Ú ãGñÁ¢G ²¢ çÝÈGU¢S¢ S¢ï ¥x¢Ú »ïS¢ï ±vG¼
Ð¢ÜU ãé§ü çÜU Ýã¢ {¢ï ÜUÚ Ï¢¢Úã±è´ ¼¢Úè¶G }¢ï´ ¥¢zG¼¢Ï¢ ÇêÏ¢Ýï S¢ï
ÐãHï Ó¢¢Ú ÈïUÚï ÜUÚ S¢ÜU¼è ãñ ¼¢ï ÜUÚÝ¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ, Ý ÜUÚïx¢è
x¢éÝãx¢¢Ú ã¢ïx¢è J ²êæãè ¥x¢Ú §¼Ý¢ ±vG¼ ©S¢ï ç}¢H¢ ‰¢¢ çÜU ¼G±¢ÈGU
ÜUÚ Hï¼è ¥¢ñÚ Ý çÜU²¢ ¥Ï¢ ãGñÁ¢G ²¢ çÝÈGU¢S¢ ¥¢ x¢²¢ ¼¢ï x¢éÝãx¢¢Ú
ãé§ü J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 1145) 8 ¥x¢Ú ¼G±¢ÈGéUçÁGÁ¢G²¢Úã Ý çÜU²¢
¥G¢ñÚ¼ḯ ãGH¢H Ý ã¢ḯx¢è Ó¢¢ãï Ï¢ÚS¢¢ḯ x¢éÁ¢GÚ Á¢¢»æ J
§S¢è ¼GÚãG ¥x¢Ú Ï¢è±è Ýï Ýãè´ çÜU²¢ ¼¢ï à¢¢ïãÚ ©S¢ ÜïU çH²ï ãGH¢H
Ý ã¢ïx¢¢ 9 ¼G±¢ÈGU S¢ï ÈGU¢çÚx¢G ã¢ï ÜUÚ Î¢ï Úv¥G¼ “±¢çÁ¢Ï¢éœ¢G±¢ÈGU”
Ï¢ ÎS¼êÚ ¥Î¢ ÜUèçÁ¢²ï §S¢ ÜïU Ï¢¢’Î “}¢éË¼Á¢G}¢” ÐÚ |¢è ãG¢çÁ¢GÚè
ÎèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ “¥¢Ï¢ï Á¢G}¢Á¢G}¢” |¢è wG¢êÏ¢ ÐïÅ |¢Ú ÜUÚ Ý¢ïà¢ ÜUèçÁ¢²ï
10 ! }¢éÏ¢¢ÚÜU ã¢ï çÜU ¥¢Ð ÜU¢ ãGÁ¢ }¢éÜU}}¢H ã¢ï
x¢²¢ ¥¢ñÚ ¥G¢Úñ ¼ï´ |¢è ãGH¢H ã¢ï x¢§æü J
“²¢ ¥ËH¢ã ! à¢ñ¼G¢Ý S¢ï ÐÝ¢ã Îï” ÜïU ¥n¢Úã ãGéMÈGU

ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï x²¢Úã ¥¢ñÚ Ï¢¢Úã ÜUè Ú}² ÜïU 18 }¢-ÎÝè ÈêUH
1 11 ¥¢ñÚ 12 ÁG¢éH çãGÁÁ¢ã ÜU¢ï ¼èÝ¢ï´ à¢ñ¼G¢Ý¢ï´ ÜU¢ï
ÜæUÜUçÚ²¢æ }¢¢ÚÝè ãñ´ J §S¢ ÜUè ¼Ú¼èÏ¢ ²ïã ãñ : ÐãHï Á¢}Ú¼éH ªH¢
(²¢’Ýè À¢ïÅ¢ à¢ñ¼G¢Ý) çÈUÚ Á¢}Ú¼éH ±éS¼G¢ (²¢’Ýè }¢æÛ¢H¢ à¢ñ¼G¢Ý)

¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ }¢ï´ Á¢}Ú¼éH ¥G-ÜGUÏ¢ã (²¢’Ýè Ï¢ÇG¢ à¢ñ¼G¢Ý) 2 Î¢ï
ÐãÚ (²¢’Ýè Á¢G¢ïãÚ ÜU¢ ±vG¼ à¢éM¥G ã¢ïÝï) ÜïU Ï¢¢’Î Á¢}Ú¼éH ªH¢
(²¢’Ýè À¢ïÅï à¢ñ¼G¢Ý) ÐÚ ¥¢§²ï ¥¢ñÚ çÜGUÏHï ÜUè ¼GÚÈGU }¢éæã ÜUÚ ÜïU
S¢¢¼ ÜæUÜUçÚ²¢æ }¢¢çÚ²ï (ÜæUÜUÚè ÐÜUÇGÝï ¥¢ñÚ }¢¢ÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ §S¢è
çÜU¼¢Ï¢ ÜïU S¢ÈGUãG¢ 187 ÐÚ x¢éÁ¢GÚ¢) ÜæUÜUçÚ²¢æ }¢¢Ú ÜUÚ Á¢}Úï S¢ï ÜéUÀ
¥¢x¢ï Ï¢ÉG Á¢¢§²ï ¥¢ñÚ ©HÅï ã¢‰¢ ÜUè Á¢¢çÝÏ¢ ãÅ ÜUÚ çÜGUÏH¢ M
¶ÇGï ã¢ï ÜUÚ Î¢ïÝ¢ï´ ã¢‰¢ ÜU‹{¢ï´ ¼ÜU ©Æ¢§²ï çÜU ã‰¢ïçH²¢æ ¥¢S}¢¢Ý
ÜUè ¼GÚÈGU Ýãè´ Ï¢çËÜU çÜGUÏHï ÜUè Á¢¢çÝÏ¢ Úãï´,1 ¥Ï¢ Îé¥G¢ ±
§çS¼xGÈGU¢Ú }¢ï´ ÜU}¢ ¥Á¢G ÜU}¢ 20 ¥¢²¼ï´ ÐÉGÝï ÜUè ç}¢vGÎ¢Ú }¢àxG¢êH
Úçã²ï 3 ¥Ï¢ Á¢}Ú¼éH ±éS¼G¢ (²¢’Ýè }¢æÛ¢Hï à¢ñ¼G¢Ý) ÐÚ |¢è
§S¢è ¼GÚãG ÜUèçÁ¢²ï 4 çÈUÚ ¥¢ç¶GÚ }¢ï´ Á¢}Ú¼éH ¥G-ÜGUÏ¢ã
(²¢’Ýè Ï¢ÇGï à¢ñ¼G¢Ý) ÐÚ ©S¢ ¼GÚãG “Ú}²” ÜUèçÁ¢²ï çÁ¢S¢ ¼GÚãG
¥¢Ð Ýï 10 ¼¢Úè¶G ÜU¢ï ÜUè ‰¢è (¼GÚèÜGU¢ S¢ÈGUãG¢ 186 ÐÚ x¢éÁ¢GÚ¢)
²¢Î Úãï ! Ï¢ÇGï à¢ñ¼G¢Ý ÜUè Ú}² ÜïU Ï¢¢’Î ¥¢Ð ÜU¢ï ÆãÚÝ¢ Ýãè´,
ÈGU¢ñÚÝ ÐHÅ ÐÇGÝ¢ ¥¢ñÚ §S¢è Î¢ñÚ¢Ý Îé¥G¢ |¢è ÜUÚÝè ãñ J (ÎéLS¼
¼GÚèÜGU¢ ²ïãè ãñ }¢x¢Ú ¥Ï¢ ÈGU¢ñÚÝ ÐHÅÝ¢ }¢éç}ÜUÝ Ýãè´ Úã¢ çHã¢Á¢G¢
ÜæUÜUçÚ²¢æ }¢¢Ú ÜUÚ ÜéUÀ ¥¢x¢ï Ï¢ÉG ÜUÚ “²ê ÅÝü” ÜUè ¼ÚÜUèÏ¢ ÈGUÚ}¢¢
HèçÁ¢²ï) 5 Ï¢¢Úã±è´ ÜU¢ï |¢è §S¢è ¼GÚãG ¼èÝ¢ï´ Á¢}¢Ú¢¼ ÜUè
Ú}² ÜUèçÁ¢²ï 6 x²¢Úã±è´ ¥¢ñÚ Ï¢¢Úã±è´ ÜUè Ú}² ÜU¢ ±vG¼
1 : Ú}²ï çÁ¢}¢¢Ú ÜïU Ï¢¢’Î Îé¥G¢ }¢ï´ ã‰¢ïçH²¢ï´ ÜU¢ L¶G ÜU¢’Ï¢ï ÜUè ¼GÚÈGU ã¢ï J ãG-Á¢Úï
¥S±Î ÜïU S¢¢}¢Ýï ¶ÇG¢ ã¢ïÝï ÜïU ±vG¼ ã‰¢ïçH²¢ï´ ÜU¢ L¶G ãG-Á¢Úï ¥S±Î ÜUè ¼GÚÈGU
ã¢ï ¥¢ñÚ Ï¢¢ÜGUè ¥ãG±¢H }¢ï´ ¥¢S}¢¢Ý ÜUè ¼GÚÈGU ã¢ï J
Á¢G±¢Hï ¥¢zG¼¢Ï¢ (²¢’Ýè §çÏ¼Î¢» ±vG¼ï Á¢G¢ïãÚ) S¢ï à¢éM¥G ã¢ï¼¢ ãñ J

çHã¢Á¢G¢ x²¢Úã±è´ ¥¢ñÚ Ï¢¢Úã±è´ ÜUè Ú}² Î¢ï ÐãÚ S¢ï ÐãHï ¥SHÝ
(²¢’Ýè çÏ¢ËÜéUH) S¢ãGèãG Ýãè´ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1148) 7
ÎS¢±è´, x²¢Úã±è´ ¥¢ñÚ Ï¢¢Úã±è´ ÜUè Ú¢¼ḯ (¥vS¢Ú ²¢’Ýè ãÚ Ú¢¼ ÜU¢
¥¢{ï S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ çãGSS¢¢) ç}¢Ý¢ à¢ÚèÈGU }¢ḯ x¢éÁ¢G¢ÚÝ¢ S¢é‹Ý¼ ãñ 8
Ï¢¢Úã±è´ ÜUè Ú}² ÜUÚ ÜïU x¢GéMÏ¢ï ¥¢zG¼¢Ï¢ S¢ï ÐãHï ÐãHï §çwG¼²¢Ú ãñ
çÜU }¢vÜU» }¢é¥ÁG ÁG ¢G}¢¢ ÜU¢ï Ú±¢Ý¢ ã¢ï Á¢¢»æ }¢x¢Ú
Ï¢¢’Îï x¢GéMÏ¢ Ó¢H¢ Á¢¢Ý¢ }¢¢’²êÏ¢ J ¥Ï¢ »ÜU çÎÝ ¥¢ñÚ ÆãÚÝ¢ ¥¢ñÚ
¼ïÚã±è´ ÜU¢ï Ï¢ ÎS¼êÚ Î¢ï ÐãÚ ÉHï (²¢’Ýè §çÏ¼Î¢» ±vG¼ï Á¢G¢ïãÚ) Ú}²
ÜUÚ ÜïU }¢vÜU¢ à¢ÚèÈGU Á¢¢Ý¢ ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ²ïãè ¥zGÁ¢GH ãñ 9 ¥x¢Ú
ç}¢Ý¢ }¢ḯ ¼ïÚã±è´ ÜUè S¢éÏãGï S¢¢çÎÜGU ã¢ï x¢§ü ¥Ï¢ Ú}² ÜUÚÝ¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ï
x¢²¢ ¥x¢Ú çÏ¢x¢GñÚ Ú}² çÜU²ï Ó¢Hï x¢» ¼¢ï Î}¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ïx¢¢ 10
x²¢Úã±è´ ¥¢ñÚ Ï¢¢Úã±è´ ÜUè Ú}² ÜU¢ ±vG¼ ¥¢zG¼¢Ï¢ ÉHÝï (²¢’Ýè
Á¢G¢ïãÚ ÜU¢ ±vG¼ à¢éM¥G ã¢ïÝï) S¢ï S¢éÏãGï S¢¢çÎÜGU ¼ÜU ãñ }¢x¢Ú çÏ¢H¢ ©GÁ¢íG
¥¢zG¼¢Ï¢ ÇêÏ¢Ýï ÜïU Ï¢¢’Î Ú}² ÜUÚÝ¢ }¢vMã ãñ 11 ¼ïÚã±è´ ÜUè
Ú}² ÜU¢ ±vG¼ S¢éÏãGï S¢¢çÎÜGU S¢ï x¢GéMÏ¢ï ¥¢zG¼¢Ï¢ ¼ÜU ãñ }¢x¢Ú S¢éÏãG S¢ï
§çÏ¼Î¢» ±vG¼ï Á¢G¢ïãÚ ¼ÜU }¢vMãï (¼‹Á¢Gèãè) ãñ, Á¢G¢ïãÚ ÜU¢ ±vG¼
à¢éM¥G ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢’Î }¢SÝêÝ ãñ 12 çÜUS¢è çÎÝ ÜUè Ú}² ¥x¢Ú Úã
x¢§ü ¼¢ï ÎêS¢Úï çÎÝ ÜGUÁ¢G¢ ÜUÚ HèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ Î}¢ |¢è ÎïÝ¢ ã¢ïx¢¢ J ÜGUÁ¢G¢
ÜU¢ ¥¢ç¶GÚè ±vG¼ ¼ïÚã±è´ ÜïU x¢GéMÏ¢ï ¥¢zG¼¢Ï¢ ¼ÜU ãñ 13 Ú}²
»ÜU çÎÝ ÜUè Úã x¢§ü ¥¢ñÚ ¥¢Ð Ýï ¼ïÚã±è´ ÜïU xG¢éMÏ¢ï ¥¢zG¼¢Ï¢ S¢ï
ÐãHï ÐãHï ÜGUÁ¢G¢ ÜUÚ Hè ¼Ï¢ |¢è ¥¢ñÚ ¥x¢Ú Ýãè´ ÜUè Á¢Ï¢ |¢è ²¢
»ÜU S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ çÎÝ¢ï´ ÜUè Úã x¢§ü Ï¢çËÜU çÏ¢ËÜéUH Ú}² ÜUè ãè Ýãè´
ãÚ S¢êÚ¼ }¢ï´ çS¢ÈGUü »ÜU ãè Î}¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ 14 Á¢G¢§Î Ï¢Ó¢è ãé§ü
ÜæUÜUçÚ²¢æ çÜUS¢è ÜU¢ï Á¢GMÚ¼ ã¢ï ¼¢ï ©S¢ ÜU¢ï Îï ÎèçÁ¢²ï ²¢ çÜUS¢è
Ð¢ÜU Á¢x¢ã Ç¢H ÎèçÁ¢²ï, §Ý ÜU¢ï Á¢}Ú¢ï´ ÐÚ ÈïU´ÜU ÎïÝ¢ }¢vMãï
(¼‹Á¢Gèãè) ãñ 15 ¥¢Ð Ýï ÜæUÜUÚè }¢¢Úè ¥¢ñÚ ±¢ïã çÜUS¢è ÜïU S¢Ú
±x¢GñÚ¢ S¢ï ÅÜUÚ¢ ÜUÚ Á¢}Úï ÜU¢ï Hx¢è ²¢ ¼èÝ ã¢‰¢ ÜïU ÈGU¢çS¢Hï ÐÚ
çx¢Úè ¼¢ï Á¢¢§Á¢G ã¢ï x¢§ü 16 ¥x¢Ú ¥¢Ð ÜUè ÜæUÜUÚè çÜUS¢è ÐÚ
çx¢Úè ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï ã¢‰¢ ±x¢GñÚ¢ ÜU¢ Û¢ÅÜU¢ çÎ²¢ çÁ¢S¢ S¢ï ±ã¢æ ¼ÜU
ÐãéæÓ¢è ¼¢ï ©S¢ ÜïU Ï¢ÎHï ÜUè ÎêS¢Úè }¢¢çÚ²ï 17 ªÐÚ ÜUè }¢ç‹Á¢GH
S¢ï Ú}² ÜUè ¥¢ñÚ ÜæUÜUÚè Á¢}Úï ÜïU çx¢Îü Ï¢Ýè ãé§ü çÐ²¢H¢ Ýé}¢¢
ÈGUS¢èH (²¢’Ýè Ï¢¢©‹Çîè) }¢ï´ çx¢Úè ¼¢ï Á¢¢§Á¢G ã¢ï x¢§ü v²êæ çÜU
ÈGUS¢èH }¢ï´ S¢ï HéÉGÜU ÜUÚ ²¢ ¼¢ï Á¢}Úï ÜU¢ï Hx¢¼è ãñ ²¢ ¼èÝ3 ã¢‰¢
ÜïU ÈGU¢çS¢Hï ÜïU ¥‹ÎÚ ¥‹ÎÚ çx¢Ú¼è ãñ 18 ¥x¢Ú à¢ÜU ã¢ï çÜU
ÜæUÜUÚè ¥ÐÝè Á¢x¢ã ÐãéæÓ¢è ²¢ Ýãè´ ¼¢ï Î¢ïÏ¢¢Ú¢ }¢¢çÚ²ï J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1146, 1148)
ÜïU Ï¢¢Úã ãGéMÈGU ÜUè
çÝSÏ¢¼ S¢ï Ú}² ÜïU 12 }¢vMã¢¼
(Ý}Ï¢Ú 1 ¥¢ñÚ 2 S¢é‹Ý¼ï }¢é¥vÜUÎ¢ ÜïU ¼ÜüU ÜUè ±Á¢ã S¢ï §S¢¢¥¼ J
Á¢Ï¢ çÜU Ï¢çÜGUÄ²¢ S¢Ï¢ }¢vMãï ¼‹Á¢Gèãè ãñ´)
 1 ÎS¢±è´ ÜUè Ú}² çÏ¢x¢G ñ Ú }¢Á¢Ï¢ê Ú è ÜïU xG ¢ é M Ï¢ï
¥¢zG¼¢Ï¢ ÜïU Ï¢¢’Î ÜUÚÝ¢ J (S¢é‹Ý¼ï }¢é¥vÜUÎ¢ ÜïU ç¶GH¢ÈGU ã¢ïÝï
ÜïU S¢Ï¢Ï¢ §S¢¢¥¼ ãñ) 2 Á¢}Ú¢ï´ }¢ï´ ç¶GH¢ÈGïU ¼Ú¼èÏ¢ ÜUÚÝ¢
3 ¼ï Ú ã±è´ ÜUè Ú}² Á¢G ¢ ï ã Ú ÜU¢ ±vG ¼ à¢é M ¥G ã¢ï Ý ï S¢ï ÐãHï
ÜUÚÝ¢ 4 Ï¢ÇG¢ Ð‰‰¢Ú }¢¢ÚÝ¢ 5 Ï¢ÇGï Ð‰‰¢Ú ÜU¢ï ¼¢ïÇG
ÜUÚ Üæ U ÜUçÚ²¢æ Ï¢Ý¢Ý¢  6 }¢çSÁ¢Î ÜUè Üæ U ÜUçÚ²¢æ }¢¢ÚÝ¢
7 Á¢}Úï Üï U ÝèÓ¢ï Á¢¢ï Üæ U ÜUçÚ²¢æ ÐÇG è ãñ ´ ©Ý }¢ï ´ S¢ï ©Æ¢ ÜUÚ
}¢¢ÚÝ¢ (}¢vMãï ¼‹Á¢Gèãè ãñ) çÜU ²ïã Ý¢ }¢vGÏ¢êH ÜæUÜUçÚ²¢æ
ãñ ´ , Á¢¢ï }¢vGÏ¢êH ã¢ï¼è ãñ´ ±¢ïã x¢GñÏ¢è ¼G¢ñÚ ÐÚ ©Æ¢ Hè Á¢¢¼è ãñ´
¥¢ñÚ çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ ÝïçÜU²¢ï´ ÜïU ÐHÇGï }¢ï´ Ú¶è Á¢¢»æx¢è
8 Á¢¢Ý Ï¢ê Û ¢ ÜUÚ S¢¢¼ S¢ï çÁ¢G ² ¢Î¢ Üæ U ÜUçÚ²¢æ }¢¢ÚÝ¢ 9
Ý¢Ð¢ÜU ÜæUÜUçÚ²¢æ }¢¢ÚÝ¢ 10 Ú}² ÜïU çH²ï Á¢¢ï S¢}¼ }¢éÜGUÚüÚ
ãé§ü ©S¢ ÜïU ç¶GH¢ÈGU ÜUÚÝ¢ 11 Á¢}Úï S¢ï Ð¢æÓ¢ ã¢‰¢ S¢ï ÜU}¢
ÈGU¢çS¢Hï ÐÚ ¶ÇGï ã¢ïÝ¢ J çÁ¢G²¢Î¢ ÜU¢ ÜU¢ï§ü }¢éÁ¢G¢-²ÜGU¢ Ýãè´
(¥HÏ¢œ¢¢ ²ïã Á¢GMÚè ãñ çÜU ÜGUÚèÏ¢ ã¢ï ¼Ï¢ |¢è ÜæUÜUÚè }¢¢Úè ãè
Á¢¢», çS¢ÈGUü Ú¶ ÎïÝï ÜïU ¥‹Î¢Á¢G }¢ï´ Ý ã¢ï J) 12 }¢¢ÚÝï Üï U
Ï¢ÎHï ÜæUÜUÚè Á¢}¢Úï ÜïU ÜGUÚèÏ¢ Ç¢H ÎïÝ¢ J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1148, 1149)
“²¢ wG ¢ é Î ¢ Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú ãG Á ¢ ÝS¢èÏ¢ ÜUÚ” Üï U ©‹ÝèS¢

ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï ¼G±¢ÈGïU LwGS¢¼ ÜïU 19 }¢-ÎÝè ÈêUH
1 Á¢Ï¢ LwGS¢¼ ÜU¢ §Ú¢Î¢ ã¢ï ©S¢ ±vG¼ “¥¢ÈGU¢ÜGUè
ãG¢Á¢è” ÐÚ ¼G±¢ÈGïU LwGS¢¼ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ, Ý ÜUÚÝï ±¢Hï ÐÚ Î}¢
±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ï¼¢ ãñ J §S¢ ÜU¢ï ¼G±¢ÈGUï ±Î¢¥G ¥¢ñÚ ¼G±¢ÈGïU S¢Îí |¢è ÜUã¼ï
ãñ´ 2 §S¢ }¢ï´ §çÁG¼GÏ¢¢¥G, Ú}¢H ¥¢ñÚ S¢¥Gì² Ýãè´ 3 ©G}Úï ±¢H¢ï´
ÐÚ ±¢çÁ¢Ï¢ Ýãè´ 4 ãGñÁ¢G ± çÝÈGU¢S¢ ±¢Hè ÜUè S¢èÅ Ï¢éÜU ãñ ¼¢ï
Á¢¢ S¢ÜU¼è ãñ ©S¢ ÐÚ ¥Ï¢ ²ïã ¼G±¢ÈGU ±¢çÁ¢Ï¢ Ýãè´ ¥¢ñÚ Î}¢ |¢è
Ýãè´ 5 ¼G±¢ÈGïU LwGS¢¼ }¢ï´ çS¢ÈGUü ¼G±¢ÈGU ÜUè çÝÄ²¼ ãè ÜU¢ÈGUè ãñ,
±¢çÁ¢Ï¢, ¥Î¢, ±Î¢¥G (²¢’Ýè LwGS¢¼) ±x¢GñÚ¢ ¥ËÈGU¢Á¢G çÝÄ²¼ }¢ï´
à¢¢ç}¢H ã¢ïÝ¢ Á¢GMÚè Ýãè´ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ¼G±¢ÈGïU ÝzGH ÜUè çÝÄ²¼
ÜUè Á¢Ï¢ |¢è ±¢çÁ¢Ï¢ ¥Î¢ ã¢ï x¢²¢ 6 S¢ÈGUÚ ÜU¢ §Ú¢Î¢ ‰¢¢,
¼G±¢ÈGïU LwGS¢¼ ÜUÚ çH²¢ çÈUÚ çÜUS¢è ±Á¢ã S¢ï ÆãÚÝ¢ ÐÇG¢ Á¢ñS¢¢
çÜU x¢¢ÇGè ±x¢GñÚ¢ }¢ï´ ©G}¢ê}¢Ý ¼¢¶GèÚ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ ¥¢ñÚ §ÜGU¢}¢¼ ÜUè
çÝÄ²¼ Ýãè´ ÜUè ¼¢ï ±¢ïãè ¼G±¢ÈGU ÜU¢ÈGUè ãñ, Î¢ïÏ¢¢Ú¢ ÜUÚÝï ÜUè ãG¢Á¢¼
Ýãè´ ¥¢ñÚ }¢çSÁ¢ÎéH ãGÚ¢}¢ }¢ï´ Ý}¢¢Á¢G ±x¢GñÚ¢ ÜïU çH²ï Á¢¢Ýï }¢ï´ |¢è ÜU¢ï§ü
}¢éÁ¢G¢-²ÜGU¢ Ýãè´, ã¢æ }¢éS¼ãGÏ¢ ²ïã ãñ çÜU çÈUÚ ¼G±¢ÈGU ÜUÚ Hï çÜU
¥¢ç¶GÚè ÜU¢}¢ ¼G±¢ÈGU Úãï 7 ¼G±¢ÈGïU çÁ¢G²¢Ú¼ ÜïU Ï¢¢’Î Á¢¢ï |¢è
ÐãH¢ ÝzGHè ¼G±¢ÈGU çÜU²¢ ±¢ïãè ¼G±¢ÈGïU LwGS¢¼ ãñ 8 Á¢¢ï çÏ¢x¢GñÚ
¼G±¢ÈGU ÜïU LwGS¢¼ ã¢ï x¢²¢ ¼¢ï Á¢Ï¢ ¼ÜU }¢èÜGU¢¼ S¢ï Ï¢¢ãÚ Ý ãé±¢
±¢ÐS¢ ¥¢» ¥¢ñÚ ¼G±¢ÈGU ÜUÚ Hï 9 ¥x¢Ú }¢èÜGU¢¼ S¢ï Ï¢¢ãÚ
ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢’Î ²¢Î ¥¢²¢ ¼¢ï ±¢ÐS¢ ã¢ïÝ¢ Á¢GMÚè Ýãè´ Ï¢çËÜU Î}¢
ÜïU çH²ï Á¢¢Ý±Ú ãGÚ}¢ }¢ï´ |¢ïÁ¢ Îï, ¥x¢Ú ±¢ÐS¢ ã¢ï ¼¢ï ©G}Úï ÜU¢
»ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{ ÜUÚ ±¢ÐS¢ ¥¢» ¥¢ñÚ ©G}Úï S¢ï ÈGU¢çÚx¢G ã¢ï ÜUÚ
¼G±¢ÈGïU LwGS¢¼ Ï¢Á¢¢ H¢», ¥Ï¢ §S¢ S¢êÚ¼ }¢ï´ Î}¢ S¢¢çÜGU¼G ã¢ï
Á¢¢»x¢¢ 10 ¼G±¢ÈGïU LwGS¢¼ ÜïU ¼èÝ ÈïUÚï À¢ïÇGïx¢¢ ¼¢ï ãÚ ÈïUÚï ÜïU
Ï¢ÎHï »ÜU »ÜU S¢-ÎÜGU¢ Îï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú Ó¢¢Ú S¢ï ÜU}¢ çÜU²ï ãñ´ ¼¢ï Î}¢
ÎïÝ¢ ã¢ïx¢¢ 11 ã¢ï S¢ÜïU ¼¢ï Ï¢ï ÜGUÚ¢Úè ÜïU S¢¢‰¢ Ú¢ï¼ï Ú¢ï¼ï ¼G±¢ÈGïU
LwGS¢¼ Ï¢Á¢¢ H¢§²ï çÜU Ý Á¢¢Ýï ¥¢²‹Î¢ ²ïã S¢¥G¢Î¼ }¢é²SS¢Ú
¥¢¼è |¢è ãñ ²¢ Ýãè´ 12 Ï¢¢’Îï ¼G±¢ÈGU Ï¢ ÎS¼êÚ Î¢ï Úv¥G¼
±¢çÁ¢Ï¢éœ¢G±¢ÈGU ¥Î¢ ÜUèçÁ¢²ï 13 ¼G±¢ÈGïU LwGS¢¼ ÜïU Ï¢¢’Î
Ï¢ ÎS¼êÚ Á¢G}¢Á¢G}¢ à¢ÚèÈGU ÐÚ ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï ÜUÚ ¥¢Ï¢ï Á¢G}¢Á¢G}¢ Ý¢ïà¢
ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ Ï¢ÎÝ ÐÚ Ç¢çH²ï 14 çÈUÚ ÎÚ±¢Á¢G» ÜU¢’Ï¢¢
ÜïU S¢¢}¢Ýï ¶ÇGï ã¢ï ÜUÚ ã¢ï S¢ÜïU ¼¢ï ¥¢S¼¢Ý» Ð¢ÜU ÜU¢ï Ï¢¢ïS¢¢
ÎèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ ÜGUÏ¢êHï ãGÁ¢ ± çÁ¢G²¢Ú¼ ¥¢ñÚ Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú ãG¢çÁ¢GÚè ÜUè
Îé¥G¢ }¢¢æçx¢²ï J ¥¢ñÚ Îé¥G¢» Á¢¢}¢ï¥G (²¢’Ýè ) ²¢ ²ïã
(¼ÚÁ¢}¢¢ : ¼ïÚï ÎÚ±¢Á¢Gï ÐÚ S¢¢§H ¼ïÚï ÈGUÁGH¢ï »ãGS¢¢Ý ÜU¢ S¢é±¢H

ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¼ïÚè ÚãG}¢¼ ÜU¢ ©}}¢èÎ ±¢Ú ãñ) (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢.
1152) 15 }¢éË¼Á¢G}¢ ÐÚ ¥¢ ÜUÚ çx¢GH¢ÈGïU ÜU¢’Ï¢¢ ‰¢¢}¢ ÜUÚ ©S¢è
¼GÚãG çÓ¢}¢çÅ²ï ¥¢ñÚ çÁ¢GRU¢ï ÎéMÎ ¥¢ñÚ Îé¥G¢ ÜUè ÜUS¢Ú¼ ÜUèçÁ¢²ï
16 çÈUÚ }¢éç}ÜUÝ ã¢ï ¼¢ï ãG-Á¢Úï ¥S±Î ÜU¢ï Ï¢¢ïS¢¢ ÎèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ
Á¢¢ï ¥¢æS¢ê Ú¶¼ï ãñ´ çx¢Ú¢§²ï 17 çÈUÚ ÜU¢’Ï¢» }¢éà¢ÚüÈGU¢ ÜUè ¼GÚÈGU
}¢éæã çÜU²ï ©HÅï Ð¢©æ ²¢ ãGSÏ¢ï }¢¢’}¢êH Ó¢H¼ï ãé» Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú }¢éÇG ÜUÚ
ÜU¢’Ï¢» }¢é¥GÁGÁ¢G}¢¢ ÜU¢ï ãGS¢Ú¼ S¢ï Îï¶¼ï, ©S¢ ÜUè Á¢éÎ¢§ü ÐÚ ¥¢æS¢ê
Ï¢ã¢¼ï ²¢ ÜU}¢ ¥Á¢G ÜU}¢ Ú¢ïÝï Á¢ñS¢è S¢êÚ¼ Ï¢Ý¢» }¢çSÁ¢ÎéH ãGÚ¢}¢
S¢ï ã}¢ïà¢¢ ÜUè ¼GÚãG ©HÅ¢ Ð¢©æ Ï¢ÉG¢ ÜUÚ Ï¢¢ãÚ çÝÜUçH²ï ¥¢ñÚ Ï¢¢ãÚ
çÝÜUHÝï ÜUè Îé¥G¢ ÐçÉG²ï 18 ãGñÁ¢G ± çÝÈGU¢S¢ ±¢Hè ÎÚ±¢Á¢G»
}¢çSÁ¢Î ÐÚ ¶ÇGè ã¢ï ÜUÚ Ï¢ çÝx¢¢ãï ãGS¢Ú¼ ÜU¢’Ï¢» }¢éà¢ÚüÈGU¢ ÜUè
çÁ¢G²¢Ú¼ ÜUÚï ¥¢ñÚ Ú¢ï¼è ãé§ü Îé¥G¢ ÜUÚ¼è ãé§ü ÐHÅï 19 çÈUÚ Ï¢
ÜGUÎÚï ÜGéUÎÚ¼ ÈGéU-ÜGUÚ¢» }¢vÜU» }¢é¥GÁGÁ¢G}¢¢ }¢ï´ ¶GñÚ¢¼ ¼vGS¢è}¢
ÜUèçÁ¢²ï J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1151, 1153)
²¢ §H¢ãè ! ãÚ Ï¢ÚS¢ ãGÁ¢ ÜUè S¢¥G¢Î¼ ã¢ï ÝS¢èÏ¢
Ï¢¢’Îï ãGÁ¢ Á¢¢ ÜUMæ ÎèÎ¢Úï ÎÚÏ¢¢Úï ãGÏ¢èÏ¢
ãGÁÁ¢ï Ï¢ÎH : çÁ¢S¢ ÐÚ ãGÁ¢ ÈGUÁ¢Gü ã¢ï ©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï çÜU²ï
Á¢¢Ýï ±¢Hï ãGÁÁ¢ï Ï¢ÎH ÜUè ÜéUÀ à¢¼GïZ ãñ´ }¢x¢Ú ãGÁÁ¢ï ÝzGH ÜUè
ÜU¢ï§ü à¢¼Gü Ýãè´, ²ïã ¼¢ï §üS¢¢Hï S¢±¢Ï¢ ÜUè »ÜU S¢êÚ¼ ãñ ¥¢ñÚ
§üS¢¢Hï S¢±¢Ï¢ ÈGUÁ¢Gü Ý}¢¢Á¢G ± Ú¢ïÁ¢G¢, ãGÁ¢ ± Á¢GÜU¢¼, S¢-ÎÜGU¢¼
± ¶GñÚ¢¼ ±x¢GñÚ¢ ¼}¢¢}¢ ¥¢’}¢¢H ÜU¢ ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ J çHã¢Á¢G¢
¥x¢Ú ¥ÐÝï }¢ãGêü}¢ ±¢çHÎñÝ ±x¢GñÚ¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ¥¢Ð ¥ÐÝè
}¢ÚÁ¢Gè S¢ï ãGÁ¢ ÜUÚÝ¢ Ó¢¢ãï´ ²¢’Ýè Ý ©Ý ÐÚ ÈGUÁ¢Gü ‰¢¢ Ý ©‹ã¢ï´
Ýï ±çS¢Ä²¼ ÜUè ‰¢è ¼¢ï §S¢ ÜUè ÜU¢ï§ü à¢Ú¢§¼G Ýãè´ J »ãGÚ¢}¢ï
ãGÁ¢, ±¢çHÎ ²¢ ±¢çHÎ¢ ÜUè çÝÄ²¼ S¢ï Ï¢¢æ{ HèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ
¼}¢¢}¢ }¢Ý¢çS¢ÜïU ãGÁ¢ Ï¢Á¢¢ H¢§²ï J §S¢ ¼GÚãG ÈGU¢»Î¢ ²ïã ã¢ïx¢¢
çÜU ©Ý ÜU¢ï »ÜU ãGÁ¢ ÜU¢ S¢±¢Ï¢ ç}¢Hïx¢¢ ¥¢ñÚ ãGÁ¢ ÜUÚÝï ±¢Hï
ÜU¢ï Ï¢ ãGév}¢ï ãGÎèS¢ ÎS¢ ãGÁ¢ ÜU¢ S¢±¢Ï¢ ¥G¼G¢ çÜU²¢ Á¢¢»x¢¢ J
çHã¢Á¢G¢ Á¢Ï¢ |¢è ÝzGH ãGÁ¢ ÜUè S¢¥G¢Î¼
ç}¢Hï ¼¢ï ¥zGÁ¢GH ²ïãè ãñ çÜU ±¢çHÎ ²¢ ±¢çHÎ¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï
ÜUèçÁ¢²ï J ²¢Î Úãï ! §üS¢¢Hï S¢±¢Ï¢ ÜïU çH²ï çÜU²ï Á¢¢Ýï ±¢Hï
ãGÁÁ¢ï ¼}¢œ¢¢ï¥G ²¢ çÜGUÚ¢Ý ÜUè ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ ¥¢ñÚ ãGÁ¢
ÜUÚÝï ±¢H¢ ¶GéÎ ¥ÐÝè çÝÄ²¼ S¢ï ÜUÚï ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ |¢è §üS¢¢Hï
S¢±¢Ï¢ ÜUÚ Îï J
“²¢ wG¢éÎ¢ ãGÁ¢ ÜU¢ à¢ÚÈGU ¥G¼G¢ ÜUÚ” ÜïU S¢œ¢Úã ãGéMÈGU
ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï ãGÁÁ¢ï Ï¢ÎH ÜïU 17 à¢Ú¢§¼G
¥Ï¢ çÁ¢Ý H¢ïx¢¢ï´ ÐÚ ãGÁ¢ ÈGUÁ¢Gü ã¢ï Ó¢éÜU¢ ©Ý ÜïU ãGÁÁ¢ï Ï¢ÎH ÜUè
à¢Ú¢§¼G Ðïà¢ ÜUè Á¢¢¼è ãñ´ :
1 Á¢¢ï ãGÁÁ¢ï Ï¢ÎH ÜUÚ±¢¼¢ ã¢ï ©S¢ ÜïU çH²ï Á¢GMÚè ãñ çÜU
©S¢ ÐÚ ãGÁ¢ ÈGUÁ¢Gü ã¢ï Ó¢éÜU¢ ã¢ï ²¢’Ýè ¥x¢Ú ÈGUÁ¢Gü Ý ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ
©S¢ Ýï ãGÁÁ¢ï Ï¢ÎH ÜUÚ±¢²¢ ¼¢ï ÈGUÁ¢Gü ãGÁ¢ ¥Î¢ Ý ãé±¢ J ²¢’Ýè Ï¢¢’Î
}¢ḯ ¥x¢Ú ©S¢ ÐÚ ãGÁ¢ ÈGUÁ¢Gü ã¢ï x¢²¢ ¼¢ï ÐãH¢ ãGÁÁ¢ï Ï¢ÎH çÜUÈGU¢²¼ Ý
ÜUÚïx¢¢ 2 çÁ¢S¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ãGÁ¢ çÜU²¢ ã¢ï ±¢ïã §S¢ ÜGUÎÚ ¥G¢çÁ¢Á¢G
± }¢Á¢Ï¢êÚ ã¢ï çÜU ¶GéÎ ãGÁ¢ ÜUÚ ãè Ý S¢ÜU¼¢ ã¢ï J ¥x¢Ú §S¢ ÜGU¢çÏ¢H
ã¢ï çÜU ¶GéÎ ãGÁ¢ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ ¼¢ï ©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ãGÁÁ¢ï Ï¢ÎH Ýãè´
ã¢ï S¢ÜU¼¢ 3 ±vG¼ï ãGÁ¢ S¢ï }¢¢ñ¼ ¼ÜU ©GÁ¢íG Ï¢Ú¢Ï¢Ú Ï¢¢ÜGUè Úãï J
²¢’Ýè ãGÁÁ¢ï Ï¢ÎH ÜUÚ±¢Ýï ÜïU Ï¢¢’Î }¢¢ñ¼ S¢ï ÐãHï ÐãHï ¥x¢Ú
¶GéÎ ãGÁ¢ ÜUÚÝï ÜïU ÜGU¢çÏ¢H ã¢ï x¢²¢ ¼¢ï Á¢¢ï ãGÁ¢ ÎêS¢Úï S¢ï ÜUÚ±¢ çH²¢
‰¢¢ ±¢ïã Ý¢ÜU¢ÈGUè ã¢ï x¢²¢ 4 ã¢æ ! ¥x¢Ú ±¢ïã ÜU¢ï§ü »ïS¢¢ ©GÁ¢íG ‰¢¢
çÁ¢S¢ ÜïU Á¢¢Ýï ÜUè ©}}¢èÎ ãè Ý ‰¢è }¢-S¢HÝ Ý¢Ï¢èÝ¢ ãñ ¥¢ñÚ ãGÁÁ¢ï
Ï¢ÎH ÜUÚ±¢Ýï ÜïU Ï¢¢’Î ¥æç¶²¢Ú¢ ã¢ï x¢²¢ ¼¢ï ¥Ï¢ Î¢ïÏ¢¢Ú¢ ãGÁ¢
ÜUÚÝï ÜUè Á¢GMÚ¼ Ýãè´ 5 çÁ¢S¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ãGÁÁ¢ï Ï¢ÎH çÜU²¢
Á¢¢» ¶GéÎ ©S¢ Ýï ãGév}¢ |¢è çÎ²¢ ã¢ï çÏ¢x¢GñÚ ©S¢ ÜïU ãGév}¢ ÜïU ãGÁÁ¢ï
Ï¢ÎH Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼¢ 6 ã¢æ, ±¢çÚS¢ Ýï ¥x¢Ú }¢êçÚS¢ (²¢’Ýè
±¢çÚS¢ ÜUÚÝï ±¢Hï) ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï çÜU²¢ ¼¢ï §S¢ }¢ḯ ãGvé }¢ ÜUè Á¢GMÚ¼ Ýãè´
7 ¼}¢¢}¢ ¥wGÚ¢Á¢¢¼ ²¢ ÜU}¢ ¥Á¢G ÜU}¢ ¥vS¢Ú ¥wGÚ¢Á¢¢¼
|¢ïÁ¢Ýï ±¢Hï ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ã¢ï´ (}¢éHwG¶GS¢ ¥Á¢G Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢.
1201, 1202) 8 ±çS¢Ä²¼ ÜUè ‰¢è çÜU }¢ïÚï }¢¢H S¢ï ãGÁ¢ ÜUÚ±¢
çÎ²¢ Á¢¢» }¢x¢Ú ±¢çÚS¢ Ýï ¥ÐÝï }¢¢H S¢ï ÜUÚ±¢ çÎ²¢ ¼¢ï ãGÁÁ¢ï
Ï¢ÎH Ý ãé±¢, ã¢æ ¥x¢Ú ²ïã çÝÄ²¼ ã¢ï çÜU ¼ÜïüU (²¢’Ýè }¢çÄ²¼
ÜïU À¢ïÇGï ãé» }¢¢H) }¢ï´ S¢ï Hï Hêæx¢¢ ¼¢ï ã¢ï Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú HïÝï ÜU¢
§Ú¢Î¢ Ý ã¢ï ¼¢ï Ýãè´ ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¥Á¢ÝÏ¢è Ýï ¥ÐÝï }¢¢H S¢ï
ãGÁÁ¢ï Ï¢ÎH ÜUÚ±¢ çÎ²¢ ¼¢ï Ý ãé±¢, ¥x¢Ó¢ïü ±¢ÐS¢ HïÝï ÜU¢ §Ú¢Î¢
ã¢ï, ¥x¢Ó¢ïü ±¢ïã }¢ãGêü}¢ ¶GéÎ ©S¢è ÜU¢ï ãGÁÁ¢ï Ï¢ÎH ÜUÚÝï ÜU¢ï ÜUã x¢²¢
ã¢ï J 9 ¥x¢Ú ²êæ ÜUã¢ çÜU }¢ïÚè ¼GÚÈGU S¢ï ãGÁÁ¢ï
Ï¢ÎH ÜUÚ±¢ çÎ²¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ ²ïã Ý ÜUã¢ çÜU }¢ïÚï }¢¢H S¢ï ¥Ï¢ ¥x¢Ú
±¢çÚS¢ Ýï ¶GéÎ ¥ÐÝï }¢¢H S¢ï ãGÁÁ¢ï Ï¢ÎH ÜUÚ±¢ çÎ²¢ ¥¢ñÚ
±¢ÐS¢ HïÝï ÜU¢ |¢è §Ú¢Î¢ Ý ã¢ï, ã¢ï x¢²¢ J 10 çÁ¢S¢ ÜU¢ï
ãGév}¢ çÎ²¢ ±¢ïãè ÜUÚï ¥x¢Ú çÁ¢S¢ ÜU¢ï ãGév}¢ ‰¢¢ ©S¢ Ýï çÜUS¢è ÎêS¢Úï
S¢ï ÜUÚ±¢ çÎ²¢ ¼¢ï Ý ãé±¢ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1202) 11
}¢çÄ²¼ Ýï çÁ¢S¢ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ ±çS¢Ä²¼ ÜUè ‰¢è ©S¢ ÜU¢ |¢è ¥x¢Ú
§ç‹¼ÜGU¢H ã¢ï x¢²¢ ²¢ ±¢ïã Á¢¢Ýï ÐÚ Ú¢Á¢Gè Ýãè´ ¼¢ï ¥Ï¢ ÎêS¢Úï S¢ï ãGÁ¢
ÜUÚ±¢ çH²¢ x¢²¢ ¼¢ï Á¢¢§Á¢G ãñ J 12 ãGÁÁ¢ï
Ï¢ÎH ÜUÚÝï ±¢H¢ ¥vS¢Ú Ú¢S¼¢ S¢é±¢Úè ÐÚ ÜGUyG¥G (²¢’Ýè ¼Gñ) ÜUÚï
±ÚÝ¢ ãGÁÁ¢ï Ï¢ÎH Ý ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ¶GÓ¢ü |¢ïÁ¢Ýï ±¢Hï ÜU¢ï ÎïÝ¢ ÐÇGïx¢¢ J
ã¢æ ! ¥x¢Ú ¶GÓ¢ü }¢ï´ ÜU}¢è ÐÇGè ¼¢ï ÐñÎH |¢è Á¢¢ S¢ÜU¼¢ ãñ J (Ï¢ã¢Úï
à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1203) 13 çÁ¢S¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ãGÁÁ¢ï Ï¢ÎH
ÜUÚÝ¢ ãñ ©S¢è ÜïU ±¼GÝ S¢ï ãGÁ¢ ÜU¢ï Á¢¢» J (»ïÁ¢GÝ) 14 ¥x¢Ú
¥¢ç}¢Ú (ãGév}¢ ÎïÝï ±¢Hï) Ýï “ãGÁ¢” ÜU¢ ãGév}¢ çÎ²¢ ‰¢¢ ¥¢ñÚ ¶GéÎ
}¢¢}¢êÚ (²¢’Ýè çÁ¢S¢ ÜU¢ï ãGév}¢ çÎ²¢ x¢²¢ ©S¢) Ýï ãGÁÁ¢ï ¼}¢œ¢¢ï¥G
çÜU²¢ ¼¢ï ¶GÓ¢¢ü ±¢ÐS¢ ÜUÚ Îï J (ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ }¢é¶GÚüÁ¢¢, çÁ¢. 10, S¢.
660) v²êæ çÜU “ãGÁÁ¢ï ¼}¢œ¢¢ï¥G” }¢ï´ ãGÁ¢ ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ “}¢èÜGU¢¼ï
¥¢ç}¢Ú” S¢ï Ýãè´ ã¢ïx¢¢ Ï¢çËÜU ãGÚ}¢ ãè S¢ï Ï¢æ{ïx¢¢ J ã¢æ ¥¢ç}¢Ú ÜUè
§Á¢¢Á¢G¼ S¢ï »ïS¢¢ çÜU²¢ x¢²¢ (²¢’Ýè ãGÁÁ¢ï ¼}¢œ¢¢ï¥G çÜU²¢ x¢²¢) ¼¢ï
}¢éÁ¢G¢-²ÜGU¢ Ýãè´ J 15 “±S¢è” Ýï (²¢’Ýè çÁ¢S¢ ÜU¢ï ±çS¢Ä²¼ ÜUÚ
x¢²¢ ‰¢¢ çÜU ¼ê }¢ïÚè ¼GÚÈGU S¢ï ãGÁ¢ ÜUÚ±¢ ÎïÝ¢, ©S¢ Ýï) ¥x¢Ú }¢çÄ²¼ ÜïU
À¢ïÇïG ãé» }¢¢H ÜU¢ ¼èS¢Ú¢ çãGSS¢¢ §¼Ý¢ ‰¢¢ çÜU ±¼GÝ S¢ï ¥¢Î}¢è |¢ïÁ¢¢
Á¢¢ S¢ÜU¼¢ ‰¢¢, çÈUÚ |¢è ¥x¢Ú x¢GÚñ Á¢x¢ã S¢ï |¢ïÁ¢¢ ¼¢ï ²ïã ãGÁ¢ }¢çÄ²¼ ÜUè
¼GÚÈGU S¢ï Ý ãé±¢ J ã¢æ ±¢ïã Á¢x¢ã ±¼GÝ S¢ï §¼Ýè ÜGUÚèÏ¢ ã¢ï çÜU ±ã¢æ
Á¢¢ ÜUÚ Ú¢¼ ÜïU ¥¢Ýï S¢ï ÐãHï ±¢ÐS¢ ¥¢ S¢ÜU¼¢ ãñ ¼¢ï ã¢ï Á¢¢»x¢¢
±ÚÝ¢ ©S¢ï Ó¢¢çã²ï çÜU ¶GéÎ ¥ÐÝï }¢¢H S¢ï }¢çÄ²¼ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï
Î¢ïÏ¢¢Ú¢ ãGÁ¢ ÜUÚ±¢» J 16
¥¢ç}¢Ú (²¢’Ýè çÁ¢S¢ Ýï ãGÁ¢ ÜU¢ ãGév}¢ çÎ²¢ ãñ ©S¢è) ÜUè çÝÄ²¼ S¢ï
ãGÁ¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ ¥zGÁ¢GH ²ïã ãñ çÜU Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï |¢è 1
ÜUã Hï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ©S¢ ÜU¢ Ý¢}¢ |¢êH x¢²¢ ãñ ¼¢ï ²ïã çÝÄ²¼ ÜUÚ Hï
çÜU çÁ¢S¢ Ýï |¢ïÁ¢¢ ãñ (²¢ çÁ¢S¢ ÜïU çH²ï |¢ïÁ¢¢ ãñ) ©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï
ÜUÚ¼¢ ãêæ J 17 ¥x¢Ú »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{¼ï ±vG¼
çÝÄ²¼ ÜUÚÝ¢ |¢êH x¢²¢ ¼¢ï Á¢Ï¢ ¼ÜU ¥zG¥G¢Hï ãGÁ¢ à¢éM¥G Ý çÜU²ï
ã¢ï´ §çwG¼²¢Ú ãñ çÜU çÝÄ²¼ ÜUÚ Hï J
“¥¢¥¢ï ãGÁ¢ ÜUÚïæ” ÜïU Ý± ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï
ãGÁÁ¢ï Ï¢ÎH ÜïU 9 }¢é-¼ÈGU<ÚÜGU }¢-ÎÝè ÈêUH
1 “±S¢è” (²¢’Ýè ±çS¢Ä²¼ ÜUÚÝï ±¢Hï ) Ýï §S¢
S¢¢H çÜUS¢è ÜU¢ï ãGÁÁ¢ï Ï¢ÎH ÜïU çH²ï }¢éÜGUÚüÚ çÜU²¢ }¢x¢Ú
±¢ïã §S¢ S¢¢H Ý x¢²¢ S¢¢Hï ¥¢²‹Î¢ Á¢¢ ÜUÚ ¥Î¢ çÜU²¢,
¥Î¢ ã¢ï x¢²¢, ©S¢ ÐÚ ÜU¢ï§ü Á¢é}¢¢üÝ¢ Ýãè´ J
2 ãG Á Á¢ï Ï¢ÎH ÜUÚÝï ±¢Hï Üï U çH²ï Á¢G M Úè ãñ çÜU Á¢¢ï ÜéUÀ
1 : ÈGéUH¢æ ÜUè Á¢x¢ã çÁ¢S¢ ÜïU Ý¢}¢ ÐÚ ãGÁ¢ ÜUÚÝ¢ Ó¢¢ã¼¢ ãñ ©S¢ ÜU¢ Ý¢}¢ Hï
}¢-S¢HÝ
Ï¢Ó¢¢ ãñ ±¢ïã ±¢ÐS¢ ÜUÚ Îï J ¥x¢Ó¢ïü Ï¢ãé¼ ‰¢¢ïÇGè S¢è Ó¢èÁ¢G ã¢ï ©S¢ï Ú¶
HïÝ¢ Á¢¢§Á¢G Ýãè´ J ¥x¢Ó¢ïü à¢¼Gü ÜUÚ Hè ã¢ï çÜU Á¢¢ï ÜéUÀ Ï¢Ó¢¢ ±¢ïã
±¢ÐS¢ Ýãè´ Îêæx¢¢ çÜU ²ïã à¢¼Gü Ï¢¢ç¼GH ãñ J ã¢æ Î¢ï2 S¢êÚ¼¢ï´ }¢ï´ Ú¶Ý¢
Á¢¢§Á¢G ã¢ïx¢¢ : (1) |¢ïÁ¢Ýï ±¢H¢ ©S¢ ÜU¢ï ±ÜUèH ÜUÚ Îï çÜU Á¢¢ï ÜéUÀ
Ï¢Ó¢ Á¢¢» ±¢ïã ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï çãÏ¢¢ ÜUÚ ÜïU (²¢’Ýè Ï¢¼G¢ñÚï ¼¢ïãGÈGU¢
Îï ÜUÚ) ÜGUÏÁ¢G¢ ÜUÚ HïÝ¢ (2) ²ïã çÜU |¢ïÁ¢Ýï ±¢H¢ ÜGUÚèÏ¢éH }¢¢ñ¼
ã¢ï ¥¢ñÚ §S¢ ¼GÚãG ±çS¢Ä²¼ ÜUÚ Îï çÜU Á¢¢ï ÜéUÀ Ï¢Ó¢ï ©S¢ ÜUè }¢ñ´
Ýï ¼éÛ¢ï ±çS¢Ä²¼ ÜUè J (}¢éHwG¶GS¢ ¥Á¢G Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢.
1210, ) 3 Ï¢ïã¼Ú ²ïã ãñ çÜU çÁ¢S¢ï ãGÁÁ¢ï
Ï¢ÎH ÜïU çH²ï |¢ïÁ¢¢ Á¢¢» ÐãHï ±¢ïã ¶GéÎ ¥ÐÝï ÈGUÁ¢Gü ãGÁ¢ S¢ï
S¢éÏ¢éÜU Î¢ïà¢ (²¢’Ýè Ï¢çÚÄ²éçÁGÁ¢G}}¢¢) ã¢ï Ó¢éÜU¢ ã¢ï, ¥x¢Ú »ïS¢ï
ÜU¢ï |¢ïÁ¢¢ çÁ¢S¢ Ýï ¶GéÎ ãGÁ¢ Ýãè´ çÜU²¢ Á¢Ï¢ |¢è ãGÁÁ¢ï Ï¢ÎH
ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J »ïS¢¢ à¢wGS¢ çÁ¢S¢ Ýï ÈGUÁ¢Gü
ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ ãGÁ¢ Ý çÜU²¢ ã¢ï ©S¢ï ãGÁÁ¢ï Ï¢ÎH ÐÚ
ç|¢Á¢±¢Ý¢ }¢vMãï ¼ãGÚè}¢è ãñ J 4
Ï¢ïã¼Ú ²ïã ãñ çÜU »ïS¢ï à¢wGS¢ ÜU¢ï |¢ïÁ¢ï´ Á¢¢ï ãGÁ¢ ÜïU ¥zG¥G¢H
¥¢ñÚ ¼GÚèÜGïU S¢ï ¥¢x¢¢ã ã¢ï, ¥x¢Ú }¢éÚ¢çãÜGU ²¢’Ýè ÜGUÚèÏ¢éH
Ï¢éHêx¢G Ï¢ÓÓ¢ï S¢ï ãGÁÁ¢ï Ï¢ÎH ÜUÚ±¢²¢ Á¢Ï¢ |¢è ¥Î¢ ã¢ï
Á¢¢»x¢¢ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1204, )  5
|¢ïÁ¢Ýï ±¢Hï ÜïU ÐñS¢¢ï´ S¢ï Ý çÜUS¢è ÜU¢ï ¶¢Ý¢ ç¶H¢ S¢ÜU¼¢ ãñ Ý
ÈGUÜGUèÚ ÜU¢ï Îï S¢ÜU¼¢ ãñ, ã¢æ |¢ïÁ¢Ýï ±¢Hï Ýï §Á¢¢Á¢G¼ Îè ã¢ï ¼¢ï
}¢éÁ¢G¢-²ÜGU¢ Ýãè´ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1210, )
6 ãÚ çÜG U S}¢ Üï U Á¢é } ¢ï ü §çwG ¼ ²¢Úè Üï U Î}¢ ¶GéÎ ãG Á Á¢ï

Ï¢ÎH ¥Î¢ ÜUÚÝï ±¢Hï ÐÚ ãñ´ |¢ïÁ¢Ýï ±¢Hï ÐÚ Ýãè´ 7 ¥x¢Ú
çÜUS¢è Ýï Ý ¶GéÎ ãGÁ¢ çÜU²¢ ã¢ï Ý ±¢çÚS¢ ÜU¢ï ±çS¢Ä²¼ ÜUè
ã¢ï ¥¢ñÚ §ç‹¼ÜGU¢H ÜUÚ x¢²¢ ¥¢ñÚ ±¢çÚS¢ Ýï ¥ÐÝè }¢ÚÁ¢Gè
S¢ï ¥ÐÝè ¼GÚÈGU S¢ï ãGÁÁ¢ï Ï¢ÎH ÜUÚ±¢ çÎ²¢ (²¢ ¶GéÎ çÜU²¢)
¼¢ï ©}}¢èÎ ãñ çÜU ©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ¥Î¢ ã¢ï
Á¢¢»x¢¢ J 8 ãGÁÁ¢ï Ï¢ÎH ÜUÚÝï ±¢H¢
¥x¢Ú }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢ ãè }¢ï´ Úã x¢²¢ ¼¢ï ²ïã
|¢è Á¢¢§Á¢G ãñ HïçÜUÝ ¥zGÁ¢GH ²ïã ãñ çÜU ±¢ÐS¢ ¥¢», ¥¢Ýï
Á¢¢Ýï ÜïU ¥wGÚ¢Á¢¢¼ |¢ïÁ¢Ýï ±¢Hï ÜïU çÁ¢G}}¢ï ãñ´ J 9
ãGÁÁ¢ï Ï¢ÎH ÜUÚÝï ±¢H¢ |¢ïÁ¢Ýï ±¢Hï ÜUè ÚÜGU}¢ S¢ï }¢ÎèÝ»
}¢éÝÃ±Úã ÜU¢ »ÜU Ï¢¢Ú S¢ÈGUÚ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ,
}¢vÜïU }¢ÎèÝï ÜUè çÁ¢G²¢Ú¼¢ï´ ÐÚ ¶GÓ¢ü Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼¢, ÎÚç}¢²¢Ý¢
Î-ÚÁ¢ï ÜU¢ ¶¢Ý¢ ¶¢»x¢¢, çÁ¢S¢ }¢ï´ x¢¢ïà¼ |¢è Î¢ç¶GH ãñ,
¥HÏ¢œ¢¢ S¢è¶G ÜUÏ¢¢Ï¢, Ó¢Úx¢G¢ ±x¢GñÚ¢ ©G}Î¢ ¶¢Ýï, ç}¢Æ¢§²¢æ,
Æ‹Çè Ï¢¢ï¼Hï´ ÈUH ÈGíêÅ ±x¢GñÚ¢ Ýãè´ ¶¢ S¢ÜU¼ï, ÝèÁ¢G ¶Á¢êÚï´,
¼SÏ¢èãG¢¼ ±x¢GñÚ¢ ¼Ï¢ÚéüÜU¢¼ H¢Ýï ÜUè |¢è §Á¢¢Á¢G¼ Ýãè´ J (ãGÁÁ¢ï
Ï¢ÎH ÜUè }¢Á¢GèÎ ¼zGS¢èH¢¼ ÜïU çH²ï }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜUè
}¢yGÏ¢ê¥G¢ Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼ çÁ¢ËÎ ¥Ã±H S¢ÈGUãG¢ 1199 ¼¢ 1211
ÜU¢ }¢é¼G¢-H¥G¢ Á¢GMÚè ãñ)
}¢ÎèÝï ÜUè ãG¢çÁ¢GÚè

ãGS¢Ý ãGÁ¢ ÜUÚ çH²¢ ÜU¢’Ï¢ï S¢ï ¥¢æ¶¢ï´ Ýï çÁ¢G²¢ Ð¢§ü
Ó¢H¢ï Îï¶ï´ ±¢ïã Ï¢S¼è çÁ¢S¢ ÜU¢ ÚS¼¢ çÎH ÜïU ¥‹ÎÚ ãñ
Á¢G¢ñÜGU Ï¢ÉG¢Ýï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ : }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã
ÜU¢ }¢éÜGUgS¢ S¢ÈGUÚ ¥¢Ð ÜU¢ï }¢éÏ¢¢ÚÜU ã¢ï ! Ú¢S¼ï
|¢Ú ÎéMÎ¢ï S¢H¢}¢ ÜUè ÜUS¢Ú¼ ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ Ý¢’ç¼²¢ ¥à¥G¢Ú
ÐÉG¼ï Úçã²ï ²¢ ã¢ï S¢ÜïU ¼¢ï ÅïÐ ÚïÜU¢õÇüÚ ÐÚ ¶Géà¢ §ËãG¢Ý Ý¢’¼
wG±¢Ý¢ï´ ÜïU ÜïUçS¢Å S¢éÝ¼ï Úçã²ï çÜU §S¢ ¼GÚãG ¼ÚçvGÜGU²ï
Á¢G¢ñÜGU ÜïU ¥SÏ¢¢Ï¢ ã¢ï´x¢ï J }¢ÎèÝ» Ð¢ÜU ÜUè ¥G-Á¢G-}¢¼¢ï çÚzG¥G¼
ÜU¢ ¼S¢Ã±éÚ Ï¢¢æ{¼ï Úçã²ï, §S¢ ÜïU ÈGUÁ¢G¢§H ÐÚ x¢G¢ñÚ ÜUÚ¼ï Úçã²ï J1
§S¢ S¢ï |¢è ¥¢Ð ÜU¢ à¢¢ñÜGU }¢Á¢GèÎ Ï¢ÉGïx¢¢ J
}¢ÎèÝ¢ çÜU¼Ýè ÎïÚ }¢ï´ ¥¢»x¢¢ ! : }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢
„ï }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã ÜU¢
ÈGU¢çS¢H¢ ¼vGÚèÏ¢Ý 425 ç}¢H¢ï }¢èÅÚ ãñ çÁ¢S¢ï ¥G¢}¢ çÎÝ¢ï´ }¢ï´ Ï¢S¢
¼vGÚèÏ¢Ý 5 Í¢‹Åï }¢ï´ ¼Gñ ÜUÚ Hï¼è ãñ }¢x¢Ú ãGÁ¢ ÜïU çÎÝ¢ï´ }¢ï´ Ï¢¢’Á¢G
1 : Î¢ñÚ¢Ýï çÜGU²¢}¢ï ãG-Ú}¢ñÝï à¢ÚèÈGñUÝ ÈGUÁ¢G¢§Hï }¢vÜU¢ ± }¢ÎèÝ¢ ÐÚ }¢ÏÝè ÜéU¼éÏ¢
ÜU¢ }¢é¼G¢-H¥G¢ ¼ÚçvGÜGU²ï Á¢G¢ñÜGU ÜU¢ Ï¢ïã¼ÚèÝ Á¢GÚè¥G¢ ãñ ÝèÁ¢G §GàÜGïU ÚS¢êH
Ï¢ÉG¢Ýï ÜïU çH²ï ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼ ÜU¢ Ý¢’ç¼²¢
Îè±¢Ý “ãGÎ¢§ÜGïU Ï¢çwGà¢à¢” ¥¢ñÚ ©S¼¢Á¢Gï Á¢G}¢Ý }¢¢ñH¢Ý¢ ãGS¢Ý ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý
ÜU¢ ÜUH¢}¢ “Á¢G¢ñÜGïU Ý¢’¼” ÜU¢ wG¢êÏ¢ }¢é¼G¢-H¥G¢ ÈGUÚ}¢¢§²ï J
}¢SHãG¼¢ï´ ÜUè çÏ¢Ý¢ ÐÚ ÚzG¼¢Ú ÜU}¢ Ú¶è Á¢¢¼è ¥¢ñÚ ÐãéæÓ¢Ýï }¢ï´ Ï¢S¢
¼vGÚèÏ¢Ý 8 ¼¢ 10 Í¢‹Åï Hï Hï¼è ãñ J “}¢ÜüUÁ¢Gï §çS¼vGÏ¢¢Hï ãGéÁÁ¢¢Á¢”
ÐÚ Ï¢S¢ LÜU¼è ãñ, ²ã¢æ Ð¢S¢Ð¢ïÅü ÜU¢ §ç‹ÎÚ¢Á¢ ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Ð¢S¢Ð¢ïÅü
Ú¶ ÜUÚ »ÜU ÜU¢Çü Á¢¢Úè çÜU²¢ Á¢¢¼¢ ãñ çÁ¢S¢ï ãG¢Á¢è Ýï S¢æ|¢¢H ÜUÚ
Ú¶Ý¢ ã¢ï¼¢ ãñ, ²ã¢æ ÜUè ÜU¢Ú±¢§ü }¢ï´ Ï¢S¢¢ ¥±ÜGU¢¼ ÜU§ü Í¢‹Åï |¢è
Hx¢ Á¢¢¼ï ãñ´, S¢Ï¢í ÜU¢ ÈUH }¢èÆ¢ ãñ J ¥G‹ÜGUÚèÏ¢ ¥¢Ð
}¢èÆï }¢ÎèÝï ÜïU x¢Hè ÜêUÓ¢¢ï´ ÜïU Á¢Ë±ï HêÅï´x¢ï, Á¢ËÎ ãè ¥¢Ð x¢é}Ï¢Îï
¶GÁ¢GÚ¢ ÜïU ÎèÎ¢Ú S¢ï ¥ÐÝè ¥¢æ¶ï´ Æ‹Çè ÜUÚḯx¢ï J Á¢êæ ãè ÎêÚ S¢ï
}¢çSÁ¢Îé‹Ý-Ï¢ç±çÄ²àà¢ÚèÈGU ÜïU }¢èÝ¢Úï ÝêÚÏ¢¢Ú
ÐéÚ ±ÜGU¢Ú ÐÚ çÝx¢¢ã ÐÇGïx¢è, S¢ÏÁ¢G S¢ÏÁ¢G x¢é}Ï¢Î ÝÁ¢GÚ ¥¢»x¢¢
¥¢Ð ÜïU ÜGUËÏ¢ }¢ḯ ãHÓ¢H }¢Ó¢ Á¢¢»x¢è ¥¢ñÚ ¥¢æ¶¢ï´ S¢ï Ï¢ï
§çwG¼²¢Ú ¥¢æS¢ê ÀHÜU ÐÇGx´ï ¢ï J
S¢¢§}¢ ÜU}¢¢Hï Á¢GÏ¼G ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ¼¢ï ÜUè }¢x¢Ú
ÐHÜU¢ï´ ÜU¢ ãGËÜGU¢ ¼¢ïÇG ÜUÚ ¥¢æS¢ê çÝÜUH x¢»
ã±¢» }¢ÎèÝ¢ S¢ï ¥¢Ð ÜïU }¢à¢¢}¢ï çÎ}¢¢x¢G }¢é¥Gœ¢GÚ ã¢ï Úãï
ã¢ï´x¢ï ¥¢ñÚ ¥¢Ð ¥ÐÝè MãG }¢ï´ ¼¢-Á¢Gx¢è }¢ãGS¢êS¢ ÜUÚ Úãï ã¢ï´x¢ï, ã¢ï
S¢ÜïU ¼¢ï Ýæx¢ï Ð¢©æ Ú¢ï¼ï ãé» }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã ÜUè
ÈGUÁ¢G¢¥¢ïæ }¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ï´ J
Á¢ê¼ï ©¼¢Ú H¢ï Ó¢H¢ï Ï¢¢ ã¢ïà¢ Ï¢¢ ¥ÎÏ¢
Îï¶¢ï }¢ÎèÝï ÜU¢ ãGS¢è´ x¢éHÁ¢G¢Ú ¥¢ x¢²¢
Ýæx¢ï Ð¢©æ ÚãÝï ÜUè ÜGéUÚ¥¢Ýè ÎHèH : ¥¢ñÚ ²ã¢æ Ýæx¢ï Ð¢©æ
ÚãÝ¢ ÜU¢ï§ü ç¶GH¢ÈGïU à¢Ú-¥G ÈGïU’H |¢è Ýãè´ Ï¢çËÜU }¢éÜGUgS¢ S¢Ú
Á¢G}¢èÝ ÜU¢ S¢Ú¢S¢Ú ¥ÎÏ¢ ãñ J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢êS¢¢
ÜUHè}¢éËH¢ã Ýï ¥ÐÝï ÚÏ¢ S¢ï ã}¢
ÜUH¢}¢è ÜU¢ à¢ÚÈGU ãG¢çS¢H çÜU²¢ ¼¢ï ¥ËH¢ã Ýï §à¢¢üÎ
ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¼¢ï ¥ÐÝï Á¢ê¼ï ©¼¢Ú Ç¢H, Ï¢ïà¢ÜU ¼ê

Ð¢ÜU Á¢æx¢H ¼Gé±¢ }¢ï´ ãñ J
! Á¢Ï¢ yG¢êÚï S¢èÝ¢ ÜUè }¢éÜGUgS¢ ±¢Îè }¢ï´
S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢êS¢¢ ÜUHè}¢éËH¢ã ÜU¢ï ¶GéÎ
¥ËH¢ã ¼Ï¢¢-Ú-ÜU ± ¼¥G¢H¢ Á¢ê¼ï ©¼¢Ú HïÝï ÜU¢ ãGév}¢ ÈGUÚ}¢¢»
¼¢ï }¢ÎèÝ¢ ¼¢ï çÈUÚ }¢ÎèÝ¢ ãñ, ²ã¢æ ¥x¢Ú Ýæx¢ï Ð¢©æ Úã¢ Á¢¢» ¼¢ï
v²êæ S¢¥G¢Î¼ ÜUè Ï¢¢¼ Ý ã¢ïx¢è ! ÜUÚ¢ïÇG¢ï´ }¢¢çHçÜUÄ²¢ï´ ÜïU Ðïà±¢
¥¢ñÚ }¢àãêÚ ¥G¢çà¢ÜGïU ÚS¢êH ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ }¢¢çHÜU
}¢ÎèÝ» Ð¢ÜU ÜUè x¢çH²¢ï´ }¢ï´
Ýæx¢ï ÐñÚ Ó¢H¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï J ¥¢Ð
}¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã }¢ï´ ÜU|¢è
Í¢¢ïÇGï ÐÚ S¢é±¢Ú Ý ã¢ï¼ï, ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : }¢éÛ¢ï ¥ËH¢ã S¢ï
ãG²¢ ¥¢¼è ãñ çÜU ©S¢ }¢éÏ¢¢ÚÜU Á¢G}¢èÝ ÜU¢ï ¥ÐÝï Í¢¢ïÇGï ÜïU ÜGUÎ}¢¢ï´ ¼Hï
Ú¢ñæÎêæ çÁ¢S¢ }¢ï´ ©S¢ ÜïU Œ²¢Úï }¢ãGÏ¢êÏ¢ }¢¢ñÁ¢êÎ ãñ´ J
(²¢’Ýè ¥¢Ð ÜU¢ Ú¢ñÁ¢G» ¥‹±Ú ãñ)
»ï ¶G¢ÜïU }¢ÎèÝ¢ ! ¼ê ãè Ï¢¼¢ }¢ñ´ ÜñUS¢ï Ð¢©æ Úw¶êæ ²ã¢æ

