Madani Panjsurah PDF

çÜU¼¢Ï¢ ÐÉGÝï ÜUè Îé¥G¢
¥…G : à¢ñ¶G ï ¼GÚèÜUG¼, ¥}¢èÚï ¥ãHï „é‹Ý¼, Ï¢¢çÝ²ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢è,

ãG… G Ú ¼ï ¥GË H¢}¢¢ }¢¢ñ H¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H }¢é ãG} }¢Î §Ë²¢„ ¥G œ ¢G¢ Ú
ÜUG ¢çÎÚè Ú…G± è
ÎèÝè çÜU¼¢Ï¢ ²¢ §SH¢}¢è „Ï¢ÜUG ÐÉGÝï „ï ÐãHï …GñH }¢ïæ Îè ãé§ü
Îé¥G¢ ÐÉG Hèç…²ï …¢ï ÜéUÀ ÐÉGïæx¢ï ²¢Î Úãïx¢¢ J Îé¥G¢ ²ïã ãñ :
¼…ü}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ! ã}¢ ÐÚ §GË}¢¢ï çãGv}¢¼ ÜUï ÎÚ±¢…Gï ¶¢ïH Îï

¥¢ñÚ ã}¢ ÐÚ ¥ÐÝè ÚãG}¢¼ Ý¢ç…GH ÈUGÚ}¢¢ ! »ï ¥G-…G}¢¼ ¥¢ñÚ Ï¢é…Géx¢èü
±¢Hï !
(¥H }¢éS¼¼GÚÈUG, ç….1, „.40, Î¢LH çÈUGRU Ï¢ñM¼)
Ý¢ïÅ : ¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ »ÜU »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎ à¢ÚèÈUG ÐÉG Hèç…²ï J
¼G¢çHÏ¢ï x¢G}¢ï }¢ÎèÝ¢

± Ï¢ÜUGè¥G
± }¢çxGÈUGÚ¼
13 à¢Ã±¢HéH }¢éÜUÚü}¢ 1428
“ }¢-ÎÝè Ð‹Á¢ S¢êÚã”
²ïã çÜU¼¢Ï¢ (“}¢-ÎÝè Ð‹Á¢ S¢êÚã”æ )
à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜGU¼, ¥}¢èÚï ¥ãHï „é‹Ý¼, Ï¢¢çÝ²ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ãG…ÚG ¼
¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H }¢éãG}}¢Î §Ë²¢„ ¥G œ

¢G¢Ú ÜGU¢çÎÚè
Ú-…G±è ç…G²¢§ü Ýï ©Îêü …GÏ¢¢Ý }¢ïæ ¼ãGÚèÚ ÈGUÚ}¢¢§ü ãñ J
}¢…çH„ï ¼Ú¢ç…}¢ (Î¢’±¼ï §SH¢}¢è) Ýï §„ çÜU¼¢Ï¢ ÜU¢ï çã‹Îè
ÚS}¢éH ¶G¼G }¢ïæ ¼Ú¼èÏ¢ Îï ÜUÚ Ðïà¢ çÜU²¢ ãñ ¥¢ñÚ }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ „ï
à¢¢»¥G ÜUÚ±¢§ü ãñ J §„ }¢ïæ ¥x¢Ú çÜU„è …x¢ã ÜU}¢è Ï¢ïà¢è Ð¢»æ ¼¢ï }¢…çH„ï
¼Ú¢ç…}¢ ÜU¢ï (Ï¢ …GÚè¥G» }¢v¼êÏ¢, §ü-}¢ï§üH ²¢ SMS) }¢éœ

¢GH¥G ÈGUÚ}¢¢ ÜUÚ
„±¢Ï¢ ÜU}¢¢§²ï J
Ú¢çÏ¢¼G¢ : }¢…çH„ï ¼Ú¢ç…}¢ (Î¢’±¼ï §SH¢}¢è)
}¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢
ç„HïvÅïÇ ã¢©„, ¥çHÈU ÜUè }¢çS…Î ÜUï „¢}¢Ýï, ¼èÝ ÎÚ±¢…¢,
¥ãG}¢Î ¥¢Ï¢¢Î-1, x¢é…Ú¢¼, ÈGU¢ïÝ : 079-25391168
MO. 9377111292, (FOR SMS ONLY)
e-mail : maktabahind@gmail.com
A1
²¢Î Î¢à¼
Î¢ñÚ¢Ýï }¢é¼G¢H¥G¢ …GMÚ¼Ý ¥‹ÇÚ H¢§Ý ÜUèç…²ï, §à¢¢Ú¢¼ çH¶ ÜUÚ „ÈUGãG¢
Ý}Ï¢Ú Ý¢ïÅ ÈUGÚ}¢¢ Hèç…²ï J §GË}¢ }¢ïæ ¼ÚvGÜUGè ã¢ïx¢è J
©G‹±¢Ý „ÈUGãG¢ ©G‹±¢Ý „ÈUGãG¢
A2
²¢Î Î¢à¼
Î¢ñÚ¢Ýï }¢é¼G¢H¥G¢ …GMÚ¼Ý ¥‹ÇÚ H¢§Ý ÜUèç…²ï, §à¢¢Ú¢¼ çH¶ ÜUÚ „ÈUGãG¢
Ý}Ï¢Ú Ý¢ïÅ ÈUGÚ}¢¢ Hèç…²ï J §GË}¢ }¢ïæ ¼ÚvGÜUGè ã¢ïx¢è J
©G‹±¢Ý „ÈUGãG¢ ©G‹±¢Ý „ÈUGãG¢
A3
}¢à¢ãêÚ ÜGéUÚ¥¢Ýè S¢êÚ¼¢ï´, ÎéMÎ¢ï´, MãG¢Ýè ± ç¼GÏÏ¢è §GH¢Á¢¢ï´ ¥¢ñÚ

¶GéàÏ¢êÎ¢Ú }¢-ÎÝè ÈêUH¢ï´ ÜU¢ çÎH Ó¢SÐ }¢-ÎÝè x¢éHÎS¼¢
}¢-ÎÝè Ð‹Á¢ S¢êÚã
}¢é¥çËHÈGU :
à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜGU¼ ¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é‹Ý¼ Ï¢¢çÝ²ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢è
ãGÁ¢GÚ¼ ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢
¥Ï¢ê çÏ¢H¢H }¢éãG}}¢Î §Ë²¢S¢ ¥Gœ

¢G¢Ú
ÜGU¢çÎÚè Ú-Á¢G±è
Ý¢çà¢Ú :
}¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ¥ãG}¢Î ¥¢Ï¢¢Î
A4
Ý¢}¢ çÜU¼¢Ï¢ : }¢-ÎÝè Ð‹Á¢ S¢êÚã

}¢é¥çËHÈGU : à¢ñ¶ïG ¼GÚèÜGU¼ ¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é‹Ý¼ Ï¢¢çÝ²ï Î¢’±¼ï
§SH¢}¢è ãGÁ¢GÚ¼ ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢
¥Ï¢ê çÏ¢H¢H }¢éãG}}¢Î §Ë²¢S¢ ¥Gœ ¢G¢Ú
ÜGU¢çÎÚè Ú-Á¢G±è
çS¢Ýï ¼GÏ¢¢¥G¼ : }¢¢™ü ç„. 2009 §Gü. / ÚÏ¢è©G‹ÝêÚ ç„.1430 çã.
Ý¢çà¢Ú : }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ çS¢HïvÅïÇ ã¢©S¢,
¥çHÈGU ÜUè }¢çSÁ¢Î ÜïU S¢¢}¢Ýï ¶G¢S¢ Ï¢¢Á¢G¢Ú
¼èÝ ÎÚ±¢Á¢G¢G ¥ãG}¢Î ¥¢Ï¢¢Î-1 x¢éÁ¢Ú¢¼ §ç‹Ç²¢
}¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜUè }¢éwG¼çHÈGU à¢¢¶Gï´
}¢é}Ï¢§ü : 19,20 }¢éãG}}¢Î ¥GHè çÏ¢ôËÇx¢, }¢éãG}}¢Î ¥GHè Ú¢ïÇ,
ÈGU¢ïÝ : 022-23454429
ÎïãHè : }¢çÅ²¢ }¢ãGH, ©Îêü }¢¢ÜïüUÅ, Á¢¢}¢ï¥G }¢çSÁ¢Î
ÈGU¢ïÝ : 011-23284560
ÜU¢ÝÐêÚ : }¢wGÎê}¢ ç„}Ý¢Ýè }¢çS…Î, ÎèŒ ¼è Ð¢æÇ± ÜU¢ ™
¢ñÚ¢ã¢,
ÝÁGÎ x¢éGÏ¢ü¼ Ð¢ÜUü,²êÐè, ÈUG¢ïÝ : 09415982471
Ý¢x¢Ðé Ú : (C / 0) …¢ç}¢¥G¼éH }¢ÎèÝ¢,}¢éãG}}¢Î ¥GHè S¢Ú¢²
Ú¢ïÇ, ÜU}¢¢H à¢¢¢ãÏ¢¢Ï¢¢ ÎÚx¢¢ã ÜUï Ð¢S¢ }¢¢ïç}¢ÝÐéÚ¢
ÈUG¢ïÝ : 0712 -2737290
¥Á¢}¢ïÚ à¢ÚèÈU : 19 / 216 ÈUH¢ãïG Î¢ÚñÝ }¢çS…Î. Ý¢H¢ Ï¢¢Á¢G¢Ú,
SÅïà¢Ý Ú¢ïÇ, ÎÚx¢¢ã,
¼}Ï¢èã : çÜUS¢è ¥¢ñÚ ÜU¢ï ²ïã çÜU¼¢Ï¢ À¢ÐÝï ÜUè §Á¢¢Á¢G¼ Ýãè´ ãñ J
A5
ÈGïUãçÚS¢
©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢ ©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢
ÜéUÀ §S¢ çÜU¼¢Ï¢ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ S¢ê-Ú¼éH }¢éÁGÁ¢Gç}}¢H 115
çÜU¼¢Ï¢ ÐÉGÝï ÜUè 19 çÝÄ²¼ï´ S¢êÚ» ÜU¢çÈGUMÝ ÜïU 3 ÈGUÁ¢G¢§H 119
ÈGñUÁ¢G¢Ýï çÏ¢çS}¢ËH¢ã à¢ÚèÈGU S¢ê-Ú¼éH §wGH¢S¢ ÜïU 7 ÈGUÁ¢G¢§H 121
ÎéMÎï Ð¢ÜU ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼ 1 S¢êÚ» ÈGUHÜGU ¥¢ñÚ Ý¢S¢ ÜïU 5 ÈGUÁ¢G¢§H 125
çÏ¢çS}¢ËH¢ã à¢ÚèÈGU ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼ 1 S¢ê-Ú¼éH Ï¢-ÜGUÚã ÜUè ¥¢ç¶GÚè ¥¢²¢¼ ÜïU Ó¢¢Ú ÈGUÁ¢G¢§H 128
¥{êÚ¢ ÜU¢}¢ 2 S¢ê-Ú¼éH ãGàÚ ÜUè ¥¢ç¶GÚè ¥¢²¢¼ 131
“çÏ¢çS}¢ËH¢ã à¢ÚèÈGU” ÜïU 13 }¢-ÎÝè ÈêUH 3 ¥¢-²¼éH ÜéUÚS¢è ÜïU 5 ÈGUÁ¢G¢§H 132
çÏ¢çS}¢ËH¢ã à¢ÚèÈGU ÜïU 8 ¥±Ú¢Î 7 ÈGñUÁ¢G¢Ýï çÁ¢GRéUËH¢ã
(1 ) Í¢Ú ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ ÜïU çH²ï 7 ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼ 135
(2 ) ÎÎïü S¢Ú ÜU¢ §GH¢Á¢ 7 §ü}¢¢Ýï }¢éÈGUSS¢H 135
(3 ) ÝvS¢èÚ ÈêUÅÝï ÜU¢ §GH¢Á¢ 8 §ü}¢¢Ýï }¢éÁ¢}¢H 136
(4) çÁ¢‹Ý¢¼ S¢ï S¢¢}¢¢Ý ÜUè çãGÈUG ¢Á¢G¼ ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ 8 ¥Ã±H ÜUçH}¢¢ ¼GçÄ²Ï¢ 136
(5 ) Îéà}¢Ýè ¶Gy}¢ ÜUÚÝï ÜU¢ ±Á¢GèÈGU¢ 8 ÎêS¢Ú¢ ÜUçH}¢¢ à¢ã¢Î¼ 136
(6 ) }¢ÚÁ¢G S¢ï çà¢ÈGU¢ ÜU¢ ±Á¢GèÈGU¢ 9 ¼èS¢Ú¢ ÜUçH}¢¢ ¼}Á¢èÎ 137
(7) Ó¢¢ïÚ ¥¢ñÚ ¥Ó¢¢ÝÜU }¢¢ñ¼ S¢ï çãGÈGU¢Á¢G¼ 9 Ó¢¢ñ‰¢¢ ÜUçH}¢¢ ¼¢ñãGèÎ 137
(8) ¥¢ÈGU¼ḯ ÎêÚ ã¢ïÝï ÜU¢ ¥¢S¢¢Ý ç±Îü 9 Ð¢æÓ¢±¢æ ÜUçH}¢¢ §çS¼xGÈGU¢Ú 138
ÈGñUÁ¢G¢Ýï ç¼H¢±¼ ÀÅ¢ ÜUçH}¢¢ Úgï ÜéUÈGUí 138
ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼ 11 §çS¼xGÈGU¢Ú ÜUÚÝï ÜïU 5 ÈGUÁ¢G¢§H 139
S¢ê-Ú¼éH ãGàÚ ÜUè ¥¢ç¶GÚè ¥¢²¢¼ ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼ 11 ( 1) çÎH¢ï´ ÜïU Á¢Gæx¢ ÜUè S¢ÈGU¢§ü 139
S¢êÚ» Ï¢-ÜGUÚã ÜUè ¥¢ç¶GÚè ¥¢²¢¼ ÐÉGÝï ÜïU 3 ÈGUÁ¢G¢§H 12 (2 ) ÐÚïà¢¢çÝ²¢ï´ ¥¢ñÚ ¼æçx¢²¢ï´ S¢ï ÝÁ¢¢¼ 140
¥¢-²¼éH ÜéUÚS¢è ÜïU 4 ÈGUÁ¢G¢§H 14 (3 ) ¶Gàé ¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ ¥¢’}¢¢H Ý¢}¢¢ 140
¥¢-²¼éH ÜéUÚS¢è ÜUè Ð¢æÓ¢ Ï¢-Ú-ÜU¼ï´ 15 ( 4) ¶Géà¢ ¶GÏ¢Úè ! 140
¥¢²¼ï ÜUÚè}¢¢ ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼ 16 S¢çÄ²ÎéH §çS¼xGÈGU¢Ú ÐÉGÝï ±¢Hï ÜïU çH²ï 141
S¢¢ï¼ï ±vG¼ ÐÉGï Á¢¢Ýï ±¢Hï 5 ±Á¢G¢§ÈGU 16 Á¢‹Ý¼ ÜUè çÏ¢à¢¢Ú¼
S¢êÚ» ÈGU¢ç¼ãG¢ ÜïU 4 ÈGUÁ¢G¢§H 19 ÜUçH}¢» ¼GçÄ²Ï¢¢ ÜïU 4 ÈGUÁ¢G¢§H 142
S¢êÚ» ²¢S¢èÝ à¢ÚèÈGU ÜïU 16 ÈGUÁ¢G¢§H 21 ( 1) ¶Géà¢ ÝS¢èÏ¢ ÜU¢ñÝ 142
S¢êÚ» ÜUãìÈGU ÜïU 4 ÈGUÁ¢G¢§H 37 ( 2) ¥zGÁ¢GH çÁ¢GRU ± Îé¥G¢ 142
S¢êÚ» ÈGUyãG ÜïU 3 ÈGUÁ¢G¢§H 64 (3 ) ¥¢S}¢¢Ý¢ï´ ÜïU ÎÚ±¢Á¢Gï ¶éH Á¢¢¼ï ãñ´ 143
S¢ê-Ú¼égé¶G¢Ý ÜïU Ó¢¢Ú ÈGUÁ¢G¢§H 76 ( 4) ¼ÁÎèÎï §ü}¢¢Ý 143
S¢êÚ» }¢éËÜU ÜïU 9 ÈGUÁ¢G¢§H 82 “ ” Üï ÈGUÁ¢G¢§H 143
S¢êÚ» ÚãG}¢¢Ý ÜïU 4 ÈGUÁ¢G¢§H 91 ( 1) x¢éÝ¢ã ç}¢Å¢ çÎ²ï Á¢¢¼ï ãñ´ 143
S¢êÚ» ±¢çÜGU¥G¢ ÜïU ÈGUÁ¢G¢§H 100 ( 2) S¢¢ïÝï ÜU¢ Ðã¢ÇG S¢-ÎÜGU¢ ÜUÚÝï ÜU¢ S¢±¢Ï¢ 144
S¢ê-Ú¼éSS¢ÁÎã 108 ( 3) Á¢‹Ý¼ }¢ï´ ¶Á¢êÚ ÜU¢ ÎÚwG¼ 144
A6

“H¢ã¢ñH à¢ÚèÈGU” ÐÉGÝï ÜïU 3 ÈGUÁ¢G¢§H 145 x²¢Úã ãÁ¢G¢Ú ÎéMÎ ÜU¢ S¢±¢Ï¢ 172
( 1) Á¢‹Ý¼ ÜU¢ ÎÚ±¢Á¢GG¢ 145 Ó¢¢ñÎã ãÁ¢G¢Ú ÎéMÎï Ð¢ÜU ÜU¢ S¢±¢Ï¢ 173
( 2) çÝÝ¢Ý±ï Ï¢è}¢¢çÚ²¢ï´ ÜïU çH²ï Î±¢ 145 »ÜU H¢¶ ÎéMÎï Ð¢ÜU ÜU¢ S¢±¢Ï¢ 173
( 3) Ýï’}¢¼ ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ ÜU¢ ÝéS¶G¢ 146 ãÚ çÜGUS}¢ ÜUè ÐÚïà¢¢Ýè S¢ï ÝÁ¢¢¼ ÜïU çH²ï 173
Ï¢ïÎ¢Ú ã¢ï¼ï ±vG¼ ÜïU 3 ¥±Ú¢Î 146 ¥¢Ï¢ï ÜU¢ñS¢Ú S¢ï |¢Ú¢ Œ ²¢H¢ 174
S¢éÏãG ± à¢¢}¢ ÜïU 5 ¥ÁGÜU¢Ú 148 ÎéMÎï ¼¢Á¢ ÜïU 8 }¢-ÎÝè ÈêUH 174
ÜUçH}¢» ¼¢ñãGèÎ ÜïU 3 ÈGUÁ¢G¢§H 150 ÎéMÎï ¼¢Á¢ 175
§ü}¢¢Ý ÐÚ ¶G¢ç¼}¢¢ ÜïU Ó¢¢Ú ¥±Ú¢Î 152 ÎéMÎï ¼éÝÁÁ¢èÝ¢ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ §ü}¢¢Ý 176
x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜUè Ï¢çwGà¢à¢ 153 ¥zGÚ¢ïÁ¢G çãGÜU¢²¼ 178
Ó¢¢Ú ÜUÚ¢ïÇG ÝïçÜU²¢æ ÜU}¢¢»æ 153 çà¢ÈGU¢» ¥}¢Ú¢Á¢G 180
à¢ñ¼G¢Ý S¢ï Ï¢Ó¢Ýï ÜU¢ ¥G}¢H 153 ÎéMÎï }¢¢ãè ÜïU Ï¢¢Úï }¢ḯ }¢ÀHè ÜUè çãGÜU¢²¼ 180
x¢GèÏ¢¼ S¢ï Ï¢Ó¢Ýï ÜU¢ }¢-ÎÝè ÝéS¶G¢ 154 ÈGñUÁ¢G¢Ýï Îé¥G¢
Ð¢æÓ¢ }¢-ÎÝè ÈêUH 155 ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼ 182
Á¢¢Îê ¥¢ñÚ Ï¢H¢¥¢ïæ S¢ï çãGÈGU¢Á¢G¼ ÜïU çH²ï à¢à¢ ÜGéUzGH 155 Îé¥G¢ ÜUè ¥ãç}}¢Ä²¼ 182
Ý}¢¢Á¢G ÜïU Ï¢¢’Î ÐÉGï Á¢¢Ýï ±¢Hï ¥±Ú¢Î 157 Îé¥G¢ Î¢ÈGïU» Ï¢H¢ ãñ 183
ç}¢‹Å¢ï´ }¢ï´ Ó¢¢Ú ¶Gy}¢ï ÜGUé Ú¥¢Ý ÜU¢ S¢±¢Ï¢ 161 §GÏ¢¢Î¢¼ }¢ï´ Îé¥G¢ ÜU¢ }¢ÜGU¢}¢ 183
à¢ñ¼G¢Ý S¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G ÚãÝï ÜU¢ ¥G}¢H 161 Îé¥G¢ ÜïU ¼èÝ ÈGU¢»Îï 183
ÈGñUÁ¢G¢Ýï ÎéMÎ 5 }¢-ÎÝè ÈêUH 184
ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÜïU 7 ÈGUÁ¢G¢§H Ý Á¢¢Ýï ÜU¢ñÝ S¢¢ x¢éÝ¢ã ã¢ï x¢²¢ ãñ ? 185
ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÜïU 30 }¢-ÎÝè ÈêUH 162 Ý}¢¢Á¢G Ý ÐÉGÝ¢ x¢¢ï²¢ ¶G¼G¢ ãè Ýãè´ ! 186
ÎèÎ¢Úï S¢ÚÜU¢Ú ÜïU ¼GHÏ¢x¢¢Ú ÜïU çH²ï ¼¢ïãGÈGU¢ 165 çÁ¢S¢ Î¢ïS¼ ÜUè Ï¢¢¼ Ý }¢¢Ýè 187
Ï¢çwGà¢à¢ ± }¢çxGÈGUÚ¼ 167 ÜGUÏ¢êçHÄ²¼ï Îé¥¢G }¢ï´ ¼¢¶GèÚ ÜU¢ »ÜU S¢Ï¢Ï¢ 188
}¢¢H }¢ï´ ¶GñÚ¢ï Ï¢-Ú-ÜU¼ 168 Á¢ËÎè }¢Ó¢¢Ýï ±¢Hï ÜUè Îé¥¢G ÜGUÏ¢êH Ýãè´ ã¢ï¼è 189
ÜGéUÃ±¼ï ãG¢çÈGUÁ¢G¢ }¢ÁGÏ¢ê¼G ã¢ï 168 ¥zGS¢Ú¢ï´ ÜïU Ð¢S¢ ¼¢ï {vÜïU ¶¢¼ï ã¢ï }¢x¢Ú...... 190
à¢Ï¢ï Á¢é}¢é¥G¢ ÜU¢ ÎéMÎ 169 Îé¥G¢ ÜUè ÜGUÏ¢êçHÄ²¼ }¢ï´ ¼¢¶GèÚ ¼¢ï ÜUÚ}¢ ãñ 193
¼}¢¢}¢ x¢éÝ¢ã }¢é¥G¢ÈGU 169 }¢-ÎÝè ÜGU¢çÈGUHï }¢ï´ §GÜUüGé ç‹ÝS¢¢ ÜU¢ §GH¢Á¢ ã¢ï x¢²¢ 195
ÚãG}¢¼ ÜïU S¢œ ¢Ú ÎÚ±¢Á¢GGï 170 Îé¥G¢ }¢¢æx¢Ýï ÜïU 17 }¢-ÎÝè ÈêUH 196
»ÜU ãÁ¢G¢Ú çÎÝ ÜUè ÝïçÜU²¢æ 170 15 ÜGéUÚ¥¢Ýè Îé¥G¢»æ 199
À H¢¶ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÜU¢ S¢±¢Ï¢ 170 ÎèÝ ± Îé‹²¢ ÜUè |¢H¢§²¢ï´ ±¢Hè 49 Îé¥¢G »æ 203
ÜGéUÏ¢ïü }¢éS¼GÈGU¢ 171 Îé¥G¢» }¢éS¼GÈGU¢ 203
ÎéMÎï Ú-Á¢Gç±Ä²¢ 171 S¢¢ï¼ï ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢ 203
ÎèÝ ± Îé‹²¢ ÜUè Ýï’}¢¼ï´ ãG¢çS¢H ÜUèçÁ¢²ï 171 Ýè´Î S¢ï Ï¢ïÎ¢Ú ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢’Î ÜUè Îé¥G¢ 203
ÎéMÎï à¢ÈGU¢¥G¼ 172 Ï¢ñ¼Hé ¶GH¢ }¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ïÝï S¢ï ÐãHï ÜUè Îé¥¢G 204
Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè S¢éÚwG¢éM§ü 172 Ï¢ñ¼Hé ¶GH¢ S¢ï Ï¢¢ãÚ ¥¢Ýï ÜïU Ï¢¢’Î ÜUè Îé¥¢G 204
A7

Í¢Ú }¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ï¼ï ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢ 204 Á¢GãÚèHï Á¢¢Ý±Ú¢ï´ S¢ï }¢ãGÈUêG Á¢G ÚãÝï ÜUè Îé¥¢G 220
Í¢Ú S¢ï çÝÜUH¼ï ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢ 205 çÜUS¢è ÜGU¢ñ}¢ S¢ï ¶G¼ÚG ï ÜïU ±vG¼ ÜUè Îé¥¢G 220
¶¢Ý¢ ¶¢Ýï S¢ï ÐãHï ÜUè Îé¥G¢ 205 S¢wG¼ ¶G¼GÚï ÜïU ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢ 221
¶¢Ý¢ ¶¢Ýï ÜïU Ï¢¢’Î ÜUè Îé¥G¢ 206 Á¢GÏ¢¢Ý ÜUè HévÝ¼ ÜUè Îé¥G¢ 221
Îê{ ÐèÝï ÜïU Ï¢¢’Î ÜUè Îé¥G¢ 206 ÜéUÈGUí ± ÈGUvGÚ S¢ï ÐÝ¢ã ÜUè Îé¥G¢ 222
¥¢§üÝ¢ Îï¶¼ï ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢ 206 §G²¢Î¼ ÜUÚ¼ï ±vG¼ ÜUè Î¢ï Îé¥G¢»æ 222
çÜUS¢è }¢éS¢Ë}¢¢Ý ÜU¢ï }¢éSÜUÚ¢¼¢ Îï¶ 207 }¢éS¢èÏ¢¼ ÜïU ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢ 222
ÜUÚ ÐÉGÝï ÜUè Îé¥G¢ ¼¢’çÁ¢GÄ²¼ ÜUÚ¼ï ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢ 223
à¢éçRU²¢ ¥Î¢ ÜUÚÝï ÜUè Îé¥G¢ 207 ÜUÈGUÝ ÐÚ çH¶Ýï ÜUè Îé¥G¢»æ 223
¥Î¢» ÜGUÁ¢Gü ÜUè Îé¥G¢ 207 Îé¥G¢ Ï¢Ú¢» Ú¢ïà¢çÝ²ï Ó¢à}¢ 224
xG¢éSS¢¢ ¥¢Ýï ÜïU ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢ 208 ÈGUÁ¢Gü Ý}¢¢Á¢G ÜïU Ï¢¢’Î ÜUè Îé¥G¢»æ 225
§GË}¢ }¢ï´ §Á¢G¢ÈGïU ÜUè Îé¥G¢ 208 ÈGñUÁ¢G¢Ýï ¥±Ú¢Î
çà¢¥G¢Úï ÜéUzGÈGU¢Ú ÜU¢ï Îï¶ï ²¢ ¥¢±¢Á¢G 208 ÚãG}¢¼¢ï´ ÜUè Ï¢ÚS¢¢¼ 226
S¢éÝï ¼¢ï ²ïã Îé¥G¢ ÐÉGï Ï¢éÁ¢Gxé ¢¢ïZ S¢ï }¢‹ÜGUê H 38 }¢-ÎÝè ±Á¢G¢§ÈGU 228
}¢éS¢èÏ¢¼ Á¢GÎ¢ ÜU¢ï Îï¶ ÜUÚ ÐÉGÝï ÜUè Îé¥¢G 209 ÇÚ¢±Ýï wG±¢Ï¢¢ï´ S¢ï ÝÁ¢¢¼ 228
}¢éx¢Gü ÜUè Ï¢¢æx¢ S¢éÝ ÜUÚ ÐÉGÝï ÜUè Îé¥G¢ 210 Á¢¢Ý±Ú ÜïU ÜU¢Åï ÜU¢ ¥G}¢H 228
Ï¢¢çÚà¢ ÜUè çÁ¢G²¢Î¼è ÜïU ±vG¼ ÜUè Îé¥¢G 210 Ï¢Ú¢» ÎzG»G Ï¢±¢S¢èÚ ¶GêÝè ± Ï¢¢Îè 228
¥¢æ{è ÜïU ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢ 211 ÈGU¢çHÁ¢ ± HvG±¢ 229
çS¢¼¢Ú¢ ÅêÅ¼¢ Îï¶¼ï ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢ 211 Ï¢Ú¢» ÜGéUÃ±¼ï ãG¢çÈGUÁ¢G¢ 229
Ï¢¢Á¢G¢Ú }¢ḯ Î¢ç¶GH ã¢ï¼ï ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢ 212 Á¢GïãìÝ ¶¢ïHÝï ÜïU çH²ï 229
Ï¢¢Á¢G¢Ú }¢ï´ ÝévGS¢¢Ý Ý ã¢ï Ï¢çËÜU ÈGU¢»Î¢ ã¢ï 212 ÜU¢ïÉG ²¢ ÐèçH²¢ 230
à¢Ï¢ï ÜGUÎí ÜUè Îé¥G¢ 213 ±éS¥G¼ï çÚÁGÜGU 230
§zG¼G¢Ú ÜïU ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢ 214 ¼H¢à¢ï }¢¥G¢à¢ 231
¥¢Ï¢ï Á¢G}¢Á¢G}¢ Ðè¼ï ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢ 214 ÜU|¢è }¢¢ïãG¼¢Á¢ Ý ã¢ï 231
Ý²¢ çHÏ¢¢S¢ ÐãÝ¼ï ±vG¼ ÜUè Î¢ï Îé¥¢G »æ 215 Ó¢¢ïÚè S¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G Úãï 232
¼ïH Hx¢¢¼ï ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢ 215 x¢é}¢à¢éÎ¢ à¢ñ ÜïU ç}¢HÝï ÜU¢ ¥G}¢H 232
HÇGÜïU ÜïU ¥GÜGUèÜGïU ÜUè Îé¥G¢ 216 Ï¢Ú¢» ÜGUÁ¢G¢» ãG¢Á¢¢¼ 232
HÇGÜUè ÜïU ¥GÜGUèÜGïU ÜUè Îé¥G¢ 217 ãÚ ãG¢Á¢¼ ± }¢éÚ¢Î ÐêÚè ã¢ïx¢è 232
S¢é±¢Úè ÐÚ §yG}¢èÝ¢Ý S¢ï Ï¢ñÆ Á¢¢Ýï ÐÚ Îé¥¢G 217 Ï¢ÈGüU Ï¢¢Úè Ú¢ïÜUÝï ÜïU çH²ï 233
Á¢Ï¢ ÜU¢ï§ü à¢x¢éÝ çÎH }¢ï´ ¶ÅÜïU ©S¢ 218 x¢G¢§Ï¢ ²¢ |¢¢x¢ï ãé» à¢wGS¢ ÜU¢ï Ï¢éH¢Ýï ÜïU çH²ï 233
±vG¼ ÜUè Îé¥G¢ Á¢GãÚ ÜU¢ ¥S¢Ú Ý ã¢ï 233
ÝÁ¢GÚï Ï¢Î Hx¢Ýï ÐÚ ÐÉGï 219 Ï¢é¶G¢Ú S¢ï çà¢ÈGU¢ 234
Á¢H Á¢¢Ýï ÐÚ ÐÉGÝï ÜUè Îé¥G¢ 219 Á¢G¢çH}¢ ¥¢ñÚ à¢ñ¼¢G Ý ÜïU à¢Ú S¢ï ÐÝ¢ã ÜïU çH²ï 234
A8

Îé¥G¢» S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥ÝS¢ 236 ¼ãÁÁ¢éÎ x¢éÁ¢G¢Ú¢ïæ ÜUè 8 çãGÜU¢²¢¼ 271
S¢éÏãG ± à¢¢}¢ ÜUè ¼¢’ÚèÈGU 237 S¢¢Úè Ú¢¼ Ý}¢¢Á¢GG ÐÉG¼ï Úã¼ï 271
ÜGéUÃ±¼ï ãG¢çÈGUÁ¢G¢ ÜïU çH²ï 237 Ý}¢¢Á¢GGï §àÚ¢ÜGU 277
Ï¢èÝ¢§ü ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ ÜïU çH²ï 238 Ý}¢¢Á¢GGï Ó¢¢à¼ ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼ 278
Á¢GÏ¢¢Ý }¢ï´ HévÝ¼ 238 S¢H¢¼éœ ¢SÏ¢èãG 278
ÐïÅ ÜïU ÎÎü ÜïU çH²ï 238 §çS¼¶G¢Ú¢ 280
ç¼ËHè Ï¢ÉG Á¢¢Ý¢ 238 S¢H¢¼éH ¥Ã±¢Ï¢èÝ ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼ 282
Ý¢ÈGU ©¼Ú Á¢¢Ý¢ 239 ¼çãGÄ²¼éH ±éÁG¢ê 283
Ï¢é¶G¢Ú 240 S¢H¢¼éH ¥SÚ¢Ú 284
ÈU¢ïÇG¢ ÈéU‹S¢è 240 S¢H¢¼éH ãG¢Á¢¢¼ 285
Ð¢x¢H ÜéUœ ¢ï ÜU¢ ÜU¢Å HïÝ¢ 241 x¢ãÝ ÜUè Ý}¢¢Á¢GG 289
Ï¢¢æÛ¢ ÐÝ 241 Ý}¢¢Á¢GGï ¼¢ñÏ¢¢ 290
ÐñÎ¢§à¢ ÜU¢ ÎÎü 242 §Gà¢¢ ÜïU Ï¢¢’Î Î¢ï ÝzGH ÜU¢ S¢±¢Ï¢ 291
ãñÁ¢G¢ 242 Á¢G¢ãï Ú ÜïU ¥¢ç¶GÚè Î¢ï ÝzGH ÜïU |¢è v²¢ ÜUãÝï 292
ÜGñU, ÎÎü, ÎÎïü çà¢ÜU}¢ ÜïU çH²ï 242 ÈGñUÁ¢G¢Ýï Ú¢ïÁ¢G¢
ÎÎïü ¥¢’Á¢G¢ ÜïU çH²ï 243 ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼ 293
»ãGç¼H¢}¢ S¢ï çãGÈGU¢Á¢G¼ 243 ÝzGH Ú¢ï…¢G æï ÜïU ÎèÝè ± Îé‹²±è ÈGU±¢§Î 293
¥¢æ¶ï´ ÜU|¢è Ý Îé¶ï´ 243 ÝzGHè Ú¢ï…G¢ïæ ÜïU ÈGU…G¢§H ÐÚ }¢éà¼ç}¢H 11 çÚ±¢²¢¼ 294
Í¢Ú }¢ï´ }¢-ÎÝè }¢¢ãG¢ïH Ï¢Ý¢Ýï ÜU¢ ÝéS¶G¢ 244 …‹Ý¼ ÜU¢ ¥Ý¢ï¶¢ ÎÚwG¼ 294
à¢êx¢Ú ÜU¢ §GH¢Á¢ 244 40 „¢H ÜU¢ ÈGU¢ç„H¢ Î¢ï…G¶G „ï ÎêÚè 294
ÜGUÁ¢G¢ü ©¼¢ÚÝï ÜU¢ ±Á¢GèÈGU¢ 245 Î¢ï…G¶G „ï 50 „¢H }¢„¢ÈGU¼ ÎêÚè 295
99 ¥S}¢¢©H ãGéSÝ¢ ¥¢ñÚ §Ý ÜïU ÈGUÁ¢G¢§H 246 …G}¢èÝ |¢Ú „¢ïÝï „ï |¢è ç…G²¢Î¢ „±¢Ï¢ 295
¶Gy}¢ï ÜGU¢çÎçÚÄ²ã 260 …ã‹Ý}¢ „ï Ï¢ãé¼ ç…G²¢Î¢ ÎêÚè 295
ÜGUS¢èÎ» x¢G¢ñçS¢²¢ 263 »ÜU Ú¢ï…G¢ Ú¶Ýï ÜUè ÈGU…GèH¼ 296
ÈGUÁ¢G¢§Hï ÜGUS¢èÎ» x¢G¢çñ S¢²¢ }¢é-¼Ï¢ÚüÜU¢ 265 Ï¢ïãì¼ÚèÝ ¥G}¢H 296
¶Gy}¢ï wG±¢Á¢x¢¢Ý 266 Ú¢ïÁ¢Gï Ú¶¢ï ¼‹ÎéÚéS¼ ã¢ï …¢¥¢ïx¢ï 297
ÈGñUÁ¢G¢Ýï Ý±¢çÈGUH S¢¢ïÝï ÜïU ÎS¼Ú wG±¢Ý 297
ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼ 268 ãça²¢æ y¢SÏ¢èãG ÜUÚy¢è ãñæ 297
¥ËH¢ã ÜU¢ Œ ²¢Ú¢ Ï¢ÝÝï ÜU¢ ÝéS¶G¢ 268 Ú¢ï…Gï ÜUè ãG¢H¼ }¢ïæ }¢ÚÝï ÜUè ÈGU…GèH¼ 298
S¢H¢¼éËHñH 269 ÝïÜU ÜU¢}¢ ÜïU Î¢ñÚ¢Ý }¢¢ñ¼ ÜUè „¥G¢Î¼ 298
¼ãÁÁ¢éÎ ¥¢ñÚ Ú¢¼ }¢ï´ Ý}¢¢Á¢GG ÐÉGÝï ÜU¢ S¢±¢Ï¢ 269 ÜU¢Hê ™¢™¢ ÜUè §ü}¢¢Ý ¥zGÚ¢ï…G ±ÈGU¢¼ 299
¼ãÁÁ¢éÎ x¢éÁ¢G¢Ú ÜïU çH²ï Á¢‹Ý¼ ÜïU 270 ãÚ }¢¢ã ¼èÝ Ú¢ïÁ¢ï Ú¶Ýï ÜU¢ S¢±¢Ï¢ 301
¥G¢Hèà¢¢Ý Ï¢¢H¢¶G¢Ýï ¥Ä²¢}¢ï Ï¢è…G ÜïU Ú¢ï…¢G æï ÜïU }¢é-¼¥GçËHÜGU 302
8 çÚ±¢²¢¼
A11
ÈGUÚ¹æÝï ¹éSG„GÈGUæ …æï ¹éÛæ ÐÚ »ÜU }æÚ„Ïææ ÎéÚêÎ àæÚèÈGU ÐÉG„æ ãñ ¥ËHæã „¥GæHæ ©¨ ÜïU çH²ï »ÜU
§GH¢Á¢G ± ¥G-}¢çHÄ²¢¼ ÜïU ÎH¢§H ± à¢Ú¢§¼G
ÜGUèÚæ„G ¥…í çH¶„æ ãñ ¥æñÚ ÜGUèÚæ„G ©ãGéÎ ÐãæÇG ç…„Ýæ ãñ J
ãGÁ¢GÚ¼ïï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥ÝS¢ S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU

¶G¢ç¼}¢éH }¢éÚ-S¢HèÝ, ÚãG}¢¼éçËH ¥G¢-H}¢èÝ Ýï
ÝÁ¢GÚï Ï¢Î, ÇæÜU ¥¢ñÚ ÈU¢ïÇGï ÈéUç‹S¢²¢ï´ ÜUè S¢êÚ¼ }¢ḯ Î}¢ ÜUÚ±¢Ýï ÜUè §Á¢¢Á¢G¼ Îè J
}¢éãGçvGÜGUÜGïU ¥GË¢H §yGH¢ÜGU, ¶G¢ç¼}¢éH }¢éãGçgS¢èÝ, ãGÁ¢GÚ¼ï

¥G Ë H¢}¢¢ à¢ñ ¶ G ¥G Ï Îé H ãG Ü G U }¢é ã G ç gS¢ï Îï ã H±è
¥çà¢’¥G¼éËH}¥G¢¼ (ÈGU¢ÚS¢è) çÁ¢ËÎ 3 S¢ÈGUãG¢ 645 ÐÚ §S¢ ãGÎèS¢ï
Ð¢ÜU ÜïU ¼ãì¼ çH¶¼ï ãñ´ : “²¢Î Úãï çÜU ¼}¢¢}¢ Ï¢è}¢¢çÚ²¢ï´ ¥¢ñÚ ¼vHèÈGU¢ï´ }¢ï´
Î}¢ ÜUÚÝ¢ Á¢¢§Á¢G ãñ, çS¢ÈGüU §Ý ¼èÝ ÜïU S¢¢‰¢ }¢wS¢êS¢ Ýãè´, ¶G¢S¢ ¼G¢ñÚ ÐÚ
§Ý ÜïU çÁ¢RU ÜUè ±Á¢ã ²ïã ãñ çÜU ÎêS¢Úè Ï¢è}¢¢çÚ²¢ï´ ÜUè çÝSÏ¢¼ §Ý ¼èÝ }¢ï´
Î}¢ çÁ¢G²¢Î¢ }¢éÝ¢çS¢Ï¢ ¥¢ñÚ }¢éÈGUèÎ ãñ J”
}¢ïÚï ¥¢ÜGU¢ ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼, §}¢¢}¢ï ¥ãHï S¢é‹Ý¼, }¢¢ñH¢Ý¢ à¢¢ã
§}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý ÈGU¼¢±¢ ¥zGÚèÜGU¢ S¢ÈGUãG¢ 168
ÐÚ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : Á¢¢§Á¢G ¼¢’±èÁ¢G çÜU ÜGéUÚ¥¢Ýï ÜUÚè}¢ ²¢ ¥S}¢¢» §H¢çãÄ²ã
²¢ Îèx¢Ú ¥ÁGÜU¢Ú ± Î¢’±¢¼ (²¢’Ýè Îé¥G¢¥¢ïæ) S¢ï ã¢ï ©S¢ }¢ï´ ¥SHÝ ãGÚÁ¢
Ýãè´ Ï¢çËÜU }¢éS¼ãGÏ¢ ãñ J ÚS¢êHéËH¢ã Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
“ ²¢’Ýè ¼é}¢ }¢ï´ S¢ï Á¢¢ï à¢wGS¢ ¥ÐÝï
}¢éS¢Ë}¢¢Ý |¢¢§ü ÜU¢ï ÝzG¥G ÐãéæÓ¢¢ S¢ÜïU ÐãéæÓ¢¢» J”
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê S¢§üGÎ ¶GéÎÚè ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :

S¢Ú±Úï ÜU¢»Ý¢¼, à¢¢ãï }¢¢ñÁ¢êÎ¢¼ çÁ¢‹Ý¢¼ ¥¢ñÚ §‹S¢¢Ý¢ï´
A9

§GË}¢ }¢ï´ §Á¢G¢ÈGïU ÜUè Îé¥G¢ 208 ¥GãÎ Ý¢}¢¢ 226
çà¢¥G¢Úï ÜéUzGÈGU¢Ú ÜU¢ï Îï¶ï ²¢ ¥¢±¢Á¢G 208 ÈGñUÁ¢G¢Ýï ¥±Ú¢Î
S¢éÝï ¼¢ï ²ïã Îé¥G¢ ÐÉGï ÚãG}¢¼¢ï´ ÜUè Ï¢ÚS¢¢¼ 228
}¢éS¢èÏ¢¼ Á¢GÎ¢ ÜU¢ï Îï¶ ÜUÚ ÐÉGÝï ÜUè Îé¥¢G 209 Ï¢éÁ¢Gxé ¢¢ïZ S¢ï }¢‹ÜGUê H 38 }¢-ÎÝè ±Á¢G¢§ÈGU 228
}¢éx¢Gü ÜUè Ï¢¢æx¢ S¢éÝ ÜUÚ ÐÉGÝï ÜUè Îé¥G¢ 210 ÇÚ¢±Ýï wG±¢Ï¢¢ï´ S¢ï ÝÁ¢¢¼ 228
Ï¢¢çÚà¢ ÜUè çÁ¢G²¢Î¼è ÜïU ±vG¼ ÜUè Îé¥¢G 210 Á¢¢Ý±Ú ÜïU ÜU¢Åï ÜU¢ ¥G}¢H 228
¥¢æ{è ÜïU ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢ 211 Ï¢Ú¢» ÎzG»G Ï¢±¢S¢èÚ ¶GêÝè ± Ï¢¢Îè 229
çS¢¼¢Ú¢ ÅêÅ¼¢ Îï¶¼ï ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢ 211 ÈGU¢çHÁ¢ ± HvG±¢ 229
Ï¢¢Á¢G¢Ú }¢ḯ Î¢ç¶GH ã¢ï¼ï ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢ 212 Ï¢Ú¢» ÜGéUÃ±¼ï ãG¢çÈGUÁ¢G¢ 229
Ï¢¢Á¢G¢Ú }¢ï´ ÝévGS¢¢Ý Ý ã¢ï Ï¢çËÜU ÈGU¢»Î¢ ã¢ï 212 Á¢GïãìÝ ¶¢ïHÝï ÜïU çH²ï 230
à¢Ï¢ï ÜGUÎí ÜUè Îé¥G¢ 213 ÜU¢ïÉG ²¢ ÐèçH²¢ 230
§zG¼G¢Ú ÜïU ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢ 214 ±éS¥G¼ï çÚÁGÜGU 231
¥¢Ï¢ï Á¢G}¢Á¢G}¢ Ðè¼ï ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢ 214 ¼H¢à¢ï }¢¥G¢à¢ 231
Ý²¢ çHÏ¢¢S¢ ÐãÝ¼ï ±vG¼ ÜUè Î¢ï Îé¥¢G »æ 215 ÜU|¢è }¢¢ïãG¼¢Á¢ Ý ã¢ï 231
¼ïH Hx¢¢¼ï ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢ 215 Ó¢¢ïÚè S¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G Úãï 231
HÇGÜïU ÜïU ¥GÜGUèÜGïU ÜUè Îé¥G¢ 216 x¢é}¢à¢éÎ¢ à¢ñ ÜïU ç}¢HÝï ÜU¢ ¥G}¢H 232
HÇGÜUè ÜïU ¥GÜGUèÜGïU ÜUè Îé¥G¢ 217 Ï¢Ú¢» ÜGUÁ¢G¢» ãG¢Á¢¢¼ 232
S¢é±¢Úè ÐÚ §yG}¢èÝ¢Ý S¢ï Ï¢ñÆ Á¢¢Ýï ÐÚ Îé¥¢G 217 ãÚ ãG¢Á¢¼ ± }¢éÚ¢Î ÐêÚè ã¢ïx¢è 232
Á¢Ï¢ ÜU¢ï§ü à¢x¢éÝ çÎH }¢ï´ ¶ÅÜïU ©S¢ 218 Ï¢ÈGüU Ï¢¢Úè Ú¢ïÜUÝï ÜïU çH²ï 233
±vG¼ ÜUè Îé¥G¢ x¢G¢§Ï¢ ²¢ |¢¢x¢ï ãé» à¢wGS¢ ÜU¢ï Ï¢éH¢Ýï ÜïU çH²ï 233
ÝÁ¢GÚï Ï¢Î Hx¢Ýï ÐÚ ÐÉGï 219 Á¢GãÚ ÜU¢ ¥S¢Ú Ý ã¢ï 233
Á¢H Á¢¢Ýï ÐÚ ÐÉGÝï ÜUè Îé¥G¢ 219 Ï¢é¶G¢Ú S¢ï çà¢ÈGU¢ 234
Á¢GãÚèHï Á¢¢Ý±Ú¢ï´ S¢ï }¢ãGÈUêG Á¢G ÚãÝï ÜUè Îé¥¢G 220 Á¢G¢çH}¢ ¥¢ñÚ à¢ñ¼¢G Ý ÜïU à¢Ú S¢ï ÐÝ¢ã ÜïU çH²ï 234
A 10

Ï¢é¶G¢Ú 240 S¢H¢¼éH ¥SÚ¢Ú 284
Ï¢¢æÛ¢ ÐÝ 241 Ý}¢¢Á¢GGï ¼¢ñÏ¢¢ 290
¥x¢Ú ÐïÅ }¢ïæ Ï¢Ó™¢ ÅïÉG¢ ã¢ï x¢²¢ ã¢ï ¼¢ï ! 242 §Gà¢¢ ÜïU Ï¢¢’Î Î¢ï ÝzGH ÜU¢ S¢±¢Ï¢ 291
»ãGç¼H¢}¢ S¢ï çãGÈGU¢Á¢G¼ 243 ÝzGH Ú¢ï…G¢ïæ ÜïU ÎèÝè ± Îé‹²±è ÈGU±¢§Î 293
¥¢æ¶ï´ ÜU|¢è Ý Îé¶ï´ 243 ÝzGHè Ú¢ï…¢G æï ÜïU ÈGU…¢G §H ÐÚ }¢éà¼ç}¢H 11 çÚ±¢²¢¼ 294
à¢êx¢Ú ÜUï }¢Ú…G „ï çà¢ÈGU¢ 244 40 „¢H ÜU¢ ÈGU¢ç„H¢ Î¢ï…G¶G „ï ÎêÚè 294
ÜGUÁ¢G¢ü ©¼¢ÚÝï ÜU¢ ±Á¢GèÈGU¢ 245 Î¢ï…G¶G „ï 50 „¢H ÜUè }¢„¢ÈGU¼ ÎêÚè 295
ÈGUÁ¢G¢§Hï ÜGUS¢èÎ» x¢G¢çñ S¢²¢ }¢é-¼Ï¢ÚüÜU¢ 265 Ï¢ïã¼ÚèÝ ¥G}¢H 296
¶Gy}¢ï wG±¢Á¢x¢¢Ý 266 Ú¢ï…Gï Ú¶¢ï ¼‹ÎéLS¼ ã¢ï …¢¥¢ïx¢ï 297
ÈGñUÁ¢G¢Ýï Ý±¢çÈGUH „¢ïÝï ÜïU ÎS¼Ú wG±¢Ý 297
ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼ 268 ãça²¢æ ¼SÏ¢èãG ÜUÚ¼è ãñæ 297
¼ãÁÁ¢éÎ x¢éÁ¢G¢Ú ÜïU çH²ï Á¢‹Ý¼ ÜïU 270 ãÚ }¢¢ã ¼èÝ Ú¢ï…Gï Ú¶Ýï ÜU¢ „±¢Ï¢ 301
¥G¢Hèà¢¢Ý Ï¢¢H¢¶G¢Ýï ¥Ä²¢}¢ï Ï¢è…G ÜUï Ú¢ï…¢G æï ÜïU }¢é-¼¥GçËHÜGU 302
8 çÚ±¢²¢¼
A9

§GË}¢ }¢ï´ §Á¢G¢ÈGïU ÜUè Îé¥G¢ 208 ¥GãÎ Ý¢}¢¢ 226
çà¢¥G¢Úï ÜéUzGÈGU¢Ú ÜU¢ï Îï¶ï ²¢ ¥¢±¢Á¢G 208 ÈGñUÁ¢G¢Ýï ¥±Ú¢Î
S¢éÝï ¼¢ï ²ïã Îé¥G¢ ÐÉGï ÚãG}¢¼¢ï´ ÜUè Ï¢ÚS¢¢¼ 228
}¢éS¢èÏ¢¼ Á¢GÎ¢ ÜU¢ï Îï¶ ÜUÚ ÐÉGÝï ÜUè Îé¥¢G 209 Ï¢éÁ¢Gxé ¢¢ïZ S¢ï }¢‹ÜGUê H 38 }¢-ÎÝè ±Á¢G¢§ÈGU 228
}¢éx¢Gü ÜUè Ï¢¢æx¢ S¢éÝ ÜUÚ ÐÉGÝï ÜUè Îé¥G¢ 210 ÇÚ¢±Ýï wG±¢Ï¢¢ï´ S¢ï ÝÁ¢¢¼ 228
Ï¢¢çÚà¢ ÜUè çÁ¢G²¢Î¼è ÜïU ±vG¼ ÜUè Îé¥¢G 210 Á¢¢Ý±Ú ÜïU ÜU¢Åï ÜU¢ ¥G}¢H 228
¥¢æ{è ÜïU ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢ 211 Ï¢Ú¢» ÎzG»G Ï¢±¢S¢èÚ ¶GêÝè ± Ï¢¢Îè 229
çS¢¼¢Ú¢ ÅêÅ¼¢ Îï¶¼ï ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢ 211 ÈGU¢çHÁ¢ ± HvG±¢ 229
Ï¢¢Á¢G¢Ú }¢ḯ Î¢ç¶GH ã¢ï¼ï ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢ 212 Ï¢Ú¢» ÜGéUÃ±¼ï ãG¢çÈGUÁ¢G¢ 229
Ï¢¢Á¢G¢Ú }¢ï´ ÝévGS¢¢Ý Ý ã¢ï Ï¢çËÜU ÈGU¢»Î¢ ã¢ï 212 Á¢GïãìÝ ¶¢ïHÝï ÜïU çH²ï 230
à¢Ï¢ï ÜGUÎí ÜUè Îé¥G¢ 213 ÜU¢ïÉG ²¢ ÐèçH²¢ 230
§zG¼G¢Ú ÜïU ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢ 214 ±éS¥G¼ï çÚÁGÜGU 231
¥¢Ï¢ï Á¢G}¢Á¢G}¢ Ðè¼ï ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢ 214 ¼H¢à¢ï }¢¥G¢à¢ 231
Ý²¢ çHÏ¢¢S¢ ÐãÝ¼ï ±vG¼ ÜUè Î¢ï Îé¥¢G »æ 215 ÜU|¢è }¢¢ïãG¼¢Á¢ Ý ã¢ï 231
¼ïH Hx¢¢¼ï ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢ 215 Ó¢¢ïÚè S¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G Úãï 231
HÇGÜïU ÜïU ¥GÜGUèÜGïU ÜUè Îé¥G¢ 216 x¢é}¢à¢éÎ¢ à¢ñ ÜïU ç}¢HÝï ÜU¢ ¥G}¢H 232
HÇGÜUè ÜïU ¥GÜGUèÜGïU ÜUè Îé¥G¢ 217 Ï¢Ú¢» ÜGUÁ¢G¢» ãG¢Á¢¢¼ 232
S¢é±¢Úè ÐÚ §yG}¢èÝ¢Ý S¢ï Ï¢ñÆ Á¢¢Ýï ÐÚ Îé¥¢G 217 ãÚ ãG¢Á¢¼ ± }¢éÚ¢Î ÐêÚè ã¢ïx¢è 232
Á¢Ï¢ ÜU¢ï§ü à¢x¢éÝ çÎH }¢ï´ ¶ÅÜïU ©S¢ 218 Ï¢ÈGüU Ï¢¢Úè Ú¢ïÜUÝï ÜïU çH²ï 233
±vG¼ ÜUè Îé¥G¢ x¢G¢§Ï¢ ²¢ |¢¢x¢ï ãé» à¢wGS¢ ÜU¢ï Ï¢éH¢Ýï ÜïU çH²ï 233
ÝÁ¢GÚï Ï¢Î Hx¢Ýï ÐÚ ÐÉGï 219 Á¢GãÚ ÜU¢ ¥S¢Ú Ý ã¢ï 233
Á¢H Á¢¢Ýï ÐÚ ÐÉGÝï ÜUè Îé¥G¢ 219 Ï¢é¶G¢Ú S¢ï çà¢ÈGU¢ 234
Á¢GãÚèHï Á¢¢Ý±Ú¢ï´ S¢ï }¢ãGÈUêG Á¢G ÚãÝï ÜUè Îé¥¢G 220 Á¢G¢çH}¢ ¥¢ñÚ à¢ñ¼¢G Ý ÜïU à¢Ú S¢ï ÐÝ¢ã ÜïU çH²ï 234
A 10

Ï¢é¶G¢Ú 240 S¢H¢¼éH ¥SÚ¢Ú 284
Ï¢¢æÛ¢ ÐÝ 241 Ý}¢¢Á¢GGï ¼¢ñÏ¢¢ 290
¥x¢Ú ÐïÅ }¢ïæ Ï¢Ó™¢ ÅïÉG¢ ã¢ï x¢²¢ ã¢ï ¼¢ï ! 242 §Gà¢¢ ÜïU Ï¢¢’Î Î¢ï ÝzGH ÜU¢ S¢±¢Ï¢ 291
»ãGç¼H¢}¢ S¢ï çãGÈGU¢Á¢G¼ 243 ÝzGH Ú¢ï…G¢ïæ ÜïU ÎèÝè ± Îé‹²±è ÈGU±¢§Î 293
¥¢æ¶ï´ ÜU|¢è Ý Îé¶ï´ 243 ÝzGHè Ú¢ï…¢G æï ÜïU ÈGU…¢G §H ÐÚ }¢éà¼ç}¢H 11 çÚ±¢²¢¼ 294
à¢êx¢Ú ÜUï }¢Ú…G „ï çà¢ÈGU¢ 244 40 „¢H ÜU¢ ÈGU¢ç„H¢ Î¢ï…G¶G „ï ÎêÚè 294
ÜGUÁ¢G¢ü ©¼¢ÚÝï ÜU¢ ±Á¢GèÈGU¢ 245 Î¢ï…G¶G „ï 50 „¢H ÜUè }¢„¢ÈGU¼ ÎêÚè 295
ÈGUÁ¢G¢§Hï ÜGUS¢èÎ» x¢G¢çñ S¢²¢ }¢é-¼Ï¢ÚüÜU¢ 265 Ï¢ïã¼ÚèÝ ¥G}¢H 296
¶Gy}¢ï wG±¢Á¢x¢¢Ý 266 Ú¢ï…Gï Ú¶¢ï ¼‹ÎéLS¼ ã¢ï …¢¥¢ïx¢ï 297
ÈGñUÁ¢G¢Ýï Ý±¢çÈGUH „¢ïÝï ÜïU ÎS¼Ú wG±¢Ý 297
ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼ 268 ãça²¢æ ¼SÏ¢èãG ÜUÚ¼è ãñæ 297
¼ãÁÁ¢éÎ x¢éÁ¢G¢Ú ÜïU çH²ï Á¢‹Ý¼ ÜïU 270 ãÚ }¢¢ã ¼èÝ Ú¢ï…Gï Ú¶Ýï ÜU¢ „±¢Ï¢ 301
¥G¢Hèà¢¢Ý Ï¢¢H¢¶G¢Ýï ¥Ä²¢}¢ï Ï¢è…G ÜUï Ú¢ï…¢G æï ÜïU }¢é-¼¥GçËHÜGU 302
8 çÚ±¢²¢¼
A12
ÜUè ÝÁ¢GÚ S¢ï ÐÝ¢ã }¢¢æx¢¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï ãGœ¢¢ çÜU S¢êÚ» ÈGUHÜGU ± Ý¢S¢ Ý¢çÁ¢GH ãé§æü,
çÈUÚ ¥¢Ð Ýï §Ý ÜU¢ï Hï çH²¢ ¥¢ñÚ §Ý ÜïU }¢¢ çS¢±¢
(²¢’Ýè §GH¢±¢) ÜU¢ï À¢ïÇG çÎ²¢ J
ãGÜUè}¢éH ©}}¢¼ ãGÁ¢GÚ¼ï }¢ézG¼è ¥ãG}¢Î ²¢Ú ¶G¢Ý

§S¢ ãGÎèS¢ï Ð¢ÜU ÜïU ¼ãGì¼ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : “²¢’Ýè S¢êÚ» ÈGUHÜGU ¥¢ñÚ Ý¢S¢
Ý¢çÁ¢GH ã¢ïÝï S¢ï ÐãHï ãGéÁG¢êÚ çÁ¢‹Ý¢ï §‹S¢ ÜUè ÝÁ¢GÚ S¢ï
Ï¢Ó¢Ýï ÜïU çH²ï }¢éwG¼çHÈGU Îé¥G¢»æ ÐÉG¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï }¢-S¢HÝ
±x¢GñÚ¢, çÈUÚ (S¢êÚ» ÈGUHÜGU ± Ý¢S¢ Ý¢çÁ¢GH ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢’Î) Îèx¢Ú Îé¥G¢¥¢ïæ ÜUè
ÜUS¢Ú¼ À¢ïÇG Îè (¥¢ñÚ) çÁ¢G²¢Î¢ ¼Ú S¢êÚ» ÈGUHÜGU ± Ý¢S¢ ãè S¢ï ¥G}¢H
ÈGUÚ}¢¢²¢ J”
çÜU¼¢Ï¢ï }¢éS¼¼G¢Ï¢ “}¢-ÎÝè Ð‹Á¢ S¢êÚã” }¢à¢ãêÚ
ÜGéUÚ¥¢Ýè S¢êÚ¼¢ï´, ÎéMÎ¢ï´, MãG¢Ýè ç¼GÏÏ¢è §GH¢Á¢¢ï´ ¥¢ñÚ ¶GéàÏ¢êÎ¢Ú }¢-ÎÝè
ÈêUH¢ï´ ÜU¢ çÎH Ó¢SÐ }¢-ÎÝè x¢éHÎS¼¢ ãñ, §S¢ ÜU¢ ãÚ Í¢Ú }¢ï´ ã¢ïÝ¢ Á¢GMÚè ãñ J
ÜGéUÚ¥¢Ýè ¥¢²¢¼ ÜU¢ ¼ÚÁ¢}¢¢ ÜU‹Á¢GéH §ü}¢¢Ý S¢ï çH²¢ x¢²¢ ãñ J §SH¢}¢è
|¢¢§ü ¥¢ñÚ §SH¢}¢è Ï¢ãÝï´ §S¢ ÜU¢ï Ý çS¢ÈGüU ¶GéÎ ÐÉGï´ Ï¢çËÜU ¥ÓÀè ¥ÓÀè
çÝÄ²¼¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ ÎêS¢Ú¢ï´ ÜU¢ï |¢è ¼¢ïãGÈGïU }¢ï´ Ðïà¢ ÜUÚï´ ²¢ ãçÎÄ²¼Ý Hï ÜUÚ ÐÉGÝï
ÜU¢ }¢à±Ú¢ Îï´ J ÝèÁ¢G }¢S¢¢çÁ¢Î ± }¢Á¢G¢Ú¢¼ï ¥¢ñçH²¢ ¥¢ñÚ ¥G¢}¢ Î¢LH
}¢é¼G¢-H¥G¢ïæ ±x¢GñÚ¢ }¢ï´ |¢è Úç¶²ï ¼¢çÜU Ý}¢¢Á¢Gè, Á¢G¢§ÚèÝ ¥¢ñÚ ¥G¢}}¢¼éH
}¢éçSH}¢èÝ §çS¼ÈGU¢Î¢ ÜUÚ S¢ÜïU´ J ²¢Î Úç¶²ï çÜU ¥±Ú¢Î¢ï ±Á¢G¢§ÈGU ÜUè
¼¢S¢èÚ ÜïU çH²ï ÜU}¢ ¥Á¢G ÜU}¢ 3 à¢Ú¢§¼G ÜU¢ Ð¢²¢ Á¢¢Ý¢ Á¢GMÚè ãñ Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï
}¢ïÚï ¥¢ÜGU¢ ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼ ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ çÁ¢ËÎ 23 ÜïU
S¢ÈGUãG¢ 558 ÐÚ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : “±Á¢G¢§ÈGU ± ¥¢’}¢¢H ÜïU ¥S¢Ú ÜUÚÝï }¢ï´ ¼èÝ
A13
à¢Ú¢§¼G Á¢GMÚè ãñ´ :

( 1) ãGéSÝï »’ç¼ÜGU¢Î, çÎH }¢ï´ ÎxGÎx¢G¢ (²¢’Ýè ¶GÎà¢¢) Ý ã¢ï çÜU Îïç¶²ï
¥S¢Ú ã¢ï¼¢ ãñ ²¢ Ýãè´ ? Ï¢çËÜU ¥ËH¢ã ÜïU ÜUÚ}¢ ÐÚ ÐêÚ¢ |¢Ú¢ïS¢¢ ã¢ï
çÜU Á¢GMÚ §Á¢¢Ï¢¼ (²¢’Ýè ÜGUÏ¢êH) ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ J ãGÎèS¢ }¢ï´ ãñ, ÚS¢êHéËH¢ã
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ²¢’Ýè
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢ï §S¢ ãG¢H ÐÚ Îé¥G¢ ÜUÚ¢ï çÜU ¼é}ãï´ §Á¢¢Ï¢¼ (²¢’Ýè
ÜGUÏ¢êçHÄ²¼) ÜU¢ ²ÜGUèÝ ã¢ï J
( 2) S¢Ï¢í¢ï ¼ãG}}¢éH , çÎÝ x¢éÁ¢GÚï´ ¼¢ï Í¢Ï¢Ú¢»æ Ýãè´ çÜU §¼Ýï çÎÝ ÐÉG¼ï x¢éÁ¢GÚï
¥|¢è ÜéUÀ ¥S¢Ú Ý ãé±¢ ! ²êæ §Á¢¢Ï¢¼ (²¢’Ýè ÜGUÏ¢êçHÄ²¼) Ï¢‹Î ÜUÚ Îè
Á¢¢¼è ãñ Ï¢çËÜU çHÐÅ¢ Úãï ¥¢ñÚ H¢ñ Hx¢¢» Úãï çÜU ¥Ï¢ ¥ËH¢ã ± ÚS¢êH
( ) ¥ÐÝ¢ ÈGUÁGH ÜUÚ¼ï ãñ´ J
¥ËH¢ã ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ :
¼Ú-Á¢}¢» ÜU‹Á¢GéH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ v²¢
¥ÓÀ¢ ã¢ï¼¢ ¥x¢Ú ±¢ïã §S¢ ÐÚ Ú¢Á¢Gè ã¢ï¼ï
Á¢¢ï ¥ËH¢ã ± ÚS¢êH Ýï ©Ý ÜU¢ï çÎ²¢ ¥¢ñÚ
ÜUã¼ï ã}¢ḯ ¥ËH¢ã ÜU¢ÈGUè ãñ, ¥Ï¢ Îï¼¢ ãñ
ã}¢ï´ ¥ËH¢ã ¥ÐÝï ÈGUÁGH S¢ï ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã
ÜU¢ ÚS¢êH, ¥ËH¢ã ãè ÜUè ¼GÚÈGU ÚxGÏ¢¼ ãñ J
ãGÎèS¢ }¢ïæ ãñ :
²¢’Ýè ¼é}ã¢Úè Îé¥G¢»æ ÜGUÏ¢êH ã¢ï¼è ãñ´ Á¢Ï¢ ¼ÜU Á¢ËÎè Ý ÜUÚ¢ï çÜU }¢ñ´ Ýï Îé¥G¢
ÜUè ¥¢ñÚ ¥Ï¢ ¼ÜU ÜGUÏ¢êH Ý ãé§ü J
A14
(S¢ãGèãG }¢éçSH}¢, S¢. 1463, ãGÎèS¢ : 2735)

( 3) }¢ïïÚï (²¢’Ýè ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼ ) ²ã¢æ ÜUè Á¢é}H¢ §Á¢¢Á¢G¢¼ ±
±Á¢G¢§ÈU ± ¥¢’}¢¢H ± ¼¢’±èÁ¢GG¢¼ }¢ï´ à¢¼Gü ãñ çÜU Ý}¢¢Á¢Gï Ð‹Á¢x¢¢Ý¢ Ï¢¢
Á¢}¢¢¥G¼ }¢çSÁ¢Î }¢ï´ ¥Î¢ ÜUÚÝï ÜUè ÜU¢ç}¢H Ð¢Ï¢‹Îè Úãï J ”
¥ËH¢ã §S¢ çÜU¼¢Ï¢ Üï U }¢é ¥ çËHÈGU ¥¢ñ Ú §S¢ ÜU¢
}¢é¼ G ¢ -H¥G ¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ ÜU¢ï §S¢ ÜU¢ wG¢ ê Ï ¢ ÝzG¥G Ðãé æ Ó¢¢» J ¥ËH¢ãé
à¢Üê U Ú S¢x¢ï }¢ÎèÝ¢ ÜUè §S¢ Ý¢Ó¢èÁ¢G S¢¥G ì² ÜU¢ï }¢àÜê U Ú
ÈG UÚ}¢¢» ¥¢ñ Ú §wGH ¢S¢ ÜUè H¢ Á¢G± ¢H Î¢ñH ¼ S¢ï }¢¢H¢}¢¢H ÜUÚï J
}¢ïÚ¢ ãÚ ¥G}¢H Ï¢S¢ ¼ïÚï ±¢çS¢¼Gï ã¢ï ÜUÚ §wGH¢S¢ »ïS¢¢ ¥G¼G¢ ²¢ §H¢ãè
Îé¥G¢» ¥G œ ¢G¢Ú : ²¢ ¥ËH¢ã ! Á¢¢ï §S¢ çÜU¼¢Ï¢ ÜU¢ï ¥ÐÝï ¥GÁ¢GèÁ¢G¢ï´
ÜïU §üS¢¢Hï S¢±¢Ï¢ ÜïU çH²ï ÝèÁ¢G Îèx¢Ú ¥ÓÀè ¥ÓÀè çÝÄ²¼¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ à¢¢Îè
x¢G}¢è ÜUè ¼vGÚèÏ¢¢¼ ± §çÁ¼}¢¢¥G¢¼ ±x¢GñÚ¢ }¢ï´ ¼vGS¢è}¢ ÜUÚ±¢», }¢ãGËHï }¢ï´
Í¢Ú Í¢Ú ÐãéæÓ¢¢» ©S¢ ÜU¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ¼GéÈGñUH }¢ïÚ¢ |¢è Î¢ïÝ¢ï´ Á¢ã¢æ }¢ï´ Ï¢ïÇG¢ Ð¢Ú
ÜUÚ Îï J
¼G¢çHÏ¢ï x¢G}¢ï }¢ÎèÝ¢

±
Ï¢ÜGUè¥G
±
}¢çxGÈGUÚ¼
25 à¢Ã±¢HéH }¢éÜUÚü}¢ 1429 çã./25 -10-2008
A15
“}¢-ÎÝè Ð‹Á¢ S¢ê Úã ÐÉG¢ ÜUÚï´ ” Üï U 19 ãGé MÈGU ÜUè

çÝSÏ¢¼ S¢ï §S¢ çÜU¼¢Ï¢ ÜU¢ï ÐÉG Ý ï ÜUè 19 çÝÄ²¼ï ´
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : “ ²¢’Ýè
}¢é„Ë}¢¢Ý ÜUè çÝÄ²¼ ©„ ÜïU ¥G}¢H „ï Ï¢ïã¼Ú ãñ J”
(¥H }¢¢ï’…}¢éH ÜUÏ¢èÚ çHœ
¢G-Ï¢Ú¢Ýè, ¥H ãGÎè„ : 5942, ç…. 6 , „. 185 Ï¢ñM¼)
Î¢ï }¢-ÎÝè ÈêUH : (1) çÏ¢x¢GñÚ ¥ÓÀè çÝÄ²¼ ÜïU çÜU„è |¢è ¥G-}¢Hï ¶GñÚ
ÜU¢ „±¢Ï¢ Ýãèæ ç}¢H¼¢ J
(2) ç…¼Ýè ¥ÓÀè çÝÄ²¼ïæ ç…G²¢Î¢, ©¼Ý¢ „±¢Ï¢ |¢è
ç…G²¢Î¢ J
( 1) ãÚ Ï¢¢Ú ãG}Î ± (2 ) S¢H¢¼ ¥¢ñÚ (3) ¼¥GÃ±éÁ¢G ± (4)
¼çS}¢²¢ S¢ï ¥¢x¢G¢Á¢G ÜUÚêæx¢¢ J (§S¢è S¢ÈGUãGï ÐÚ ªÐÚ Îè ãé§ü Î¢ï ¥G-ÚÏ¢è
§GÏ¢¢Ú¢¼ ÐÉG HïÝï S¢ï Ó¢¢Ú¢ï´ çÝÄ²¼¢ï´ ÐÚ ¥G}¢H ã¢ï Á¢¢»x¢¢) ( 5) çÚ…G¢»
§H¢ãè ÜïU çH²ï §„ çÜU¼¢Ï¢ ÜU¢ ¥Ã±H ¼¢ ¥¢ç¶GÚ }¢é¼G¢-H¥G¢
ÜUMæx¢¢ J ( 6) ãGœ ¢H ±S¥G §„ ÜU¢ Ï¢¢ ±éÁG¢ê ¥¢ñÚ (7) çÜGUÏH¢ M }¢é¼G¢-
H¥G¢ ÜUMæx¢¢ J (8) ÜéGU¥¢üÝè ¥¢²¢¼ ¥¢ñÚ ( 9) ¥ãG¢Îè„ï }¢éÏ¢¢-ÚÜU¢ ÜUè
ç…G²¢Ú¼ ÜUMæx¢¢ J (10 ) …ã¢æ …ã¢æ “¥ËH¢ã” ÜU¢ Ý¢}¢ï Ð¢ÜU ¥¢»x¢¢
±ã¢æ ¥¢ñÚ (11) …ã¢æ …ã¢æ “„ÚÜU¢Ú” ÜU¢ §S}¢ï }¢éÏ¢¢ÚÜU ¥¢»x¢¢ ±ã¢æ
ÐÉGêæx¢¢ J (12 ) (¥ÐÝï Á¢G¢¼è ÝéS¶Gï ÐÚ) §G‹ÎÁGÁ¢GMÚ¼
¶G¢S¢ ¶G¢S¢ }¢ÜGU¢}¢¢¼ ÐÚ ¥‹ÇÚ H¢§Ý ÜUMæx¢¢ J ( 13) (¥ÐÝï …G¢¼è ÝéS¶Gï
ÜïU) “²¢Î Î¢à¼” ±¢Hï S¢ÈGUãGï ÐÚ Á¢GÚêÚè çÝÜU¢¼ çH¶êæx¢¢ J (14) ÎêS¢Ú¢ï´ ÜU¢ï
²ïã çÜU¼¢Ï¢ ÐÉGÝï ÜUè ¼Úx¢GèÏ¢ çÎH¢ªæx¢¢ J (15 ) §S¢ ãGÎèS¢ï Ð¢ÜU
“ »ÜU ÎêS¢Úï ÜU¢ï ¼¢ïãGÈGU¢ Î¢ï ¥¢ÐS¢ }¢ï´ }¢ãGÏÏ¢¼ Ï¢ÉGïx¢è J”(}¢é¥ œ
¢G¢
§}¢¢}¢ï }¢¢çHÜU, çÁ¢. 2 , S¢. 407 , ¥H ãGÎèS¢ : 1731) ÐÚ ¥G}¢H ÜUè çÝÄ²¼ S¢ï
A16
(»ÜU ²¢ ãGSÏ¢ï ¼¢ñÈGUèÜGU) ²ïã çÜU¼¢Ï¢ ¶GÚèÎ ÜUÚ ÎêS¢Ú¢ï´ ÜU¢ï ¼¢ïãGìÈGU¼Ý Îêæx¢¢ J
( 16) çÁ¢Ý ÜU¢ï Îêæx¢¢ ãGœ ¢H §}ÜU¢Ý ©‹ãï´ ²ïã ãÎÈGU |¢è Îêæx¢¢ çÜU ¥¢Ð
§¼Ýï çÎÝ (}¢-S¢HÝ 40 çÎÝ) ÜïU ¥‹ÎÚ ¥‹ÎÚ }¢éÜU}}¢H ÐÉG HèçÁ¢²ï
( 17) ÜU}¢ ¥Á¢G ÜU}¢ »ÜU ¥GÎÎ }¢-ÎÝè Ð‹Á¢ S¢êÚã çÜUS¢è }¢çSÁ¢Î ²¢
}¢Á¢G¢Ú à¢ÚèÈGU ÐÚ }¢éS¢Ë}¢¢Ý¢ï´ ÜïU ÐÉGÝï ÜïU çH²ï Ú¶êæx¢¢ (çS¢ÈGüU ©S¢è
}¢çSÁ¢Î ± }¢Á¢G¢Ú ÐÚ Úç¶²ï Á¢ã¢æ ÐãHï S¢ï }¢¢ñÁ¢êÎ Ý ã¢ï) (18 ) §S¢
çÜU¼¢Ï¢ ÜïU }¢é¼G¢-H»G ÜU¢ S¢±¢Ï¢ S¢¢Úè ©}}¢¼ ÜU¢ï §üS¢¢H ÜUMæx¢¢ J ( 19)
çÜU¼¢Ï¢¼ ±x¢GñÚ¢ }¢ïæ à¢Ú-§üG x¢G-H¼Gè ç}¢Hè ¼¢ï Ý¢çà¢ÚèÝ ÜU¢ï ¼ãGÚèÚè ¼G¢ñÚ
ÐÚ }¢éœ ¢GH¥G ÜUMæx¢¢ J (…GÏ¢¢Ýè ÜUãÝ¢ ²¢ ÜUãH±¢Ý¢ ¶G¢„ }¢éÈGUèÎ Ýãèæ
ã¢ï¼¢)
§G}¢¢}¢¢ ¥¢ñÚ S¢¢§‹S¢

Á¢ÎèÎ S¢¢§‹S¢è ¼ãGÜGUèÜGU ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU }¢éS¼çÜGUH ¼G¢ñÚ ÐÚ
§G}¢¢}¢¢ à¢ÚèÈGU S¢Á¢¢Ýï ±¢H¢ ¶Géà¢ ÝS¢èÏ¢ }¢éS¢Ë}¢¢Ý ÈGU¢çHÁ¢
¥¢ñÚ wG¢êÝ ÜUè ±Á¢ã S¢ï Á¢Ý}¢ HïÝï ±¢Hè Ï¢¢’Á¢G Ï¢è}¢¢çÚ²¢ï´ S¢ï
}¢ãGÈGêUÁ¢G Úã¼¢ ãñ v²êæ çÜU §G}¢¢}¢¢ à¢ÚèÈGU S¢Á¢¢Ýï ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼
S¢ï çÎ}¢¢x¢G ÜUè ¼GÚÈGU Á¢¢Ýï ±¢Hè wG¢êÝ ÜUè Ï¢ÇGè Ï¢ÇGè Ý¢çH²¢ï´ }¢ï´
wG¢êÝ ÜU¢ ÎÏ¢¢± çS¢ÈGüU Á¢GMÚ¼ ÜUè ãGÎ ¼ÜU Úã¼¢ ãñ ¥¢ñÚ x¢GñÚ
Á¢GMÚè wG¢êÝ çÎ}¢¢x¢G ¼ÜU Ýãè´ ÐãéæÓ¢ Ð¢¼¢ ! çHã¢Á¢G¢ ¥}¢ÚèÜU¢ }¢ï´
ÈGU¢çHÁ¢ ÜïU §GH¢Á¢ ÜïU çH²ï §G}¢¢}¢¢ Ýé}¢¢ “}¢¢SÜU” (MASK)
Ï¢Ý¢²¢ x¢²¢ ãñ J
}¢-ÎÝè Ð‹Á¢ S¢êÚã 1 ÈGñ UÁ¢G ¢Ýï çÏ¢çS}¢ËH¢ã à¢ÚèÈ GU
ÈGñUÁ¢G¢Ýï çÏ¢çS}¢ËH¢ã à¢ÚèÈGU

ÎéMÎï Ð¢ÜU ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼
¥ËH¢ã Üï U }¢ãGÏ ¢ê Ï ¢, Î¢Ý¢» x¢é G²ê Ï¢, }¢é ÝÁGÁ¢Gãé Ý
¥Gç ÝH ©G²ê Ï ¢ ÜU¢ §à¢¢ü Îï }¢é à ÜGUÏ¢¢Ú ãñ : çÁ¢S¢
Ýï }¢é Û¢ ÐÚ S¢¢ï100 }¢¼ü Ï ¢¢ Îé MÎï Ð¢ÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
©S¢ ÜUè Î¢ï Ý¢ï ´ ¥¢æ ¶¢ï ´ Üï U ÎÚç}¢²¢Ý çH¶ Îï ¼¢ ãñ çÜU ²ï ã
çÝÈGU ¢ÜGU ¥¢ñ Ú Á¢ã‹Ý}¢ ÜUè ¥¢x¢ S¢ï ¥¢Á¢G¢Î ãñ ¥¢ñ Ú ©S¢ï Ï¢Ú¢ï Á¢Gï
çÜGU ²¢}¢¼ à¢é - ãÎ¢ Üï U S¢¢‰¢ Ú¶ï x ¢¢ J
çÏ¢çS}¢ËH¢ã à¢ÚèÈGU ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼

ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã §ÏÝï ¥GÏÏ¢¢„
„ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU ¥}¢èLH }¢é¥ç}¢ÝèÝ ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ©GS}¢¢Ý
§ÏÝï ¥GzGÈGU¢Ý Ýï ÝçÏ¢²¢ïæ ÜïU „éË¼G¢Ý, „Ú±Úï …Gè à¢¢Ý,
„ÚÎ¢Úï Î¢ï …ã¢Ý „ï (ÜUè
ÈGU…GèH¼) ÜïU Ï¢¢Úï }¢ïæ §çS¼zG„¢Ú çÜU²¢, ¼¢ï ¥ËH¢ã ÜïU }¢ãGÏ¢êÏ¢,
ÈGU Ú}¢¢Ýï }¢éSG ¼GÈ G U¢ ç…„Ýï }¢é Û¢ ÐÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéÚê Î ï Ð¢ÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢ H¢ ©„ ÐÚ Î„
ÚãG ì}¢¼ï æ ½ï …¼¢ ãñ J
Î¢Ý¢» °Gé²êÏ¢, }¢éÝÁG…GãéÝ ¥GçÝH ©G²êÏ¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢,

“²ïã ¥ËH¢ã ÜïU Ý¢}¢¢ïæ }¢ïæ „ï »ÜU Ý¢}¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã
ÜïU §S}¢ï ¥¢’…G}¢ ¥¢ñÚ §„ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý »ï„¢ ãè ÜGéUÏ¢ü ãñ …ñ„ï ¥¢æ¶ ÜUè
ç„²¢ãè (Ðé¼Hè) ¥¢ñÚ „ÈïGUÎè ÜUï ÎÚç}¢²¢Ý J”
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è ½¢§²¢ï ! “§S}¢ï ¥¢’…G}¢”ÜUè Ï¢ãé¼

Ï¢-Ú-ÜU¼ïæ ãñæ, §S}¢ï ¥¢’…G}¢ ÜïU „¢‰¢ …¢ï Îé¥G¢ ÜUè …¢» ±¢ïã ÜGUÏ¢êH ã¢ï
…¢¼è ãñ J „ÚÜU¢Úï ¥¢’H¢ ãG…GÚ¼ ÜïU ±¢çHÎï }¢¢ç…Î
ãG … G Ú¼ Ú§ü „ é H }¢é - ¼ÜUçËH}¢èÝ }¢¢ñ H¢Ý¢ ÝÜG U è ¥G Hè ¶G¢ Ý
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ, “Ï¢¢’…G ©G-H}¢¢ Ýï
ÜU¢ï §S}¢ï ¥¢’…G}¢ ÜUã¢ J „ÚÜU¢Úï Ï¢°GÎ¢Î ãGéÁG¢êÚï °G¢ñ„ï Ð¢ÜU
„ï }¢‹ÜGêUH ãñ, “çÏ¢çS}¢ËH¢ã …GÏ¢¢Ýï ¥G¢çÚÈGU (¥G¢çÚÈGU ²¢’Ýè ¥ËH¢ã
ÜU¢ï Ðã™¢ÝÝï ±¢H¢) „ï »ï„è ãñ …ñ„ï ÜUH¢}¢ï ¶G¢çHÜGU „ï
“ÜéUÝ” J (²¢’Ýè “ã¢ï …¢ J”)
¥{êÚ¢ ÜU¢}¢
S¢ÚÜU¢Úï }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢, S¢ÚÎ¢Úï }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã
Ýï ÈG U Ú}¢¢²¢ : “Á¢¢ï |¢è ¥ã}¢ ÜU¢}¢
ÜïU S¢¢‰¢ à¢éM¥G Ýãè´ çÜU²¢ Á¢¢¼¢ ±¢ïã ¥{êÚ¢
Úã Á¢¢¼¢ ãñ J”
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ¥ÐÝï ÝïÜU ¥¢ñÚ Á¢¢§Á¢GG ÜU¢}¢¢ï´
}¢-ÎÝè Ð‹Á¢ S¢êÚã 3 ÈGñ UÁ¢G ¢Ýï çÏ¢çS}¢ËH¢ã à¢ÚèÈGU
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ …¢ï à¢wG„G }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï Ð¢ÜU ÐÉGÝ¢ ½êH °²¢ ±¢ïã …‹Ý¼ ÜU¢ Ú¢S¼¢ ½êH °²¢ J
}¢ï ´ Ï¢-Ú-ÜU¼ Î¢ç¶G H ÜUÚÝï Üï U çH²ï ã}¢ï ´ ÐãHï

Á¢GMÚ ÐÉG HïÝ¢ Ó¢¢çã²ï J ¶¢Ýï ç¶H¢Ýï,
ÐèÝï çÐH¢Ýï, Ú¶Ýï ©Æ¢Ýï, {¢ïÝï ÐÜU¢Ýï, ÐÉGÝï ÐÉG¢Ýï, ™HÝï (°¢ÇGè
±°GñÚ¢) ™H¢Ýï, ©ÆÝï ©Æ¢Ýï, Ï¢ñ ÆÝï çÏ¢Æ¢Ýï, Ï¢œ ¢è …H¢Ýï, Ðæ¶¢
™H¢Ýï, ÎS¼Ú wG±¢Ý çÏ¢À¢Ýï Ï¢ÉG¢Ýï, çÏ¢À¢ñÝ¢ HÐïÅÝï çÏ¢À¢Ýï, ÎéÜU¢Ý
¶¢ïHÝï Ï¢ÉG¢Ýï, ¼¢H¢ ¶¢ïHÝï H°¢Ýï, ¼ïH Ç¢HÝï §G~¢G H°¢Ýï, Ï¢²¢Ý
ÜUÚÝï Ý¢’¼ à¢ÚèÈGU „éÝ¢Ýï, …ê¼ ¢ ÐãÝÝï §G }¢¢}¢¢ „…¢Ýï, ÎÚ±¢…G¢
¶¢ïHÝï Ï¢‹Î ÈGUÚ}¢¢Ýï, ¥H °GÚ…G ãÚ …¢§…G ÜU¢}¢ ÜïU à¢éM¥G }¢ïæ (…Ï¢
çÜU ÜU¢ï§ü }¢¢Ýï»G à¢Ú-§ üG Ý ã¢ï) ÐÉGÝï ÜUè ¥G¢Î¼
Ï¢Ý¢ ÜUÚ §„ ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ïæ HêÅÝ¢ »ïGÝ „¥G¢Î¼ ãñ J
“çÏ¢çS}¢ËH¢ãÜUèÏ¢-Ú-ÜU¼”ÜïU ¼ïÚããGM
é ÈGU ÜUèçÝSÏ¢¼S¢ï
“ ”ÜïU 13 }¢-ÎÝèÈêUH
1ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ à¢ñ¶G ¥Ï¢éH ¥GÏÏ¢¢„ ¥ãG}¢Î çÏ¢Ý ¥GHè Ï¢êÝè
à¢}S¢éH }¢¥G¢çÚÈGU (}¢é¼…ü }¢) ÜïU S¢ÈGUãG¢ 37 ÐÚ çH¶¼ï
ãñæ : …¢ï çÏ¢H¢ Ý¢°G¢ „¢¼ çÎÝ ¼ÜU “ ” 786
Ï¢¢Ú (¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎ à¢ÚèÈGU) ÐÉGï ©„ ÜUè
ãÚ ãG¢…¼ ÐêÚè ã¢ï J ¥Ï¢ ±¢ïã ãG¢…¼ wG±¢ã çÜU„è ½H¢§ü ÜïU Ð¢Ýï ÜUè
ã¢ï ²¢ Ï¢éÚ¢§ü ÎêÚ ã¢ïÝï ÜUè ²¢ ÜU¢Ú¢ïÏ¢¢Ú ™HÝï ÜUè J
ÈGU Ú}¢¢Ýï }¢éSG ¼GÈ G U¢ ç…„Ýï }¢é Û¢ ÐÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéÚê Î ï Ð¢ÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢ H¢ ©„ ÐÚ Î„
ÚãG ì}¢¼ï æ ½ï …¼¢ ãñ J
2…¢ï çÜU„è …G¢çH}¢ ÜïU „¢}¢Ýï “ ” 50

Ï¢¢Ú (¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎ à¢ÚèÈGU) ÐÉGï ©„ …G¢çH}¢ ÜïU çÎH
}¢ïæ ÐÉGÝï ±¢Hï ÜUè ãñÏ¢¼ ÐñÎ¢ ã¢ï ¥¢ñÚ ©„ ÜïU à¢Ú „ï Ï¢™¢ Úãï J
(»ï…GÝ, „. 37)
3…¢ï à¢wG„ ¼GéHê»G ¥¢zG¼¢Ï¢ ÜïU ±vG¼ „êÚ… ÜUè ¼GÚÈGU L¶G ÜUÚ ÜïU
300 Ï¢¢Ú
¥¢ñÚ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU 300 Ï¢¢Ú ÐÉGï
¥ËH¢ã ©„ ÜU¢ï »ï„è …°ã „ï çÚÁGÜGU ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢»°¢ …ã¢æ ©„
ÜU¢ °é}¢¢Ý ½è Ý ã¢ï°¢ J ¥¢ñÚ (Ú¢ï…G¢Ý¢ ÐÉGÝï „ï) »ÜU „¢H
ÜïU ¥‹ÎÚ ¥‹ÎÚ ¥}¢èÚ¢ï ÜUÏ¢èÚ ã¢ï …¢»°¢ J (»ï…GÝ, „. 37)
4ÜéU‹Î …GïãìÝ ¥°Ú “ ” 786 Ï¢¢Ú (¥Ã±H
¥¢ç¶GÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎ à¢ÚèÈGU) ÐÉG ÜUÚ Ð¢Ýè ÐÚ Î}¢ ÜUÚ ÜïU Ðè Hï ¼¢ï
©„ ÜU¢ ãG¢çÈGU…G¢ }¢…GÏ¢ê¼G ã¢ï …¢» ¥¢ñÚ …¢ï Ï¢¢¼ „éÝï ²¢Î Úãï J
(»ï…GÝ, „. 37)
5¥°Ú ÜGUãG¼G „¢Hè ã¢ï ¼¢ï “ ” 61 Ï¢¢Ú
(¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎ à¢ÚèÈGU) ÐÉGïæ, (çÈUÚ Îé¥G¢ ÜUÚïæ)
Ï¢¢çÚà¢ ã¢ï°è J (»ï…GÝ, „. 37)
6,7 ÜU¢°G…G ÐÚ 35 Ï¢¢Ú (¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ
»ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎ à¢ÚèÈGU) çH¶ ÜUÚ Í¢Ú }¢ïæ HÅÜU¢ Îæï à¢ñ¼G¢Ý
ÜU¢ °é…GÚ Ý ã¢ï ¥¢ñÚ wG¢êÏ¢ Ï¢-Ú-ÜU¼ ã¢ï J ¥°Ú ÎéÜU¢Ý }¢ïæ HÅÜU¢»æ ¼¢ï
ÜU¢Ú¢ïÏ¢¢Ú wG¢êÏ¢ ™}¢ÜïU J (»ï…GÝ, „. 38 )
(8) ²ÜéU}¢ }¢éãÚG }ü ¢éH ãGÚ¢}¢ ÜU¢ï “ ” 130
ÈGU Ú}¢¢Ýï }¢éSG ¼GÈ G U¢ ç…„Ýï }¢éÛ ¢ ÐÚ Î„ }¢Ú¼Ï¢¢ Îé M Îï Ð¢ÜU ÐÉG ¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢ H¢ ©„ ÐÚ „¢ñ
ÚãGì}¢¼ïæ |¢ï…¼¢ ãñ J
Ï¢¢Ú çH¶ ÜUÚ (²¢ çH¶±¢ ÜUÚ) …¢ï ÜU¢ï§ü ¥ÐÝï Ð¢„ Ú¶ï (²¢ Œ
H¢çSÅÜU
ÜU¢ïôÅ° ÜUÚ±¢ ÜUÚ ÜUÐÇïG, Úïx…GèÝ ²¢ ™}¢ÇïG }¢ïæ ç„H±¢ ÜUÚ ÐãÝ Hï)
©G}¢í ½Ú ©„ ÜU¢ï ²¢ ©„ ÜïU Í¢Ú }¢ïæ çÜU„è ÜU¢ï ÜU¢ï§ü Ï¢éÚ¢§ü Ý
Ðãé™æ ïJ (»ï…GÝ, „. 38)
}¢S¥H¢ : S¢¢ïÝï ²¢ Ó¢¢æÎè ²¢ çÜUS¢è |¢è {¢¼ Ü è çÇçÏ¢²¢ }¢ï´ ¼¢’±èÁ¢GG
ÐãÝÝ¢ }¢Îü ÜU¢ï Á¢¢§Á¢GG Ýãè´ J §S¢è ¼GÚãG çÜUS¢è |¢è {¢¼ ÜUè Á¢G‹Á¢èÚ
wG±¢ã ©S¢ }¢ï´ ¼¢’±èÁ¢G ã¢ï ²¢ Ý ã¢ï }¢Îü ÜU¢ï ÐãÝÝ¢ Ý¢ Á¢¢§Á¢G ± x¢éÝ¢ã
ãñ J §S¢è ¼GÚãG S¢¢ïÝï, Ó¢¢æÎè ¥¢ñÚ SÅèH ±x¢GñÚ¢ çÜUS¢è |¢è {¢¼ ÜUè ¼wG¼è
²¢ ÜUÇG¢ çÁ¢S¢ ÐÚ ÜéUÀ çH¶¢ ãé±¢ ã¢ï ²¢ Ý çH¶¢ ãé±¢ ã¢ï ¥x¢Ó¢ïü
¥ËH¢ã ÜU¢ }¢éÏ¢¢ÚÜU Ý¢}¢ ²¢ ÜUçH}¢» ¼GçÄ²Ï¢¢ ±x¢GñÚ¢ ¶éÎ¢§ü çÜU²¢
ãé±¢ ã¢ï ©S¢ ÜU¢ ÐãÝÝ¢ }¢Îü ÜïU çH²ï Ý¢ Á¢¢§Á¢G ãñ J ¥G¢ñÚ¼ S¢¢ïÝï Ó¢¢´Îè
ÜUè çÇçÏ¢²¢ }¢ï´ ¼¢’±èÁ¢G ÐãÝ S¢ÜU¼è ãñ J
9ç…„ ¥G¢Úñ ¼ ÜïU Ï¢Ó™ ï ç…G‹Î¢ Ý Úã¼ï ã¢æï ±¢ïã “ ”
61 Ï¢¢Ú çH¶ ÜUÚ (²¢ çH¶±¢ ÜUÚ) ¥ÐÝï Ð¢„ Ú¶ï (™ ¢ãï ¼¢ï
}¢¢ï}¢…¢}¢¢ ²¢ Œ
H¢çSÅÜU ÜU¢ïôÅ° ÜUÚ ÜïU ÜUÐÇïG, Úïx…GèÝ ²¢ ™}¢ÇïG }¢ïæ „è ÜUÚ
°Hï }¢ïæ ÐãÝ Hï ²¢ Ï¢¢ÁG¢ê }¢ïæ Ï¢¢æ{ Hï J) Ï¢Ó™ï ç…G‹Î¢ Úãïæ°ï J
(»ï…GÝ „. 38)
10 Í¢Ú ÜU¢ ÎÚ±¢…G ¢ Ï¢‹Î ÜUÚ¼ï ±vG ¼ ²¢Î ÜUÚ Üï U
“ ” ÐÉG Hèç…²ï à¢ñ¼G¢Ý („ÚÜUà¢ ç…‹Ý¢¼) Í¢Ú
}¢ïæ Î¢ç¶GH Ý ã¢ï „ÜïUæ°ï J
11Ú¢¼ ÜU¢ï ¶¢Ýï ÐèÝï ÜïU Ï¢Ú¼Ý çÏ¢çS}¢ËH¢ã à¢ÚèÈGU ÐÉG ÜUÚ ÉÜU
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ ¼é}¢ …ã¢æ ½è ã¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéÚêÎ ÐÉG¢ï çÜU ¼é}ã¢Ú¢ ÎéÚêÎ }¢éÛ¢ ¼ÜU Ðãé¢™
¼¢ ãñ J
Îèç…²ï, ¥°Ú ÉÜUÝï ÜïU çH²ï ÜU¢ï§ü ™è…G Ý ã¢ï ¼¢ï “ ”

ÜUã ÜUÚ Ï¢Ú¼Ý ÜïU }¢éæã ÐÚ ç¼‹ÜU¢ ±°GñÚ¢ Ú¶ Îèç…²ï J (»ïÁ¢GÝ)
}¢éçSH}¢ à¢ÚèÈGU ÜUè »ÜU çÚ±¢²¼ }¢ïæ ãñ, „¢H }¢ïæ »ÜU Ú¢¼ »ï„è
¥¢¼è ãñ çÜU ©„ }¢ïæ ±Ï¢¢ ©¼Ú¼è ãñ …¢ï Ï¢Ú¼Ý ÀéÐ¢ ãé±¢ Ýãèæ ãñ ²¢ }¢àÜU
ÜU¢ }¢éæã Ï¢æ{¢ ãé±¢ Ýãèæ ãñ ¥°Ú ±ã¢æ „ï ±¢ïã ±Ï¢¢ °é…GÚ¼è ãñ ¼¢ï ©„ }¢ïæ ©¼Ú
…¢¼è ãñ J
12„¢ïÝï „ï ÜGUÏH “ ” ÐÉG ÜUÚ ¼èÝ Ï¢¢Ú
çÏ¢S¼Ú Û¢¢ÇG Hèç…²ï, }¢êç…GÄ²¢¼ (²¢’Ýè §ü…G¢ ÎïÝï ±¢Hè
™è…G¢ïæ) „ï ÐÝ¢ã ãG¢ç„H ã¢ï°è J
13ÜU¢Ú¢ïÏ¢¢Ú }¢ïæ Á¢¢§Á¢G HñÝ ÎñÝ ÜïU ±vG¼ ²¢’Ýè …Ï¢ çÜU„è „ï Hïæ
¼¢ï “ ” ÐÉGïæ ¥¢ñÚ …Ï¢ çÜU„è ÜU¢ï Îïæ ¼¢ï
ÜUãïæ wG¢êÏ¢ Ï¢-Ú-ÜU¼ ã¢ï°è J
²¢ ÚÏÏ¢ï }¢éS¼GÈGU¢ ã}¢ïæ “ ”
ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼¢ïæ „ï }¢¢H¢}¢¢H ÈGUÚ}¢¢ ¥¢ñÚ ãÚ ÝïÜU ± …¢§…G ÜU¢}¢ ÜUè
§çÏ¼Î¢ }¢ïæ “ ” ÐÉGÝï ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU ¥G¼G¢
ÈGUÚ}¢¢ J
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ ç…„Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ Î„ }¢¼üÏ¢¢ „GéÏãG ¥¢ñÚ Î„ }¢¼üÏ¢¢ à¢¢}¢ ÎéÚêÎï Ð¢ÜU ÐÉG¢ ©„ï çÜGU²¢}¢¼ ÜïU
çÎÝ }¢ïÚè à¢ÈGU¢¥G¼ ç}¢Hï°è J
“ÜU¢’Ï¢¼éËH¢ã” ÜïU ¥¢Æ ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï

çÏ¢çS}¢ËH¢ã à¢ÚèÈGU ÜïU 8 ¥±Ú¢Î
(1) Í¢Ú ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ ÜïU çH²ï
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ ÈGUwGLgèÝ Ú¢Á¢Gè ÈGUÚ}¢¢¼ï
ãñ´, “çÁ¢S¢ Ýï ¥ÐÝï Í¢Ú ÜïU Ï¢¢ãÚè ÎÚ±¢Á¢GGï (MAIN GATE) ÐÚ
çH¶ çH²¢ ±¢ïã (çS¢ÈGüU Îé‹²¢ }¢ï´) ãH¢ÜU¼ S¢ï
Ï¢ï ¶G¢ñÈGU ã¢ï x¢²¢ wG±¢ã ÜU¢çÈGUÚ ãè v²êæ Ý ã¢ï, ¼¢ï |¢H¢ ©S¢ }¢éS¢Ë}¢¢Ý
ÜU¢ v²¢ ¥G¢H}¢ ã¢ïx¢¢ Á¢¢ï çÁ¢G‹Îx¢è |¢Ú ¥ÐÝï çÎH ÜïU ¥¢Ï¢x¢èÝï ÐÚ §S¢
ÜU¢ï çH¶ï ãé» ã¢ï¼¢ ãñ J”
(2) ÎÎïü S¢Ú ÜU¢ §GH¢Á¢
ÜñGU„Úï M}¢ Ýï ¥}¢èLH }¢é¥ç}¢ÝèÝ ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ©G}¢Ú
ÈGU¢MÜïGU ¥¢’…G}¢ ÜU¢ï ¶G¼G çH¶¢ çÜU }¢éÛ¢ï Î¢§}¢è ÎÎïü
„Ú ÜUè çà¢ÜU¢²¼ ãñ ¥°Ú ¥¢Ð ÜïU Ð¢„ §„ ÜUè Î±¢ ã¢ï ¼¢ï ½ï…
Îèç…²ï ! ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ©G}¢Ú ÈGU¢MÜïGU ¥¢’…G}¢ Ýï
©„ ÜU¢ï »ÜU Å¢ïÐè ½ï… Îè, ÜñGU„Úï M}¢ ©„ Å¢ïÐè ÜU¢ï ÐãÝ¼¢ ¼¢ï ©„
ÜU¢ ÎÎïü „Ú ÜU¢ÈGêUÚ ã¢ï …¢¼¢ ¥¢ñÚ …Ï¢ „Ú „ï ©¼¢Ú¼¢ ¼¢ï ÎÎïü „Ú
çÈUÚ H¢ñÅ ¥¢¼¢ J ©„ï Ï¢ÇG¢ ¼¥GÁ…éÏ¢ ãé±¢ J ¥¢ç¶GÚï ÜU¢Ú ©„ Ýï
©„ Å¢ïÐè ÜU¢ï ©{ïÇG¢ ¼¢ï ©„ }¢ïæ „ï »ÜU ÜU¢°G…G Ï¢Ú ¥¢}¢Î ãé±¢ ç…„
ÐÚ çH¶¢ ‰¢¢ J
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéÚêÎï Ð¢ÜU ÜUè ÜU„GÚ¼ ÜUÚ¢ï Ï¢ïà¢ÜU ²ïã ¼é}ã¢Úï çH²ï ¼Gã¢Ú¼ ãñ J
(3) ÝvS¢èÚ ÈêUÅÝï ÜU¢ §G H¢Á¢

¥x¢Ú çÜUS¢è ÜUè ÝvS¢èÚ ÈêUÅ Á¢¢» ¥¢ñÚ wG¢êÝ Ï¢ãÝï Hx¢ï ¼¢ï
à¢ã¢Î¼ ÜUhè ©æx¢Hè S¢ï Ðïà¢¢Ýè ÐÚ S¢ï çH¶Ý¢
à¢éM¥G ÜUÚ ÜïU Ý¢ÜU ÜïU ¥¢ç¶GÚ ÐÚ ¶Gy}¢ ÜUÚï wG¢êÝ Ï¢‹Î ã¢ï
Á¢¢»x¢¢ J
(4) çÁ¢‹Ý¢¼ S¢ï S¢¢}¢¢Ý ÜUè çãGÈUG ¢Á¢G¼ ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ „zG±¢Ý çÏ¢Ý „éHñ}¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï
ãñæ, “§‹„¢Ý ÜïU „¢…G¢ï „¢}¢¢Ý ¥¢ñÚ }¢ËÏ¢ê„¢¼ ÜU¢ï ç…‹Ý¢¼ §çS¼’}¢¢H
ÜUÚ¼ï ãñæ J çHã¢…G¢ ¼é}¢ }¢ïæ „ï …Ï¢ ÜU¢ï§ü à¢wG„ ÜUÐÇG¢ (ÐãÝÝï ÜïU çH²ï)
©Æ¢» ²¢ (©¼¢Ú ÜUÚ) Ú¶ï ¼¢ï “çÏ¢çS}¢ËH¢ã à¢ÚèÈGU” ÐÉG çH²¢ ÜUÚï J §„
ÜïU çH²ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ Ý¢}¢ }¢¢ïãÚ ãñ J” (²¢’Ýè çÏ¢çS}¢ËH¢ã
ÐÉGÝï „ï ç…‹Ý¢¼ §Ý ÜUÐÇG¢ïæ ÜU¢ï §S¼ï’}¢¢H Ýãèæ ÜUÚïæ°ï J)
}¢èÆïï }¢èÆïï §SH¢}¢è ½¢§²¢ï ! §„è ¼GÚãG ãÚ ™è…G Ú¶¼ï ©Æ¢¼ï

±vG¼ ÐÉGÝï ÜUè ¥G¢Î¼ Ï¢Ý¢Ýè ™¢çã²ï J
à¢ÚèÚ ç…‹Ý¢¼ ÜUè ÎS¼ Ï¢éÎü „ï çãGÈGU¢…G¼ ãG¢ç„H ã¢ï°è J
(5) Îéà}¢Ýè ¶Gy}¢ ÜUÚÝï ÜU¢ ±Á¢GèÈGU¢
¥x¢Ú Ð¢Ýè ÐÚ 786 }¢¼üÏ¢¢ ÐÉG
ÜUÚ }¢é¶G¢çHÈGU (²¢’Ýè Îéà}¢Ý) ÜU¢ï çÐH¢ Îï´ ¼¢ï ±¢ïã
}¢é¶G¢-HÈGU¼ À¢ïÇG Îïx¢¢ ¥¢ñÚ }¢ãGÏÏ¢¼ ÜUÚÝï Hx¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú }¢é±¢çÈGUÜGU
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ ç…„Ýï çÜU¼¢Ï¢ }¢ïæ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéÚêÎï Ð¢ÜU çH¶¢ ¼¢ï …Ï¢ ¼ÜU }¢ïÚ¢ Ý¢}¢ ©„ }¢ïæ Úãï°¢
çÈGUçÚà¼ï ©„ ÜïU çH²ï §çS¼xGÈGU¢Ú ÜUÚ¼ï Úãïæ°ï J
(²¢’Ýè Î¢ïS¼) ÜU¢ï çÐH¢ Îï´ ¼¢ï }¢ãGÏÏ¢¼ Ï¢ÉG Á¢¢»x¢è J

(Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú, S¢. 578 )
(6) }¢ÚÁ¢G S¢ï çà¢ÈGU¢ ÜU¢ ±Á¢GèÈGU¢

çÁ¢S¢ ÎÎü ²¢ }¢ÚÁ¢G G ÐÚ ¼èÝ Ú¢ï Á ¢G G ¼ÜU S¢¢ï }¢¼ü Ï ¢¢
ãGéÁG¢êÚï çÎH S¢ï ÐÉG ÜUÚ Î}¢ çÜU²¢ Á¢¢»
©S¢ S¢ï ¥¢Ú¢}¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J (Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú, S¢. 579)
(7) Ó¢¢ïÚ ¥¢ñÚ ¥Ó¢¢ÝÜU }¢¢ñ¼ S¢ï çãGÈGU¢Á¢G¼

¥x¢Ú Ú¢¼ ÜU¢ï S¢¢ï¼ï ±vG¼ 21 }¢¼üÏ¢¢
ÐÉG Hï´ ¼¢ï }¢¢H ± ¥SÏ¢¢Ï¢ Ó¢¢ïÚè S¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G Úãï´x¢ï ¥¢ñÚ }¢x¢ïü
Ý¢ x¢ã¢Ýè (²¢’Ýè ¥Ó¢¢ÝÜU }¢¢ñ¼) S¢ï |¢è çãGÈGU¢Á¢G¼ ã¢ïx¢è J
(Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú, S¢. 579 )
(8) ¥¢ÈGU¼ï´ ÎêÚ ã¢ïÝï ÜU¢ ¥¢S¢¢Ý ç±Îü

}¢¢ñH¢ }¢éçàÜUH ÜéUà¢¢ ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ¥GçHÄ²éH }¢é¼ü…G¢ à¢ïÚï
wG¢Îé ¢ „ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU „éË¼G¢Ýï }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢,
¼¢…Î¢Úï }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã, }¢ÜUèÝï °é}Ï¢Îï ¶G…GÚ¢
Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢, “»ï ¥GHè ! ( ) }¢ñæ ¼é}ãïæ »ï„ï
ÜUçH}¢¢¼ Ý Ï¢¼¢ Îêæ ç…‹ãïæ ¼é}¢ }¢é„èÏ¢¼ ÜïU ±vG¼ ÐÉG H¢ï J” ¥G…Gü
çÜU²¢, “…GMÚ §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢§²ï ! ¥¢Ð ÐÚ }¢ïÚè
}¢-ÎÝè Ð‹Á¢ S¢êÚã 10 ÈGñ UÁ¢G ¢Ýï çÏ¢çS}¢ËH¢ã à¢ÚèÈGU
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ }¢éÛ¢ ÐÚ ÜU„GÚ¼ „ï ÎéÚêÎï Ð¢ÜU ÐÉG¢ï Ï¢ïà¢ÜU ¼é}ã¢Ú¢ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéÚêÎï Ð¢ÜU ÐÉGÝ¢ ¼é}ã¢Úï
°éÝ¢ã¢ïæ ÜïU çH²ï }¢çxGÈGUÚ¼ ãñ J
…¢Ý ÜGéÚÏ¢¢Ý ! ¼}¢¢}¢ ¥ÓÀ¢§²¢æ }¢ñæÝï ¥¢Ð ãè „ï

„è¶è ãñæ” J §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢, “…Ï¢ ¼é } ¢ çÜU„è }¢é ç àÜUH }¢ïæ Èæ U„
…¢¥¢ï ¼¢ï §„ ¼Úã ÐÉG ¢ï :-
Ð„ ¥ËH¢ã §„ ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ „ï ç…Ý Ï¢H¢¥¢ïæ ÜU¢ï ™¢ãï°¢

ÎêÚ ÈGUÚ}¢¢ Îï°¢ J
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è ½¢§²¢ï ! …Ï¢ ½è Ï¢è}¢¢Úè, ÜGU…GüÎ¢Úè,
}¢éÜUG g}¢ï Ï¢¢…Gè, Îéà}¢Ý ÜUè ¼GÚÈGU „ï §ü…G¢ Ú„¢Ýè, Ï¢ï Ú¢ï…G°¢Úè ²¢ ÜU¢ï§ü „è
½è ¥¢ÈGU¼ï Ý¢ °ã¢Ýè ¥¢Ý ÐÇGï, ÜU¢ï§ü ™è…G °é}¢ ã¢ï …¢», çÜU„è ÜUè Ï¢¢¼
„éÝ ÜUÚ „Î}¢¢ Ðãéæ™ï, ÜU¢ï§ü }¢¢Úï, çÎH Îé¶ …¢», Æ¢ïÜUÚ H°ï, °¢ÇGè
¶GÚ¢Ï¢ ã¢ï …¢», Åî¢çÈGUÜU …¢}¢ ã¢ï …¢», ÜU¢Ú¢ïÏ¢¢Ú }¢ïæ ÝévG„¢Ý ã¢ï …¢»,
™¢ïÚè ã¢ï …¢», ¥H °GÚ…G À¢ïÅè ²¢ Ï¢ÇGè ÜU¢ï§ü „è ½è ÐÚïà¢¢Ýè ã¢ï
ÐÉG¼ï ÚãÝï ÜUè ¥G¢Î¼ Ï¢Ý¢ Hèç…²ï J çÝÄ²¼ „¢ÈGU ã¢ï°è ¼¢ï
}¢ç‹…GH ¥¢„¢Ý ã¢ï°è J
}¢-ÎÝè Ð‹Á¢ S¢êÚã 11 ÈGñUÁ¢G¢Ýï ç¼H¢±¼
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ …¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU }¢Ú¼Ï¢¢ ÎéÚêÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG¼¢ ãñ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©„ ÜïU çH²ï »ÜU
ÜGUèÚ¢¼G ¥…í çH¶¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ÜGUèÚ¢¼G ©ãGéÎ Ðã¢ÇG ç…¼Ý¢ ãñ J
ÈGñUÁ¢G¢Ýï ç¼H¢±¼
ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼
¥}¢èLH }¢é¥ç}¢ÝèÝ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ©G}¢Ú ÈGU¢MÜGïU ¥¢’Á¢G}¢
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “Îé¥G¢ ¥¢S}¢¢Ý ± Á¢G}¢èÝ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý
}¢é¥GËHÜGU Úã¼è ãñ ©S¢ }¢ï´ S¢ï ÜéUÀ |¢è ªÐÚ Ýãè´ Ó¢ÉG¼¢, Á¢Ï¢ ¼ÜU ¼ê
¥ÐÝï ÝÏ¢è ÐÚ ÎéMÎ Ý |¢ïÁ¢ï J”
}¢éÈGUçSS¢Úï à¢ãèÚ ãGÜUè}¢éH ©}}¢¼ ãGÁ¢GÚ¼ï }¢ézG¼è ¥ãG}¢Î ²¢Ú
¶G¢Ý §S¢ ãGÎèS¢ï Ð¢ÜU ÜïU ¼ãìG¼ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ : §S¢ S¢ï }¢¢’Hê}¢
ãé±¢ (çÜU) ÎéMÎ Îé¥G¢ ÜUè ÜGUÏ¢êçHÄ²¼ Ï¢çËÜU Ï¢¢Úx¢¢ãï §H¢ãè }¢ï´ Ðïà¢
ã¢ïÝï ÜU¢ Á¢GÚè¥G¢ ãñ J
S¢ê-Ú¼éH ãGàÚ ÜUè ¥¢ç¶GÚè ¥¢²¢¼ ÐÉGÝï ÜUèÈGUÁ¢GèH¼

ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢¢’çÜGUH çÏ¢Ý ²S¢¢Ú S¢ï
}¢Ú±è ãñ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : Á¢¢ï à¢wGS¢
S¢éÏãG ÜïU ±vG¼ ¼èÝ Ï¢¢Ú ÜUãï
¥¢ñÚ S¢êÚ» ãGàÚ ÜUè ¥¢ç¶GÚè ¼èÝ ¥¢²¢¼ ÐÉGï ¼¢ï ¥ËH¢ã ©S¢
ÜïU çH²ï S¢œ
¢Ú ãÁ¢G¢Ú çÈGUçÚà¼ï }¢éÜGUÚüÚ ÜUÚ Îï¼¢ ãñ Á¢¢ï à¢¢}¢ ¼ÜU ©S¢ ÜïU
çH²ï Îé¥G¢» ÚãG}¢¼ ÜUÚ¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ©S¢ çÎÝ }¢Úï ¼¢ï à¢ãèÎ ã¢ïx¢¢
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ ç…„Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéÚêÎï Ð¢ÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©„ ÐÚ Î„ ÚãGì}¢¼ïæ
½ï…¼¢ ãñ J
¥¢ñÚ à¢¢}¢ ÜU¢ï ÐÉGï ¼¢ï S¢éÏãG ¼ÜU ²ïãè ÈGUÁ¢GèH¼ ãñ J
S¢ê-Ú¼éH ãGàÚ ÜUè ¥¢ç¶GÚè ¼èÝ ¥¢²¢¼
“ ÜUÚ}¢” ÜïU ¼èÝ ãGM

é ÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï S¢ê-Ú¼éH
Ï¢-ÜGUÚã ÜUè ¥¢ç¶GÚè ¥¢²¢¼ ÐÉGÝï ÜïU 3 ÈGUÁ¢G¢§H
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ Ý¢ï’}¢¢Ý çÏ¢Ý Ï¢à¢èÚ
(1) S¢ï
çÚ±¢²¼ ãñ çÜU à¢ã‹à¢¢ãï }¢ÎèÝ¢, ÜGUÚ¢Úï ÜGUËÏ¢¢ï S¢èÝ¢, S¢¢çãGÏ¢ï }¢é¥Gœ¢GÚ
ÐS¢èÝ¢, Ï¢¢§GS¢ï ÝéÁG¢êHï S¢ÜUèÝ¢, ÈGñUÁ¢G x¢‹Á¢èÝ¢ Ýï
ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¥ËH¢ã Ýï Á¢G}¢èÝ ± ¥¢S}¢¢Ý ÜU¢ï ÐñÎ¢ ÜUÚÝï S¢ï Î¢ï
ãÁ¢G¢Ú S¢¢H ÐãHï »ÜU çÜU¼¢Ï¢ çH¶è çÈUÚ ©S¢ }¢ï´ „ï S¢êÚ» Ï¢-ÜGUÚã
ÜUè ¥¢ç¶GÚè Î¢ï ¥¢²¼ï´ Ý¢çÁ¢GH ÈGUÚ}¢¢§æü J çÁ¢S¢ Í¢Ú }¢ḯ ¼èÝ Ú¢¼ï´ §Ý Î¢ï
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ …Ï¢ ¼é}¢ }¢é„üHèÝ ÐÚ ÎéÚêÎï Ð¢ÜU ÐÉG¢ï ¼¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ ½è ÐÉG¢ï Ï¢ïà¢ÜU }¢ñæ ¼}¢¢}¢
…ã¢Ý¢ïæ ÜïU ÚÏ¢ ÜU¢ Ú„êH ãêæ J
¥¢²¼¢ḯ ÜU¢ï ÐÉG¢ Á¢¢»x¢¢ à¢ñ¼¢G Ý ©S¢ Í¢Ú ÜïU ÜGUÚèÏ¢ Ý ¥¢»x¢¢ J
(2) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê Á¢GÚ S¢ï çÚ±¢²¼

ãñ çÜU ÝêÚ ÜïU ÐñÜUÚ, ÝçÏ¢²¢ï´ ÜïU S¢Ú±Ú, Î¢ï Á¢ã¢æ ÜïU ¼¢Á¢±Ú, S¢éË¼G¢Ýï
Ï¢ãìGÚ¢ï Ï¢Ú Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : „êÚ» Ï¢-ÜGUÚã ÜUï ¶G¢ç¼}¢¢
ÜUè Î¢ï ¥¢²¼ïæ ¥ËH¢ã ÜUï ©„ ¶G…G¢Ýï }¢ïæ „ï ãñæ …¢ï ¥Gà¢ü ÜUï Ýè™ï
ãñ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï }¢éÛ¢ï ²ïã Î¢ïÝ¢ïæ ¥¢²¼ïæ Îèæ §‹ãïæ „è¶¢ï ¥¢ñÚ
¥ÐÝè ¥G¢ñÚ¼¢ïæ ÜU¢ï ç„¶¢¥¢ï çÜU ±¢ïã ÚãG}¢¼ ãñæ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã „ï
ÝÁGÎèÜUè ¥¢ñÚ Îé¥G¢ ãñæ J
(3) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê }¢SªGÎ S¢ï çÚ±¢²¼
ãñ çÜU ãGéÁG¢êÚï Ð¢ÜU, S¢¢çãGÏ¢ï H¢ñH¢ÜU, S¢Ä²¢ãGï ¥zGH¢ÜU
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : Á¢¢ï à¢wGS¢ S¢êÚ» Ï¢-ÜGUÚã ÜUè ¥¢ç¶GÚè Î¢ï ¥¢²¼ï´ Ú¢¼
}¢ï´ ÐÉGïx¢¢ ±¢ïã ©S¢ï çÜUÈGU¢²¼ ÜUÚï´x¢è J
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! S¢êÚ» Ï¢-ÜGUÚã ÜUè Î¢ï ¥¢²¼ï´

çÜUÈGU¢²¼ ÜUÚÝï S¢ï }¢éÚ¢Î ²ïã ãñ çÜU ²ïã Î¢ï ¥¢²¼ï´ ©S¢ ÜïU ©S¢ Ú¢¼
ÜïU çÜGU²¢}¢ (Ú¢¼ ÜUè §GÏ¢¢Î¼) ÜïU ÜGU¢§}¢ }¢ÜGU¢}¢ ã¢ï Á¢¢»æx¢è ²¢ ©S¢ Ú¢¼
©S¢ï à¢ñ¼G¢Ý S¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G Ú¶ï´x¢è J »ÜU ÜGU¢ñH ²ïã |¢è ãñ çÜU ©S¢ Ú¢¼ }¢ï´
Ý¢çÁ¢GH ã¢ïÝï ±¢Hè ¥¢ÈGU¼ S¢ï Ï¢Ó¢¢»æx¢è J
ÈGU Ú}¢¢Ýï }¢éSG ¼GÈ G U¢ …¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ Ú¢ï… G ï …é}¢é ¥ G ¢ ÎéÚê Î à¢ÚèÈG U ÐÉGï°¢ }¢ñ æ çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ ©„ ÜUè
à¢ÈGU¢¥G¼ ÜUÚê¢ °¢ J
“ ÜGéUÚ¥¢Ý” ÜïU Ó¢¢Ú ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼

S¢ï ¥¢-²¼éH ÜéUÚS¢è ÜïU 4 ÈGUÁ¢G¢§H
(1) ãGÎèS¢ à¢ÚèÈGU }¢ï´ ãñ çÜU ²ïã ¥¢²¼ ÜGéUÚ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ ÜUè
¥¢²¼¢ï´ }¢ï´ Ï¢ãé¼ ãè ¥G-Á¢G}¢¼ ±¢Hè ¥¢²¼ ãñ J
(2) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ©Ï¢Ä² çÏ¢Ý ÜU¢’Ï¢ S¢ï
çÚ±¢²¼ ãñ çÜU ãGéSÝï ¥wGH¢ÜGU ÜïU ÐñÜUÚ, ÝçÏ¢²¢ï´ ÜïU ¼¢Á¢±Ú, }¢ãGÏ¢êÏ¢ï
ÚÏÏ¢ï ¥vÏ¢Ú Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : »ï ¥Ï¢ê }¢éç‹Á¢GÚ ! v²¢
¼é}ãï´ }¢¢’Hê}¢ ãñ çÜU ÜGéUÚ¥¢Ýï Ð¢ÜU ÜUè Á¢¢ï ¥¢²¼ï´ ¼é}ãï´ ²¢Î ãñ´ ©Ý }¢ï´
ÜU¢ñÝ S¢è ¥¢²¼ ¥GÁ¢Gè}¢ ãñ ? }¢ñ́ Ýï ¥GÁ¢Gü çÜU²¢ :
çÈUÚ ÚS¢êHéËH¢ã Ýï }¢ïÚï S¢èÝï ÐÚ ã¢‰¢ }¢¢Ú¢ ¥¢ñÚ
ÈGUÚ}¢¢²¢ : »ï ¥Ï¢ê }¢éç‹Á¢GÚ ! ¼é}ãï´ §GË}¢ }¢éÏ¢¢ÚÜU ã¢ï J
(3) }¢éS¼ÎÚÜU ÜUè »ÜU çÚ±¢²¼ }¢ï´ ãñ çÜU “S¢êÚ» Ï¢-ÜGUÚã”

}¢ï´ »ÜU ¥¢²¼ ãñ Á¢¢ï ÜGéUÚ¥¢Ýï Ð¢ÜU ÜUè ¼}¢¢}¢ ¥¢²¼¢ï´ ÜUè S¢ÚÎ¢Ú ãñ,
±¢ïã ¥¢²¼ çÁ¢S¢ Í¢Ú }¢ï´ ÐÉGè Á¢¢» ©S¢ Í¢Ú S¢ï à¢ñ¼G¢Ý çÝÜUH Á¢¢¼¢ ãñ
¥¢ñÚ ±¢ïã ¥¢-²¼éH ÜéUÚS¢è ãñ J
(4) ¥}¢èLH }¢é¥ç}¢ÝèÝ ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GHè

ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU }¢ñ´ Ýï ÝêÚ ÜïU ÐñÜUÚ, ¼}¢¢}¢ ÝçÏ¢²¢ï´ ÜïU S¢Ú±Ú, Î¢ï Á¢ã¢æ ÜïU
¼¢Á¢±Ú, S¢éË¼G¢Ýï Ï¢ãìGÚ¢ï Ï¢Ú ÜU¢ï ç}¢}Ï¢Ú ÐÚ ÈGUÚ}¢¢¼ï
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈ GU¢ ç…„Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ Ú¢ï…G ï …é}¢é¥G ¢ Î¢ï „¢ñ Ï¢¢Ú ÎéÚêÎï Ð¢ÜU ÐÉG¢ ©„ ÜïU Î¢ï „¢ñ „¢H ÜïU
°éÝ¢ã }¢é¥G¢ ÈGU ã¢ïæ°ï J
ãé» S¢éÝ¢ Á¢¢ï à¢wGS¢ ãÚ Ý}¢¢Á¢G ÜïU Ï¢¢’Î ¥¢-²¼éH ÜéUÚS¢è ÐÉGï ©S¢ï
Á¢‹Ý¼ }¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ïÝï S¢ï }¢¢ñ¼ ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢G Ýãè´ Ú¢ïÜU¼è ¥¢ñÚ
Á¢¢ï ÜU¢ï§ü Ú¢¼ ÜU¢ï S¢¢ï¼ï ±vG¼ §S¢ï ÐÉGïx¢¢ ¥ËH¢ã ©S¢ï, ©S¢ ÜïU Í¢Ú
ÜU¢ï ¥¢ñÚ ¥¢S¢ Ð¢S¢ ÜïU Í¢Ú¢ï´ ÜU¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G ÈGUÚ}¢¢ Îïx¢¢ J
¥¢-²¼éH ÜéUÚS¢è ÜUè Ð¢æÓ¢ Ï¢-Ú-ÜU¼ï´

}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! Á¢¢ï à¢wGS¢ ãÚ Ý}¢¢Á¢G ÜïU Ï¢¢’Î
¥¢-²¼éH ÜéUÚS¢è ÐÉGïx¢¢ ©S¢ ÜU¢ï ãGSÏ¢ï Á¢GñH Ï¢-Ú-ÜU¼ï´ ÝS¢èÏ¢ ã¢ï´x¢è
1±¢ïã }¢ÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î Á¢‹Ý¼ }¢ï´ Á¢¢»x¢¢ J
2±¢ïã à¢ñ¼G¢Ý ¥¢ñÚ çÁ¢‹Ý ÜUè ¼}¢¢}¢ à¢Ú¢Ú¼¢ï´ S¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G Úãïx¢¢ J
3¥x¢Ú
 }¢¢ïãG¼¢Á¢ ã¢ïx¢¢ ¼¢ï Ó¢‹Î çÎÝ¢ï´ }¢ï´ ©S¢ ÜUè }¢¢ïãG¼¢Á¢è ¥¢ñÚ
x¢GÚèÏ¢è ÎêÚ ã¢ï Á¢¢»x¢è J
 4Á¢¢ï à¢wG S ¢ S¢é Ï ãG G ± à¢¢}¢ ¥¢ñ Ú çÏ¢S¼Ú ÐÚ Hï Å ¼ï ±vG ¼
¥¢-²¼é H Üé U ÚS¢è ¥¢ñ Ú §S¢ Üï U Ï¢¢’Î ÜUè Î¢ï ¥¢²¼ï ´
¼ÜU ÐÉG¢ ÜUÚï x ¢¢ ±¢ï ã Ó¢¢ï Úè, x¢GÜGü U ¥¢Ï¢è (Ð¢Ýè }¢ï ´ Çê Ï ¢Ýï ) ¥¢ñ Ú
Á¢HÝï S¢ï }¢ãGÈGê U Á¢G Úãï x ¢¢ J
 5¥x¢Ú S¢¢Úï }¢ÜU¢Ý }¢ï´ çÜUS¢è ªæÓ¢è Á¢x¢ã ÐÚ çH¶ ÜUÚ §S¢ ÜU¢
ÜUyÏ¢¢ ¥¢±ïÁ¢G¢æ ÜUÚ çÎ²¢ Á¢¢» ¼¢ï ©S¢ Í¢Ú }¢ï´ ÜU|¢è ÈGU¢ÜGU¢
Ý ã¢ïx¢¢ Ï¢çËÜU Ú¢ïÁ¢GGè }¢ï´ Ï¢-Ú-ÜU¼ ¥¢ñÚ §Á¢G¢ÈGU¢ ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ }¢ÜU¢Ý
}¢ï´ ÜU|¢è Ó¢¢ïÚ Ý ¥¢ S¢ÜïUx¢¢ J (Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú, S¢. 589 )
¥¢²¼ï ÜUÚè}¢¢ ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼

ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ S¢¢’Î S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU
à¢ã‹à¢¢ãï ¶Géà¢ ç¶GS¢¢H, ÐñÜUÚï ãGéSÝ¢ï Á¢}¢¢H, Î¢ÈGïU»G Ú‹Á¢¢ï }¢H¢H, S¢¢çãGÏ¢ï
Á¢êÎ¢ï Ý±¢H, ÚS¢êHï Ï¢ï ç}¢S¢¢H, Ï¢èÏ¢è ¥¢ç}¢Ý¢ ÜïU H¢H
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ãGÁ¢GÚ¼ï Á¢Gé‹ÝêÝ (²¢’Ýè ãGÁ¢GÚ¼ï ²êÝéS¢ ) Ýï }¢ÀHè ÜïU
ÐïÅ }¢ï´ ²ïã ÜUçH}¢¢¼ ÜUãï :
(¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹Á¢GéH §ü}¢¢Ý : ÜU¢ï§ü }¢¢’Ï¢êÎ Ýãè´ çS¢±¢ ¼ïÚï Ð¢ÜUè ãñ ¼éÛ¢ ÜU¢ï
Ï¢ïà¢ÜU }¢éÛ¢ S¢ï Ï¢ï Á¢¢ ãé±¢) çHã¢Á¢G¢ Á¢¢ï }¢éS¢Ë}¢¢Ý §Ý
ÜUçH}¢¢¼ ÜïU S¢¢‰¢ çÜUS¢è }¢vGS¢Î ÜïU çH²ï Îé¥G¢ }¢¢æx¢ï ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ©S¢ ÜUè Îé¥G¢ ÜGUÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ J
“}¢éS¼GÈGU¢” ÜïU Ð¢æÓ¢ ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï

S¢¢ï¼ï ±vG¼ ÐÉGï Á¢¢Ýï ±¢Hï 5 ±Á¢G¢§ÈGU
(1) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥ÝS¢ S¢ï }¢Ú±è ãñ çÜU
ÝêÚ ÜïU ÐñÜUÚ, ¼}¢¢}¢ ÝçÏ¢²¢ï´ ÜïU S¢Ú±Ú, Î¢ï Á¢ã¢æ ÜïU ¼¢Á¢±Ú, S¢éË¼G¢Ýï
Ï¢ãGÚ¢ï Ï¢Ú Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : Á¢Ï¢ ¼é}¢ ¥ÐÝ¢ ÐãHê
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈ GU¢ ç…„Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéÚêÎ ï Ð¢ÜU ÐÉG ¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢ H¢ ©„ ÐÚ Î„ ÚãGì}¢¼ïæ
½ï…¼¢ ãñ J
çÏ¢S¼Ú ÐÚ Ú¶ ÜUÚ S¢êÚ» ÈGU¢ç¼ãG¢ ¥¢ñÚ (ÐêÚè S¢êÚ¼)

ÐÉG H¢ïx¢ï ¼¢ï }¢¢ñ¼ ÜïU §GH¢±¢ ãÚ Ó¢èÁ¢G S¢ï ¥}¢¢Ý }¢ï´ ¥¢ Á¢¢¥¢ïx¢ï J
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §GÚÏ¢¢Á¢G çÏ¢Ý S¢¢çÚ²¢

(2)
S¢ï }¢Ú±è ãñ çÜU ãGéSÝï ¥wGH¢ÜGU ÜïU ÐñÜUÚ, ÝçÏ¢²¢ï´ ÜïU ¼¢Á¢±Ú, }¢ãGÏ¢êÏ¢ï
ÚÏÏ¢ï ¥vÏ¢Ú S¢¢ïÝï S¢ï ÐãHï }¢éS¢çÏÏ¢ãG¢¼ ÐÉG¢
ÜUÚ¼ï ‰¢ï ¥¢ñÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ ÜUÚ¼ï çÜU §Ý }¢ï´ »ÜU »ïS¢è ¥¢²¼ ãñ Á¢¢ï ãÁ¢G¢Ú
¥¢²¼¢ï´ S¢ï Ï¢ïã¼Ú ãñ J
ãGÜUè}¢éH ©}}¢¼ ãGÁ¢GÚ¼ï }¢ézG¼è ¥ãG}¢Î ²¢Ú ¶G¢Ý
§S¢ ãGÎèS¢ï Ð¢ÜU ÜïU ¼ãìG¼ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ́ : ²ïã (²¢’Ýè }¢éS¢çÏÏ¢ãG¢¼) S¢êÚ¼ï´ ÜéUH
S¢¢¼ ãñ´ S¢êÚ» ¥S¢Ú¢, S¢êÚ» ãGÎèÎ, S¢êÚ» ãGàÚ, S¢êÚ» S¢ÈGU, S¢êÚ»
Á¢é}¢é¥G¢, S¢êÚ» ¼x¢G¢Ï¢éÝ ¥¢ñÚ S¢êÚ» ¥¢’H¢, Á¢G¢çãÚ ãñ çÜU S¢ÚÜU¢Ú
( ) ÐêÚè S¢êÚ¼ï´ Ý ÐÉG¼ï ã¢ï´x¢ï çÜU ²ïã ¼¢ï Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢
ãñ´ Ï¢çËÜU §Ý ÜUè Ó¢èÎ¢ Ó¢èÎ¢ ¥¢²¢¼ ç¼H¢±¼ ÈGUÚ}¢¢¼ï ã¢ï´x¢ï J
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ Ý¢ñçÈGUH

(3) ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU
ÝçÏ¢Ä²ï }¢éÜUÚü}¢, ÝêÚï }¢éÁ¢SS¢}¢, ÚS¢êHï ¥ÜUÚ}¢, à¢ã‹à¢¢ãï Ï¢Ýè ¥¢Î}¢
Ýï }¢éÛ¢ S¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ÐêÚè ÐÉG
ÜUÚ S¢¢ï²¢ ÜUÚ¢ï v²êæ çÜU ²ïã çà¢ÜüU S¢ï Ï¢Ú¢¥¼ ãñ J
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê S¢§üGÎ ¶GéÎÚè

(4) S¢ï
}¢Ú±è ãñ çÜU ¶G¢ç¼}¢éH }¢éÚ-S¢HèÝ, ÚãìG}¢¼éçËHH ¥G¢-H}¢èÝ, à¢ÈGUè©GH
}¢éçÁGÝÏ¢èÝ, ¥ÝèS¢éH x¢GÚèÏ¢èÝ, çS¢Ú¢Á¢éSS¢¢çHÜUèÝ, }¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚÏÏ¢éH
¥G¢-H}¢èÝ, Á¢Ý¢Ï¢ï S¢¢çÎÜGU¢ï ¥}¢èÝ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
ÈGU Ú}¢¢Ýï }¢éSG ¼GÈ G U¢ ç…„Ýï }¢éÛ ¢ ÐÚ Î„ }¢Ú¼Ï¢¢ Îé M Îï Ð¢ÜU ÐÉG ¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢ H¢ ©„ ÐÚ „¢ï
ÚãGì}¢¼ïæ |¢ï…¼¢ ãñ J
Á¢¢ï ¥ÐÝï çÏ¢S¼Ú ÐÚ ¥¢¼ï ±vG¼ ¼èÝ }¢¼üÏ¢¢ ²ïã ÐÉG Hï :

(¼ÚÁ¢}¢¢ : }¢ñ ´
¥ËH¢ã S¢ï Ï¢çwGà¢à¢ Ó¢¢ã¼¢ ãêæ çÁ¢S¢ ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü }¢¢’Ï¢êÎ Ýãè´
±¢ïã çÁ¢G‹Î¢ ¥¢ñÚ ÜGU¢§}¢ Ú¶Ýï ±¢H¢ ãñ ¥¢ñÚ }¢ñ´ ©S¢è ÜUè ¼GÚÈGU LÁ¢ê¥G ÜUÚ¼¢
ãêæ J) ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©S¢ ÜïU x¢éÝ¢ã Ï¢wGà¢ Îï¼¢ ãñ ¥x¢Ó¢ïü S¢}¢é‹ÎÚ ÜUè
Û¢¢x¢ ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ã¢ïæ, ¥x¢Ó¢ïü ÎÚwG¼¢ï ÜUï Ðœ
¢¢ï ÜUï Ï¢Ú¢Ï¢Ú ã¢ïæ, ¥x¢Ó¢ïü ÅèH¢ïæ
ÜUè Úï¼ ÜUï …GÚ¢ü¼ ÜUï Ï¢Ú¢Ï¢Ú ã¢ï´, ¥x¢Ó¢ïü Îé‹²¢ ÜïU ¥Ä²¢}¢ ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ã¢ï´ J
(5) ÝèÓ¢ï Îè ãé§ü S¢êÚ» ÜUãìÈGU ÜUè ¥¢ç¶GÚè Ó¢¢Ú ¥¢²¼ï´ ²¢’Ýè
S¢ï ¶Gy}¢ S¢êÚ¼ ¼ÜU Ú¢¼ }¢ï´ ²¢ S¢éÏãGG çÁ¢S¢ ±vG¼ Á¢¢x¢Ýï ÜUè
çÝÄ²¼ S¢ï ÐÉGï´ ¥¢æ¶ ¶éHïx¢è ( )
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ ¼é}¢ …ã¢æ ½è ã¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéÚêÎ ÐÉG¢ï çÜU ¼é}ã¢Ú¢ ÎéÚêÎ }¢éÛ¢ ¼ÜU Ðãé¢™¼¢ ãñ J
“ÚãG}¢¼” ÜïU Ó¢¢Ú ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï

S¢êÚ» ÈGU¢ç¼ãG¢ ÜïU 4 ÈGUÁ¢G¢§H
(1) ãGéÁG¢êÚï Ð¢ÜU, S¢¢çãGÏ ¢ï H¢ñ H¢ÜU, S¢Ä²¢ãGï ¥zGH¢ÜU
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU S¢êÚ» ÈGU¢ç¼ãG¢ ãÚ }¢ÚÁ¢GG ÜUè Î±¢
ãñ J
(2) }¢éSÝÎï Î¢çÚ}¢è }¢ï´ ãñ çÜU 100 }¢¼üÏ¢¢ S¢êÚ» ÈGU¢ç¼ãG¢ ÐÉG
ÜUÚ Á¢¢ï Îé¥¢G }¢¢æx¢è Á¢¢» ©S¢ ÜU¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜGUÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ J
(Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú, S¢. 587 )
(3) Ï¢éÁG¢éx¢¢ïZ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ çÜU ÈGUÁ¢í ÜUè S¢é‹Ý¼¢ï´ ¥¢ñÚ ÈGUÁ¢Gü

ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý }¢ïæ 41 Ï¢¢Ú S¢êÚ» ÈGU¢ç¼ãG¢ ÐÉG ÜUÚ }¢ÚèÁ¢G ÐÚ Î}¢ ÜUÚÝï
S¢ï ¥¢Ú¢}¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥¢æ¶ ÜU¢ ÎÎü Ï¢ãé¼ Á¢ËÎ ¥ÓÀ¢ ã¢ï Á¢¢¼¢
ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú §¼Ý¢ ÐÉG ÜUÚ ¥ÐÝ¢ ‰¢êÜU ¥¢æ¶¢ï´ }¢ï´ Hx¢¢ çÎ²¢ Á¢¢»
¼¢ï Ï¢ãé¼ }¢éÈGUèÎ ãñ J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 587)
(4) S¢¢¼ çÎÝ¢ï´ ¼ÜU Ú¢ïÁ¢GG¢Ý¢ x²¢Úã ãÁ¢G¢Ú }¢¼üÏ¢¢ çS¢ÈGüU §¼Ý¢
ÐçÉG²ï ¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ ¼èÝ ¼èÝ Ï¢¢Ú ÎéMÎ
à¢ÚèÈGU |¢è ÐçÉG²ï Ï¢è}¢¢çÚ²¢ïæ ¥¢ñÚ Ï¢H¢¥¢ïæ ÜU¢ï ÎêÚ ÜUÚÝï ÜïU çH²ï
Ï¢ãé¼ ãè }¢éÁ¢ÚüÏ¢ ¥G}¢H ãñ J (Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú, S¢. 588)
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ ç…„Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ Î„ }¢¼üÏ¢¢ „GéÏãG ¥¢ñÚ Î„ }¢¼üÏ¢¢ à¢¢}¢ ÎéÚêÎï Ð¢ÜU ÐÉG¢ ©„ï çÜGU²¢}¢¼
ÜïU çÎÝ }¢ïÚè à¢ÈGU¢¥G¼ ç}¢Hï°è J
S¢êÚ» ÈGU¢ç¼ãG¢ }¢vÜUè ãñ
¥¢ñÚ §S¢ }¢ï´ S¢¢¼ ¥¢²¼ï´ ãñ´ J »ÜU LÜêU¥G
¥ËH¢ã ÜïU Ý¢}¢ S¢ï à¢éM¥G Á¢¢ï Ï¢ãé¼ }¢ïãÚÏ¢¢Ý ÚãG}¢¼ ±¢H¢
S¢Ï¢ wG¢êçÏ¢²¢æ ¥ËH¢ã ÜU¢ï Á¢¢ï }¢¢çHÜU S¢¢Úï Á¢ã¢Ý ±¢H¢ï´ ÜU¢ Ï¢ãé¼ }¢ïãÚÏ¢¢Ý ÚãG}¢¼ ±¢H¢
Ú¢ïÁ¢GGï Á¢Á¢G¢ ÜU¢ }¢¢çHÜU ã}¢ ¼éÛ¢è ÜU¢ï ÐêÁ¢ï´ ¥¢ñÚ ¼éÛ¢è S¢ï
}¢ÎÎ Ó¢¢ãï´ ã}¢ ÜU¢ï S¢è{¢ Ú¢S¼¢ Ó¢H¢ Ú¢S¼¢
©Ý ÜU¢ çÁ¢Ý ÐÚ ¼êÝï »ãGS¢¢Ý çÜU²¢ Ý ©Ý ÜU¢ çÁ¢Ý ÐÚ x¢GÁ¢GÏ¢ ãé±¢
¥¢ñÚ Ý Ï¢ãÜïU ãé¥¢ïæ ÜU¢

“²¢S¢èÝ à¢ÚèÈGU ÜUè Ï¢-ÚÜU¢¼” ÜïU S¢¢ïHã ãGM

é ÈGU
ÜUè çÝSÏ¢¼S¢ï S¢êÚ»²¢S¢èÝà¢ÚèÈGU ÜïU 16 ÈGUÁ¢G¢§H
S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢¢’çÜGUH çÏ¢Ý ²S¢¢Ú
(1) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢ï
çÚ±¢²¼ ãñ çÜU S¢ÚÜU¢Úï ±¢H¢ ¼Ï¢¢Ú, ã}¢ Ï¢ï ÜUS¢¢ï´ ÜïU }¢ÎÎx¢¢Ú, à¢ÈGUè»G
Ú¢ïÁ¢GGï à¢é}¢¢Ú, Î¢ï ¥G¢H}¢ ÜïU }¢¢çHÜU¢ï }¢éwG¼¢Ú, ãGÏ¢èÏ¢ï ÐÚ±Îüx¢¢Ú
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : S¢êÚ» ²¢S¢èÝ ÜGéUÚ¥¢Ý ÜU¢ çÎH ãñ
Á¢¢ï §S¢ï ¥ËH¢ã ÜUè çÚÁ¢G¢ ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè Ï¢ïã¼Úè ÜïU çH²ï
ÐÉGïx¢¢ ©S¢ ÜUè }¢çxGÈGUÚ¼ ÜUÚ Îè Á¢¢»x¢è J
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥ÝS¢

(2) S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU
ÚS¢êHï ¥ÜUÚ}¢, ÝêÚï }¢éÁ¢SS¢}¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : Ï¢ïà¢ÜU ãÚ
Ó¢èÁ¢G ÜU¢ »ÜU çÎH ãñ ¥¢ñÚ ÜGéUÚ¥¢Ý ÜU¢ çÎH S¢êÚ» ²¢S¢èÝ ãñ ¥¢ñÚ Á¢¢ï
»ÜU }¢¼üÏ¢¢ S¢êÚ» ²¢S¢èÝ ÐÉGïx¢¢ ©S¢ ÜïU çH²ï ÎS¢ }¢¼üÏ¢¢ ÜGéUÚ¥¢Ý ÐÉGÝï
ÜU¢ S¢±¢Ï¢ çH¶¢ Á¢¢»x¢¢ J
(3) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ãGSS¢¢Ý çÏ¢Ý ¥Gç¼GÄ²¢ S¢ï
çÚ±¢²¼ ãñ çÜU, S¢ÚÎ¢Úï }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢, S¢ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¼¢ñÚ¢¼ }¢ḯ S¢êÚ» ²¢S¢èÝ ÜU¢ Ý¢}¢ }¢é§G}}¢ã
ãñ, v²êæ çÜU ²ïã ¥ÐÝè ç¼H¢±¼ ÜUÚÝï ±¢Hï ÜU¢ï Îé‹²¢ ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè
ãÚ |¢H¢§ü ¥G¼¢G ÜUÚ¼è ãñ, ¥¢ñÚ Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè Ï¢H¢»æ §S¢ S¢ï ÎêÚ
ÜUÚ¼è ãñ J ¥¢ñÚ Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè ã¢ïHÝ¢çÜU²¢ï´ S¢ï ÝÁ¢¢¼ Ï¢wGà¢¼è
ãñ J ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢ Ý¢}¢ }¢éÎ¢çÈGU-¥G¼éH ÜGU¢çÎG²ã |¢è ãñ, v²êæ çÜU ²ïã
¥ÐÝè ç¼H¢±¼ ÜUÚÝï ±¢Hï S¢ï ãÚ Ï¢éÚ¢§ü ÜU¢ï ÎêÚ ÜUÚ Îï¼è ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè
ãÚ ãG¢Á¢¼ ÐêÚè ÜUÚ¼è ãñ, çÁ¢S¢ à¢wGS¢ Ýï §S¢ ÜUè ç¼H¢±¼ ÜUè ²ïã ©S¢ ÜïU
çH²ï Ï¢èS¢ ãGÁ¢ ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ãñ, ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ Ýï §S¢ ÜU¢ï çH¶¢ çÈUÚ §S¢ï çÐ²¢
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ ç…„Ýï çÜU¼¢Ï¢ }¢ïæ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéÚêÎï Ð¢ÜU çH¶¢ ¼¢ï …Ï¢ ¼ÜU }¢ïÚ¢ Ý¢}¢ ©„ }¢ïæ Úãï°¢ çÈGUçÚà¼ï
©„ ÜïU çH²ï §çS¼xGÈGU¢Ú ÜUÚ¼ï Úãïæ°ï J
¼¢ï ©S¢ ÜïU ÐïÅ }¢ï´ ãÁ¢G¢Ú Î±¢»æ, ãÁ¢G¢Ú ÝêÚ, ãÁ¢G¢Ú ²ÜGUèÝ, ãÁ¢G¢Ú
Ï¢-Ú-ÜU¼ï´ ¥¢ñÚ ãÁ¢G¢Ú ÚãG}¢¼ï´ Î¢ç¶GH ã¢ï´x¢è ¥¢ñÚ §S¢ S¢ï ãÚ {¢ïÜU¢
¥¢ñÚ ãÚ Ï¢è}¢¢Úè ÎêÚ ã¢ï Á¢¢»x¢è J
(4) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §ÏÝï ¥GÏÏ¢¢S¢ S¢ï
çÚ±¢²¼ ãñ çÜU ÝçÏ¢Ä²ï ¥ÜUÚ}¢, ÝêÚï }¢éÁ¢SS¢}¢, S¢ÚÜU¢Úï Î¢ï ¥¢H}¢
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : }¢ïÚè wG±¢çãà¢ ãñ çÜU S¢êÚ» ²¢S¢èÝ
}¢ïÚè ©}}¢¼ ÜïU ãÚ §‹S¢¢Ý ÜïU çÎH }¢ï´ ã¢ï J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 38)
(5) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥ÝS¢ S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ
çÜU ãGéÁG¢êÚï ¥ÜUÚ}¢, ÚS¢êHï }¢éãG¼à¢}¢, à¢¢ãï Ï¢Ýè ¥¢Î}¢
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : Á¢¢ï à¢wGS¢ ã}¢ïà¢¢ ãÚ Ú¢¼ ²¢S¢èÝ ÜUè ç¼H¢±¼ ÜUÚ¼¢ Úã¢
çÈUÚ }¢Ú x¢²¢ ¼¢ï ±¢ïã à¢ãèÎ }¢Úïx¢¢ J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 38)
(6) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥G¼¢G çÏ¢Ý ¥Ï¢ê ÚÏ¢¢ãG ¼¢Ï¢ï§Gü
S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU à¢ã‹à¢¢ãï }¢ÎèÝ¢, S¢éMÚï ÜGUËÏ¢¢ï S¢èÝ¢
Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : Á¢¢ï à¢wGS¢ çÎÝ ÜUè §çÏ¼Î¢ }¢ï´ S¢êÚ» ²¢S¢èÝ ÜUè
ç¼H¢±¼ ÜUÚïx¢¢, ©S¢ ÜUè ¼}¢¢}¢ ãG¢Á¢¢¼ ÐêÚè ÜUÚ Îè Á¢¢»æx¢è J
(»ïÁ¢GÝ, S¢. 38)
S¢çÄ²ÎéÝ¢ §ÏÝï ¥GÏÏ¢¢S¢
(7) ãGÁ¢GÚ¼ï ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
Á¢¢ï à¢wGS¢ Ï¢ ±vG¼ï S¢éÏãGG S¢êÚ» ²¢S¢èÝ ÜUè ç¼H¢±¼ ÜUÚï ©S¢ çÎÝ ÜUè
¥¢S¢¢Ýè ©S¢ï à¢¢}¢ ¼ÜU ¥G¼¢G ÜUè x¢§ü, ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ à¢wGS¢ Ýï Ú¢¼ ÜUè §çÏ¼Î¢
}¢ï´ §S¢ ÜUè ç¼H¢±¼ ÜUè ©S¢ï S¢éÏãGG ¼ÜU ©S¢ Ú¢¼ ÜUè ¥¢S¢¢Ýè Îè x¢§ü J
(»ïÁ¢GÝ, S¢. 38)
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢¢’çÜGUH çÏ¢Ý ²S¢¢Ú
(8)
S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU Ï¢ïà¢ÜU ãGéÁG¢êÚï Ð¢ÜU, S¢¢çãGÏ¢ï H¢ñH¢ÜU
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : S¢êÚ» ²¢S¢èÝ ÜGéUÚ¥¢Ý ÜU¢ çÎH ãñ, Á¢¢ï à¢wGS¢ §S¢ S¢êÚ»
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ }¢éÛ¢ ÐÚ ÜU„GÚ¼ „ï ÎéÚêÎï Ð¢ÜU ÐÉG¢ï Ï¢ïà¢ÜU ¼é}ã¢Ú¢ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéÚêÎï Ð¢ÜU ÐÉGÝ¢ ¼é}ã¢Úï °éÝ¢ã¢ïæ
ÜïU çH²ï }¢çxGÈGUÚ¼ ãñ J
}¢éÏ¢¢-ÚÜU¢ ÜUè ¥ËH¢ã ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ¼ ÜïU çH²ï ç¼H¢±¼

ÜUÚïx¢¢, ©S¢ ÜïU ÐãHï ÜïU x¢éÝ¢ã Ï¢wGà¢ çÎ²ï Á¢¢»æx¢ï, ¼¢ï ¼é}¢ §S¢ ÜUè
ç¼H¢±¼ ¥ÐÝï }¢ÚÝï ±¢H¢ï´ ÜïU Ð¢S¢ ÜUÚ¢ï J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 38)
(9) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ÎÚÎ¢ S¢ï çÚ±¢²¼
ãñ çÜU ãGéÁG¢êÚï ¥ÜUÚ}¢, à¢¢ãï Ï¢Ýè ¥¢Î}¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
çÁ¢S¢ }¢ÚÝï ±¢Hï ÜïU Ð¢S¢ S¢êÚ» ²¢S¢èÝ ç¼H¢±¼ ÜUè Á¢¢¼è ãñ, ¥ËH¢ã
¼Ï¢¢-Ú-ÜU ± ¼¥G¢H¢ ©S¢ ÐÚ (©S¢ ÜUè MãG ÜGUÏÁ¢G ÜUÚÝï }¢ï´) ÝÚ}¢è
ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 38)
(10) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ÜGUH¢Ï¢¢ S¢ï çÚ±¢²¼
ãñ, ±¢ïã ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ́ : çÁ¢S¢ Ýï S¢êÚ» ²¢S¢èÝ ÜUè ç¼H¢±¼ ÜUè ©S¢ ÜUè
}¢çxGÈGUÚ¼ ã¢ï Á¢¢»x¢è, ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ Ýï ¶¢Ýï ÜïU ±vG¼ ©S¢ ÜïU ÜU}¢ ã¢ïÝï ÜUè
ãG¢H¼ }¢ḯ ç¼H¢±¼ ÜUè ¼¢ï ±¢ïã ©S¢ï çÜUÈGU¢²¼ ÜUÚïx¢¢, ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ Ýï çÜUS¢è
}¢ÚÝï ±¢Hï ÜïU Ð¢S¢ §S¢ ÜUè ç¼H¢±¼ ÜUè ¥ËH¢ã (©S¢ ÐÚ) }¢¢ñ¼
ÜïU ±vG¼ ÝÚ}¢è ÈGUÚ}¢¢»x¢¢, ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ Ýï çÜUS¢è ¥G¢ñÚ¼ ÜïU Ð¢S¢ ©S¢ ÜïU
Ï¢ÓÓ¢ï ÜUè ç±H¢Î¼ ÜUè ¼æx¢è ÐÚ S¢êÚ» ²¢S¢èÝ ÜUè ç¼H¢±¼ ÜUè ©S¢ ÐÚ
¥¢S¢¢Ýè ã¢ïx¢è, ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ Ýï §S¢ ÜUè ç¼H¢±¼ ÜUè x¢¢ï²¢ çÜU ©S¢ Ýï
x²¢Úã }¢¼üÏ¢¢ ÜGéUÚ¥¢Ýï Ð¢ÜU ÜUè ç¼H¢±¼ ÜUè, ¥¢ñÚ ãÚ Ó¢èÁ¢G ÜïU çH²ï
çÎH ãñ, ¥¢ñÚ ÜGéUÚ¥¢Ý ÜU¢ çÎH S¢êÚ» ²¢S¢èÝ ãñ J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 39)
(11) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê Á¢¢’ÈGUÚ }¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý ¥GHè
S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : Á¢¢ï à¢wGS¢ ¥ÐÝï çÎH }¢ï´
S¢wG¼è Ð¢» ¼¢ï ±¢ïã »ÜU çÐ²¢Hï }¢ï´ Á¢¢’ÈGUÚ¢Ý S¢ï
çH¶ï çÈUÚ ©S¢ï Ðè Á¢¢» J ( ©S¢ ÜU¢ çÎH Ý}¢ü ã¢ïx¢¢)
(»ïÁ¢GÝ, S¢. 39)
(12) ¥}¢èLH }¢é¥ç}¢ÝèÝ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê Ï¢RU çS¢gèÜGU
S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU S¢ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢, Ú¢ãG¼ï ÜGUËÏ¢¢ï S¢èÝ¢,

S¢¢çãGÏ¢ï }¢é¥Gœ¢GÚ ÐS¢èÝ¢, Ï¢¢§GS¢ï ÝéÁG¢êHï S¢ÜUèÝ¢ Ýï
ÈGUÚ}¢¢²¢ : çÁ¢S¢ Ýï ãÚ Á¢é}¢é¥G¢ ÜU¢ï ¥ÐÝï ±¢çHÎñÝ, Î¢ïÝ¢ï´ ²¢ »ÜU ÜUè
ÜGUÏ¢í ÜUè çÁ¢G²¢Ú¼ ÜUè ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU Ð¢S¢ ²¢S¢èÝ ÜUè ç¼H¢±¼ ÜUè ¼¢ï
¥ËH¢ã ãÚ ãGÈGüU ÜïU Ï¢ÎHï ©S¢ ÜUè Ï¢çwGà¢à¢ ± }¢çxGÈGUÚ¼
ÈGUÚ}¢¢ Îï¼¢ ãñ J
(13) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ S¢zG±¢Ý çÏ¢Ý ¥G}¢í
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : }¢à¢¢§¶Gï çÜUÚ¢}¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ çÜU Á¢Ï¢ ¥¢Ð
ÜGUÚèÏ¢éH }¢x¢ü à¢wGS¢ ÜïU Ð¢S¢ S¢êÚ» ²¢S¢èÝ ÜUè ç¼H¢±¼ ÜUÚï´x¢ï ¼¢ï ©S¢
S¢ï }¢¢ñ¼ ÜUè S¢wG¼è ÜU¢ï ãHÜU¢ çÜU²¢ Á¢¢»x¢¢ J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 39)
(14) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ S¢ï çÚ±¢²¼
ãñ çÜU ¥ËH¢ã ÜïU }¢ãGÏ¢êÏ¢, Î¢Ý¢» x¢Gé²êÏ¢, }¢éÝÁGÁ¢GãéÝ ¥GçÝH
©G²êÏ¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : çÁ¢S¢ Ýï à¢Ï¢ï Á¢é}¢é¥G¢ S¢êÚ»
²¢S¢èÝ ÜUè ç¼H¢±¼ ÜUè ©S¢ ÜUè }¢çxGÈGUÚ¼ ÜUÚ Îè Á¢¢»x¢è J
(15) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²-Î¼éÝ¢ ¥G¢§à¢¢ çS¢gèÜGU¢ S¢ï

çÚ±¢²¼ ãñ çÜU S¢ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢, Ú¢ãG¼ï ÜGUËÏ¢¢ï S¢èÝ¢
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ÜGéUÚ¥¢Ýï ãGÜUè}¢ }¢ï´ »ÜU S¢êÚ¼ ãñ çÁ¢S¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
ÜïU ã¢æ ¥GÁ¢Gè}¢ ÜUã¢ Á¢¢¼¢ ãñ, ©S¢ ÜïU ÐÉGÝï ±¢Hï ÜU¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
ÜïU ã¢æ à¢ÚèÈGU ÜUã¢ Á¢¢¼¢ ãñ, ©S¢ ÜU¢ï ÐÉGÝï ±¢H¢ çÜGU²¢}¢¼ ÜïU Ú¢ïÁ¢GG
ÚÏ¢è¥G¢ ¥¢ñÚ }¢éçÁ¢GÚ ÜGUÏ¢¢§H S¢ï Á¢G¢§Î ¥zGÚ¢Î ÜUè à¢ÈGU¢¥G¼ ÜUÚïx¢¢,
±¢ïã S¢êÚ» ²¢S¢èÝ ãñ J
(16) à¢ñ wG¢H é ãGÎèS¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ¥GÏÎéH }¢éS¼GÈGU¢ ¥¢’Á¢G}¢è
Ýï “Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú” S¢ÈGUãG¢ 594 ÐÚ S¢êÚ» ²¢S¢èÝ ÐÉGÝï

ÜUè Ï¢ãé¼ S¢è Ï¢-Ú-ÜU¼ï´ à¢é}¢¢Ú ÜUè ãñæ :
1 |¢êÜU¢ ¥¢Î}¢è §S¢ ÜU¢ï ÐÉGï ¼¢ï ¥¢S¢êÎ¢ çÜU²¢ Á¢¢» J  2Œ ²¢S¢¢ ÐÉGï
¼¢ï S¢ñÚ¢Ï¢ çÜU²¢ Á¢¢» J 3Ýæx¢¢ ÐÉGï ¼¢ï çHÏ¢¢S¢ ç}¢Hï J 4}¢Îü Ï¢ï
¥G¢ñÚ¼ ±¢H¢ ÐÉGï ¼¢ï Á¢ËÎ ©S¢ ÜUè à¢¢Îè ã¢ï Á¢¢» J 5 ¥G¢ñÚ¼ Ï¢ï à¢¢ïãÚ
±¢Hè ÐÉGï ¼¢ï Á¢ËÎ à¢¢Îè ã¢ï Á¢¢» J 6Ï¢è}¢¢Ú ÐÉGï ¼¢ï çà¢ÈGU¢ Ð¢» J
7 ÜGñUÎè ÐÉGï ¼¢ï çÚã¢ ã¢ï Á¢¢» J 8}¢éS¢¢çÈGUÚ ÐÉGï ¼¢ï S¢ÈGUÚ }¢ï´
¥ËH¢ã ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï }¢ÎÎ ã¢ï J 9 x¢G}¢x¢èÝ ÐÉGï ¼¢ï ©S¢ ÜU¢
Ú‹Á¢¢ï x¢G}¢ ÎêÚ ã¢ï Á¢¢» J 10çÁ¢S¢ ÜUè ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢G x¢é}¢ ã¢ï x¢§ü ã¢ï ±¢ïã
ÐÉGï ¼¢ï Á¢¢ï ¶¢ï²¢ ãñ ±¢ïã ç}¢H Á¢¢» J S¢êÚ» ²¢S¢èÝ ÜUè »ÜU ¥¢²¼
(¥¢²¼ : 58) ÜU¢ï »ÜU ãÁ¢G¢Ú Ó¢¢Ú S¢¢ï ©‹ãœ ¢Ú Ï¢¢Ú
ÐÉG¢ï, çÁ¢S¢ }¢vGS¢Î S¢ï ÐÉG¢ïx¢ï }¢éÚ¢Î ÐêÚè ã¢ïx¢è, wG±¢Á¢¢ ÎñÚÏ¢è
çH¶¼ï ãñ́ : ²ïã }¢éÁ¢ÚüÏ¢ ãñ J ¥¢ñÚ (¥¢²¼ : 58) ÜU¢ï
Ð¢æÓ¢ Á¢x¢ã »ÜU ÜU¢x¢GÁ¢G ÐÚ çH¶ ÜUÚ ¼¢’±èÁ¢G Ï¢¢æ{¢ï ¼¢ï ãG±¢çÎS¢¢¼ ¥¢ñÚ
Ó¢¢ïÚ ±x¢GñÚ¢ S¢ï çãGÈUG ¢Á¢G¼ Úãïx¢è, Á¢¢ï à¢wGS¢ S¢éÏãG ÜU¢ï S¢êÚ» ²¢S¢èÝ ÐÉGïx¢¢ ©S¢
ÜU¢ ÐêÚ¢ çÎÝ ¥ÓÀ¢ x¢éÁ¢GÚïx¢¢ ¥¢ñÚ Á¢¢ï à¢wGS¢ Ú¢¼ }¢ï´ §S¢ ÜU¢ï ÐÉGïx¢¢ ©S¢ ÜUè
ÐêÚè Ú¢¼ ¥ÓÀè x¢éÁ¢GÚïx¢è J ãGÎèS¢ à¢ÚèÈGU }¢ï´ ãñ çÜU ²¢S¢èÝ ÜGéUÚ¥¢Ý ÜU¢
çÎH ãñ J (Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú, S¢. 594)
çãGv}¢¼ ±¢Hï ÜGéUÚ¥¢Ý ÜUè ÜGUS¢}¢ Ï¢ïà¢ÜU ¼é}¢

S¢è{è Ú¢ã ÐÚ |¢ïÁ¢ï x¢» ã¢ï §GÁGÁ¢G¼ ±¢Hï }¢ïãÚÏ¢¢Ý ÜU¢ ©¼¢Ú¢ ãé±¢
¼¢çÜU ¼é}¢ ©S¢ ÜGU¢ñ}¢ ÜU¢ï ÇÚ S¢éÝ¢¥¢ï çÁ¢S¢ ÜïU Ï¢¢Ð Î¢Î¢ Ý ÇÚ¢» x¢» ¼¢ï ±¢ïã Ï¢ï ¶GÏ¢Ú ãñ´
Ï¢ïà¢ÜU ©Ý }¢ï´ ¥vS¢Ú ÐÚ Ï¢¢¼ S¢¢çÏ¢¼ ã¢ï Ó¢éÜUè ãñ ¼¢ï ±¢ïã §ü}¢¢Ý Ý H¢»æx¢ï
ã}¢ Ýï ©Ý ÜUè x¢ÚÎÝ¢ï´ }¢ï´ ¼G¢Üñ UG ÜUÚ çÎ²ï ãñ́ çÜU ±¢ïã Æ¢ïçÇG²¢ï´ ¼ÜU ãñ´ ¼¢ï ²ïã
ªÐÚ ÜU¢ï }¢éæ ©Æ¢» Úã x¢» ¥¢ñÚ ã}¢ Ýï ©Ý ÜïU ¥¢x¢ï Îè±¢Ú Ï¢Ý¢ Îè ¥¢ñÚ
©Ý ÜïU ÐèÀï »ÜU Îè±¢Ú ¥¢ñÚ ©‹ãï ´ ªÐÚ S¢ï É¢æ ÜU çÎ²¢ ¼¢ï
©‹ãï´ ÜéUÀ Ýãè´ S¢êÛ¢¼¢ ¥¢ñÚ ©‹ãḯ »ÜU S¢¢ ãñ ¼é}¢ ©‹ãï´ ÇÚ¢¥¢ï ²¢ Ý ÇÚ¢¥¢ï
±¢ïã §ü}¢¢Ý H¢Ýï ÜïU Ýãè´ ¼é}¢ ¼¢ï ©S¢è ÜU¢ï ÇÚ S¢éÝ¢¼ï ã¢ï Á¢¢ï ÝS¢èãG¼
ÐÚ Ó¢Hï ¥¢ñÚ ÚãG}¢¢Ý S¢ï Ï¢ï Îï¶ï ÇÚï ¼¢ï ©S¢ï Ï¢çwGà¢à¢ ¥¢ñÚ §GÁGÁ¢G¼ ÜïU
S¢±¢Ï¢ ÜUè çÏ¢à¢¢Ú¼ Î¢ï Ï¢ïà¢ÜU ã}¢ }¢éÎ¢ïZ ÜU¢ï çÁ¢H¢»æx¢ï ¥¢ñÚ ã}¢ çH¶ Úãï ãñ´ Á¢¢ï
©‹ã¢ï´ Ýï ¥¢x¢ï |¢ïÁ¢¢ ¥¢ñÚ Á¢¢ï çÝà¢¢çÝ²¢æ ÐèÀï À¢ïÇG x¢» ¥¢ñÚ ãÚ Ó¢èÁ¢G ã}¢ Ýï çx¢Ý Ú¶è ãñ »ÜU Ï¢¼¢Ýï ±¢Hè çÜU¼¢Ï¢ }¢ï´
¥¢ñÚ ©Ý S¢ï çÝà¢¢çÝ²¢æ Ï¢²¢Ý ÜUÚ¢ï ©S¢ à¢ãÚ ±¢H¢ḯ ÜUè Á¢Ï¢ ©Ý ÜïU Ð¢S¢ ÈGUçÚS¼¢Îï ¥¢»
Á¢Ï¢ ã}¢ Ýï ©Ý ÜUè ¼GÚÈGU Î¢ï |¢ïÁ¢ï çÈUÚ ©‹ã¢ï´ Ýï ©Ý ÜU¢ï Û¢éÅH¢²¢ ¼¢ï ã}¢ Ýï ¼èS¢Úï S¢ï Á¢G¢ïÚ çÎ²¢
¥Ï¢ ©Ý S¢Ï¢ Ýï ÜUã¢ çÜU Ï¢ïà¢ÜU ã}¢ ¼é}ã¢Úè ¼GÚÈGU |¢ïÁ¢ï x¢» ãñ´ Ï¢¢ïHï ¼é}¢ ¼¢ï Ýãè´
}¢x¢Ú ã}¢ Á¢ñS¢ï ¥¢Î}¢è ¥¢ñÚ ÚãG} ¢¢Ý Ýï Üé UÀ Ýãè´ ©¼¢Ú¢ ¼é}¢ çÝÚï
Û¢êÅ ï ã¢ï J ±¢ïã Ï¢¢ïHï ã}¢¢Ú¢ ÚÏ¢ Á¢¢Ý¼¢ ãñ çÜU Ï¢ïà¢ÜU Á¢GMÚ ã}¢ ¼é}ã¢Úè
¼GÚÈGU |¢ïÁ¢ï x¢» ãñ´ ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï çÁ¢G}}¢ï Ýãè´ }¢x¢Ú S¢¢ÈGU ÐãéæÓ¢¢ ÎïÝ¢ Ï¢¢ïHï
ã}¢ ¼é}ãï´ }¢‹ãGêS¢ S¢}¢Û¢¼ï ãñ´ Ï¢ïà¢ÜU ¼é}¢ ¥x¢Ú Ï¢¢Á¢G Ý ¥¢» ¼¢ï Á¢GMÚ ã}¢ ¼é}ãï´ S¢æx¢S¢¢Ú
ÜUÚï´x¢ï ¥¢ñÚ Ï¢ïà¢ÜU ã}¢¢Úï ã¢‰¢¢ï´ ¼é}¢ ÐÚ Îé¶ ÜUè }¢¢Ú ÐÇGïx¢è ©‹ã¢ï´ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ¼é}ã¢Úè ÝéãGêS¢¼ ¼¢ï
¼é}ã¢Úï S¢¢‰¢ ãñ v²¢ §S¢ ÐÚ çÏ¢ÎÜU¼ï ã¢ï çÜU ¼é}¢ S¢}¢Û¢¢» x¢» Ï¢çËÜU ¼é}¢ ãGÎ S¢ï Ï¢ÉGÝï ±¢Hï H¢ïx¢ ã¢ï ¥¢ñÚ à¢ãÚ ÜïU ÐÚHï
çÜUÝ¢Úï S¢ï »ÜU }¢Îü Î¢ñÇG¼¢ ¥¢²¢ Ï¢¢ïH¢ »ï }¢ïÚè ÜGU¢ñ}¢ |¢ïÁ¢ï ãé¥¢ïæ ÜUè ÐñÚ±è ÜUÚ¢ï
»ïS¢¢ï´ ÜUè ÐñÚ±è ÜUÚ¢ï Á¢¢ï ¼é}¢ S¢ï ÜéUÀ Ýïx¢ Ýãè´ }¢¢æx¢¼ï ¥¢ñÚ ±¢ïã Ú¢ã ÐÚ ãñæ J
¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï v²¢ ãñ çÜU ©S¢ ÜUè Ï¢‹Îx¢è Ý ÜUMæ çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ï ÐñÎ¢ çÜU²¢ ¥¢ñÚ ©S¢è ÜUè ¼GÚÈGU ¼é}ãï´ ÐHÅÝ¢ ãñ
v²¢ ¥ËH¢ã ÜïU çS¢±¢ ¥¢ñÚ ¶GéÎ¢ ÆãÚ¢ªæ çÜU ¥x¢Ú ÚãG}¢¢Ý }¢ïÚ¢ ÜéUÀ Ï¢éÚ¢ Ó¢¢ãï ¼¢ï ©Ý ÜUè
çS¢ÈG U ¢çÚà¢ }¢ï Ú ï Üé U À ÜU¢}¢ Ý ¥¢» ¥¢ñ Ú Ý ±¢ï ã }¢é Û ¢ï Ï¢Ó¢¢ S¢ÜUï æ
Ï¢ïà¢ÜU Á¢Ï¢ ¼¢ï }¢ñ´ ¶éHè x¢é}¢Ú¢ãè }¢ï´ ãêæ }¢éÜGUÚüÚ }¢ñ´ ¼é}ã¢Úï ÚÏ¢ ÐÚ §ü}¢¢Ý H¢²¢ ¼¢ï }¢ïÚè S¢éÝ¢ï
©S¢ S¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ x¢²¢ çÜU Á¢‹Ý¼ }¢ï´ Î¢ ç¶GH ã¢ï ÜUã¢ çÜUS¢è ¼GÚãG }¢ïÚè ÜGU¢ñ}¢ Á¢¢Ý¼è Á¢ñS¢è }¢ïÚï
ÚÏ¢ Ýï }¢ïÚè }¢çxGÈGUÚ¼ ÜUè ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï §GÁGÁ¢G¼ ±¢H¢ï´ }¢ï´ çÜU²¢ ¥¢ñÚ ã}¢ Ýï §S¢ ÜïU Ï¢¢’Î
©S¢ ÜUè ÜGU¢ñ}¢ ÐÚ ¥¢S}¢¢Ý S¢ï ÜU¢ï§ü HàÜUÚ Ý ©¼¢Ú¢ ¥¢ñÚ Ý ã}¢ï´ ±ã¢æ ÜU¢ï§ü HàÜUÚ ©¼¢ÚÝ¢ ‰¢¢
±¢ïã ¼¢ï Ï¢S¢ »ÜU ãè Ó¢è¶G ‰¢è Á¢|¢è ±¢ïã Ï¢éÛ¢ ÜUÚ Úã x¢» ¥¢ñÚ ÜUã¢ x¢²¢
çÜU ã¢» ¥zGS¢¢ïS¢ ©Ý Ï¢‹Î¢ï´ ÐÚ Á¢Ï¢ ©Ý ÜïU Ð¢S¢ ÜU¢ï§ü ÚS¢êH ¥¢¼¢ ãñ ¼¢ï ©S¢ S¢ï
Æn¢ ãè ÜUÚ¼ï ãñ´ v²¢ ©‹ã¢ï´ Ýï Ý Îï¶¢ ã}¢ Ýï ©Ý S¢ï ÐãHï çÜU¼Ýè S¢æx¢¼ï´
ãH¢ÜU ÈGUÚ}¢¢§üæ çÜU ±¢ïã ¥Ï¢ ©Ý ÜUè ¼GÚÈGU ÐHÅÝï ±¢Hï Ýãè´ ¥¢ñÚ çÁ¢¼Ýï |¢è ãñæ S¢Ï¢ ÜïU S¢Ï¢ ã}¢¢Úï
ãGéÁG¢êÚ ãG¢çÁ¢GÚ H¢» Á¢¢»æx¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU çH²ï »ÜU çÝà¢¢Ýè }¢éÎ¢ü Á¢G}¢èÝ ãñ ã}¢ Ýï ©S¢ï çÁ¢G‹Î¢ çÜU²¢ ¥¢ñÚ
çÈUÚ ©S¢ S¢ï ¥Ý¢Á¢ çÝÜU¢H¢ ¼¢ï ©S¢ }¢ï´ S¢ï ¶¢¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ã}¢ Ýï ©S¢ }¢ï´ Ï¢¢x¢G Ï¢Ý¢» ¶Á¢êÚ¢ï´
¥¢ñÚ ¥æx¢êÚ¢ï´ ÜïU ¥¢ñÚ ã}¢ Ýï ©S¢ }¢ï´ ÜéUÀ Ó¢à}¢ï Ï¢ã¢» çÜU ©S¢ ÜïU ÈUH¢ï´ }¢ï´ S¢ï
¶¢»æ ¥¢ñÚ ²ïã ©Ý ÜïU ã¢‰¢ ÜïU Ï¢Ý¢» Ýãè´ ¼¢ï v²¢ ãGÜGU Ý }¢¢Ýï´x¢ï Ð¢ÜUè ãñ ©S¢ï çÁ¢S¢ Ýï S¢Ï¢ Á¢¢ïÇGï
Ï¢Ý¢» ©Ý Ó¢èÁ¢G¢´ï S¢ï çÁ¢‹ãï´ Á¢G}¢èÝ ©x¢¢¼è ãñ ¥¢ñÚ ¶GÎé ©Ý S¢ï ¥¢ñÚ ©Ý Ó¢èÁ¢G¢´ï S¢ï çÁ¢Ý ÜUè ©‹ãï´ ¶GÏ¢Ú Ýãè´ J
¥¢ñÚ ©Ý ÜïU çH²ï »ÜU çÝà¢¢Ýè Ú¢¼ ãñ ã}¢ ©S¢ ÐÚ S¢ï çÎÝ ¶è´Ó¢ Hï¼ï ãñ´ Á¢|¢è ±¢ïã ¥æ{ïÚï }¢ï´ ãñ´
¥¢ñÚ S¢êÚÁ¢ Ó¢H¼¢ ãñ ¥ÐÝï »ÜU ÆãÚ¢¥¢ï ÜïU çH²ï ²ïã ãGév}¢ ãñ Á¢GÏ¢Ú ÎS¼ §GË}¢
±¢Hï ÜU¢ ¥¢ñÚ Ó¢¢æÎ ÜïU çH²ï ã}¢ Ýï }¢ç‹Á¢GHïæ }¢éÜGUÚüÚ ÜUè´ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU çÈUÚ ã¢ï x¢²¢ Á¢ñS¢ï ¶Á¢êÚ
ÜUè ÐéÚ¢Ýè Ç¢H S¢êÚÁ¢ ÜU¢ï Ýãè´ ÐãéæÓ¢¼¢ çÜU Ó¢¢æÎ ÜU¢ï ÐÜUÇG Hï ¥¢ñÚ Ý Ú¢¼ çÎÝ ÐÚ
S¢ÏÜGU¼ Hï Á¢¢» ¥¢ñÚ ãÚ »ÜU »ÜU Í¢ïÚ ï }¢ï´ ÐñÚ Úã¢ ãñ ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU çH²ï
»ÜU çÝà¢¢Ýè ²ïã ãñ çÜU ©‹ãï´ ©Ý ÜïU Ï¢éÁ¢Géx¢ ¢ïZ ÜUè ÐèÆ }¢ï´ ã}¢ Ýï |¢Úè ÜUà¼è }¢ï´ S¢é±¢Ú çÜU²¢ ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU çH²ï ±ñS¢è ãè
ÜUçà¼²¢æ Ï¢Ý¢ Îè´ çÁ¢Ý ÐÚ S¢é±¢Ú ã¢ï¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ã}¢ Ó¢¢ãïæ ¼¢ï ©‹ãï´ ÇÏ¢¢ï Îï´ ¼¢ï Ý ÜU¢ï§ü ©Ý ÜUè ÈGUçÚ²¢Î ÜU¢ï ÐãéæÓ¢Ýï
±¢H¢ ã¢ï ¥¢ñÚ Ý ±¢ïã Ï¢Ó¢¢» Á¢¢»æ }¢x¢Ú ã}¢¢Úè ¼GÚÈGU ÜUè ÚãG}¢¼ ¥¢ñÚ »ÜU ±vG¼ ¼ÜU Ï¢Ú¼Ýï ÎïÝ¢ ¥¢ñÚ
Á¢Ï¢ ©Ý S¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ Á¢¢¼¢ ãñ ÇÚ¢ï ¼é}¢ ©S¢ S¢ï Á¢¢ï ¼é}ã¢Úï S¢¢}¢Ýï ãñ ¥¢ñÚ Á¢¢ï ¼é}ã¢Úï ÐèÀï ¥¢Ýï ±¢H¢ ãñ §S¢ ©}}¢èÎ ÐÚ
çÜU ¼é}¢ ÐÚ }¢ïãìÚ ã¢ï ¼¢ï }¢éæã ÈñUÚ Hï¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ ÜU|¢è ©Ý ÜïU ÚÏ¢ ÜUè çÝà ¢¢çÝ²¢ï´ S¢ï ÜU¢ï§ü çÝà¢¢Ýè ©Ý ÜïU Ð¢S¢
¥¢¼è ãñ ¼¢ï ©S¢ S¢ï }¢éæã ãè ÈñUÚ Hï¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ ©Ý S¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ Á¢¢» ¥ËH¢ã ÜïU çÎ²ï }¢ï´ S¢ï ÜéUÀ ©S¢ ÜUè
Ú¢ã }¢ï´ ¶GÓ¢ü ÜUÚ¢ï ¼¢ï ÜU¢çÈGUÚ }¢éS¢Ë}¢¢Ý¢ḯ ÜïU çH²ï ÜUã¼ï ãñ́ çÜU v²¢ ã}¢ ©S¢ï ç¶H¢»æ çÁ¢S¢ï ¥ËH¢ã Ó¢¢ã¼¢
¼¢ï ç¶H¢ Îï¼¢ ¼é}¢ ¼¢ï Ýãè´ }¢x¢Ú ¶éHè x¢é}¢Ú¢ãè }¢ï´ ¥¢ñÚ ÜUã¼ï ãñ´ Ü ÏU¢ ¥¢»x¢¢
²ïã ±¢’Î¢ ¥x¢Ú ¼é}¢ S¢ÓÓ¢ï ã¢ï Ú¢ã Ýãè´ Îï¶¼ï }¢x¢Ú »ÜU Ó¢è¶G ÜUè, çÜU
©‹ãï´ ¥¢ Hïx¢è Á¢Ï¢ ±¢ïã Îé‹²¢ ÜïU Û¢x¢ÇGï }¢ï´ ÈæUS¢ï ã¢ï´x¢ï ¼¢ï Ý ±çS¢Ä²¼ ÜUÚ S¢ÜïU´x¢ï ¥¢ñÚ Ý ¥ÐÝï Í¢Ú
ÐHÅ ÜUÚ Á¢¢»æ ¥¢ñÚ ÈêæUÜU¢ Á¢¢»x¢¢ S¢êÚ Á¢|¢è ±¢ïã ÜGUÏ¢í¢ï´ S¢ï
¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ¼GÚÈGU Î¢ñÇG¼ï Ó¢Hï´x¢ï ÜUãïæx¢ï ã¢» ã}¢¢Úè ¶GÚ¢Ï¢è çÜUS¢ Ýï
ã}¢ï´ S¢¢ï¼ï S¢ï Á¢x¢¢ çÎ²¢ ²ïã ãñ ±¢ïã çÁ¢S¢ ÜU¢ ÚãG}¢¢Ý Ýï ±¢’Î ¢ çÎ²¢ ‰¢¢ ¥¢ñÚ ÚS¢êH¢ï´ Ýï ãGÜGU ÈGUÚ}¢¢²¢
±¢ïã ¼¢ï Ý ã¢ïx¢è }¢x¢Ú »ÜU çÓ¢æÍ¢¢ÇG Á¢|¢è ±¢ïã S¢Ï¢ ÜïU S¢Ï¢ ã}¢¢Úï ãGéÁG¢êÚ ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï Á¢¢»æx¢ï
¼¢ï ¥¢Á¢ çÜUS¢è Á¢¢Ý ÐÚ ÜéUÀ Á¢GéË}¢ Ý ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ¼é}ãï´ Ï¢ÎH¢ Ý ç}¢Hïx¢¢ }¢x¢Ú ¥ÐÝï
çÜU²ï ÜU¢ Ï¢ï à ¢ÜU Á¢‹Ý¼ ±¢Hï ¥¢Á¢ çÎH Üï U Ï¢ãH¢±¢ï ´ }¢ï ´ Ó¢ñ Ý ÜUÚ¼ï ãñ ´
±¢ïã ¥¢ñÚ ©Ý ÜUè Ï¢èçÏ¢²¢æ S¢¢²¢ï´ }¢ï´ ãñ´ ¼wG¼¢ï´ ÐÚ ¼çÜU²¢ Hx¢¢» ©Ý ÜïU çH²ï
©S¢ }¢ïæ }¢ï±¢ ãñ ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU çH²ï ãñ ©S¢ }¢ḯ Á¢¢ï }¢¢æx¢ï´ ©Ý ÐÚ S¢H¢}¢ ã¢ïx¢¢ }¢ïãÚÏ¢¢Ý ÚÏ¢ ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãé± ¢
¥¢ñÚ ¥¢Á¢ ¥Hx¢ ÈUÅ Á¢¢¥¢ï »ï }¢éÁ¢çÚ}¢¢ï »ï ¥¢ñH¢Îï ¥¢Î}¢ v²¢ }¢ñ´ Ýï ¼é}¢ S¢ï ¥GãÎ
Ý çH²¢ ‰¢¢ çÜU à¢ñ¼G¢Ý ÜU¢ï Ý ÐêÁ¢Ý¢ Ï¢ïà¢ÜU ±¢ïã ¼é}ã¢Ú¢ ¶éH¢ Îéà}¢Ý ãñ ¥¢ñÚ
}¢ï Ú è Ï¢‹Îx¢è ÜUÚÝ¢ ²ï ã S¢è{è Ú¢ã ãñ ¥¢ñ Ú Ï¢ï à ¢ÜU ©S¢ Ýï ¼é } ¢ }¢ï ´
S¢ï Ï¢ãé¼ S¢è ¶GËÜGU¼ ÜU¢ï Ï¢ãÜU¢ çÎ²¢ ¼¢ï v²¢ ¼é}ãḯ ¥GvGH Ý ‰¢è ²ïã ãñ ±¢ïã Á¢ã‹Ý}¢ çÁ¢S¢ ÜU¢ ¼é}¢
„ï ±¢’Î¢ ‰¢¢ ¥¢Á¢ §S¢è }¢ï´ Á¢¢¥¢ï Ï¢ÎH¢ ¥ÐÝï Üé ÈGí ÜU¢
¥¢Á¢ ã}¢ §Ý ÜïU }¢êæã¢ï´ ÐÚ }¢¢ïãÚ ÜUÚ Îï´x¢ï ¥¢ñÚ §Ý ÜïU ã¢‰¢ ã}¢ S¢ï Ï¢¢¼ ÜUÚï´x¢ï
¥¢ñÚ §Ý ÜïU Ð¢©æ §Ý ÜïU çÜU²ï ÜUè x¢±¢ãè Îï´x¢ï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ã}¢ Ó¢¢ã¼ï ¼¢ï ©Ý ÜUè ¥¢æ¶ï´ ç}¢Å¢ Îï¼ï
çÈUÚ HÐÜU ÜUÚ ÚS¼ï ÜUè ¼GÚÈGU Á¢¢¼ï ¼¢ï ©‹ãï´ ÜéUÀ Ý S¢êÛ¢¼¢ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ã}¢ Ó¢¢ã¼ï
¼¢ï ©Ý ÜïU Í¢Ú Ï¢ñÆï ©Ý ÜUè S¢êÚ¼ïæ Ï¢ÎH Îï¼ï Ý ¥¢x¢ï Ï¢ÉG S¢ÜU¼ï Ý ÐèÀï H¢ñÅ¼ï
¥¢ñÚ çÁ¢S¢ï ã}¢ Ï¢ÇGè ©G}¢í ÜU¢ ÜUÚḯ ©S¢ï ÐñÎ¢§à¢ }¢ḯ ©ËÅ¢ ÈñUÚḯ ¼¢ï v²¢ S¢}¢Û¢¼ï Ýãè´ ¥¢ñÚ ã}¢
Ýï ©Ý ÜU¢ï à¢ï’Ú ÜUãÝ¢ Ý çS¢¶¢²¢ ¥¢ñÚ Ý ±¢ïã ©Ý ÜUè à¢¢Ý ÜïU H¢§ÜGU ãñ ±¢ïã ¼¢ï Ýãè´ }¢x¢Ú ÝS¢èãG¼ ¥¢ñÚ
Ú¢ïà¢Ý ÜGéUÚ¥¢Ý çÜU ©S¢ï ÇÚ¢» Á¢¢ï çÁ¢G‹Î¢ ã¢ï ¥¢ñÚ ÜU¢çÈGUÚ¢ï´ ÐÚ Ï¢¢¼ S¢¢çÏ¢¼ ã¢ï Á¢¢»
¥¢ñÚ v²¢ ©‹ã¢ï´ Ýï Ý Îï¶¢ çÜU ã}¢ Ýï ¥ÐÝï ã¢‰¢ ÜïU Ï¢Ý¢» ãé» Ó¢¢ñÐ¢» ©Ý ÜïU çH²ï ÐñÎ¢
çÜU²ï ¼¢ï ²ïã ©Ý ÜïU }¢¢çHÜU ãñ´ ¥¢ñÚ ©‹ãï´ ©Ý ÜïU çH²ï Ý}¢ü ÜUÚ çÎ²¢ ¼¢ï çÜUS¢è ÐÚ S¢é±¢Ú ã¢ï¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ çÜUS¢è
ÜU¢ï ¶¢¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU çH²ï ©Ý }¢ḯ ÜU§ü ¼GÚãG ÜïU ÝzG¥G ¥¢ñÚ ÐèÝï ÜUè Ó¢èÁ¢Gḯ ãñ́ ¼¢ï v²¢ à¢éRU Ý ÜUÚḯx¢ï
¥¢ñÚ ©‹ã¢ï´ Ýï ¥ËH¢ã ÜïU çS¢±¢ ¥¢ñÚ ¶GéÎ¢ ÆãÚ¢ çH²ï çÜU à¢¢²Î ©Ý ÜUè }¢ÎÎ ã¢ï
±¢ïã ©Ý ÜUè }¢ÎÎ Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼ï ¥¢ñÚ ±¢ïã ©Ý ÜïU HàÜUÚ S¢Ï¢ x¢çÚzG¼¢Ú ãG¢çÁ¢GÚ ¥¢»æx¢ï
¼¢ï ¼é}¢ ©Ý ÜUè Ï¢¢¼ ÜU¢ x¢G}¢ Ý ÜUÚ¢ï Ï¢ïà¢ÜU ã}¢ Á¢¢Ý¼ï ãñ´ Á¢¢ï ±¢ïã ÀéÐ¢¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ Á¢G¢çãÚ ÜUÚ¼ï ãñ´
¥¢ñÚ v²¢ ¥¢Î}¢è Ýï Ý Îï¶¢ çÜU ã}¢ Ýï ©S¢ï Ð¢Ýè ÜUè Ï¢êæÎ S¢ï Ï¢Ý¢²¢ Á¢|¢è ±¢ïã S¢ÚèãG Û¢x¢ÇG¢Hê
ãñ ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï çH²ï ÜUã¢±¼ ÜUã¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè ÐñÎ¢§à¢ |¢êH x¢²¢ Ï¢¢ïH¢ »ïS¢¢ ÜU¢ñÝ ãñ
çÜU ãça²¢ḯ ÜU¢ï çÁ¢G‹Î¢ ÜUÚï Á¢Ï¢ ±¢ïã çÏ¢ËÜéUH x¢H x¢§æü ¼é}¢ ÈGUÚ}¢¢¥¢ï ©‹ãḯ ±¢ïã çÁ¢G‹Î¢ ÜUÚïx¢¢ çÁ¢S¢ Ýï
ÐãHè Ï¢¢Ú ©‹ãï´ Ï¢Ý¢²¢ ¥¢ñÚ ©S¢ï ãÚ ÐñÎ¢§à¢ ÜU¢ §GË}¢ ãñ çÁ¢S¢ Ýï ¼é}ã¢Úï çH²ï ãÚï
Ðï Ç G }¢ï ´ S¢ï ¥¢x¢ Ðñ Î ¢ ÜUè Á¢|¢è ¼é } ¢ ©S¢ S¢ï S¢é H x¢¢¼ï ã¢ï
¥¢ñÚ v²¢ ±¢ïã çÁ¢S¢ Ýï ¥¢S}¢¢Ý ¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ Ï¢Ý¢» §Ý Á¢ñS¢ï ¥¢ñÚ Ýãè´ Ï¢Ý¢ S¢ÜU¼¢
v²êæ Ýãè´ ¥¢ñÚ ±¢ïã è ãñ Ï¢ÇG¢ ÐñÎ¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ S¢Ï¢ ÜéUÀ Á¢¢Ý¼¢ ©S¢ ÜU¢
ÜU¢}¢ ¼¢ï ²ïãè ãñ çÜU Á¢Ï¢ çÜUS¢è Ó¢èÁ¢G ÜU¢ï Ó¢¢ãï ¼¢ï ©S¢ S¢ï ÈGUÚ}¢¢» ã¢ï Á¢¢ ±¢ïã ÈGU¢ñÚÝ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ ¼¢ï Ð¢ÜUè ãñ ©S¢ï
çÁ¢S¢ Üï U ã¢‰¢ ãÚ Ó¢èÁ¢G ÜU¢ ÜGU ÏÁ¢G¢ ãñ ¥¢ñ Ú ©S¢è ÜUè ¼GÚ ÈGU ÈñUÚï Á¢¢¥¢ïx ¢ï
“ÚãG}¢¼” ÜïU Ó¢¢Ú ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï

S¢êÚ» ÜUãìÈGU ÜïU 4 ÈGUÁ¢G¢§H
(1) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ Ï¢Ú¢¥ çÏ¢Ý ¥G¢çÁ¢GÏ¢
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU »ÜU à¢wGS¢ S¢êÚ» ÜUãìÈGU ÜUè ç¼H¢±¼ ÜUÚ Úã¢ ‰¢¢, ©Ý
ÜïU Í¢Ú }¢ï´ »ÜU Á¢¢Ý±Ú Ï¢æ{¢ ãé±¢ ‰¢¢ ¥Ó¢¢ÝÜU ±¢ïã Á¢¢Ý±Ú çÏ¢ÎÜUÝï
Hx¢¢ J ©S¢ à¢wGS¢ Ýï Îï¶¢ çÜU »ÜU Ï¢¢ÎH Ýï ©S¢ ÜU¢ï É¢æÐ¢ ãé±¢ ãñ ©S¢
à¢wGS¢ Ýï ãGéÁG¢êÚï ¥ÜUÚ}¢, ÝêÚï }¢éÁ¢SS¢}¢ S¢ï §S¢
±¢çÜGU»G ÜU¢ çÁ¢GRU çÜU²¢, ¼¢ï ¥¢Ð Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : »ï
ÈGéUH¢æ ! ç¼H¢±¼ çÜU²¢ ÜUÚ¢ï, çÜU ²ïã S¢ÜUèÝ¢ ãñ Á¢¢ï ç¼H¢±¼ï ÜGéUÚ¥¢Ý
ÜUÚ¼ï ±vG¼ Ý¢çÁ¢GH ã¢ï¼¢ ãñ J
(2) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢é¥G¢Á¢G çÏ¢Ý ¥ÝS¢ Á¢éãÝè
S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ, ÚS¢êHéËH¢ã Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : Á¢¢ï
S¢êÚ» ÜUãìÈGU ÜUè ¥Ã±H ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ S¢ï ç¼H¢±¼ ÜUÚïx¢¢ ©S¢ ÜïU S¢Ú
¼¢ Ð¢ ÝêÚ ãè ÝêÚ ã¢ïx¢¢, ¥¢ñÚ Á¢¢ï §S¢ ÜUè }¢éÜU}}¢H ç¼H¢±¼ ÜUÚïx¢¢,
©S¢ ÜïU çH²ï ¥¢S}¢¢Ý ¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý ÝêÚ ã¢ïx¢¢ J
(3) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê S¢§üGÎ ¶GéÎÚè S¢ï

çÚ±¢²¼ ãñ çÜU ÝçÏ¢Ä²ï }¢éÜUÚü}¢, ÝêÚï }¢éÁ¢SS¢}¢ Ýï
ÈGUÚ}¢¢²¢ : “Á¢¢ï Á¢é}¢é¥G¢ ÜïU çÎÝ S¢êÚ» ÜUãìÈGU ÐÉGï ©S¢ ÜïU çH²ï Î¢ï
Á¢é}¢é¥G¢ïæ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý »ÜU ÝêÚ Ú¢ïà¢Ý ÜUÚ çÎ²¢ Á¢¢¼¢ ãñ J” »ÜU
çÚ±¢²¼ }¢ï´ ãñ : “Á¢¢ï à¢Ï¢ï Á¢é}¢é¥G¢ ÜU¢ï ÐÉGï ©S¢ ÜïU ¥¢ñÚ Ï¢ñ¼éH ¥G¼èÜGU
(²¢’Ýè ÜU¢’Ï¢¼éËH¢ã à¢ÚèÈGU) ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý »ÜU ÝêÚ Ú¢ïà¢Ý ÜUÚ çÎ²¢
Á¢¢¼¢ ãñ J”
S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ÎÚÎ¢