¼ê ¶G¢ÜïU Ð¢ S¢ÚÜU¢Ú ÜUè ãñ ¥¢æ¶¢ï´ S¢ï Hx¢¢§ü Á¢¢¼è ãñ
ãG¢çÁ¢GÚè ÜUè ¼Ä²¢Úè : ãG¢çÁ¢GçÚ²ï Ú¢ñÁ¢G» ÚS¢êH
S¢ï ÐãHï }¢ÜU¢Ý ±x¢GñÚ¢ ÜU¢ Ï¢‹Î¢ï Ï¢S¼
ÜUÚ HèçÁ¢²ï, ãG¢Á¢¼ ã¢ï ¼¢ï ¶¢ Ðè HèçÁ¢²ï, ¥H x¢GÚÁ¢G ãÚ
±¢ïã Ï¢¢¼ Á¢¢ï wG¢éà¢ê¥G¢ï wG¢éÁG¢ê¥G }¢ï´ }¢¢Ýï¥G ã¢ï ©S¢ S¢ï ÈGU¢çÚx¢G
ã¢ï HèçÁ¢²ï J ¥Ï¢ ¼¢Á¢G¢ ±éÁG¢ê ÜUèçÁ¢²ï §S¢ }¢ï´ ç}¢S±¢ÜU
Á¢GMÚ ã¢ï Ï¢çËÜU Ï¢ïã¼Ú ²ïã ãñ çÜU x¢GéSH ÜUÚ HèçÁ¢²ï, {éHï
ãé» ÜUÐÇGï Ï¢çËÜU ã¢ï S¢ÜïU ¼¢ï Ý²¢ S¢ÈGïUÎ çHÏ¢¢S¢, Ý²¢
§G}¢¢}¢¢ à¢ÚèÈGU ±x¢GñÚ¢ Á¢GñÏ¢ï ¼Ý ÜUèçÁ¢²ï, S¢éÚ}¢¢ ¥¢ñÚ ¶GéàÏ¢ê Hx¢¢
HèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ }¢éàÜU ¥zGÁ¢GH ãñ, ¥Ï¢ Ú¢ï¼ï ãé» ÎÚÏ¢¢Ú ÜUè ¼GÚÈGU
Ï¢çÉG²ï J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1223 }¢¢wG¢ê…GÝ)
»ï HèçÁ¢²ï ! S¢ÏÁ¢G x¢é}Ï¢Î ¥¢ x¢²¢ : »ï HèçÁ¢²ï !
±¢ïã S¢ÏÁ¢G S¢ÏÁ¢G x¢é}Ï¢Î çÁ¢S¢ï ¥¢Ð Ýï ¼S±èÚ¢ï´ }¢ï´ Îï¶¢ ‰¢¢,
¶G²¢H¢ï´ }¢ï´ Ó¢ê}¢¢ ‰¢¢ ¥Ï¢ S¢Ó¢}¢éÓ¢ ¥¢Ð ÜUè ¥¢æ¶¢ï´ ÜïU S¢¢}¢Ýï
ãñ J
¥àÜU¢ï´ ÜïU }¢¢ï¼è ¥Ï¢ çÝÀ¢±Ú Á¢G¢§Ú¢ï ÜUÚ¢ï ±¢ïã S¢ÏÁ¢G x¢é}Ï¢Î }¢}Ï¢»G ¥‹±¢Ú ¥¢ x¢²¢
¥Ï¢ S¢Ú Û¢éÜU¢» Ï¢¢ ¥ÎÏ¢ ÐÉG¼ï ãé» ÎéMÎ
Ú¢ï¼ï ãé» ¥¢x¢ï Ï¢ÉG¢ï ÎÚÏ¢¢Ú ¥¢ x¢²¢
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 473)
ã¢æ ! ã¢æ ! ²ïã ±¢ïãè S¢ÏÁ¢G x¢é}Ï¢Î ãñ çÁ¢S¢ ÜïU ÎèÎ¢Ú ÜïU
çH²ï ¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï ÚS¢êH ÜïU çÎH Ï¢ï ÜGUÚ¢Ú Úã¼ï ¥¢ñÚ ¥¢æ¶ï´ ¥àÜUÏ¢¢Ú
ã¢ï Á¢¢²¢ ÜUÚ¼è ãñ´, ¶GéÎ¢ ÜUè ÜGUS¢}¢ ! Ú¢ñÁ¢G» ÚS¢êHéËH¢ã
S¢ï ¥GÁ¢Gè}¢ Á¢x¢ã Îé‹²¢ ÜïU çÜUS¢è }¢ÜGU¢}¢ }¢ï´ ¼¢ï
ÜéUÁ¢¢ Á¢‹Ý¼ }¢ï´ |¢è Ýãè´ ãñ J
çÈGUÚÎ¢ñS¢ ÜUè Ï¢éH‹Îè |¢è Àê S¢ÜïU Ý §S¢ ÜU¢ï
wG¢éËÎï Ï¢Úè´ S¢ï ªæÓ¢¢ }¢èÆï ÝÏ¢è ÜU¢ Ú¢ñÁ¢G¢
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 298)
Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU §à¢¢¥G¼è §Î¢Úï }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢
ÜUè }¢yGÏ¢ê¥¢G çÜU¼¢Ï¢ “±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢” ÜïU S¢ÈGUãG¢ 298 ÜïU
ãG¢çà¢²ï }¢ḯ ãñ : Ú¢ñÁ¢G¢ ÜïU HzGÁ¢Gè }¢¢’Ý¢ ãñ́ : Ï¢¢x¢G J à¢ï’Ú }¢ḯ Ú¢ñÁ¢G¢
S¢ï }¢éÚ¢Î ±¢ïã çãGSS¢» Á¢G}¢èÝ ãñ çÁ¢S¢ ÐÚ ÚãG}¢¼ï ¥G¢H}¢
ÜU¢ çÁ¢S}¢ï }¢é¥ÁG ÁG ¢G}¢ ¼à¢ÚèÈGU ÈGUÚ}¢¢ ãñ J §S¢
ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼ Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼ï ãé» ÈGéU-ÜGUã¢» çÜUÚ¢}¢
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ́ : }¢ãGÏ¢êÏ¢ï Î¢±Ú ÜïU çÁ¢S}¢ï ¥‹±Ú
S¢ï Á¢G}¢èÝ ÜU¢ Á¢¢ï çãGSS¢¢ Hx¢¢ ãé±¢ ãñ J ±¢ïã ÜU¢’Ï¢¢ à¢ÚèÈGU S¢ï
Ï¢çËÜU ¥Gà¢¢ïü ÜéUS¢èü S¢ï |¢è ¥zGÁ¢GH ãñ J
ã¢ï S¢ÜïU ¼¢ï Ï¢¢Ï¢éH Ï¢ÜGUè¥G S¢ï ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï´ : ¥Ï¢ S¢Ú¢Ð¢
¥-ÎÏ¢¢ï ã¢ïà¢ Ï¢Ýï, ¥¢æS¢ê Ï¢ã¢¼ï ²¢ Ú¢ïÝ¢ Ý ¥¢» ¼¢ï ÜU}¢ ¥Á¢G
ÜU}¢ Ú¢ïÝï Á¢ñS¢è S¢êÚ¼ Ï¢Ý¢» J Ï¢¢Ï¢ï Ï¢ÜGUè¥G1 ÐÚ ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï´ J
¥GÁ¢Gü ÜUÚ ÜïU Á¢GÚ¢ ÆãÚ Á¢¢§²ï J
x¢¢ï²¢ S¢ÚÜU¢Úï Á¢Gè ±ÜGU¢Ú ÜïU à¢¢ãè ÎÚÏ¢¢Ú
}¢ï´ ãG¢çÁ¢GÚè ÜUè §Á¢¢Á¢G¼ }¢¢æx¢ Úãï ãñ´ J ¥Ï¢
ÜUã ÜUÚ ¥ÐÝ¢ S¢è{¢ ÜGUÎ}¢ }¢çSÁ¢Î à¢ÚèÈGU }¢ï´ Úç¶²ï
¥¢ñÚ ã}¢¢¼Ý ¥ÎÏ¢ ã¢ï ÜUÚ Î¢ç¶GHï }¢çSÁ¢Îï Ý-Ï¢±è
ã¢ï´ §S¢ ±vG¼ Á¢¢ï ¼¢’Á¢Gè}¢ ± ¥ÎÏ¢ ÈGUÁ¢Gü ãñ
±¢ïã ãÚ ¥G¢çà¢ÜGïU ÚS¢êH ÜU¢ çÎH Á¢¢Ý¼¢ ãñ J ã¢‰¢, Ð¢©æ, ¥¢æ¶,
ÜU¢Ý, Á¢GÏ¢¢Ý, çÎH S¢Ï¢ ¶G²¢Hï x¢GñÚ S¢ï Ð¢ÜU ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ Ú¢ï¼ï
ãé» ¥¢x¢ï Ï¢çÉG²ï, Ý §Îü çx¢Îü ÝÁ¢GÚï´ Í¢é}¢¢§²ï, Ý ãè }¢çSÁ¢Î ÜïU
ÝvGà¢¢ï çÝx¢¢Ú Îïç¶²ï, Ï¢S¢ »ÜU ãè ¼ÇGÐ, »ÜU ãè Hx¢Ý ¥¢ñÚ
»ÜU ãè ¶G²¢H ã¢ï çÜU |¢¢x¢¢ ãé±¢ }¢éÁ¢çÚ}¢ ¥ÐÝï ¥¢ÜGU¢
ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ãï Ï¢ïÜUS¢ ÐÝ¢ã }¢ï´ Ðïà¢ ã¢ïÝï ÜïU
çH²ï Ó¢H¢ ãñ J
1 : ²ïã }¢çSÁ¢Îï Ý-Ï¢±è ÜïU Á¢¢çÝÏ¢ï }¢à¢çÚÜGU ±¢ÜGïU¥G ãñ J ©G}¢ê}¢Ý
ÎÚÏ¢¢Ý Ï¢¢Ï¢ï Ï¢ÜGUè¥G S¢ï ãG¢çÁ¢GÚè ÜïU çH²ï Ýãè´ Á¢¢Ýï Îï¼ï çHã¢Á¢G¢ H¢ïx¢ Ï¢¢Ï¢éSS¢H¢}¢
ãè S¢ï ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï¼ï ãñ́ §S¢ ¼GÚãG ãG¢çÁ¢GÚè ÜUè §çÏ¼Î¢ S¢Úï ¥vGÎS¢ S¢ï ã¢ïx¢è ¥¢ñÚ ²ïã
ç¶GH¢ÈGïU ¥ÎÏ¢ ãñ v²êæ çÜU Ï¢éÁ¢Géx¢¢ïZ ÜUè ç¶GÎ}¢¼ }¢ḯ ÜGUÎ}¢¢ḯ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ¥¢Ý¢ ãè ¥ÎÏ¢
ãñ J ¥x¢Ú Ï¢¢Ï¢ï Ï¢ÜGUè¥G S¢ï ãG¢çÁ¢GÚè Ý ã¢ï S¢ÜïU ¼¢ï Ï¢¢Ï¢éSS¢H¢}¢ S¢ï |¢è ãGÚÁ¢ Ýãè´ J
¥x¢Ú |¢èÇG ±x¢GñÚ¢ Ý ã¢ï ¼¢ï ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUèçÁ¢²ï çÜU Ï¢¢Ï¢ï Ï¢ÜGUè¥G S¢ï ãG¢çÁ¢GÚè ã¢ï Á¢¢» J
Ó¢H¢ ãêæ »ÜU }¢éÁ¢çÚ}¢ ÜUè ¼GÚãG }¢ñ´ Á¢¢çÝÏ¢ï ¥¢ÜGU¢

ÝÁ¢GÚ à¢Úç}¢‹Î¢ à¢Úç}¢‹Î¢, Ï¢ÎÝ HÚÁ¢GèÎ¢ HÚÁ¢GèÎ¢
Ý}¢¢Á¢Gï à¢éRU¢Ý¢ : ¥Ï¢ ¥x¢Ú }¢vMã ±vG¼ Ý ã¢ï ¥¢ñÚ
x¢G-H-Ï¢» à¢¢ñÜGU }¢¢ïãH¼ Îï ¼¢ï Î¢ï Î¢ï Úv¥G¼ ¼çãGÄ²¼éH
}¢çSÁ¢Î ± à¢éRU¢Ý» Ï¢¢Úx¢¢ãï ¥vGÎS¢ ¥Î¢ ÜUèçÁ¢²ï, ÐãHè
Úv¥G¼ }¢ï´ ¥H ãG}Î à¢ÚèÈGU ÜïU Ï¢¢’Î ¥¢ñÚ
ÎêS¢Úè }¢ï´ ¥H ãG}Î à¢ÚèÈGU ÜïU Ï¢¢’Î à¢ÚèÈGU ÐçÉG²ï J
S¢éÝãìÚè Á¢¢çH²¢ï´ ÜïU M Ï¢M : ¥Ï¢ ¥-ÎÏ¢¢ï à¢¢ñÜGU
}¢ï´ ÇêÏ¢ï, x¢ÚÎÝ Û¢éÜU¢», ¥¢æ¶ï´ ÝèÓ¢è çÜU²ï, Ú¢ïÝï ±¢Hè S¢êÚ¼
Ï¢Ý¢» Ï¢çËÜU ¶GéÎ ÜU¢ï Ï¢Á¢G¢ïÚ Ú¢ïÝï ÐÚ H¢¼ï, ¥¢æS¢ê Ï¢ã¢¼ï,
‰¢Ú-‰¢Ú¢¼ï, ÜUÐ-ÜUÐ¢¼ï, x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜUè ÝÎ¢}¢¼ S¢ï ÐS¢èÝ¢ ÐS¢èÝ¢
ã¢ï¼ï, S¢ÚÜU¢Úï Ý¢}¢Î¢Ú ÜïU ÈGUÁGH¢ï ÜUÚ}¢
ÜUè ©}}¢èÎ Ú¶¼ï , ¥¢Ð Üï U ÜG U -Î}¢ñ Ý ï
à¢ÚèÈGñUÝ1 ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï S¢éÝãìÚè Á¢¢çH²¢ï´ ÜïU M Ï¢M }¢é±¢-Á¢ã¢
à¢ÚèÈGU }¢ï´ (²¢’Ýè Ó¢ïãìÚ» }¢éÏ¢¢ÚÜU ÜïU S¢¢}¢Ýï) ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï´ çÜU
S¢ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢, Ú¢ãG¼ï ÜGUËÏ¢¢ï S¢èÝ¢ ¥ÐÝï
}¢Á¢G¢Úï ÐéÚ ¥‹±¢Ú }¢ï´ M Ï¢ çÜGUÏH¢ Á¢Ë±¢ ¥zGÚ¢ïÁ¢G ãñ´, }¢éÏ¢¢ÚÜU
1 : Ï¢¢Ï¢éH Ï¢ÜGUè¥G S¢ï ãG¢çÁ¢GÚè ç}¢Hè ¼¢ï ÐãHï ÜGU-Î}¢ñÝï à¢ÚèÈGñUÝ ¥¢»æx¢ï ¥¢ñÚ
Ï¢¢Ï¢éSS¢H¢}¢ S¢ï ¥¢» ¼¢ï ÐãHï S¢Úï ¥vGÎS¢ ¥¢»x¢¢ J
ÜG U Î}¢¢ï ´ ÜUè ¼G Ú ÈG U S¢ï ãG ¢ çÁ¢G Ú ã¢ï ´ x ¢ï ¼¢ï S¢ÚÜU¢Úï Î¢ï Á¢ã¢æ

ÜUè çÝx¢¢ãï Ï¢ïÜUS¢ ÐÝ¢ã Ï¢Ú¢ãï Ú¢S¼ ¥¢Ð
ÜUè ¼GÚÈGU ã¢ïx¢è ¥¢ñÚ ²ïã Ï¢¢¼ ¥¢Ð ÜïU çH²ï Î¢ïÝ¢ï´ Á¢ã¢æ }¢ï´
ÜU¢ÈGUè ãñ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1224)
}¢é±¢-Á¢ã¢ à¢ÚèÈGU ÐÚ ãG¢çÁ¢GÚè 1 : ¥Ï¢ S¢Ú¢Ð¢
¥ÎÏ¢ Ï¢Ýï Á¢GïÚï çÜGU‹ÎèH ©Ý Ó¢¢æÎè ÜUè ÜUèH¢ï´ ÜïU S¢¢}¢Ýï
Á¢¢ï S¢éÝãìÚè Á¢¢çH²¢ï´ ÜïU ÎÚ±¢Á¢G» }¢éÏ¢¢-ÚÜU¢ }¢ï´ ªÐÚ ÜUè
¼GÚÈGU Á¢¢çÝÏ¢ï }¢à¢çÚÜGU Hx¢è ãé§ü ãñ´, çÜGUÏHï ÜU¢ï ÐèÆ çÜU²ï
ÜU}¢ ¥Á¢G ÜU}¢ Ó¢¢Ú ã¢‰¢ (²¢’Ýè ¼vGÚèÏ¢Ý Î¢ï x¢Á¢G) ÎêÚ
Ý}¢¢Á¢G ÜUè ¼G Ú ãG ã¢‰¢ Ï¢¢æ { ÜUÚ S¢ÚÜU¢Úï Ý¢}¢Î¢Ú
ÜïU Ó¢ïãìÚ» ÐéÚ ¥‹±¢Ú ÜUè ¼GÚÈGU L¶G
ÜUÚ ÜïU ¶ÇGï ã¢ï´ çÜU “ÈGU¼¢±¢ ¥G¢H}¢x¢èÚè” ±x¢GñÚ¢ }¢ï´ ²ïãè
¥ÎÏ¢ çH¶¢ ãñ çÜU ²¢’Ýè “S¢ÚÜU¢Úï
}¢ÎèÝ¢ ÜïU ÎÚÏ¢¢Ú }¢ï´ §S¢ ¼GÚãG ¶ÇG¢ ã¢ï
çÁ¢S¢ ¼GÚãG Ý}¢¢Á¢G }¢ï´ ¶ÇG¢ ã¢ï¼¢ ãñ J” ²ÜG U èÝ }¢¢çÝ²ï !
S¢ÚÜU¢Úï Á¢Gè ±ÜGU¢Ú ¥ÐÝï }¢Á¢G¢Úï ÈGU¢§Á¢GéH
¥‹±¢Ú }¢ï ´ S¢ÓÓ¢è ãG Ü G U èÜG U è Îé ‹ ²¢±è çÁ¢S}¢¢Ýè ãG ² ¢¼
S¢ï ©S¢è ¼GÚãG çÁ¢G‹Î¢ ãñ´ çÁ¢S¢ ¼GÚãG ±ÈGU¢¼ à¢ÚèÈGU S¢ï
ÐãHï ‰¢ï ¥¢ñÚ ¥¢Ð ÜU¢ï |¢è Îï¶ Úãï ãñ´ Ï¢çËÜU ¥¢Ð ÜïU çÎH
1 : H¢ïx¢ ©G}¢ê}¢Ý Ï¢ÇGï S¢êÚ¢¶G ÜU¢ï “}¢é±¢-Á¢ã¢ à¢ÚèÈGU” S¢}¢Û¢¼ï ãñ́ Ï¢çËÜU ¥vS¢Ú ©Îêü
çÜU¼¢Ï¢¢ḯ }¢ḯ |¢è ²ïãè çH¶¢ ãñ }¢x¢Ú ÚÈGUèÜGUé H ãG-Ú}¢ñÝ }¢ḯ ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼
ÜUè ¼ãGÜUG èÜGU ÜïU }¢é¼¢G çÏ¢ÜGU }¢é±¢-Á¢ã¢ à¢ÚèÈGU ÜUè çÝà¢¢Ý Îïãè ÜUè x¢§ü ãñ J
}¢ï´ Á¢¢ï ¶G²¢H¢¼ ¥¢ Úãï ãñ´ ©Ý ÐÚ |¢è }¢éœ¢GH¥G (²¢’Ýè Ï¢¢ ¶GÏ¢Ú)
ãñ´ J ¶GÏ¢ÚÎ¢Ú ! Á¢¢Hè }¢éÏ¢¢ÚÜU ÜU¢ï Ï¢¢ïS¢¢ ÎïÝï ²¢ ã¢‰¢ Hx¢¢Ýï S¢ï
Ï¢çÓ¢²ï çÜU ²ïã ç¶GH¢ÈGïU ¥ÎÏ¢ ãñ, ã}¢¢Úï ã¢‰¢ §S¢ ÜGU¢çÏ¢H ãè Ýãè´
ÜUè Á¢¢Hè }¢éÏ¢¢ÚÜU ÜU¢ï Àê S¢ÜïU´, çHã¢Á¢G¢ Ó¢¢Ú ã¢‰¢ (²¢’Ýè ¼vGÚèÏ¢Ý
Î¢ï x¢Á¢G) ÎêÚ Úçã²ï, ²ïã ©Ý ÜUè ÚãG}¢¼ v²¢ ÜU}¢ ãñ çÜU ¥¢Ð ÜU¢ï
¥ÐÝï }¢é±¢-Á¢-ã» ¥vGÎS¢ ÜïU ÜGUÚèÏ¢ Ï¢éH¢²¢ ! S¢ÚÜU¢Úï Ý¢}¢Î¢Ú
ÜUè çÝx¢¢ãï ÜUÚ}¢ ¥x¢Ó¢ïü ãÚ Á¢x¢ã ¥¢Ð ÜUè
¼GÚÈGU ‰¢è, ¥Ï¢ ¶GéS¢êçS¢Ä²¼ ¥¢ñÚ §S¢ Î-Ú-Á¢» ÜGéUÏ¢ü ÜïU S¢¢‰¢ ¥¢Ð
ÜUè ¼GÚÈGU ãñ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1224, 1225)
ÎèÎ¢Ú ÜïU ÜGU¢çÏ¢H ¼¢ï ÜUã¢æ }¢ïÚè ÝÁ¢GÚ ãñ
²ïã ¼ïÚè §GÝ¢²¼ ãñ Á¢¢ï L¶G ¼ïÚ¢ §{Ú ãñ
Ï¢¢Úx¢¢ãï çÚS¢¢H¼ }¢ï´ S¢H¢}¢ ¥GÁ¢Gü
ÜUèçÁ¢²ï : ¥Ï¢ ¥ÎÏ¢ ¥¢ñÚ à¢¢ñÜGU ÜïU S¢¢‰¢ x¢G}¢x¢èÝ ¥¢ñÚ ÎÎü |¢Úè
¥¢±¢Á¢G }¢ï´ }¢x¢Ú ¥¢±¢Á¢G §¼Ýè Ï¢éH‹Î ¥¢ñÚ S¢wG¼ Ý ã¢ï çÜU
S¢¢Úï ¥¢’}¢¢H ãè Á¢G¢»¥G ã¢ï Á¢¢»æ, Ý çÏ¢ËÜéUH ãè ÐS¼ (²¢’Ýè
{è}¢è) çÜU ²ïã |¢è S¢é‹Ý¼ ÜïU ç¶GH¢ÈGU ãñ, }¢¢ï’¼çÎH (²¢’Ýè
ÎÚç}¢²¢Ýè) ¥¢±¢Á¢G }¢ï´ §Ý ¥ËÈGU¢Á¢G ÜïU S¢¢‰¢ S¢H¢}¢ ¥GÁ¢Gü
ÜUèçÁ¢²ï :
¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï ÝÏ¢è ¥¢Ð ÐÚ S¢H¢}¢ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã

ÜUè ÚãG}¢¼ï´
¥¢ñÚ Ï¢-Ú-ÜU¼ï´ J »ï ¥ËH¢ã ÜïU ÚS¢êH ¥¢Ð

ÐÚ S¢H¢}¢ J
»ï ¥ËH¢ã ÜUè ¼}¢¢}¢ }¢wGHêÜGU S¢ï Ï¢ïã¼Ú ¥¢Ð ÐÚ S¢H¢}¢ J
»ï x¢éÝãx¢¢Ú¢ï´ ÜUè à¢ÈGU¢¥G¼ ÜUÚÝï ±¢Hï ¥¢Ð ÐÚ S¢H¢}¢, ¥¢Ð ÐÚ,
¥¢Ð ÜUè ¥¢H ± ¥SãG¢Ï¢ ÐÚ ¥¢ñÚ ¥¢Ð ÜUè ¼}¢¢}¢ ©}}¢¼ ÐÚ S¢H¢}¢ J
Á¢ã¢æ ¼ÜU Á¢GÏ¢¢Ý S¢¢‰¢ Îï, çÎH Á¢}§üG ã¢ï }¢éw¼G çHÈGU ¥ËÜGU¢Ï¢ ÜïU S¢¢‰¢
S¢H¢}¢ ¥GÁ¢Gü ÜUÚ¼ï Úçã²ï, ¥x¢Ú ¥ËÜGU¢Ï¢ ²¢Î Ý ã¢ï´ ¼¢ï
ÜUè ¼vÚ¢Ú ÜUÚ¼ï (²¢’Ýè ²ïãè Ï¢¢Ú
Ï¢¢Ú ÐÉG¼)ï Úçã²ï J çÁ¢Ý çÁ¢Ý H¢ïx¢¢ï´ Ýï ¥¢Ð ÜU¢ï S¢H¢}¢ ÜïU çH²ï ÜUã¢ ãñ
©Ý ÜU¢ |¢è S¢H¢}¢ ¥GÁ¢Gü ÜUèçÁ¢²ï, Á¢¢ï Á¢¢ï ¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï ÚS¢êH ²ïã ¼ãGÚèÚ
ÐÉG´ï ±¢ïã }¢éÛ¢ S¢x¢ï }¢ÎèÝ¢ ÜU¢ S¢H¢}¢ ¥GÁ¢Gü ÜUÚ Îï´ ¼¢ï }¢éÛ¢
x¢éÝãx¢¢Ú¢ï´ ÜïU S¢ÚÎ¢Ú ÐÚ »ãGS¢¢Ýï ¥GÁ¢Gè}¢ ã¢ïx¢¢ J ²ã¢æ wG¢Ïê ¢ Îé¥¢G »æ
}¢¢æçx¢²ï ¥¢ñÚ Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú §S¢ ¼GÚãG à¢ÈGU¢¥G¼ ÜUè |¢èÜU ¼GHÏ¢ ÜUèçÁ¢²ï :
²¢’Ýè ²¢ ÚS¢êHËH¢ã ! }¢ñ´ ¥¢Ð S¢ï à¢ÈGU¢¥G¼

ÜU¢ S¢é±¢H ÜUÚ¼¢ ãêæ J
çS¢gèÜGïU ¥vÏ¢Ú ÜUè ç¶GÎ}¢¼ }¢ḯ S¢H¢}¢ :
çÈUÚ }¢à¢çÚÜGU ÜUè Á¢¢çÝÏ¢ (¥ÐÝï S¢è{ï ã¢‰¢ ÜUè ¼GÚÈGU) ¥¢{ï x¢Á¢G
ÜïU ÜGUÚèÏ¢ ãÅ ÜUÚ (ÜGUÚèÏ¢è À¢ïÅï S¢êÚ¢¶G ÜUè ¼GÚÈGU) ãGÁ¢GÚ¼ï
S¢çÄ²ÎéÝ¢ çS¢gèÜGïU ¥vÏ¢Ú ÜïU Ó¢ïãìÚ» ¥‹±Ú ÜïU
S¢¢}¢Ýï ÎS¼ Ï¢S¼¢ (²¢’Ýè ©S¢è ¼GÚãG ã¢‰¢ Ï¢¢æ{ ÜUÚ) ¶ÇGï ã¢ï
ÜUÚ ©Ý ÜU¢ï S¢H¢}¢ Ðïà¢ ÜUèçÁ¢²ï, Ï¢ïã¼Ú ²ïã ãñ çÜU §S¢ ¼GÚãG
S¢H¢}¢ ¥GÁ¢Gü ÜUèçÁ¢²ï :
»ï ¶GHèÈGU» ÚS¢êHéËH¢ã ! ¥¢Ð ÐÚ S¢H¢}¢,
»ï ÚS¢êHéËH¢ã ÜïU ±Á¢GèÚ ¥¢Ð ÐÚ S¢H¢}¢,
»ï x¢G¢Úï S¢¢ñÚ }¢ï´ ÚS¢êHéËH¢ã ÜïU ÚÈGUèÜGU !

¥¢Ð ÐÚ S¢H¢}¢ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ÜUè ÚãG}¢¼ï´ ¥¢ñÚ Ï¢-Ú-ÜU¼ï´ J

ÈGU¢MÜGïU ¥¢’Á¢G}¢ ÜUè ç¶GÎ}¢¼ }¢ḯ S¢H¢}¢ :
çÈUÚ §¼Ý¢ ãè }¢Á¢GèÎ Á¢¢çÝÏ¢ï }¢à¢çÚÜGU (¥ÐÝï S¢è{ï ã¢‰¢ ÜUè ¼GÚÈGU)
‰¢¢ïÇG¢ S¢¢ S¢ÚÜU ÜUÚ (¥¢ç¶GÚè S¢êÚ¢¶G ÜïU S¢¢}¢Ýï) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢
ÈGU¢MÜGïU ¥¢’Á¢G}¢ ÜïU M Ï¢M ¥GÁ¢Gü ÜUèçÁ¢²ï :
»ï ¥}¢èLH }¢é¥ç}¢ÝèÝ ! ¥¢Ð ÐÚ S¢H¢}¢,
»ï Ó¢¢HèS¢ ÜU¢ ¥G Î Î Ðê Ú ¢ ÜUÚÝï ±¢Hï ! ¥¢Ð ÐÚ S¢H¢}¢,
»ï §SH¢}¢ ± }¢éçSH}¢èÝ ÜUè §GÁGÁ¢G¼ ! ¥¢Ð ÐÚ S¢H¢}¢ ¥¢ñÚ

¥ËH¢ã ÜUè ÚãG}¢¼ï´ ¥¢ñÚ Ï¢-Ú-ÜU¼ï´ J
Î¢ïÏ¢¢Ú¢ »ÜU S¢¢‰¢ à¢ñ¶ñGÝ ÜUè ç¶GÎ}¢¼¢ḯ }¢ï´
S¢H¢}¢ : çÈUÚ Ï¢¢çHà¼ |¢Ú Á¢¢çÝÏ¢ï }¢x¢GçÚÏ¢ ²¢’Ýè ¥ÐÝï ©HÅï ã¢‰¢
ÜUè ¼GÚÈGU S¢ÚçÜU²ï ¥¢ñÚ Î¢ïÝ¢ï´ À¢ïÅï S¢êÚ¢¶G¢´ï ÜïU Ï¢èÓ¢ }¢ï´ ¶ÇGï ã¢ï ÜUÚ »ÜU
S¢¢‰¢ S¢çÄ²ÎñÝ¢ çS¢gèÜGïU ¥vÏ¢Ú ± ÈGU¢MÜGïU ¥¢’Á¢G}¢
ÜUè ç¶GÎ}¢¼¢ḯ }¢ḯ §S¢ ¼GÚãG S¢H¢}¢ ¥GÁ¢Gü ÜUèçÁ¢²ï :
»ï ÚS¢êHéËH¢ã ÜïU wG¢é-HÈGU¢ ! ¥¢Ð Î¢ïÝ¢ï´ ÐÚ S¢H¢}¢,
»ï ÚS¢êHËé H¢ã ÜïU ±é-Á¢GÚ¢ ! ¥¢Ð Î¢ïÝ¢ḯ ÐÚ S¢H¢}¢, »ï ÚS¢êHËé H¢ã
ÜïU ÐãHê }¢ï´ ¥¢Ú¢}¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ±¢Hï ! (¥Ï¢ê Ï¢RU ± ©G}¢Ú

) ¥¢Ð Î¢ïÝ¢ï´ ÐÚ S¢H¢}¢ ã¢ï
¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ÜUè ÚãG}¢¼ï´ ¥¢ñÚ Ï¢-Ú-ÜU¼ï´ J ¥¢Ð Î¢ïÝ¢ï´ S¢¢çãGÏ¢¢Ý S¢ï S¢é±¢H
ÜUÚ¼¢ ãêæ çÜU ÚS¢êHéËH¢ã
ÜïU ãGéÁG¢êÚ }¢ïÚè çS¢ÈGU¢çÚà¢ ÜUèçÁ¢²ï, ¥ËH¢ã ©Ý ÐÚ ¥¢ñÚ ¥¢Ð Î¢ïÝ¢ï´ ÐÚ

ÎéMÎ ± Ï¢-Ú-ÜU¼ ¥¢ñÚ S¢H¢}¢ Ý¢çÁ¢GH ÈGUÚ}¢¢»
²ïã Îé¥G¢»æ }¢¢æçx¢²ï : ²ïã ¼}¢¢}¢ ãG¢çÁ¢GçÚ²¢æ ÜGUÏ¢êçHÄ²¼ï
Îé¥G¢ ÜïU }¢ÜGU¢}¢¢¼ ãñ´, ²ã¢æ Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè |¢H¢§²¢æ
}¢¢æçx¢²ï J ¥ÐÝï ±¢çHÎñÝ, ÐèÚ¢ï }¢é<à¢Î, ©S¼¢Î, ¥¢ñH¢Î,
¥ãHï ¶G¢ÝÎ¢Ý, Î¢ïS¼ ± ¥ãGÏ¢¢Ï¢ ¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢ ©}}¢¼ ÜïU
çH²ï Îé ¥ G ¢ » }¢çxG È G U Ú¼ ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñ Ú à¢ã‹à¢¢ãï çÚS¢¢H¼

ÜUè à¢ÈGU¢¥G¼ ÜUè |¢èÜU }¢¢æçx¢²ï, ¶GéS¢êS¢Ý
}¢é±¢-Á¢ã¢ à¢ÚèÈGU }¢ï´ Ý¢’ç¼²¢ ¥à¥G¢Ú ¥GÁ¢Gü ÜUèçÁ¢²ï, ¥x¢Ú ÝèÓ¢ï
çÎ²¢ ãé±¢ }¢vG¼G¥G ²ã¢æ S¢x¢ï }¢ÎèÝ¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï 12 Ï¢¢Ú
¥GÁ¢Gü ÜUÚ Îḯ ¼¢ï »ãGS¢¢Ýï ¥GÁ¢Gè}¢ ã¢ïx¢¢ :
ÐÇG¢ïS¢è wG¢éËÎ }¢ï´ ¥Gœ¢G¢Ú ÜU¢ï ¥ÐÝ¢ Ï¢Ý¢ HèÁ¢ï
Á¢ã¢æ ãñ´ §¼Ýï »ãGS¢¢æ ¥¢ñÚ »ãGS¢¢æ ²¢ ÚS¢êHËH¢ã
“}¢ÎèÝ¼éH }¢éÝÃ±Úã” ÜïU Ï¢¢Úã ãGM é ÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï
Ï¢¢Úx¢¢ãï çÚS¢¢H¼ }¢ï´ ãG¢çÁ¢GÚè ÜïU 12 }¢-ÎÝè ÈêUH
1 ç}¢}Ï¢Úï ¥yGãÚ ÜïU ÜGUÚèÏ¢ Îé¥G¢ }¢¢æçx¢²ï 2 Á¢‹Ý¼
ÜUè v²¢Úè }¢ï´ (²¢’Ýè Á¢¢ï Á¢x¢ã ç}¢}Ï¢Ú ± ãGéÁÚ» }¢éÝÃ±Úã ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý
ãñ, ©S¢ï ãGÎèS¢ }¢ï´ “Á¢‹Ý¼ ÜUè v²¢Úè” ÈGUÚ}¢¢²¢) ¥¢ ÜUÚ Î¢ï Úv¥G¼
ÝzGH x¢GñÚï ±vG¼ï }¢vMã }¢ï´ ÐÉG ÜUÚ Îé¥G¢ ÜUèçÁ¢²ï 3 Á¢Ï¢ ¼ÜU
}¢ÎèÝ» ¼GçÄ²Ï¢¢ ÜUè ãG¢çÁ¢GÚè ÝS¢èÏ¢ ã¢ï, »ÜU
S¢¢æS¢ Ï¢ïÜU¢Ú Ý Á¢¢Ýï ÎèçÁ¢²ï 4 Á¢GMçÚÄ²¢¼ ÜïU çS¢±¢ ¥vS¢Ú
±vG¼ }¢çSÁ¢Îé‹Ý-Ï¢ç±çÄ²àà¢ÚèÈGU }¢ï´ Ï¢¢ ¼Gã¢Ú¼
ãG¢çÁ¢GÚ Úçã²ï, Ý}¢¢Á¢G ± ç¼H¢±¼ ± çÁ¢GRU¢ï ÎéMÎ }¢ḯ ±vG¼ x¢éÁ¢G¢çÚ²ï,
Îé‹²¢ ÜUè Ï¢¢¼ ¼¢ï çÜUS¢è |¢è }¢çSÁ¢Î }¢ḯ Ý Ó¢¢çã²ï Ý çÜU ²ã¢æ 5
}¢ÎèÝ» ¼GçÄ²Ï¢¢ }¢ï´ Ú¢ïÁ¢G¢ ÝS¢èÏ¢ ã¢ï ¶GéS¢êS¢Ý
x¢Ú}¢è }¢ḯ ¼¢ï v²¢ ÜUãÝ¢ çÜU §S¢ ÐÚ ±¢’Î» à¢ÈGU¢¥G¼ ãñ 6 ²ã¢æ ãÚ
ÝïÜUè »ÜU ÜUè ÐÓ¢¢S¢ ãÁ¢G¢Ú çH¶è Á¢¢¼è ãñ, çHã¢Á¢G¢ §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´
çÁ¢G²¢Î¢ ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUèçÁ¢²ï, ¶¢Ýï ÐèÝï ÜUè ÜU}¢è Á¢GMÚ ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ
Á¢ã¢æ ¼ÜU ã¢ï S¢ÜïU ¼S¢géÜGU (²¢’Ýè ¶GñÚ¢¼) ÜUèçÁ¢²ï ¶GéS¢êS¢Ý ²ã¢æ
±¢H¢ïæ ÐÚ 7 ÜGéUÚ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ ÜU¢ ÜU}¢ S¢ï ÜU}¢ »ÜU ¶Gy}¢ ²ã¢æ
¥¢ñÚ »ÜU ãG¼Gè}¢ï ÜU¢’Ï¢» }¢é¥GÁGÁ¢G}¢¢ }¢ï´ ÜUÚ HèçÁ¢²ï 8 Ú¢ñÁ¢G»
¥‹±Ú ÐÚ ÝÁ¢GÚ §GÏ¢¢Î¼ ãñ Á¢ñS¢ï ÜU¢’Ï¢» }¢é¥GÁGÁ¢G}¢¢ ²¢ ÜGéUÚ¥¢Ýï
}¢Á¢èÎ ÜU¢ Îï¶Ý¢ ¼¢ï ¥ÎÏ¢ ÜïU S¢¢‰¢ §S¢ ÜUè ÜUS¢Ú¼ ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ
ÎéMÎ¢ï S¢H¢}¢ ¥GÁ¢Gü ÜUèçÁ¢²ï 9 Ð‹Á¢x¢¢Ý¢ ²¢ ÜU}¢ ¥Á¢G ÜU}¢
S¢éÏãG, à¢¢}¢ }¢é±¢-Á¢ã¢ à¢ÚèÈGU }¢ï´ ¥GÁ¢Gïü S¢H¢}¢ ÜïU çH²ï ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï´
10 à¢ãìÚ }¢ï´ wG±¢ã à¢ãìÚ S¢ï Ï¢¢ãÚ Á¢ã¢æ ÜUãè´ x¢é}Ï¢Îï }¢éÏ¢¢ÚÜU ÐÚ
ÝÁ¢GÚ ÐÇGï, ÈGU¢ñÚÝ ÎS¼ Ï¢S¼¢ ©{Ú }¢éæã ÜUÚ ÜïU S¢H¢¼¢ï S¢H¢}¢ ¥GÁ¢Gü
ÜUèçÁ¢²ï, Ï¢ï §S¢ ÜïU ãÚçx¢Á¢G Ý x¢éÁ¢GçÚ²ï çÜU ç¶GH¢ÈGïU ¥ÎÏ¢ ãñ 11
ãGœ¢H ±S¥G ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUèçÁ¢²ï çÜU }¢çSÁ¢Îï ¥Ã±H ²¢’Ýè ãGéÁG¢êÚï
¥vGÎS¢ ÜïU Á¢G}¢¢Ýï }¢ï´ çÁ¢¼Ýè ‰¢è ©S¢ }¢ï´ Ý}¢¢Á¢G
ÐçÉG²ï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ç}¢vGÎ¢Ú 100 ã¢‰¢ yG¢êH (H}Ï¢¢§ü) ¥¢ñÚ 100
ã¢‰¢ ¥GÁ¢Gü (Ó¢¢ñÇG¢§ü) (²¢’Ýè ¼vGÚèÏ¢Ý 50x50 x¢Á¢G) ãñ ¥x¢Ó¢ïü Ï¢¢’Î
}¢ï´ ÜéUÀ §Á¢G¢ÈGU¢ ãé±¢ ãñ, ©S¢ (²¢’Ýè §Á¢G¢ÈGU¢ à¢éÎ¢ çãGSS¢ï) }¢ï´ Ý}¢¢Á¢G
ÐÉGÝ¢ |¢è }¢çSÁ¢Îé‹Ý-Ï¢ç±çÄ²àà¢ÚèÈGU ãè
}¢ï´ ÐÉGÝ¢ ãñ 12 Ú¢ñÁ¢G» ¥‹±Ú ÜU¢ Ý ¼G±¢ÈGU ÜUèçÁ¢²ï, Ý S¢ÁÎ¢,
Ý §¼Ý¢ Û¢éÜUÝ¢ çÜU LÜêU¥G ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ã¢ï J ÚS¢êHéËH¢ã
ÜUè ¼¢’Á¢Gè}¢ ©Ý ÜUè §¼G¢¥G¼ }¢ï´ ãñ J
(}¢¢wG¢êÁ¢GÝ Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢ËÎ ¥Ã±H, S¢. 1227 ¼¢ 1228)
¥G¢H}¢ï ±ÁÎ }¢ï´ ÚvGS¢¢æ }¢ïÚ¢ ÐÚ ÐÚ ã¢ï¼¢

ÜU¢à¢ ! }¢ñ´ x¢é}Ï¢Îï ¶GÁ¢GÚ¢ ÜU¢ ÜUÏ¢ê¼Ú ã¢ï¼¢
Á¢¢Hè }¢éÏ¢¢ÚÜU ÜïU M Ï¢M ÐÉGÝï ÜU¢ ç±Îü : Á¢¢ï ÜU¢ï§ü
ãGéÁG¢êÚï ¥ÜUÚ}¢, ÝêÚï }¢éÁ¢SS¢}¢ ÜUè ÜGUÏ¢íï
}¢é¥GÁGÁ¢G}¢ ÜïU M Ï¢M ¶ÇG¢ ã¢ï ÜUÚ ²ïã ¥¢²¼ï à¢ÚèÈGU¢ »ÜU
Ï¢¢Ú ÐÉGï :
çÈUÚ 70 }¢¼üÏ¢¢ ²ïã ¥GÁ¢Gü ÜUÚï :

çÈGUçÚà¼¢ §S¢ ÜïU Á¢±¢Ï¢ }¢ï´ ²êæ ÜUã¼¢ ãñ : »ï ÈGéUH¢æ ! ¼éÛ¢ ÐÚ
¥ËH¢ã ÜU¢ S¢H¢}¢ ã¢ï J çÈUÚ çÈGUçÚà¼¢ ©S¢ ÜïU çH²ï Îé¥G¢
ÜUÚ¼¢ ãñ : ²¢ ¥ËH¢ã ! §S¢ ÜUè ÜU¢ï§ü ãG¢Á¢¼ »ïS¢è Ý Úãï
çÁ¢S¢ }¢ï´ ²ïã Ý¢ÜU¢}¢ ã¢ï J
Îé¥¢G ÜïU çH²ï Á¢¢Hè }¢éÏ¢¢ÚÜU ÜU¢ï ÐèÆ }¢¼ ÜUèçÁ¢²ï :
Á¢Ï¢ Á¢Ï¢ S¢éÝãìÚè Á¢¢çH²¢ï´ ÜïU M Ï¢M ãG¢çÁ¢GÚè ÜUè S¢¥G¢Î¼ ç}¢Hï
§{Ú ©{Ú ãÚçx¢Á¢G Ý Îïç¶²ï ¥¢ñÚ ¶G¢S¢ ÜUÚ Á¢¢Hè à¢ÚèÈGU ÜïU
¥‹ÎÚ Û¢¢æÜUÝ¢ ¼¢ï Ï¢ãé¼ Ï¢ÇGè Á¢éÚ¥¼ ãñ J çÜGUÏHï ÜUè ¼GÚÈGU ÐèÆ
çÜU²ï ÜU}¢ ¥Á¢G ÜU}¢ Ó¢¢Ú4 ã¢‰¢ (²¢’Ýè ¼vGÚèÏ¢Ý Î¢ï x¢Á¢G) Á¢¢Hè
}¢éÏ¢¢ÚÜU S¢ï ÎêÚ ¶ÇGï Úçã²ï ¥¢ñÚ }¢é±¢-Á¢ã¢ à¢ÚèÈGU ÜUè ¼GÚÈGU L¶G
ÜUÚ ÜïU S¢H¢}¢ ¥GÁ¢Gü ÜUèçÁ¢²ï, Îé¥G¢ |¢è }¢é±¢-Á¢ã¢ à¢ÚèÈGU ãè ÜUè
¼GÚÈGU L¶G çÜU²ï }¢¢æçx¢²ï J Ï¢¢’Á¢G H¢ïx¢ ±ã¢æ Îé¥G¢ }¢¢æx¢Ýï ÜïU çH²ï
ÜU¢’Ï¢ï ÜUè ¼GÚÈGU }¢éæã ÜUÚÝï ÜU¢ï ÜUã¼ï ãñ́, ©Ý ÜUè Ï¢¢¼¢ḯ }¢ḯ ¥¢ ÜUÚ
ãÚçx¢Á¢G ãÚçx¢Á¢G S¢éÝãìÚè Á¢¢çH²¢ḯ ÜUè ¼GÚÈGU ¥¢ÜGU¢
ÜU¢ï ²¢’Ýè ÜU¢’Ï¢ï ÜïU ÜU¢’Ï¢ï ÜU¢ï ÐèÆ }¢¼ ÜUèçÁ¢²ï J
ÜU¢’Ï¢ï ÜUè ¥G-Á¢G-}¢¼¢ï´ ÜU¢ }¢éç‹ÜUÚ Ýãè´ ãêæ HïçÜUÝ
ÜU¢’Ï¢ï ÜU¢ |¢è ãñ ÜU¢’Ï¢¢ }¢èÆï ÝÏ¢è ÜU¢ Ú¢ñÁ¢G¢
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 298)
ÐÓ¢¢S¢ ãÁ¢G¢Ú »’ç¼ÜU¢ÈGU ÜU¢ S¢±¢Ï¢ : Á¢Ï¢ Á¢Ï¢ ¥¢Ð
}¢çSÁ¢Îé‹Ý-Ï¢ç±çÄ²àà¢ÚèÈGU }¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ï´
¼¢ï »’ç¼ÜU¢ÈGU ÜUè çÝÄ²¼ ÜUÚÝ¢ Ý |¢êçH²ï, §S¢ ¼GÚãG ãÚ Ï¢¢Ú
¥¢Ð ÜU¢ï “ÐÓ¢¢S¢ ãÁ¢G¢Ú ÝzGHè »’ç¼ÜU¢ÈGU” ÜU¢ S¢±¢Ï¢ ç}¢Hïx¢¢
¥¢ñÚ çÁ¢G}ÝÝ ¶¢Ý¢, ÐèÝ¢, §zG¼G¢Ú ÜUÚÝ¢ ±x¢GñÚ¢ |¢è Á¢¢§Á¢G ã¢ï
Á¢¢»x¢¢ J »’ç¼ÜU¢ÈGU ÜUè çÝÄ²¼ §S¢ ¼GÚãG ÜUèçÁ¢²ï :
1
¼ÚÁ¢}¢¢ : }¢ñ´ Ýï S¢é‹Ý¼ï »’ç¼ÜU¢ÈGU ÜUè
çÝÄ²¼ ÜUè J
1 : Ï¢¢Ï¢éSS¢H¢}¢ ¥¢ñÚ Ï¢¢Ï¢éÚüãGì}¢ã S¢ï }¢çSÁ¢Îï Ý-Ï¢±è }¢ï´
Î¢ç¶GH ã¢ï´ ¼¢ï S¢¢}¢Ýï ±¢Hï S¢é¼êÝ }¢éÏ¢¢ÚÜU ÐÚ x¢G¢ñÚ S¢ï Îï¶ï´x¢ï ¼¢ï S¢éÝãìÚè ãGÈGU¢ïZ S¢ï
©|¢Ú¢ ãé±¢ ÝÁ¢GÚ ¥¢»x¢¢ Á¢¢ï çÜU ¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï ÚS¢êH ÜUè ²¢Î
çÎã¢Ýè ÜïU çH²ï ãñ J
Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ Ð¢æÓ¢ ãGÁ¢ ÜU¢ S¢±¢Ï¢ : ¶GéS¢êS¢Ý Ó¢¢Hè„ Ý}¢¢Á¢Gï´

Ï¢çËÜU ¼}¢¢}¢ ÈG U Á¢G ü Ý}¢¢Á¢G ï ´ }¢çSÁ¢Îé‹Ý-Ï¢ç±çÄ²àà¢ÚèÈGU
ãè }¢ï´ ¥Î¢ ÜUèçÁ¢²ï çÜU ¼¢Á¢Î¢Úï }¢ÎèÝ¢, Ú¢ãG¼ï
ÜGUËÏ¢¢ï S¢èÝ¢ ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ¥G¢Hèà¢¢Ý ãñ : “Á¢¢ï
à¢wGS¢ ±éÁG¢ê ÜUÚ ÜïU }¢ïÚè }¢çSÁ¢Î }¢ï´ Ý}¢¢Á¢G ÐÉGÝï ÜïU §Ú¢Îï S¢ï çÝÜUHï ²ïã
©S¢ ÜïU çH²ï »ÜU ãGÁ¢ ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ãñ J”
S¢H¢}¢ Á¢GÏ¢¢Ýè ãè ¥GÁ¢Gü ÜUèçÁ¢²ï : ±ã¢æ Á¢¢ï |¢è S¢H¢}¢

¥GÁ¢Gü ÜUÚÝ¢ ãñ, ±¢ïã Á¢GÏ¢¢Ýè ²¢Î ÜUÚ HïÝ¢ }¢éÝ¢çS¢Ï¢ ãñ, çÜU¼¢Ï¢ S¢ï
Îï¶ ÜUÚ S¢H¢}¢ ¥¢ñÚ Îé¥G¢ ÜïU S¢èx¢Gï ±ã¢æ ÐÉGÝ¢ ¥GÁ¢èÏ¢ S¢¢ Hx¢¼¢
ãñ v²êæ çÜU S¢Ú±Úï ÜU¢»Ý¢¼, à¢ã‹à¢¢ãï }¢¢ñÁ¢êÎ¢¼
çÁ¢S}¢¢Ýè ãG²¢¼ ÜïU S¢¢‰¢ ãGéÁÚ» }¢éÏ¢¢-ÚÜU¢ }¢ï´ çÜGUÏHï ÜUè ¼GÚÈGU
L¶G çÜU²ï ¼à¢ÚèÈGU ÈGUÚ}¢¢ ãñ´ ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï çÎH¢ï´ ¼ÜU ÜïU ¶G¼GÚ¢¼
(²¢’Ýè ¶G²¢H¢¼) S¢ï ¥¢x¢¢ã ãñ´ J §S¢ ¼S¢Ã±éÚ ÜïU ÜGU¢§}¢ ã¢ï Á¢¢Ýï ÜïU
Ï¢¢’Î çÜU¼¢Ï¢ S¢ï Îï¶ ÜUÚ S¢H¢}¢ ±x¢GñÚ¢ ¥GÁ¢Gü ÜUÚÝ¢ Ï¢ Á¢G¢çãÚ |¢è
Ý¢ }¢éÝ¢çS¢Ï¢ }¢¢’Hê}¢ ã¢ï¼¢ ãñ, }¢-S¢HÝ ¥¢Ð ÜïU ÐèÚ S¢¢çãGÏ¢ ¥¢Ð
ÜïU S¢¢}¢Ýï }¢¢ñÁ¢êÎ ã¢ï´ ¼¢ï ¥¢Ð ©Ý ÜU¢ï çÜU¼¢Ï¢ S¢ï ÐÉG ÐÉG ÜUÚ S¢H¢}¢
¥GÁ¢Gü ÜUÚï´x¢ï ²¢ Á¢GÏ¢¢Ýè ãè “²¢ ãGÁ¢GÚ¼ ” ÜUãï´x¢ï ? ©}}¢èÎ
ãñ ¥¢Ð }¢ïÚ¢ }¢ég¥G¢ S¢}¢Û¢ x¢» ã¢ï´x¢ï J ²¢Î Úç¶²ï ! Ï¢¢Úx¢¢ãï
çÚS¢¢H¼ }¢ï´ Ï¢Ýï S¢Á¢ï ¥ËÈGU¢Á¢G Ýãè´ Ï¢çËÜU
çÎH Îï¶ï Á¢¢¼ï ãñ´ J
Ï¢éçÉG²¢ ÜU¢ï ÎèÎ¢Ú ã¢ï x¢²¢ : }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã

1405 çS¢.çã. ÜUè ãG¢çÁ¢GÚè }¢ï´ S¢x¢ï }¢ÎèÝ¢
ÜU¢ï »ÜU ÐèÚ |¢¢§ü }¢ãGêü}¢ ãG¢Á¢è §S}¢¢§üH
G Ýï ²ïã ±¢çÜGU¥G¢ S¢éÝ¢²¢ ‰¢¢ :
Î¢ï ²¢ ¼èÝ S¢¢H ÐãHï ¼vGÚèÏ¢Ý 85 S¢¢Hã »ÜU ãGÁÁ¢Ý Ï¢è
S¢éÝãìÚè Á¢¢çH²¢ï´ ÜïU M Ï¢M S¢H¢}¢ ¥GÁ¢Gü ÜUÚÝï ãG¢çÁ¢GÚ ãé§æü ¥¢ñÚ
¥ÐÝï ÅêÅï ÈêUÅï ¥ËÈGU¢Á¢G }¢ï´ S¢H¢¼¢ï S¢H¢}¢ ¥GÁ¢Gü ÜUÚÝ¢ à¢éM¥G
çÜU²¢, Ý¢x¢¢ã »ÜU ¶G¢¼êÝ ÐÚ ÝÁ¢GÚ ÐÇGè Á¢¢ï çÜU¼¢Ï¢ S¢ï Îï¶ Îï¶
ÜUÚ çÝã¢²¼ ©G}Î¢ ¥ËÜGU¢Ï¢ ÜïU S¢¢‰¢ S¢H¢¼¢ï S¢H¢}¢ ¥GÁ¢Gü ÜUÚ Úãè
‰¢è, ²ïã Îï¶ ÜUÚ Ï¢ïÓ¢¢Úè ¥ÝÐÉG Ï¢éçÉG²¢ ÜU¢ çÎH ÇêÏ¢Ýï Hx¢¢,
¥GÁ¢Gü ÜUè : ²¢ ÚS¢êHËH¢ã ! }¢ñ´ ¼¢ï ÐÉGè
çH¶è ãêæ Ýãè´ Á¢¢ï ¥ÓÀï ¥ÓÀï ¥ËÈGU¢Á¢G ÜïU S¢¢‰¢ S¢H¢}¢ ¥GÁ¢Gü ÜUÚ
S¢ÜêæU, }¢éÛ¢ ¥ÝÐÉG ÜU¢ S¢H¢}¢ ¥¢Ð ÜU¢ï ÜUã¢æ
ÐS¢‹Î ¥¢»x¢¢ ! çÎH |¢Ú ¥¢²¢, Ú¢ï {¢ï ÜUÚ Ó¢éÐ ã¢ï Úãè J Ú¢¼ Á¢Ï¢
S¢¢ï§ü ¼¢ï S¢¢ï§ü ãé§ü çÜGUS}¢¼ ¥æx¢ÇG¢§ü Hï ÜUÚ Á¢¢x¢ ©Æè ! v²¢ Îï¶¼è
ãñ çÜU çS¢Úã¢Ýï ©}}¢¼ ÜïU ±¢Hè, S¢ÚÜU¢Úï ¥G¢Hè
¼à¢ÚèÈGU H¢» ãñ´, HÏ¢ã¢» }¢éÏ¢¢-ÚÜU¢ ÜU¢ï Á¢éç}Ï¢à¢ ãé§ü, ÚãG}¢¼ ÜïU
ÈêUH Û¢ÇGÝï Hx¢ï, ¥ËÈGU¢Á¢G ÜéUÀ ²êæ ¼Ú¼èÏ¢ Ð¢» : “}¢¢²êS¢ v²êæ ã¢ï¼è
ã¢ï ? ã}¢ Ýï ¼é}ã¢Ú¢ S¢H¢}¢ S¢Ï¢ S¢ï ÐãHï ÜGUÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ J”
¼é}¢ ©S¢ ÜïU }¢ÎÎx¢¢Ú ã¢ï ¼é}¢ ©S¢ ÜïU ¼GÚÈGU Î¢Ú Á¢¢ï ¼é}¢ ÜU¢ï çÝÜU}}¢ï S¢ï çÝÜU}}¢¢ ÝÁ¢GÚ ¥¢»
Hx¢¢¼ï ãñ´ ©S¢ ÜU¢ï |¢è S¢èÝï S¢ï ¥¢ÜGU¢ Á¢¢ï ã¢ï¼¢ Ýãè´ }¢éæã Hx¢¢Ýï ÜïU ÜGU¢çÏ¢H
¥H §ç‹¼Á¢G¢Ú.....! ¥H §ç‹¼Á¢G¢Ú.....! : S¢ÏÁ¢G S¢ÏÁ¢G

x¢é}Ï¢Î ¥¢ñÚ ãGéÁÚ» }¢vGS¢êÚ¢ (²¢’Ýè ±¢ïã }¢éÏ¢¢ÚÜU ÜU}¢Ú¢ çÁ¢S¢ }¢ï´
ãGéÁG¢êÚï ¥‹±Ú ÜUè ÜGUÏ¢íï }¢éÝÃ±Ú ãñ) ÐÚ ÝÁ¢GÚ
Á¢}¢¢Ý¢ §GÏ¢¢Î¼ ¥¢ñÚ ÜU¢Úï S¢±¢Ï¢ ãñ J çÁ¢G²¢Î¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ±vG¼
}¢çSÁ¢Îé‹Ý-Ï¢ç±çÄ²àà¢ÚèÈGU }¢ï´ x¢éÁ¢G¢ÚÝï ÜUè
ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUèçÁ¢²ï J }¢çSÁ¢Î à¢ÚèÈGU }¢ï´ Ï¢ñÆï ãé» ÎéMÎ¢ï S¢H¢}¢
ÐÉG¼ï ãé» ãGéÁÚ» }¢é¼G¤ãÚ¢ ÐÚ çÁ¢¼Ý¢ ã¢ï S¢ÜïU çÝx¢¢ãï ¥GÜGUèÎ¼
Á¢}¢¢²¢ ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ §S¢ ãGS¢èÝ ¼S¢Ã±éÚ }¢ï´ ÇêÏ¢ Á¢¢²¢ ÜUèçÁ¢²ï
x¢¢ï²¢ ¥G‹ÜGUÚèÏ¢ ã}¢¢Úï }¢èÆï }¢èÆï ¥¢ÜGU¢ ãGéÁÚ»
}¢éÝÃ±Úã S¢ï Ï¢¢ãÚ ¼à¢ÚèÈGU H¢Ýï ±¢Hï ãñ´ J çãÁ¢í¢ï çÈGUÚ¢ÜGU ¥¢ñÚ
§ç‹¼Á¢G¢Úï ¥¢ÜGU¢» Ý¢}¢Î¢Ú }¢ï´ ¥ÐÝï ¥¢æS¢ê¥¢ïæ
ÜU¢ï Ï¢ãÝï ÎèçÁ¢²ï J
v²¢ ¶GÏ¢Ú ¥¢Á¢ ãè ÎèÎ¢Ú ÜU¢ ¥Ú}¢¢æ çÝÜUHï
¥ÐÝè ¥¢æ¶¢ï´ ÜU¢ï ¥GÜGUèÎ¼ S¢ï çÏ¢À¢» Úç¶²ï
»ÜU }¢ï}¢Ý ãG¢Á¢è ÜU¢ï ÎèÎ¢Ú ã¢ï x¢²¢ : S¢x¢ï }¢ÎèÝ¢
ÜU¢ï 1400 çS¢.çã. ÜUè ãG¢çÁ¢GÚè }¢ï´ }¢ÎèÝ» Ð¢ÜU
}¢ï´ Ï¢¢Ï¢éH }¢ÎèÝ¢ ÜUÚ¢Ó¢è ÜïU »ÜU Ý¢ñ Á¢±¢Ý ãG¢Á¢è Ýï Ï¢¼¢²¢ çÜU }¢ñ´
}¢çSÁ¢Îé‹Ý-Ï¢ç±çÄ²àà¢ÚèÈGU }¢ï´ ÚãG}¢¼ï
¥G¢H}¢ ÜïU ãGéÁÚ» }¢vGS¢êÚ¢ ÜïU ÐèÀï Ðéà¼ï
¥yGãÚ ÜUè Á¢¢çÝÏ¢ S¢ÏÁ¢G Á¢¢çH²¢ï´ ÜïU ÐèÀï Ï¢ñÆ¢ ãé±¢ ‰¢¢ çÜU »ïGÝ
Ï¢ïÎ¢Úè ÜïU ¥G¢H}¢ }¢ï´, }¢ñ´ Ýï Îï¶¢ çÜU ¥Ó¢¢ÝÜU S¢ÏÁ¢G S¢ÏÁ¢G
Á¢¢çH²¢ï´ ÜUè LÜU¢±Å ãÅ x¢§ü ¥¢ñÚ ¼¢Á¢Î¢Úï }¢ÎèÝ¢, ÜGUÚ¢Úï
ÜG U ËÏ¢¢ï S¢èÝ¢ ãG é Á Ú» Ð¢ÜU S¢ï Ï¢¢ãÚ
¼à¢ÚèÈGU Hï ¥¢» ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ S¢ï ÈGUÚ}¢¢Ýï Hx¢ï : “}¢¢æx¢ v²¢
}¢¢æx¢¼¢ ãñ ?” }¢ñ´ ÝêÚ ÜUè ¼Á¢çËH²¢ï´ }¢ï´ §S¢ ÜGUÎÚ x¢é}¢ ã¢ï
x¢²¢ çÜU ÜéUÀ ¥GÁ¢Gü ÜUÚÝï ÜUè Á¢S¢¢Ú¼ (²¢’Ýè çã}}¢¼) ãè Ý
Úãè, ¥¢ã ! }¢ïÚï ¥¢ÜGU¢ Á¢Ë±¢ çÎ¶¢ ÜUÚ
}¢éÛ¢ï ¼ÇGÐ¼¢ À¢ïÇG ÜUÚ ¥ÐÝï ãGéÁÚ» }¢é¼G¤ãÚ¢ }¢ï´ ±¢ÐS¢
¼à¢ÚèÈGU Hï x¢» J
à¢ÚÏ¢¼ï ÎèÎ Ýï §ÜU ¥¢x¢ Hx¢¢§ü çÎH }¢ï´ ¼çÐà¢ï çÎH ÜU¢ï Ï¢ÉG¢²¢ ãñ Ï¢éÛ¢¢Ýï Ý çÎ²¢
¥Ï¢ ÜUã¢æ Á¢¢»x¢¢ ÝvGà¢¢ ¼ïÚ¢ }¢ïÚï çÎH S¢ï ¼ã }¢ï´ Úw¶¢ ãñ §S¢ï çÎH Ýï x¢é}¢¢Ýï Ý çÎ²¢
x¢çH²¢ï´ }¢ï´ Ý ‰¢êçÜU²ï ! : }¢vÜïU }¢ÎèÝï ÜUè x¢çH²¢ï´ }¢ï´
‰¢êÜU¢ Ý ÜUèçÁ¢²ï, Ý ãè Ý¢ÜU S¢¢ÈGU ÜUèçÁ¢²ï J Á¢¢Ý¼ï Ýãè´ §Ý
x¢çH²¢ï´ S¢ï ã}¢¢Úï Œ²¢Úï ¥¢ÜGU¢ x¢éÁ¢GÚï ãñ´ J
¥¢ï Ð¢» ÝÁ¢GÚ ã¢ïà¢ }¢ï´ ¥¢, ÜêU» ÝÏ¢è ãñ ¥¢æ¶¢ï´ S¢ï |¢è Ó¢HÝ¢ ¼¢ï ²ã¢æ Ï¢ï ¥-ÎÏ¢è ãñ
Á¢‹Ý¼éH Ï¢ÜGUè¥G : Á¢‹Ý¼éH Ï¢ÜGUè¥G à¢ÚèÈGU ÝèÁ¢G Á¢‹Ý¼éH
}¢¥GìH¢ (}¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢) Î¢ïÝ¢ï´ }¢éÜGUgS¢ ÜGUçÏ¢íS¼¢Ý¢ï´ ÜïU }¢vGÏ¢Ú¢ï´
¥¢ñÚ }¢Á¢G¢Ú¢ï´ ÜU¢ï à¢ãèÎ ÜUÚ çÎ²¢ x¢²¢ ãñ J ãÁ¢G¢Úã¢ S¢ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢
¥¢ñÚ Ï¢ï à¢é}¢¢Ú ¥ãHï Ï¢ñ¼ï ¥yGã¢Ú
± ¥¢ñçH²¢» çÜUÏ¢¢Ú ± ©àà¢¢ÜGïU Á¢G¢Ú ÜïU }¢Á¢G¢Ú¢¼

ÜïU ÝéÜGêUà¢ ¼ÜU ç}¢Å¢ çÎ²ï x¢» ãñ´ J ãG¢çÁ¢GÚè ÜïU çH²ï ¥‹ÎÚ
Î¢ç¶GHï ÜUè S¢êÚ¼ }¢ï´ ¥¢Ð ÜU¢ Ð¢©æ çÜUS¢è |¢è
S¢ãG¢Ï¢è ²¢ ¥G¢çà¢ÜGïU ÚS¢êH ÜïU }¢Á¢G¢Ú à¢ÚèÈGU ÐÚ ÐÇG S¢ÜU¼¢
ãñ ! à¢Ú-§üG }¢S¥H¢ ²ïã ãñ çÜU ¥G¢}¢ }¢éS¢Ë}¢¢Ý¢ï´ ÜUè ÜGUÏ¢í¢ï´ ÐÚ
|¢è Ð¢©æ Ú¶Ý¢ ãGÚ¢}¢ ãñ J “ÚgéH }¢éãG¼¢Ú” }¢ï´ ãñ : (ÜGUçÏ¢íS¼¢Ý
}¢ï´ ÜGUÏ¢íï´ ç}¢Å¢ ÜUÚ) Á¢¢ï Ý²¢ Ú¢S¼¢ çÝÜU¢H¢ x¢²¢ ã¢ï ©S¢ ÐÚ
Ó¢HÝ¢ ãGÚ¢}¢ ãñ J Ï¢çËÜU Ý» Ú¢S¼ï ÜU¢
çS¢ÈGUü x¢é}¢¢Ý ã¢ï ¼Ï¢ |¢è ©S¢ ÐÚ Ó¢HÝ¢ Ý¢ Á¢¢§Á¢G ± x¢éÝ¢ã
ãñ J çHã¢Á¢G¢ }¢-ÎÝè §çË¼Á¢¢ ãñ çÜU Ï¢¢ãÚ
ãè S¢ï S¢H¢}¢ ¥GÁ¢Gü ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ ±¢ïã |¢è Á¢‹Ý¼éH Ï¢ÜGUè¥G
ÜïU S¢Îí ÎÚ±¢Á¢Gï (MAIN ENTRANCE) ÐÚ Ýãè´ Ï¢çËÜU ©S¢
ÜUè Ó¢¢Ú Îè±¢Úè ÜïU Ï¢¢ãÚ ©S¢ S¢}¼ ¶ÇGï ã¢ï´ Á¢ã¢æ S¢ï çÜGUÏHï
ÜU¢ï ¥¢Ð ÜUè ÐèÆ ã¢ï ¼¢çÜU }¢ÎÈGêUÝèÝï Ï¢ÜGUè¥G ÜïU Ó¢ïãÚï ¥¢Ð
ÜUè ¼GÚÈGU Úãï´ J ¥Ï¢ §S¢ ¼GÚãG
¥ãHï Ï¢ÜGUè¥G ÜU¢ï S¢H¢}¢ ¥GÁ¢Gü ÜUèçÁ¢²ï
¼ÚÁ¢}¢¢ : ¼é}¢ ÐÚ S¢H¢}¢ ã¢ï »ï }¢¢ïç}¢Ý¢ï´ ÜUè Ï¢S¼è }¢ï´ ÚãÝï ±¢H¢ï ! ã}¢ |¢è
¼é}¢ S¢ï ¥¢ ç}¢HÝï ±¢Hï ãñ´ J »ï ¥ËH¢ã !

Ï¢ÜGUè»G x¢GÚÜGUÎ ±¢H¢ï´ ÜUè
}¢çxGÈGUÚ¼ ÈGUÚ}¢¢ J »ï ¥ËH¢ã ! ã}¢ï´ |¢è }¢é¥G¢ÈGU ÈGUÚ}¢¢

¥¢ñÚ §‹ãï´ |¢è }¢é¥G¢ÈGU ÈGUÚ}¢¢ J
çÎH¢ï´ ÐÚ ¶G‹Á¢Ú çÈUÚ Á¢¢¼¢ : ¥¢ã ! »ÜU ±vG¼ ±¢ïã ‰¢¢
çÜU Á¢Ï¢ çãGÁ¢¢Á¢Gï }¢éÜGUgS¢ }¢ï´ ¥ãHï S¢é‹Ý¼ ÜUè “ç¶GÎ}¢¼” ÜU¢ Î¢ñÚ
‰¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ±vG¼ ÜïU ¶G¼GèÏ¢¢ï §}¢¢}¢ |¢è ¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï ÚS¢êH ãé±¢
ÜUÚ¼ï ‰¢ï, Á¢é}¢é¥G¢ ÜïU Ú¢ïÁ¢G Î¢ñÚ¢Ýï ¶GéyGÏ¢¢ Á¢Ï¢ ¶G¼GèÏ¢ S¢¢çãGÏ¢ }¢çSÁ¢Îï
Ý-Ï¢±è à¢ÚèÈGU }¢ï´ Ú¢ñÁ¢G» ¥‹±Ú ÜUè ¼GÚÈGU
ã¢‰¢ S¢ï §à¢¢Ú¢ ÜUÚ¼ï ãé» (²¢’Ýè §S¢
ÝçÏ¢Ä²ï }¢¢ïãG¼Ú}¢ ÐÚ ÎéMÎ¢ï S¢H¢}¢ ã¢ï) ÜUã¼ï
¼¢ï ãÁ¢G¢Ú¢ï´ ¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï ÚS¢êH ÜïU çÎH¢ï´ ÐÚ ¶G‹Á¢Ú çÈUÚ Á¢¢¼¢ ¥¢ñÚ
±¢ïã ¥Á¢G¶GéÎ ÚzG¼x¢è ÜïU ¥G¢H}¢ }¢ï´ Ú¢ïÝï Hx¢ Á¢¢²¢ ÜUÚ¼ï J
¥H ±Î¢§üG ãG¢çÁ¢GÚè : Á¢Ï¢ }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã
S¢ï LwGS¢¼ ã¢ïÝï ÜUè Á¢¢æ S¢¢ïÁ¢G Í¢ÇGè ¥¢» Ú¢ï¼ï ãé» ¥¢ñÚ Ý ã¢ï
S¢ÜïU ¼¢ï Ú¢ïÝï Á¢ñS¢¢ }¢éæã Ï¢Ý¢» }¢é±¢-Á¢ã¢ à¢ÚèÈGU }¢ï´ ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï
ÜUÚ Ú¢ï Ú¢ï ÜUÚ S¢H¢}¢ ¥GÁ¢Gü ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ çÈUÚ S¢¢ïÁ¢G ±
çÚvGÜGU¼ ÜïU S¢¢‰¢ ²êæ ¥GÁ¢Gü ÜUèçÁ¢²ï :

¥H ±Î¢¥G ¼¢Á¢Î¢Úï }¢ÎèÝ¢

¥¢ã ! ¥Ï¢ ±vG¼ï LwGS¢¼ ãñ ¥¢²¢ ¥H ±Î¢¥G ¼¢Á¢Î¢Úï }¢ÎèÝ¢
S¢Îì}¢» çãÁ¢í ÜñUS¢ï S¢ãêæx¢¢ ¥H ±Î¢¥G ¼¢Á¢Î¢Úï }¢ÎèÝ¢
Ï¢ï ÜGUÚ¢Úè Ï¢ÉGè Á¢¢ Úãè ãñ çãÁ¢í ÜUè ¥Ï¢ Í¢ÇGè ¥¢ Úãè ãñ
çÎH ãé±¢ Á¢¢¼¢ ãñ Ð¢Ú¢ Ð¢Ú¢ ¥H ±Î¢¥G ¼¢Á¢Î¢Úï }¢ÎèÝ¢
çÜUS¢ ¼GÚãG à¢¢ñÜGU S¢ï }¢ñ´ Ó¢H¢ ‰¢¢ çÎH ÜU¢ x¢Gé‹Ó¢¢ ¶Géà¢è S¢ï ç¶H¢ ‰¢¢
¥¢ã ! ¥Ï¢ ÀêÅ¼¢ ãñ }¢ÎèÝ¢ ¥H ±Î¢¥G ¼¢Á¢Î¢Úï }¢ÎèÝ¢
ÜêU» Á¢¢Ý¢æ ÜUè Úæx¢è´ ÈGUÁ¢G¢¥¢ï ! »ï }¢é¥Gœ¢GÚ }¢é¥G}Ï¢Ú ã±¢¥¢ï !
H¢ï S¢H¢}¢ ¥¢ç¶GÚè ¥Ï¢ ã}¢¢Ú¢ ¥H ±Î¢¥G ¼¢Á¢Î¢Úï }¢ÎèÝ¢
ÜU¢à¢ ! çÜGUS}¢¼ }¢ïÚ¢ S¢¢‰¢ Îï¼è }¢¢ñ¼ |¢è ²¢-±Úè }¢ïÚè ÜUÚ¼è
Á¢¢Ý ÜGUÎ}¢¢ï´ Ðï ÜGéUÚÏ¢¢Ý ÜUÚ¼¢ ¥H ±Î¢¥G ¼¢Á¢Î¢Úï }¢ÎèÝ¢
S¢¢ïÁ¢Gï ©ËÈGU¼ S¢ï Á¢H¼¢ Úãêæ }¢ñ´ §GàÜGU }¢ï´ ¼ïÚï Í¢éH¼¢ Úãêæ }¢ñ´
}¢éÛ¢ ÜU¢ï Îè±¢Ý¢ S¢}¢Û¢ï Á¢G}¢¢Ý¢ ¥H ±Î¢¥G ¼¢Á¢Î¢Úï }¢ÎèÝ¢
}¢ñ´ Á¢ã¢æ |¢è Úãêæ }¢ïÚï ¥¢ÜGU¢ ã¢ï ÝÁ¢GÚ }¢ï´ }¢ÎèÝï ÜU¢ Á¢Ë±¢
§çË¼Á¢¢ }¢ïÚè }¢vGÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢ ¥H ±Î¢¥G ¼¢Á¢Î¢Úï }¢ÎèÝ¢
ÜéUÀ Ý ãGéSÝï ¥G}¢H ÜUÚ S¢ÜU¢ ãêæ ÝÁ¢íG Ó¢‹Î ¥àÜU }¢ñ´ ÜUÚ Úã¢ ãêæ
Ï¢S¢ ²ïãè ãñ }¢ïÚ¢ ÜéUH ¥S¢¢S¢¢ ¥H ±Î¢¥G ¼¢Á¢Î¢Úï }¢ÎèÝ¢
¥¢æ¶ S¢ï ¥Ï¢ ãé±¢ wG¢êÝ Á¢¢Úè MãG ÐÚ |¢è ãñ ¥Ï¢ Ú‹Á¢ ¼G¢Úè
Á¢ËÎ ¥Gœ¢G¢Ú ÜU¢ï çÈUÚ Ï¢éH¢Ý¢ ¥H ±Î¢¥G ¼¢Á¢Î¢Úï }¢ÎèÝ¢

¥Ï¢ ÐãHï ÜUè ¼GÚãG à¢ñ¶ñGÝï ÜUÚè}¢ñÝ ÜUè Ð¢ÜU Ï¢¢Úx¢¢ã¢ḯ
}¢ï´ |¢è S¢H¢}¢ ¥GÁ¢Gü ÜUèçÁ¢²ï, wG¢êÏ¢ Ú¢ï Ú¢ï ÜUÚ Îé¥G¢»æ }¢¢æçx¢²ï
Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú ãG¢çÁ¢GÚè ÜU¢ S¢é±¢H ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ }¢ÎèÝï }¢ï´ §ü}¢¢Ý ±
¥G¢çÈGUÄ²¼ ÜïU S¢¢‰¢ }¢¢ñ¼ ¥¢ñÚ Á¢‹Ý¼éH Ï¢ÜGUè¥G }¢ï´ }¢ÎÈGUÝ ÜUè
|¢èÜU }¢¢æçx¢²ï J Ï¢¢’Îï ÈGUÚ¢x¢G¼ Ú¢ï¼ï ãé» ©HÅï Ð¢©æ Ó¢çH²ï ¥¢ñÚ
Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú ÎÚÏ¢¢Úï ÚS¢êH ÜU¢ï §S¢ ¼GÚãG ãGS¢Ú¼
|¢Úè ÝÁ¢GÚ S¢ï Îïç¶²ï çÁ¢S¢ ¼GÚãG ÜU¢ï§ü Ï¢ÓÓ¢¢ ¥ÐÝè }¢¢æ ÜUè
x¢¢ïÎ S¢ï Á¢éÎ¢ ã¢ïÝï Hx¢ï ¼¢ï çÏ¢HÜU çÏ¢HÜU ÜUÚ Ú¢ï¼¢ ¥¢ñÚ ©S¢
ÜUè ¼GÚÈGU ©}}¢èÎ |¢Úè çÝx¢¢ã¢ï´ S¢ï Îï¶¼¢ ãñ çÜU }¢¢æ ¥Ï¢ Ï¢éH¢»x¢è,
çÜU ¥Ï¢ Ï¢éH¢»x¢è ¥¢ñÚ Ï¢éH¢ ÜUÚ à¢zGÜGU¼ S¢ï S¢èÝï S¢ï çÓ¢}¢Å¢
Hïx¢è J »ï ÜU¢à¢ ! LwGS¢¼ ÜïU ±vG¼ »ïS¢¢ ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï ÜñUS¢è
¶Géà¢ Ï¢wG¼è ãñ, çÜU }¢ÎèÝï ÜïU ¼¢Á¢Î¢Ú Ï¢éH¢
ÜUÚ ¥ÐÝï S¢èÝï S¢ï Hx¢¢ Hï´ ¥¢ñÚ Ï¢ï ÜGUÚ¢Ú MãG ÜGUÎ}¢¢ï´ }¢ï´
ÜGéUÚÏ¢¢Ý ã¢ï Á¢¢» J
ãñ ¼}¢‹Ý¢» ¥Gœ¢G¢Ú ²¢ ÚÏ¢ ©Ý ÜïU ÜGUÎ}¢¢ï´ }¢ï´ ²êæ }¢¢ñ¼ ¥¢»
Û¢ê}¢ ÜUÚ Á¢Ï¢ çx¢Úï }¢ïÚ¢ H¢à¢¢ ‰¢¢}¢ Hï´ Ï¢ÉG ÜïU à¢¢ãï }¢ÎèÝ¢
}¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢ ÜUè çÁ¢G²¢Ú¼ï´

ç±H¢Î¼ x¢¢ãï S¢Ú±Úï ¥G¢H}¢ : ãGÁ¢GÚ¼ï
¥GËH¢}¢¢ ÜGéUyGÏ¢égèÝ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ãGéÁG¢êÚï ¥ÜUÚ}¢
ÜUè ç±H¢Î¼ x¢¢ã ÐÚ Îé¥G¢ ÜGUÏ¢êH ã¢ï¼è ãñ J
²ã¢æ ÐãéæÓ¢Ýï ÜU¢ ¥¢S¢¢Ý ¼GÚèÜGU¢ ²ïã ãñ çÜU ¥¢Ð ÜU¢ïãï
}¢±üã ÜïU çÜUS¢è |¢è ÜGUÚèÏ¢è ÎÚ±¢Á¢Gï S¢ï Ï¢¢ãÚ ¥¢ Á¢¢§²ï J
S¢¢}¢Ýï Ý}¢¢çÁ¢G²¢ï´ ÜïU çH²ï Ï¢ãé¼ Ï¢ÇG¢ §ãG¢¼G¢ Ï¢Ý¢ ãé±¢ ãñ,
§ãG¢¼Gï ÜïU ©S¢ Ð¢Ú ²ïã }¢ÜU¢Ýï ¥G¢Hèà¢¢Ý ¥ÐÝï Á¢Ë±ï HéÅ¢ Úã¢
ãñ, ÎêÚ ãè S¢ï ÝÁ¢GÚ ¥¢ Á¢¢»x¢¢ J ¶GHèÈGU¢ ã¢MÝ
Úà¢èÎ ÜUè ±¢çHÎ» }¢¢ïãG-¼-Ú}¢¢
Ýï ²ã¢æ }¢çSÁ¢Î ¼¢’}¢èÚ ÜUÚ±¢§ü ‰¢è J ¥¢Á¢ ÜUH §S¢ }¢ÜU¢Ýï
¥G-Á¢G}¢¼ çÝà¢¢Ý ÜUè Á¢x¢ã H¢²Ï¢íïÚè ÜGU¢§}¢ ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ ÐÚ ²ïã
Ï¢¢ïÇü Hx¢¢ ãé±¢ ãñ :
Á¢-Ï¢Hï ¥Ï¢ê ÜGéUÏ¢ñS¢ : ²ïã Îé‹²¢ ÜU¢ S¢Ï¢ S¢ï ÐãH¢
Ðã¢ÇG ãñ, }¢çSÁ¢ÎéH ãGÚ¢}¢ ÜïU Ï¢¢ãÚ S¢ÈGU¢ ± }¢±üã ÜïU ÜGUÚèÏ¢
±¢ÜGïU¥G ãñ J §S¢ Ðã¢ÇG ÐÚ Îé¥G¢ ÜGUÏ¢êH ã¢ï¼è ãñ, ¥ãHï
}¢vÜU¢ ÜGUãìG¼G S¢¢Hè ÜïU }¢¢ñÜGU¥G ÐÚ §S¢ ÐÚ ¥¢ ÜUÚ Îé¥G¢
}¢¢æx¢¼ï ‰¢ï J ãGÎèS¢ï Ð¢ÜU }¢ï´ ãñ çÜU ãG-Á¢Úï ¥S±Î Á¢‹Ý¼ S¢ï
²ãè´ Ý¢çÁ¢GH ãé±¢ ‰¢¢ §S¢ Ðã¢ÇG ÜU¢ï
“¥H ¥}¢èÝ” |¢è ÜUã¢ x¢²¢ ãñ çÜU “yG¢êÈGU¢Ýï ÝêãG” }¢ï´

ãG-Á¢Úï ¥S±Î §S¢ Ðã¢ÇG ÐÚ Ï¢ çãGÈGU¢Á¢G¼ï ¼}¢¢}¢ ¼à¢ÚèÈGU
ÈGUÚ}¢¢ Úã¢, ÜU¢’Ï¢» }¢éà¢ÚüÈGU¢ ÜUè ¼¢’}¢èÚ ÜïU }¢¢ñÜGU¥G ÐÚ §S¢
Ðã¢ÇG Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §Ï¢í¢ãè}¢ ¶GHèHéËH¢ã
ÜU¢ï ÐéÜU¢Ú ÜUÚ ¥GÁ¢Gü ÜUè : “ãG-Á¢Úï
¥S±Î §{Ú ãñ J” }¢‹ÜGêUH ãñ : ã}¢¢Úï
Œ²¢Úï ¥¢ÜGU¢ Ýï §S¢è Ðã¢ÇG ÐÚ Á¢Ë±¢ ¥zGÚ¢ïÁ¢G
ã¢ï ÜUÚ Ó¢¢æÎ ÜïU Î¢ï ÅéÜUÇGï ÈGUÚ}¢¢» ‰¢ï J Ó¢êæçÜU }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢
Ðã¢ÇG¢ï´ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý çÍ¢Ú¢ ãé±¢ ãñ Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï §S¢
ÐÚ S¢ï Ó¢¢æÎ Îï¶¢ Á¢¢¼¢ ‰¢¢ ÐãHè Ú¢¼ ÜïU Ó¢¢æÎ ÜU¢ï çãH¢H ÜUã¼ï ãñ´
çHã¢Á¢G¢ §S¢ Á¢x¢ã ÐÚ Ï¢¼G¢ñÚï ²¢Îx¢¢Ú }¢çSÁ¢Îï çãH¢H ¼¢’}¢èÚ ÜUè
x¢§ü J Ï¢¢’Á¢G H¢ïx¢ §S¢ï }¢çSÁ¢Îï çÏ¢H¢H ÜUã¼ï ãñ´ J
Ðã¢ÇG ÐÚ ¥Ï¢ à¢¢ãè
}¢ãGH ¼¢’}¢èÚ ÜUÚ çÎ²¢ x¢²¢ ãñ, ¥¢ñÚ ¥Ï¢ ©S¢ }¢çSÁ¢Î à¢ÚèÈGU
ÜUè çÁ¢G²¢Ú¼ Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼è J 1409 çS¢.çã. ÜïU }¢¢ñçS¢}¢ï ãGÁ¢
}¢ï´ §S¢ }¢ãGH ÜïU ÜGUÚèÏ¢ Ï¢}¢ ÜïU {}¢¢ÜïU ãé» ‰¢ï ¥¢ñÚ ÜU§ü ãGéÁÁ¢¢Á¢ï
çÜUÚ¢}¢ Ýï Á¢¢}¢ï à¢ã¢Î¼ Ý¢ïà¢ çÜU²¢ ‰¢¢, §S¢ çH²ï ¥Ï¢ }¢ãGH
ÜïU çx¢Îü S¢wG¼ ÐãÚ¢ Úã¼¢ ãñ J }¢ãGH ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ ÜïU Ðïà¢ï ÝÁ¢GÚ
§S¢è Ðã¢ÇG ÜUè S¢éÚæx¢¢ï´ }¢ï´ Ï¢Ý¢» ãé» ±éÁG¢ê¶G¢Ýï |¢è ¶Gy}¢ ÜUÚ
çÎ²ï x¢» ãñ´ J »ÜU çÚ±¢²¼ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢
¥¢Î}¢ S¢çÈGUÄ²éËH¢ã §S¢è Á¢-Ï¢Hï
¥Ï¢ê ÜGéUÏ¢ñS¢ ÐÚ ±¢ÜGïU¥G “x¢G¢LH ÜU‹Á¢G” }¢ï´ }¢ÎÈGêUÝ ãñ´ Á¢Ï¢
çÜU »ÜU }¢éS¼ÝÎ çÚ±¢²¼ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU }¢çSÁ¢Îï ¶GñÈGU }¢ï´ ÎzGÝ ãñ´
Á¢¢ï çÜU ç}¢Ý¢ à¢ÚèÈGU }¢ï´ ãñ J
¶GÎè-Á¢¼éH ÜéUÏ¢í¢ ÜU¢ }¢ÜU¢Ýï ÚãG}¢¼

çÝà¢¢Ý : }¢vÜïU }¢ÎèÝï ÜïU S¢éË¼G¢Ý Á¢Ï¢
¼ÜU }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢ }¢ï´ Úãï §S¢è }¢ÜU¢Ýï
¥G ¢ Hèà¢¢Ý }¢ï ´ S¢é Ü ê U Ý¼ ÐÁ¢G è Ú Úãï J S¢çÄ²Îé Ý ¢ §Ï¢í ¢ ãè}¢
ÜïU §GH¢±¢ ¼}¢¢}¢ ¥¢ñH¢Î Ï¢ à¢é}¢êH à¢ãÁ¢G¢çÎ²ï
ÜU¢ñÝñÝ Ï¢èÏ¢è ÈGU¢ç¼G}¢¢ Á¢GãÚ¢ ÜUè ²ãè´ ç±H¢Î¼
ãé§ü J S¢çÄ²ÎéÝ¢ çÁ¢Ï¢í§üHï ¥}¢èÝ Ýï Ï¢¢Úã¢ §S¢
}¢ÜU¢Ýï ¥G¢Hèà¢¢Ý ÜïU ¥‹ÎÚ Ï¢¢Úx¢¢ãï çÚS¢¢H¼ }¢ï´ ãG¢çÁ¢GÚè Îè,
ãGéÁG¢êÚï ¥ÜUÚ}¢ ÐÚ ÜUS¢Ú¼ S¢ï ÝéÁG¢êHï ±ãGì²
§S¢è }¢ï´ ãé±¢ J }¢çSÁ¢Îï ãGÚ¢}¢ ÜïU Ï¢¢’Î }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢
}¢ï´ §S¢ S¢ï Ï¢ÉG ÜUÚ ¥zGÁ¢GH ÜU¢ï§ü }¢ÜGU¢}¢ Ýãè´ J
}¢x¢Ú S¢Î ÜUÚ¢ïÇG Ï¢çËÜU ¥ÚÏ¢¢ï´ ¶ÚÏ¢¢ï´ ¥zGS¢¢ïS¢ ! çÜU ¥Ï¢ §S¢
ÜïU çÝà¢¢Ý ¼ÜU ç}¢Å¢ çÎ²ï x¢» ãñ´ ¥¢ñÚ H¢ïx¢¢ï´ ÜïU Ó¢HÝï ÜïU çH²ï
²ã¢æ ã}¢±¢Ú ÈGUà¢ü Ï¢Ý¢ çÎ²¢ x¢²¢ ãñ J }¢±üã ÜUè Ðã¢ÇGè ÜïU
ÜGUÚèÏ¢ ±¢ÜGïU¥G Ï¢¢Ï¢éH }¢±üã S¢ï çÝÜUH ÜUÚ Ï¢¢§æü ¼GÚÈGU (LEFT
SIDE) ãGS¢Ú¼ |¢Úè çÝx¢¢ã¢ï´ S¢ï çS¢ÈGUü §S¢ }¢ÜU¢Ýï ¥Gà¢ü çÝà¢¢Ý ÜUè
ÈGUÁ¢G¢¥¢ïæ ÜUè çÁ¢G²¢Ú¼ ÜUÚ HèçÁ¢²ï J
x¢G¢Úï Á¢-Ï¢Hï S¢¢ñÚ : ²ïã x¢G¢Úï }¢éÏ¢¢ÚÜU }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢

ÜUè Î¢§æü Á¢¢çÝÏ¢ }¢ãGËH» }¢SÈGUH¢ ÜUè ¼GÚÈGU
ÜU}¢¢ï Ï¢ïà¢ Ó¢¢Ú çÜUH¢ï }¢èÅÚ ÐÚ ±¢ÜGïU¥G “Á¢-Ï¢Hï S¢¢ñÚ” }¢ï´ ãñ J
4
²ïã ±¢ïã }¢éÜGUgS¢ x¢G¢Ú ãñ çÁ¢S¢ ÜU¢ çÁ¢GRU ÜGéUÚ¥¢Ýï ÜUÚè}¢ }¢ï´
ãñ, }¢vÜïU }¢ÎèÝï ÜïU ¼¢Á¢±Ú ¥ÐÝï ²¢Úï
x¢G ¢ Ú ± ²¢Úï }¢Á¢G ¢ Ú ãG Á ¢G Ú ¼ï S¢çÄ²Îé Ý ¢ çS¢gèÜG ï U ¥vÏ¢Ú
ÜïU S¢¢‰¢ Ï¢ ±vG¼ï çãÁ¢Ú¼ ²ã¢æ ¼èÝ Ú¢¼ çÜGU²¢}¢
ÐÁ¢GèÚ Úãï J Á¢Ï¢ Îéà}¢Ý ¼H¢à¢¼ï ãé» x¢G¢Úï S¢¢ñÚ ÜïU }¢éæã ÐÚ ¥¢
ÐãéæÓ¢ï ¼¢ï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ çS¢gèÜGïU ¥vÏ¢Ú x¢G}¢Á¢GÎ¢
ã¢ï x¢» ¥¢ñÚ ¥GÁ¢Gü ÜUè : ²¢ ÚS¢êHËH¢ã ! Îéà}¢Ý §¼Ýï ÜGUÚèÏ¢ ¥¢
Ó¢éÜïU ãñ´ çÜU ¥x¢Ú ±¢ïã ¥ÐÝï ÜGUÎ}¢¢ï´ ÜUè ¼GÚÈGU ÝÁ¢GÚ Ç¢Hï´x¢ï ¼¢ï
ã}¢ï´ Îï¶ Hï´x¢ï, S¢ÚÜU¢Úï Ý¢}¢Î¢Ú Ýï ¼S¢ËHè
Îï¼ï ãé» ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH
§ü}¢¢Ý : x¢G}¢ Ý ¶¢ Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã ã}¢¢Úï S¢¢‰¢ ãñ J
§S¢è Á¢-Ï¢Hï S¢¢ñÚ ÐÚ ÜGU¢Ï¢èH Ýï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ã¢Ï¢èH
ÜU¢ï à¢ãèÎ çÜU²¢ J
x¢G¢Úï çãGÚ¢ : ¼¢Á¢Î¢Úï çÚS¢¢H¼ Á¢GéãêÚï
çÚS¢¢H¼ S¢ï ÐãHï ²ã¢æ çÁ¢GRU¢ï çÈGURU }¢ï´ }¢àxG¢êH Úãï ãñ´ J ²ïã
çÜGUÏH¢ L¶G ±¢ÜGïU¥G ãñ J S¢ÚÜU¢Úï Ý¢}¢Î¢Ú
ÐÚ ÐãHè ±ãG ì ² §S¢è x¢G ¢ Ú }¢ï ´ ©¼Úè, Á¢¢ï çÜU
S¢ï ¼ÜU Ð¢æÓ¢ ¥¢²¼ï´ ãñ´ J ²ïã
x¢G¢Úï }¢éÏ¢¢ÚÜU }¢çSÁ¢ÎéH ãGÚ¢}¢ S¢ï Á¢¢çÝÏ¢ï }¢à¢çÚÜGU ¼vGÚèÏ¢Ý ¼èÝ

}¢èH ÐÚ ±¢ÜGïU¥G “Á¢-Ï¢Hï çãGÚ¢” ÐÚ ãñ, §S¢ }¢éÏ¢¢ÚÜU Ðã¢ÇG ÜU¢ï
Á¢-Ï¢Hï ÝêÚ |¢è ÜUã¼ï ãñ´ J “x¢G¢Úï çãGÚ¢” x¢G¢Úï S¢¢ñÚ S¢ï ¥zGÁ¢GH ãñ
v²êæ çÜU x¢G¢Úï S¢¢ñÚ Ýï ¼èÝ 3 çÎÝ ¼ÜU S¢ÚÜU¢Úï Î¢ï ¥G¢H}¢
ÜïU ÜGUÎ}¢ Ó¢ê}¢ï Á¢Ï¢ çÜU x¢G¢Úï çãGÚ¢ S¢éË¼G¢Ýï Î¢ï
S¢Ú¢ ÜUè S¢¢ïãGÏ¢¼ï Ï¢¢ Ï¢-Ú-ÜU¼ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢
¥GS¢¢ü }¢éà¢ÚüÈGU ãé±¢ J
çÜGUS}¢¼ï S¢¢ñÚ¢ï çãGÚ¢ ÜUè çãGS¢ü ãñ
Ó¢¢ã¼ï ãñ´ çÎH }¢ï´ x¢ãÚ¢ x¢G¢Ú ã}¢
(ãGÎ¢§ÜGïU Ï¢çwGà¢à¢)
Î¢Úï ¥ÚÜGU}¢ : Î¢Úï ¥ÚÜGU}¢ ÜU¢ïãï S¢ÈGU¢ ÜïU ÜGUÚèÏ¢ ±¢ÜGïU¥G
‰¢¢ J Á¢Ï¢ ÜéUzGÈGU¢Úï Á¢ÈGU¢ÜU¢Ú ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ¶G¼GÚ¢¼ Ï¢ÉGï ¼¢ï S¢Ú±Úï
ÜU¢»Ý¢¼ §S¢è }¢ï´ Ð¢ïà¢èÎ¢ ¼G¢ñÚ ÐÚ ¼à¢ÚèÈGU
ÈGUÚ}¢¢ Úãï J §S¢è }¢ÜU¢Ýï ¥G¢Hèà¢¢Ý }¢ï´ ÜU§ü S¢¢çãGÏ¢¢Ý }¢éà¢ÚüÈGU Ï¢
§SH¢}¢ ãé » J S¢çÄ²Îéàà¢é-ãÎ¢ ãG Á ¢G Ú ¼ï S¢çÄ²Îé Ý ¢ ãG } Á¢G ¢
¥¢ñÚ ¥}¢èLH }¢é¥ç}¢ÝèÝ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢
©G-}¢Úï ÈGU¢MÜGïU ¥¢’Á¢G}¢ §S¢è }¢ÜU¢Ýï Ï¢-Ú-ÜU¼
çÝà¢¢Ý }¢ï´ Î¢ç¶GHï §SH¢}¢ ãé» J §S¢è }¢ï´ ²ïã ¥¢²¼ï }¢éÏ¢¢-ÚÜU¢
Ý¢çÁ¢GH ãé§ü J ¶GHèÈGU¢
ã¢MÝ Úà¢èÎ ÜUè ±¢çHÎ» }¢¢ï ã G - ¼-Ú}¢¢
Ýï §S¢ Á¢x¢ã ÐÚ }¢çSÁ¢Î Ï¢Ý±¢§ü J Ï¢¢’Î ÜïU ÜU§ü
¶Gé-HÈGU¢ ¥ÐÝï ¥ÐÝï Î¢ñÚ }¢ï´ §S¢ ÜUè ¼ÁG§üÝ }¢ï´ çãGSS¢¢ Hï¼ï Úãï J
¥Ï¢ ²ïã ¼¢ñS¢è¥G }¢ï´ à¢¢ç}¢H ÜUÚ çH²¢ x¢²¢ ãñ ¥¢ñÚ ÜU¢ï§ü ¥GH¢}¢¼
Ýãè´ ç}¢H¼è J
}¢ãGËH» }¢SÈGUH¢ : ²ïã }¢ãGËH¢ Ï¢ÇG¢ ¼¢Úè¶Gè ãñ, ãGÁ¢GÚ¼ï
S¢çÄ²ÎéÝ¢ §Ï¢í¢ãè}¢ ¶GHèHéËH¢ã ²ãè´
Úã¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï, ãGÁ¢GÚ¢¼ï çS¢gèÜGU ± ÈGU¢MÜGU ± ãG}Á¢G¢
|¢è §S¢è }¢ãGËH» }¢éÏ¢¢-ÚÜU¢ }¢ï´ çÜGU²¢}¢ ÐÁ¢GèÚ ‰¢ï J ²ïã }¢ãGËH¢
¶G¢Ý» ÜU¢’Ï¢¢ ÜïU çãGSS¢» Îè±¢Ú “}¢éS¼Á¢¢Ú” ÜUè Á¢¢çÝÏ¢
±¢ÜGïU¥G ãñ J
Á¢‹Ý¼éH }¢¥GìH¢ : Á¢‹Ý¼éH Ï¢ÜGUè¥G ÜïU Ï¢¢’Î Á¢‹Ý¼éH
}¢¥GìH¢ Îé‹²¢ ÜU¢ S¢Ï¢ S¢ï ¥zGÁ¢GH ÜGUçÏ¢íS¼¢Ý ãñ J ²ã¢æ ©}}¢éH
}¢é¥ç}¢ÝèÝ ¶GÎè-Á¢¼éH ÜéUÏ¢í¢, ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã
çÏ¢Ý ©G}¢Ú ¥¢ñÚ ÜU§ü S¢ãG¢Ï¢¢ ± ¼¢çÏ¢§üGÝ ¥¢ñÚ
¥¢ñçH²¢ ± S¢¢çHãGèÝ ÜïU }¢Á¢G¢Ú¢¼ï }¢éÜGUgS¢¢ ãñ´ J ¥Ï¢
§Ý ÜïU ÜGéUÏÏ¢ï (²¢’Ýè x¢é}Ï¢Î) ±x¢GñÚ¢ à¢ãèÎ ÜUÚ çÎ²ï x¢» ãñ´, }¢Á¢G¢Ú¢¼
ç}¢S}¢¢Ú ÜUÚ ÜïU ©Ý ÐÚ Ú¢S¼ï çÝÜU¢Hï x¢» ãñ´ J çHã¢Á¢G¢ Ï¢¢ãÚ Úã
ÜUÚ ÎêÚ ãè S¢ï §S¢ ¼GÚãG S¢H¢}¢ ¥GÁ¢Gü ÜUèçÁ¢²ï :
S¢H¢}¢ ã¢ï ¥¢Ð ÐÚ »ï ÜGUÏ¢í¢ï´ }¢ï´ ÚãÝï ±¢H¢ï !

}¢¢ïç}¢Ý¢ï ¥¢ñÚ }¢éS¢Ë}¢¢Ý¢ï ! ¥¢ñÚ ã}¢ |¢è
¥¢Ð S¢ï ç}¢HÝï ±¢Hï ãñ´ J ã}¢ ¥H¢ã S¢ï ¥¢Ð ÜUè ¥¢ñÚ ¥ÐÝè
¥G¢çÈGUÄ²¼ ÜïU ¼G¢çHÏ¢ ãñ´ J
¥ÐÝï çH²ï ¥ÐÝï ±¢çHÎñÝ ¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢ ©}}¢¼ ÜUè }¢çxGÈUG Ú¼
ÜïU çH²ï Îé¥G¢ }¢¢æçx¢²ï ¥¢ñÚ çÏ¢H ¶GéS¢êS¢ ¥ãHï Á¢‹Ý¼éH }¢¥GìH¢
ÜïU çH²ï §üS¢¢Hï S¢±¢Ï¢ ÜUèçÁ¢²ï J §S¢ ÜGUçÏ¢íS¼¢Ý }¢ï´ Îé¥G¢ ÜGUÏ¢êH
ã¢ï¼è ãñ J
}¢çSÁ¢Îï çÁ¢‹Ý : ²ïã }¢çSÁ¢Î Á¢‹Ý¼éH }¢¥GìH¢ ÜïU ÜGUÚèÏ¢
±¢ÜGïU¥G ãñ J S¢ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢ S¢ï Ý}¢¢Á¢Gï ÈGUÁ¢í
}¢ï´ ÜGéUÚ¥¢Ýï Ð¢ÜU ÜUè ç¼H¢±¼ S¢éÝ ÜUÚ ²ã¢æ çÁ¢‹Ý¢¼ }¢éS¢Ë}¢¢Ý
ãé» ‰¢ï J
}¢çSÁ¢ÎéÚ¢ü²ã : ²ïã }¢çSÁ¢Îï çÁ¢‹Ý ÜïU ÜGUÚèÏ¢ ãè S¢è{ï ã¢‰¢
ÜUè ¼GÚÈGU ãñ J “Ú¢²ã” ¥G-ÚÏ¢è }¢ï´ Û¢‹Çï ÜU¢ï ÜUã¼ï ãñ´ J ²ïã
±¢ïã ¼¢Úè¶Gè }¢ÜGU¢}¢ ãñ Á¢ã¢æ ÈGUyãGï }¢vÜU¢ ÜïU }¢¢ñÜGU¥G ÐÚ
ã}¢¢Úï Œ²¢Úï ¥¢ÜGU¢ Ýï ¥ÐÝ¢ Û¢‹Ç¢ à¢ÚèÈGU
ÝSÏ¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ‰¢¢ J
}¢çSÁ¢Îï ¶GÈñ UG : ²ïã ç}¢Ý¢ à¢ÚèÈGU }¢ḯ ±¢ÜGUï ¥G ãñ J çãGÁÁ¢¼éH ±Î¢¥G

ÜïU }¢¢ñÜGU¥G ÐÚ ã}¢¢Úï Œ²¢Úï Œ²¢Úï ¥¢ÜGU¢
Ýï ²ã¢æ Ý}¢¢Á¢G ¥Î¢ ÈGUÚ}¢¢§ü ãñ J ÚãG}¢¼ï ¥G¢H}¢
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
}¢çSÁ¢Îï ¶GñÈGU }¢ï´ 70 ¥ç}Ï¢²¢ ( ) Ýï Ý}¢¢Á¢G ¥Î¢
ÈG U Ú}¢¢§ü J ¥¢ñ Ú ÈG U Ú}¢¢²¢ :
}¢çSÁ¢Îï ¶GÈñ UG }¢ï´ 70 ¥ç}Ï¢²¢
( ) ÜUè ÜGUÏ¢íḯ ãñ́ J
¥Ï¢ §S¢ }¢çSÁ¢Î à¢ÚèÈGU ÜUè ÜU¢ÈGUè ¼¢ñS¢è¥G ã¢ï Ó¢éÜUè ãñ J
Á¢G¢§ÚèÝï çÜUÚ¢}¢ ÜU¢ï Ó¢¢çã²ï çÜU Ï¢S¢Î ¥GÜGUèÎ¼¢ï »ãGç¼Ú¢}¢ §S¢
}¢çSÁ¢Î à¢ÚèÈG U ÜUè çÁ¢G ² ¢Ú¼ ÜUÚï ´ , ¥ç}Ï¢²¢» çÜUÚ¢}¢
ÜUè ç¶GÎ}¢¼¢ï´ }¢ï´ §S¢ ¼GÚãG S¢H¢}¢ ¥GÁ¢Gü ÜUÚï´ :
çÈUÚ §üS¢¢Hï S¢±¢Ï¢ ÜUÚ
ÜïU Îé¥G¢ }¢¢æx¢ï´ J
}¢çSÁ¢Îï çÁ¢§GÚ¢üÝ¢ : }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢
S¢ï Á¢¢çÝÏ¢ï ¼G¢§ÈGU ¼vGÚèÏ¢Ý 26 çÜUH¢ï }¢èÅÚ ÐÚ ±¢ÜGïU¥G ãñ J
¥¢Ð |¢è ²ã¢æ S¢ï ©G}Úï ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æç{²ï çÜ ÈGUyãGï }¢vÜU¢
ÜïU Ï¢¢’Î ¼G¢§ÈGU à¢ÚèÈGU ÈGUyãG ÜUÚ ÜïU ±¢ÐS¢è ÐÚ ã}¢¢Úï Œ²¢Úï
¥¢ÜGU¢ Ýï ²ã¢æ S¢ï ©G}Úï ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ Á¢GñÏ¢ï
¼Ý ÈGUÚ}¢¢²¢ ‰¢¢ J ²êS¢éÈGU çÏ¢Ý }¢¢ãÜU ÈGUÚ}¢¢¼ï

ãñ´ : }¢ÜGU¢}¢ï çÁ¢§GÚ¢üÝ¢ S¢ï 300 ¥ç}Ï¢²¢» çÜUÚ¢}¢
Ýï ©G}Úï ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{¢ ãñ, S¢ÚÜU¢Úï Ý¢}¢Î¢Ú
Ýï çÁ¢§GÚ¢üÝ¢ ÐÚ ¥ÐÝ¢ ¥GS¢¢ }¢éÏ¢¢ÚÜU x¢¢ÇG¢
çÁ¢S¢ S¢ï Ð¢Ýè ÜU¢ Ó¢à}¢¢ ©Ï¢H¢ Á¢¢ï çÝã¢²¼ Æ‹Ç¢ ¥¢ñÚ
}¢èÆ¢ ‰¢¢ J }¢àãêÚ ãñ ©S¢ Á¢x¢ã ÐÚ
ÜêæU¥¢æ ãñ J S¢çÄ²ÎéÝ¢ §ÏÝï ¥GÏÏ¢¢S¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
ãGéÁG¢êÚï ¥ÜUÚ}¢ Ýï ¼G¢§ÈGU S¢ï ±¢ÐS¢è ÐÚ
²ã¢æ çÜGU²¢}¢ çÜU²¢ ¥¢ñÚ ²ãè´ }¢¢Hï x¢GÝè}¢¼ |¢è ¼vGS¢è}¢
ÈGUÚ}¢¢²¢ J ¥¢Ð Ýï 28 à¢Ã±¢HéH }¢éÜUÚü}¢
ÜU¢ï ²ã¢æ S¢ï ©G}Úï ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{¢ ‰¢¢ J §S¢
Á¢x¢ã ÜUè çÝSÏ¢¼ ÜGéUÚñà¢ ÜUè »ÜU ¥G¢ñÚ¼ ÜUè ¼GÚÈGU ãñ çÁ¢S¢
ÜU¢ HÜGUÏ¢ çÁ¢§GÚ¢üÝ¢ ‰¢¢ J ¥G±¢}¢ §S¢ }¢ÜGU¢}¢ ÜU¢ï
“Ï¢ÇG¢ ©G}Úã” Ï¢¢ïH¼ï ãñ´ J ²ïã çÝã¢²¼ ãè ÐéÚS¢¢ïÁ¢G }¢ÜGU¢}¢
ãñ, ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ à¢ñ¶G ¥GÏÎéH ãGÜGU }¢éãGçgS¢ ÎïãH±è
“¥wGÏ¢¢LH ¥wG²¢Ú” }¢ï´ ÝvGH ÜUÚ¼ï ãñ´ çÜU
}¢ïÚï ÐèÚ¢ï }¢é<à¢Î ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ à¢ñ¶G ¥GÏÎéH ±¤ã¢Ï¢
}¢éœ¢ÜGUè Ýï }¢éÛ¢ï ¼¢ÜUèÎ ÈGUÚ}¢¢§ü ãñ çÜU }¢¢ñÜGU¥G
ç}¢HÝï ÐÚ çÁ¢§GÚ¢üÝ¢ S¢ï Á¢GMÚ ©G}Úï ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{Ý¢ çÜU
²ïã »ïS¢¢ }¢é-¼Ï¢ÚüÜU }¢ÜGU¢}¢ ãñ çÜU }¢ñ´ Ýï ²ã¢æ »ÜU Ú¢¼ ÜïU
}¢éwG¼S¢Ú S¢ï çãGSS¢ï ÜïU ¥‹ÎÚ S¢¢ï S¢ï Á¢G¢§Î Ï¢¢Ú }¢ÎèÝï ÜïU
¼¢Á¢Î¢Ú ÜU¢ wG±¢Ï¢ }¢ï´ ÎèÎ¢Ú çÜU²¢ ãñ
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ à¢ñ¶G ¥GÏÎéH ±¤ã¢Ï¢ }¢éœ¢ÜGUè

ÜU¢ }¢¢’}¢êH ‰¢¢ çÜU ©G}Úï ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{Ýï ÜïU çH²ï
Ú¢ïÁ¢G¢ Ú¶ ÜUÚ ÐñÎH çÁ¢§GÚ¢üÝ¢ Á¢¢²¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï J
}¢Á¢G¢Úï }¢ñ}¢êÝ¢ : }¢ÎèÝ¢ Ú¢ïÇ ÐÚ “Ý±¢çÚ²¢”
ÜïU ÜGUÚèÏ¢ ±¢ÜGïU¥G ãñ J ¼¢ Î}¢ï ¼ãGÚèÚ ²ã¢æ ÜUè ãG¢çÁ¢GÚè ÜU¢ »ÜU
¼GÚèÜGU¢ ²ïã ãñ çÜU ¥¢Ð Ï¢S¢ 2 A ²¢ 13 }¢ï´ S¢é±¢Ú ã¢ï Á¢¢§²ï, ²ïã
Ï¢S¢ }¢ÎèÝ¢ Ú¢ïÇ ÐÚ ¼‹§üG}¢ ²¢’Ýè }¢çSÁ¢Îï ¥G¢§à¢¢
S¢ï x¢éÁ¢GÚ¼è ãé§ü ¥¢x¢ï Ï¢ÉG¼è ãñ, }¢çSÁ¢ÎéH ãGÚ¢}¢ S¢ï ¼vGÚèÏ¢Ý 17
ç}¢H¢ï }¢èÅÚ ÐÚ §S¢ ÜU¢ ¥¢ç¶GÚè SÅ¢õÐ “Ý±¢çÚ²¢” ãñ, ²ã¢æ
©¼Ú Á¢¢§²ï ¥¢ñÚ ÐHÅ ÜUÚ Ú¢ïÇ ÜïU ©S¢è ÜUÝ¢Úï ÐÚ }¢vÜU»
}¢éÜUÚü}¢¢ ÜUè ¼GÚÈGU Ó¢HÝ¢ à¢éM¥G ÜUèçÁ¢²ï, ÎS¢
²¢ Ð‹ÎÚã ç}¢ÝÅ Ó¢HÝï ÜïU Ï¢¢’Î »ÜU Ð¢ïHèS¢ Ó¢ïÜU Ð¢ïSÅ (Ýév¼»
¼zG¼èà¢) ãñ çÈUÚ }¢¢ñçÜGUÈGïU ãGéÁÁ¢¢Á¢ Ï¢Ý¢ ãé±¢ ãñ §S¢ S¢ï ‰¢¢ïÇG¢ ¥¢x¢ï
Ú¢ïÇ ÜUè ©S¢è Á¢¢çÝÏ¢ »ÜU Ó¢¢Ú Îè±¢Úè ÝÁ¢GÚ ¥¢»x¢è, ²ãè´
©}}¢éH }¢é¥ç}¢ÝèÝ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²-Î¼éÝ¢ }¢ñ}¢êÝ¢
ÜU¢ }¢Á¢G¢Úï ÈGU¢§Á¢GéH ¥‹±¢Ú ãñ J ²ïã }¢Á¢G¢Úï }¢éÏ¢¢ÚÜU S¢ÇGÜU ÜïU
Ï¢èÓ¢ }¢ïæ ãñ J H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ ÜUãÝ¢ ãñ çÜU S¢ÇGÜU ÜUè ¼¢’}¢èÚ ÜïU çH²ï
§S¢ }¢Á¢G¢Ú à¢ÚèÈGU ÜU¢ï à¢ãèÎ ÜUÚÝï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUè x¢§ü ¼¢ï
ÅîïvÅÚ (TRACTOR) ©HÅ Á¢¢¼¢ ‰¢¢, Ý¢Ó¢¢Ú ²ã¢æ Ó¢¢Ú Îè±¢Úè
Ï¢Ý¢ Îè x¢§ü J ã}¢¢Úè Œ²¢Úè Œ²¢Úè ¥}}¢èÁ¢¢Ý S¢çÄ²-Î¼éÝ¢
}¢ñ}¢êÝ¢ ÜUè ÜUÚ¢}¢¼ }¢ÚãGÏ¢¢ !

¥ãHï §SH¢}¢ ÜUè }¢¢-ÎÚ¢Ýï à¢ÈGUèÜGU
Ï¢¢Ýé±¢Ýï ¼Gã¢Ú¼ Ðï H¢¶¢ï´ S¢H¢}¢
“²¢ ÝÏ¢è ! Ó¢à}¢ï ÜUÚ}¢” ÜïU x²¢Úã ãGMé ÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï
}¢çSÁ¢ÎéH ãGÚ¢}¢ }¢ï´ Ý}¢¢Á¢Gï }¢éS¼GÈGU¢ ÜïU 11 }¢ÜGU¢}¢¢¼
1 Ï¢ñ¼éËH¢ã à¢ÚèÈGU ÜïU ¥‹ÎÚ 2 }¢ÜGU¢}¢ï §Ï¢í¢ãè}¢ ÜïU
ÐèÀï 3 }¢¼G¢ÈGU ÜïU ÜUÝ¢Úï ÐÚ ãG-Á¢Úï ¥S±Î ÜUè S¢è{ }¢ï´ 4
ãG¼Gè}¢ ¥¢ñÚ Ï¢¢Ï¢éH ÜU¢’Ï¢¢ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý LvÝï §GÚ¢ÜGUè ÜïU
ÜGUÚèÏ¢ 5 }¢ÜGU¢}¢ï ãGézGÚã ÐÚ Á¢¢ï Ï¢¢Ï¢éH ÜU¢’Ï¢¢ ¥¢ñÚ ãG¼Gè}¢
ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý Îè±¢Úï ÜU¢’Ï¢¢ ÜUè Á¢ÇG }¢ï´ ãñ J §S¢ }¢ÜGU¢}¢ ÜU¢ï
“}¢ÜGU¢}¢ï §}¢¢}¢¼ï çÁ¢Ï¢í¢§üH” |¢è ÜUã¼ï ãñ´ J à¢ã‹à¢¢ãï Î¢ï ¥G¢H}¢
Ýï §S¢è }¢ÜGU¢}¢ ÐÚ S¢çÄ²ÎéÝ¢ çÁ¢Ï¢í¢§üH
ÜU¢ï Ð¢æÓ¢ Ý}¢¢Á¢G¢ï´ }¢ï´ §}¢¢}¢¼ ÜU¢ à¢ÚÈGU Ï¢wGà¢¢ J §S¢è
}¢é Ï ¢¢ÚÜU }¢ÜG U ¢}¢ ÐÚ S¢çÄ²Îé Ý ¢ §Ï¢í ¢ ãè}¢ ¶G H èHé Ë H¢ã
Ýï “¼¢’}¢èÚï ÜU¢’Ï¢¢” ÜïU ±vG¼ ç}¢^è ÜU¢
x¢¢Ú¢ Ï¢Ý¢²¢ ‰¢¢ 6 Ï¢¢Ï¢éH ÜU¢’Ï¢¢ ÜUè ¼GÚÈGU L¶G ÜUÚ ÜïU J
(ÎÚ±¢Á¢G» ÜU¢’Ï¢¢ ÜUè S¢è{ }¢ï´ Ý}¢¢Á¢G ¥Î¢ ÜUÚÝ¢ ¼}¢¢}¢ ¥¼GÚ¢ÈGU
ÜUè S¢è{ S¢ï ¥zGÁ¢GH ãñ 1) 7 }¢èÁ¢G ¢ Ï¢ï ÚãG } ¢¼ ÜUè ¼G Ú ÈG U L¶G
1 : ÜUã¢ Á¢¢¼¢ ãñ : Ð¢ÜU ± çã‹Î ÎÚ±¢Á¢G» ÜU¢’Ï¢¢ ãè ÜUè S¢}¼ ±¢ÜGïU¥G ãñ´ J
ÜUÚ ÜïU J (ÜUã¢ Á¢¢¼¢ ãñ çÜU }¢Á¢G¢Úï çÁ¢G²¢Ï¢¢Ú }¢ï´ S¢ÚÜU¢Úï ¥G¢Hè
±ÜGU¢Ú ÜU¢ Ó¢ïãìÚ» ÐéÚ ¥‹±¢Ú §S¢è Á¢¢çÝÏ¢ ãñ)
8 ¼}¢¢}¢ ãG¼Gè}¢ }¢ï´ ¶GéS¢êS¢Ý }¢èÁ¢G¢Ï¢ï ÚãG}¢¼ ÜïU ÝèÓ¢ï 9
LvÝï ¥S±Î ¥¢ñÚ LvÝï ²}¢¢Ýè ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý 10 LvÝï
à¢¢}¢è Üï U ÜG U ÚèÏ¢ §S¢ ¼G Ú ãG çÜU “Ï¢¢Ï¢ï ©G } Úã” ¥¢Ð
ÜUè Ðéà¼ï ¥vGÎS¢ ÜïU ÐèÀï ã¢ï¼¢ J wG±¢ã ¥¢Ð
”ãG¼Gè}¢“ ÜïU ¥‹ÎÚ ã¢ï ÜUÚ Ý}¢¢Á¢G ¥Î¢
ÈGUÚ}¢¢¼ï ²¢ Ï¢¢ãÚ 11 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥¢Î}¢ S¢çÈGUÄ²éËH¢ã
ÜïU Ý}¢¢Á¢G ÐÉGÝï ÜïU }¢ÜGU¢}¢ ÐÚ Á¢¢ï çÜU
LvÝï ²}¢¢Ýè ÜïU Î¢§æü ²¢ Ï¢¢§æü ¼GÚÈGU ãñ ¥¢ñÚ Á¢G¢çãÚ ¼Ú ²ïã ãñ çÜU
}¢éS¢ËH¢» ¥¢Î}¢ “}¢éS¼Á¢¢Ú” ÐÚ ãñ J
(çÜU¼¢Ï¢éH ãGÁ¢, S¢. 274)
}¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã ÜUè çÁ¢G²¢Ú¼ï´

Ú¢ñ-Á¢G¼éH Á¢‹Ýã : ¼¢Á¢Î¢Úï }¢ÎèÝ¢
ÜïU ãGéÁÚ» }¢éÏ¢¢-ÚÜU¢ (çÁ¢S¢ }¢ï´ S¢ÚÜU¢Ú
ÜU¢ }¢Á¢G¢Úï ÐéÚ ¥‹±¢Ú ãñ) ¥¢ñÚ ç}¢}Ï¢Úï ÝêÚÏ¢¢Ú (Á¢ã¢æ ¥¢Ð
¶GéyGÏ¢¢ §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï) ÜU¢
ÎÚç}¢²¢Ýè çãGSS¢¢ çÁ¢S¢ ÜU¢ yG¢êH (²¢’Ýè H}Ï¢¢§ü) 22 }¢èÅÚ ¥¢ñÚ
¥GÁ¢Gü (Ó¢¢ñÇG¢§ü) 15 }¢èÅÚ ãñ Ú¢ñ-Á¢G¼éH Á¢‹Ýã ²¢’Ýè “Á¢‹Ý¼

ÜUè v²¢Úè” ãñ J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï ã}¢¢Úï Œ²¢Úï ¥¢ÜGU¢
ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ¥G¢Hèà¢¢Ý ãñ :
²¢’Ýè }¢ïïÚï Í¢Ú ¥¢ñÚ ç}¢}Ï¢Ú ÜUè ÎÚç}¢²¢Ýè Á¢x¢ã Á¢‹Ý¼ ÜïU Ï¢¢x¢G¢ï´ }¢ï´
S¢ï »ÜU Ï¢¢x¢G ãñ J ¥G¢}¢ Ï¢¢ïHÓ¢¢H }¢ï´
H¢ïx¢ §S¢ï “çÚ²¢ÁG¢éH Á¢‹Ýã” ÜUã¼ï ãñ´ }¢x¢Ú ¥SH HzGÁ¢G
“Ú¢ñ-Á¢G¼éH Á¢‹Ýã” ãñ J
²ïã Œ²¢Úè Œ²¢Úè v²¢Úè ¼ïÚï ¶G¢Ý¢ Ï¢¢x¢G ÜUè
S¢Îü §S¢ ÜUè ¥¢Ï¢¢ï ¼¢Ï¢ S¢ï ¥¢¼à¢ S¢ÜGUÚ ÜUè ãñ
(ãGÎ¢§ÜGïU Ï¢çwGà¢à¢ à¢ÚèÈGU)
}¢çSÁ¢Îï ÜGéUÏ¢¢ : }¢ÎèÝ» ¼GçÄ²Ï¢¢ S¢ï

¼vGÚèÏ¢Ý ¼èÝ çÜUH¢ï }¢èÅÚ Á¢éÝêÏ¢ }¢x¢GçÚÏ¢ ÜUè ¼GÚÈGU “ÜGéUÏ¢¢”
Ý¢}¢è »ÜU ÜGUÎè}¢è x¢¢©æ ãñ Á¢ã¢æ ²ïã }¢é-¼Ï¢ÚüÜU }¢çSÁ¢Î
Ï¢Ýè ãé§ü ãñ, ÜGéUÚ¥¢Ýï ÜUÚè}¢ ¥¢ñÚ ¥ãG¢ÎèS¢ï S¢ãGèãG¢ }¢ï´ §S¢
ÜïU ÈGUÁ¢G¢§H çÝã¢²¼ »ãç¼}¢¢}¢ S¢ï Ï¢²¢Ý ÈGUÚ}¢¢» x¢»
ãñ ´ J ¥G ¢ çà¢ÜG U ¢Ýï ÚS¢êH }¢çSÁ¢Îé‹Ý-Ï¢ç±çÄ²àà¢ÚèÈGU
S¢ï ÎÚç}¢²¢Ýè Ó¢¢H Ó¢H ÜUÚ ÐñÎH ¼vGÚèÏ¢Ý
40 ç}¢ÝÅ }¢ḯ }¢çSÁ¢Îï ÜGéUÏ¢¢ ÐãéæÓ¢ S¢ÜU¼ï ãñ́ J Ï¢é¶¢G Úè à¢ÚèÈGU }¢ḯ ãñ :
ãGéÁG¢êÚï ¥‹±Ú ãÚ ãzG¼ï ÜU|¢è ÐñÎH ¼¢ï ÜU|¢è S¢é±¢Úè

ÐÚ }¢çSÁ¢Îï ÜGéUÏ¢¢ ¼à¢ÚèÈGU Hï Á¢¢¼ï ‰¢ï J
©G}Úï ÜU¢ S¢±¢Ï¢ : Î¢ï ÈGUÚ¢}¢èÝï }¢éS¼GÈUG ¢ :

1 }¢çSÁ¢Îï ÜGéUÏ¢¢ }¢ï ´ Ý}¢¢Á¢G ÐÉGÝ¢ ©G } Úï Üï U Ï¢Ú¢Ï¢Ú ãñ
2 çÁ¢S¢ à¢wG S ¢ Ýï ¥ÐÝï Í¢Ú }¢ï ´
±éÁG¢ê çÜU²¢ çÈUÚ }¢çSÁ¢Îï ÜGéUÏ¢¢ }¢ï´ Á¢¢ ÜUÚ Ý}¢¢Á¢G ÐÉGè ¼¢ï ©S¢ï
©G}Úï ÜU¢ S¢±¢Ï¢ ç}¢Hïx¢¢ J
}¢Á¢G¢Úï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ãG}Á¢G¢ : ¥¢Ð x¢GÁG±»

©ãGéÎ (3 çS¢.çã.) }¢ï´ à¢ãèÎ ãé» ‰¢ï, ¥¢Ð ÜU¢
}¢Á¢G¢Úï ÈGU¢§Á¢GéH ¥‹±¢Ú ©ãGéÎ à¢ÚèÈGU ÜïU ÜGUÚèÏ¢ ±¢ÜGïU¥G ãñ J
S¢¢‰¢ ãè ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢éS¥GÏ¢ çÏ¢Ý ©G}¢ñÚ
¥¢ñÚ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý Á¢ãGìà¢
ÜïU }¢Á¢G¢Ú¢¼ |¢è ãñ´ J ÝèÁ¢G x¢GÁG±» ©ãGéÎ }¢ï´ 70 S¢ãG¢Ï¢»
çÜUÚ¢}¢ Ýï Á¢¢}¢ï à¢ã¢Î¼ Ý¢ïà¢ çÜU²¢ ‰¢¢ ©Ý }¢ï´ S¢ï
Ï¢ïà¼Ú à¢é-ãÎ¢» ©ãGéÎ |¢è S¢¢‰¢ ãè Ï¢Ýè ãé§ü Ó¢¢Ú Îè±¢Úè
}¢ï´ ãñ´ J
à¢é-ãÎ¢» ©ãGéÎ ÜU¢ï S¢H¢}¢ ÜUÚÝï ÜUè

ÈGUÁ¢GèH¼ : S¢çÄ²ÎéÝ¢ à¢ñ¶G ¥GÏÎéH ãGÜGU }¢éãGçgS¢ ÎïãH±è
ÝvGH ÜUÚ¼ï ãñ´ : Á¢¢ï à¢wGS¢ §Ý à¢é-ãÎ¢» ©ãGéÎ
S¢ï x¢éÁ¢GÚï ¥¢ñÚ §Ý ÜU¢ï S¢H¢}¢ ÜUÚï ²ïã çÜGU²¢}¢¼ ¼ÜU ©S¢ ÐÚ
S¢H¢}¢ |¢ïÁ¢¼ï Úã¼ï ãñ´ J à¢é-ãÎ¢» ©ãGéÎ ¥¢ñÚ çÏ¢H
¶GéS¢êS¢ }¢Á¢G¢Úï S¢çÄ²Îéàà¢é-ãÎ¢ S¢çÄ²ÎéÝ¢ ãG}Á¢G¢
S¢ï Ï¢¢Úã¢ Á¢±¢Ï¢ï S¢H¢}¢ ÜUè ¥¢±¢Á¢G S¢éÝè x¢§ü ãñ J
S¢çÄ²ÎéÝ¢ ãG}Á¢G¢ ÜUè ç¶GÎ}¢¼ }¢ï´ S¢H¢}¢
¼ÚÁ¢}¢¢ : S¢H¢}¢ ã¢ï ¥¢Ð ÐÚ »ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ãG}Á¢G¢ J S¢H¢}¢
ã¢ï ¥¢Ð ÐÚ »ï }¢¢ïãG¼Ú}¢ Ó¢Ó¢¢ ÚS¢êHéËH¢ã

ÜïU, S¢H¢}¢ ã¢ï
¥¢Ð ÐÚ »ï ¥G}}¢ï Ï¢éÁ¢Géx¢ü-±¢Ú ¥ËH¢ã ÜïU ÝÏ¢è

ÜïU, S¢H¢}¢ ã¢ï ¥¢Ð ÐÚ »ï Ó¢Ó¢¢
¥ËH¢ã ÜïU }¢ãGÏ¢êÏ¢ ÜïU, S¢H¢}¢ ã¢ï ¥¢Ð ÐÚ »ï Ó¢Ó¢¢
}¢éS¼GÈUG ¢ ÜïU, S¢H¢}¢ ã¢ï ¥¢Ð »ï S¢ÚÎ¢Ú à¢ãèÎ¢ḯ ÜïU
¥¢ñÚ »ï à¢ïÚ ¥ËH¢ã ÜïU ¥¢ñÚ à¢ïÚ ©S¢ ÜïU ÚS¢êH

ÜïU J S¢H¢}¢
ã¢ï ¥¢Ð ÐÚ »ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý Á¢ãGìà¢ , S¢H¢}¢ ã¢ï ¥¢Ð ÐÚ
»ï }¢éS¥GÏ¢ çÏ¢Ý ©G}¢ñÚ J S¢H¢}¢ ã¢ï »ï
à¢é-ãÎ¢» ©ãGÎé ¥¢Ð S¢|¢è ÐÚ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ÜUè ÚãG}¢¼ḯ ¥¢ñÚ Ï¢-Ú-ÜU¼ḯ J
à¢é-ãÎ¢» ©ãGéÎ ÜU¢ï }¢Á}¢ê§üG S¢H¢}¢
¼ÚÁ¢}¢¢ : S¢H¢}¢ ã¢ï ¥¢Ð ÐÚ »ï à¢ãèÎ¢ï ! »ï ÝïÜU Ï¢wG¼¢ï !
»ï à¢ÚèÈGU¢ï ! »ï S¢ÚÎ¢Ú¢ï ! »ï }¢éÁ¢SS¢}¢ï çS¢ÎìÜGU¢ï ±ÈGU¢ !
S¢H¢}¢ ã¢ï ¥¢Ð ÐÚ »ï }¢éÁ¢¢çãÎ¢ï ! ¥ËH¢ã ÜUè Ú¢ã }¢ï´ çÁ¢ã¢Î ÜU¢
ãGÜGU ¥Î¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ï !
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : S¢H¢}¢¼è ã¢ï ¼é}¢ ÐÚ ¼é}ã¢Úï S¢Ï¢í

ÜU¢ Ï¢ÎH¢ ¼¢ï çÐÀH¢ Í¢Ú v²¢ ãè
wG¢êÏ¢ ç}¢H¢ S¢H¢}¢ ã¢ï »ï à¢é-ãÎ¢»
©ãGÎé ¥¢Ð S¢|¢è ÐÚ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ÜUè ÚãG}¢¼ḯ ¥¢ñÚ Ï¢-Ú-ÜU¼ḯ Ý¢çÁ¢GH ã¢ḯ J
çÁ¢G²¢Ú¼¢ï´ ÐÚ ãG¢çÁ¢GÚè ÜïU Î¢ï ¼GÚèÜGïU : }¢èÆï }¢èÆï

}¢vÜïU }¢ÎèÝï ÜïU Á¢G¢§Ú¢ï ! çÁ¢G²¢Ú¼¢ï´ ¥¢ñÚ §Ý ÜïU Ð¼¢ï´ ÜU¢ï
Ï¢ ¶G¢ñÈGïU ¼G±¢H¼ï ÚÈGUèÜGéUH ãG-Ú}¢ñÝ ÎÁ¢ü Ýãè´ çÜU²¢, à¢¢§ÜGUèÝ
¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï ÚS¢êH, çÁ¢G²¢Ú¢¼ ¥¢ñÚ §ü}¢¢Ý ¥zGÚ¢ïÁ¢G çãGÜU¢²¢¼
ÜUè }¢¢’Hê } ¢¢¼ Üï U çH²ï ¼ÏHèx¢G ï ÜG é U Ú¥¢Ý¢ï S¢é ‹ Ý¼ ÜUè
¥G ¢ H}¢x¢èÚ x¢G ñ Ú çS¢²¢S¢è ¼ãG Ú èÜU, Î¢’±¼ï §SH¢}¢è Üï U
§à¢¢¥G¼è §Î¢Úï }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜUè }¢yGÏ¢ê¥G¢ çÜU¼¢Ï¢,
“¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï ÚS¢êH ÜUè çãGÜU¢²¼ï´ }¢¥G }¢vÜïU }¢ÎèÝï ÜUè
çÁ¢G²¢Ú¼ï´” ÜU¢ }¢é¼G¢-H¥G¢ ÈGUÚ}¢¢»æ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï §ü}¢¢Ý ÜU¢ï
x¢}¢¢ü»æ J ¥HÏ¢œ¢¢ çÜU¼¢Ï¢ ÐÉG ÜUÚ ãÚ à¢wGS¢ çÁ¢G²¢Ú¢¼ ÜïU
}¢ÜGU¢}¢¢¼ ÐÚ ÐãéæÓ¢ Á¢¢» ²ïã Îéà±¢Ú ãñ J çÁ¢G²¢Ú¼ ÜUè Î¢ï
S¢êÚ¼ï´ ãñ´ : »ÜU ¼¢ï ²ïã çÜU }¢çSÁ¢Îé‹Ý-Ï¢ç±çÄ²àà¢ÚèÈGU
ÜïU Ï¢¢ãÚ S¢éÏãG x¢¢çÇG²¢ï´ ±¢Hï : çÁ¢G²¢Úã !
çÁ¢G²¢Úã ! ÜUè S¢Î¢»æ Hx¢¢¼ï Úã¼ï ãñ´, ¥¢Ð ©Ý ÜUè x¢¢çÇG²¢ï´
}¢ï´ S¢é±¢Ú ã¢ï Á¢¢§²ï J ²ïã ¥¢Ð ÜU¢ï }¢S¢¢çÁ¢Îï ¶G}S¢¢, }¢çSÁ¢Îï
ÜGéUÏ¢¢ ¥¢ñÚ }¢Á¢G¢Úï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ãG}Á¢G¢ Hï Á¢¢»æx¢ï J
ÎêS¢Úè ²ïã çÜU }¢vÜïU }¢ÎèÝï ÜUè }¢Á¢GèÎ çÁ¢G²¢Ú¼¢ï´ ÜïU çH²ï
¥¢Ð ÜU¢ï »ïS¢ï ¥¢Î}¢è ¼H¢à¢ ÜUÚÝï ã¢ï´x¢ï Á¢¢ï ©Á¢Ú¼ Hï ÜUÚ
çÁ¢G²¢Ú¼ï´ ÜUÚ±¢¼ï ã¢ï´ J
Á¢Ú¢§}¢ ¥¢ñÚ §Ý ÜïU ÜUzGÈGU¢Úï

S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢ ÜïU }¢é¼G¢-H»G S¢ï ÜGUÏH Ó¢‹Î Á¢GMÚè
§çS¼GH¢ãG¢¼ ±x¢GñÚ¢ Á¢GïãìÝ Ýà¢èÝ ÜUÚ HèçÁ¢²ï J
Î}¢ ±x¢GñÚ¢ ÜUè ¼¢’ÚèÈGU :
1 Î}¢ ²¢’Ýè »ÜU Ï¢ÜUÚ¢ J (§S¢ }¢ï´ ÝÚ, }¢¢Î¢, Îé}Ï¢¢, |¢ïÇG, ÝèÁ¢G
x¢¢² ²¢ ªæÅ ÜU¢ S¢¢¼±¢æ çãGSS¢¢ S¢Ï¢ à¢¢ç}¢H ãñ´)
2 Ï¢-ÎÝ¢ ²¢’Ýè ªæÅ ²¢ x¢¢² J (§S¢ }¢ï´ Ï¢ñH, |¢ï´S¢ ±x¢GñÚ¢
à¢¢ç}¢H ãñ´)
x¢¢² Ï¢ÜUÚ¢ ±x¢GñÚ¢ ²ïã ¼}¢¢}¢ Á¢¢Ý±Ú ©Ý ãè à¢Ú¢§¼G ÜïU ã¢ï´
Á¢¢ï ÜGéUÚÏ¢¢Ýè }¢ï´ ãñ´ J
3 S¢-ÎÜGU¢ ²¢’Ýè S¢-Î-ÜGU» çÈGU~¢G ÜUè ç}¢vGÎ¢Ú J ¥¢Á¢ ÜUH ÜïU
çãGS¢¢Ï¢ S¢ï S¢-Î-ÜGU» çÈGU~¢G ÜUè ç}¢vGÎ¢Ú 2 çÜUH¢ï }¢ï´ S¢ï 80 x¢í¢}¢
ÜU}¢ x¢‹Îé}¢ ²¢ ©S¢ ÜU¢ ¥¢Å¢ ²¢ ©S¢ ÜUè ÚÜGU}¢ ²¢ ©S¢ ÜïU Îéx¢Ýï
Á¢± ²¢ ¶Á¢êÚ ²¢ ©S¢ ÜUè ÚÜGU}¢ ãñ J
Î}¢ ±x¢GñÚ¢ }¢ï´ çÚ¥G¢²¼ : ¥x¢Ú Ï¢è}¢¢Úè, S¢wG¼ S¢Îèü, S¢wG¼
x¢Ú}¢è, ÈU¢ïÇGï ¥¢ñÚ Á¢GwG}¢ ²¢ Á¢ê¥¢ïæ ÜUè à¢ÎèÎ ¼vHèÈGU ÜUè ±Á¢ã S¢ï
ÜU¢ï§ü Á¢é}¢ü ãé±¢ ¼¢ï ©S¢ï “Á¢é}¢ïü x¢GñÚ §çwG¼²¢Úè” ÜUã¼ï ãñ´ J ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü
“Á¢é}¢ïü x¢GñÚ §çwG¼²¢Úè” S¢¢çÎÚ ãé±¢ çÁ¢S¢ ÐÚ Î}¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ï¼¢ ãñ ¼¢ï
§S¢ S¢êÚ¼ }¢ḯ §çwG¼²¢Ú ãñ çÜU Ó¢¢ãï ¼¢ï Î}¢ Îï Îï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú Ó¢¢ãï ¼¢ï
Î}¢ ÜïU Ï¢ÎHï À ç}¢SÜUèÝ¢ḯ ÜU¢ï S¢-ÎÜGU¢ Îï Îï J ¥x¢Ú »ÜU ãè
ç}¢SÜUèÝ ÜU¢ï À S¢-ÎÜGïU Îï çÎ²ï ¼¢ï »ÜU ãè à¢é}¢¢Ú ã¢ïx¢¢ J çHã¢Á¢G¢ ²ïã
Á¢GMÚè ãñ çÜU ¥Hx¢ ¥Hx¢ À ç}¢SÜUèÝ¢ḯ ÜU¢ï Îï J ÎêS¢Úè çÚ¥G¢²¼ ²ïã
ãñ çÜU ¥x¢Ú Ó¢¢ãï ¼¢ï Î}¢ ÜïU Ï¢ÎHï À }¢S¢¢ÜUèÝ ÜU¢ï Î¢ïÝ¢ḯ ±vG¼ ÐïÅ |¢Ú
ÜUÚ ¶¢Ý¢ ç¶H¢ Îï J ¼èS¢Úè çÚ¥G¢²¼ ²ïã ãñ çÜU ¥x¢Ú S¢-ÎÜGU¢
±x¢GñÚ¢ Ýãè´ ÎïÝ¢ Ó¢¢ã¼¢ ¼¢ï ¼èÝ Ú¢ïÁ¢Gï Ú¶ Hï “Î}¢” ¥Î¢ ã¢ï x¢²¢ J
¥x¢Ú ÜU¢ï§ü »ïS¢¢ Á¢é}¢ïü x¢GñÚ §çwG¼²¢Úè çÜU²¢ çÁ¢S¢ ÐÚ S¢-ÎÜGU¢ ±¢çÁ¢Ï¢
ã¢ï¼¢ ãñ ¼¢ï §çwG¼²¢Ú ãñ çÜU S¢-ÎÜGïU ÜïU Ï¢Á¢¢» »ÜU Ú¢ïÁ¢G¢ Ú¶ Hï J
(}¢éHwG¶GS¢ ¥Á¢G Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1162)
Î}¢, S¢-ÎÜGïU ¥¢ñÚ Ú¢ïÁ¢Gï ÜïU Á¢GMÚè }¢S¢¢§H : ¥x¢Ú

ÜUzGÈGU¢Úï ÜïU Ú¢ïÁ¢Gï Ú¶ï´ ¼¢ï ²ïã à¢¼Gü ãñ çÜU Ú¢¼ S¢ï ²¢’Ýè S¢éÏãGï S¢¢çÎÜGU
S¢ï ÐãHï ÐãHï ²ïã çÝÄ²¼ ÜUÚ Hï´ çÜU ²ïã ÈGéUH¢æ ÜUzGÈGU¢Úï ÜU¢ Ú¢ïÁ¢G¢
ãñ J §Ý “Ú¢ïÁ¢G¢ï´” ÜïU çH²ï Ý »ãGÚ¢}¢ à¢¼Gü ãñ Ý ãè §Ý ÜU¢ Ðñ ÎÚ Ðñ
ã¢ïÝ¢ J S¢-ÎÜGïU ¥¢ñÚ Ú¢ïÁ¢Gï ÜUè ¥Î¢»x¢è ¥ÐÝï ±¼GÝ }¢ï´ |¢è ÜUÚ
S¢ÜU¼ï ãñ´, ¥HÏ¢œ¢¢ S¢-ÎÜGU¢ ¥¢ñÚ ¶¢Ý¢ ¥x¢Ú ãGÚ}¢ ÜïU }¢S¢¢ÜUèÝ
ÜU¢ï Ðïà¢ ÜUÚ çÎ²¢ Á¢¢» ¼¢ï ²ïã ¥zGÁ¢GH ãñ J Î}¢ ¥¢ñÚ Ï¢-ÎÝ¢ ÜïU
Á¢¢Ý±Ú ÜU¢ ãGÚ}¢ }¢ḯ Á¢GÏãG ã¢ïÝ¢ à¢¼Gü ãñ J
ãGÁ¢ ÜUè ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ¥¢ñÚ Î}¢ ÜïU x¢¢ïà¼ ÜïU ¥ãGÜU¢}¢ :