(4) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ,
ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢, ÚªÈGéUÚüãèG }¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : Á¢¢ï S¢êÚ»
ÜUãìÈGU ÜUè ÐãHè ÎS¢ ¥¢²¼ï´ ²¢Î ÜUÚïx¢¢ ÎÁÁ¢¢H S¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G Úãïx¢¢ ¥¢ñÚ
»ÜU çÚ±¢²¼ }¢ḯ ãñ, Á¢¢ï S¢êÚ» ÜUãìÈGU ÜUè ¥¢ç¶GÚè ÎS¢ ¥¢²¼ḯ ²¢Î ÜUÚïx¢¢
ÎÁÁ¢¢H S¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G Úãïx¢¢ J
S¢Ï¢ wG¢êçÏ¢²¢æ ¥ËH¢ã ÜU¢ï çÁ¢S¢ Ýï ¥ÐÝï Ï¢‹Îï ÐÚ çÜU¼¢Ï¢ ©¼¢Úè ¥¢ñÚ ©S¢ }¢ï´
¥SHÝ ÜUÁ¢è Ý Ú¶è ¥GÎìH ±¢Hè çÜU¼¢Ï¢ çÜU ¥ËH¢ã ÜïU S¢wG¼ ¥GÁ¢G¢Ï¢ S¢ï
ÇÚ¢» ¥¢ñ Ú §ü } ¢¢Ý ±¢H¢ï ´ ÜU¢ï Á¢¢ï Ýï Ü U ÜU¢}¢ ÜUÚï ´ çÏ¢à¢¢Ú¼ Îï çÜU
©Ý Üï U çH²ï ¥ÓÀ¢ S¢±¢Ï¢ ãñ çÁ¢S¢ }¢ï ´ ã}¢ï à ¢¢ Úãï ´ x ¢ï
¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ï ÇÚ¢» Á¢¢ï ÜUã¼ï ãñ́ çÜU ¥ËH¢ã Ýï ¥ÐÝ¢ ÜU¢ï§ü Ï¢ÓÓ¢¢ Ï¢Ý¢²¢ §S¢ Ï¢¢Úï }¢ï´
Ý ±¢ïã ÜéUÀ §GË}¢ Ú¶¼ï ãñ´ Ý ©Ý ÜïU Ï¢¢Ð Î¢Î¢ çÜU¼Ý¢ Ï¢ÇG¢ Ï¢¢ïH ãñ çÜU ©Ý ÜïU }¢éæã
S¢ï çÝÜUH¼¢ ãñ çÝÚ¢ Û¢ê Å ÜUã Úãï ãñ ´ ¼¢ï ÜUãè´ ¼é } ¢ ¥ÐÝè Á¢¢Ý
ÐÚ ¶ï H Á¢¢¥¢ï x ¢ï ©Ý Üï U ÐèÀï ¥x¢Ú ±¢ï ã §S¢ Ï¢¢¼ ÐÚ §ü } ¢¢Ý Ý H¢»æ
x¢G}¢ S¢ï Ï¢ïà¢ÜU ã}¢ Ýï Á¢G}¢èÝ ÜU¢ ôS¢x¢¢Ú çÜU²¢ Á¢¢ï ÜéUÀ §S¢ ÐÚ ãñ çÜU ©‹ãï´
¥¢Á¢G}¢¢»æ ©Ý }¢ï´ çÜUS¢ ÜïU ÜU¢}¢ Ï¢ïã¼Ú ãñ´ ¥¢ñÚ Ï¢ïà¢ÜU Á¢¢ï ÜéUÀ §S¢ ÐÚ ãñ »ÜU çÎÝ ã}¢ ©S¢ï
ÐÅ ÐÚ }¢ñÎ¢Ý ÜUÚ À¢ïÇGï´x¢ï v²¢ ¼é}ãï´ }¢¢’Hê}¢ ãé±¢ çÜU Ðã¢ÇG ÜUè ¶¢ïã ¥¢ñÚ Á¢æx¢H ÜïU
çÜUÝ¢Úï ±¢Hï ã}¢¢Úè »ÜU ¥G Á ¢èÏ¢ çÝà¢¢Ýè ‰¢ï Á¢Ï¢ ©Ý Á¢±¢Ý¢ï ´ Ýï
x¢G¢ Ú }¢ï´ ÐÝ¢ã Hè çÈUÚ Ï¢¢ïHï »ï ã}¢¢Úï ÚÏ¢ ã}¢ï´ ¥ÐÝï Ð¢S¢ S¢ï ÚãG}¢¼ Îï
¥¢ñÚ ã}¢¢Úï ÜU¢}¢ }¢ï´ ã}¢¢Úï çH²ï Ú¢ã²¢Ï¢è ÜïU S¢¢}¢¢Ý ÜUÚ ¼¢ï ã}¢ Ýï ©S¢ x¢G¢Ú }¢ï´ ©Ý ÜïU ÜU¢Ý¢ï´ ÐÚ
çx¢Ý¼è ÜïU ÜU§ü Ï¢ÚS¢ ‰¢ÐÜU¢ çÈUÚ ã}¢ Ýï ©‹ãï´ Á¢x¢¢²¢ çÜU Îï¶ï´ Î¢ï x¢éÚ¢ñã¢ï´
}¢ḯ ÜU¢ñÝ ©Ý ÜïU ÆãÚÝï ÜUè }¢ég¼ çÁ¢G²¢Î¢ ÆèÜU Ï¢¼¢¼¢ ãñ ã}¢ ©Ý ÜU¢ ÆèÜU ÆèÜU ãG¢H ¼é}ãï ´
S¢éÝ¢»æ ±¢ïã ÜéUÀ Á¢±¢Ý ‰¢ï çÜU ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÐÚ §ü}¢¢Ý H¢» ¥¢ñÚ ã}¢ Ýï ©Ý ÜU¢ï çãÎ¢²¼ Ï¢ÉG¢§ü ¥¢ñÚ
ã}¢ Ýï ©Ý ÜïU çÎH¢ï´ ÜUè É¢ÚS¢ Ï¢æ{¢§ü Á¢Ï¢ ¶ÇGï ã¢ï ÜUÚ Ï¢¢ïHï çÜU ã}¢¢Ú¢ ÚÏ¢ ±¢ïã ãñ Á¢¢ï ¥¢S}¢¢Ý
¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ ÜU¢ ÚÏ¢ ãñ ã}¢ ©S¢ ÜïU çS¢±¢ çÜUS¢è }¢¢’Ï¢êÎ ÜU¢ï Ý ÐêÁ¢ï´x¢ï »ïS¢¢ ã¢ï ¼¢ï ã}¢ Ýï Á¢GMÚ
ãGÎ S¢ï x¢éÁ¢GÚè ãé§ü Ï¢¢¼ ÜUãè ²ïã Á¢¢ï ã}¢¢Úè ÜGU¢ñ}¢ ãñ ©S¢ Ýï ¥ËH¢ã ÜïU çS¢±¢ ¶GéÎ¢ Ï¢Ý¢ Ú¶ï
ãñ´ v²êæ Ýãè´ H¢¼ï §Ý ÐÚ ÜU¢ï§ü Ú¢ïà¢Ý S¢ÝÎ ¼¢ï ©S¢ S¢ï Ï¢ÉG ÜUÚ Á¢G¢çH}¢ ÜU¢ñÝ
Á¢¢ï ¥ËH¢ã ÐÚ Û¢êÅ Ï¢¢æ{ï ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ ¼é}¢ ©Ý S¢ï ¥¢ñÚ Á¢¢ï ÜéUÀ ±¢ïã ¥ËH¢ã
ÜïU çS¢±¢ ÐêÁ¢¼ï ãñ́ S¢Ï¢ S¢ï ¥Hx¢ ã¢ï Á¢¢¥¢ï ¼¢ï x¢G¢Ú }¢ḯ ÐÝ¢ã H¢ï ¼é}ã¢Ú¢ ÚÏ¢ ¼é}ã¢Úï çH²ï ¥ÐÝè ÚãG}¢¼
ÈñUH¢ Îïx¢¢ ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Úï ÜU¢}¢ }¢ï´ ¥¢S¢¢Ýè ÜïU S¢¢}¢¢Ý Ï¢Ý¢ Îïx¢¢ ¥¢ñÚ »ï }¢ãGÏ¢êÏ¢ ¼é}¢ S¢êÚÁ¢ ÜU¢ï Îï¶¢ïx¢ ï
çÜU Á¢Ï¢ çÝÜUH¼¢ ãñ ¼¢ï ©Ý ÜïU x¢G¢Ú S¢ï ÎãÝè ¼GÚÈGU Ï¢Ó¢ Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ ÇêÏ¢¼¢
ãñ ¼¢ï ©‹ãï´ Ï¢¢§æü ¼GÚÈGU ÜU¼Ú¢ Á¢¢¼¢ ãñ ãG¢H¢æ çÜU ±¢ïã ©S¢ x¢G¢Ú ÜïU ¶éHï }¢ñÎ¢Ý }¢ï´ ãñ´ ²ïã
¥ËH¢ã ÜUè çÝà¢¢çÝ²¢ï´ S¢ï ãñ çÁ¢S¢ï ¥ËH¢ã Ú¢ã Îï ¼¢ï ±¢ïãè Ú¢ã ÐÚ ãñ ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ï x¢é}¢Ú¢ã ÜUÚï
¼¢ï ãÚçx¢Á¢G ©S¢ ÜU¢ ÜU¢ï§ü çãG}¢¢²¼è Ú¢ã çÎ¶¢Ýï ±¢H¢ Ý Ð¢¥¢ïx¢ï ¥¢ñÚ ¼é}¢ ©‹ãï´ Á¢¢x¢¼¢ S¢}¢Û¢¢ï ¥¢ñÚ ±¢ïã S¢¢ï¼ ï
ãñ´ ¥¢ñÚ ã}¢ ©Ý ÜUè Î¢çãÝè Ï¢¢§æü ÜUÚ±Åï´ Ï¢ÎH¼ï ãñ´

¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ ÜéUœ

¢¢ ¥ÐÝè ÜUH¢§²¢æ ÈñUH¢» ãé» ãñ x¢G¢Ú ÜUè Ó¢¢ñ¶Å ÐÚ »ï S¢éÝÝï ±¢Hï ¥x¢Ú ¼ê
©‹ãï´ Û¢¢æÜU ÜUÚ Îï¶ï ¼¢ï ©Ý S¢ï ÐèÆ ÈñUÚ ÜUÚ |¢¢x¢ï ¥¢ñÚ ©Ý S¢ï ãñÏ¢¼ }¢ï´ |¢Ú Á¢¢» ¥¢ñÚ ²êæãè ã}¢ Ý ï
©Ý ÜU¢ï Á¢x¢¢²¢ çÜU ¥¢ÐS¢ }¢ï´ »ÜU ÎêS¢Úï S¢ï ¥ãG±¢H ÐêÀï´ ©Ý }¢ï´ »ÜU ÜUãÝï ±¢H¢ Ï¢¢ïH¢
¼é}¢ ²ã¢æ çÜU¼Ýè ÎïÚ Úãï J ÜéUÀ Ï¢¢ïHï çÜU »ÜU çÎÝ Úãï ²¢ çÎÝ S¢ï ÜU}¢ ÎêS¢Úï Ï¢¢ïHï ¼é}ã¢Ú¢
ÚÏ¢ wG¢êÏ¢ Á¢¢Ý¼¢ ãñ çÁ¢¼Ý¢ ¼é}¢ ÆãÚï ¼¢ï ¥ÐÝï }¢ḯ »ÜU ÜU¢ï ²ïã Ó¢¢æÎè Hï ÜUÚ à¢ãÚ }¢ḯ |¢ïÁ¢¢ï
çÈUÚ ±¢ïã x¢G¢ñÚ ÜUÚï çÜU ±ã¢æ ÜU¢ñÝ S¢¢ ¶¢Ý¢ çÁ¢G²¢Î¢ S¢é‰¢Ú¢ ãñ çÜU ¼é}ã¢Úï çH²ï §S¢ }¢ïæ S¢ï ¶¢Ýï
ÜU¢ï H¢» ¥¢ñÚ Ó¢¢çã²ï çÜU ÝÚ}¢è ÜUÚï ¥¢ñÚ ãÚçx¢Á¢G çÜUS¢è ÜU¢ï ¼é}ã¢Úè §ç œ
¢GH¢¥G Ý Îï Ï¢ïà¢ÜU ¥x¢Ú ±¢ïã ¼é}ãï´ Á¢¢Ý Hï´x¢ ï
¼¢ï ¼é}ãï´ Ð‰¢Ú¢¥¢ï ÜUÚïx´ ¢ï ²¢ ¥ÐÝï ÎèÝ }¢ï´ ÈñUÚ Hïx´ ¢ï ¥¢ñÚ »ïS¢¢ ãé±¢ ¼¢ï ¼é}ã¢Ú¢ ÜU|¢è |¢H¢ Ý
ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ §S¢è ¼GÚãG ã}¢ Ýï ©Ý ÜUè §çœ

¢GH¢¥G ÜUÚ Îè çÜU H¢ïx¢ Á¢¢Ý Hï´ çÜU
¥ËH¢ã ÜU¢ ±¢’Î¢ S¢ÓÓ¢¢ ãñ ¥¢ñÚ çÜGU²¢}¢¼ }¢ï´ ÜéUÀ à¢éÏ¢¢ Ýãè´ Á¢Ï¢ ±¢ïã H¢ïx¢ ©Ý ÜïU }¢é¥G¢-}¢Hï }¢ï´
Ï¢¢ã}¢ Û¢x¢ÇGÝï Hx¢ï ¼¢ï Ï¢¢ïHï §Ý ÜïU x¢G¢Ú ÐÚ ÜU¢ï§ü §G}¢¢Ú¼ Ï¢Ý¢¥¢ï §Ý ÜU¢ ÚÏ¢ §‹ãï´ wG¢êÏ¢
Á¢¢Ý¼¢ ãñ ±¢ïã Ï¢¢ïHï Á¢¢ï §S¢ ÜU¢}¢ }¢ï´ x¢G¢çHÏ¢ Úãï ‰¢ï ÜGUS¢}¢ ãñ çÜU ã}¢ ¼¢ï ©Ý ÐÚ }¢çSÁ¢Î Ï¢Ý¢»æx¢ ï
¥Ï¢ ÜUãïx´ ¢ï çÜU ±¢ïã ¼èÝ ãñ Ó¢¢ñ‰¢¢ ©Ý ÜU¢ ÜéUœ

¢¢ ¥¢ñÚ ÜéUÀ ÜUãïx´ ¢ï Ð¢æÓ¢ ãñ´ ÀÅ¢ ©Ý ÜU¢ ÜéUœ
¢¢
Ï¢ï Îï¶ï ¥H¢± ¼évÜU¢ Ï¢¢¼ ¥¢ñÚ ÜéUÀ ÜUãï´x¢ï S¢¢¼ ãñ´
¥¢ñÚ ¥¢Æ±¢æ ©Ý ÜU¢ ÜéU œ

¢¢ ¼é}¢ ÈGUÚ}¢¢¥¢ï }¢ïÚ¢ ÚÏ¢ §Ý ÜUè çx¢Ý¼è wG¢êÏ¢ Á¢¢Ý¼¢ ãñ ©‹ãï´
Ýãè´ Á¢¢Ý¼ï }¢x¢Ú ‰¢¢ïÇïG ¼¢ï ©Ý ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ Ï¢ãG ìS¢ Ý ÜUÚ¢ï }¢x¢Ú §¼Ýè ãè Ï¢ãGì S¢ Á¢¢ï Á¢G¢çãÚ ã¢ï Ó¢éÜUè ¥¢ñÚ
©Ý ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ çÜUS¢è çÜU¼¢Ï¢è S¢ï ÜéUÀ Ý ÐêÀ¢ï ¥¢ñÚ ãÚçx¢Á¢G çÜUS¢è Ï¢¢¼ ÜU¢ï Ý ÜUãÝ¢ çÜU }¢ñ´ ÜUH ²ïã
ÜUÚ Îêæx¢¢ }¢x¢Ú ²ïã çÜU ¥ËH¢ã Ó¢¢ãï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ²¢Î ÜUÚ Á¢Ï¢ ¼ê
|¢êH Á¢¢» ¥¢ñÚ ²êæ ÜUã çÜU ÜGUÚèÏ¢ ãñ çÜU }¢ïÚ¢ ÚÏ¢ }¢éÛ¢ï ©S¢ S¢ï ÝÁGÎèÜU ¼Ú
Ú¢S¼è ÜUè Ú¢ã çÎ¶¢» ¥¢ñÚ ±¢ïã ¥ÐÝï x¢G¢Ú }¢ï´ ¼èÝ S¢¢ï Ï¢ÚS¢
ÆãÚï Ý± ªÐÚ ¼é}¢ ÈGUÚ}¢¢¥¢ï ¥ËH¢ã wG¢ êÏ¢ Á¢¢Ý¼¢ ãñ ±¢ïã çÁ¢¼Ý¢ ÆãÚï
©S¢è ÜïU çH²ï ãñ´ ¥¢S}¢¢Ý¢ï´ ¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ ÜïU S¢Ï¢ x¢GñÏ¢ ±¢ïã v²¢ ãè Îï¶¼¢ ¥¢ñÚ v²¢
ãè S¢éÝ¼¢ ãñ ©S¢ ÜïU çS¢±¢ ©Ý ÜU¢ ÜU¢ï§ü ±¢Hè Ýãè´ ¥¢ñÚ ±¢ïã ¥ÐÝï ãGév}¢ }¢ḯ çÜUS¢è ÜU¢ï à¢ÚèÜU Ýãè´ ÜUÚ¼¢
¥¢ñÚ ç¼H¢±¼ ÜUÚ¢ï Á¢¢ï ¼é}ã¢Úï ÚÏ¢ ÜUè çÜU¼¢Ï¢ ¼é}ãï´ ±ãìG² ãé§ü ©S¢ ÜUè Ï¢¢¼¢ï´
ÜU¢ ÜU¢ï§ü Ï¢ÎHÝï ±¢H¢ Ýãè´ ¥¢ñÚ ãÚçx¢Á¢G ¼é}¢ ©S¢ ÜïU çS¢±¢ ÐÝ¢ã Ý Ð¢¥¢ïx¢ï ¥¢ñÚ ¥ÐÝè Á¢¢Ý
©Ý S¢ï }¢¢ÝêS ¢ Ú¶¢ï Á¢¢ï S¢é ÏãG ± à¢¢}¢ ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜU¢ï ÐéÜ U¢Ú¼ï ãñ´ ©S¢ ÜUè
çÚÁ¢G ¢ Ó¢¢ã¼ï ¥¢ñ Ú ¼é } ã¢Úè ¥¢æ ¶ ï ´ ©‹ãï æ À¢ï Ç G ÜUÚ ¥¢ñ Ú ÐÚ Ý ÐÇG ï ´ v²¢
¼é}¢ Îé‹²¢ ÜUè çÁ¢G‹Îx¢è ÜU¢ çS¢æx¢¢Ú Ó¢¢ã¢ïx¢ï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ ÜUã¢ Ý }¢¢Ý¢ï çÁ¢S¢ ÜU¢
çÎH ã}¢ Ýï ¥ÐÝè ²¢Î S¢ï x¢G¢çÈGUH ÜUÚ çÎ²¢ ¥¢ñÚ ±¢ïã ¥ÐÝè wG±¢çãà¢ ÜïU ÐèÀï Ó¢H¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ ÜU¢}¢ ãGÎ S¢ï x¢éÁ¢GÚ x¢²¢
¥¢ñÚ ÈGUÚ}¢¢ Î¢ï çÜU ãGÜGU ¼é}ã¢Úï ÚÏ¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ãñ ¼¢ï Á¢¢ï Ó¢¢ãï §ü}¢¢Ý H¢» ¥¢ñÚ Á¢¢ï Ó¢¢ãï
ÜéUÈGUí ÜUÚï Ï¢ïà¢ÜU ã}¢ Ýï Á¢G¢çH}¢¢ï´ ÜïU çH²ï ±¢ïã ¥¢x¢ ¼Ä²¢Ú ÜUÚ Ú¶è ãñ çÁ¢S¢ ÜUè
Îè±¢Úï´ ©‹ãï´ Í¢ïÚ Hï´x¢è ¥¢ñÚ ¥x¢Ú Ð¢Ýè ÜïU çH²ï ÈGUçÚ²¢Î ÜUÚï´ ¼¢ï ©Ý ÜUè ÈGUçÚ²¢Î ÚS¢è ã¢ïx¢è
©S¢ Ð¢Ýè S¢ï çÜU Ó¢¶Gü çÎ²ï ãé» {¢¼ ÜUè ¼GÚãG ãñ çÜU ©Ý ÜïU }¢éæã |¢êÝ Îïx¢¢ v²¢ ãè Ï¢éÚ¢ ÐèÝ¢
¥¢ñÚ Î¢ïÁ¢G¶G v²¢ ãè Ï¢éÚè ÆãÚÝï ÜUè Á¢x¢ã Ï¢ïà¢ÜU Á¢¢ï §ü}¢¢Ý H¢» ¥¢ñÚ ÝïÜU ÜU¢}¢ çÜU²ï ã}¢ ©Ý ÜïU
Ýïx¢ Á¢G¢»¥G Ýãè´ ÜUÚ¼ï çÁ¢Ý ÜïU ÜU¢}¢ ¥ÓÀï ã¢ï´ ©Ý ÜïU çH²ï Ï¢S¢Ýï ÜïU Ï¢¢x¢G ãñ´ ©Ý ÜïU
ÝèÓ¢ï ÝçÎ²¢æ Ï¢ãï ´ ±¢ï ã ©S¢ }¢ï ´ S¢¢ï Ý ï Üï U Üæ U x¢Ý ÐãÝ¢» Á¢¢»æ x ¢ï ¥¢ñ Ú
S¢ÏÁ¢G ÜUÐÇG ï ÜUÚñ Ï ¢ ¥¢ñ Ú ÜG U Ý¢ÎèÁ¢G Üï U ÐãÝï ´ x ¢ï ±ã¢æ ¼wG ¼ ¢ï ´ ÐÚ
¼çÜU²¢ Hx¢¢» v²¢ ãè ¥ÓÀ¢ S¢±¢Ï¢ ¥¢ñ Ú
Á¢‹Ý¼ v²¢ ãè ¥ÓÀè ¥¢Ú¢}¢ ÜUè Á¢x¢ã ¥¢ñ Ú ©Ý Üï U S¢¢}¢Ýï Î¢ï }¢Î¢ï Z
ÜU¢ ãG ¢ H Ï¢²¢Ý ÜUÚ¢ï çÜU ©Ý }¢ï ´ »ÜU ÜU¢ï ã}¢ Ýï ¥æ x ¢ê Ú ¢ï ´ Üï U Î¢ï Ï¢¢x¢G
çÎ²ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ï ¶Á¢êÚ¢ï´ S¢ï É¢æÐ çH²¢ ¥¢ñÚ
©Ý ÜïU Ï¢èÓ¢ Ï¢èÓ¢ }¢ï´ ¶ï¼è Ú¶è Î¢ïÝ¢ï´
Ï¢¢x¢G ¥ÐÝï ÈUH H¢» ¥¢ñÚ ©S¢ }¢ï´ ÜéUÀ
ÜU}¢è Ý Îè ¥¢ñÚ Î¢ïÝ¢ï´ ÜïU Ï¢èÓ¢ }¢ï´ ã}¢ Ýï ÝãÚ Ï¢ã¢§ü
¥¢ñÚ ±¢ïã ÈUH Ú¶¼¢ ‰¢¢ ¼¢ï ¥ÐÝï S¢¢‰¢è S¢ï Ï¢¢ïH¢
¥¢ñÚ ±¢ïã ©S¢ S¢ï Úg¢ï Ï¢ÎH ÜUÚ¼¢ ‰¢¢ }¢ñ´ ¼éÛ¢ S¢ï }¢¢H }¢ï´
çÁ¢G²¢Î¢ ãêæ ¥¢ñÚ ¥¢Îç}¢²¢ï´ ÜU¢ çÁ¢G²¢Î¢ Á¢G¢ïÚ Ú¶¼¢ ãêæ
¥ÐÝï Ï¢¢x¢G }¢ï´ x¢²¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè Á¢¢Ý ÐÚ Á¢GéË }¢ ÜUÚ¼¢ ãé±¢ Ï¢¢ïH¢ }¢éÛ¢ï x¢é}¢¢Ý Ýãè´
çÜU ²ïã ÜU|¢è ÈGUÝ¢ ã¢ï ¥¢ñÚ }¢ñ´ x¢é}¢¢Ý Ýãè´ ÜUÚ¼¢ çÜU çÜGU²¢}¢¼ ÜGU¢§}¢ ã¢ï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú }¢ñ´
¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ¼GÚÈGU çÈUÚ ÜUÚ |¢è ¼¢ï Á¢GMÚ §S¢ Ï¢¢x¢G S¢ï Ï¢ïã¼Ú ÐHÅÝï ÜUè Á¢x¢ã Ð¢ªæx¢¢ ©S¢ ÜïU
S¢¢‰¢è Ýï ©S¢ S¢ï ©HÅ ÈñUÚ ÜUÚ¼ï ãé» Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ v²¢ ¼ê ©S¢ ÜïU S¢¢‰¢
ÜéUÈGUí ÜUÚ¼¢ ãñ çÁ¢S¢ Ýï ¼éÛ¢ï ç}¢^è S¢ï Ï¢Ý¢²¢ çÈUÚ çÝ‰¢Úï Ð¢Ýè ÜUè Ï¢êæÎ S¢ï çÈUÚ ¼éÛ¢ï ÆèÜU }¢Îü çÜU²¢ HïçÜUÝ }¢ñ´ ¼¢ ï
²ïãè ÜUã¼¢ ãêæ çÜU ±¢ïã ¥ËH¢ã ãè }¢ïÚ¢ ÚÏ¢ ãñ ¥¢ñÚ }¢ñ´ çÜUS¢è ÜU¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜU¢ à¢ÚèÜU Ýãè´ ÜUÚ¼¢ ãêæ ¥¢ñÚ v²êæ Ý ãé±¢
çÜU Á¢Ï¢ ¼ê ¥ÐÝï Ï¢¢x¢G }¢ï´ x¢²¢ ¼¢ï ÜUã¢ ã¢ï¼¢ Á¢¢ï Ó¢¢ãï ¥ËH¢ã ã}¢ï´ ÜéUÀ Á¢G¢Úï Ýãè´ }¢x¢Ú ¥ËH¢ã ÜUè }¢ÎÎ ÜU¢
¥x¢Ú ¼ê }¢éÛ¢ï ¥ÐÝï S¢ï }¢¢H ± ¥¢ñH¢Î }¢ḯ ÜU}¢ Îï¶¼¢ ‰¢¢ ¼¢ï ÜGUÚèÏ¢ ãñ çÜU }¢ïÚ¢ ÚÏ¢ }¢éÛ¢ï ¼ïÚ ï
Ï¢¢x¢G S¢ï ¥ÓÀ¢ ÜUÚ Îï ¥¢ñÚ ¼ïÚï Ï¢¢x¢G ÐÚ ¥¢S}¢¢Ý S¢ï çÏ¢çÁH²¢æ ©¼¢Úï ¼¢ï ±¢ïã ÐÅ ÐÚ }¢ñÎ¢Ý
ã¢ï ÜUÚ Úã Á¢¢» ²¢ ©S¢ ÜU¢ Ð¢Ýè Á¢G } ¢èÝ }¢ï ´ {æ S ¢ Á¢¢»
çÈUÚ ¼ê ©S¢ï ãÚçx¢Á¢G ¼H¢à¢ Ý ÜUÚ S¢ÜïU ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ÈUH Í¢ïÚ çH²ï x¢» ¼¢ï ¥ÐÝï ã¢‰¢
}¢H¼¢ Úã x¢²¢ ©S¢ H¢x¢¼ ÐÚ Á¢¢ï ©S¢ Ï¢¢x¢G }¢ï´ ¶GÓ¢ü ÜUè ‰¢è ¥¢ñÚ ±¢ïã ¥ÐÝè ÅïÅ¢ï´
ÐÚ çx¢Ú¢ ãé±¢ ‰¢¢ ¥¢ñÚ ÜUã Úã¢ ãñ »ï ÜU¢à¢ }¢ñ́ Ýï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜU¢ çÜUS¢è ÜU¢ï à¢ÚèÜU Ý çÜU²¢ ã¢ï¼¢ ¥¢ñÚ ©S¢
ÜïU Ð¢S¢ ÜU¢ï§ü Á¢}¢¢¥G¼ Ý ‰¢è çÜU ¥ËH¢ã ÜïU S¢¢}¢Ýï ©S¢ ÜUè }¢ÎÎ ÜUÚ¼è Ý ±¢ïã Ï¢ÎH¢ HïÝï ÜUï ÜGU¢çÏ¢H ‰¢¢
²ã¢æ ¶éH¼¢ ãñ çÜU §çwG¼²¢Ú S¢ÓÓ¢ï ¥ËH¢ã ÜU¢ ãñ ©S¢ ÜU¢ S¢±¢Ï¢ S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ïã¼Ú ¥¢ñÚ ©S¢ï }¢¢ÝÝï ÜU¢ ¥‹Á¢¢}¢
S¢Ï¢ S¢ï |¢H¢ ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU S¢¢}¢Ýï çÁ¢G‹Îx¢¢çÝ²ï Îé‹²¢ ÜUè ÜUã¢±¼ Ï¢²¢Ý ÜUÚ¢ï Á¢ñS¢ï »ÜU Ð¢Ýè ã}¢ Ý ï
¥¢S}¢¢Ý S¢ï ©¼¢Ú¢ ¼¢ï ©S¢ Üï U S¢Ï¢Ï¢ Á¢G } ¢èÝ ÜU¢ S¢ÏÁ¢G ¢ Í¢Ý¢ ã¢ï ÜUÚ
çÝÜUH¢ çÜU S¢ê¶è Í¢¢S¢ ã¢ï x¢²¢ çÁ¢S¢ï ã±¢»æ ©ÇG¢»æ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ãÚ Ó¢èÁ¢G ÐÚ
ÜG U ¢Ï¢ê ±¢H¢ ãñ }¢¢H ¥¢ñ Ú Ï¢ï Å ï ²ï ã Á¢è¼è Îé ‹ ²¢ ÜU¢ çS¢æ x ¢¢Ú ãñ
¥¢ñÚ Ï¢¢ÜGUè ÚãÝï ±¢Hè ¥ÓÀè Ï¢¢¼ï´ ©Ý ÜU¢ S¢±¢Ï¢ ¼é}ã¢Úï ÚÏ¢ ÜïU ²ã¢æ Ï¢ïã¼Ú ¥¢ñÚ ±¢ïã
©}}¢èÎ }¢ï´ S¢Ï¢ S¢ï |¢Hè ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ çÎÝ ã}¢ Ðã¢ÇG¢ï´ ÜU¢ï Ó¢H¢»æx¢ï ¥¢ñÚ ¼é}¢ Á¢G}¢èÝ ÜU¢ï S¢¢ÈGU ¶éHè ãé§ü Îï¶¢ïx¢ ï
¥¢ñÚ ã}¢ ©‹ãḯ ©Æ¢»æx¢ï ¼¢ï ©Ý }¢ḯ S¢ï çÜUS¢è ÜU¢ï À¢ïÇG Ý Îḯx¢ï ¥¢ñÚ S¢Ï¢ ¼é}ã¢Úï ÚÏ¢ ÜïU ãGéÁG¢êÚ ÐÚ¢ Ï¢¢æ{ï Ðïà¢
ã¢ï´x¢ï Ï¢ïà¢ÜU ¼é}¢ ã}¢¢Úï Ð¢S¢ ±ñS¢ï ãè ¥¢» Á¢ñS¢¢ ã}¢ Ýï ¼é}ãï´ ÐãHè Ï¢¢Ú Ï¢Ý¢²¢ ‰¢¢ Ï¢çËÜU ¼é}ã¢Ú¢ x¢é}¢¢Ý
‰¢¢ çÜU ã}¢ ãÚçx¢Á¢G ¼é}ã¢Úï çH²ï ÜU¢ï§ü ±¢’Îï ÜU¢ ±vG¼ Ý Ú¶ḯx¢ï ¥¢ñÚ Ý¢}¢» ¥¢’}¢¢H Ú¶¢ Á¢¢»x¢¢ ¼¢ï ¼é}¢
}¢éÁ ¢çÚ}¢¢ï´ ÜU¢ï Îï ¶ ¢ïx ¢ï çÜU ©S¢ Üï U çH¶ï S¢ï ÇÚ¼ï ã¢ï ´x ¢ï ¥¢ñ Ú ÜUãï ´x ¢ï ã¢»
¶GÚ¢Ï¢è ã}¢¢Úè §S¢ Ýç±à¼ï ÜU¢ï v²¢ ãé±¢ Ý §S¢ Ýï ÜU¢ï§ü À¢ïÅ¢ x¢éÝ¢ã À¢ïÇG¢ Ý Ï¢ÇG¢ çÁ¢S¢ï Í¢ïÚ Ý çH²¢ ã¢ ï
¥¢ñÚ ¥ÐÝ¢ S¢Ï¢ çÜU²¢ ©‹ã¢ï´ Ýï S¢¢}¢Ýï Ð¢²¢ ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Ú¢ ÚÏ¢ çÜUS¢è ÐÚ Á¢GéË}¢ Ýãè´ ÜUÚ¼¢ ¥¢ñÚ ²¢Î ÜUÚ¢ï Á¢Ï¢
ã}¢ Ýï çÈGUçÚà¼¢ï´ ÜU¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU ¥¢Î}¢ ÜU¢ï S¢Á Î¢ ÜUÚ¢ï ¼¢ï S¢Ï¢ Ýï S¢ÁÎ¢ çÜU²¢ çS¢±¢ §ÏHèS¢ çÜU ÜGU¢ñ}¢ï çÁ¢‹Ý S¢ï
‰¢¢ ¼¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜïU ãGév}¢ S¢ï çÝÜUH x¢²¢ |¢H¢ v²¢ ©S¢ï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ¥¢ñH¢Î ÜU¢ï }¢ïÚï çS¢±¢ Î¢ïS¼
Ï¢Ý¢¼ï ã¢ï ¥¢ñ Ú ±¢ï ã ¼é } ã¢Úï Îé à }¢Ý ãñ ´ Á¢G ¢ çH}¢¢ï ´ ÜU¢ï v²¢ ãè
Ï¢éÚ ¢ Ï¢ÎH ç}¢H¢ Ý }¢ñ´ Ýï ¥¢S}¢¢Ý¢ï ´ ¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ Üï U Ï¢Ý¢¼ï ±vG ¼ ©‹ãï´
S¢¢}¢Ýï çÏ¢Æ¢ çH²¢ ‰¢¢ Ý ¶GéÎ ©Ý ÜïU Ï¢Ý¢¼ï ±vG¼ ¥¢ñÚ Ý }¢ïÚè à¢¢Ý çÜU x¢é}¢Ú¢ã ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ ÜU¢ ï
Ï¢¢ÁG¢ê Ï¢Ý¢ªæ ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ çÎÝ ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ çÜU ÐéÜU¢Ú¢ï }¢ïÚï à¢ÚèÜU¢ḯ ÜU¢ï Á¢¢ï ¼é}¢ x¢é}¢¢Ý ÜUÚ¼ï ‰¢ï
¼¢ï ©‹ãï´ ÐéÜU¢Úï´x¢ï ±¢ïã ©‹ãï´ Á¢±¢Ï¢ Ý Îï´x¢ï ¥¢ñÚ ã}¢ ©Ý ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý »ÜU ãH¢ÜU¼ ÜU¢ }¢ñÎ¢Ý ÜUÚ Îï´x¢ ï
¥¢ñÚ }¢éÁ¢çÚ}¢ Î¢ïÁ¢G¶G ÜU¢ï Îï¶ï´x¢ï ¼¢ï ²ÜGUèÝ ÜUÚï´x¢ï çÜU ©‹ãï´ §S¢ }¢ï´ çx¢ÚÝ¢ ãñ ¥¢ñÚ
§S¢ S¢ï çÈUÚÝï ÜUè ÜU¢ï§ü Á¢x¢ã Ý Ð¢»æx¢ï ¥¢ñÚ Ï¢ïà¢ÜU ã}¢ Ýï H¢ïx¢¢ï´ ÜïU çH²ï §S¢ ÜGéUÚ¥¢Ý }¢ï´
ãÚ çÜGUS}¢ ÜUè ç}¢SH ¼GÚãG ¼GÚãG Ï¢²¢Ý ÈGUÚ}¢¢§ü ¥¢ñÚ ¥¢Î}¢è ãÚ Ó¢èÁ¢G S¢ï Ï¢ÉG ÜUÚ
Û¢x¢ÇG¢Hê ãñ ¥¢ñÚ ¥¢Îç}¢²¢ï´ ÜU¢ï çÜUS¢ Ó¢èÁ¢G Ýï §S¢ S¢ï Ú¢ïÜU¢ çÜU §ü}¢¢Ý H¢¼ï Á¢Ï¢
çãÎ¢²¼ ©Ý ÜïU Ð¢S¢ ¥¢§ü ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ÚÏ¢ S¢ï }¢é¥G¢ÈGUè }¢¢æx¢¼ï }¢x¢Ú ²ïã çÜU ©Ý ÐÚ ¥x¢H¢ï´ ÜU¢
ÎS¼êÚ ¥¢» ²¢ ©Ý ÐÚ çÜGUS}¢ çÜGUS}¢ ÜU¢ ¥GÁ¢G¢Ï¢ ¥¢» ¥¢ñÚ ã}¢ ÚS¢êH¢ï´ ÜU¢ï
Ýãè´ |¢ïÁ¢¼ï }¢x¢Ú ¶Géà¢è ¥¢ñÚ ÇÚ S¢éÝ¢Ýï ±¢Hï ¥¢ñÚ Á¢¢ï ÜU¢çÈGUÚ ãñ´ ±¢ïã Ï¢¢ç¼GH ÜïU S¢¢‰¢
Û¢x¢ÇG¼ï ãñ´ çÜU ©S¢ S¢ï ãGÜGU ÜU¢ï ãÅ¢ Îï´ ¥¢ñÚ ©‹ã¢ï´ Ýï }¢ïÚè ¥¢²¼¢ï´ ÜUè ¥¢ñÚ Á¢¢ï ÇÚ ©‹ãï´ S¢éÝ¢»
x¢» ‰¢ï ©Ý ÜUè ãæS¢è Ï¢Ý¢ Hè ¥¢ñÚ ©S¢ S¢ï Ï¢ÉG ÜUÚ Á¢G¢çH}¢ ÜU¢ñÝ çÁ¢S¢ï ©S¢ ÜïU
ÚÏ¢ ÜUè ¥¢²¼ï´ ²¢Î çÎH¢§ü Á¢¢»æ ¼¢ï ±¢ïã ©Ý S¢ï }¢éæã ÈñUÚ Hï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ã¢‰¢ Á¢¢ï ¥¢x¢ï
|¢ïÁ¢ Ó¢éÜïU ©S¢ï |¢êH Á¢¢» ã}¢ Ýï ©Ý ÜïU çÎH¢ï´ ÐÚ çx¢GH¢ÈGU ÜUÚ çÎ²ï ãñ´ çÜU ÜGéUÚ¥¢Ý Ý S¢}¢Û¢ï ´
¥¢ñÚ ©Ý ÜïU ÜU¢Ý¢ï´ }¢ï´ çx¢Ú¢Ýè ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¼é}¢ ©‹ãï´ çãÎ¢²¼ ÜUè ¼GÚÈGU Ï¢éH¢¥¢ï ¼¢ï Á¢Ï¢ |¢è ãÚçx¢Á¢G ÜU|¢è Ú¢ã Ý Ð¢»æx¢ï ¥¢ñÚ
¼é}ã¢Ú¢ ÚÏ¢ Ï¢wGà¢Ýï ±¢H¢ }¢ãìÚ ±¢H¢ ãñ ¥x¢Ú ±¢ïã ©‹ãï´ ©Ý ÜïU çÜU²ï ÐÚ ÐÜUÇG¼¢ ¼¢ï Á¢ËÎ ©Ý ÐÚ
¥GÁ¢G¢Ï¢ |¢ïÁ¢¼¢ Ï¢çËÜU ©Ý ÜïU çH²ï »ÜU ±¢’Îï ÜU¢ ±vG¼ ãñ çÁ¢S¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï ÜU¢ï§ü ÐÝ¢ã Ý
Ð¢»æx¢ï ¥¢ñÚ ²ïã Ï¢çS¼²¢æ ã}¢ Ýï ¼Ï¢¢ã ÜUÚ Îè´ Á¢Ï¢ ©‹ã¢ï´ Ýï Á¢GéË}¢ çÜU²¢ ¥¢ñÚ ã}¢ Ýï ©Ý ÜUè
Ï¢ÚÏ¢¢Îè ÜU¢ »ÜU ±¢’Î¢ Ú¶¢ ‰¢¢ ¥¢ñÚ ²¢Î ÜUÚ¢ï Á¢Ï¢ }¢êS¢¢ Ýï ¥ÐÝï ¶G¢çÎ}¢ S¢ï ÜUã¢ }¢ñ́ Ï¢¢Á¢G Ý Úãêæx¢¢
Á¢Ï¢ ¼ÜU ±ã¢æ Ý ÐãéæÓ¢êæ Á¢ã¢æ Î¢ï S¢}¢é‹ÎÚ ç}¢Hï ãñæ ²¢ ÜGUÚÝ¢ï´ Ó¢H¢ Á¢¢ªæ çÈUÚ
Á¢Ï¢ ±¢ïã Î¢ïÝ¢ḯ ©Ý ÎçÚ²¢¥¢ïæ ÜïU ç}¢HÝï ÜUè Á¢x¢ã ÐãéæÓ¢ï ¥ÐÝè }¢ÀHè |¢êH x¢» ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï S¢}¢é‹ÎÚ }¢ï ´
¥ÐÝè Ú¢ã Hè S¢éÚxæ ¢ Ï¢Ý¢¼è çÈUÚ Á¢Ï¢ ±ã¢æ S¢ï x¢éÁ¢GÚ x¢» }¢êS¢¢ Ýï ¶G¢çÎ}¢ S¢ï ÜUã¢ ã}¢¢Ú¢ S¢éÏãG ÜU¢ ¶¢Ý¢
H¢¥¢ï Ï¢ïà¢ÜU ã}¢ï´ ¥ÐÝï §S¢ S¢ÈGUÚ }¢ï´ Ï¢ÇGè }¢à¢vGÜGU¼ ÜU¢ S¢¢}¢Ý¢ ãé±¢ Ï¢¢ïH¢ |¢H¢ Îïç¶²ï ¼¢ ï
Á¢Ï¢ ã}¢ Ýï ©S¢ Ó¢^¢Ý ÜïU Ð¢S¢ Á¢x¢ã Hè ‰¢è ¼¢ï Ï¢ïà¢ÜU }¢ñ´ }¢ÀHè ÜU¢ï |¢êH x¢²¢ ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï à¢ñ¼G¢Ý
ãè Ýï |¢éH¢ çÎ²¢ çÜU }¢ñ´ ©S¢ ÜU¢ }¢ÁGÜêUÚ ÜUMæ ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï ¼¢ï S¢}¢é‹ÎÚ }¢ï´ ¥ÐÝè
Ú¢ã Hè ¥Ó¢}Ï¢¢ ãñ }¢êS¢¢ Ýï ÜUã¢ ²ïãè ¼¢ï

ã}¢ Ó¢¢ã¼ï ‰¢ï ¼¢ï ÐèÀï ÐHÅï ¥ÐÝï ÜGUÎ}¢¢ï´ ÜïU çÝà¢¢Ý Îï¶¼ï ¼¢ï ã}¢¢Úï Ï¢‹Î¢ï´
}¢ï´ S¢ï »ÜU Ï¢‹Î¢ Ð¢²¢ çÁ¢S¢ï ã}¢ Ýï ¥ÐÝï Ð¢S¢ S¢ï ÚãG}¢¼ Îè ¥¢ñÚ ©S¢ï ¥ÐÝ¢
§GË}¢ï HÎé‹Ýè ¥G¼G¢ çÜU²¢ ©S¢ S¢ï }¢êS¢¢ Ýï ÜUã¢ v²¢ }¢ñ´ ¼é}ã¢Úï S¢¢‰¢ Úãêæ
§S¢ à¢¼üG ÐÚ çÜU ¼é}¢ }¢éÛ¢ï çS¢¶¢ Î¢ïx¢ï ÝïÜU Ï¢¢¼ Á¢¢ï ¼é}ãḯ ¼¢’Hè}¢ ãé§ü ÜUã¢ ¥¢Ð }¢ïÚï S¢¢‰¢
ãÚçx¢Á¢G Ý ÆãÚ S¢ÜïU´x¢ï ¥¢ñÚ ©S¢ Ï¢¢¼ ÐÚ v²êæ ÜUÚ S¢Ï¢í ÜUÚï´x¢ï çÁ¢S¢ï ¥¢Ð
ÜU¢ §GË}¢ }¢éãGè¼G Ýãè´ ÜUã¢ ¥G‹ÜGUÚèÏ¢ ¥ËH¢ã Ó¢¢ãï ¼¢ï ¼é}¢ }¢éÛ¢ï S¢¢çÏ¢Ú Ð¢¥¢ïx¢ï ¥¢ñÚ }¢ñ´
¼é}ã¢Úï çÜUS¢è ãGév}¢ ÜU¢ ç¶GH¢ÈGU Ý ÜUMæx¢¢ ÜUã¢ ¼¢ï ¥x¢Ú ¥¢Ð }¢ïÚï S¢¢‰¢ Úã¼ï ãñ´ ¼¢ï }¢éÛ¢ S¢ï
çÜUS¢è Ï¢¢¼ ÜU¢ï Ý ÐêÀÝ¢ Á¢Ï¢ ¼ÜU }¢ñ´ ¶GéÎ ©S¢ ÜU¢U çÁ¢GRU Ý ÜUMæ
¥Ï¢ Î¢ïÝ¢ï´ Ó¢Hï ²ã¢æ ¼ÜU çÜU Á¢Ï¢ ÜUà¼è }¢ïæ S¢é±¢Ú ãé» ©S¢ Ï¢‹Îï Ýï ©S¢ï Ó¢èÚ Ç¢H¢ }¢êS¢¢
Ýï ÜUã¢ v²¢ ¼é}¢ Ýï §S¢ï §S¢ çH²ï Ó¢èÚ¢ çÜU §S¢ ÜïU S¢é±¢Ú¢ḯ ÜU¢ï ÇéÏ¢¢ Î¢ï Ï¢ïà¢ÜU ²ïã ¼é}¢ Ýï Ï¢éÚè Ï¢¢¼ ÜUè
ÜUã¢ }¢ñ ´ Ý ÜUã¼¢ ‰¢¢ çÜU ¥¢Ð }¢ï Ú ï S¢¢‰¢ ãÚçx¢Á¢G Ý ÆãÚ S¢Üï U ´ x ¢ï
ÜUã¢ }¢é Û ¢ S¢ï }¢ï Ú è |¢ê H ÐÚ x¢çÚzG ¼ Ý ÜUÚ¢ï ¥¢ñ Ú }¢é Û ¢ ÐÚ }¢ï Ú ï ÜU¢}¢
}¢ï´ }¢éç àÜUH Ý Ç¢H¢ï çÈUÚ Î¢ï Ý¢ï ´ Ó¢Hï ²ã¢æ ¼ÜU çÜU Á¢Ï¢ »ÜU HÇGÜ U¢
ç}¢H¢ ©S¢ Ï¢‹Îï Ýï ©S¢ï ÜGUyH ÜUÚ çÎ²¢ }¢êS¢¢ Ýï ÜUã¢ v²¢ ¼é}¢ Ýï »ÜU S¢é‰¢Úè Á¢¢Ý Ï¢ï çÜUS¢è
Á¢¢Ý Üï U Ï¢ÎHï ÜG U yH ÜUÚ Îè Ï¢ï à ¢ÜU ¼é } ¢ Ýï Ï¢ãé ¼ Ï¢é Ú è Ï¢¢¼ ÜUè
ÜUã¢ }¢ñ ´ Ýï ¥¢Ð S¢ï Ý ÜUã¢ ‰¢¢ çÜU ¥¢Ð ãÚçx¢Á¢G }¢ï Ú ï S¢¢‰¢ Ý ÆãÚ
S¢ÜïU´x¢ï ÜUã¢ §S¢ ÜïU Ï¢¢’Î }¢ñ´ ¼é}¢ S¢ï ÜéUÀ ÐêÀêæ ¼¢ï çÈUÚ }¢ïÚï S¢¢‰¢ Ý ÚãÝ¢
Ï¢ï à ¢ÜU }¢ï Ú è ¼G Ú ÈG U S¢ï ¼é } ã¢Ú¢ ©G Á¢Gí Ðé Ú ¢ ã¢ï Ó¢é Ü U¢ çÈUÚ Î¢ï Ý ¢ï ´ Ó¢Hï
²ã¢æ ¼ÜU çÜU Á¢Ï¢ »ÜU x¢¢©æ ±¢H¢ï´ ÜïU Ð¢S¢ ¥¢» ©Ý ÎãÜGU¢Ý¢ïæ S¢ï ¶¢Ý¢ }¢¢æx¢¢
¼¢ï ©‹ã¢ï´ Ýï ©‹ãï´ Î¢’±¼ ÎïÝè ÜGUÏ¢êH Ý ÜUè çÈUÚ Î¢ïÝ¢ï´ Ýï ©S¢ x¢¢©æ }¢ï´ »ÜU Îè±¢Ú Ð¢§ü çÜU
çx¢Ú¢ Ó¢¢ã¼è ãñ ©S¢ Ï¢‹Îï Ýï ©S¢ï S¢è{¢ ÜUÚ çÎ²¢ }¢êS¢¢ Ýï ÜUã¢ ¼é}¢ Ó¢¢ã¼ï ¼¢ï §S¢ ÐÚ ÜéUÀ }¢Á¢GÎêÚè Hï Hï¼ï ÜUã¢ ²ïã
}¢ïÚè ¥¢ñÚ ¥¢Ð ÜUè Á¢éÎ¢§ü ãñ ¥Ï¢ }¢ñ´ ¥¢Ð ÜU¢ï ©Ý Ï¢¢¼¢ï´ ÜU¢ ÈñUÚ Ï¢¼¢ªæx¢¢ çÁ¢Ý ÐÚ ¥¢Ð S¢ï
S¢Ï¢í Ý ã¢ï S¢ÜU¢ ±¢ïã Á¢¢ï ÜUà¼è ‰¢è ±¢ïã ÜéUÀ }¢¢ïãG¼¢Á¢¢ï´ ÜUè ‰¢è çÜU ÎçÚ²¢ }¢ï´
ÜU¢}¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï ¼¢ï }¢ñ´ Ýï Ó¢¢ã¢ çÜU ©S¢ï »GïÏ¢Î¢Ú ÜUÚ Îêæ ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU ÐèÀï »ÜU Ï¢¢Îà¢¢ã
‰¢¢ çÜU ãÚ S¢¢çÏ¢¼ ÜUà¼è Á¢GÏ¢Ú ÎS¼è ÀèÝ Hï¼¢ ¥¢ñÚ ±¢ïã Á¢¢ï HÇGÜU¢ ‰¢¢
©S¢ ÜïU }¢¢æ Ï¢¢Ð }¢éS¢Ë}¢¢Ý ‰¢ï ¼¢ï ã}¢ï´ ÇÚ ãé±¢ çÜU ±¢ïã ©Ý ÜU¢ï S¢ÚÜUà¢è ¥¢ñÚ ÜéUÈGUí
ÐÚ Ó¢ÉG¢ Îï ¼¢ï ã}¢ Ýï Ó¢¢ã¢ çÜU ©Ý Î¢ïÝ¢ï´ ÜU¢ ÚÏ¢ ©S¢ S¢ï Ï¢ïã¼Ú S¢é‰¢Ú¢ ¥¢ñÚ ©S¢ S¢ï
çÁ¢G²¢Î¢ }¢ïãÚÏ¢¢Ýè }¢ï´ ÜGUÚèÏ¢ ¥G¼G¢ ÜUÚï Úãè ±¢ïã Îè±¢Ú ±¢ïã à¢ãÚ ÜïU Î¢ï ²¼è}¢ HÇGÜU¢ï´ ÜUè ‰¢è
¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ÝèÓ¢ï ©Ý ÜU¢ ¶GÁ¢G¢Ý¢ ‰¢¢ ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ Ï¢¢Ð ÝïÜU ¥¢Î}¢è ‰¢¢ ¼¢ï ¥¢Ð ÜïU ÚÏ¢
Ýï Ó¢¢ã¢ çÜU ±¢ïã Î¢ïÝ¢ï´ ¥ÐÝè Á¢±¢Ýè ÜU¢ï ÐãéæÓ¢ï´ ¥¢ñÚ ¥ÐÝ¢ ¶GÁ¢G¢Ý¢ çÝÜU¢Hï´
¥¢Ð ÜïU ÚÏ¢ ÜUè ÚãG}¢¼ S¢ï ¥¢ñÚ ²ïã ÜéUÀ }¢ñ´ Ýï ¥ÐÝï ãGév}¢ S¢ï Ý çÜU²¢ ²ïã ÈñUÚ ãñ
©Ý Ï¢¢¼¢ï ´ ÜU¢ çÁ¢S¢ ÐÚ ¥¢Ð S¢ï S¢Ï¢í Ý ã¢ï S¢ÜU¢ ¥¢ñ Ú ¼é } ¢ S¢ï
Á¢GéH ÜGUÚÝñÝ ÜU¢ï ÐêÀ¼ï ãñ´ ¼é}¢ ÈGUÚ}¢¢¥¢ï }¢ñ´ ¼é}ãï´ §S¢ ÜU¢ }¢ÁGÜêUÚ ÐÉG ÜUÚ S¢éÝ¢¼¢ ãêæ
Ï¢ïà¢ÜU ã}¢ Ýï ©S¢ï Á¢G}¢èÝ }¢ï´ ÜGU¢Ï¢ê çÎ²¢ ¥¢ñÚ ãÚ Ó¢èÁ¢G ÜU¢ »ÜU S¢¢}¢¢Ý ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢²¢
¼¢ï ±¢ïã »ÜU S¢¢}¢¢Ý ÜïU ÐèÀï Ó¢H¢ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU Á¢Ï¢ S¢êÚÁ¢ ÇêÏ¢Ýï ÜUè Á¢x¢ã ÐãéæÓ¢¢ ©S¢ï
»ÜU çS¢²¢ã ÜUèÓ¢ÇG ÜïU Ó¢à}¢ï }¢ï´ ÇêÏ¢¼¢ Ð¢²¢ ¥¢ñÚ ±ã¢æ »ÜU ÜGU¢ñ}¢ ç}¢Hè ã}¢ Ýï
ÈGUÚ}¢¢²¢ »ï Á¢GéH ÜGUÚÝñÝ ²¢ ¼¢ï ¼ê ©‹ãï´ S¢Á¢G¢ Îï ²¢ ©Ý ÜïU S¢¢‰¢ |¢H¢§ü §çwG¼²¢Ú ÜUÚï
¥GÁ¢Gü ÜUè, çÜU ±¢ïã çÁ¢S¢ Ýï Á¢GéË}¢ çÜU²¢ ©S¢ï ¼¢ï ã}¢ ¥G‹ÜGUÚèÏ¢ S¢Á¢G¢ Îï´x¢ï çÈUÚ ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ¼GÚÈGU
ÈñUÚ¢ Á¢¢»x¢¢ ±¢ïã ©S¢ï Ï¢éÚè }¢¢Ú Îïx¢¢ ¥¢ñÚ Á¢¢ï §ü}¢¢Ý H¢²¢ ¥¢ñÚ ÝïÜU ÜU¢}¢ çÜU²¢ ¼¢ï ©S¢
ÜU¢ Ï¢ÎH¢ |¢H¢§ü ãñ ¥¢ñ Ú ¥G ‹ ÜG U ÚèÏ¢ ã}¢ ©S¢ï ¥¢S¢¢Ý ÜU¢}¢ ÜUãï ´ x ¢ï
çÈUÚ »ÜU S¢¢}¢¢Ý ÜïU ÐèÀï Ó¢H¢ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU Á¢Ï¢ S¢êÚÁ¢ çÝÜUHÝï ÜUè Á¢x¢ã ÐãéæÓ¢¢ ©S¢ï »ïS¢è ÜGU¢ñ}¢
ÐÚ çÝÜUH¼¢ Ð¢²¢ çÁ¢Ý ÜïU çH²ï ã}¢ Ýï S¢êÚ Á¢ S¢ï ÜU¢ï§ ü ¥¢ÇG Ýãè´ Ú¶è
Ï¢¢¼ ²ïãè ãñ ¥¢ñÚ Á¢¢ï ÜéUÀ ©S¢ ÜïU Ð¢S¢ ‰¢¢ S¢Ï¢ ÜU¢ï ã}¢¢Ú¢ §GË}¢ }¢éãGè¼G ãñ çÈUÚ »ÜU S¢¢}¢¢Ý ÜïU
ÐèÀï Ó¢H¢ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU Á¢Ï¢ Î¢ï Ðã¢ÇG¢ï´ ÜïU Ï¢èÓ¢ ÐãéæÓ¢¢ ©Ý S¢ï §{Ú ÜéUÀ »ïS¢ï H¢ïx¢
Ð¢» çÜU ÜU¢ï§ü Ï¢¢¼ S¢}¢Û¢¼ï }¢¢’Hê}¢ Ý ã¢ï¼ï ‰¢ï ©‹ã¢ï´ Ýï ÜUã¢ »ï Á¢GéH ÜGUÚÝñÝ Ï¢ïà¢ÜU
²¢Á¢êÁ¢ ± }¢¢Á¢êÁ¢ Á¢G}¢èÝ }¢ï´ ÈGUS¢¢Î }¢Ó¢¢¼ï ãñ´ ¼¢ï v²¢ ã}¢ ¥¢Ð ÜïU çH²ï ÜéUÀ }¢¢H }¢éÜGUÚüÚ ÜUÚ Îï ´
§S¢ ÐÚ çÜU ¥¢Ð ã}¢ }¢ï´ ¥¢ñÚ ©Ý }¢ï´ »ÜU Îè±¢Ú Ï¢Ý¢ Îï´ ÜUã¢ ±¢ïã çÁ¢S¢ ÐÚ
}¢éÛ¢ï }¢ïÚï ÚÏ¢ Ýï ÜGU¢Ï¢ê çÎ²¢ ãñ Ï¢ïã¼Ú ãñ ¼¢ï }¢ïÚè }¢ÎÎ ¼G¢ÜGU¼ S¢ï ÜUÚ¢ï }¢ñ´ ¼é}¢ }¢ï´
¥¢ñÚ ©Ý }¢ï´ »ÜU }¢ÁGÏ¢ê¼G ¥¢ÇG Ï¢Ý¢ Îêæ }¢ïÚï Ð¢S¢ H¢ñãï ÜïU ¼wG¼ï H¢¥¢ï ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ±¢ïã Á¢Ï¢
Îè±¢Ú Î¢ïÝ¢ï´ Ðã¢ÇG¢ï´ ÜïU ÜUÝ¢Ú¢ï´ S¢ï Ï¢Ú¢Ï¢Ú ÜUÚ Îè ÜUã¢ {¢ïæÜU¢ï ²ã¢æ ¼ÜU çÜU Á¢Ï¢ ©S¢ï ¥¢x¢ ÜUÚ çÎ²¢
ÜUã¢ H¢¥¢ï }¢ñ´ §S¢ ÐÚ x¢H¢ ãé±¢ ¼¢æÏ¢¢ ©æÇïH Îêæ ¼¢ï ²¢Á¢êÁ¢ ± }¢¢Á¢êÁ¢ §S¢ ÐÚ Ý Ó¢ÉG S¢ÜïU
¥¢ñÚ Ý §S¢ }¢ï´ S¢êÚ¢¶G ÜUÚ S¢ÜïU ÜUã¢ ²ïã }¢ïÚï ÚÏ¢ ÜUè ÚãG}¢¼ ãñ çÈUÚ Á¢Ï¢
}¢ïÚï ÚÏ¢ ÜU¢ ±¢’Î¢ ¥¢»x¢¢ §S¢ï Ð¢à¢ Ð¢à¢ ÜUÚ Îïx¢¢ ¥¢ñÚ }¢ïÚï ÚÏ¢ ÜU¢ ±¢’Î¢
S¢ÓÓ¢¢ ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ çÎÝ ã}¢ ©‹ãï´ À¢ïÇG Îï´x¢ï çÜU ©Ý ÜU¢ »ÜU x¢éÚ¢ñã ÎêS¢Úï ÐÚ
ÚïH¢ Îïx¢¢ ¥¢ñÚ S¢êÚ ÈêæUÜU¢ Á¢¢»x¢¢ ¼¢ï ã}¢ ©Ý S¢Ï¢ ÜU¢ï §ÜUn¢ ÜUÚ H¢»æx¢ï ¥¢ñÚ ã}¢ ©S¢ çÎÝ
Á¢ã‹Ý}¢ ÜU¢çÈGUÚ¢ï´ ÜïU S¢¢}¢Ýï H¢»æx¢ï ±¢ïã çÁ¢Ý ÜUè ¥¢æ¶¢ï´ ÐÚ }¢ïÚè ²¢Î S¢ï ÐÎ¢ü
ÐÇG¢ ‰¢¢ ¥¢ñÚ ãGÜGU Ï¢¢¼ S¢éÝ Ý S¢ÜU¼ï ‰¢ï
¼¢ï v²¢ ÜU¢çÈGUÚ ²ïã S¢}¢Û¢ï ãñ´ çÜU }¢ïÚï Ï¢‹Î¢ï´ ÜU¢ï }¢ïÚï çS¢±¢ çãG}¢¢²¼è Ï¢Ý¢ Hï´x¢ï Ï¢ïà¢ÜU ã}¢ Ýï
ÜU¢çÈG U Ú¢ï ´ ÜUè }¢ï ã }¢¢Ýè ÜU¢ï Á¢ã‹Ý}¢ ¼Ä²¢Ú ÜUÚ Ú¶è ãñ
¼é}¢ ÈGUÚ}¢¢¥¢ï v²¢ ã}¢ ¼é}ãï´ Ï¢¼¢ Îï´ çÜU S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ÉG ÜUÚ Ý¢çÜGUS¢ ¥G}¢H çÜUÝ ÜïU ãñ´ ©Ý
ÜïU çÁ¢Ý ÜUè S¢¢Úè ÜU¢ïçà¢à¢ Îé‹²¢ ÜUè çÁ¢G‹Îx¢è }¢ḯ x¢é}¢ x¢§ü ¥¢ñÚ ±¢ïã §S¢ ¶G²¢H }¢ḯ ãñ´
çÜU ã}¢ ¥ÓÀ¢ ÜU¢}¢ ÜUÚ Úãï ãñ´ ²ïã H¢ïx¢ ãñ´ çÁ¢‹ã¢ï´ Ýï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ¥¢²¼ï´
¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ ç}¢HÝ¢ Ý }¢¢Ý¢ ¼¢ï ©Ý ÜU¢ çÜU²¢ {Ú¢ S¢Ï¢ ¥ÜU¢Ú¼ ãñ ¼¢ï ã}¢ ©Ý ÜïU çH²ï çÜGU²¢}¢¼
ÜïU çÎÝ ÜU¢ï§ü ¼¢ïH Ý ÜGU¢§}¢ ÜUÚḯx¢ï ²ïã ©Ý ÜU¢ Ï¢ÎH¢ ãñ Á¢ã‹Ý}¢ §S¢ ÐÚ çÜU ©‹ã¢ïæ Ýï ÜéUÈGUí çÜU²¢ ¥¢ñÚ
}¢ï Ú è ¥¢²¼¢ï ´ ¥¢ñÚ }¢ï Ú ï ÚS¢ê H¢ï´ ÜUè ãæ S¢è Ï¢Ý¢§ü Ï¢ï à¢ÜU Á¢¢ï §ü} ¢¢Ý H¢»
¥¢ñ Ú ¥ÓÀï ÜU¢}¢ çÜU²ï çÈG U ÚÎ¢ñ S ¢ Üï U Ï¢¢x¢G
©Ý ÜUè }¢ï ã }¢¢Ýè ãñ ±¢ï ã ã}¢ï à ¢¢ ©Ý }¢ï ´ Úãï ´ x ¢ï ©Ý S¢ï
Á¢x¢ã Ï¢ÎHÝ¢ Ý Ó¢¢ãï´x¢ï ¼é}¢ ÈGUÚ}¢¢ Î¢ï ¥x¢Ú S¢}¢é‹ÎÚ }¢ïÚï ÚÏ¢ ÜUè Ï¢¢¼¢ï´ ÜïU çH²ï çS¢²¢ãè
ã¢ï ¼¢ï Á¢GMÚ S¢}¢é‹ÎÚ ¶Gy}¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ }¢ïÚï ÚÏ¢ ÜUè Ï¢¢¼ï´ ¶Gy}¢ Ý ã¢ï´x¢è ¥x¢Ó¢ïü ã}¢
±ñS¢¢ ãè ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè }¢ÎÎ ÜU¢ï Hï ¥¢»æ ¼é}¢ ÈGUÚ}¢¢¥¢ï Á¢G¢çãÚ S¢êÚ¼ï Ï¢-à¢Úè }¢ï´
¼¢ï }¢ñ´ ¼é}¢ Á¢ñS¢¢ ãêæ }¢éÛ¢ï ±ãGì² ¥¢¼è ãñ çÜU ¼é}ã¢Ú¢ }¢¢’Ï¢êÎ »ÜU ãè }¢¢’Ï¢êÎ ãñ ¼¢ï çÁ¢S¢ï
¥ÐÝï ÚÏ¢ S¢ï ç}¢HÝï ÜUè ©}}¢èÎ ã¢ï ©S¢ï Ó¢¢çã²ï çÜU Ýï Ü U ÜU¢}¢ ÜUÚï
¥¢ñ Ú ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè Ï¢‹Îx¢è }¢ï ´ çÜUS¢è ÜU¢ï à¢ÚèÜU Ý ÜUÚï
“ÈGUyãG” ÜïU ¼èÝ ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï
S¢êÚ» ÈGUyãG ÜïU 3 ÈGUÁ¢G¢§H
ãGéÎñçÏ¢²¢ S¢ï ±¢ÐS¢è }¢ï´ }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢ ¥¢ñÚ }¢ÎèÝ»
(1)
}¢éÝÃ±Úã ÜïU Ú¢S¼ï }¢ï´ §S¢ S¢êÚ¼ ÜU¢ ÝéÁ¢G êH ãé±¢ J Á¢Ï¢ ²ïã S¢êÚ¼ Ý¢çÁ¢GH
ãé§ü ¼¢ï ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢, ÚªÈGéUÚüãèG }¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¥¢Á¢ Ú¢¼ }¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU »ïS¢è S¢êÚ¼ Ý¢çÁ¢GH ãé§ü Á¢¢ï }¢éÛ¢ï Îé‹²¢ ÜUè ãÚ Ó¢èÁ¢G
S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ Œ
²¢Úè ãñ J
(2)çÁ¢S¢ ±vG¼ Ú-}¢Á¢G¢Ý à¢ÚèÈGU ÜU¢ Ó¢¢æÎ Îï¶¢ Á¢¢» ¼¢ï S¢êÚ»
ÈGUyãG ÜU¢ï ¼èÝ Ï¢¢Ú ÐÉGÝï S¢ï ¼}¢¢}¢ S¢¢H çÚÁGÜGU }¢ï´ ÈGUÚ¢¶Gè ã¢ï¼è ãñ J
ÜUà¼è }¢ï´ S¢é±¢Ú ã¢ï¼ï ±vG¼ ÐÉGÝï S¢ï x¢GÜGüU ã¢ïÝï S¢ï }¢¢}¢êÝ Úã¼¢ ãñ J çÁ¢Î¢H
¥¢ñÚ çÜGU¼¢H ÜïU ±vG¼ çH¶ ÜUÚ Ð¢S¢ Ú¶Ýï S¢ï çãGÈGU¢Á¢G¼ ã¢ï¼è ãñ J
(Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú, S¢. 596 )
Îéà}¢Ý¢ï´ ÐÚ ÈGUyãG Ð¢Ýï ÜïU çH²ï §S¢ ÜU¢ï 21 }¢¼üÏ¢¢ ÐçÉG²ï
(3)
¥x¢Ú Ú-}¢Á¢G¢Ý ÜU¢ Ó¢¢æÎ Îï¶ ÜUÚ ©S¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï ÐÉG¢ Á¢¢» ¼¢ï
S¢¢H |¢Ú ¥}Ý Úãïx¢¢ J (Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú, S¢. 596 )
Ï¢ïà¢ÜU ã}¢ Ýï ¼é}ã¢Úï çH²ï Ú¢ïà¢Ý ÈGUyãG ÈGUÚ}¢¢ Îè ¼¢çÜU ¥ËH¢ã ¼é}ã¢Úï S¢Ï¢Ï¢ S¢ï x¢éÝ¢ã Ï¢wGà¢ï ¼é}ã¢Úï ¥x¢H¢ï´
ÜïU ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Úï çÐÀH¢ï´ ÜïU ¥¢ñÚ ¥ÐÝè Ýï’}¢¼ï´ ¼é}¢ ÐÚ ¼}¢¢}¢ ÜUÚ Îï ¥¢ñÚ ¼é}ãï´ S¢è{è Ú¢ã
çÎ¶¢ Îï ¥¢ñ Ú ¥ËH¢ã ¼é } ã¢Úè Á¢G Ï ¢Ú ÎS¼ }¢ÎÎ ÈG U Ú}¢¢»
±¢ï ã è ãñ çÁ¢S¢ Ýï §ü } ¢¢Ý ±¢H¢ï ´ Üï U çÎH¢ï ´ }¢ï ´ §yG } ¢èÝ¢Ý ©¼¢Ú¢
¼¢çÜU ©‹ãï´ ²ÜGUèÝ ÐÚ ²ÜGUèÝ Ï¢ÉGï ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ãè ÜUè ç}¢ËÜU ãñ´ ¼}¢¢}¢ HàÜUÚ ¥¢S}¢¢Ý¢ï´
¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ ÜïU ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã §GË}¢¢ï çãGv}¢¼ ±¢H¢ ãñ ¼¢çÜU §ü}¢¢Ý ±¢Hï
}¢Î¢ïZ ¥¢ñÚ §ü}¢¢Ý ±¢Hè ¥G¢ñÚ¼¢ï´ ÜU¢ï Ï¢¢x¢G¢ï´ }¢ï´ Hï Á¢¢» çÁ¢Ý ÜïU ÝèÓ¢ï ÝãÚï´ Ú±¢æ ã}¢ïà¢¢ ©Ý }¢ï´
Úãï ´ ¥¢ñ Ú ©Ý ÜUè Ï¢é Ú ¢§²¢æ ©Ý S¢ï ©¼¢Ú Îï ¥¢ñ Ú ²ï ã ¥ËH¢ã Üï U ²ã¢æ
Ï¢ÇG è ÜU¢}²¢Ï¢è ãñ ¥¢ñ Ú ¥G Á ¢G ¢ Ï¢ Îï }¢é Ý ¢çÈG U ÜG U }¢Î¢ï Z

¥¢ñÚ }¢éÝ¢çÈGUÜGU ¥G¢ñÚ¼¢ï´ ¥¢ñÚ }¢éçàÚÜU }¢Î¢ïZ ¥¢ñÚ }¢éçàÚÜU ¥G¢ñÚ¼¢ï´ ÜU¢ï Á¢¢ï ¥ËH¢ã ÐÚ Ï¢éÚ¢
x¢é } ¢¢Ý Ú¶¼ï ãñ ´ ©‹ãè´ ÐÚ ãñ Ï¢é Ú è x¢ÚçÎà¢ ¥¢ñ Ú ¥ËH¢ã
Ýï ©Ý ÐÚ x¢GÁ¢GÏ¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ¥¢ñÚ ©‹ãï´ H¢’Ý¼ ÜUè ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU çH²ï Á¢ã‹Ý}¢ ¼Ä²¢Ú ÈGUÚ}¢¢²¢ ¥¢ñÚ ±¢ïã v²¢ ãè
Ï¢éÚ¢ ¥‹Á¢¢}¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ãè ÜUè ç}¢ËÜU ãñ´ ¥¢S}¢¢Ý¢ï´ ¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ ÜïU S¢Ï¢ HàÜUÚ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã
§GÁGÁ¢G¼ ± çãGv}¢¼ ±¢H¢ ãñ Ï¢ïà¢ÜU ã}¢ Ýï ¼é}ãï´ |¢ïÁ¢¢ ãG¢çÁ¢GÚ ± Ý¢çÁ¢GÚ ¥¢ñÚ ¶Géà¢è ¥¢ñÚ
ÇÚ S¢éÝ¢¼¢ ¼¢çÜU »ï H¢ïx¢¢ï ¼é}¢ ¥ËH¢ã ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ÚS¢êH ÐÚ §ü}¢¢Ý H¢¥¢ï ¥¢ñÚ ÚS¢êH ÜUè ¼¢’Á¢Gè}¢ ± ¼¢ñÜGUèÚ
ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ S¢éÏãG ± à¢¢}¢ ¥ËH¢ã ÜUè Ð¢ÜUè Ï¢¢ïH¢ï ±¢ïã Á¢¢ï ¼é}ã¢Úè Ï¢ñ¥G¼
ÜUÚ¼ï ãñ´ ±¢ïã ¼¢ï ¥ËH¢ã ãè S¢ï Ï¢ñ¥G¼ ÜUÚ¼ï ãñ´ ©Ý ÜïU ã¢‰¢¢ï´ ÐÚ ¥ËH¢ã ÜU¢ ã¢‰¢ ãñ
¼¢ï çÁ¢S¢ Ýï ¥GãÎ ¼¢ïÇG¢ ©S¢ Ýï ¥ÐÝï Ï¢ÇGï ¥GãÎ ÜU¢ï ¼¢ïÇG¢ ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ Ýï ÐêÚ¢ çÜU²¢
±¢ïã ¥GãÎ Á¢¢ï ©S¢ Ýï ¥ËH¢ã S¢ï çÜU²¢ ‰¢¢ ¼¢ï Ï¢ãé¼ Á¢ËÎ ¥ËH¢ã ©S¢ï Ï¢ÇG¢ S¢±¢Ï¢
Îï x ¢¢ ¥Ï¢ ¼é } ¢ S¢ï ÜUãï ´ x ¢ï Á¢¢ï x¢æ ± ¢Ú ÐèÀï Úã x¢» ‰¢ï çÜU ã}¢ï ´
ã}¢¢Úï }¢¢H ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï Í¢Ú ±¢H¢ï´ Ýï Á¢¢Ýï S¢ï }¢àx¢GêH Ú¶¢ ¥Ï¢ ãGéÁG¢êÚ ã}¢¢Úè
}¢çxGÈGUÚ¼ Ó¢¢ãï´ ¥ÐÝè Á¢GÏ¢¢Ý¢ï´ S¢ï ±¢ïã Ï¢¢¼ ÜUã¼ï ãñæ Á¢¢ï ©Ý ÜïU çÎH¢ï´ }¢ï´ Ýãè´ ¼é}¢ ÈGUÚ}¢¢¥¢ï ¼¢ï
¥ËH¢ã ÜïU S¢¢}¢Ýï ÜUñS¢ï ¼é}ã¢Ú¢ ÜéUÀ §çwG¼²¢Ú ãñ ¥x¢Ú ±¢ïã ¼é}ã¢Ú¢ Ï¢éÚ¢ Ó¢¢ãï ²¢ ¼é}ã¢Úè |¢H¢§ü
ÜU¢ §Ú¢Î¢ ÈGUÚ}¢¢» Ï¢çËÜU ¥ËH¢ã ÜU¢ï ¼é}ã¢Úï ÜU¢}¢¢ï´ ÜUè ¶GÏ¢Ú ãñ Ï¢çËÜU ¼é}¢ ¼¢ï
²ïã S¢}¢Û¢ï ãé» ‰¢ï çÜU ÚS¢êH ¥¢ñÚ }¢é„Ë}¢¢Ý ãÚçx¢Á¢G Í¢Ú¢ḯ ÜU¢ï ±¢Ð S¢ Ý ¥¢»æx¢ï ¥¢ñÚ §S¢è ÜU¢ï ¥ÐÝï çÎH¢ï´
}¢ï ´ |¢H¢ S¢}¢Û¢ï ãé » ‰¢ï ¥¢ñ Ú ¼é } ¢ Ýï Ï¢é Ú ¢ x¢é } ¢¢Ý çÜU²¢
¥¢ñ Ú ¼é } ¢ ãH¢ÜU ã¢ï Ý ï ±¢Hï H¢ï x ¢ ‰¢ï ¥¢ñ Ú Á¢¢ï §ü } ¢¢Ý Ý H¢»
¥ËH¢ã ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ÚS¢êH ÐÚ ¼¢ï Ï¢ïà¢ÜU ã}¢ Ýï ÜU¢çÈGUÚ¢ḯ ÜïU çH²ï |¢ÇGÜU¼è ¥¢x¢ ¼Ä²¢Ú ÜUÚ Ú¶è ãñ
¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ãè ÜïU çH²ï ãñ ¥¢S}¢¢Ý¢ï´ ¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ ÜUè S¢Ë¼GÝ¼ çÁ¢S¢ï Ó¢¢ãï Ï¢wGà¢ï
¥¢ñ Ú çÁ¢S¢ï Ó¢¢ãï ¥G Á ¢G ¢ Ï¢ ÜUÚï ¥¢ñ Ú ¥ËH¢ã Ï¢wG à ¢Ýï ±¢H¢ }¢ï ã ÚÏ¢¢Ý ãñ
¥Ï¢ ÜUãï ´ x ¢ï ÐèÀï Ï¢ñ Æ ÚãÝï ±¢Hï Á¢Ï¢ ¼é } ¢ x¢G Ý è}¢¼ï ´ Hï Ý ï Ó¢H¢ï ¼¢ï
ã}¢ï ´ |¢è ¥ÐÝï ÐèÀï ¥¢Ýï Î¢ï ±¢ï ã Ó¢¢ã¼ï ãñ ´ ¥ËH¢ã ÜU¢ ÜUH¢}¢
Ï¢ÎH Îï´ ¼é}¢ ÈGUÚ}¢¢¥¢ï ãÚçx¢Á¢G ¼é}¢ ã}¢¢Úï S¢¢‰¢ Ý ¥¢¥¢ï ¥ËH¢ã Ýï ÐãHï
S¢ï ²êæãè ÈGUÚ}¢¢ çÎ²¢ ãñ ¼¢ï ¥Ï¢ ÜUãï´x¢ï Ï¢çËÜU ¼é}¢ ã}¢ S¢ï Á¢H¼ï ã¢ï Ï¢çËÜU ±¢ïã Ï¢¢¼
Ý S¢}¢Û¢¼ï ‰¢ï }¢x¢Ú ‰¢¢ï Ç G è ©Ý ÐèÀï Úã x¢» ãé » x¢æ ± ¢Ú¢ï ´ S¢ï
ÈGUÚ}¢¢¥¢ï ¥G‹ÜGUÚèÏ¢ ¼é}¢ »ÜU S¢wG¼ HÇG¢§ü ±¢Hè ÜGU¢ñ}¢ ÜUè ¼GÚÈGU Ï¢éH¢» Á¢¢¥¢ïx¢ï çÜU ©Ý S¢ï
HÇG¢ï ²¢ ±¢ïã }¢éS¢Ë}¢¢Ý ã¢ï Á¢¢»æ çÈUÚ ¥x¢Ú ¼é}¢ ÈGUÚ}¢¢Ý }¢¢Ý¢ïx¢ï ¥ËH¢ã ¼é}ãï´ ¥ÓÀ¢ S¢±¢Ï¢
Îï x ¢¢ ¥¢ñ Ú ¥x¢Ú çÈUÚ Á¢¢¥¢ï x ¢ï Á¢ñ S ¢ï ÐãHï çÈUÚ x¢» ¼¢ï ¼é } ãï ´
ÎÎü Ý ¢ÜU ¥G Á ¢G ¢ Ï¢ Îï x ¢¢ ¥‹{ï ÐÚ ¼æ x ¢è Ýãè´ ¥¢ñ Ú Ý
Hæx ¢ÇGï ÐÚ }¢é Á¢G¢ -²ÜG U¢ ¥¢ñÚ Ý Ï¢è}¢¢Ú ÐÚ }¢é ± ¢-¶G Á¢G¢ ¥¢ñ Ú Á¢¢ï ¥ËH¢ã
¥¢ñ Ú ©S¢ Üï U ÚS¢ê H ÜU¢ ãG é v }¢ }¢¢Ýï ¥ËH¢ã ©S¢ï Ï¢¢x¢G ¢ ï ´ }¢ï ´ Hï Á¢¢»x¢¢
çÁ¢Ý ÜïU ÝèÓ¢ï ÝãÚï´ Ú±¢æ ãñ´ ¥¢ñÚ Á¢¢ï çÈUÚ Á¢¢»x¢¢ ©S¢ï ÎÎüÝ¢ÜU ¥GÁ¢G¢Ï¢ ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ Ï¢ïà¢ÜU
¥ËH¢ã Ú¢Á¢Gè ãé± ¢ §ü}¢¢Ý ±¢H¢ï ´ S¢ï Á¢Ï¢ ±¢ïã ©S¢ ÐïÇ G ÜïU ÝèÓ¢ï ¼é }ã¢Úè
Ï¢ñ¥G¼ ÜUÚ¼ï ‰¢ï ¼¢ï ¥ËH¢ã Ýï Á¢¢Ý¢ Á¢¢ï ©Ý ÜïU çÎH¢ï´ }¢ï´ ãñ ¼¢ï ©Ý ÐÚ §yG}¢èÝ¢Ý
©¼¢Ú¢ ¥¢ñÚ ©‹ãï´ Á¢ËÎ ¥¢Ýï ±¢Hè ÈGUyãG ÜU¢ §‹¥G¢}¢ çÎ²¢ ¥¢ñÚ Ï¢ãé¼ S¢è x¢GÝè}¢¼ï´ çÁ¢Ý ÜU¢ï Hï´ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã
§G Á G Á ¢G ¼ ± çãG v }¢¼ ±¢H¢ ãñ ¥¢ñ Ú ¥ËH¢ã Ýï ¼é } ¢ S¢ï ±¢’Î¢ çÜU²¢ ãñ
Ï¢ãé¼ S¢è x¢GÝè}¢¼¢ï´ ÜU¢ çÜU ¼é}¢ H¢ïx¢ï ¼¢ï ¼é}ãï´ ²ïã Á¢ËÎ ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢ Îè ¥¢ñÚ H¢ïx¢¢ï´ ÜïU
ã¢‰¢ ¼é}¢ S¢ï Ú¢ïÜU çÎ²ï ¥¢ñÚ §S¢ çH²ï çÜU §ü}¢¢Ý ±¢H¢ï´ ÜïU çH²ï çÝà¢¢Ýè
ã¢ï ¥¢ñÚ ¼é}ãï´ S¢è{è Ú¢ã çÎ¶¢±ï ¥¢ñÚ »ÜU ¥¢ñÚ Á¢¢ï ¼é}ã¢Úï Ï¢H ÜUè Ý ‰¢è ±¢ïã ¥ËH¢ã
Üï U ÜG U ÏÁ¢G ï }¢ï ´ ãñ ¥¢ñ Ú ¥ËH¢ã ãÚ Ó¢èÁ¢G ÐÚ ÜG U ¢çÎÚ ãñ ¥¢ñ Ú ¥x¢Ú
ÜU¢çÈGUÚ ¼é}¢ S¢ï HÇGï´ ¼¢ï Á¢GMÚ ¼é}ã¢Úï }¢éÜGU¢Ï¢Hï S¢ï ÐèÆ ÈñUÚ Îï´x¢ï çÈUÚ ÜU¢ï§ü çãG}¢¢²¼è Ý
Ð¢»æx¢ï Ý }¢ÎÎx¢¢Ú ¥ËH¢ã ÜU¢ ÎS¼êÚ ãñ çÜU ÐãHï S¢ï Ó¢H¢ ¥¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ãÚçx¢Á¢G ¼é}¢ ¥ËH¢ã
ÜU¢ ÎS¼ê Ú Ï¢ÎH¼¢ Ý Ð¢¥¢ï x ¢ï ¥¢ñ Ú ±¢ï ã è ãñ çÁ¢S¢ Ýï ©Ý Üï U ã¢‰¢
¼é}¢ S¢ï Ú¢ïÜU çÎ²ï ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Úï ã¢‰¢ ©Ý S¢ï Ú¢ïÜU çÎ²ï ±¢çÎ²ï }¢vÜU¢ }¢ï´ Ï¢¢’Î §S¢ ÜïU
çÜU ¼é}ãï´ ©Ý ÐÚ ÜGU¢Ï¢ê Îï çÎ²¢ ‰¢¢ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼é}ã¢Úï ÜU¢}¢ Îï¶¼¢ ãñ ±¢ïã ãñ´
çÁ¢‹ã¢ï´ Ýï ÜéUÈGUí çÜU²¢ ¥¢ñÚ ¼é}ãï´ }¢çSÁ¢Îï ãGÚ¢}¢ S¢ï Ú¢ïÜU¢ ¥¢ñÚ ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÜïU Á¢¢Ý±Ú LÜïU ÐÇGï
¥ÐÝè Á¢x¢ã Ðãé æ Ó ¢Ýï S¢ï ¥¢ñ Ú ¥x¢Ú ²ï ã Ý ã¢ï ¼ ¢ Üé U À }¢é S ¢Ë}¢¢Ý }¢Îü
¥¢ñÚ ÜéUÀ }¢éS¢Ë}¢¢Ý ¥G¢ñÚ¼ḯ çÁ¢Ý ÜUè ¼é}ãḯ ¶GÏ¢Ú Ýãè´ ÜUãè´ ¼é}¢ ©‹ãḯ Ú¢ñæÎ Ç¢H¢ï ¼¢ï ¼é}ãḯ ©Ý ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï
¥‹Á¢¢Ýè }¢ḯ ÜU¢ï§ü }¢vMã ÐãéæÓ¢ï ¼¢ï ã}¢ ¼é}ãḯ ©Ý ÜUè çÜGU¼¢H ÜUè §Á¢¢Á¢G¼ Îï¼ï ©Ý ÜU¢ ²ïã Ï¢Ó¢¢± §S¢ çH²ï ãñ çÜU ¥ËH¢ã ¥ÐÝè
ÚãG}¢¼ }¢ḯ Î¢ç¶GH ÜUÚï çÁ¢S¢ï Ó¢¢ãï ¥x¢Ú ±¢ïã Á¢éÎ¢ ã¢ï Á¢¢¼ï ¼¢ï ã}¢ Á¢GMÚ §Ý }¢ḯ ÜïU ÜU¢çÈGUÚ¢ḯ ÜU¢ï ÎÎüÝ¢ÜU
¥GÁ¢G¢Ï¢ Îï¼ï Á¢Ï¢ çÜU ÜU¢çÈGUÚ¢ï´ Ýï ¥ÐÝï çÎH¢ï´ }¢ï´ ¥ÇG Ú¶è ±¢ïãè Á¢G}¢¢Ý» Á¢¢çãçHÄ²¼ ÜUè ¥ÇG ¼¢ï ¥ËH¢ã Ýï
¥ÐÝ¢ §yG } ¢èÝ¢Ý ¥ÐÝï ÚS¢ê H ¥¢ñ Ú §ü } ¢¢Ý ±¢H¢ï ´
ÐÚ ©¼¢Ú¢ ¥¢ñÚ ÐÚãïÁ¢G x¢¢Úè ÜU¢ ÜUçH}¢¢ ©Ý ÐÚ H¢çÁ¢G}¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ¥¢ñÚ ±¢ïã §S¢
ÜïU çÁ¢G²¢Î¢ S¢Á¢G¢±¢Ú ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU ¥ãH ‰¢ï ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã S¢Ï¢ ÜéUÀ Á¢¢Ý¼¢ ãñ
Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã Ýï S¢Ó¢ ÜUÚ çÎ²¢ ¥ÐÝï ÚS¢êH ÜU¢ S¢ÓÓ¢¢ wG±¢Ï¢ Ï¢ïà¢ÜU ¼é}¢ Á¢GMÚ
}¢çSÁ¢Îï ãGÚ¢}¢ }¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ïx¢ï ¥x¢Ú ¥ËH¢ã Ó¢¢ãï ¥}Ý ± ¥}¢¢Ý S¢ï ¥ÐÝï
S¢Ú¢ï´ ÜïU Ï¢¢H }¢éæÇ¢¼ï ²¢ ¼Úà¢±¢¼ï Ï¢ï ¶G¢ñÈGU ¼¢ï ©S¢ Ýï Á¢¢Ý¢ Á¢¢ï ¼é}ãï´ }¢¢’Hê}¢
Ýãè´ ¼¢ï §S¢ S¢ï ÐãHï »ÜU ÝÁG Î èÜU ¥¢Ýï ±¢Hè ÈG U yãG Ú¶è ±¢ï ã è
ãñ çÁ¢S¢ Ýï ¥ÐÝï ÚS¢êH ÜU¢ï çãÎ¢²¼ ¥¢ñÚ S¢ÓÓ¢ï ÎèÝ ÜïU S¢¢‰¢ |¢ïÁ¢¢ çÜU §S¢ï
S¢Ï¢ ÎèÝ¢ï´ ÐÚ x¢G¢çHÏ¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ÜU¢ÈGUè ãñ x¢±¢ã }¢éãG}}¢Î ¥ËH¢ã
Üï U ÚS¢ê H ãñ ´ ¥¢ñ Ú §Ý Üï U S¢¢‰¢ ±¢Hï ÜU¢çÈG U Ú¢ï ´ ÐÚ S¢wG ¼ ãñ ´
¥¢ñ Ú ¥¢ÐS¢ }¢ï ´ Ý}¢ü çÎH ¼¢ï ©‹ãï ´ Îï ¶ ï x ¢¢ LÜê U ¥G ÜUÚ¼ï S¢ÁÎï }¢ï ´
çx¢Ú¼ï ¥ËH¢ã ÜU¢ ÈGUÁGH¢ï çÚÁ¢G¢ Ó¢¢ã¼ï ©Ý ÜUè ¥GH¢}¢¼ ©Ý ÜïU Ó¢ïãÚ¢ï´ }¢ï´ ãñ
S¢ÁÎ¢ï´ ÜïU çÝà¢¢Ý S¢ï ²ïã ©Ý ÜUè çS¢ÈGU¼ ¼¢ñÚï¼ }¢ï´ ãñ ¥¢ñÚ ©Ý ÜUè çS¢ÈGU¼
§‹Á¢èH }¢ï´ Á¢ñS¢ï »ÜU ¶ï¼è ©S¢ Ýï ¥ÐÝ¢ Ðn¢ çÝÜU¢H¢ çÈUÚ ©S¢ï ¼G¢ÜGU¼ Îè çÈUÚ
ÎÏ¢èÁ¢G ãé§ü çÈUÚ ¥ÐÝè S¢¢ÜGU çÈUÚ S¢è{è ¶ÇGè ãé§ü çÜUS¢¢Ý¢ï´ ÜU¢ï |¢Hè Hx¢¼è ãñ ¼¢çÜU ©Ý S¢ï
ÜU¢çÈGUÚ¢ï´ ÜïU çÎH Á¢Hï´ ¥ËH¢ã Ýï ±¢’Î¢ çÜU²¢ ©Ý S¢ï Á¢¢ï §Ý }¢ïæ §ü}¢¢Ý ¥¢ñÚ ¥ÓÀï ÜU¢}¢¢ï´ ±¢Hï ãñ´
Ï¢çwGà¢à¢ ¥¢ñÚ Ï¢ÇGï S¢±¢Ï¢ ÜU¢
çÎH }¢ïæ ÝêÚï §ü}¢¢Ý Ð¢Ýï ÜU¢ »ÜU „Ï¢Ï¢

ãGÎè„ï Ð¢ÜU }¢ïæ ãñ, “ç…„ à¢wG„ Ýï xG¢éS„¢ …GÏ¼G ÜUÚ
çH²¢ Ï¢¢ ±é …ê Î §„ ÜUï çÜU ±¢ï ã x¢Gé S „¢ Ý¢çÈG U …G ÜUÚÝï ÐÚ
ÜGéÎ Ú¼ Ú¶¼¢ ãñ ¥ËH¢ã ©„ ÜUï çÎH ÜU¢ï „éÜ UêÝ ±
§ü } ¢¢Ý „ï |¢Ú Îïx¢¢ J
(
çãGÜU¢²¼
çÜUS¢è à¢wGS¢ Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ S¢H}¢¢Ý ÈGU¢ÚS¢è
ÜU¢ï x¢¢Hè Îè J ©‹ã¢ï´ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “¥x¢Ú Ï¢Ú¢ïÁ¢GGï çÜGU²¢}¢¼
}¢ïÚï x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜU¢ ÐËH¢ |¢¢Úè ãñ ¼¢ï Á¢¢ï ÜéUÀ ¼é}¢ Ýï ÜUã¢ }¢ñ´ ©S¢
S¢ï |¢è Ï¢Î¼Ú ãêæ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú }¢ïÚ¢ ±¢ïã ÐËH¢ ãHÜU¢ ãñ ¼¢ï }¢éÛ¢ï
¼é}ã¢Úè x¢¢Hè ÜUè ÜU¢ï§ü ÐÚ±¢ã Ýãè´ J”
çãGÜU¢²¼
çÜUS¢è à¢wGS¢ Ýï S¢çÄ²ÎéÝ¢ à¢¢’Ï¢è ÜU¢ï x¢¢Hè
Îè ¥¢Ð Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “¥x¢Ú ¼ê S¢Ó¢ ÜUã¼¢ ãñ ¼¢ï ¥ËH¢ã
}¢ïÚè }¢çxGÈGUÚ¼ ÈGUÚ}¢¢» ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¼ê Û¢êÅ ÜUã¼¢ ãñ ¼¢ï
¥ËH¢ã ¼ïÚè }¢çxGÈGUÚ¼ ÈGUÚ}¢¢» J”
}¢-ÎÝè ÈUêH
»ï ÜU¢à¢ ! Ú¢ïÁ¢GGè }¢ï´ ÜUS¢Ú¼ ÜUè }¢ãGÏÏ¢¼ ÜïU Ï¢ÎHï ã}¢
ÝïçÜU²¢ï´ }¢ï´ Ï¢-Ú-ÜU¼ ÜUè ãGS¢Ú¼ ÜUÚ¼ï ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU çH²ï |¢è
ÜU¢ï§ü ç±Îü ÜUÚ¼ï J
“Îé¥G¢” ÜUï ¼èÝ ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ „ï

„êÚ» Îé¶G¢Ý ÜUï 3 ÈGU…G¢§H
(1) „ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : …¢ï
çÜU„è Ú¢¼ }¢ïæ „êÚ» Îé¶G¢Ý ÐÉGïx¢¢ ¼¢ï „éÏãG ã¢ïÝï ¼ÜU „œ ¢Ú ã…G¢Ú
çÈG U çÚà¼ï ©„ ÜUï çH²ï Îé ¥ G ¢ » }¢çxG È G U Ú¼ ÜUÚ¼ï Úãï æ x ¢ï J
(2) ÝçÏ¢Ä²ï ¥ÜUÚ}¢, ÝêÚï }¢é…S„}¢
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ç…„ Ýï à¢Ï¢ï …é}¢é¥¢G }¢ïæ „êÚ» Îé¶¢G Ý ÐÉGè
©„ ÜUè }¢çxGÈUG Ú¼ ÜUÚ Îè …¢»x¢è J (3)
Ú„êHéËH¢ã Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : …¢ï …é}¢é¥G¢ ÜUï çÎÝ ²¢ Ú¢¼
}¢ïæ „êÚ» Îé¶G¢Ý ÐÉGïx¢¢ ¥ËH¢ã …‹Ý¼ }¢ïæ ©„ ÜUï çH²ï »ÜU Í¢Ú
Ï¢Ý¢»x¢¢ J
ÜGUS¢}¢ §S¢ Ú¢ïà¢Ý çÜU¼¢Ï¢ ÜUè Ï¢ïà¢ÜU ã}¢ Ýï §S¢ï Ï¢-Ú-ÜU¼ ±¢Hè Ú¢¼ }¢ï´
©¼¢Ú¢ Ï¢ïà¢ÜU ã}¢ ÇÚ S¢éÝ¢Ýï ±¢Hï ãñ´ §S¢ }¢ï´ Ï¢¢æÅ çÎ²¢ Á¢¢¼¢ ãñ ãÚ çãGv}¢¼
±¢H¢ ÜU¢}¢ ã}¢¢Úï Ð¢S¢ Üï U ãG é v }¢ S¢ï Ï¢ï à ¢ÜU ã}¢ |¢ï Á ¢Ýï ±¢Hï ãñ ´
¼é}ã¢Úï ÚÏ¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ÚãG}¢¼ Ï¢ïà¢ÜU ±¢ïãè S¢éÝ¼¢ Á¢¢Ý¼¢ ãñ ±¢ïã Á¢¢ï
ÚÏ¢ ãñ ¥¢S}¢¢Ý¢ï´ ¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ ÜU¢ ¥¢ñÚ Á¢¢ï ÜéUÀ ©Ý ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý ãñ ¥x¢Ú ¼é}ãï´ ²ÜGUèÝ ã¢ï
©S¢ ÜïU çS¢±¢ çÜUS¢è ÜUè Ï¢‹Îx¢è Ýãè´ ±¢ïã çÁ¢H¢» ¥¢ñÚ }¢¢Úï ¼é}ã¢Ú¢ ÚÏ¢ ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Úï ¥x¢Hï Ï¢¢Ð Î¢Î¢ ÜU¢ ÚÏ¢
Ï¢çËÜU ±¢ïã à¢ÜU }¢ï´ ÐÇGï ¶ïH Úãï ãñ´ ¼¢ï ¼é}¢ ©S¢ çÎÝ ÜïU }¢é‹¼çÁ¢GÚ Úã¢ï Á¢Ï¢ ¥¢S}¢¢Ý »ÜU
Á¢G¢ çãÚ {é ± ¢æ H¢»x¢¢ çÜU H¢ïx ¢¢ï ´ ÜU¢ï É¢æÐ Hïx ¢¢ ²ïã ãñ ÎÎüÝ¢ÜU ¥GÁ¢G¢ Ï¢
©S¢ çÎÝ ÜUãï´x¢ï »ï ã}¢¢Úï ÚÏ¢ ã}¢ ÐÚ S¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢ ¶¢ïH Îï ã}¢ §ü}¢¢Ý H¢¼ï ãñ´ ÜUã¢æ S¢ï ã¢ï
©‹ãï´ ÝS¢èãG¼ }¢¢ÝÝ¢ ãG¢H¢æ çÜU ©Ý ÜïU Ð¢S¢ S¢¢ÈGU Ï¢²¢Ý ÈGUÚ}¢¢Ýï ±¢H¢ ÚS¢êH ¼à¢ÚèÈGU H¢ Ó¢éÜU¢ çÈUÚ ©S¢ S¢ï
M x¢ÚÎ¢æ ãé» ¥¢ñÚ Ï¢¢ïHï çS¢¶¢²¢ ãé±¢ Îè±¢Ý¢ ãñ ã}¢ ÜéUÀ çÎÝ¢ï´ ÜU¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢ ¶¢ïHï Îï¼ï
ãñ ´ ¼é } ¢ çÈUÚ ±¢ï ã è ÜUÚ¢ï x ¢ï çÁ¢S¢ çÎÝ ã}¢ S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ÇG è ÐÜUÇG ÐÜUÇG ï ´ x ¢ï
Ï¢ïà¢ÜU ã}¢ Ï¢ÎH¢ HïÝï ±¢Hï ãñ´ ¥¢ñÚ Ï¢ïà¢ÜU ã}¢ Ýï ©Ý S¢ï ÐãHï çÈGUÚ¥G¢ñÝ ÜUè ÜGU¢ñ}¢ ÜU¢ï Á¢¢æÓ¢¢
¥¢ñÚ ©Ý ÜïU Ð¢S¢ »ÜU }¢é¥GÁGÁ¢GÁ¢G ÚS¢êH ¼à¢Ú èÈGU H¢²¢ çÜU ¥ËH¢ã ÜïU Ï¢‹Î¢ï´ ÜU¢ï }¢éÛ¢ï çS¢ÐéÎü ÜUÚ Î¢ï
Ï¢ïà¢ÜU }¢ñ´ ¼é}ã¢Úï çH²ï ¥}¢¢Ý¼ ±¢H¢ ÚS¢êH ãêæ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ÜïU }¢éÜGU¢çÏ¢H S¢ÚÜUà¢è Ý ÜUÚ¢ï }¢ñ´
¼é}ã¢Úï Ð¢S¢ »ÜU Ú¢ïà¢Ý S¢ÝÎ H¢¼¢ ãêæ ¥¢ñÚ }¢ñ´ ÐÝ¢ã Hï¼¢ ãêæ ¥ÐÝï ÚÏ¢ ¥¢ñÚ
¼é}ã¢Úï ÚÏ¢ ÜUè §S¢ S¢ï çÜU ¼é}¢ }¢éÛ¢ï S¢æx¢S¢¢Ú ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¼é}¢ }¢ïÚ¢ ²ÜGUèÝ Ý H¢¥¢ï ¼¢ï }¢éÛ¢ S¢ï çÜUÝ¢Úï ã¢ï Á¢¢¥¢ï
¼¢ï ©S¢ Ýï ¥ÐÝï ÚÏ¢ S¢ï Îé¥G¢ ÜUè, çÜU ²ïã }¢éÁ¢çÚ}¢ H¢ïx¢ ãñ́ ã}¢ Ýï ãGév}¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU }¢ïÚï
Ï¢‹Î¢ḯ ÜU¢ï Ú¢¼¢ḯ Ú¢¼ Hï çÝÜUH Á¢GMÚ ¼é}ã¢Ú¢ ÐèÀ¢ çÜU²¢ Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ÎçÚ²¢ ÜU¢ï ²êæãè Á¢x¢ã Á¢x¢ã S¢ï
¶éH¢ À¢ïÇG Îï Ï¢ïà¢ÜU ±¢ïã HàÜUÚ ÇéÏ¢¢ï²¢ Á¢¢»x¢¢ çÜU¼Ýï À¢ïÇG x¢» Ï¢¢x¢G ¥¢ñÚ Ó¢à}¢ï ¥¢ñÚ ¶ï¼
¥¢ñÚ ©G}Î¢ }¢ÜU¢Ý¢¼ ¥¢ñÚ Ýï’}¢¼ï´ çÁ¢Ý }¢ï´ ÈGU¢çÚx¢GéH Ï¢¢H ‰¢ï ã}¢ Ýï ²êæãè
çÜU²¢ ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ ±¢çÚS¢ ÎêS¢Úè ÜGU¢ñ}¢ ÜU¢ï ÜUÚ çÎ²¢ ¼¢ï ©Ý ÐÚ ¥¢S}¢¢Ý ¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ Ý Ú¢ï» ¥¢ñÚ
©‹ãï ´ }¢¢ï ã H¼ Ý Îè x¢§ü ¥¢ñ Ú Ï¢ï à ¢ÜU ã}¢ Ýï Ï¢Ýè §SÚ¢§ü H
ÜU¢ï çÁ¢G Ë H¼ Üï U ¥G Á ¢G ¢ Ï¢ S¢ï ÝÁ¢¢¼ Ï¢wG à ¢è çÈG U Ú¥G ¢ ñ Ý S¢ï Ï¢ï à ¢ÜU ±¢ï ã
}¢é -¼ÜUçÏÏ¢Ú ãG Î S¢ï Ï¢ÉG Ý ï ±¢H¢ï ´ }¢ï ´ S¢ï ‰¢¢ ¥¢ñÚ Ï¢ï à¢ÜU ã}¢ Ýï ©‹ãï ´
Î¢çÝS¼¢ Ó¢éÝ çH²¢ ©S¢ Á¢G}¢¢Ýï ±¢H¢ï´ S¢ï ¥¢ñÚ ã}¢ Ýï ©‹ãï´ ±¢ïã çÝà¢¢çÝ²¢æ ¥ G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢§æü
çÁ¢Ý }¢ïæ S¢ÚèãG §‹¥G¢}¢ ‰¢¢ Ï¢ïà¢ÜU ²ïã ÜUã¼ï ãñ´ ±¢ïã ¼¢ï Ýãè´ }¢x¢Ú ã}¢¢Ú¢
»ÜU ÎzG¥G¢ ÜU¢ }¢ÚÝ¢ ¥¢ñÚ ã}¢ ©Æ¢» Ý Á¢¢»æx¢ï ¼¢ï ã}¢¢Úï Ï¢¢Ð Î¢Î¢ ÜU¢ï Hï ¥¢¥¢ï ¥x¢Ú
¼é}¢ S¢ÓÓ¢ï ã¢ï v²¢ ±¢ïã Ï¢ïã¼Ú ãñ´ ²¢ ¼éÏÏ¢¥G ÜUè ÜGU¢ñ}¢ ¥¢ñÚ Á¢¢ï ©Ý S¢ï ÐãHï ‰¢ï
ã}¢ Ýï ©‹ãï´ ãH¢ÜU ÜUÚ çÎ²¢ Ï¢ïà¢ÜU ±¢ïã }¢éÁ¢çÚ}¢ H¢ïx¢ ‰¢ï ¥¢ñÚ ã}¢ Ýï Ý Ï¢Ý¢»
¥¢S}¢¢Ý ¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ ¥¢ñÚ Á¢¢ï ÜéUÀ ©Ý ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý ãñ ¶ïH ÜïU ¼G¢ñÚ ÐÚ ã}¢ Ýï ©‹ãï´
Ý Ï¢Ý¢²¢ }¢x¢Ú ãGÜGU ÜïU S¢¢‰¢ HïçÜUÝ ©Ý }¢ï´ ¥vS¢Ú Á¢¢Ý¼ï Ýãè´ Ï¢ïà¢ÜU
ÈG ñU S¢Hï ÜU¢ çÎÝ ©Ý S¢Ï¢ ÜUè }¢è¥G ¢ Î ãñ çÁ¢S¢ çÎÝ ÜU¢ï§ ü Î¢ï S¼ çÜUS¢è
Î¢ïS¼ ÜïU ÜéUÀ ÜU¢}¢ Ý ¥¢»x¢¢ ¥¢ñÚ Ý ©Ý ÜUè }¢ÎÎ ã¢ïx¢è }¢x¢Ú çÁ¢S¢ ÐÚ ¥ËH¢ã ÚãGì}¢
ÜUÚï Ï¢ï à ¢ÜU ±¢ï ã è §G Á G Á ¢G ¼ ±¢H¢ }¢ï ã ÚÏ¢¢Ý ãñ Ï¢ï à ¢ÜU ‰¢ê ã ÇG ÜU¢ Ðï Ç G
x¢é Ý ¢ãx¢¢Ú¢ï ´ ÜUè wG ¢ ê Ú ¢ÜU ãñ x¢Hï ãé » ¼¢æ Ï ¢ï ÜUè ¼G Ú ãG Ðï Å ¢ï ´ }¢ï ´ Á¢¢ï à ¢ }¢¢Úï
Á¢ñS¢¢ ¶¢ñH¼¢ Ð¢Ýè Á¢¢ïà¢ }¢¢Úï ©S¢ï ÐÜUÇG¢ï ÆèÜU |¢ÇGÜU¼è ¥¢x¢ ÜUè ¼GÚÈGU Ï¢Á¢G¢ïÚ Í¢S¢èÅ¼ï Hï Á¢¢¥¢ï
çÈUÚ ©S¢ ÜïU S¢Ú ÜïU ªÐÚ ¶¢ñH¼ï Ð¢Ýè ÜU¢ ¥GÁ¢G¢Ï¢ Ç¢H¢ï Ó¢¶ ã¢æ ã¢æ
¼ê ãè Ï¢ÇG¢ §GÁGÁ¢G¼ ±¢H¢ ÜUÚ}¢ ±¢H¢ ãñ Ï¢ïà¢ÜU ²ïã ãñ ±¢ïã çÁ¢S¢ }¢ï´ ¼é}¢ à¢éÏ¢¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï
Ï¢ï à ¢ÜU ÇÚ ±¢Hï ¥}¢¢Ý ÜUè Á¢x¢ã }¢ï ´ ãñ ´ Ï¢¢x¢G ¢ ï ´ ¥¢ñ Ú Ó¢à}¢¢ï ´ }¢ï ´
ÐãÝï ´ x ¢ï ÜUÚñ Ï ¢ ¥¢ñ Ú ÜG U Ý¢ÎèÁ¢G ¥¢}¢Ýï S¢¢}¢Ýï
²êæãè ãñ ¥¢ñÚ ã}¢ Ýï ©‹ãḯ çÏ¢²¢ã çÎ²¢ çÝã¢²¼ ç„²¢ã ¥¢ñÚ Ú¢ïà¢Ý Ï¢ÇGè ¥¢æ¶¢ḯ ±¢çH²¢ḯ S¢ï ©S¢ }¢ḯ ãÚ
çÜGUS}¢ ÜU¢ }¢ï± ¢ }¢¢æx ¢ï´x¢ï ¥}Ý¢ï ¥}¢¢Ý S¢ï §S¢ }¢ï´ ÐãHè }¢¢ñ¼ ÜïU çS¢±¢
çÈUÚ }¢¢ñ ¼ Ý Ó¢¶ï ´ x ¢ï ¥¢ñ Ú ¥ËH¢ã Ýï ©‹ãï ´ ¥¢x¢ Üï U ¥G Á ¢G ¢ Ï¢ S¢ï
Ï¢Ó¢¢ çH²¢ ¼é } ã¢Úï ÚÏ¢ Üï U ÈG U ÁG H S¢ï ²ï ã è Ï¢ÇG è ÜU¢}²¢Ï¢è
ãñ ¼¢ï ã}¢ Ýï §S¢ ÜGéUÚ¥¢Ý ÜU¢ï ¼é}ã¢Úè Á¢GÏ¢¢Ý }¢ï´ ¥¢S¢¢Ý çÜU²¢ çÜU ±¢ïã S¢}¢Û¢ï´
¼¢ï ¼é}¢ §ç‹¼Á¢G¢Ú ÜUÚ¢ï ±¢ïã |¢è çÜUS¢è §ç‹¼Á¢G¢Ú }¢ï´ ãñ´
“}¢-ÎÝè §‹¥G¢}¢” ÜïU Ý± ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï

S¢êÚ» }¢éËÜU ÜïU 9 ÈGUÁ¢G¢§H
ãñ çÜU }¢¢çHÜïU Ï¢ãGÚ¢ï Ï¢Ú, ãGéSÝï ¥wGH¢ÜGU ÜïU ÐñÜUÚ, ÝçÏ¢²¢ï´ ÜïU
¼¢Á¢±Ú, }¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚÏÏ¢ï ¥vÏ¢Ú Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “Ï¢ïà¢ÜU
ÜGéUÚ¥¢Ý }¢ï´ ¼èS¢ ¥¢²¼¢ï´ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H »ÜU S¢êÚ¼ ãñ Á¢¢ï ¥ÐÝï ÜGU¢Úè
ÜïU çH²ï à¢ÈGU¢¥G¼ ÜUÚ¼è Úãïx¢è ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ©S¢ ÜUè }¢çxGÈGUÚ¼ ÜUÚ
Îè Á¢¢»x¢è ¥¢ñÚ ²ïã ãñ J”
(2) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥ÝS¢ S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ

çÜU ÚãG}¢¼ï ¥G¢H}¢, ÝêÚï }¢éÁ¢SS¢}¢, ÚS¢êHï ¥ÜUÚ}¢
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ÜGéUÚ¥¢Ýï ÜUÚè}¢ }¢ï´ »ÜU S¢êÚ¼ ãñ Á¢¢ï ¥ÐÝï ÜGU¢Úè ÜïU Ï¢¢Úï
}¢ï´ Û¢x¢ÇG¢ ÜUÚïx¢è ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ©S¢ï Á¢‹Ý¼ }¢ï´ Î¢ç¶GH ÜUÚ¢ Îïx¢è ¥¢ñÚ
±¢ïã ²ïãè S¢êÚ» }¢éËÜU ãñ J
(3) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý }¢SªGÎ
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU “Á¢Ï¢ Ï¢‹Î¢ ÜGUÏ¢í }¢ï´ Á¢¢»x¢¢ ¼¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢ ©S¢ ÜïU ÜGUÎ}¢¢ï´ ÜUè
Á¢¢çÝÏ¢ S¢ï ¥¢»x¢¢ ¼¢ï ©S¢ ÜïU ÜGUÎ}¢ ÜUãï´x¢ï ¼ïÚï çH²ï }¢ïÚè ¼GÚÈGU S¢ï ÜU¢ï§ü
Ú¢S¼¢ Ýãè´ v²êæ çÜU ²ïã Ú¢¼ }¢ï´ S¢êÚ» }¢éËÜU ÐÉG¢ ÜUÚ¼¢ ‰¢¢, çÈUÚ
¥GÁ¢G¢Ï¢ ©S¢ ÜïU S¢èÝï ²¢ ÐïÅ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ¥¢»x¢¢ ¼¢ï ±¢ïã ÜUãïx¢¢ çÜU
¼é}ã¢Úï çH²ï }¢ïÚè Á¢¢çÝÏ¢ S¢ï ÜU¢ï§ü Ú¢S¼¢ Ýãè´ v²êæ çÜU ²ïã Ú¢¼ }¢ï´ S¢êÚ»
}¢éËÜU ÐÉG¢ ÜUÚ¼¢ ‰¢¢, çÈUÚ ±¢ïã ©S¢ ÜïU S¢Ú ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ¥¢»x¢¢ ¼¢ï
S¢Ú ÜUãïx¢¢ çÜU ¼é}ã¢Úï çH²ï }¢ïÚè ¼GÚÈGU S¢ï ÜU¢ï§ü Ú¢S¼¢ Ýãè v²êæ çÜU ²ïã
Ú¢¼ }¢ï´ S¢êÚ» }¢éËÜU ÐÉG¢ ÜUÚ¼¢ ‰¢¢ J”
¼¢ï ²ïã S¢êÚ¼ Ú¢ïÜUÝï ±¢Hè ãñ, ¥GÁ¢G¢Ï¢ï ÜGUÏ¢í S¢ï Ú¢ïÜU¼è ãñ, ¼¢ñÚ¢¼
}¢ï´ §S¢ ÜU¢ Ý¢}¢ S¢êÚ» }¢éËÜU ãñ Á¢¢ï §S¢ï Ú¢¼ }¢ï´ ÐÉG¼¢ ãñ Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢
¥¢ñÚ ¥ÓÀ¢ ¥G}¢H ÜUÚ¼¢ ãñ J”
(4) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §ÏÝï ¥GÏÏ¢¢S¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï

ãñ´ çÜU »ÜU S¢ãG¢Ï¢è Ýï »ÜU ÜGUÏ¢í ÐÚ ¥ÐÝ¢ ¶Gñ}¢¢ Hx¢¢²¢
}¢x¢Ú ©‹ãï´ §GË}¢ Ý ‰¢¢ çÜU ²ã¢æ ÜGUÏ¢í ãñ HïçÜUÝ Ï¢¢’Î }¢ï´ Ð¼¢ Ó¢H¢ çÜU
±ã¢æ çÜUS¢è à¢wGS¢ ÜUè ÜGUÏ¢í ãñ Á¢¢ï S¢êÚ» }¢éËÜU ÐÉG Úã¢ ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï ÐêÚè
S¢êÚ¼ ¶Gy}¢ ÜUè ±¢ïã S¢ãG¢Ï¢è ÚãG}¢¼ï ¥G¢H}¢
ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï´ ãG¢çÁ¢GÚ ãé» ¥¢ñÚ ¥GÁ¢Gü çÜU²¢ : “²¢ ÚS¢êHËH¢ã !
}¢ñ´ Ýï »ÜU ÜGUÏ¢í ÐÚ ¶Gñ}¢¢ ¼¢Ý çH²¢ }¢x¢Ú }¢éÛ¢ï
}¢¢’Hê}¢ Ý ‰¢¢ çÜU ±ã¢æ ÜGUÏ¢í ãñ Á¢Ï¢ çÜU ±ã¢æ »ÜU »ïS¢ï à¢wGS¢ ÜUè ÜGUÏ¢í
ãñ Á¢¢ï Ú¢ïÁ¢GG¢Ý¢ ÐêÚè S¢ê-Ú¼éH }¢éËÜU ÐÉG¼¢ ãñ J” ¼¢ï ÚS¢êHéËH¢ã
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “²ïãè Ú¢ïÜUÝï ±¢Hè ãñ, ²ïãè ÝÁ¢¢¼
çÎH¢Ýï ±¢Hè ãñ çÁ¢S¢ Ýï ©S¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢ï ÜGUÏ¢í S¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G Ú¶¢ J”
ãGéÁ¢G êÚï ¥ÜUÚ}¢

(5) ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ¥G¢Hèà¢¢Ý
ãñ çÜU }¢ïÚè wG±¢çãà¢ ãñ çÜU ãÚ }¢¢ïç}¢Ý ÜïU çÎH
}¢ï´ ã¢ï J
(6) Ó¢¢æÎ Îï¶ ÜUÚ §S¢ ÜU¢ï ÐÉG¢ Á¢¢» ¼¢ï }¢ãèÝï ÜïU ¼èS¢ çÎÝ¢ï´
¼ÜU ±¢ïã S¢çwG¼²¢ïæ S¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G Úãïx¢¢, §S¢ çH²ï çÜU ²ïã
¼èS¢ ¥¢²¼ï´ ãñ ¥¢ñÚ ¼èS¢ çÎÝ ÜïU çH²ï ÜU¢ÈGUè ãñæ J
(7) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §ÏÝï ¥GÏÏ¢¢S¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï

ãñ´ çÜU }¢èÆï }¢èÆï ¥¢ÜGU¢, }¢vÜUè }¢-ÎÝè }¢éS¼GÈGU¢
Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : Ï¢ïà¢ÜU }¢ñ´ ÜGéUÚ¥¢Ý }¢ï´ 30 ¥¢²¢¼ ÜUè »ÜU S¢êÚ¼
Ð¢¼¢ ãêæ, Á¢¢ï à¢wGS¢ S¢¢ï¼ï ±vG¼ §S¢ (S¢êÚ¼) ÜUè ç¼H¢±¼ ÜUÚï, ©S¢ ÜïU
çH²ï 30 ÝïçÜU²¢æ çH¶è Á¢¢»æx¢è, ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU 30 x¢éÝ¢ã ç}¢Å¢»
Á¢¢»æx¢ï, ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU 30 Î-ÚÁ¢¢¼ Ï¢éH‹Î çÜU²ï Á¢¢»æx¢ï, ¥ËH¢ãé

ÚÏÏ¢éH §G ÁGÁ¢G¼ ¥ÐÝï çÈGUçÚà¼¢ï´ }¢ï´ S¢ï »ÜU çÈGUçÚà¼¢ ©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU
|¢ïÁ¢ïx¢¢, ¼¢çÜU ±¢ïã ©S¢ ÐÚ ¥ÐÝï ÐÚ çÏ¢À¢ Îï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ãÚ
Ó¢èÁ¢G S¢ï Á¢¢x¢Ýï ¼ÜU çãGÈGU¢Á¢G¼ ÜUÚï, ¥¢ñÚ ²ïã }¢éÁ¢¢-ÎH¢ (²¢’Ýè
Û¢x¢ÇG¢) ÜUÚÝï ±¢Hè ãñ, ¥ÐÝï ÐÉGÝï ±¢Hï ÜUè }¢çxGÈGUÚ¼ ÜïU çH²ï
ÜGUÏ¢í }¢ï´ Û¢x¢ÇG¢ ÜUÚïx¢è, ¥¢ñÚ ²ïã ãñ J
(8) S¢ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã, S¢ÚÎ¢Úï }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢

Ú¢¼ ÜU¢ï ¥¢Ú¢}¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï S¢ï ÐãHï S¢ê-Ú¼éH }¢éËÜU
¥¢ñÚ ç¼H¢±¼ ÈGUÚ}¢¢¼ï ‰¢ï J
(9) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §ÏÝï ¥GÏÏ¢¢S¢ Ýï »ÜU

¥¢Î}¢è S¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ : v²¢ }¢ñ´ ¼éÛ¢ï »ÜU ãGÎèS¢ ¼¢ïãGÈGïU ÜïU ¼G¢ñÚ ÐÚ Ý Îêæ
çÁ¢S¢ ÜïU S¢¢‰¢ ¼ê ¶Géà¢ ã¢ï Á¢¢», ©S¢ Ýï ¥GÁ¢Gü ÜUè Ï¢ïà¢ÜU ! ¼¢ï ¥¢Ð
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ²ïã S¢êÚã ÐÉG¢ï :
¥¢ñÚ ²ïã S¢êÚ¼ ¥ÐÝï ¥ãH¢ï §G²¢H, ¥ÐÝï ¼}¢¢}¢ Ï¢ÓÓ¢¢ï´, ¥ÐÝï Í¢Ú ÜïU
Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ÐÇG¢ïçS¢²¢ï´ ÜU¢ï çS¢¶¢¥¢ï (§S¢ ÜUè §‹ãï´ ¼¢’Hè}¢ Î¢ï)
v²êæ çÜU ²ïã ÝÁ¢¢¼ çÎH¢Ýï ±¢Hè ãñ ¥¢ñÚ çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ ¥ÐÝï
ÜGU¢Úè ÜïU çH²ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜïU Ð¢S¢ Û¢x¢ÇGÝï ±¢Hè ãñ, ¥¢ñÚ ²ïã ©S¢ï
¼H¢à¢ ÜUÚïx¢è ¼¢çÜU ©S¢ï Á¢ã‹Ý}¢ ÜUï ¥G…G¢Ï¢ „ï ÝÁ¢¢¼ çÎH¢» ¥¢ñÚ
§S¢ ÜïU S¢Ï¢Ï¢ §S¢ ÜU¢ ÜGU¢Úè ¥GÁ¢G¢Ï¢ S¢ï |¢è ÝÁ¢¢¼ Ð¢ Á¢¢»x¢¢ J
Ï¢ÇGè Ï¢-Ú-ÜU¼ ±¢H¢ ãñ ±¢ïã çÁ¢S¢ ÜïU ÜGUÏÁ¢Gï }¢ï´ S¢¢Ú¢ }¢éËÜU ¥¢ñÚ ±¢ïã ãÚ Ó¢èÁ¢G ÐÚ
ÜGU¢çÎÚ ãñ ±¢ïã çÁ¢S¢ Ýï }¢¢ñ¼ ¥¢ñÚ çÁ¢G‹Îx¢è ÐñÎ¢ ÜUè, çÜU ¼é}ã¢Úè Á¢¢æÓ¢ ã¢ï
¼é}¢ }¢ï´ çÜUS¢ ÜU¢ ÜU¢}¢ çÁ¢G²¢Î¢ ¥ÓÀ¢ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïãè §GÁGÁ¢G¼ ±¢H¢ Ï¢çwGà¢à¢ ±¢H¢ ãñ çÁ¢S¢ Ýï
S¢¢¼ ¥¢S}¢¢Ý Ï¢Ý¢» »ÜU ÜïU ªÐÚ ÎêS¢Ú¢ ¼¢ï ÚãG}¢¢Ý ÜïU Ï¢Ý¢Ýï }¢ï´ v²¢ ÈGUÜGüU Îï¶¼¢
ãñ ¼¢ï çÝx¢¢ã ©Æ¢ ÜUÚ Îï ¶ ¼é Û ¢ï ÜU¢ï § ü ÚwÝ¢ ÝÁ¢G Ú ¥¢¼¢ ãñ
çÈUÚ Î¢ï Ï ¢¢Ú¢ çÝx¢¢ã ©Æ¢ ÝÁ¢G Ú ¼ï Ú è ¼G Ú ÈG U Ý¢ ÜU¢}¢ ÐHÅ ¥¢»x¢è
‰¢ÜUè }¢¢æÎè ¥¢ñÚ Ï¢ïà¢ÜU ã}¢ Ýï ÝèÓ¢ï ÜïU ¥¢S}¢¢Ý ÜU¢ï Ó¢Ú¢x¢G¢ï´ S¢ï ¥¢Ú¢S¼¢ çÜU²¢
¥¢ñÚ ©‹ãï´ à¢ñ¼G¢Ý¢ï´ ÜïU çH²ï }¢¢Ú çÜU²¢ ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU çH²ï |¢ÇGÜU¼è ¥¢x¢ ÜU¢ ¥GÁ¢G¢Ï¢ ¼Ä²¢Ú ÈGUÚ}¢¢²¢
¥¢ñÚ çÁ¢‹ã¢ï´ Ýï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜïU S¢¢‰¢ ÜéUÈGUí çÜU²¢ ©Ý ÜïU çH²ï Á¢ã‹Ý}¢ ÜU¢ ¥GÁ¢G¢Ï¢ ãñ ¥¢ñÚ v²¢ ãè Ï¢éÚ¢ ¥‹Á¢¢}¢
Á¢Ï¢ ©S¢ }¢ï´ Ç¢Hï Á¢¢»æx¢ï ©S¢ ÜU¢ Úï´ÜUÝ¢ S¢éÝï´x¢ï çÜU Á¢¢ïà¢ }¢¢Ú¼è ãñ }¢¢’Hê}¢ ã¢ï¼¢
ãñ çÜU çà¢g¼ï x¢GÁ¢GÏ¢ }¢ï´ ÈUÅ Á¢¢»x¢è Á¢Ï¢ ÜU|¢è ÜU¢ï§ü x¢éÚ¢ñã ©S¢ }¢ï´ Ç¢H¢ Á¢¢»x¢¢ ©S¢ ÜïU
Î¢Ú¢ïx¢G¢ ©Ý S¢ï ÐêÀï´x¢ï v²¢ ¼é}ã¢Úï Ð¢S¢ ÜU¢ï§ü ÇÚ S¢éÝ¢Ýï ±¢H¢ Ý ¥¢²¢ ‰¢¢ ÜUãï´x¢ï v²êæ Ýãè´ Ï¢ïà¢ÜU
ã}¢¢Úï Ð¢S¢ ÇÚ S¢éÝ¢Ýï ±¢Hï ¼à¢ÚèÈGU H¢» çÈUÚ ã}¢ Ýï Û¢éÅH¢²¢ ¥¢ñÚ ÜUã¢ ¥ËH¢ã Ýï ÜéUÀ Ýãè´ ©¼¢Ú¢ ¼é}¢ ¼¢ï Ýãè´ }¢x¢Ú
Ï¢ÇGè x¢é}¢Ú¢ãè }¢ï´ ¥¢ñÚ ÜUãï´x¢ï ¥x¢Ú ã}¢ S¢éÝ¼ï ²¢ S¢}¢Û¢¼ï ¼¢ï Î¢ïÁ¢G¶G ±¢H¢ï´ }¢ï´ Ý
ã¢ï¼ ï ¥Ï¢ ¥ÐÝï x¢éÝ¢ã ÜU¢ §vGÚ¢Ú çÜU²¢ ¼¢ï çÈUÅÜU¢Ú ã¢ï Î¢ïÁ¢Gç¶G²¢ï´ ÜU¢ï
Ï¢ïà¢ÜU ±¢ïã Á¢¢ï Ï¢ï Îï¶ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ S¢ï ÇÚ¼ï ãñ´ ©Ý ÜïU çH²ï Ï¢çwGà¢à¢ ¥¢ñÚ Ï¢ÇG¢ S¢±¢Ï¢
ãñ ¥¢ñÚ ¼é}¢ ¥ÐÝè Ï¢¢¼ ¥¢çãS¼¢ ÜUã¢ï ²¢ ¥¢±¢Á¢G S¢ï ±¢ïã ¼¢ï çÎH¢ï´ ÜUè
Á¢¢Ý¼¢ ãñ v²¢ ±¢ï ã Ý Á¢¢Ýï çÁ¢S¢ Ýï Ðñ Î ¢ çÜU²¢ ¥¢ñ Ú ±¢ï ã è ãñ ãÚ
Ï¢¢ÚèÜUè Á¢¢Ý¼¢ ¶GÏ¢ÚÎ¢Ú ±¢ïãè ãñ çÁ¢S¢ Ýï ¼é}ã¢Úï çH²ï Á¢G}¢èÝ Ú¢}¢ ÜUÚ Îè ¼¢ï ©S¢ ÜïU ÚS¼¢ï´ }¢ï´
Ó¢H¢ï ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ÜUè Ú¢ïÁ¢GGè }¢ïæ S¢ï ¶¢¥¢ï ¥¢ñÚ ©S¢è ÜUè ¼GÚÈGU ©ÆÝ¢ ãñ v²¢ ¼é}¢
©S¢ S¢ï çÝÇÚ ã¢ï x¢» çÁ¢S¢ ÜUè S¢Ë¼GÝ¼ ¥¢S}¢¢Ý }¢ï´ ãñ çÜU ¼é}ãï´ Á¢G}¢èÝ }¢ï´ {æS¢¢ Îï
Á¢|¢è ±¢ïã ÜU¢æÐ¼è Úãï ²¢ ¼é}¢ çÝÇÚ ã¢ï x¢» ©S¢ S¢ï çÁ¢S¢ ÜUè S¢Ë¼GÝ¼ ¥¢S}¢¢Ý }¢ï´ ãñ çÜU ¼é}¢ ÐÚ Ð‰¢Ú¢¥¢ï |¢ïÁ¢ï ¼¢ï ¥Ï¢
Á¢¢Ý¢ïx ¢ï ÜñUS¢¢ ‰¢¢ }¢ïÚ ¢ ÇÚ¢Ý¢ ¥¢ñÚ Ï¢ïà¢ÜU ©Ý S¢ï ¥x¢H¢ï ´ Ýï Û¢éÅ H¢²¢
¼¢ï Üñ U S¢¢ ãé ± ¢ }¢ï Ú ¢ §‹ÜU¢Ú ¥¢ñ Ú v²¢ ©‹ã¢ï ´ Ýï ¥ÐÝï ªÐÚ ÐçÚ‹Îï Ý
Îï¶ï ÐÚ ÈñUH¢¼ï ¥¢ñÚ S¢}¢ïÅ¼ï ©‹ãïæ ÜU¢ï§ü Ýãè´ Ú¢ïÜU¼¢ çS¢±¢ ÚãG}¢¢Ý ÜïU Ï¢ïà¢ÜU ±¢ïã S¢Ï¢ ÜéU À
Îï¶¼¢ ãñ ²¢ ±¢ïã ÜU¢ñÝ S¢¢ ¼é}ã¢Ú¢ HàÜUÚ ãñ çÜU ÚãG}¢¢Ý ÜïU }¢éÜGU¢çÏ¢H ¼é}ã¢Úè }¢ÎÎ ÜUÚï
ÜU¢çÈG U Ú Ýãè´ }¢x¢Ú {¢ï Ü ï U }¢ï ´
²¢ ÜU¢ñÝ S¢¢ »ïS¢¢ ãñ Á¢¢ï ¼é}ãï´ Ú¢ïÁ¢GGè Îï ¥x¢Ú ±¢ïã ¥ÐÝè Ú¢ïÁ¢GGè Ú¢ïÜU Hï Ï¢çËÜU ±¢ïã
S¢ÚÜUà¢ ¥¢ñÚ ÝzGÚ¼ }¢ḯ ÉèÅ Ï¢Ýï ãé» ãñ́ ¼¢ï v²¢ ±¢ïã Á¢¢ï ¥ÐÝï }¢éæã ÜïU Ï¢H ¥¢ñæ{¢ Ó¢Hï çÁ¢G²¢Î¢ Ú¢ã ÐÚ
ãñ ²¢ ±¢ï ã Á¢¢ï S¢è{¢ Ó¢Hï S¢è{è Ú¢ã ÐÚ ¼é } ¢ ÈG U Ú}¢¢¥¢ï ±¢ï ã è
çÁ¢S¢ Ýï ¼é}ãḯ ÐñÎ¢ çÜU²¢ ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Úï çH²ï ÜU¢Ý ¥¢ñÚ ¥¢æ¶ ¥¢ñÚ çÎH Ï¢Ý¢» çÜU¼Ý¢ ÜU}¢
ãGÜGU }¢¢Ý¼ï ã¢ï ¼é}¢ ÈGUÚ}¢¢¥¢ï ±¢ïãè ãñ çÁ¢S¢ Ýï Á¢G}¢èÝ }¢ï´ ¼é}ãï´ ÈñUH¢²¢ ¥¢ñÚ ©S¢è
ÜUè ¼G Ú ÈG U ©Æ¢» Á¢¢¥¢ï x ¢ï ¥¢ñ Ú ÜUã¼ï ãñ ´ ²ï ã ±¢’Î¢ ÜUÏ¢í ¥¢»x¢¢
¥x¢Ú ¼é }¢ S¢ÓÓ¢ï ã¢ï ¼é}¢ ÈGUÚ}¢¢¥¢ï ²ï ã §GË }¢ ¼¢ï ¥ËH¢ã ÜïU Ð¢S¢ ãñ
¥¢ñ Ú }¢ñ ´ ¼¢ï ²ï ã è S¢¢ÈG U ÇÚ S¢é Ý ¢Ýï ±¢H¢ çÈUÚ Á¢Ï¢ ©S¢ï Ð¢S¢ Îï ¶ ï ´ x ¢ï
ÜU¢çÈGUÚ¢ï´ ÜïU }¢éæã çÏ¢x¢ÇG Á¢¢»æx¢ï ¥¢ñÚ ©Ý S¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ Á¢¢»x¢¢ ²ïã ãñ Á¢¢ï ¼é}¢
}¢¢æx¢¼ï ‰¢ï ¼é}¢ ÈGUÚ}¢¢¥¢ï |¢H¢ Îï¶¢ï ¼¢ï ¥x¢Ú ¥ËH¢ã }¢éÛ¢ï ¥¢ñÚ }¢ïÚï S¢¢‰¢ ±¢H¢ï´
ÜU¢ï ãH¢ÜU ÜUÚ Îï ²¢ ã}¢ ÐÚ ÚãìG}¢ ÈGUÚ}¢¢» ¼¢ï ±¢ïã ÜU¢ñÝ S¢¢ ãñ Á¢¢ï ÜU¢çÈGUÚ¢ï´ ÜU¢ï Îé¶ ÜïU ¥GÁ¢G¢Ï¢ S¢ï
Ï¢Ó¢¢ Hïx¢¢ ¼é}¢ ÈGUÚ}¢¢¥¢ï ±¢ïãè ÚãG}¢¢Ý ãñ ã}¢ ©S¢ ÐÚ §ü} ¢¢Ý H¢» ¥¢ñÚ ©S¢è ÐÚ |¢Ú¢ïS¢¢ çÜU²¢ ¼¢ï ¥Ï¢
Á¢¢Ý Á¢¢¥¢ïx¢ï ÜU¢ñÝ ¶éHè x¢é}¢Ú¢ãè }¢ï´ ãñ ¼é}¢ ÈGUÚ}¢¢¥¢ï |¢H¢ Îï¶¢ï ¼¢ï ¥x¢Ú S¢éÏãG ÜU¢ï ¼é}ã¢Ú¢
Ð¢Ýè Á¢G}¢èÝ }¢ï´ {æS¢ Á¢¢» ¼¢ï ±¢ïã ÜU¢ñÝ ãñ Á¢¢ï ¼é}ãï´ Ð¢Ýè H¢ Îï çÝx¢¢ã ÜïU S¢¢}¢Ýï Ï¢ã¼¢
“ÚãG}¢¢Ý” ÜïU Ó¢¢Ú ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï

S¢êÚ» ÚãG}¢¢Ý ÜïU 4 ÈGUÁ¢G¢§H
(1 ) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GHè S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ
çÜU }¢ñ´ Ýï ãGéÁG¢êÚï ¥ÜUÚ}¢, ÝêÚï }¢éÁ¢SS¢}¢, à¢¢ãï Ï¢Ýè ¥¢Î}¢, ÚS¢êHï
}¢éã ì¼à¢}¢, à¢¢ÈGïU»G ©}¢}¢ ÜU¢ï ²ïã ÈGUÚ}¢¢¼ï ãé»
S¢éÝ¢ çÜU “ãÚ Ó¢èÁ¢G ÜïU çH²ï Á¢GèÝ¼ ãñ ¥¢ñÚ ÜGéUÚ¥¢Ýï Ð¢ÜU ÜUè
Á¢GèÝ¼ S¢êÚ» ÚãG}¢¢Ý ãñ J”
(2) S¢ÚÜU¢Úï Ý¢}¢Î¢Ú, }¢ÎèÝï ÜïU ¼¢Á¢Î¢Ú, çÏ¢ §ÁGÝï ÐÚ±Îü x¢¢Ú
Î¢ï ¥G¢H}¢ ÜïU }¢¢çHÜU¢ï }¢éwG¼¢Ú, à¢ã‹à¢¢ãï ¥Ï¢Ú¢Ú
Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : S¢êÚ» ãGÎèÎ, ¥¢ñÚ ¥ÚüãG}¢¢Ý
ÜïU ÐÉGÝï ±¢Hï ÜU¢ï Á¢G}¢èÝ ± ¥¢S}¢¢Ý ÜïU çÈGUçÚà¼¢ï´ }¢ï´ S¢¢çÜUÝéH
çÈGUÚÎ¢ñS¢ (Á¢‹Ý¼éH çÈGUÚÎ¢ñS¢ ÜU¢ ÚãÝï ±¢H¢) ÐéÜU¢Ú¢ Á¢¢¼¢ ãñ J
(3) ãGÁ¢GÚ¼ï Á¢¢çÏ¢Ú çÏ¢Ý ¥GÏÎéËH¢ã S¢ï çÚ±¢²¼

ãñ çÜU S¢ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢, Ú¢ãG¼ï ÜGUËÏ¢¢ï S¢èÝ¢, Ï¢¢§GS¢ï ÝéÁG¢êHï S¢ÜUèÝ¢, ÈGñUÁ¢G
x¢‹Á¢èÝ¢, S¢¢çãGÏ¢ï }¢é¥Gœ
¢GÚ ÐS¢èÝ¢ S¢ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢
ÜïU Ð¢S¢ ¼à¢ÚèÈGU H¢» ¥¢ñÚ S¢êÚ» ÚãG}¢¢Ý §çÏ¼Î¢ S¢ï
¥¢ç¶GÚ ¼ÜU ç¼H¢±¼ ÈGUÚ}¢¢§ü, ¥¢ñ Ú S¢Ï¢ ¶G¢}¢¢ï à ¢ Úãï J çÈUÚ ¥¢Ð
Ýï ÈGU Ú}¢¢²¢ : }¢ñ´ ¼é}¢ ÐÚ ²ïã ÜñUS¢¢ S¢éÜêU¼ Îï¶ Úã¢
ãêæ, }¢ñ´ Ýï ²ïãè S¢êÚ¼ çÁ¢‹Ý¢ï´ ÜUè }¢éH¢ÜGU¢¼ ÜUè Ú¢¼ ©Ý ÐÚ ç¼H¢±¼ ÜUè
¼¢ï ©‹ã¢ï´ Ýï ¼é}¢ S¢ï §ç‹¼ã¢§ü wG¢êÏ¢ S¢êÚ¼ ¥¢ñÚ ãGS¢èÝ Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢, }¢ñ´ Á¢Ï¢
|¢è §S¢ ¥¢²¼ ÐÚ ÐãéæÓ¢¢ : ¼¢ï ©‹ã¢ï´ Ýï ÜUã¢ :
²¢’Ýè »ï ã}¢¢Úï ÚÏ¢ ! ã}¢ ¼ïÚè Ýï’}¢¼¢ï´
}¢ï´ S¢ï çÜUS¢è |¢è à¢ñ ÜU¢ï Ýãè´ Û¢éÅH¢¼ï, S¢Ï¢ ¼¢’ÚèÈïGU´ ¼ïÚï çH²ï ãñ´ J
(4) S¢êÚ» ÚãG}¢¢Ý x²¢Úã Ï¢¢Ú ÐÉGÝï S¢ï }¢ÜGU¢çS¢Î ÐêÚï ã¢ï¼ï ãñ´, ÝèÁ¢G §S¢
S¢êÚã ÜU¢ï çH¶ ÜUÚ ¥¢ñÚ {¢ï ÜUÚ ¼GéãG¢H (ç¼ËHè ÜUè Ï¢è}¢¢Úè) ÜïU }¢ÚèÁ¢G
ÜU¢ï çÐH¢Ý¢ Ï¢ãé¼ }¢éÈGUèÎ ãñ J (Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú, S¢. 597 )
ÜU¢ Ï¢²¢Ý ©‹ãïæ çS¢¶¢²¢ S¢êÚÁ¢ ¥¢ñÚ Ó¢¢æÎ çãGS¢¢Ï¢ S¢ï ãñ´ ¥¢ñÚ S¢ÏÁ¢Gï ¥¢ñÚ
ÚãG}¢¢Ý Ýï ¥ÐÝï }¢ãGÏ¢êÏ¢ ÜU¢ï ÜGéUÚ¥¢Ý çS¢¶¢²¢ §‹S¢¢çÝ²¼ ÜUè Á¢¢Ý }¢éãG}}¢Î ÜU¢ï ÐñÎ¢ çÜU²¢ }¢¢ÜU¢-Ý ± }¢¢ ²ÜêUÝ
ÜU¢ Ï¢²¢Ý ©‹ãï æ ç„¶¢²¢ „ê Ú … ¥¢ñ Ú ™¢æ Î çãG „ ¢Ï¢ „ï ãñ ¥¢ñ Ú „Ï…G ï ¥¢ñ Ú
ÐïÇG S¢ÁÎ¢ ÜUÚ¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ¥¢S}¢¢Ý ÜU¢ï ¥ËH¢ã Ýï Ï¢éH‹Î çÜU²¢ ¥¢ñÚ ¼Ú¢ÁG¢ê Ú¶è
çÜU ¼Ú¢ÁG¢ê }¢ï´ Ï¢ï »’ç¼Î¢Hè Ý ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ §‹S¢¢ÈGU ÜïU S¢¢‰¢ ¼¢ïH ÜGU¢§}¢ ÜUÚ¢ï
¥¢ñ Ú ±ÁG Ý Ý Í¢Å¢¥¢ï ¥¢ñ Ú Á¢G } ¢èÝ Ú¶è }¢wG H ê Ü G U Üï U çH²ï §S¢
}¢ï ´ }¢ï ± ï ¥¢ñ Ú çx¢G H ¢ÈG U ±¢Hè ¶Á¢ê Ú ï ´ ¥¢ñ Ú |¢é S ¢ Üï U S¢¢‰¢ ¥Ý¢Á¢
¥¢ñÚ ¶GéàÏ¢ê ÜïU ÈêUH ¼¢ï »ï çÁ¢‹Ý ± §‹S¢ ¼é}¢ Î¢ïÝ¢ḯ ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ÜU¢ñÝ S¢è Ýï’}¢¼ Û¢éÅH¢¥¢ïx¢ï ©S¢ Ýï ¥¢Î}¢è
ÜU¢ï Ï¢Ý¢²¢ Ï¢Á¢¼è ç}¢^è S¢ï Á¢ñS¢ï ÆïÜUÚè ¥¢ñÚ çÁ¢‹Ý ÜU¢ï ÐñÎ¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ¥¢x¢
Üï U Hê Ü ï U S¢ï ¼¢ï ¼é } ¢ Î¢ï Ý ¢ï ´ ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ÜU¢ñ Ý S¢è Ýï ’ }¢¼ Û¢é Å H¢¥¢ï x ¢ï
Î¢ï Ý ¢ï ´ Ðê Ú Ï¢ ÜU¢ ÚÏ¢ ¥¢ñ Ú Î¢ï Ý ¢ï ´ ÐçE}¢ ÜU¢ ÚÏ¢ ¼¢ï ¼é } ¢ Î¢ï Ý ¢ï ´ ¥ÐÝï ÚÏ¢
ÜUè ÜU¢ñÝ S¢è Ýï’}¢¼ Û¢éÅH¢¥¢ïx¢ï ©S¢ Ýï Î¢ï S¢}¢é‹ÎÚ Ï¢ã¢» çÜU Îï¶Ýï }¢ï´ }¢¢’Hê}¢ ã¢ï´ ç}¢Hï ãé»
¥¢ñÚ ãñ ©Ý }¢ï´ Ú¢ïÜU çÜU »ÜU ÎêS¢Úï ÐÚ Ï¢ÉG Ýãè´ S¢ÜU¼¢ ¼¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ÜU¢ñÝ S¢è Ýï’}¢¼ Û¢éÅH¢¥¢ïx¢ï
©Ý }¢ï´ S¢ï }¢¢ï¼è ¥¢ñÚ }¢êæx¢¢ çÝÜUH¼¢ ãñ ¼¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ÜU¢ñÝ S¢è Ýï’}¢¼
Û¢éÅH¢¥¢ïx¢ï ¥¢ñÚ ©S¢è ÜUè ãñ´ ±¢ïã Ó¢HÝï ±¢çH²¢æ çÜU ÎçÚ²¢ }¢ï´ ©Æè ãé§ü ãñ´ Á¢ñS¢ï Ðã¢ÇG
¼¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ÜU¢ñÝ S¢è Ýï’}¢¼ Û¢éÅH¢¥¢ïx¢ï Á¢G}¢èÝ ÐÚ çÁ¢¼Ýï ãñ´ S¢Ï¢ ÜU¢ï ÈGUÝ¢ ãñ
¥¢ñÚ Ï¢¢ÜGUè ãñ ¼é}ã¢Úï ÚÏ¢ ÜUè Á¢G¢¼ ¥G-Á¢G}¢¼ ¥¢ñÚ Ï¢éÁ¢Géx¢èü ±¢H¢ ¼¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢
ÜUè ÜU¢ñÝ S¢è Ýï’}¢¼ Û¢éÅH¢¥¢ïx¢ï ©S¢è ÜïU }¢æ x¢¼¢ ãñæ çÁ¢¼Ýï ¥¢S}¢¢Ý¢ï´ ¥¢ñÚ
Á¢G } ¢èÝ }¢ï ´ ãñ ´ ©S¢ï ãÚ çÎÝ »ÜU ÜU¢}¢ ãñ ¼¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ÜU¢ñ Ý S¢è
Ýï’}¢¼ Û¢éÅH¢¥¢ïx¢ï Á¢ËÎ S¢Ï¢ ÜU¢}¢ çÝÏ¢Å¢ ÜUÚ ã}¢ ¼é}ã¢Úï çãGS¢¢Ï¢ ÜU¢ ÜGUSÎ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ »ï Î¢ïÝ¢ï´ |¢¢Úè x¢éÚ¢ñã ¼¢ ï
¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ÜU¢ñÝ S¢è Ýï’}¢¼ Û¢éÅH¢¥¢ïx¢ï »ï çÁ¢‹Ý ± §‹S¢¢Ý ÜïU x¢éÚ¢ñã ¥x¢Ú ¼é}¢ S¢ï ã¢ï S¢ÜïU çÜU ¥¢S}¢¢Ý¢ḯ
¥¢ñ Ú Á¢G } ¢èÝ Üï U çÜUÝ¢Ú¢ï ´ S¢ï çÝÜUH Á¢¢¥¢ï ¼¢ï çÝÜUH Á¢¢¥¢ï
Á¢ã¢æ çÝÜUH ÜUÚ Á¢¢¥¢ïx ¢ï ©S¢è ÜUè S¢Ë¼GÝ¼ ãñ ¼¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ÜU¢ñÝ
S¢è Ýï’}¢¼ Û¢éÅH¢¥¢ïx¢ï ¼é}¢ ÐÚ À¢ïÇGè Á¢¢»x¢è Ï¢ï {é±ïæ ÜUè ¥¢x¢ ÜUè HÐÅ
¥¢ñÚ Ï¢ï HÐÅ ÜU¢ ÜU¢H¢ {é±¢æ ¼¢ï çÈUÚ Ï¢ÎH¢ Ý Hï S¢ÜU¢ïx¢ï ¼¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ÜU¢ñÝ S¢è Ýï’}¢¼ Û¢éÅH¢¥¢ïx¢ï
çÈUÚ Á¢Ï¢ ¥¢S}¢¢Ý ÈUÅ Á¢¢»x¢¢ ¼¢ï x¢éH¢Ï¢ ÜïU ÈêUH S¢¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ Á¢ñS¢ï S¢é¶Gü çÝÚè ¼¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢
ÜUè ÜU¢ñÝ S¢è Ýï’}¢¼ Û¢éÅH¢¥¢ïx¢ï ¼¢ï ©S¢ çÎÝ x¢éÝ¢ãx¢¢Ú ÜïU x¢éÝ¢ã ÜUè ÐêÀ Ý ã¢ïx¢è
çÜUS¢è ¥¢Î}¢è ¥¢ñÚ çÁ¢‹Ý S¢ï ¼¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ÜU¢ñÝ S¢è Ýï’}¢¼ Û¢éÅH¢¥¢ïx¢ï }¢éÁ¢çÚ}¢ ¥ÐÝï
Ó¢ïãÚï S¢ï ÐãÓ¢¢Ýï´ Á¢¢»´x¢ï ¼¢ï }¢¢‰¢¢ ¥¢ñÚ Ð¢©æ ÐÜUÇG ÜUÚ Á¢ã‹Ý}¢ }¢ï´ Ç¢Hï Á¢¢»æx¢ï
¼¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ÜU¢ñÝ S¢è Ýï’}¢¼ Û¢éÅH¢¥¢ïx¢ï ²ïã ãñ ±¢ïã Á¢ã‹Ý}¢ çÁ¢S¢ï
}¢é Á ¢çÚ}¢ Û¢é Å H¢¼ï ãñ ´ Èñ U Úï ÜUÚï ´ x ¢ï §S¢ }¢ï ´ ¥¢ñ Ú §ç‹¼ã¢ Üï U
Á¢H¼ï ¶¢ñH¼ï Ð¢Ýè }¢ï´ ¼¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ÜU¢ñÝ S¢è Ýï’}¢¼ Û¢éÅH¢¥¢ïx¢ï ¥¢ñÚ Á¢¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜïU ãGéÁG¢êÚ
¶ÇGï ã¢ïÝï S¢ï ÇÚï ©S¢ ÜïU çH²ï Î¢ï Á¢‹Ý¼ï´ ãñ´ ¼¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ÜU¢ñÝ S¢è Ýï’}¢¼ Û¢éÅH¢¥¢ïx¢ï Ï¢ãé¼ S¢è
Ç¢H¢ï´ ±¢çH²¢æ ¼¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ÜU¢ñÝ S¢è Ýï’}¢¼ Û¢éÅH¢¥¢ïx¢ï ©Ý }¢ï´ Î¢ï Ó¢à}¢ï
Ï¢ã¼ï ãñ´ ¼¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ÜU¢ñÝ S¢è Ýï’}¢¼ Û¢éÅH¢¥¢ïx¢ï ©Ý }¢ï´ ãÚ }¢ï±¢ Î¢ï Î¢ï
çÜGUS}¢ ÜU¢ ¼¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ÜU¢ñÝ S¢è Ýï’}¢¼ Û¢éÅH¢¥¢ïx¢ï
»ïS¢ï çÏ¢À¢ïÝ¢ï´ ÐÚ ¼çÜU²¢ Hx¢¢» çÁ¢Ý ÜU¢ ¥S¼Ú ÜGUÝ¢ÎèÁ¢G ÜU¢ ¥¢ñÚ Î¢ïÝ¢ï´ ÜïU
}¢ï±ï §¼Ýï Û¢éÜïU ãé» çÜU ÝèÓ¢ï S¢ï Ó¢éÝ H¢ï ¼¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ÜU¢ñÝ S¢è Ýï’}¢¼ Û¢éÅH¢¥¢ïx¢ï ©Ý çÏ¢À¢ïÝ¢ḯ
ÐÚ ±¢ïã ¥G¢Úñ ¼ïæ ãñ´ çÜU à¢¢ïãÚ ÜïU çS¢±¢ çÜUS¢è ÜU¢ï ¥¢æ¶ ©Æ¢ ÜUÚ Ýãè´ Îï¶¼è´ ©Ý S¢ï ÐãHï ©‹ãï´ Ý Àé±¢ çÜUS¢è ¥¢Î}¢è ¥¢ñÚ Ý çÁ¢‹Ý Ýï
¼¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ÜU¢ñ Ý S¢è Ýï ’ }¢¼ Û¢é Å H¢¥¢ï x ¢ï x¢¢ï ² ¢ ±¢ï ã H¢’H
¥¢ñÚ }¢êæx¢¢ ãñ´ ¼¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ÜU¢ñÝ S¢è Ýï’}¢¼ Û¢éÅH¢¥¢ïx¢ï ÝïÜUè ÜU¢ Ï¢ÎH¢ v²¢
ãñ }¢x¢Ú Ýï Ü Uè ¼¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ÜU¢ñ Ý S¢è Ýï ’ }¢¼ Û¢é Å H¢¥¢ï x ¢ï
¥¢ñÚ §Ý ÜïU çS¢±¢ Î¢ï Á¢‹Ý¼ï´ ¥¢ñÚ ãñ´ ¼¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ÜU¢ñÝ S¢è Ýï’}¢¼ Û¢éÅH¢¥¢ïx¢ï
çÝã¢²¼ S¢ÏÁ¢Gè S¢ï çS¢²¢ãè ÜUè Û¢HÜU Îï Úãè ãñæ ¼¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ÜU¢ñÝ S¢è Ýï’}¢¼ Û¢éÅH¢¥¢ïx¢ï
§Ý }¢ï´ Î¢ï Ó¢à}¢ï ãñ´ ÀHÜU¼ï ãé» ¼¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ÜU¢ñÝ S¢è Ýï’}¢¼ Û¢éÅH¢¥¢ïx¢ï
§Ý }¢ï´ }¢ï±ï ¥¢ñÚ ¶Á¢êÚï´ ¥¢ñÚ ¥Ý¢Ú ãñ´
¼¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ÜU¢ñÝ S¢è Ýï’}¢¼ Û¢éÅH¢¥¢ïx¢ï ©Ý }¢ï´ ¥G¢ñÚ¼ï´ ãñ´ ¥G¢Î¼ ÜUè ÝïÜU S¢êÚ¼ ÜUè ¥ÓÀè
¼¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ÜU¢ñ Ý S¢è Ýï’ }¢¼ Û¢éÅ H¢¥¢ï x ¢ï ãGê Ú ï´ ãñ ´ ¶G ñ }¢¢ï ´ }¢ï ´ ÐÎ¢ü
Ýà¢èÝ ¼¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ÜU¢ñÝ S¢è Ýï’}¢¼ Û¢éÅH¢¥¢ïx¢ï ©Ý S¢ï ÐãHï ©‹ãï´
ã¢‰¢ Ý Hx¢¢²¢ çÜUS¢è ¥¢Î}¢è ¥¢ñÚ Ý çÁ¢‹Ý Ýï ¼¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ÜU¢ñÝ S¢è Ýï’}¢¼ Û¢éÅH¢¥¢ïx¢ï
¼çÜU²¢ Hx¢¢» ãé» S¢ÏÁ¢G çÏ¢À¢ïÝ¢ï´ ¥¢ñÚ }¢éÝvGÜGUà¢ wG¢êÏ¢ S¢êÚ¼ Ó¢¢æÎçÝ²¢ï´ ÐÚ
¼¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ÜU¢ñÝ S¢è Ýï’}¢¼ Û¢éÅH¢¥¢ïx¢ï Ï¢ÇGè Ï¢-Ú-ÜU¼ ±¢H¢ ãñ ¼é}ã¢Úï ÚÏ¢
ÜU¢ Ý¢}¢ Á¢¢ï ¥G - Á¢G } ¢¼ ¥¢ñ Ú Ï¢é Á ¢G é x ¢èü ±¢H¢
Ú¢ïÁ¢GGè ÜU¢ »ÜU S¢Ï¢Ï¢

ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ ÜïU Î¢ñÚï ¥vGÎS¢ }¢ï´ Î¢ï |¢¢§ü
‰¢ï, çÁ¢Ý }¢ï´ »ÜU ¼¢ï ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ ÜUè ç¶GÎ}¢¼ï
Ï¢¢ Ï¢-Ú-ÜU¼ }¢ï´ (§ËG }¢ï ÎèÝ S¢è¶Ýï ÜïU çH²ï) ¥¢¼¢ ‰¢¢ ¥¢ñÚ Îê„Ú¢ ÜU¢Úèx¢Ú
ƒ ¢, (»ÜU Ú¢ïÁ¢G) ÜU¢Úèx¢Ú |¢¢§ü Ýï ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢
S¢ï ¥ÐÝï |¢¢§ü ÜUè çà¢ÜU¢²¼ ÜUè (²¢’Ýè §S¢ Ýï S¢¢Ú¢ Ï¢¢ïÛ¢ }¢éÛ¢ ÐÚ Ç¢H
çÎ²¢ ãñ, §S¢ ÜU¢ï }¢ïÚï ÜU¢}¢ ÜU¢Á¢ }¢ï´ ã¢‰¢ Ï¢Å¢Ý¢ Ó¢¢çã²ï) ¼¢ï ¥ËH¢ã
ÜïU }¢ãGÏ¢êÏ ¢, Î¢Ý¢» x¢Gé² êÏ¢, }¢éÝÁGÁ ¢GãéÝ ¥Gç ÝH ©G²ê Ï¢
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : (( )) à¢¢²Î !
“¼éÛ¢ï §S¢ ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ S¢ï Ú¢ïÁ¢Gè ç}¢H Úãè ãñ J”
S¢êÚ» ±¢çÜGU¥Gã ÜïU ÈGUÁ¢G¢§H

(1) ²ïã S¢êÚ¼ Ï¢ãé¼ ãè Ï¢¢ Ï¢-Ú-ÜU¼ ãñ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢
¥ÝS¢ S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU ÚS¢ê H é Ë H¢ã
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : S¢êÚ» ±¢çÜGU¥Gã ¼±æx¢Úè (²¢’Ýè
¶Géà¢ãG¢Hè) ÜUè S¢êÚ¼ ãñ çHã¢Á¢G¢ §S¢ï ÐÉG¢ï ¥¢ñÚ ¥ÐÝè ¥¢ñH¢Î ÜU¢ï
çS¢¶¢¥¢ï J
(2) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §ÏÝï }¢SªGÎ }¢-ÚÁ¢GéH
}¢¢ñ¼ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ‰¢ï ãGÁ¢GÚ¼ï ©GS}¢¢Ý ©Ý ÜUè §G²¢Î¼ ÜïU
çH²ï ¼à¢ÚèÈGU Hï x¢» ¥¢ñÚ ©Ý S¢ï ÈGUÚ}¢¢Ýï Hx¢ï çÜU ¥x¢Ú }¢ñ´ ¼é}ãï´ ¶GÁ¢G¢Ýï
S¢ï ÜéUÀ ¥G¼G¢ ÜUÚ Îêæ ¼¢ï ÜñUS¢¢ ãñ ? ©‹ã¢ï´ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : }¢éÛ¢ï §S¢ ÜUè ÜU¢ï§ü
Á¢GMÚ¼ Ýãè´ J ãGÁ¢GÚ¼ï ©GS}¢¢Ý Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : Ï¢¢’Î }¢ï´
¼é}ã¢Úè Ï¢çÓÓ¢²¢ḯ ÜïU ÜU¢}¢ ¥¢»x¢¢ J §ÏÝï }¢SªGÎ Ýï ÜUã¢ :
¼é}¢ }¢ïÚè Ï¢çÓÓ¢²¢ï´ ÜïU }¢é-¼¥GçËHÜGU ÈGUvGÚ¢ï ÈGU¢ÜGU¢ „ï ÇÚ¼ï ã¢ï }¢ñ´ Ýï §Ý
ÜU¢ï ãGév}¢ çÎ²¢ ãñ çÜU ±¢ïã ãÚ Ú¢¼ S¢êÚ» ±¢çÜGU¥Gã ÐÉG¢ ÜUÚï´, }¢ñ´ Ýï
ÚS¢êHéËH¢ã ÜU¢ï ²ïã ÈGUÚ}¢¢¼ï ãé» S¢éÝ¢ çÜU
Á¢¢ï ¥¢Î}¢è ãÚ Ú¢¼ S¢ê-Ú¼éH ±¢çÜGU¥G¢ ÐÉGïx¢¢ ±¢ïã ÜU|¢è ÈUvGÚ¢ï ÈGU¢ÜGU¢
}¢ï´ }¢éÏ¼H¢ Ýãè´ ã¢ïx¢¢ J
Á¢Ï¢ ã¢ï Hïx¢è ±¢ïã ã¢ïÝï ±¢Hè ©S¢ ±vG¼ ©S¢ ÜïU ã¢ïÝï }¢ḯ çÜUS¢è ÜU¢ï §‹ÜU¢Ú ÜUè x¢é‹Á¢¢§à¢ Ý ã¢ïx¢è
çÜUS¢è ÜU¢ï ÐS¼ ÜUÚÝï ±¢Hè, çÜUS¢è ÜU¢ï Ï¢éH‹Îè ÎïÝï ±¢Hè Á¢Ï¢ Á¢G}¢èÝ ÜU¢æÐïx¢è ‰¢Ú‰¢Ú¢ ÜUÚ
¥¢ñÚ Ðã¢ÇG ÚïÁ¢G¢ ÚïÁ¢G¢ ã¢ï Á¢¢»æx¢ï Ó¢êÚ¢ ã¢ï ÜUÚ ¼¢ï ã¢ï Á¢¢»æx¢ï Á¢ñS¢ï Ú¢ïÁ¢GÝ ÜUè {êÐ }¢ḯ x¢GéÏ¢¢Ú ÜïU Ï¢¢ÚèÜU Á¢GÚüï ÈñUHï
ãé» ¥¢ñÚ ¼é}¢ ¼èÝ çÜGUS}¢ ã¢ï Á¢¢¥¢ïx¢ï ¼¢ï ÎãÝè ¼GÚÈGU ±¢Hï ÜñUS¢ï ÎãÝè ¼GÚÈGU ±¢Hï
¥¢ñ Ú Ï¢¢§æ ü ¼G Ú ÈG U ±¢Hï Üñ U S¢ï Ï¢¢§æ ü ¼G Ú ÈG U ±¢Hï ¥¢ñ Ú Á¢¢ï S¢ÏÜG U ¼ Hï
x¢» ±¢ïã ¼¢ï S¢ÏÜGU¼ ãè Hï x¢» ±¢ïãè }¢éÜGUÚüÏ¢ï Ï¢¢Úx¢¢ã ãñ´ Ó¢ñÝ ÜïU Ï¢¢x¢G¢ï´ }¢ï´
¥x¢H¢ï ´ }¢ï´ S¢ï »ÜU x¢é Ú ¢ñã ¥¢ñ Ú çÐÀH¢ï´ }¢ï´ S¢ï ‰¢¢ïÇG ï Á¢ÇG ¢ © ¼wG¼ ¢ï´ ÐÚ
ã¢ï´x¢ï ©Ý ÐÚ ¼çÜU²¢ Hx¢¢» ãé» ¥¢}¢Ýï S¢¢}¢Ýï ©Ý ÜïU çx¢Îü çH²ï çÈUÚï´x¢ï
ã}¢ïà¢¢ ÚãÝï ±¢Hï HÇGÜïU ÜêUÁ¢Gï ¥¢ñÚ ¥¢zG¼¢Ï¢ï ¥¢ñÚ Á¢¢}¢ ¥¢æ¶¢ï´ ÜïU S¢¢}¢Ýï
Ï¢ã¼è à¢Ú¢Ï¢ Üï U ©S¢ S¢ï Ý ©‹ãï ´ ÎÎï ü S¢Ú ã¢ï Ý ã¢ï à ¢ }¢ï ´ ÈG U ÜG ü U ¥¢»
¥¢ñ Ú }¢ï ± ï Á¢¢ï ÐS¢‹Î ÜUÚï ´ ¥¢ñ Ú ÐçÚ‹Î¢ï ´ ÜU¢ x¢¢ï à ¼ Á¢¢ï Ó¢¢ãï ´
¥¢ñ Ú Ï¢ÇG è ¥¢æ ¶ ±¢çH²¢æ ãG ê Ú ï æ Á¢ñ S ¢ï Àé Ð ï Ú¶ï ãé » }¢¢ï ¼ è çS¢H¢ ©Ý
Üï U ¥¢’}¢¢H ÜU¢ ©S¢ }¢ï ´ Ý S¢é Ý ï ´ x ¢ï ÜU¢ï § ü Ï¢ï Ü U¢Ú Ï¢¢¼ Ý x¢é Ý ¢ãx¢¢Úè
ã¢æ ²ïã ÜUãÝ¢ ã¢ïx¢¢ S¢H¢}¢ S¢H¢}¢ ¥¢ñÚ ÎãÝè ¼GÚ ÈGU ±¢Hï ÜñUS¢ï ÎãÝè
¼G Ú ÈG U ±¢Hï Ï¢ï ÜU¢æ Å ï ÜUè Ï¢ï ç Ú²¢ï ´ }¢ï ´ ¥¢ñ Ú Üï U Hï Üï U x¢é Ó À¢ï ´ }¢ï ´
¥¢ñÚ ã}¢ïà¢¢ ÜïU S¢¢» }¢ï´ ¥¢ñÚ ã}¢ïà¢¢ Á¢¢Úè Ð¢Ýè }¢ï´ ¥¢ñÚ Ï¢ãé¼ S¢ï }¢ï±¢ï´ }¢ï´
Á¢¢ï Ý ¶G y }¢ ã¢ï ´ ¥¢ñ Ú Ý Ú¢ï Ü ï U Á¢¢»æ ¥¢ñ Ú Ï¢é H ‹Î çÏ¢À¢ï Ý ¢ï ´ }¢ï ´ Ï¢ï à ¢ÜU
ã}¢ Ýï ©Ý ¥G¢ñÚ¼¢ḯ ÜU¢ï ¥ÓÀè ©Æ¢Ý ©Æ¢²¢ ¼¢ï ©‹ãḯ Ï¢Ý¢²¢ ÜU±¢çÚ²¢æ ¥ÐÝï à¢¢ïãÚ¢ḯ ÐÚ Œ
²¢çÚ²¢æ ©‹ãḯ Œ
²¢Ú
çÎH¢ç¼²¢æ »ÜU ©G}¢í ±¢çH²¢æ ÎãÝè ¼GÚÈGU ±¢H¢ï´ ÜïU çH²ï ¥x¢H¢ï´ }¢ï´ S¢ï »ÜU x¢éÚ¢ñã ¥¢ñÚ çÐÀH¢ï´ }¢ï´
S¢ï »ÜU x¢é Ú ¢ñ ã ¥¢ñ Ú Ï¢¢§æ ü ¼G Ú ÈG U ±¢Hï ¥¢ñ Ú Üñ U S¢ï Ï¢¢§æ ü ¼G Ú ÈG U ±¢Hï
Á¢H¼è ã±¢ ¥¢ñÚ ¶¢ñH¼ï Ð¢Ýè }¢ï´ ¥¢ñÚ Á¢H¼ï {ê» ÜUè À¢ªæ }¢ï´ Á¢¢ï Ý Æ‹Çè Ý §GÁGÁ¢G¼
ÜUè Ï¢ï à ¢ÜU ±¢ï ã §S¢ S¢ï ÐãHï Ýï ’ }¢¼¢ï ´ }¢ï ´ ‰¢ï ¥¢ñ Ú §S¢ Ï¢Çï
x¢é Ý ¢ã ÜUè ãÅ Ú¶¼ï ‰¢ï ¥¢ñ Ú ÜUã¼ï ‰¢ï v²¢ Á¢Ï¢ ã}¢
}¢Ú Á¢¢»æ ¥¢ñÚ ãça²¢æ ¥¢ñÚ ç}¢^è ã¢ï Á¢¢»æ ¼¢ï v²¢ Á¢GMÚ ã}¢ ©Æ¢» Á¢¢»æx¢ï
¥¢ñÚ v²¢ ã}¢¢Úï ¥x¢Hï Ï¢¢Ð Î¢Î¢ |¢è ¼é}¢ ÈGU Ú}¢¢¥¢ï çÜU Ï¢ïà¢ÜU S¢Ï¢ ¥x¢Hï ¥¢ñÚ çÐÀHï
Á¢GMÚ §ÜUnï çÜU²ï Á¢¢»æx¢ï »ÜU Á¢¢Ýï ãé» çÎÝ ÜUè }¢è¥G¢Î ÐÚ çÈUÚ Ï¢ïà¢ÜU ¼é}¢ »ï
x¢é } ¢Ú¢ã¢ï ´ Û¢é Å H¢Ýï ±¢H¢ï Á¢G M Ú ‰¢ê ã ÇG Üï U Ðï Ç G }¢ï ´ S¢ï ¶¢¥¢ï x ¢ï
çÈUÚ ©S¢ S¢ï Ðï Å |¢Ú¢ï x ¢ï çÈUÚ ©S¢ ÐÚ ¶¢ñ H ¼¢ Ð¢Ýè çÐ²¢ï x ¢ï
çÈUÚ »ïS¢¢ çÐ²¢ïx¢ï Á¢ñS¢ï S¢wG¼ Œ

²¢S¢ï ªæÅ çÐ²ï´ ²ïã ©Ý ÜUè }¢ïã}¢¢Ýè ãñ §‹S¢¢ÈGU ÜïU çÎÝ
ã}¢ Ýï ¼é}ãï´ ÐñÎ¢ çÜU²¢ ¼¢ï ¼é}¢ v²êæ Ýãè´ S¢Ó¢ }¢¢Ý¼ï ¼¢ï |¢H¢ Îï¶¢ï ¼¢ï ±¢ïã }¢Ýè
Á¢¢ï çx¢Ú¢¼ï ã¢ï v²¢ ¼é}¢ §S¢ ÜU¢ ¥¢Î}¢è Ï¢Ý¢¼ï ã¢ï ²¢ ã}¢ Ï¢Ý¢Ýï ±¢Hï ãñ´ ã}¢ Ýï
¼é } ¢ }¢ï ´ }¢ÚÝ¢ ÆãÚ¢²¢ ¥¢ñ Ú ã}¢ §S¢ S¢ï ã¢Úï Ýãè´ çÜU ¼é } ¢ Á¢ñ S ¢ï
¥¢ñÚ Ï¢ÎH Îï´ ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Úè S¢êÚ¼ï´ ±¢ïã ÜUÚ Îï´ çÁ¢S¢ ÜUè ¼é}ãï´ ¶GÏ¢Ú Ýãè´ ¥¢ñÚ Ï¢ïà¢ÜU
¼é}¢ Á¢¢Ý Ó¢éÜïU ã¢ï ÐãHè ©Æ¢Ý çÈUÚ v²êæ Ýãè´ S¢¢ïÓ¢¼ï ¼¢ï |¢H¢ Ï¢¼¢¥¢ï
¼¢ï Á¢¢ï Ï¢¢ï¼ï ã¢ï v²¢ ¼é}¢ ©S¢ ÜUè ¶ï¼è Ï¢Ý¢¼ï ã¢ï ²¢ ã}¢ Ï¢Ý¢Ýï ±¢Hï ãñ´
ã}¢ Ó¢¢ãï´ ¼¢ï ©S¢ï Ú¢ñæÎÝ ÜUÚ Îï´ çÈUÚ ¼é}¢ Ï¢¢¼ï´ Ï¢Ý¢¼ï Úã Á¢¢¥¢ï çÜU ã}¢ ÐÚ Ó¢^è ÐÇGè
Ï¢çËÜU ã}¢ Ï¢ï ÝS¢èÏ¢ Úãï ¼¢ï |¢H¢ Ï¢¼¢¥¢ï ¼¢ï ±¢ïã Ð¢Ýè Á¢¢ï Ðè¼ï ã¢ï
v²¢ ¼é } ¢ Ýï §S¢ï Ï¢¢ÎH S¢ï ©¼¢Ú¢ ²¢ ã}¢ ãñ ´ ©¼¢ÚÝï ±¢Hï
ã}¢ Ó¢¢ãï´ ¼¢ï §S¢ï ¶¢Úè ÜUÚ Îï´ çÈUÚ v²êæ Ýãè´ à¢éRU ÜUÚ¼ï ¼¢ï |¢H¢ Ï¢¼¢¥¢ï ¼¢ï
±¢ïã ¥¢x¢ Á¢¢ï ¼é}¢ Ú¢ïà¢Ý ÜUÚ¼ï ã¢ï v²¢ ¼é}¢ Ýï §S¢ ÜU¢ ÐïÇG ÐñÎ¢ çÜU²¢ ²¢ ã}¢ ãñ´ ÐñÎ¢ ÜUÚ Ýï
±¢Hï ã}¢ Ýï §S¢ï Á¢ã‹Ý}¢ ÜU¢ ²¢Îx¢¢Ú Ï¢Ý¢²¢ ¥¢ñÚ Á¢æx¢H }¢ï´ }¢éS¢¢çÈGUÚ¢ï´ ÜU¢ ÈGU¢»Î¢
¼¢ï »ï }¢ãGÏ¢êÏ¢ ¼é}¢ Ð¢ÜUè Ï¢¢ïH¢ï ¥ÐÝï ¥G-Á¢G}¢¼ ±¢Hï ÚÏ¢ ÜïU Ý¢}¢ ÜUè ¼¢ï }¢éÛ¢ï ÜGUS¢}¢ ãñ ©Ý Á¢x¢ã¢ï´ ÜUè Á¢ã¢æ ¼¢Ú ï
ÇêÏ¢¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ¼é}¢ S¢}¢Û¢¢ï ¼¢ï ²ïã Ï¢ÇGè ÜGUS¢}¢ ãñ Ï¢ïà¢ÜU ²ïã §GÁGÁ¢G¼ ±¢H¢ ÜGéUÚ¥¢Ý ãñ
}¢ãG È G ê U Á¢G Ýç±à¼¢ }¢ï ´ ©S¢ï Ý Àê » }¢x¢Ú Ï¢¢ ±é Á G ¢ ê ©¼¢Ú¢ ãé ± ¢
ãñ S¢¢Úï Á¢ã¢Ý Üï U ÚÏ¢ ÜU¢ ¼¢ï v²¢ §S¢ Ï¢¢¼ }¢ï ´ ¼é } ¢ S¢é S ¼è ÜUÚ¼ï
ã¢ï ¥¢ñ Ú ¥ÐÝ¢ çãG S S¢¢ ²ï ã Ú¶¼ï ã¢ï çÜU Û¢é Å H¢¼ï ã¢ï
çÈUÚ v²êæ Ý ã¢ï çÜU Á¢Ï¢ Á¢¢Ý x¢Hï ¼ÜU ÐãéæÓ¢ï ¥¢ñÚ ¼é}¢ ©S¢ ±vG¼ Îï¶ Úãï ã¢ï
¥¢ñ Ú ã}¢ ©S¢ Üï U çÁ¢G ² ¢Î¢ Ð¢S¢ ãñ ´ ¼é } ¢ S¢ï }¢x¢Ú ¼é } ãï ´ çÝx¢¢ã Ýãè´
v²ê æ Ý ãé ± ¢ ¥x¢Ú ¼é } ãï ´ Ï¢ÎH¢ ç}¢HÝ¢ Ýãè´ çÜU §S¢ï H¢ñ Å ¢ H¢¼ï

¥x¢Ú ¼é } ¢ S¢ÓÓ¢ï ã¢ï çÈUÚ ±¢ï ã }¢ÚÝï ±¢H¢ ¥x¢Ú }¢é Ü G U Úü Ï ¢¢ï ´ S¢ï ãñ
¼¢ï Ú¢ãG ¼ ãñ ¥¢ñ Ú Èê U H ¥¢ñ Ú Ó¢ñ Ý Üï U Ï¢¢x¢G ¥¢ñ Ú ¥x¢Ú ÎãÝè ¼G Ú ÈG U
±¢H¢ï´ S¢ï ã¢ï ¼¢ï »ï }¢ãGÏ ¢ê Ï¢ ¼é} ¢ ÐÚ S¢H¢}¢ ãñ ÎãÝè ¼G Ú ÈGU ±¢H¢ï ´ S¢ï
¥¢ñ Ú ¥x¢Ú Û¢é Å H¢Ýï ±¢H¢ï ´ x¢é } ¢Ú¢ã¢ï ´ }¢ï ´ S¢ï ã¢ï ¼¢ï ©S¢ ÜUè
}¢ïã }¢¢Ýè ¶¢ñH¼¢ Ð¢Ýè ¥¢ñÚ |¢ÇGÜU¼è ¥¢x¢ }¢ï´ {æS¢¢Ý¢ ²ïã Ï¢ïà¢ÜU ¥¢’H¢
Î-ÚÁ¢ï ÜUè ²ÜGUèÝè Ï¢¢¼ ãñ ¼¢ï »ï }¢ãGÏ¢êÏ¢ ¼é}¢ ¥ÐÝï ¥G-Á¢G}¢¼ ±¢Hï ÚÏ¢ ÜïU Ý¢}¢ ÜUè Ð¢ÜUè Ï¢¢ïH¢ï
S¢ê-Ú¼éSS¢ÁÎã
çÜU¼¢Ï¢ ÜU¢ ©¼¢ÚÝ¢ Ï¢ï à ¢ÜU ÐÚ±Îü x¢¢Úï ¥G ¢ H}¢ ÜUè ¼G Ú ÈG U S¢ï ãñ
v²¢ ÜUã¼ï ãñ´ ©Ý ÜUè Ï¢Ý¢§ü ãé§ü ãñ Ï¢çËÜU ±¢ïãè ãGÜGU ãñ ¼é}ã¢Úï ÚÏ¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï
çÜU ¼é}¢ ÇÚ¢¥¢ï »ïS¢ï H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï çÁ¢Ý ÜïU Ð¢S¢ ¼é}¢ S¢ï ÐãHï ÜU¢ï§ü ÇÚ S¢éÝ¢Ýï ±¢H¢
Ý ¥¢²¢ §S¢ ©}}¢èÎ ÐÚ çÜU ±¢ïã Ú¢ã Ð¢»æ ¥ËH¢ã ãñ çÁ¢S¢ Ýï ¥¢S}¢¢Ý ¥¢ñÚ
Á¢G}¢èÝ ¥¢ñ Ú Á¢¢ï ÜéU À §Ý ÜïU Ï¢èÓ¢ }¢ï´ ãñ À çÎÝ }¢ï´ Ï¢Ý¢» çÈUÚ ¥Gà ¢ü
ÐÚ §çS¼±¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ©S¢ S¢ï ÀêÅ ÜUÚ ¼é}ã¢Ú¢ ÜU¢ï§ü çãG}¢¢²¼è Ý çS¢ÈGU¢çÚà¢è
¼¢ï v²¢ ¼é } ¢ Š
²¢Ý Ýãè´ ÜUÚ¼ï ÜU¢}¢ ÜUè ¼ÎÏ¢èÚ ÈG U Ú}¢¢¼¢ ãñ
¥¢S}¢¢Ý S¢ï Á¢G}¢èÝ ¼ÜU çÈUÚ ©S¢è ÜUè ¼GÚÈGU LÁ¢ê¥G ÜUÚïx¢¢ ©S¢ çÎÝ çÜU çÁ¢S¢ ÜUè
ç}¢vG Î ¢Ú ãÁ¢G ¢ Ú Ï¢ÚS¢ ãñ ¼é } ã¢Úè çx¢Ý¼è }¢ï ´ ²ï ã ãñ ãÚ çÝã¢æ
¥¢ñ Ú §G ² ¢æ ÜU¢ Á¢¢ÝÝï ±¢H¢ §G Á G Á ¢G ¼ ± ÚãG } ¢¼ ±¢H¢ ±¢ï ã çÁ¢S¢ Ýï Á¢¢ï
Ó¢èÁ¢G Ï¢Ý¢§ü wG ¢ ê Ï ¢ Ï¢Ý¢§ü ¥¢ñ Ú Ðñ Î ¢§à¢ï §‹S¢¢Ý ÜUè §çÏ¼Î¢ ç}¢^è S¢ï
ÈG U Ú}¢¢§ü çÈUÚ ©S¢ ÜUè ÝSH Ú¶è »ÜU Ï¢ï ÜG U Îí Ð¢Ýè Üï U ¶G é H ¢S¢ï S¢ï
çÈUÚ ©S¢ï ÆèÜU çÜU²¢ ¥¢ñÚ ©S¢ }¢ï´ ¥ÐÝè ¼GÚÈGU ÜUè MãG ÈêæUÜUè ¥¢ñÚ ¼é}ãï´ ÜU¢Ý
¥¢ñÚ ¥¢æ¶ï´ ¥¢ñÚ çÎH ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢» v²¢ ãè ‰¢¢ïÇ¢G ãGÜGU }¢¢Ý¼ï ã¢ï ¥¢ñÚ Ï¢¢ïHï
v²¢ Á¢Ï¢ ã}¢ ç}¢^è }¢ï ´ ç}¢H Á¢¢»æ x ¢ï v²¢ çÈUÚ Ý» Ï¢Ýï ´ x ¢ï Ï¢çËÜU ±¢ï ã
¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜïU ãGéÁG¢êÚ ãG¢çÁ¢GÚè S¢ï }¢éç‹ÜUÚ ãñ´ ¼é}¢ ÈGUÚ}¢¢¥¢ï ¼é}ãï´ ±ÈGU¢¼ Îï¼¢
ãñ }¢¢ñ¼ ÜU¢ çÈGUçÚà¼¢ Á¢¢ï ¼é}¢ ÐÚ }¢éÜGUÚüÚ ãñ çÈUÚ ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ¼GÚÈGU ±¢ÐS¢ Á¢¢¥¢ïx¢ï
¥¢ñÚ ÜUãè´ ¼é}¢ Îï¶¢ï Á¢Ï¢ }¢éÁ¢çÚ}¢ ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜïU Ð¢S¢ S¢Ú ÝèÓ¢ï Ç¢Hï ã¢ï´x¢ï
»ï ã}¢¢Úï ÚÏ¢ ¥Ï¢ ã}¢ Ýï Îï¶¢ ¥¢ñÚ S¢éÝ¢ ã}¢ï´ çÈUÚ |¢ïÁ¢ çÜU ÝïÜU ÜU¢}¢ ÜUÚï´ ã}¢
ÜU¢ï ²ÜGUèÝ ¥¢ x¢²¢ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ã}¢ Ó¢¢ã¼ï ãÚ Á¢¢Ý ÜU¢ï §S¢ ÜUè çãÎ¢²¼ ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï }¢x¢Ú
}¢ïÚè Ï¢¢¼ ÜGUÚ¢Ú Ð¢ Ó¢éÜUè çÜU Á¢GMÚ Á¢ã‹Ý}¢ ÜU¢ï |¢Ú Îêæx¢¢ §Ý çÁ¢‹Ý¢ï´ ¥¢ñÚ
¥¢Îç}¢²¢ï ´ S¢Ï¢ S¢ï ¥Ï¢ Ó¢¶¢ï Ï¢ÎH¢ ©S¢ ÜU¢ çÜU ¼é } ¢ ¥ÐÝï
©S¢ çÎÝ ÜUè ãG ¢ çÁ¢G Ú è |¢ê H ï ‰¢ï ã}¢ Ýï ¼é } ãï ´ À¢ï Ç G çÎ²¢ ¥Ï¢ ã}¢ï à ¢¢
ÜU¢ ¥GÁ¢G¢Ï¢ Ó¢¶¢ï ¥ÐÝï çÜU²ï ÜU¢ Ï¢ÎH¢ ã}¢¢Úè ¥¢²¼¢ï´ ÐÚ ±¢ïãè §ü}¢¢Ý H¢¼ï ãñ´ çÜU Á¢Ï¢ ±¢ïã
©‹ãï´ ²¢Î çÎH¢§ü Á¢¢¼è ãñ´ S¢ÁÎï }¢ï´ çx¢Ú Á¢¢¼ï ãñ´ ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ¼¢’ÚèÈGU ÜUÚ¼ï ãé» ©S¢ ÜUè Ð¢ÜUè
Ï¢¢ïH¼ï ãñ ¥¢ñÚ ¼ÜUÏÏ¢éÚ Ýãè´ ÜUÚ¼ï ©Ý ÜUè ÜUÚ±Åï´ Á¢éÎ¢ ã¢ï¼è ãñ´ wG±¢Ï¢ x¢¢ã¢ï´ S¢ï
¥¢ñÚ ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜU¢ï ÐéÜU¢Ú¼ï ãñ´ ÇÚ¼ï ¥¢ñÚ ©}}¢èÎ ÜUÚ¼ï ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï çÎ²ï ãé» }¢ḯ S¢ï ÜéUÀ ¶GñÚ¢¼ ÜUÚ¼ï ãñ́
¼¢ï çÜUS¢è Á¢è ÜU¢ï Ýãè´ }¢¢’Hê}¢ Á¢¢ï ¥¢æ¶ ÜUè Æ‹ÇÜU ©Ý ÜïU çH²ï ÀéÐ¢ Ú¶è ãñ çS¢H¢ ©Ý
Üï U ÜU¢}¢¢ï ´ ÜU¢ ¼¢ï v²¢ Á¢¢ï §ü} ¢¢Ý ±¢H¢ ãñ ±¢ïã ©S¢ Á¢ñS ¢¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢
Á¢¢ï Ï¢ï ãGév}¢ ãñ ²ïã Ï¢Ú¢Ï¢Ú Ýãè´ Á¢¢ï §ü}¢¢Ý H¢» ¥¢ñÚ ¥ÓÀï ÜU¢}¢ çÜU²ï ©Ý ÜïU çH²ï
Ï¢S¢Ýï ÜïU Ï¢¢x¢G ãñ´ ©Ý ÜïU ÜU¢}¢¢ï´ ÜïU çS¢Hï }¢ï´

}¢ïã}¢¢Ý Î¢Úè J Úãï ±¢ïã Á¢¢ï Ï¢ï ãGév}¢ ãñ´ ©Ý ÜU¢ çÆÜU¢Ý¢ ¥¢x¢ ãñ Á¢Ï¢ ÜU|¢è ©S¢ }¢ï´
S¢ï çÝÜUHÝ¢ Ó¢¢ãï´x¢ï çÈUÚ ©S¢è }¢ï´ ÈñUÚ çÎ²ï Á¢¢»æx¢ï ¥¢ñÚ ©Ý S¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ Á¢¢»x¢¢
Ó¢¶¢ï ©S¢ ¥¢x¢ ÜU¢ ¥GÁ¢G¢Ï¢ çÁ¢S¢ï ¼é}¢ Û¢éÅH¢¼ï ‰¢ï
¥¢ñÚ Á¢GMÚ ã}¢ ©‹ãï´ Ó¢¶¢»æx¢ï ÜéU À ÝÁGÎèÜU ÜU¢ ¥GÁ¢G¢Ï¢ ©S¢ Ï¢ÇGï ¥GÁ¢G¢Ï¢ S¢ï
ÐãHï çÁ¢S¢ï Îï¶Ýï ±¢H¢ ©}}¢èÎ ÜUÚï çÜU ¥|¢è Ï¢¢Á¢G ¥¢»æx¢ï ¥¢ñÚ ©S¢ S¢ï Ï¢ÉG ÜUÚ
Á¢G¢çH}¢ ÜU¢ñÝ çÁ¢S¢ï ©S¢ ÜïU ÚÏ¢ ÜUè ¥¢²¼¢ï´ S¢ï ÝS¢èãG¼ ÜUè x¢§ü çÈUÚ ©S¢ Ýï ©Ý S¢ï }¢éæã ÈñUÚ
çH²¢ Ï¢ïà¢ÜU ã}¢ }¢éÁ¢çÚ}¢¢ï´ S¢ï Ï¢ÎH¢ HïÝï ±¢Hï ãñ´ ¥¢ñÚ Ï¢ïà¢ÜU ã}¢ Ýï }¢êS¢¢ ÜU¢ï çÜU¼¢Ï¢ ¥G¼¢G ÈGUÚ}¢¢§ü ¼¢ï ¼é}¢
©S¢ Üï U ç}¢HÝï }¢ï ´ à¢ÜU Ý ÜUÚ¢ï ¥¢ñ Ú ã}¢ Ýï ©S¢ï

Ï¢Ýè §SÚ¢§üH ÜïU çH²ï çãÎ¢²¼ çÜU²¢ ¥¢ñÚ ã}¢ Ýï ©Ý }¢ï´ S¢ï ÜéUÀ §}¢¢}¢ Ï¢Ý¢» çÜU
ã}¢¢Úï ãGév}¢ S¢ï Ï¢¼¢¼ï Á¢Ï¢ çÜU ©‹ã¢ï´ Ýï S¢Ï¢í çÜU²¢ ¥¢ñÚ ±¢ïã ã}¢¢Úè ¥¢²¼¢ï´ ÐÚ ²ÜGUèÝ H¢¼ï ‰¢ï
Ï¢ïà¢ÜU ¼é}ã¢Ú¢ ÚÏ¢ ©Ý }¢ï´ ÈñGUS¢H¢ ÜUÚ Îïx ¢¢ çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ çÁ¢S¢ Ï¢¢¼
}¢ï ´ §çwG ¼ H¢ÈG U ÜUÚ¼ï ‰¢ï ¥¢ñ Ú v²¢ ©‹ãï ´ §S¢ ÐÚ çãÎ¢²¼
Ý ãé§ü çÜU ã}¢ Ýï ©Ý S¢ï ÐãHï çÜU¼Ýè S¢æx¢¼ï´ ãH¢ÜU ÜUÚ Îè´ çÜU ¥¢Á¢ ²ïã ©Ý
ÜïU Í¢Ú¢ï´ }¢ï´ Ó¢H çÈUÚ Úãï ãñ´ Ï¢ïà¢ÜU §S¢ }¢ï´ Á¢GMÚ çÝà¢¢çÝ²¢æ ãñ´ ¼¢ï v²¢ S¢éÝ¼ï Ýãè´
¥¢ñÚ v²¢ Ýãè´ Îï¶¼ï çÜU ã}¢ Ð¢Ýè |¢ïÁ¢¼ï ãñ´ ¶éGàÜU Á¢G}¢èÝ ÜUè ¼GÚÈGU çÈUÚ ©S¢ S¢ï ¶ï¼è
çÝÜU¢H¼ï ãñ´ çÜU ©S¢ }¢ï´ „ï ©Ý ÜïU Ó¢¢ñÐ¢» ¥¢ñÚ ±¢ïã ¶GéÎ ¶¢¼ï ãñ´ ¼¢ï v²¢
©‹ãï ´ S¢ê Û ¢¼¢ Ýãè´ ¥¢ñ Ú ÜUã¼ï ãñ ´ ²ï ã ÈG ñ U S¢H¢ Ü ÏU¢ ã¢ï x ¢¢ ¥x¢Ú ¼é } ¢
S¢ÓÓ¢ï ã¢ï ¼é } ¢ ÈG U Ú}¢¢¥¢ï ÈG ñ U S¢Hï ÜUï çÎÝ ÜU¢çÈG U Ú¢ï ´ ÜU¢ï ©Ý ÜU¢
§ü}¢¢Ý H¢Ý¢ ÝzG¥G Ý Îïx ¢¢ ¥¢ñÚ Ý ©‹ãï´ }¢¢ïã H¼ ç}¢Hï ¼¢ï ©Ý S¢ï }¢éæã
Èñ U Ú H¢ï ¥¢ñ Ú §ç‹¼Á¢G ¢ Ú ÜUÚ¢ï Ï¢ï à ¢Ü U ©‹ãï ´ |¢è §ç‹¼Á¢G ¢ Ú ÜUÚÝ¢ ãñ
¥ãHï Ï¢ñ¼ „ï ãGéSÝï „éHêÜU

¥}¢èLH }¢é¥ç}¢ÝèÝ ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GçHÄ²éH }¢é¼üÁ¢G¢ à¢ïÚï
¶GéÎ¢ S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ, ¥ËH¢ã ÜïU
}¢ãG Ï ¢ê Ï ¢, Î¢Ý¢» x¢G é ² ê Ï ¢, }¢é Ý ÁG Á ¢G ã é Ý ¥G ç ÝH ©G ² ê Ï ¢
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
“Á¢¢ï }¢ïÚï ¥ãHï Ï¢ñ¼ }¢ï´ S¢ï çÜUS¢è ÜïU S¢¢‰¢ ¥ÓÀ¢ S¢éHêÜU
ÜUÚïx¢¢, }¢ñ´ Ú¢ïÁ¢Gï çÜGU²¢}¢¼ §S¢ ÜU¢ çS¢H¢ ©S¢ï ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢ªæx¢¢ J”
S¢êÚ» }¢éÁGÁ¢Gç}}¢H
»ï Û¢éÚ}¢Å }¢¢ÚÝï ±¢Hï Ú¢¼ }¢ï´ çÜGU²¢}¢ ÈGUÚ}¢¢ çS¢±¢ ÜéUÀ Ú¢¼ ÜïU ¥¢{è Ú¢¼ ²¢
§S¢ S¢ï ÜéUÀ ÜU}¢ ÜUÚ¢ï ²¢ §S¢ ÐÚ ÜéUÀ Ï¢ÉG¢¥¢ï ¥¢ñÚ ÜGéUÚ¥¢Ý wG¢êÏ¢ ÆãÚ ÆãÚ
ÜUÚ ÐÉG¢ï Ï¢ïà¢ÜU ¥G‹ÜGUÚèÏ¢ ã}¢ ¼é}¢ ÐÚ »ÜU |¢¢Úè Ï¢¢¼ Ç¢Hï´x¢ï Ï¢ïà¢ÜU Ú¢¼
ÜU¢ ©ÆÝ¢ ±¢ïã çÁ¢G²¢Î¢ ÎÏ¢¢± Ç¢H¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Ï¢¢¼ wG¢êÏ¢ S¢è{è çÝÜUH¼è ãñ Ï¢ïà¢ÜU çÎÝ }¢ḯ ¼¢ï ¼é}¢ ÜU¢ ï
Ï¢ãé¼ S¢ï ÜU¢}¢ ãñ́ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜU¢ Ý¢}¢ ²¢Î ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ S¢Ï¢ S¢ï ÅêÅ ÜUÚ ©S¢è ÜïU ã¢ï Úã¢ï
±¢ïã ÐêÚÏ¢ ÜU¢ ÚÏ¢ ¥¢ñÚ ÐçE}¢ ÜU¢ ÚÏ¢ ©S¢ ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü }¢¢’Ï¢êÎ Ýãè´ ¼¢ï ¼é}¢ ©S¢è ÜU¢ï ¥ÐÝ¢ ÜU¢ÚS¢¢Á¢G Ï¢Ý¢¥¢ï
¥¢ñÚ ÜU¢çÈGUÚ¢ï´ ÜUè Ï¢¢¼¢ï´ ÐÚ S¢Ï¢í ÈGUÚ}¢¢¥¢ï ¥¢ñÚ ©‹ãï´ ¥ÓÀè ¼GÚãG À¢ïÇG Î¢ï ¥¢ñÚ
}¢éÛ¢ ÐÚ À¢ïÇG¢ï ©Ý Û¢éÅH¢Ýï ±¢Hï }¢¢HÎ¢Ú¢ï´ ÜU¢ï ¥¢ñÚ ©‹ãï´ ‰¢¢ïÇGè }¢¢ïãH¼ Î¢ï Ï¢ïà¢ÜU
ã}¢¢Úï Ð¢S¢ |¢¢Úè Ï¢ïçÇG²¢æ ãñ´ ¥¢ñÚ |¢ÇGÜU¼è ¥¢x¢ ¥¢ñÚ x¢Hï }¢ï´ ÈæUS¢¼¢ ¶¢Ý¢ ¥¢ñÚ ÎÎüÝ¢ÜU
¥GÁ¢G¢Ï¢ çÁ¢S¢ çÎÝ ‰¢Ú‰¢Ú¢»æx¢ï Á¢G}¢èÝ ¥¢ñÚ Ðã¢ÇG ¥¢ñÚ Ðã¢ÇG ã¢ï Á¢¢»æx¢ï Úñ¼ï
ÜU¢ ÅèH¢ Ï¢ã¼¢ ãé ± ¢ Ï¢ï à ¢ÜU ã}¢ Ýï ¼é } ã¢Úè ¼G Ú ÈG U »ÜU ÚS¢ê H |¢ï Á ¢ï
çÜU ¼é}¢ ÐÚ ãG¢çÁ¢GÚ Ý¢çÁ¢GÚ ãñ´ Á¢ñS¢ï ã}¢ Ýï çÈGUÚ¥¢ñÝ ÜUè ¼GÚÈGU ÚS¢êH |¢ïÁ¢ï ¼¢ï çÈGUÚ¥G¢ñÝ Ýï
©S¢ ÚS¢êH ÜU¢ ãGév}¢ Ý }¢¢Ý¢ ¼¢ï ã}¢ Ýï ©S¢ï S¢wG¼ x¢çÚzG¼ S¢ï ÐÜUÇG¢ çÈUÚ ÜñUS¢ï Ï¢Ó¢¢ïx¢ï
¥x¢Ú ÜéUÈGUí ÜUÚ¢ï ©S¢ çÎÝ „ï Á¢¢ï Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ÜU¢ï Ï¢êÉ G¢ ÜUÚ Îïx ¢¢ ¥¢S}¢¢Ý ©S¢
ÜïU S¢Î}¢ï S¢ï ÈUÅ Á¢¢»x¢¢ ¥ËH¢ã ÜU¢ ±¢’Î¢ ã¢ï ÜUÚ ÚãÝ¢ Ï¢ïà¢ÜU ²ïã ÝS¢èãG¼ ãñ
¼¢ï Á¢¢ï Ó¢¢ãï ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ¼G Ú ÈG U Ú¢ã Hï Ï¢ï à ¢ÜU ¼é } ã¢Ú¢ ÚÏ¢ Á¢¢Ý¼¢
ãñ çÜU ¼é}¢ çÜGU²¢}¢ ÜUÚ¼ï ã¢ï ÜU|¢è Î¢ï ç¼ã¢§ü Ú¢¼ ÜïU ÜGUÚèÏ¢ ÜU|¢è ¥¢{è Ú¢¼ ÜU|¢è ç¼ã¢§ü ¥¢ñÚ
»ÜU Á¢}¢¢¥G¼ ¼é}ã¢Úï S¢¢‰¢ ±¢Hè ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã Ú¢¼ ¥¢ñÚ çÎÝ ÜU¢ ¥‹Î¢Á¢G¢ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ ©S¢ï }¢¢’Hê}¢
ãñ çÜU »ï }¢éS¢Ë}¢¢Ý¢ï ¼é}¢ S¢ï Ú¢¼ ÜU¢ à¢é}¢¢Ú Ý ã¢ï S¢ÜïUx¢¢ ¼¢ï ©S¢ Ýï ¥ÐÝè }¢ãÚ S¢ï ¼é}¢ ÐÚ LÁ¢ê¥G
ÈGUÚ}¢¢§ü ¥Ï¢ ÜGéUÚ¥¢Ý }¢ï´ S¢ï çÁ¢¼Ý¢ ¼é}¢ ÐÚ ¥¢S¢¢Ý ã¢ï ©¼Ý¢ ÐÉG¢ï ©S¢ï }¢¢’Hê}¢ ãñ çÜU ¥G‹ÜGUÚèÏ¢
ÜéUÀ ¼é}¢ }¢ï´ Ï¢è}¢¢Ú ã¢ïx´ ¢ï ¥¢ñÚ ÜéUÀ Á¢G}¢èÝ }¢ï´ S¢ÈGUÚ ÜUÚïx´ ¢ï ¥ËH¢ã ÜU¢ ÈGUÁGH ¼H¢à¢ ÜUÚÝï ¥¢ñÚ ÜéUÀ ¥ËH¢ã
ÜUè Ú¢ã }¢ï´ HÇG¼ï ã¢ï´x¢ï ¼¢ï çÁ¢¼Ý¢ ÜGéUÚ¥¢Ý }¢é²SS¢Ú ã¢ï ÐÉG¢ï ¥¢ñÚ Ý}¢¢Á¢GG ÜGU¢§}¢ Ú¶¢ï
¥¢ñÚ Á¢GÜU¢¼ Î¢ï ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ÜU¢ï ¥ÓÀ¢ ÜGUÁ¢Gü Î¢ï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï çH²ï Á¢¢ï |¢H¢§ü
¥¢x¢ï |¢ïÁ¢¢ïx¢ï ©S¢ï ¥ËH¢ã ÜïU Ð¢S¢ Ï¢ïã¼Ú ¥¢ñÚ Ï¢ÇGï S¢±¢Ï¢ ÜUè Ð¢¥¢ïx¢ï ¥¢ñÚ
¥ËH¢ã S¢ï Ï¢çwG à ¢à¢ }¢¢æ x ¢¢ï Ï¢ï à ¢ÜU ¥ËH¢ã Ï¢wG à ¢Ýï ±¢H¢ }¢ï ã ÚÏ¢¢Ý ãñ
©G-H}¢¢ ÜUè à¢¢Ý

¥ËH¢ã ÜïU }¢ãGÏ¢êÏ¢, Î¢Ý¢» x¢Gé²êÏ¢, }¢éÝÁGÁ¢GãéÝ
¥GçÝH ©G²êÏ¢ ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ÐéÚÝêÚ ãñ :
Á¢‹Ý¼è Á¢‹Ý¼ }¢ï´ ©G-H}¢¢» çÜUÚ¢}¢ ÜïU }¢¢ïãG¼¢Á¢ ã¢ï´x¢ï, §S¢ çH²ï
çÜU ±¢ïã ãÚ Á¢é}¢é¥G¢ ÜU¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ÎèÎ¢Ú S¢ï
}¢éà¢ÚüÈGU ã¢ï´x¢ï J ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ :
²¢’Ýè }¢éÛ¢ S¢ï }¢¢æx¢¢ï, Á¢¢ï Ó¢¢ã¢ï J
±¢ïã Á¢‹Ý¼è ©G-H}¢¢» çÜUÚ¢}¢ ÜUè ¼GÚÈGU }¢é-¼±ÁÁ¢ïã ã¢ï´x¢ï çÜU
¥ÐÝï ÚÏÏ¢ï ÜUÚè}¢ S¢ï v²¢ }¢¢æx¢ḯ ? ±¢ïã ÈGUÚ}¢¢»æx¢ï : “²ïã }¢¢æx¢¢ï ±¢ïã
}¢¢æx¢¢ï J” Á¢ñS¢ï ±¢ïã H¢ïx¢ Îé‹²¢ }¢ï´ ©G-H}¢¢» çÜUÚ¢}¢ ÜïU }¢¢ïãG¼¢Á¢ ‰¢ï,
Á¢‹Ý¼ }¢ï´ |¢è ©Ý ÜïU }¢¢ïãG¼¢Á¢ ã¢ï´x¢ï J
“Ï¢Úè ü” ÜïU ¼èÝ ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï

S¢êÚ» ÜU¢çÈGUMÝ ÜïU 3 ÈGUÁ¢G¢§H
(1) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ÈGUÚ±ã çÏ¢Ý Ý¢ñÈUG H S¢ï
çÚ±¢²¼ ãñ ©‹ã¢ï´ Ýï ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ ÜUè ç¶GÎ}¢¼ }¢ï´
ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï ÜUÚ ¥GÁ¢Gü ÜUè : ²¢ ÚS¢êHËH¢ã ! }¢éÛ¢ï »ïS¢è
Ó¢èÁ¢G Ï¢¼¢»æ çÁ¢S¢ï }¢ñ́ çÏ¢S¼Ú ÐÚ Á¢¢¼ï ±vG¼ ÐÉG¢ ÜUMæ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ÐÉG¢ ÜUÚ¢ï, ²ïã çà¢ÜüU S¢ï
Ï¢Ú¢¥¼ (²¢’Ýè ¥¢Á¢G¢Îè) ãñ J
(2) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥ÝS¢ S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU
à¢ã‹à¢¢ãï }¢ÎèÝ¢, ÜGUÚ¢Úï ÜGUËÏ¢¢ï S¢èÝ¢, S¢¢çãGÏ¢ï }¢é¥Gœ ¢GÚ ÐS¢èÝ¢, Ï¢¢§GS¢ï
ÝéÁG¢êHï S¢ÜUèÝ¢, ÈGñUÁ¢G x¢‹Á¢èÝ¢ Ýï »ÜU S¢ãG¢Ï¢è
S¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “»ï ÈGéUH¢æ ! v²¢ ¼é}¢ Ýï à¢¢Îè ÜUÚ Hè
ãñ ?” ¼¢ï ©S¢ Ýï ¥GÁ¢Gü ÜUè : “²¢ ÚS¢êHËH¢ã !
¶GéÎ¢ ÜUè ÜGUS¢}¢ ! Ýãè´ ÜUè, }¢ïÚï Ð¢S¢ à¢¢Îè ÜUÚÝï ÜïU çH²ï ÜéUÀ Ýãè´ J”
ÈGUÚ}¢¢²¢ : “v²¢ ¼é}ãï´ ²¢Î Ýãè´ ?” ©S¢ Ýï ¥GÁ¢Gü ÜUè “v²êæ
Ýãè´ J” ¥¢Ð Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : “²ïã ç¼ã¢§ü
ÜGéUÚ¥¢Ý ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ãñ J” çÈUÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ : “v²¢ ¼é}ãḯ
²¢Î Ýãè´ ?” ©S¢ Ýï ¥GÁ¢Gü ÜUè v²êæ Ýãèæ J ÈGUÚ}¢¢²¢ : “²ïã Ó¢¢ñ‰¢¢§ü
ÜGéUÚ¥¢Ý ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ãñ J” çÈUÚ Î²¢üzG¼ ÈGUÚ}¢¢²¢ : “v²¢ ¼é}ãï´
²¢Î Ýãè´ ?” ©S¢ Ýï ¥GÁ¢Gü ÜUè : “v²êæ Ýãè´ J”
ÈGUÚ}¢¢²¢ : “²ïã Ó¢¢ñ‰¢¢§ü ÜGéUÚ¥¢Ý ÜUï Ï¢Ú¢Ï¢Ú ãñ J” çÈUÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
“v²¢ ¼éÛ¢ï ²¢Î Ýãèæ ?” ©„ Ýï ¥G…Gü ÜUè : “v²êæ
Ýãèæ ?” ÈGUÚ}¢¢²¢ : “²ïã “™¢ñƒ¢§ü ÜGUéÚ¥¢Ý ãñ” çÈUÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
“à¢¢Îè ÜUÚ H¢ï”, à¢¢Îè ÜUÚ H¢ï J”
(3) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §ÏÝï ¥GÏÏ¢¢S¢ S¢ï çÚ±¢²¼

ãñ çÜU ÝêÚ ÜïU ÐñÜUÚ, ¼}¢¢}¢ ÝçÏ¢²¢ï´ ÜïU S¢Ú±Ú, Î¢ï Á¢ã¢æ ÜïU ¼¢Á¢±Ú,
S¢éË¼G¢Ýï Ï¢ãGÚ¢ï Ï¢Ú Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “ çÝSÈGU
ÜGéUÚ¥¢Ý ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ãñ ¥¢ñÚ ç¼ã¢§ü ÜGéUÚ¥¢Ý ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú
ãñ ¥¢ñÚ Ó¢¢ñ‰¢¢§ü ÜGéUÚ¥¢Ý ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ãñ J”
¼é}¢ ÈGUÚ}¢¢¥¢ï »ï ÜU¢çÈGUÚ¢ï Ý }¢ñ´ ÐêÁ¢¼¢ ãêæ Á¢¢ï ¼é}¢ ÐêÁ¢¼ï ã¢ï
¥¢ñÚ Ý ¼é}¢ ÐêÁ¢¼ï ã¢ï Á¢¢ï }¢ñ´ ÐêÁ¢¼¢ ãêæ ¥¢ñÚ Ý }¢ñ´ ÐêÁ¢êæx¢¢
Á¢¢ï ¼é}¢ Ýï ÐêÁ¢¢ ¥¢ñÚ Ý ¼é}¢ ÐêÁ¢¢ïx¢ï Á¢¢ï }¢ñ´
ÐêÁ¢¼¢ ãêæ ¼é}ãï´ ¼é}ã¢Ú¢ ÎèÝ ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï }¢ïÚ¢ ÎèÝ

“çÏ¢çS}¢ËH¢ã” ÜïU S¢¢¼ ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï

S¢ê-Ú¼éH §wGH¢S¢ ÜïU 7 ÈGUÁ¢G¢§H
(1) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ÎÚÎ¢ S¢ï }¢Ú±è ãñ
çÜU ãGéÁG¢êÚï Ð¢ÜU, S¢¢çãGÏ¢ï H¢ñH¢ÜU, S¢Ä²¢ãGï ¥zGH¢ÜU
Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : “¼é}¢ }¢ï´ S¢ï ÜU¢ï§ü à¢wGS¢ Ú¢¼ }¢ï´ ç¼ã¢§ü ÜGéUÚ¥¢Ý
v²êæ Ýãè´ ÐÉG¼¢ ?” S¢ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢ Ýï ¥GÁ¢Gü çÜU²¢ :
ÜU¢ï§ü à¢wGS¢ ç¼ã¢§ü ÜGéUÚ¥¢Ý ÜñUS¢ï ÐÉG S¢ÜU¼¢ ãñ ? §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
“ ç¼ã¢§ü ÜGéUÚ¥¢Ý ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ãñ J”

ãñ çÜU S¢çÄ²Îé H }¢é Ú -S¢HèÝ, ¶G¢ ç¼}¢é ‹ ÝçÏ¢Ä²èÝ, Á¢Ý¢Ï¢ï
ÚãìG}¢¼éçËHH ¥G¢-H}¢èÝ Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
“§ÜUnï ã¢ï Á¢¢¥¢ï v²êæ çÜU ¥|¢è }¢ñ´ ¼é}ã¢Úï S¢¢}¢Ýï ç¼ã¢§ü ÜGéUÚ¥¢Ý
ÐÉGêæx¢¢ J” Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï S¢ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢ }¢ï´ S¢ï çÁ¢‹ãï´ Á¢}¥G
ã¢ïÝ¢ ‰¢¢ ±¢ïã Á¢}¥G ã¢ï x¢» çÈUÚ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢
¼à¢ÚèÈGU H¢» ¥¢ñÚ ÐÉGè ¥¢ñÚ ±¢ÐS¢ ¼à¢ÚèÈGU Hï x¢» J
ã}¢ »ÜU ÎêS¢Úï S¢ï ÜUãÝï Hx¢ï : “à¢¢²Î ¥¢S}¢¢Ý S¢ï ÜU¢ï§ü ¶GÏ¢Ú ¥¢§ü ãñ
çÁ¢S¢ ÜUè ±Á¢ã S¢ï ãGéÁG¢êÚ ±¢ÐS¢ ¼à¢ÚèÈGU Hï x¢»
ãñ ´ J” Á¢Ï¢ ¥¢Ð Î¢ïÏ ¢¢Ú¢ ¼à¢ÚèÈGU H¢» ¼¢ï
ÈGUÚ}¢¢²¢ : “}¢ñ´ Ýï ¼é}ã¢Úï S¢¢}¢Ýï ç¼ã¢§ü ÜGéUÚ¥¢Ý ÐÉGÝï ÜU¢ ÜUã¢ ‰¢¢
¼¢ï S¢éÝ H¢ï ? ²ïãè S¢êÚ¼ ç¼ã¢§ü ÜGéUÚ¥¢Ý ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ãñ J”
(3) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê S¢§üGÎ ¶GéÎÚè ÈGUÚ}¢¢¼ï

ãñ´ çÜU “»ÜU à¢wGS¢ Ýï çÜUS¢è ÜU¢ï Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú ÐÉG¼ï ãé» S¢éÝ¢
¼¢ï S¢éÏãG ÜïU ±vG¼ ÚS¢êHï ¥ÜUÚ}¢ ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï´
ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï ÜUÚ §S¢ ÜU¢ ¼çÁGÜUÚ¢ çÜU²¢ ±¢ïã S¢¢çãGÏ¢ x¢¢ï²¢ ©S¢ï ÜU}¢ S¢}¢Û¢
Úãï ‰¢ï ¼¢ï ÚS¢êHéËH¢ã Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “©S¢ Á¢G¢¼ ÜUè
ÜGUS¢}¢ çÁ¢S¢ ÜïU ÎS¼ï ÜéGUÎÚ¼ }¢ï´ }¢ïÚè Á¢¢Ý ãñ ²ïã S¢êÚ¼ ç¼ã¢§ü ÜGéUÚ¥¢Ý
ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ãñ J”
(4) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢é¥G¢Á¢G çÏ¢Ý ¥ÝS¢ Á¢éãìÝè
S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU ¥ËH¢ã ÜïU }¢ãGÏ¢êÏ¢, Î¢Ý¢» xG¢é²êÏ¢,
}¢éÝÁGÁ¢GãéÝ ¥GçÝH ©G²êÏ¢ Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
“Á¢¢ï à¢wGS¢ ÎS¢ }¢¼üÏ¢¢ ÐÉGïx¢¢ ¥ËH¢ã ©S¢ ÜïU
çH²ï Á¢‹Ý¼ }¢ï´ »ÜU }¢ãGH Ï¢Ý¢»x¢¢ J” ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ©G}¢Ú çÏ¢Ý
¶G œ ¢G ¢ Ï¢ Ýï ¥G Á ¢G ü çÜU²¢ : “²¢ ÚS¢ê H ËH¢ã !
çÈUÚ ¼¢ï ã}¢ §S¢ï ÜUS¢Ú¼ S¢ï ÐÉG¢ ÜUÚï´x¢ï J” ¥¢Ð
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “¥ËH¢ã Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢
¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ±¢H¢ ¥¢ñÚ Ð¢ÜU ãñ J”
(5) ©}}¢éH }¢é¥ç}¢ÝèÝ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²-Î¼éÝ¢ ¥G¢§à¢¢ çS¢gèÜGU¢

S¢ï }¢Ú±è ãñ çÜU ÝêÚ ÜïU ÐñÜUÚ, ÝçÏ¢²¢ï´ ÜïU S¢Ú±Ú, Î¢ï Á¢ã¢æ
ÜïU ¼¢Á¢±Ú, S¢éË¼G¢Ýï Ï¢ãGÚ¢ï Ï¢Ú Ýï »ÜU S¢¢çãGÏ¢ ÜU¢ï
»ÜU S¢çÚÄ²¢ ÜU¢ ¥}¢èÚ Ï¢Ý¢ ÜUÚ |¢ïÁ¢¢ ²ïã ¥ÐÝï ¥SãG¢Ï¢ ÜU¢ï Ý}¢¢Á¢GG
ÐÉG¢¼ï ¼¢ï ©S¢ }¢ï´ ¥¢ñÚ S¢êÚ¼ ÜïU S¢¢‰¢ ¥¶GèÚ }¢ï´ ÐÉG¼ï J
S¢çÚÄ²¢ S¢ï H¢ñÅÝï ÜïU Ï¢¢’Î H¢ïx¢¢ï´ Ýï ÚS¢êHéËH¢ã S¢ï
§S¢ ÜU¢ ¼çÁGÜUÚ¢ çÜU²¢ ¼¢ï ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ Ýï

ÈGUÚ}¢¢²¢ : “©S¢ S¢ï ÐêÀ¢ï ±¢ïã »ïS¢¢ v²êæ ÜUÚ¼¢ ãñ ?” H¢ïx¢¢ï´ Ýï ©S¢ S¢ï
ÐêÀ¢ ¼¢ï ©S¢ Ýï Ï¢¼¢²¢ çÜU “}¢ñ´ §S¢ ÜU¢ï ãÚ Ý}¢¢Á¢GG }¢ï´ §S¢ çH²ï ÐÉG¼¢
ãêæ çÜU ²ïã ÚãG}¢¢Ý ÜUè çS¢ÈGU¼ ãñ ¥¢ñÚ }¢ñ´ §S¢ ÜïU ÐÉGÝï ÜU¢ï ÐS¢‹Î
ÜUÚ¼¢ ãêæ J” ²ïã S¢éÝ ÜUÚ ÝÏ¢è Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “©S¢
ÜU¢ï ¶GÏ¢Ú Î¢ï çÜU ¥ËH¢ã |¢è ©S¢ S¢ï }¢ãGÏÏ¢¼ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ J”
(6) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU

}¢ñ´ ¶G¢ç¼}¢éH }¢éÚ-S¢HèÝ, ÚãGì}¢¼éçËHH ¥G¢-H}¢èÝ, à¢ÈGUè©GH
¥G¢-H}¢èÝ, Á¢Ý¢Ï¢ï S¢¢çÎÜGU¢ï ¥}¢èÝ ÜïU S¢¢‰¢ ÜUãè´
Á¢¢ Úã¢ ‰¢¢ çÜU ¥¢Ð Ýï çÜUS¢è à¢wGS¢ ÜU¢ï S¢êÚ»
§wGH¢S¢ ÐÉG¼ï ãé» S¢éÝ¢ ¼¢ï ¥¢Ð Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
“±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ï x¢§ü J” }¢ñ´ Ýï ¥GÁ¢Gü çÜU²¢ : “²¢ ÚS¢êHËH¢ã !
v²¢ Ó¢èÁ¢G ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ï x¢§ü ?” ÈGUÚ}¢¢²¢ :
“Á¢‹Ý¼ J”
(7) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥ÝS¢ S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU
¼¢Á¢Î¢Úï çÚS¢¢H¼, à¢ã‹à¢¢ãï ÝéÏ¢éÃ±¼, }¢wGÁ¢GÝï Á¢êÎ¢ï S¢¶G¢±¼, ÐñÜUÚï
¥G-Á¢G-}¢¼¢ï à¢Ú¢ÈGU¼, }¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚÏÏ¢éH §GÁGÁ¢G¼, }¢¢ïãGçS¢Ýï §‹S¢¢çÝ²¼
Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : “Á¢¢ï à¢wGS¢ Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ Î¢ï S¢¢ï }¢¼üÏ¢¢
ÐÉGïx¢¢ ©S¢ ÜïU ÐÓ¢¢S¢ Ï¢ÚS¢ ÜïU x¢éÝ¢ã ç}¢Å¢ çÎ²ï Á¢¢»æx¢ï
}¢x¢Ú ²ïã çÜU ©S¢ ÐÚ ÜGUÁ¢Gü ã¢ï J”
¼é}¢ ÈGUÚ}¢¢¥¢ï ±¢ïã ¥ËH¢ã ãñ ±¢ïã »ÜU ãñ ¥ËH¢ã Ï¢ï çÝ²¢Á¢G ãñ Ý ©S¢ ÜUè ÜU¢ï§ü ¥¢ñH¢Î ¥¢ñÚ Ý
±¢ïã çÜUS¢è S¢ï ÐñÎ¢ ãé±¢ ¥¢ñÚ Ý ©S¢ ÜïU Á¢¢ïÇG ÜU¢ ÜU¢ï§ü
H¢ïx¢¢ïæ „ï „é±¢H Ý ÜUÚÝï ÜUè ÈGU…GèH¼

ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ S¢¢ñÏ¢¢Ý S¢ï }¢Ú±è ãñ
çÜU, ¥ËH¢ã ÜïU }¢ãGÏ¢êÏ¢, Î¢Ý¢» x¢Gé²êÏ¢, }¢éÝÁGÁ¢GãéÝ
¥GçÝH ©G²êÏ¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “Á¢¢ï à¢wGS¢
}¢éÛ¢ï §S¢ Ï¢¢¼ ÜUè Á¢G}¢¢Ý¼ Îï çÜU H¢ïx¢¢ï´ S¢ï ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢G
Ý }¢¢æx¢ï, ¼¢ï }¢ñ´ ©S¢ï Á¢‹Ý¼ ÜUè Á¢G}¢¢Ý¼ Îï¼¢ ãêæ J”
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ S¢¢ñÏ¢¢Ý ¥GÁ¢Gü x¢éÁ¢G¢Ú ãé»
çÜU }¢ñ´ §S¢ Ï¢¢¼ ÜUè Á¢G}¢¢Ý¼ Îï¼¢ ãêæ J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï ±¢ïã
çÜUS¢è S¢ï ÜéUÀ Ýãè´ }¢¢æx¢¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï J
“Ð‹Á¢ ¼Ý” ÜïU Ð¢æÓ¢ ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï S¢êÚ»

ÈGUHÜGU ¥¢ñÚ S¢êÚ» Ý¢S¢ ÜïU 5 ÈGUÁ¢G¢§H
(1) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ Á¢¢çÏ¢Ú çÏ¢Ý ¥GÏÎéËH¢ã
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ çÜU S¢ÚÜU¢Úï ±¢H¢ ¼Ï¢¢Ú, ã}¢ Ï¢ï ÜUS¢¢ï´ ÜïU }¢ÎÎx¢¢Ú, à¢ÈGUè»G
Ú¢ïÁ¢GGï à¢é}¢¢Ú, Î¢ï ¥G¢H}¢ ÜïU }¢¢çHÜU¢ï }¢éwG¼¢Ú, ãGÏ¢èÏ¢ï ÐÚ±Îü x¢¢Ú
Ýï }¢éÛ¢ S¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “»ï Á¢¢çÏ¢Ú ! ÐÉG¢ï J” }¢ñ´ Ýï
¥GÁ¢Gü ÜUè : “²¢ ÚS¢êHËH¢ã ! }¢ïÚï }¢¢æ Ï¢¢Ð ¥¢Ð ÐÚ
ÜGéUÚÏ¢¢Ý ! v²¢ ÐÉGêæ ?” ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¥¢ñÚ
çÈUÚ }¢ñ´ Ýï ²ïã Î¢ïÝ¢ï´ (S¢êÚ¼ï´) ÐÉGè´ ¼¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “§Ý Î¢ïÝ¢ï´ ÜU¢ï ÐÉG¢
ÜUÚ¢ï v²êæ çÜU ¼é}¢ §Ý ÜUè ç}¢SH ãÚçx¢Á¢G Ý ÐÉG S¢ÜU¢ïx¢ï J”
(2) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ©GvGÏ¢¢ çÏ¢Ý ¥G¢ç}¢Ú S¢ï

çÚ±¢²¼ ãñ çÜU “}¢ñ´ »ÜU S¢ÈGUÚ }¢ï´ ÚS¢êHéËH¢ã ÜïU
S¢¢‰¢ ‰¢¢ ¼¢ï ¥¢Ð Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “»ï ©GvGÏ¢¢ ! v²¢
}¢ñ´ ¼é}ãï´ ÐÉGè Á¢¢Ýï ±¢Hè Î¢ï Ï¢ïã¼ÚèÝ S¢êÚ¼ï´ Ý çS¢¶¢ªæ ?” çÈUÚ ¥¢Ð
Ýï }¢é Û¢ï ¥¢ñ Ú
çS¢¶¢§æü J”
(3) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ©GvGÏ¢¢ çÏ¢Ý ¥G¢ç}¢Ú S¢ï
çÚ±¢²¼ ãñ çÜU “}¢ñ´ ÚS¢êHéËH¢ã ÜïU S¢¢‰¢ Á¢éãGÈGU¢
¥¢ñÚ ¥Ï±¢ (Î¢ï }¢ÜGU¢}¢¢¼) ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý S¢ï x¢éÁ¢GÚ Úã¢ ‰¢¢ çÜU ã}¢ï´ à¢ÎèÎ
¥¢æ{è ¥¢ñÚ ¼¢ÚèÜUè Ýï Í¢ïÚ çH²¢ ¼¢ï ÚS¢êHéËH¢ã Ýï

¥¢ñÚ ÜïU Á¢GÚè»G ÐÝ¢ã }¢¢æx¢Ý¢ à¢éM¥G
ÜUè ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ S¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “»ï ©GvGÏ¢¢ ! §Ý Î¢ïÝ¢ï´ ÜïU Á¢GÚè»G ÐÝ¢ã
}¢¢æx¢¢ ÜUÚ¢ï çÜUS¢è ÐÝ¢ã Ó¢¢ãÝï ±¢Hï Ýï §S¢ ÜUè ç}¢SH çÜUS¢è Ó¢èÁ¢G
ÜïU ±S¢èHï S¢ï ÐÝ¢ã Ýãè´ }¢¢æx ¢è J”
(4) ©}}¢éH }¢é¥ç}¢ÝèÝ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²-Î¼éÝ¢ ¥G¢§à¢¢

S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU Á¢Ï¢ ÚS¢êHéËH¢ã
¥¢Ú¢}¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ÜïU çH²ï çÏ¢S¼Ú ÐÚ ¼à¢ÚèÈGU H¢¼ï ¼¢ï Î¢ïÝ¢ï´ ã¢‰¢¢ï´ ÜU¢ï
Á¢¢ïÇG ÜUÚ S¢êÚ» §wGH¢S¢, ÈGUHÜGU ¥¢ñÚ Ý¢S¢ ÐÉG ÜUÚ Î}¢ ÜUÚ¼ï ¥¢ñÚ
Ï¢-ÎÝï ¥vGÎS¢ ÜïU çÁ¢S¢ çãGSS¢ï ¼ÜU ã¢‰¢ ÐãéæÓ¢¼ï ±ã¢æ ã¢‰¢ ÈñUÚ¼ï }¢x¢Ú
ã¢‰¢ ÈñUÚÝï ÜUè §çÏ¼Î¢ S¢Ú ¥¢ñÚ Ó¢ïãÚï S¢ï ã¢ï¼è ¥¢ñÚ çÁ¢S}¢ï ¥vGÎS¢ ÜïU
¥x¢Hï çãGSS¢ï S¢ï ¥¢ñÚ §S¢è ¼GÚãG ¼èÝ }¢¼üÏ¢¢ ²ïã ¥G}¢H ÜUÚ¼ï ‰¢ï J
(5) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý ãGÏ¢èÏ¢
S¢ï }¢Ú±è ãñ çÜU S¢ÚÜU¢Úï Î¢ï ¥G¢H}¢, ÝêÚï }¢éÁ¢SS¢}¢, à¢¢ãï Ï¢Ýè
¥¢Î}¢, ÚS¢êHï }¢éãì¼G à¢}¢ Ýï ©Ý S¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢
¥¢ñÚ }¢é¥GçÃ±-Á¢G¼ñÝ (S¢êÚ» ÈGUHÜGU ¥¢ñÚ S¢êÚ» Ý¢S¢)
Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ ¼èÝ ¼èÝ }¢¼üÏ¢¢ S¢éÏãG ± à¢¢}¢ ÐÉG çH²¢ ÜUÚ¢ï ²ïã ¼é}ã¢Úï
çH²ï ãÚ Ó¢èÁ¢G S¢ï çÜUÈGU¢²¼ ÜUÚï´x¢è J
¼é}¢ ÈGUÚ}¢¢¥¢ï }¢ñ´ ©S¢ ÜUè ÐÝ¢ã Hï¼¢ ãêæ Á¢¢ï S¢éÏãG ÜU¢ ÐñÎ¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ ãñ ©S¢ ÜUè S¢Ï¢ }¢wGHêÜGU ÜïU à¢Ú S¢ï ¥¢ñÚ ¥æ{ïÚè
Ç¢HÝï ±¢Hï ÜïU à¢Ú S¢ï Á¢Ï¢ ±¢ïã ÇêÏ¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ¥G¢ñÚ¼¢ï´ ÜïU à¢Ú S¢ï Á¢¢ï çx¢Úã¢ï´
}¢ï´ ÈêæUÜU¼è ãñ´ ¥¢ñÚ ãGS¢Î ±¢Hï ÜïU à¢Ú S¢ï Á¢Ï¢ ±¢ïã }¢éÛ¢ S¢ï Á¢Hï
¼é}¢ ÜUã¢ï }¢ñ´ ©S¢ ÜUè ÐÝ¢ã }¢ï´ ¥¢²¢ Á¢¢ï S¢Ï¢ H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ ÚÏ¢ S¢Ï¢ H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ Ï¢¢Îà¢¢ã
S¢Ï¢ H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ ¶GéÎ¢ ©S¢ ÜïU à¢Ú S¢ï Á¢¢ï çÎH }¢ï´ Ï¢éÚï ¶G¼GÚï Ç¢Hï
¥¢ñÚ ÎéÏ¢éÜU Úãï ±¢ïã Á¢¢ï H¢ïx¢¢ï´ ÜïU çÎH¢ï´ }¢ï´ ±S±S¢ï Ç¢H¼ï ãñ´
çÁ¢‹Ý ¥¢ñÚ ¥¢Î}¢è

“Ý}¢¢Á¢GG” ÜïU Ó¢¢Ú ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ïS¢êÚ»

Ï¢-ÜGUÚã ÜUè ¥¢ç¶GÚè ¥¢²¢¼ ÜïU Ó¢¢Ú ÈGUÁ¢G¢§H
(1) à¢ã‹à¢¢ãï }¢ÎèÝ¢, S¢éMÚï ÜGUËÏ¢¢ï S¢èÝ¢
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¥ËH¢ã Ýï Á¢G}¢èÝ ± ¥¢S}¢¢Ý ÜU¢ï ÐñÎ¢ ÜUÚÝï S¢ï
Î¢ï ãÁ¢G¢Ú S¢¢H ÐãHï »ÜU çÜU¼¢Ï¢ çH¶è çÈUÚ ©S¢ }¢ï´ S¢ï Ï¢-ÜGUÚã ÜUè
¥¢ç¶GÚè Î¢ï ¥¢²¼ï´ Ý¢çÁ¢GH ÈGUÚ}¢¢§æü, çÁ¢S¢ Í¢Ú }¢ï´ ¼èÝ Ú¢¼ï´ §Ý Î¢ï
¥¢²¼¢ïæ ÜU¢ï ÐÉG¢ Á¢¢»x¢¢ à¢ñ¼G¢Ý ©S¢ Í¢Ú ÜïU ÜGUÚèÏ¢ Ý ¥¢»x¢¢ J
(2)»ÜU çÚ±¢²¼ ÜïU ¥ËÈGU¢Á¢G ÜéUÀ ²êæ ãñ´ çÜU “çÁ¢S¢ Í¢Ú
}¢ï´ §Ý Î¢ï ¥¢²¼¢ï´ ÜU¢ï ÐÉG¢ Á¢¢»x¢¢ à¢ñ¼G¢Ý ¼èÝ çÎÝ ¼ÜU ©S¢ ÜïU
ÜGUÚèÏ¢ Ý ¥¢»x¢¢ J”
(3) ÝêÚ ÜïU ÐñÜUÚ, ÝçÏ¢²¢ï´ ÜïU S¢Ú±Ú, Î¢ï Á¢ã¢æ ÜïU ¼¢Á¢±Ú,
S¢éË¼G¢Ýï Ï¢ãGÚ¢ï Ï¢Ú Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã

Ýï }¢éÛ¢ï ¥ÐÝï ¥Gà¢ü ÜïU ÝèÓ¢ï ÜïU ¶GÁ¢G¢Ýï }¢ï´ S¢ï »ïS¢è Î¢ï ¥¢²¼ï´ ¥G¼G¢
ÈGUÚ}¢¢§æü çÁ¢Ý ÜïU Á¢GÚè»G S¢ê-Ú¼éH Ï¢-ÜGUÚã ÜU¢ §çwG¼¼¢}¢ ÈGUÚ}¢¢²¢, §‹ãï´
S¢è¶¢ï ¥¢ñÚ ¥ÐÝè ¥G¢ñÚ¼¢ï´ ¥¢ñÚ Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ÜU¢ï çS¢¶¢¥¢ï v²êæ çÜU ²ïã
Ý}¢¢Á¢G ¥¢ñÚ ÜGéUÚ¥¢Ý ¥¢ñÚ Îé¥G¢ ãñ́ J”
(4) S¢éË¼G¢Ýï Î¢ï Á¢ã¢Ý, }¢ÎèÝï ÜïU S¢éË¼G¢Ý, ÚãG}¢¼ï ¥G¢-Hç}¢²¢Ý,
S¢Ú±Úï Á¢Gèà¢¢Ý Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “Á¢¢ï à¢wGS¢ (S¢êÚ»)

Ï¢-ÜGUÚã ÜUè ¥¢ç¶GÚè Î¢ï ¥¢²¼ï´ Ú¢¼ }¢ï´ ÐÉGïx¢¢ ±¢ïã ©S¢ï çÜUÈGU¢²¼
ÜUÚï´x¢è J”
çÜUÈGU¢²¼ S¢ï }¢éÚ¢Î ²ïã ãñ çÜU ²ïã Î¢ï ¥¢²¼ï´ ©S¢ Ú¢¼
ÜïU çÜGU²¢}¢ ÜïU ÜGU¢§}¢ }¢ÜGU¢}¢ ã¢ï Á¢¢»æx¢è ²¢ ©S¢ Ú¢¼ ©S¢ï à¢ñ¼G¢Ý S¢ï
}¢ãGÈGêUÁ¢G Ú¶ï´x¢è ²¢ ©S¢ Ú¢¼ }¢ï´ Ý¢çÁ¢GH ã¢ïÝï ±¢Hè ¥¢ÈGU¢¼ S¢ï Ï¢Ó¢¢»æx¢è
²¢ ©S¢ï ÈGUÁ¢GèH¼ ± S¢±¢Ï¢ ÜïU çH²ï ÜU¢ÈGUè ã¢ï´x¢è J
ÚS¢êH §ü}¢¢Ý H¢²¢ ©S¢ ÐÚ Á¢¢ï ©S¢ ÜïU ÚÏ¢ ÜïU Ð¢S¢ S¢ï
§S¢ ÐÚ ©¼Ú¢ ¥¢ñÚ §ü}¢¢Ý ±¢Hï S¢Ï¢ Ýï }¢¢Ý¢ ¥ËH¢ã ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU
çÈGUçÚà¼¢ï´ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè çÜU¼¢Ï¢¢ï´ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ÚS¢êH¢ï´ ÜU¢ï ²ïã ÜUã¼ï
ãé» çÜU ã}¢ ©S¢ ÜïU çÜUS¢è ÚS¢êH ÐÚ §ü}¢¢Ý H¢Ýï }¢ï´ ÈGUÜGüU Ýãè´ ÜUÚ¼ï ¥¢ñÚ ¥GÁ¢Gü ÜUè, çÜU ã}¢ Ýï
S¢éÝ¢ ¥¢ñÚ }¢¢Ý¢ ¼ïÚè }¢é¥G¢ÈGUè ã¢ï »ï ÚÏ¢ ã}¢¢Úï ¥¢ñÚ ¼ïÚè ãè ¼GÚÈGU çÈUÚÝ¢ ãñ ¥ËH¢ã
çÜUS¢è Á¢¢Ý ÐÚ Ï¢¢ïÛ¢ Ýãè´ Ç¢H¼¢ }¢x¢Ú ©S¢ ÜUè ¼G¢ÜGU¼ |¢Ú ©S¢ ÜU¢ ÈGU¢»Î¢ ãñ
Á¢¢ï ¥ÓÀ¢ ÜU}¢¢²¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ ÝévGS¢¢Ý ãñ Á¢¢ï Ï¢éÚ¢§ü ÜU}¢¢§ü »ï ÚÏ¢ ã}¢¢Úï ã}¢ï´ Ý ÐÜUÇG ¥x¢Ú ã}¢ |¢êHï´
²¢ Ó¢êÜïU´ »ï ÚÏ¢ ã}¢¢Úï ¥¢ñÚ ã}¢ ÐÚ |¢¢Úè Ï¢¢ïÛ¢ Ý Ú¶ Á¢ñS¢¢ çÜU
¼êÝï ã}¢ S¢ï ¥x¢H¢ï´ ÐÚ Ú¶¢ ‰¢¢ »ï ÚÏ¢ ã}¢¢Úï ¥¢ñÚ ã}¢ ÐÚ ±¢ïã
Ï¢¢ïÛ¢ Ý Ç¢H çÁ¢S¢ ÜUè ã}¢ï´ S¢ã¢Ú Ý ã¢ï ¥¢ñÚ ã}¢ï´ }¢é¥G¢ÈGU ÈGUÚ}¢¢ Îï ¥¢ñÚ Ï¢wGà¢ Îï ¥¢ñÚ ã}¢
ÐÚ }¢ïãìÚ ÜUÚ ¼ê ã}¢¢Ú¢ }¢¢ñH¢ ãñ ¼¢ï ÜU¢çÈGUÚ¢ïæ ÐÚ ã}¢ï´ }¢ÎÎ Îï
}¢-ÎÝè ÈUêH
»ï ÜU¢à¢ ! Ú¢ïÁ¢Gè }¢ï´ ÜUS¢Ú¼ ÜUè }¢ãGÏÏ¢¼ ÜïU Ï¢ÎHï ã}¢
ÝïçÜU²¢ï´ }¢ï´ Ï¢-Ú-ÜU¼ ÜUè ãGS¢Ú¼ ÜUÚ¼ï ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU çH²ï |¢è
ÜU¢ï§ü ç±Îü ÜUÚ¼ï
S¢êÚ» ãGàÚ ÜUè ¥¢ç¶GÚè ¥¢²¢¼

ãGÁ¢GÚ¼ïï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢¢’çÜGUH çÏ¢Ý ²S¢¢Ú S¢ï }¢Ú±è
ãñ çÜU ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢, ÚªÈGéUÚüãGè}¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
“Á¢¢ï à¢wGS¢ S¢éÏãG ÜïU ±vG¼ ¼èÝ Ï¢¢Ú
ÜUãï ¥¢ñÚ S¢êÚ» ãGàÚ ÜUè ¥¢ç¶GÚè ¼èÝ ¥¢²¢¼ ÐÉGï ¼¢ï ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ©S¢ ÜïU çH²ï S¢œ
¢Ú ãÁ¢G¢Ú çÈGUçÚà¼ï }¢éÜGUÚüÚ ÜUÚ Îï¼¢ ãñ Á¢¢ï à¢¢}¢
¼ÜU ©S¢ ÜïU çH²ï Îé¥G¢» ÚãG}¢¼ ÜUÚ¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ©S¢ çÎÝ }¢Úï
¼¢ï à¢ãèÎ ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ à¢¢}¢ ÜU¢ï ÐÉGï ¼¢ï S¢éÏãG ¼ÜU ²ïãè ÈGUÁ¢GèH¼ ãñ J”
±¢ïãè ¥ËH¢ã ãñ çÁ¢S¢ ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü }¢¢’Ï¢êÎ Ýãè´ ãÚ çÝã¢æ ± § G²¢æ ÜU¢ Á¢¢ÝÝï ±¢H¢
±¢ïãè ãñ Ï¢ÇG¢ }¢ïãÚÏ¢¢Ý ÚãG}¢¼ ±¢H¢ ±¢ïãè ãñ ¥ËH¢ã çÁ¢S¢ ÜïU çS¢±¢
ÜU¢ï§ü }¢¢’Ï¢êÎ Ýãè´ Ï¢¢Îà¢¢ã çÝã¢²¼ Ð¢ÜU S¢H¢}¢¼è ÎïÝï ±¢H¢

¥}¢¢Ý Ï¢wGà¢Ýï ±¢H¢ çãGÈGU¢Á¢G¼ ÈGUÚ}¢¢Ýï ±¢H¢ § GÁGÁ¢G¼ ±¢H¢ ¥G-Á¢G}¢¼ ±¢H¢ ¼ÜUÏÏ¢éÚ ±¢H¢ ¥ËH¢ã ÜU¢ï Ð¢ÜUè
ãñ ©Ý ÜïU çà¢ÜüU S¢ï ±¢ïãè ãñ ¥ËH¢ã Ï¢Ý¢Ýï ±¢H¢ ÐñÎ¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ ãÚ »ÜU ÜU¢ï S¢êÚ¼
ÎïÝï ±¢H¢ ©S¢è ÜïU ãñ´ S¢Ï¢ ¥ÓÀï Ý¢}¢ ©S¢ ÜUè Ð¢ÜUè Ï¢¢ïH¼¢ ãñ Á¢¢ï ÜéUÀ ¥¢S}¢¢Ý¢ï´ ¥¢ñÚ
Á¢G}¢èÝ }¢ï´ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïãè §GÁGÁ¢G¼ ± çãGv}¢¼ ±¢H¢ ãñ
“}¢ÎèÝ¢” ÜïU Ð¢æÓ¢ ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï

¥¢-²¼éH ÜéUÚS¢è ÜïU 5 ÈGUÁ¢G¢§H
(1) ãGÎèS¢ à¢ÚèÈGU }¢ï´ ãñ çÜU ²ïã ¥¢²¼ ÜGéUÚ¥¢Ýï }¢Á¢èÎ ÜUè
¥¢²¼¢ï´ }¢ï´ Ï¢ãé¼ ãè ¥G-Á¢G}¢¼ ±¢Hè ¥¢²¼ ãñ J
(2) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ©Ï¢Ä² çÏ¢Ý ÜU¢’Ï¢ S¢ï
çÚ±¢²¼ ãñ çÜU ãGéSÝï ¥wGH¢ÜGU ÜïU ÐñÜUÚ, ÝçÏ¢²¢ḯ ÜïU ¼¢Á¢±Ú, }¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚÏÏ¢ï
¥vÏ¢Ú Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “»ï ¥Ï¢ê }¢éç‹Á¢GÚ ! v²¢ ¼é}ãï´
}¢¢’Hê}¢ ãñ çÜU ÜGéUÚ¥¢Ýï Ð¢ÜU ÜUè Á¢¢ï ¥¢²¼ḯ ¼é}ãï´ ²¢Î ãñ́ §Ý }¢ï´ ÜU¢ñÝ S¢è
¥¢²¼ ¥GÁ¢Gè}¢ ãñ ?” }¢ñ´ Ýï ¥GÁ¢Gü çÜU²¢ : “ ”
çÈUÚ ÚS¢êHéËH¢ã Ýï }¢ïÚï S¢èÝï ÐÚ ã¢‰¢ }¢¢Ú¢ ¥¢ñÚ

ÈGUÚ}¢¢²¢ : “»ï ¥Ï¢ê }¢éç‹Á¢GÚ ! ¼é}ãï´ §GË}¢ }¢éÏ¢¢ÚÜU ã¢ï J”
(3) »ÜU çÚ±¢²¼ }¢ï´ ãñ çÜU S¢ê-Ú¼éH Ï¢-ÜGUÚã }¢ï´ »ÜU ¥¢²¼
ãñ Á¢¢ï ÜGéUÚ¥¢Ý ÜUè ¼}¢¢}¢ ¥¢²¼¢ï´ ÜUè S¢ÚÎ¢Ú ãñ, ±¢ïã çÁ¢S¢ Í¢Ú }¢ï´ ÐÉGè
Á¢¢» ©S¢ Í¢Ú S¢ï à¢ñ¼G¢Ý |¢¢x¢ Á¢¢¼¢ ãñ ±¢ïã ¥¢-²¼éH ÜéUÚS¢è ãñ J
(4) ¥}¢èLH }¢é ¥ ç}¢ÝèÝ ãG Á ¢G Ú ¼ï S¢çÄ²Îé Ý ¢ ¥G H è

ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU }¢ñ´ Ýï ãGéÁG¢êÚï ¥ÜUÚ}¢, ÝêÚï }¢éÁ¢SS¢}¢
ÜU¢ï ÈGUÚ}¢¢¼ï ãé» S¢éÝ¢ Á¢¢ï à¢wGS¢ ãÚ Ý}¢¢Á¢G ÜïU Ï¢¢’Î
¥¢-²¼éH ÜéUÚS¢è ÐÉGï ©S¢ï Á¢‹Ý¼ }¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ïÝï S¢ï ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢G Ýãè´
Ú¢ïÜU S¢ÜU¼è ±¢ïã }¢Ú¼ï ãè Á¢‹Ý¼ }¢ï´ Ó¢H¢ Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ Á¢¢ï ÜU¢ï§ü Ú¢¼
ÜU¢ï S¢¢ï¼ï ±vG¼ §S¢ï ÐÉGïx¢¢ ±¢ïã, ©S¢ ÜïU ÐÇG¢ïS¢è ¥¢ñÚ ¥¢S¢ Ð¢S¢ ÜïU ÎêS¢Úï
Í¢Ú ±¢Hï à¢ñ¼G¢Ý ¥¢ñÚ Ó¢¢ïÚ S¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G Úãï´x¢ï J
(5) Á¢¢ï à¢wGS¢ ãÚ Ý}¢¢Á¢G ÜïU Ï¢¢’Î ¥¢-²¼éH ÜéUÚS¢è ÐÉGïx¢¢

©S¢ ÜU¢ï ãGSÏ¢ï Á¢GñH Ï¢-Ú-ÜU¼ï´ ÝS¢èÏ¢ ã¢ï´x¢è :
 1±¢ïã }¢ÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î Á¢‹Ý¼ }¢ï´ Á¢¢»x¢¢ J
 2±¢ïã à¢ñ¼G¢Ý ¥¢ñÚ çÁ¢‹Ý ÜUè ¼}¢¢}¢ à¢Ú¢Ú¼¢ï´ S¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G Úãïx¢¢ J
 3¥x¢Ú }¢¢ïãG¼¢Á¢ ã¢ïx¢¢ ¼¢ï Ó¢‹Î çÎÝ¢ï´ }¢ï´ ©S¢ ÜUè }¢¢ïãG¼¢Á¢è ¥¢ñÚ
x¢GÚèÏ¢è ÎêÚ ã¢ï Á¢¢»x¢è J
 4Á¢¢ï à¢wGS¢ S¢éÏãG ± à¢¢}¢ ¥¢ñÚ çÏ¢S¼Ú ÐÚ HñÅ¼ï ±vG¼ ¥¢-²¼éH
ÜéUÚS¢è ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU Ï¢¢’Î ÜUè Î¢ï ¥¢²¼ï´ ¼ÜU ÐÉG¢ ÜUÚïx¢¢ ±¢ïã
Ó¢¢ïÚè, x¢GÜGüU ¥¢Ï¢è ¥¢ñÚ Á¢HÝï S¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G Úãïx¢¢ J

5¥x¢Ú S¢¢Úï }¢ÜU¢Ý }¢ï´ çÜUS¢è ªæÓ¢è Á¢x¢ã ÐÚ çH¶ ÜUÚ ©S¢ ÜU¢
ÜUyÏ¢¢ ¥¢±ïÁ¢G¢æ ÜUÚ çÎ²¢ Á¢¢» ¼¢ï ©S¢ Í¢Ú }¢ï´ ÜU|¢è ÈGU¢ÜGU¢
Ý ã¢ïx¢¢ J Ï¢çËÜU Ú¢ïÁ¢Gè }¢ï´ Ï¢-Ú-ÜU¼ ¥¢ñÚ §Á¢G¢ÈGU¢ ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢
}¢ÜU¢Ý }¢ï´ ÜU|¢è Ó¢¢ïÚ Ý ¥¢ S¢ÜïUx¢¢ J (Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú, S¢. 589)
¥¢-²¼éH
ÜéUÚS¢è
¥ËH¢ã ãñ çÁ¢S¢ ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü }¢¢’Ï¢êÎ Ýãè´ ±¢ïã ¥¢Ð çÁ¢G‹Î¢
¥¢ñÚ ¥¢ñÚ¢ï´ ÜU¢ ÜGU¢§}¢ Ú¶Ýï ±¢H¢ ©S¢ï Ý ªæÍ¢ ¥¢» Ý Ýè´Î ©S¢è ÜU¢ ãñ Á¢¢ï ÜéUÀ ¥¢S}¢¢Ý¢ï´
}¢ï´ ãñ ¥¢ñÚ Á¢¢ï ÜéUÀ Á¢G}¢èÝ }¢ï´ ±¢ïã ÜU¢ñÝ ãñ Á¢¢ï ©S¢ ÜïU ²ã¢æ çS¢ÈGU¢çÚà¢ ÜUÚï
Ï¢ï ©S¢ ÜïU ãGév}¢ ÜïU Á¢¢Ý¼¢ ãñ Á¢¢ï ÜéUÀ ©Ý ÜïU ¥¢x¢ï ãñ ¥¢ñÚ Á¢¢ï ÜéUÀ ©Ý ÜïU ÐèÀï
¥¢ñÚ ±¢ïã Ýãè´ Ð¢¼ï ©S¢ ÜïU §GË}¢ }¢ï´ S¢ï }¢x¢Ú çÁ¢¼Ý¢ ±¢ïã Ó¢¢ãï ©S¢ ÜUè ÜéUÚS¢è }¢ï´ S¢}¢¢»
ãé» ãñ´ ¥¢S}¢¢Ý ¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ ¥¢ñÚ ©S¢ï |¢¢Úè Ýãè´ ©Ý ÜUè çÝx¢ãìÏ¢¢Ýè ¥¢ñÚ ±¢ïãè Ï¢éH‹Î Ï¢ÇG¢§ü ±¢H¢
}¢-ÎÝè Ð‹Á¢ S¢êÚã 135 ÈGñUÁ¢G¢Ýï çÁ¢GRéUËH¢ã
ÈGñUÁ¢G¢Ýï çÁ¢GRéUËH¢ã
S¢ÚÜU¢Úï Î¢ï Á¢ã¢Ý ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢çxGÈGUÚ¼
çÝà¢¢Ý ãñ : Á¢¢ï }¢ïÚè }¢ãGÏÏ¢¼ ¥¢ñÚ }¢ïÚè ¼GÚÈGU à¢¢ñÜU ÜUè ±Á¢ã S¢ï }¢éÛ¢
ÐÚ ãÚ çÎÝ ¥¢ñÚ ãÚ Ú¢¼ ÜU¢ï ¼èÝ ¼èÝ Ï¢¢Ú ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉGï ¼¢ï
¥ËH¢ã ÐÚ ãGÜGU ãñ çÜU ±¢ïã §S¢ ÜïU ©S¢ çÎÝ ¥¢ñÚ ©S¢ Ú¢¼ ÜïU
x¢éÝ¢ã Ï¢wGà¢ Îï J
§ü}¢¢Ýï }¢éÈGUSS¢H
¼ÚÁ¢}¢¢ : }¢ñ´ §ü}¢¢Ý H¢²¢ ¥ËH¢ã ÐÚ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU çÈGUçÚà¼¢ï´ ÐÚ ¥¢ñÚ ©S¢
ÜUè çÜU¼¢Ï¢¢ï´ ÐÚ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ÚS¢êH¢ï´ ÐÚ ¥¢ñÚ çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ ÐÚ ¥¢ñÚ §S¢
ÐÚ çÜU ¥ÓÀè ¥¢ñÚ Ï¢éÚè ¼vGÎèÚ ¥ËH¢ã ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ãñ ¥¢ñÚ }¢¢ñ¼ ÜïU Ï¢¢’Î
©Æ¢» Á¢¢Ýï ÐÚ J
ÈGU Ú}¢¢Ýï }¢éSG ¼GÈ G U¢ ç…„Ýï }¢é Û¢ ÐÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéÚêÎ ï Ð¢ÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢ H¢ ©„ ÐÚ Î„
ÚãG ì}¢¼ï ´ ½ï …¼¢ ãñ J
§ü}¢¢Ýï }¢éÁ}¢H
¼ÚÁ¢}¢¢ : }¢ñ´ §ü}¢¢Ý H¢²¢ ¥ËH¢ã ÐÚ Á¢ñS¢¢ çÜU ±¢ïã ¥ÐÝï Ý¢}¢¢ï´
¥¢ñÚ ¥ÐÝè çS¢ÈGU¼¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ ãñ ¥¢ñÚ }¢ñ´ Ýï ©S¢ ÜïU ¼}¢¢}¢ ¥ãGÜU¢}¢
ÜGUÏ¢êH çÜU²ï Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï §vGÚ¢Ú ÜUÚ¼ï ãé» ¥¢ñÚ çÎH S¢ï ¼SÎèÜGU ÜUÚ¼ï
ãé» J
¥Ã±H ÜUçH}¢¢ ¼GçÄ²Ï¢
¼ÚÁ¢}¢¢ : ¥ËH¢ã ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü §GÏ¢¢Î¼ ÜïU H¢§ÜGU Ýãè´ }¢éãG}}¢Î
( ) ¥ËH¢ã ÜïU ÚS¢êH ãñ´ J
ÎêS¢Ú¢ ÜUçH}¢¢ à¢ã¢Î¼
¼ÚÁ¢}¢¢ : }¢ñ ´ x¢±¢ãè Îï ¼¢ ãêæ çÜU ¥ËH¢ã ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ ü }¢¢’Ï¢ê Î
Ýãè´ ±¢ï ã ¥ÜïU H¢ ãñ ©S¢ ÜU¢ ÜU¢ï§ ü à¢ÚèÜU Ýãè´ ¥¢ñÚ }¢ñ ´ x¢±¢ãè Îï¼ ¢ ãêæ
çÜU Ï¢ï à ¢ÜU }¢éã G} }¢Î ( ) ¥ËH¢ã ÜïU Ï¢‹Îï ¥¢ñ Ú
ÚS¢ê H ãñ´ J
¼èS¢Ú¢ ÜUçH}¢¢ ¼}Á¢èÎ
¼ÚÁ¢}¢¢ : ¥ËH¢ã Ð¢ÜU ãñ ¥¢ñÚ S¢Ï¢ wG¢êçÏ¢²¢æ ¥ËH¢ã ÜïU çH²ï ãñ´ ¥¢ñÚ
¥ËH¢ã ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü }¢¢’Ï¢êÎ Ýãè´ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ÇG¢ ãñ x¢éÝ¢ã¢ï´
S¢ï Ï¢Ó¢Ýï ÜUè ¼G¢ÜGU¼ ¥¢ñÚ ÝïÜUè ÜUÚÝï ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU ¥ËH¢ã ãè ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ãñ
Á¢¢ï S¢Ï¢ S¢ï Ï¢éH‹Î ¥G-Á¢G}¢¼ ±¢H¢ ãñ J
Ó¢¢ñ‰¢¢ ÜUçH}¢¢ ¼¢ñãGèÎ
¼ÚÁ¢}¢¢ : ¥ËH¢ã ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü }¢¢’Ï¢êÎ Ýãè´ ±¢ïã ¥ÜïUH¢ ãñ ©S¢ ÜU¢
ÜU¢ï§ü à¢ÚèÜU Ýãè´ ©S¢è ÜïU çH²ï ãñ Ï¢¢Îà¢¢ãè ¥¢ñÚ ©S¢è ÜïU çH²ï ãG}Î ãñ ±¢ïãè
çÁ¢G‹Î¢ ÜUÚ¼¢ ¥¢ñÚ }¢¢Ú¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã çÁ¢G‹Î¢ ãñ ©S¢ ÜU¢ï ãÚçx¢Á¢G ÜU|¢è }¢¢ñ¼
Ýãè´ ¥¢»x¢è J Ï¢ÇGï Á¢H¢H ¥¢ñÚ Ï¢éÁ¢Géx¢èü ±¢H¢ ãñ J ©S¢ ÜïU ã¢‰¢ }¢ï´ |¢H¢§ü ãñ
¥¢ñÚ ±¢ïã ãÚ Ó¢èÁ¢G ÐÚ ÜGU¢çÎÚ ãñ J
ÚãG ì}¢¼ï ´ ½ï …¼¢ ãñ J
Ð¢æÓ¢±¢æ ÜUçH}¢¢ §çS¼xGÈGU¢Ú
¼ÚÁ¢}¢¢ : }¢ñ´ ¥ËH¢ã S¢ï }¢é¥G¢ÈGUè }¢¢æx¢¼¢ ãêæ Á¢¢ï }¢ïÚ¢ ÐÚ±Îü x¢¢Ú ãñ ãÚ
x¢éÝ¢ã S¢ï Á¢¢ï }¢ñ´ Ýï Á¢¢Ý Ï¢êÛ¢ ÜUÚ çÜU²¢ ²¢ |¢êH ÜUÚ, ÀéÐ ÜUÚ çÜU²¢ ²¢
Á¢G¢çãÚ ã¢ï ÜUÚ ¥¢ñÚ }¢ñ´ ©S¢ ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï´ ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚ¼¢ ãêæ ©S¢ x¢éÝ¢ã S¢ï
çÁ¢S¢ ÜU¢ï }¢ñ´ Á¢¢Ý¼¢ ãêæ ¥¢ñÚ ©S¢ x¢éÝ¢ã S¢ï |¢è çÁ¢S¢ ÜU¢ï }¢ñ´ Ýãè´ Á¢¢Ý¼¢, (»ï
¥ËH¢ã) Ï¢ïà¢ÜU ¼ê x¢GñÏ¢¢ï´ ÜU¢ Á¢¢ÝÝï ±¢H¢ ¥¢ñÚ »GïÏ¢¢ï´ ÜU¢ ÀéÐ¢Ýï ±¢H¢ ¥¢ñÚ
x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜU¢ Ï¢wGà¢Ýï ±¢H¢ ãñ ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã S¢ï Ï¢Ó¢Ýï ÜUè ¼G¢ÜGU¼ ¥¢ñÚ ÝïÜUè ÜUÚÝï
ÜUè ÜGéUÃ±¼ ¥ËH¢ã ãè ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ãñ Á¢¢ï S¢Ï¢ S¢ï Ï¢éH‹Î ¥G-Á¢G}¢¼ ±¢H¢
ãñ J
ÀÅ¢ ÜUçH}¢¢ Úgï ÜéUÈGUí
ÈGU Ú}¢¢Ýï }¢éSG ¼GÈ G U¢ ç…„Ýï }¢éÛ ¢ ÐÚ Î„ }¢Ú¼Ï¢¢ ÎéM Îï Ð¢ÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢ H¢ ©„ ÐÚ „¢ñ
ÚãGì}¢¼ï´ |¢ï…¼¢ ãñ J
¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã }¢ñ´ ¼ïÚè ÐÝ¢ã }¢¢æx¢¼¢ ãêæ §S¢ Ï¢¢¼ S¢ï çÜU }¢ñ´ çÜUS¢è à¢ñ
ÜU¢ï ¼ïÚ¢ à¢ÚèÜU Ï¢Ý¢ªæ Á¢¢Ý Ï¢êÛ¢ ÜUÚ ¥¢ñÚ Ï¢çwGà¢à¢ }¢¢æx¢¼¢ ãêæ ¼éÛ¢ S¢ï ©S¢
(çà¢ÜüU) ÜUè çÁ¢S¢ ÜU¢ï }¢ñ´ Ýãè´ Á¢¢Ý¼¢ ¥¢ñÚ }¢ñ´ Ýï ©S¢ S¢ï ¼¢ñÏ¢¢ ÜUè ¥¢ñÚ }¢ñ´
Ï¢ïÁ¢G¢Ú ãé±¢ ÜéUÈGí S¢ï ¥¢ñÚ çà¢ÜüU S¢ï ¥¢ñÚ Û¢êÅ S¢ï ¥¢ñÚ x¢GèÏ¢¼ S¢ï ¥¢ñÚ çÏ¢Î¥G¼
S¢ï ¥¢ñÚ Ó¢éx¢GHè S¢ï ¥¢ñÚ Ï¢ï ãG²¢§²¢ï´ S¢ï ¥¢ñÚ Ï¢¢ïã¼¢Ý S¢ï ¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢ x¢éÝ¢ã¢ï´
S¢ï ¥¢ñÚ }¢ñæ §SH¢}¢ H¢²¢ ¥¢ñÚ }¢ñ´ ÜUã¼¢ ãêæ ¥ËH¢ã ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü §GÏ¢¢Î¼
ÜïU H¢§ÜGU Ýãè´ }¢éãG}}¢Î ( ) ¥ËH¢ã ÜïU ÚS¢êH ãñ´ J
“}¢çxGÈGUÚ¼” ÜïU Ð¢æÓ¢ ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼
S¢ï §çS¼xGÈGU¢Ú ÜUÚÝï ÜïU 5 ÈGUÁ¢G¢§H
(1) çÎH¢ï´ ÜïU Á¢Gæx¢ ÜUè S¢ÈGU¢§ü
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥ÝS¢ S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU
¶G¢-¼}¢é ‹ ÝçÏ¢Ä²èÝ, S¢¢çãGÏ ¢ï ÜGé U Ú¥¢Ýï }¢é Ï¢èÝ, }¢ãGÏ ¢ê Ï ¢ï ÚÏÏ¢é H
¥G¢ -H}¢èÝ, Á¢Ý¢Ï¢ï S¢¢çÎÜGU¢ï ¥}¢èÝ ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï
çÎH Ýà¢èÝ ãñ : Ï¢ïà¢ÜU H¢ñãï ÜUè ¼GÚãG çÎH¢ï´ ÜU¢ï |¢è Á¢Gæx¢ Hx¢ Á¢¢¼¢
ãñ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè çÁ¢H¢ (²¢’Ýè S¢ÈGU¢§ü) §çS¼xGÈGU¢Ú ÜUÚÝ¢ ãñ J
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ ¼é}¢ …ã¢´ ½è ã¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéÚêÎ ÐÉG¢ï çÜU ¼é}ã¢Ú¢ ÎéÚêÎ }¢éÛ¢ ¼ÜU Ðãé™
æ ¼¢ ãñ J
( 2) ÐÚïà¢¢çÝ²¢ï´ ¥¢ñÚ ¼æçx¢²¢ï´ S¢ï ÝÁ¢¢¼

ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý ¥GÏÏ¢¢S¢
S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU }¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚÏÏ¢ï Á¢GéH Á¢H¢H, S¢¢çãGÏ¢ï Á¢êÎ¢ï Ý±¢H,
à¢ã‹à¢¢ãï ¶Géà¢ ç¶GS¢¢H, S¢éË¼G¢Ýï à¢èÚè´ }¢ÜGU¢H, ÐñÜUÚï ãGéSÝ¢ï Á¢}¢¢H
ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï çÎH Ýà¢èÝ ãñ : çÁ¢S¢ Ýï §çS¼xGÈGU¢Ú
ÜU¢ï ¥ÐÝï ªÐÚ H¢çÁ¢G}¢ ÜUÚ çH²¢ ¥ËH¢ã ©S¢ ÜUè ãÚ
ÐÚïà¢¢Ýè ÎêÚ ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ãÚ ¼æx¢è S¢ï ©S¢ï Ú¢ãG¼ ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢»x¢¢
¥¢ñÚ ©S¢ï »ïS¢è Á¢x¢ã S¢ï çÚÁGÜGU ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ Á¢ã¢æ S¢ï ©S¢ï x¢é}¢¢Ý
|¢è Ý ã¢ïx¢¢ J
(3) wG¢éà¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ ¥¢’}¢¢H Ý¢}¢¢
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ Á¢éGÏ¢ñÚ çÏ¢Ý ¥GÃ±¢}¢ S¢ï çÚ±¢²¼
ãñ çÜU ÝçÏ¢Ä²ï }¢éÜUÚü}¢, ÝêÚï }¢éÁ¢SS¢}¢, ÚS¢êHï ¥ÜUÚ}¢, à¢ã‹à¢¢ãï Ï¢Ýè
¥¢Î}¢ ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¢Úü¼ çÝà¢¢Ý ãñ : Á¢¢ï §S¢ Ï¢¢¼
ÜU¢ï ÐS¢‹Î ÜUÚ¼¢ ãñ çÜU ©S¢ ÜU¢ Ý¢}¢» ¥¢’}¢¢H ©S¢ï ¶Géà¢ ÜUÚï ¼¢ï ©S¢ï
Ó¢¢çã²ï çÜU ©S¢ }¢ï´ §çS¼xGÈGU¢Ú ÜU¢ §Á¢G¢ÈGU¢ ÜUÚï J
(4) wG¢éà¢ ¶GÏ¢Úè !

ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý Ï¢éSÚ
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU }¢ñ´ Ýï à¢ã‹à¢¢ãï }¢ÎèÝ¢, ÜGUÚ¢Úï ÜGUËÏ¢¢ï S¢èÝ¢, S¢¢çãGÏ¢ï
}¢é¥œ
G ¢GÚ ÐS¢èÝ¢, Ï¢¢§GS¢ï ÝéÁG¢êHï S¢ÜUèÝ¢, ÈGñUÁ¢G x¢‹Á¢èÝ¢
ÜU¢ï ÈGUÚ}¢¢¼ï ãé» S¢éÝ¢ çÜU wG¢àé ¢ ¶GÏ¢Úè ãñ ©S¢ ÜïU çH²ï Á¢¢ï ¥ÐÝï Ý¢}¢»
¥¢’}¢¢H }¢ï´ §çS¼xGÈUG ¢Ú ÜU¢ï ÜUS¢Ú¼ S¢ï Ð¢» J
(5 ) S¢çÄ²ÎéH §çS¼xGÈGU¢Ú ÐÉGÝï ±¢Hï ÜïU çH²ï

Á¢‹Ý¼ ÜUè çÏ¢à¢¢Ú¼
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ à¢g¢Î çÏ¢Ý ¥¢ñS¢ S¢ï }¢Ú±è
ãñ çÜU ¶G¢ç¼}¢éH }¢éÚ-S¢HèÝ, ÚãìG}¢¼éçËHH ¥G¢-H}¢èÝ, à¢ÈGUè©GH
¥G¢-H}¢èÝ, Á¢Ý¢Ï¢ï S¢¢çÎÜGU¢ï ¥}¢èÝ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢
çÜU ²ïã S¢çÄ²ÎéH §çS¼xGÈGU¢Ú ãñ :
¼ÚÁ¢}¢¢ : “ »ï ¥ËH¢ã ! ¼ê }¢ïÚ¢ ÚÏ¢ ãñ ¼ïÚï çS¢±¢ ÜU¢ï§ü }¢¢’Ï¢êÎ Ýãè´

¼êÝï }¢éÛ¢ï ÐñÎ¢ çÜU²¢ }¢ñ´ ¼ïÚ¢ Ï¢‹Î¢ ãêæ ¥¢ñÚ Ï¢ ÜGUÎíï ¼G¢ÜGU¼ ¼ïÚï ¥GãÎ¢ï Ðñ}¢¢Ý ÐÚ
ÜGU¢§}¢ ãêæ, }¢ñ´ ¥ÐÝï çÜU²ï ÜïU à¢Ú S¢ï ¼ïÚè ÐÝ¢ã }¢¢æx¢¼¢ ãêæ, ¼ïÚè Ýï’}¢¼ ÜU¢ Á¢¢ï
}¢éÛ¢ ÐÚ ãñ §vGÚ¢Ú ÜUÚ¼¢ ãêæ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜU¢ »’ç¼Ú¢ÈGU ÜUÚ¼¢ ãêæ }¢éÛ¢ï
Ï¢wGà¢ Îï çÜU ¼ïÚï çS¢±¢ ÜU¢ï§ü x¢éÝ¢ã Ýãè´ Ï¢wGà¢ S¢ÜU¼¢ J”
çÁ¢S¢ Ýï §S¢ï çÎÝ ÜïU ±vG¼ §ü}¢¢Ý ± ²ÜGUèÝ ÜïU S¢¢‰¢ ÐÉG¢ çÈUÚ
©S¢è çÎÝ à¢¢}¢ ã¢ïÝï S¢ï ÐãHï ©S¢ ÜU¢ §ç‹¼ÜGU¢H ã¢ï x¢²¢ ¼¢ï ±¢ïã
Á¢‹Ý¼è ãñ ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ Ýï Ú¢¼ ÜïU ±vG¼ §S¢ï §ü}¢¢Ý ± ²ÜGUèÝ ÜïU S¢¢‰¢ ÐÉG¢
çÈUÚ S¢éÏãG ã¢ïÝï S¢ï ÐãHï ©S¢ ÜU¢ §ç‹¼ÜGU¢H ã¢ï x¢²¢ ¼¢ï ±¢ïã Á¢‹Ý¼è ãñ J
“ ±¢çãGÎ ” ÜïU Ó¢¢Ú ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï

ÜUçH}¢» ¼GçÄ²Ï¢¢ ÜïU 4 ÈGUÁ¢G¢§H
(1 ) wG¢éà¢ ÝS¢èÏ¢ ÜU¢ñÝ
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ
©‹ã¢ï´ Ýï ¥GÁ¢Gü ÜUè : ²¢ ÚS¢êHËH¢ã ! çÜGU²¢}¢¼ ÜïU
çÎÝ ¥¢Ð ÜUè à¢ÈGU¢¥G¼ S¢ï Ï¢ãÚ¢ }¢‹Î ã¢ïÝï ±¢Hï
wG¢éà¢ ÝS¢èÏ¢ H¢ïx¢ ÜU¢ñÝ ã¢ïæx¢ï ? ÈGUÚ}¢¢²¢ : »ï ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ ! }¢ïÚ¢ x¢é}¢¢Ý
²ïãè ‰¢¢ çÜU ¼é}¢ S¢ï ÐãHï }¢éÛ¢ S¢ï ²ïã Ï¢¢¼ ÜU¢ï§ü Ý ÐêÀïx¢¢ v²êæ çÜU }¢ñ´
ãGÎèS¢ S¢éÝÝï ÜïU }¢é¥G¢-}¢Hï }¢ï´ ¼é}ã¢Úè çãGS¢ü ÜU¢ï Á¢¢Ý¼¢ ãêæ, çÜGU²¢}¢¼ ÜïU
çÎÝ }¢ïÚè à¢ÈGU¢¥G¼ Ð¢Ýï ±¢H¢ wG¢éà¢ ÝS¢èÏ¢ ±¢ïã ã¢ïx¢¢ Á¢¢ï çS¢ÎìÜGU çÎH
S¢ï “ ” ÜUãïx¢¢ J
(2) ¥zGÁ¢GH çÁ¢GRU ± Îé¥G¢
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ Á¢¢çÏ¢Ú ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : }¢ñ´ Ýï
à¢ã‹à¢¢ãï }¢ÎèÝ¢, ÜGUÚ¢Úï ÜGUËÏ¢¢ï S¢èÝ¢, S¢¢çãGÏ¢ï }¢é¥G œ
¢GÚ ÐS¢èÝ¢,
Ï¢¢§GS¢ï ÝéÁG¢êHï S¢ÜUèÝ¢, ÈGñUÁ¢G x¢‹Á¢èÝ¢ ÜU¢ï ÈGUÚ}¢¢¼ï
ãé» S¢é Ý ¢ : S¢Ï¢ S¢ï ¥zG Á ¢G H çÁ¢G R U “ ” ãñ ¥¢ñ Ú S¢Ï¢
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ ç…„Ýï çÜU¼¢Ï¢ }¢ï´ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéÚêÎï Ð¢ÜU çH¶¢ ¼¢ï …Ï¢ ¼ÜU }¢ïÚ¢ Ý¢}¢ ©„ }¢ï´ Úãï°¢
çÈGUçÚà¼ï ©„ ÜïU çH²ï §çS¼xGÈGU¢Ú ÜUÚ¼ï Úãï´°ï J
S¢ï ¥zGÁ¢GH Îé¥G¢ “ ” ãñ J

( 3) ¥¢S}¢¢Ý¢ï´ ÜïU ÎÚ±¢Á¢GGï ¶éH Á¢¢¼ï ãñ´
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ
çÜU ÝêÚ ÜïU ÐñÜUÚ, ¼}¢¢}¢ ÝçÏ¢²¢ï´ ÜïU S¢Ú±Ú, Î¢ï Á¢ã¢æ ÜïU ¼¢Á¢±Ú,
S¢éË¼G¢Ýï Ï¢ãìGÚ¢ï Ï¢Ú Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : “çÁ¢S¢
Ï¢‹Îï Ýï §wGH¢S¢ ÜïU S¢¢‰¢ “ ” ÜUã¢ ¼¢ï ¥¢S}¢¢Ý¢ï´ ÜïU
ÎÚ±¢Á¢GGï ¶¢ïH çÎ²ï Á¢¢¼ï ãñ´, ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ±¢ïã ¥Gà¢ü ¼ÜU ÐãéæÓ¢ Á¢¢¼¢
ãñ Á¢Ï¢ çÜU ÜUÏ¢èÚ¢ x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï Ï¢Ó¢¼¢ Úãï J”
(4) ¼ÁÎèÎï §ü}¢¢Ý

ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU
S¢çÄ²ÎéH }¢éÏ¢çËHx¢GèÝ, ÚãìG}¢¼éçËHH ¥G¢-H}¢èÝ
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¥ÐÝï §ü}¢¢Ý ÜUè ¼ÁÎèÎ ÜUÚ çH²¢ ÜUÚ¢ï J ¥GÁ¢Gü çÜU²¢
x¢²¢ : ²¢ ÚS¢êHËH¢ã ! ã}¢ ¥ÐÝï §ü}¢¢Ý ÜUè ¼ÁÎèÎ
ÜñUS¢ï çÜU²¢ ÜUÚï´ ? ÈGUÚ}¢¢²¢ : “ ” ÜUS¢Ú¼ S¢ï ÐÉG¢ ÜUÚ¢ï J
“Á¢‹Ý¼” ÜïU ¼èÝ ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï

“ ” ÐÉGÝï Üï 3 ÈGUÁ¢G¢§H
( 1) x¢éÝ¢ã ç}¢Å¢ çÎ²ï Á¢¢¼ï ãñ´
°éÝ¢ã¢ï´ ÜïU çH²ï }¢çxGÈGUÚ¼ ãñ J

ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢çxGÈGUÚ¼ çÝà¢¢Ý ãñ : Á¢¢ï S¢¢ï }¢¼üÏ¢¢
“ ” ÐÉG¼¢ ãñ ©S¢ ÜïU x¢éÝ¢ã ç}¢Å¢ çÎ²ï Á¢¢¼ï ãñ´
¥x¢Ó¢ïü S¢}¢é‹ÎÚ ÜïU Û¢¢x¢ ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ã¢ï´ J
(2) S¢¢ïÝï ÜU¢ Ðã¢ÇG S¢-ÎÜGU¢ ÜUÚÝï ÜU¢ S¢±¢Ï¢
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ©}¢¢}¢¢ S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ
çÜU ¶G¢ç¼}¢éH }¢éÚ-S¢HèÝ, Úãì}G ¢¼éçËHH ¥G¢-H}¢èÝ, à¢ÈGUè©GH }¢éçÁGÝÏ¢èÝ,
¥ÝèS¢éH x¢GÚèÏ¢èÝ, çS¢Ú¢Á¢éSS¢¢çHÜUèÝ, }¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚÏÏ¢éH ¥G¢-H}¢èÝ,
Á¢Ý¢Ï¢ï S¢¢çÎÜGU¢ï ¥}¢èÝ ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï çÎH Ýà¢èÝ
ãñ : çÁ¢S¢ ÜïU çH²ï Ú¢¼ }¢ï´ §GÏ¢¢Î¼ ÜUÚÝ¢ Îéà±¢Ú ã¢ï ²¢ ±¢ïã ¥ÐÝ¢ }¢¢H
¶GÓ¢ü ÜUÚÝï }¢ï´ Ï¢éwGH S¢ï ÜU¢}¢ Hï¼¢ ã¢ï ²¢ Îéà}¢Ý S¢ï çÁ¢ã¢Î ÜUÚÝï S¢ï
ÇÚ¼¢ ã¢ï ¼¢ï ±¢ïã “ ” ÜUS¢Ú¼ S¢ï ÐÉG¢ ÜUÚï v²êæ
çÜU »ïS¢¢ ÜUÚÝ¢ ¥ËH¢ã ÜU¢ï ¥ÐÝè Ú¢ã }¢ï´ S¢¢ïÝï ÜU¢ Ðã¢ÇG
S¢-ÎÜGU¢ ÜUÚÝï S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ÐS¢‹Î ãñ J
( 3) Á¢‹Ý¼ }¢ï´ ¶Á¢êÚ ÜU¢ ÎÚwG¼

ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý ¥G}¢í S¢ï
çÚ±¢²¼ ãñ çÜU ÝêÚ ÜïU ÐñÜUÚ, ¼}¢¢}¢ ÝçÏ¢²¢ï´ ÜïU S¢Ú±Ú, Î¢ï Á¢ã¢æ ÜïU
¼¢Á¢±Ú, S¢éË¼G¢Ýï Ï¢ãGÚ¢ï Ï¢Ú Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : Á¢¢ï
“ ” ÐÉG¼¢ ãñ ©S¢ ÜïU çH²ï Á¢‹Ý¼ }¢ï´ ¶Á¢êÚ
ÜU¢ »ÜU ÎÚwG¼ Hx¢¢ çÎ²¢ Á¢¢¼¢ ãñ J
“¥¢ÜGU¢” ÜïU ¼èÝ ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï

“ ” ÐÉGÝï ÜïU 3 ÈGUÁ¢G¢§H
(1) Á¢‹Ý¼ ÜU¢ ÎÚ±¢Á¢GG¢
ãGÁ ¢GÚ ¼ï S¢çÄ²Îé Ý¢ }¢é ¥G¢Á¢G çÏ¢Ý Á¢Ï¢H S¢ï
}¢Ú±è ãñ çÜU ãGé ÁG¢ê Úï Ð¢ÜU, S¢¢çãGÏ ¢ï H¢ñ H¢ÜU, S¢Ä²¢ãGï ¥zGH¢ÜU
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : v²¢ }¢ñ´ ¼é}ãï´ Á¢‹Ý¼ ÜïU ÎÚ±¢Á¢GG¢ïæ }¢ï´
S¢ï »ÜU ÎÚ±¢Á¢GGï ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ Ý Ï¢¼¢ªæ ? ¥GÁ¢Gü ÜUè x¢§ü : ±¢ïã v²¢ ãñ ?
§à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : “ ”
(2) çÝÝ¢Ý±ï Ï¢è}¢¢çÚ²¢ï´ ÜïU çH²ï Î±¢

ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ S¢ï }¢Ú±è ãñ çÜU
S¢ÚÜU¢Úï ±¢H¢ ¼Ï¢¢Ú, ã}¢ Ï¢ï ÜUS¢¢ï´ ÜïU }¢ÎÎx¢¢Ú, à¢ÈGUè»G Ú¢ïÁ¢GGï à¢é}¢¢Ú, Î¢ï
¥G¢H}¢ ÜïU }¢¢çHÜU¢ï }¢éwG¼¢Ú, ãGÏ¢èÏ¢ï ÐÚ±Îü x¢¢Ú Ýï
ÈGUÚ}¢¢²¢ : çÁ¢S¢ Ýï “ ” ÜUã¢ ¼¢ï ²ïã (©S¢ ÜïU çH²ï)
çÝÝ¢Ý±ï Ï¢è}¢¢çÚ²¢ï´ ÜUè Î±¢ ãñ ©Ý }¢ï´ S¢Ï¢ S¢ï ãHÜUè Ï¢è}¢¢Úè Ú‹Á¢¢ï
¥H}¢ ãñ J
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ ç…„Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéÚêÎï Ð¢ÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©„ ÐÚ Î„ ÚãGì}¢¼ï´ ½ï…¼¢
ãñ J
(3) Ýï’}¢¼ ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ ÜU¢ ÝéS¶G¢

ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ©GvGÏ¢¢ çÏ¢Ý ¥G¢ç}¢Ú S¢ï }¢Ú±è
ãñ çÜU ÝêÚ ÜïU ÐñÜUÚ, ¼}¢¢}¢ ÝçÏ¢²¢ï´ ÜïU S¢Ú±Ú, Î¢ï Á¢ã¢æ ÜïU ¼¢Á¢±Ú,
S¢éË¼G¢Ýï Ï¢ãGÚ¢ï Ï¢Ú Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : çÁ¢S¢ï ¥ËH¢ã
Ýï ÜU¢ï§ü Ýï’}¢¼ ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢§ü çÈUÚ ±¢ïã Ï¢‹Î¢ ©S¢ Ýï’}¢¼ ÜU¢ï Ï¢¢ÜGUè
Ú¶Ý¢ Ó¢¢ã¼¢ ã¢ï ¼¢ï ©S¢ï Ó¢¢çã²ï çÜU “ ” ÜUè
ÜUS¢Ú¼ ÜUÚï J
Ï¢ïÎ¢Ú ã¢ï¼ï ±vG¼ ÜïU 3 ¥±Ú¢Î
S¢çÄ²ÎéÝ¢ ©GÏ¢¢Î¢ çÏ¢Ý S¢¢ç}¢¼
(1) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢ï
çÚ±¢²¼ ãñ çÜU ãGéÁG¢êÚï Ð¢ÜU, S¢¢çãGÏ¢ï H¢ñH¢ÜU, S¢Ä²¢ãGï ¥zGH¢ÜU
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU çÁ¢S¢ Ýï Ýè´Î S¢ï Ï¢ïÎ¢Ú ã¢ï ÜUÚ ÜUã¢ :
(¼ÚÁ¢}¢¢ : ¥ËH¢ã ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü }¢¢’Ï¢êÎ Ýãè´ ±¢ïã ¼‹ã¢ ãñ ©S¢ ÜU¢
ÜU¢ï§ü à¢ÚèÜU Ýãè´, ©S¢è ÜUè Ï¢¢Îà¢¢ãè ãñ ¥¢ñÚ ©S¢è ÜUè wG¢êçÏ¢²¢æ ¥¢ñÚ ±¢ïã ãÚ
Ó¢èÁ¢G ÐÚ ÜGéUÎÚ¼ Ú¶¼¢ ãñ ¥ËH¢ã Ð¢ÜU ãñ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã
wG¢êçÏ¢²¢ï´ ±¢H¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü }¢¢’Ï¢êÎ Ýãè´,¥¢ñÚ
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ …Ï¢ ¼é}¢ }¢é„üHèÝ ÐÚ ÎéÚêÎï Ð¢ÜU ÐÉG¢ï ¼¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ ½è ÐÉG¢ï Ï¢ïà¢ÜU }¢ñ´ ¼}¢¢}¢
…ã¢Ý¢ï´ ÜïU ÚÏ¢ ÜU¢ Ú„êH ãê´ J
¥ËH¢ã S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ÇG¢ ãñ ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã S¢ï Ï¢Ó¢Ýï ÜUè ÜGéUÃ±¼ ¥¢ñÚ ÝïÜUè
ÜUÚÝï ÜUè ¼G¢ÜGU¼ ¥ËH¢ã ãè ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ãG¢çS¢H ã¢ï¼è ãñ J) çÈUÚ
“ ” ÜUã¢ ²¢ ÜU¢ï§ü Îé¥G¢ }¢¢æx¢è ¼¢ï ©S¢ï ÜGUÏ¢êH ÜUÚ çH²¢
Á¢¢»x¢¢, çÈUÚ ¥x¢Ú ±éÁG¢ê çÜU²¢ ¥¢ñÚ Ý}¢¢Á¢G ÐÉGè ¼¢ï ©S¢ ÜUè Ý}¢¢Á¢G
ÜGUÏ¢êH ÜUÚ Hè Á¢¢»x¢è J
(2) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý ¥G}¢í
S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU S¢ÚÜU¢Úï ±¢H¢ ¼Ï¢¢Ú, ã}¢ Ï¢ï ÜUS¢¢ï´ ÜïU }¢ÎÎx¢¢Ú,
à¢ÈGUè»G Ú¢ïÁ¢GGï à¢é}¢¢Ú, Î¢ï ¥G¢H}¢ ÜïU }¢¢çHÜU¢ï }¢éwG¼¢Ú, ãGÏ¢èÏ¢ï ÐÚ±Îü
x¢¢Ú Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : çÁ¢S¢ Ýï Ýè´Î S¢ï Ï¢ïÎ¢Ú ã¢ï¼ï ±vG¼
(¼ÚÁ¢}¢¢ : ¥ËH¢ã ÜïU Ý¢}¢ S¢ï, ¥ËH¢ã Ð¢ÜU ãñ, }¢ñ´ ¥ËH¢ã ÐÚ
§ü}¢¢Ý H¢²¢ ¥¢ñÚ Ï¢é¼ ¥¢ñÚ à¢ñ¼G¢Ý S¢ï }¢éç‹ÜUÚ ãé±¢ J) ÎS¢ ÎS¢ }¢¼üÏ¢¢ ÐÉG¢
¼¢ï ãÚ ©S¢ x¢éÝ¢ã S¢ï Ï¢Ó¢¢ çH²¢ Á¢¢»x¢¢ çÁ¢S¢ ÜU¢ ©S¢ï ¶G¢ñÈGU ã¢ï ¥¢ñÚ ÜU¢ï§ü
x¢éÝ¢ã ©S¢ ¼ÜU Ý ÐãéæÓ¢ S¢ÜïUx¢¢ J
(3)
¼ÚÁ¢}¢¢ : ¼}¢¢}¢ ¼¢’ÚèÈGïU´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU çH²ï çÁ¢S¢ Ýï

ã}¢ï´ }¢¢ñ¼ (Ýè´Î) ÜïU Ï¢¢’Î ãG²¢¼ (Ï¢ïÎ¢Úè) ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢§ü ¥¢ñÚ ã}¢ï´ ©S¢è
ÜUè ¼GÚÈGU H¢ñÅÝ¢ ãñ J
ÈGU Ú}¢¢Ýï }¢éSG ¼GÈ G U¢ …¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ Ú¢ï… G ï …é}¢é ¥ G ¢ ÎéÚê Î à¢ÚèÈG U ÐÉGï°¢ }¢ñ ´ çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ ©„ ÜUè
à¢ÈGU¢¥G¼ ÜUÚêæ°¢ J
“ ²¢ wG¢éÎ¢ ” ÜïU Ð¢æÓ¢ ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï

S¢éÏãG ± à¢¢}¢ ÜïU 5 ¥ÁGÜU¢Ú
(1) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ S¢ï }¢Ú±è ãñ
çÜU »ÜU à¢wGS¢ Ï¢¢Úx¢¢ãï çÚS¢¢H¼ }¢ï´ ãG¢çÁ¢GÚ ãé±¢ ¥¢ñÚ ¥GÁ¢Gü çÜU²¢ : ²¢
ÚS¢êHËH¢ã ! }¢ñ´ Ýï »ïS¢¢ çÏ¢ÓÀê ÜU|¢è Ýãè´ Îï¶¢ çÁ¢S¢
Ýï }¢éÛ¢ï x¢éÁ¢Gà¼¢ Ú¢¼ ÜU¢Å¢ J S¢ÚÜU¢Úï ±¢H¢ ¼Ï¢¢Ú, ã}¢ Ï¢ï ÜUS¢¢ï´ ÜïU
}¢ÎÎx¢¢Ú, à¢ÈGUè»G Ú¢ïÁ¢GGï à¢é}¢¢Ú, Î¢ï ¥G¢H}¢ ÜïU }¢¢çHÜU¢ï }¢éwG¼¢Ú, ãGÏ¢èÏ¢ï
ÐÚ±Îü x¢¢Ú Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¼é}¢ Ýï à¢¢}¢ ÜïU ±vG¼
(¼ÚÁ¢}¢¢ : }¢ñ´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ÐêÚï ¥¢ñÚ ÜU¢ç}¢H ÜUçH}¢¢¼ ÜïU S¢¢‰¢
}¢wGHêÜGU ÜïU à¢Ú S¢ï ÐÝ¢ã Hï¼¢ ãêæ (²ã¢æ }¢wGHêÜGU S¢ï }¢éÚ¢Î ±¢ïã }¢wGHêÜGU ãñ çÁ¢S¢
S¢ï à¢Ú ã¢ï S¢ÜïU)) v²êæ Ý ÐÉG çH²¢ çÜU çÏ¢ÓÀê ¼é}ãï´ ÜU¢ï§ü ÝévGS¢¢Ý Ý
ÐãéæÓ¢¢¼¢ J
(2) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢¢Ý çÏ¢Ý ©GS}¢¢Ý S¢ï
}¢Ú±è ãñ çÜU ¥¢ÜGU¢» }¢ÁGHê}¢, „Ú±Úï }¢¢’„ê}¢, ãGéSÝï ¥wGH¢ÜGU ÜïU ÐñÜUÚ,
ÝçÏ¢²¢ï´ ÜïU ¼¢Á¢±Ú, }¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚÏÏ¢ï ¥vÏ¢Ú Ýï
ÈGUÚ}¢¢²¢ : Á¢¢ï à¢wGS¢ S¢éÏãG ± à¢¢}¢ ¼èÝ ¼èÝ }¢¼üÏ¢¢ ²ïã ÐÉGïx¢¢, ¼¢ï ©S¢ï
ÜU¢ïï§ü Ó¢èÁ¢G ÝévGS¢¢Ý Ý ÐãéæÓ¢¢ S¢ÜïUx¢è
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈ GU¢ ç…„Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ Ú¢ï…G ï …é}¢é¥G ¢ Î¢ï „¢ñ Ï¢¢Ú ÎéÚêÎï Ð¢ÜU ÐÉG¢ ©„ ÜïU Î¢ï „¢ñ „¢H ÜïU
°éÝ¢ã }¢é¥G¢ ÈGU ã¢ï´°ï J
(¼ÚÁ¢}¢¢ : ¥ËH¢ã ÜïU Ý¢}¢ S¢ï çÁ¢S¢ ÜïU Ý¢}¢ ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ S¢ï Á¢G}¢èÝ ±
¥¢S}¢¢Ý ÜUè ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢G ÝévGS¢¢Ý Ýãè´ ÐãéæÓ¢¢ S¢ÜU¼è ¥¢ñÚ ±¢ïãè S¢éÝ¼¢
Á¢¢Ý¼¢ ãñ J)
(3) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : çÁ¢S¢ Ýï S¢éÏãG ¥¢ñÚ à¢¢}¢ S¢¢ï S¢¢ï }¢¼üÏ¢¢
“ ” ÐÉG¢ çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ ©S¢ S¢ï ¥zGÁ¢GH
¥G}¢H Hï ÜUÚ ¥¢Ýï ±¢H¢ ÜU¢ï§ü Ý ã¢ïx¢¢ }¢x¢Ú ±¢ïã Á¢¢ï ©S¢ ÜUè ç}¢SH
ÜUãï ²¢ ©S¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ÐÉGï J
(4) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ÎÚÎ¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´
çÜU çÁ¢S¢ Ýï S¢éÏãG ± à¢¢}¢ S¢¢¼ S¢¢¼ }¢¼üÏ¢¢ ÐÉG¢ :
(¼ÚÁ¢}¢¢ : }¢éÛ¢ï ¥ËH¢ã ÜU¢ÈGUè ãñ ©S¢ ÜïU çS¢±¢ çÜUS¢è ÜUè Ï¢‹Îx¢è Ýãè´ }¢ñ´
Ýï ©S¢è ÐÚ |¢Ú¢ïS¢¢ çÜU²¢ ¥¢ñÚ ±¢ïã Ï¢ÇGï ¥Gà¢ü ÜU¢ }¢¢çHÜU ãñ J) ¥ËH¢ã
©S¢ ÜUè ¼}¢¢}¢ ÐÚïà¢¢çÝ²¢ï´ }¢ï´ çÜUÈGU¢²¼ ÜUÚïx¢¢ J
(5) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢éÝñçÁ¢GÚ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU

}¢ñ´ Ýï ÝêÚ ÜïU ÐñÜUÚ, ¼}¢¢}¢ ÝçÏ¢²¢ï´ ÜïU S¢Ú±Ú, Î¢ï Á¢ã¢æ ÜïU ¼¢Á¢±Ú,
S¢éË¼G¢Ýï Ï¢ãGÚ¢ï Ï¢Ú ÜU¢ï ÈGUÚ}¢¢¼ï ãé» S¢éÝ¢ : Á¢¢ï S¢éÏãG
ÜïU ±vG¼ ²ïã ÐÉGï :
(¼ÚÁ¢}¢¢ : }¢ñ´ ¥ËH¢ã ÜïU ÚÏ¢ ã¢ïÝï ¥¢ñÚ §SH¢}¢ ÜïU ÎèÝ ã¢ïÝï ¥¢ñÚ ãGÁ¢GÚ¼
}¢éãG}}¢Î ÜïU ÝÏ¢è ã¢ïÝï ÐÚ Ú¢Á¢Gè ãê´ J) ¼¢ï }¢ñ´ ©S¢ï ¥ÐÝï
ã¢‰¢ S¢ï ÐÜUÇG ÜUÚ Á¢‹Ý¼ }¢ï´ Î¢ç¶GH ÜUÚÝï ÜUè Á¢G}¢¢Ý¼ Îï¼¢ ãêæ J
“¥ãGÎ ” ÜïU ¼èÝ ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼

S¢ï ÜUçH}¢» ¼¢ñãGèÎ ÜïU 3 ÈGUÁ¢G¢§H
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ©}¢¢}¢¢
(1) S¢ï çÚ±¢²¼
ãñ çÜU ¶G¢ç¼}¢éH }¢éÚ-S¢HèÝ, Úãì}G ¢¼éçËHH ¥G¢-H}¢èÝ, à¢ÈGUè©GH }¢éçÁGÝÏ¢èÝ,
¥ÝèS¢éH x¢GÚèÏ¢èÝ, çS¢Ú¢Á¢éSS¢¢çHÜUèÝ, }¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚÏÏ¢éH ¥G¢-H}¢èÝ,
Á¢Ý¢Ï¢ï S¢¢çÎÜGU¢ï ¥}¢èÝ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : çÁ¢S¢ Ýï
(¼ÚÁ¢}¢¢ : ¥ËH¢ã ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü }¢¢’Ï¢êÎ Ýãè´ ±¢ïã ¥ÜïUH¢ ãñ ©S¢ ÜU¢
ÜU¢ï§ü à¢ÚèÜU Ýãè´ ©S¢è ÜïU çH²ï ãñ Ï¢¢Îà¢¢ãè ¥¢ñÚ ©S¢è ÜïU çH²ï ãG}Î ãñ ¥¢ñÚ
±¢ïã ãÚ Ó¢èÁ¢G ÐÚ ÜGU¢çÎÚ ãñ J) ÜUã¢ ¼¢ï §S¢ ÜUçH}¢ï S¢ï ÜU¢ï§ü ¥G}¢H ¥¢x¢ï
Ý Ï¢ÉG S¢ÜïUx¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU S¢¢‰¢ ÜU¢ï§ü x¢éÝ¢ã Ï¢¢ÜGUè Ý Úãïx¢¢ J
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼ GÈ GU¢ ç…„Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéÚêÎ ï Ð¢ÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢ H¢ ©„ ÐÚ Î„ ÚãG ì}¢¼ï´
½ï…¼¢ ãñ J
(2) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥G}¢í çÏ¢Ý à¢é»GïÏ¢ Ï¢

±¢çS¢¼G¢ ±¢çHÎ ¥ÐÝï Î¢Î¢ S¢ï çÚ±¢²¼ ÜUÚ¼ï ãñ´ çÜU à¢ã‹à¢¢ãï ¶Géà¢
ç¶GS¢¢H, ÐñÜUÚï ãGéSÝ¢ï Á¢}¢¢H, Î¢ÈGïU»G Ú‹Á¢¢ï }¢H¢H, S¢¢çãGÏ¢ï Á¢êÎ¢ï
Ý±¢H, ÚS¢êHï Ï¢ï ç}¢S¢¢H, Ï¢èÏ¢è ¥¢ç}¢Ý¢ ÜïU H¢H
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : Ï¢ïã¼ÚèÝ Îé¥G¢ ²¢ñ}¢ï ¥G-ÚÈGU¢ ÜUè Îé¥G¢ ãñ ¥¢ñÚ S¢Ï¢ S¢ï
Ï¢ïã¼Ú ÜUçH}¢¢ Á¢¢ï }¢ñ´ Ýï ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ S¢ï ÐãHï ÜïU ¥ç}Ï¢²¢ Ýï
ÜUã¢ (±¢ïã ²ïã ãñ) :
(3) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ Ï¢Ú¢¥ çÏ¢Ý ¥G¢çÁ¢GÏ¢ S¢ï

çÚ±¢²¼ ãñ çÜU S¢ÚÜU¢Úï ±¢H¢ ¼Ï¢¢Ú, ã}¢ Ï¢ï ÜUS¢¢ï´ ÜïU }¢ÎÎx¢¢Ú, à¢ÈGUè»G
Ú¢ïÁ¢GGï à¢é}¢¢Ú, Î¢ï ¥G¢H}¢ ÜïU }¢¢çHÜU¢ï }¢éwG¼¢Ú, ãGÏ¢èÏ¢ï ÐÚ±Îü x¢¢Ú
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : çÁ¢S¢ Ýï Ó¢¢æÎè ²¢ Îê{ S¢-ÎÜGU¢ çÜU²¢
²¢ ¥‹{ï ÜU¢ï Ú¢S¼¢ Ï¢¼¢²¢ ¼¢ï ²ïã »ÜU x¢éGH¢}¢ ¥¢Á¢G¢Î ÜUÚÝï ÜUè ¼GÚãG
ãñ ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ Ýï
ÜUã¢ ¼¢ï ²ïã |¢è »ÜU x¢GéH¢}¢ ¥¢Á¢G¢Î ÜUÚÝï ÜUè ¼GÚãG ãñ J
§ü}¢¢Ý ÐÚ ¶G¢ç¼}¢¢ ÜïU Ó¢¢Ú ¥±Ú¢Î

»ÜU à¢wGS¢ Ï¢¢Úx¢¢ãï ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼ }¢ï´ ãG¢çÁ¢GÚ
ã¢ï ÜUÚ §ü}¢¢Ý ÐÚ ¶G¢ç¼}¢¢ çÏ¢H¶GñÚ ÜïU çH²ï Îé¥G¢ ÜU¢ ¼G¢çHÏ¢ ãé±¢ ¼¢ï
¥¢Ð Ýï ©S¢ ÜïU çH²ï Îé¥G¢ ÈGUÚ}¢¢§ü ¥¢ñÚ §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
 1(Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢) 41 Ï¢¢Ú S¢éÏãG ÜU¢ï (»ï ã}¢ïà¢¢ çÁ¢G‹Î¢
ÚãÝï ±¢Hï ! »ï ã}¢ïà¢¢ ÜGU¢§}¢ ÚãÝï ±¢Hï ! ÜU¢ï§ü }¢¢’Ï¢êÎ Ýãè´ }¢x¢Ú ¼ê J) ¥Ã±H
± ¥¢ç¶GÚ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÝèÁ¢G 2S¢¢ï¼ï ±vG¼ ¥ÐÝï S¢Ï¢ ¥±Ú¢Î ÜïU Ï¢¢’Î
S¢êÚ» ÜU¢çÈGUMÝ Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ ÐÉG çH²¢ ÜUèçÁ¢²ï §S¢ ÜïU Ï¢¢’Î ÜUH¢}¢ ±x¢GñÚ¢
Ý ÜUèçÁ¢²ï ã¢æ ¥x¢Ú Á¢GMÚ¼ ã¢ï ¼¢ï ÜUH¢}¢ ÜUÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î çÈUÚ S¢êÚ»
ÜU¢çÈGUMÝ ç¼H¢±¼ ÜUÚ Hḯ çÜU ¶G¢ç¼}¢¢ §S¢è ÐÚ ã¢ï ¶G¢ç¼}¢¢
§ü}¢¢Ý ÐÚ ã¢ïx¢¢ J ¥¢ñÚ 3¼èÝ Ï¢¢Ú S¢éÏãG ¥¢ñÚ ¼èÝ Ï¢¢Ú à¢¢}¢ §S¢ Îé¥¢G ÜU¢
ç±Îü Ú¶ḯ :
(“»ï ¥ËH¢ã ã}¢ ¼ïÚè ÐÝ¢ã }¢¢æx¢¼ï ãñ´ §S¢ S¢ï çÜU Á¢¢Ý ÜUÚ ã}¢ ¼ïÚï
S¢¢‰¢ çÜUS¢è Ó¢èÁ¢G ÜU¢ï à¢ÚèÜU ÜUÚï´ ¥¢ñÚ ã}¢ ©S¢ S¢ï §çS¼xGÈGU¢Ú ÜUÚ¼ï ãñ´ çÁ¢S¢
ÜU¢ï Ýãè´ Á¢¢Ý¼ï J”)
4 (¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU
Ý¢}¢ ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ S¢ï }¢ïÚï ÎèÝ, Á¢¢Ý, ¥¢ñH¢Î ¥¢ñÚ ¥ãH¢ï }¢¢H ÜUè
çãGÈGU¢Á¢G¼ ã¢ï J) S¢éÏãG ± à¢¢}¢ ¼èÝ ¼èÝ Ï¢¢Ú ÐçÉG²ï, ÎèÝ, §ü}¢¢Ý,
Á¢¢Ý, }¢¢H, Ï¢ÓÓ¢ï S¢Ï¢ }¢ãGÈGêUÁ¢G Úãï´ J (à¢-Á¢-Ú» ÜGU¢çÎçÚÄ²¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢, S¢. 12,
}¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ Ï¢¢Ï¢éH }¢ÎèÝ¢ ÜUÚ¢Ó¢è) (x¢GéMÏ¢ï ¥¢zG¼¢Ï¢ S¢ï S¢éÏãGï S¢¢çÎÜGU
¼ÜU Ú¢¼ ¥¢ñÚ ¥¢{è Ú¢¼ ÉHï S¢ï S¢êÚÁ¢ ÜUè ÐãHè çÜUÚÝ Ó¢}¢ÜUÝï ¼ÜU S¢éÏãG ãñ)
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ ¼é}¢ …ã¢´ ½è ã¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéÚêÎ ÐÉG¢ï çÜU ¼é}ã¢Ú¢ ÎéÚêÎ }¢éÛ¢ ¼ÜU Ðãéæ ™¼¢ ãñ J
x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜUè Ï¢çwGà¢à¢
Á¢¢ï à¢wGS¢ ²ïã ç±Îü ÐÉG¼¢ ãñ ©S¢ ÜïU x¢éÝ¢ã Ï¢wGà¢ çÎ²ï Á¢¢¼ï ãñ´ ¥x¢Ó¢ïü
S¢}¢é‹ÎÚ ÜïU Û¢¢x¢ ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ã¢ï´ J
Ó¢¢Ú ÜUÚ¢ïÇG ÝïçÜU²¢æ ÜU}¢¢»æ
ãGÁ¢GÚ¼ï ¼}¢è}¢ Î¢Úè S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU à¢ã‹à¢¢ãï

}¢ÎèÝ¢, ÜGUÚ¢Úï ÜGUËÏ¢¢ï S¢èÝ¢, S¢¢çãGÏ¢ï }¢é¥œ
G ¢GÚ ÐS¢èÝ¢, Ï¢¢§GS¢ï ÝéÁG¢êHï
S¢ÜUèÝ¢, ÈGñUÁ¢G x¢‹Á¢èÝ¢ ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ¥G¢Hèà¢¢Ý ãñ
çÜU Á¢¢ï à¢wGS¢ ²ïã ÜUçH}¢¢¼ ÎS¢ }¢¼üÏ¢¢ ÜUãï, »ïS¢ï ¥¢Î}¢è ÜïU çH²ï Ó¢¢Ú
ÜUÚ¢ïÇG ÝïçÜU²¢æ çH¶è Á¢¢¼è ãñæ J
à¢ñ¼G¢Ý S¢ï Ï¢Ó¢Ýï ÜU¢ ¥G}¢H
ãGÁ¢GÚ¼ïï ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ S¢ï }¢Ú±è ãñ çÜU ÝçÏ¢Ä²ï

}¢éÜUÚü}¢, ÝêÚï }¢éÁ¢SS¢}¢, ÚS¢êHï ¥ÜUÚ}¢, à¢ã‹à¢¢ãï Ï¢Ýè ¥¢Î}¢
ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ¥G¢Hèà¢¢Ý ãñ : “çÁ¢S¢ Ýï ²ïã ÜUçH}¢¢¼
çÎÝ }¢ï´ S¢¢ï Ï¢¢Ú ÜUãï ¼¢ï ©S¢ ÜU¢ ²ïã ¥G}¢H ÎS¢ x¢GéH¢}¢ ¥¢Á¢G¢Î ÜUÚÝï
ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU Ý¢}¢» ¥¢’}¢¢H }¢ï´ S¢¢ï ÝïçÜU²¢æ çH¶è
Á¢¢»æx¢è ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU S¢¢ï x¢éÝ¢ã }¢é¥G¢ÈGU ÜUÚ çÎ²ï Á¢¢»æx¢ï ¥¢ñÚ ²ïã
ÜUçH}¢¢¼ ©S¢ çÎÝ à¢¢}¢ ¼ÜU à¢ñ¼G¢Ý S¢ï ©S¢ ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ ÜUÚï´x¢ï ¥¢ñÚ
ÜU¢ï§ü à¢wGS¢ ©S¢ S¢ï Ï¢ïã¼Ú ¥G}¢H Hï ÜUÚ Ýãè´ ¥¢»x¢¢ }¢x¢Ú ±¢ïã çÁ¢S¢
Ýï ©S¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ²ïã ¥G}¢H çÜU²¢ J”
x¢GèÏ¢¼ S¢ï Ï¢Ó¢Ýï ÜU¢ }¢-ÎÝè ÝéS¶G¢
ãG…GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢Á¢ÎégèÝ ÈG èÚ¢ï…¥
G ¢Ï¢¢Îè „ï
}¢‹ÜUêH ãñU : Á¢Ï¢ çÜUS¢è }¢Á¢çHS¢ }¢ï´ (²¢’Ýè H¢ïx¢¢ï´ }¢ḯ) Ï¢ñÆ¢ï ¼¢ï ÜUã¢ï :
¼¢ï ¥ËH¢ã ¼é}¢ ÐÚ »ÜU çÈGUçÚà¼¢ }¢éÜGUÚüÚ ÈGUÚ}¢¢ Îïx¢¢ Á¢¢ï

¼é}¢ ÜU¢ï x¢GèÏ¢¼ S¢ï Ï¢¢Á¢G Ú¶ïx¢¢ ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ }¢Á¢çHS¢ S¢ï ©Æ¢ï ¼¢ï ÜUã¢ï :
¼¢ï ±¢ïã çÈGUçÚà¼¢ H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï ¼é}ã¢Úè x¢GèÏ¢¼ ÜUÚÝï S¢ï Ï¢¢Á¢G Ú¶ïx¢¢ J
Ð¢æÓ¢ }¢-ÎÝè ÈêUH

ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý ¥G}¢í çÏ¢Ý ¥H ¥G¢S¢
ÜU¢ §à¢¢üÎï S¢¥G¢Î¼ Ï¢é‹²¢Î ãñ : Ð¢æÓ¢ ¥G¢Î¼ḯ »ïS¢è ãñ́ çÜU ÜU¢ï§ü §‹ãḯ §çwG¼²¢Ú
ÜUÚ Hï ¼¢ï Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ḯ S¢¥G¢Î¼ }¢‹Î ã¢ï Á¢¢» J 1±vG¼Ý ÈGU
±vG¼Ý ÜUã¼¢ Úãï 2
Á¢Ï¢ çÜUS¢è }¢éS¢èÏ¢¼ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ã¢ï (}¢-S¢HÝ Ï¢è}¢¢Ú ã¢ï ²¢ ÝévGS¢¢Ý ã¢ï
Á¢¢» ²¢ ÐÚïà¢¢Ýè ÜUè ¶GÏ¢Ú S¢éÝï) ¼¢ï “ ” ¥¢ñÚ
“ ” ÐÉGï 3Á¢Ï¢ |¢è Ýï’}¢¼ ç}¢Hï ¼¢ï
à¢éRU¢Ýï }¢ï´ ÜUãï 4Á¢Ï¢ çÜUS¢è (Á¢¢§Á¢G) ÜU¢}¢ ÜU¢
¥¢x¢G¢Á¢G ÜUÚï ¼¢ï “ ” ÐÉGï ¥¢ñÚ 5Á¢Ï¢ x¢éÝ¢ã
ÜUÚ Ï¢ñÆï ¼¢ï ²êæ ÜUãï, “ ” (²¢’Ýè
}¢ñ´ ¥G-Á¢G}¢¼ ±¢Hï ¥ËH¢ã S¢ï }¢çxGÈGUÚ¼ ¼GHÏ¢ ÜUÚ¼ï ãé» ©S¢ ÜUè
¼GÚÈGU ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚ¼¢ ãêæ J)
Á¢¢Îê ¥¢ñÚ Ï¢H¢¥¢ïæ S¢ï çãGÈGU¢Á¢G¼ ÜïU çH²ï à¢à¢ ÜGéUzGH
§Ý À Îé¥G¢¥¢ïæ ÜU¢ï “à¢à¢ ÜGéUzGH” ÜUã¼ï ãñ´ Á¢¢ï à¢wGS¢ Ú¢¼ ÜU¢ï
ã}¢ïà¢¢ à¢à¢ ÜGéUzGH ÐÉG¼¢ Úãï ²¢ çH¶ ÜUÚ ¥ÐÝï Ð¢S¢ Ú¶ï ±¢ïã ãÚ
¶G¢ñÈGU ± ¶G¼GÚï S¢ï ¥¢ñÚ Á¢¢Îê S¢ï ¥¢ñÚ ãÚ çÜGUS}¢ ÜUè Ï¢H¢¥¢ïæ S¢ï
}¢ãGÈGêUÁ¢G Úãïx¢¢ J (Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú, S¢. 582 )
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ ç…„Ýï çÜU¼¢Ï¢ }¢ï´ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéÚêÎï Ð¢ÜU çH¶¢ ¼¢ï …Ï¢ ¼ÜU }¢ïÚ¢ Ý¢}¢ ©„ }¢ï´ Úãï°¢ çÈGUçÚà¼ï
©„ ÜïU çH²ï §çS¼xGÈGU¢Ú ÜUÚ¼ï Úãï´°ï J
ÜGéUzGHï ¥Ã±H
ÜGéUzGHï Îé±é}¢
ÜGéUzGHï çS¢±é}¢
ÜGéUzGHï Ó¢ã¢L}¢
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ }¢éÛ¢ ÐÚ ÜU„GÚ¼ „ï ÎéÚêÎï Ð¢ÜU ÐÉG¢ï Ï¢ïà¢ÜU ¼é}ã¢Ú¢ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéÚêÎï Ð¢ÜU ÐÉGÝ¢ ¼é}ã¢Úï °éÝ¢ã¢ï´
ÜGéUzGHï Ð‹Á¢é}¢
ÜGéUzGHï à¢à¢é}¢
Ý}¢¢Á¢G ÜïU Ï¢¢’Î ÐÉGï Á¢¢Ýï ±¢Hï ¥±Ú¢Î

Ý}¢¢Á¢G ÜïU Ï¢¢’Î Á¢¢ï ¥ÁGÜU¢Úï ¼G±èH¢ (¼G±èH ¥±Ú¢Î) ¥ãG¢ÎèS¢ï
}¢éÏ¢¢-ÚÜU¢ }¢ï´ ±¢çÚÎ ãñ´, ±¢ïã Á¢G¢ïãÚ ± }¢çxGÚÏ¢ ± §Gà¢¢ }¢ï´ S¢é‹Ý¼¢ï´ ÜïU
Ï¢¢’Î ÐÉGï Á¢¢»æ, ÜGUÏHï S¢é‹Ý¼ }¢éwG¼S¢Ú Îé¥G¢ ÐÚ ÜGUÝ¢¥G¼ Ó¢¢çã²ï,
±ÚÝ¢ S¢é‹Ý¼¢ï´ ÜU¢ S¢±¢Ï¢ ÜU}¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J
¥ãG¢ÎèS¢ï }¢éÏ¢¢-ÚÜU¢ }¢ï´ çÜUS¢è Îé¥G¢ ÜUè çÝSÏ¢¼ Á¢¢ï ¼¢’Î¢Î

±¢çÚÎ ãñ ©S¢ S¢ï ÜU}¢ çÁ¢G²¢Î¢ Ý ÜUÚï çÜU Á¢¢ï ÈGUÁ¢G¢§H ©Ý ¥ÁGÜU¢Ú ÜïU
çH²ï ãñ´ ±¢ïã ©S¢è ¥GÎÎ ÜïU S¢¢‰¢ }¢wGS¢êS¢ ãñ´ ©Ý }¢ï´ ÜU}¢ çÁ¢G²¢Î¢ ÜUÚÝï
ÜUè ç}¢S¢¢H ²ïã ãñ çÜU ÜU¢ï§ü ÜGéUzGH (¼¢H¢) çÜUS¢è ¶G¢S¢ çÜGUS}¢ ÜUè
ÜéU‹Á¢è S¢ï ¶éH¼¢ ãñ ¥Ï¢ ¥x¢Ú ÜéU‹Á¢è }¢ï´ Î‹Î¢Ýï ÜU}¢ ²¢ Á¢G¢§Î ÜUÚ Îï´
¼¢ï ©S¢ S¢ï Ý ¶éHïx¢¢, ¥HÏ¢œ

¢¢ ¥x¢Ú à¢é}¢¢Ú }¢ï´ à¢ÜU ±¢ÜGïU¥G ã¢ï ¼¢ï
çÁ¢G²¢Î¢ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ²ïã çÁ¢G²¢Î¼ (Ï¢ÉG¢Ý¢) Ýãè´ Ï¢çËÜU
§y}¢¢}¢ (}¢éÜU}}¢H ÜUÚÝ¢) ãñ J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 302 )
Ð‹Á¢ ±vG¼¢ Ý}¢¢Á¢GG¢ï´ ÜïU S¢éÝÝ ± Ý±¢çÈGUH S¢ï ÈGUÚ¢x¢G¼ ÜïU Ï¢¢’Î
Á¢GñH ÜïU ¥±Ú¢Î ÐÉG HèçÁ¢²ï S¢ãêH¼ ÜïU çH²ï Ý}Ï¢Ú Á¢GMÚ çÎ²ï ãñ´
}¢x¢Ú §Ý }¢ï´ ¼Ú¼èÏ¢ à¢¼Gü Ýãè´ ãñ J ãÚ ç±Îü ÜïU ¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ ÎéMÎ
à¢ÚèÈGU ÐÉGÝ¢ S¢¢ïÝï Ðï S¢éã¢x¢¢ ãñ J
1“¥¢-²¼éH ÜéUÚS¢è” »ÜU »ÜU Ï¢¢Ú ÐÉGÝï ±¢H¢ }¢Ú¼ï ãè Î¢ç¶GHï

Á¢‹Ý¼ ã¢ï J

2

3
(¼èÝ ¼èÝ Ï¢¢Ú) ©S¢ ÜïU x¢éÝ¢ã }¢é¥G¢ÈGU ã¢ï´ ¥x¢Ó¢ïü ±¢ïã }¢ñÎ¢Ýï çÁ¢ã¢Î S¢ï
|¢¢x¢¢ ãé±¢ ã¢ï J
4¼SÏ¢èãGï
 ÈGU¢ç¼G}¢¢ : ¼ï´¼èS¢ Ï¢¢Ú,
¼ï´¼èS¢ Ï¢¢Ú, ¼ï´¼èS¢ Ï¢¢Ú ²ïã 99 ãé», ¥¢ç¶GÚ }¢ï´
(1) »ï ¥ËH¢ã ! ¼ê ¥ÐÝï çÁ¢GRU, ¥ÐÝï à¢éRU ¥¢ñÚ ¥ÐÝè ¥ÓÀè §GÏ¢¢Î¼ ÜUÚÝï
ÐÚ }¢ïÚè }¢ÎÎ ÈGUÚ}¢¢ J
(2) ¼ÚÁ¢}¢¢ : }¢ñ´ ¥ËH¢ã S¢ï }¢é¥G¢ÈGUè }¢¢æx¢¼¢ (}¢¢æx¢¼è) ãêæ çÁ¢S¢ ÜïU çS¢±¢
ÜU¢ï§ü }¢¢’Ï¢êÎ Ýãè´ ±¢ïã çÁ¢G‹Î¢ ãñ ÜGU¢§}¢ Ú¶Ýï ±¢H¢ ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï´
¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚ¼¢ (ÜUÚ¼è) ãêæ J
(1)
»ÜU Ï¢¢Ú ÐÉG ÜUÚ (100 ÜU¢ ¥GÎÎ ÐêÚ¢ ÜUÚ Hï) §S¢ ÜïU x¢éÝ¢ã Ï¢wGà¢ çÎ²ï
Á¢¢»æx¢ï ¥x¢Ó¢ïü S¢}¢é‹ÎÚ ÜïU Û¢¢x¢ ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ã¢ï´ J
5 ãÚ Ý}¢¢Á¢GG ÜïU Ï¢¢’Î Ðïà¢¢Ýè ÜïU ¥x¢Hï çãGSS¢ï ÐÚ ã¢‰¢ Ú¶ ÜUÚ ÐÉGï :
(ÐÉGÝï ÜïU Ï¢¢’Î ã¢‰¢ ¶è´Ó¢ ÜUÚ Ðïà¢¢Ýè ¼ÜU H¢») ¼¢ï ãÚ x¢G}¢ ± ÐÚïà¢¢Ýè
S¢ï Ï¢Ó¢ï J }¢ïÚï ¥¢ÜGU¢ ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼ §}¢¢}¢ï ¥ãHï S¢é‹Ý¼ }¢¢ñH¢Ý¢ à¢¢ã
¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý Ýï }¢ÁGÜêUÚ¢ Îé¥G¢ ÜïU ¥¢ç¶GÚ }¢ï´
}¢Á¢GèÎ §Ý ¥ËÈGU¢Á¢G ÜU¢ §Á¢G¢ÈGU¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ, ²¢’Ýè
¥¢ñÚ ¥ãHï S¢é‹Ý¼ S¢ï J
6¥GSÚ ± ÈGUÁ¢í ÜïU Ï¢¢’Î çÏ¢x¢GñÚ Ð¢©æ Ï¢ÎHï, çÏ¢x¢GñÚ ÜUH¢}¢ çÜU²ï
ÎS¢10 ÎS¢10 Ï¢¢Ú ÐçÉG²ï J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥GG¼, çãGSS¢¢ : 3, S¢. 107 )

7ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥ÝS¢ S¢ï }¢Ú±è ãñ çÜU ÝçÏ¢Ä²ï
(1) ²¢’Ýè ¥ËH¢ã ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü }¢¢’Ï¢êÎ Ýãè´ ±¢ïã ²v¼¢ ± ²x¢¢Ý¢ ãñ ©S¢ ÜU¢
ÜU¢ï§ü à¢ÚèÜU Ýãè´ J ©S¢è ÜU¢ }¢éËÜU ãñ J ©S¢è ÜUè ãG}Î ãñ J ±¢ïã ãÚ à¢ñ ÐÚ ÜGU¢çÎÚ ãñ J
(2) ¥ËH¢ã ÜïU Ý¢}¢ S¢ï à¢éM¥GG çÁ¢S¢ ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü }¢¢’Ï¢êÎ Ýãè´ ±¢ïã ÚãG}¢¢Ý ± ÚãGè}¢
ãñ J »ï ¥ËH¢ã ( ) }¢éÛ¢ S¢ï x¢G}¢ ± }¢H¢H ÎêÚ ÈGUÚ}¢¢ J (3) ¥ËH¢ã ( ) ÜïU
çS¢±¢ ÜU¢ï§ü }¢¢’Ï¢êÎ Ýãè´, ±¢ïã ¼‹ã¢ ãñ, ©S¢ ÜU¢ ÜU¢ï§ü à¢ÚèÜU Ýãè´, ©S¢ ÜïU çH²ï }¢éËÜU
± ãG}Î ãñ, ©S¢è ÜïU ã¢‰¢ }¢ï´ ¶ñGÚ ãñ, ±¢ïã çÁ¢G‹Î¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ }¢¢ñ¼ Îï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã ãÚ
à¢ñ ÐÚ ÜGU¢çÎÚ ãñ J
ÚãG} ¢¼, à¢ÈGUè»G ©}}¢¼, à¢ã‹à¢¢ãï Ýé Ï¢éÃ ±¼, ¼¢Á¢Î¢Úï çÚS¢¢H¼

Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : çÁ¢S¢ Ýï Ý}¢¢Á¢GG ÜïU Ï¢¢’Î ²ïã ÜUã¢,
“ ”
¼¢ï ±¢ïã }¢çxGÈGUÚ¼ ²¢zG¼¢ ã¢ï ÜUÚ ©Æïx¢¢ J
8ãGÁ¢GÚ¼ï §ÏÝï ¥GÏÏ¢¢S¢

 S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ ¥ËH¢ã
ÜïU }¢ãGÏ¢êÏ¢, Î¢Ý¢» xG¢é²êÏ¢, }¢éÝÁGÁ¢GãéÝ ¥GçÝH ©G²êÏ¢
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “Á¢¢ï ãÚ ÈGUÁ¢Gü Ý}¢¢Á¢GG ÜïU Ï¢¢’Î ÎS¢10 }¢¼üÏ¢¢
(ÐêÚè S¢êÚ¼) ÐÉGïx¢¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©S¢ ÜïU çH²ï ¥ÐÝè çÚÁ¢G¢ ¥¢ñÚ
}¢çxGÈGUÚ¼ H¢çÁ¢G}¢ ÈGUÚ}¢¢ Îïx¢¢ J”
 9ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ Á¢GñÎ çÏ¢Ý ¥ÚÜGU}¢ S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ
ÚS¢êHï ¥ÜUÚ}¢, ÚãG}¢¼ï ¥G¢H}¢, ÝêÚï }¢éÁ¢SS¢}¢, à¢¢ãï Ï¢Ýè ¥¢Î}¢, ÚS¢êHï
}¢éã¼G à¢}¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : Á¢¢ï à¢wGS¢ ãÚ Ý}¢¢Á¢GG ÜïU Ï¢¢’Î
(2)
¼èÝ Ï¢¢Ú ÐÉGïx¢¢ x¢¢ï²¢ ©S¢ Ýï ¥Á¢í ÜU¢ Ï¢ãé¼ Ï¢ÇG¢ Ðñ}¢¢Ý¢ |¢Ú çH²¢ J
(1) Ð¢ÜU ãñ ¥G-Á¢G}¢¼ ±¢H¢ ÚÏ¢ ¥¢ñÚ ©S¢è ÜUè ¼¢’ÚèÈGU ãñ ¥¢ñÚ ©S¢è ÜUè ¥G¼G¢ S¢ï ÝïÜUè
ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã S¢ï Ï¢Ó¢Ýï ÜUè ÜGéUÃ±¼ (ç}¢H¼è) ãñ J (2) ¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH
§ü}¢¢Ý : Ð¢ÜUè ãñ ¼é}ã¢Úï ÚÏ¢ ÜU¢ï §GÁGÁ¢G¼ ±¢Hï ÚÏ¢ ÜU¢ï ©Ý ÜUè Ï¢¢¼¢ï´ S¢ï ¥¢ñÚ S¢H¢}¢ ãñ
Ðñx¢G}Ï¢Ú¢ï´ ÐÚ ¥¢ñÚ S¢Ï¢ wG¢êçÏ¢²¢æ ¥ËH¢ã ÜU¢ï Á¢¢ï S¢¢Úï Á¢ã¢Ý ÜU¢ ÚÏ¢ ãñ J
ç}¢ÝÅ¢ï´ }¢ï´ Ó¢¢Ú ¶Gy}¢ï ÜGUé Ú¥¢Ýï Ð¢ÜU ÜU¢ S¢±¢Ï¢

ãGÁ¢GÚ¼ïï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ
}¢ÎèÝï ÜïU ¼¢Á¢Î¢Ú, S¢éË¼G¢Ýï Î¢ï Á¢ã¢Ý, ÚãG}¢¼ï ¥G¢-Hç}¢²¢Ý, S¢Ú±Úï
Á¢Gè à¢¢Ý, }¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚãG}¢¢Ý ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ãGÜGUèÜGU¼ çÝà¢¢Ý
ãñ : Á¢¢ï Ï¢¢’Îï ÈGUÁ¢í Ï¢¢Úã }¢¼üÏ¢¢ (ÐêÚè S¢êÚ¼) ÐÉGïx¢¢ x¢¢ï²¢ ±¢ïã
Ó¢¢Ú Ï¢¢Ú (ÐêÚ¢) ÜGéUÚ¥¢Ý ÐÉGïx¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ çÎÝ ©S¢ ÜU¢ ²ïã ¥G}¢H ¥ãHï
Á¢G}¢èÝ S¢ï ¥zGÁ¢GH ãñ Á¢Ï¢ çÜU ±¢ïã ¼vG±¢ ÜU¢ Ð¢Ï¢‹Î Úãï J
à¢ñ¼G¢Ý S¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G ÚãÝï ÜU¢ ¥G}¢H

S¢ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢, Ú¢ãG¼ï ÜGUËÏ¢¢ï S¢èÝ¢, ÈGñUÁ¢G x¢‹Á¢èÝ¢, S¢¢çãGÏ¢ï }¢é¥Gœ
¢GÚ
ÐS¢èÝ¢ ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ¥G¢Hèà¢¢Ý ãñ : çÁ¢S¢ Ýï Ý}¢¢Á¢GGï
ÈGUÁ¢í ¥Î¢ ÜUè ¥¢ñÚ Ï¢¢¼ çÜU²ï çÏ¢x¢GñÚ (ÐêÚè S¢êÚ¼) ÜU¢ï ÎS¢
}¢¼üÏ¢¢ ÐÉG¢ ¼¢ï ©S¢ çÎÝ }¢ï´ ©S¢ï ÜU¢ï§ü x¢éÝ¢ã Ý ÐãéæÓ¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ±¢ïã à¢ñ¼G¢Ý S¢ï
Ï¢Ó¢¢²¢ Á¢¢»x¢¢ J
(Ý}¢¢Á¢GG ÜïU Ï¢¢’Î ÐÉGÝï ÜïU }¢Á¢GèÎ ¥±Ú¢Î }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜUè }¢yGÏ¢ê¥G¢
Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥GG¼ çãGSS¢¢ 3 S¢ÈGUãG¢ 107 ¼¢ 110 ÐÚ, ¥H ±Á¢Gè-ÈGU¼éH
ÜUÚè}¢¢ ¥¢ñÚ à¢-Á¢-Ú» ÜGU¢çÎçÚÄ²¢ }¢ïæ }¢éH¢-ãGÁ¢G¢ ÈGUÚ}¢¢ HèçÁ¢²ï J )
xG¢éSS¢¢ Ú¢ïÜUÝï ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼

ãGÎèS¢ï Ð¢ÜU }¢ḯ ãñ : Á¢¢ï à¢wGS¢ ¥ÐÝï xG¢éSS¢ï ÜU¢ï Ú¢ïÜUï x¢¢
¥ËH¢ã çÜGU²¢}¢¼ ÜïU Ú¢ïÁ¢G ©S¢ S¢ï ¥ÐÝ¢ ¥GÁ¢G¢Ï¢
Ú¢ïÜU Îïx¢¢ J
}¢-ÎÝè Ð‹Á¢ S¢êÚã 162 ÈGñUÁ¢G¢Ýï ÎéMÎ
ÈGñUÁ¢G¢Ýï ÎéM Î
“çÏ¢çS}¢ËH¢ã” ÜïU S¢¢¼ ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼
S¢ï ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÜïU 7 ÈGUÁ¢G¢§H
(1) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ
çÜU ÝêÚ ÜïU ÐñÜUÚ, ¼}¢¢}¢ ÝçÏ¢²¢ï´ ÜïU S¢Ú±Ú, Î¢ï Á¢ã¢æ ÜïU ¼¢Á¢±Ú, S¢éË¼G¢Ýï
Ï¢ãGÚ¢ï Ï¢Ú ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï MãG ÐÚ±Ú ãñ çÜU çÁ¢S¢ Ýï
}¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU }¢¼üÏ¢¢ ÎéMÎï Ð¢ÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã ©S¢ ÐÚ ÎS¢ ÚãG}¢¼ï´
Ý¢çÁ¢GH ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ J
(2) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥ÝS¢ çÏ¢Ý }¢¢çHÜU S¢ï

}¢Ú±è ãñ çÜU ¼¢Á¢Î¢Úï çÚS¢¢H¼, à¢ã‹à¢¢ãï ÝéÏ¢éÃ±¼, }¢wGÁ¢GÝï Á¢êÎ¢ï S¢¶G¢±¼,
ÐñÜUÚï ¥G-Á¢G}¢¼¢ï à¢Ú¢ÈGU¼, }¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚÏÏ¢éH §GÁGÁ¢G¼, }¢¢ïãGçS¢Ýï §‹S¢¢çÝ²¼
ÜU¢ §à¢¢üÎï ÚãG}¢¼ Ï¢é‹²¢Î ãñ : çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU
}¢¼üÏ¢¢ ÎéMÎï Ð¢ÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã ©S¢ ÐÚ ÎS¢ ÚãG}¢¼ï´ Ý¢çÁ¢GH
ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ ©S¢ ÜïU ÎS¢ x¢éÝ¢ã ç}¢Å¢ Îïx¢¢ J
(3) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê Ï¢ÚÎ¢ çÏ¢Ý çÝ²¢Ú S¢ï

}¢Ú±è ãñ çÜU ÝçÏ¢Ä²ï }¢éÜUÚü}¢, ÝêÚï }¢éÁ¢SS¢}¢, ÚS¢êHï ¥ÜUÚ}¢, à¢ã‹à¢¢ãï
Ï¢Ýè ¥¢Î}¢ ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï Ï¢-Ú-ÜU¼ çÝà¢¢Ý ãñ :
}¢ïÚè ©}}¢¼ }¢ï´ S¢ï çÁ¢S¢ Ýï çS¢ÎÜGïU çÎH S¢ï »ÜU }¢¼üÏ¢¢ ÎéMÎï Ð¢ÜU ÐÉG¢,
¥ËH¢ã ©S¢ ÐÚ ÎS¢ ÚãG}¢¼ï´ Ý¢çÁ¢GH ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU
çH²ï ÎS¢ ÝïçÜU²¢æ çH¶ïx¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ÎS¢ Î-ÚÁ¢¢¼ Ï¢éH‹Î ÈGUÚ}¢¢»x¢¢
¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ÎS¢ x¢éÝ¢ã ç}¢Å¢ Îïx¢¢ J
(4) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ©}¢¢}¢¢ S¢ï }¢Ú±è ãñ

çÜU à¢ã‹à¢¢ãï ¶Géà¢ ç¶GS¢¢H, ÐñÜUÚï ãGéSÝ¢ï Á¢}¢¢H, Î¢ÈGïU»G Ú‹Á¢¢ï }¢H¢H,
S¢¢çãGÏ¢ï Á¢êÎ¢ï Ý±¢H, ÚS¢êHï Ï¢ï ç}¢S¢¢H, }¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚÏÏ¢ï …GéH …H¢H Ï¢èÏ¢è
¥¢ç}¢Ý¢ ÜïU H¢H ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï Ï¢¢ ÜU}¢¢H ãñ : ãÚ
Á¢é}¢é¥G¢ ÜïU çÎÝ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï Ð¢ÜU ÜUè ÜUS¢Ú¼ çÜU²¢ ÜUÚ¢ï Ï¢ïà¢ÜU }¢ïÚè
©}}¢¼ ÜU¢ ÎéMÎ ãÚ Á¢é}¢é¥G¢ ÜïU çÎÝ }¢éÛ¢ ÐÚ Ðïà¢ çÜU²¢ Á¢¢¼¢ ãñ,
(çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ) H¢ïx¢¢ï´ }¢ï´ S¢ï }¢ïÚï çÁ¢G²¢Î¢ ÜGUÚèÏ¢ ±¢ïãè à¢wGS¢ ã¢ïx¢¢
çÁ¢S¢ Ýï (Îé‹²¢ }¢ï´) }¢éÛ¢ ÐÚ çÁ¢G²¢Î¢ ÎéMÎ ÐÉG¢ ã¢ïx¢¢ J
(5) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §ÏÝï }¢SªGÎ S¢ï }¢Ú±è

ãñ çÜU S¢ÚÜU¢Úï ±¢H¢ ¼Ï¢¢Ú, ã}¢ Ï¢ï ÜUS¢¢ï´ ÜïU }¢ÎÎx¢¢Ú, à¢ÈGUè»G Ú¢ïÁ¢GGï
à¢é } ¢¢Ú, Î¢ï ¥G¢H}¢ ÜïU }¢¢çHÜU¢ï }¢é w G¼¢Ú, ãGÏ¢èÏ¢ï ÐÚ±Îü x¢¢Ú
ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ¼ÜGUÚéüÏ¢ çÝà¢¢Ý ãñ : Ï¢ïà¢ÜU çÜGU²¢}¢¼ ÜïU
çÎÝ }¢ïÚï S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ÜGUÚèÏ¢ ±¢ïã à¢wGS¢ ã¢ïx¢¢ çÁ¢S¢ Ýï Îé‹²¢ }¢ï´ }¢éÛ¢
ÐÚ çÁ¢G²¢Î¢ ÎéMÎ ÐÉG¢ ã¢ïx¢¢ J
(6) à¢ã‹à¢¢ãï }¢ÎèÝ¢, ÜGUÚ¢Úï ÜGUËÏ¢¢ï S¢èÝ¢, S¢¢çãGÏ¢ï }¢é¥G œ

¢GÚ
ÐS¢èÝ¢, Ï¢¢§SG ¢ï ÝéÁG¢êHï S¢ÜUèÝ¢, ÈGñUÁ¢G x¢‹Á¢èÝ¢ ÜU¢
ÈGUÚ}¢¢Ýï ¥G¢çÈGUÄ²¼ çÝà¢¢Ý ãñ : »ï H¢ïx¢¢ï ! Ï¢ïà¢ÜU ¼é}¢ }¢ï´ S¢ï Ï¢Ú¢ïÁ¢Gï
çÜGU²¢}¢¼ ©S¢ ÜUè Îãà¢¼¢ï´ ¥¢ñÚ çãGS¢¢Ï¢ çÜU¼¢Ï¢ S¢ï Á¢ËÎ ÝÁ¢¢¼
Ð¢Ýï ±¢H¢ ±¢ïã à¢wGS¢ ã¢ïx¢¢ çÁ¢S¢ Ýï Îé‹²¢ }¢ï´ }¢éÛ¢ ÐÚ ÜUS¢Ú¼ S¢ï
ÎéMÎ ÐÉG¢ ã¢ïx¢¢ J
(7) ãGéÁ G¢ êÚ ï Ð¢ÜU, S¢¢çãGÏ ¢ï H¢ñ H¢ÜU, S¢Ä²¢ãGï ¥zGH¢ÜU

ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ÚãG}¢¼ çÝà¢¢Ý ãñ : “}¢éÛ¢ ÐÚ ÜUS¢Ú¼
S¢ï ÎéMÎï Ð¢ÜU ÐÉG¢ï Ï¢ïà¢ÜU ¼é}ã¢Ú¢ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï Ð¢ÜU ÐÉGÝ¢ ¼é}ã¢Úï
x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜïU çH²ï }¢çxGÈGUÚ¼ ãñ J”
ÜïU ¼èS¢ ãGéMÈGU

ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÜïU 30 }¢-ÎÝè ÈêUH
1¥ËH¢ã
 ¼¥G¢H¢ ÜïU ãGév}¢ ÜUè ¼¢’}¢èH ã¢ï¼è ãñ J
2»ÜU }¢¼üÏ¢¢ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉGÝï ±¢Hï ÐÚ ÎS¢ ÚãG}¢¼ï ´ Ý¢çÁ¢GH
ã¢ï¼è ãñ´ J
3©S¢ ÜïU ÎS¢ Î-ÚÁ¢¢¼ Ï¢éH‹Î ã¢ï¼ï ãñæ J
4©S¢ ÜïU çH²ï ÎS¢ ÝïçÜU²¢æ çH¶è Á¢¢¼è ãñ´ J
5©S¢ ÜïU ÎS¢ x¢éÝ¢ã ç}¢Å¢» Á¢¢¼ï ãñ´ J
6Îé¥G¢ S¢ï ÐãHï ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉGÝ¢ Îé¥G¢ ÜUè ÜGUÏ¢êçHÄ²¼ ÜU¢
Ï¢¢§GS¢ ãñ J
7ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉGÝ¢ ÝçÏ¢Ä²ï ÚãG}¢¼ ÜUè
à¢ÈGU¢¥G¼ ÜU¢ S¢Ï¢Ï¢ ãñ J
8ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉGÝ¢ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜUè Ï¢çwGà¢à¢ ÜU¢ Ï¢¢§GS¢ ãñ J
9ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÜïU Á¢GÚè»G ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ï¢‹Îï ÜïU x¢G}¢¢ï´ ÜU¢ï ÎêÚ
ÜUÚ¼¢ ãñ J
10ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉGÝï ÜïU Ï¢¢§GS¢ Ï¢‹Î¢ çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ ÚS¢êHï
¥ÜUÚ}¢ ÜU¢ ÜGéUÏ¢ü ãG¢çS¢H ÜUÚïx¢¢ J
11ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ¼æx¢ÎS¼ ÜïU çH²ï S¢-ÎÜGU¢ ÜïU ÜGU¢§}¢ }¢ÜGU¢}¢ ãñ J
12ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÜGUÁ¢G¢» ãG¢Á¢¢¼ ÜU¢ Á¢GÚè¥G¢ ãñ J
13ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ÚãG}¢¼ ¥¢ñÚ çÈGUçÚà¼¢ï´ ÜUè
Îé¥G¢ ÜU¢ Ï¢¢§GS¢ ãñ J
ÈGU Ú}¢¢Ýï }¢éS G¼GÈ G U¢ ç…„Ýï }¢é Û¢ ÐÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéÚêÎ ï Ð¢ÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢ H¢ ©„ ÐÚ Î„ ÚãGì} ¢¼ï´
½ï…¼¢ ãñ J
14ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ¥ÐÝï ÐÉGÝï ±¢Hï ÜïU çH²ï Ð¢ÜUèÁ¢Gx¢è ¥¢ñÚ ¼Gã¢Ú¼

ÜU¢ Ï¢¢§GS¢ ãñ J
15ÎéMÎ à¢ÚèÈGU S¢ï
 Ï¢‹Îï ÜU¢ï }¢¢ñ¼ S¢ï ÐãHï Á¢‹Ý¼ ÜUè ¶Géà¢ ¶GÏ¢Úè
ç}¢H Á¢¢¼è ãñ J
16ÎéMÎ
 à¢ÚèÈGU ÐÉGÝ¢ çÜGU²¢}¢¼ ÜïU ¶G¼ÚG ¢¼ S¢ï ÝÁ¢¢¼ ÜU¢ S¢Ï¢Ï¢ ãñ J
17ÎéMÎ
 à¢ÚèÈGU ÐÉGÝï S¢ï Ï¢‹Îï ÜU¢ï |¢êHè ãé§ü Ï¢¢¼ ²¢Î ¥¢ Á¢¢¼è ãñ J
18ÎéMÎ à¢ÚèÈGU }¢Á¢çHS¢ ÜUè Ð¢ÜUèÁ¢Gx¢è ÜU¢ Ï¢¢§GS¢ ãñ ¥¢ñÚ çÜGU²¢}¢¼

ÜïU çÎÝ ²ïã }¢Á¢çHS¢ Ï¢¢§GS¢ï ãS¢Ú¼ Ýãè´ ã¢ïx¢è J

19ÎéMÎ
 à¢ÚèÈGU ÐÉGÝï S¢ï ÈGUvGÚ (¼æx¢ÎS¼è) ÎêÚ ã¢ï¼¢ ãñ J
20²ïã
 ¥G}¢H Ï¢‹Îï ÜU¢ï Á¢‹Ý¼ ÜïU Ú¢S¼ï ÐÚ Ç¢H Îï¼¢ ãñ J
21ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐéH çS¢Ú¢¼G ÐÚ Ï¢‹Îï ÜUè Ú¢ïà¢Ýè }¢ï´ §Á¢G¢ÈGU ï ÜU¢ Ï¢¢§GS¢ ãñ J

22ÎéMÎ
 à¢ÚèÈGU ÜïU Á¢GÚè»G Ï¢‹Î¢ Á¢GéË}¢ ± Á¢ÈGU¢ S¢ï çÝÜUH Á¢¢¼¢ ãñ J
23ÎéMÎ
 à¢ÚèÈGU ÐÉGÝï ÜUè ±Á¢ã S¢ï Ï¢‹Î¢ ¥¢S}¢¢Ý ¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ }¢ï´
ÜGU¢çÏ¢Hï ¼¢’ÚèÈGU ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J
24ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉGÝï ±¢Hï ÜU¢ï §S¢ ¥G}¢H ÜUè ±Á¢ã S¢ï ©S¢ ÜUè Á¢G¢¼,

¥G}¢H, ©G}¢í ¥¢ñÚ Ï¢ïã¼Úè ÜïU ¥SÏ¢¢Ï¢ }¢ï´ Ï¢-Ú-ÜU¼ ãG¢çS¢H ã¢ï¼è ãñ J
25ÎéMÎ
 à¢ÚèÈGU ÚãG}¢¼ï ¶GéÎ¢ ±‹Îè ÜïU ãGéS¢êH ÜU¢ Á¢GÚè¥G¢ ãñ J
26ÎéMÎ à¢ÚèÈGU }¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚÏÏ¢éH §GÁGÁ¢G¼
 S¢ï Î¢§}¢è
}¢ãGÏÏ¢¼ ¥¢ñÚ §S¢ }¢ï´ çÁ¢G²¢Î¼ ÜU¢ S¢Ï¢Ï¢ ãñ ¥¢ñÚ ²ïã (}¢ãGÏÏ¢¼) §ü}¢¢Ýè
©GÜGêUÎ }¢ï´ S¢ï ãñ J çÁ¢S¢ ÜïU çÏ¢x¢GñÚ §ü}¢¢Ý }¢éÜU}}¢H Ýãè´ ã¢ï¼¢ J
27ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉGÝï ±¢Hï S¢ï ¥¢Ð }¢ãGÏÏ¢¼
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ J
28ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉGÝ¢, Ï¢‹Îï ÜUè çãÎ¢²¼ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè çÁ¢G‹Î¢
çÎHè ÜU¢ S¢Ï¢Ï¢ ãñ v²êæ çÜU Á¢Ï¢ ±¢ïã ¥¢Ð ÐÚ
ÜUS¢Ú¼ S¢ï ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥¢Ð ÜU¢ çÁ¢GRU ÜUÚ¼¢ ãñ ¼¢ï ¥¢Ð
ÜUè }¢ãGÏÏ¢¼ ©S¢ ÜïU çÎH ÐÚ x¢G¢çHÏ¢ ¥¢ Á¢¢¼è ãñ J
29ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉGÝï ±¢Hï ÜU¢ ²ïã »’Á¢G¢Á¢G |¢è ãñ çÜU S¢éË¼G¢Ýï
¥Ý¢}¢ ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ãï Ï¢ïÜUS¢ ÐÝ¢ã }¢ï´ ©S¢ ÜU¢ Ý¢}¢
Ðïà¢ çÜU²¢ Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ çÁ¢GRU ã¢ï¼¢ ãñ J
30ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐéH çS¢Ú¢¼G ÐÚ S¢¢çÏ¢¼ ÜGUÎ}¢è ¥¢ñÚ S¢H¢}¢¼è ÜïU
S¢¢‰¢ x¢é…GÚÝï ÜU¢ Ï¢¢§GS¢ ãñ J
S¢ÚÜU¢Ú ÜïU ÎèÎ¢Ú

ÜïU ¼GHÏ¢ x¢¢Ú ÜïU çH²ï ¼¢ïãGÈGU¢
ÝçÏ¢Ä²ï ¥ÜUÚ}¢, ÝêÚï }¢éÁ¢SS¢}¢, à¢¢ÈGïU»G ©}¢}¢

ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï à¢ÈGU¢¥G¼ çÝà¢¢Ý ãñ : Á¢¢ï à¢wGS¢ ²ïã ÎéMÎï Ð¢ÜU ÐÉGï ©S¢
ÈGU Ú}¢¢Ýï }¢éSG ¼GÈ G U¢ ç…„Ýï }¢éÛ ¢ ÐÚ »ÜU Ï¢¢Ú Îé ÚêÎ ï Ð¢ÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã ¼¥G ¢ H¢ ©„ ÐÚ Î„ ÚãG ì}¢¼ï´
½ï…¼¢ ãñ J
ÜU¢ï wG±¢Ï¢ }¢ï´ }¢ïÚè çÁ¢G²¢Ú¼ ã¢ïx¢è ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ Ýï wG±¢Ï¢ }¢ï´ }¢éÛ¢ï Îï¶¢ ±¢ïã
}¢éÛ¢ï çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ |¢è Îï¶ïx¢¢ ¥¢ñÚ Á¢¢ï }¢éÛ¢ï çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ Îï¶
Hïx¢¢ }¢ñ´ ©S¢ ÜUè à¢ÈGU¢¥G¼ ÜUMæx¢¢ ¥¢ñÚ }¢ñ´ çÁ¢S¢ ÜUè à¢ÈGU¢¥G¼ ÜUMæx¢¢
±¢ïã ãG¢ñÁ¢Gï ÜU¢ñS¢Ú S¢ï Ð¢Ýè çÐ²ïx¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU çÁ¢S}¢ ÜU¢ï ¥ËH¢ã
Î¢ïÁ¢G¶G ÐÚ ãGÚ¢}¢ ÜUÚ Îïx¢¢ J
Ï¢çwGà¢à¢ ± }¢çxGÈGUÚ¼
çÜU„è à¢w„ Ýï ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ à¢¢ÈUGï§üG

ÜU¢ï ±ÈGU¢¼ ÜïU Ï¢¢’Î wG±¢Ï¢ }¢ïæ Îï¶¢ ¥¢ñÚ ãG¢H Î²¢üzG¼ çÜU²¢ ¼¢ï ¥¢Ð
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¥ËH¢ã Ýï §S¢ ÎéMÎï Ð¢ÜU ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ S¢ï }¢ïÚè
Ï¢çwGà¢à¢ ÈGUÚ}¢¢ Îè J
}¢¢H }¢ï´ ¶GñÚ¢ï Ï¢-Ú-ÜU¼
S¢¢çãGÏ¢ï MãGéH Ï¢²¢Ý ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : Á¢¢ï à¢wGS¢ §S¢ ÎéMÎï Ð¢ÜU
ÜU¢ï ÐÉGïx¢¢ ©S¢ ÜU¢ }¢¢H¢ï Î¢ñH¼ Ï¢ÉG¼¢ Úãïx¢¢ J
ÈGU Ú}¢¢Ýï }¢éSG ¼GÈ G U¢ ç…„Ýï }¢éÛ ¢ ÐÚ „¢ñ }¢Ú¼Ï¢¢ ÎéM Îï Ð¢ÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢ H¢ ©„ ÐÚ „¢ñ
ÜGéUÃ±¼ï ãG¢çÈGUÁ¢G¢ }¢ÁGÏ¢ê¼G ã¢ï
¥x¢Ú çÜUS¢è à¢wGS¢ ÜU¢ï çÝS²¢Ý ²¢’Ýè |¢êH Á¢¢Ýï ÜUè Ï¢è}¢¢Úè
ã¢ï ¼¢ï ±¢ïã }¢çxGÚÏ¢ ¥¢ñÚ §Gà¢¢ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý §S¢ ÎéMÎï Ð¢ÜU ÜU¢ï ÜUS¢Ú¼
S¢ï ÐÉGï, ãG¢çÈGUÁ¢G¢ ÜGU±è ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J
Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU ãzG¼¢±¢Ú S¢é‹Ý¼¢ï´ |¢Úï

§çÁ¼}¢¢¥G }¢ï´ ÐÉGï Á¢¢Ýï ±¢Hï 6 ÎéMÎï Ð¢ÜU
1à¢Ï¢ï Á¢é}¢é¥G¢ ÜU¢ ÎéMÎ
Ï¢éÁ¢Géx¢¢ïZ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU Á¢¢ï à¢wGS¢ ãÚ à¢Ï¢ï Á¢é}¢é¥G¢ (Á¢é}¢é¥¢G ¥¢ñÚ

Á¢é}¢¢’Ú¢¼ ÜUè ÎÚç}¢²¢Ýè Ú¢¼) §S¢ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÜU¢ï Ð¢Ï¢‹Îè S¢ï ÜU}¢ ¥Á¢G
ÜU}¢ »ÜU }¢¼üÏ¢¢ ÐÉGïx¢¢ }¢¢ñ¼ ÜïU ±vG¼ S¢ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢
ÜUè çÁ¢G²¢Ú¼ ÜUÚïx¢¢ ¥¢ñÚ ÜGUÏ¢í }¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ï¼ï ±vG¼ |¢è, ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ±¢ïã
Îï¶ïx¢¢ çÜU S¢ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢ ©S¢ï ÜGUÏ¢í }¢ï´ ¥ÐÝï

ÚãG}¢¼ |¢Úï ã¢‰¢¢ï´ S¢ï ©¼¢Ú Úãï ãñ´ J
2¼}¢¢}¢ x¢éÝ¢ã }¢é¥G¢ÈGU

ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥ÝS¢ S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU

¼¢Á¢Î¢Úï }¢ÎèÝ¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : Á¢¢ï à¢wGS¢ ²ïã ÎéMÎï
Ð¢ÜU ÐÉGï ¥x¢Ú ¶ÇG¢ ‰¢¢ ¼¢ï Ï¢ñÆÝï S¢ï ÐãHï ¥¢ñÚ Ï¢ñÆ¢ ƒ¢ ¼¢ï ¶ÇGï ã¢ïÝï
S¢ï ÐãHï ©S¢ ÜïU x¢éÝ¢ã }¢é¥G¢ÈGU ÜUÚ çÎ²ï Á¢¢»æx¢ï J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 65)
3ÚãG}¢¼ ÜïU S¢œ

¢Ú ÎÚ±¢Á¢GGï
Á¢¢ï ²ïã ÎéMÎï Ð¢ÜU ÐÉG¼¢ ãñ ¼¢ï ©S¢ ÐÚ ÚãG}¢¼ ÜïU 70 ÎÚ±¢Á¢GGï
¶¢ïH çÎ²ï Á¢¢¼ï ãñ´ J
4»ÜU ãÁ¢G¢Ú çÎÝ ÜUè ÝïçÜU²¢æ

ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §ÏÝï ¥GÏÏ¢¢S¢ S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ

ÜUè S¢ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : §S¢ ÎéMÎï Ð¢ÜU
ÜU¢ï ÐÉGÝï ±¢Hï ÜïU çH²ï S¢œ
¢Ú çÈGUçÚà¼ï »ÜU ãÁ¢G¢Ú çÎÝ ¼ÜU ÝïçÜU²¢æ
çH¶¼ï ãñ´ J
5À H¢¶ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÜU¢ S¢±¢Ï¢


ãGÁ¢GÚ¼ï ¥ãG}¢Î S¢¢±è Ï¢¢’Á¢GG Ï¢éÁ¢Géx¢¢ïZ S¢ï ÝvGH ÜUÚ¼ï

ãñæ : §S¢ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÜU¢ï »ÜU Ï¢¢Ú ÐÉGÝï S¢ï À H¢¶ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉGÝï
ÜU¢ S¢±¢Ï¢ ãG¢çS¢H ã¢ï¼¢ ãñ J
6ÜGé Ï¢ïü }¢éS¼GÈG U¢

»ÜU çÎÝ »ÜU à¢wGS¢ ¥¢²¢ ¼¢ï ãGéÁG¢êÚï ¥‹±Ú

Ýï ©S¢ï ¥ÐÝï ¥¢ñÚ çS¢gèÜGïU ¥vÏ¢Ú ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý çÏ¢Æ¢
çH²¢ J §S¢ S¢ï S¢ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢ ÜU¢ï ¼¥GÁÁ¢éÏ¢ ãé±¢ çÜU
²ïã ÜU¢ñÝ Á¢Gè }¢¼üÏ¢¢ ãñ ! Á¢Ï¢ ±¢ïã Ó¢H¢ x¢²¢ ¼¢ï S¢ÚÜU¢Ú
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ²ïã Á¢Ï¢ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï Ð¢ÜU ÐÉG¼¢ ãñ ¼¢ï ²êæ ÐÉG¼¢ ãñ J
ÎéMÎï Ú-Á¢Gç±Ä²¢
²ïã ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ãÚ Ý}¢¢Á¢G ÜïU Ï¢¢’Î ¶GéS¢êS¢Ý Ï¢¢’Î Ý}¢¢Á¢Gï

Á¢é}¢é¥G¢ }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã ÜUè Á¢¢çÝÏ¢ }¢éæã ÜUÚ ÜïU
S¢¢ï }¢¼üÏ¢¢ ÐÉGÝï S¢ï Ï¢ï à¢é}¢¢Ú ÈGUÁ¢G¢§H ± Ï¢-ÚÜU¢¼ ãG¢çS¢H ã¢ï¼ï ãñ´ J
(Ð¢ÜU ± çã‹Î }¢ï´ ÜU¢’Ï¢¢ à¢ÚèÈGU ÜUè ¼GÚÈGU L¶G ÜUÚÝï
S¢ï }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã ÜUè ¼GÚÈGU |¢è }¢éæã ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J)
ÎèÝ ± Îé‹²¢ ÜUè Ýï’}¢¼ï´ ãG¢çS¢H ÜUèçÁ¢²ï
§S¢ ÎéMÎï Ð¢ÜU ÜU¢ï ÐÉGÝï S¢ï ÎèÝ ± Îé‹²¢ ÜUè Ï¢ï à¢é}¢¢Ú Ýï’}¢¼ï´
ãG¢çS¢H ã¢ï´x¢è J
ÎéMÎï à¢ÈGU¢¥G¼
à¢¢ÈGïU»G ©}¢}¢ ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢é¥ÁG ÁG ¢G}¢ ãñ : Á¢¢ï

à¢wGS¢ ²êæ ÎéMÎï Ð¢ÜU ÐÉGï ©S¢ ÜïU çH²ï }¢ïÚè à¢ÈGU¢¥G¼ ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ J
Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè S¢éwG¢ü-M§ü

²ïã ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ãÚ Ý}¢¢Á¢G ÜïU Ï¢¢’Î ¶GéS¢êS¢Ý Ï¢¢’Î Ý}¢¢Á¢Gï

Á¢é}¢é¥G¢ }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã ÜUè Á¢¢çÝÏ¢ }¢éæã ÜUÚ ÜïU
S¢¢ï }¢¼üÏ¢¢ ÐÉGÝï S¢ï Ï¢ï à¢é}¢¢Ú ÈGUÁ¢G¢§H ± Ï¢-ÚÜU¢¼ ãG¢çS¢H ã¢ï¼ï ãñ´ J
(Ð¢ÜU ± çã‹Î }¢ï´ ÜU¢’Ï¢¢ à¢ÚèÈGU ÜUè ¼GÚÈGU L¶G ÜUÚÝï
S¢ï }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã ÜUè ¼GÚÈGU |¢è }¢éæã ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J)
ÎèÝ ± Îé‹²¢ ÜUè Ýï’}¢¼ï´ ãG¢çS¢H ÜUèçÁ¢²ï
§S¢ ÎéMÎï Ð¢ÜU ÜU¢ï ÐÉGÝï S¢ï ÎèÝ ± Îé‹²¢ ÜUè Ï¢ï à¢é}¢¢Ú Ýï’}¢¼ï´
ãG¢çS¢H ã¢ï´x¢è J
ÎéMÎï à¢ÈGU¢¥G¼
à¢¢ÈGïU»G ©}¢}¢ ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢é¥ÁG ÁG ¢G}¢ ãñ : Á¢¢ï

à¢wGS¢ ²êæ ÎéMÎï Ð¢ÜU ÐÉGï ©S¢ ÜïU çH²ï }¢ïÚè à¢ÈGU¢¥G¼ ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ J
Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè S¢éwG¢ü-M§ü

ÜGéUÚ¥¢Ýï ÜUÚè}¢ ÜUè ç¼H¢±¼ ÜïU Ï¢¢’Î Á¢¢ï à¢wGS¢ §S¢ ÎéMÎï
Ð¢ÜU ÜU¢ï ÐÉGïx¢¢ ±¢ïã Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ S¢éÚ¶éGM Úãïx¢¢ J
x²¢Úã ãÁ¢G¢Ú ÎéMÎ ÜU¢ S¢±¢Ï¢
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ãG¢çÈGUÁ¢G Á¢H¢HégèÝ ¥SS¢é²êç¼àà¢¢ÈGïU§üG

Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : §S¢ ÎéMÎï Ð¢ÜU ÜU¢ »ÜU }¢¼üÏ¢¢ ÐÉGÝ¢
x²¢Úã ãÁ¢G¢Ú }¢¼üÏ¢¢ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉGÝï ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ãñ J
Ó¢¢ñÎã ãÁ¢G¢Ú ÎéMÎï Ð¢ÜU ÜU¢ S¢±¢Ï¢
§S¢ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÜU¢ï çS¢ÈGüU »ÜU }¢¼üÏ¢¢ ÐÉGÝï S¢ï Ó¢¢ñÎã ãÁ¢G¢Ú
ÎéMÎï Ð¢ÜU ÜU¢ S¢±¢Ï¢ ç}¢H¼¢ ãñ J
»ÜU H¢¶ ÎéMÎï Ð¢ÜU ÜU¢ S¢±¢Ï¢
§S¢ ÎéMÎï Ð¢ÜU ÜU¢ï »ÜU Ï¢¢Ú ÐÉG¢ Á¢¢» ¼¢ï »ÜU H¢¶ Ï¢¢Ú
ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉGÝï ÜU¢ S¢±¢Ï¢ ç}¢H¼¢ ãñ J ÝèÁ¢G ¥x¢Ú çÜUS¢è ÜU¢ï ÜU¢ï§ü
ãG¢Á¢¼ ÎÚÐïà¢ ã¢ï ¼¢ï ²ïã ÎéMÎï Ð¢ÜU Ð¢æÓ¢ S¢¢ï Ï¢¢Ú ÐÉGï J
ãG¢Á¢¼ ÐêÚè ã¢ïx¢è J
ãÚ çÜGUS}¢ ÜUè ÐÚïà¢¢Ýè S¢ï ÝÁ¢¢¼ ÜïU çH²ï
S¢çÄ²Î §ÏÝï ¥G¢çÏ¢ÎèÝ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ çÜU }¢ñ´ Ýï

§S¢ï »ÜU çÈGUyÝ» ¥GÁ¢Gè}¢ }¢ï´ ÐÉG¢ Á¢¢ï çÎç}¢àÜU }¢ï´ ±¢ÜGïU¥G ãé±¢, §S¢ï ¥|¢è
Î¢ï S¢¢ï }¢¼üÏ¢¢ |¢è Ýãè´ ÐÉG¢ ‰¢¢ çÜU }¢éÛ¢ï »ÜU à¢wGS¢ Ýï ¥¢ ÜUÚ §çœ ¢GH¢¥G
Îè çÜU çÈGU¼Ý¢ ¶Gy}¢ ã¢ï x¢²¢ J
¥¢Ï¢ï ÜU¢ñS¢Ú S¢ï |¢Ú¢ çÐ²¢H¢
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ãGS¢Ý Ï¢S¢Úè ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU

Á¢¢ï à¢wGS¢ ãG¢ñÁ¢Gï ÜU¢ñS¢Ú S¢ï |¢Ú¢ çÐ²¢H¢ ÐèÝ¢ Ó¢¢ãï ±¢ïã §S¢ ÎéMÎï
Ð¢ÜU ÜU¢ï ÐÉGï J
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ …¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU }¢Ú¼Ï¢¢ ÎéÚêÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG¼¢ ãñ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©„ ÜïU çH²ï »ÜU ÜGUèÚ¢¼G
¥…í çH¶¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ÜGUèÚ¢¼G ©ãGéÎ Ðã¢ÇG ç…¼Ý¢ ãñ J
“ÚS¢êHï ÚãG}¢¼” ÜïU ¥¢Æ ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï

ÎéMÎï ¼¢Á¢ ÜïU 8 }¢-ÎÝè ÈêUH
1Á¢¢ï à¢wGS¢ ©GMÁ¢ï }¢¢ã (²¢’Ýè Ó¢¢æÎ ÜUè ÐãHè S¢ï Ó¢¢ñÎã±è´ ¼ÜU) à¢Ï¢ï

Á¢é}¢é¥G¢ }¢ï´ Ï¢¢’Î Ý}¢¢Á¢Gï §Gà¢¢ Ï¢¢ ±éÁG¢ê Ð¢ÜU ÜUÐÇGï ÐãÝ ÜUÚ ¶GéàÏ¢ê Hx¢¢
ÜUÚ »ÜU S¢¢ï S¢œ ¢Ú Ï¢¢Ú §S¢ ÎéMÎï Ð¢ÜU ÜU¢ï ÐÉG ÜUÚ S¢¢ï Úãï, x²¢Úã à¢Ï¢
}¢é-¼±¢ç¼Ú §S¢è ¼GÚãG ÜUÚï ãGéÁG¢êÚ ÜUè
çÁ¢G²¢Ú¼ S¢ï }¢éà¢ÚüÈGU ã¢ïx¢¢ J
 2S¢ïãìGÚ ± ¥¢S¢ïÏ¢ çÁ¢‹Ý ± à¢ñ¼G¢Ý ÜïU ÎzG¥G ÜïU çH²ï ¥¢ñÚ Ó¢ïÓ¢ÜU ÜïU
çH²ï 11 Ï¢¢Ú ÐÉG ÜUÚ Î}¢ ÜUÚï ÈGU¢»Î¢ ã¢ïx¢¢ J
 3ÜGUËÏ¢ ÜUè S¢ÈGU¢§ü ÜïU çH²ï ãÚ Ú¢ïÁ¢G Ï¢¢’Î Ý}¢¢Á¢Gï S¢éÏãG S¢¢Æ Ï¢¢Ú ¥¢ñÚ
Ï¢¢’Î Ý}¢¢Á¢Gï ¥GSÚ ¼èÝ Ï¢¢Ú ¥¢ñÚ Ï¢¢’Î Ý}¢¢Á¢Gï §Gà¢¢ 3 Ï¢¢Ú ç±Îü Ú¶ï J
 4Îéà}¢Ý¢ï´, Á¢G¢çH}¢¢ï´, ãG¢çS¢Î¢ï´ ¥¢ñÚ ãG¢çÜU}¢¢ï´ ÜïU à¢Ú S¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G ÚãÝï
ÜïU çH²ï ¥¢ñÚ x¢G}¢ ± x¢GéÚÏ¢¼ ÎêÚ ã¢ïÝï ÜïU çH²ï Ó¢¢HèS¢ à¢Ï¢ }¢é-¼±¢ç¼Ú
Ï¢¢’Î Ý}¢¢Á¢Gï §Gà¢¢ 41 Ï¢¢Ú ÐÉGï J
5Ú¢ïÁ¢Gè }¢ï´ Ï¢-Ú-ÜU¼ ÜïU çH²ï S¢¢¼ Ï¢¢Ú Ï¢¢’Î Ý}¢¢Á¢Gï ÈGUÁ¢í ã}¢ïà¢¢ ç±Îü Ú¶ï J
 6¥GÜGUè}¢¢ (Ï¢¢æÛ¢ ¥G¢ñÚ¼) ÜïU çH²ï 21 ¶GéÚ}¢¢ï´ (Àéã¢Ú¢ï´) ÐÚ S¢¢¼ S¢¢¼
Ï¢¢Ú Î}¢ ÜUÚ ÜïU »ÜU ¶éGÚ}¢¢ (Àéã¢Ú¢) Ú¢ïÁ¢G ç¶H¢ Îï ¥¢ñÚ Ï¢¢’Îï ãGñÁ¢G ¼GéãÚ
(²¢’Ýè Ð¢ÜUè ÜïU ¥Ä²¢}¢) }¢ï´ ã}¢ çÏ¢S¼Ú ã¢ï Ï¢ ÈGUÁGHï ¶GéÎ¢ ÝïÜU
ÈGUÚÁ¢G‹Î ÐñÎ¢ ã¢ï J
 7¥x¢Ú ãG¢ç}¢H¢ ÐÚ ¶GHH (²¢’Ýè ¼vHèÈGU) ã¢ï ¼¢ï S¢¢¼ çÎÝ
Ï¢Ú¢Ï¢Ú S¢¢¼ }¢¼üÏ¢¢ Ð¢Ýè ÐÚ Î}¢ ÜUÚ ÜïU çÐH¢» J
 8±¢çS¢¼Gï }¢é±¢-S¢-H¼ï ¼G¢çHÏ¢ ± }¢yGHêÏ¢ (Á¢¢§Á¢G }¢ãGÏÏ¢¼ }¢-S¢HÝ
ãñ J
ç}¢²¢æ Ï¢è±è }¢ï´ }¢ãGÏÏ¢¼) ¥¢ñÚ ãÚ }¢vGS¢êÎ ÜïU çH²ï ¥¢{è Ú¢¼ ÜïU Ï¢¢’Î
Ï¢¢ ±éÁG¢ê Ó¢¢HèS¢ Ï¢¢Ú çS¢ÎÜGU¢ï ²ÜGUèÝ ÜïU S¢¢‰¢ ÐÉïG }¢yGHêÏ¢ï
çÎHè ãG¢çS¢H ã¢ïx¢¢ J (¥¢’}¢¢Hï ÚÁ¢G¢, S¢. 22)
ÎéMÎï ¼¢Á¢
¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ! ÚãG}¢¼ ÈGUÚ}¢¢ ã}¢¢Úï S¢ÚÎ¢Ú ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï ¥¢ÜGU¢

}¢éãG}}¢Î, ¼¢Á¢ ± }¢ï’Ú¢Á¢ ±¢Hï, Ï¢éÚ¢ÜGU ¥¢ñÚ Ï¢éH‹Îè ±¢Hï ÐÚ, Ï¢çHÄ²¢¼ ±
±Ï¢¢, ÜGUãG¼G ± }¢ÚÁ¢G, Îé¶ ¥¢ñÚ }¢éS¢èÏ¢¼ ÜïU ÎêÚ ÜUÚÝï ±¢Hï ÐÚ, çÁ¢Ý ÜU¢
§S}¢ï çx¢Ú¢}¢è çH¶¢ ãé±¢ ãñ Ï¢éH‹Î ãñ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ÜïU Ý¢}¢ ÜïU S¢¢‰¢
Á¢éÇG¢ ãé±¢ ãñ H¢ñãGï }¢ãGÈGêUÁ¢G ¥¢ñÚ ÜGUH}¢ }¢ï´ Úæx¢ ¥¢}¢ïÁ¢Gè çÜU²¢ ãé±¢ ãñ, ¥GÚÏ¢
¥¢ñÚ ¥GÁ¢}¢ ÜïU S¢ÚÎ¢Ú, çÁ¢Ý ÜU¢ çÁ¢S}¢ï }¢éÏ¢¢ÚÜU ãÚ »GïÏ¢ S¢ï }¢éÏ¢Ú¢ü, ¶GéàÏ¢ê
ÜU¢ }¢}Ï¢¥G, §ç‹¼ã¢§ü Ð¢ÜUèÁ¢G¢, ÝêLÝ ¥GH¢ ÝêÚ, ¥ÐÝï Í¢Ú ¥¢ñÚ ãGÚ}¢ }¢ï´
(§Ý ¼}¢¢}¢ ¥ãG±¢H ÜïU S¢¢‰¢ ¥¢Á¢ |¢è }¢¢ñÁ¢êÎ ãñ) S¢éÏãG ÜïU Ú¢ïà¢Ý ¥¢ñÚ ¶GéàÝé}¢¢
S¢êÚÁ¢, Ó¢¢ñÎã±è´ Ú¢¼ ÜïU Ó¢¢æÎ, Ï¢éH‹Îè ÜïU }¢¥¢¶GÁ¢G, çãÎ¢²¼ ÜïU ÝêÚ, }¢wGHêÜGU
ÜUè Á¢¢» ÐÝ¢ã, ¼¢ÚèçÜU²¢ï´ ÜïU Ó¢Ú¢x¢G, Ï¢ïã¼ÚèÝ ¶éGËÜGU ± ¥G¢Î¢¼ ±¢Hï,
©}}¢¼¢ï´ ÜUè à¢ÈGU¢¥G¼ ÜUÚÝï ±¢Hï, S¢¶G¢±¼ ¥¢ñÚ ÜUÚ}¢ ÜïU ±¢Hè ÐÚ ÎéMÎ¢ï
S¢H¢}¢ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ©Ý ÜU¢ }¢éãG¢çÈGUÁ¢G ãñ çÁ¢Ï¢íèHï ¥}¢èÝ ¶G¢çÎ}¢ ãñ´
¥¢ñÚ Ï¢éÚ¢ÜGU S¢é±¢Úè ãñ }¢ï’Ú¢Á¢ ©Ý ÜU¢ S¢ÈGUÚ ãñ ¥¢ñÚ çS¢Î-Ú¼éH }¢é‹¼ã¢ ©Ý
ÜU¢ }¢ÜGU¢}¢ ãñ ¥¢ñÚ ÜGU¢-Ï¢ ÜGU¢ñS¢ñÝ (ÜU}¢¢Hï ÜGéUÏ¢ïü §H¢ãè) ©Ý ÜU¢ }¢yGHêÏ¢ ãñ
¥¢ñÚ }¢yGHêÏ¢ ²¢’Ýè ÜU}¢¢Hï ÜGéUÏ¢ïü §H¢ãè ±¢ïãè }¢vGS¢êÎ ãñ ¥¢ñÚ }¢vGS¢êÎ
ãG¢çS¢H ã¢ï Ó¢éÜU¢ ãñ ¼}¢¢}¢ ÚS¢êH¢ï´ ÜïU S¢ÚÎ¢Ú, ¼}¢¢}¢ ¥ç}Ï¢²¢ ÜïU Ï¢¢’Î
¥¢Ýï ±¢Hï, x¢éÝãx¢¢Ú¢ï´ ÜUè à¢ÈGU¢¥G¼ ÜUÚÝï ±¢Hï, }¢éS¢¢çÈGUÚ¢ï´ ¥¢ñÚ ¥ÁÝçÏ¢²¢ï´
ÜïU x¢G}¢ x¢éS¢¢Ú, ¼}¢¢}¢ Á¢ã¢Ý¢ï´ ÐÚ ÚãìG}¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ±¢Hï, ¥G¢çà¢ÜGU¢ï´ ÜUè Ú¢ãG¼
¥¢ñÚ }¢éà¼¢ÜGU¢ï´ ÜUè }¢éÚ¢Î, Á¢é}H¢ã¢» ¥G¢çÚÈGU¢ï´ ÜïU S¢êÚÁ¢, S¢¢çHÜU¢ï´ ÜïU Ó¢Ú¢x¢G,
}¢éÜGUÚüÏ¢èÝ ÜUè à¢}¥G, ÈGUÜGUèÚ¢ï´ ÐÚÎïçS¢²¢ï´ ¥¢ñÚ ç}¢SÜUèÝ¢ï´ S¢ï }¢ãGÏÏ¢¼ ±
©ËÈGU¼ Ú¶Ýï ±¢Hï, çÁ¢‹Ý¢¼ ¥¢ñÚ §‹S¢¢Ý¢ï´ ÜïU S¢ÚÎ¢Ú, ãG-Ú}¢ï }¢vÜU¢ ¥¢ñÚ
ãG-Ú}¢ï }¢ÎèÝ¢ ÜïU ÝÏ¢è, Ï¢ñ¼éH }¢éÜUG gS¢ ¥¢ñÚ ¶G¢Ý» ÜU¢’Ï¢¢ Î¢ïÝ¢ï´ çÜGUÏH¢ḯ ÜïU
§}¢¢}¢, Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ ã}¢¢Úï ±S¢èH¢, ÜGU¢-Ï¢ ÜGU¢ñS¢ñÝ ÜUè Ý±èÎ ±¢Hï,
}¢çàÚÜGU¢ï´ ¥¢ñÚ }¢çxGÚÏ¢¢ïæ ÜïU ÚÏ¢ ÜïU ãGÏ¢èÏ¢, §}¢¢}¢ï ãGS¢Ý ¥¢ñÚ §}¢¢}¢ï ãGéS¢ñÝ ÜïU
Ý¢Ý¢, ã}¢¢Úï ¥¢ÜGU¢, Á¢é}H¢ çÁ¢‹Ý ± §‹S¢ ÜïU ±¢Hè, ²¢’Ýè ¥Ï¢éH ÜGU¢çS¢}¢
}¢éãG}}¢Î çÏ¢Ý ¥GÏÎéËH¢ã, ¥ËH¢ã ÜïU ÝêÚ }¢ï´ S¢ï ¥G-Á¢G}¢¼ ± çÚzG¥G¼
±¢Hï ÝêÚ ÐÚ ÎéMÎ¢ï S¢H¢}¢, ©Ý ÜïU ÝêÚï Á¢}¢¢H ÜïU ¥G¢çà¢ÜGU¢ï ! wG¢êÏ¢ S¢H¢¼¢ï
S¢H¢}¢ |¢ïÁ¢¢ï ©Ý ÜUè Á¢G¢¼ï ±¢H¢ çS¢ÈGU¢¼ ÐÚ ¥¢ñÚ ©Ý ÜUè ¥¢H ± ¥SãG¢Ï¢ ÐÚ J
ÎéMÎï ¼éÝÁÁ¢èÝ¢ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ §ü}¢¢Ý ¥zGÚ¢ïÁ¢G çãGÜU¢²¼
¥GËH¢}¢¢ §ÏÝï ÈGU¢ÜUã¢Ýè çÜU¼¢Ï¢ “¥H ÈGUÁ¢íéH
}¢éÝèÚ” }¢ïæ §S¢ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ »ÜU ±¢çÜGU¥G¢ Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼ï ãé»
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU Ð¢ÚS¢¢ à¢ñ¶G }¢êS¢¢ Á¢GÚèÚ Ýï }¢éÛ¢ S¢ï Ï¢²¢Ý
çÜU²¢ çÜU ±¢ïã Ï¢ Á¢GÚè¥G» ÜUà¼è S¢}¢é‹ÎÚè S¢ÈGUÚ ÐÚ Ú±¢Ý¢ ãé», Ú¢S¼ï
}¢ï´ à¢ÎèÎ yG¢êÈGU¢Ý Ýï ¥¢ çH²¢ çÁ¢S¢ï §vGH¢çÏ¢²¢ (©HÅ ÐHÅ ÜUÚ ÎïÝï
±¢Hè) ÜUã¼ï ãñ´ J Ï¢ãé¼ ÜU}¢ H¢ïx¢ ãñ´ Á¢¢ï §S¢ yG¢êÈGU¢Ý }¢ï´ ÈæUS¢ ÜUÚ ÇêÏ¢Ýï
S¢ï Ï¢Ó¢¼ï ãñ´, H¢ïx¢ ÇêÏ¢Ýï ÜïU ¶G¢ñÈGU S¢ï Ó¢è¶G¢ï ÐéÜU¢Ú ÜUÚÝï Hx¢ï, }¢éÛ¢ï Ýè´Î
¥¢ x¢§ü, wG±¢Ï¢ }¢ï´ ÝçÏ¢Ä²ï ¥ÜUÚ}¢, ÝêÚï }¢éÁ¢SS¢}¢, à¢¢ãï Ï¢Ýè ¥¢Î}¢
ÜUè çÁ¢G²¢Ú¼ ãé§ü, ¥¢Ð Ýï
ÈGUÚ}¢¢²¢ : ÜUà¼è ±¢H¢ï´ ÜU¢ï ÜUã¢ï çÜU ±¢ïã »ÜU ãÁ¢G¢Ú }¢¼üÏ¢¢ ²ïã ÎéMÎ
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ ç…„Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ Ú¢ï…G ï …é}¢é¥ G¢ Î¢ï „¢ñ Ï¢¢Ú ÎéÚêÎï Ð¢ÜU ÐÉG¢ ©„ ÜïU Î¢ï „¢ñ „¢H ÜïU
à¢ÚèÈGU S¢ï Hï
ÜUÚ ¼ÜU ÐÉGï´ J }¢ñ´ Ï¢ïÎ¢Ú ãé±¢ ¥¢ñÚ ÜUà¼è ±¢H¢ï´ ÜU¢ï wG±¢Ï¢
Ï¢²¢Ý çÜU²¢ J ã}¢ Ýï ç}¢H ÜUÚ ¼èÝ S¢¢ï }¢¼üÏ¢¢ ãè ÐÉG¢ ‰¢¢ çÜU ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ Ýï yG¢êÈGU¢Ý S¢ï ÝÁ¢¢¼ ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢ Îè J
à¢ñ¶G }¢Á¢ÎégèÝ çÈGUÚ¢ïÁ¢G¥¢Ï¢¢Îè S¢¢çãGÏ¢ï ÜGU¢}¢êS¢ Ýï, à¢ñ¶G ãGS¢Ý
çÏ¢Ý ¥GHè ¥S¢±¢Ýè ÜïU ãG±¢Hï S¢ï Ï¢²¢Ý çÜU²¢ çÜU Á¢¢ï à¢wGS¢ ²ïã
ÎéMÎï Ð¢ÜU (ÎéMÎï ¼éÝÁÁ¢èÝ¢) çÜUS¢è |¢è }¢éçàÜUH, ¥¢ÈGU¼ ²¢
}¢éS¢èÏ¢¼ }¢ï´ »ÜU ãÁ¢G¢Ú }¢¼üÏ¢¢ ÐÉGï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©S¢ }¢éçàÜUH ÜU¢ï
¥¢S¢¢Ý ÈGUÚ}¢¢ Îïx¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ }¢vGS¢Î ÐêÚ¢ ÈGUÚ}¢¢ Îïx¢¢ J
¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ! S¢çÄ²ÎéÝ¢ ãGÁ¢GÚ¼ }¢éãG}}¢Î }¢éS¼GÈGU¢

ÐÚ »ïS¢è ÚãG}¢¼ Ý¢çÁ¢GH ÈGUÚ}¢¢ çÜU ¼ê §Ý ÜïU S¢Ï¢Ï¢ ã}¢ï´ ¼}¢¢}¢ ¶G¢ñÈGU¢ï´ ¥¢ñÚ
¥¢ÈGU¼¢ï´ S¢ï ÝÁ¢¢¼ Îï ¥¢ñÚ §Ý ÜïU S¢Ï¢Ï¢ ¼ê ã}¢¢Úè ¼}¢¢}¢ ãG¢Á¢¼¢ï´ ÜU¢ï ÐêÚ¢
ÈGUÚ}¢¢ ¥¢ñÚ §Ý ÜUè Ï¢Î¢ñH¼ ¼ê ã}¢ï´ ¼}¢¢}¢ x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï Ð¢ÜU ÜUÚ Îï ¥¢ñÚ §Ý ÜïU
Á¢GÚè»G ¼ê ã}¢ï´ Ï¢éH‹Î Î-ÚÁ¢¢¼ ÐÚ ÈGU¢§Á¢G ÈGUÚ}¢¢ Îï ¥¢ñÚ §Ý ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼
S¢ï ¼ê ã}¢ï´ ¼}¢¢}¢ ÝïçÜU²¢ï´ ÜUè ¥¢ç¶GÚè §ç‹¼ã¢ ¼ÜU ÐãéæÓ¢¢ Îï, çÁ¢G‹Îx¢è }¢ï´
¥¢ñÚ }¢¢ñ¼ ÜïU Ï¢¢’Î ¥¢ñÚ Ï¢ïà¢ÜU ¼ê ãÚ Ó¢èÁ¢G ÐÚ ÜGU¢çÎÚ ãñ J
çà¢ÈGU¢» ¥}Ú¢Á¢G
Ï¢¢ ±éÁG¢ê }¢ÚèÁ¢G ÜU¢ï çH¶ ÜUÚ Îï´ çÜU Á¢GÏ¢¢Ý S¢ï Ó¢¢Åï ²¢ Ð¢Ýè
}¢ï´ Í¢¢ïH ÜUÚ çÐH¢ Îï´ J çà¢ÈGU¢ ã¢ïÝï ¼ÜU ²ïã ¥G}¢H Ï¢Ú¢Ï¢Ú ÜUÚ¼ï Úãï´ çÏ¢
§çÁGÝËH¢ã }¢¢ñ¼ ÜïU çS¢±¢ ãÚ }¢ÚÁ¢G ÜU¢ï }¢éÈGUèÎ ãñ J
ÎéMÎï }¢¢ãè ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ }¢ÀHè ÜUè çãGÜU¢²¼
»ÜU Ï¢éÁ¢Géx¢ü ÎçÚ²¢ ÜïU ÜUÝ¢Úï ±éÁG¢ê ÜUÚ Úãï ‰¢ï çÜU
»ÜU }¢ÀHè ¥¢§ü ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï ²ïã ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG¢ ©‹ã¢ï´ Ýï Î²¢üzG¼
çÜU²¢ çÜU §S¢ï çÜUS¢ S¢ï S¢è¶¢ ©S¢ }¢ÀHè Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ çÜU »ÜU
ÎzG¥G¢ ÎçÚ²¢ ÜïU ÜUÝ¢Úï ÐÚ }¢ñ´ Ýï »ÜU çÈGUçÚà¼ï ÜU¢ï ÐÉG¼ï S¢éÝ¢ ¥¢ñÚ ²¢Î
ÜUÚ çH²¢ ©S¢è Ú¢ïÁ¢G S¢ï ãÚ ¥¢ÈGU¼ ± Ï¢H¢ S¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G ãêæ J
(¥¢’}¢¢Hï ÚÁ¢G¢, S¢. 138 )
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈ GU¢ ç…„Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéÚêÎ ï Ð¢ÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢ H¢ ©„ ÐÚ Î„ ÚãGì}¢¼ï´
½ï…¼¢ ãñ J
}¢-ÎÝè Ð‹Á¢ S¢êÚã 182 ÈGñUÁ¢G¢Ýï Îé¥G¢
ÈGñUÁ¢G¢Ýï Îé¥G¢
ãGéÁG¢êÚï ¥ÜUÚ}¢, ÝêÚï }¢éÁ¢SS¢}¢, à¢¢ãï Ï¢Ýè ¥¢Î}¢, ÚS¢êHï }¢éãG¼ì à¢}¢,
à¢¢ÈGïU»G ©}¢}¢ Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢, Á¢¢ï à¢wGS¢ Ï¢Ú¢ïÁ¢Gï
Á¢é}¢é¥G¢ }¢éÛ¢ ÐÚ S¢¢ï Ï¢¢Ú ÎéMÎï Ð¢ÜU ÐÉGï, Á¢Ï¢ ±¢ïã çÜGU²¢}¢¼ ÜïU Ú¢ïÁ¢G
¥¢»x¢¢ ¼¢ï ©S¢ ÜïU S¢¢‰¢ »ÜU »ïS¢¢ ÝêÚ ã¢ïx¢¢ çÜU ¥x¢Ú ±¢ïã S¢¢Úè }¢wGHêÜGU
}¢ï´ ¼vGS¢è}¢ ÜUÚ çÎ²¢ Á¢¢» ¼¢ï S¢Ï¢ ÜU¢ï çÜUÈGU¢²¼ ÜUÚï J
Îé¥G¢ ÜUè ¥ãç}}¢Ä²¼

}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! Îé¥G¢ }¢¢æx¢Ý¢ Ï¢ãé¼ Ï¢ÇGè
S¢¥G¢Î¼ ãñ, ÜGéUÚ¥¢Ý ± ¥ãG¢ÎèS¢ï }¢éÏ¢¢-ÚÜU¢ }¢ï´ Á¢x¢ã Á¢x¢ã Îé¥G¢
}¢¢æx¢Ýï ÜUè ¼Úx¢GèÏ¢ çÎH¢§ü x¢§ü ãñ J »ÜU ãGÎèS¢ï Ð¢ÜU }¢ï´ ãñ : “v²¢ }¢ñ´
¼é}ãï´ ±¢ïã Ó¢èÁ¢G Ý Ï¢¼¢ªæ Á¢¢ï ¼é}ãï´ ¼é}ã¢Úï Îéà}¢Ý S¢ï ÝÁ¢¢¼ Îï ¥¢ñÚ
¼é}ã¢Ú¢ çÚÁGÜGU ±S¢è¥G ÜUÚ Îï, Ú¢¼ çÎÝ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢ï Îé¥G¢
}¢¢æx¢¼ï Úã¢ï çÜU Îé¥G¢ }¢¢ïç}¢Ý ÜU¢ ãç‰¢²¢Ú ãñ J”
Îé¥G¢ Î¢ÈGïU»G Ï¢H¢ ãñ

}¢vÜUè }¢-ÎÝè S¢ÚÜU¢Ú ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï
}¢éàÜGUÏ¢¢Ú ãñ : “Ï¢H¢ ©¼Ú¼è ãñ çÈUÚ Îé¥G¢ ©S¢ S¢ï Á¢¢ ç}¢H¼è ãñ J çÈUÚ
Î¢ïÝ¢ï´ çÜGU²¢}¢¼ ¼ÜU Û¢x¢ÇG¢ ÜUÚ¼ï Úã¼ï ãñ´ J”
§GÏ¢¢Î¢¼ }¢ï´ Îé¥G¢ ÜU¢ }¢ÜGU¢}¢

ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê Á¢GÚ çx¢GÈGU¢Úè §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢¼ï
ãñ´ : “§GÏ¢¢Î¢¼ }¢ï´ Îé¥G¢ ÜUè ±¢ïãè ãGñçS¢Ä²¼ ãñ Á¢¢ï ¶¢Ýï }¢ï´ Ý}¢ÜU ÜUè J”
Îé¥G¢ ÜïU ¼èÝ ÈGU¢»Îï

¥ËH¢ã ÜïU }¢ãGÏ¢êÏ¢, Î¢Ý¢» x¢Gé²êÏ¢, }¢éÝÁG…GãéÝ ¥GçÝH
©G²êÏ¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ : Á¢¢ï }¢éS¢Ë}¢¢Ý »ïS¢è Îé¥G¢ ÜUÚï
çÁ¢S¢ }¢ï´ x¢éÝ¢ã ¥¢ñÚ ÜGUyG»G ÚïãG}¢è ÜUè ÜU¢ï§ü Ï¢¢¼ à¢¢ç}¢H Ý ã¢ï ¼¢ï ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ©S¢ï ¼èÝ Ó¢èÁ¢G¢ï´ }¢ï´ S¢ï ÜU¢ï§ü »ÜU Á¢GMÚ ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ : 1
²¢ ©S¢ ÜUè Îé¥G¢ ÜU¢ Ý¼èÁ¢¢ Á¢ËÎ ãè ©S¢ ÜUè çÁ¢G‹Îx¢è }¢ï´ Á¢G¢çãÚ ã¢ï
Á¢¢¼¢ ãñ J ²¢ 2¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ï§ü }¢éS¢èÏ¢¼ ©S¢ Ï¢‹Îï S¢ï ÎêÚ
ÈGUÚ}¢¢ Îï¼¢ ãñ J ²¢ 3©„ ÜïU çH²ï ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ïæ |¢H¢§ü …}¥G ÜUè
…¢¼è ãñ J »ÜU ¥¢ñÚ çÚ±¢²¼ }¢ïæ ãñ çÜU Ï¢‹Î¢ (…Ï¢ ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ïæ ¥ÐÝè
Îé¥G¢¥¢ïæ ÜU¢ „±¢Ï¢ Îï¶ïx¢¢ …¢ï Îé‹²¢ }¢ïæ }¢éS¼…¢Ï¢ (²¢’Ýè }¢vGÏ¢êH) Ý ãé§ü ƒ
èæ
æ ¼¢ ãñ J
¼¢ï) ¼}¢‹Ý¢ ÜUÚïx¢¢, ÜU¢à¢ ! Îé‹²¢ }¢ïæ }¢ïÚè ÜU¢ï§ü Îé¥¢G ÜGUÏ¢êH Ý ã¢ï¼è J
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! Îï¶¢ ¥¢Ð Ýï ! Îé¥G¢ Ú¢»x¢¢æ ¼¢ï

…¢¼è ãè Ýãèæ J §„ ÜU¢ Îé‹²¢ }¢ïæ ¥x¢Ú ¥„Ú …G¢çãÚ Ý |¢è ã¢ï ¼¢ï
¥¢ç¶GÚ¼ }¢ïæ ¥…í¢ï „±¢Ï¢ ç}¢H ãè …¢»x¢¢ J çHã¢…G¢ Îé¥G¢ }¢ïæ „éS¼è
ÜUÚÝ¢ }¢éÝ¢ç„Ï¢ Ýãèæ J
“²¢ ¥GÈGéUÃ±é” ÜïU Ð¢æ ™ãéGMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï 5 }¢-ÎÝè ÈêUH
(1) ÐãH¢ ÈGU¢»Î¢ ²ïã ãñ çÜUU¥ËH¢ã ÜïU ãéGv}¢ ÜUè
ÐñÚ±è ã¢ï¼è ãñ çÜU ©„ ÜU¢ ãéGv}¢ ãñ }¢éÛ¢ „ï Îé¥G¢ }¢¢æx¢¢ ÜUÚ¢ï J …ñ„¢ çÜU
ÜéGUÚ¥¢Ýï Ð¢ÜU }¢ïæ §à¢¢üÎ ãñ :
¼Ú-Á¢}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý: }¢éÛ¢ „ï
Îé¥G¢ ÜUÚ¢ï }¢ñæ ÜGUÏ¢êH ÜUMæx¢¢ J
(2) Îé¥G¢ }¢¢æx¢Ý¢ „é‹Ý¼ ãñ çÜU ã}¢¢Úï Œ
²¢Úï Œ
²¢Úï ¥¢ÜGU¢ }¢vÜUè
}¢-ÎÝè }¢éS¼GÈGU¢ ¥v„Ú ¥±ÜGU¢¼ Îé¥G¢ }¢¢æx¢¼ï J
çHã¢…G¢ Îé¥G¢ }¢¢æx¢Ýï }¢ïæ §çœ
¢Ï¢¢»G „é‹Ý¼ ÜU¢ |¢è à¢ÚÈGU ãG¢ç„H ã¢ïx¢¢ J
(3) Îé¥G¢ }¢¢æx¢Ýï }¢ïæ §¼G¢¥G¼ï Ú„êH |¢è ãñ
çÜU ¥¢Ð Îé¥G¢ ÜUè ¥ÐÝï x¢GéH¢}¢¢ïæ ÜU¢ï ¼¢ÜUèÎ
ÈGUÚ}¢¢¼ï Úã¼ï J
(4) Îé¥G¢ }¢¢æx¢Ýï ±¢H¢ ¥G¢çÏ¢Î¢ïæ ÜïU …éG}¢Úï (²¢’Ýè x¢éÚ¢ñã) }¢ïæ
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ ç…„Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ Î„ }¢¼üÏ¢¢ „GéÏãG ¥¢ñÚ Î„ }¢¼üÏ¢¢ à¢¢}¢ ÎéÚêÎï Ð¢ÜU ÐÉG¢ ©„ï çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ
}¢ïÚè à¢ÈGU¢¥G¼ ç}¢Hï°è J
Î¢ç¶GH ã¢ï¼¢ ãñ çÜU Îé¥G¢ Ï¢…G¢¼ï ¶éGÎ »ÜU §GÏ¢¢Î¼ Ï¢çËÜU §GÏ¢¢Î¼ ÜU¢
|¢è }¢xG…G ãñ J …ñ„¢ çÜU ã}¢¢Úï Œ ²¢Úï ¥¢ÜGU¢ ÜU¢
ÈGUÚ}¢¢Ýï ¥G¢Hèà¢¢Ý ãñ :-
¼Ú…}¢¢ : Îé¥G¢ § ÏG ¢¢Î¼ ÜU¢ }¢xG…G ãñ J
(5) Îé¥G¢ }¢¢æx¢Ýï „ï ²¢ ¼¢ï ©„ ÜU¢ x¢éÝ¢ã }¢é¥G¢ÈGU çÜU²¢ …¢¼¢

ãñ ²¢ Îé‹²¢ ãè }¢ïæ ©„ ÜïU }¢„¢§H ãGH ã¢ï¼ï ãñæ ²¢ çÈUÚ ±¢ïã Îé¥G¢ ©„
ÜïU çH²ï ¥¢ç¶GÚ¼ ÜU¢ …G¶GèÚ¢ Ï¢Ý …¢¼è ãñ J
Ý …¢Ýï ÜU¢ñÝ S¢¢ x¢éÝ¢ã ã¢ï x¢²¢ ãñ ?
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! Îï¶¢ ¥¢Ð Ýï ? Îé¥G¢ }¢¢æx¢Ýï
}¢ïæ ¥ËH¢ãé ÚÏÏ¢éH §GÁG…G¼ ¥¢ñÚ ©„ ÜïU Œ ²¢Úï ãGÏ¢èÏ¢ }¢¢ãï ÝéÏ¢éÃ±¼
ÜUè §¼G¢¥G¼ |¢è ãñ, Îé¥G¢ }¢¢æx¢Ý¢ „é‹Ý¼ |¢è ãñ, Îé¥G¢
}¢¢æx¢Ýï „ï §G Ï¢¢Î¼ ÜU¢ „±¢Ï¢ |¢è ç}¢H¼¢ ãñ Ýè…G Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ ÜïU
}¢é-¼¥GGgÎ ÈGU±¢§Î ãG¢ç„H ã¢ï¼ï ãñæ J Ï¢¢’…G H¢ïx¢¢ïæ ÜU¢ï Îï¶¢ x¢²¢ ãñ çÜU
±¢ïã Îé¥G¢ ÜUè ÜGUÏ¢êçHÄ²¼ ÜïU çH²ï Ï¢ãé¼ …ËÎè }¢™¢¼ï Ï¢çËÜU
! Ï¢¢¼ïæ Ï¢Ý¢¼ï ãñæ çÜU ã}¢ ¼¢ï §¼Ýï ¥GÚ„ï „ï Îé¥G¢»æ }¢¢æx¢ Úãï
ãñæ, Ï¢é…éGx¢¢ïZ „ï |¢è Îé¥G¢»æ ÜUÚ±¢¼ï Úãï ãñæ, ÜU¢ï§ü ÐèÚ ÈGUÜGUèÚ Ýãèæ À¢ïÇG¢,
²ïã ±…G¢§ÈGU ÐÉG¼ï ãñæ, ±¢ïã ¥±Ú¢Î ÐÉG¼ï ãñæ, ÈGéUH¢æ ÈGéUH¢æ }¢…G¢Ú ÐÚ |¢è
x¢» }¢x¢Ú ¥ËH¢ã ã}¢¢Úè ãG¢…¼ ÐêÚè ÜUÚ¼¢ ãè Ýãèæ J Ï¢çËÜU Ï¢¢’…G
²ïã |¢è ÜUã¼ï „éÝï …¢¼ï ãñæ :
“Ý …¢Ýï »ï„¢ ÜU¢ñÝ „¢ x¢éÝ¢ã ã¢ï x¢²¢ ãñ ç…„ ÜUè ã}¢ïæ „…G¢
ç}¢H Úãè ãñ J”
Ý}¢¢…G Ý ÐÉGÝ¢ ¼¢ï x¢¢ï²¢ ¶G¼G¢ ãè Ýãèæ !
§„ ¼GÚãG ÜUè “|¢ÇG¢„” çÝÜU¢HÝï ±¢Hï „ï ¥x¢Ú ÎÚ²¢zG¼
çÜU²¢ …¢» çÜU |¢¢§ü ! ¥¢Ð Ý}¢¢…G ¼¢ï ÐÉG¼ï ãè ã¢ïæx¢ï ? ¼¢ï à¢¢²Î …±¢Ï¢
ç}¢Hï, “…è Ýãèæ J” Îï¶¢ ¥¢Ð Ýï ! …GÏ¢¢Ý ÐÚ ¼¢ï Ï¢ï „¢wG¼¢ …¢Úè ã¢ï
Úã¢ ãñ, “Ý …¢Ýï v²¢ ¶G¼G¢ ã}¢ „ï »ï„è ãé§ü ãñ ? ç…„ ÜUè ã}¢ ÜU¢ï „…G¢
ç}¢H Úãè ãñ !” ¥¢ñÚ Ý}¢¢…G }¢ïæ §Ý ÜUè x¢GzGH¼ ¼¢ï §‹ãïæ Ý…GÚ ãè Ýãèæ
¥¢ Úãè ! x¢¢ï²¢ Ý}¢¢…G Ý ÐÉGÝ¢ ¼¢ï ( ) ÜU¢ï§ü x¢éÝ¢ã ãè Ýãèæ
ãñ ! ¥Úï ! ¥ÐÝï }¢éwG¼„Ú „ï ±é…êÎ ÐÚ ãè ƒ¢ïÇGè Ý…GÚ Ç¢H Hï¼ï,
Îïç¶²ï ¼¢ï „ãè ! „Ú ÜïU Ï¢¢H §æx¢íï…Gè, §æx¢íï…G¢ïæ ÜUè ¼GÚãG „Ú |¢è Ï¢ÚãìÝ¢,
çHÏ¢¢„ |¢è §æx¢íï…Gè, ™ïãÚ¢ Îéà}¢Ý¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ ¥¢¼à¢ ÐÚS¼¢ïæ …ñ„¢
²¢’Ýè ¼¢…Î¢Úï çÚ„¢H¼ ÜUè ¥G…Gè}¢ „é‹Ý¼ Î¢ÉGè
}¢éÏ¢¢ÚÜU ™ïãÚï „ï x¢G¢§Ï¢ ! ¼ã…GèÏ¢ ± ¼}¢géÝ §SH¢}¢ ÜïU Îéà}¢Ý¢ïæ …ñ„¢,
Ý}¢¢…G ¼ÜU |¢è Ý ÐÉïGæ J ãG¢H¢æ çÜU Ý}¢¢…G Ý ÐÉGÝ¢ …GÏ¢Ú ÎS¼ x¢éÝ¢ã,
Î¢ÉGè }¢éæÇ¢Ý¢ ãGÚ¢}¢ ¥¢ñÚ çÎÝ |¢Ú }¢ïæ Û¢êÅ, x¢GèÏ¢¼, ™éxGHè, ±¢’Î¢
ç¶GH¢ÈGUè, Ï¢Î x¢é}¢¢Ýè, Ï¢Î çÝx¢¢ãè, ±¢çHÎñÝ ÜUè Ý¢ ÈGUÚ}¢¢Ýè,
x¢¢Hè x¢H¢ï™, çÈGUË}¢ïæ çÇÚ¢}¢ï, x¢¢Ýï Ï¢¢…ï ±x¢ñGÚ¢ ±x¢ñGÚ¢ Ý …¢Ýï çÜU¼Ýï
x¢éÝ¢ã çÜU²ï …¢»æ J HïçÜUÝ ²ïã x¢éÝ¢ã “…Ý¢Ï¢” ÜU¢ï Ý…GÚ ãè Ý ¥¢»æ J
§¼Ýï §¼Ýï x¢éÝ¢ã ÜUÚÝï ÜïU Ï¢¢ ±é…êÎ à¢ñ¼G¢Ý x¢G¢çÈGUH ÜUÚ Îï¼¢ ãñ J ¥¢ñÚ
…GÏ¢¢Ý ÐÚ ²ïã ¥ËÈGU¢…Gï çà¢v±¢ ¶ïH Úãï ã¢ï¼ï ãñæ : “v²¢ ¶G¼G¢ ã}¢
„ï »ï„è ãé§ü ãñ ? ç…„ ÜUè ã}¢ ÜU¢ï „…G¢ ç}¢H Úãè ãñ !”