ãGÁ¢ ÜïU à¢éRU¢Ýï ÜUè ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ãGéÎêÎï ãGÚ}¢ }¢ï´ ã¢ïÝ¢ à¢¼Gü ãñ J §S¢ ÜU¢
x¢¢ïà¼ ¥¢Ð ¶GéÎ |¢è ¶¢§²ï, }¢¢HÎ¢Ú ÜU¢ï |¢è ç¶H¢§²ï ¥¢ñÚ }¢S¢¢ÜUèÝ
ÜU¢ï |¢è Ðïà¢ ÜUèçÁ¢²ï, }¢x¢Ú ÜUzGÈGU¢Úï ²¢’Ýè “Î}¢” ¥¢ñÚ “Ï¢-ÎÝï”
±x¢GñÚ¢ ÜU¢ x¢¢ïà¼ çS¢ÈGUü }¢¢ïãG¼¢Á¢¢ï´ ÜU¢ ãGÜGU ãñ, Ý ¶GéÎ ¶¢ S¢ÜU¼ï ãñ´ Ý
x¢GÝè ÜU¢ï ç¶H¢ S¢ÜU¼ï ãñ´ J (}¢éHwG¶GS¢ ¥Á¢G Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢.
1162, 1163) Î}¢ ã¢ï ²¢ à¢éRU¢Ýï ÜUè ÜGéUÚÏ¢¢Ýè, Á¢GÏãG ÜïU Ï¢¢’Î x¢¢ïà¼
±x¢GñÚ¢ ãGÚ}¢ ÜïU Ï¢¢ãÚ Hï Á¢¢Ýï }¢ï´ ãGÚÁ¢ Ýãè´ J }¢x¢Ú Á¢GÏãG ãGéÎêÎï ãGÚ}¢
}¢ï´ ã¢ïÝ¢ Á¢GMÚè ãñ J
¥ËH¢ã S¢ï ÇçÚ²ï : Ï¢¢’Á¢G Ý¢Î¢Ý Á¢¢Ý Ï¢êÛ¢ ÜUÚ “Á¢é}¢ü”
ÜUÚ¼ï ãñ́ ¥¢ñÚ ÜUzGÈUG ¢Ú¢ |¢è Ýãè´ Îï¼ï J ²ã¢æ Î¢ï x¢éÝ¢ã ãé», »ÜU ¼¢ï Á¢¢Ý
Ï¢êÛ¢ ÜUÚ Á¢é}¢ü ÜUÚÝï ÜU¢ ¥¢ñÚ ÎêS¢Ú¢ ÜUzGÈUG ¢Ú¢ Ý ÎïÝï ÜU¢ J »ïS¢¢ḯ ÜU¢ï
ÜUzGÈUG ¢Ú¢ |¢è ÎïÝ¢ ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ¼¢ñÏ¢¢ |¢è ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ïx¢è J ã¢æ }¢Á¢Ï¢êÚÝ Á¢é}¢ü
ÜUÚÝ¢ ÐÇG¢ ²¢ Ï¢ï ¶G²¢Hè }¢ḯ ã¢ï x¢²¢ ¼¢ï ÜUzGÈUG ¢Ú¢ ÜU¢ÈGUè ãñ x¢éÝ¢ã Ýãè´
ãé±¢ §S¢ çH²ï ¼¢ñÏ¢¢ |¢è ±¢çÁ¢Ï¢ Ýãè´ ¥¢ñÚ ²ïã |¢è ²¢Î Úç¶²ï çÜU
Á¢é}¢ü Ó¢¢ãï ²¢Î S¢ï ã¢ï ²¢ |¢êHï S¢ï, §S¢ ÜU¢ Á¢é}¢ü ã¢ïÝ¢ Á¢¢Ý¼¢ ã¢ï ²¢ Ý
Á¢¢Ý¼¢ ã¢ï, ¶Géà¢è S¢ï ã¢ï ²¢ }¢Á¢Ï¢êÚÝ, S¢¢ï¼ï }¢ḯ ã¢ï ²¢ Á¢¢x¢¼ï }¢ḯ, Ï¢ïã¢ïà¢è
}¢ï´ ã¢ï ²¢ ã¢ïà¢ }¢ï,´ ¥ÐÝè }¢ÚÁ¢Gè S¢ï çÜU²¢ ã¢ï ²¢ ÎêS¢Úï ÜïU Á¢GÚè»G ÜUÚ±¢²¢
ã¢ï ãÚ S¢êÚ¼ }¢ḯ ÜUzGÈUG ¢Ú¢ H¢çÁ¢G}¢è ãñ, ¥x¢Ú Ýãè´ Îïx¢¢ ¼¢ï x¢éÝãx¢¢Ú
ã¢ïx¢¢ J Á¢Ï¢ ¶GÓ¢ü S¢Ú ÐÚ ¥¢¼¢ ãñ ¼¢ï Ï¢¢’Á¢G H¢ïx¢ ²ïã |¢è ÜUã çÎ²¢
ÜUÚ¼ï ãñ´ : “¥ËH¢ã }¢é¥G¢ÈGU ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ !” ¥¢ñÚ çÈUÚ ±¢ïã

Î}¢ ±x¢GñÚ¢ Ýãè´ Îï¼ï J »ïS¢¢ï´ ÜU¢ï S¢¢ïÓ¢Ý¢ Ó¢¢çã²ï çÜU ÜUzGÈGU¢Ú¢¼
à¢Úè¥G¼ ãè Ýï ±¢çÁ¢Ï¢ çÜU²ï ãñ´ ¥¢ñÚ Á¢¢Ý Ï¢êÛ¢ ÜUÚ Å¢H}¢ Å¢ïH
ÜUÚÝ¢ à¢Úè¥G¼ ãè ÜUè ç¶GH¢ÈGU ±Á¢Gèü ãñ Á¢¢ï çÜU S¢wG¼ ¼ÚèÝ Á¢é}¢ü
ãñ J Ï¢¢’Á¢G }¢¢H ÜïU }¢¼±¢Hï Ý¢Î¢Ý ãGéÁÁ¢¢Á¢, ©G-H}¢¢» çÜUÚ¢}¢
S¢ï ²ã¢æ ¼ÜU ÐêÀ¼ï S¢éÝ¢§ü Îï¼ï ãñ´ çÜU çS¢ÈGUü x¢éÝ¢ã ãñ Ý¢ ! Î}¢ ¼¢ï
±¢çÁ¢Ï¢ Ýãè´ ? ( ) S¢Î ÜUÚ¢ïÇG ¥zGS¢¢ïS¢ ! Ó¢‹Î çS¢vÜïU
Ï¢Ó¢¢Ýï ãè ÜUè çÈGURU ãñ, x¢éÝ¢ã ÜïU S¢Ï¢Ï¢ ã¢ïÝï ±¢Hï S¢wG¼ ¥GÁ¢G¢Ï¢
ÜïU §çS¼ãGìÜGU¢ÜGU ÜUè ÜU¢ï§ü ÐÚ±¢ã Ýãè´, x¢éÝ¢ã ÜU¢ï ãHÜU¢ Á¢¢ÝÝ¢
Ï¢ãé¼ S¢wG¼ Ï¢¢¼ Ï¢çËÜU Ï¢¢’Á¢G S¢êÚ¼¢ï´ }¢ï´ ÜéUÈGí ãñ J ¥ËH¢ã
}¢-ÎÝè çÈGURU ÝS¢èÏ¢ ÈGUÚ}¢¢» J
ÜGU¢çÚÝ ÜïU çH²ï ÇÏ¢H ÜUzGÈGU¢Ú¢ ã¢ï¼¢ ãñ : Á¢ã¢æ »ÜU

ÜUzGÈGU¢Úï (²¢’Ýè »ÜU Î}¢ ²¢ »ÜU S¢-ÎÜGïU) ÜU¢ ãGév}¢ ãñ ±ã¢æ
ÜGU¢çÚÝ ÜïU çH²ï Î¢ï ÜUzGÈGU¢Úï ãñ´ J Ý¢ Ï¢¢çHx¢G ¥x¢Ú
Á¢é}¢ü ÜUÚï ¼¢ï ÜU¢ï§ü ÜUzGÈGU¢Ú¢ Ýãè´ J
ÜGU¢çÚÝ ÜïU çH²ï ÜUã¢æ Îéx¢Ý¢ ÜUzGÈGU¢Ú¢ ãñ ¥¢ñÚ ÜUã¢æ
Ýãè´ : ¥G¢}¢ ¼G¢ñÚ ÐÚ çÜU¼¢Ï¢¢ï´ }¢ï´ çH¶¢ ã¢ï¼¢ ãñ çÜU Á¢ã¢æ ãG¢Á¢è
}¢éçzGÚÎ ²¢ }¢é-¼}¢œ¢ï¥G ÐÚ »ÜU Î}¢ ²¢ S¢-ÎÜGU¢ H¢çÁ¢G}¢ ¥¢¼¢ ãñ
±ã¢æ ãGÁÁ¢ï çÜGUÚ¢Ý ±¢Hï ÐÚ Î¢ï Î}¢ ²¢ Î¢ï S¢-ÎÜGïU H¢çÁ¢G}¢ ¥¢¼ï
ãñ´, ²ïã }¢S¥H¢ ¥ÐÝè Á¢x¢ã ÎéLS¼ ãñ HïçÜUÝ §S¢ ÜUè ¶G¢S¢ S¢êÚ¼ï´
ãñ´ ²¢’Ýè »ïS¢¢ Ýãè´ çÜU Á¢ã¢æ |¢è ãGÁÁ¢ï §zGÚ¢Î ²¢ ¼}¢œ¢¢ï¥G ±¢Hï
ÐÚ »ÜU Î}¢ H¢çÁ¢G}¢ ¥¢» ¼¢ï ÜGU¢çÚÝ ÐÚ Î¢ï Î}¢ ÜGUÚ¢Ú Îï çÎ²ï
Á¢¢»æ, çHã¢Á¢G¢ §S¢ ÜUè }¢éÜU}}¢H ±Á¢G¢ãG¼ Ðïà¢ ÜUè Á¢¢ Úãè ãñ ¼¢çÜU
ÜU¢ï§ü x¢GH¼G ÈGUã}¢è Ý Úãï J ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ à¢¢}¢è ÜïU
§à¢¢üÎ ÜU¢ ¶GéH¢S¢¢ ãñ : »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{Ýï ±¢Hï ÐÚ ÝzGS¢ï »ãGÚ¢}¢ ÜUè
±Á¢ã S¢ï Á¢¢ï ÜU¢}¢ ÜUÚÝ¢ ãGÚ¢}¢ ãñ´ ¥x¢Ú ©Ý }¢ï´ S¢ï ÜU¢ï§ü ÜU¢}¢ ãGÁÁ¢ï
§zGÚ¢Î ÜUÚÝï ±¢H¢ ÜUÚïx¢¢ ¼¢ï ©S¢ ÐÚ »ÜU Î}¢ H¢çÁ¢G}¢ ã¢ïx¢¢ Á¢Ï¢
çÜU ãGÁÁ¢ï çÜGUÚ¢Ý ÜUÚÝï ±¢H¢ ²¢ Á¢¢ï §S¢ ÜïU ãGév}¢ }¢ï´ ãñ ±¢ïã ÜUÚïx¢¢
¼¢ï ©S¢ ÐÚ Î¢ï Î}¢ H¢çÁ¢G}¢ ã¢ï´x¢ï ¥¢ñÚ S¢-ÎÜGïU ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ |¢è ÜGU¢çÚÝ
ÜU¢ ²ïãè ãGév}¢ ãñ çÜU §S¢ ÐÚ Î¢ï S¢-ÎÜGïU H¢çÁ¢G}¢ ã¢ï´x¢ï v²êæ çÜU §S¢
Ýï ãGÁ¢ ¥¢ñÚ ©G}Úã Î¢ïÝ¢ï´ ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{¢ ãé±¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú §S¢ Ýï
ãGÁ¢ ÜïU ±¢çÁ¢Ï¢¢¼ }¢ï´ S¢ï çÜUS¢è ±¢çÁ¢Ï¢ ÜU¢ï ¼ÜüU çÜU²¢ Á¢ñS¢ï S¢¥Gì²
²¢ Ú}² À¢ïÇG Îè, Á¢Ý¢Ï¢¼ ÜUè ãG¢H¼ }¢ï´ ²¢ Ï¢ï ±éÁG¢ê ãGÁ¢ ²¢ ©G}Úï ÜU¢
¼G±¢ÈGU çÜU²¢ ²¢ ãGÚ}¢ ÜUè Í¢¢S¢ ÜU¢Åè ¼¢ï §S¢ ÐÚ ÇÏ¢H S¢Á¢G¢
H¢çÁ¢G}¢ Ýãè´ ã¢ïx¢è v²êæ çÜU ²ïã ÝzGS¢ï »ãGÚ¢}¢ ÜïU }¢}Ýê¥G¢¼ }¢ï´ S¢ï
Ýãè´ ãñ´ Ï¢çËÜU ãGÁ¢ ± ©G}Úã ÜïU ±¢çÁ¢Ï¢¢¼ ¥¢ñÚ ãGÚ}¢ ÜïU }¢}Ýê¥G¢¼
}¢ï´ S¢ï ãñ´ J
§S¢è }¢S¥Hï ÜUè }¢éÜU}}¢H ¼zGS¢èH ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢
¥GHè ÜGU¢Úè Ýï Ï¢²¢Ý ÈGUÚ}¢¢§ü ãñ : ÜGU¢çÚÝ ²¢ Á¢¢ï
ÜGU¢çÚÝ ÜïU ãGév}¢ }¢ï´ ãñ ©S¢ ÐÚ Î}¢ ²¢ S¢-ÎÜGU¢ ±x¢GñÚ¢ H¢çÁ¢G}¢
¥¢Ýï }¢ï´ ©S¢êH ²ïã ãñ çÜU (ÝzGS¢ï »ãGÚ¢}¢ ÜUè ±Á¢ã S¢ï) ãÚ ±¢ïã
}¢}Ýê¥G ÜU¢}¢ çÁ¢S¢ï ÜUÚÝï ÜUè S¢êÚ¼ }¢ï´ }¢éçzGÚÎ ÐÚ »ÜU Î}¢ ²¢ »ÜU
S¢-ÎÜGU¢ ±x¢GñÚ¢ ÎïÝ¢ H¢çÁ¢G}¢ ¥¢», ©S¢ ÜU¢}¢ ÜU¢ï ÜUÚÝï ÜUè ±Á¢ã S¢ï
ÜGU¢çÚÝ ÐÚ ²¢ Á¢¢ï ÜGU¢çÚÝ ÜïU ãGév}¢ }¢ï´ ãñ ©S¢ ÐÚ ãGÁ¢ ¥¢ñÚ ©G}Úï ÜïU
»ãGÚ¢}¢ ÜUè ±Á¢ã S¢ï Î¢ï Î}¢ ¥¢ñÚ Î¢ï S¢-ÎÜGïU H¢çÁ¢G}¢ ¥¢»æx¢ï,
¥HÏ¢œ¢¢ Ó¢‹Î S¢êÚ¼ï´ »ïS¢è ãñ´ çÁ¢Ý }¢ï´ §Ý ÐÚ çS¢ÈGUü »ÜU Î}¢ ²¢ »ÜU
S¢-ÎÜGU¢ ±x¢GñÚ¢ H¢çÁ¢G}¢ ¥¢»x¢¢ (¥¢ñÚ §S¢ ÜUè ¥SH ±Á¢ã ±¢ïãè ãñ çÜU
§Ý Ó¢èÁ¢G¢ḯ ÜU¢ ¼¥GËHéÜUG ÝzGS¢ï »ãGÚ¢}¢ ÜïU }¢}Ýê¥¢G ¼ ÜïU S¢¢‰¢ Ýãè´ ãñ)
1 Á¢Ï¢ ãGÁ¢ ²¢ ©G}Úã ÜUÚÝï ±¢H¢ »ãGÚ¢}¢ ÜïU çÏ¢x¢GñÚ }¢èÜGU¢¼ S¢ï
x¢éÁ¢GÚ Á¢¢» ¥¢ñÚ ±¢ÐS¢ H¢ñÅÝï ÜïU Ï¢Á¢¢» ±ãè´ S¢ï ãGÁÁ¢ï çÜGUÚ¢Ý ÜU¢
»ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{ Hï ¼¢ï ©S¢ ÐÚ »ÜU Î}¢ H¢çÁ¢G}¢ ¥¢»x¢¢ v²êæ çÜU ©S¢
Ýï Á¢¢ï }¢}Ýê¥G ÜU¢}¢ çÜU²¢ ãñ ±¢ïã ãGÁÁ¢ï çÜGUÚ¢Ý ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{Ýï
S¢ï ÐãHï çÜU²¢ ãñ 2 ¥x¢Ú ÜGU¢çÚÝ Ýï ²¢ Á¢¢ï ÜGU¢çÚÝ ÜïU ãGév}¢
}¢ï´ ãñ ©S¢ Ýï ãGÚ}¢ ÜU¢ ÎÚwG¼ ÜU¢Å¢ ¼¢ï ©S¢ ÐÚ »ÜU Á¢Á¢G¢ H¢çÁ¢G}¢
ãñ J v²êæ çÜU ÎÚwG¼ ÜU¢ÅÝï ÜU¢ ¼¥GËHéÜGU »ãGÚ¢}¢ ÜUè çÁ¢Ý¢²¼ S¢ï
Ýãè´ ãñ 3 ¥x¢Ú ÐñÎH ãGÁ¢ ²¢ ©G}Úã ÜUÚÝï ÜUè }¢‹Ý¼ }¢¢Ýè
çÈUÚ }¢-S¢HÝ ãGÁ¢ ÜïU çÎÝ¢ï´ }¢ï´ ãGÁÁ¢ï çÜGUÚ¢Ý çÜU²¢ ¥¢ñÚ S¢é±¢Ú
ã¢ï ÜUÚ ãGÁ¢ ÜïU çH²ï x¢²¢ ¼¢ï §S¢ ÐÚ (S¢é±¢Ú ã¢ïÝï ÜUè ±Á¢ã S¢ï)
»ÜU Î}¢ H¢çÁ¢G}¢ ãñ 4 ¥x¢Ú ¼G±¢ÈGéUçÁGÁ¢G²¢Úã Á¢Ý¢Ï¢¼ ÜUè
ãG¢H¼ }¢ï´ çÜU²¢ ²¢ ±éÁG¢ê ÜïU çÏ¢x¢GñÚ çÜU²¢ ¼¢ï »ÜU ãè Á¢Á¢G¢ H¢çÁ¢G}¢
ã¢ïx¢è v²êæ çÜU ¼G±¢ÈGïU çÁ¢G²¢Ú¼ ÜUè çÁ¢Ý¢²¼ çS¢ÈGUü ãGÁ¢ ÜïU S¢¢‰¢ ãè
¶G¢S¢ ãñ J §S¢è ¼GÚãG ¥x¢Ú ¶G¢Hè ©}Úã ÜUÚÝï ±¢Hï Ýï ©G}Úï ÜU¢
¼G±¢ÈGU §S¢è ¼GÚãG çÜU²¢ ¼¢ï ©S¢ ÐÚ »ÜU Á¢Á¢G¢ (Î}¢ ²¢ S¢-ÎÜGU¢)
H¢çÁ¢G}¢ ãñ 5 ¥x¢Ú ÜGU¢çÚÝ ²¢ Á¢¢ï ÜGU¢çÚÝ ÜïU ãGév}¢ }¢ï´ ãñ ±¢ïã
çÜUS¢è ©GÁ¢íG ÜïU çÏ¢x¢GñÚ §}¢¢}¢ S¢ï ÐãHï ¥G-ÚÈGU¢¼ S¢ï H¢ñÅ ¥¢²¢ ¥¢ñÚ
¥|¢è S¢êÚÁ¢ |¢è x¢GéMÏ¢ Ýãè´ ãé±¢ ¼¢ï ©S¢ ÐÚ »ÜU Î}¢ H¢çÁ¢G}¢ ãñ
v²êæ çÜU ²ïã ãGÁ¢ ÜïU ±¢çÁ¢Ï¢¢¼ ÜïU S¢¢‰¢ ¶G¢S¢ ãñ ¥¢ñÚ ©G}Úï ÜïU
»ãGÚ¢}¢ ÜïU S¢¢‰¢ §S¢ ÜU¢ ÜU¢ï§ü ¼¥GËHéÜGU Ýãè´ 6 çÜUS¢è ©GÁ¢íG ÜïU
çÏ¢x¢GñÚ }¢éÁGÎçHÈGU¢ ÜU¢ ±éÜGêUÈGU ¼ÜüU ÜUÚ çÎ²¢ ¼¢ï ÜGU¢çÚÝ ¥¢ñÚ Á¢¢ï
ÜGU¢çÚÝ ÜïU ãGév}¢ }¢ï´ ãñ ©S¢ ÐÚ »ÜU Î}¢ H¢çÁ¢G}¢ ãñ 7 ¥x¢Ú ©S¢
Ýï Á¢GÏãG ÜUÚÝï S¢ï ÐãHï ãGËÜGU ÜUÚ±¢ çH²¢ ¼¢ï ©S¢ ÐÚ »ÜU Î}¢
H¢çÁ¢G}¢ ãñ 8 ¥x¢Ú ©S¢ Ýï ¥Ä²¢}¢ï ÝãGìÚ x¢éÁ¢GÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î ãGËÜGU
ÜUÚ±¢²¢ ¼¢ï ©S¢ ÐÚ »ÜU Î}¢ H¢çÁ¢G}¢ ãñ 9 ¥x¢Ú ©S¢ Ýï
¥Ä²¢}¢ï ÝãGìÚ x¢éÁ¢GÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÜU¢ Á¢¢±ÝÚ Á¢GÏãG çÜU²¢ ¼¢ï
©S¢ ÐÚ »ÜU Î}¢ H¢çÁ¢G}¢ ãñ 10 ¥x¢Ú ©S¢ Ýï }¢éÜU}}¢H Ú}² Ý
ÜUè ²¢ §¼Ýè Ú}² À¢ïÇG Îè çÁ¢S¢ ÜUè ±Á¢ã S¢ï Î}¢ ²¢ S¢-ÎÜGU¢
H¢çÁ¢G}¢ ¥¢» ¼¢ï ©S¢ ÐÚ »ÜU Î}¢ ²¢ »ÜU S¢-ÎÜGU¢ H¢çÁ¢G}¢ ãñ
11 ¥x¢Ú ©S¢ Ýï ©G}Úï ²¢ ãGÁ¢ }¢ḯ S¢ï çÜUS¢è »ÜU ÜUè S¢¥Gì² À¢ïÇG Îè
¼¢ï ©S¢ ÐÚ »ÜU Î}¢ H¢çÁ¢G}¢ ¥¢»x¢¢ 12 ¥x¢Ú ©S¢ Ýï ¼G±¢ÈGïU S¢Îí
(²¢’Ýè ¼G±¢ÈGïU ±Î¢¥G) À¢ïÇG çÎ²¢ ¼¢ï ©S¢ ÐÚ »ÜU Î}¢ H¢çÁ¢G}¢
¥¢»x¢¢ v²êæ çÜU §S¢ ÜU¢ ¼¥GËHéÜUG ¥¢ÈGU¢ÜGUè ãG¢Á¢è ÜïU S¢¢‰¢ ãñ, ©G}Úã
ÜUÚÝï ±¢Hï ÜïU S¢¢‰¢ }¢éyH G ÜGUÝ §S¢ ÜU¢ ÜU¢ï§ü ¼¥GËHéÜUG Ýãè´ J
Ý¢ïÅ : ÜGU¢çÚÝ ÐÚ Î¢ï Á¢Á¢G¢»æ H¢çÁ¢G}¢ ã¢ïÝï ÜU¢ Á¢¢ï ©S¢êH Ï¢²¢Ý
çÜU²¢ x¢²¢ ©S¢ }¢ï´ ãÚ ±¢ïã à¢wGS¢ Î¢ç¶GH ãñ Á¢¢ï Î¢ï »ãGÚ¢}¢ Á¢}¥G
ÜUÚï ¥¢ñÚ Î¢ï »ãGÚ¢}¢¢ï´ ÜU¢ï Á¢}¥G ÜUÚÝ¢ Ó¢¢ãï S¢é‹Ý¼ S¢ï ã¢ï Á¢ñS¢ï ±¢ïã
}¢é-¼}¢œ¢ï¥G Á¢¢ï ãÎì² S¢¢‰¢ Hï ÜUÚ ¥¢²¢ ²¢ ãÎì² S¢¢‰¢ Hï ÜUÚ Ý
¥¢²¢ ‰¢¢ HïçÜUÝ ¥|¢è ©G}Úï ÜïU »ãGÚ¢}¢ S¢ï Ï¢¢ãÚ Ýãè´ ¥¢²¢ ‰¢¢ çÜU
©S¢ Ýï ãGÁ¢ ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{ çH²¢ ²¢ S¢é‹Ý¼ S¢ï Ý ã¢ï Á¢ñS¢ï }¢vÜU»
}¢éÜUÚü}¢¢ ÜïU çÚã¢§à¢è ²¢ Á¢¢ï }¢vÜU» Ð¢ÜU ÜïU
çÚã¢§à¢è ÜïU }¢¢’Ý¢ }¢ḯ ãñ ©S¢ Ýï ãGÁÁ¢ï çÜGUÚ¢Ý ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{ çH²¢,
§S¢è ¼GÚãG ãÚ ±¢ïã à¢wGS¢ çÁ¢S¢ Ýï »ÜU çÝÄ²¼ ÜïU S¢¢‰¢ ²¢ Î¢ï çÝÄ²¼¢ḯ
ÜïU S¢¢‰¢ ²¢ »ÜU çÝÄ²¼ ÐÚ ÎêS¢Úè çÝÄ²¼ ÜU¢ï Î¢ç¶GH ÜUÚ ÜïU Î¢ï ãGÁ¢
²¢ Î¢ï ©G}Úï ÜïU »ãGÚ¢}¢ Á¢}¥G ÜUÚ çÎ²ï, ²êæãè ¥x¢Ú S¢¢ï ãGÁ¢ ²¢ S¢¢ï ©G}Úï
ÜUÚÝï ÜUè çÝÄ²¼ S¢ï »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{¢ ¥¢ñÚ ©‹ãḯ ÐêÚ¢ ÜUÚÝï S¢ï ÐãHï ÜU¢ï§ü
Á¢é}¢ü S¢ÚÁ¢GÎ ãé±¢ ¼¢ï ©S¢ ÐÚ (©S¢ Á¢é}¢ü ÜïU çãGS¢¢Ï¢ S¢ï) S¢¢ï Á¢Á¢G¢»æ
H¢çÁ¢G}¢ ã¢ḯx¢è J
¼G±¢ÈGïU çÁ¢G²¢Ú¼ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢
S¢é±¢H :¥G¢ñÚ¼ ¼G±¢ÈGïU çÁ¢G²¢Ú¼ ÜUÚ Úãè ‰¢è, Î¢ñÚ¢Ýï ¼G±¢ÈGU }¢¢ã±¢Úè
à¢éM¥G ã¢ï x¢§ü, v²¢ ÜUÚï ?
Á¢±¢Ï¢ :ÈGU¢ñÚÝ ¼G±¢ÈGU }¢¢ñÜGêUÈGU ÜUÚ ÜïU }¢çSÁ¢ÎéH ãGÚ¢}¢ S¢ï Ï¢¢ãÚ
¥¢ Á¢¢» J ¥x¢Ú ¼G±¢ÈGU Á¢¢Úè Ú¶¢ ²¢ }¢çSÁ¢Î ÜïU ¥‹ÎÚ
ãè Úãè ¼¢ï x¢éÝãx¢¢Ú ã¢ïx¢è J
S¢é±¢H :¥x¢Ú Ó¢¢Ú ÈïUÚ¢ï´ ÜïU Ï¢¢’Î ãGñÁ¢G ¥¢²¢ ¼¢ï ¥¢ñÚ ÜU}¢ ÜïU
Ï¢¢’Î ¥¢²¢ ¼¢ï v²¢ ãGév}¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ : ¼G±¢ÈGU ÜïU Î¢ñÚ¢Ý ¥x¢Ú ¥G¢ñÚ¼ ÜU¢ï ãGñÁ¢G à¢éM¥G ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï
Ó¢¢ãï Ó¢¢Ú Ó¢vÜUÚ ÜUÚ çH²ï ã¢ï´ ²¢ Ý ÜUÚ Ð¢§ü ã¢ï, ±¢ïã
¼G±¢ÈGU ÈGU¢ñÚÝ ¼ÜüU ÜUÚ Îï çÜU ãGñÁ¢G ÜUè ãG¢H¼ }¢ï´ ¼G±¢ÈGU
ÜUÚÝ¢ ²¢ }¢çSÁ¢Î }¢ï´ ÚãÝ¢ Á¢¢§Á¢G Ýãè´ ¥¢ñÚ }¢çSÁ¢ÎéH
ãGÚ¢}¢ S¢ï Ï¢¢ãÚ çÝÜUH Á¢¢», ã¢ï S¢ÜïU ¼¢ï ¼²}}¢é}¢ ÜUÚ ÜïU
Ï¢¢ãÚ ¥¢» çÜU ²ïã ¥ãGì±¼G (²¢’Ýè »ãGç¼²¢¼G S¢ï çÁ¢G²¢Î¢
ÜGUÚèÏ¢) ± }¢éS¼ãGÏ¢ ãñ J çÈUÚ Á¢Ï¢ ¥G¢ñÚ¼ Ð¢ÜU ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï
¥x¢Ú Ó¢¢Ú ²¢ §S¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ Ó¢vÜUÚ ÜUÚ çH²ï ‰¢ï ¼¢ï
Ï¢çÜGUÄ²¢ Ó¢vÜUÚ ÜUÚ ÜïU ¥ÐÝï ©S¢è ¼G±¢ÈGU ÜU¢ï ÐêÚ¢ ÜUÚï J
¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¼èÝ ²¢ §S¢ S¢ï ÜU}¢ Ó¢vÜUÚ Hx¢¢» ‰¢ï ¼¢ï ¥Ï¢
|¢è çÏ¢Ý¢ (²¢’Ýè Á¢ã¢æ S¢ï À¢ïÇ¢G ±ã¢æ S¢ï à¢éM¥G) ÜUÚ S¢ÜU¼è
ãñ J çÁ¢S¢ ¥G¢ñÚ¼ ÜU¢ï ¼èÝ Ó¢vÜUÚ¢ḯ ÜïU Ï¢¢’Î ãGñÁ¢G ¥¢²¢ ãñ
¥x¢Ú ©S¢ï ¥ÐÝï ãGñÁ¢G ÜUè ¥G¢Î¼ }¢¢’Hê}¢ ‰¢è ¥¢ñÚ ãGñÁ¢G ¥¢Ýï
S¢ï ÜGUÏH ©S¢ï §¼Ý¢ ±vG¼ ç}¢H¢ ‰¢¢ çÜU ¥x¢Ú ±¢ïã Ó¢¢ã¼è
¼¢ï Ó¢¢Ú Ó¢vÜUÚ Hx¢¢ S¢ÜU¼è ‰¢è ¼¢ï §S¢ S¢êÚ¼ }¢ḯ ©S¢ ÐÚ
Ó¢¢Ú Ó¢vÜUÚ }¢é¥wG¶ÚG (²¢’Ýè ¼¢¶GèÚ S¢ï) ÜUÚÝï ÜUè ±Á¢ã
S¢ï Î}¢ H¢çÁ¢G}¢ ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ±¢ïã x¢éÝãx¢¢Ú |¢è ã¢ïx¢è J Ï¢ã¢Úï
à¢Úè¥G¼ }¢ï´ ãñ : “²êæãè ¥x¢Ú §¼Ý¢ ±vG¼ ©S¢ï ç}¢H¢ ‰¢¢
çÜU ¼G±¢ÈGU ÜUÚ Hï¼è ¥¢ñÚ Ý çÜU²¢ ¥Ï¢ ãGñÁ¢G ²¢ çÝÈGU¢S¢
¥¢ x¢²¢ ¼¢ï x¢éÝãx¢¢Ú ãé§ü J” (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢ËÎ ¥Ã±H,
S¢. 1145) HïçÜUÝ Á¢¢ï ¥G¢ñÚ¼ Ó¢¢Ú Ó¢vÜUÚ Hx¢¢ Ó¢éÜUè ãñ
©S¢ ÐÚ §Ý ¼èÝ Ó¢vÜUÚ¢ï´ }¢ï´ ¼¢¶GèÚ ÜUÚÝï ÜUè ±Á¢ã S¢ï
ÜéUÀ H¢çÁ¢G}¢ Ýãè´ ã¢ïx¢¢ v²êæ çÜU ¼G±¢ÈGUï çÁ¢G²¢Ú¼ ÜïU ¥vS¢Ú
çãGSS¢ï ÜU¢ ±vG¼ ÜïU ¥‹ÎÚ ã¢ïÝ¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ Ý çÜU ÐêÚï ÜU¢ J
Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, “ãGÁ¢ ÜïU ±¢çÁ¢Ï¢¢¼” }¢ï´ ãñ : “¼G±¢ÈGUï §ÈGU¢Á¢G¢
ÜU¢ ¥vS¢Ú çãGSS¢¢ ¥Ä²¢}¢ï ÝãGÚì }¢ï´ ã¢ïÝ¢ J ¥G-ÚÈGU¢¼ S¢ï
±¢ÐS¢è ÜïU Ï¢¢’Î Á¢¢ï ¼G±¢ÈGU çÜU²¢ Á¢¢¼¢ ãñ ©S¢ ÜU¢ Ý¢}¢
¼G±¢ÈGïU §ÈGU¢Á¢G¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ï ¼G±¢ÈGïU çÁ¢G²¢Ú¼ |¢è ÜUã¼ï ãñ́ J
¼G±¢ÈGUï çÁ¢G²¢Ú¼ ÜïU ¥vS¢Ú çãGSS¢ï S¢ï çÁ¢¼Ý¢ Á¢G¢§Î ãñ ²¢’Ýè
¼èÝ ÈïUÚï ¥Ä²¢}¢ï ÝãGìÚ ÜïU x¢GñÚ }¢ḯ |¢è ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ J” (»ïÁ¢GÝ,
S¢. 1049) ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¥G¢ñÚ¼ Ýï Ó¢¢Ú Ó¢vÜUÚ ÐêÚï ÜUÚ çH²ï
‰¢ï ¥¢ñÚ Ï¢çÜGUÄ²¢ ¼èÝ }¢Á¢Ï¢êÚè wG±¢ã çÏ¢x¢GñÚ }¢Á¢Ï¢êÚè §S¢è
(²¢’Ýè }¢¢ã±¢Úè ÜUè) ãG¢H¼ }¢ḯ ÐêÚï çÜU²ï ²¢ ±ñS¢ï ãè Ó¢¢Ú
ÈïUÚï ÜUÚ ÜïU Ó¢Hè x¢§ü ¥¢ñÚ Ï¢çÜGUÄ²¢ ÈïUÚï À¢ïÇG çÎ²ï ¼¢ï Î}¢
H¢çÁ¢G}¢ ã¢ïx¢¢ J ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ²ïã ãGñÁ¢G ÜUè ãG¢H¼ }¢ḯ çÜU²ï ãé»
¼G±¢ÈGU ÜU¢ §¥G¢Î¢ ÜUÚ Hï ¼¢ï Î}¢ S¢¢çÜGU¼G ã¢ï Á¢¢»x¢¢ ¥x¢Ó¢ïü
¥Ä²¢}¢ï ÝãGìÚ ÜïU Ï¢¢’Î §¥G¢Î¢ ÜUÚï J ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¼èÝ Ð¢ÜUè
ÜUè ãG¢H¼ }¢ḯ çÜU²ï ‰¢ï ¥¢ñÚ Ï¢çÜGUÄ²¢ Ó¢¢Ú ãGñÁ¢G ÜUè ãG¢H¼ }¢ḯ
çÜU²ï ¼¢ï Ï¢-ÎÝ¢ H¢çÁ¢G}¢ ¥¢»x¢¢ ÝèÁ¢G §¥G¢Î¢ ÜUÚÝ¢ ±¢çÁ¢Ï¢
ã¢ïx¢¢ J Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼ }¢ḯ ãñ : “¼G±¢ÈGïU ÈGUÁ¢Gü ÜéUH ²¢
¥vS¢Ú ²¢’Ýè Ó¢¢Ú ÈïUÚï Á¢Ý¢Ï¢¼ ²¢ ãGñÁ¢G ± çÝÈGU¢S¢ }¢ï´
çÜU²¢ ¼¢ï Ï¢-ÎÝ¢ ãñ ¥¢ñÚ Ï¢ï ±éÁG¢ê çÜU²¢ ¼¢ï Î}¢ ¥¢ñÚ
ÐãHè S¢êÚ¼ }¢ï´ ¼Gã¢Ú¼ ÜïU S¢¢‰¢ §¥G¢Î¢ ±¢çÁ¢Ï¢ J” (»ïÁ¢GÝ,
S¢. 1175) ¥¢ñÚ Ð¢ÜU ã¢ï ÜUÚ §¥G¢Î¢ ÜUÚÝï ÜUè S¢êÚ¼ }¢ï´
Ï¢-ÎÝ¢ S¢¢çÜGU¼G ã¢ï Á¢¢»x¢¢ Á¢ñS¢¢ çÜU ªÐÚ Ï¢²¢Ý ãé±¢ J

ãG¢»Á¢G¢ ÜUè S¢èÅ Ï¢éÜU ã¢ï ¼¢ï ¼G±¢ÈGUï çÁ¢G²¢Ú¼ ÜU¢ v²¢ ÜUÚï ?
S¢é±¢H :ãG¢»Á¢G¢ ÜUè çÝà¢S¼ }¢ãGÈGêUÁ¢G ã¢ï ¼¢ï ¼G±¢ÈGïU çÁ¢G²¢Ú¼ ÜU¢
v²¢ ÜUÚï ?
Á¢±¢Ï¢ :çÝà¢S¼ }¢‹S¢ê¶G ÜUÚ±¢» ¥¢ñÚ Ï¢¢’Îï ¼Gã¢Ú¼ (²¢’Ýè Ð¢ÜU
ã¢ï ÜUÚ x¢GéSH ÜïU Ï¢¢’Î) ¼G±¢ÈGïU çÁ¢G²¢Ú¼ ÜUÚï J ¥x¢Ú
çÝà¢S¼ }¢‹S¢ê¶G ÜUÚ±¢Ýï }¢ï´ ¥ÐÝè ²¢ ã}¢-S¢ÈGUÚ¢ï´ ÜUè
S¢wG¼ Îéà±¢Úè ã¢ï ¼¢ï }¢Á¢Ï¢êÚè ÜUè S¢êÚ¼ }¢ï´ ¼G±¢ÈGïU çÁ¢G²¢Ú¼
ÜUÚ Hï }¢x¢Ú “Ï¢-ÎÝ¢” ²¢’Ýè x¢¢² ²¢ ªæÅ ÜUè ÜGéUÚÏ¢¢Ýè
H¢çÁ¢G}¢ ¥¢»x¢è ¥¢ñÚ ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚÝ¢ |¢è Á¢GMÚè ãñ v²êæ çÜU
Á¢Ý¢Ï¢¼ ÜUè ãG¢H¼ }¢ï´ }¢çSÁ¢Î }¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ïÝ¢ ¥¢ñÚ
¼G±¢ÈGU ÜUÚÝ¢ Î¢ïÝ¢ï´ ÜU¢}¢ x¢éÝ¢ã ãñ´ J ¥x¢Ú Ï¢¢Úã±è´ ÜïU
x¢GéMÏ¢ï ¥¢zG¼¢Ï¢ ¼ÜU ¼Gã¢Ú¼ ÜUÚ ÜïU ¼G±¢ÈGéUçÁGÁ¢G²¢Úã ÜU¢
§¥G¢Î¢ ÜUÚÝï }¢ï´ ÜU¢}²¢Ï¢ ã¢ï x¢§ü ¼¢ï ÜUzGÈGU¢Ú¢ S¢¢çÜGU¼G ã¢ï
x¢²¢ ¥¢ñÚ Ï¢¢Úã±è´ ÜïU Ï¢¢’Î ¥x¢Ú Ð¢ÜU ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢’Î
}¢¢ñÜGU¥G ç}¢H x¢²¢ ¥¢ñÚ §¥G¢Î¢ ÜUÚ çH²¢ ¼¢ï “Ï¢-ÎÝ¢”
S¢¢çÜGU¼G ã¢ï x¢²¢ }¢x¢Ú Î}¢ ÎïÝ¢ ã¢ïx¢¢ J
S¢é±¢H :Ï¢¢’Á¢G ¶G±¢¼èÝ ãGñÁ¢G Ú¢ïÜUÝï ÜUè x¢¢ïçH²¢æ §çS¼’}¢¢H ÜUÚ¼è
ãñ´ ¼¢ï ©Ý Ï¢¢Úè ÜïU çÎÝ¢ï´ }¢ï´ Á¢Ï¢ çÜU ãGñÁ¢G Î±¢ ÜïU Á¢GÚè»G
Ï¢‹Î ãé±¢ ã¢ï ¼G±¢ÈGéUçÁGÁ¢G²¢Úã ÜUÚ S¢ÜU¼è ãñ´ ²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ :ÜUÚ S¢ÜU¼è ãñ´ J (}¢x¢Ú ¥ÐÝè HïÇè Ç¢õvÅÚ S¢ï }¢à±Ú¢
ÜUÚ Hï´ v²êæ çÜU §Ý ÜU¢ §çS¼’}¢¢H Ï¢¢’Á¢G ÎzG¥G¢ ÝévGS¢¢Ý
Îïã ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ÈGU¢ñÚè ÝévGS¢¢Ý ÜU¢ x¢G-H-Ï¢» Á¢GÝ ã¢ï
¼¢ï Î±¢ ÜU¢ §çS¼’}¢¢H }¢}Ýê¥G ãñ J ¥HÏ¢œ¢¢ ãGñÁ¢G Ï¢‹Î ã¢ïÝï
ÜUè S¢êÚ¼ }¢ï´ ¼G±¢ÈGU ÎéLS¼ ã¢ï Á¢¢»x¢¢)
S¢é±¢H :¥x¢Ú çÜUS¢è Ýï Ï¢ï ±é Á G ¢ ê ²¢ Ý¢Ð¢ÜU ÜUÐÇG ¢ ï ´ }¢ï ´
¼G±¢ÈGéUçÁGÁ¢G²¢Úã ÜUÚ çH²¢ ¼¢ï v²¢ ãGév}¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :Ï¢ï ±éÁG¢ê ¼G±¢ÈGïU çÁ¢G²¢Ú¼ çÜU²¢ ¼¢ï Î}¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ï x¢²¢ J
ã¢æ, Ï¢¢ ±éÁG¢ê §¥G¢Î¢ ÜUÚÝ¢ }¢éS¼ãGÏ¢ ãñ ÝèÁ¢G §¥G¢Î¢ ÜUÚ
HïÝï S¢ï Î}¢ |¢è ±¢çÁ¢Ï¢ Ý Úã¢ Ï¢çËÜU Ï¢¢Úã±è´ ÜïU Ï¢¢’Î
|¢è ¥x¢Ú §¥G¢Î¢ ÜUÚ çH²¢ ¼¢ï Î}¢ S¢¢çÜGU¼G ã¢ï x¢²¢ J
Ý¢Ð¢ÜU ÜUÐÇG¢ï´ }¢ï´ ãÚ çÜGUS}¢ ÜU¢ ¼G±¢ÈGU }¢vMãï (¼‹Á¢Gèãè)
ãñ J ÜUÚ çH²¢ ¼¢ï ÜUzGÈGU¢Ú¢ Ýãè´ J
¼G±¢ÈGU ÜUè çÝÄ²¼ ÜU¢ ¥ã}¢ ¼ÚèÝ }¢-ÎÝè ÈêUH
S¢é±¢H :ÎS¢±è´ ÜU¢ï ¼G±¢ÈGéUçÁGÁ¢G²¢Úã ÜïU çH²ï ãG¢çÁ¢GÚ ãé» }¢x¢Ú
x¢G-H¼Gè S¢ï “ÝzGHè ¼G±¢ÈGU” ÜUè çÝÄ²¼ ÜUÚ Hè, ¥Ï¢
v²¢ ÜUÚÝ¢ Ó¢¢çã²ï ?
Á¢±¢Ï¢ :¥¢Ð ÜU¢ ¼G±¢ÈGïU çÁ¢G²¢Ú¼ ¥Î¢ ã¢ï x¢²¢ J ²ïã Ï¢¢¼ Á¢GïãìÝ
Ýà¢èÝ ÜUÚ HèçÁ¢²ï çÜU ¼G±¢ÈGU }¢ï´ çÝÄ²¼ Á¢GMÚ ÈGUÁ¢Gü ãñ
çÜU §S¢ ÜïU çÏ¢x¢GñÚ ¼G±¢ÈGU ã¢ï¼¢ ãè Ýãè´ }¢x¢Ú §S¢ }¢ï´ ²ïã
à¢¼Gü Ýãè´ çÜU çÜUS¢è }¢é¥GÄ²Ý (²¢’Ýè }¢wGS¢êS¢) ¼G±¢ÈGU ÜUè
çÝÄ²¼ ÜUè Á¢¢» J ãÚ ¼GÚãG ÜU¢ ¼G±¢ÈGU ÈGUÜGU¼G “çÝÄ²¼ï
¼G±¢ÈGU” S¢ï ¥Î¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ, Ï¢çËÜU çÁ¢S¢ ¼G±¢ÈGU
ÜU¢ï çÜUS¢è ¶G¢S¢ ±vG¼ ÜïU S¢¢‰¢ }¢wGS¢êS¢ ÜUÚ çÎ²¢ x¢²¢ ãñ
¥x¢Ú ©S¢ }¢wGS¢êS¢ ±vG¼ }¢ï´ ¥¢Ð Ýï çÜUS¢è ÎêS¢Úï ¼G±¢ÈGU
ÜUè çÝÄ²¼ ÜUè |¢è, Á¢Ï¢ |¢è ²ïã ÎêS¢Ú¢ Ý ã¢ïx¢¢ Ï¢çËÜU
±¢ïã ã¢ïx¢¢ Á¢¢ï }¢wGS¢êS¢ ãñ J }¢-S¢HÝ ©G}Úï ÜU¢ »ãGÚ¢}¢
Ï¢¢æ{ ÜUÚ Ï¢¢ãÚ S¢ï ãG¢çÁ¢GÚ ãé» ¥¢ñÚ ©G}Úï ÜïU ¼G±¢ÈGU ÜUè
çÝÄ²¼ Ý ÜUè }¢éyGHÜGUÝ (çS¢ÈGUü) “¼G±¢ÈGU” ÜUè çÝÄ²¼
ÜUè Ï¢çËÜU “ÝzGHè ¼G±¢ÈGU” ÜUè çÝÄ²¼ ÜUè, ãÚ S¢êÚ¼ }¢ï´
²ïã ©G}Úï ãè ÜU¢ ¼G±¢ÈGU }¢¢Ý¢ Á¢¢»x¢¢ J §S¢è ¼GÚãG “çÜGUÚ¢Ý”
ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{ ÜUÚ ãG¢çÁ¢GÚ ãé» ¥¢ñÚ ¥¢Ýï ÜïU Ï¢¢’Î Á¢¢ï
ÐãH¢ ¼G±¢ÈGU çÜU²¢ ±¢ïã “©G}Úï” ÜU¢ ãñ ¥¢ñÚ ÎêS¢Ú¢
¼G±¢ÈGU “¼G±¢ÈGïU ÜGéUÎê}¢” J
S¢é±¢H :¥x¢Ú ¼G±¢ÈGïU çÁ¢G²¢Ú¼ çÜU²ï çÏ¢x¢GñÚ ±¼GÝ Ó¢H¢ x¢²¢ ¼¢ï
v²¢ ÜUzGÈGU¢Ú¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :ÜUzGÈGU¢Úï S¢ï x¢éÁ¢G¢Ú¢ Ýãè´ v²êæ çÜU ãGÁ¢ ãè Ý ãé±¢ J §S¢
ÜU¢ ÜU¢ï§ü Ýï’}¢H Ï¢ÎH (Alternative) Ýãè´ çHã¢Á¢G¢
H¢çÁ¢G}¢è ãñ çÜU Î¢ïÏ¢¢Ú¢ }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢
ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï ¥¢ñÚ ¼G±¢ÈGïU çÁ¢G²¢Ú¼ ÜUÚï,
Á¢Ï¢ ¼ÜU ¼G±¢ÈGïU çÁ¢G²¢Ú¼ Ýãè´ ÜUÚïx¢¢ ¥G¢ñÚ¼ï´ ãGH¢H Ýãè´
ã¢ï´x¢è Ó¢¢ãï Ï¢ÚS¢¢ï´ x¢éÁ¢GÚ Á¢¢»æ J ¥x¢Ú ¥G¢ñÚ¼ Ýï ²ïã |¢êH
ÜUè ãñ ¼¢ï Á¢Ï¢ ¼ÜU ¼G±¢ÈGïU çÁ¢G²¢Ú¼ Ý ÜUÚï ±¢ïã }¢Îü ÜïU çH²ï
ãGH¢H Ý ã¢ïx¢è ¥x¢Ú ÜæU±¢Ú¢ï´ Ýï çÜU²¢ ¼¢ï à¢¢Îè ÜUÚ |¢è
Hï´ ¼¢ï Á¢Ï¢ ¼ÜU ¼G±¢ÈGïU çÁ¢G²¢Ú¼ Ý ÜUÚ Hï´ “ãGH¢H” Ý

ã¢ï´x¢ï J
¼G±¢ÈGïU LwGS¢¼ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢
S¢é±¢H :¼G±¢ÈGïU ±Î¢¥G ²¢’Ýè ¼G±¢ÈGïU LwGS¢¼ ÜUÚ çH²¢ çÈUÚ x¢¢ÇGè
HïÅ ã¢ï x¢§ü ¥Ï¢ Ý}¢¢Á¢G ÜïU çH²ï }¢çSÁ¢ÎéH ãGÚ¢}¢ Á¢¢
S¢ÜU¼ï ãñ´ ²¢ Ýãè´ ? v²¢ ±¢ÐS¢è ÜïU ±vG¼ çÈUÚ ¼G±¢ÈGïU
LwGS¢¼ Ï¢Á¢¢ H¢Ý¢ ã¢ïx¢¢ ?
Á¢±¢Ï¢ :Á¢¢ S¢ÜU¼ï ãñ´ Ï¢çËÜU çÁ¢¼Ýè Ï¢¢Ú }¢¢ñÜGU¥G ç}¢Hï }¢Á¢GèÎ ©G}Úï
¥¢ñÚ ¼G±¢ÈGU ±x¢GñÚ¢ |¢è ÜUÚ S¢ÜU¼ï ãñ´ J Î¢ïÏ¢¢Ú¢ ¼G±¢ÈGU
ÜUÚÝ¢ ±¢çÁ¢Ï¢ Ýãè´ }¢x¢Ú ÜUÚ Hï ¼¢ï }¢éS¼ãGÏ¢ ãñ J
S¢ÎLàà¢Úè¥Gã ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : S¢ÈGUÚ ÜU¢
§Ú¢Î¢ ‰¢¢ ¼G±¢ÈGïU LwGS¢¼ ÜUÚ çH²¢ }¢x¢Ú çÜUS¢è ±Á¢ã S¢ï
ÆãÚ x¢²¢, ¥x¢Ú §ÜGU¢}¢¼ ÜUè çÝÄ²¼ Ý ÜUè ¼¢ï ±¢ïãè
¼G±¢ÈGU ÜU¢ÈGUè ãñ }¢x¢Ú }¢éS¼ãGÏ¢ ²ïã ãñ çÜU çÈUÚ ¼G±¢ÈGU ÜUÚï
çÜU çÐÀH¢ ÜU¢}¢ ¼G±¢ÈGU Úãï J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1151, )
¼G±¢ÈGïU LwGS¢¼ ÜU¢ ¥ã}¢ }¢S¥H¢
S¢é±¢H :¥x¢Ú ãGÁ¢ ÜïU Ï¢¢’Î ±¼GÝ Ú±¢Ýx¢è S¢ï ÜGUÏH Î¢ï çÎÝ Á¢g¢
à¢ÚèÈGU }¢ï´ çÜUS¢è ¥GÁ¢GèÁ¢G ÜïU ã¢æ ÆãÚÝï ÜU¢ §Ú¢Î¢ ãñ ¥¢ñÚ
çÈUÚ Ï¢¢’Î }¢ï´ “¥GÁG}¢ï }¢ÎèÝ¢” ãñ ¼¢ï ¼G±¢ÈGïU LwGS¢¼ ÜUÏ¢
ÜUÚï´ ?
Á¢±¢Ï¢ :Á¢g¢ à¢ÚèÈGU Á¢¢Ýï S¢ï ÐãHï ÜUÚ HèçÁ¢²ï, çÜU ¼G±¢ÈGïU
çÁ¢G²¢Ú¼ ÜïU Ï¢¢’Î ¥x¢Ú ÝzGHè ¼G±¢ÈGU |¢è çÜU²¢ ¼¢ï ±¢ïãè
“¥H ±Î¢§üG ¼G±¢ÈGU” ²¢’Ýè ¼G±¢ÈGïU LwGS¢¼ ãñ v²êæ çÜU
¥¢ÈGU¢ÜGUè ÜïU çH²ï ¼G±¢ÈGïU çÁ¢G²¢Ú¼ ÜïU ÈGU¢ñÚÝ Ï¢¢’Î ¼G±¢ÈGïU
LwGS¢¼ ÜU¢ ±vG¼ à¢éM¥G ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥¢x¢ï x¢éÁ¢GÚ¢ çÜU
ãÚ ¼G±¢ÈGU }¢éyHÜGUÝ ¼G±¢ÈGU ÜUè çÝÄ²¼ S¢ï |¢è ¥Î¢ ã¢ï
Á¢¢¼¢ ãñ J ¥H ãG¢çS¢H ¥x¢Ú Ú±¢Ýx¢è S¢ï ÜGUÏH ¼G±¢ÈGïU
çÁ¢G²¢Ú¼ ÜïU Ï¢¢’Î ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü ÝzGHè ¼G±¢ÈGU ÜUÚ çH²¢ ãñ
¼¢ï ¼G±¢ÈGïU LwGS¢¼ ¥Î¢ ã¢ï Ó¢éÜU¢ J
S¢é±¢H :±vG¼ï LwGS¢¼ ¥¢ÈGU¢ÜGUè ¥G¢Úñ ¼ ÜU¢ï ãGÁñ ¢G ¥¢ x¢²¢, ¼G±¢ÈGUï LwGS¢¼
ÜU¢ v²¢ ÜUÚï ? LÜU Á¢¢» ²¢ Î}¢ Îï ÜUÚ Ó¢Hè Á¢¢» ?
Á¢±¢Ï¢ :§S¢ ÐÚ ¥Ï¢ ¼G±¢ÈGïU LwGS¢¼ ±¢çÁ¢Ï¢ Ý Úã¢, Á¢¢ S¢ÜU¼è ãñ,
Î}¢ ÜUè |¢è ãG¢Á¢¼ Ýãè´ J
(}¢¢wG¢êÁ¢G ¥Á¢G Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1151)
S¢é±¢H :Á¢¢ï }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢ ²¢ Á¢g¢ à¢ÚèÈGU
}¢ï´ Úã¼ï ãñ´ v²¢ ©Ý ÐÚ |¢è ¼G±¢ÈGïU LwGS¢¼ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :Á¢è Ýãè´ J Á¢¢ï H¢ïx¢ }¢èÜGU¢¼ ÜïU Ï¢¢ãÚ S¢ï ãGÁ¢ ÐÚ ¥¢¼ï ãñ´
±¢ïã “¥¢ÈGU¢ÜGUè ãG¢Á¢è” ÜUãH¢¼ï ãñ´, çS¢ÈGUü ©Ý ãè ÐÚ Ï¢
±vG¼ï ±¢ÐS¢è ¼G±¢ÈGïU LwGS¢¼ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ J
S¢é±¢H :¥ãHï }¢ÎèÝ¢ ãGÁ¢ ÜUÚï´ ¼¢ï ±¢ÐS¢è ÜïU ±vG¼ ©Ý ÐÚ
¼G±¢ÈGïU LwGS¢¼ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ ²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ :±¢çÁ¢Ï¢ ãñ v²êæ çÜU ±¢ïã “¥¢ÈGU¢ÜGUè ãG¢Á¢è” ãñ´, }¢ÎèÝ»

}¢éÝÃ±Úã }¢èÜGU¢¼ S¢ï Ï¢¢ãÚ ãñ J
S¢é±¢H :v²¢ ©G}Úã ÜUÚÝï ±¢Hï ÐÚ |¢è ¼G±¢ÈGïU LwGS¢¼ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :Á¢è Ýãè´, ²ïã çS¢ÈGUü ¥¢ÈGU¢ÜGUè ãG¢Á¢è ÐÚ ±vG¼ï LwGS¢¼
¼G±¢ÈGU ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ }¢é-¼ÈGU<ÚÜGU S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢
S¢é±¢H :|¢èÇG ÜïU S¢Ï¢Ï¢ ²¢ Ï¢ï ¶G²¢Hè }¢ï´ çÜUS¢è ¼G±¢ÈGU ÜïU Î¢ñÚ¢Ý
‰¢¢ïÇGè ÎïÚ ÜïU çH²ï ¥x¢Ú S¢èÝ¢ ²¢ ÐèÆ ÜU¢’Ï¢ï ÜUè ¼GÚÈGU
ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï v²¢ ÜUÚï´ ?
Á¢±¢Ï¢ : ¼G±¢ÈGU }¢ï´ S¢èÝ¢ ²¢ ÐèÆ çÜU²ï çÁ¢¼Ý¢ ÈGU¢çS¢H¢ ¼Gñ çÜU²¢
ã¢ï ©¼Ýï ÈGU¢çS¢Hï ÜU¢ §¥G¢Î¢ (²¢’Ýè Î¢ïÏ¢¢Ú¢ ÜUÚÝ¢) ±¢çÁ¢Ï¢
ãñ ¥¢ñÚ ¥zGÁ¢GH ²ïã ãñ çÜU ±¢ïã ÈïUÚ¢ ãè Ý» çS¢Úï S¢ï ÜUÚ
çH²¢ Á¢¢» J
§çS¼H¢}¢ï ãGÁ¢Ú }¢ï´ ã¢‰¢ ÜUã¢æ ¼ÜU ©Æ¢»æ ?
S¢é±¢H : ¼G±¢ÈGU }¢ï´ ãG-Á¢Úï ¥S±Î ÜïU S¢¢}¢Ýï ã¢‰¢ ÜU‹{¢ï´ ¼ÜU
©Æ¢Ý¢ S¢é‹Ý¼ ãñ ²¢ Ý}¢¢Á¢Gè ÜUè ¼GÚãG ÜU¢Ý¢ï´ ¼ÜU ?
Á¢±¢Ï¢ : §S¢ }¢ï´ ©G-H}¢¢ ÜïU }¢éwG¼çHÈGU ¥vG±¢H ãñ´ J “ÈGU¼¢±¢
ãGÁ¢ ± ©G}Úã” }¢ï´ Á¢éÎ¢ Á¢éÎ¢ ¥vG±¢H ÝvGH ÜUÚ¼ï
ãé» çH¶¢ ãñ : ÜU¢Ý¢ï´ ¼ÜU ã¢‰¢ ©Æ¢Ý¢ }¢Îü ÜïU çH²ï
ãñ v²êæ çÜU ±¢ïã Ý}¢¢Á¢G ÜïU çH²ï |¢è ÜU¢Ý¢ï´ ¼ÜU ã¢‰¢
©Æ¢¼¢ ãñ ¥¢ñ Ú ¥G ¢ ñ Ú ¼ ÜU‹{¢ï ´ ¼ÜU ã¢‰¢ ©Æ¢»x¢è
§S¢ çH²ï çÜU ±¢ïã Ý}¢¢Á¢G ÜïU çH²ï ²ãè´ ¼ÜU ã¢‰¢
©Æ¢¼è ãñ J (ÈGU¼¢±¢ ãGÁ¢G ± ©G}Úã, çãGSS¢» ¥Ã±H, S¢. 127)
S¢é±¢H : Ý}¢¢Á¢G ÜUè ¼GÚãG ã¢‰¢ Ï¢¢æ{ ÜUÚ ¼G±¢ÈGU ÜUÚÝ¢ ÜñUS¢¢ ?
Á¢±¢Ï¢ : }¢éS¼ãGÏ¢ Ýãè´ ãñ, Ï¢Ó¢Ý¢ }¢éÝ¢çS¢Ï¢ ãñ J
¼G±¢ÈGU }¢ï´ ÈïUÚ¢ï´ ÜUè çx¢Ý¼è ²¢Î Ý Úãè ¼¢ï ?
S¢é±¢H : ¥x¢Ú Î¢ñÚ¢Ýï ¼G±¢ÈGU ÈïUÚ¢ï´ ÜUè çx¢Ý¼è |¢êH x¢» ²¢ ¼¢’Î¢Î
ÜïU Ï¢¢Úï }¢ḯ à¢ÜU ±¢ÜGïU¥G ãé±¢ §S¢ ÐÚïà¢¢Ýè ÜU¢ v²¢ ãGH ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ : ¥x¢Ú ²ïã ¼G±¢ÈGU ÈGUÁ¢Gü (}¢-S¢HÝ ©G}Úï ÜU¢ ¼G±¢ÈGU ²¢ ¼G±¢ÈGïU
çÁ¢G²¢Ú¼) ²¢ ±¢çÁ¢Ï¢ (}¢-S¢HÝ ¼G±¢ÈGïU ±Î¢¥G) ãñ ¼¢ï Ý»
çS¢Úï S¢ï à¢éM¥G ÜUèçÁ¢²ï, ¥x¢Ú çÜUS¢è »ÜU ¥G¢çÎH à¢wGS¢
Ýï Ï¢¼¢ çÎ²¢ çÜU §¼Ýï ÈïUÚï ãé» ¼¢ï ©„ ÜïU ÜGU¢ñH ÐÚ
¥G}¢H ÜUÚ HïÝ¢ Ï¢ïã¼Ú ãñ ¥¢ñÚ Î¢ï2 ¥G¢çÎH Ýï Ï¢¼¢²¢ ¼¢ï
©Ý ÜïU ÜUãï ÐÚ Á¢GMÚ ¥G}¢H ÜUÚï J ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ²ïã ¼G±¢ÈGïU
ÈGUÁ¢Gü ²¢ ±¢çÁ¢Ï¢ Ýãè´ }¢-S¢HÝ ¼G±¢ÈGïU ÜGéUÎê}¢ (çÜU ²ïã
ÜGU¢çÚÝ ± }¢éçzGÚÎ ÜïU çH²ï S¢é‹Ý¼ï }¢é¥vÜUÎ¢ ãñ) ²¢ ÜU¢ï§ü
ÝzGHè ¼G±¢ÈGU ãñ ¼¢ï »ïS¢ï }¢¢ñÜGU¥G ÐÚ x¢é}¢¢Ýï x¢G¢çHÏ¢ ÐÚ
¥G}¢H ÜUèçÁ¢²ï J
Î¢ñÚ¢Ýï ¼G±¢ÈGU ±éÁG¢ê ÅêÅ Á¢¢» ¼¢ï v²¢ ÜUÚï ?
S¢é±¢H : ¥x¢Ú ¼èS¢Úï ÈïUÚï }¢ï´ ±éÁG¢ê ÅêÅ x¢²¢ ¥¢ñÚ Ý²¢ ±éÁG¢ê ÜUÚÝï
Ó¢Hï x¢» ¼¢ï ¥Ï¢ ±¢ÐS¢ ¥¢ ÜUÚ çÜUS¢ ¼GÚãG ¼G±¢ÈGU
à¢éM¥G ÜUÚï´ ?
Á¢±¢Ï¢ :Ó¢¢ãï´ ¼¢ï S¢¢¼¢ï´ ÈïUÚï Ý» çS¢Úï S¢ï à¢éM¥G ÜUÚï´ ¥¢ñÚ ²ïã |¢è
§çwG¼²¢Ú ãñ çÜU Á¢ã¢æ S¢ï À¢ïÇG¢ ±ãè´ S¢ï à¢éM¥G ÜUÚï´ J Ó¢¢Ú
S¢ï ÜU}¢ ÜU¢ ²ïãè ãGév}¢ ãñ J ã¢æ Ó¢¢Ú ²¢ çÁ¢G²¢Î¢ ÈïUÚï ÜUÚ
çH²ï ‰¢ï ¼¢ï ¥Ï¢ Ý» çS¢Úï S¢ï Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼ï Á¢ã¢æ S¢ï
À¢ïÇG¢ ‰¢¢ ±ãè´ S¢ï ÜUÚÝ¢ ã¢ïx¢¢ J “ãG-Á¢Úï ¥S±Î” S¢ï |¢è
à¢éM¥G ÜUÚÝï ÜUè Á¢GMÚ¼ Ýãè´ J
ÜGU¼GÚï ÜïU }¢ÚèÁ¢G ÜïU ¼G±¢ÈGU ÜU¢ ¥ã}¢ }¢S¥H¢

S¢é±¢H :¥x¢Ú ÜU¢ï§ü ÜGU¼GÚï ±x¢GñÚ¢ ÜUè Ï¢è}¢¢Úè ÜUè ±Á¢ã S¢ï “}¢¢’ÁG¢êÚï
à¢Ú-§üG” ã¢ï, ¼G±¢ÈGU ÜïU çH²ï ©S¢ ÜU¢ ±éÁG¢ê ÜUÏ¢ ¼ÜU
ÜU¢Ú¥¢}¢Î Úã¼¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :Á¢Ï¢ ¼ÜU ©S¢ Ý}¢¢Á¢G ÜU¢ ±vG¼ Ï¢¢ÜGUè Úã¼¢ ãñ J
S¢ÎLàà¢Úè¥Gã ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : }¢¢’ÁG¢êÚ
¼G±¢ÈGU ÜUÚ Úã¢ ãñ Ó¢¢Ú ÈïUÚ¢ï´ ÜïU Ï¢¢’Î ±vG¼ï Ý}¢¢Á¢G
Á¢¢¼¢ Úã¢ ¼¢ï ¥Ï¢ §S¢ï ãGév}¢ ãñ çÜU ±éÁG¢ê ÜUÚ ÜïU ¼G±¢ÈGU
ÜUÚï v²êæ çÜU ±vG¼ï Ý}¢¢Á¢G ¶G¢çÚÁ¢ ã¢ïÝï S¢ï }¢¢’ÁG¢êÚ ÜU¢
±éÁG¢ê Á¢¢¼¢ Úã¼¢ ãñ ¥¢ñÚ çÏ¢x¢GñÚ ±éÁG¢ê ¼G±¢ÈGU ãGÚ¢}¢ ¥Ï¢
±éÁG¢ê ÜUÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î Á¢¢ï Ï¢¢ÜGUè ãñ ÐêÚ¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ Ó¢¢Ú ÈïUÚ¢ï´
S¢ï ÐãHï ±vG¼ ¶Gy}¢ ã¢ï x¢²¢ Á¢Ï¢ |¢è ±éÁG¢ê ÜUÚ ÜïU Ï¢¢ÜGUè
ÜU¢ï ÐêÚ¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ §S¢ S¢êÚ¼ }¢ï´ ¥zGÁ¢GH ²ïã ãñ çÜU çS¢Úï
S¢ï ÜUÚï J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1101, )
çS¢ÈGUü ÜGU¼GÚï ¥¢ Á¢¢Ýï S¢ï ÜU¢ï§ü }¢¢’ÁG¢êÚï à¢Ú-§üG Ýãè´ ã¢ï Á¢¢¼¢,
§S¢ }¢ï´ ÜU¢ÈGUè ¼zGS¢èH ãñ §S¢ ÜUè }¢¢’Hê}¢¢¼ ÜïU çH²ï
Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU §à¢¢¥G¼è §Î¢Úï }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH
}¢ÎèÝ¢ ÜUè }¢yGÏ¢ê¥G¢ 499 S¢ÈGUãG¢¼ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H
çÜU¼¢Ï¢, “Ý}¢¢Á¢G ÜïU ¥ãGÜU¢}¢” S¢ÈGUãG¢ 43 ¼¢ 46
ÜU¢ }¢é¼G¢-H¥G¢ ÜUèçÁ¢²ï J
¥G¢Úñ ¼ Ýï Ï¢¢Úè ÜïU çÎÝ¢ï´ }¢ï´ ÝzGHè ¼G±¢ÈGU ÜUÚ çH²¢ ¼¢ï ?
S¢é±¢H :¥G¢ñÚ¼ Ýï Ï¢¢Úè ÜïU çÎÝ¢ï´ }¢ï´ ÝzGHè ¼G±¢ÈGU ÜUÚ çH²¢, v²¢
ãGév}¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :x¢éÝãx¢¢Ú |¢è ãé§ü ¥¢ñÚ Î}¢ |¢è ±¢çÁ¢Ï¢ ãé±¢ J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï
¥GËH¢}¢¢ à¢¢}¢è ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ÝzGHè ¼G±¢ÈGU
¥x¢Ú Á¢Ý¢Ï¢¼ ÜUè (²¢’Ýè Ï¢ï x¢GéSHè) ãG¢H¼ }¢ï´ (²¢ ¥G¢ñÚ¼
Ýï Ï¢¢Úè ÜïU çÎÝ¢ï´ }¢ï´) çÜU²¢ ¼¢ï Î}¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ ¥¢ñÚ Ï¢ï ±éÁG¢ê
çÜU²¢ ¼¢ï S¢-ÎÜGU¢ J ¥x¢Ú Ï¢ï x¢GéSHï Ýï
Ð¢ÜUè ãG¢çS¢H ÜUÚÝï ÜïU ¥¢ñÚ Ï¢ï ±éÁG¢ê Ýï ±éÁG¢ê ÜUÚÝï ÜïU
Ï¢¢’Î ¼G±¢ÈGU ÜU¢ §¥G¢Î¢ ÜUÚ çH²¢ ¼¢ï ÜUzGÈGU¢Ú¢ S¢¢çÜGU¼G
ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J }¢x¢Ú ÜGUSÎÝ »ïS¢¢ çÜU²¢ ã¢ï ¼¢ï ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚÝè
ã¢ïx¢è v²êæ çÜU Ï¢¢Úè ÜïU çÎÝ¢ï´ }¢ï´ ÝèÁ¢G Ï¢ï ±éÁG¢ê ¼G±¢ÈGU ÜUÚÝ¢
x¢éÝ¢ã ãñ J
S¢é±¢H :¼G±¢ÈGU }¢ï´ ¥¢Æ±ï´ ÈïUÚï ÜU¢ï S¢¢¼±¢æ x¢é}¢¢Ý çÜU²¢ ¥Ï¢ ²¢Î
¥¢ x¢²¢ çÜU ²ïã ¼¢ï ¥¢Æ±¢æ ÈïUÚ¢ ãñ ¥Ï¢ v²¢ ÜUÚï ?
Á¢±¢Ï¢ :§S¢è ÐÚ ¼G±¢ÈGU ¶Gy}¢ ÜUÚ ÎèçÁ¢²ï J ¥x¢Ú Á¢¢Ý Ï¢êÛ¢ ÜUÚ
¥¢Æ±¢æ ÈïUÚ¢ à¢éM¥G çÜU²¢ ¼¢ï ²ïã »ÜU Á¢ÎèÎ (²¢’Ýè
Ý²¢) ¼G±¢ÈGU à¢éM¥G ã¢ï x¢²¢ ¥Ï¢ §S¢ ÜïU |¢è S¢¢¼ ÈïUÚï
ÐêÚï ÜUèçÁ¢²ï J
S¢é±¢H :©G}Úï ÜïU ¼G±¢ÈGU ÜU¢ »ÜU ÈïUÚ¢ ÀêÅ x¢²¢ ¼¢ï v²¢ ÜUzGÈUG ¢Ú¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :©G}Úï ÜU¢ ¼G±¢ÈGU ÈGUÁ¢Gü ãñ J §S¢ ÜU¢ ¥x¢Ú »ÜU ÈïUÚ¢ |¢è ÀêÅ
x¢²¢ ¼¢ï Î}¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ, ¥x¢Ú çÏ¢ËÜéUH ¼G±¢ÈGU Ý çÜU²¢
²¢ ¥vS¢Ú (²¢’Ýè Ó¢¢Ú ÈïUÚï) ¼ÜüU çÜU²ï ¼¢ï ÜUzGÈGU¢Ú¢ Ýãè´
Ï¢çËÜU §Ý ÜU¢ ¥Î¢ ÜUÚÝ¢ H¢çÁ¢G}¢ ãñ J
S¢é±¢H :ÜGU¢çÚÝ ²¢ }¢éçzGÚÎ Ýï ¼G±¢ÈGïU ÜGéUÎê}¢ ¼ÜüU çÜU²¢ ¼¢ï v²¢