ç…S¢ Î¢ïS ¼ ÜUè Ï¢¢¼ Ý }¢¢Ýïæ
…GÚ¢ „¢ïç™²ï ¼¢ï „ãè ! ¥¢Ð ÜU¢ ÜU¢ï§ü ç…x¢Úè Î¢ïS¼ ¥¢Ð ÜU¢ï
ÜU§ü Ï¢¢Ú ÜéUÀ ÜU¢}¢ Ï¢¼¢» }¢x¢Ú ¥¢Ð ©„ ÜU¢ ÜU¢}¢ Ý ÜUÚïæ J ¥¢ñÚ
ÜU|¢è ¥¢Ð ÜU¢ï ¥ÐÝï ©„è Î¢ïS¼ „ï ÜU¢}¢ ÐÇG …¢» ¼¢ï …G¢çãÚ ãñ ¥¢Ð
ÐãHï ãè „ã}¢ï Úãïæx¢ï çÜU }¢ñæ Ýï ¼¢ï §„ ÜU¢ »ÜU |¢è ÜU¢}¢ Ýãèæ çÜU²¢
¥Ï¢ ±¢ïã |¢H¢ }¢ïÚ¢ ÜU¢}¢ v²êæ ÜUÚïx¢¢ ! ¥x¢Ú ¥¢Ð Ýï çã}}¢¼ ÜUÚ ÜïU
Ï¢¢¼ ÜUÚ ÜïU |¢è Îï¶è ¥¢ñÚ ±¢ÜGUï§Gü ©„ Ýï ÜU¢}¢ Ý |¢è çÜU²¢ ¼Ï¢ |¢è
¥¢Ð çà¢v±¢ Ýãèæ ÜUÚ „ÜïU´x¢ï v²êæ çÜU ¥¢Ð Ýï |¢è ¼¢ï ¥ÐÝï Î¢ïS¼ ÜU¢
ÜU¢ï§ü ÜU¢}¢ Ýãèæ çÜU²¢ ƒ¢ J
¥Ï¢ Æ‹Çï çÎH „ï x¢G¢ñÚ ÜUèç…²ï çÜU ¥ËH¢ã Ýï çÜU¼Ýï
çÜU¼Ýï ÜU¢}¢ Ï¢¼¢», ÜñU„ï ÜñU„ï ¥ãGÜU¢}¢ …¢Úè ÈGUÚ}¢¢» J }¢x¢Ú ¶éÎ ©„
ÜïU ÜU¢ñÝ ÜU¢ñÝ „ï ¥ãGÜU¢}¢ ÐÚ ¥G}¢H ÜUÚ¼ï ãñæ ? x¢G¢ñÚ ÜUÚÝï ÐÚ }¢¢’Hê}¢
ã¢ïx¢¢ çÜU ©„ ÜïU ÜU§ü ¥ãGÜU¢}¢¢¼ ÜUè Ï¢…¢ ¥¢-±Úè }¢ïæ çÝã¢²¼ ãè
ÜU¢ï¼¢ã ±¢ÜGUï¥G ãé» ãñæ J ©}}¢èÎ ãñ Ï¢¢¼ „}¢Û¢ }¢ïæ ¥¢ x¢§ü ã¢ïx¢è çÜU ¶éGÎ
¼¢ï ¥ÐÝï ÐÚ±Îü x¢¢Ú ÜïU ãéGv}¢¢ïæ ÐÚ ¥G}¢H Ý ÜUÚïæ J ¥¢ñÚ ±¢ïã ¥x¢Ú
çÜU„è Ï¢¢¼ (²¢’Ýè Îé¥G¢) ÜU¢ ¥„Ú …G¢çãÚ Ý ÈGUÚ}¢¢» ¼¢ï çà¢v±¢,
çà¢ÜU¢²¼ Hï ÜUÚ Ï¢ñÆ …¢»æ J Îïç¶²ï Ý¢ ! ¥¢Ð ¥x¢Ú ¥ÐÝï çÜU„è
ç…x¢Úè Î¢ïS¼ ÜUè ÜU¢ï§ü Ï¢¢¼ Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú Å¢H¼ï Úãïæ ¼¢ï ã¢ï „ÜU¼¢ ãñ çÜU ±¢ïã
¥¢Ð „ï Î¢ïS¼è ãè ¶Gy}¢ ÜUÚ Îï J HïçÜUÝ ¥ËH¢ã Ï¢‹Î¢ïæ ÐÚ
çÜU„ ÜGUÎÚ }¢ïãÚÏ¢¢Ý ãñ çÜU H¢¶ ©„ ÜïU ÈGUÚ}¢¢Ý ÜUè ç¶GH¢ÈGU ±…Gèü
ÜUÚïæ J çÈUÚ |¢è ±¢ïã ¥ÐÝï Ï¢‹Î¢ïæ ÜUè ÈGUïãçÚ„ „ï ¶G¢çÚ… Ýãèæ ÜUÚ¼¢ J
±¢ïã HéyGÈGU¢ï ÜUÚ}¢ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãè Úã¼¢ ãñ J …GÚ¢ x¢G¢ñÚ ¼¢ï ÈGUÚ}¢¢§²ï ! …¢ï
Ï¢‹Îï »ãG„¢Ý ÈGUÚ¢}¢¢ïà¢è ÜU¢ }¢é…G¢-ãÚ¢ ÜUÚ Úãï ãñæ J ¥x¢Ú ±¢ïã |¢è
Ï¢¼G¢ñÚï „…G¢ ¥ÐÝï »ãG„¢Ý¢¼ ©Ý „ï Ú¢ïÜU Hï ¼¢ï ©Ý ÜU¢ v²¢ Ï¢Ýïx¢¢ ?
²ÜGUèÝÝ ©„ ÜUè §GÝ¢²¼ ÜïU çÏ¢x¢GñÚ »ÜU ÜGUÎ}¢ |¢è Ýãèæ ©Æ¢ „ÜU¼¢ J
¥Úï ! ±¢ïã ¥ÐÝè ¥G…Gè}¢éàà¢¢Ý Ýï’}¢¼ ã±¢ ÜU¢ï …¢ï çÏ¢ËÜéUH }¢ézG¼
¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢ Ú¶è ãñ ¥x¢Ú ™‹Î H}ãG¢ïæ ÜïU çH²ï Ú¢ïÜU Hï ¼¢ï ¥|¢è
H¢à¢¢ïæ ÜïU ¥}Ï¢¢Ú Hx¢ …¢»æ !
ÜGUÏ¢êçHÄ²¼ï Îé¥G¢ }¢ïæ ¼¢¶GèÚ ÜU¢ »ÜU S¢Ï¢Ï¢
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! Ï¢„¢ ¥±ÜGU¢¼ ÜGUÏ¢êçHÄ²¼ï
Îé¥G¢ ÜUè ¼¢¶GèÚ }¢ïæ ÜU¢ÈGUè }¢SHãG¼ïæ |¢è ã¢ï¼è ãñæ …¢ï ã}¢¢Úè „}¢Û¢ }¢ïæ
Ýãèæ ¥¢¼èæ J ãGéÁG¢êÚ, „Ú¢Ð¢ ÝêÚ, ÈGñU…G x¢‹…êÚ ÜU¢
ÈGUÚ}¢¢Ýï ÐéÚ „éMÚ ãñ, …Ï¢ ¥ËH¢ã ÜU¢ ÜU¢ï§ü Œ
²¢Ú¢ Îé¥G¢ ÜUÚ¼¢
ãñ, ¼¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ç…Ï¢í§üH ( ) „ï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ,
“ÆãÚ¢ï ! ¥|¢è Ý Î¢ï ¼¢çÜU çÈUÚ }¢¢æx¢ï çÜU }¢éÛ¢ ÜU¢ï §„ ÜUè ¥¢±¢…G
Ð„‹Î ãñ J” ¥¢ñÚ …Ï¢ ÜU¢ï§ü ÜU¢çÈGUÚ ²¢ ÈGU¢ç„ÜGU Îé¥G¢ ÜUÚ¼¢ ãñ, ÈGUÚ}¢¢¼¢
ãñ, “»ï ç…Ï¢í§üH ( ) ! §„ ÜU¢ ÜU¢}¢ …ËÎè ÜUÚ Î¢ï, ¼¢çÜU çÈUÚ Ý }¢¢æx¢ï
çÜU }¢éÛ¢ ÜU¢ï §„ ÜUè ¥¢±¢…G }¢vMã (²¢’Ýè Ý¢ Ð„‹Î) ãñ J
çãGÜU¢²¼
ãG…ÚG ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ²ãì²G ¢ çÏ¢Ý „§GüÎ çÏ¢Ý ÜGUœ
¢G¢Ý ( )
Ýï ¥ËH¢ã ÜU¢ï wG±¢Ï¢ }¢ïæ Îï¶¢, ¥G…üG ÜUè, §H¢ãè ! }¢ñæ
¥v„Ú Îé¥G¢ ÜUÚ¼¢ ãêæ J ¥¢ñÚ ¼ê ÜGUÏ¢êH Ýãèæ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ? ãéGv}¢ ãé±¢,
“»ï ²ãì²G ¢ ! }¢ñæ ¼ïÚè ¥¢±¢…G ÜU¢ï Î¢ïS¼ Ú¶¼¢ ãêæ J §„ ±¢ç„¼Gï ¼ïÚè
Îé¥G¢ ÜUè ÜGUÏ¢êçHÄ²¼ }¢ïæ ¼¢¶GèÚ ÜUÚ¼¢ ãêæ J”
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ¥|¢è …¢ï ãGÎè„ï Ð¢ÜU ¥¢ñÚ
çãGÜU¢²¼ x¢é…GÚè ©„ }¢ïæ ²ïã Ï¢¼¢²¢ x¢²¢ ãñ çÜU ¥ËH¢ã ÜU¢ï
¥ÐÝï ÝïÜU Ï¢‹Î¢ïæ ÜUè çx¢²¢ü ± …G¢Úè Ð„‹Î ãñ ¼¢ï ²êæ |¢è Ï¢„¢
¥±ÜGU¢¼ ÜGUÏ¢êçHÄ²¼ï Îé¥G¢ }¢ïæ ¼¢¶GèÚ ã¢ï¼è ãñ J ¥Ï¢ §„ }¢SHãG¼
ÜU¢ï ã}¢ ÜUñ„ï „}¢Û¢ „ÜU¼ï ãñæ ! Ï¢ãÚ ãG¢H …ËÎè Ýãèæ }¢™¢Ýè
™¢çã²ï J ¥ãìG„ÝéH ç±¥G¢¥ „ÈGUãG¢ 33 }¢ïæ ¥¢Î¢Ï¢ï Îé¥G¢ Ï¢²¢Ý
ÜUÚ¼ï ãé» ãG…GÚ¼ï Ú§ü„éH }¢é -¼ÜUçËH}¢èÝ }¢¢ñH¢Ý¢ ÝÜGUè ¥GHè
¶G¢Ý ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ :-
…ËÎè }¢™¢Ýï ±¢Hï ÜUè Îé¥¢G ÜGUÏ¢êH Ýãèæ ã¢ï¼è
(Îé¥G¢ ÜïU ¥¢Î¢Ï¢ }¢ïæ „ï ²ïã |¢è ãñ çÜU) Îé¥¢G ÜïU ÜGUÏ¢êH }¢ïæ …ËÎè Ý
ÜUÚï J ãGÎè„ à¢ÚèÈGU }¢ïæ ãñ çÜU ¶éGÎ¢» ¼¥G¢H¢ ¼èÝ ¥¢Îç}¢²¢ïæ ÜUè Îé¥G¢
ÜGUÏ¢êH Ýãèæ ÜUÚ¼¢ J »ÜU ±¢ïã çÜU x¢éÝ¢ã ÜUè Îé¥G¢ }¢¢æx¢ï J Îê„Ú¢ ±¢ïã çÜU
»ï„è Ï¢¢¼ ™¢ãï çÜU ÜGUyG»G ÚïãìG}¢ ã¢ï J ¼è„Ú¢ ±¢ïã çÜU ÜGUÏ¢êH }¢ïæ …ËÎè ÜUÚï
çÜU }¢ñæ Ýï Îé¥G¢ }¢¢æx¢è ¥Ï¢ ¼ÜU ÜGUÏ¢êH Ýãèæ ãé§ü J
§„ ãGÎè„ }¢ïæ ÈGUÚ}¢¢²¢ x¢²¢ ãñ çÜU Ý¢ …¢§…GG ÜU¢}¢ ÜUè Îé¥G¢

Ý }¢¢æx¢è …¢» çÜU ±¢ïã ÜGUÏ¢êH Ýãèæ ã¢ï¼è J Ýè…G çÜU„è çÚà¼ïÎ¢Ú ÜU¢ ãGÜGU
…G¢»¥G ã¢ï¼¢ ã¢ï »ï„è Îé¥G¢ |¢è Ý }¢¢æx¢ïæ ¥¢ñÚ Îé¥G¢ ÜUè ÜGUÏ¢êçHÄ²¼ ÜïU
çH²ï …ËÎè |¢è Ý ÜUÚïæ ±ÚÝ¢ Îé¥G¢ ÜGUÏ¢êH Ýãèæ ÜUè …¢»x¢è J
¥ãìG„ÝéH ç±¥G¢» çH ¥¢Î¢çÏ¢gé¥G¢¥ ÐÚ ¥¢’H¢ ãG…GÚ¼,

§}¢¢}¢ï ¥ãHï „é‹Ý¼, }¢¢ñH¢Ý¢ à¢¢ã ¥ãG}¢Î Ú…G¢ ¶G¢Ý
Ýï ãG¢çà¢²¢ ¼ãGÚèÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ J ¥¢ñÚ ©„ ÜU¢ Ý¢}¢ …GñHéH }¢ég ¥G¢
çH ¥ãì G„çÝH ç±¥G¢¥ Ú¶¢ ãñ J §„è ãG¢çà¢²ï }¢ïæ »ÜU }¢ÜG ¢}¢ ÐÚ
Îé¥G¢ ÜUè ÜGUÏ¢êçHÄ²¼ }¢ïæ …ËÎè }¢™¢Ýï ±¢H¢ïæ ÜU¢ï ¥ÐÝï }¢wG„ê„
¥¢ñÚ çÝã¢²¼ ãè §G Ë}¢è ¥‹Î¢…G }¢ïæ „}¢Û¢¢¼ï ãé» ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ :-
¥zGS¢Ú¢ïæ ÜïU Ð¢S¢¼¢ï Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú{vÜïU ¶¢¼ï ã¢ï }¢x¢Ú....
„x¢¢Ýï Îé‹²¢ (²¢’Ýè Îé‹²±è ¥zG„Ú¢ïæ) ÜïU ©}}¢èÎ±¢Ú¢ïæ (²¢’Ýè
©Ý „ï ÜU¢}¢ çÝÜUH±¢Ýï ÜïU ¥¢ÚÁG¢ê }¢‹Î¢ïæ) ÜU¢ï Îï¶¢ …¢¼¢ ãñ çÜU ¼èÝ ¼èÝ
Ï¢Ú„ ¼ÜU ©}}¢èÎ ±¢Úè (¥¢ñÚ §ç‹¼…G¢Ú) }¢ïæ x¢é…G¢Ú¼ï ãñæ, „éÏãG¢ï à¢¢}¢ ©Ý
ÜïU ÎÚ±¢…G¢ïæ ÐÚ Î¢ñÇG¼ï ãñæ, ({vÜïU ¶¢¼ï ãñæ) ¥¢ñÚ ±¢ïã (¥zG„Ú¢Ý) ãñæ çÜU
L¶G Ýãèæ ç}¢H¢¼ï, …±¢Ï¢ Ýãèæ Îï¼ï, çÛ¢ÇGÜU¼ï, çÎH ¼æx¢ ã¢ï¼ï, Ý¢ÜU |¢¢ñæ
™ÉG¢¼ï ãñæ, ©}}¢èÎ ±¢Úè }¢ïæ Hx¢¢²¢ ¼¢ï Ï¢ïx¢¢Ú (Ï¢ïÜU¢Ú }¢ïãGÝ¼) „Ú ÐÚ
Ç¢Hè, ²ïã ãG…GÚ¼ çx¢Úïã (²¢’Ýè ©}}¢èÎ ±¢Ú …ïÏ¢) „ï ¶¢¼ï, Í¢Ú „ï
}¢æx¢¢¼ï, Ï¢ïÜU¢Ú Ï¢ïx¢¢Ú (ÈéGUÁG¢êH }¢ïãGÝ¼) ÜUè Ï¢H¢ ©Æ¢¼ï ãñæ, ¥¢ñÚ ±ã¢æ
(²¢’Ýè ¥zG„Ú¢ïæ ÜïU Ð¢„ {vÜïU ¶¢Ýï }¢ïæ) Ï¢Ú„¢ïæ x¢é…GÚïæ ãéÝê…G (²¢’Ýè ¥|¢è
¼ÜU x¢¢ï²¢) Ú¢ï…Gï ¥Ã±H (ãè) ãñ J }¢x¢Ú ²ïã (Îé‹²±è ¥zG„Ú¢ïæ ÜïU Ð¢„
{vÜïU ¶¢Ýï ±¢Hï) Ý ©}}¢èÎ ¼¢ïÇïæ, Ý (¥zG„Ú¢ïæ ÜU¢) ÐèÀ¢ À¢ïÇGïæ J ¥¢ñÚ
¥ãìGÜU}¢éH ãG¢çÜU}¢èÝ, ¥vÚ}¢éH ¥vÚ}¢èÝ ÜïU ÎÚ±¢…Gï ÐÚ ¥Ã±H
¼¢ï ¥¢¼¢ ãè ÜU¢ñÝ ãñ ! ¥¢ñÚ ¥¢» |¢è ¼¢ï ©v¼¢¼ï, Í¢Ï¢Ú¢¼ï, ÜUH ÜU¢ ã¢ï¼¢
¥¢… ã¢ï …¢», »ÜU ãzG¼¢ ÜéUÀ ÐÉG¼ï x¢é…GÚ¢ ¥¢ñÚ çà¢ÜU¢²¼ ã¢ïÝï Hx¢è,
„¢çãGÏ¢ ! ÐÉG¢ ¼¢ï ƒ¢, ÜéUÀ ¥„Ú Ý ãé±¢ ! ²ïã ¥ãG}¢ÜGU ¥ÐÝï çH²ï
§…¢Ï¢¼ (²¢’Ýè ÜGUÏ¢êçHÄ²¼) ÜU¢ ÎÚ±¢…G¢ ¶éGÎ Ï¢‹Î ÜUÚ Hï¼ï ãñæ J
}¢éã}G }¢ÎéÚü„êHéËH¢ã ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ :
¼Ú…}¢¢ : “¼é}ã¢Úè Îé¥G¢ ÜGUÏ¢êH ã¢ï¼è
ãñ …Ï¢ ¼ÜU …ËÎè Ý ÜUÚ¢ï ²ïã }¢¼ ÜUã¢ï
çÜU }¢ñæ Ýï Îé¥G¢ ÜUè ƒ
è ÜGUÏ¢êH Ý ãé§ü J”
Ï¢¢’…G ¼¢ï §„ ÐÚ »ï„ï …¢}¢ï „ï Ï¢¢ãÚ (²¢’Ýè Ï¢ï ÜGU¢Ï¢ê) ã¢ï …¢¼ï
ãñæ çÜU ¥¢’}¢¢H ± ¥Î§G Ä²¢ (²¢’Ýè ¥±Ú¢Î ¥¢ñÚ Îé¥G¢¥¢ïæ) ÜïU ¥„Ú „ï
Ï¢ï »’ç¼ÜGU¢Î, Ï¢çËÜU ¥ËH¢ã ÜïU ±¢’Î» ÜUÚ}¢ „ï Ï¢ï »’ç¼}¢¢Î,
J »ï„¢ïæ „ï ÜUã¢ …¢» çÜU »ï Ï¢ï ãG²¢ ! Ï¢ï
à¢}¢¢ïü ! …GÚ¢ ¥ÐÝï x¢ÚèÏ¢¢Ý }¢ïæ }¢éæã Ç¢H¢ï J ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü ¼é}ã¢Ú¢ Ï¢Ú¢Ï¢Ú
±¢H¢ Î¢ïS¼ ¼é}¢ „ï ã…G¢Ú Ï¢¢Ú ÜéUÀ ÜU¢}¢ ¥ÐÝï ÜUãï ¥¢ñÚ ¼é}¢ ©„ ÜU¢
»ÜU ÜU¢}¢ Ý ÜUÚ¢ï ¼¢ï ¥ÐÝ¢ ÜU¢}¢ ©„ „ï ÜUã¼ï ãé» ¥Ã±H ¼¢ï ¥¢Ð
H…¢¥¢ï (à¢Ú}¢¢¥¢ï)x¢ï, (çÜU) ã}¢ Ýï ¼¢ï ©„ ÜU¢ ÜUãÝ¢ çÜU²¢ ãè Ýãèæ
¥Ï¢ çÜU„ }¢éæã „ï ©„ „ï ÜU¢}¢ ÜU¢ï ÜUãïæ ? ¥¢ñÚ ¥x¢Ú x¢Ú…G Îè±¢Ýè ã¢ï¼è
ãñ (²¢’Ýè }¢¼GHÏ¢ ÐÇG¢ ¼¢ï) ÜUã |¢è çÎ²¢ ¥¢ñÚ ©„ Ýï (¥x¢Ú ¼é}ã¢Ú¢
ÜU¢}¢) Ý çÜU²¢ ¼¢ï ¥SHÝ }¢ãGËHïï çà¢ÜU¢²¼ Ý …¢Ý¢ïx¢ï (²¢’Ýè §„ Ï¢¢¼
ÐÚ çà¢ÜU¢²¼ ÜUÚ¢ïx¢ï ãè Ýãèæ …G¢çãÚ ãñ ¶éGÎ ãè „}¢Û¢¼ï ã¢ï) çÜU ã}¢ Ýï (©„
ÜU¢ ÜU¢}¢) Ü Ï¢ çÜU²¢ ƒ ¢ …¢ï ±¢ïã ÜUÚ¼¢ J
¥Ï¢ …¢æ™¢ï, çÜU ¼é}¢ }¢¢çHÜïU ¥GË¢H §yGH¢ÜGU ÜïU çÜU¼Ýï

¥ãGÜU¢}¢ Ï¢…¢ H¢¼ï ã¢ï ? ©„ ÜïU ãéGv}¢ Ï¢…¢ Ý H¢Ý¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè
ÎÚ-wG±¢S¼ ÜU¢ wG±¢ãè Ý wG±¢ãè (ãÚ S¢êÚ¼ }¢ïæ) ÜGUÏ¢êH ™¢ãÝ¢ ÜñU„è
Ï¢ï ãG²¢§ü ãñ !
¥¢ï ¥ãG}¢ÜU ! çÈUÚ ÈGUÜGüUUÎï¶ ! ¥ÐÝï „Ú „ï Ð¢©æ ¼ÜU Ý…GÚï
x¢G¢ñÚ ÜUÚ ! »ÜU »ÜU M»æ }¢ïæ ãÚ ±vG¼ ãÚ ¥¢Ý çÜU¼Ýè çÜU¼Ýè ã…G¢Ú
ÎÚ ã…¢GÚ ÎÚ ã…G¢Ú „Î ã…¢GÚ Ï¢ï à¢é}¢¢Ú Ýï’}¢¼ïæ ãñæ J ¼ê „¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ©„
ÜïU }¢¢’„ê}¢ Ï¢‹Îï (²¢’Ýè çÈGUçÚà¼ï) ¼ïÚè çãGÈUG ¢…G¼ ÜU¢ï ÐãÚ¢ Îï Úãï ãñæ, ¼ê
x¢éÝ¢ã ÜUÚ Úã¢ ãñ ¥¢ñÚ (çÈUÚ |¢è) „Ú „ï Ð¢©æ ¼ÜU ç„¤Gã¼G ± ¥G¢çÈGUÄ²¼,
Ï¢H¢¥¢ïæ „ï çãGÈUG ¢…G¼, ¶¢Ýï ÜU¢ ãÁG}¢, ÈGéU…GH¢¼ (²¢’Ýè ç…S}¢ ÜïU ¥‹ÎÚ ÜUè
x¢‹Îçx¢²¢ïæ) ÜU¢ ÎzG¥G, wG¢êÝ ÜUè Ú±¢Ýè, ¥¢’…G¢ }¢ïæ ¼G¢ÜGU¼, ¥¢æ¶¢ïæ }¢ïæ
Ú¢ïà¢Ýè J Ï¢ï çãG„¢Ï¢ ÜUÚ}¢ Ï¢ï }¢¢æx¢ï Ï¢ï ™¢ãï ¼éÛ¢ ÐÚ ©¼Ú Úãï ãñæ J çÈUÚ
¥x¢Ú ¼ïÚè Ï¢¢’…G wG±¢çãà¢ïæ ¥G¼G¢ Ý ã¢ïæ, çÜU„ }¢éæã „ï çà¢ÜU¢²¼ ÜUÚ¼¢
ãñ ? ¼ê v²¢ …¢Ýï çÜU ¼ïÚï çH²ï |¢H¢§ü ÜU¢ãï }¢ïæ ãñ ! ¼ê v²¢ …¢Ýï ÜñU„è „wG¼
Ï¢H¢ ¥¢Ýï ±¢Hè ƒè çÜU §„ (Ï¢ …G ¢çãÚ Ý ÜGUÏ¢êH ã¢ïÝï ±¢Hè) Îé¥G¢ Ýï
ÎzG¥G ÜUè, ¼ê v²¢ …¢Ýï çÜU §„ Îé¥G¢ ÜïU §G±…G ÜñU„¢ „±¢Ï¢ ¼ïÚï çH²ï
…G¶GèÚ¢ ã¢ï Úã¢ ãñ, ©„ ÜU¢ ±¢’Î¢ „Ó™¢ ãñ ¥¢ñÚ ÜGUÏ¢êH ÜUè ²ïã ¼èÝ¢ïæ „êÚ¼ïæ
ãñæ ç…Ý }¢ïæ ãÚ ÐãHè, çÐÀHè „ï ¥¢’H¢ ãñ J ã¢æ, Ï¢ï »’ç¼ÜGU¢Îè ¥¢§ü ¼¢ï
²ÜGUèÝ …¢Ý çÜU }¢¢Ú¢ x¢²¢ ¥¢ñÚ §ÏHè„ï H§Ýü G Ýï ¼éÛ¢ï ¥ÐÝ¢ „¢ ÜUÚ çH²¢ J
(¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ÜUè ÐÝ¢ã ±¢ïã Ð¢ÜU ãñ
¥¢ñÚ ¥G-ÁG¢}¢¼ ±¢H¢)
»ï …GHèH ¶G¢ÜU ! »ï ¥¢Ï¢ï Ý¢Ð¢ÜU ! ¥ÐÝ¢ }¢éæã Îï¶ ¥¢ñÚ

§„ ¥G…Gè}¢ à¢ÚÈGU ÐÚ x¢¢GñÚ ÜUÚ çÜU ¥ÐÝè Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ïæ ãG¢ç…GÚ ã¢ïÝï,
¥ÐÝ¢ Ð¢ÜU, }¢é-¼¥G¢Hè (²¢’Ýè Ï¢éH‹Î) Ý¢}¢ HïÝï, ¥ÐÝè ¼GÚÈGU
}¢éæã ÜUÚÝï, ¥ÐÝï ÐéÜU¢ÚÝï ÜUè ¼éÛ¢ï §…¢…G¼ Îï¼¢ ãñ J H¢¶¢ïæ }¢éÚ¢Îïæ §„
ÈGUÁGHï ¥G…Gè}¢ ÐÚ çÝ„¢Ú J
¥¢ï Ï¢ï „Ï¢íï ! …GÚ¢ |¢èÜU }¢¢æx¢Ý¢ „è¶ J §„ ¥¢S¼¢Ýï
ÚÈGUè¥G ÜUè ¶G¢ÜU ÐÚ H¢ñÅ …¢ J ¥¢ñÚ çHÐÅ¢ Úã ¥¢ñÚ çÅÜUçÅÜUè
Ï¢æ{è Ú¶ çÜU ¥Ï¢ Îï¼ï ãñæ, ¥Ï¢ Îï¼ï ãñæ ! Ï¢çËÜU ÐéÜU¢ÚÝï, ©„ „ï
}¢éÝ¢…¢¼ ÜUÚÝï ÜUè HÁG…G¼ }¢ïæ »ï„¢ ÇêÏ¢ …¢ çÜU §Ú¢Î¢ ± }¢éÚ¢Î
ÜéUÀ ²¢Î Ý Úãï, ²ÜGUèÝ …¢Ý çÜU §„ ÎÚ±¢…Gï „ï ãÚçx¢…G }¢ãGGM}¢
Ý çÈUÚïx¢¢ çÜU (ç…„ Ýï ÜUÚè}¢ ÜïU
ÎÚ±¢…Gï ÐÚ ÎS¼ÜU Îè ¼¢ï ±¢ïã §„ ÐÚ ¶éH x¢²¢)
(¥¢ñÚ ¼¢ñÈGUèÜGU ¥ËH¢ã ÜUè ¼GÚÈGU „ï ãñ)
Îé¥G¢ ÜUè ÜGUÏ¢êçHÄ²¼ }¢ïæ ¼¢¶GèÚ ¼¢ïï ÜUÚ}¢ ãñ

ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ÝÜGUè ¥GHè ¶G¢Ý ( )
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ, »ï ¥G…Gè…G ! ¼ïÚ¢ ÐÚ±Îü x¢¢Ú ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ,
}¢ñæ Îé¥G¢ }¢¢æx¢Ýï ±¢Hï ÜUè Îé¥G¢ ÜGUÏ¢êH ÜUÚ¼¢
ãêæ …Ï¢ }¢éÛ¢ „ï Îé¥G¢ }¢¢æx¢ï J
ã}¢ v²¢ ¥ÓÀï ÜGUÏ¢êH ÜUÚÝï ±¢Hï ãñæ J
}¢éÛ¢ „ï Îé¥G¢ }¢¢æx¢¢ï }¢ñæ ÜGUÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢ªæx¢¢ J
Ð„ ²ÜGUèÝ „}¢Û¢ çÜU ±¢ïã ¼éÛ¢ï ¥ÐÝï ÎÚ „ï }¢ãGM}¢ Ýãèæ

ÜUÚïx¢¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ±¢’Îï ÜU¢ï ±ÈGU¢ ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ J ±¢ïã ¥ÐÝï ãGÏ¢èÏ¢
„ï ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ :
„¢§H ÜU¢ï Ý çÛ¢ÇGÜU J
¥¢Ð çÜU„ ¼GÚãG ¥ÐÝï wG±¢Ýï ÜUÚ}¢ „ï ÎêÚ ÜUÚïx¢¢ J Ï¢çËÜU

±¢ïã ¼éÛ¢ ÐÚ Ý…GÚï ÜUÚ}¢ Ú¶¼¢ ãñ J çÜU ¼ïÚè Îé¥G¢ ÜïU ÜGUÏ¢êH ÜUÚÝï
}¢ïæ ÎïÚ ÜUÚ¼¢ ãñ J
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ¼ÏHèx¢ïG ÜGéUÚ¥¢Ý¢ï
„é‹Ý¼ ÜUè ¥G¢H}¢x¢èÚ x¢GñÚ ç„²¢„è ¼ãGÚèÜU, Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU
}¢-ÎÝè ÜGU¢çÈGUH¢ïæ }¢ïæ ¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï Ú„êH ÜïU „¢ƒ„é‹Ý¼¢ïæ |¢Ú¢ „ÈGUÚ
ÜUÚ ÜïU Îé¥G¢ }¢¢æx¢Ýï ±¢H¢ïæ ÜïU }¢„¢§H ãGH ã¢ïÝï ÜïU ÜU¢ÈGUè ±¢çÜGU¥G¢¼
„éÝÝï ÜU¢ï ç}¢H¼ï ãñæ J
}¢-ÎÝè ÜGU¢çÈGUHï }¢ï´ §GÜGéüUç‹ÝS¢¢ ÜU¢ §GH¢Á¢ ã¢ï x¢²¢
»ÜU §SH¢}¢è |¢¢§ü ÜU¢ Ï¢²¢Ý ¥ÐÝï ¥‹Î¢…G }¢ïæ ¥G…üG ÜUÚÝï
ÜUè „¥G¢Î¼ ãG¢ç„H ÜUÚ¼¢ ãêæ J ã}¢¢Ú¢ }¢-ÎÝè ÜGU¢çÈGUH¢ Æn¢ à¢ãÚ
±¢çÚÎ ãé±¢, à¢é-ÚÜU¢¥ }¢ïæ „ï »ÜU §SH¢}¢è |¢¢§ü ÜU¢ï §ÜG GüéUç‹Ý„¢ ÜU¢
à¢ÎèÎ ÎÎü ©Æ¼¢ ƒ¢ Ï¢ï ™¢Úï çà¢g¼ï ÎÎü „ï }¢¢çã²ï Ï¢ï ¥¢Ï¢ ÜUè ¼GÚãG
¼ÇGÐ¼ï ƒï J »ÜU Ï¢¢Ú ÎÎü ÜïU „Ï¢Ï¢ Ú¢¼ |¢Ú „¢ï Ý „ÜïU J ¥¢ç¶GÚè
çÎÝ ¥}¢èÚï ÜGU¢çÈGUH¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¥¢§²ï ! „Ï¢ ç}¢H ÜUÚ §Ý
ÜïU çH²ï Îé¥G¢ ÜUÚ¼ï ãñæ J ™éÝ¢‹™ï Îé¥G¢ à¢é M¥G ãé§ü, ©Ý §SH¢}¢è
|¢¢§ü ÜU¢ Ï¢²¢Ý ãñ : Î¢ñÚ¢Ýï Îé¥G¢ ãè ÎÎü }¢ïæ ÜU}¢è ¥¢Ýè
à¢é M¥G ã¢ï x¢§ü ¥¢ñÚ ÜéUÀ ÎïÚ ÜïU Ï¢¢’Î §GÜGüéUç‹Ý„¢ ÜU¢ ÎÎü çÏ¢ËÜéUH
…¢¼¢ Úã¢ J ²ïã Ï¢²¢Ý Îï¼ï ±vG¼ ÜU¢ÈGUè ¥GÚ„¢ ã¢ï
™éÜU¢ ãñ ±¢ïã çÎÝ ¥¢… ÜU¢ çÎÝ }¢é Û¢ï çÈUÚ ÜU|¢è §GÜGüéUç‹Ý„¢ ÜUè
¼vHèÈGU Ýãèæ ãé §ü J ²ï ã Ï¢²¢Ý Îï ¼ï ±vG¼ }¢é Û¢ï ¥GH¢ÜGU¢§ü
}¢-ÎÝè ÜGU¢çÈGUH¢ ç…G}}¢¢Î¢Ú ÜUè ãGñç„Ä²¼ „ï }¢-ÎÝè ÜGU¢çÈGUH¢ïæ
ÜUè {ê } ¢ï æ }¢™¢Ýï ÜUè ç¶GÎ}¢¼ ç}¢Hè ãé §ü ãñ J
x¢Ú ã¢ï § GÜGüé ç‹Ý„¢, ¥G¢çÚ…G¢ ÜU¢ï§ü „¢ Ð¢¥¢ïx¢ï ç„¤GãG¼ïæ, ÜGU¢çÈGUHï }¢ïæ ™H¢ï
ÎêÚ Ï¢è}¢¢çÚ²¢æ, ¥¢ñÚ ÐÚïà¢¢çÝ²¢æ ã¢ïæx¢è Ï¢„ ™H ÐÇGïæ, ÜGU¢çÈGUHï }¢ïæ ™H¢ï
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! Îï ¶¢ ¥¢Ð Ýï ! }¢-ÎÝè

ÜGU ¢çÈGU Hï ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ „ï §G ÜGüéUç‹Ý„¢ …ñ „è }¢ê … Gè Ï¢è}¢¢Úè „ï
Ý…¢¼ ç}¢H x¢§ü J § ÜG GüéUç‹Ý„¢ ÜUè Ðã™¢Ý ²ï ã ãñ çÜU §„ }¢ï æ ™Iï
(²¢’Ýè Ú¢Ý Üï U …¢ï ÇG) „ï Hï ÜUÚ Ð¢©æ Üï U ÅwGÝï ¼ÜU à¢ÎèÎ ÎÎü ã¢ï¼¢
ãñ ²ïã }¢Ú…G Ï¢Ú„¢ïæ ¼ÜU ÐèÀ¢ Ýãèæ À¢ïÇG¼¢ J
½ï…¼¢ ãñ J
“Îé¥G¢ }¢¢ïç}¢Ý ÜU¢ ãç‰¢²¢Ú ãñ” ÜïU S¢œ ¢Úã ãGéMÈGU

ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï Îé¥G¢ }¢¢æx¢Ýï ÜïU 17 }¢-ÎÝè ÈêUH
(y¢vGÚèÏ¢‹¢ y¢}¢¢}¢ }¢-Î‹¢è ÈêUË¢ ¥ãìGS¢‹¢éË¢ çÃ¢¥G¢¥ çË¢ ¥¢Î¢çÏ¢gé¥G¢ }¢¥G
à¢ãüG …GñçHË¢ }¢ég¥G¢ çË¢ ¥ãìGS¢çÝË¢ çÃ¢¥G¢¥, }¢yGÏ¢ê¥G¢ }¢ÜU-¼-Ï¢y¢éË¢ }¢Îè‹¢¢
Ï¢¢Ï¢éË¢ }¢Îè‹¢¢ S¢ï }¢¢wG¢ê…G ãñ´)
1ãÚ
 Ú¢ï…G ÜU}¢ ¥…G ÜU}¢ Ï¢èS¢ Ï¢¢Ú Îé¥¢G ÜUÚ‹¢¢ Ã¢¢çÁ¢Ï¢ ãñ J
‹¢}¢¢ç…GÄ¢¢ï´ ÜU¢ Ä¢ïã Ã¢¢çÁ¢Ï¢, ‹¢}¢¢…G }¢ï´ S¢ê-Úy¢éË¢ ÈGU¢çy¢ãG¢ „ï
¥Î¢ ã¢ï Á¢¢y¢¢ ãñ çÜU (y¢Ú-Á¢}¢» ÜU‹…GéË¢ §ü}¢¢‹¢ :
ã}¢ ÜU¢ï S¢èŠ¢¢ Ú¢Sy¢¢ Ó¢Ë¢¢) |¢è Îé¥¢G ¥¢ñÚ (y¢Ú-Á¢}¢»
ÜU‹…GéË¢ §ü}¢¢‹¢ : S¢Ï¢ wG¢êçÏ¢Ä¢¢´ ¥ËË¢¢ã ÜU¢ï Á¢¢ï }¢¢çË¢ÜU S¢¢Úï Á¢ã¢‹¢ Ã¢¢Ë¢¢ï´
ÜU¢) ÜUã‹¢¢ |¢è Îé¥G¢ ãñ J (S¢. 123) 2Îé¥G¢ }¢ï´ ãGÎ S¢ï ‹¢ Ï¢ÉGï J }¢-S¢Ë¢‹¢
¥ç}Ï¢Ä¢¢» çÜUÚ¢}¢ ÜU¢ }¢¼üÏ¢¢ }¢¢´x¢‹¢¢ Ä¢¢ ¥¢S}¢¢‹¢ Œ ¢Ú
Ó¢ÉG‹¢ï ÜUè y¢}¢‹Ý¢ ÜUÚ‹¢¢ J ‹¢è…G Î¢ï‹¢¢ï´ Á¢ã¢´ ÜUè S¢¢Úè |¢Ë¢¢§Ä¢¢´ ¥¢ñÚ S¢Ï¢
ÜUè S¢Ï¢ wG¢êçÏ¢Ä¢¢´ }¢¢´x¢‹¢¢ |¢è }¢‹¥G ãñ çÜU §‹¢ wG¢êçÏ¢Ä¢¢ï´ }¢ḯ }¢Ú¢çy¢Ï¢ï ¥ç}Ï¢Ä¢¢
|¢è ãñ´ Á¢¢ï ‹¢ãè´ ç}¢Ë¢ S¢ÜUy¢ï J (S¢. 80,81 ) 3Á¢¢ï }¢éãG¢Ë¢
(Ä¢¢’‹¢è ‹¢¢ }¢éç}ÜU‹¢) Ä¢¢ ÜGUÚèÏ¢ Ï¢ }¢éãG¢Ë¢ ã¢ï ©S¢ ÜUè Îé¥G¢ ‹¢ }¢¢´x¢ï J
çË¢ã¢…G¢ ã}¢ïà¢¢ ÜïU çË¢Ä¢ï y¢‹ÎéLSy¢è ¥G¢çÈGUÄÄ¢y¢ }¢¢´x¢‹¢¢ çÜU ¥¢Î}¢è ©G}¢í
|¢Ú ÜU|¢è çÜUS¢è y¢GÚãG ÜUè y¢vË¢èÈGU }¢ï´ ‹¢ Œ ¢ÇGï Ä¢ïã }¢éãG¢Ë¢ï ¥G¢Îè ÜUè Îé¥G¢
}¢¢´x¢‹¢¢ ãñ J Ä¢ê´ãè Ë¢}Ï¢ï ÜGUÎ ÜïU ¥¢Î}¢è ÜU¢ À¢ïÅ¢ ÜGUÎ ã¢ï‹¢ï Ä¢¢ À¢ïÅè
¥¢´w¢ Ã¢¢Ë¢ï ÜU¢ Ï¢ÇGè ¥¢´w¢ ÜUè Îé¥G¢ ÜUÚ‹¢¢ }¢}‹¢ê¥G ãñ çÜU Ä¢ïã »ïS¢ï ¥}¢í
ÜUè Îé¥G¢ ãñ çÁ¢S¢ Œ ¢Ú ÜGUË¢}¢ Á¢¢Úè ã¢ï Ó¢éÜU¢ ãñ J (S¢. 81) 4x¢é‹¢¢ã
ÜUè Îé¥G¢ ‹¢ ÜUÚï çÜU }¢éÛ¢ï Œ ¢Ú¢Ä¢¢ }¢¢Ë¢ ç}¢Ë¢ Á¢¢» çÜU x¢é‹¢¢ã ÜUè y¢GË¢Ï¢
ÜUÚ‹¢¢ |¢è x¢é‹¢¢ã ãñ J (S¢. 82) 5ÜGUyG»G ÚïãìG}¢ (}¢-S¢Ë¢‹¢ ÈGéUË¢¢´
çÚày¢ïÎ¢Ú¢ï´ }¢ï´ Ë¢ÇG¢§ü ã¢ï Á¢¢») ÜUè Îé¥G¢ ‹¢ ÜUÚï J (S¢. 82) 6¥ËË¢¢ã
S¢ï çS¢ÈGüU ãGÜGUèÚ Ó¢è…G ‹¢ }¢¢´x¢ï çÜU Œ¢ÚÃ¢Îü x¢¢Ú x¢G‹¢è ãñ Ï¢çËÜU
¥Œ ¢‹¢è y¢}¢¢}¢ y¢Ã¢ÁÁ¢¢ïã ©S¢è ÜUè ¼GÚÈGU Úw¢ï ¥¢ñÚ ãÚ Ó¢è…G ÜU¢ ©S¢è S¢ï
S¢éÃ¢¢Ë¢ ÜUÚï J (S¢. 84) 7Ú‹Á¢¢ï }¢éS¢èÏ¢y¢ S¢ï Í¢Ï¢Ú¢ ÜUÚ ¥Œ ¢‹¢ï }¢Ú‹¢ï ÜUè
Îé¥G¢ ‹¢ ÜUÚï J w¢GÄ¢¢Ë¢ Úãï çÜU Îé‹Ä¢Ã¢è ‹¢évGS¢¢‹¢ S¢ï Ï¢Ó¢‹¢ï ÜïU çË¢Ä¢ï }¢¢ñy¢
ÜUè y¢}¢‹Ý¢ ‹¢¢ Á¢¢§…G ãñ ¥¢ñÚ Îè‹¢è }¢é…GÚüy¢ (Ä¢¢’‹¢è Îè‹¢è ‹¢évGS¢¢‹¢) ÜïU
w¢G¢ñÈGU S¢ï Á¢¢§…G (S¢. 85,87) 8çÏ¢Ë¢¢ …GMÚy¢ï à¢Ú-§üG çÜUS¢è ÜïU }¢Ú‹¢ï
¥¢ñÚ w¢GÚ¢Ï¢è (Ï¢ÚÏ¢¢Îè) ÜUè Îé¥G¢ ‹¢ ÜUÚï, ¥Ë¢Ï¢œ ¢¢ ¥x¢Ú çÜUS¢è
ÜU¢çÈGUÚ ÜïU §ü}¢¢‹¢ ‹¢ Ë¢¢‹¢ï Œ ¢Ú Ä¢ÜGUè‹¢ Ä¢¢ …G‹Ýï x¢G¢çË¢Ï¢ ã¢ï ¥¢ñÚ (©S¢ ÜïU)
Á¢è‹¢ï S¢ï Îè‹¢ ÜU¢ ‹¢évGS¢¢‹¢ ã¢ï Ä¢¢ çÜUS¢è …G¢çË¢}¢ S¢ï y¢¢ñÏ¢¢ ¥¢ñÚ …GéË}¢ À¢ïÇG‹¢ï
ÜUè ©}}¢èÎ ‹¢ ã¢ï ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ }¢Ú‹¢¢, y¢Ï¢¢ã ã¢ï‹¢¢ }¢wGHêÜGU ÜïU ãGÜGU }¢ï´
}¢éÈGUèÎ ã¢ï y¢¢ï »ïS¢ï à¢wGS¢ Œ ¢Ú Ï¢Î Îé¥G¢ ÜUÚ‹¢¢ ÎéLSy¢ ãñ J (S¢. 87)
 9çÜUS¢è }¢éS¢Ë}¢¢‹¢ ÜU¢ï Ä¢ïã Ï¢Î Îé¥G¢ ‹¢ Îï çÜU “y¢ê ÜU¢çÈGUÚ ã¢ï Á¢¢»”
çÜU Ï¢¢’…G ©G-Ë¢}¢¢ ÜïU ‹¢…GÎèÜU (»ïS¢è Îé¥G¢ }¢¢´x¢‹¢¢) ÜéUÈGíU ãñ ¥¢ñÚ
y¢ãGÜGUèÜGU Ä¢ïã ãñ çÜU ¥x¢Ú ÜéUÈíGU ÜU¢ï ¥ÓÀ¢ Ä¢¢ §SË¢¢}¢ ÜU¢ï Ï¢éÚ¢ Á¢¢‹¢ ÜUÚ
ÜUãï y¢¢ï Ï¢ïà¢ÜU ÜéUÈGíU ãñ Ã¢Ú‹¢¢ Ï¢ÇG¢ x¢é‹¢¢ã ãñ çÜU }¢éS¢Ë}¢¢‹¢ ÜUè Ï¢Î wGÃ¢¢ãè
(Ä¢¢’‹¢è Ï¢éÚ¢ Ó¢¢ã‹¢¢) ãGÚ¢}¢ ãñ, w¢éGS¢êS¢‹¢ Ä¢ïã Ï¢Î wGÃ¢¢ãè (çÜU ÈGéUË¢¢´ ÜU¢
§ü}¢¢‹¢ Ï¢ÚÏ¢¢Î ã¢ï Á¢¢») y¢¢ï S¢Ï¢ Ï¢Î wÃG¢¢çãÄ¢¢ï´ S¢ï Ï¢Îy¢Ú ãñ J (S¢. 90)
 10çÜUS¢è }¢éS¢Ë}¢¢‹¢ Œ ¢Ú Ë¢¢’‹¢y¢ ‹¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ ©S¢ï }¢ÚÎêÎ Ã¢ }¢ËªG‹¢
‹¢ ÜUãï ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ ÜU¢çÈGUÚ ÜU¢ ÜéUÈíGU Œ ¢Ú }¢Ú‹¢¢ Ä¢ÜGUè‹¢è ‹¢ãè´ ©S¢ Œ ¢Ú |¢è
‹¢¢}¢ Ë¢ï ÜUÚ Ë¢¢’‹¢y¢ ‹¢ ÜUÚï J (S¢. 90) 11çÜUS¢è }¢éS¢Ë}¢¢‹¢ ÜU¢ï Ä¢ïã
Ï¢Î Îé¥G¢ ‹¢ Îï çÜU “¼éÛ¢ Œ ¢Ú ¶GéÎ¢ ÜU¢ x¢G…GÏ¢ ‹¢¢ç…GË¢ ã¢ï ¥¢ñÚ
y¢ê (|¢¢ÇG ¥¢ñÚ) ¥¢x¢ Ä¢¢ Î¢ï…Gw¢G }¢ï´ Î¢çw¢GË¢ ã¢ï J” çÜU ãGÎèS¢ à¢ÚèÈGU
ÈGU Ú}¢¢Ýï }¢éSG ¼GÈ G U¢ ç…„Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU Ï¢¢Ú Îé ÚêÎ ï Ð¢ÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã ¼¥G ¢ H¢ ©„ ÐÚ Î„ ÚãGì}¢¼ï´
½ï…¼¢ ãñ J
}¢ï´ §S¢ ÜUè }¢é}¢¢-‹¢-¥Gy¢ Ã¢¢çÚÎ ãñ J (S¢. 100) 12Á¢¢ï ÜU¢çÈGUÚ }¢Ú¢
©S¢ ÜïU çË¢Ä¢ï Îé¥G¢» }¢çxGÈGUÚy¢ ãGÚ¢}¢ Ã¢ ÜéUÈGíU ãñ J (S¢. 100) 13Ä¢ïã
Îé¥G¢ ÜUÚ‹¢¢, “¶GéÎ¢Ä¢¢ ! S¢Ï¢ }¢éS¢Ë}¢¢‹¢¢ï´ ÜïU S¢Ï¢ x¢é‹¢¢ã Ï¢wGà¢ Îï J”
Á¢¢§…G ‹¢ãè´ çÜU §S¢ }¢ï´ ©‹¢ ¥ãG¢ÎèS¢ï }¢éÏ¢¢-ÚÜU¢ ÜUè y¢v…GèÏ¢ (Ä¢¢’‹¢è
Û¢éÅË¢¢‹¢¢) ã¢ïy¢è ãñ çÁ¢‹¢ }¢ï´ Ï¢¢’…G }¢éS¢Ë}¢¢‹¢ ÜU¢ Î¢ï…G¶G }¢ï´ Á¢¢‹¢¢ Ã¢¢çÚÎ
ãéÃ¢¢ J (S¢. 106) ¥Ë¢Ï¢œ ¢¢ Ä¢ê´ Îé¥G¢ ÜUÚ‹¢¢ “S¢¢Úè ©}}¢y¢ï }¢éãG}}¢Î
ÜUè }¢çxGÈUG Úy¢ (Ä¢¢’‹¢è Ï¢çwGà¢à¢) ã¢ï Ä¢¢ S¢¢Úï }¢éS¢Ë}¢¢‹¢¢ï´
ÜUè }¢çxGÈGUÚy¢ ã¢ï” Á¢¢§…G ãñ J (S¢. 103) 14¥Œ ¢‹¢ï çË¢Ä¢ï ¥¢ñÚ ¥Œ ¢‹¢ï
Î¢ïSy¢ ¥ãGÏ¢¢Ï¢, ¥ãË¢¢ï }¢¢Ë¢ ¥¢ñÚ ¥¢ñË¢¢Î ÜïU çË¢Ä¢ï Ï¢Î Îé¥G¢ ‹¢ ÜUÚï, vÄ¢¢
}¢¢’Ë¢ê}¢ çÜU ÜGUÏ¢êçË¢ÄÄ¢y¢ ÜU¢ Ã¢vG¼ ã¢ï ¥¢ñÚ Ï¢Î Îé¥G¢ ÜU¢ ¥S¢Ú …G¢çãÚ
ã¢ï‹¢ï Œ
¢Ú ‹¢Î¢}¢y¢ ã¢ï J (S¢. 107) 15Á¢¢ï Ó¢è…G ãG¢çS¢Ë¢ ã¢ï (Ä¢¢’‹¢è ¥Œ ¢‹¢ï
Œ¢¢S¢ }¢¢ñÁ¢êÎ ã¢ï) ©S¢ ÜUè Îé¥G¢ ‹¢ ÜUÚï }¢-S¢Ë¢‹¢ }¢Îü Ä¢ê´ ‹¢ ÜUãï, “Ä¢¢
¥ËË¢¢ã }¢éÛ¢ï }¢Îü ÜUÚ Îï” çÜU §çSy¢ãì…G¢ (}¢…G¢ÜGU Ï¢‹¢¢‹¢¢) ãñ J
¥Ë¢Ï¢œ ¢¢ »ïS¢è Îé¥G¢ çÁ¢S¢ }¢ïï´ à¢Úè¥Gy¢ ÜïU ãGév}¢ ÜUè y¢¢’}¢èË¢ Ä¢¢
¥G¢çÁ¢…Gè Ã¢ Ï¢‹Îx¢è ÜU¢ §…Gã¢Ú Ä¢¢ Œ ¢ÚÃ¢Îü x¢¢Ú ¥¢ñÚ }¢Îè‹¢ï ÜïU
y¢¢Á¢Î¢Ú S¢ï }¢ãGÏÏ¢y¢ Ä¢¢ Îè‹¢ Ä¢¢ ¥ãË¢ï Îè‹¢ ÜUè ¼GÚÈGU
ÚxGÏ¢y¢ Ä¢¢ ÜéUÈGíU¢ï ÜU¢çÈGUÚè‹¢ S¢ï ‹¢zGÚy¢ Ã¢x¢ñGÚ¢ ÜïU ÈGU±¢§Î ç‹¢ÜUË¢y¢ï ã¢ï´ Ã¢¢ïã
Á¢¢§…G ãñ ¥x¢™ïü §S¢ ¥}¢í ÜU¢ ãéGS¢êË¢ Ä¢ÜGUè‹¢è ã¢ï J Á¢ñS¢ï ÎéÚêÎ à¢ÚèÈGU Œ ¢ÉG‹¢¢,
Ã¢S¢èË¢ï ÜUè, çS¢Ú¢y¢Gï }¢éSy¢ÜGUè}¢ ÜUè ¥ËË¢¢ã Ã¢ ÚS¢êË¢
ÜïU Îéà}¢‹¢¢ï´ Œ
¢Ú x¢G…GÏ¢ Ã¢ Ë¢¢’‹¢y¢ ÜUè Îé¥G¢ ÜUÚ‹¢¢ J (S¢. 108) 16
Îé¥G¢ }¢ï´ y¢´x¢è ‹¢ ÜUÚï }¢-S¢Ë¢‹¢ Ä¢ê´ ‹¢ }¢¢´x¢ï Ä¢¢ ¥ËË¢¢ã y¢‹ã¢ }¢éÛ¢
Œ¢Ú ÚãìG}¢ ÈGUÚ}¢¢ Ä¢¢ çS¢ÈüGU }¢éÛ¢ï ¥¢ñÚ }¢ïÚï ÈéGUË¢¢´ ÈéGUË¢¢´ Î¢ïSy¢ ÜU¢ï ‹¢ï’}¢y¢
Ï¢wGà¢ J (S¢. 109) Ï¢ïãy¢Ú Ä¢ïã ãñ çÜU S¢Ï¢ }¢éS¢Ë}¢¢‹¢¢ï´ ÜU¢ï Îé¥G¢ }¢ï´ à¢¢ç}¢Ë¢
ÜUÚ Ë¢ï §S¢ ÜU¢ »ÜU ÈGU¢»Î¢ Ä¢ïã |¢è ã¢ïx¢¢ çÜU ¥x¢Ú w¢GéÎ ©S¢ ‹¢ïÜU Ï¢¢y¢
ÜU¢ ãGÜGUÎ¢Ú ‹¢ |¢è ãéÃ¢¢ y¢¢ï ¥ÓÀï }¢éS¢Ë}¢¢‹¢¢ï´ ÜïU y¢GéÈñGUË¢ Œ
¢¢ Ë¢ïx¢¢ J 17
ãéGÁÁ¢y¢éË¢ §SË¢¢}¢ ãG…GÚy¢ï S¢çÄÄ¢Îé‹¢¢ §}¢¢}¢ }¢éãG}}¢Î x¢G…G¢Ë¢è
ÈGUÚ}¢¢y¢ï ãñ´ : }¢…GÏ¢êy¢G ¥GÜGUèÎï ÜïU S¢¢‰¢ Îé¥¢G }¢¢´x¢ï ¥¢ñÚ
ÜGUÏ¢êçË¢ÄÄ¢y¢ ÜU¢ Ä¢ÜGUè‹¢ Úw¢ï J
15 ÜGéUÚ¥¢Ýè Îé¥G¢»æ
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ï ÚÏ¢ ã}¢¢Úï ã}¢ḯ Îé‹²¢ }¢ï´ |¢H¢§ü Îï

¥¢ñÚ ã}¢ï´ ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ |¢H¢§ü Îï ¥¢ñÚ ã}¢ï´ ¥GÁ¢G¢Ï¢ï Î¢ïÁ¢G¶G S¢ï Ï¢Ó¢¢ J
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ï ÚÏ¢ ã}¢¢Úï ã}¢ï´ Ý ÐÜUÇG ¥x¢Ú

ã}¢ |¢êHï´ ²¢ Ó¢êÜïU´ J
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ï ÚÏ¢ ã}¢¢Úï ¥¢ñÚ ã}¢ ÐÚ |¢¢Úè

Ï¢¢ïÛ¢ Ý Ú¶ Á¢ñS¢¢ ¼êÝï ã}¢ S¢ï ¥x¢H¢ï´ ÐÚ Ú¶¢ ‰¢¢ J
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ï ÚÏ¢ ã}¢¢Úï çÎH ÅïÉGï Ý ÜUÚ

Ï¢¢’Î §S¢ ÜïU çÜU ¼êÝï ã}¢ï´ çãÎ¢²¼ Îè ¥¢ñÚ ã}¢ï´ ¥ÐÝï Ð¢S¢ S¢ï ÚãG}¢¼ ¥G¼G¢
ÜUÚ Ï¢ïà¢ÜU ¼ê ãñ Ï¢ÇG¢ ÎïÝï ±¢H¢ J
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ï ÚÏ¢ ã}¢¢Úï ã}¢ §ü}¢¢Ý H¢» ¼¢ï

ã}¢¢Úï x¢éÝ¢ã }¢é¥G¢ÈGU ÜUÚ ¥¢ñÚ ã}¢ï´ Î¢ïÁ¢G¶G ÜïU ¥GÁ¢G¢Ï¢ S¢ï Ï¢Ó¢¢ Hï J
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ï ÚÏ¢ ã}¢¢Úï ¼¢ï ã}¢¢Úï x¢éÝ¢ã Ï¢wGà¢ Îï

¥¢ñÚ ã}¢¢Úè Ï¢éÚ¢§²¢æ }¢ãìG± ÈGUÚ}¢¢ Îï ¥¢ñÚ ã}¢¢Úè }¢¢ñ¼ ¥ÓÀ¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ ÜUÚ J
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ï ã}¢¢Úï ÚÏ¢ ã}¢ïæ Á¢G¢çH}¢¢ḯ ÜïU S¢¢‰¢ Ý ÜUÚ J
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ï ÚÏ¢ ã}¢¢Úï ã}¢ ÐÚ S¢Ï¢í ©æÇïH Îï

¥¢ñÚ ã}¢ï´ }¢éS¢Ë}¢¢Ý ©Æ¢ J
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ï }¢ïÚï ÚÏ¢ }¢éÛ¢ï Ý}¢¢Á¢G ÜU¢ ÜGU¢§}¢

ÜUÚÝï ±¢H¢ Ú¶ ¥¢ñÚ ÜéUÀ }¢ïÚè ¥¢ñH¢Î ÜU¢ï »ï ã}¢¢Úï ÚÏ¢ ¥¢ñÚ ã}¢¢Úè Îé¥G¢
S¢éÝ Hï J
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢é H §ü}¢¢Ý : »ï ã}¢¢Úï ÚÏ¢ }¢éÛ¢ï Ï¢wGà¢ Îï ¥¢ñÚ

}¢ïÚï }¢¢æ Ï¢¢Ð ÜU¢ï ¥¢ñÚ S¢Ï¢ }¢éS¢Ë}¢¢Ý¢ï´ ÜU¢ï çÁ¢S¢ çÎÝ çãGS¢¢Ï¢ ÜGU¢§}¢ ã¢ïx¢¢ J
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ï ã}¢¢Úï ÚÏ¢ ã}¢ §ü}¢¢Ý H¢» ¼¢ï ã}¢ï´
Ï¢wGà¢ Îï ¥¢ñÚ ã}¢ ÐÚ ÚãìG}¢ ÜUÚ ¥¢ñÚ ¼ê S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ïã¼Ú ÚãìG}¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ ãñ J
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ï ã}¢¢Úï ÚÏ¢ ã}¢ï´ Îï ã}¢¢Úè Ï¢èçÏ¢²¢ï´

¥¢ñÚ ã}¢¢Úè ¥¢ñH¢Î S¢ï ¥¢æ¶¢ï´ ÜUè Æ‹ÇÜU ¥¢ñÚ ã}¢ï´ ÐÚãïÁ¢G x¢¢Ú¢ï´ ÜU¢ Ðïà¢±¢
Ï¢Ý¢ J
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ï ã}¢¢Úï ÚÏ¢ ã}¢ï´ Ï¢wGà¢ Îï ¥¢ñÚ

ã}¢¢Úï |¢¢§²¢ï´ ÜU¢ï Á¢¢ï ã}¢ S¢ï ÐãHï §ü}¢¢Ý H¢» ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï çÎH }¢ï´ §ü}¢¢Ý
±¢H¢ï´ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ÜUèÝ¢ Ý Ú¶ »ï ÚÏ¢ ã}¢¢Úï Ï¢ïà¢ÜU ¼ê ãè çÝã¢²¼ }¢ïãÚÏ¢¢Ý
ÚãGì}¢ ±¢H¢ ãñ J
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ï }¢ïÚï ÚÏ¢ ¼ïÚè ÐÝ¢ã à¢²¢¼GèÝ ÜïU

±S±S¢¢ï´ S¢ï J
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ï }¢ïÚï ÚÏ¢ ¼ê §Ý Î¢ïÝ¢ï´ ÐÚ Úãì}G ¢

ÜUÚ Á¢ñS¢¢ çÜU §Ý Î¢ïÝ¢ï´ Ýï }¢éÛ¢ï ÀéÅÐÝ (Ï¢Ó¢ÐÝ) }¢ï´ Ð¢H¢ J
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ ç…„Ýï çÜU¼¢Ï¢ }¢ï´ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéÚêÎï Ð¢ÜU çH¶¢ ¼¢ï …Ï¢ ¼ÜU }¢ïÚ¢ Ý¢}¢ ©„ }¢ḯ Úãï°¢ çÈGUçÚà¼ï
ÎèÝ ± Îé‹²¢ ÜUè |¢H¢§²¢ï´ ±¢Hè 49 Îé¥G¢»æ

(1) Îé¥G¢» }¢éS¼GÈGU¢
¥ËH¢ã ÜïU Œ ²¢Úï }¢ãGÏ¢êÏ¢ ¥vS¢Ú
²ïã Îé¥G¢ |¢è }¢¢æx¢¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï :
²¢’Ýè »ï çÎH¢ï´ ÜïU ÈñUÚÝï ±¢Hï ! }¢ïÚï çÎH ÜU¢ï ¥ÐÝï ÎèÝ ÐÚ
ÜGU¢§}¢ Ú¶ J
Þ²ïã Îé¥G¢ ¼¢’Hè}¢ï ©}}¢¼ ÜUï çH²ï ãñ ¼¢çÜU H¢ïx¢ „éÝ ÜUÚ „è¶ Hïæ J
(ç}¢Ú¥¢¼, ç…. 1 „. 109 )
(2) S¢¢ï¼ï ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢
¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã }¢ñ´ ¼ïÚï Ý¢}¢ ÜïU S¢¢‰¢ ãè }¢Ú¼¢ ¥¢ñÚ

Á¢è¼¢ ãêæ (²¢’Ýè S¢¢ï¼¢ ¥¢ñÚ Á¢¢x¢¼¢ ãêæ) J
(3) Ýè´Î S¢ï Ï¢ïÎ¢Ú ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢’Î ÜUè Îé¥G¢
¼ÚÁ¢}¢¢ : ¼}¢¢}¢ ¼¢’ÚèÈGïU´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU çH²ï çÁ¢S¢ Ýï ã}¢ï´

}¢¢ñ¼ (Ýè´Î) ÜïU Ï¢¢’Î ãG²¢¼ (Ï¢ïÎ¢Úè) ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢§ü ¥¢ñÚ ã}¢ï´ ©S¢è ÜUè ¼GÚÈGU
H¢ñÅÝ¢ ãñ J
(4) Ï¢ñ¼H
é ¶GH¢ }¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ïÝï S¢ï ÐãHï ÜUè Îé¥¢G
¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã }¢ñ´ Ý¢Ð¢ÜU çÁ¢‹Ý ¥¢ñÚ çÁ¢ç‹Ý²¢ï´ S¢ï

¼ïÚè ÐÝ¢ã }¢¢æx¢¼¢ ãêæ J
Ó¢êæçÜU Ð¢¶G¢Ýï }¢ï´ x¢‹Îï çÁ¢‹Ý¢¼ Úã¼ï ãñ´ J §S¢ çH²ï ²ïã Îé¥G¢ ÐÉGÝè
Ó¢¢çã²ï J (ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãG, ç…. 1 „. 259)
(5) Ï¢ñ¼éH ¶GH¢ S¢ï Ï¢¢ãÚ ¥¢Ýï ÜïU Ï¢¢’Î ÜUè Îé¥G¢
¼ÚÁ¢}¢¢ : ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ à¢éRU ãñ çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ S¢ï ¥çÁ¢GÄ²¼

ÎêÚ ÜUè ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï ¥G¢çÈGUÄ²¼ Îè J
(6) Í¢Ú }¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ï¼ï ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢
¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã }¢ñ´ ¼éÛ¢ S¢ï Î¢ç¶GH ã¢ïÝï ¥¢ñÚ çÝÜUHÝï

ÜUè Á¢x¢ã¢ï´ ÜUè |¢H¢§ü ¼GHÏ¢ ÜUÚ¼¢ ãêæ, ¥ËH¢ã ÜïU Ý¢}¢ S¢ï ã}¢ ¥‹ÎÚ
¥¢» ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ÜïU Ý¢}¢ S¢ï Ï¢¢ãÚ çÝÜUHï ¥¢ñÚ ã}¢ Ýï ¥ÐÝï ÚÏ¢
¥ËH¢ã ÐÚ |¢Ú¢ïS¢¢ çÜU²¢ J
(7) Í¢Ú S¢ï çÝÜUH¼ï ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢
¼ÚÁ¢}¢¢ : ¥ËH¢ã ÜïU Ý¢}¢ S¢ï, }¢ñ´ Ýï ¥ËH¢ã ÐÚ

|¢Ú¢ïS¢¢ çÜU²¢, x¢éÝ¢ã S¢ï Ï¢Ó¢Ýï ÜUè ÜGéUÃ±¼ ¥¢ñÚ ÝïÜUè ÜUÚÝï ÜUè ¼G¢ÜGU¼
¥ËH¢ã ãè ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ãñ J
§S¢ Îé¥G¢ ÜUï ÐÉGÝï ÐÚ x¢GñÏ¢è çÈGUçÚà¼¢ ÐÉGÝï ±¢Hï S¢ï ÜUã¼¢ ãñ
çÜU ¼êÝï çÏ¢çS}¢ËH¢ã ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ S¢ï çãÎ¢²¼ Ð¢§ü ¥¢ñÚ
ÜïU ±S¢èHï S¢ï çÜUÈGU¢²¼ ¥¢ñÚ H¢ãG¢ñH ÜïU ±¢çS¢¼Gï S¢ï çãGÈGU¢Á¢G¼ J
(ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãG, ç…. 4 „. 48)
(8) ¶¢Ý¢ ¶¢Ýï S¢ï ÐãHï ÜUè Îé¥G¢
¼ÚÁ¢}¢¢ : ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU Ý¢}¢ S¢ï à¢éM¥G ÜUÚ¼¢ ãêæ çÁ¢S¢ ÜïU
Ý¢}¢ ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ S¢ï Á¢G}¢èÝ ± ¥¢S}¢¢Ý ÜUè ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢G ÝévGS¢¢Ý Ýãè´
ÐãéæÓ¢¢ S¢ÜU¼è, »ï ã}¢ïà¢¢ çÁ¢G‹Î¢ ± ÜGU¢§}¢ ÚãÝï ±¢Hï J
ãñ J
à¢éM¥G ÜUÚÝï S¢ï ÜGUÏH ²ïã Îé¥G¢ ÐÉG Hè Á¢¢», ¥x¢Ú ¶¢Ýï ÐèÝï
}¢ï´ Á¢GãìÚ |¢è ã¢ïx¢¢ ¼¢ï ¥S¢Ú Ýãè´ ÜUÚïx¢¢ J
(9) ¶¢Ýï ÜïU Ï¢¢’Î ÜUè Îé¥G¢
¼ÚÁ¢}¢¢ : ¥ËH¢ã ÜU¢ à¢éRU ãñ çÁ¢S¢ Ýï ã}¢ï´ ç¶H¢²¢,

çÐH¢²¢ ¥¢ñÚ ã}¢ï´ }¢éS¢Ë}¢¢Ý Ï¢Ý¢²¢ J
(10) Îê{ ÐèÝï ÜïU Ï¢¢’Î ÜUè Îé¥G¢
¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ! ã}¢¢Úï çH²ï §S¢ }¢ï´ Ï¢-Ú-ÜU¼ Îï

¥¢ñÚ ã}¢ï´ §S¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ §GÝ¢²¼ ÈGUÚ}¢¢ J
(11) ¥¢§üÝ¢ Îï¶¼ï ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢
¼ÚÁ¢}¢¢ : ²¢ ¥ËH¢ã ! ¼êÝï }¢ïÚè S¢êÚ¼ ¼¢ï ¥ÓÀè Ï¢Ý¢§ü ãñ

}¢ïÚï ¥wGH¢ÜGU |¢è ¥ÓÀï ÜUÚ Îï J
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ …Ï¢ ¼é}¢ }¢é„üHèÝ ÐÚ ÎéÚêÎï Ð¢ÜU ÐÉG¢ï ¼¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ ½è ÐÉG¢ï Ï¢ïà¢ÜU }¢ñ́ ¼}¢¢}¢ …ã¢Ý¢ḯ
ÜïU ÚÏ¢ ÜU¢ Ú„êH ãê´ J
(12)çÜUS¢è }¢éS¢Ë}¢¢Ý ÜU¢ï }¢éSÜUÚ¢¼¢ Îï¶ ÜUÚ

ÐÉGÝï ÜUè Îé¥G¢
¼ÚÁ¢}¢¢ : ¥ËH¢ã ¥¢Ð ÜU¢ï ã}¢ïà¢¢ }¢éSÜUÚ¢¼¢ Ú¶ï J

(13) à¢éçRU²¢ ¥Î¢ ÜUÚÝï ÜUè Îé¥G¢
¼ÚÁ¢}¢¢ : ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¼éÛ¢ï Á¢Á¢G¢» ¶GñÚ Îï J

§S¢ }¢éwG¼S¢Ú S¢ï Á¢é}Hï }¢ï´ ©S¢ ÜUè Ýï’}¢¼ ÜU¢ §vGÚ¢Ú |¢è ã¢ï x¢²¢ ¥ÐÝï
§GÁÁ¢G ÜU¢ §ÁGã¢Ú |¢è ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ãGÜGU }¢ï´ Îé¥G¢» ¶GñÚ |¢è, à¢éçRU²¢
ÜU¢ }¢vGS¢Î |¢è ²ïãè ã¢ï¼¢ ãñ J (ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãG, ç…. 4 „. 257)
ãGÎèS¢ }¢ï´ ãñ çÜU Á¢¢ï H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ à¢éçRU²¢ ¥Î¢ Ý ÜUÚï ±¢ïã
¥ËH¢ã ÜU¢ à¢éçRU²¢ |¢è ¥Î¢ Ý ÜUÚïx¢¢ J
(14) ¥Î¢» ÜGUÁ¢Gü ÜUè Îé¥G¢
¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ! }¢éÛ¢ï ãGH¢H çÚÁGÜGU ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢ ÜUÚ

ãGÚ¢}¢ S¢ï Ï¢Ó¢¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ÈGUÁGH¢ï ÜUÚ}¢ S¢ï ¥ÐÝï çS¢±¢ x¢GÚñ ¢ḯ S¢ï Ï¢ï çÝ²¢Á¢G ÜUÚ Îï J
²ïã Îé¥G¢ ¼èÚ Ï¢ ãÎÈGU ÝéS¶G¢ ãñ ¥x¢Ú ãÚ }¢éS¢Ë}¢¢Ý ã}¢ïà¢¢ ãè
²ïã Îé¥G¢ ãÚ Ý}¢¢Á¢G ÜïU Ï¢¢’Î Á¢GMÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÐÉG çH²¢ ÜUÚï
ÜGUÁ¢Gü ± Á¢GéË}¢ S¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G Úãïx¢¢ J (ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãG, ç…. 4 „. 51)
(15) xG¢éSS¢¢ ¥¢Ýï ÜïU ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢
¼ÚÁ¢}¢¢ : }¢ñ´ à¢ñ¼¢G Ý }¢ÚÎêÎ S¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ÐÝ¢ã Ó¢¢ã¼¢ ãêæ J
(16) §GË}¢ }¢ï´ §Á¢G¢ÈGïU ÜUè Îé¥G¢
¼Ú-Á¢}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ï }¢ïÚï ÚÏ¢ }¢éÛ¢ï §GË}¢ çÁ¢G²¢Î¢ Îï J

(17) çà¢¥G¢Úï ÜéUzGÈGU¢Ú ÜU¢ï Îï¶ï ²¢ ¥¢±¢Á¢G S¢éÝï
¼¢ï ²ïã Îé¥G¢ ÐÉGï
¼ÚÁ¢}¢¢ : }¢ñ´ x¢±¢ãè Îï¼¢ ãêæ çÜU ¥ËH¢ã ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü
}¢¢’Ï¢êÎ Ýãè´, ±¢ïã ²v¼¢ ãñ ©S¢ ÜU¢ ÜU¢ï§ü à¢ÚèÜU Ýãè´, ±¢ïã }¢¢’Ï¢êÎ ²v¼¢ ãñ
ã}¢ çS¢ÈGüU ©S¢è ÜUè §GÏ¢¢Î¼ ÜUÚ¼ï ãñ´ J
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ ç…„Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ Ú¢ï…Gï …é}¢é¥G¢ Î¢ï „¢ñ Ï¢¢Ú ÎéÚêÎï Ð¢ÜU ÐÉG¢ ©„ ÜïU Î¢ï „¢ñ „¢H ÜïU °éÝ¢ã
}¢é¥G¢ÈGU ã¢ï´°ï J
}¢ËÈGêUÁ¢G¢¼ï ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼ }¢ï´ ãñ çÜU }¢‹ÎÚ¢ï´ ÜïU Í¢‹Åï ¥¢ñÚ S¢æ¶
(Ý¢ÜGêUS¢ ²¢’Ýè Ï¢ÇGè ÜU¢ïÇGè Á¢¢ï }¢‹ÎÚ¢ï´ }¢ï´ Ï¢Á¢¢§ü Á¢¢¼è ãñ) ÜUè ¥¢±¢Á¢G
¥¢ñÚ çx¢Á¢¢ü ±x¢GñÚ¢ ÜUè §G}¢¢Ú¼ ÜU¢ï Îï¶ ÜUÚ |¢è ²ïã Îé¥G¢ ÐÉGï J
(¥H }¢ËÈGêUÁ¢G, çãGSS¢» Îé±é}¢, S¢. 235 )
(18) }¢éS¢èÏ¢¼ Á¢GÎ¢ ÜU¢ï Îï¶ ÜUÚ ÐÉGÝï ÜUè Îé¥G¢
¼ÚÁ¢}¢¢ : ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ à¢éRU ãñ çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ï §S¢ }¢éS¢èÏ¢¼

S¢ï ¥G¢çÈGUÄ²¼ Îè çÁ¢S¢ }¢ï´ ¼éÛ¢ï }¢éÏ¼H¢ çÜU²¢ ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï ¥ÐÝè Ï¢ãé¼ S¢è
}¢wGHêÜGU ÐÚ ÈGUÁ¢GèH¼ Îè J
Á¢¢ï à¢wGS¢ çÜUS¢è Ï¢H¢ ÚS¢èÎ¢ ÜU¢ï Îï¶ ÜUÚ ²ïã Îé¥G¢ ÐÉG Hïx¢¢
©S¢ Ï¢H¢ S¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G Úãïx¢¢ J ãÚ ¼GÚãG ÜïU ¥}¢Ú¢Á¢G ± Ï¢H¢
}¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ÜU¢ï Îï¶ ÜUÚ ²ïã Îé¥G¢ ÐÉG S¢ÜU¼ï ãñ´ J HïçÜUÝ ¼èÝ çÜGUS}¢
ÜUè Ï¢è}¢¢çÚ²¢ï´ }¢ï´ }¢éÏ¼H¢ ÜU¢ï Îï¶ ÜUÚ ²ïã Îé¥G¢ Ý ÐÉGè Á¢¢» §S¢ çH²ï
çÜU }¢‹ÜGêUH ãñ çÜU ¼èÝ Ï¢è}¢¢çÚ²¢ï´ ÜU¢ï }¢vMã Ý Ú¶¢ï :
1Á¢GéÜU¢}¢ çÜU §S¢ ÜUè ±Á¢ã S¢ï Ï¢ãé¼ S¢è Ï¢è}¢¢çÚ²¢ï´ ÜUè Á¢ÇG ÜUÅ Á¢¢¼è ãñ J

2¶éÁ¢Hè çÜU §S¢ S¢ï ¥}¢Ú¢Á¢Gï çÁ¢çËÎ²¢ ¥¢ñÚ Á¢éÁ¢G¢}¢ ±x¢GñÚ¢ ÜU¢
§ç‹S¢Î¢Î ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J
3¥¢à¢¢ïÏ¢ï Ó¢à}¢ Ý¢ Ï¢èÝ¢§ü ÜU¢ï ÎzG¥G ÜUÚ¼¢ ãñ J

(}¢ËÈUGê…G¢¼ï ¥¢’H¢ ãG…GÚ¼, çãGS„» ¥Ã±H, „, 78, }¢HwG¶G„Ý )
(§S¢ Îé¥G¢ ÜU¢ï ÐÉG¼ï ±vG¼ §S¢ Ï¢¢¼ ÜU¢ ¶G²¢H Ú¶ï´ çÜU }¢éS¢èÏ¢¼
Á¢GÎ¢ ¼ÜU ¥¢±¢Á¢G Ý ÐãéæÓ¢ï v²êæ çÜU §S¢ S¢ï ©S¢ ÜUè çÎH çà¢ÜUÝè ã¢ï S¢ÜU¼è ãñ J)
(19) }¢éx¢Gü ÜUè Ï¢¢æx¢ S¢éÝ ÜUÚ ÐÉGÝï ÜUè Îé¥G¢
¼ÚÁ¢}¢¢ : ²¢ §H¢ãè ! }¢ñ´ ¼éÛ¢ S¢ï ¼ïÚï ÈGUÁGH ÜU¢ S¢é±¢H

ÜUÚ¼¢ ãêæ J
}¢éx¢Gü ÚãG}¢¼ ÜU¢ çÈGUçÚà¼¢ Îï¶ ÜUÚ Ï¢¢ïH¼¢ ãñ, ©S¢ ±vG¼ ÜUè
Îé¥G¢ ÐÚ çÈGUçÚà¼ï ÜïU ¥¢}¢èÝ ÜUãÝï ÜUè ©}}¢èÎ ãñ J
(ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãG, ç…. 4 „. 32)
(20) Ï¢¢çÚà¢ ÜUè çÁ¢G²¢Î¼è ÜïU ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢
¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ! ã}¢¢Úï §Îü çx¢Îü Ï¢ÚS¢¢ ¥¢ñÚ ã}¢ ÐÚ

Ý Ï¢ÚS¢¢, »ï ¥ËH¢ã ! ÅèH¢ï´ ÐÚ ¥¢ñÚ Ðã¢çÇG²¢ï´ ÐÚ ¥¢ñÚ ±¢çÎ²¢ï´ ÐÚ
¥¢ñÚ ÎÚwG¼ ©x¢Ýï ÜïU }¢ÜGU¢}¢¢¼ ÐÚ Ï¢ÚS¢¢ J (²¢’Ýè Á¢ã¢æ Á¢¢Ýè ± }¢¢Hè ÝévGS¢¢Ý
ã¢ïÝï ÜU¢ ¥‹Îïà¢¢ Ý ã¢ï)
½ï…¼¢ ãñ J
(21) ¥¢æ{è ÜïU ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢
¼ÚÁ¢}¢¢ : ²¢ §H¢ãè ! }¢ñ´ ¼éÛ¢ S¢ï §S¢ (²¢’Ýè ¥¢æ{è) ÜUè
¥¢ñÚ Á¢¢ï ÜéUÀ §S¢ }¢ï´ ãñ ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ ÜïU S¢¢‰¢ ²ïã |¢ïÁ¢è x¢§ü ãñ, ©S¢ ÜUè |¢H¢§ü
ÜU¢ S¢é±¢H ÜUÚ¼¢ ãêæ ¥¢ñÚ }¢ñ´ ¼ïÚè ÐÝ¢ã }¢¢æx¢¼¢ ãêæ §S¢ (¥¢æ{è) ÜïU à¢Ú S¢ï
¥¢ñÚ ©S¢ Ó¢èÁ¢G ÜïU à¢Ú S¢ï Á¢¢ï §S¢ }¢ï´ ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU à¢Ú S¢ï çÁ¢S¢ ÜïU S¢¢‰¢
²ïã |¢ïÁ¢è x¢§ü ãñ J
(22) çS¢¼¢Ú¢ ÅêÅ¼¢ Îï¶¼ï ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢
¼ÚÁ¢}¢¢ : Á¢¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ó¢¢ãï, ÜU¢ï§ü ÜGéUÃ±¼ Ýãè´ }¢x¢Ú
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè }¢ÎÎ S¢ï J

(23) Ï¢¢Á¢G¢Ú }¢ï´ Î¢ç¶GH ã¢ï¼ï ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢
¼ÚÁ¢}¢¢ : ¥ËH¢ã ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü }¢¢’Ï¢êÎ Ýãè´, ±¢ïã ¥ÜïUH¢ ãñ,
©S¢ ÜU¢ ÜU¢ï§ü à¢ÚèÜU Ýãè´, ©S¢è ÜïU çH²ï ãñ Ï¢¢Îà¢¢ãè ¥¢ñÚ ©S¢è ÜïU çH²ï ãG}Î
ãñ, ±¢ïãè çÁ¢G‹Î¢ ÜUÚ¼¢ ¥¢ñÚ }¢¢Ú¼¢ ãñ ±¢ïã çÁ¢G‹Î¢ ãñ ©S¢ ÜU¢ï ãÚçx¢Á¢G }¢¢ñ¼
Ýãè´ ¥¢»x¢è, ¼}¢¢}¢ |¢H¢§²¢æ ©S¢è ÜïU ÎS¼ï ÜGéUÎÚ¼ }¢ï´ ãñ´ ¥¢ñÚ ±¢ïã ãÚ Ó¢èÁ¢G
ÐÚ ÜGU¢çÎÚ ãñ J
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ §S¢ (Îé¥G¢ ÜUï ÐÉGÝï ±¢Hï) Üï çH²ï ÎS¢
H¢¶ ÝïçÜU²¢æ çH¶¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ÎS¢ H¢¶ x¢éÝ¢ã ç}¢Å¢¼¢ ãñ
¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ÎS¢ H¢¶ Î-ÚÁ¢ï Ï¢éH‹Î ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU çH²ï
Á¢‹Ý¼ }¢ï´ Í¢Ú Ï¢Ý¢¼¢ ãñ J (ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãG, ç…. 4 „. 39)
(24) Ï¢¢Á¢G¢Ú }¢ï´ ÝévGS¢¢Ý Ý ã¢ï Ï¢çËÜU ÈGU¢»Î¢ ã¢ï
Ï¢¢Á¢G¢Ú Á¢¢»æ ¼¢ï ²ïã Îé¥G¢ ÐÉGï´ :
æ ¼¢ ãñ J
§S¢ Îé¥G¢ ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ S¢ï Ï¢¢Á¢G¢Ú }¢ï´ wG¢êÏ¢ ÝzG¥G

ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ÜU¢ï§ü Í¢¢Å¢ Ýãè´ ã¢ïx¢¢ §S¢ Îé¥G¢ ÜU¢ï ãGéÁG¢êÚï ¥ÜUÚ}¢
Ýï ÐÉG¢ ãñ J (Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú, S¢. 580)
(25) à¢Ï¢ï ÜGUÎí ÜUè Îé¥G¢

©}}¢éH }¢é¥ç}¢ÝèÝ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²-Î¼éÝ¢ ¥G¢§à¢¢ çS¢gèÜGU¢
çÚ±¢²¼ ÈGUÚ}¢¢¼è ãñ´ : }¢ñ´ Ýï ¥ÐÝï S¢Ú¼¢Á¢, S¢¢çãGÏ¢ï
}¢ï’Ú¢Á¢ ÜUè ç¶GÎ}¢¼ï Ï¢¢ Ï¢-Ú-ÜU¼ }¢ï´ ¥GÁ¢Gü ÜUè :
“²¢ ÚS¢êHËH¢ã ! ¥x¢Ú }¢éÛ¢ï à¢Ï¢ï ÜGUÎí ÜU¢ §GË}¢ ã¢ï
Á¢¢» ¼¢ï v²¢ ÐÉGêæ ?” S¢ÚÜU¢Úï ¥Ï¢Î ÜGUÚ¢Ú, à¢ÈGUè»G Ú¢ïÁ¢Gï à¢é}¢¢Ú
Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : “§S¢ ¼GÚãG Îé¥G¢ }¢¢æx¢¢ï :
¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ! Ï¢ïà¢ÜU ¼ê }¢é¥G¢ÈGU ÈGUÚ}¢¢Ýï ±¢H¢, ÎÚ

x¢éÁ¢GÚ ÈGUÚ}¢¢Ýï ±¢H¢ ãñ ¥¢ñÚ }¢é¥G¢ÈGU ÜUÚÝï ÜU¢ï ÐS¢‹Î ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ çHã¢Á¢G¢
}¢éÛ¢ï }¢é¥G¢ÈGU ÈGUÚ}¢¢ Îï J
(26) §zG¼G¢Ú ÜïU ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢
¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ! }¢ñ´ Ýï ¼ïÚï çH²ï Ú¢ïÁ¢G¢ Ú¶¢ ¥¢ñÚ ¼ïÚï

ãè ¥G¼G¢ ÜUÎ¢ü çÚÁGÜGU S¢ï §zG¼G¢Ú çÜU²¢ J
(27) ¥¢Ï¢ï Á¢G}¢ Á¢G}¢ Ðè¼ï ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢
¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ! }¢ñ´ ¼éÛ¢ S¢ï §GË}¢ï Ý¢ÈGïU¥G ÜU¢ ¥¢ñÚ

çÚÁGÜGU ÜUè ÜéUà¢¢-Îx¢è ÜU¢ ¥¢ñÚ ãÚ Ï¢è}¢¢Úè S¢ï çà¢ÈGU¢²¢Ï¢è ÜU¢ S¢é±¢H ÜUÚ¼¢
ãêæ J
S¢ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¥¢Ï¢ï Á¢G}¢Á¢G}¢
çÁ¢S¢ ÜU¢}¢ ÜïU çH²ï çÐ²¢ …¢» (ÜU¢Ú ¥¢}¢Î ãñ) ¥¢Ð §S¢ ÜU¢ï Ðè¼ï ±vG¼
çà¢ÈGU¢ ¼GHÏ¢ ÜUÚï´ ¼¢ï ¥ËH¢ã çà¢ÈGU¢ ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢»x¢¢, ¥¢ñÚ ¥x¢Ú
ÐÝ¢ã }¢¢æx¢ïæ ¼¢ï ¥ËH¢ã ©S¢ï ÐÝ¢ã ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ J
(28,29) Ý²¢ çHÏ¢¢S¢ÐãÝ¼ï ±vG¼ ÜUèÎ¢ï Îé¥¢G »æ
¼ÚÁ¢}¢¢ : ¥ËH¢ã ÜU¢ à¢éRU ãñ çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ï ±¢ïã ÜUÐÇG¢

ÐãÝ¢²¢ çÁ¢S¢ S¢ï }¢ñ´ ¥ÐÝ¢ çS¢~¢ ÀéÐ¢¼¢ ãêæ ¥¢ñÚ çÁ¢G‹Îx¢è }¢ï´ §S¢ S¢ï Á¢GèÝ¼
ãG¢çS¢H ÜUÚ¼¢ ãêæ J
¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ! ¼ïÚ¢ à¢éRU ãñ ¼êÝï }¢éÛ¢ï ²ïã ÜUÐÇG¢

ÐãÝ¢²¢ }¢ñ´ ¼éÛ¢ S¢ï §S¢ ÜUè |¢H¢§ü ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ x¢GÚÁ¢G ÜïU çH²ï ²ïã Ï¢Ý¢²¢ x¢²¢
ãñ ©S¢ ÜUè |¢H¢§ü }¢¢æx¢¼¢ ãêæ ¥¢ñÚ §S¢ ÜUè Ï¢éÚ¢§ü ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ x¢GÚÁ¢G ÜïU çH²ï ²ïã
Ï¢Ý¢²¢ x¢²¢ ãñ ©S¢ ÜUè Ï¢éÚ¢§ü S¢ï ¼ïÚè ÐÝ¢ã ¼GHÏ¢ ÜUÚ¼¢ ãêæ J
(30) ¼ïH Hx¢¢¼ï ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢
¼ÚÁ¢}¢¢ : ¥ËH¢ã ÜïU Ý¢}¢ S¢ï à¢éM¥G Á¢¢ï Ï¢ãé¼ }¢ïãÚÏ¢¢Ý

ÚãG}¢¼ ±¢H¢ J
S¢ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢ ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ¥G¢Hèà¢¢Ý
ãñ : Á¢¢ï çÏ¢x¢GñÚ çÏ¢çS}¢ËH¢ã ÐÉGï ¼ïH Hx¢¢» ¼¢ï ©S¢ ÜïU S¢¢‰¢ S¢œ
¢Ú70
à¢ñ¼G¢Ý ¼ïH Hx¢¢¼ï ãñ´ J
(31) HÇGÜïU ÜïU ¥GÜGUèÜGïU ÜUè Îé¥G¢
(²ã¢æ ÐÚ HÇGÜïU ÜU¢ Ý¢}¢ çH²¢ Á¢¢»)
(Îé¥G¢ ¶Gy}¢ ÜUÚ ÜïU ÈGU¢ñÚÝ Á¢GÏãG ÜUÚ Îï) (ÈGU¼¢±¢ Ú-…Gç±Ä²¢, ç…. 20, „. 575)
¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ! ²ïã }¢ïÚï ÈGéUH¢æ Ï¢ïÅï ÜU¢ ¥GÜGUèÜGU¢ ãñ,
§S¢ ÜU¢ wG¢êÝ §S¢ ÜïU wG¢êÝ, §S¢ ÜU¢ x¢¢ïà¼ §S¢ ÜïU x¢¢ïà¼, §S¢ ÜUè ãaè §S¢
ÜUè ãaè, §S¢ ÜU¢ Ó¢}¢ÇG¢ §S¢ ÜïU Ó¢}¢ÇGï ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU Ï¢¢H, §S¢ ÜïU Ï¢¢H
ÜïU Ï¢ÎHï }¢ï´ ãñ´ J »ï ¥ËH¢ã ! §S¢ ÜU¢ï }¢ïÚï Ï¢ïÅï ÜïU çH²ï Á¢ã‹Ý}¢ ÜUè
¥¢x¢ S¢ï çÈGUÎ²¢ Ï¢Ý¢ Îï J ¥ËH¢ã ÜïU Ý¢}¢ S¢ï, ¥ËH¢ã S¢Ï¢
S¢ï Ï¢ÇG¢ ãñ J
(32) HÇGÜUè ÜïU ¥GÜGUèÜGïU ÜUè Îé¥G¢

(²ã¢æ ÐÚ HÇGÜUè ÜU¢ Ý¢}¢ çH²¢ Á¢¢»)
(Îé¥G¢ ¶Gy}¢ ÜUÚ ÜïU ÈGU¢ñÚÝ Á¢GÏãG ÜUÚ Îï) (ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢, çÁ¢. 20, S¢. 585 )
¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ! ²ïã }¢ïÚè ÈGéUH¢æ Ï¢ïÅè ÜU¢ ¥GÜGUèÜGU¢

ãñ, §S¢ ÜU¢ wG¢êÝ §S¢ ÜïU wG¢êÝ, §S¢ ÜU¢ x¢¢ïà¼ §S¢ ÜïU x¢¢ïà¼, §S¢ ÜUè ãaè
§S¢ ÜUè ãaè, §S¢ ÜU¢ Ó¢}¢ÇG¢ §S¢ ÜïU Ó¢}¢ÇGï ¥¢ñÚ §S¢ ÜïU Ï¢¢H, §S¢ ÜïU
Ï¢¢H ÜïU Ï¢ÎHï }¢ï´ ãñ´ J »ï ¥ËH¢ã ! §S¢ ÜU¢ï }¢ïÚè Ï¢ïÅè ÜïU çH²ï
Á¢ã‹Ý}¢ ÜUè ¥¢x¢ S¢ï çÈGUÎ²¢ Ï¢Ý¢ Îï J ¥ËH¢ã ÜïU Ý¢}¢ S¢ï,
¥ËH¢ã S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ÇG¢ ãñ J
(33) S¢é±¢Úè ÐÚ §yG}¢èÝ¢Ý S¢ï Ï¢ñÆ Á¢¢Ýï ÐÚ Îé¥¢G
¼ÚÁ¢}¢¢ : ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ à¢éRU ãñ, Ð¢ÜUè ãñ ©S¢ï çÁ¢S¢ Ýï §S¢
S¢é±¢Úè ÜU¢ï ã}¢¢Úï Ï¢S¢ }¢ï´ ÜUÚ çÎ²¢ ¥¢ñÚ ²ïã ã}¢¢Úï Ï¢ê¼ï (¼G¢ÜGU¼) ÜUè Ý ‰¢è
¥¢ñÚ Ï¢ïà¢ÜU ã}¢ï´ ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè ¼GÚÈGU ÐHÅÝ¢ ãñ J

(34) Á¢Ï¢ ÜU¢ï§ü à¢x¢êÝ çÎH }¢ï´ ¶ÅÜïU ©S¢ ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢
¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ! ¼ê ãè |¢H¢§ü ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ

¥¢ñÚ ¼ê ãè Ï¢éÚ¢§ü ÎêÚ ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã S¢ï Ï¢Ó¢Ýï ÜUè ¼G¢ÜGU¼ ¥¢ñÚ ÝïÜUè
ÜUÚÝï ÜUè ÜGéUÃ±¼ ¼ïÚè ãè }¢ÎÎ S¢ï ãñ J
Ï¢Î à¢x¢êÝè ÜUè §SH¢}¢ }¢ï´ ÜU¢ï§ü ãGÜGUèÜGU¼ Ýãè´ ãñ J }¢-S¢HÝ
Ï¢¢’Á¢GG H¢ïx¢¢ï´ ÜU¢ï Îï¶¢ x¢²¢ ãñ çÜU ¥x¢Ú ©Ý ÜïU S¢¢}¢Ýï S¢ï ÜU¢Hè çÏ¢ËHè
Ú¢S¼¢ ÜU¢Å ÜUÚ x¢éÁ¢GÚ Á¢¢» ¼¢ï ÜUã¼ï ãñ´ çÜU ã}¢¢Úï çH²ï Ï¢éÚ¢ ãé±¢, ã}¢
çÁ¢S¢ }¢vGS¢Î ÜïU çH²ï Á¢¢ Úãï ‰¢ï ±¢ïã ÐêÚ¢ Ý ã¢ïx¢¢ çHã¢Á¢G¢ ±¢ÐS¢ Í¢Ú
H¢ñÅ Á¢¢¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ Î¢ïÏ¢¢Ú¢ çÈUÚ çÁ¢S¢ }¢vGS¢Î ÜïU çH²ï Í¢Ú S¢ï çÝÜUHï ‰¢ï
©S¢ ÜU¢}¢ ÜïU çH²ï Ú±¢Ý¢ ã¢ï¼ï ãñ´ J ²¢Î Úãï çÜU §SH¢}¢ }¢ï´ »ïS¢ï
¼±¤ãé}¢¢¼ (±ã}¢¢ï´) ¥¢ñÚ Ï¢Î à¢x¢êçÝ²¢ï´ ÜUè ÜU¢ï§ü ãGÜGUèÜGU¼ Ýãè´ ãñ, §Ý
S¢ï §çÁ¼Ý¢Ï¢ Á¢GMÚè ãñ, ¥x¢Ú çÎH }¢ï´ ÜU|¢è »ïS¢è Ï¢¢¼ ¶ÅÜïU ¼¢ï ²ïã
Îé¥G¢ ÐÉGï çÜU §S¢ Îé¥G¢ }¢ï´ }¢éS¢Ë}¢¢Ý¢ï´ ÜU¢ï ¼¢’Hè}¢ Îè x¢§ü ãñ çÜU
}¢é¥çSS¢Úï ãGÜGUèÜGUè ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ãñ J ±¢ïã Á¢¢ï Ó¢¢ã¼¢ ãñ ±¢ïãè
ã¢ï¼¢ ãñ ²ïãè Ï¢¢¼ ¥x¢Ú Ï¢‹Î» }¢¢ïç}¢Ý ã}¢ïà¢¢ ¥ÐÝï Ðïà¢ï ÝÁ¢GÚ Ú¶ï
¼¢ï ¼}¢¢}¢ ¼±¤ãé}¢¢¼ ¥¢ñÚ Ï¢Î à¢x¢êçÝ²¢ḯ S¢ï ÀéÅÜU¢Ú¢ ã¢ï Á¢¢» J
(35,36) ÝÁ¢GÚï Ï¢Î Hx¢Ýï ÐÚ ÐÉGï
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ Á¢GMÚ ÜU¢çÈGUÚ ¼¢ï »ïS¢ï }¢¢’Hê}¢

ã¢ï¼ï ãñ´ çÜU x¢¢ï²¢ ¥ÐÝè Ï¢Î ÝÁ¢GÚ Hx¢¢ ÜUÚ ¼é}ãï´ çx¢Ú¢ Îï´x¢ï, Á¢Ï¢ ÜGéUÚ¥¢Ý
S¢éÝ¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ÜUã¼ï ãñ´ ²ïã Á¢GMÚ ¥GvGH S¢ï ÎêÚ ãñ´ J
²ïã ¥¢²¼ ÝÁ¢GÚï Ï¢Î S¢ï Ï¢Ó¢Ýï ÜïU çH²ï §vS¢èÚ ãñ J
(ÝêLH §G ÚÈGU¢Ý, S¢. 971 )
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ãGS¢Ý Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : çÁ¢S¢ ÜU¢ï
ÝÁ¢GÚ Hx¢ï ©S¢ ÐÚ ²ïã ¥¢²¼ ÐÉG ÜUÚ Î}¢ ÜUÚ Îè Á¢¢» J
(¶G…G¢§ÝéH §GÚÈUG¢Ý, „. 1019)
¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ! §S¢ (ÝÁ¢GÚï Ï¢Î) ÜUè x¢Ú}¢è, S¢Îèü

¥¢ñÚ }¢éS¢èÏ¢¼ §„ „ï ÎêÚ ÜUÚ Îï J
(37) Á¢H Á¢¢Ýï ÐÚ ÐÉGÝï ÜUè Îé¥G¢
¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï ¼}¢¢}¢ H¢ïx¢¢ï´ ÜïU ÚÏ¢ ! ¼vHèÈGU ÎêÚ ÈGUÚ}¢¢,

çà¢ÈGU¢ Îï ¼ê ãè çà¢ÈGU¢ ÎïÝï ±¢H¢ ãñ ¼ïÚï çS¢±¢ ÜU¢ï§ü çà¢ÈGU¢ ÎïÝï ±¢H¢ Ýãè´ J
(38) Á¢GãÚèHï Á¢¢Ý±Ú¢ï´ S¢ï }¢ãGÈUêG Á¢G ÚãÝï ÜUè Îé¥¢G
Ý}¢¢Á¢Gï ÈGUÁ¢í ¥¢ñÚ Ý}¢¢Á¢ïG }¢x¢çÚÏ¢ ÜïU Ï¢¢’Î ãÚ Ú¢ïÁ¢G ¼èÝ Ï¢¢Ú ²ïã Îé¥G¢
ÐÉGï ¥Ã±H ± ¥¢ç¶GÚ ¼èÝ ¼èÝ Ï¢¢Ú ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG Hï J
¼ÚÁ¢}¢¢ : }¢ñ´ ¥ËH¢ã ÜïU ÐêÚï ¥¢ñÚ ÜU¢ç}¢H ÜUçH}¢¢¼ ÜïU

S¢¢‰¢ }¢wGHêÜGU ÜïU à¢Ú S¢ï ÐÝ¢ã Hï¼¢ ãêæ J (²ã¢æ }¢wGHêÜGU S¢ï }¢éÚ¢Î ±¢ïã }¢wGHêÜGU
ãñ çÁ¢„ S¢ï à¢Ú ã¢ï S¢ÜïU) çÈUÚ ²ïã ÐÉGï :
²ïã Îé¥G¢ S¢ÈGUÚ ± ãGÁ¢GÚ }¢ï´ ã}¢ïà¢¢ ãè S¢éÏãG ± à¢¢}¢ ÐÉG¢
ÜUèçÁ¢²ï, Á¢GãÚèHè Ó¢èÁ¢G¢ï´ S¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G Úãï´x¢ï, Ï¢ãé¼ }¢éÁ¢ÚüÏ¢ ãñ J
(ç}¢Ú¥¢¼, ç…. 4 „. 35)
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ÝêãG ÐÚ S¢H¢}¢ ã¢ï Á¢ã¢Ý ±¢H¢ï´ }¢ḯ J

wG¢éÎ¢ Ýï Ó¢¢ã¢ ¼¢ï Á¢GãÚèHï Á¢¢Ý±Ú¢ï´ S¢¢æÐ çÏ¢ÓÀê ±x¢GñÚ¢ S¢ï
}¢ãGÈGêUÁ¢G Úãïx¢¢ J çÝã¢²¼ }¢éÁ¢ÚüÏ¢ ãñ J (§SH¢}¢è çÁ¢G‹Îx¢è, S¢. 128 )
(39) çÜUS¢è ÜGU¢ñ}¢ S¢ï ¶G¼Ú