S¢Á¢G¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :©S¢ ÐÚ ÜU¢ï§ü ÜUzGÈGU¢Ú¢ Ýãè´ HïçÜUÝ S¢é‹Ý¼ï }¢é¥vÜUÎ¢
ÜU¢ ¼¢çÚÜU ãé±¢ ¥¢ñÚ Ï¢éÚ¢ çÜU²¢ ?
}¢çSÁ¢ÎéH ãGÚ¢}¢ ÜUè ÐãHè ²¢ ÎêS¢Úè

}¢ç‹Á¢GH S¢ï ¼G±¢ÈGU ÜU¢ }¢S¥H¢
S¢é±¢H :}¢çSÁ¢ÎéH ãGÚ¢}¢ ÜUè À¼¢ï´ S¢ï ¼G±¢ÈGU ÜUÚ S¢ÜU¼ï ãñ´ ²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ :¥x¢Ú }¢çSÁ¢Îï ãGÚ¢}¢ ÜUè À¼ S¢ï ÜU¢’Ï¢» }¢éÜUG gS¢¢ ÜU¢ ¼G±¢ÈGU ã¢ï
¼¢ï ÈGUÁ¢Gü ¼G±¢ÈGU ¥Î¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ Á¢Ï¢ çÜU ÎÚç}¢²¢Ý }¢ï´ Îè±¢Ú
±x¢GÚñ ¢ ãG¢çÁ¢Ï¢ (¥¢ÇG, ÐÎ¢ü) Ý ã¢ï J HïçÜUÝ ¥x¢Ú ÝèÓ¢ï }¢¼G¢ÈGU
}¢ï´ x¢é‹Á¢¢§à¢ ãñ ¼¢ï À¼ S¢ï ¼G±¢ÈGU }¢vMã ãñ §S¢ çH²ï çÜU §S¢
S¢êÚ¼ }¢ï´ çÏ¢H¢ Á¢GMÚ¼ }¢çSÁ¢Î ÜUè À¼ ÐÚ Ó¢ÉGÝ¢ ¥¢ñÚ

Ó¢HÝ¢ Ð¢²¢ Á¢¢¼¢ ãñ Á¢¢ï }¢vMã ãñ J S¢¢‰¢ ãè §S¢ ãG¢H¼
}¢ï´ ¼G±¢ÈGU, ÜU¢’Ï¢ï S¢ï ÜGUÚèÏ¢ ¼Ú ã¢ïÝï ÜïU Ï¢Á¢¢» Ï¢ãé¼ ÎêÚ
ã¢ï Úã¢ ãñ ¥¢ñÚ çÏ¢H¢ ±Á¢ã ¥ÐÝï ÜU¢ï S¢wG¼ }¢à¢vGÜGU¼
¥¢ñÚ ¼ÜU¢Ý }¢ï´ Ç¢HÝ¢ |¢è ã¢ï¼¢ ãñ, Á¢Ï¢ çÜU ÜGUÚèÏ¢ ¼Ú
}¢ÜGU¢}¢ S¢ï ¼G±¢ÈGU ÜUÚÝ¢ ¥zGÁ¢GH ãñ ¥¢ñÚ çÏ¢H¢ ±Á¢ã
¥ÐÝï ÜU¢ï }¢à¢vGÜGU¼ }¢ï´ Ç¢HÝ¢ }¢‹¥G J ã¢æ ¥x¢Ú ÝèÓ¢ï
x¢é‹Á¢¢§à¢ Ý ã¢ï ²¢ x¢é‹Á¢¢§à¢ ã¢ïÝï ¼ÜU §ç‹¼Á¢G¢Ú S¢ï
ÜU¢ï§ü }¢¢Ýï¥G (²¢’Ýè LÜU¢±Å) ã¢ï ¼¢ï À¼ S¢ï ¼G±¢ÈGU
çÏ¢H¢ ÜUÚ¢ã¼ Á¢¢§Á¢G ãñ J (}¢¢ãÝ¢}¢¢
¥àÚçÈGUÄ²¢, Á¢êÝ 2005 §ü.G x²¢Úã±¢æ çÈGUvGãè S¢ï}¢èÝ¢Ú, S¢. 14)
Î¢ñÚ¢Ýï ¼G±¢ÈGU Ï¢éH‹Î ¥¢±¢Á¢G S¢ï }¢éÝ¢Á¢¢¼ ÐÉGÝ¢ ÜñUS¢¢ ?
S¢é±¢H :Î¢ñÚ¢Ýï ¼G±¢ÈGU Ï¢éH‹Î ¥¢±¢Á¢G S¢ï Îé¥G¢, }¢éÝ¢Á¢¢¼ ²¢ Ý¢’¼
à¢ÚèÈGU ±x¢GñÚ¢ ÐÉGÝ¢ ÜñUS¢¢ ?
Á¢±¢Ï¢ :§¼Ýè ªæÓ¢è ¥¢±¢Á¢G S¢ï ÐÉGÝ¢ çÁ¢S¢ S¢ï Îèx¢Ú ¼G±¢ÈGU ÜUÚÝï
±¢H¢ḯ ²¢ Ý}¢¢çÁ¢G²¢ḯ ÜU¢ï ¼à±èà¢ ²¢’Ýè ÐÚïà¢¢Ýè ã¢ï }¢vMãï
¼ãGÚè}¢è, Ý¢ Á¢¢§Á¢G ± x¢éÝ¢ã ãñ J ¥HÏ¢œ¢¢ çÜUS¢è ÜU¢ï §üÁ¢G¢
Ý ã¢ï §S¢ ¼GÚãG x¢éÝ-x¢éÝ¢Ýï ²¢’Ýè {è}¢è ¥¢±¢Á¢G S¢ï ÐÉGÝï }¢ḯ
ãGÚÁ¢ Ýãè´ J ²ã¢æ ±¢ïã S¢¢çãGÏ¢¢Ý x¢G¢ñÚ ÈGUÚ}¢¢»æ çÁ¢Ý ÜïU
}¢¢ïÏ¢¢§H ÈGU¢ï‹Á¢G S¢ï Î¢ñÚ¢Ýï ¼G±¢ÈGU ÅKê‹Á¢G Ï¢Á¢¼è Úã¼è´
¥¢ñÚ §GÏ¢¢Î¼ x¢éÁ¢G¢Ú¢ḯ ÜU¢ï ÐÚïà¢¢Ý ÜUÚ¼è Úã¼è ãñ́ §Ý S¢Ï¢ ÜU¢ï
Ó¢¢çã²ï çÜU ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚḯ J ²¢Î Úç¶²ï ! ²ïã ¥ãGÜU¢}¢ çS¢ÈGUü
“}¢çSÁ¢ÎéH ãGÚ¢}¢” ÜïU çH²ï ãè Ýãè´ ¼}¢¢}¢ }¢S¢¢çÁ¢Î

Ï¢çËÜU ¼}¢¢}¢ }¢ÜGU¢}¢¢¼ ÜïU çH²ï ãñ´ ¥¢ñÚ }²êÁ¢GèÜUH ÅKêÝ
}¢çSÁ¢Î ÜïU §GH¢±¢ |¢è Ý¢ Á¢¢§Á¢G ãñ J
§çÁG¼GÏ¢¢¥G ¥¢ñÚ Ú}¢H ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢
S¢é±¢H :¥x¢Ú S¢¥Gì² S¢ï ÜGUÏH çÜU²ï Á¢¢Ýï ±¢Hï ¼G±¢ÈGU ÜïU ÐãHï
ÈïUÚï }¢ï´ Ú}¢H ÜUÚÝ¢ |¢êH x¢» ¼¢ï v²¢ ÜUÚÝ¢ Ó¢¢çã²ï ?
Á¢±¢Ï¢ :Ú}¢H çS¢ÈGUü §çÏ¼Î¢§ü ¼èÝ ÈïUÚ¢ï´ }¢ï´ S¢é‹Ý¼ ãñ, S¢¢¼¢ï´ }¢ï´
ÜUÚÝ¢ }¢vMã, çHã¢Á¢G¢ ¥x¢Ú ÐãHï }¢ï´ Ý çÜU²¢ ¼¢ï ÎêS¢Úï
¥¢ñÚ ¼èS¢Úï }¢ï´ ÜUÚ HèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú §çÏ¼Î¢§ü Î¢ï ÈïUÚ¢ï´
}¢ï´ Úã x¢²¢ ¼¢ï çS¢ÈGUü ¼èS¢Úï }¢ï´ ÜUÚ HèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú
à¢éM¥G ÜïU ¼èÝ¢ï´ ÈïUÚ¢ï´ }¢ï´ Ý çÜU²¢ ¼¢ï ¥Ï¢ Ï¢çÜGUÄ²¢ Ó¢¢Ú
ÈïUÚ¢ï´ }¢ï´ Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼ï J
S¢é±¢H :çÁ¢S¢ ¼G±¢ÈGU }¢ï´ §çÁG¼GÏ¢¢¥G ¥¢ñÚ Ú}¢H ÜUÚÝ¢ ‰¢¢ ©S¢ }¢ï´ Ý
çÜU²¢ ¼¢ï v²¢ ÜUzGÈGU¢Ú¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :ÜU¢ï§ü ÜUzGÈGU¢Ú¢ Ýãè´ J ¥HÏ¢œ¢¢ ¥GÁ¢Gè}¢ S¢é‹Ý¼ S¢ï }¢ãGM}¢è
Á¢GMÚ ãñ J
S¢é±¢H :¥x¢Ú ÜU¢ï§ü S¢¢¼¢ï´ ÈïUÚ¢ï´ }¢ï´ Ú}¢H ÜUÚ Hï ¼¢ï ?
Á¢±¢Ï¢ :}¢vMãï ¼‹Á¢Gèãè ãñ J }¢x¢Ú ÜU¢ï§ü Á¢é}¢¢üÝ¢
±x¢GñÚ¢ Ýãè´ J
S¢¥Gì² ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢
S¢é±¢H :ãG¢Á¢è Ýï S¢¥Gì² }¢éyGHÜGUÝ Ý ÜUè ¥¢ñÚ ±¼GÝ Ó¢H¢ x¢²¢
¥Ï¢ v²¢ ÜUÚï ?
Á¢±¢Ï¢ :ãGÁ¢ ÜUè S¢¥Gì² ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ, ¼¢ï çÁ¢S¢ Ýï çÏ¢ËÜéUH S¢¥Gì²
Ý ÜUè ²¢ Ó¢¢Ú ²¢ Ó¢¢Ú S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ÈïUÚï ¼ÜüU ÜUÚ çÎ²ï
¼¢ï Î}¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ, Ó¢¢Ú S¢ï ÜU}¢ ÈïUÚï ¥x¢Ú ¼ÜüU çÜU²ï ¼¢ï
ãÚ ÈïUÚï ÜïU Ï¢ÎHï }¢ï´ S¢-ÎÜGU¢ Îï J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1177)
S¢é±¢H :çÁ¢S¢ ÜUè ãGÁ¢ ÜUè S¢¥Gì² Úã x¢§ü, ±¼GÝ Ó¢H¢ x¢²¢
¥¢ñÚ Î}¢ |¢è Ý çÎ²¢, çÈUÚ ¥ËH¢ã Ýï ©S¢ï
}¢¢ñÜGU¥G çÎ²¢ ¥¢ñÚ Î¢ï S¢¢H Ï¢¢’Î ãGÁ¢ ÜUè S¢¥G¢Î¼
ç}¢H x¢§ü, Ï¢¢ÜGUè Úã Á¢¢Ýï ±¢Hè S¢¥Gì² ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ
²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ :ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Î}¢ |¢è S¢¢çÜGU¼G ã¢ï x¢²¢ J }¢x¢Ú ²ïã
S¢¢ïÓ¢ ÜUÚ S¢¥Gì² À¢ïÇG ÜUÚ ±¼GÝ Ý Ó¢H¢ Á¢¢» çÜU çÈUÚ
¥¢ ÜUÚ ÜUÚ Hêæx¢¢ çÜU çÁ¢G‹Îx¢è ÜU¢ |¢Ú¢ïS¢¢ Ýãè´ ¥¢ñÚ
çÁ¢G‹Î¢ Ï¢Ó¢ |¢è x¢» ¼¢ï ãG¢çÁ¢GÚè ²ÜGUèÝè Ýãè´ J
S¢é±¢H :ãGÁ¢ ÜUè S¢¥Gì² ÜïU Ó¢¢Ú ÈïUÚï ÜUÚ çH²ï ¥¢ñÚ »ãGÚ¢}¢ ¶¢ïH
çÎ²¢ ²¢’Ýè ãGËÜGU ±x¢GñÚ¢ ÜUÚ±¢ çH²¢ ¥Ï¢ v²¢ ÜUÚï ?
Á¢±¢Ï¢ :¼èÝ S¢-ÎÜGïU Îï, ¥x¢Ú Ï¢¢’Îï ãGËÜGU ±x¢GñÚ¢ |¢è Ï¢çÜGUÄ²¢
S¢¥Gì² ¥Î¢ ÜUÚ Hï ¼¢ï ÜUzGÈGU¢Ú¢ S¢¢çÜGU¼G ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J
²¢Î Úãï çÜU S¢¥Gì² ÜïU çH²ï Á¢G}¢¢Ý» ãGÁ¢ ²¢ »ãGÚ¢}¢
à¢¼Gü Ýãè´ ¥x¢Ú ¥Î¢ Ý ÜUè ã¢ï ¼¢ï ©G}¢í |¢Ú }¢ï´ Á¢Ï¢
|¢è S¢¥Gì² Ï¢Á¢¢ H¢» ±¢çÁ¢Ï¢ ¥Î¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J
(¥Ï¢ ÜUzGÈGU¢Úï ÜUè ãG¢Á¢¼ Ýãè´ Úãïx¢è)
S¢é±¢H :¥x¢Ú ¼G±¢ÈGU S¢ï ÐãHï ãè S¢¥Gì² ÜUÚ Hè ¼¢ï v²¢ ÜUÚÝ¢
Ó¢¢çã²ï ?
Á¢±¢Ï¢ :S¢ÎLàà¢Úè¥Gã ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : S¢¥Gì² ÜïU
çH²ï à¢¼Gü ²ïã ãñ çÜU ÐêÚï ¼G±¢ÈGU ²¢ ¼G±¢ÈGU ÜïU ¥vS¢Ú
çãGSS¢ï ÜïU Ï¢¢’Î ã¢ï, çHã¢Á¢G¢ ¥x¢Ú ¼G±¢ÈGU S¢ï ÐãHï ²¢
¼G±¢ÈGU ÜïU ¼èÝ ÈïUÚï ÜïU Ï¢¢’Î S¢¥Gì² ÜUè ¼¢ï Ý ãé§ü ¥¢ñÚ
S¢¥Gì² ÜïU ÜGUÏH »ãGÚ¢}¢ ã¢ïÝ¢ |¢è à¢¼Gü ãñ, wG±¢ã ãGÁ¢ ÜU¢
»ãGÚ¢}¢ ã¢ï ²¢ ©G}Úï ÜU¢, »ãGÚ¢}¢ S¢ï ÜGUÏH S¢¥Gì² Ýãè´ ã¢ï
S¢ÜU¼è ¥¢ñÚ ãGÁ¢ ÜUè S¢¥Gì² ¥x¢Ú ±éÜêGUÈGïU ¥G-ÚÈGU¢ ÜïU ÜGUÏH
ÜUÚï ¼¢ï ±vG¼ï S¢¥Gì² }¢ḯ |¢è »ãGÚ¢}¢ ã¢ïÝ¢ à¢¼Gü ãñ ¥¢ñÚ ±éÜêGUÈGïU
¥G-ÚÈGU¢ ÜïU Ï¢¢’Î ã¢ï ¼¢ï S¢é‹Ý¼ ²ïã ãñ çÜU »ãGÚ¢}¢ ¶¢ïH
Ó¢éÜU¢ ã¢ï ¥¢ñÚ ©G}Úï ÜUè S¢¥Gì² }¢ḯ »ãGÚ¢}¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ ²¢’Ýè
¥x¢Ú ¼G±¢ÈGU ÜïU Ï¢¢’Î S¢Ú }¢éæÇ¢ çH²¢ çÈUÚ S¢¥Gì² ÜUè ¼¢ï
S¢¥Gì² ã¢ï x¢§ü }¢x¢Ú Ó¢êæçÜU ±¢çÁ¢Ï¢ ¼ÜüU ãé±¢ çHã¢Á¢G¢ Î}¢
±¢çÁ¢Ï¢ ãñ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1109)
Ï¢¢ïS¢ ± ÜUÝ¢Ú ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢
S¢é±¢H :»ãGÚ¢}¢ ÜUè ãG¢H¼ }¢ï´ Ï¢è±è ÜU¢ï ã¢‰¢ Hx¢¢Ý¢ ÜñUS¢¢ ?
Á¢±¢Ï¢ :Ï¢è±è ÜU¢ï çÏ¢H¢ à¢ãì±¼ ã¢‰¢ Hx¢¢Ý¢ Á¢¢§Á¢G ãñ }¢x¢Ú
à¢ãì±¼ ÜïU S¢¢‰¢ ã¢‰¢ }¢ï´ ã¢‰¢ Ç¢HÝ¢ ²¢ Ï¢ÎÝ ÜU¢ï
ÀêÝ¢ ãGÚ¢}¢ ãñ J ¥x¢Ú à¢ãì±¼ ÜUè ãG¢H¼ }¢ï´ Ï¢¢ïS¢¢ï
ÜUÝ¢Ú çÜU²¢ ²¢ çÁ¢S}¢ ÜU¢ï Àé±¢ ¼¢ï Î}¢ ±¢çÁ¢Ï¢
ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J ²ïã ¥zG¥G¢H ¥G¢ñÚ¼ ÜïU S¢¢‰¢ ã¢ï´ ²¢
¥}ÚÎ ÜïU S¢¢‰¢ Î¢ïÝ¢ï´ ÜU¢ »ÜU ãè ãGév}¢ ãñ J

¥x¢Ú }¢¢ïãGçÚ}¢¢ ÜU¢ï |¢è }¢Îü
ÜïU §Ý ¥zG¥G¢H S¢ï HÁGÁ¢G¼ ¥¢» ¼¢ï ©S¢ï |¢è Î}¢ ÎïÝ¢
ÐÇGïx¢¢ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1173)
S¢é±¢H :¥x¢Ú ¼S¢Ã±éÚ Á¢}¢ Á¢¢» ²¢ à¢}¢üx¢¢ã ÐÚ ÝÁ¢GÚ ÐÇG Á¢¢»
¥¢ñÚ §‹Á¢G¢H ã¢ï (²¢’Ýè }¢Ýè çÝÜUH) Á¢¢» ¼¢ï v²¢
ÜUzGÈGU¢Ú¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :§S¢ S¢êÚ¼ }¢ï´ ÜU¢ï§ü ÜUzGÈGU¢Ú¢ Ýãè´ J Úã¢
ãGÚ¢}¢ ÜUÎ¢ü ¥G¢ñÚ¼ ²¢ ¥}ÚÎ S¢ï Ï¢Î çÝx¢¢ãè ÜUÚÝ¢ ²¢
ÜGUSÎÝ ©Ý ÜU¢ “x¢‹Î¢” ¼S¢Ã±éÚ Ï¢¢æ{Ý¢ ²ïã »ãGÚ¢}¢
ÜïU §GH¢±¢ |¢è ãGÚ¢}¢ ¥¢ñÚ Á¢ã‹Ý}¢ }¢ï´ Hï Á¢¢Ýï ±¢H¢
ÜU¢}¢ ãñ J ÝèÁ¢G §S¢ ¼GÚãG ÜïU x¢‹Îï ±S±S¢ï |¢è ¥¢»æ ¼¢ï
HéyGÈGU ¥‹Î¢ïÁ¢G ã¢ïÝï ÜïU Ï¢Á¢¢» ÈGU¢ñÚÝ ¼±ÁÁ¢¢ïã
ãÅ¢» J §S¢è ¼GÚãG ¥G¢ñÚ¼¢ḯ ÜïU çH²ï |¢è ²ïãè ¥ãGÜU¢}¢ ãñ́ J
S¢é±¢H : ¥x¢Ú »ãGç¼H¢}¢ ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï ?
Á¢±¢Ï¢ :ÜU¢ï§ü ÜUzGÈGU¢Ú¢ Ýãè´ J
S¢é±¢H :¥x¢Ú ¶GéÎ¢ Ý wG±¢S¼¢ ÜU¢ï§ü }¢¢ïãGçÚ}¢ }¢éà¼ Á¢GÝè (ãï´Ç
ÐíïçvÅS¢) ÜU¢ }¢éÚ-¼çÜUÏ¢ ãé±¢ ¼¢ï v²¢ ÜUzGÈGU¢Ú¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :¥x¢Ú §‹Á¢G¢H ã¢ï x¢²¢ (²¢’Ýè }¢Ýè çÝÜUH x¢§ü) ¼¢ï Î}¢
±¢çÁ¢Ï¢ ãñ ±ÚÝ¢ }¢vMã J ²ïã ÈGïU’H, wG±¢ã »ãGÚ¢}¢
}¢ï´ ã¢ï ²¢ Ý ã¢ï Ï¢ãÚ ãG¢H Ý¢ Á¢¢§Á¢G ± ãGÚ¢}¢ ¥¢ñÚ Á¢ã‹Ý}¢
}¢ï´ Hï Á¢¢Ýï ±¢H¢ ÜU¢}¢ ãñ J ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼ §}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î

ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : Á¢¢ï }¢éà¼ Á¢GÝè
(²¢’Ýè ãï´Ç ÐíïçvÅS¢ Hand practice) ÜUÚ¼ï ãñ´ ¥x¢Ú
±¢ïã çÏ¢x¢ñÚG ¼¢ñÏ¢¢ çÜU²ï }¢Ú x¢» ¼¢ï Ï¢Ú¢ï…Gï çÜGU²¢}¢¼ §„ ãG¢H
}¢ïæ ©Æïxæ ¢ï çÜU ©Ý ÜUè ã‰¢ïçH²¢æ x¢¢|¢Ý (²¢’Ýè ãG¢ç}¢H¢) ã¢ïx´ ¢è
çÁ¢S¢ S¢ï H¢ïx¢¢ï´ ÜïU }¢Á}¢»G ÜUS¢èÚ }¢ï´ ©Ý ÜUè LS±¢§ü ã¢ïx¢è J
(}¢éHwG¶GS¢ ¥Á¢G ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢, çÁ¢. 22, S¢. 244)
»ãGÚ¢}¢ }¢ï´ ¥}ÚÎ S¢ï }¢éS¢¢-ÈGUãG¢ çÜU²¢ ¥¢ñÚ......?
S¢é±¢H :¥x¢Ú ¥}ÚÎ (²¢’Ýè wG¢êÏ¢ S¢êÚ¼ HÇGÜïU) S¢ï }¢éS¢¢-ÈGUãG¢
çÜU²¢ ¥¢ñÚ à¢ãì±¼ ¥¢ x¢§ü ¼¢ï v²¢ S¢Á¢G¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :Î}¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ï x¢²¢ J §S¢ }¢ï´ ¥}ÚÎ1 ¥¢ñÚ x¢GñÚï ¥}ÚÎ ÜUè
ÜU¢ï§ü ÜGñUÎ Ýãè´, ¥x¢Ú Î¢ïÝ¢ï´ ÜU¢ï à¢ãì±¼ ãé§ü ¥¢ñÚ ÎêS¢Ú¢
|¢è }¢¢ïãGçÚ}¢ ãñ ¼¢ï ±¢ïã |¢è Î}¢ Îï J
ç}¢²¢æ Ï¢è±è ÜU¢ ã¢‰¢ }¢ï´ ã¢‰¢ Ç¢H ÜUÚ Ó¢HÝ¢
S¢é±¢H :»ãGÚ¢}¢ }¢ï´ ç}¢²¢æ Ï¢è±è ÜïU »ÜU ÎêS¢Úï ÜU¢ ã¢‰¢ ÐÜUÇG
ÜUÚ ¼G±¢ÈGU ²¢ S¢¥Gì² ÜUÚÝï }¢ï´ ¥x¢Ú à¢ãì±¼ ¥¢ x¢§ü
¼¢ï ?
1 : ±¢ïã HÇGÜU¢ ²¢ }¢Îü çÁ¢S¢ ÜU¢ï Îï¶Ýï ²¢ ÀêÝï S¢ï à¢ãì±¼ ¥¢¼è ã¢ï »ãGÚ¢}¢ ã¢ï
²¢ Ý ã¢ï ©S¢ S¢ï ÎêÚ ÚãÝ¢ H¢çÁ¢G}¢è ãñ J ¥x¢Ú }¢éS¢¢-ÈGUãG¢ ÜUÚÝï ²¢ ©S¢ï ÀêÝï ²¢ ©S¢
ÜïU S¢¢‰¢ x¢ézG¼-x¢ê ÜUÚÝï S¢ï à¢ãì±¼ |¢ÇGv¼è ã¢ï ¼¢ï ¥Ï¢ ©S¢ ÜïU S¢¢‰¢ ²ïã ¥zG¥G¢H
ÜUÚÝï Á¢¢§Á¢G Ýãè´ J §S¢ ÜUè ¼zGS¢èHè }¢¢’Hê}¢¢¼ ÜïU çH²ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU
§à¢¢¥G¼è §Î¢Úï }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜU¢ }¢yGÏ¢ê¥G¢ çÚS¢¢H¢, “ÜGU¢ñ}¢ï Hê¼G ÜUè
¼Ï¢¢ã ÜU¢çÚ²¢æ” (45 S¢ÈGUãG¢¼) ÐçÉG²ï J
Á¢±¢Ï¢ :çÁ¢S¢ ÜU¢ï à¢ãì±¼ ¥¢§ü ©S¢ ÐÚ Î}¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ ¥x¢Ú Î¢ïÝ¢ï´
ÜU¢ï ¥¢ x¢§ü ¼¢ï Î¢ïÝ¢ï´ ÐÚ ãñ J ¥x¢Ú »ãGÚ¢}¢ ±¢Hï }¢Î¢ïZ Ýï
»ÜU ÎêS¢Úï ÜU¢ ã¢‰¢ ÐÜUÇG¢ ã¢ï Á¢Ï¢ |¢è ²ïãè ãGév}¢ ãñ J
ã}¢ çÏ¢S¼Úè ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢
S¢é±¢H :v²¢ çÁ¢}¢¢¥G (²¢’Ýè ã}¢ çÏ¢S¼Úè) S¢ï ãGÁ¢ ÈGU¢çS¢Î |¢è ã¢ï
S¢ÜU¼¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :±éÜGêUÈGïU ¥G-ÚÈGU¢¼ S¢ï ÐãHï çÁ¢}¢¢¥G çÜU²¢ (²¢’Ýè ã}¢
çÏ¢S¼Úè ÜUè) ¼¢ï ãGÁ¢ ÈGU¢çS¢Î ã¢ï x¢²¢ J ©S¢ï ãGÁ¢ ÜUè ¼GÚãG
ÐêÚ¢ ÜUÚ ÜïU Î}¢ Îï ¥¢ñÚ S¢¢Hï ¥¢²‹Î¢ ãè }¢ï´ §S¢ ÜUè
ÜGUÁ¢G¢ ÜUÚ Hï J ¥G¢ñÚ¼ |¢è »ãGÚ¢}¢ï ãGÁ¢ }¢ï´
‰¢è ¼¢ï ©S¢ ÐÚ |¢è ²ïãè H¢çÁ¢G}¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú §S¢ Ï¢H¢
}¢ï´ çÈUÚ ÐÇG Á¢¢Ýï ÜU¢ ¶G¢ñÈGU ã¢ï ¼¢ï }¢éÝ¢çS¢Ï¢ ãñ çÜU ÜGUÁ¢G¢
ÜïU »ãGÚ¢}¢ S¢ï ¶Gy}¢ ¼ÜU Î¢ïÝ¢ï´ »ïS¢ï Á¢éÎ¢ Úãï´ çÜU »ÜU ÎêS¢Úï
ÜU¢ï Ý Îï¶ï J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1173)
S¢é±¢H :¥x¢Ú }¢S¥H¢ }¢¢’Hê}¢ Ý ã¢ï ²¢ |¢êH S¢ï çÁ¢}¢¢¥G (²¢’Ýè
ã}¢ çÏ¢S¼Úè) ÜUÚ Ï¢ñÆ¢ çÈUÚ ?
Á¢±¢Ï¢ :|¢êH ÜUÚ ²¢ Ý Á¢¢Ý¼ï ãé» ã}¢ çÏ¢S¼Úè ÜUè ã¢ï ²¢ Á¢¢Ý
Ï¢êÛ¢ ÜUÚ, ¥ÐÝè }¢ÚÁ¢Gè S¢ï ÜUè ã¢ï ²¢ çÏ¢HÁ¢Ï¢í S¢Ï¢ ÜU¢
»ÜU ãGév}¢ ãñ J Ï¢çËÜU ÎêS¢Úè }¢Á¢çHS¢ }¢ï´ ÎêS¢Úè Ï¢¢Ú
çÁ¢}¢¢¥G ÜUÚ Ï¢ñÆ¢ ¼¢ï ÎêS¢Ú¢ Î}¢ |¢è ÎïÝ¢ ã¢ïx¢¢, ã¢æ ¼ÜïüU
ãGÁ¢ ÜU¢ §Ú¢Î¢ ÜUÚ HïÝï ÜïU Ï¢¢’Î çÁ¢}¢¢¥G S¢ï Î}¢ H¢çÁ¢G}¢
Ý ã¢ïx¢¢ J
S¢é±¢H :v²¢ çÁ¢}¢¢¥G S¢ï ãG¢Á¢è ÜU¢ “»ãGÚ¢}¢” ¶Gy}¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :Á¢è Ýãè´, »ãGÚ¢}¢ Ï¢ ÎS¼êÚ Ï¢¢ÜGUè ãñ Á¢¢ï Ó¢èÁ¢Gï´ }¢¢ïãGçÚ}¢ ÜïU
çH²ï Ý¢ Á¢¢§Á¢G ãñ´ ±¢ïã ¥Ï¢ |¢è Ý¢ Á¢¢§Á¢G ãñ´ ¥¢ñÚ ±¢ïãè
¼}¢¢}¢ ¥ãGÜU¢}¢ ãñ´ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1175)
S¢é±¢H :¥x¢Ú ãGÁ¢ ÈGU¢çS¢Î ã¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ ©S¢è ±vG¼ Ý²¢ »ãGÚ¢}¢
©S¢è S¢¢H ÜïU ãGÁ¢ ÜïU çH²ï Ï¢¢æ{ Hï ¼¢ï ?
Á¢±¢Ï¢ :§S¢ ¼GÚãG Ý ÜUzGÈGU¢Úï S¢ï ¶GH¢S¢è ã¢ïx¢è Ý ¥Ï¢ §S¢ S¢¢H
ÜU¢ ãGÁ¢ ã¢ï S¢ÜïUx¢¢ çÜU ±¢ïã ¼¢ï ÈGU¢çS¢Î ã¢ï Ó¢éÜU¢, Ï¢ãÚ
ãG¢H S¢¢Hï ¥¢²‹Î¢ ÜUè ÜGUÁ¢G¢ S¢ï Ï¢Ó¢ Ýãè´ S¢ÜïUx¢¢ J
(»ïÁ¢GÝ)
S¢é±¢H :}¢é-¼}¢œ¢ï¥G Ýï ©G}Úã ÜUÚ ÜïU »ãGÚ¢}¢ ¶¢ïH çÎ²¢ ãñ ¥¢ñÚ
¥|¢è }¢Ý¢çS¢ÜïU ãGÁ¢ à¢éM¥G ã¢ïÝï }¢ï´ ÜU§ü Ú¢ïÁ¢G Ï¢¢ÜGUè ãñ´,
Ï¢è±è ÜïU S¢¢‰¢ “ç}¢H¢Ð” ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ ²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ :Á¢Ï¢ ¼ÜU Î¢ïÝ¢ï´ Ýï ãGÁ¢ ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ Ýãè´ Ï¢¢æ{¢, ã¢ï S¢ÜU¼¢
ãñ J
S¢é±¢H :¥x¢Ú ©G}Úï ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{Ýï ÜïU Ï¢¢’Î ¼G±¢ÈGU ±x¢GñÚ¢ S¢ï
ÜGUÏH ã}¢ çÏ¢S¼Úè ÜUÚ Hè ¼¢ï v²¢ ÜUzGÈGU¢Ú¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :©G}Úï }¢ï´ ¼G±¢ÈGU ÜïU Ó¢¢Ú ÈïUÚï ÜUÚÝï S¢ï ÐãHï ¥x¢Ú çÁ¢}¢¢¥G
çÜU²¢ ¼¢ï ©G}Úã ÈGU¢çS¢Î ã¢ï x¢²¢, ©G}Úã çÈUÚ S¢ï ÜUÚï
¥¢ñÚ Î}¢ |¢è ÎïÝ¢ ã¢ïx¢¢, ¥x¢Ú Ó¢¢Ú ÈïUÚï ²¢ }¢éÜU}}¢H
¼G±¢ÈGU ÜïU Ï¢¢’Î çÜU²¢ ¼¢ï çS¢ÈGUü Î}¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ãé±¢ ©G}Úã
S¢ãGèãG ã¢ï x¢²¢ J
S¢é±¢H :¥x¢Ú }¢¢ï’¼ç}¢Ú (²¢’Ýè ©G}Úã ÜUÚÝï ±¢H¢) ¼G±¢ÈGU ±

S¢¥Gì² ÜïU Ï¢¢’Î }¢x¢Ú S¢Ú }¢éæÇ¢Ýï S¢ï ÐãHï çÁ¢}¢¢¥G }¢ï´
}¢éÏ¼H¢ ã¢ï x¢²¢ çÈUÚ ¼¢ï ÜU¢ï§ü S¢Á¢G¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ :v²êæ Ýãè´ ! ¥Ï¢ |¢è Î}¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ïx¢¢, ãGËÜGU ²¢ ÜGUSÚ
ÜUÚ±¢Ýï ÜïU Ï¢¢’Î ãè Ï¢è±è ãGH¢H ã¢ïx¢è J
Ý¢wG¢éÝ ¼Ú¢àÝï ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢
S¢é±¢H :}¢S¥H¢ }¢¢’Hê}¢ Ýãè´ ‰¢¢ ¥¢ñÚ Î¢ïÝ¢ï´ ã¢‰¢¢ï´ ¥¢ñÚ Î¢ïÝ¢ï´
Ð¢©æ ÜïU Ý¢¶GéÝ ÜU¢Å çH²ï ¥Ï¢ v²¢ ã¢ïx¢¢ ? ¥x¢Ú ÜUzGÈGU¢Ú¢
ã¢ï ¼¢ï ±¢ïã |¢è Ï¢¼¢ ÎèçÁ¢²ï J
Á¢±¢Ï¢ :Á¢¢ÝÝ¢ ²¢ Ý Á¢¢ÝÝ¢ ²ã¢æ ©GÁ¢íG Ýãè´ ã¢ï¼¢, wG±¢ã |¢êH ÜUÚ
Á¢é}¢ü ÜUÚï´ ²¢ Á¢¢Ý Ï¢êÛ¢ ÜUÚ ¥ÐÝè }¢ÚÁ¢Gè S¢ï ÜUÚï´ ²¢ ÜU¢ï§ü
Á¢GÏ¢Ú ÎS¼è ÜUÚ±¢» ÜUzGÈGU¢Ú¢ ãÚ S¢êÚ¼ }¢ï´ ÎïÝ¢ ã¢ïx¢¢ J
S¢ÎLàà¢Úè¥Gã ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : »ÜU ã¢‰¢
»ÜU Ð¢©æ ÜïU Ð¢æÓ¢¢ï´ Ý¢¶GéÝ ÜU¼Úï ²¢ Ï¢èS¢¢ï´ »ÜU S¢¢‰¢ ¼¢ï
»ÜU Î}¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú çÜUS¢è ã¢‰¢ ²¢ Ð¢©æ ÜïU ÐêÚï
Ð¢æÓ¢ Ý ÜU¼Úï ¼¢ï ãÚ Ý¢¶GéÝ ÐÚ »ÜU S¢-ÎÜGU¢, ²ã¢æ
¼ÜU çÜU ¥x¢Ú Ó¢¢Ú¢ḯ ã¢‰¢ Ð¢©æ ÜïU Ó¢¢Ú Ó¢¢Ú ÜU¼Úï ¼¢ï S¢¢ïHã
S¢-ÎÜGïU Îï }¢x¢Ú ²ïã çÜU S¢-ÎÜGU¢ḯ ÜUè ÜGUè}¢¼ »ÜU Î}¢ ÜïU
Ï¢Ú¢Ï¢Ú ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï ÜéUÀ ÜU}¢ ÜUÚ Hï ²¢ Î}¢ Îï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú
»ÜU ã¢‰¢ ²¢ Ð¢©æ ÜïU Ð¢æÓ¢¢ḯ »ÜU Á¢ËS¢ï }¢ḯ ¥¢ñÚ ÎêS¢Úï ÜïU
Ð¢æÓ¢¢ï´ ÎêS¢Úï Á¢ËS¢ï }¢ï´ ÜU¼Úï ¼¢ï Î¢ï Î}¢ H¢çÁ¢G}¢ ãñ´ ¥¢ñÚ
Ó¢¢Ú¢ï´ ã¢‰¢ Ð¢©æ ÜïU Ó¢¢Ú Á¢ËS¢¢ï´ }¢ï´ ¼¢ï Ó¢¢Ú Î}¢ J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1172, )
S¢é±¢H :Ý¢¶GéÝ ¥x¢Ú Î¢æ¼ S¢ï ÜU¼Ú Ç¢Hï ¼¢ï v²¢ S¢Á¢G¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :wG±¢ã ÏHïÇ S¢ï ÜU¢Åï´ ²¢ Ó¢¢ÜGêU S¢ï, Ý¢¶GéÝ ¼Ú¢à¢ (²¢’Ýè
ÝïH ÜUÅÚ) S¢ï ¼Ú¢à¢ï´ ²¢ Î¢æ¼¢ï´ S¢ï ÜU¼Úï´ S¢Ï¢ ÜU¢ »ÜU ãè
ãGév}¢ ãñ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1172)
S¢é±¢H :}¢¢ïãGçÚ}¢ çÜUS¢è ÎêS¢Úï ÜïU Ý¢¶GéÝ ÜU¢Å S¢ÜU¼¢ ãñ ²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ :Ýãè´ ÜU¢Å S¢ÜU¼¢, §S¢ ÜïU ±¢ïãè ¥ãGÜU¢}¢ ãñ´ Á¢¢ï
ÎêS¢Ú¢ï´ ÜïU Ï¢¢H ÎêÚ ÜUÚÝï ÜïU ãñ´ J
Ï¢¢H ÎêÚ ÜUÚÝï ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢

S¢é±¢H :¥x¢Ú ! çÜUS¢è }¢¢ïãGçÚ}¢ Ýï ¥ÐÝè Î¢ÉGè }¢éæÇ±¢ Îè
¼¢ï v²¢ S¢Á¢G¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :Î¢ÉGè }¢éæÇ±¢Ý¢ ²¢ ¶Gà¶Gà¢è ÜUÚ±¢ ÎïÝ¢ ±ñS¢ï |¢è ãGÚ¢}¢
¥¢ñÚ Á¢ã‹Ý}¢ }¢ï´ Hï Á¢¢Ýï ±¢H¢ ÜU¢}¢ ãñ ¥¢ñÚ »ãGÚ¢}¢
ÜUè ãG¢H¼ }¢ï´ S¢wG¼ ãGÚ¢}¢ J ¥HÏ¢œ¢¢ »ãGÚ¢}¢ ÜUè ãG¢H¼
}¢ï´ S¢Ú ÜïU Ï¢¢H |¢è Ýãè´ ÜU¢Å S¢ÜU¼ï J Ï¢ãÚ ãG¢H Î¢ñÚ¢Ýï
»ãGÚ¢}¢ ÜïU ãGév}¢ ÜïU }¢é-¼¥GçËHÜGU S¢ÎLàà¢Úè¥Gã
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : S¢Ú ²¢ Î¢ÉGè ÜïU Ó¢ã¢L}¢
Ï¢¢H ²¢ çÁ¢G²¢Î¢ çÜUS¢è ¼GÚãG ÎêÚ çÜU²ï ¼¢ï Î}¢ ãñ
¥¢ñÚ Ó¢ã¢L}¢ S¢ï ÜU}¢ }¢ï´ S¢-ÎÜGU¢ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú Ó¢æÎH¢
ãñ ²¢ Î¢ÉGè }¢ḯ ÜU}¢ Ï¢¢H ãñ́, ¼¢ï ¥x¢Ú Ó¢¢ñ‰¢¢§ü (1/4) ÜUè
ç}¢vGÎ¢Ú ãñ́ ¼¢ï ÜéUH }¢ḯ Î}¢ ±ÚÝ¢ S¢-ÎÜGU¢ J Ó¢‹Î Á¢x¢ã S¢ï
‰¢¢ïÇïG ‰¢¢ïÇïG Ï¢¢H çH²ï ¼¢ï S¢Ï¢ ÜU¢ }¢Á}¢ê¥¢G ¥x¢Ú Ó¢ã¢L}¢
ÜU¢ï ÐãéæÓ¢¼¢ ãñ ¼¢ï Î}¢ ãñ ±ÚÝ¢ S¢-ÎÜGU¢ J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1170, )
S¢é±¢H :¥G¢ñÚ¼ ¥ÐÝï Ï¢¢H Hï S¢ÜU¼è ãñ ²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ :Ýãè´ J ¥G¢ñÚ¼ ¥x¢Ú ÐêÚï S¢Ú ²¢ Ó¢¢ñ‰¢¢§ü (1/4) S¢Ú ÜïU Ï¢¢H
»ÜU Ð¢ïÚï ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ÜU¼Ú Hï ¼¢ï Î}¢ Îï ¥¢ñÚ ÜU}¢ }¢ï´
S¢-ÎÜGU¢ J
S¢é±¢H :}¢¢ïãGçÚ}¢ Ýï x¢ÚÎÝ ²¢ Ï¢x¢GH ²¢ }¢ê» Á¢GïÚï Ý¢ÈGU Hï çH²ï ¼¢ï
v²¢ ãGév}¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ : ÐêÚè x¢ÚÎÝ ²¢ ÐêÚè »ÜU Ï¢x¢GH }¢ï´ Î}¢ ãñ ¥¢ñÚ ÜU}¢ }¢ï´
S¢-ÎÜGU¢ ¥x¢Ó¢ïü çÝSÈGU ²¢ çÁ¢G²¢Î¢ ã¢ï J ²ïãè ãGév}¢ Á¢GïÚï Ý¢ÈGU
ÜU¢ ãñ J Î¢ïÝ¢ḯ Ï¢x¢GHḯ ÐêÚè }¢éæÇ¢» Á¢Ï¢ |¢è »ÜU ãè Î}¢ ãñ J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, ç…. 1, S¢. 1170, )
S¢é±¢H :S¢Ú, Î¢ÉGè, Ï¢x¢GHï´ ±x¢GñÚ¢ S¢Ï¢ »ÜU ãè }¢Á¢çHS¢ }¢ï´ }¢éæÇ±¢
çÎ²ï ¼¢ï çÜU¼Ýï ÜUzGÈGU¢Úï ã¢ï´x¢ï ?
Á¢±¢Ï¢ :wG±¢ã S¢Ú S¢ï Hï ÜUÚ Ð¢©æ ¼ÜU S¢¢Úï Ï¢ÎÝ ÜïU Ï¢¢H »ÜU
ãè }¢Á¢çHS¢ }¢ï´ }¢éæÇ±¢»æ ¼¢ï »ÜU ãè ÜUzGÈGU¢Ú¢ ãñ J ¥x¢Ú
¥Hx¢ ¥Hx¢ ¥¢’Á¢G¢ ÜïU ¥Hx¢ ¥Hx¢ }¢Á¢çHS¢ }¢ï´
}¢éæÇ±¢»æx¢ï ¼¢ï ©¼Ýï ãè ÜUzGÈGU¢Úï ã¢ï´x¢ï J
S¢é±¢H :¥x¢Ú ±éÁG¢ê ÜUÚÝï }¢ï´ Ï¢¢H Û¢ÇG¼ï ã¢ï´ ¼¢ï v²¢ §S¢ ÐÚ |¢è
Á¢±¢Ï¢ :v²êæ Ýãè´ ! ±éÁG¢ê ÜUÚÝï }¢ï´, ¶éÁ¢¢Ýï }¢ï´ ²¢ ÜæUÍ¢¢ ÜUÚÝï }¢ï´
¥x¢Ú Î¢ï ²¢ ¼èÝ Ï¢¢H çx¢Úï ¼¢ï ãÚ Ï¢¢H ÜïU Ï¢ÎHï }¢ï´ »ÜU
»ÜU }¢énè ¥Ý¢Á¢ ²¢ »ÜU »ÜU ÅéÜUÇG¢ Ú¢ïÅè ²¢ »ÜU Àé±¢Ú¢
¶GñÚ¢¼ ÜUÚï´ ¥¢ñÚ ¼èÝ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ çx¢Úï ¼¢ï S¢-ÎÜGU¢ ÎïÝ¢
ã¢ïx¢¢ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1171)
S¢é±¢H :¥x¢Ú ¶¢Ý¢ ÐÜU¢Ýï }¢ï´ Ó¢êËãï ÜUè x¢Ú}¢è S¢ï ÜéUÀ Ï¢¢H Á¢H
x¢» ¼¢ï ?
Á¢±¢Ï¢ :S¢-ÎÜGU¢ ÎïÝ¢ ã¢ïx¢¢ J (»ïÁ¢GÝ)
S¢é±¢H :}¢êæÀ S¢¢ÈGU ÜUÚ±¢ Îè, v²¢ ÜUzGÈGU¢Ú¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :}¢êæÀ ¥x¢Ó¢ïü ÐêÚè }¢éæÇ±¢»æ ²¢ ÜU¼Ú±¢»æ S¢-ÎÜGU¢ ãñ J
(»ïÁ¢GÝ)
S¢é±¢H :¥x¢Ú S¢èÝï ÜïU Ï¢¢H }¢éæÇ±¢ çÎ²ï ¼¢ï v²¢ ÜUÚï ?
Á¢±¢Ï¢ :S¢Ú, Î¢ÉGè, x¢ÚÎÝ, Ï¢x¢GH ¥¢ñÚ }¢ê» Á¢GïÚï Ý¢ÈGU ÜïU §GH¢±¢
Ï¢¢ÜGUè ¥¢’Á¢G¢ ÜïU Ï¢¢H }¢éæÇ±¢Ýï }¢ï´ çS¢ÈGUü S¢-ÎÜGU¢ ãñ J
(»ïÁ¢GÝ)
S¢é±¢H :Ï¢¢H Û¢ÇGÝï ÜUè Ï¢è}¢¢Úè ã¢ï ¥¢ñÚ ¶GéÎ Ï¢¶GéÎ Ï¢¢H Û¢ÇG¼ï
ã¢ï´ ¼¢ï §S¢ ÐÚ ÜU¢ï§ü çÚ¥G¢²¼ ?
Á¢±¢Ï¢ :¥x¢Ú çÏ¢x¢GñÚ ã¢‰¢ Hx¢¢» Ï¢¢H çx¢Ú Á¢¢»æ ²¢ Ï¢è}¢¢Úè S¢ï
¼}¢¢}¢ Ï¢¢H |¢è Û¢ÇG Á¢¢»æ ¼¢ï ÜU¢ï§ü ÜUzGÈGU¢Ú¢ Ýãè´ J
(»ïÁ¢GÝ)
S¢é±¢H :}¢¢ïãGçÚ}¢ Ýï ÎêS¢Úï }¢¢ïãGçÚ}¢ ÜU¢ S¢Ú }¢êæÇ¢ ¼¢ï v²¢ S¢Á¢G¢
ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :¥x¢Ú »ãGÚ¢}¢ ¶¢ïHÝï ÜU¢ ±vG¼ ¥¢ x¢²¢ ãñ J ¼¢ï ¥Ï¢
Î¢ïÝ¢ï´ »ÜU ÎêS¢Úï ÜïU Ï¢¢H }¢êæÇ S¢ÜU¼ï ãñ´ J ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ±vG¼
Ýãè´ ¥¢²¢ ¼¢ï §S¢ ÐÚ ÜUzGÈGU¢Úï ÜUè S¢êÚ¼ }¢éwG¼çHÈGU ãñ J
¥x¢Ú }¢¢ïãGçÚ}¢ Ýï }¢¢ïãGçÚ}¢ ÜU¢ S¢Ú }¢êæÇ¢ ¼¢ï çÁ¢S¢ ÜU¢ S¢Ú
}¢êæÇ¢ x¢²¢ ©S¢ ÐÚ ¼¢ï ÜUzGÈGU¢Ú¢ ãñ ãè, }¢êæÇÝï ±¢Hï ÐÚ |¢è
S¢-ÎÜGU¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú }¢¢ïãGçÚ}¢ Ýï x¢GñÚï }¢¢ïãGçÚ}¢ ÜU¢ S¢Ú
}¢êæÇ¢ ²¢ }¢êæÀï´ Hè´ ²¢ Ý¢¶GéÝ ¼Ú¢à¢ï ¼¢ï }¢S¢¢ÜUèÝ ÜU¢ï ÜéUÀ
¶GñÚ¢¼ ÜUÚ Îï J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1142, 1171)
S¢é±¢H :x¢GñÚï }¢¢ïãGçÚ}¢, }¢¢ïãGçÚ}¢ ÜU¢ S¢Ú }¢êæÇ S¢ÜU¼¢ ãñ ²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ :±vG¼ S¢ï ÐãHï Ýãè´ }¢êæÇ S¢ÜU¼¢, ¥x¢Ú }¢êæÇïx¢¢ ¼¢ï }¢¢ïãGçÚ}¢
ÐÚ ¼¢ï ÜUzGÈGU¢Ú¢ ãñ ãè, x¢GñÚï }¢¢ïãGçÚ}¢ ÜU¢ï |¢è S¢-ÎÜGU¢ ÎïÝ¢
ã¢ïx¢¢ J (»ïÁ¢GÝ, 1171)
S¢é±¢H :¥x¢Ú Ï¢¢H S¢ÈGU¢ Ð¢©ÇÚ ²¢ CREAM S¢ï Ï¢¢H S¢¢ÈGU
çÜU²ï ¼¢ï v²¢ }¢S¥H¢ ãñ !
Á¢±¢Ï¢ :Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼ }¢ï´ ãñ : }¢êæÇÝ¢, ÜU¼ÚÝ¢, }¢¢ïÓ¢Ýï S¢ï HïÝ¢ ²¢
çÜUS¢è Ó¢èÁ¢G S¢ï Ï¢¢H ©ÇG¢Ý¢, S¢Ï¢ ÜU¢ »ÜU ãGév}¢ ãñ J
(»ïÁ¢GÝ)
wG¢éàÏ¢ê ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢
S¢é±¢H :»ãGÚ¢}¢ ÜUè ãG¢H¼ }¢ï´ §G~¢G ÜUè à¢èà¢è ã¢‰¢ }¢ï´ Hè ¥¢ñÚ
ã¢‰¢ }¢ï´ wG¢éàÏ¢ê Hx¢ x¢§ü ¼¢ï v²¢ ÜUzGÈGU¢Ú¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :¥x¢Ú H¢ïx¢ Îï¶ ÜUÚ ÜUãï´ çÜU ²ïã Ï¢ãé¼ S¢è wG¢éàÏ¢ê Hx¢
x¢§ü ãñ ¥x¢Ó¢ïü ©GÁG± ÜïU ‰¢¢ïÇGï S¢ï çãGSS¢ï }¢ï´ Hx¢è ã¢ï ¼¢ï
Î}¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ ±ÚÝ¢ }¢¢’}¢êHè S¢è ¶GéàÏ¢ê |¢è Hx¢ x¢§ü
¼¢ï S¢-ÎÜGU¢ ãñ J
(}¢¢wG¢êÁ¢G ¥Á¢G Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1163)
S¢é±¢H :S¢Ú }¢ï´ ¶GéàÏ¢êÎ¢Ú ¼ïH Ç¢H çH²¢ ¼¢ï v²¢ ÜUÚï ?
Á¢±¢Ï¢ :¥x¢Ú ÜU¢ï§ü Ï¢ÇG¢ ©GÁG± }¢-S¢HÝ Ú¢Ý, }¢éæã, ôÐÇHè ²¢
S¢Ú S¢¢Úï ÜU¢ S¢¢Ú¢ ¶GéàÏ¢ê S¢ï ¥¢HêÎ¢ ã¢ï Á¢¢» wG±¢ã
¶GéàÏ¢êÎ¢Ú ¼ïH ÜïU Á¢GÚè»G ã¢ï ²¢ §G~¢G S¢ï, Î}¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ï
Á¢¢»x¢¢ J (»ïÁ¢GÝ)
S¢é±¢H :çÏ¢À¢ïÝï ²¢ »ãGÚ¢}¢ ÜïU ÜUÐÇGï ÐÚ ¶GéàÏ¢ê Hx¢ x¢§ü ²¢ çÜUS¢è
Ýï Hx¢¢ Îè ¼¢ï ?
Á¢±¢Ï¢ :¶GéàÏ¢ê ÜUè ç}¢vGÎ¢Ú Îï¶è Á¢¢»x¢è, çÁ¢G²¢Î¢ ãñ ¼¢ï Î}¢ ¥¢ñÚ
ÜU}¢ ãñ ¼¢ï S¢-ÎÜGU¢ J
S¢é±¢H :Á¢¢ï ÜU}¢Ú¢ (ROOM) çÚã¢§à¢ ÜïU çH²ï ç}¢H¢ ©S¢ }¢ï´
ÜU¢ÚÐïÅ, çÏ¢À¢ïÝ¢, ¼v²¢, Ó¢¢ÎÚ ±x¢GñÚ¢ ¶GéàÏ¢êÎ¢Ú ã¢ï´ ¼¢ï
v²¢ ÜUÚï ?
Á¢±¢Ï¢ :}¢¢ïãGçÚ}¢ §Ý Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜïU §çS¼’}¢¢H S¢ï Ï¢Ó¢ï J ¥x¢Ú
»ãGç¼²¢¼G Ý ÜUè ¥¢ñÚ §Ý S¢ï ¶GéàÏ¢ê ÀêÅ ÜUÚ Ï¢ÎÝ
²¢ »ãGÚ¢}¢ ÐÚ Hx¢ x¢§ü ¼¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ã¢ïÝï ÜUè S¢êÚ¼
}¢ï´ Î}¢ ¥¢ñÚ ÜU}¢ }¢ï´ S¢-ÎÜGU¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ïx¢¢ J ¥¢ñÚ
¥x¢Ú Ý Hx¢ï ¼¢ï ÜU¢ï§ü ÜUzGÈGU¢Ú¢ Ýãè´ }¢x¢Ú §S¢ S¢êÚ¼
}¢ï´ Ï¢Ó¢Ý¢ Ï¢ïã¼Ú ãñ J }¢¢ïãGçÚ}¢ ÜU¢ï Ó¢¢çã²ï }¢ÜU¢Ý ±¢Hï S¢ï

}¢é-¼Ï¢¢çÎH §ç‹¼Á¢G¢}¢ ÜU¢ ÜUãï, ²ïã |¢è ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ çÜU
ÈGUà¢ü ¥¢ñÚ çÏ¢À¢ïÝï ±x¢GñÚ¢ ÐÚ ÜU¢ï§ü Ï¢ï ¶GéàÏ¢ê Ó¢¢ÎÚ çÏ¢À¢
Hï, ¼v²ï ÜU¢ çx¢GH¢ÈGU (cover) ¼ÏÎèH ÜUÚ Hï ²¢ ©S¢ï
çÜUS¢è Ï¢ï ¶GéàÏ¢ê Ó¢¢ÎÚ }¢ï´ HÐïÅ Hï J
S¢é±¢H :Á¢¢ï ¶GéàÏ¢ê çÝÄ²¼ï »ãGÚ¢}¢ S¢ï ÐãHï Ï¢ÎÝ ÐÚ Hx¢¢§ü ‰¢è
v²¢ çÝÄ²¼ï »ãGÚ¢}¢ ÜïU Ï¢¢’Î ©S¢ wG¢éàÏ¢ê ÜU¢ï Á¢G¢§H
(ÎêÚ) ÜUÚÝ¢ Á¢GMÚè ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :Ýãè´, S¢ÎLàà¢Úè¥Gã ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : »ãGÚ¢}¢
S¢ï ÐãHï Ï¢ÎÝ ÐÚ ¶GéàÏ¢ê Hx¢¢§ü ‰¢è, »ãGÚ¢}¢ ÜïU Ï¢¢’Î
ÈñUH ÜUÚ ¥¢ñÚ ¥¢’Á¢G¢ ÜU¢ï Hx¢è ¼¢ï ÜUzGÈGU¢Ú¢ Ýãè´ J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1163)
S¢é±¢H :»ãGÚ¢}¢ ÜUè çÝÄ²¼ S¢ï ÐãHï x¢Hï }¢ï´ Á¢¢ï Ï¢ïx¢ ‰¢¢ ©S¢ }¢ï´
²¢ Ï¢ïËÅ ÜUè Á¢ïÏ¢ }¢ï´ §G~¢G ÜUè à¢èà¢è ‰¢è, çÝÄ²¼ ÜïU Ï¢¢’Î
²¢Î ¥¢Ýï ÐÚ ©S¢ï çÝÜU¢HÝ¢ Á¢GMÚè ãñ ²¢ ÚãÝï Îï´ ?
¥x¢Ú §S¢è à¢èà¢è ÜUè ¶GéàÏ¢ê ã¢‰¢ }¢ï´ Hx¢ x¢§ü ¼Ï¢ |¢è
ÜUzGÈGU¢Ú¢ ã¢ïx¢¢ ?
Á¢±¢Ï¢ :»ãGÚ¢}¢ ÜUè çÝÄ²¼ ÜïU Ï¢¢’Î ±¢ïã §G~¢G ÜUè à¢èà¢è Ï¢ïx¢ ²¢
Ï¢ïËÅ S¢ï çÝÜU¢HÝ¢ Á¢GMÚè Ýãè´ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Î }¢ï´ ©S¢ à¢èà¢è
ÜUè ¶GéàÏ¢ê ã¢‰¢ ±x¢GñÚ¢ ÐÚ Hx¢ x¢§ü ¼¢ï ÜUzGÈGU¢Ú¢ H¢çÁ¢G}¢
¥¢»x¢¢, v²êæ çÜU ²ïã ±¢ïã ¶GéàÏ¢ê Ýãè´ Á¢¢ï »ãGÚ¢}¢ ÜUè
çÝÄ²¼ S¢ï ÐãHï ÜUÐÇGï ²¢ Ï¢ÎÝ ÐÚ Hx¢¢§ü x¢§ü ã¢ï J
S¢é±¢H :x¢Hï }¢ï´ çÝÄ²¼ S¢ï ÐãHï Á¢¢ï Ï¢ïx¢ ÐãÝ¢ ±¢ïã ¶GéàÏ¢êÎ¢Ú ‰¢¢,
ÝèÁ¢G ©S¢ ÜïU ¥‹ÎÚ ¶GéàÏ¢êÎ¢Ú L}¢¢H ²¢ ¶GéàÏ¢ê ±¢Hè
¼G±¢ÈGU ÜUè ¼SÏ¢èãG ±x¢GñÚ¢ |¢è }¢¢ñÁ¢êÎ, §Ý ÜU¢ }¢¢ïãGçÚ}¢
§çS¼’}¢¢H ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ ²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ :§Ý Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜUè ¶GéàÏ¢ê ÜGUSÎÝ (²¢’Ýè Á¢¢Ý Ï¢êÛ¢ ÜUÚ) S¢êæÍ¢Ý¢
}¢vMã ãñ ¥¢ñÚ §S¢ »ãGç¼²¢¼G ÜïU S¢¢‰¢ §çS¼’}¢¢H ÜUè
§Á¢¢Á¢G¼ ãñ çÜU ¥x¢Ú ©S¢ ÜUè ¼Úè Ï¢¢ÜGUè ãñ ¼¢ï ©¼Ú ÜUÚ
»ãGÚ¢}¢ ¥¢ñÚ Ï¢ÎÝ ÜU¢ï Ý Hx¢ï HïçÜUÝ Á¢G¢çãÚ ãñ çÜU
¼SÏ¢èãG }¢ï´ »ïS¢è »ãGç¼²¢¼G ÜUÚÝ¢ çÝã¢²¼ }¢éçàÜUH ãñ
Ï¢çËÜU L}¢¢H }¢ï´ |¢è Ï¢Ó¢Ý¢ }¢éçàÜUH ãñ J çHã¢Á¢G¢ §Ý ÜïU
§çS¼’}¢¢H S¢ï Ï¢Ó¢Ýï }¢ï´ ãè ¥G¢çÈGUÄ²¼ ãñ J
S¢é±¢H :¥x¢Ú Î¢ï ¼èÝ Á¢G¢§Î ¶GéàÏ¢êÎ¢Ú Ó¢¢ÎÚï´ çÝÄ²¼ S¢ï ÜGUÏH
x¢¢ïÎ }¢ḯ Ú¶ Hï ²¢ ¥¢ïÉG Hï ¥Ï¢ »ãGÚ¢}¢ ÜUè çÝÄ²¼ ÜUÚï J
çÝÄ²¼ ÜïU Ï¢¢’Î Á¢G¢§Î Ó¢¢ÎÚï´ ãÅ¢ Îï, ©S¢è »ãGÚ¢}¢ ÜUè
ãG¢H¼ }¢ï´ ¥Ï¢ ©Ý Ó¢¢ÎÚ¢ï´ ÜU¢ §çS¼’}¢¢H ÜUÚÝ¢ ÜñUS¢¢ ?
Á¢±¢Ï¢ :¥x¢Ú ¼Úè Ï¢¢ÜGUè ãñ ¼¢ï ©Ý ÜU¢ï §çS¼’}¢¢H ÜUè §Á¢¢Á¢G¼
Ýãè´ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¼Úè ¶Gy}¢ ã¢ï Ó¢éÜUè ãñ çS¢ÈGUü ¶GéàÏ¢ê Ï¢¢ÜGUè
ãñ ¼¢ï §çS¼’}¢¢H ÜUè §Á¢¢Á¢G¼ ãñ }¢x¢Ú }¢vMãï (¼‹Á¢Gèãè)
ãñ J S¢ÎLàà¢Úè¥Gã ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ¥x¢Ú
»ãGÚ¢}¢ S¢ï ÐãHï Ï¢S¢¢²¢ (²¢’Ýè ¶GéàÏ¢êÎ¢Ú çÜU²¢) ‰¢¢
¥¢ñÚ »ãGÚ¢}¢ }¢ḯ ÐãÝ¢ ¼¢ï }¢vMã ãñ }¢x¢Ú ÜUzGÈUG ¢Ú¢ Ýãè´ J
(»ïÁ¢GÝ, S¢. 1165)
S¢é±¢H :»ãGç¼H¢}¢ ã¢ï x¢²¢ ²¢ çÜUS¢è ±Á¢ã S¢ï »ãGÚ¢}¢ ÜUè »ÜU ²¢
Î¢ïÝ¢ï´ Ó¢¢ÎÚï´ Ý¢Ð¢ÜU ã¢ï x¢§æü ¥Ï¢ ÎêS¢Úè Ó¢¢ÎÚï´ }¢¢ñÁ¢êÎ ¼¢ï ãñ´
}¢x¢Ú ©Ý }¢ï´ ÐãHï ÜUè ¶GéàÏ¢ê Hx¢è ãé§ü ãñ, ©‹ãï´ ÐãÝ S¢ÜU¼ï
ãñ´ ²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ :¥x¢Ú ¶GéàÏ¢ê ÜUè ¼Úè ²¢ çÁ¢}¢ü (²¢’Ýè »ïGÝ, çÁ¢S}¢)
¥|¢è ¼ÜU Ï¢¢ÜGUè ãñ ¼¢ï ©Ý Ó¢¢ÎÚ¢ï´ ÜU¢ï ÐãÝÝï S¢ï ÜUzGÈGU¢Ú¢
H¢çÁ¢G}¢ ¥¢»x¢¢ J ¥¢ñÚ ¥x¢Ú çÁ¢}¢ü ¶Gy}¢ ã¢ï Ó¢éÜU¢ ãñ
çS¢ÈGUü ¶GéàÏ¢ê Ï¢¢ÜGUè ãñ ¼¢ï çÈUÚ }¢¢ïãGçÚ}¢ ±¢ïã Ó¢¢ÎÚï´
§çS¼’}¢¢H ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ J ã¢æ çÏ¢H¢ ©GÁ¢íG »ïS¢è Ó¢¢ÎÚï´
§çS¼’}¢¢H ÜUÚÝ¢ }¢vMãï ¼‹Á¢Gèãè ãñ J ÈGéU-ÜGUã¢» çÜUÚ¢}¢
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : çÁ¢S¢ ÜUÐÇGï ÐÚ ¶GéàÏ¢ê ÜU¢
çÁ¢}¢ü (²¢’Ýè »ïGÝ, çÁ¢S}¢) Ï¢¢ÜGUè ã¢ï ©S¢ï »ãGÚ¢}¢ }¢ï´
ÐãÝ¢, Ý¢ Á¢¢§Á¢G ãñ J Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼ }¢ḯ ãñ :
“¥x¢Ú »ãGÚ¢}¢ S¢ï ÐãHï Ï¢S¢¢²¢ ‰¢¢ ¥¢ñÚ »ãGÚ¢}¢ }¢ï´
ÐãÝ¢ ¼¢ï }¢vMã ãñ }¢x¢Ú ÜUzGÈGU¢Ú¢ Ýãè´ J”
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1165)
S¢é±¢H :»ãGÚ¢}¢ ÜUè ãG¢H¼ }¢ï´ ãG-Á¢Úï ¥S±Î ÜU¢ Ï¢¢ïS¢¢ HïÝï ²¢
LvÝï ²}¢¢Ýè ÜU¢ï ÀêÝï ²¢ }¢éË¼Á¢G}¢ S¢ï çHÐÅÝï }¢ï´ ¥x¢Ú
¶GéàÏ¢ê Hx¢ x¢§ü ¼¢ï v²¢ ÜUÚï´ ?
Á¢±¢Ï¢ :¥x¢Ú Ï¢ãé¼ S¢è Hx¢ x¢§ü ¼¢ï Î}¢ ¥¢ñÚ ‰¢¢ïÇèG S¢è Hx¢è ¼¢ï
S¢-ÎÜGU¢ J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 1164) (Á¢ã¢æ Á¢ã¢æ ¶GéàÏ¢ê Hx¢ Á¢¢Ýï ÜU¢
}¢S¥H¢ ãñ ±ã¢æ ÜU}¢ ãñ ²¢ çÁ¢G²¢Î¢ §S¢ ÜU¢ ÈGñUS¢H¢ ÎêS¢Ú¢ḯ S¢ï
ÜUÚ±¢Ý¢ ãñ J Ó¢êæçÜU çÁ¢G²¢Î¢ ¶GéàÏ¢ê Hx¢ Á¢¢Ýï ÐÚ Î}¢ ãñ

çHã¢Á¢G¢ ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ ¥ÐÝ¢ ÝzGS¢ çÁ¢G²¢Î¢ ¶GéàÏ¢ê ÜU¢ï |¢è
‰¢¢ïÇGè ãè ÜUãï)
S¢é±¢H :}¢¢ïãGçÚ}¢ Á¢¢Ý Ï¢êÛ¢ ÜUÚ wG¢éàÏ¢êÎ¢Ú ÈêUH S¢êæÍ¢ S¢ÜU¼¢ ãñ ²¢
Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ :Ýãè´ J }¢¢ïãGçÚ}¢ ÜU¢ çÏ¢H ÜGUSÎ (²¢’Ýè Á¢¢Ý Ï¢êÛ¢ ÜUÚ)
¶GéàÏ¢ê ²¢ ¶GéàÏ¢êÎ¢Ú Ó¢èÁ¢G S¢êæÍ¢Ý¢ }¢vMãï ¼‹Á¢Gèãè ãñ,
}¢x¢Ú ÜUzGÈGU¢Ú¢ Ýãè´ J (»ïÁ¢GÝ, 1163)
S¢é±¢H :Ï¢ï ÐÜU¢§ü §H¢²Ó¢è ²¢ Ó¢¢æÎè ÜïU ±ÚÜGU ±¢Hï §H¢²Ó¢è ÜUï
Î¢Ýï ¶¢Ý¢ ÜñUS¢¢ ?
Á¢±¢Ï¢ :ãGÚ¢}¢ ãñ J ¥x¢Ú ¶G¢çHS¢ ¶GéàÏ¢ê, Á¢ñS¢ï }¢éàÜU, Á¢G¢’ÈGUÚ¢Ý,
H¢ï´x¢, §H¢²Ó¢è, Î¢ÚÓ¢èÝè, §¼Ýè ¶¢§ü çÜU }¢éæã ÜïU ¥vS¢Ú
çãGSS¢ï }¢ï´ Hx¢ x¢§ü ¼¢ï Î}¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ ÜU}¢ }¢ï´
S¢-ÎÜGU¢ J (»ïÁ¢GÝ, 1164)
S¢é±¢H :¶GéàÏ¢êÎ¢Ú Á¢GÎ¢ü, çÏ¢Ú²¢Ýè ¥¢ñÚ ÜGU¢ïÚ}¢¢, ¶GéàÏ¢ê ±¢Hè S¢¢ñæÈGU,
À¢çH²¢, RUè}¢ ±¢Hï çÏ¢çSÜUÅ, Å¢õçÈGU²¢æ ±x¢GñÚ¢ ¶¢ S¢ÜU¼ï
ãñ´ ²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ :Á¢¢ï ¶Gàé Ï¢ê ¶¢Ýï }¢ï´ ÐÜU¢ Hè x¢§ü ã¢ï, Ó¢¢ãï ¥Ï¢ |¢è ©S¢ S¢ï
¶Gàé Ï¢ê ¥¢ Úãè ã¢ï, ©S¢ï ¶¢Ýï }¢ï´ }¢éÁ¢G¢-²ÜGU¢ Ýãè´ J §S¢è ¼GÚãG
¶Gàé Ï¢ê ÐÜU¢¼ï ±vG¼ ¼¢ï Ýãè´ Ç¢Hè ‰¢è ªÐÚ Ç¢H Îè ‰¢è }¢x¢Ú
¥Ï¢ ©S¢ ÜUè }¢ãÜU ©ÇG x¢§ü ©S¢ ÜU¢ ¶¢Ý¢ |¢è Á¢¢§Á¢G ãñ, ¥x¢Ú
çÏ¢x¢GÚñ ÐÜU¢§ü ãé§ü ¶Gàé Ï¢ê ¶¢Ýï ²¢ }¢¢’Á¢êÝ ±x¢GÚñ ¢ Î±¢ }¢ï´ ç}¢H¢
Îè x¢§ü ¼¢ï ¥Ï¢ ©S¢ ÜïU ¥ÁÁ¢G¢ çx¢GÁ¢G¢ ²¢ Î±¢ ±x¢GÚñ ¢ Ï¢ï ¶Gàé Ï¢ê
¥à²¢ ÜïU ¥ÁÁ¢G¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ãñ´ ¼¢ï ±¢ïã ¶G¢çHS¢ ¶Gàé Ï¢ê ÜïU
ãGvé }¢ }¢ï´ ãñ ¥¢ñÚ ÜUzGÈUG ¢Ú¢ ãñ çÜU }¢éãæ ÜïU ¥vS¢Ú çãGSS¢ï }¢ï´ ¶Gàé Ï¢ê
Hx¢ x¢§ü ¼¢ï Î}¢ ¥¢ñÚ ÜU}¢ }¢ï´ Hx¢è ¼¢ï S¢-ÎÜGU¢ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú
¥Ý¢Á¢ ±x¢GÚñ ¢ ÜUè ç}¢vGÎ¢Ú çÁ¢G²¢Î¢ ãñ ¥¢ñÚ ¶G¢çHS¢ ¶Gàé Ï¢ê
ÜU}¢ ¼¢ï ÜU¢ï§ü ÜUzGÈUG ¢Ú¢ Ýãè´, ã¢æ ¶G¢çHS¢ ¶Gàé Ï¢ê ÜUè }¢ãÜU
¥¢¼è ã¢ï ¼¢ï }¢vMãï ¼‹Á¢Gèãè ãñ J
S¢é±¢H :¶GéàÏ¢êÎ¢Ú à¢ÚÏ¢¼, ÈGíê Å Á²êS¢, Æ‹Çè Ï¢¢ï¼Hï´ ±x¢GñÚ¢ ÐèÝ¢
ÜñUS¢¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :¥x¢Ú ¶G¢çHS¢ ¶GéàÏ¢ê Á¢ñS¢ï S¢‹ÎH ±x¢GñÚ¢ ÜU¢ à¢ÚÏ¢¼ ãñ ¼¢ï
±¢ïã à¢ÚÏ¢¼ ¼¢ï ÐÜU¢ ÜUÚ ãè Ï¢Ý¢²¢ Á¢¢¼¢ ãñ, çHã¢Á¢G¢
}¢éyGHÜGUÝ ÐèÝï ÜUè §Á¢¢Á¢G¼ ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ©S¢ ÜïU ¥‹ÎÚ
¶GéàÏ¢ê ÐñÎ¢ ÜUÚÝï ÜïU çH²ï ÜU¢ï§ü »S¢ï‹S¢ (Essense)
Ç¢H¢ Á¢¢¼¢ ãñ ¼¢ï }¢ïÚè }¢¢’Hê}¢¢¼ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ©S¢ ÜïU
Ç¢HÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ ²ïã ãñ çÜU ÐÜU¢» Á¢¢Ýï ±¢Hï à¢ÚÏ¢¼ }¢ï´
©S¢ ÜïU Æ‹Ç¢ ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢’Î Ç¢H¢ Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ²ÜGUèÝÝ
²ïã ÜGUHèH ç}¢vGÎ¢Ú }¢ï´ ã¢ï¼¢ ãñ ¼¢ï §S¢ ÜU¢ ãGév}¢ ²ïã ãñ
çÜU ¥x¢Ú ©S¢ï ¼èÝ Ï¢¢Ú ²¢ çÁ¢G²¢Î¢ çÐ²¢ ¼¢ï Î}¢ ãñ ±ÚÝ¢
S¢-ÎÜGU¢ J Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼ }¢ḯ ãñ : “ÐèÝï ÜUè Ó¢èÁ¢G }¢ḯ ¥x¢Ú
¶GéàÏ¢ê ç}¢H¢§ü ¥x¢Ú ¶GéàÏ¢ê x¢G¢çHÏ¢ ãñ (¼¢ï Î}¢ ãñ) ²¢ ¶GéàÏ¢ê
ÜU}¢ ãñ }¢x¢Ú ©S¢ï ¼èÝ Ï¢¢Ú ²¢ çÁ¢G²¢Î¢ çÐ²¢ ¼¢ï Î}¢ ãñ
±ÚÝ¢ S¢-ÎÜGU¢ J” (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1165)
S¢é±¢H :}¢¢ïãGçÚ}¢ Ý¢çÚ²H ÜU¢ ¼ïH S¢Ú ±x¢GñÚ¢ }¢ï´ Hx¢¢ S¢ÜU¼¢ ãñ
²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ :ÜU¢ï§ü ãGÚÁ¢ Ýãè´, ¥HÏ¢œ¢¢ ç¼H ¥¢ñÚ Á¢G¼ñ Ýê ÜU¢ ¼ïH ¶Gàé Ï¢ê ÜïU
ãGvé }¢ }¢ï´ ãñ J ¥x¢Ó¢ïü §Ý }¢ï´ ¶Gàé Ï¢ê Ý ã¢ï ²ïã çÁ¢S}¢ ÐÚ Ýãè´ Hx¢¢
S¢ÜU¼ï J ã¢æ, §Ý ÜïU ¶¢Ýï, Ý¢ÜU }¢ï´ Ó¢ÉG¢Ýï, Á¢Gw}G ¢ ÐÚ Hx¢¢Ýï ¥¢ñÚ
ÜU¢Ý }¢ï´ ÅÐÜU¢Ýï }¢ï´ ÜUzGÈUG ¢Ú¢ ±¢çÁ¢Ï¢ Ýãè´ J (»ïÁ¢GÝ, 1166)
S¢é±¢H :»ãGÚ¢}¢ ÜUè ãG¢H¼ }¢ï´ ¥¢æ¶¢ï´ }¢ï´ wG¢éàÏ¢êÎ¢Ú S¢éÚ}¢¢ Hx¢¢Ý¢
ÜñUS¢¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :ãGÚ¢}¢ ãñ J S¢ÎLàà¢Úè¥Gã, Ï¢ÎLœ¢GÚèÜGUã ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢
}¢¢ñH¢Ý¢ }¢ézG¼è }¢éãG}}¢Î ¥}¢Á¢Î ¥GHè ¥¢’Á¢G}¢è
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ¶GéàÏ¢êÎ¢Ú S¢éÚ}¢¢ »ÜU ²¢ Î¢ï
Ï¢¢Ú Hx¢¢²¢ ¼¢ï S¢-ÎÜGU¢ Îï, §S¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ }¢ï´ Î}¢ ¥¢ñÚ
çÁ¢S¢ S¢éÚ}¢ï }¢ï´ ¶GéàÏ¢ê Ý ã¢ï ©S¢ ÜïU §çS¼’}¢¢H }¢ï´ ãGÚÁ¢
Ýãè´, Á¢Ï¢ çÜU Ï¢ Á¢GMÚ¼ ã¢ï ¥¢ñÚ çÏ¢H¢ Á¢GMÚ¼ }¢vMã
(± ç¶GH¢ÈGïU ¥¢ñH¢) J (»ïÁ¢GÝ, 1164)
S¢é±¢H :¶GéàÏ¢ê Hx¢¢ Hè ¥¢ñÚ ÜUzGÈGU¢Ú¢ |¢è Îï çÎ²¢ ¼¢ï ¥Ï¢ Hx¢è
ÚãÝï Îï´ ²¢ v²¢ ÜUÚï´ ?
Á¢±¢Ï¢ : ¶GéàÏ¢ê Hx¢¢Ý¢ Á¢Ï¢ Á¢é}¢ü ÜGUÚ¢Ú Ð¢²¢ ¼¢ï Ï¢ÎÝ ²¢ ÜUÐÇGï
S¢ï ÎêÚ ÜUÚÝ¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ ¥¢ñÚ ÜUzGÈGU¢Ú¢ ÎïÝï ÜïU Ï¢¢’Î
¥x¢Ú Á¢G¢§H (²¢’Ýè ÎêÚ) Ý çÜU²¢ ¼¢ï çÈUÚ Î}¢ ±x¢GñÚ¢
±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ïx¢¢ J (»ïÁ¢GÝ, 1166)
»ãGÚ¢}¢ }¢ï´ wG¢éàÏ¢êÎ¢Ú S¢¢Ï¢éÝ ÜU¢ §çS¼’}¢¢H
S¢é±¢H :çãGÁ¢¢Á¢Gï }¢éÜGUgS¢ ÜïU ã¢ïÅH¢ï´ }¢ï´ ¶GéàÏ¢êÎ¢Ú S¢¢Ï¢éÝ, }¢é¥Gœ¢GÚ
à¢ï}Ðê ¥¢ñÚ ¶GéàÏ¢ê ±¢Hï Ð¢©ÇÚ ã¢‰¢ {¢ïÝï ÜïU çH²ï Ú¶ï
Á¢¢¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ »ãGÚ¢}¢ ±¢Hï çÏ¢H¢ ¼ÜUËHéÈGU §Ý ÜU¢ï
§çS¼’}¢¢H ÜUÚ¼ï ãñ´, ¼GÄ²¢Úï }¢ï´ ¥¢ñÚ »ÚÐ¢ïÅü ÐÚ |¢è »ãGÚ¢}¢
±¢H¢ï´ ÜU¢ï ²ïãè ç}¢H¼¢ ãñ, ÜUÐÇGï ¥¢ñÚ Ï¢Ú¼Ý {¢ïÝï ÜU¢
Ð¢©ÇÚ |¢è çãGÁ¢¢Á¢Gï }¢éÜGUgS¢ }¢ï´ ¶GéàÏ¢êÎ¢Ú ãè ã¢ï¼¢ ãñ J §Ý
Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ ãGév}¢ï à¢Ú-§üG v²¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :»ãGÚ¢}¢ ±¢Hï §Ý Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜU¢ï §çS¼’}¢¢H ÜUÚï´ ¼¢ï ÜU¢ï§ü
ÜUzGÈGU¢Ú¢ H¢çÁ¢G}¢ Ýãè´ ¥¢»x¢¢ J (¥HÏ¢œ¢¢ ¶GéàÏ¢ê ÜUè
çÝÄ²¼ S¢ï §Ý Ó¢èÁ¢G¢ï´ ÜU¢ §çS¼’}¢¢H }¢vMã ãñ J)
(}¢¢wG¢êÁ¢G ¥Á¢G : »ãGÚ¢}¢ ¥¢ñÚ ¶GéàÏ¢êÎ¢Ú S¢¢Ï¢éÝ)1
}¢¢ïãGçÚ}¢ ¥¢ñÚ x¢éH¢Ï¢ ÜïU ÈêUH¢ï´ ÜïU x¢Á¢Úï
S¢é±¢H :»ãGÚ¢}¢ ÜUè çÝÄ²¼ ÜUÚ HïÝï ÜïU Ï¢¢’Î »ÚÐ¢ïÅü ±x¢GñÚ¢ ÐÚ
x¢éH¢Ï¢ ÜïU ÈêUH¢ï´ ÜU¢ x¢Á¢Ú¢ ÐãÝ¢ Á¢¢ S¢ÜU¼¢ ãñ ²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ :»ãGÚ¢}¢ ÜUè çÝÄ²¼ ÜïU Ï¢¢’Î x¢éH¢Ï¢ ÜU¢ ã¢Ú Ý ÐãÝ¢ Á¢¢», v²êæ
çÜU x¢éH¢Ï¢ ÜU¢ ÈêUH ¶GÎé »ïÝG (¶G¢çHS¢) ¶Gàé Ï¢ê ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè
}¢ãÜU Ï¢ÎÝ ¥¢ñÚ çHÏ¢¢S¢ }¢ï´ Ï¢S¢ |¢è Á¢¢¼è ãñ J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï ¥x¢Ú
§S¢ ÜUè }¢ãÜU çHÏ¢¢S¢ }¢ï´ Ï¢S¢ x¢§ü ¥¢ñÚ ÜUS¢èÚ (²¢’Ýè çÁ¢G²¢Î¢)
1 : Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜUè }¢Á¢çHS¢ “¼ãGÜGUèÜGU¢¼ï à¢Ú§GÄ²¢” Ýï ©}}¢¼ ÜUè ÚãÝé}¢¢§ü ÜïU çH²ï
§çœ¢ÈGU¢ÜGïU Ú¢² S¢ï ²ïã ÈGU¼±¢ }¢éÚœ¢Ï¢ ÈGUÚ}¢¢²¢, }¢Á¢GèÎ ¼èÝ }¢évG¼ÎÚ ©G-H}¢¢» ¥ãHï S¢é‹Ý¼
(1) }¢éçzG¼²ï ¥¢’Á¢G}¢ Ð¢çÜUS¼¢Ý ¥GËH¢}¢¢ ¥GÏÎéH ÜGUÄ²ê}¢ ãÁ¢G¢Ú±è (2) à¢-ÚÈGïU ç}¢ËH¼
ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢éãG}}¢Î ¥GÏÎéH ãGÜUè}¢ à¢ÚÈGU ÜGU¢çÎÚè ¥¢ñÚ (3) ÈGñUÁ¢Gï ç}¢ËH¼ ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢
ÈGUñ Á¢G ¥ãG}¢Î ©±ñS¢è ( ) ÜUè ¼SÎèÜGU ãG¢çS¢H ÜUè ¥¢ñÚ }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ Ýï Ï¢Ý¢}¢
“»ãGÚ¢}¢ ¥¢ñÚ ¶Gàé Ï¢êÎ¢Ú S¢¢Ï¢éÝ” ²ïã çÚS¢¢H¢ à¢¢»¥G çÜU²¢ J ¼zGS¢èH¢¼ ÜïU à¢¢§ÜGUèÝ §S¢ï ãG¢çS¢H
ÜUÚḯ ²¢ Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜUè ±ïÏ¢S¢¢§Å : www.dawateislami.net ÐÚ }¢éH¢-ãGÁ¢G¢ ÈGUÚ}¢¢»æ J
ãñ ¥¢ñÚ Ó¢¢Ú ÐãÚ ²¢’Ýè Ï¢¢Úã Í¢‹Åï ¼ÜU ©S¢ ÜUÐÇGï ÜU¢ï
ÐãÝï Úã¢ ¼¢ï Î}¢ ãñ ±ÚÝ¢ S¢-ÎÜGU¢ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¶GéàÏ¢ê
‰¢¢ïÇGè ãñ ¥¢ñÚ ÜUÐÇGï }¢ï´ »ÜU Ï¢¢çHà¼ ²¢ §S¢ S¢ï ÜU}¢
(çãGSS¢ï) }¢ï´ Hx¢è ãñ ¥¢ñÚ Ó¢¢Ú ÐãÚ ¼ÜU §S¢ï ÐãÝï Úã¢ ¼¢ï
“S¢-ÎÜGU¢” ¥¢ñÚ §S¢ S¢ï ÜU}¢ ÐãÝ¢ ¼¢ï »ÜU }¢énè x¢‹Îé}¢
ÎïÝ¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ J ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¶GéàÏ¢ê ÜGUHèH (²¢’Ýè ‰¢¢ïÇèG )
ãñ, HïçÜUÝ Ï¢¢çHà¼ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ çãGSS¢ï }¢ḯ ãñ, ¼¢ï ÜUS¢èÚ
(²¢’Ýè çÁ¢G²¢Î¢) ÜU¢ ãè ãGév}¢ ãñ ²¢’Ýè Ó¢¢Ú ÐãÚ }¢ḯ “Î}¢”
¥¢ñÚ ÜU}¢ }¢ï´ “S¢-ÎÜGU¢” ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ²ïã ã¢Ú ÐãÝÝï ÜïU
Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ ÜU¢ï§ü }¢ãÜU ÜUÐÇG¢ï´ }¢ï´ Ý Ï¢S¢è ¼¢ï ÜU¢ï§ü ÜUzGÈGU¢Ú¢
Ýãè´ J (»ãGÚ¢}¢ ¥¢ñÚ ¶GéàÏ¢êÎ¢Ú S¢¢Ï¢éÝ, S¢. 35 ¼¢ 36)
S¢é±¢H :çÜUS¢è S¢ï }¢éS¢¢-ÈGUãG¢ çÜU²¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ã¢‰¢ S¢ï }¢¢ïãGçÚ}¢
ÜïU ã¢‰¢ }¢ï´ ¶GéàÏ¢ê Hx¢ x¢§ü ¼¢ï ?
Á¢±¢Ï¢ :¥x¢Ú ¶GéàÏ¢ê ÜU¢ »ïGÝ Hx¢¢ ¼¢ï “ÜUzGÈGU¢Ú¢” ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ
¥x¢Ú »ïGÝ Ý Hx¢¢ Ï¢çËÜU ã¢‰¢ }¢ï´ çS¢ÈGUü }¢ãÜU ¥¢§ü, ¼¢ï
ÜU¢ï§ü ÜUzGÈGU¢Ú¢ Ýãè´ çÜU §S¢ }¢¢ïãGçÚ}¢ Ýï ¶GéàÏ¢ê ÜïU »ïGÝ S¢ï
ÝzG¥G Ý ©Æ¢²¢, ã¢æ §S¢ ÜU¢ï Ó¢¢çã²ï çÜU ã¢‰¢ ÜU¢ï {¢ï ÜUÚ
©S¢ }¢ãÜU ÜU¢ï Á¢G¢§H ÜUÚ Îï J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 35)
S¢é±¢H :¶GéàÏ¢êÎ¢Ú à¢ï}Ðê S¢ï S¢Ú ²¢ Î¢ÉGè {¢ï S¢ÜU¼ï ãñ´ ²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ :çÚS¢¢H¢ “»ãGÚ¢}¢ ¥¢ñÚ ¶Gàé Ï¢êÎ¢Ú S¢¢Ï¢éÝ” S¢ÈGUãG¢ 25 ¼¢ 28
S¢ï Ï¢¢’Á¢G §çvG¼Ï¢¢S¢¢¼ }¢éH¢-ãGÁ¢G¢ ã¢ï´ : à¢ï}Ðê ¥x¢Ú S¢Ú ²¢
Î¢ÉGè }¢ï´ §çS¼’}¢¢H çÜU²¢ Á¢¢», ¼¢ï ¶Gàé Ï¢ê ÜUè }¢é}¢¢-Ý-¥G¼
ÜUè §GËH¼ (²¢’Ýè ±Á¢ã) ÐÚ x¢G¢ñÚ ÜïU Ý¼èÁ¢ï }¢ḯ §S¢ ÜUè
}¢é}¢¢-Ý-¥G¼ ÜU¢ ãGvé }¢ ãè S¢}¢Û¢ }¢ï´ ¥¢¼¢ ãñ, Ï¢çËÜU ÜUzGÈUG ¢Ú¢
|¢è ã¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï, Á¢ñS¢¢ çÜU ç¶GyG}¢è (¶GéàÏ¢êÎ¢Ú Ï¢êÅè) S¢ï S¢Ú
¥¢ñÚ Î¢ÉGè {¢ïÝï ÜU¢ ãGvé }¢ ãñ çÜU ²ïã Ï¢¢H¢ï´ ÜU¢ï Ý}¢ü ÜUÚ¼¢ ãñ
¥¢ñÚ Á¢ê»æ }¢¢Ú¼¢ ãñ ¥¢ñÚ }¢¢ïãçG Ú}¢ ÜïU çH²ï ²ïã Ý¢ Á¢¢§Á¢G ãñ J
“ÎéÚüï }¢éw¼G ¢Ú” }¢ï´ ãñ : S¢Ú ¥¢ñÚ Î¢ÉGè ÜU¢ï ç¶Gy}G ¢è S¢ï {¢ïÝ¢
(ãGÚ¢}¢ ãñ) v²êæ çÜU ²ïã ¶Gàé Ï¢ê ãñ ²¢ Á¢ê¥¢ïæ ÜU¢ï }¢¢Ú¼¢ ãñ J
S¢¢çãGÏ¢ñÝ (²¢’Ýè §}¢¢}¢ ¥Ï¢ê ²êS¢éÈUG ¥¢ñÚ
§}¢¢}¢ }¢éã}G }¢Î ) ÜïU ÝÁGÎèÜU Ó¢êçæ ÜU ²ïã ¶Gàé Ï¢ê
Ýãè´, çHã¢Á¢G¢ ²ã¢æ “çÁ¢Ý¢²¼ï ÜGU¢çS¢Ú¢” (Ý¢ }¢éÜU}}¢H Á¢é}¢ü)
ÜU¢ S¢éÏ¢ê¼ ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ }¢êÁ¢Ï¢ “S¢-ÎÜGU¢” ãñ J à¢ï}Ðê S¢ï
S¢Ú {¢ïÝï ÜUè S¢êÚ¼ }¢ï´ |¢è Ï¢ Á¢G¢çãÚ “çÁ¢Ý¢²¼ï ÜGU¢çS¢Ú¢”
(²¢’Ýè Ý¢ }¢éÜU}}¢H Á¢é}¢ü) ÜU¢ ±éÁ¢êÎ ãè S¢}¢Û¢ }¢ï´ ¥¢¼¢ ãñ çÜU
§S¢ }¢ï´ |¢è ¥¢x¢ ÜU¢ ¥G}¢H ã¢ï¼¢ ãñ J çHã¢Á¢G¢ ¶Gàé Ï¢ê ÜU¢ ãGvé }¢
¼¢ï S¢¢çÜGU¼G ã¢ï x¢²¢ HïçÜUÝ Ï¢¢H¢ï´ ÜU¢ï Ý}¢ü ÜUÚÝï ¥¢ñÚ Á¢ê»æ }¢¢ÚÝï
ÜUè §GËH¼ (²¢’Ýè S¢Ï¢Ï¢) }¢¢ñÁ¢êÎ ãñ, çHã¢Á¢G¢ “S¢-ÎÜGU¢”
±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï J ²ïã ¥}¢í |¢è ÜGU¢çÏ¢Hï ¼±ÁÁ¢¢ïã ãñ çÜU
¥x¢Ú çÜUS¢è ÜïU S¢Ú ÐÚ Ï¢¢H ¥¢ñÚ Ó¢ïãÚï ÐÚ Î¢ÉGè Ý ã¢ï, ¼¢ï
v²¢ ¥Ï¢ |¢è ãGvé }¢ S¢¢çÏ¢ÜGU ãè Hx¢¢²¢ Á¢¢»x¢¢......? Ï¢
Á¢G¢çãÚ §S¢ S¢êÚ¼ }¢ḯ ÜUzGÈUG ¢Úï ÜU¢ ãGvé }¢ Ýãè´ ã¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï, v²êæ
çÜU ãGév}¢ï }¢é}¢¢-Ý-¥G¼ ÜUè §GËH¼ (S¢Ï¢Ï¢) Ï¢¢H¢ḯ ÜU¢ Ý}¢ü
¥¢ñÚ Á¢ê¥¢ïæ ÜU¢ ãH¢ÜU ã¢ïÝ¢ ‰¢¢, ¥¢ñÚ }¢ÁGÜêUÚ¢ S¢êÚ¼ }¢ï´ ²ïã
§GËH¼ }¢zGÜGêUÎ (²¢’Ýè S¢Ï¢Ï¢ x¢GñÚ }¢¢ñÁ¢êÎ) ãñ ¥¢ñÚ §ç‹¼ÜGU¢»

§GËH¼ (²¢’Ýè S¢Ï¢Ï¢ ÜU¢ Ý ã¢ïÝ¢) §ç‹¼ÜGU¢» }¢¢’HêH
ÜU¢ï }¢éS¼ËÁ¢G}¢ (H¢çÁ¢G}¢ ÜUÚÝï ±¢Hè) ãñ HïçÜUÝ §S¢ S¢ï
¥x¢Ú }¢ñH ÀêÅï ¼¢ï ²ïã }¢vMã ãñ çÜU }¢¢ïãGçÚ}¢ ÜU¢ï }¢ñH
ÀéÇG¢Ý¢ }¢vMã ãñ J ¥¢ñÚ ã¢‰¢ {¢ïÝï }¢ï´ §S¢ ÜUè ãGñçS¢Ä²¼
S¢¢Ï¢éÝ ÜUè S¢è ãñ v²êæ çÜU ²ïã }¢¢»¥G (²¢’Ýè çHçv±Ç,
liquid) ãG¢H¼ }¢ï´ S¢¢Ï¢éÝ ãè ãñ ¥¢ñÚ §S¢ }¢ï´ |¢è ¥¢x¢ ÜU¢
¥G}¢H çÜU²¢ Á¢¢¼¢ ãñ J
S¢é±¢H :}¢çSÁ¢Îï ÜUÚè}¢ñÝ ÜïU ÈGUà¢ü ÜUè {éH¢§ü }¢ï´ Á¢¢ï ¶GéàÏ¢êÎ¢Ú
}¢ãGìHêH (SOLUTION) §çS¼’}¢¢H çÜU²¢ Á¢¢¼¢ ãñ, ©S¢
}¢ï´ H¢¶¢ï´ }¢éãGçÚ}¢èÝ ÜïU Ð¢©æ S¢Ý¼ï (²¢’Ýè ¥¢HêÎ¢) ã¢ï¼ï
Úã¼ï ãñ´ v²¢ ãGév}¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :ÜU¢ï§ü ÜUzGÈGU¢Ú¢ Ýãè´ çÜU ²ïã ¶GéàÏ¢ê Ýãè´ J ¥¢ñÚ çÏ¢HÈGUÁ¢Gü
²ïã }¢ãGìHêH ¶G¢çHS¢ ¶GéàÏ¢ê |¢è ã¢ï¼¢, ¼¢ï |¢è ÜUzGÈGU¢Ú¢
±¢çÁ¢Ï¢ Ý ã¢ï¼¢, v²êæ çÜU Á¢G¢çãÚ ²ïã ãñ çÜU ²ïã }¢ãGìHêH
ÐãHï Ð¢Ýè }¢ï´ ç}¢H¢²¢ Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Ð¢Ýè §S¢ }¢ãGìHêH
S¢ï Á¢G¢§Î ¥¢ñÚ ²ïã }¢ãGìHêH }¢xGHêÏ¢ (ÜU}¢) ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ
¥x¢Ú }¢¢»¥G (²¢’Ýè çHçv±Ç, liquid) ¶GéàÏ¢ê ÜU¢ï çÜUS¢è
}¢¢»¥G }¢ï´ ç}¢H¢²¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ }¢¢»¥G x¢G¢çHÏ¢ ã¢ï, ¼¢ï
ÜU¢ï§ü Á¢Á¢G¢ Ýãè´ ã¢ï¼è J ÜéU¼éÏ¢ï çÈGUvGã }¢ï´ Á¢¢ï }¢àMÏ¢¢¼ ÜU¢
ãGév}¢ ©G}¢ê}¢Ý ¼ãGÚèÚ ãñ §S¢ S¢ï }¢éÚ¢Î Æ¢ïS¢ ¶GéàÏ¢ê ÜU¢
}¢¢»¥G }¢ï´ ç}¢H¢²¢ Á¢¢Ý¢ ãñ J ¥GËH¢}¢¢ ãGéS¢ñÝ çÏ¢Ý }¢éãG}}¢Î
¥GÏÎéH x¢GÝè }¢vÜUè “§à¢¢üÎéSS¢¢Úè”
S¢ÈGUãG¢ 316 }¢ï´ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ¥¢ñÚ §S¢è S¢ï }¢¢’Hê}¢ ã¢ï¼¢
ãñ çÜU x¢èHè à¢ÜUÚ (²¢’Ýè }¢èÆ¢ à¢ÚÏ¢¼) ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè
ç}¢SH, x¢éH¢Ï¢ ÜïU Ð¢Ýè ÜïU S¢¢‰¢ ç}¢H¢²¢ Á¢¢», ¼¢ï ¥x¢Ú
¥G-ÚÜGïU x¢éH¢Ï¢ }¢xGHêÏ¢ ã¢ï, Á¢ñS¢¢ çÜU ¥G¢Î¼Ý »ïS¢¢ ãè
¥G¢}¢ ¼G¢ñÚ ÐÚ ã¢ï¼¢ ãñ, ¼¢ï §S¢ }¢ï´ ÜU¢ï§ü ÜUzGÈGU¢Ú¢ Ýãè´, ¥¢ñÚ
ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ ¥GHè ÜGU¢Úè Ýï §S¢è ÜUè
ç}¢SH “¼GÚ¢Ï¢éHéS¢è” S¢ï ÝvGH çÜU²¢ ¥¢ñÚ §S¢ï Ï¢Ú ÜGUÚ¢Ú
Ú¶¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè ¼¢§üÎ ÜUè ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè ¥SH “}¢éãGè¼G”
}¢ï´ ãñ J (»ãGÚ¢}¢ ¥¢ñÚ ¶GéàÏ¢êÎ¢Ú S¢¢Ï¢éÝ, S¢. 28 ¼¢ 29)
S¢é±¢H :}¢¢ïãGçÚ}¢ Ýï ¥x¢Ú Åê‰¢ ÐïSÅ §çS¼’}¢¢H ÜUÚ Hè ¼¢ï v²¢
Á¢±¢Ï¢ :Åê‰¢ ÐïSÅ }¢ḯ ¥x¢Ú ¥¢x¢ ÜU¢ ¥G}¢H ã¢ï¼¢ ãñ, Á¢ñS¢¢ çÜU ²ïãè
}¢é-¼Ï¢¢çÎÚ (²¢’Ýè Á¢G¢çãÚ) ãñ, Á¢Ï¢ ¼¢ï ãGév}¢ï ÜUzGÈUG ¢Ú¢ Ýãè´,
Á¢ñS¢¢ çÜU }¢¢ ÜGUÏH ¼zGS¢èH S¢ï x¢éÁ¢GÚ Ó¢éÜU¢ J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 33)
¥HÏ¢œ¢¢ ¥x¢Ú }¢éæã ÜUè Ï¢ÎÏ¢ê ÎêÚ ÜUÚÝï ¥¢ñÚ ¶GéàÏ¢ê ãG¢çS¢H
ÜUÚÝï ÜUè çÝÄ²¼ ã¢ï ¼¢ï }¢vMã ãñ J }¢ïÚï ¥¢ÜGU¢ ¥¢’H¢
ãGÁ¢GÚ¼, §}¢¢}¢ï ¥ãHï S¢é‹Ý¼, }¢éÁ¢çgÎï ÎèÝ¢ï ç}¢ËH¼, }¢¢ñH¢Ý¢
à¢¢ã §}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ́ :
“¼}Ï¢¢ÜêU ÜïU çÜGU±¢}¢ }¢ḯ ¶GéàÏ¢ê Ç¢H ÜUÚ ÐÜU¢§ü x¢§ü ã¢ï, Á¢Ï¢
¼¢ï §S¢ ÜU¢ ¶¢Ý¢ }¢éyH G ÜGUÝ Á¢¢§Á¢G ãñ ¥x¢Ó¢ïü ¶GéàÏ¢ê Îï¼è ã¢ï,
ã¢æ ¶GéàÏ¢ê ãè ÜïU ÜGUSÎ S¢ï §S¢ï §çwG¼²¢Ú ÜUÚÝ¢ ÜUÚ¢ã¼ S¢ï
¶G¢Hè Ýãè´ J” (ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢, çÁ¢. 10, S¢. 716)
çS¢Hï ãé» ÜUÐÇGï ±x¢GñÚ¢ ÜïU }¢é-¼¥GçËHÜGU S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢

S¢é±¢H :}¢¢ïãGçÚ}¢ Ýï ¥x¢Ú |¢êH ÜUÚ çS¢H¢ ãé±¢ çHÏ¢¢S¢ ÐãÝ
çH²¢ ¥¢ñÚ ÎS¢ ç}¢ÝÅ ÜïU Ï¢¢’Î ²¢Î ¥¢¼ï ãè ©¼¢Ú çÎ²¢
¼¢ï ÜU¢ï§ü ÜUzGÈGU¢Ú¢ ±x¢GñÚ¢ ãñ ²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ :ãñ, ¥x¢Ó¢ïü »ÜU H}ãGï ÜïU çH²ï ÐãÝ¢ ã¢ï J Á¢¢Ý Ï¢êÛ¢ ÜUÚ
ÐãÝ¢ ã¢ï ²¢ |¢êHï S¢ï, “S¢-ÎÜGU¢” ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ
¥x¢Ú Ó¢¢Ú ÐãÚ1 ²¢ §S¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ Ó¢¢ãï Hx¢¢¼¢Ú ÜU§ü
çÎÝ ¼ÜU ÐãÝï Úã¢ “Î}¢” ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ïx¢¢ J
(ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ }¢é¶GÚüÁ¢¢, çÁ¢. 10, S¢. 757)
S¢é±¢H :¥x¢Ú Å¢ïÐè ²¢ §G}¢¢}¢¢ ÐãÝ¢ ²¢ »ãGÚ¢}¢ ãè ÜUè Ó¢¢ÎÚ
}¢¢ïãGçÚ}¢ Ýï S¢Ú ²¢ }¢éæã ÐÚ ¥¢ïÉG Hè ²¢ »ãGÚ¢}¢ ÜUè
çÝÄ²¼ ÜUÚ¼ï ±vG¼ }¢Îü çS¢Hï ãé» ÜUÐÇGï ²¢ Å¢ïÐè ©¼¢ÚÝ¢
|¢êH x¢²¢ ²¢ |¢èÇG }¢ï´ ÎêS¢Úï ÜUè Ó¢¢ÎÚ S¢ï }¢¢ïãGçÚ}¢ ÜU¢ S¢Ú
²¢ }¢éæã ÉÜU x¢²¢ ¼¢ï v²¢ S¢Á¢G¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :Á¢¢Ý Ï¢êÛ¢ ÜUÚ ã¢ï ²¢ |¢êH ÜUÚ ²¢ çÜUS¢è ÎêS¢Úï ÜUè ÜU¢ï¼¢ãè
ÜUè çÏ¢Ý¢ ÐÚ ãé±¢ ã¢ï ÜUzGÈGU¢Úï ÎïÝï ã¢ï´x¢ï ã¢æ Á¢¢Ý Ï¢êÛ¢ ÜUÚ
Á¢é}¢ü ÜUÚÝï }¢ï´ x¢éÝ¢ã |¢è ãñ çHã¢Á¢G¢ ¼¢ñÏ¢¢ |¢è ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ïx¢è J
¥Ï¢ ÜUzGÈGU¢Ú¢ S¢}¢Û¢ HèçÁ¢²ï : }¢Îü S¢¢Ú¢ S¢Ú ²¢ S¢Ú ÜU¢
Ó¢¢ñ‰¢¢§ü (1/4) çãGSS¢¢ ²¢ }¢Îü wG±¢ã ¥G¢ñÚ¼ }¢éæã ÜUè çÅvHè
S¢¢Úè ²¢’Ýè ÐêÚ¢ Ó¢ïãÚ¢ ²¢ Ó¢¢ñ‰¢¢§ü çãGSS¢¢ Ó¢¢Ú ÐãÚ
1 : Ó¢¢Ú ÐãÚ ²¢’Ýè »ÜU çÎÝ ²¢ »ÜU Ú¢¼ ÜUè ç}¢vGÎ¢Ú }¢-S¢HÝ ¼GéHê»G ¥¢zG¼¢Ï¢ S¢ï x¢GéMÏ¢ï
¥¢zG¼¢Ï¢ ²¢ x¢GéMÏ¢ï ¥¢zG¼¢Ï¢ S¢ï ¼GéHê»G ¥¢zG¼¢Ï¢ ²¢ Î¢ï ÐãÚ S¢ï ¥¢{è Ú¢¼ ²¢ ¥¢{è Ú¢¼ S¢ï
Î¢ï ÐãÚ ¼ÜU J (ãG¢çà¢²¢ ¥‹±¢LH çÏ¢à¢¢Úã }¢¥G ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ }¢é¶GÚüÁ¢¢, çÁ¢. 10, S¢. 757)
²¢ çÁ¢G²¢Î¢ Hx¢¢¼¢Ú ÀéÐ¢»æ “Î}¢” ãñ ¥¢ñÚ Ó¢¢ñ‰¢¢§ü S¢ï

ÜU}¢ Ó¢¢Ú ÐãÚ ¼ÜU ²¢ Ó¢¢Ú ÐãÚ S¢ï ÜU}¢ ¥x¢Ó¢ïü S¢¢Ú¢ }¢éæã
²¢ S¢Ú ¼¢ï “S¢-ÎÜGU¢” ãñ ¥¢ñÚ Ó¢ã¢L}¢ (²¢’Ýè Ó¢¢ñ‰¢¢§ü)
S¢ï ÜU}¢ ÜU¢ï Ó¢¢Ú ÐãÚ S¢ï ÜU}¢ ¼ÜU ÀéÐ¢»æ ¼¢ï ÜUzGÈGU¢Ú¢
Ýãè´ }¢x¢Ú x¢éÝ¢ã ãñ J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 758)
S¢é±¢H :ÝÁGHï }¢ï´ ÜUÐÇGï S¢ï Ý¢ÜU Ð¢ï´À S¢ÜU¼ï ãñ´ ²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ :ÜUÐÇGï S¢ï Ýãè´ Ð¢ḯÀ S¢ÜU¼ï, ÜUÐÇG¢ ²¢ ¼¢ïçH²¢ ÎêÚ Ú¶ ÜUÚ
©S¢ }¢ï´ Ý¢ÜU çS¢ÝÜU (²¢’Ýè Û¢¢ÇG) HèçÁ¢²ï J S¢ÎLàà¢Úè¥Gã,
Ï¢ÎLœ¢GÚèÜGUã ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ }¢éz¼G è }¢éã}G }¢Î
¥}¢Á¢Î ¥GHè ¥¢’Á¢G}¢è ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ́ : ÜU¢Ý
¥¢ñÚ x¢égè ÜïU ÀéÐ¢Ýï }¢ḯ ãGÚÁ¢ Ýãè´ J ²êæãè Ý¢ÜU ÐÚ ¶G¢Hè
ã¢‰¢ Ú¶Ýï }¢ḯ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ã¢‰¢ }¢ḯ ÜUÐÇG¢ ãñ ¥¢ñÚ ÜUÐÇGï
S¢}¢ï¼ Ý¢ÜU ÐÚ ã¢‰¢ Ú¶¢ ¼¢ï ÜUzGÈGU¢Ú¢ Ýãè´ }¢x¢Ú }¢vMã
± x¢éÝ¢ã ãñ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1169)
»ãGÚ¢}¢ }¢ï´ çÅà¢ê ÐïÐÚ ÜU¢ §çS¼’}¢¢H
S¢é±¢H :çÅà¢ê ÐïÐÚ S¢ï }¢éæã ÜU¢ ÐS¢èÝ¢ ²¢ ±éÁG¢ê ÜU¢ Ð¢Ýè ²¢ ÝÁGHï
}¢ï´ Ý¢ÜU Ð¢ï´À S¢ÜU¼ï ãñ´ ²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ :Ýãè´ Ð¢ï´À S¢ÜU¼ï J
S¢é±¢H :¼¢ï }¢éæã ÐÚ ÜUÐÇGï ²¢ çÅà¢ê ÐïÐÚ ÜU¢ }¢¢SÜU Hx¢¢Ý¢ ÜñUS¢¢ ?
Á¢±¢Ï¢ :Ý¢ Á¢¢§Á¢G ± x¢éÝ¢ã ãñ J à¢Ú¢§¼G Ð¢» Á¢¢Ýï ÜUè S¢êÚ¼ }¢ï´
ÜUzGÈGU¢Ú¢ |¢è H¢çÁ¢G}¢ ã¢ïx¢¢ J
S¢é±¢H :}¢¢ïãçG Ú}¢ Ýï ¶GéàÏ¢êÎ¢Ú çÅà¢ê ÐïÐÚ §çS¼’}¢¢H ÜUÚ çH²¢ ¼¢ï ?
Á¢±¢Ï¢ :¶GéàÏ¢êÎ¢Ú çÅà¢ê ÐïÐÚ }¢ï´ ¥x¢Ú ¶GéàÏ¢ê ÜU¢ »ïGÝ }¢¢ñÁ¢êÎ ãñ
²¢’Ýè ±¢ïã ÐïÐÚ ¶GéàÏ¢ê S¢ï |¢èx¢¢ ãé±¢ ãñ, ¼¢ï ©S¢ ¼Úè
ÜïU Ï¢ÎÝ ÐÚ Hx¢Ýï ÜUè S¢êÚ¼ }¢ï´ Á¢¢ï ãGév}¢ ¶GéàÏ¢ê ÜU¢
ã¢ï¼¢ ãñ, ±¢ïãè §S¢ ÜU¢ |¢è ã¢ïx¢¢ J ²¢’Ýè ¥x¢Ú ÜGUHèH
(²¢’Ýè ÜU}¢) ãñ ¥¢ñÚ ©GÁG±ï ÜU¢ç}¢H (²¢’Ýè ÐêÚï ©GÁG±)
ÜU¢ï Ý Hx¢ï, ¼¢ï S¢-ÎÜGU¢, ±ÚÝ¢ ¥x¢Ú ÜUS¢èÚ (²¢’Ýè
çÁ¢G²¢Î¢) ã¢ï ²¢ ÜU¢ç}¢H (ÐêÚï) ©GÁG± ÜU¢ï Hx¢ Á¢¢», ¼¢ï
Î}¢ ãñ J ¥¢ñÚ ¥x¢Ú »ïGÝ }¢¢ñÁ¢êÎ Ý ã¢ï Ï¢çËÜU çS¢ÈGUü }¢ãÜU
¥¢¼è ã¢ï ¼¢ï ¥x¢Ú §S¢ S¢ï Ó¢ïãÚ¢ ±x¢GñÚ¢ Ð¢ï´À¢ ¥¢ñÚ Ó¢ïãÚï
²¢ ã¢‰¢ }¢ï´ ¶GéàÏ¢ê ÜU¢ ¥S¢Ú ¥¢ x¢²¢, ¼¢ï ÜU¢ï§ü “ÜUzGÈGU¢Ú¢”
Ýãè´ çÜU ²ã¢æ ¶GéàÏ¢ê ÜU¢ »ïGÝ Ý Ð¢²¢ x¢²¢ ¥¢ñÚ çÅà¢ê ÐïÐÚ
ÜU¢ }¢vGS¢êÎï ¥SHè ¶GéàÏ¢ê S¢ï ÝzG¥G HïÝ¢ Ýãè´ J (»ãGÚ¢}¢
¥¢ñÚ ¶GéàÏ¢êÎ¢Ú S¢¢Ï¢éÝ, S¢. 31) ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü »ïS¢ï ÜU}¢Úï }¢ï´
Î¢ç¶GH ãé±¢ çÁ¢S¢ ÜU¢ï {êÝè Îè x¢§ü ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ÜUÐÇGï
}¢ï´ }¢ãÜU Ï¢S¢ x¢§ü, ¼¢ï ÜU¢ï§ü ÜUzGÈGU¢Ú¢ Ýãè´, v²êæ çÜU
©S¢ Ýï ¶GéàÏ¢ê ÜïU »ïGÝ S¢ï ÝzG¥G Ýãè´ ©Æ¢²¢ J
S¢é±¢H :S¢¢ï¼ï ±vG¼ çS¢Hè ãé§ü Ó¢¢ÎÚ ¥¢ïÉG S¢ÜU¼ï ãñ´ ²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ :Ó¢ïãÚ¢ Ï¢Ó¢¢ ÜUÚ »ÜU Ï¢çËÜU §S¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ Ó¢¢ÎÚï´ |¢è
¥¢ïÉG S¢ÜU¼ï ãñ´, wG±¢ã Ð¢©æ ÐêÚï ÉÜU Á¢¢»æ J
S¢é±¢H :¼GÄ²¢Úï ²¢ Ï¢S¢ ±x¢GñÚ¢ ÜUè ¥x¢Hè çÝà¢S¼ ÜïU ÐèÀï ²¢
¼v²ï ÐÚ }¢éæã Ú¶ ÜUÚ }¢¢ïãGçÚ}¢ S¢¢ï x¢²¢ v²¢ ãGév}¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :¼v²ï }¢ï´ }¢éæã Ú¶ ÜUÚ S¢¢ïÝï ÐÚ ÜU¢ï§ü ÜUzGÈGU¢Ú¢ Ýãè´ HïçÜUÝ
²ïã }¢vMãï ¼ãGÚè}¢è ãñ J Á¢Ï¢ çÜU Ï¢S¢ ±x¢GñÚ¢ ÜUè ¥x¢Hè
S¢èÅ ÜïU ÐèÀï }¢éæã Ú¶ ÜUÚ S¢¢ïÝ¢ Á¢¢§Á¢G ãñ v²êæ çÜU ©G}¢ê}¢è
¼G¢ñÚ ÐÚ S¢èÅ ¼wG¼è, ÎÚ±¢Á¢Gï ÜUè ¼GÚãG S¢wG¼ ã¢ï¼è ãñ Ý
çÜU ¼v²ï ÜUè ¼GÚãG Ý}¢ü J
S¢é±¢H :Í¢éÅÝ¢ï´ }¢ï´ }¢éæã Ú¶ ÜUÚ S¢¢ïÝ¢ ÜñUS¢¢ ? ¼v²ï ÐÚ }¢éæã Ú¶
ÜUÚ S¢¢ïÝï }¢ï´ ÜUzGÈGU¢Ú¢ Ýãè´ }¢x¢Ú }¢vMã ãñ, v²êæ ?
Á¢±¢Ï¢ :¥x¢Ú ¼¢ï çS¢ÈGUü Í¢éÅÝ¢ḯ ÐÚ }¢éæã ã¢ï ²¢’Ýè Í¢éÅÝï ÜUè S¢wG¼è
ÐÚ ¼¢ï Á¢¢§Á¢G ãñ, v²êæ çÜU ÜUÐÇGï ÜïU ¥‹ÎÚ ¥x¢Ú S¢wG¼ Ó¢èÁ¢G
ã¢ï ¼¢ï ©S¢ S¢wG¼ Ó¢èÁ¢G ÜU¢ ãGév}¢ Hx¢¼¢ ãñ Ý çÜU ÜUÐÇGï ÜU¢,
Á¢ñS¢¢ çÜU ©G-H}¢¢ Ýï Ï¢¢ïÚè ¥¢ñÚ x¢ÆÇGè (ÜUÐÇGï ÜïU §GH¢±¢)
ÜU¢ ãGév}¢ çH¶¢ ãñ J HïçÜUÝ Í¢éÅÝï ÐÚ }¢éæã Ú¶ ÜUÚ S¢¢ïÝï }¢ḯ
²ïã ÜñUçÈGUÄ²¼ Ï¢ãé¼ }¢éçàÜUH ãñ Ï¢çËÜU Ýè´Î ÜïU Î¢ñÚ¢Ý Í¢éÅÝï
ÜUè S¢wG¼è ÐÚ ¥¢ñÚ çS¢ÈGUü ÜUÐÇGï ÐÚ Ó¢ïãÚ¢ ¥¢¼¢ Úãïx¢¢
çHã¢Á¢G¢ §S¢ S¢ï »ãGìç¼Ú¢Á¢G çÜU²¢ (²¢’Ýè Ï¢Ó¢¢) Á¢¢» ±ÚÝ¢
ÜUzGÈUG ¢Úï ÜUè S¢êÚ¼ḯ ÐñÎ¢ ã¢ï S¢ÜU¼è ãñ́ ¥¢ñÚ Á¢ã¢æ ¼ÜU ¼v²ï
ÜU¢ ¼¥GËHéÜUG ãñ ¼¢ï ±¢ïã ÝÚ}¢è }¢ḯ ÜUÐÇGï ÜïU }¢éà¢¢Ï¢ïã ãñ
(§S¢ çH²ï }¢‹¥G çÜU²¢ x¢²¢) }¢x¢Ú (²¢’Ýè ãÚ
¼GÚãG S¢ï) ÜUÐÇG¢ Ýãè´ (§S¢ çH²ï ÜUzGÈUG ¢Ú¢ Ýãè´) J
S¢é±¢H : }¢¢ïãGçÚ}¢ S¢Îèü S¢ï Ï¢Ó¢Ýï ÜïU çH²ï çÁ¢GÐ (zip) ±¢Hï çÏ¢S¼Úï
}¢ï´ Ó¢ïãÚ¢ ¥¢ñÚ S¢Ú À¢ïÇG ÜUÚ Ï¢¢ÜGUè Ï¢ÎÝ Ï¢‹Î ÜUÚ ÜïU S¢¢ï
S¢ÜU¼¢ ãñ ²¢ Ýãèæ ?
Á¢±¢Ï¢ : S¢¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ J v²êæ çÜU ¥G¢Î¼Ý §S¢ï çHÏ¢¢S¢ ÐãÝÝ¢ Ýãè´
ÜUã¼ï J
S¢é±¢H :}¢¢ïãGçÚ}¢ ÜU¢ï ÜGU¼GÚï ¥¢¼ï ã¢ï´ ¼¢ï v²¢ ÜUÚï ?
Á¢±¢Ï¢ :Ï¢ï çS¢H¢ Hæx¢¢ïÅ Ï¢¢æ{ Hï çÜU »ãGÚ¢}¢ }¢ï´ Hæx¢¢ïÅ Ï¢¢æ{Ý¢
}¢éyGHÜGUÝ Á¢¢§Á¢G ãñ Á¢Ï¢ çÜU çS¢H¢§ü ±¢H¢ Ý ã¢ï J
(}¢éHwG¶GS¢ ¥Á¢G ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢, çÁ¢. 10, S¢. 664)
S¢é±¢H :v²¢ Ï¢è}¢¢Úè ±x¢GñÚ¢ ÜUè }¢Á¢Ï¢êÚè S¢ï çS¢H¢ ãé±¢ çHÏ¢¢S¢
ÐãÝÝï }¢ï´ |¢è ÜUzGÈGU¢Úï ãñ´ ?
Á¢±¢Ï¢ :Á¢è ã¢æ J Ï¢è}¢¢Úè ±x¢GÚñ ¢ ÜïU S¢Ï¢Ï¢ ¥x¢Ú S¢Ú S¢ï Ð¢©æ ¼ÜU S¢Ï¢
ÜUÐÇGï ÐãÝÝï ÜUè Á¢GMÚ¼ Ðïà¢ ¥¢§ü ¼¢ï »ÜU ãè Á¢é}¢ïü x¢GÚñ
§çwG²¢Úè1 ãñ J ¥x¢Ú Ó¢¢Ú ÐãÚ ÐãÝï ²¢ çÁ¢G²¢Î¢ ¼¢ï Î}¢ ¥¢ñÚ
ÜU}¢ }¢ï´ “S¢-ÎÜGU¢” ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ©S¢ Ï¢è}¢¢Úè }¢ï´ ©S¢ Á¢x¢ã
Á¢GMÚ¼ »ÜU ÜUÐÇGï ÜUè ‰¢è ¥¢ñÚ Î¢ï2 ÐãÝ çH²ï }¢-S¢HÝ
Á¢GMÚ¼ ÜéUÚ¼ï ÜUè ‰¢è ¥¢ñÚ çS¢H¢§ü ±¢H¢ Ï¢çÝ²¢Ý |¢è ÐãÝ
çH²¢ ¼¢ï §S¢ S¢êÚ¼ }¢ï´ ÜUzGÈUG ¢Ú¢ ¼¢ï »ÜU ãè ã¢ïx¢¢ }¢x¢Ú x¢éÝãx¢¢Ú
ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ÎêS¢Ú¢ ÜUÐÇG¢ ÎêS¢Úè Á¢x¢ã ÐãÝ çH²¢
}¢-S¢HÝ Á¢GMÚ¼ Ð¢Á¢¢}¢ï ÜUè ‰¢è ¥¢ñÚ ÜéUÚ¼¢ |¢è ÐãÝ çH²¢
¼¢ï »ÜU Á¢é}¢ïü x¢GÚñ §çwG¼²¢Úè ãé±¢ ¥¢ñÚ »ÜU Á¢é}¢ïü §çwG¼²¢Úè J
(}¢éHwG¶GS¢ ¥Á¢G Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1168, )
S¢é±¢H :¥x¢Ú çÏ¢x¢GñÚ Á¢GMÚ¼ S¢¢Úï ÜUÐÇGï ÐãÝ çH²ï ¼¢ï çÜU¼Ýï
ÜUzGÈGU¢Úï ÎïÝ¢ ã¢ï´x¢ï ?
1 : Á¢é}¢ïü x¢GñÚ §çwG¼²¢Úè ÜU¢ }¢S¥H¢ S¢ÈGUãG¢ 260 ÐÚ }¢éH¢-ãGÁ¢G¢ ÈGUÚ}¢¢§²ï J
Á¢±¢Ï¢ :¥x¢Ú çÏ¢x¢GñÚ Á¢GMÚ¼ S¢Ï¢ ÜUÐÇGï »ÜU S¢¢‰¢ ÐãÝ çH²ï ¼¢ï
»ÜU ãè Á¢é}¢ü ãñ J Î¢ï Á¢é}¢ü ©S¢ ±vG¼ ãñ́ çÜU »ÜU Á¢GMÚ¼ S¢ï ã¢ï
¥¢ñÚ ÎêS¢Ú¢ çÏ¢H¢ Á¢GMÚ¼ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1168)
S¢é±¢H :¥x¢Ú }¢éæã Î¢ïÝ¢ï´ ã¢‰¢¢ï´ S¢ï ÀéÐ¢ çH²¢ ²¢ S¢Ú ²¢ Ó¢ïãÚï ÐÚ
çÜUS¢è Ýï ã¢‰¢ Ú¶ çÎ²¢ ?
Á¢±¢Ï¢ :S¢Ú ²¢ Ý¢ÜU ÐÚ ¥ÐÝ¢ ²¢ ÎêS¢Úï ÜU¢ ã¢ƒ Ú¶Ý¢ Á¢¢§Á¢G ãñ
Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï ãG…GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ ¥GHè ÜGU¢Úè
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ́ : ¥ÐÝ¢ ²¢ ÎêS¢Úï ÜU¢ ã¢‰¢ ¥ÐÝï S¢Ú ²¢ Ý¢ÜU
ÐÚ Ú¶Ý¢ çÏ¢H §çœ¢ÈGU¢ÜGU }¢éÏ¢¢ãG (²¢’Ýè Á¢¢§Á¢G) ãñ v²êæ
çÜU »ïS¢¢ ÜUÚÝï ±¢Hï ÜU¢ï ÉÜUÝï ²¢ ÀéÐ¢Ýï ±¢H¢ Ýãè´ ÜUã¢
Á¢¢¼¢ J
S¢é±¢H :¼¢ï v²¢ }¢¢ïãGçÚ}¢ Îé¥G¢ }¢¢æx¢Ýï ÜïU Ï¢¢’Î ¥ÐÝï ã¢‰¢ }¢éæã ÐÚ
Ýãè´ ÈïUÚ S¢ÜU¼¢ ?
Á¢±¢Ï¢ :ÈïUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ, }¢éæã ÐÚ ã¢‰¢ Ú¶Ýï ÜUè }¢éyGHÜGUÝ §Á¢¢Á¢G¼
ãñ, Î¢ÉGè ±¢H¢ §SH¢}¢è |¢¢§ü }¢éæã ÐÚ Ï¢¢’Îï Îé¥G¢ Ï¢çËÜU
±éÁG¢ê }¢ï´ |¢è §S¢ ¥‹Î¢Á¢G }¢ï´ ã¢‰¢ }¢HÝï S¢ï Ï¢Ó¢ï çÁ¢S¢ S¢ï
Ï¢¢H çx¢ÚÝï ÜU¢ ¥‹Îïà¢¢ ã¢ï J
S¢é±¢H :¥x¢Ú ÜU‹{ï ÐÚ çS¢Hï ãé» ÜUÐÇGï Ç¢H çH²ï ¼¢ï v²¢
Á¢±¢Ï¢ :ÜU¢ï§ü ÜUzGÈGU¢Ú¢ Ýãè´ J S¢ÎLàà¢Úè¥Gã
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ÐãÝÝï ÜU¢ }¢¼GHÏ¢ ²ïã ãñ çÜU ±¢ïã ÜUÐÇG¢
§S¢ ¼GÚãG ÐãÝï Á¢ñS¢ï ¥G¢Î¼Ý ÐãÝ¢ Á¢¢¼¢ ãñ, ±ÚÝ¢
¥x¢Ú ÜéUÚ¼ï ÜU¢ ¼ãÏ¢‹Î Ï¢¢æ{ çH²¢ ²¢ Ð¢Á¢¢}¢ï ÜU¢ï ¼ãÏ¢‹Î

ÜUè ¼GÚãG HÐïÅ¢ Ð¢©æ Ð¢§æÓ¢ï }¢ï´ Ý Ç¢Hï ¼¢ï ÜéUÀ Ýãè´ J
²êæãè ¥æx¢-Ú¶¢ ÈñUH¢ ÜUÚ Î¢ïÝ¢ï´ à¢¢Ý¢ï´ ÐÚ Ú¶ çH²¢,
¥¢S¼èÝ¢ï´ }¢ï´ ã¢‰¢ Ý Ç¢Hï ¼¢ï ÜUzGÈGU¢Ú¢ Ýãè´ }¢x¢Ú }¢vMã
ãñ ¥¢ñÚ }¢¢ï´É¢ï´ (²¢’Ýè ÜU‹{¢ï´) ÐÚ çS¢Hï ÜUÐÇGï Ç¢H çH²ï
¼¢ï ÜéUÀ Ýãè´ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1169)
±éÜGêUÈGïU ¥G-ÚÈGU¢¼ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢
S¢é±¢H :v²¢ ÎS¢±è´ Ú¢¼ ÜU¢ï |¢è ±éÜGêUÈGïU ¥G-ÚÈGU¢¼ ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :Á¢è ã¢æ, v²êæ çÜU ±éÜGêUÈGU ÜU¢ ±vG¼ 9 ÁG¢éH çãGÁÁ¢ç¼H
ãGÚ¢}¢ ÜïU §çÏ¼Î¢» ±vG¼ï Á¢G¢ïãÚ S¢ï Hï ÜUÚ ÎS¢±è´ ÜUè
¼GéHê»G ÈGUÁ¢í ¼ÜU ãñ J
}¢éÁGÎçHÈGU¢ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ ¥ã}¢ S¢é±¢H
S¢é±¢H :çÁ¢S¢ï ÜU¢ï§ü }¢Á¢Ï¢êÚè Ý ã¢ï ©S¢ï }¢éÁGÎçHÈGU¢ S¢ï ç}¢Ý¢ ÜïU
çH²ï ÜUÏ¢ çÝÜUHÝ¢ Ó¢¢çã²ï ?
Á¢±¢Ï¢ :¼GéHê»G ¥¢zG¼¢Ï¢ }¢ï´ çS¢ÈGUü §¼Ý¢ ±vG¼ Ï¢¢ÜGUè Úã Á¢¢»
çÁ¢S¢ }¢ï´ (}¢SÝêÝ çÜGUÚ¢¥¼ ÜïU S¢¢‰¢) Î¢ï Úv¥G¼ ¥Î¢ ÜUè
Á¢¢ S¢ÜïU´ ©S¢ ±vG¼ Ó¢H ÐÇGï J ¥x¢Ú ¼GéHê»G ¥¢zG¼¢Ï¢
¼ÜU ÆãÚ¢ Úã¢ ¼¢ï S¢é‹Ý¼ï }¢é¥vÜUÎ¢ ¼ÜüU ãé§ü, »ïS¢¢
ÜUÚÝ¢ “Ï¢éÚ¢” ãñ }¢x¢Ú Î}¢ ±x¢GñÚ¢ ±¢çÁ¢Ï¢ Ýãè´ J
ã¢æ ç}¢Ý¢ à¢ÚèÈGU ÜUè Á¢¢çÝÏ¢ Ó¢H ¼¢ï ÐÇ¢G }¢x¢Ú
|¢èÇG ±x¢GñÚ¢ ÜUè ±Á¢ã S¢ï }¢éÁGÎçHÈGU¢ ãè }¢ï´ S¢êÚÁ¢
¼GéHê¥G ã¢ï x¢²¢ ¼¢ï ¼¢çÚÜïU S¢é‹Ý¼ Ýãè´ ÜUãH¢»x¢¢ J
(²ïã Á¢±¢Ï¢ ÈGU¼¢±¢ ãGÁ¢ ± ©G}Úã, çãGSS¢» Îé±é}¢ S¢ÈGUãG¢

83 ¼¢ 87 S¢ï }¢¢wG¢êÁ¢G ãñ)
Ú}² ÜïU }¢é-¼¥GçËHÜGU S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢
S¢é±¢H :¥x¢Ú çÜUS¢è çÎÝ ¥¢{è S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ }¢¢Úè´ }¢-S¢HÝ
x²¢Úã±è´ ÜU¢ï ¼èÝ à¢ñ¼G¢Ý¢ï´ ÜU¢ï 21 ÜæUÜUçÚ²¢æ }¢¢ÚÝè ‰¢è´
}¢x¢Ú 11 }¢¢Úè´ ¼¢ï v²¢ S¢Á¢G¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :ÈGUè ÜæUÜUÚè »ÜU »ÜU S¢-ÎÜGU¢ ÎïÝ¢ ã¢ïx¢¢ J S¢ÎLàà¢Úè¥Gã
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : çÜUS¢è çÎÝ |¢è Ú}² Ýãè´ ÜUè
²¢ »ÜU çÎÝ ÜUè çÏ¢ËÜéUH ²¢ ¥vS¢Ú ¼ÜüU ÜUÚ Îè
}¢-S¢HÝ ÎS¢±è´ ÜU¢ï ¼èÝ ÜæUÜUçÚ²¢æ ¼ÜU }¢¢Úè´ ²¢ x²¢Úã±è´
±x¢GñÚ¢ ÜU¢ï 10 ÜæUÜUçÚ²¢æ ¼ÜU ²¢ çÜUS¢è çÎÝ ÜUè çÏ¢ËÜéUH
²¢ ¥vS¢Ú Ú}² ÎêS¢Úï çÎÝ ÜUè ¼¢ï §Ý S¢Ï¢ S¢êÚ¼¢ï´ }¢ï´ Î}¢
ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú çÜUS¢è çÎÝ ÜUè çÝSÈGU S¢ï ÜU}¢ À¢ïÇGè
}¢-S¢HÝ ÎS¢±è´ ÜU¢ï Ó¢¢Ú ÜæUÜUçÚ²¢æ }¢¢Úè´, ¼èÝ À¢ïÇG Îè´
²¢ ¥¢ñÚ çÎÝ¢ï´ ÜUè x²¢Úã }¢¢Úè´ ÎS¢ À¢ïÇG Îè´ ²¢ ÎêS¢Úï çÎÝ
ÜUè ¼¢ï ãÚ ÜæUÜUÚè ÐÚ »ÜU S¢-ÎÜGU¢ Îï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú S¢-ÎÜGU¢ï´
ÜUè ÜGUè}¢¼ Î}¢ ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï ÜéUÀ ÜU}¢ ÜUÚ Îï J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1178)
ÜGéUÚÏ¢¢Ýè S¢ï }¢é-¼¥GçËHÜGU S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢
S¢é±¢H :ÎS¢±è´ ÜUè Ú}² ÜïU Ï¢¢’Î ¥x¢Ú Á¢g¢ à¢ÚèÈGU }¢ï´ Á¢¢ ÜUÚ
¼}¢œ¢¢ï¥G ÜUè ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ¥¢ñÚ ãGËÜGU ÜUÚÝ¢ Ó¢¢ãï´ ¼¢ï ÜUÚ
S¢ÜU¼ï ãñ´ ²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ :Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼ï, v²êæ çÜU Á¢g¢ à¢ÚèÈGU ãGéÎêÎï ãGÚ}¢ S¢ï Ï¢¢ãÚ
ãñ J ÜUÚï´x¢ï ¼¢ï »ÜU ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÜU¢ ¥¢ñÚ ÎêS¢Ú¢ ãGËÜGU ÜU¢ ²êæ
Î¢ï Î}¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ï Á¢¢»æx¢ï J
S¢é±¢H :}¢é-¼}¢œ¢ï¥G ¥¢ñÚ ÜGU¢çÚÝ Ýï ¥x¢Ú Ú}² S¢ï ÐãHï ÜGéUÚÏ¢¢Ýè
ÜUÚ Îè ²¢ ÜGéUÚÏ¢¢Ýè S¢ï ÐãHï ãGËÜGU ÜUÚ çÎ²¢ ¼¢ï v²¢
Á¢±¢Ï¢ :§Ý Î¢ïÝ¢ï´ S¢êÚ¼¢ï´ }¢ï´ Î}¢ ÎïÝ¢ ã¢ïx¢¢ J
S¢é±¢H :¥x¢Ú ãGÁÁ¢ï §zGÚ¢Î ±¢Hï Ýï ÜGéUÚÏ¢¢Ýè S¢ï ÐãHï ãè ãGËÜGU
ÜUÚ çÎ²¢ ¼¢ï v²¢ ÜU¢ï§ü S¢Á¢G¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ : Ýãè´, v²êæ çÜU }¢éçzGÚÎ ÐÚ ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ±¢çÁ¢Ï¢ Ýãè´ ©S¢ ÜïU
çH²ï }¢éS¼ãGÏ¢ ãñ J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 1140) ¥x¢Ú ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÜUÚÝ¢
Ó¢¢ãï ¼¢ï ©S¢ ÜïU çH²ï ¥zGÁ¢GH ²ïã ãñ çÜU ÐãHï ãGËÜGU ÜUÚï
çÈUÚ ÜGéUÚÏ¢¢Ýè J
ãGËÜGU ± ¼vGS¢èÚ ÜïU }¢é-¼¥GçËHÜGU S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢
S¢é±¢H :¥x¢Ú ãG¢Á¢è Ýï Ï¢¢Úã±è´ ÜïU Ï¢¢’Î ãGÚ}¢ S¢ï Ï¢¢ãÚ S¢Ú
}¢éæÇ±¢²¢ ¼¢ï v²¢ S¢Á¢G¢ ã¢ïx¢è ?
Á¢±¢Ï¢ :Î¢ï Î}¢, »ÜU ãGÚ}¢ S¢ï Ï¢¢ãÚ ãGËÜGU ÜUÚ±¢Ýï ÜU¢, ÎêS¢Ú¢
Ï¢¢Úã±è´ ÜïU Ï¢¢’Î ã¢ïÝï ÜU¢ J
S¢é±¢H :¥x¢Ú ©G}Úï ÜU¢ ãGËÜGU ãGÚ}¢ S¢ï Ï¢¢ãÚ ÜUÚ±¢Ý¢ Ó¢¢ãï ¼¢ï
ÜUÚ±¢ S¢ÜU¼¢ ãñ ²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ :Ýãè´ ÜUÚ±¢ S¢ÜU¼¢, ÜUÚ±¢»x¢¢ ¼¢ï Î}¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ïx¢¢, ã¢æ §S¢
ÜïU çH²ï ±vG¼ ÜUè ÜU¢ï§ü ÜGUñ Î Ýãè´ J
S¢é±¢H :v²¢ Á¢g¢ à¢ÚèÈGU ±x¢GñÚ¢ }¢ï´ ÜU¢}¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ ÜU¢ï |¢è ãÚ
Ï¢¢Ú ©G}Úï }¢ï´ ãGËÜGU ²¢ ¼vGS¢èÚ ÜUÚÝ¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :Á¢è ã¢æ J ±ÚÝ¢ »ãGÚ¢}¢ ÜUè Ð¢Ï¢ç‹Î²¢æ ¶Gy}¢ Ý ã¢ï´x¢è J
S¢é±¢H :çÁ¢S¢ ¥G¢ñÚ¼ ÜïU Ï¢¢H À¢ïÅï ã¢ï´ (Á¢ñS¢¢ çÜU ¥¢Á¢ ÜUH ÈGïUà¢Ý
ãñ) ©G}Ú¢ï´ ÜU¢ |¢è Á¢ÁGÏ¢¢ ãñ }¢x¢Ú Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú ÜGUSÚ ÜUÚÝï }¢ï´
S¢Ú ÜïU Ï¢¢H ãè ¶Gy}¢ ã¢ï Á¢¢»æx¢ï, v²¢ ÜUÚï ? ¥x¢Ú S¢Ú ÜïU
S¢¢Úï Ï¢¢H ¶Gy}¢ ã¢ï x¢» ²¢’Ýè »ÜU Ð¢ïÚï S¢ï ÜU}¢ Úã x¢»
¼¢ï ¥Ï¢ ©G}Úï ÜUÚïx¢è ¼¢ï ÜGUSÚ }¢éç}ÜUÝ Ý Úã¢, }¢é¥G¢ÈGUè
ç}¢Hïx¢è ²¢ v²¢ ?
Á¢±¢Ï¢ :Á¢Ï¢ ¼ÜU S¢Ú ÐÚ Ï¢¢H }¢¢ñÁ¢êÎ ã¢ï´ ¥G¢ñÚ¼ ÜïU çH²ï ãÚ Ï¢¢Ú
ÜGUSÚ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ J ÚS¢êHéËH¢ã Ýï
§à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : “¥G¢ñÚ¼¢ï´ ÐÚ ãGËÜGU Ýãè´ Ï¢çËÜU §Ý ÐÚ
çS¢ÈGUü ¼vGS¢èÚ (±¢çÁ¢Ï¢) ãñ J”
»ïS¢è ¥G¢ñÚ¼ çÁ¢S¢ ÜïU Ï¢¢H »ÜU Ð¢ïÚï S¢ï ÜU}¢ Úã x¢» ã¢ï´,
©S¢ ÜïU çH²ï ¥Ï¢ ÜGUSÚ ÜUè }¢é¥G¢ÈGUè ãñ v²êæ çÜU ÜGUSÚ
}¢éç}ÜUÝ Ý Úã¢ ¥¢ñÚ ãGËÜGU ÜUÚ¢Ý¢ §S¢ ÜïU çH²ï }¢‹¥G
ãñ J »ïS¢è S¢êÚ¼ }¢ï´ ¥x¢Ú ãGÁ¢ ÜU¢ }¢é¥G¢-}¢H¢ ãñ ¼¢ï
¥zGÁ¢GH ²ïã ãñ çÜU ¥Ä²¢}¢ï ÝãGìÚ ÜïU ¥¢ç¶GÚ }¢ï´ (²¢’Ýè
12 ÁG¢éH çãGÁÁ¢ç¼H ãGÚ¢}¢ ÜïU x¢GéMÏ¢ï ¥¢zG¼¢Ï¢ ÜïU Ï¢¢’Î)
»ãGÚ¢}¢ S¢ï Ï¢¢ãÚ ¥¢», ¥x¢Ú ¥Ä²¢}¢ï ÝãGìÚ ÜïU ¥¢ç¶GÚ
¼ÜU §ç‹¼Á¢G¢Ú Ý |¢è çÜU²¢ ¼¢ï ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢G H¢çÁ¢G}¢ Ý
ã¢ïx¢è J
}¢é-¼ÈGU<ÚÜGU S¢é±¢H ± Á¢±¢Ï¢

S¢é±¢H :S¢Ú ²¢ }¢éæã Á¢GwG}¢è ã¢ï Á¢¢Ýï ÜUè S¢êÚ¼ }¢ï´ Ð^è Ï¢¢æ{Ý¢ x¢éÝ¢ã
¼¢ï Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ :}¢Á¢Ï¢êÚè ÜUè S¢êÚ¼ }¢ḯ x¢éÝ¢ã Ýãè´ ã¢ïx¢¢, ¥HÏ¢œ¢¢ “Á¢é}¢ïü x¢GñÚ
§çwG¼²¢Úè” ÜU¢ ÜUzGÈUG ¢Ú¢ ÎïÝ¢ ¥¢»x¢¢ J çHã¢Á¢G¢ ¥x¢Ú
çÎÝ ²¢ Ú¢¼ ²¢ §S¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ÎïÚ ¼ÜU §¼Ýè Ó¢¢ñÇèG Ð^è
Ï¢¢æ{è çÜU Ó¢¢ñ‰¢¢§ü (1/4) ²¢ §S¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ S¢Ú ²¢ }¢éæã ÀéÐ
x¢²¢ ¼¢ï Î}¢ ¥¢ñÚ ÜU}¢ }¢ḯ S¢-ÎÜGU¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ïx¢¢ (Á¢é}¢ïü x¢GñÚ
§çwG¼²¢Úè ÜUè ¼zGS¢èH S¢ÈGUãG¢ 260 ÐÚ }¢éH¢-ãGÁ¢G¢ ÈGUÚ}¢¢§²ï)
§S¢ ÜïU §GH¢±¢ çÁ¢S}¢ ÜïU ÎêS¢Úï ¥¢’Á¢G¢ ÐÚ ÝèÁ¢G ¥G¢ñÚ¼ ÜïU
S¢Ú ÐÚ |¢è }¢Á¢Ï¢êÚÝ Ð^è Ï¢¢æ{Ýï }¢ḯ ÜU¢ï§ü }¢éÁ¢G¢-²ÜGU¢ Ýãè´ J
S¢é±¢H :}¢é-¼}¢œ¢ï¥G ¥¢ñÚ ÜGU¢çÚÝ ãGÁ¢ ÜïU §ç‹¼Á¢G¢Ú }¢ï´ ãñ´, §S¢
Î¢ñÚ¢Ý ©G}Úã ÜUÚ S¢ÜU¼ï ãñ´ ²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ :ÜGU¢çÚÝ ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ ¼¢ï ¥|¢è Ï¢¢ÜGUè ãñ, ²ïã ¼¢ï ÜUÚ ãè
Ýãè´ S¢ÜU¼¢, Úã¢ }¢é-¼}¢œ¢ï¥G ¼¢ï §S¢ Ï¢¢Úï }¢ï´ ©G-H}¢¢ ÜU¢
§çwG¼H¢ÈGU ãñ, Ï¢ïã¼Ú ²ïãè ãñ çÜU çS¢ÈGUü ÝzGHè ¼G±¢ÈGU
çÁ¢¼Ýï ÜUÚÝ¢ Ó¢¢ãï ÜUÚ¼¢ Úãï ¥x¢Ú ©G}Úã ÜUÚ |¢è Hï ¼¢ï
Ï¢¢’Á¢G ©G-H}¢¢ ÜïU ÝÁGÎèÜU ÜU¢ï§ü }¢éÁ¢G¢-²ÜGU¢ Ýãè´ J ã¢æ !
}¢Ý¢çS¢ÜïU ãGÁ¢ S¢ï ÈGUÚ¢x¢G¼ ÜïU Ï¢¢’Î }¢é-¼}¢œ¢ï¥G, ÜGU¢çÚÝ,
}¢éçzGÚÎ S¢|¢è ©G}Úã ÜUÚ S¢ÜU¼ï ãñ´ J
S¢é±¢H :¥GÚÏ¢ à¢ÚèÈGU ÜïU }¢éw¼G çHÈGU }¢ÜGU¢}¢¢¼ }¢-S¢HÝ Î}¢¢}¢ ¥¢ñÚ
çÚ²¢Á¢G ±x¢GñÚ¢ ±¢Hï Á¢¢ï çÜU }¢èÜGU¢¼ S¢ï Ï¢¢ãÚ Úã¼ï ãñ́ ©‹ãḯ
x¢±Ýü}¢ï‹Å ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï §Á¢¢Á¢G¼ Ýãè´ ã¢ï¼è, ±¢ïã Ð¢ïHèS¢ ÜU¢ï
{¢ïÜU¢ ÎïÝï ÜïU çH²ï çÏ¢x¢GÚñ »ãGÚ¢}¢ }¢èÜGU¢¼ S¢ï x¢éÁ¢GÚ ÜUÚ »ãGÚ¢}¢
Ï¢¢æ{¼ï ¥¢ñÚ ãGÁ¢ ÜUÚ¼ï ãñ,´ §Ý ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ v²¢ ãGvé }¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ : 1 ÜGU¢ÝêÝ ÜUè ç¶GH¢ÈGU ±Á¢Gèü ÜUÚ ÜïU ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï
çÁ¢GËH¼ ÐÚ Ðïà¢ ÜUÚÝ¢ Ý¢ Á¢¢§Á¢G ãñ 2 çÏ¢x¢GñÚ »ãGÚ¢}¢
}¢èÜGU¢¼ S¢ï ¥¢x¢ï x¢éÁ¢GÚÝï ÜUè ±Á¢ã S¢ï ¥G¢ñÎ (²¢’Ýè }¢èÜGU¢¼
¼ÜU Î¢ïÏ¢¢Ú¢ H¢ñÅ ÜUÚ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{Ý¢) ²¢ Î}¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ïx¢¢
²¢’Ýè ¥x¢Ú §S¢è ¼GÚãG ãGÁ¢ ²¢ ©G}Úã ¥Î¢ ÜUÚ çH²¢ ¼¢ï
Î}¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ x¢éÝãx¢¢Ú |¢è ã¢ïx¢¢ J ¥¢ñÚ ¥x¢Ú
¥|¢è ãGÁ¢ ²¢ ©G}Úã ÜïU ¥zG¥G¢H à¢éM¥G çÜU²ï çÏ¢x¢GñÚ
§S¢è S¢¢H }¢èÜGU¢¼ ¼ÜU ±¢ÐS¢ H¢ñÅ ÜUÚ çÜUS¢è |¢è çÜGUS}¢
ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{ï ¼¢ï Î}¢ S¢¢çÜGU¼G ã¢ï Á¢¢»x¢¢, ±ÚÝ¢ Ýãè´ J
S¢é±¢H :ãGÁ¢ ²¢ ©G}Úï ÜUè S¢¥Gì² ÜïU ÜGUÏH ãGËÜGU ÜUÚ±¢ çH²¢ ÜU§ü
Ú¢ïÁ¢G x¢éÁ¢GÚ x¢» v²¢ ÜUÚï ?
Á¢±¢Ï¢ :ãGÁ¢ }¢ï´ ãGËÜGU ÜU¢ }¢SÝêÝ ±vG¼ S¢¥Gì² S¢ï ÜGUÏH ãè ã¢ï¼¢
ãñ ²¢’Ýè ãGËÜGU S¢ï ÐãHï S¢¥Gì² ÜUÚÝ¢ ç¶GH¢ÈGïU S¢é‹Ý¼ ãñ J
çHã¢Á¢G¢ ¥x¢Ú çÜUS¢è Ýï S¢¥Gì² S¢ï ÜGUÏH ãGËÜGU ÜUÚ±¢²¢
¼¢ï ÜU¢ï§ü ãGÚÁ¢ Ýãè´ J ¥¢ñÚ ÜU§ü çÎÝ x¢éÁ¢GÚÝï S¢ï |¢è }¢Á¢GèÎ
ÜéUÀ H¢çÁ¢G}¢ Ýãè´ ¥¢»x¢¢ v²êæ çÜU S¢¥Gì² ÜïU çH²ï ÜU¢ï§ü
±vG¼ï §ç‹¼ã¢ (END TIME) }¢éÜGUÚüÚ Ýãè´ ãñ J ã¢æ ¥x¢Ú
±¢ïã S¢¥Gì² ÜïU çÏ¢x¢GñÚ “±¼GÝ” Ó¢H¢ x¢²¢ ¼¢ï ¥Ï¢
¼ÜïüU ±¢çÁ¢Ï¢ ÜUè ±Á¢ã S¢ï Î}¢ H¢çÁ¢G}¢ ¥¢»x¢¢, çÈUÚ
¥x¢Ú ±¢ïã H¢ñÅ ÜUÚ S¢¥G²ì ÜUÚ Hï ¼¢ï Î}¢ S¢¢çÜGU¼G ã¢ï Á¢¢»x¢¢
¥HÏ¢œ¢¢ Ï¢ïã¼Ú ²ïã ãñ çÜU ¥Ï¢ ±¢ïã Î}¢ ãè Îï çÜU §S¢ }¢ï´
ÝzG»G ÈGUé -ÜGUÚ¢ ãñ J ²ïã ãGvé }¢ ©S¢è ±vG¼ ãñ çÜU Á¢Ï¢ ãGËÜGU
¥ÐÝï ±vG¼ ²¢’Ýè ¥Ä²¢}¢ï ÝãGÚì }¢ï´ ÎS¢±è´ ÜUè Ú}² ÜïU Ï¢¢’Î
ÜUÚ±¢²¢ ã¢ï, ¥x¢Ú Ú}² S¢ï ÜGUÏH ²¢ ¥Ä²¢}¢ï ÝãGÚì ÜïU Ï¢¢’Î
ãGËÜGU ÜUÚ±¢²¢ ¼¢ï Î}¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ïx¢¢ J ©G}Úï }¢ï´ ¥x¢Ú çÜUS¢è Ýï
S¢¥G²ì S¢ï ÜGUÏH ãGËÜGU ÜUÚ±¢²¢ ¼¢ï ©S¢ ÐÚ Î}¢ H¢çÁ¢G}¢
¥¢»x¢¢ J çÈUÚ ¥x¢Ú ÐêÚ¢ ²¢ ¼G±¢ÈGU ÜU¢ ¥vS¢Ú çãGSS¢¢ ²¢’Ýè
Ó¢¢Ú ÈïUÚï ÜUÚ Ó¢éÜU¢ ‰¢¢ ¼¢ï »ãGÚ¢}¢ S¢ï çÝÜUH Á¢¢»x¢¢ ±ÚÝ¢
Ýãè´ J ÜU§ü çÎÝ x¢éÁ¢GÚ Á¢¢Ýï ÜUè ±Á¢ã S¢ï |¢è S¢¥²ìG S¢¢çÜGU¼G Ýãè´
ã¢ïx¢è v²êæ çÜU ²ïã ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ çHã¢Á¢G¢ §S¢ï S¢¥G²ì ÜUÚÝè ã¢ïx¢è J
S¢é±¢H :çÁ¢S¢ Ýï ãGÁÁ¢ï §zGÚ¢Î ÜUè çÝÄ²¼ ÜUè }¢x¢Ú ©G}Úã ÜUÚ ÜïU
»ãGÚ¢}¢ ¶¢ïH çÎ²¢ ! v²¢ ÜUzGÈUG ¢Ú¢ ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ¥Ï¢ v²¢ ÜUÚï ?
Á¢±¢Ï¢ :ãGÁ¢ ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ ©G}Úã ÜUÚ ÜïU ¶¢ïH ÎïÝ¢ Á¢¢§Á¢G Ýãè´ ãñ
¥¢ñÚ »ïS¢¢ ÜUÚÝï S¢ï ±¢ïã à¢wGS¢ »ãGÚ¢}¢ S¢ï Ï¢¢ãÚ Ýãè´
ã¢ïx¢¢ Ï¢çËÜU Ï¢ ÎS¼êÚ ±¢ïã }¢¢ïãGçÚ}¢ ãè Úãïx¢¢, ©S¢ ÐÚ
H¢çÁ¢G}¢ ãñ çÜU ±¢ïã ãGÁ¢ ÜïU ¥zG¥G¢H Ï¢Á¢¢ H¢Ýï ÜïU Ï¢¢’Î
»ãGÚ¢}¢ ¶¢ïHï J çÏ¢x¢GñÚ ¥zG¥G¢Hï ãGÁ¢ ¥Î¢ çÜU²ï »ãGÚ¢}¢
©¼¢ÚÝï ÜUè çÝÄ²¼ ÜUÚ HïÝ¢ ÜU¢ÈGUè Ýãè´ J çHã¢Á¢G¢ Á¢Ï¢
§S¢ ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢ÜGUè ãñ ¼¢ï }¢}Ýê¥G¢¼ ÜU¢ §Úç¼ÜU¢Ï¢ ÜUÚÝï
ÐÚ ÜUzGÈGU¢Ú¢ |¢è H¢çÁ¢G}¢ ã¢ïx¢¢, ã¢æ ÜUzGÈGU¢Ú¢ çS¢ÈGUü »ÜU
ãè H¢çÁ¢G}¢ ¥¢»x¢¢ ¥x¢Ó¢ïü S¢¢Úï ÜïU S¢¢Úï }¢}Ýê¥G¢¼ï »ãGÚ¢}¢
ÜU¢ §Úç¼ÜU¢Ï¢ ÜUÚ Hï Á¢ñS¢ï çS¢Hï ÜUÐÇGï ÐãÝ Hï, ¶GéàÏ¢ê

Hx¢¢ Hï, Ï¢¢H }¢éæÇ±¢ Hï ±x¢GñÚã¢, §Ý ¼}¢¢}¢ ÜïU Ï¢ÎHï }¢ï´
çS¢ÈGUü »ÜU ãè Î}¢ H¢çÁ¢G}¢ ã¢ïx¢¢ J ¥¢ñÚ ¥Ï¢ §S¢ ÐÚ
H¢çÁ¢G}¢ ãñ çÜU çS¢Hï ãé» ÜUÐÇGï ©¼¢Ú ÜUÚ Î¢ïÏ¢¢Ú¢ »ãGÚ¢}¢
ÜïU Ï¢ï çS¢Hï ÜUÐÇGï ÐãÝï, ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ ©S¢è S¢¢çÏ¢ÜGU¢
ãGÁ¢ ±¢Hï »ãGÚ¢}¢ ÜUè çÝÄ²¼ ÜïU S¢¢‰¢ ãGÁ¢ ÜïU }¢Ý¢çS¢ÜU
ÐêÚï ÜUÚï J
S¢é±¢H :Á¢¢ï Ï¢-ÜGUÚã §üGÎ ÜUè ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÜUÚÝ¢ Ó¢¢ã¼¢ ãñ ±¢ïã ¥x¢Ú
ÁG¢éH çãGÁÁ¢ã ÜïU Ó¢¢æÎ ÜïU Ï¢¢’Î »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{ï ¼¢ï Ý¢¶GéÝ
¥¢ñÚ x¢GñÚ Á¢GMÚè Ï¢¢H ±x¢GñÚ¢ ÜU¢Åï ²¢ Ýãè´ ? v²êæ çÜU §Ý
çÎÝ¢ï´ ©S¢ ÜïU çH²ï Ý¢¶GéÝ ±x¢GñÚ¢ Ý ÜU¢ÅÝ¢ }¢éS¼ãGÏ¢ ãñ J
©S¢ ÜïU çH²ï ¥zGÁ¢GH ÜU¢ñÝ S¢¢ ¥G}¢H ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :ãG¢Á¢è ÜU¢ï ¥x¢Ú ãG¢Á¢¼ ã¢ï ¼¢ï ©S¢ ÜïU çH²ï Ý¢¶GéÝ ¥¢ñÚ Ï¢¢H
ÜU¢ÅÝ¢ }¢éS¼ãGÏ¢ ± ¥zGÁ¢GH ãñ, ²¢Î Úãï ! ¥x¢Ú §¼Ýï çÎÝ
ã¢ï Ó¢éÜïU ãñ́ çÜU ¥Ï¢ Ý¢¶GéÝ ¥¢ñÚ Ï¢¢H ÜU¢Åï çÏ¢x¢GñÚ »ãGÚ¢}¢
Ï¢¢æ{ Hïx¢¢ ¼¢ï 40 çÎÝ ã¢ï Á¢¢»æx¢ï ¼¢ï ¥Ï¢ ÜU¢ÅÝ¢ Á¢GMÚè ãñ
v²êæ çÜU 40 çÎÝ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ¼¢¶GèÚ x¢éÝ¢ã ãñ J
S¢é±¢H :¼¢ï v²¢ 13 ÁG¢éH çãGÁÁ¢ç¼H ãGÚ¢}¢ S¢ï ©G}Úï à¢éM¥G ÜUÚ
çÎ²ï Á¢¢»æ ?
Á¢±¢Ï¢ :Á¢è Ýãè´ J ¥Ä²¢}¢ï ¼àÚèÜGU ²¢’Ýè 9, 10, 11, 12, ¥¢ñÚ
13 ÁG¢éH çãGÁÁ¢ç¼H ãGÚ¢}¢ §Ý Ð¢æÓ¢ çÎÝ¢ï´ }¢ï´ ©G}Úï ÜU¢
»ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{Ý¢ }¢vMãï ¼ãGÚè}¢è (Ý¢ Á¢¢§Á¢G ± x¢éÝ¢ã)
ãñ J ¥x¢Ú Ï¢¢æ{¢ ¼¢ï Î}¢ H¢çÁ¢G}¢ ¥¢»x¢¢ J
13 ÜU¢ï xG¢M
é Ï¢ï ¥¢zG¼¢Ï¢ ÜïU Ï¢¢’Î »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{ S¢ÜU¼ï ãñ´
S¢é±¢H :v²¢ }¢ÜGU¢}¢è ãGÁ¢GÚ¢¼ çÁ¢‹ã¢ï´ Ýï §S¢ S¢¢H ãGÁ¢ Ýãè´ çÜU²¢
±¢ïã |¢è §Ý çÎÝ¢ï´ ²¢’Ýè Ý±è´ ¼¢ ¼ïÚã±è´ Ð¢æÓ¢ çÎÝ ©G}Úã
Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼ï ?
Á¢±¢Ï¢ :§Ý ÜïU çH²ï |¢è §Ý çÎÝ¢ï´ ©G}Úï ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{ ÜUÚ
©G}Úã ÜUÚÝ¢ }¢vMãï ¼ãGÚè}¢è ãñ J ¥¢ÈGU¢ÜGUè, çãGËHè
¥¢ñÚ }¢èÜGU¢¼è S¢|¢è ÜïU çH²ï ¥SH }¢é}¢¢-Ý-¥G¼ §Ý
çÎÝ¢ï´ }¢ï´ ©G}Úï ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{Ýï ÜUè ãñ J ©G}Úï ÜU¢ ±vG¼
ÐêÚ¢ S¢¢H ãñ, }¢x¢Ú Ð¢æÓ¢ çÎÝ ©G}Úï ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{Ý¢
}¢vMãï ¼ãGÚè}¢è ãñ, ¥¢ñÚ ¥x¢Ú Ý±è´ S¢ï ÜGUÏH Ï¢¢æ{ï
ãé» »ãGÚ¢}¢ ÜïU S¢¢‰¢ §Ý (Ð¢æÓ¢) çÎÝ¢ï´ }¢ï´ ©G}Úã çÜU²¢
¼¢ï ÜU¢ï§ü ãGÚÁ¢ Ýãè´ ¥¢ñÚ §S¢ S¢êÚ¼ }¢ï´ |¢è }¢éS¼ãGÏ¢ ²ïã
ãñ çÜU §Ý çÎÝ¢ï´ ÜU¢ï x¢éÁ¢G¢Ú ÜUÚ ©G}Úã ÜUÚï J
S¢é±¢H :¥àãéÚï ãGÁ¢ }¢ï´ ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü çãGËHè ²¢ ãG-Ú}¢è ©G}Úã |¢è
ÜUÚï ¥¢ñÚ ãGÁ¢ |¢è ÜUÚï ¼¢ï ©S¢ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ v²¢ ãGév}¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :»ïS¢¢ ÜUÚÝï ±¢Hï ÐÚ Î}¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ v²êæ çÜU
§S¢ ÜU¢ï çS¢ÈGUü ãGÁÁ¢ï §zGÚ¢Î ÜUè §Á¢¢Á¢G¼ ãñ çÁ¢S¢ }¢ï´
©G}Úã à¢¢ç}¢H Ýãè´ J ¥HÏ¢œ¢¢ ±¢ïã çS¢ÈGUü ©G}Úã ÜUÚ
S¢ÜU¼¢ ãñ J
S¢é±¢H :»ãGÚ¢}¢ }¢ï´ ¶¢Ýï S¢ï ÜGUÏH ¥¢ñÚ Ï¢¢’Î ã¢‰¢ {¢ïÝ¢ ÜñUS¢¢ ?
Ý {¢ïÝï S¢ï }¢ñH ÜéUÓ¢ñH ÐïÅ }¢ï´ Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Î }¢ï´ Ýãè´
{¢ï»´x¢ï ¼¢ï ã¢‰¢ çÓ¢ÜUÝï ¥¢ñÚ Ï¢ÎÏ¢êÎ¢Ú Úãï´x¢ï, v²¢ ÜUÚï´ ?
Á¢±¢Ï¢ :Î¢ïÝ¢ï´ Ï¢¢Ú çÏ¢x¢GñÚ S¢¢Ï¢éÝ ±x¢GñÚ¢ ÜïU ã¢‰¢ {¢ï HèçÁ¢²ï ¥x¢Ú
ÜU¢ï§ü ¶G¢çÚÁ¢è ÜU¢HÜU ²¢ çÓ¢vÝ¢ãÅ ã¢‰¢¢ï´ }¢ï´ Hx¢è ã¢ï ¼¢ï
Á¢GMÚ¼Ý ÜUÐÇGï S¢ï Ð¢ï´À HèçÁ¢²ï J }¢x¢Ú Ï¢¢H Ý ÅêÅï´ §S¢
ÜUè »ãGç¼²¢¼G ÜUèçÁ¢²ï J
S¢é±¢H :±éÁ¢G ê ÜïU Ï¢¢’Î }¢¢ïãçG Ú}¢ ÜU¢ L}¢¢H S¢ï ã¢‰¢ }¢éãæ Ð¢ïÀ´ Ý¢ ÜñUS¢¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :}¢éæã ÐÚ (¥¢ñÚ }¢Îü S¢Ú ÐÚ |¢è) ÜUÐÇG¢ Ýãè´ Hx¢¢ S¢ÜU¼ï,
çÁ¢S}¢ ÜU¢ Ï¢¢ÜGUè çãGSS¢¢ }¢-S¢HÝ ã¢‰¢ ±x¢GñÚ¢ §¼Ýè
»ãGç¼²¢¼G ÜïU S¢¢‰¢ Ð¢ï´À S¢ÜU¼ï ãñ´ çÜU }¢ñH |¢è Ý ÀêÅï
¥¢ñÚ Ï¢¢H |¢è Ý ÅêÅï J
S¢é±¢H :}¢¢ïãGçÚ}¢¢ Ó¢ïãÚ¢ Ï¢Ó¢¢ ÜUÚ Ðè ÜïUÐ ±¢H¢ ²¢ ÜU}¢¢Ýè Î¢Ú
çÝÜGU¢Ï¢ Ç¢H S¢ÜU¼è ãñ ²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ :Ç¢H S¢ÜU¼è ãñ }¢x¢Ú ã±¢ Ó¢Hè ²¢ x¢G-H¼Gè ãè S¢ï ¥ÐÝ¢
ã¢‰¢ çÝÜGU¢Ï¢ ÐÚ Ú¶ çH²¢ çÁ¢S¢ ÜïU S¢Ï¢Ï¢ Ó¢¢ãï ‰¢¢ïÇGè
S¢è ÎïÚ ÜïU çH²ï |¢è Ó¢ïãÚï ÐÚ çÝÜGU¢Ï¢ Hx¢ x¢²¢ ¼¢ï
ÜUzGÈGU¢Úï ÜUè S¢êÚ¼ Ï¢Ý S¢ÜU¼è ãñ J
S¢é±¢H :ãGËÜGU ÜUÚ±¢¼ï ±vG¼ }¢¢ïãGçÚ}¢ S¢Ú ÐÚ S¢¢Ï¢éÝ Hx¢¢»
²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ :S¢¢Ï¢éÝ Ý Hx¢¢» v²êæ çÜU }¢ñH ÀêÅïx¢¢ ¥¢ñÚ }¢ñH ÀéÇG¢Ý¢
»ãGÚ¢}¢ }¢ï´ }¢vMãï (¼‹Á¢Gèãè) ãñ J
S¢é±¢H :}¢¢ã±¢Úè ÜUè ãG¢H¼ }¢ï´ ¥G¢ñÚ¼ »ãGÚ¢}¢ ÜUè çÝÄ²¼ ÜUÚ
S¢ÜU¼è ãñ ²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ :ÜUÚ S¢ÜU¼è ãñ }¢x¢Ú »ãGÚ¢}¢ ÜïU ÝzGH ¥Î¢ Ýãè´ ÜUÚ
S¢ÜU¼è, ÝèÁ¢G ¼G±¢ÈGU Ð¢ÜU ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢’Î ÜUÚï J
S¢é±¢H :çS¢H¢§ü ±¢Hï Ó¢ŒÐH ÐãÝÝ¢ ÜñUS¢¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :±S¼Gï ÜGUÎ}¢ ²¢’Ýè ÜGUÎ}¢ ÜU¢ ©|¢Ú¢ ãé±¢ çãGSS¢¢ ¥x¢Ú Ý
ÀéÐ¢»æ ¼¢ï ãGÚÁ¢ Ýãè´ J
S¢é±¢H : »ãGÚ¢}¢ }¢ḯ çx¢Úã ²¢ Ï¢vS¢é±¢ (S¢ïzÅG è çÐÝ) ²¢ Ï¢ÅÝ Hx¢¢Ý¢
ÜñUS¢¢ ?
Á¢±¢Ï¢ :ç¶GH¢ÈGïU S¢é‹Ý¼ ãñ J Hx¢¢Ýï ±¢Hï Ýï Ï¢éÚ¢ çÜU²¢, ¥HÏ¢œ¢¢
Î}¢ ±x¢GñÚ¢ Ýãè´ J
S¢é±¢H :©G}¢ê}¢Ý ãGéÁÁ¢¢Á¢ »ãGç¼²¢¼GÝ »ÜU “Î}¢” Îï¼ï ãñ´ ²ïã
ÜñUS¢¢ ? ¥x¢Ú Ï¢¢’Î ÜU¢ï }¢¢’Hê}¢ ãé±¢ çÜU ±¢ÜGïU§üG »ÜU Î}¢
±¢çÁ¢Ï¢ ãé±¢ ‰¢¢ ¼¢ï ±¢ïã “Î}¢ï »ãGç¼²¢¼Gè” ÜU¢ÈGUè ã¢ïx¢¢
²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ :±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢’Î çÎ²¢ ‰¢¢ ¼¢ï ÜU¢ÈGUè ã¢ï Á¢¢»x¢¢ }¢x¢Ú
ÎïÝï ÜïU Ï¢¢’Î ±¢çÁ¢Ï¢ ãé±¢ ¼¢ï ÜU¢ÈGUè Ý ã¢ïx¢¢ J
S¢é±¢H :}¢¢ïãçG Ú}¢ Ý¢ÜU ²¢ ÜU¢Ý ÜU¢ }¢ñH çÝÜU¢H S¢ÜU¼¢ ãñ ²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ :±éÁG¢ê }¢ï´ Ý¢ÜU ÜïU Ý}¢ü Ï¢¢æS¢ï ¼ÜU M»æ M»æ ÐÚ Ð¢Ýè Ï¢ã¢Ý¢
S¢é‹Ý¼ï }¢é¥vÜUÎ¢ ãñ ¥¢ñÚ x¢GéSH }¢ï´ ÈGUÁ¢Gü J çHã¢Á¢G¢
¥x¢Ú Ý¢ÜU }¢ï´ Úï´Æ S¢ê¶ x¢§ü ¼¢ï ÀéÇG¢Ý¢ ã¢ïx¢¢, ¥¢ñÚ ÐHÜU¢ï´
±x¢GñÚ¢ }¢ï´ ¥x¢Ú ¥¢æ¶ ÜUè Ó¢èÐÇG S¢ê¶ x¢§ü ãñ ¼¢ï ©S¢ï |¢è
±éÁ¢G ê ¥¢ñÚ x¢GSé H ÜïU çH²ï ÀéÇ¢G Ý¢ ÈGUÁ¢Gü ãñ }¢x¢Ú ²ïã »ãGç¼²¢¼G
Á¢GMÚè ãñ çÜU Ï¢¢H Ý ÅêÅï J Úã¢ ÜU¢Ý ÜU¢ }¢ñH çÝÜU¢HÝ¢
¼¢ï §S¢ï ÀéÇG¢Ýï ÜUè §Á¢¢Á¢G¼ ÜUè S¢Ú¢ãG¼ çÜUS¢è Ýï Ýãè´ ÜUè
çHã¢Á¢G¢ §S¢ ÜU¢ ãGév}¢ ±¢ïãè ã¢ïx¢¢ Á¢¢ï Ï¢ÎÝ ÜïU }¢ñH ÜU¢ ãñ
²¢’Ýè §S¢ ÜU¢ ÀéÇG¢Ý¢ }¢vMãï ¼‹Á¢Gèãè ãñ J }¢x¢Ú ²ïã
»ãGç¼²¢¼G Á¢GMÚè ãñ çÜU Ï¢¢H Ý ÅêÅï J
S¢é±¢H :v²¢ çÁ¢G‹Î¢ ±¢çHÎñÝ ÜïU Ý¢}¢ ÐÚ ©G}Úã ÜUÚ S¢ÜU¼ï ãñ´ ?
Á¢±¢Ï¢ :ÜUÚ S¢ÜU¼ï ãñ´ J ÈGUÁ¢Gü Ý}¢¢Á¢G, Ú¢ïÁ¢G¢, ãGÁ¢, Á¢GÜU¢¼ ÝèÁ¢G ãÚ
çÜGUS}¢ ÜïU ÝïÜU ÜU¢}¢ ÜU¢ S¢±¢Ï¢ çÁ¢G‹Î¢, }¢éÎ¢ü S¢Ï¢ ÜU¢ï
§üS¢¢H ÜUÚ S¢ÜU¼ï ãñ´ J
S¢é±¢H :»ãGÚ¢}¢ ÜUè ãG¢H¼ }¢ḯ Á¢êæ }¢¢ÚÝï ÜïU ÜUzGÈUG ¢Úï Ï¢¼¢ ÎèçÁ¢²ï J
Á¢±¢Ï¢ :¥ÐÝè Á¢êæ ¥ÐÝï Ï¢ÎÝ ²¢ ÜUÐÇGï }¢ï´ }¢¢Úè ²¢ ÈïU´ÜU Îè
¼¢ï »ÜU Á¢êæ ã¢ï ¼¢ï Ú¢ïÅè ÜU¢ »ÜU ÅéÜUÇG¢ ¥¢ñÚ Î¢ï ²¢ ¼èÝ
ã¢ï´ ¼¢ï »ÜU }¢énè ¥Ý¢Á¢ ¥¢ñÚ §S¢ (²¢’Ýè ¼èÝ) S¢ï
çÁ¢G²¢Î¢ }¢ï´ S¢-ÎÜGU¢ J Á¢ê»æ }¢¢ÚÝï ÜïU çH²ï S¢Ú ²¢
ÜUÐÇG¢ {¢ï²¢ ²¢ {êÐ }¢ï´ Ç¢H¢ Á¢Ï¢ |¢è ±¢ïãè ÜUzGÈGU¢Úï
ãñ´ Á¢¢ï }¢¢ÚÝï }¢ï´ ãñ´ J ÎêS¢Úï Ýï §S¢ ÜïU ÜUãÝï ÐÚ §S¢ ÜUè
Á¢êæ }¢¢Úè Á¢Ï¢ |¢è §S¢ (²¢’Ýè }¢¢ïãGçÚ}¢) ÐÚ ÜUzGÈGU¢Ú¢ ãñ
¥x¢Ó¢ïü }¢¢ÚÝï ±¢H¢ »ãGÚ¢}¢ }¢ï´ Ý ã¢ï J Á¢G}¢èÝ ±x¢GñÚ¢ ÐÚ

çx¢Úè ãé§ü Á¢êæ ²¢ ÎêS¢Úï ÜïU Ï¢ÎÝ ²¢ ÜUÐÇG¢ï´ ÜUè Á¢ê»æ }¢¢ÚÝï
}¢ï´ }¢¢ÚÝï ±¢Hï ÐÚ ÜéUÀ Ýãè´ ¥x¢Ó¢ïü ±¢ïã ÎêS¢Ú¢ |¢è
}¢¢ïãGçÚ}¢ ã¢ï J
ãGÁÁ¢ï ¥vÏ¢Ú (¥vÏ¢Úè ãGÁ¢)
S¢é±¢H :Á¢é}¢é¥¢G ÜU¢ï Á¢¢ï ãGÁ¢ ã¢ï ©S¢ï ãGÁÁ¢ï ¥vÏ¢Ú ÜUãÝ¢ ÜñUS¢¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :ÜU¢ï§ü ãGÚÁ¢ Ýãè´ J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï Ð¢Úã 10 S¢ê-Ú¼éœ¢¢ñÏ¢ã ¥¢²¼
Ý}Ï¢Ú 3 }¢ï´ §à¢¢üÎï ÚÏÏ¢éH §GÏ¢¢Î ãñ :
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢H é §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ
}¢éÝ¢Îè ÐéÜU¢Ú ÎïÝ¢ ãñ ¥ËH¢ã ¥¢ñÚ
©S¢ ÜïU ÚS¢êH ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï S¢Ï¢ H¢ïx¢¢ḯ
}¢ḯ Ï¢ÇGï ãGÁ¢ ÜïU çÎÝ J
S¢ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢
S¢çÄ²Î }¢éãG}}¢Î Ý§üG}¢égèÝ }¢éÚ¢Î¥¢Ï¢¢Îè
§S¢ ¥¢²¼ï ÜUÚè}¢¢ ÜïU ¼ãGì¼ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ãGÁ¢ ÜU¢ï ãGÁÁ¢ï
¥vÏ¢Ú ÈGUÚ}¢¢²¢, §S¢ çH²ï çÜU ©S¢ Á¢G}¢¢Ýï }¢ï´ ©G}Úï
ÜU¢ï ãGÁÁ¢ï ¥Sx¢GÚ ÜUã¢ Á¢¢¼¢ ‰¢¢ ¥¢ñÚ »ÜU ÜGU¢ñH ²ïã
ãñ çÜU ©S¢ ãGÁ¢ ÜU¢ï ãGÁÁ¢ï ¥vÏ¢Ú §S¢ çH²ï ÜUã¢ x¢²¢
çÜU ©S¢ S¢¢H ÚS¢êHï ÜUÚè}¢ Ýï ãGÁ¢
ÈGUÚ}¢¢²¢ ‰¢¢ ¥¢ñÚ Ó¢êæçÜU ²ïã Á¢é}¢é¥G¢ ÜU¢ï ±¢ÜGïU¥G ãé±¢ ‰¢¢
§S¢ çH²ï }¢éS¢Ë}¢¢Ý ©S¢ ãGÁ¢ ÜU¢ï Á¢¢ï Ú¢ïÁ¢Gï Á¢é}¢é¥G¢ ã¢ï ãGÁÁ¢ï
±Î¢¥G ÜU¢ }¢éÁ¢GçvÜUÚ (²¢’Ýè ²¢Î çÎH¢Ýï ±¢H¢) Á¢¢Ý
ÜUÚ ãGÁÁ¢ï ¥vÏ¢Ú ÜUã¼ï ãñ´ J (¼zGS¢èÚï ¶GÁ¢G¢§ÝéH §GÚÈGU¢Ý, S¢.
354) ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈUG ¢ ãñ : ¥Ä²¢}¢
}¢ï´ Ï¢ïã¼ÚèÝ ±¢ïã ²¢ñ}¢ï ¥G-ÚÈGU¢ ãñ Á¢¢ï Á¢é}¢é¥G¢ ÜïU }¢é±¢çÈGUÜGU
ã¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ ©S¢ Ú¢ïÁ¢G ÜU¢ ãGÁ¢ ©Ý S¢œ¢Ú ãGÁÁ¢¢ï´ S¢ï ¥zGÁ¢GH
ãñ Á¢¢ï Á¢é}¢é¥G¢ ÜïU çÎÝ Ý ã¢ï´ J
¥GÚÏ¢ à¢ÚèÈGU }¢ï´ ÜU¢}¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ ÜïU çH²ï

S¢é±¢H :¥x¢Ú }¢vÜU¼éH }¢éÜUÚü}¢¢ }¢ḯ ÜU¢}¢ ÜUÚÝï
±¢Hï }¢-S¢HÝ Çî¢§±Ú ²¢ ±ã¢æ ÜïU Ï¢¢çà¢‹Îï ±x¢GñÚ¢ Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢
Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú “¼G¢§ÈGU à¢ÚèÈGU” Á¢¢»æ ¼¢ï v²¢ ãÚ Ï¢¢Ú ±¢ÐS¢è
}¢ḯ ©‹ãḯ Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ ©G}Úï ±x¢GñÚ¢ ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{Ý¢ Á¢GMÚè ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :²ïã ÜGU¢§GÎ¢ Á¢GïãìÝ Ýà¢èÝ ÜUÚ HèçÁ¢²ï çÜU ¥ãHï }¢vÜU¢
¥x¢Ú çÜUS¢è ÜU¢}¢ S¢ï “ãGéÎêÎï ãGÚ}¢” S¢ï Ï¢¢ãÚ }¢x¢Ú }¢èÜGU¢¼
ÜïU ¥‹ÎÚ (}¢-S¢HÝ Á¢g¢ à¢ÚèÈGU) Á¢¢»æ ¼¢ï ©‹ãḯ ±¢ÐS¢è ÜïU
çH²ï »ãGÚ¢}¢ ÜUè ãG¢Á¢¼ Ýãè´ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú “}¢èÜGU¢¼” S¢ï
Ï¢¢ãÚ (}¢-S¢HÝ }¢ÎèÝ» Ð¢ÜU, ¼G¢§ÈGU à¢ÚèÈGU, çÚ²¢Á¢G ±x¢GñÚ¢)
Á¢¢»æ ¼¢ï ¥Ï¢ çÏ¢x¢GñÚ »ãGÚ¢}¢ ÜïU “ãGéÎêÎï ãGÚ}¢” }¢ḯ ±¢ÐS¢
¥¢Ý¢ Á¢¢§Á¢G Ýãè´ J Çî¢§±Ú Ó¢¢ãï çÎÝ }¢ï´ ÜU§ü Ï¢¢Ú ¥¢Ý¢ Á¢¢Ý¢
ÜUÚï ãÚ Ï¢¢Ú ©S¢ ÐÚ ãGÁ¢ ²¢ ©G}Úã ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ï¼¢ Úãïx¢¢ J
çÏ¢x¢GñÚ »ãGÚ¢}¢ ÜïU }¢vÜU¼éH }¢éÜUÚü}¢¢
¥¢»x¢¢ ¼¢ï Î}¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ïx¢¢ ¥x¢Ú §S¢è S¢¢H }¢èÜGU¢¼

S¢ï Ï¢¢ãÚ Á¢¢ ÜUÚ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{ Hï ¼¢ï Î}¢ S¢¢çÜGU¼G ã¢ï
Á¢¢»x¢¢ J
»ãGÚ¢}¢ Ý Ï¢¢æ{Ý¢ ã¢ï ¼¢ï ãGèH¢
S¢é±¢H :¥x¢Ú ÜU¢ï§ü à¢wGS¢ Á¢g¢ à¢ÚèÈGU }¢ï´ ÜU¢}¢ ÜUÚ¼¢ ã¢ï ¼¢ï
¥ÐÝï ±¼GÝ }¢-S¢HÝ Ð¢çÜUS¼¢Ý S¢ï ÜU¢}¢ ÜïU çH²ï Á¢g¢
à¢ÚèÈGU ¥¢²¢ ¼¢ï v²¢ »ãGÚ¢}¢ H¢çÁ¢G}¢è ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :¥x¢Ú çÝÄ²¼ ãè Á¢g¢ à¢ÚèÈGU Á¢¢Ýï ÜUè ãñ ¼¢ï ¥Ï¢ »ãGÚ¢}¢
ÜUè ãG¢Á¢¼ Ýãè´ Ï¢çËÜU ¥Ï¢ Á¢g¢ à¢ÚèÈGU S¢ï }¢vÜU¼éH
}¢é¥GÁGÁ¢G}¢¢ |¢è Á¢¢Ý¢ ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï
»ãGÚ¢}¢ ÜïU çÏ¢x¢GñÚ Á¢¢ S¢ÜU¼¢ ãñ J çHã¢Á¢G¢ Á¢¢ï à¢wGS¢
}¢vÜU¼éH }¢éÜUÚü}¢¢ }¢ï´ çÏ¢x¢GñÚ »ãGÚ¢}¢
Á¢¢Ý¢ Ó¢¢ã¼¢ ã¢ï ±¢ïã ãGèH¢ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ Ï¢à¢¼Gïü çÜU
±¢ÜGïU§üG ©S¢ ÜU¢ §Ú¢Î¢ ÐãHï }¢-S¢HÝ Á¢g¢ à¢ÚèÈGU Á¢¢Ýï
ÜU¢ ã¢ï ¥¢ñÚ }¢vÜU» }¢é¥GÁGÁ¢G}¢¢ ãGÁ¢
± ©G}Úï ÜïU §Ú¢Îï S¢ï Ý Á¢¢¼¢ ã¢ï J }¢-S¢HÝ ç¼Á¢¢Ú¼ ÜïU
çH²ï Á¢g¢ à¢ÚèÈGU Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ±ã¢æ S¢ï ÈGU¢çÚx¢G ã¢ï ÜUÚ
}¢vÜU¼éH }¢éÜUÚü}¢¢ ÜU¢ §Ú¢Î¢ çÜU²¢ J
¥x¢Ú ÐãHï ãè S¢ï }¢vÜU» Ð¢ÜU ÜU¢
§Ú¢Î¢ ãñ ¼¢ï çÏ¢x¢GñÚ »ãGÚ¢}¢ Ýãè´ Á¢¢ S¢ÜU¼¢ J Á¢¢ï à¢wGS¢
ÎêS¢Úï ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ãGÁÁ¢ï Ï¢ÎH ÜU¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ©S¢ï ²ïã
ãGèH¢ Á¢¢§Á¢G Ýãè´ J
©G}Úã ²¢ ãGÁ¢ ÜïU çH²ï S¢é±¢H ÜUÚÝ¢ ÜñUS¢¢ ?

S¢é±¢H :Ï¢¢’Á¢G x¢GÚèÏ¢ ©Gàà¢¢ÜGU ©G}Úã ²¢ S¢ÈGUÚï ãGÁ¢ ÜïU çH²ï H¢ïx¢¢ï´
S¢ï }¢¢Hè §}¢Î¢Î ÜU¢ S¢é±¢H ÜUÚ¼ï ãñ´, v²¢ »ïS¢¢ ÜUÚÝ¢
Á¢¢§Á¢G ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :ãGÚ¢}¢ ãñ J S¢ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH }¢¢ñH¢Ý¢ Ý§üG}¢égèÝ
}¢éÚ¢Î¥¢Ï¢¢Îè ÝvGH ÜUÚ¼ï ãñ´ : “Ï¢¢’Á¢G
²-}¢Ýè ãGÁ¢ ÜïU çH²ï Ï¢ï S¢Ú¢ï S¢¢}¢¢Ýè ÜïU S¢¢‰¢ Ú±¢Ý¢
ã¢ï¼ï ‰¢ï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï }¢é-¼±çvÜUH (²¢’Ýè ¥ËH¢ã
ÐÚ |¢Ú¢ïS¢¢ Ú¶Ýï ±¢H¢) ÜUã¼ï ‰¢ï ¥¢ñÚ }¢vÜU»
}¢éÜUÚü}¢¢ ÐãéæÓ¢ ÜUÚ S¢é±¢H à¢éM¥G ÜUÚ Îï¼ï ¥¢ñÚ ÜU|¢è
x¢GSÏ¢ ± ç¶G²¢Ý¼ ÜïU |¢è }¢éÚ-¼çÜUÏ¢ ã¢ï¼ï, ©Ý ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´
²ïã ¥¢²¼ï }¢éÜGUgS¢¢ Ý¢çÁ¢GH ãé§ü ¥¢ñÚ ãGév}¢ ãé±¢ çÜU
¼¢ïà¢¢ (²¢’Ýè S¢ÈGUÚ ÜïU ¥wGÚ¢Á¢¢¼) Hï ÜUÚ Ó¢H¢ï ¥¢ñÚ¢ï´ ÐÚ
Ï¢¢Ú Ý Ç¢H¢ï, S¢é±¢H Ý ÜUÚ¢ï çÜU Ï¢ïã¼Ú ¼¢ïà¢¢ (²¢’Ýè
Á¢G¢Îï Ú¢ã) ÐÚãïÁ¢G x¢¢Úè ãñ J”
(¶GÁ¢G¢§ÝéH §GÚÈGU¢Ý, S¢. 67, }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢)
Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï Ð¢Úã 2 S¢ê-Ú¼éH Ï¢-ÜGUÚã ¥¢²¼ Ý}Ï¢Ú 197 }¢ï´ §à¢¢üÎï
ÚÏÏ¢éH §GÏ¢¢Î ã¢ï¼¢ ãñ :
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ
¼¢ïà¢¢ S¢¢‰¢ H¢ï çÜU S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ïã¼Ú
¼¢ïà¢¢ ÐÚãïÁ¢G x¢¢Úè ãñ J
S¢éË¼G¢Ýï }¢ÎèÝ¢, Ú¢ãG¼ï ÜGUËÏ¢¢ï S¢èÝ¢
ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï Ï¢¢ ÜGUÚèÝ¢ ãñ : “Á¢¢ï à¢wGS¢ H¢ïx¢¢ï´ S¢ï S¢é±¢H

ÜUÚï ãG¢H¢æ çÜU Ý ©S¢ï ÈGU¢ÜGU¢ ÐãéæÓ¢¢ Ý §¼Ýï Ï¢¢H Ï¢ÓÓ¢ï ãñ´
çÁ¢Ý ÜUè ¼G¢ÜGU¼ Ýãè´ Ú¶¼¢ ¼¢ï çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ §S¢ ¼GÚãG
¥¢»x¢¢ çÜU ©S¢ ÜïU }¢éæã ÐÚ x¢¢ïà¼ Ý ã¢ïx¢¢ J”
}¢ÎèÝï ÜïU Îè±¢Ý¢ï ! Ï¢S¢ S¢Ï¢í ÜUèçÁ¢²ï, S¢é±¢H ÜUè

}¢é}¢¢-Ý-¥G¼ }¢ï´ §S¢ ÜGUÎÚ »ãç¼}¢¢}¢ ãñ çÜU ÈGéU-ÜGUã¢»
çÜUÚ¢}¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : x¢GéSH ÜïU Ï¢¢’Î »ãGÚ¢}¢
Ï¢¢æ{Ýï S¢ï ÐãHï ¥ÐÝï Ï¢ÎÝ ÐÚ ¶GéàÏ¢ê Hx¢¢§²ï Ï¢à¢¼Gïü çÜU
¥ÐÝï Ð¢S¢ }¢¢ñÁ¢êÎ ã¢ï, ¥x¢Ú ¥ÐÝï Ð¢S¢ Ý ã¢ï ¼¢ï çÜUS¢è
S¢ï ¼GHÏ¢ Ý ÜUèçÁ¢²ï çÜU ²ïã |¢è S¢é±¢H ãñ J
Á¢Ï¢ Ï¢éH¢²¢ ¥¢ÜGU¢ Ýï wG¢éÎ ãè §ç‹¼Á¢G¢}¢ ã¢ï x¢»
©G}Úï ÜïU ±èÁ¢Gï ÐÚ ãGÁ¢ ÜïU çH²ï LÜUÝ¢ ÜñUS¢¢ ?

S¢é±¢H :Ï¢¢’Á¢G H¢ïx¢ ¥ÐÝï ±¼GÝ S¢ï Ú-}¢Á¢G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜU }¢ï´
©G}Úï ÜU¢ ±èÁ¢G¢ Hï ÜUÚ ãG-Ú}¢ñÝï ¼GçÄ²Ï¢ñÝ
Á¢¢¼ï ãñ´, ±èÁ¢G¢ ÜUè }¢ég¼ ¶Gy}¢ ã¢ï Á¢¢Ýï ÜïU Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ ±ãè´
Úã¼ï ãñ´ ²¢ ãGÁ¢ ÜUÚ ÜïU ±¼GÝ ±¢ÐS¢ Á¢¢¼ï ãñ´ ©Ý ÜU¢ ²ïã
ÈGïU’H à¢Ú¥GÝ ÎéLS¼ ãñ ²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ :Îé‹²¢ ÜïU ãÚ }¢éËÜU ÜU¢ ²ïã ÜGU¢ÝêÝ ãñ çÜU çÏ¢x¢GñÚ
±èÁ¢G¢ ÜïU çÜUS¢è x¢GñÚ }¢éËÜUè ÜU¢ï LÜUÝï Ýãè´ çÎ²¢
Á¢¢¼¢ J ãG-Ú}¢ñÝï ¼GçÄ²Ï¢ñÝ }¢ï´ |¢è ²ïãè

ÜGU¢§GÎ¢ ãñ J }¢ég¼ï ±èÁ¢G¢ ¶Gy}¢ ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢’Î LÜUÝï ±¢H¢
¥x¢Ú Ð¢ïHèS¢ ÜïU ã¢‰¢ Hx¢ Á¢¢», ¼¢ï ¥Ï¢ Ó¢¢ãï ±¢ïã
»ãGÚ¢}¢ ÜUè ãG¢H¼ }¢ï´ ãè v²êæ Ý ã¢ï ©S¢ï ÜGñUÎ ÜUÚ Hï¼ï ãñ´,
Ý ©S¢ï ©G}Úã ÜUÚÝï Îï¼ï ãñ´ Ý ãè ãGÁ¢, S¢Á¢G¢ ÎïÝï ÜïU Ï¢¢’Î
“wG¢éMÁ¢” Hx¢¢ ÜUÚ ©S¢ï ©S¢ ÜïU ±¼GÝ Ú±¢Ý¢ ÜUÚ Îï¼ï
ãñ´ J ²¢Î Úãï ! çÁ¢S¢ ÜGU¢ÝêÝ ÜUè ç¶GH¢ÈGU ±Á¢Gèü ÜUÚÝï
ÐÚ çÁ¢GËH¼, çÚà±¼ ¥¢ñÚ Û¢êÅ ±x¢GñÚ¢ ¥¢ÈGU¢¼ }¢ï´
ÐÇGÝï ÜU¢ ¥‹Îïà¢¢ ã¢ï ©S¢ ÜGU¢ÝêÝ ÜUè ç¶GH¢ÈGU ±Á¢Gèü
Á¢¢§Á¢G Ýãè´ J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï }¢ïÚï ¥¢ÜGU¢ ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼, §}¢¢}¢ï
¥ãHï S¢é‹Ý¼, }¢¢ñH¢Ý¢ à¢¢ã §}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : “}¢éÏ¢¢ãG (²¢’Ýè Á¢¢§Á¢G)
S¢êÚ¼¢ï´ }¢ï´ S¢ï Ï¢¢’Á¢G (S¢êÚ¼ï´) ÜGU¢ÝêÝè ¼G¢ñÚ ÐÚ Á¢é}¢ü ã¢ï¼è ãñ´
©Ý }¢ï´ }¢éHÃ±S¢ ã¢ïÝ¢ (²¢’Ýè »ïS¢ï ÜGU¢ÝêÝ ÜUè ç¶GH¢ÈGU
±Á¢Gèü ÜUÚÝ¢) ¥ÐÝè Á¢G¢¼ ÜU¢ï ¥çÁ¢GÄ²¼ ± çÁ¢GËH¼ ÜïU
çH²ï Ðïà¢ ÜUÚÝ¢ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã Ý¢ Á¢¢§Á¢G ãñ J” (ÈGU¼¢±¢
Ú-Á¢Gç±Ä²¢, çÁ¢. 17, S¢. 370) çHã¢Á¢G¢ çÏ¢x¢GñÚ visa ÜïU Îé‹²¢
ÜïU çÜUS¢è }¢éËÜU }¢ḯ ÚãÝ¢ ²¢ “ãGÁ¢” ÜïU çH²ï LÜUÝ¢ Á¢¢§Á¢G
Ýãè´ J x¢GñÚ ÜGU¢ÝêÝè Á¢GÚ¢»¥G S¢ï “ãGÁ¢” ÜïU çH²ï LÜUÝï
}¢ḯ ÜU¢}²¢Ï¢è ãG¢çS¢H ÜUÚÝï ÜU¢ï ¥ËH¢ã ±
ÚS¢êH ÜU¢ ÜUÚ}¢ ÜUãÝ¢ S¢wG¼
Ï¢ïÏ¢¢ÜUè ãñ J
x¢GñÚ ÜGU¢ÝêÝè LÜUÝï ±¢Hï ÜUè Ý}¢¢Á¢G ÜU¢ ¥ã}¢ }¢S¥H¢

S¢é±¢H :ãGÁ¢ ÜïU çH²ï çÏ¢x¢GñÚ visa LÜUÝï ±¢H¢ Ý}¢¢Á¢G ÐêÚè ÐÉGï
²¢ ÜGUSÚ ÜUÚï ?
Á¢±¢Ï¢ :©G}Úï ÜïU ±èÁ¢Gï ÐÚ Á¢¢ ÜUÚ x¢GñÚ ÜGU¢ÝêÝè ¼G¢ñÚ ÐÚ ãGÁ¢ ÜïU
çH²ï LÜUÝï ²¢ Îé‹²¢ ÜïU çÜUS¢è |¢è }¢éËÜU }¢ï´ visa ÜUè
}¢ég¼ ÐêÚè ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢’Î x¢GñÚ ÜGU¢ÝêÝè ÚãÝï ÜUè çÁ¢Ý ÜUè
çÝÄ²¼ ã¢ï ±¢ïã ±èÁ¢G¢ ÜUè }¢ég¼ ¶Gy}¢ ã¢ï¼ï ±vG¼ çÁ¢S¢
à¢ãìÚ ²¢ x¢¢©æ }¢ï´ }¢éÜGUè}¢ ã¢ï´ ±ã¢æ Á¢Ï¢ ¼ÜU Úãï´x¢ï ©Ý ÜïU
çH²ï }¢éÜUG è}¢ ãè ÜïU ¥ãGÜU¢}¢ ã¢ḯx¢ï ¥x¢Ó¢ïü Ï¢ÚS¢¢ḯ ÐÇGï Úãḯ J
¥HÏ¢œ¢¢ »ÜU Ï¢¢Ú |¢è ¥x¢Ú 92 çÜUH¢ï }¢èÅÚ ²¢ §S¢ S¢ï
çÁ¢G²¢Î¢ ÈGU¢çS¢Hï ÜïU S¢ÈGUÚ ÜïU §Ú¢Îï S¢ï ©S¢ à¢ãìÚ ²¢ x¢¢©æ
S¢ï Ó¢Hï ¼¢ï ¥ÐÝè ¥¢Ï¢¢Îè S¢ï Ï¢¢ãÚ çÝÜUH¼ï ãè }¢éS¢¢çÈGUÚ
ã¢ï x¢» ¥¢ñÚ ¥Ï¢ ©Ý ÜUè §ÜGU¢}¢¼ ÜUè çÝÄ²¼ Ï¢ïÜU¢Ú ãñ J
}¢-S¢HÝ ÜU¢ï§ü à¢wGS¢ Ð¢çÜUS¼¢Ý S¢ï ©G}Úï ÜïU VISA ÐÚ
}¢vÜU¼éH }¢éÜUÚü}¢¢ x¢²¢, VISA ÜUè
}¢ég¼ ¶Gy}¢ ã¢ï¼ï ±vG¼ |¢è }¢vÜU¢ à¢ÚèÈGU ãè }¢ï´ }¢éÜGUè}¢ ãñ
¼¢ï ©S¢ ÐÚ }¢éÜGUè}¢ ÜïU ¥ãGÜU¢}¢ ãñ´ J ¥Ï¢ ¥x¢Ú }¢-S¢HÝ
±ã¢æ S¢ï }¢ÎèÝ¼éH }¢éÝÃ±Úã ¥¢ x¢²¢
¼¢ï Ó¢¢ãï Ï¢ÚS¢¢ï´ x¢GñÚ ÜGU¢ÝêÝè ÐÇG¢ Úãï, }¢éS¢¢çÈGUÚ ãè ãñ,
²ã¢æ ¼ÜU çÜU ¥x¢Ú Î¢ïÏ¢¢Ú¢ }¢vÜU¼éH }¢éÜUÚü}¢¢
¥¢ Á¢¢» çÈUÚ |¢è }¢éS¢¢çÈGUÚ Úãïx¢¢,
§S¢ ÜU¢ï “Ý}¢¢Á¢G ÜGUSÚ” ãè ¥Î¢ ÜUÚÝè ã¢ïx¢è J ã¢æ

Î¢ïÏ¢¢Ú¢ VISA ç}¢H Á¢¢Ýï ÜUè S¢êÚ¼ }¢ï´ §ÜGU¢}¢¼ ÜUè
çÝÄ²¼ ÜUè Á¢¢ S¢ÜU¼è ãñ J
ãGÚ}¢ }¢ï´ ÜUÏ¢ê¼Ú¢ï´, çÅça²¢ï´ ÜU¢ï ©ÇG¢Ý¢, S¢¼¢Ý¢
S¢é±¢H :ãGÚ}¢ ÜïU ÜUÏ¢ê¼Ú¢ï´ ¥¢ñÚ çÅça²¢ï´ ÜU¢ï wG±¢ã }¢ wG±¢ã ©ÇG¢Ý¢
ÜñUS¢¢ ?
Á¢±¢Ï¢ :¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ ãGÚ}¢ ÜïU ÜUÏ¢ê¼Ú
©ÇG¢Ý¢ }¢‹¥G ãñ J (}¢ËÈGêUÁ¢G¢¼ï ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼, S¢. 208)
S¢é±¢H :ãGÚ}¢ ÜïU ÜUÏ¢ê¼Ú¢ḯ ¥¢ñÚ çÅça²¢ḯ (ç¼çÚaè) ÜU¢ï S¢¼¢Ý¢ ÜñUS¢¢ ?
Á¢±¢Ï¢ :ãGÚ¢}¢ ãñ J S¢ÎLàà¢Úè¥Gã ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
ãGÚ}¢ ÜïU Á¢¢Ý±Ú ÜU¢ï çà¢ÜU¢Ú ÜUÚÝ¢ ²¢ ©S¢ï çÜUS¢è
¼GÚãG §üÁ¢G¢ ÎïÝ¢ S¢Ï¢ ÜU¢ï ãGÚ¢}¢ ãñ J }¢¢ïãGçÚ}¢ ¥¢ñÚ x¢GñÚ
}¢¢ïãGçÚ}¢ Î¢ïÝ¢ï´ §S¢ ãGév}¢ }¢ï´ ²vS¢¢æ ãñ´ J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1186)
S¢é±¢H :}¢¢ïãGçÚ}¢ ÜUÏ¢ê¼Ú Á¢GÏãG ÜUÚ ÜïU ¶¢ S¢ÜU¼ï ãñ´ ?
Á¢±¢Ï¢ :Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼ çÁ¢ËÎ ¥Ã±H S¢ÈGUãG¢ 1180 ÐÚ ãñ :
}¢¢ïãGçÚ}¢ Ýï Á¢æx¢H ÜïU Á¢¢Ý±Ú ÜU¢ï Á¢GÏãG çÜU²¢ ¼¢ï ãGH¢H
Ý ãé±¢ Ï¢çËÜU }¢éÎ¢üÚ ãñ, Á¢GÏãG ÜUÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î ©S¢ï ¶¢ |¢è
çH²¢ ¼¢ï ¥x¢Ú ÜUzGÈGU¢Ú¢ ÎïÝï ÜïU Ï¢¢’Î ¶¢²¢ ¼¢ï ¥Ï¢
çÈUÚ ¶¢Ýï ÜU¢ ÜUzGÈGU¢Ú¢ Îï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú Ýãè´ çÎ²¢ ‰¢¢ ¼¢ï
»ÜU ãè ÜUzGÈGU¢Ú¢ ÜU¢ÈGUè ãñ J
S¢é±¢H :ãGÚ}¢ ÜUè çÅaè ÐÜUÇG ÜUÚ ¶¢ S¢ÜU¼ï ãñ´ ²¢ Ýãè´ ?

Á¢±¢Ï¢ :ãGÚ¢}¢ ãñ J (±ñS¢ï çÅaè ãGH¢H ãñ, }¢ÀHè ÜUè ¼GÚãG }¢Úè ãé§ü
|¢è ¶¢ S¢ÜU¼ï ãñ´ §S¢ ÜU¢ï Á¢GÏãG ÜUÚÝï ÜUè Á¢GMÚ¼ Ýãè´ ã¢ï¼è)
S¢é±¢H :}¢çSÁ¢ÎéH ãGÚ¢}¢ ÜïU Ï¢¢ãÚ H¢ïx¢¢ï´ ÜïU ÜGUÎ}¢¢ï´ S¢ï ÜéUÓ¢H ÜUÚ
Á¢GwG}¢è ¥¢ñÚ }¢Úè ãé§ü Ï¢ï à¢é}¢¢Ú çÅça²¢æ ÐÇGè ã¢ï¼è ãñ´
¥x¢Ú ²ïã çÅça²¢æ ¶¢ Hè´ ¼¢ï ?
Á¢±¢Ï¢ :¥x¢Ú çÜUS¢è Ýï çÅça²¢æ ¶¢ Hè´ ¼¢ï ©S¢ ÐÚ ÜU¢ï§ü ÜUzGÈGU¢Ú¢
Ýãè´ v²êæ çÜU ãGÚ}¢ }¢ï´ çà¢ÜU¢Ú ã¢ïÝï ±¢Hï ©S¢ Á¢¢Ý±Ú
ÜU¢ ¶¢Ý¢ ãGÚ¢}¢ ãñ Á¢¢ï à¢Ú-§üG ¼GÚèÜGïU S¢ï Á¢GÏãG ÜUÚÝï S¢ï
ãGH¢H ã¢ï¼¢ ã¢ï Á¢ñS¢ï çãÚÝ ±x¢GñÚ¢ J ¥¢ñÚ »ïS¢ï çà¢ÜU¢Ú
ÜïU ãGÚ¢}¢ ã¢ïÝï ÜUè ±Á¢ã ²ïã ãñ çÜU ãGÚ}¢ }¢ï´ çà¢ÜU¢Ú
ÜUÚÝï S¢ï ±¢ïã Á¢¢Ý±Ú }¢éÎ¢üÚ ÜGUÚ¢Ú Ð¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ }¢éÎ¢üÚ
ÜU¢ ¶¢Ý¢ ãGÚ¢}¢ ãñ J çÅaè ÜU¢ ¶¢Ý¢ §S¢ çH²ï ãGH¢H
ãñ çÜU §S¢ }¢ï´ à¢Ú-§üG ¼GÚèÜGïU S¢ï Á¢GÏãG ÜUÚÝï ÜUè à¢¼Gü Ýãè´,
²ïã çÁ¢S¢ ¼GÚãG |¢è Á¢GÏãG ã¢ï Á¢¢» ãGH¢H ãñ, Á¢ñS¢ï Ð¢©æ
¼Hï Ú¢ñæÎÝï S¢ï ²¢ x¢H¢ ÎÏ¢¢Ýï S¢ï }¢¢Úè Á¢¢» ¼Ï¢ |¢è
ãGH¢H ãè Úã¼è ãñ J ¥HÏ¢œ¢¢ ²ïã ²¢Î Úãï çÜU çÏ¢HÜGUSÎ
(§Ú¢Î¼Ý) çÅça²¢æ çà¢ÜU¢Ú ÜUÚÝï ÜUè Ï¢ãÚ ãG¢H ãGéÎêÎï
ãGÚ}¢ }¢ï´ §Á¢¢Á¢G¼ Ýãè´ J
S¢é±¢H :ãGÚ}¢ ÜïU ¶GéàÜUè ÜïU Á¢æx¢Hè Á¢¢Ý±Ú ÜU¢ï Á¢GÏãG ÜUÚÝï ÜU¢
ÜUzGÈGU¢Ú¢ |¢è Ï¢¼¢ ÎèçÁ¢²ï J
Á¢±¢Ï¢ :§S¢ ÜU¢ ÜUzGÈGU¢Ú¢ §S¢ ÜUè ÜGUè}¢¼ S¢-ÎÜGU¢ ÜUÚÝ¢ ãñ J1

S¢é±¢H :ãGÚ}¢ ÜUè }¢éx¢Gèü Á¢GÏãG ÜUÚÝ¢, ¶¢Ý¢ ÜñUS¢¢ ?
Á¢±¢Ï¢ :ãGH¢H ãñ J Í¢ÚïHê Á¢¢Ý±Ú }¢-S¢HÝ }¢éx¢Gèü, Ï¢ÜUÚè, x¢¢²,
|¢ï´S¢, ªæÅ ±x¢GñÚ¢ Á¢GÏãG ÜUÚÝï, ¥¢ñÚ §Ý ÜU¢ x¢¢ïà¼ ¶¢Ýï }¢ï´
ÜU¢ï§ü ãGÚÁ¢ Ýãè´ J }¢é}¢¢-Ý-¥G¼ ¶GéàÜUè ÜïU ±ãGìà¢è ²¢’Ýè
Á¢æx¢Hè Á¢¢Ý±Ú ÜïU çà¢ÜU¢Ú ÜUè ãñ J
S¢é±¢H :}¢çSÁ¢ÎéH ãGÚ¢}¢ ÜïU Ï¢¢ãÚ Ï¢ãé¼ S¢¢Úè çÅça²¢æ ã¢ï¼è ãñ´
¥x¢Ú ÜU¢ï§ü çÅaè Ð¢©æ ²¢ x¢¢ÇGè }¢ï´ ÜéUÓ¢H ÜUÚ Á¢GwG}¢è ã¢ï
x¢§ü ²¢ }¢Ú x¢§ü ¼¢ï ?
Á¢±¢Ï¢ :ÜUzGÈGU¢Ú¢ ÎïÝ¢ ã¢ïx¢¢, Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼ çÁ¢ËÎ ¥Ã±H S¢ÈGUãG¢
1184 ÐÚ ãñ çÅaè |¢è ¶GéàÜUè ÜU¢ Á¢¢Ý±Ú ãñ, ©S¢ï }¢¢Úï
¼¢ï ÜUzGÈGU¢Ú¢ Îï ¥¢ñÚ »ÜU ¶Á¢êÚ ÜU¢ÈGUè ãñ J S¢ÈGUãG¢ 1181
ÐÚ ãñ : ÜUzGÈGU¢Ú¢ H¢çÁ¢G}¢ ¥¢Ýï ÜïU çH²ï ÜGUSÎÝ (²¢’Ýè
Á¢¢Ý Ï¢êÛ¢ ÜUÚ) ÜGUyH ÜUÚÝ¢ à¢¼Gü Ýãè´ |¢êH Ó¢êÜU S¢ï ÜGUyH
ãé±¢ Á¢Ï¢ |¢è ÜUzGÈGU¢Ú¢ ãñ J
S¢é±¢H :}¢çSÁ¢ÎéH ãGÚ¢}¢ }¢ï´ Ï¢ ÜUS¢Ú¼ çÅça²¢æ ã¢ï¼è ãñ´, ¶Gég¢}¢
S¢ÈGU¢§ü ÜUÚ¼ï ãé» ±¢§ÐÚ ±x¢GñÚ¢ S¢ï Ï¢ï ÎÎèü ÜïU S¢¢‰¢
Í¢S¢èÅ¼ï ãñ´ çÁ¢S¢ S¢ï Á¢GwG}¢è ã¢ï¼è´, }¢Ú¼è ãñ´ J ¥x¢Ú Ý
1 : ÜUzGÈGU¢Úï ÜïU ¼zGS¢èHè ¥ãGÜU¢}¢ }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜUè }¢yGÏ¢ê¥G¢ Ï¢ã¢Úï
à¢Úè¥G¼ çÁ¢ËÎ 1 S¢ÈGUãG¢ 1179 ÐÚ }¢éH¢-ãGÁ¢G¢ ÈGUÚ}¢¢§²ï Ï¢çËÜU S¢ÈGUãG¢ 1191
¼ÜU }¢é¼G¢-H¥G¢ ÜUÚ HèçÁ¢²ï J ±¢ïã Á¢GMÚè }¢S¢¢§H Á¢¢ÝÝï ÜU¢ï ç}¢Hï´x¢ï
çÜU ¥¢Ð ãGñÚ¢Ý Úã Á¢¢»æx¢ï J
ÜUÚï´ ¼¢ï S¢ÈGU¢§ü ÜUè S¢êÚ¼ v²¢ ã¢ïx¢è ? §S¢è ¼GÚãG S¢éÝ¢ ãñ
ÜUÏ¢ê¼Ú¢ï´ ÜUè ¼¢’Î¢Î }¢ï´ ÜU}¢è ÜïU çH²ï §Ý ÜU¢ï ÐÜUÇG ÜUÚ
ÜUãè´ ÎêÚ À¢ïÇG ¥¢¼ï ²¢ ¶¢ Á¢¢¼ï ãñ´ J
Á¢±¢Ï¢ :çÅça²¢æ ¥x¢Ú §¼Ýè ÜUS¢èÚ ãñ´ çÜU §Ý ÜUè ±Á¢ã S¢ï ãGÚÁ¢
±¢ÜGïU¥G ã¢ï¼¢ ãñ ¼¢ï §Ý ÜïU }¢¢ÚÝï }¢ï´ ÜU¢ï§ü ãGÚÁ¢ Ýãè´, §S¢
ÜïU §GH¢±¢ }¢¢ÚÝï ÐÚ ¼¢±¢Ý H¢çÁ¢G}¢ ã¢ïx¢¢, Ó¢¢ãï Á¢¢Ý Ï¢êÛ¢
ÜUÚ }¢¢Úï´ ²¢ x¢G-H¼Gè S¢ï }¢¢Úè Á¢¢»æ J ãGÚ}¢ ÜU¢ ÜUÏ¢ê¼Ú
ÐÜUÇG ÜUÚ Á¢GÏãG ÜUÚ çÎ²¢ ¼¢ï ¼¢±¢Ý H¢çÁ¢G}¢ ãñ ²êæãè
ãGÚ}¢ S¢ï Ï¢¢ãÚ |¢è À¢ïÇG ¥¢Ýï ÐÚ ¼¢±¢Ý H¢çÁ¢G}¢ ã¢ïx¢¢,
Á¢Ï¢ ¼ÜU çÜU §Ý ÜïU ¥}Ý ÜïU S¢¢‰¢ ãGÚ}¢ }¢ï´ ±¢ÐS¢ ¥¢
Á¢¢Ýï ÜU¢ §GË}¢ Ý ã¢ï Á¢¢» J Î¢ïÝ¢ï´ S¢êÚ¼¢ï´ }¢ï´ ¼¢±¢Ý ©S¢
ÜUÏ¢ê¼Ú ÜUè ÜGUè}¢¼ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ S¢ï }¢éÚ¢Î ±¢ïã ÜGUè}¢¼ Á¢¢ï
±ã¢æ ÐÚ §S¢ ¼GÚãG ÜïU }¢é¥G¢-}¢H¢¼ ÜUè }¢¢’çÚÈGU¼ ±
Ï¢S¢¢Ú¼ (²¢’Ýè Á¢¢Ý ÐãÓ¢¢Ý ± }¢¢’Hê}¢¢¼) Ú¶Ýï ±¢Hï Î¢ï
à¢wGS¢ Ï¢²¢Ý ÜUÚï´ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú Î¢ï à¢wGS¢ Ý ç}¢H¼ï ã¢ï´ ¼¢ï
»ÜU ÜUè |¢è Ï¢¢¼ ÜU¢ »’ç¼Ï¢¢Ú çÜU²¢ Á¢¢»x¢¢ J
S¢é±¢H :ãGÚ}¢ ÜUè }¢ÀHè ¶¢Ý¢ ÜñUS¢¢ ?
Á¢±¢Ï¢ :}¢ÀHè ¶GéàÜUè ÜU¢ Á¢¢Ý±Ú Ýãè´, §S¢ï ¶¢ S¢ÜU¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ
Á¢GMÚ¼Ý çà¢ÜU¢Ú |¢è ÜUÚ S¢ÜU¼ï ãñ´ J
S¢é±¢H :ãGÚ}¢ ÜïU Ó¢êãï ÜU¢ï }¢¢Ú çÎ²¢ ¼¢ï v²¢ ÜUzGÈGU¢Ú¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :ÜU¢ï§ü ÜUzGÈGU¢Ú¢ Ýãè´ §S¢ ÜU¢ï }¢¢ÚÝ¢ Á¢¢§Á¢G ãñ J Ï¢ã¢Úï
à¢Úè¥G¼ çÁ¢ËÎ ¥Ã±H S¢ÈGUãG¢ 1183 ÐÚ ãñ ÜUÃ±¢,
Ó¢èH, |¢ïçÇG²¢, çÏ¢ÓÀê, S¢¢æÐ, Ó¢êã¢, Í¢êæS¢, ÀÀêæÎÚ,

ÜUÅ¶‹Ý¢ Üé U œ¢¢ (²¢’Ýè ÜU¢Å ¶¢Ýï ±¢H¢ Üé U œ¢¢) ,
çÐSS¢ê, }¢ÓÀÚ, çÜUËHè, ÜUÀ±¢, ÜïUÜUÇG¢, Ð¼æx¢¢,
ÜU¢ÅÝï ±¢Hè Ó²êæÅè, }¢w¶è, ÀéÐÜUHè, Ï¢éÚ ¥¢ñÚ
¼}¢¢}¢ ãGàÚ¢¼éH ¥Á¢Gü (²¢’Ýè ÜUèÇïG }¢ÜU¢ïÇGï), çÏ¢ÁÁ¢ê,
H¢ï}¢ÇGè, x¢èÎÇG Á¢Ï¢ çÜU ²ïã ÎçÚ‹Îï ãG}H¢ ÜUÚï´ ²¢
Á¢¢ï ÎçÚ‹Îï »ïS¢ï ã¢ï´ çÁ¢Ý ÜUè ¥G¢Î¼ ¥vS¢Ú §çÏ¼Î¢¥Ý
ãG}H¢ ÜUÚÝï ÜUè ã¢ï¼è ãñ Á¢ñS¢ï à¢ïÚ, Ó¢è¼¢, ¼ï´Î±¢
(Ó¢è¼ï ÜUè ¼GÚãG ÜU¢ »ÜU Á¢¢Ý±Ú) §Ý S¢Ï¢ ÜïU }¢¢ÚÝï }¢ï´
ÜéUÀ Ýãè´ J ²êæãè Ð¢Ýè ÜïU ¼}¢¢}¢ Á¢¢Ý±Ú¢ï´ ÜïU ÜGUyH
}¢ï´ ÜUzGÈGU¢Ú¢ Ýãè´ J
ãGÚ}¢ ÜïU ÐïÇG ±x¢GñÚ¢ ÜU¢ÅÝ¢

S¢é±¢H :ãGÚ}¢ ÜïU ÐïÇG ±x¢GñÚ¢ ÜU¢ÅÝï ÜïU }¢é-¼¥GçËHÜGU |¢è ÜéUÀ
çãÎ¢²¢¼ Îï ÎèçÁ¢²ï J
Á¢±¢Ï¢ :Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU §à¢¢¥G¼è §Î¢Úï }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢
ÜUè }¢yGÏ¢ê¥¢G 1250 S¢ÈGUãG¢¼ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H çÜU¼¢Ï¢, “Ï¢ã¢Úï
à¢Úè¥G¼ çÁ¢ËÎ ¥Ã±H” S¢ÈGUãG¢ 1189 ¼¢ 1190 S¢ï
Ó¢‹Î }¢S¢¢§H }¢éH¢-ãGÁ¢G¢ ã¢ḯ : ãGÚ}¢ ÜïU ÎÚwG¼ Ó¢¢Ú çÜGUS}¢
ãñ́ : 1 çÜUS¢è Ýï ©S¢ï Ï¢¢ï²¢ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã »ïS¢¢ ÎÚwG¼ ãñ
çÁ¢S¢ï H¢ïx¢ Ï¢¢ï²¢ ÜUÚ¼ï ãñ́ 2 Ï¢¢ï²¢ ãñ }¢x¢Ú §S¢ çÜGUS}¢ ÜU¢
Ýãè´ çÁ¢S¢ï H¢ïx¢ Ï¢¢ï²¢ ÜUÚ¼ï ãñ́ 3 çÜUS¢è Ýï ©S¢ï Ï¢¢ï²¢
Ýãè´ }¢x¢Ú §S¢ çÜGUS}¢ S¢ï ãñ çÁ¢S¢ï H¢ïx¢ Ï¢¢ï²¢ ÜUÚ¼ï ãñ´
4 Ï¢¢ï²¢ Ýãè´, Ý ©S¢ çÜGUS}¢ S¢ï ãñ çÁ¢S¢ï H¢ïx¢ Ï¢¢ï¼ï
ãñ´ J ÐãHè ¼èÝ çÜGUS}¢¢ï´ ÜïU ÜU¢ÅÝï ±x¢GñÚ¢ }¢ï´ ÜéUÀ Ýãè´
²¢’Ýè §S¢ ÐÚ Á¢é}¢¢üÝ¢ Ýãè´ J Úã¢ ²ïã çÜU ±¢ïã ¥x¢Ú
çÜUS¢è ÜUè ç}¢ËÜU ãñ ¼¢ï }¢¢çHÜU ¼¢±¢Ý Hïx¢¢ J Ó¢¢ñ‰¢è
çÜGUS}¢ }¢ï´ Á¢é}¢¢üÝ¢ ÎïÝ¢ ÐÇGïx¢¢ ¥¢ñÚ çÜUS¢è ÜUè ç}¢ËÜU ãñ
¼¢ï }¢¢çHÜU ¼¢±¢Ý |¢è Hïx¢¢ ¥¢ñÚ Á¢é}¢¢üÝ¢ ©S¢è ±vG¼ ãñ
çÜU ¼Ú ã¢ï ¥¢ñÚ ÅêÅ¢ ²¢ ©¶ÇG¢ ãé±¢ Ý ã¢ï J Á¢é}¢¢üÝ¢ ²ïã
ãñ çÜU ©S¢ ÜUè ÜGUè}¢¼ ÜU¢ x¢GËH¢ Hï ÜUÚ }¢S¢¢ÜUèÝ ÐÚ
¼S¢géÜGU ÜUÚï, ãÚ ç}¢SÜUèÝ ÜU¢ï »ÜU S¢-ÎÜGU¢ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú
ÜGUè}¢¼ ÜU¢ x¢GËH¢ ÐêÚï S¢-ÎÜGïU S¢ï ÜU}¢ ãñ ¼¢ï »ÜU ãè
ç}¢SÜUèÝ ÜU¢ï Îï ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU çH²ï ãGÚ}¢ ÜïU }¢S¢¢ÜUèÝ
ã¢ïÝ¢ Á¢GMÚ Ýãè´ ¥¢ñÚ ²ïã |¢è ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ çÜU ÜGUè}¢¼
ãè ¼S¢géÜGU ÜUÚ Îï ¥¢ñÚ ²ïã |¢è ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ çÜU ©S¢
ÜGUè}¢¼ ÜU¢ Á¢¢Ý±Ú ¶GÚèÎ ÜUÚ ãGÚ}¢ }¢ï´ Á¢GÏãG ÜUÚ Îï
Ú¢ïÁ¢G¢ Ú¶Ý¢ ÜU¢ÈGUè Ýãè´ J }¢S¥H¢ 3 : Á¢¢ï ÎÚwG¼ S¢ê¶
x¢²¢ ©S¢ï ©¶¢ÇG S¢ÜU¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ S¢ï ÝzG¥G |¢è ©Æ¢
S¢ÜU¼¢ ãñ }¢S¥H¢ 5 : ÎÚwG¼ ÜïU Ðœ¢ï ¼¢ïÇGï ¥x¢Ú ©S¢
S¢ï ÎÚwG¼ ÜU¢ï ÝévSG ¢¢Ý Ý ÐãéÓæ ¢¢ ¼¢ï ÜéUÀ Ýãè´ J ²êãæ è Á¢¢ï ÎÚwG¼
ÈUH¼¢ ãñ ©S¢ï |¢è ÜU¢ÅÝï }¢ï´ ¼¢±¢Ý Ýãè´ Á¢Ï¢ çÜU }¢¢çHÜU
S¢ï §Á¢¢Á¢G¼ Hï Hè ã¢ï ©S¢ï ÜGUè}¢¼ Îï Îï }¢S¥H¢ 6 :
Ó¢‹Î à¢wGS¢¢ï´ Ýï ç}¢H ÜUÚ ÎÚwG¼ ÜU¢Å¢ ¼¢ï »ÜU ãè
¼¢±¢Ý ãñ Á¢¢ï S¢Ï¢ ÐÚ ¼vGS¢è}¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢, wG±¢ã S¢Ï¢

}¢¢ïãGçÚ}¢ ã¢ï´ ²¢ x¢GñÚ }¢¢ïãGçÚ}¢ ²¢ Ï¢¢’Á¢G }¢¢ïãGçÚ}¢ Ï¢¢’Á¢G x¢GñÚ
}¢¢ïãGçÚ}¢ J }¢S¥H¢ 7 : ãGÚ}¢ ÜïU ÐèHê ²¢ çÜUS¢è
ÎÚwG¼ ÜUè ç}¢S±¢ÜU Ï¢Ý¢Ý¢ Á¢¢§Á¢G Ýãè´ J }¢S¥H¢ 9 :
¥ÐÝï ²¢ Á¢¢Ý±Ú ÜïU Ó¢HÝï }¢ï´ ²¢ ¶Gñ}¢¢ ÝSÏ¢ ÜUÚÝï }¢ï´
ÜéUÀ ÎÚwG¼ Á¢¢¼ï Úãï ¼¢ï ÜéUÀ Ýãè´ J }¢S¥H¢ 10 :
Á¢GMÚ¼ ÜUè ±Á¢ã S¢ï ÈGU¼±¢ §S¢ ÐÚ ãñ çÜU ±ã¢æ ÜUè
Í¢¢S¢ Á¢¢Ý±Ú¢ï´ ÜU¢ï Ó¢Ú¢Ý¢ Á¢¢§Á¢G ãñ J Ï¢¢ÜGUè ÜU¢ÅÝ¢,
©¶¢ÇGÝ¢, §S¢ ÜU¢ ±¢ïãè ãGév}¢ ãñ Á¢¢ï ÎÚwG¼ ÜU¢ ãñ J
çS¢±¢ §ÁG¶GÚ ¥¢ñÚ S¢ê¶è Í¢¢S¢ ÜïU çÜU §Ý S¢ï ãÚ ¼GÚãG
§ç‹¼ÈGU¢¥G Á¢¢§Á¢G ãñ J ¶é}Ï¢è ÜïU ¼¢ïÇGÝï, ©¶¢ÇGÝï }¢ï´
ÜéUÀ }¢éÁ¢G¢-²ÜGU¢ Ýãè´ J
}¢èÜGU¢¼ S¢ï çÏ¢x¢GñÚ »ãGÚ¢}¢ x¢éÁ¢GÚÝï ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ S¢é±¢H Á¢±¢Ï¢
S¢é±¢H :¥x¢Ú çÜUS¢è ¥¢ÈGU¢ÜGUè Ýï }¢èÜGU¢¼ S¢ï »ãGÚ¢}¢ Ýãè´ Ï¢¢æ{¢,
}¢çSÁ¢Îï ¥G¢§à¢¢ S¢ï »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{ ÜUÚ ©G}Úã ÜUÚ çH²¢ ¼¢ï
v²¢ ãGév}¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :¥x¢Ú }¢vÜU¼éH }¢éÜUÚü}¢¢ ÜïU §Ú¢Îï S¢ï
ÜU¢ï§ü ¥¢ÈGU¢ÜGUè Ó¢H¢ ¥¢ñÚ }¢èÜGU¢¼ }¢ï´ çÏ¢x¢GñÚ »ãGÚ¢}¢ Î¢ç¶GH
ã¢ï x¢²¢ ¼¢ï ©S¢ ÐÚ Î}¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ï x¢²¢ J ¥Ï¢ }¢çSÁ¢Îï
¥G¢§à¢¢ S¢ï »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{Ý¢ ÜU¢ÈGUè Ýãè´ ²¢ ¼¢ï Î}¢ Îï ²¢
çÈUÚ }¢èÜGU¢¼ S¢ï Ï¢¢ãÚ Á¢¢» ¥¢ñÚ ±ã¢æ S¢ï ©G}Úï ±x¢GñÚ¢ ÜU¢
»ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{ ÜUÚ ¥¢» ¼Ï¢ Î}¢ S¢¢çÜGU¼G ã¢ïx¢¢ J
Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ÜU¢ ãGÁ¢ (S¢éÁ¢±¢Ï¢Ý

±¢HÝ
)
ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼
ÚS¢êHï ÝÁ¢GèÚ, çS¢Ú¢Á¢ï }¢éÝèÚ, }¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚÏÏ¢ï ÜGUÎèÚ
ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï çÎH ÐÁ¢GèÚ ãñ : çÁ¢GRïU §H¢ãè
ÜUè ÜUS¢Ú¼ ÜUÚÝ¢ ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï Ð¢ÜU ÐÉGÝ¢ ÈGUvGÚ (²¢’Ýè
¼æx¢ÎS¼è) ÜU¢ï Îê Ú ÜUÚ¼¢ ãñ J
¥G¢H}¢ï ±ÁÎ }¢ï´ ÚvGS¢¢æ }¢ïÚ¢ ÐÚ ÐÚ ã¢ï¼¢
ÜU¢à¢ ! }¢ñ´ x¢é}Ï¢Îï ¶GÁ¢GÚ¢ ÜU¢ ÜUÏ¢ê¼Ú ã¢ï¼¢
S¢é±¢H : v²¢ Ï¢ÓÓ¢ï |¢è ãGÁ¢ ÜUÚ S¢ÜU¼ï ãñ´ ?

Á¢±¢Ï¢ : Á¢è ã¢æ J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý
¥GÏÏ¢¢S¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU S¢ÚÜU¢Úï Î¢ï ¥G¢H}¢
}¢ÜGU¢}¢ï Ú¢ñãG¢ }¢ï´ »ÜU ÜGU¢çÈGUHï S¢ï
ç}¢Hï ¼¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU ²ïã ÜU¢ñÝ H¢ïx¢ ãñ´ ? ©‹ã¢ï´ Ýï ¥GÁ¢Gü
çÜU²¢ çÜU ã}¢ }¢éS¢Ë}¢¢Ý ãñ´, çÈUÚ ©‹ã¢ï´ Ýï ¥GÁ¢Gü çÜU²¢ :
¥¢Ð ÜU¢ñÝ ãñ´ ? ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¥ËH¢ã ÜU¢ ÚS¢êH ãêæ J
©Ý }¢ï´ S¢ï »ÜU ¶G¢¼êÝ Ýï Ï¢ÓÓ¢ï ÜU¢ï ªÐÚ ©Æ¢ ÜUÚ ÐêÀ¢ :
v²¢ §S¢ ÜU¢ |¢è ãGÁ¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ ? ÈGUÚ}¢¢²¢ : ã¢æ ¥¢ñÚ ¼éÛ¢ï
|¢è §S¢ ÜU¢ S¢±¢Ï¢ ç}¢Hïx¢¢ J }¢éÈGUçSS¢Úï
à¢ãèÚ ãGÜUè}¢éH ©}}¢¼ ãGÁ¢GÚ¼ï }¢ézG¼è ¥ãG}¢Î ²¢Ú ¶G¢Ý
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ²¢’Ýè Ï¢ÓÓ¢ï ÜU¢ï |¢è ãGÁ¢ ÜU¢ S¢±¢Ï¢
ç}¢Hïx¢¢ ãGÁ¢ ÜUÚÝï ÜU¢ ¥¢ñÚ ¼éÛ¢ï |¢è §S¢ ÜïU ãGÁ¢ ÜU¢ S¢±¢Ï¢
ç}¢Hïx¢¢ ãGÁ¢ ÜUÚ¢Ýï ÜU¢ J }¢Á¢GèÎ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : §S¢ ãGÎèS¢ S¢ï
}¢¢’Hê}¢ ãé±¢ çÜU Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ÜUè ÝïçÜU²¢ï´ ÜU¢ S¢±¢Ï¢ (Ï¢ÓÓ¢ï ÜU¢ï ¼¢ï
ç}¢H¼¢ ãñ ©S¢ ÜïU) }¢¢æ Ï¢¢Ð ÜU¢ï |¢è ç}¢H¼¢ ãñ çHã¢Á¢G¢ ©‹ãï´
Ý}¢¢Á¢G Ú¢ïÁ¢Gï ÜU¢ Ð¢Ï¢‹Î Ï¢Ý¢¥¢ï J (ç}¢Ú¥¢¼, çÁ¢. 4, S¢. 88)
S¢é±¢H : ¼¢ï v²¢ ãGÁ¢ ÜUÚÝï S¢ï Ï¢ÓÓ¢ï ÜU¢ ÈGUÁ¢Gü ¥Î¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ ?
Á¢±¢Ï¢ : Á¢è Ýãè´ J ãGÁ¢ ÈGUÁ¢Gü ã¢ïÝï ÜïU à¢Ú¢§¼G }¢ï´ S¢ï »ÜU à¢¼Gü
“Ï¢¢çHx¢G ã¢ïÝ¢” |¢è ãñ Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï }¢ïÚï ¥¢ÜGU¢ ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼
§}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
Ï¢ÓÓ¢ï ÐÚ (ãGÁ¢) ÈGUÁ¢Gü Ýãè´, (¥x¢Ú) ÜUÚïx¢¢ ¼¢ï ÝzGH ã¢ïx¢¢
¥¢ñÚ S¢±¢Ï¢ ©S¢è (²¢’Ýè Ï¢ÓÓ¢ï ãè) ÜïU çH²ï ãñ, Ï¢¢Ð
±x¢GñÚ¢ }¢éÚÏÏ¢è ¼¢’Hè}¢ ± ¼ÚçÏ¢Ä²¼ ÜU¢ ¥Á¢í Ð¢»æx¢ï J
çÈUÚ (Á¢Ï¢) Ï¢¢’Îï Ï¢éHêx¢G à¢¼GïZ Á¢}¥G ã¢ï´x¢è §S¢ ÐÚ ãGÁ¢
ÈGUÁ¢Gü ã¢ï Á¢¢»x¢¢, Ï¢Ó¢ÐÝ ÜU¢ ãGÁ¢ çÜUÈGU¢²¼ Ý ÜUÚïx¢¢ J
(ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ }¢é¶GÚüÁ¢¢, çÁ¢. 10, S¢. 775)
S¢é±¢H : }¢Ý¢çS¢ÜïU ãGÁ¢ ÜUè ¥Î¢»x¢è ÜïU »’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ÜUè
çÜU¼Ýè ¥vGS¢¢}¢ ãñ´ ?
Á¢±¢Ï¢ :§S¢ »’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ÜUè Î¢ï çÜGUS}¢ï´ ãñ´ : 1
S¢}¢Û¢Î¢Ú : Á¢¢ï Ð¢ÜU ¥¢ñÚ Ý¢Ð¢ÜU, }¢èÆï ¥¢ñÚ ÜUÇG±ï
}¢ï´ ¼}¢èÁ¢G ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ã¢ï }¢¢’çÚÈGU¼ (²¢’Ýè ÐãÓ¢¢Ý)
Ú¶¼¢ ã¢ï çÜU §SH¢}¢ ÝÁ¢¢¼ ÜU¢ S¢Ï¢Ï¢ ãñ
2 Ý¢ S¢}¢Û¢ : Á¢¢ï }¢ÁGÜêUÚ¢
(²¢’Ýè Ï¢²¢Ý ÜUÎ¢ü) S¢}¢Û¢ Ý Ú¶¼¢ ã¢ï J
S¢é±¢H :v²¢ S¢}¢Û¢Î¢Ú Ï¢ÓÓ¢ï ÜU¢ï ¶GéÎ }¢Ý¢çS¢ÜïU ãGÁ¢ ¥Î¢ ÜUÚÝï
ã¢ï´x¢ï ?
Á¢±¢Ï¢ :Á¢è ã¢æ J S¢}¢Û¢±¢H (²¢’Ýè S¢}¢Û¢Î¢Ú) Ï¢ÓÓ¢¢ ¶GéÎ ¥zG¥¢G Hï
ãGÁ¢ ÜUÚï, Ú}² ±x¢GñÚ¢ Ï¢¢’Á¢G Ï¢¢¼ï´ (©S¢ Ï¢ÓÓ¢ï Ýï) À¢ïÇG
(|¢è) Îè´ ¼¢ï ©Ý (ÜïU À¢ïÇGÝï) ÐÚ ÜUzGÈGU¢Ú¢ ±x¢GñÚ¢ H¢çÁ¢G}¢
Ýãè´ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1075)
S¢é±¢H : ¥x¢Ú S¢}¢Û¢Î¢Ú Ï¢ÓÓ¢¢ Ï¢¢’Á¢G ¥zG¥G¢Hï ãGÁ¢ ¶GéÎ Ï¢Á¢¢ H¢
S¢ÜU¼¢ ã¢ï ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G Ý ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ã¢ï ¼¢ï v²¢ ÜUÚï ?
v²¢ çÜUS¢è ÜU¢ï Ý¢§Ï¢ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ ¥GHè ÜGU¢Úè ÈGUÚ}¢¢¼ï
ãñ´ : Á¢¢ï ¥zG¥G¢H S¢}¢Û¢Î¢Ú Ï¢ÓÓ¢¢ ¶GéÎ ÜUÚ S¢ÜU¼¢
ã¢ï ©S¢ }¢ï´ çÜUS¢è ÜU¢ï Ý¢§Ï¢ Ï¢Ý¢Ý¢ ÎéLS¼ Ýãè´ ãñ
¥¢ñÚ Á¢¢ï ¶GéÎ Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ©Ý }¢ï´ Ý¢§Ï¢ Ï¢Ý¢Ý¢
ÎéLS¼ ãñ }¢x¢Ú ¼G±¢ÈGU ÜïU Ï¢¢’Î ÜUè Î¢ï Úv¥G¼ï´ ¥x¢Ú
Ï¢ÓÓ¢¢ ¶GéÎ Ý ÐÉG S¢ÜïU ¼¢ï ÜU¢ï§ü ÎêS¢Ú¢ ©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU
S¢ï ¥Î¢ Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ J
Ý¢ S¢}¢Û¢ Ï¢ÓÓ¢ï ÜïU ãGÁ¢ ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢

S¢é±¢H : Ý¢ S¢}¢Û¢ Ï¢ÓÓ¢¢ }¢Ý¢çS¢ÜïU ãGÁ¢ ÜñUS¢ï ¥Î¢ ÜUÚïx¢¢ ?
Á¢±¢Ï¢ : çÁ¢Ý ¥zG¥G¢H }¢ï´ çÝÄ²¼ à¢¼Gü ãñ ±¢ïã ±Hè (²¢’Ýè S¢Ú
ÐÚS¼) ©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï Ï¢Á¢¢ H¢»x¢¢ ¥¢ñÚ çÁ¢Ý }¢ï´
çÝÄ²¼ à¢¼Gü Ýãè´ ±¢ïã ¶GéÎ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï
ÈGéU-ÜGUã¢» çÜUÚ¢}¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : “Ý¢ S¢}¢Û¢
Ï¢ÓÓ¢ï Ýï ¶GéÎ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{¢ ²¢ ¥zG¥G¢Hï ãGÁ¢ ¥Î¢ çÜU²ï
¼¢ï ãGÁ¢ Ý ãé±¢ Ï¢çËÜU ©S¢ ÜU¢ ±Hè (²¢’Ýè S¢Ú ÐÚS¼)
©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï Ï¢Á¢¢ H¢» }¢x¢Ú ¼G±¢ÈGU ÜïU Ï¢¢’Î ÜUè Î¢ï
Úv¥G¼ï´ çÜU Ï¢ÓÓ¢ï ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ±Hè (²¢’Ýè S¢Ú ÐÚS¼) Ý
ÐÉGïx¢¢ J ©S¢ ÜïU S¢¢‰¢ Ï¢¢Ð ¥¢ñÚ |¢¢§ü Î¢ïÝ¢ï´ ã¢ï´ ¼¢ï Ï¢¢Ð
¥ÚÜU¢Ý ¥Î¢ ÜUÚï J” ( , Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1,
S¢. 1075) S¢ÎLàà¢Úè¥Gã, Ï¢ÎLœ¢GÚèÜGUã ãG Á ¢G Ú ¼ï
¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ }¢ézG¼è }¢éãG}}¢Î ¥}¢Á¢Î ¥GHè ¥¢’Á¢G}¢è
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ²ïã (Ý¢ S¢}¢Û¢ Ï¢ÓÓ¢¢ ²¢
}¢Á¢ÝêÝ ²¢’Ýè Ð¢x¢H) ¶GéÎ ±¢ïã ¥zG¥G¢H Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼ï
çÁ¢Ý }¢ï´ çÝÄ²¼ ÜUè Á¢GMÚ¼ ãñ, }¢-S¢HÝ »ãGÚ¢}¢ ²¢
¼G±¢ÈGU, Ï¢çËÜU §Ý ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ÜU¢ï§ü ¥¢ñÚ ÜUÚï ¥¢ñÚ çÁ¢S¢
ÈGïU’H }¢ï´ çÝÄ²¼ à¢¼Gü Ýãè´, Á¢ñS¢ï ±éÜGêUÈGïU ¥G-ÚÈGU¢ ±¢ïã ²ïã
¶GéÎ ÜUÚ S¢ÜU¼ï ãñ´ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1046)
S¢é±¢H : v²¢ »ãGÚ¢}¢ S¢ï ÐãHï Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ÜU¢ï |¢è x¢GéSH ÜUÚ±¢²¢
Á¢¢» ?
Á¢±¢Ï¢ :Á¢è ã¢æ J “ÈGU¼¢±¢ à¢¢}¢è” çÁ¢ËÎ 3 S¢ÈGUãG¢ 557 ÐÚ

çH¶ï ãé» Á¢éÁG§²ï ÜU¢ ¶GéH¢S¢¢ ãñ çÜU S¢}¢Û¢Î¢Ú ¥¢ñÚ Ý¢
S¢}¢Û¢ Î¢ïÝ¢ï´ Ï¢ÓÓ¢ï ãè x¢GéSH ÜUÚï´x¢ï J ¥HÏ¢œ¢¢ ²ïã ÈGUÜGUü ãñ
çÜU ¥G¢çÜGUH ÜïU çH²ï ¼¢ï ¶GéÎ x¢GéSH ÜUÚÝ¢ }¢éS¼ãGÏ¢ ãñ
¥¢ñÚ ±Hè ÜïU çH²ï x¢GéSH ÜU¢ ãGév}¢ ÎïÝ¢ }¢éS¼ãGÏ¢ ãñ Á¢Ï¢
çÜU Ý¢ S¢}¢Û¢ Ï¢ÓÓ¢ï ÜU¢ï ±Hè ÜU¢ ¶GéÎ x¢GéSH ÜUÚ±¢Ý¢ ²¢
Ï¢ÓÓ¢ï ÜUè ±¢çHÎ¢ ±x¢GñÚ¢ ÜïU Á¢GÚè»G ÜUÚ±¢Ý¢ }¢éS¼ãGÏ¢
ã¢ïx¢¢ J
S¢é±¢H :v²¢ Ý¢ S¢}¢Û¢ Ï¢ÓÓ¢ï ÜU¢ï »ãGÚ¢}¢ |¢è ÐãÝ¢Ý¢ ã¢ïx¢¢ ?
Á¢±¢Ï¢ :Á¢è ã¢æ J ²êæ ÜUÚÝ¢ Ó¢¢çã²ï çÜU Ý¢ S¢}¢Û¢ Ï¢ÓÓ¢ï ÜïU çS¢Hï
ãé» ÜUÐÇGï ©¼¢Ú ÜUÚ Ó¢¢ÎÚ ¥¢ñÚ ¼ãÏ¢‹Î ±Hè x¢GñÚï ±Hè
(²¢’Ýè S¢Ú ÐÚS¼ ²¢ x¢GñÚ S¢Ú ÐÚS¼) ÜU¢ï§ü |¢è ÐãÝ¢ Îï
}¢x¢Ú ©S¢ ¼GÚÈGU S¢ï Ï¢¢Ð, Ï¢¢Ð Ý ã¢ï ¼¢ï |¢¢§ü ¥¢ñÚ |¢¢§ü Ý
ã¢ï ¼¢ï Á¢¢ï |¢è ÝS¢Ï¢ (²¢’Ýè wG¢êÝè çÚà¼ï) ÜïU »’ç¼Ï¢¢Ú S¢ï
ÜGUÚèÏ¢è çÚà¼ïÎ¢Ú ã¢ï ±¢ïã ©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï »ãGÚ¢}¢ ÜUè
çÝÄ²¼ ÜUÚï ¥¢ñÚ ©Ý Ï¢¢¼¢ï´ S¢ï Ï¢Ó¢¢» Á¢¢ï }¢¢ïãGçÚ}¢ ÜïU
çH²ï Ý¢ Á¢¢§Á¢G ãñ́ J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï S¢ÎLàà¢Úè¥Gã, Ï¢ÎLœ¢GÚèÜGUã
ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ }¢ézG¼è }¢éãG}}¢Î ¥}¢Á¢Î ¥GHè
¥¢’Á¢G}¢è ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : Ï¢ÓÓ¢ï ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï
»ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{¢ ¼¢ï ©S¢ ÜïU çS¢Hï ãé» ÜUÐÇGï ©¼¢Ú HïÝï Ó¢¢çã»æ,
Ó¢¢ÎÚ ¥¢ñÚ ¼ãÏ¢‹Î ÐãÝ¢»æ ¥¢ñÚ ©Ý ¼}¢¢}¢ Ï¢¢¼¢ḯ S¢ï Ï¢Ó¢¢»æ
Á¢¢ï }¢¢ïãçG Ú}¢ ÜïU çH²ï Ý¢ Á¢¢§Á¢G ãñ́ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1,
çãGSS¢¢ : 6, S¢. 1075) S¢}¢Û¢Î¢Ú Ï¢ÓÓ¢¢ »ãGÚ¢}¢ ÜUè çÝÄ²¼
¶éÎ ÜUÚïx¢¢, ±Hè (²¢’Ýè S¢Ú ÐÚS¼) ©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï
»ãGÚ¢}¢ Ýãè´ Ï¢¢æ{ S¢ÜU¼¢ J Á¢ñS¢¢ çÜU “à¢¢}¢è” }¢ï´ ãñ :
“¥x¢Ú Ï¢ÓÓ¢¢ S¢}¢Û¢Î¢Ú ã¢ï ¼¢ï ©S¢ï ¶GéÎ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{Ý¢
ã¢ïx¢¢, ±Hè (²¢’Ýè S¢Ú ÐÚS¼) ©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï Ý Ï¢¢æ{ï
çÜU Á¢¢§Á¢G Ýãè´ J” ¥x¢Ú S¢}¢Û¢Î¢Ú
Ï¢ÓÓ¢¢ ¶GéÎ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{Ýï ÜUè ÜGéUÎÚ¼ Ú¶¼¢ ã¢ï ¼¢ï ©S¢ï
¶GéÎ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{Ý¢ ã¢ïx¢¢ ±Hè (²¢’Ýè S¢Ú ÐÚS¼) ©S¢
ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï »ãGÚ¢}¢ Ýãè´ Ï¢¢æ{ S¢ÜU¼¢ ¥¢ñÚ Ý ±Hè ÜïU
Ï¢¢æ{Ýï S¢ï S¢}¢Û¢Î¢Ú Ï¢ÓÓ¢¢ }¢¢ïãçG Ú}¢ ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú S¢}¢Û¢Î¢Ú
Ï¢ÓÓ¢¢ ¶GéÎ »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{Ýï ÜUè ÜGéUÎÚ¼ Ý Ú¶¼¢ ã¢ï ¼¢ï ±Hè
©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{ïx¢¢ J
S¢é±¢H :Ý¢ S¢}¢Û¢ Ï¢ÓÓ¢ï ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï v²¢ ±Hè ÜU¢ï »ãGÚ¢}¢ ÜïU
ÝzGH ÐÉGÝï ã¢ï´x¢ï ?
Á¢±¢Ï¢ :Á¢è Ýãè´, Ý¢ S¢}¢Û¢ Ï¢ÓÓ¢ï ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ©S¢ ÜU¢ ±Hè
»ãGÚ¢}¢ ÜïU ÝzGH Ýãè´ ÐÉG S¢ÜU¼¢ J
Ý¢ S¢}¢Û¢ Ï¢ÓÓ¢ï ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï çÝÄ²¼ ¥¢ñÚ HÏÏ¢ñÜU ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
S¢é±¢H :Ý¢ S¢}¢Û¢ Ï¢ÓÓ¢ï ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï »ãGÚ¢}¢ ÜUè çÝÄ²¼ ¥¢ñÚ
HÏÏ¢ñÜU ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ Ï¢¼¢ ÎèçÁ¢²ï J
Á¢±¢Ï¢ :Ý¢ S¢}¢Û¢ Ï¢ÓÓ¢ï ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï »ãGÚ¢}¢ ÜUè çÝÄ²¼ ©S¢ ÜU¢ ±Hè
ÜUÚï ¥¢ñÚ §S¢ ¼GÚãG ÜUãï : ²¢’Ýè }¢ñ́ ÈéUH¢æ
ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{¼¢ ãêæ (ÈGéUH¢æ ÜUè Á¢x¢ã ©S¢ Ï¢ÓÓ¢ï ÜU¢
Ý¢}¢ Hï), §S¢è ¼GÚãG HÏÏ¢ñÜU |¢è Ï¢ÓÓ¢ï ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï §S¢ ¼GÚãG
ÜUãï : (ÈGéUH¢æ ÜUè Á¢x¢ã ©S¢ ÜU¢ Ý¢}¢ Hï
¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ ¼ÜU HÏÏ¢ñÜU }¢éÜU}}¢H ÜUÚï) ¥G-ÚÏ¢è }¢ḯ çÝÄ²¼

©S¢è ±vG¼ ÜU¢Ú¥¢}¢Î ã¢ïx¢è Á¢Ï¢ çÜU }¢¢’Ý¢ }¢¢’Hê}¢ ã¢ï´,
¥ÐÝè }¢¢-ÎÚè Á¢GÏ¢¢Ý ²¢ ©Îêü }¢ï´ |¢è çÝÄ²¼ ÜUÚ S¢ÜU¼ï
ãñ´ }¢-S¢HÝ Ï¢ÓÓ¢ï ÜU¢ Ý¢}¢ çãH¢H ÚÁ¢G¢ ãñ ¼¢ï ²êæ çÝÄ²¼
ÜUèçÁ¢²ï : “}¢ñ´ çãH¢H ÚÁ¢G¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{¼¢
ãêæ J” ²ïã |¢è Á¢GïãìÝ }¢ï´ Úãï çÜU çÎH }¢ï´ çÝÄ²¼ ã¢ïÝ¢ à¢¼Gü
ãñ Á¢Ï¢ çÜU Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï çÝÄ²¼ ÜUÚÝ¢ }¢éS¼ãGÏ¢ ãñ J ¥x¢Ú
Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï çÝÄ²¼ Ý |¢è ÜUè ¼¢ï ÜU¢ï§ü ãGÚÁ¢ Ýãè´ J HÏÏ¢ñÜU
Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï ÜUãÝ¢ Á¢GMÚè ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã |¢è ÜU}¢ ¥Á¢G ÜU}¢
§¼Ýè ¥¢±¢Á¢G S¢ï çÜU ¥x¢Ú S¢éÝÝï }¢ï´ ÜU¢ï§ü LÜU¢±Å Ý ã¢ï
¼¢ï ¶GéÎ S¢éÝ Hï ¥¢ñÚ ²ã¢æ §S¢ ¼GÚãG ÜUãÝ¢ ãñ : }¢-S¢HÝ
Ý¢ S¢}¢Û¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ¼G±¢ÈGU ÜUè

çÝÄ²¼ ¥¢ñÚ §çS¼H¢}¢ ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
S¢é±¢H :Ý¢ S¢}¢Û¢ Ï¢ÓÓ¢ï ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ¼G±¢ÈGU ÜUè çÝÄ²¼ ¥¢ñÚ
ãG-Á¢Úï ¥S±Î ÜïU §çS¼H¢}¢ ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ §à¢¢üÎ ã¢ï J
Á¢±¢Ï¢ : çÎH }¢ï´ çÝÄ²¼ ÜU¢ÈGUè ãñ ¥¢ñÚ Ï¢ïã¼Ú ãñ Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï |¢è §S¢
¼GÚãG ÜUã Hï : }¢-S¢HÝ “}¢ñ´ çãH¢H ÚÁ¢G¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï
¼G±¢ÈGU ÜïU S¢¢¼ ÈïUÚ¢ï´ ÜUè çÝÄ²¼ ÜUÚ¼¢ ãêæ” ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU
Ï¢¢’Î Á¢¢ï §çS¼H¢}¢ ã¢ḯx¢ï ±¢ïã |¢è Ï¢ÓÓ¢ï ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ã¢ḯx¢ï J
S¢é±¢H : x¢¢ïÎ }¢ï´ ©Æ¢ ÜUÚ ¼G±¢ÈGU ÜUÚ±¢» ²¢ ©æx¢Hè ÐÜUÇG ÜUÚ ?
Á¢±¢Ï¢ : çÁ¢S¢ ¼GÚãG S¢ãêH¼ ã¢ï J

S¢é±¢H :v²¢ S¢¢‰¢ }¢ï´ ±Hè ¥ÐÝï ¼G±¢ÈGU ÜUè |¢è çÝÄ²¼ ÜUÚ
S¢ÜU¼¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :Á¢è ã¢æ, Ï¢çËÜU ÜUÚ HïÝè Ó¢¢çã²ï çÜU §S¢ ¼GÚãG »ÜU S¢¢‰¢
Î¢ïÝ¢ï´ ÜU¢ ¼G±¢ÈGU ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J }¢x¢Ú ²ïã Á¢GïãìÝ }¢ï´ Úãï çÜU ãÚ
ÈïUÚï }¢ï´ Î¢ï Ï¢¢Ú §çS¼H¢}¢ ÜUÚÝ¢ ã¢ïx¢¢ »ÜU Ï¢¢Ú ¥ÐÝè
¼GÚÈGU S¢ï ¥¢ñÚ »ÜU Ï¢¢Ú Ï¢ÓÓ¢ï ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï J
S¢é±¢H :Ï¢ÓÓ¢¢ ¼G±¢ÈGU ÜñUS¢ï ÜUÚïx¢¢ ?
Á¢±¢Ï¢ :S¢}¢Û¢Î¢Ú Ï¢ÓÓ¢¢ ¶GéÎ ¼G±¢ÈGU ÜUÚ ÜïU ¼G±¢ÈGU ÜïU Ý±¢çÈGUH
¥Î¢ ÜUÚï Á¢Ï¢ çÜU Ý¢ S¢}¢Û¢ Ï¢ÓÓ¢ï ÜU¢ï ©S¢ ÜU¢ ±Hè (S¢Ú
ÐÚS¼) ¼G±¢ÈGU ÜUÚ¢», }¢x¢Ú ¼G±¢ÈGU ÜUè Î¢ï Úv¥G¼ï´ Ï¢ÓÓ¢ï
ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ±Hè (S¢Ú ÐÚS¼) Ý ÐÉGï J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1075)
S¢é±¢H :Ï¢ÓÓ¢ï ÜU¢ï Ú}² çÜUS¢ ¼GÚãG ÜUÚ±¢»æ ?
Á¢±¢Ï¢ :S¢}¢Û¢Î¢Ú ¶GéÎ Ú}² ÜUÚï ¥¢ñÚ Ý¢ S¢}¢Û¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï
©S¢ ÜïU S¢¢‰¢ ±¢Hï Ú}² ÜUÚ Îï´ ¥¢ñÚ Ï¢ïã¼Ú ²ïã ãñ çÜU
©Ý Üï U ã¢‰¢ ÐÚ Üæ U ÜUÚè Ú¶ ÜUÚ Ú}² ÜUÚ¢»æ J
( , ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ }¢é¶GÚüÁ¢¢, çÁ¢. 10, S¢. 667,
Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1148)
S¢é±¢H :Ï¢ÓÓ¢ï ÜïU }¢Ý¢çS¢ÜïU ãGÁ¢ S¢ï ÜéUÀ Úã x¢²¢ ²¢ ©S¢ Ýï ÜU¢ï§ü
»ïS¢¢ ÈGïU’H çÜU²¢ çÁ¢S¢ S¢ï ÜUzGÈGU¢Ú¢ ²¢ Î}¢ H¢çÁ¢G}¢
¥¢¼¢ ãñ ¼¢ï v²¢ ãGév}¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :Ï¢ÓÓ¢¢ çÜUS¢è ¥G}¢H ÜU¢ï À¢ïÇG Îï ²¢ }¢}Ýê¥G ÜU¢}¢ ÜUÚï ¼¢ï
©S¢ ÐÚ Ý ÜGUÁ¢G¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ ¥¢ñÚ Ý ÜUzGÈGU¢Ú¢ J ²êæãè Ý¢

S¢}¢Û¢ Ï¢ÓÓ¢ï ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ©S¢ ÜïU ±Hè (S¢Ú ÐÚS¼) Ýï
»ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{¢ ¥¢ñÚ Ï¢ÓÓ¢ï Ýï ÜU¢ï§ü }¢}Ýê¥G ÜU¢}¢ çÜU²¢ ¼¢ï
Ï¢¢Ð ÐÚ |¢è ÜéUÀ H¢çÁ¢G}¢ Ýãè´ J
( , Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, S¢. 1075)
S¢é±¢H :Ï¢ÓÓ¢¢ ¥x¢Ú ãGÁ¢ ÈGU¢çS¢Î ÜUÚ Îï ¼¢ï v²¢ ÜUÚÝ¢ ã¢ïx¢¢ ?
Á¢±¢Ï¢ :Ï¢ÓÓ¢ï Ýï ãGÁ¢ ÜU¢ï ÈGU¢çS¢Î ÜUÚ çÎ²¢ ¼¢ï Ý Î}¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ
Ý ÜGUÁ¢G¢ J ¥x¢Ó¢ïü ±¢ïã S¢}¢Û¢Î¢Ú Ï¢ÓÓ¢¢ ã¢ï J
S¢é±¢H :Ï¢ÓÓ¢ï ÜïU çH²ï ãGÁ¢ ÜUè ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÜU¢ v²¢ ãGév}¢ ãñ ?
Á¢±¢Ï¢ :Ï¢ÓÓ¢¢ Ó¢¢ãï S¢}¢Û¢Î¢Ú ã¢ï ²¢ Ý¢ S¢}¢Û¢ §S¢ ÐÚ (ãGÁÁ¢ï
¼}¢œ¢¢ï¥G ²¢ çÜGUÚ¢Ý ÜUè) ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ±¢çÁ¢Ï¢ Ýãè´ J
¥¢ñÚ ãGÁÁ¢ï §zGÚ¢Î ÜUè ¼¢ï Ï¢ÇG¢ï´
ÐÚ |¢è ±¢çÁ¢Ï¢ Ýãè´ J
S¢é±¢H :¥x¢Ú ±Hè (S¢Ú ÐÚS¼) Ï¢ÓÓ¢ï ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ãGÁ¢ ÜUè
ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÜUÚÝ¢ Ó¢¢ãï ¼¢ï ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ ²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ :ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ }¢x¢Ú ¥ÐÝè Á¢ïÏ¢ S¢ï ÜUÚï J Ï¢ÓÓ¢ï ÜUè ÚÜGU}¢
S¢ï ÜUÚïx¢¢ ¼¢ï ¼¢±¢Ý ÎïÝ¢ ÐÇGïx¢¢ ²¢’Ýè ©¼Ýè ÚÜGU}¢
ÐËHï S¢ï Ï¢ÓÓ¢ï ÜU¢ï H¢ñÅ¢Ýè ã¢ïx¢è J
Ï¢ÓÓ¢ï ÜïU ©G}Úï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
S¢é±¢H :v²¢ Ï¢ÓÓ¢ï ÜU¢ï ©G}Úã ÜUÚ±¢ S¢ÜU¼ï ãñ´ ? ¥x¢Ú ã¢æ ¼¢ï
¼GÚèÜGU¢ v²¢ ã¢ïx¢¢ ?
Á¢±¢Ï¢ :ÜUÚ±¢ S¢ÜU¼ï ãñ´ J }¢S¢¢§H }¢ï´ ²ã¢æ |¢è ±¢ïãè S¢}¢Û¢Î¢Ú
¥¢ñÚ Ý¢ S¢}¢Û¢ Ï¢ÓÓ¢ï ±¢Hè ¼zGS¢èH ãñ J ¥HÏ¢œ¢¢ §S¢ }¢ï´

}¢Á¢GèÎ ¼zGS¢èH ²ïã ãñ çÜU Ï¢ãé¼ À¢ïÅï Ï¢ÓÓ¢ï ÜU¢ï }¢çSÁ¢Î
}¢ï´ Î¢ç¶GH ÜUÚÝï ÜïU ¥ãGÜU¢}¢ ÐÚ x¢G¢ñÚ ÜUÚ Hï´ J ãGév}¢ ²ïã
ãñ çÜU ¥x¢Ú Ï¢ÓÓ¢ï S¢ï ÝÁ¢¢S¢¼ ÜU¢ x¢G¢çHÏ¢ x¢é}¢¢Ý ãñ ¼¢ï
©S¢ï }¢çSÁ¢Î }¢ï´ Hï Á¢¢Ý¢ }¢vMãï ¼ãGÚè}¢è ±ÚÝ¢ }¢vMãï
¼‹Á¢Gèãè J
S¢é±¢H :v²¢ Ï¢ÓÓ¢ï ÜU¢ï |¢è ãGËÜGU ²¢ ÜGUSÚ ÜUÚ±¢²¢ Á¢¢» ?
Á¢±¢Ï¢ :Á¢è ã¢æ J ¥HÏ¢œ¢¢ Ï¢ÓÓ¢è ÜU¢ï ÜGUSÚ ÜUÚ±¢»æx¢ï J ¥x¢Ú Îê{
Ðè¼è ²¢ Ï¢ãé¼ À¢ïÅè Ï¢ÓÓ¢è ã¢ï ¼¢ï ãGËÜGU ÜUÚ±¢Ýï }¢ï´ |¢è
ãGÚÁ¢ Ýãè´ J
Ï¢ÓÓ¢¢ ¥¢ñÚ ÝzGHè ¼G±¢ÈGU
S¢é±¢H :ÝzGHè ¼G±¢ÈGU }¢ï´ Ï¢ÓÓ¢ï ÜïU v²¢ ¥ãGÜU¢}¢ ãñ´ ?
Á¢±¢Ï¢ :S¢}¢Û¢Î¢Ú Ï¢ÓÓ¢¢ ¶GéÎ ¥ÐÝè çÝÄ²¼ ÜUÚï ¥¢ñÚ ¼G±¢ÈGU ÜïU
Ï¢¢’Î ±¢Hï ÝzGH |¢è ¥Î¢ ÜUÚï Á¢Ï¢ çÜU Ý¢ S¢}¢Û¢ Ï¢ÓÓ¢ï
ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ©S¢ ÜU¢ ±Hè (S¢Ú ÐÚS¼) çÝÄ²¼ ÜUÚï J
¼G±¢ÈGU ÜïU ÝzGH¢ï´ ÜUè ãG¢Á¢¼ Ýãè´ J
S¢é±¢H :Ï¢ÓÓ¢¢ çÏ¢x¢GñÚ »ãGÚ¢}¢ ¥x¢Ú }¢èÜGU¢¼ ÜïU ¥‹ÎÚ Î¢ç¶GH
ãé±¢ ¥¢ñÚ ¥Ï¢ Ï¢¢çHx¢G ã¢ï x¢²¢ ¼¢ï v²¢ ©S¢ ÐÚ Î}¢
±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ ?
Á¢±¢Ï¢ :Ýãè´ J Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼ çÁ¢ËÎ ¥Ã±H S¢ÈGUãG¢ 1192 ÐÚ ãñ
: Ý¢ Ï¢¢çHx¢G çÏ¢x¢GñÚ »ãGÚ¢}¢ }¢èÜGU¢¼ S¢ï x¢éÁ¢GÚ¢ çÈUÚ Ï¢¢çHx¢G
ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ ±ãè´ S¢ï »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{ çH²¢ ¼¢ï Î}¢ H¢çÁ¢G}¢
Ýãè´ J ²êæãè ¥x¢Ú ±¢ïã çãGH ²¢’Ýè Ï¢ñMÝï ãGÚ}¢ ¥¢ñÚ ãGéÎêÎï
}¢èÜGU¢¼ ÜïU ¥‹ÎÚ }¢ḯ Ï¢¢çHx¢G ãé±¢, ¼¢ï çãGËHè ÜïU ¥ãGÜU¢}¢
©S¢ ÐÚ Hx¢ḯx¢ï ²¢’Ýè ãGÁ¢ ²¢ ©G}Úã ÜïU çH²ï ãGÚ}¢ Á¢¢Ý¢ ãñ
¼¢ï çãGH S¢ï »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{ Hï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ±ñS¢ï ãè ãGÚ}¢ Á¢¢Ý¢
ãñ ¼¢ï çÏ¢x¢GÚñ »ãGÚ¢}¢ ÜïU |¢è Á¢¢ S¢ÜU¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ãGÚ}¢ }¢ḯ Ï¢¢çHx¢G
ãé±¢ ¼¢ï ãG-Ú}¢è ÜïU ¥ãGÜU¢}¢ ©S¢ ÐÚ Hx¢ḯx¢ï ²¢’Ýè ãGÁ¢ ÜU¢
»ãGÚ¢}¢ ãGÚ}¢ }¢ḯ Ï¢¢æ{xï ¢¢ ¥¢ñÚ ©G}Úã ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ ãGÚ}¢ ÜïU Ï¢¢ãÚ
S¢ï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ÜéUÀ Ýãè´ ÜUÚÝ¢ ¼¢ï »ãGÚ¢}¢ ÜUè ãG¢Á¢¼ Ýãè´ J
S¢é±¢H :}¢-ÎÝè }¢é‹Ýï ²¢ }¢-ÎÝè }¢é‹Ýè ÜU¢ï }¢çSÁ¢Îé‹Ý-
Ï¢ç±çÄ²àà¢ÚèÈGU }¢ï´ Hï Á¢¢ S¢ÜU¼ï ãñ´
²¢ Ýãè´ ?
Á¢±¢Ï¢ : S¢ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢, S¢éË¼G¢Ýï Ï¢¢ ÜGUÚèÝ¢, ÜGUÚ¢Úï ÜGUËÏ¢¢ï
S¢èÝ¢, ÈGñUÁ¢G x¢‹Á¢èÝ¢ ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï
Ï¢¢ ÜGUÚèÝ¢ ãñ : }¢çSÁ¢Î¢ï´ ÜU¢ï Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ¥¢ñÚ Ð¢x¢H¢ï´ ¥¢ñÚ
¶GÚèÎ¢ï ÈGUÚ¢ïwG¼ ¥¢ñÚ Û¢x¢ÇGï ¥¢ñÚ ¥¢±¢Á¢G Ï¢éH‹Î ÜUÚÝï
¥¢ñÚ ãGéÎêÎ ÜGU¢§}¢ ÜUÚÝï ¥¢ñÚ ¼H±¢Ú ¶è´Ó¢Ýï S¢ï Ï¢Ó¢¢¥¢ï J
»ïS¢¢ Ï¢ÓÓ¢¢ çÁ¢S¢ S¢ï ÝÁ¢¢S¢¼ (²¢’Ýè Ðïà¢¢Ï¢ ±x¢GñÚ¢ ÜUÚ

ÎïÝï) ÜU¢ ¶G¼ÚG ¢ ã¢ï ¥¢ñÚ Ð¢x¢H ÜU¢ï }¢çSÁ¢Î ÜïU ¥‹ÎÚ Hï
Á¢¢Ý¢ ãGÚ¢}¢ ãñ ¥x¢Ú ÝÁ¢¢S¢¼ ÜU¢ ¶G¼ÚG ¢ Ý ã¢ï ¼¢ï }¢vMãï
(¼‹Á¢Gèãè) J Á¢¢ï H¢ïx¢ Á¢êç¼²¢æ }¢çSÁ¢Î ÜïU ¥‹ÎÚ Hï Á¢¢¼ï ãñ́
©Ý ÜU¢ï §S¢ ÜU¢ ¶G²¢H Ú¶Ý¢ Ó¢¢çã²ï çÜU ¥x¢Ú ÝÁ¢¢S¢¼
Hx¢è ã¢ï ¼¢ï ©‹ãḯ ¥ÓÀè ¼GÚãG Ð¢ÜU ¥¢ñÚ S¢¢ÈGU ÜUÚḯ çÜU Ý
ÝÁ¢¢S¢¼ Úãï ¥¢ñÚ Ý ©S¢ ÜUè Ï¢ÎÏ¢ê, ¥HÏ¢œ¢¢ ¥x¢Ú Ð¢ÜU
Ýãè´ çÜU²¢ HïçÜUÝ §S¢ ¼GÚãG S¢¢ÈGU ÜUÚ çH²¢ ãñ çÜU Ý ¼¢ï
}¢çSÁ¢Î ÜUè ¥¢Hê-Îx¢è ÜU¢ ¥‹Îïà¢¢ ãñ ¥¢ñÚ Ý ãè ÝÁ¢¢S¢¼
ÜUè Ï¢ê Ï¢¢ÜGUè ã¢ï ¼¢ï çÈUÚ Ý¢ Á¢¢§Á¢G Ýãè´ ãñ J ¥HÏ¢œ¢¢ ²ïã
²¢Î Úãï çÜU Á¢ê¼ï Ð¢ÜU ã¢ḯ ¼Ï¢ |¢è }¢çSÁ¢Î }¢ḯ ÐãÝ ÜUÚ Á¢¢Ý¢
Ï¢ï ¥-ÎÏ¢è ãñ J
Ý¢ S¢}¢Û¢ Ï¢ÓÓ¢ï, Ï¢ÓÓ¢è ²¢ Ð¢x¢H (²¢ Ï¢ïã¢ïà¢ ²¢ çÁ¢S¢ ÐÚ
çÁ¢‹Ý ¥¢²¢ ãé±¢ ã¢ï ©S¢) ÜU¢ï Î}¢ ÜUÚ±¢Ýï ÜïU çH²ï Ó¢¢ãï
“Ð}ÐÚ” (PAMPER) Hx¢¢ ã¢ï ¼Ï¢ |¢è }¢çSÁ¢Î }¢ḯ Hï
Á¢¢Ý¢ ªÐÚ Ï¢²¢Ý ÜUè ãé§ü ¼zGS¢èH ÜïU }¢é¼¢G çÏ¢ÜGU }¢‹¥G ãñ,
¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¥¢Ð »ïS¢¢ḯ ÜU¢ï }¢çSÁ¢Î }¢ḯ H¢Ýï ÜUè |¢êH ÜUÚ Ó¢éÜïU
ãñ́ ¥¢ñÚ S¢êÚ¼ Ý¢ Á¢¢§Á¢G ±¢Hè ãñ ¼¢ï Ï¢Ú¢» ÜUÚ}¢ ! ÈGU¢ñÚÝ
¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚ ÜïU ¥¢²‹Î¢ Ý H¢Ýï ÜU¢ ¥GãìÎ ÜUèçÁ¢²ï J ã¢æ
çÈGUÝ¢» }¢çSÁ¢Î }¢-S¢HÝ §}¢¢}¢ S¢¢çãGÏ¢ ÜïU ãGéÁ¢Úï }¢ḯ Hï Á¢¢
S¢ÜU¼ï ãñ́ Á¢Ï¢ çÜU }¢çSÁ¢Î ÜïU ¥‹ÎÚ S¢ï Hï ÜUÚ Ý x¢éÁ¢GÚÝ¢
ÐÇGï J Á¢Ï¢ ¥G¢}¢ }¢çSÁ¢Î¢ḯ ÜïU ²ïã ¥¢Î¢Ï¢ ãñ́ ¼¢ï }¢çSÁ¢Îé‹Ý-
Ï¢ç±çÄ²àà¢ÚèÈGU ¥¢ñÚ }¢çSÁ¢ÎéH ãGÚ¢}¢
à¢ÚèÈGU ÜïU çÜU¼Ýï ¥¢Î¢Ï¢ ã¢ḯx¢ï ! ²ïã ãÚ ¥G¢çà¢ÜGïU ÚS¢êH
Ï¢wG¢êÏ¢è S¢}¢Û¢ S¢ÜU¼¢ ãñ J }¢çSÁ¢ÎñÝï ÜUÚè}¢ñÝ ÜU¢ï Ï¢ÓÓ¢¢ḯ S¢ï
Ï¢Ó¢¢Ýï ÜUè Ï¢ãé¼ S¢wG¼ ãG¢Á¢¼ ãñ, ¥¢Á¢ ÜUH Ï¢ÓÓ¢ï ±ã¢æ
Ó¢è¶G¼ï çÓ¢ËH¢¼ï Î‹ÎÝ¢¼ï çÈUÚ¼ï ãñ́ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G ¥±ÜGU¢¼
x¢‹Îçx¢²¢æ |¢è ÜUÚ Îï¼ï ãñ́, }¢x¢Ú ¥zGS¢¢ïS¢ ! Hï
Á¢¢Ýï ±¢H¢ḯ ÜU¢ï ¥vS¢Ú §S¢ ÜUè ÜU¢ï§ü ÐÚ±¢ã Ýãè´ ã¢ï¼è !
Ï¢ïà¢ÜU ²ïã Ï¢ÓÓ¢ï Ý¢ S¢}¢Û¢ ãñ́, §Ý ÐÚ ÜU¢ï§ü §ËÁ¢G¢}¢ Ýãè´ }¢x¢Ú
§S¢ ÜU¢ ±Ï¢¢H Hï Á¢¢Ýï ±¢Hï ÐÚ ãñ J ¥x¢Ú S¢}¢Û¢Î¢Ú Ï¢ÓÓ¢ï

ÜU¢ï |¢è Hï Á¢¢»æ ¼¢ï ©S¢ ÐÚ |¢è ÜUÇGè ÝÁ¢GÚ Úç¶²ï çÜU ÜêUÎ
ÈU¢æÎ ÜUÚ ÜïU H¢ïx¢¢ḯ ÜUè §GÏ¢¢Î¼ }¢ḯ ÚwGÝ¢ ¥‹Î¢Á¢G Ý ã¢ï J
Ï¢ÓÓ¢¢ ¥¢ñÚ Ú¢ñÁ¢G» ¥‹±Ú ÜUè ãG¢çÁ¢GÚè
S¢é±¢H : ¼¢ï Ý¢ S¢}¢Û¢ Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ÜU¢ï S¢éÝãìÚè Á¢¢çH²¢ï´ ÜïU M Ï¢M
ãG¢çÁ¢GÚè çÎH¢Ýï ÜUè v²¢ S¢êÚ¼ ã¢ïx¢è ?
Á¢±¢Ï¢ : §S¢ ÜïU çH²ï }¢çSÁ¢Î à¢ÚèÈGU }¢ï´ H¢Ý¢ ÐÇGïx¢¢ J §S¢ ÜïU
¥ãGÜU¢}¢ ¥|¢è x¢éÁ¢GÚï J çHã¢Á¢G¢ }¢çSÁ¢Î à¢ÚèÈGU ÜïU Ï¢¢ãÚ
S¢ÏÁ¢G S¢ÏÁ¢G x¢é}Ï¢Î ÜïU M Ï¢M ãG¢çÁ¢GÚè çÎH±¢ ÎèçÁ¢²ï J
S¢é±¢H : v²¢ Ï¢²¢Ý ÜUÎ¢ü ãGÁ¢ ± ©G}Úã ±x¢GñÚ¢ ÜïU ¼¥GËHéÜGU S¢ï
Ï¢ÓÓ¢è ÜïU |¢è ²ïãè ¥ãGÜU¢}¢ ãñ´ ?
Á¢±¢Ï¢ : Á¢è ã¢æ J
¼G¢çHÏ¢ï x¢G}¢ï }¢ÎèÝ¢ ±
Ï¢ÜGUè¥G ± }¢çxGÈGUÚ¼ ±
Ï¢ï çãGS¢¢Ï¢ Á¢‹Ý¼éH
»ÜU Ó¢éÐ S¢¢ï100 S¢é¶ çÈGUÚÎ¢ñS¢ }¢ï´ ¥¢ÜGU¢
ÜU¢ ÐÇG¢ïS¢
6 à¢¢’Ï¢¢ÝéH }¢é¥GÁGÁ¢G}¢ 1433 çS¢.çã.
27-6-2012
}¢Ý¢çS¢ÜïU ãGÁ¢ S¢è¶Ýï ÜïU çH²ï }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢

ÜUè Ó¢¢Ú ¥¢õçÇ²¢ï ÜïUçS¢Å¢ï´ ÜU¢ S¢ïÅ ãG¢çS¢H ÜUèçÁ¢²ï J
ÝèÁ¢G ç±çÇ²¢ï S¢èÇèÁ¢G (1) ãGÁ¢ ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ (2) ©G}Úã
ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ (3) }¢ÎèÝï ÜUè ãG¢çÁ¢GÚè |¢è }¢éH¢-ãGÁ¢G¢
ÜUèçÁ¢²ï J ÝèÁ¢G çÚS¢¢H¢, “»ãGÚ¢}¢ ¥¢ñÚ wG¢éàÏ¢êÎ¢Ú
S¢¢Ï¢éÝ” ÐçÉG²ï ¥¢ñÚ ¥ÐÝè ©ËÛ¢Ýï´ ÎêÚ ÜUèçÁ¢²ï J
ÚÈGUèÜGéUH }¢é’¼ç}¢ÚèÝ
©G}Úï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ ¥¢ñÚ Îé¥G¢»æ
ãG…GÚ¼ ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢

}¢éãG}}¢Î §Ë²¢„ ¥Gœ¢G¢Ú ÜGU¢çÎÚè Ú-…G±è

Rafikul Harmain PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Rafikul Harmain PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ÚÈGUèÜGéUH ãG-Ú}¢ñÝ A-1

çÜU¼¢Ï¢ ÐÉG Ý ï ÜUè Îé¥G¢

©G‹±¢Ý „ÈGUãG¢ ©G‹±¢Ý „ÈGUãG¢

Ý¢}¢ çÜU¼¢Ï¢ : ÚÈGUèÜGéUH ãG-Ú}¢ñÝ

}¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜUè à¢¢¶Gïæ

©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢ ©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢ ©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢

}¢ÎèÝï ÜïU }¢éS¢¢çÈGUÚ ¥¢ñÚ ãÚ ÜGUÎ}¢ ÐÚ S¢¢¼ ÜUÚ¢ïÇG ÝïçÜU²¢æ

S¢¢}¢¢Ý ÜïU Ï¢ïx¢ïÁ¢ ÜïU çH²ï 5 }¢-

ãï Ë ‰¢ S¢Åèü ç ÈG U Üï U Å Üï U Á¢GÏãG ã¢ïÝï ±¢H¢ ãG¢Á¢è »ãGÚ¢}¢ Ï¢¢æ{Ýï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢

ã±¢§ü Á¢ã¢Á¢G ±¢Hï ÜUÏ¢ »ãGÚ¢}¢

Á¢g¢ à¢ÚèÈGU ¼¢ }¢vÜU» }¢é¥GÁGÁ¢G}¢¢ Ó¢éÅÜéUH¢

}¢é¥GçËH}¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï S¢é±¢Úè ãGÁÁ¢ï çÜGUÚ¢Ý ÜUè çÝÄ²¼

S¢ÈGUÚ ÜïU 26 }¢-ÎÝè ÈêUH }¢ñ´ ¼G±¢ÈGU ÜïU ÜGU¢çÏ¢H Ýãè´

©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢ ©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢ ©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢

çÝÄ²¼ ÜïU }¢é-¼¥GçËHÜGU Á¢GMÚè ÎêS¢Úï Ó¢vÜUÚ ÜUè Îé¥G¢

»ãGÚ¢}¢ }¢ï´ ²ïã Ï¢¢¼ï´ ãGÚ¢}¢ ãñ´

»ãGÚ¢}¢ }¢ï´ ²ïã Ï¢¢¼ï´ }¢vMã ãñ´ Ð¢æÓ¢±ï´ Ó¢vÜUÚ ÜUè

»’ç¼ÜU¢ÈG U ÜUè çÝÄ²¼ ÜUÚ ¥Ï¢ }¢éË¼Á¢G}¢ ÐÚ ¥¢§²ï......!

ÜU¢’Ï¢» }¢éà¢ÚüÈUG ¢ ÐÚ ÐãHè ÝÁ¢GÚ }¢ÜG U ¢}¢ï }¢é Ë ¼Á¢G } ¢ ÐÚ

©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢ ©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢ ©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢

¼G±¢ÈGU ÜïU x²¢Úã }¢vMã¢¼ ²¢ñ}¢ï ¥G-ÚÈGU¢ ÜïU Î¢ï ¥GÁ¢Gè}¢éàà¢¢Ý

Ï¢¢çÚà¢ ¥¢ñÚ }¢èÁ¢G¢Ï¢ï ÚãG}¢¼ ±éÜGêUÈGïU ¥G-ÚÈGU¢¼ à¢ÚèÈGU ÜïU 9

»ÜU }¢éÈGUèÎ }¢à±Ú¢ ¥G-ÚÈGU¢¼ à¢ÚèÈGU ÜUè Îé¥G¢»æ

©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢ ©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢ ©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢

©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢ ©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢ ©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢

çÁ¢G²¢Ú¼¢ḯ ÐÚ ãG¢çÁ¢GÚè ÜïU Î¢ï ¼GÚèÜGUï

Á¢Ú¢§}¢ ¥¢ñÚ §Ý ÜïU ÜUzGÈGU¢Úï ¼G±¢ÈGïU LwGS¢¼ ÜU¢ ¥ã}¢ }¢S¥H¢

§çS¼H¢}¢ï ãGÁ¢Ú }¢ï´ ã¢‰¢ ÜUã¢æ ¼ÜU

©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢ ©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢ ©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢

©G}Úï ÜïU ±èÁ¢Gï ÐÚ ãGÁ¢ ÜïU çH²ï LÜUÝ¢

ãGÁ¢ ± ©G}Úï ±¢Hï ÜïU çH²ï 56 çÝÄ²¼ï´

©}}¢èÎ ã¢ï¼è ãñ J Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU §à¢¢¥G¼è §Î¢Úï }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH

ãGÁÁ¢ï }¢Ï¢MÚ ÜUè ¥GH¢}¢¼ ãñ J ) 15 ¥ÐÝï

21 }¢çSÁ¢ÎñÝï ÜUÚè}¢ñÝ (Ï¢çËÜU ãÚ Á¢x¢ã ãÚ }¢çSÁ¢Î) }¢ï´

ãé±¢ ãñ Á¢ã‹Ý}¢ S¢ï ¥¢Á¢G¢Î ã¢ïx¢¢) 27 çx¢GH¢ÈGïU ÜU¢’Ï¢¢

(¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¥x¢Ú Á¢Ï¢ ±¢ïã

(¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ï §ü}¢¢Ý ±¢H¢ï ! ¥ÐÝè

Ýï ¼¢’Á¢Gè}¢ï ¶G¢ÜïU }¢ÎèÝ¢ ÜUè ¶G¢ç¼GÚ }¢ÎèÝ» ¼GçÄ²Ï¢¢

53 Á¢Ï¢ ¼ÜU }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã }¢ï´ Úãêæx¢¢

¥¢Ð ÜU¢ï ¥GÁG}¢ï }¢ÎèÝ¢ }¢éÏ¢¢ÚÜU ã¢ï

çÁ¢G²¢Î¢ }¢S¢¢§H S¢è¶Ý¢ Ó¢¢ãï ¥¢ñÚ S¢è¶Ý¢ |¢è Ó¢¢çã²ï ¼¢ï

¼G¢çHÏ¢ï x¢G}¢ï }¢ÎèÝ¢ ±

}¢ÎèÝï ÜïU }¢éS¢¢çÈGUÚ ¥¢ñÚ §}¢Î¢Îï }¢éS¼GÈUG ¢ :

ÈGUçÚ²¢Î ©}}¢¼è Á¢¢ï ÜUÚï ãG¢Hï Á¢G¢Ú }¢ï´

 ã±¢§ü Á¢ã¢Á¢G }¢ï´ ¥ÐÝè Á¢GMÚ¼ ÜUè ¥Îç±²¢¼ }¢¥G Ç¢õvÅÚè

Ï¢è}¢¢Úè ÜU¢ ¶G¼GÚ¢ Úãïx¢¢, ÝèÁ¢G  ÜGU¢ÝêÝÝ H¢çÁ¢G}¢è Ý S¢ãè

Á¢g¢ à¢ÚèÈGU ¼¢ }¢vÜU» }¢é¥ÁG ÁG ¢G}¢¢ :

}¢ÎèÝï ÜUè ÐÚ±¢Á¢G ±¢H¢ï´ ÜU¢ »ãGÚ¢}¢ : çÁ¢Ý ÜUè ±¼GÝ

§S¢ S¢ï ÜU¢}¢¢ï´ }¢ï´ §ç‹¼Á¢G¢}¢ Úã¼¢ ãñ 

±¢ÐS¢è ¼ÜU }¢¢H ± ¥ãH¢ï §G²¢H }¢ãGÈGêUÁ¢G Úãï´x¢ï  çHÏ¢¢S¢ï

(¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ï¢ïà¢ÜU çÁ¢S¢ Ýï ¼é}¢ ÐÚ ÜGéUÚ¥¢Ý

Ï¢é H ‹Îè S¢ï çx¢ÚÝï ¥¢ñ Ú ¼ï Ú è ÐÝ¢ã Ó¢¢ã¼¢ ãê æ Çê Ï ¢Ýï Á¢HÝï

¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ð¢ÜUè ãñ ©S¢ï çÁ¢S¢

“ ” 134 Ï¢¢Ú Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ ÐçÉG²ï |¢êÜU ¥¢ñÚ Œ²¢S¢ S¢ï

²¢’Ýè »ï ¥ËH¢ã ÜïU Ï¢‹Î¢ï ! }¢ïÚè }¢ÎÎ ÜUÚ¢ï J

çÎÝ ÜïU ¥‹ÎÚ ¥‹ÎÚ }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã ²¢ ±¼GÝ

“ÜUÚ}¢” ÜïU ¼èÝ ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï 3 ÈGUÚ¢}¢èÝï

S¢x¢ï }¢ÎèÝ¢ ¥G Á ¢G ü ÜUÚ¼¢ ãñ çÜU ¥¢’H¢ ãG Á ¢G Ú ¼

ãG¢Á¢è ÜïU çH²ï S¢Ú}¢¢²» §GàÜGU Á¢GMÚè ãñ : wG¢éà¢

}¢é¥GÁGÁ¢G}¢ }¢ï´ »ÜU S¢¢çãGÏ¢ ãG¢çÁ¢GÚ ãé», x¢G¢ñS¢ï Ð¢ÜU

çÜUS¢è ¥G¢çà¢ÜGïU ÚS¢êH S¢ï çÝSÏ¢¼ ÜGU¢§}¢ ÜUÚ

Œ²¢Úï ãG¢çÁ¢²¢ï ! ¥Ï¢ ¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï ÚS¢êH ãG¢çÁ¢²¢ï´ ÜUè

1 ÐéÚ ¥S¢Ú¢Ú ãG¢Á¢è : ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ÈGéUÁ¢GñH çÏ¢Ý