G ï ÜïU ±vG¼ ÜUè Îé¥¢G
¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ã}¢ ¼éÛ¢ï Îéà}¢Ý¢ï´ ÜïU }¢éÜGU¢çÏ¢H ÜUÚ¼ï

ãñ´ ¥¢ñÚ ©Ý ÜUè à¢Ú¢Ú¼¢ï´ S¢ï ¼ïÚè ÐÝ¢ã Ó¢¢ã¼ï ãñ´ J
(40) S¢wG¼ ¶G¼GÚï ÜïU ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢
¼ÚÁ¢}¢¢ : §H¢ãè ! ã}¢¢Úè ÐÎ¢üÎ¢Úè ÈGUÚ}¢¢ ¥¢ñÚ ã}¢¢Úè

Í¢Ï¢Ú¢ãÅ ÜU¢ï Ï¢ï ¶G¢ñÈGUè ± §yG}¢èÝ¢Ý S¢ï Ï¢ÎH Îï J
(41) Á¢GÏ¢¢Ý ÜUè HévÝ¼ ÜUè Îé¥G¢
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ï }¢ïÚï ÚÏ¢ }¢ïÚï çH²ï }¢ïÚ¢ S¢èÝ¢

¶¢ïH Îï ¥¢ñÚ }¢ïÚï çH²ï }¢ïÚ¢ ÜU¢}¢ ¥¢S¢¢Ý ÜUÚ ¥¢ñÚ }¢ïÚè Á¢GÏ¢¢Ý ÜUè çx¢Úã
¶¢ïH Îï çÜU ±¢ïã }¢ïÚè Ï¢¢¼ S¢}¢Û¢ï´ J
(42) ÜéUÈGí ± ÈGUvGÚ S¢ï ÐÝ¢ã ÜUè Îé¥G¢
¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã }¢ñ´ ÜéUÈGí , ÈGUvGÚ ¥¢ñÚ ¥GÁ¢G¢Ï¢ï ÜGUÏ¢í S¢ï

¼ïÚè ÐÝ¢ã Ó¢¢ã¼¢ ãêæ J
(43,44) §G²¢Î¼ ÜUÚ¼ï ±vG¼ ÜUè Î¢ï Îé¥G¢»æ
¼ÚÁ¢}¢¢ : ÜU¢ï§ü ãGÚÁ¢ ÜUè Ï¢¢¼ Ýãè´ ²ïã }¢ÚÁ¢G x¢éÝ¢ã¢ï´

S¢ï Ð¢ÜU ÜUÚÝï ±¢H¢ ãñ J
¼ÚÁ¢}¢¢ : }¢ñ´ ¥G-Á¢G}¢¼ ±¢Hï S¢ï S¢é±¢H ÜUÚ¼¢ ãêæ Á¢¢ï ¥Gà¢ïü ¥GÁ¢Gè}¢
ÜU¢ }¢¢çHÜU ãñ çÜU ±¢ïã ¼éÛ¢ï çà¢ÈGU¢ Îï J
(45) }¢éS¢èÏ¢¼ ÜïU ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢
¼ÚÁ¢}¢¢ : Ï¢ïà¢ÜU ã}¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜïU ãñ´ ¥¢ñÚ Ï¢ïà¢ÜU ã}¢
©S¢è ÜUè ¼GÚÈGU H¢ñÅÝï ±¢Hï ãñ´, »ï ¥ËH¢ã ! }¢ïÚè }¢éS¢èÏ¢¼ }¢ï´ }¢éÛ¢ï
¥Á¢í Îï ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï §S¢ S¢ï Ï¢ïã¼Ú ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢ J
(46) ¼¢’çÁ¢GÄ²¼ ÜUÚ¼ï ±vG¼ ÜUè Îé¥G¢
¼ÚÁ¢}¢¢ : Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ãè ÜU¢ ãñ Á¢¢ï ©S¢ Ýï Hï çH²¢

¥¢ñÚ Á¢¢ï ÜéUÀ ©S¢ Ýï çÎ²¢ ãñ ¥¢ñÚ ãÚ Ó¢èÁ¢G ÜUè ©S¢ ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï´ }¢è¥G¢Î
}¢éÜGUÚüÚ ãñ ÐS¢ Ó¢¢çã²ï çÜU ¼ê S¢Ï¢í ÜUÚï ¥¢ñÚ S¢±¢Ï¢ ÜUè ©}}¢èÎ Ú¶ï J
(47) ÜUÈGUÝ ÐÚ çH¶Ýï ÜUè Îé¥G¢»æ
Á¢¢ï ²ïã Îé¥G¢ }¢çÄ²¼ ÜïU ÜUÈGUÝ ÐÚ çH¶ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
çÜGU²¢}¢¼ ¼ÜU ©S¢ S¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢ ©Æ¢ Hï J ±¢ïã Îé¥G¢ ²ïã ãñ :
Á¢¢ï ²ïã Îé¥G¢ çÜUS¢è ÐÚÓ¢ï ÐÚ çH¶ ÜUÚ S¢èÝï ÐÚ ÜUÈGUÝ ÜïU
ÝèÓ¢ï Ú¶ Îï ©S¢ï ¥GÁ¢G¢Ï¢ï ÜGUÏ¢í Ý ã¢ï Ý }¢é‹ÜUÚ ÝÜUèÚ ÝÁ¢GÚ ¥¢»æ ¥¢ñÚ
±¢ïã Îé¥G¢ ²ïã ãñ :
(ÈUG¼¢±¢ Ú-…Gç±Ä²¢ }¢é¶GÚü…¢, ç…. 9, „. 108,110)

}¢-ÎÝè ÈêUH : Ï¢ïã¼Ú ²ïã ãñ çÜU ²ïã ÐÚÓ¢¢ (Ï¢çËÜU ¥GãÎ Ý¢}¢¢ ¥¢ñÚ
à¢-Á¢Ú¢ ±x¢GñÚ¢) }¢çÄ²¼ ÜïU }¢éæã ÜïU S¢¢}¢Ýï çÜGUÏH¢ ÜUè Á¢¢çÝÏ¢ (ÜGUÏ¢í ÜUè
¥‹ÎMÝè Îè±¢Ú }¢ï´) ¼G¢ÜGU ¶¢ïÎ ÜUÚ ©S¢ }¢ï´ Ú¶ï´ J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥GG¼, çÁ¢. 1, çãGSS¢¢ : 4, S¢. 848 )
}¢-ÎÝè }¢à±Ú¢ : ÜéUÀ ÐÚÓ¢ï ¥ÐÝï Ð¢S¢ Ú¶ HèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ }¢éS¢Ë}¢¢Ý¢ï´
ÜUè ÈGU¢ñ¼x¢è ÜïU }¢±¢ÜGïU¥G ÐÚ Ðïà¢ ÜUÚ ÜïU S¢±¢Ï¢ ÜU}¢¢§²ï ÝèÁ¢G ÜUÈGUÝ
ÈGUÚ¢ïà¢¢ï´ ¥¢ñÚ ¼ÁãèÁ¢G ± ¼vÈGUèÝ ÜUÚÝï ±¢Hï S¢}¢¢Á¢è §Î¢Ú¢ï´ ÜU¢ï |¢è
Ðïà¢ ÜUèçÁ¢²ï çÜU ±¢ïã ãÚ }¢éS¢Ë}¢¢Ý ÜïU çH²ï ÜUÈGUÝ ÜïU S¢¢‰¢ »ÜU
ÐÚÓ¢¢ ÈGUè S¢Ï¢èçHËH¢ã Îï çÎ²¢ ÜUÚïæ J
(48) Îé¥G¢ Ï¢Ú¢» Ú¢ïà¢çÝ²ï Ó¢à}¢
¥¢-²¼éH ÜéUÚS¢è ãÚ Ý}¢¢Á¢G ÜïU Ï¢¢’Î »ÜU Ï¢¢Ú ÐÉGè Á¢¢»
¥¢ñÚ Ý}¢¢Á¢Gï Ð‹Á¢x¢¢Ý¢ ÜUè Ð¢Ï¢‹Îè ÜUÚï çÁ¢Ý çÎÝ¢ï´ }¢ï´ ¥G¢ñÚ¼ ÜU¢ï Ý}¢¢Á¢G
ÜU¢ ãGév}¢ Ýãè´ ©Ý }¢ï´ |¢è Ð¢æÓ¢¢ï´ Ý}¢¢Á¢G ÜïU ±vG¼ ¥¢-²¼éH ÜéUÚS¢è §S¢
çÝÄ²¼ S¢ï çÜU ¥ËH¢ã ÜUè ¼¢’ÚèÈGU ãñ Ý §S¢ çÝÄ²¼ S¢ï çÜU
½ï…¼¢ ãñ J
ÜUH¢}¢éËH¢ã ãñ ÐÉG Hï ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ §S¢ ÜUçH}¢ï ÐÚ ÐãéæÓ¢ï

Î¢ïÝ¢ï´ ã¢‰¢¢ḯ ÜUè ©æçxH²¢ï´ ÜïU Ð¢ïÚï ¥¢æ¶¢ï´ ÐÚ Ú¶ ÜUÚ §S¢ ÜUçH}¢ï ÜU¢ï x²¢Úã
Ï¢¢Ú ÜUãï çÈUÚ Î¢ïÝ¢ï´ ã¢‰¢¢ï´ ÜUè ©æçxH²¢ḯ ÐÚ Î}¢ ÜUÚ ÜïU ¥¢æ¶¢ḯ ÐÚ ÈñUÚ Hï J
(49) ÈGUÁ¢Gü Ý}¢¢Á¢G ÜïU Ï¢¢’Î ÜUè Îé¥G¢»æ
ãÚ Ý}¢¢Á¢G ÜïU Ï¢¢’Î Ðïà¢¢Ýè ²¢’Ýè S¢Ú ÜïU ¥x¢Hï çãGSS¢ï ÐÚ
ã¢‰¢ Ú¶ ÜUÚ ÐÉGï :
¥¢ñÚ ã¢ƒ¶èæ™ÜUÚ }¢¢ƒ

ï ¼ÜU H¢» J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. ¥Ã±H, çãGSS¢» çS¢±é}¢, S¢. 539 )
¼ÚÁ¢}¢¢ : ¥ËH¢ã ÜïU Ý¢}¢ S¢ï çÁ¢S¢ ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü }¢¢’Ï¢êÎ
Ýãè´, ±¢ïã ÚãG}¢¢Ý ± ÚãGè}¢ ãñ, »ï ¥ËH¢ã }¢éÛ¢ S¢ï x¢G}¢ ± Ú‹Á¢ ÜU¢ï ÎêÚ
ÜUÚ Îï J
¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ¼ê ¥ÐÝï çÁ¢GRU ± à¢éRU ¥¢ñÚ ãGéSÝï

§GÏ¢¢Î¼ ÐÚ }¢ïÚè }¢ÎÎ ÈGUÚ}¢¢ J
¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ¼ê S¢H¢}¢¼è ÎïÝï ±¢H¢ ãñ ¥¢ñÚ ¼ïÚè

ãè ¼GÚÈGU S¢ï S¢H¢}¢¼è ãñ ¼ê Ï¢-Ú-ÜU¼ ±¢H¢ ãñ »ï Á¢H¢H ± Ï¢éÁ¢Géx¢èü ±¢Hï J
¥GãÎ Ý¢}¢¢
Á¢¢ï ãÚ Ý}¢¢Á¢G (²¢’Ýè ÈGUÁ¢Gü ± S¢é‹Ý¼ï´ ±x¢GñÚ¢ ÐÉGÝï) ÜïU Ï¢¢’Î
¥GãÎ Ý¢}¢¢ ÐÉGï, çÈGUçÚà¼ï ©S¢ï çH¶ ÜUÚ }¢¢ïãÚ Hx¢¢ ÜUÚ çÜGU²¢}¢¼ ÜïU
çH²ï ©Æ¢ Ú¶ï, Á¢Ï¢ ¥ËH¢ã ©S¢ Ï¢‹Îï ÜU¢ï ÜGUÏ¢í S¢ï ©Æ¢»,
çÈGUçÚà¼¢ ±¢ïã Ýç±à¼¢ (²¢’Ýè ÎS¼¢±ïÁ¢G) S¢¢‰¢ H¢» ¥¢ñÚ çÝÎ¢ ÜUè
Á¢¢» ¥GãÎ ±¢Hï ÜUã¢æ ãñ´, ©‹ãï´ ±¢ïã ¥GãÎ Ý¢}¢¢ çÎ²¢ Á¢¢» J §}¢¢}¢
ãGÜUè}¢ ç¼Úç}¢Á¢Gè Ýï §S¢ï çÚ±¢²¼ ÜUÚ ÜïU ÈGUÚ}¢¢²¢,
§}¢¢}¢ ¼G¢ªS¢ ÜUè ±çS¢Ä²¼ S¢ï ²ïã ¥GãÎ Ý¢}¢¢ ©Ý ÜïU
ÜUÈGUÝ }¢ï´ çH¶¢ x¢²¢ J
¥GãÎ Ý¢}¢¢ ²ïã ãñ :
½ï…¼¢ ãñ J
}¢-ÎÝè ÈêUH : Ï¢ïã¼Ú ²ïã ãñ çÜU ¥GãÎ Ý¢}¢¢ (Ï¢çËÜU à¢-Á¢Ú¢ ±x¢GñÚ¢)
}¢çÄ²¼ ÜïU }¢éæã ÜïU S¢¢}¢Ýï çÜGUÏH¢ ÜUè Á¢¢çÝÏ¢ (ÜGUÏ¢í ÜUè ¥‹ÎMÝè Îè±¢Ú
}¢ï´) ¼G¢ÜGU ¶¢ïÎ ÜUÚ ©S¢ }¢ï´ Ú¶ï´ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1 , çãGSS¢¢ : 4, S¢. 848 )
}¢-ÎÝè }¢à±Ú¢
Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ ãè S¢¢ïÝï S¢ï ÜGUÏH »ãGç¼²¢¼Gè ¼¢ñÏ¢¢ ±
¼ÁÎèÎï §ü}¢¢Ý ÜUÚ HïÝ¢ Ó¢¢çã²ï J ²¢Î Úç¶²ï !
çÁ¢S¢ ÜU¢ ÜéUÈGí ÐÚ ¶G¢ç¼}¢¢ ãé±¢ ±¢ïã
ã}¢ïà¢¢ ã}¢ïà¢¢ ÜïU çH²ï Á¢ã‹Ý}¢ ÜUè ¥¢x¢ }¢ï´ Á¢H¼¢
¥¢ñÚ ¥GÁ¢G¢Ï¢ Ð¢¼¢ Úãïx¢¢ J
}¢-ÎÝè Ð‹Á¢ S¢êÚã 228 ÈGñUÁ¢G¢Ýï ¥±Ú¢Î
ÈGñUÁ¢G¢Ýï ¥±Ú¢Î
ÚãG}¢¼¢ï´ ÜUè Ï¢ÚS¢¢¼
ÝêÚ ÜïU ÐñÜUÚ, ¼}¢¢}¢ ÝçÏ¢²¢ï´ ÜïU S¢Ú±Ú, Î¢ï Á¢ã¢æ ÜïU ¼¢Á¢±Ú, S¢éË¼G¢Ýï
Ï¢ãGÚ¢ï Ï¢Ú ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ÚãG}¢¼ çÝà¢¢Ý ãñ : “}¢éÛ¢ ÐÚ
ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG¢ï, ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¼é}¢ ÐÚ ÚãG}¢¼ |¢ïÁ¢ïx¢¢ J”
Ï¢éÁG¢éx¢¢ïZ S¢ï }¢‹ÜGêUH 38 }¢-ÎÝè ±Á¢G¢§ÈGU

(1) ÇÚ¢±Ýï wG±¢Ï¢¢ï´ S¢ï ÝÁ¢¢¼
“ ” 21 Ï¢¢Ú, ¥Ã±H ¥¢ç¶G Ú »ÜU »ÜU Ï¢¢Ú
Îé M Î à¢ÚèÈGU S¢¢ï ¼ ï ±vG ¼ ÐÉG Hï ´ x ¢ï ¼¢ï ÇÚ¢±Ýï wG± ¢Ï¢
Ýãè´ ¥¢»æ x ¢ï J (ÈGñUÁ¢G¢Ýï S¢é‹Ý¼, Ï¢¢Ï¢ ¥¢Î¢Ï¢ï ¼G¥G¢}¢, çÁ¢. 1 , S¢. 242)
(2) Á¢¢Ý±Ú ÜïU ÜU¢Åï ÜU¢ ¥G}¢H
²ïã ¥¢²¼ï ÜUÚè}¢¢ ãÚ Á¢¢Ý±Ú ÜïU ÜU¢Åï ÜïU çH²ï §vS¢èÚ ãñ,
x²¢Úã Ï¢¢Ú ÐÉG ÜUÚ ÜU¢ÅÝï ÜUè Á¢x¢ã ÐÚ Î}¢ ÜUÚï :
(3) Ï¢Ú¢» ÎzG»G Ï¢±¢S¢èÚ wG¢êÝè ± Ï¢¢Îè

ãÚ çÜGUS}¢ ÜUè Ï¢±¢S¢èÚ wG¢êÝè ± Ï¢¢Îè ÜïU çH²ï Î¢ï Úv¥G¼
Ý}¢¢Á¢G ÐÉGï ÐãHè Úv¥G¼ }¢ï´ Ï¢¢’Î ¥H ãG}Î à¢ÚèÈGU ÜïU S¢êÚ» ¥H}¢
ÝàÚãG, ÎêS¢Úè }¢ï´ S¢êÚ» ÈGUèH ¥¢ñÚ S¢H¢}¢ ÜïU Ï¢¢’Î S¢œ
¢Ú Ï¢¢Ú ÜUãï :
Ó¢‹Î Ú¢ïÁ¢G §S¢è ¼GÚãG ÜUÚï Ï¢±¢S¢èÚ ÎzG¥G ã¢ï J

(4) ÈGU¢çHÁ¢ ± HvG±¢
HvG±¢ ± ÈGU¢çHÁ¢ : S¢êÚ» çÁ¢GHÁ¢G¢H H¢ïãï (STEEL) ÜïU Ï¢Ú¼Ý
ÐÚ çH¶ ÜUÚ {¢ï ÜUÚ çÐH¢§ü Á¢¢» J
Îèx¢Ú ¼ÚÜUèÏ¢ : S¢êÚ» çÁ¢GHçÁ¢GH¼ H¢ïãï (STEEL) ÜïU Ï¢Ú¼Ý }¢ï´
çH¶ ÜUÚ Îï´ çÜU }¢ÚèÁ¢GG ©S¢ ÐÚ Îï¶ï çS¢¤GãG¼ ã¢ïx¢è J
(5) Ï¢Ú¢» ÜGéUÃ±¼ï ãG¢çÈGUÁ¢G¢
ÎèÝè çÜU¼¢Ï¢ ²¢ §SH¢}¢è S¢Ï¢ÜGU ÐÉGÝï S¢ï ÜGUÏH Á¢GñH }¢ï´ Îè ãé§ü
Îé¥G¢ (¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ ÎéMÎï Ð¢ÜU) ÐÉG HèçÁ¢²ï Á¢¢ï ÜéUÀ
ÐÉGï´x¢ï ²¢Î Úãïx¢¢ :
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ ¼é}¢ …ã¢´ ½è ã¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéÚêÎ ÐÉG¢ï çÜU ¼é}ã¢Ú¢ ÎéÚêÎ }¢éÛ¢ ¼ÜU Ðãéæ ™
¼¢ ãñ J
¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ! ã}¢ ÐÚ §GË}¢¢ï çãGv}¢¼ ÜïU ÎÚ±¢Á¢GGï ¶¢ïH Îï

¥¢ñÚ ã}¢ ÐÚ ¥ÐÝè ÚãG}¢¼ Ý¢çÁ¢GH ÈGUÚ}¢¢ ! »ï ¥G-Á¢G}¢¼ ¥¢ñÚ Ï¢éÁ¢Géx¢èü
±¢Hï !
(6) Á¢GïãìÝ ¶¢ïHÝï ÜïU çH²ï
ãÚ Ú¢ïÁ¢G S¢Ï¢ÜGU S¢ï ÐãHï §v¼¢HèS¢ }¢¼üÏ¢¢ ÐÉG ÜUÚ S¢Ï¢ÜGU
à¢éM¥GG ÜUÚï´ :
(7) ÜU¢ïÉG ¥¢ñÚ ÐèçH²¢

S¢ê Ú » Ï¢çÄ²Ýã ÐÉG ÜUÚ Ï¢ÚS¢ ± ²ÚÜGU ¢Ý (²¢’Ýè ÜU¢ï É G
¥¢ñÚ ÐèçH²¢) ±¢Hï ÐÚ Î}¢ ÜUÚï´ ¥¢ñÚ çH¶ ÜUÚ x¢Hï }¢ï´ Ç¢Hï´ J
¶¢Ýï ÐÚ Î¢ï Ý¢ï ´ ±vG¼ ²ï ã S¢ê Úã S¢ãGè ãG wG±¢æ (²¢’Ýè Îé LS¼ ÐÉGÝ ï
±¢Hï ) S¢ï ÐÉG±¢ ÜUÚ Î}¢ ÜUÚ Üï U ç¶H¢»æ ¶Gé Î¢ Ó¢¢ãï Ï¢ãé ¼
çÁ¢G²¢Î¢ ÈGU ¢»Î¢ ã¢ï J
(8) ±éS¥G¼ï çÚÁGÜGU

“ ” Ð¢æÓ¢ S¢¢ï Ï¢¢Ú ¥Ã±H ± ¥¢ç¶GÚ
ÎéMÎ à¢ÚèÈGU 11, 11 Ï¢¢Ú Ï¢¢’Î Ý}¢¢Á¢Gï §Gà¢¢ çÜGUÏH¢ M Ï¢¢ ±éÁG¢ê Ýæx¢ï
S¢Ú »ïS¢è Á¢x¢ã çÜU S¢Ú ¥¢ñÚ ¥¢S}¢¢Ý ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢G ãG¢§H
Ý ã¢ï, ²ã¢æ ¼ÜU ÜUè S¢Ú ÐÚ Å¢ïÐè |¢è Ý ã¢ï ÐÉG¢ ÜUÚï´ J
(9) ¼H¢à¢ï }¢¥G¢à¢
¼H¢à¢ï }¢¥G¢à¢ ÜïU çH²ï S¢êÚ» §wGH¢S¢ ÜU¢ï çÏ¢çS}¢ËH¢ã à¢ÚèÈGU
ÜïU S¢¢‰¢ »ÜU ãÁ¢G¢Ú »ÜU Ï¢¢Ú, ¥Ã±H ± ¥¢ç¶GÚ S¢¢ï S¢¢ï }¢¼üÏ¢¢ ÎéMÎ
à¢ÚèÈGU, ©GMÁ¢ï }¢¢ã (²¢’Ýè Ó¢¢æÎ ÜUè ÐãHè S¢ï Ó¢¢ñÎã±è´ ¼ÜU ÜïU Á¢G}¢¢Ýï) }¢ï´
ÐÉGÝ¢ çÝã¢²¼ }¢é¥çSS¢Ú ãñ J
(10) ÜU|¢è }¢¢ïãG¼¢Á¢ Ý ã¢ï
Á¢¢ï à¢wGS¢ ãÚ Ú¢¼ }¢ï´ S¢êÚ» ±¢çÜGU¥G¢ ÐÉGïx¢¢ ©S¢ ÜU¢ï ÜU|¢è
ÈGU¢ÜGU¢ Ý ã¢ïx¢¢ J
ãGÁ¢GÚ¼ïï wG±¢Á¢¢ ÜUHè}¢éËH¢ã S¢¢çãGÏ¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï
ãñ´ çÜU ¥Î¢» ÜGUÁ¢Gü ¥¢ñÚ ÈGU¢ÜGU¢ ÎêÚ ÜUÚÝï ÜïU çH²ï §S¢ ÜU¢ï Ï¢¢’Îï
}¢x¢GçÚÏ¢ ÐÉG¢ï J (Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú, S¢. 597 )
(11) Ó¢¢ïÚè S¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G Úãï

S¢êÚ» ¼¢ñÏ¢¢ ÜU¢ï ¥ÐÝï ¥SÏ¢¢Ï¢ }¢ï´ Ú¶ï Ó¢¢ïÚè S¢ï
}¢ãGÈGêUÁ¢G Úãïx¢¢ J
(12) x¢é}¢à¢éÎ¢ à¢ñ ÜïU ç}¢HÝï ÜU¢ ¥G}¢H

Ó¢¢HèS¢ Ï¢¢Ú S¢êÚ» ²¢S¢èÝ à¢ÚèÈGU S¢¢¼ çÎÝ ¼ÜU ÐÉGï J
(13) Ï¢Ú¢» ÜGUÁ¢G¢» ãG¢Á¢¢¼
ãGÎèS¢ à¢ÚèÈGU }¢ï´ ãñ ãGéÁG¢êÚ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU }¢éÛ¢ï »ÜU »ïS¢è ¥¢²¼ }¢¢’Hê}¢ ãñ çÜU ¥x¢Ú H¢ïx¢ ©S¢ ÐÚ
¥G¢ç}¢H ã¢ï´ ¼¢ï ©Ý ÜUè ãG¢Á¢¼¢ï´ ÜU¢ï ÜU¢ÈGUè ãñ çÈUÚ ²ïã ¥¢²¼ï ÜUÚè}¢¢
§à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢§ü J (¥Î¢» ÜGUÁ¢Gü ¥¢ñÚ Ú¢ïÁ¢Gè ± Ú¢ïÁ¢Gx¢¢Ú ÜïU çH²ï §S¢ ÜUè
ÜUS¢Ú¼ }¢éÈGUèÎ ± }¢éÁ¢ÚüÏ¢ ãñ J)
(14) ãÚ ãG¢Á¢¼ ± }¢éÚ¢Î ÐêÚè ã¢ïx¢è

ãÁ¢G¢Ú Ï¢¢Ú “ ” ÐÉGï ¥Ã±H ±
¥¢ç¶GÚ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU 10, 10 Ï¢¢Ú ÐÉG ÜUÚ Î¢çãÝï ã¢‰¢ ÐÚ Î}¢ ÜUÚ
ÜïU Á¢GïÚï ÜUËH¢ (LwGS¢¢Ú) Ú¶ ÜUÚ S¢¢ï Á¢¢» ãÚ ãG¢Á¢¼ ± }¢éÚ¢Î ÐêÚè
ã¢ïx¢è J
(15) Ï¢ÈGüU Ï¢¢Úè Ú¢ïÜUÝï ÜïU çH²ï

H¢ïãï ÜïU ¼±ï ÐÚ çS¢²¢ãè ÜUè ¼GÚÈGU (²¢’Ýè ¼±ï ÜUè ©HÅè
¼GÚÈGU) §S¢ Îé¥G¢ ÜU¢ï ©æx¢Hè S¢ï çH¶ ÜUÚ ¥¢S}¢¢Ý ÜïU ÝèÓ¢ï Ú¶ï
Ï¢ÈGüU Ï¢¢Úè Ï¢‹Î ã¢ï Á¢¢»x¢è :
(16) x¢G¢§Ï¢²¢|¢¢x¢ï ã»
é à¢wGS¢ÜU¢ï Ï¢éH¢ÝïÜïU çH²ï
¥çHÈGU çÜUS¢è Ï¢éÁ¢Géx¢ü
 ÜïU }¢Á¢G¢Ú ÜïU Ð¢S¢ ¥¢ñÚ ²ïã }¢éç}ÜUÝ Ý ã¢ï ¼¢ï
}¢ÜU¢Ý ÜïU x¢¢ïà¢ï }¢ï´ Ï¢ñÆ ÜUÚ ¥¢²¼ :
Ý± S¢¢ï ÝÃ±ï Ï¢¢Ú ÐÉGï çÈUÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÐêÚè S¢êÚ» ±gGéã¢
ÐÉG ÜUÚ Îé¥G¢ ÜUÚï ±¢ïã ±¢ÐS¢ ¥¢ Á¢¢»x¢¢ J
Ï¢¢Ï¢¢’Î Ý}¢¢Á¢Gï §Gà¢¢ §v¼¢HèS¢ Ï¢¢Ú S¢êÚ»
 ±gGéã¢ }¢¥G çÏ¢çS}¢ËH¢ã
à¢ÚèÈGU ÜïU ÐÉG ÜUÚ ¶ÇGï ã¢ï ÜUÚ }¢ÜU¢Ý ÜïU Î¢ï x¢¢ïà¢¢ï´ }¢ï´ ¥Á¢G¢Ý ¥¢ñÚ Î¢ï
x¢¢ïà¢¢ï´ }¢ï´ ¼vÏ¢èÚ ÜUã ÜUÚ ±¢ÐS¢è ÜïU çH²ï Îé¥G¢ ÜUÚï »ÜU ãzG¼ï ÜïU ¥‹ÎÚ
±¢ÐS¢ ¥¢ Á¢¢»x¢¢ J
(17) Á¢GãìÚ ÜU¢ ¥S¢Ú Ý ã¢ï
ã}¢ïà¢¢ ²ïã Îé¥G¢ ÐÉG ÜUÚ ¶¢Ý¢ ¶¢»æ ¥¢ñÚ Ð¢Ýè ±x¢GñÚ¢ çÐ²ï´ ¼¢ï
Á¢ãìÚ ÜU¢ ¥S¢Ú ÎêÚ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ Á¢GãìÚ ÜU¢ï§ü ÝévGS¢¢Ý
Ýãè´ Îïx¢¢ J (Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú, S¢. 579 )
(18) Ï¢é¶G¢Ú S¢ï çà¢ÈGU¢
çÁ¢S¢ ÜU¢ï Ï¢é¶G¢Ú ã¢ï S¢¢¼ Ï¢¢Ú ²ïã Îé¥G¢ ÐÉGï :
¥x¢Ú }¢ÚèÁ¢GG ¶GéÎ Ý ÐÉG S¢ÜïU ¼¢ï ÜU¢ï§ü ÎêS¢Ú¢ Ý}¢¢Á¢Gè ¥¢Î}¢è
S¢¢¼ Ï¢¢Ú ÐÉG ÜUÚ Î}¢ ÜUÚ Îï ²¢ Ð¢Ýè ÐÚ Î}¢ ÜUÚ ÜïU çÐH¢ Îï
Ï¢é¶G¢Ú ©¼Ú Á¢¢»x¢¢ J »ÜU }¢¼üÏ¢¢ }¢ï´ Ï¢é¶G¢Ú Ý ©¼Úï ¼¢ï
Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú ²ïã ¥G}¢H ÜUÚï´ J (Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú, S¢. 580 )
(19) Á¢G¢çH}¢¥¢ñÚ à¢ñ¼¢G ÝÜïU à¢ÚS¢ïÐÝ¢ãÜïU çH²ï
}¢éãGçvGÜGUÜGïU ¥GHH §yGH¢ÜGU ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ à¢ñ¶G ¥GÏÎéH ãGÜGU
}¢éãGçgS¢ï ÎïãH±è ¥ÐÝï »ÜU }¢v¼êÏ¢ }¢ï´ çH¶¼ï ãñ´ :
S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ Á¢H¢HégèÝ S¢é²ê¼Gè “Á¢}©GH
Á¢±¢}¢ï¥G” }¢ï´ }¢éãGçgS¢ ¥Ï¢éàà¢ñ¶G ÜUè çÜU¼¢Ï¢éSS¢±¢Ï¢ ¥¢ñÚ ¼¢Úè¶Gï §ÏÝï
¥GS¢¢çÜUÚ S¢ï ÝvGH ÜUÚ¼ï ãñ´ çÜU »ÜU Ú¢ïÁ¢G ãGÁÁ¢¢Á¢ çÏ¢Ý ²êS¢éÈGU S¢ÜGUÈGUè
Á¢G¢çH}¢ x¢±ÝüÚ Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥ÝS¢ ÜU¢ï }¢éwG¼çHÈGU
¥vGS¢¢}¢ ÜïU 400 Í¢¢ïÇGï çÎ¶¢ ÜUÚ ÜUã¢ çÜU »ï ¥ÝS¢ ! v²¢ ¼é}¢ Ýï
¥ÐÝï S¢¢çãGÏ¢ (²¢’Ýè ÚS¢êHéËH¢ã ) ÜïU Ð¢S¢ |¢è
§¼Ýï Í¢¢ïÇGï ¥¢ñÚ ²ïã à¢¢Ý¢ï à¢¢ñÜU¼ Îï¶è ãñ ? ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥ÝS¢
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¶GéÎ¢ ÜUè ÜGUS¢}¢ ! }¢ñ´ Ýï ÚS¢êHéËH¢ã
ÜïU Ð¢S¢ §S¢ S¢ï Ï¢ïã¼Ú Ó¢èÁ¢Gï´ Îï¶è ãñ´ ¥¢ñÚ }¢ñ´ Ýï ãGéÁG¢êÚï
¥ÜUÚ}¢ S¢ï S¢éÝ¢ ãñ çÜU Í¢¢ïÇGï ¼èÝ ¼GÚãG ÜïU ãñ´, »ÜU
±¢ïã Í¢¢ïÇG¢ Á¢¢ï çÁ¢ã¢Î ÜïU çH²ï Ú¶¢ Á¢¢» çÈUÚ ©S¢ ÜïU Ú¶Ýï ÜU¢ S¢±¢Ï¢
Ï¢²¢Ý ÈGUÚ}¢¢²¢ (²ïã ¥G¢}¢ ¼G¢ñÚ ÐÚ ãGÎèS¢ ÜUè çÜU¼¢Ï¢¢ï´ }¢ïæ }¢¢ñÁ¢êÎ ãñ)
ÎêS¢Ú¢ ±¢ïã Í¢¢ïÇG¢ Á¢¢ï ¥ÐÝè S¢é±¢Úè ÜïU çH²ï Ú¶¢ Á¢¢¼¢ ãñ, ¼èS¢Ú¢
±¢ïã Í¢¢ïÇG¢ Á¢¢ï Ý¢}¢ ± Ýé}¢êÎ ÜïU çH²ï Ú¶¢ Á¢¢¼¢ ãñ §S¢ ÜïU Ú¶Ýï S¢ï
¥¢Î}¢è Á¢ã‹Ý}¢ }¢ï´ Á¢¢»x¢¢ J »ï ãGÁÁ¢¢Á¢ ! ¼ïÚï Í¢¢ïÇGï »ïS¢ï ãè ãñ´ J
ãGÁÁ¢¢Á¢ ²ïã S¢éÝ ÜUÚ ¥¢x¢ Ï¢x¢êH¢ ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ ÜUã¢ çÜU »ï
¥ÝS¢ ! ¥x¢Ú }¢éÛ¢ ÜU¢ï §S¢ ÜU¢ çHãG¢Á¢G Ý ã¢ï¼¢ çÜU ¼é}¢ Ýï ÚS¢êHéËH¢ã
ÜUè ç¶GÎ}¢¼ ÜUè ãñ ¥¢ñÚ ¥}¢èLH }¢é¥ç}¢ÝèÝ (¥GÏÎéH
}¢çHÜU çÏ¢Ý }¢Ú±¢Ý) Ýï ¼é}ã¢Úï S¢¢‰¢ çÚ¥G¢²¼ ÜUÚÝï ÜUè çãÎ¢²¼ ÜUè ãñ
¼¢ï }¢ñ´ ¼é}ã¢Úï S¢¢‰¢ Ï¢ãé¼ Ï¢éÚ¢ }¢é¥G¢-}¢H¢ ÜUÚ Ç¢H¼¢ J ãGÁ¢GÚ¼ï
S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥ÝS¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : »ï ãGÁÁ¢¢Á¢ ! ¶GéÎ¢ ÜUè
ÜGUS¢}¢ ! ¼ê }¢ïÚï S¢¢‰¢ ÜU¢ï§ü Ï¢Î ©G‹±¢Ýè Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ }¢ñ´ Ýï ÚS¢êHéËH¢ã
S¢ï Ó¢‹Î ÜUçH}¢¢¼ S¢éÝï ãñ´ çÁ¢Ý ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ S¢ï }¢ñ´
ã}¢ïà¢¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè ÐÝ¢ã }¢ï´ Úã¼¢ ãêæ ¥¢ñÚ §Ý ÜUçH}¢¢¼ ÜUè
ãñ J
Ï¢Î¢ñH¼ çÜUS¢è Á¢G¢çH}¢ ÜUè S¢wG¼è ¥¢ñÚ çÜUS¢è à¢ñ¼G¢Ý ÜïU à¢Ú S¢ï ÇÚ¼¢
ãè Ýãè´, ãGÁÁ¢¢Á¢ §S¢ ÜUH¢}¢ ÜUè ãñÏ¢¼ S¢ï Î}¢ Ï¢¶GéÎ Úã x¢²¢ ¥¢ñÚ S¢Ú
Û¢éÜU¢ çH²¢, ‰¢¢ïÇGè ÎïÚ ÜïU Ï¢¢’Î S¢Ú ©Æ¢ ÜUÚ Ï¢¢ïH¢ çÜU »ï ¥Ï¢ê ãG}Á¢G¢ !
(²ïã ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥ÝS¢ ÜUè ÜéU‹²¼ ãñ) ²ïã ÜUçH}¢¢¼ }¢éÛ¢ï Ï¢¼¢
ÎèçÁ¢²ï J ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥ÝS¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU }¢ñ´
ãÚçx¢Á¢G ¼éÛ¢ï Ý Ï¢¼¢ªæx¢¢ §S¢ çH²ï çÜU ¼ê §S¢ ÜU¢ ¥ãH Ýãè´ ãñ J Ú¢±è
ÜU¢ Ï¢²¢Ý ãñ çÜU Á¢Ï¢ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥ÝS¢ ÜU¢
¥¢ç¶GÚè ±vG¼ ¥¢ x¢²¢ ¼¢ï ©Ý ÜïU ¶G¢çÎ}¢ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢¢Ý
©Ý ÜïU çS¢Úã¢Ýï ¥¢ ÜUÚ Ú¢ïÝï Hx¢ï, ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢
¥ÝS¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : v²¢ Ó¢¢ã¼¢ ãñ ? ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢
¥Ï¢¢Ý Ýï ¥GÁ¢Gü ÜUè : ±¢ïã ÜUçH}¢¢¼ ã}¢ï´ ¼¢’Hè}¢
ÈGUÚ}¢¢§²ï çÁ¢Ý ÜïU Ï¢¼¢Ýï ÜUè ãGÁÁ¢¢Á¢ Ýï ÎÚ-wG±¢S¼ ÜUè ‰¢è ¥¢ñÚ ¥¢Ð
Ýï §‹ÜU¢Ú ÈGUÚ}¢¢ çÎ²¢ ‰¢¢ J ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥ÝS¢ Ýï
ÈGUÚ}¢¢²¢ : H¢ï S¢è¶ H¢ï §Ý ÜU¢ï S¢éÏãG ± à¢¢}¢ ÐÉGÝ¢ J ±¢ïã ÜUçH}¢¢¼
²ïã ãñæ :
Îé¥G¢» S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥ÝS¢
§S¢ Îé¥G¢ ÜU¢ï ¼èÝ }¢¼üÏ¢¢ S¢éÏãG ÜU¢ï ¥¢ñÚ ¼èÝ }¢¼üÏ¢¢ à¢¢}¢ ÜU¢ï ÐÉGÝ¢
Ï¢éÁ¢Géx¢¢ïZ ÜU¢ }¢¢’}¢êH ãñ J (Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú, S¢. 583 , ¥wGÏ¢¢LH ¥wG²¢Ú, S¢. 292 )
S¢éÏãG ± à¢¢}¢ ÜUè ¼¢’ÚèÈGU : ¥¢{è Ú¢¼ ÜïU Ï¢¢’Î S¢ï Hï ÜUÚ S¢êÚÁ¢
ÜUè ÐãHè çÜUÚÝ Ó¢}¢ÜUÝï ¼ÜU S¢éÏãG (§S¢ S¢¢Úï ±vGÈGïU }¢ï´ Á¢¢ï ÜéUÀ ÐÉG¢
Á¢¢» ©S¢ï S¢éÏãG }¢ï´ ÐÉGÝ¢ ÜUãï´x¢ï) ¥¢ñÚ §çÏ¼Î¢» ±vG¼ï Á¢G¢ïãÚ S¢ï x¢GéMÏ¢ï
¥¢zG¼¢Ï¢ ¼ÜU à¢¢}¢ ÜUãH¢¼è ãñ J (§S¢ S¢¢Úï ±vGÈGïU }¢ï´ Á¢¢ï ÜéUÀ ÐÉG¢ Á¢¢»
©S¢ï à¢¢}¢ }¢ï´ ÐÉGÝ¢ ÜUãï´x¢ï)
(20) ÜGéUÃ±¼ï ãG¢çÈGUÁ¢G¢ ÜïU çH²ï
Ð¢æÓ¢¢ï´ Ý}¢¢Á¢G¢ï´ ÜïU Ï¢¢’Î S¢Ú ÐÚ Î¢çãÝ¢ ã¢‰¢ Ú¶ ÜUÚ x²¢Úã
}¢¼üÏ¢¢ ÐÉGï´ J (Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú, S¢. 605)
(21) Ï¢èÝ¢§ü ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ ÜïU çH²ï

Ð¢æÓ¢¢ï´ Ý}¢¢Á¢G¢ï´ ÜïU Ï¢¢’Î x²¢Úã }¢¼üÏ¢¢ ÐÉG ÜUÚ Î¢ïÝ¢ï´
ã¢‰¢¢ï´ ÜïU Ð¢ïÚ¢ï´ ÐÚ Î}¢ ÜUÚ ÜïU ¥¢æ¶¢ï´ ÐÚ ÈñUÚ HèçÁ¢²ï J
(Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú,„. 606 )
(22) Á¢GÏ¢¢Ý }¢ï´ HévÝ¼
ÈGUÁ¢í ÜUè Ý}¢¢Á¢G ÐÉG ÜUÚ »ÜU Ð¢ÜU ÜæUÜUÚè }¢éæã }¢ï´ Ú¶ ÜUÚ ²ïã ¥¢²¼
§vÜUèS¢ }¢¼üÏ¢¢ ÐçÉG²ï : (»ïÁ¢GÝ)
(23) ÐïÅ ÜïU ÎÎü ÜïU çH²ï

²ïã ¥¢²¼ Ð¢Ýè ±x¢GñÚ¢ ÐÚ ¼èÝ Ï¢¢Ú ÐÉG ÜUÚ çÐH¢ ÎèçÁ¢²ï
²¢ çH¶ ÜUÚ ÐïÅ ÐÚ Ï¢¢æ{ ÎèçÁ¢²ï : (Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú,„. 606)
(24) ç¼ËHè Ï¢ÉG Á¢¢Ý¢

§S¢ ¥¢²¼ ÜU¢ï çH¶ ÜUÚ ç¼ËHè ÜUè Á¢x¢ã Ï¢¢æ{ï´ : (»ïÁ¢GÝ)
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ ç…„Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ Ú¢ï…Gï …é}¢é¥ G¢ Î¢ï „¢ñ Ï¢¢Ú ÎéÚêÎï Ð¢ÜU ÐÉG¢ ©„ ÜïU Î¢ï „¢ñ „¢H ÜïU
(25) Ý¢ÈGU ©¼Ú Á¢¢Ý¢

(¥çHÈGU) §S¢ ¥¢²¼ ÜU¢ï çH¶ ÜUÚ Ý¢ÈGU ÜUè Á¢x¢ã Ï¢¢æç{²ï :
(Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú,„. 606 )
(Ï¢¢) ¼¢ ãGéS¢êHï çà¢ÈGU¢ Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ »ÜU Ï¢¢Ú Ý¢ÈGU ÐÚ ã¢‰¢ Ú¶ ÜUÚ ¥Ã±H
¥¢ç¶GÚ »ÜU }¢¼üÏ¢¢ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÜïU S¢¢‰¢ Á¢GñH ÜUè ¥¢²¢¼ S¢¢¼ Ï¢¢Ú
ÐÉG ÜUÚ Î}¢ ÜUèçÁ¢²ï J (²ïã ¥G}¢H S¢x¢ï }¢ÎèÝ¢ ÜU¢ }¢éÁ¢ÚüÏ¢ ãñ)
(26) Ï¢é¶G¢Ú
(¥çHÈGU) ¥x¢Ú çÏ¢x¢GñÚ Á¢¢ÇGï ÜïU ã¢ï ¼¢ï ²ïã ¥¢²¼ çH¶ ÜUÚ
x¢Hï }¢ï´ Ï¢¢æç{²ï ¥¢ñÚ §S¢è ÜU¢ï ÐÉG ÜUÚ Î}¢ ÜUèçÁ¢²ï J
(Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú,„. 606 )
(Ï¢¢) ¥x¢Ú Ï¢é¶G¢Ú Á¢¢ÇGï ÜïU S¢¢‰¢ ã¢ï ¼¢ï ²ïã ¥¢²¼ çH¶ ÜUÚ x¢Hï
}¢ï´ Ï¢¢æ{ï J (Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú,„. 606 )
(27) ÈU¢ïÇG¢ ÈéU‹S¢è

Ð¢ÜU S¢¢ÈGU ÉïH¢ ÐèS¢ ÜUÚ ©S¢ ÐÚ ²ïã Îé¥G¢ ¼èÝ }¢¼üÏ¢¢ ÐÉG
ÜUÚ ‰¢êÜïU ¥¢ñÚ ©S¢ ç}¢^è ÐÚ ‰¢¢ïÇG¢ Ð¢Ýè çÀÇGÜU ÜUÚ ±¢ïã ç}¢^è
¼vHèÈGU ÜUè Á¢x¢ã ÐÚ çÎÝ }¢ï´ Î¢ï Ó¢¢Ú Ï¢¢Ú }¢H çH²¢ ÜUÚï Ó¢¢ãï ÈU¢ïÇGï
ÐÚ ²ïã ç}¢^è Hx¢¢ ÜUÚ Ð^è Ï¢¢æ{ Îï J (Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú,„. 607 )
½ï…¼¢ ãñ J
(28) Ð¢x¢H ÜéUœ

¢ï ÜU¢ ÜU¢Å HïÝ¢
ªÐÚ çÁ¢GRU ÜUè ãé§ü ¥¢²¼ ÜU¢ï Ú¢ïÅè ²¢ çÏ¢SÜéUÅ ÜïU Ó¢¢HèS¢
ÅéÜUÇG¢ï´ ÐÚ çH¶ ÜUÚ »ÜU ÅéÜUÇG¢ Ú¢ïÁ¢G ©S¢ à¢wGS¢ ÜU¢ï ç¶H¢ Îï´,
©S¢ à¢wGS¢ ÜU¢ï Ï¢¢±H¢ ÐÝ ¥¢ñÚ ãÇGÜU Ý ã¢ïx¢è J
(Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú,„. 607 )
(29) Ï¢¢æÛ¢ ÐÝ
Ó¢¢HèS¢ H¢ïæx¢ï´ Hï ÜUÚ ãÚ »ÜU ÐÚ S¢¢¼ S¢¢¼ Ï¢¢Ú §S¢ ¥¢²¼
ÜU¢ï ÐÉGï ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ çÎÝ ¥G¢ñÚ¼ ãGñÁ¢G S¢ï Ð¢ÜU ã¢ï ÜUÚ x¢GéSH ÜUÚï ©S¢
çÎÝ S¢ï »ÜU H¢ï´x¢ Ú¢ïÁ¢G }¢Ú¢ü S¢¢ï¼ï ±vG¼ ¶¢Ý¢ à¢éM¥GG ÜUÚï ¥¢ñÚ ©S¢
ÐÚ Ð¢Ýè Ý Ðè±ï ¥¢ñÚ §S¢ ÎÚç}¢²¢Ý }¢ï´ Á¢GMÚ à¢¢ïãÚ ÜïU S¢¢‰¢
¼çwGH²¢ ÜUÚï J ¥¢²¼ ²ïã ãñ J (Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú,„. 607 )
¥¢ñH¢Î ç}¢Hïx¢è J
(30) ¥x¢Ú ÐïÅ }¢ïæ Ï¢Ó™¢ ÅïÉ¢ ã¢ï x¢²¢ ¼¢ï ...
„êÚ» §ç‹à¢ÜGU¢ÜGU ÜUè §çÏ¼Î¢§ü Ð¢æ™¥¢²¢¼ ¼èÝ Ï¢¢Ú ÐÉGï J
(¥Ã±H ± ¥¢ç¶GÚ ¼èÝ }¢Ú¼Ï¢¢ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉGï) ¥¢²¼¢ïæ ÜUï à¢éM¥G }¢ïæ
ãÚ Ï¢¢Ú ÐÉG Hï J ÐÉG ÜUÚ Ð¢Ýè ÐÚ Î}¢ ÜUÚ
ÜUï Ðè Hï J Ú¢ï…¢Ý¢ ²ïã ¥G}¢H ÜUÚ¼è Úãï J ±ÜGU¼Ý ÈU ±ÜGU¼Ý §Ý
¥¢²¢¼ ÜU¢ ç±Îü ÜUÚ¼è Úãï J Îê„Ú¢ ÜU¢ï§ü |¢è Î}¢ ÜUÚ ÜUï Îï „ÜU¼¢ ãñ
J Ï¢Ó™¢ „è{¢ ã¢ï …¢»x¢¢ ÎÎïü …Gïã ÜUï çH²ï |¢è ²ïã ¥G}¢H
}¢éÈGUèÎ ãñ J
(31) ãñÁ¢G¢
ãÚ ¶¢Ýï ÐèÝï ÜUè Ó¢èÁ¢G ÐÚ S¢êÚ» ÜGUÎí ÐÉG ÜUÚ Î}¢ ÜUÚ çH²¢
ÜUÚï´ çãGÈGU¢Á¢G¼ Úãïx¢è ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ ÜU¢ï }¢ÚÁ¢G ã¢ï Á¢¢» ©S¢ ÜU¢ï
|¢è çÜUS¢è Ó¢èÁ¢G ÐÚ Î}¢ ÜUÚ ÜïU ç¶H¢»æ çÐH¢»æ çà¢ÈGU¢
ãG¢çS¢H ã¢ïx¢è J (Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú,„. 609 )
(32) ÜGñU, ÎÎü, ÎÎïü çà¢ÜU}¢ ÜïU çH²ï

§S¢ ¥¢²¼ï ÜUÚè}¢¢ ÜU¢ï çH¶ ÜUÚ çÐH¢»æ :
æ ¼¢ ãñ J
(33) ÎÎïü ¥¢’Á¢G¢ ÜïU çH²ï

Ý}¢¢Á¢G ÜïU Ï¢¢’Î S¢¢¼ Ï¢¢Ú ²ïã ¥¢²¼ï ÜUÚè}¢¢ :
ÐÉG ÜUÚ Î¢ïÝ¢ï´ ã¢‰¢¢ï´ ÐÚ Î}¢ ÜUÚ ÜïU ÎÎü ÜUè Á¢x¢ã ÐÚ }¢Hï ÎÎü
Á¢¢¼¢ Úãïx¢¢ J
(34) »ãGç¼H¢}¢ S¢ï çãGÈGU¢Á¢G¼
»ãGç¼H¢}¢ S¢ï Ï¢Ó¢Ýï ÜïU çH²ï S¢êÚ» ÝêãG S¢¢ï¼ï ±vG¼ »ÜU Ï¢¢Ú ÐÉG
ÜUÚ ¥ÐÝï ªÐÚ Î}¢ ÜUÚïæ J
(35) ¥¢æ¶ï´ ÜU|¢è Ý Îé¶ï´
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ï ãGS¢Ý S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ,

Á¢¢ï à¢wGS¢ }¢é¥çÁGÁ¢GÝ ÜU¢ï “ ” ÜUã¼¢
S¢éÝ ÜUÚ ²ïã ÜUãï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ¥æx¢êÆï Ó¢ê}¢ ÜUÚ ¥¢æ¶¢ï´ S¢ï Hx¢¢» ¼¢ï Ý
ÜU|¢è ±¢ïã ¥‹{¢ ã¢ïx¢¢ Ý ãè ÜU|¢è ©S¢ ÜUè ¥¢æ¶ï´ Îé¶ï´x¢è J
(35) Í¢Ú }¢ï´ }¢-ÎÝè }¢¢ãG¢ïH Ï¢Ý¢Ýï ÜU¢ ÝéS¶G¢
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ï ã}¢¢Úï ÚÏ¢ ã}¢ï´ Îï ã}¢¢Úè

Ï¢èçÏ¢²¢ï´ ¥¢ñÚ ã}¢¢Úè ¥¢ñH¢Î S¢ï ¥¢æ¶¢ï´ ÜUè Æ‹ÇÜU ¥¢ñÚ ã}¢ï´ ÐÚãïÁ¢G x¢¢Ú¢ï´
ÜU¢ Ðïà¢±¢ Ï¢Ý¢ J
ãÚ Ý}¢¢Á¢G ÜïU Ï¢¢’Î ²ïã Îé¥G¢ ¥Ã±H ± ¥¢ç¶GÚ ÎéMÎ
à¢ÚèÈGU ÜïU S¢¢‰¢ »ÜU Ï¢¢Ú ÐÉG Hï´ J Ï¢¢H Ï¢ÓÓ¢ï S¢é‹Ý¼¢ï´ ÜïU
Ð¢Ï¢‹Î Ï¢Ýï´x¢ï ¥¢ñÚ Í¢Ú }¢ï´ }¢-ÎÝè }¢¢ãG¢ïH ÜGU¢§}¢ ã¢ïx¢¢ J
(}¢„¢§HéH ÜGUéÚ¥¢Ý , „. 290)
(37) à¢êx¢Ú ÜU¢ §H

G ¢Á¢
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹Á¢GéH §ü}¢¢Ý : »ï }¢ïÚï ÚÏ¢ }¢éÛ¢ï S¢ÓÓ¢è ¼GÚãG

Î¢ç¶GH ÜUÚ ¥¢ñÚ S¢ÓÓ¢è ¼GÚãG Ï¢¢ãÚ Hï Á¢¢ ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï ¥ÐÝè ¼GÚÈGU
S¢ï }¢ÎÎx¢¢Ú x¢G- HÏ¢¢ Îï J
²ïã ÜGéUÚ¥¢Ýè Îé¥G¢ Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ S¢éÏãG ± à¢¢}¢ ¼èÝ ¼èÝ Ï¢¢Ú
(¥Ã±H ± ¥¢ç¶GÚ ¼èÝ ¼èÝ Ï¢¢Ú ÎéMÎ à¢ÚèÈGU) ÐÉG ÜUÚ Ð¢Ýè ÐÚ Î}¢
ÜUÚ ÜïU çÐ²ï´ J (}¢ég¼ï §GH¢Á¢ : ¼¢ ãGéS¢êHï çà¢ÈGU¢)
(38) ÜGUÁ¢G¢ü ©¼¢ÚÝï ÜU¢ ±Á¢GèÈGU¢
¼ÚÁ¢}¢¢ : “²¢ ¥ËH¢ã }¢éÛ¢ï ãGH¢H çÚÁGÜGU ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢ ÜUÚ

ãGÚ¢}¢ S¢ï Ï¢Ó¢¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ÈGUÁGH¢ï ÜUÚ}¢ S¢ï ¥ÐÝï çS¢±¢ x¢GñÚ¢ï´ S¢ï Ï¢ï çÝ²¢Á¢G
ÜUÚ Îï J” ¼¢ ãGéS¢êHï }¢éÚ¢Î ãÚ Ý}¢¢Á¢G ÜïU Ï¢¢’Î 11, 11 Ï¢¢Ú ¥¢ñÚ S¢éÏãG ±
à¢¢}¢ S¢¢ï S¢¢ï Ï¢¢Ú Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ (¥Ã±H ± ¥¢ç¶GÚ »ÜU »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎ à¢ÚèÈGU)
ÐçÉG²ï J
}¢Ú±è ãé±¢ çÜU »ÜU }¢éÜU¢¼Ï¢ (}¢éÜU¢¼Ï¢ ©S¢ x¢GéH¢}¢ ÜU¢ï ÜUã¼ï ãñ´
çÁ¢S¢ Ýï ¥ÐÝï ¥¢ÜGU¢ S¢ï }¢¢H ÜUè ¥Î¢»x¢è ÜïU Ï¢ÎHï ¥¢Á¢G¢Îè ÜU¢ }¢é¥G¢-ãÎ¢
çÜU²¢ ãé±¢ ã¢ï J Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï }¢éçàÜUH ÜéUà¢¢,
¥GçHÄ²éH }¢é¼üÁ¢G¢ à¢ïÚï ¶GéÎ¢ ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ḯ ¥GÁ¢Gü ÜUè :
}¢ñ´ ¥ÐÝè çÜU¼¢Ï¢¼ (²¢’Ýè ¥¢Á¢G¢Îè ÜUè ÜGUè}¢¼) ¥Î¢ ÜUÚÝï S¢ï ¥G¢çÁ¢Á¢G
ãêæ }¢ïÚè }¢ÎÎ ÈGUÚ}¢¢§²ï J ¥¢Ð Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : }¢ñ´ ¼é}ãï´
Ó¢‹Î ÜUçH}¢¢¼ Ý çS¢¶¢ªæ Á¢¢ï ÚS¢êHéËH¢ã Ýï }¢éÛ¢ï
çS¢¶¢» ãñ´, ¥x¢Ú ¼é}¢ ÐÚ Á¢-Ï¢Hï S¢ñÚ (S¢ñÚ »ÜU Ðã¢ÇG ÜU¢ Ý¢}¢ ãñ J
) çÁ¢¼Ý¢ ÎñÝ (²¢’Ýè ÜGUÁ¢Gü) ã¢ïx¢¢ ¼¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
¼é}ã¢Úè ¼GÚÈGU S¢ï ¥Î¢ ÜUÚ Îïx¢¢ ¼é}¢ ²êæ ÜUã¢ ÜUÚ¢ï :
“ ”
99 ¥S}¢¢» ãGéSÝ¢ ¥¢ñÚ §Ý ÜïU ÈGUÁ¢G¢§H

ãÚ ç±Îü ÜïU ¥Ã±H ± ¥¢ç¶GÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG
HèçÁ¢²ï, ÈGU¢»Î¢ Á¢G¢çãÚ Ý ã¢ïÝï ÜUè S¢êÚ¼ }¢ï´ çà¢v±¢ ÜUÚÝï ÜïU
Ï¢Á¢¢» ¥ÐÝè ÜU¢ï¼¢çã²¢ï´ ÜUè à¢¢}¢¼ ¼S¢Ã±éÚ ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã
ÜUè }¢SHãG¼ ÐÚ ÝÁ¢GÚ Úç¶²ï J
1
 Á¢¢ï ãÚ Ý}¢¢Á¢G ÜïU Ï¢¢’Î 100 Ï¢¢Ú ÐÉGï ©S¢
ÜU¢ Ï¢¢ç¼GÝ ÜéUà¢¢Î¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J
2
 Á¢¢ï ãÚ Ý}¢¢Á¢G ÜïU Ï¢¢’Î 7 Ï¢¢Ú ÐÉG çH²¢ ÜUÚïx¢¢
à¢ñ¼G¢Ý ÜïU à¢Ú S¢ï Ï¢Ó¢¢ Úãïx¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ §ü}¢¢Ý ÐÚ
¶G¢ç¼}¢¢ ã¢ïx¢¢ J
3
 ÜU¢ Á¢¢ï ÜU¢ï§ü Î¢ñÚ¢Ýï S¢ÈGUÚ ç±Îü ÜUÚ¼¢ Úãï
‰¢ÜUÝ S¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G Úãïx¢¢ J
4
 Á¢¢ï ÜU¢ï§ü S¢éÏãG ÜUè Ý}¢¢Á¢G ÜïU Ï¢¢’Î 298 Ï¢¢Ú ÐÉGïx¢¢
¶GéÎ¢ ©S¢ ÐÚ Ï¢ãé¼ ÚãìG}¢ ÜUÚïx¢¢ J
5
 Á¢¢ï ÜU¢ï§ü ãÚ Ú¢ïÁ¢G 500 Ï¢¢Ú ÐÉGïx¢¢ Î¢ñH¼
Ð¢»x¢¢ ¥¢ñÚ }¢wGHêÜGU ©S¢ ÐÚ }¢ïãÚÏ¢¢Ý ¥¢ñÚ à¢ÈGUèÜGU ã¢ïx¢è J
6
 90 Ï¢¢Ú Á¢¢ï x¢GÚèÏ¢ ± Ý¢Î¢Ú Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ ÐÉG¢ ÜUÚï
x¢GéÚÏ¢¼ S¢ï ÝÁ¢¢¼ Ð¢»x¢¢ J

7
 111 Ï¢¢Ú ÐÉG ÜUÚ Ï¢è}¢¢Ú ÐÚ Î}¢ ÜUÚÝï S¢ï
çà¢ÈGU¢ ãG¢çS¢H ã¢ïx¢è J
8
 Á¢¢ï 115 Ï¢¢Ú ÐÉG ÜUÚ ¥ÐÝï ªÐÚ Î}¢ ÜUÚïx¢¢,
¼‹ÎéLS¼è Ð¢»x¢¢ J
9
 29 Ï¢¢Ú Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ ÐÉGÝï ±¢H¢ ãÚ ¥¢ÈGU¼
± Ï¢H¢ S¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G Úãïx¢¢ J
10
 41 Ï¢¢Ú ãG¢çÜU}¢ ²¢ ¥zGS¢Ú ±x¢GñÚ¢ ÜïU Ð¢S¢ Á¢¢Ýï S¢ï
ÜGUÏH ÐÉG HèçÁ¢²ï, ±¢ïã ãG¢çÜU}¢ ²¢ ¥zGS¢Ú }¢ïãÚÏ¢¢Ý ã¢ï
Á¢¢»x¢¢ J
11
 Á¢¢ï §S¢ ÜU¢ }¢éS¢ËS¢H ç±Îü Ú¶ïx¢¢ ¥ÐÝè x¢GèÏ¢¼ S¢ï
Ï¢Ó¢¢ Úãïx¢¢ J
12
 21 Ï¢¢Ú Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ ÐÉG HèçÁ¢²ï, ÇÚ¢±Ýï wG±¢Ï¢ ¥¢¼ï
ã¢ï´x¢ï ¼¢ï wG±¢Ï¢ }¢ï´ Ýãè´ ÇÚï´x¢ï J (}¢ég¼ï §GH¢Á¢ : ¼¢ ãGéS¢êHï çà¢ÈGU¢)
Á¢G¢ñÁ¢¢ S¢ï “ç}¢H¢Ð” S¢ï ÜGUÏH 10 Ï¢¢Ú ÐÉG HïÝï ±¢H¢
ÝïÜU Ï¢ïÅï ÜU¢ Ï¢¢Ð Ï¢Ýïx¢¢ J
13
 Á¢¢ï 300 Ï¢¢Ú ÐÉGï ©S¢ ÜU¢ Îéà}¢Ý }¢xGHêÏ¢
ã¢ïx¢¢ J
14
 10 Ï¢¢Ú Á¢¢ï ÜU¢ï§ü ãÚ Á¢é}¢é¥G¢ ÜU¢ï ÐÉG çH²¢ ÜUÚï
©S¢ ÜU¢ï Ï¢ïÅ¢ ¥G¼G¢ ã¢ïx¢¢ J
15
 Á¢¢ï Ï¢¢æÛ¢ ¥G¢ñÚ¼ S¢¢¼ Ú¢ïÁ¢Gï Ú¶ï ¥¢ñÚ §zG¼G¢Ú ÜïU ±vG¼
21 Ï¢¢Ú ÐÉG ÜUÚ Ð¢Ýè ÐÚ Î}¢ ÜUÚ ÜïU Ðè çH²¢ ÜUÚï,
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©S¢ ÜU¢ï ÝïÜU Ï¢ïÅ¢ ¥G¼G¢ ÜUÚïx¢¢
16
 Á¢¢ï §S¢ï ã}¢ïà¢¢ ÐÉG¢ ÜUÚïx¢¢ ÝzGS¢ ÜUè Ï¢éÚè
wG±¢çãà¢¢¼ S¢ï ÀéÅÜU¢Ú¢ Ð¢»x¢¢ J
17
 100 Ï¢¢Ú ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü }¢éS¢èÏ¢¼ ¥¢ ÐÇGï ¼¢ï ÐçÉG²ï,
}¢éçàÜUH ¥¢S¢¢Ý ã¢ïx¢è J
18 7 Ï¢¢Ú Á¢¢ï Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ ÐÉG¢ ÜUÚïx¢¢
}¢éS¼Á¢¢Ï¢ég¢’±¢¼ ã¢ïx¢¢ J (²¢’Ýè ãÚ Îé¥G¢ ÜGUÏ¢êH ãé±¢ ÜUÚïx¢è)
19
 Á¢¢ï ÈGUÁ¢í ÜïU ÈGUÁ¢Gü ± S¢é‹Ý¼ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý 41 çÎÝ
¼ÜU 550 Ï¢¢Ú ÐÉGïx¢¢ Î¢ñH¼ }¢‹Î ã¢ïx¢¢ J
20
 70 Ï¢¢Ú Á¢¢ï Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ Ï¢¢’Î Ý}¢¢Á¢Gï ÈGUÁ¢í Î¢ïÝ¢ï´ ã¢‰¢ S¢èÝï ÐÚ
Ú¶ ÜUÚ ÐÉG¢ ÜUÚïx¢¢ ©S¢ ÜïU çÎH ÜU¢ Á¢Gxæ ¢ ± }¢ïH ÎêÚ ã¢ïx¢¢ J
7 Ï¢¢Ú Á¢¢ï Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ (çÜUS¢è |¢è ±vG¼ çÎÝ }¢ï´ »ÜU }¢¼üÏ¢¢)
ÐÉG¢ ÜUÚïx¢¢, ©S¢ ÜU¢ çÎH Ú¢ïà¢Ý ã¢ïx¢¢ J
21
 Á¢¢ï ÜU¢ï§ü §S¢ §S}¢ ÜU¢ï Ï¢ãé¼ ÐÉGïx¢¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
©S¢ ÜU¢ï ÎèÝ ± Îé‹²¢ ÜUè }¢¢’çÚÈGU¼ ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ J
22
 30 Ï¢¢Ú Á¢¢ï ãÚ Ú¢ïÁ¢G ÐÉG¢ ÜUÚï ±¢ïã
Îéà}¢Ý ÐÚ ÈGUyãG Ð¢»x¢¢ J
23
 Á¢¢ï 40 Ï¢¢Ú ÐÉGï ¶GËÜGU S¢ï Ï¢ï ÐÚ±¢ã
ã¢ïx¢¢ J
24
 Á¢¢ï ÜU¢ï§ü §S¢ï 500 Ï¢¢Ú ÐÉG Hï Îéà}¢Ý
S¢ï ¥}¢¢Ý }¢ï´ Úãïx¢¢ J
25
 20 Ï¢¢Ú Á¢¢ï Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ ÐÉG¢ ÜUÚïx¢¢, ©S¢ ÜUè
}¢éÚ¢Î ÐêÚè ã¢ïx¢è J
26
 Á¢¢ï ÜU¢ï§ü §S¢ï Ï¢¢’Î Ý}¢¢Á¢Gï §G à¢¢ à¢Ï¢ï Á¢é}¢é¥G¢
140 Ï¢¢Ú ÐÉGï }¢wGHêÜGU ÜUè ÝÁ¢GÚ }¢ï´ ©S¢ ÜUè §GÁGÁ¢G¼ ± ãGéÚ}¢¼ ¥¢ñÚ
ãñÏ¢¼ Ï¢ÉGïx¢è J
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ ç…„Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ Î„ }¢Ú¼Ï¢¢ ÎéM Îï Ð¢ÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢ H¢ ©„ ÐÚ „¢ñ ÚãGì}¢¼ï´
|¢ï…¼¢ ãñ J
27
 Á¢¢ï Ð¢æÓ¢¢ï´ ±vG¼ ãÚ Ý}¢¢Á¢G ÜïU Ï¢¢’Î 80 Ï¢¢Ú ÐÉG
çH²¢ ÜUÚï çÜUS¢è ÜU¢ }¢¢ïãG¼¢Á¢ Ý ã¢ïx¢¢ J
28
 7 Ï¢¢Ú Á¢¢ï ÜU¢ï§ü Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ Ï¢ ±vG¼ï ¥GSÚ (²¢’Ýè
§çÏ¼Î¢» ±vG¼ï ¥GSÚ ¼¢ x¢GéMÏ¢ï ¥¢zG¼¢Ï¢ çÜUS¢è |¢è ±vG¼) ÐÉG çH²¢
ÜUÚïx¢¢ ¥Ó¢¢ÝÜU }¢¢ñ¼ S¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G Úãïx¢¢ J
29
 100 Ï¢¢Ú Á¢¢ï Ú¢ï Á ¢G ¢ Ý¢ ÐÉG ï ¥¢ñ Ú §S¢ Î¢ñ Ú ¢Ý
x¢éz¼G -x¢ê Ý ÜUÚï ¥¢ñÚ ÐÉG ÜUÚ Îé¥¢G }¢¢æx¢ï Á¢¢ï }¢¢æx¢ïx¢¢ Ð¢»x¢¢ J
30
 Á¢¢ï ÜU¢ï§ü 75 Ï¢¢Ú ÐÉG ÜUÚ S¢ÁÎ¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ ÜUãï ²¢
§H¢ãè ÈGéUH¢æ Á¢G¢çH}¢ ÜïU à¢Ú S¢ï }¢éÛ¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G Ú¶, ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ©S¢ï ¥}¢¢Ý Îïx¢¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè çãGÈGU¢Á¢G¼ }¢ï´ Ú¶ïx¢¢ J
31
 Á¢¢ï ÜU¢ï§ü }¢x¢GçÚÏ¢ ÜUè Ý}¢¢Á¢G ÜïU Ï¢¢’Î 1000 Ï¢¢Ú
ÐÉGïx¢¢ ¥¢S}¢¢Ýè Ï¢H¢¥¢ïæ S¢ï ÝÁ¢¢¼ Ð¢»x¢¢ J
32
 Ï¢ïçÅ²¢ï´ ÜïU ÝS¢èÏ¢ ¶éHÝï ¥¢ñÚ ¥}¢Ú¢Á¢G S¢ï çS¢¤GãG¼
¥¢ñÚ }¢éçàÜUH¢¼ S¢ï ÝÁ¢¢¼ ÜïU çH²ï ãÚ Ú¢ïÁ¢G ¼çãGÄ²¼éH ±éÁG¢ê ÜïU Ï¢¢’Î
100 Ï¢¢Ú ÐÉG çH²¢ ÜUÚï J
33
 Á¢¢ï ÜU¢ï§ü ÝzGS¢ï ¥}}¢¢Ú¢ ÜïU ã¢‰¢ x¢çÚzG¼¢Ú ã¢ï ¼¢ï ãÚ
Ú¢ïÁ¢G ±Á¢GèÈGU¢ ÜUÚ çH²¢ ÜUÚï ÝÁ¢¢¼ Ð¢»x¢¢ J
æ ¼¢ ãñ J
34
 Á¢¢ï ÜU¢ï§ü §S¢ ÜU¢ï ÜU¢x¢GÁ¢G ÐÚ çH¶ ÜUÚ çÈUÚ §S¢
ÜU¢ï {¢ï Îï ¥¢ñÚ ¥ÐÝè ¶ï¼è ÐÚ çÀÇGÜU Îï, Á¢GÚ¢¥G¼ ãÚ
¥¢ÈGU¼ S¢ï çãGÈGU¢Á¢G¼ }¢ï´ Úãïx¢è J
35
 Á¢¢ï 7 ÎzG¥G¢ Ð¢Ýè ÐÚ ÐÉG ÜUÚ Î}¢ ÜUÚ ÜïU Ð¢Ýè Ðè
Hï ©S¢ ÜïU ÐïÅ }¢ï´ ÎÎü Ý ã¢ï J
36
 çÁ¢S¢ ÜU¢ï ÎÎïü S¢Ú ²¢ ÜU¢ï§ü Ï¢è}¢¢Úè ²¢ x¢G}¢ Ðïà¢ ¥¢
Á¢¢» 3 Ï¢¢Ú ÜUè }¢éÜGU œ
¢G¥G¢¼ çH¶ ÜUÚ (²¢’Ýè §S¢ §S}¢ï Ð¢ÜU
ÜU¢ï ÜU¢x¢GÁ¢G ÐÚ çH¶ ÜUÚ §S¢ ÜUè x¢èHè çS¢²¢ãGè ÐÚ Ú¢ïÅè ÜU¢ ÅéÜUÇG¢ Hx¢¢ ÜUÚ
±¢ïã ÝvGà¢ Ú¢ïÅè }¢ï´ Á¢ÁGÏ¢ ÜUÚ Hï ¥¢ñÚ) ¶¢ Hï, çà¢ÈGU¢ Ð¢»x¢¢ J
37
 Á¢¢ï ÜU¢ï§ü 5000 Ï¢¢Ú Ú¢ïÁ¢G ÐÉG¢ ÜUÚïx¢¢
çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ Ï¢éH‹Î }¢¼üÏ¢¢ ã¢ïx¢¢ J
38
 Á¢¢ï ±Ú}¢ (²¢’Ýè S¢êÁ¢Ý) ÐÚ 3 Ï¢¢Ú ÐÉG ÜUÚ Î}¢ ÜUÚï
çS¢¤GãG¼ Ð¢»x¢¢ J
39
 Á¢¢ï 9 ÎzG¥G¢ çÜUS¢è Ï¢è}¢¢Ú ÐÚ ÐÉG ÜUÚ Î}¢ ÜUÚï
çS¢¤GãG¼ ²¢Ï¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J
40
 Á¢¢ï 16 Ï¢¢Ú ãÚ Ú¢ïÁ¢G ÐÉGï ãÚ ¼GÚãG
Ï¢ã¢ÎéÚ Úãï J
41
 çÁ¢S¢ ÜUè ¥¢æ¶ S¢é¶Gü ã¢ï ¥¢ñÚ ÎÎü ÜUÚï 10 Ï¢¢Ú ÐÉG
ÜUÚ Î}¢ ÜUÚ Hï J
42
 Á¢¢ï ãÚ Ú¢ïÁ¢G 70 Ï¢¢Ú ÐÉGïx¢¢ ãÚ
¥¢ÈGU¼ S¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G Úãïx¢¢ J
43
 10 Ï¢¢Ú ÐÉG ÜUÚ Á¢¢ï ¥ÐÝï }¢¢H ± ¥SÏ¢¢Ï¢ ¥¢ñÚ
ÚÜGU}¢ ±x¢GñÚ¢ ÐÚ Î}¢ ÜUÚ Îï, Ó¢¢ïÚè S¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G Úãïx¢¢ J
44
 ¥x¢Ú ¥ÐÝï çÏ¢S¼Ú }¢ï´ §S¢ ÜU¢ï ÐÉG¼ï ÐÉG¼ï S¢¢ï Á¢¢»
¼¢ï çÈGUçÚà¼ï ©S¢ ÜïU çH²ï Îé¥G¢ ÜUÚï´x¢ï J
45
 Á¢¢ï ÜU¢ï§ü ÈU¢ïÇGï ÈéU‹S¢è ÐÚ 3 Ï¢¢Ú ÐÉG ÜUÚ ÈêæUÜU Îïx¢¢,
çà¢ÈGU¢ ãG¢çS¢H ã¢ïx¢è J
46
 Á¢¢ï ÜU¢ï§ü 3 Ï¢¢Ú ÐÉG ÜUÚ Î}¢ ÜUÚïx¢¢
ÎÎïü S¢Ú ÎêÚ ã¢ïx¢¢ J
47
 çÁ¢S¢ ÜU¢ï çÏ¢ÓÀê ÜU¢Å Hï ±¢ïã 70 Ï¢¢Ú ÐÉG ÜUÚ Î}¢
ÜUÚï Á¢GãìÚ ¥S¢Ú Ý ÜUÚïx¢¢ J
48
 80 Ï¢¢Ú Á¢¢ï Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ Ð¢æÓ¢¢ï´ Ý}¢¢Á¢G¢ï´ ÜïU Ï¢¢’Î ÐÉG
çH²¢ ÜUÚï, çÜUS¢è ÜU¢ }¢¢ïãG¼¢Á¢ Ý ã¢ï J
49
  §S¢ §S}¢ ÜU¢ï 1000 Ï¢¢Ú ¶¢Ýï ÐÚ ÐÉG ÜUÚ
çÁ¢S¢ Á¢¢çÝÏ¢ S¢ï Ý¢ }¢é±¢-ÈGUÜGU¼ ã¢ï ©S¢ï ç¶H¢ Îï´,

Îéà}¢Ýè ¶Gy}¢ ã¢ï Á¢¢»x¢è J
50
 Á¢¢ï x¢<}¢²¢ï´ }¢ï´ §S¢ï ÐÉGïx¢¢ Œ
²¢S¢ S¢ï
}¢¢}¢êÝ Úãïx¢¢ J
51
 Á¢¢ï ÜU¢ï§ü 7 Ï¢¢Ú ÐÉG ÜUÚ ¥ÐÝï ªÐÚ ÈêæUÜïU ¥¢ñÚ
ãG¢çÜU}¢ ÜïU M Ï¢M Á¢¢» ãG¢çÜU}¢ }¢ïãÚÏ¢¢Ý ã¢ï J
52
 21 Ï¢¢Ú S¢éÏãG (¼GéHê»G ¥¢zG¼¢Ï¢ S¢ï ÐãHï ÐãHï) Ý¢
ÈGUÚ}¢¢Ý Ï¢ÓÓ¢ï ²¢ Ï¢ÓÓ¢è ÜUè Ðïà¢¢Ýè ÐÚ ã¢‰¢ Ú¶ ÜUÚ ¥¢S}¢¢Ý ÜUè ¼GÚÈGU
}¢éãæ ÜUÚ ÜïU Á¢¢ï ÐÉGï ©S¢ ÜU¢ ±¢ïã Ï¢ÓÓ¢¢ ²¢ Ï¢ÓÓ¢è ÝïÜU Ï¢Ýï J
53
 ¥x¢Ú ÜGñUÎè ¥¢{è Ú¢¼ ÜU¢ï Ýæx¢ï S¢Ú 108 Ï¢¢Ú ÐÉGïx¢¢,
ÜGñUÎ S¢ï çÚã¢§ü Ð¢»x¢¢ J
54
 7 Ï¢¢Ú Á¢¢ï Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ ¥GSÚ ÜïU ±vG¼ ÐÉG çH²¢ ÜUÚï
¥¢ÈGU¼ S¢ï ÐÝ¢ã Ð¢» J
55
 ¥x¢Ú Á¢é}¢é¥G¢ ÜUè ÎêS¢Úè S¢¢¥G¼ }¢ï´ Ï¢ãé¼ ÐÉGïx¢¢
çÝS²¢Ý (²¢’Ýè |¢êHÝï ÜU¢ }¢ÚÁ¢G) Á¢¢¼¢ Úãïx¢¢ J
56
 çÁ¢S¢ Ï¢ÓÓ¢ï ÜU¢ Îê{ ÀéÇG¢ çÎ²¢ x¢²¢ ã¢ï ©S¢ï ÜU¢x¢GÁ¢G
ÐÚ çH¶ ÜUÚ çÐH¢ Îï´, ¼SÜUèÝ ã¢ïx¢è ¥¢ñÚ }¢¢æ ÜU¢ Îê{ ÜU}¢ ã¢ï ¼¢ï §S¢è
§S}¢ï Ð¢ÜU ÜU¢ï çH¶ ÜUÚ çÐH¢ Îï´ Îê{ çÁ¢G²¢Î¢ ã¢ïx¢¢ J
57
 Á¢¢ï ÜU¢ï§ü §S¢ §S}¢ ÜU¢ï Ï¢ãé¼ ÐÉGïx¢¢ ©S¢ ÜUè
Á¢G¢ñÁ¢¢ ©S¢ ÜUè ÈGUÚ}¢¢æ Ï¢ÚÎ¢Ú ã¢ï Á¢¢»x¢è J
58
 90 Ï¢¢Ú, çÁ¢S¢ ÜUè x¢‹Îè Ï¢¢¼¢ï´ ÜUè ¥G¢Î¼ Ý Á¢¢¼è
ã¢ï ±¢ïã ÐÉG ÜUÚ çÜUS¢è ¶G¢Hè çÐ²¢Hï ²¢ çx¢H¢S¢ }¢ï´ Î}¢ ÜUÚ Îï J ãGSÏ¢ï
Á¢GMÚ¼ ©S¢è }¢ï´ Ð¢Ýè çÐ²¢ ÜUÚï ÈGU¢ïãìGà¢ x¢¢ï§ü ÜUè ¥G¢Î¼
çÝÜUH Á¢¢»x¢è J (»ÜU Ï¢¢Ú ÜU¢ Î}¢ çÜU²¢ ãé±¢ çx¢H¢S¢ Ï¢ÚS¢¢ï´ ¼ÜU Ó¢H¢
S¢ÜU¼ï ãñ´)
59
 7 Ï¢¢Ú ÐÉG ÜUÚ ¥ÐÝï ªÐÚ Î}¢ ÜUÚ HèçÁ¢²ï,
x¢ïS¢ ã¢ï ²¢ ÐïÅ ²¢ çÜUS¢è |¢è Á¢x¢ã ÎÎü ã¢ï ²¢ çÜUS¢è ©GÁG± ÜïU Á¢G¢»¥G
ã¢ï Á¢¢Ýï ÜU¢ ¶G¢ñÈGU ã¢ï, ÈGU¢»Î¢ ã¢ïx¢¢ J (}¢ég¼ï §H
G ¢Á¢ : ¼¢
ãGéS¢êHï çà¢ÈGU¢, Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ ÜU}¢ ¥Á¢G ÜU}¢ »ÜU Ï¢¢Ú)
60
 7 Ï¢¢Ú Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ ÐÉG ÜUÚ ¥ÐÝï ªÐÚ Î}¢ ÜUÚ çH²¢
ÜUèçÁ¢²ï Á¢¢Îê ¥S¢Ú Ýãè´ ÜUÚïx¢¢ J
61
 Á¢¢ï ÜU¢ï§ü Ï¢è}¢¢Ú ã¢ï §S¢ §S}¢ ÜU¢ï 1000 Ï¢¢Ú ÐÉGï,
çS¢¤GãG¼ Ð¢»x¢¢ J
62
 S¢éÏãG ÜïU ±vG¼ Á¢¢ï ÜU¢ï§ü §S¢ ÜU¢ï ÜUS¢Ú¼ S¢ï ÐÉGïx¢¢
©S¢ ÜU¢ ¼S¢ÚéüÈGU çÎH¢æï }¢æï Á¢G¢çãÚ ã¢ïx¢¢, ²¢’Ýè H¢ïx¢ ©S¢ ÜU¢ï
Î¢ïS¼ Ú¶ïïæx¢ï J
63
 Á¢¢ï ÜU¢ï§ü ¶¢Ý¢ ¶¢¼ï ±vG¼ ãÚ çÝ±¢Hï ÐÚ ÐÉG¢ ÜUÚïx¢¢
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼ GÈ GU¢ ç…„Ýï }¢é Û¢ ÐÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéÚ êÎ ï Ð¢ÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢ H¢ ©„ ÐÚ Î„ ÚãGì}¢¼ï´
½ï…¼¢ ãñ J
±¢ïã ¶¢Ý¢ ©S¢ ÜïU ÐïÅ }¢ï´ ÝêÚ ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ Ï¢è}¢¢Úè ÎêÚ ã¢ïx¢è J
64
 10 Ï¢¢Ú ÐÉG ÜUÚ à¢ÚÏ¢¼ ±x¢GñÚ¢ ÐÚ Î}¢ ÜUÚ ÜïU Á¢¢ï
Ðè çH²¢ ÜUÚï Ï¢è}¢¢Ú Ý ã¢ïx¢¢ J
65
 1001 Ï¢¢Ú, çÁ¢S¢ ÜU¢ï ¥ÜïUHï }¢ï´ ÇÚ Hx¢¼¢ ã¢ï,
¼‹ã¢§ü }¢ï´ ÐÉG Hï ©S¢ ÜïU çÎH S¢ï ¶G¢ñÈGU Á¢¢¼¢ Úãïx¢¢ J
66
 Á¢¢ï ÜU¢ï§ü §S¢ §S}¢ ÜU¢ï 9 }¢¼üÏ¢¢ ÐÉG ÜUÚ ãG¢çÜU}¢ ÜïU
¥¢x¢ï Á¢¢», §GÁGÁ¢G¼ ¥¢ñÚ S¢ÚÈGUÚ¢Á¢Gè Ð¢»x¢¢ J Á¢¢ï ¼‹ã¢ §S¢ï
ãÁ¢G¢Ú Ï¢¢Ú ÐÉGïx¢¢ ÝïÜU Ï¢Ý Á¢¢»x¢¢ J
67
 Á¢¢ï §S¢ï 1000 Ï¢¢Ú ÐÉGïx¢¢ Îéà}¢Ý ÐÚ
ÈGUyãG Ð¢»x¢¢ J
68
 Á¢¢ï ±éÁG¢ê ÜïU Î¢ñÚ¢Ý ãÚ ©GÁG± {¢ï¼ï ãé» ÐÉGÝï ÜU¢ }¢¢’}¢êH
Ï¢Ý¢ Hï Îéà}¢Ý ©S¢ ÜU¢ï §xG±¢ Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜïUx¢¢ J
41 Ï¢¢Ú, }¢éçàÜUH ¥¢ ÐÇGï ¼¢ï ÐÉG HèçÁ¢²ï
¥¢S¢¢Ýè ã¢ï Á¢¢»x¢è J
69
 20 Ï¢¢Ú Á¢¢ï Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ ÐÉG çH²¢ ÜUÚïx¢¢
ÚãG}¢¼¢ï´ ÜïU S¢¢» }¢ï´ Úãïx¢¢ J
20 Ï¢¢Ú, Á¢¢ï Ýè´Î S¢ï Ï¢ïÎ¢Ú ã¢ï ÜUÚ ÐÉG çH²¢ ÜUÚïx¢¢ ©S¢
ÜïU ãÚ ÜU¢}¢ }¢ï´ }¢ÎÎï §H¢ãè à¢¢ç}¢H Úãïx¢è J
70
 Á¢¢ï Á¢æx¢ ²¢ çÜUS¢è ¶G¢ñÈGU ÜUè Á¢x¢ã ÐÚ Ï¢ïÓ¢ñÝè ÜUè
ãG¢H¼ }¢ï´ ã¢ï ¼¢ï ±¢ïã §S¢ §S}¢ï }¢éÏ¢¢ÚÜU ÜUè ÜUS¢Ú¼ ÜUÚï J
71
 100 Ï¢¢Ú ãÚ Ú¢ïÁ¢G ÐÉGÝï ±¢Hï ÜïU S¢Ï¢
ÜU¢}¢ ÐêÚï ã¢ï´x¢ï J
72
 100 Ï¢¢Ú Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ ÐÉG çH²¢ ÜUÚïx¢¢ ©S¢ ÜUè
Á¢G¢ñÁ¢¢ ©S¢ S¢ï }¢ãGÏÏ¢¼ ÜUÚïx¢è J
73
 Á¢¢ï çÜUS¢è Á¢x¢ã Á¢¢» ¥¢ñÚ §S¢ §S}¢ï Ð¢ÜU ÜU¢ï ÐÉG Hï
±ã¢æ §GÁGÁ¢G¼ ± ¼¢ñÜGUèÚ Ð¢»x¢¢ J
74
 Í¢Ú ÜUè Îè±¢Ú ÐÚ çH¶ HèçÁ¢²ï Îè±¢Ú
S¢H¢}¢¼ Úãïx¢è J
75
 Á¢¢ï çÜUS¢è ÜU¢ï ¥}¢¢Ý¼ S¢¢ï´Ðï ²¢ Á¢G}¢èÝ }¢ï´ ÎzGÝ ÜUÚï
¼¢ï çH¶ ÜUÚ ©S¢ à¢ñ ÜïU S¢¢‰¢ Ú¶ Îï, ÜU¢ï§ü ©S¢
}¢ï´ ç¶G²¢Ý¼ Ý ÜUÚ S¢ÜïUx¢¢ J
76
 Á¢¢ï ÜU¢ï§ü ÜU¢ïÚï çÐ²¢Hï ÐÚ çH¶ ÜUÚ ©S¢ }¢ï´ Ð¢Ýè
|¢Ú ÜUÚ Í¢Ú ÜïU ÎÚ¢ï Îè±¢Ú ÐÚ Ç¢Hï ¼¢ï ±¢ïã Í¢Ú ¥¢ÈGU¼¢ï´
S¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G Úãïx¢¢ J
77
 }¢éçàÜUH ¼ÚèÝ ÜU¢}¢¢ï´ ÜïU çH²ï §S¢ ÜUè ÜUS¢Ú¼
Ï¢ïãGÎ }¢éÈGUèÎ ãñ J
78
 Á¢¢ï à¢wGS¢ 7 }¢¼üÏ¢¢ ÐÉG ÜUÚ Ï¢ÓÓ¢ï ÐÚ Î}¢ ÜUÚ ÜïU
½ï…¼¢ ãñ J
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè çS¢ÐéÎüx¢è }¢ï´ Îï Îï Ï¢¢çHx¢G ã¢ïÝï ¼ÜU

±¢ïã Ï¢ÓÓ¢¢ Ï¢H¢¥¢ïæ S¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G Úãïx¢¢ J
79
 Á¢¢ï ÜU¢ï§ü Ó¢¢à¼ ÜUè Ý}¢¢Á¢G ÜïU Ï¢¢’Î 360 Ï¢¢Ú §S¢ ÜU¢ï
ÐÉGxï ¢¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©S¢ ÜU¢ï ¼¢ñ-Ï¢¼é‹ÝS¢êãG ÝS¢èÏ¢ ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ J
80
 Îéà}¢Ý ÜU¢ï Î¢ïS¼ Ï¢Ý¢Ýï ÜïU çH²ï ¼èÝ Á¢é}¢é¥G¢
¼ÜU §S¢ ÜU¢ï ÜUS¢Ú¼ S¢ï ÐçÉG²ï J
81
 çÁ¢S¢ ÜïU x¢éÝ¢ã Ï¢ãé¼ ã¢ḯ ±¢ïã §S¢ §S}¢ï Ð¢ÜU ÜUè ÜUS¢Ú¼
ÜUÚï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¥ÐÝï ÈGUÁGH S¢ï ©S¢ ÜïU ¼}¢¢}¢ x¢éÝ¢ã Ï¢wGà¢ Îïx¢¢ J
82
 10 Ï¢¢Ú, Á¢¢ï çÜUS¢è }¢ÁGHê}¢ ÜU¢ çÜUS¢è Á¢G¢çH}¢
S¢ï ÐèÀ¢ ÀéÇG¢Ý¢ Ó¢¢ãï, ÐÉGï çÈUÚ ©S¢ Á¢G¢çH}¢ S¢ï Ï¢¢¼ ÜUÚï
±¢ïã Á¢G¢çH}¢ ©S¢ ÜUè çS¢ÈGU¢çÚà¢ ÜGUÏ¢êH ÜUÚ Hïx¢¢ J
83
 Á¢¢ï §S¢ ÜUè ÜUS¢Ú¼ ÜUÚïx¢¢
¶Géà¢ãG¢H ã¢ïx¢¢ J
84
 §S¢ ÜUè ÜUS¢Ú¼ S¢ï ¶Géà¢ãG¢Hè
ÝS¢èÏ¢ ã¢ïx¢è J §S¢ ÜïU S¢¢‰¢ Îé¥G¢ ÜUÚÝï S¢ï Îé¥¢G }¢vGÏ¢êH ã¢ïx¢è J
85
 à¢ñ¼G¢Ýè ±S±S¢¢ï´ S¢ï Ï¢Ó¢Ýï ÜïU çH²ï 100 }¢¼üÏ¢¢
ÐÉGÝ¢ Ï¢ãé¼ }¢éÈGUèÎ ãñ J
86
 çÁ¢S¢ ÜïU ¥GÁ¢GèÁ¢G ± ¥ÜGU¢çÚÏ¢ Á¢éÎ¢ ã¢ï x¢» ã¢ï´,
Ó¢¢à¼ ÜïU ±vG¼ x¢GéSH ÜUÚ ÜïU ¥¢S}¢¢Ý ÜUè ¼GÚÈGU }¢éæã ÜUÚ ÜïU 10 Ï¢¢Ú §S¢
§S}¢ ÜU¢ï ÐÉGï ¥¢ñÚ ãÚ Ï¢¢Ú }¢ï´ »ÜU ©æx¢Hè Ï¢‹Î ÜUÚ¼¢ Á¢¢» çÈUÚ ¥ÐÝï
}¢éæã ÐÚ ã¢‰¢ ÈñUÚï ‰¢¢ïÇGï ¥GÚS¢ï }¢ï´ S¢Ï¢ Á¢}¥G ã¢ï Á¢¢»æx¢ï J
87
 ÚèÉG ÜUè ãaè, Í¢éÅÝ¢ï´, Á¢¢ïÇG¢ï´ ²¢ çÁ¢S}¢ }¢ï´ ÜUãè´ |¢è ÎÎü
ã¢ï, Ó¢H¼ï çÈUÚ¼ï ©Æ¼ï Ï¢ñÆ¼ï ÐÉG¼ï Úçã²ï ÎÎü Á¢¢¼¢ Úãïx¢¢ J
88
 »ÜU Ï¢¢Ú ÐÉG ÜUÚ ã¢‰¢¢ï´ ÐÚ Î}¢ ÜUÚ ÜïU ÎÎü ÜUè
Á¢x¢ã ÐÚ }¢HÝï S¢ï S¢éÜêUÝ ç}¢Hïx¢¢ J
89
 20 Ï¢¢Ú, Ï¢è±è Ý¢Ú¢Á¢G ã¢ï ¼¢ï à¢¢ïãÚ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú
à¢¢ïãÚ Ý¢Ú¢Á¢G ã¢ï ¼¢ï Ï¢è±è S¢¢ïÝï S¢ï ÜGUÏH çÏ¢À¢ïÝï ÐÚ Ï¢ñÆ ÜUÚ ÐÉGï
S¢éËãG ã¢ï Á¢¢»x¢è J (}¢ég¼ : ¼¢ ãGéS¢êHï }¢éÚ¢Î)
90
 çÁ¢S¢ï ÜU¢ï§ü }¢‹S¢Ï¢ ç}¢Hï ¥¢ñÚ ±¢ïã ©S¢ ÐÚ ÜGU¢§}¢
ÚãÝ¢ Ó¢¢ãï ¼¢ï ±¢ïã ãÚ à¢Ï¢ï Á¢é}¢é¥G¢ ¥¢ñÚ ¥Ä²¢}¢ï Ï¢èÁ¢G (²¢’Ýè ãÚ
§SH¢}¢è }¢¢ã ÜUè 13,14,15 ¼¢Úè¶G) }¢ïæ 100 Ï¢¢Ú ÐÉGï J
91
 20 Ï¢¢Ú, Á¢¢ï çÜUS¢è ÜU¢}¢ ÜU¢ï à¢éM¥G ÜUÚÝï S¢ï ÜGUÏH ÐÉG
Hï ±¢ïã ÜU¢}¢ ©S¢ ÜUè }¢ÚÁ¢Gè ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ÐêÚ¢ ã¢ïx¢¢ J
92
 Á¢¢ï S¢¢¼ }¢¼üÏ¢¢ S¢êÚ» ÝêÚ ¥¢ñÚ 1001 Ï¢¢Ú ÐÉGï
©S¢ ÜU¢ çÎH Ú¢ïà¢Ý ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J
93
 Á¢¢ï ÜU¢ï§ü ¥¢S}¢¢Ý ÜUè ¼GÚÈGU }¢éæã ÜUÚ ÜïU ã¢‰¢ ©Æ¢
ÜUÚ §S¢ §S}¢ ÜU¢ï ÜUS¢Ú¼ S¢ï ÐÉGï ¥¢ñÚ ±¢ïã ã¢‰¢ ¥ÐÝï }¢éæã ¥¢ñÚ ¥¢æ¶¢ï´
ÐÚ }¢H Hï ¥ãHï }¢¢’çÚÈGU¼ ÜU¢ }¢¼üÏ¢¢ Ð¢»x¢¢ J
94
 çÁ¢S¢ ÜU¢ï ÜU¢ï§ü S¢wG¼ }¢éçã}¢ ÎÚÐïà¢ ã¢ï 70 ,000 Ï¢¢Ú
ÐÉGï J ÜU¢}²¢Ï¢ ã¢ïx¢¢ J
95
 Á¢¢ï S¢êÚÁ¢ çÝÜUHÝï S¢ï ÐãHï 100 Ï¢¢Ú Ú¢ïÁ¢G ÐÉGïx¢¢
Îé¶ S¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G Úãïx¢¢ J
96
 Á¢¢ï §S¢ ÜU¢ ç±Îü ÜUÚïx¢¢ ©S¢ ÜUè ©G}¢í
ÎÚ¢Á¢G ã¢ïx¢è J
97
 Á¢¢ï à¢wGS¢ çÜUS¢è ÜU¢}¢ ÜUè ¼ÎÏ¢èÚ Ý Á¢¢Ý¼¢ ã¢ï ±¢ïã
}¢x¢GçÚÏ¢ ¥¢ñÚ §Gà¢¢ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý 1000 Ï¢¢Ú ÐÉGï S¢ãGèãG
¼ÎÏ¢èÚ ©S¢ ÜïU çÎH }¢ï´ ¥¢ Á¢¢»x¢è J
98
 çÁ¢S¢ ÜU¢ï ÎÎü ²¢ Ú‹Á¢ ²¢ }¢éS¢èÏ¢¼ Ðïà¢ ¥¢»
33 Ï¢¢Ú ÐÉGï, S¢éÜêUÝ ãG¢çS¢H ã¢ïx¢¢ J
99
 Á¢¢ï §S¢ Ý¢}¢ ÜU¢ï çÜUS¢è Ý}¢¢Á¢G ÜïU Ï¢¢’Î 100 Ï¢¢Ú
ÐÉGïx¢¢ ©S¢ ÜU¢ çÎH ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè }¢ãGÏÏ¢¼ ¥¢ñÚ
©S¢ ÜUè ²¢Î }¢ï´ Úãï J
¶Gy}¢ï ÜGU¢çÎçÚÄ²ã
1ÎéMÎï
 x¢G¢ñçS¢²¢ 111 Ï¢¢Ú ÐÉGï´
2¼èS¢Ú¢
 ÜUçH}¢¢ 111 Ï¢¢Ú ÐÉGïæ
3S¢êÚ»
 ¥H}¢ ÝàÚãG 111 Ï¢¢Ú ÐÉGï´
4S¢ê-Ú¼éH
 §wGH¢S¢ 111 Ï¢¢Ú ÐÉGï´
5 111 Ï¢¢Ú

111 Ï¢¢Ú
111 Ï¢¢Ú

6111 Ï¢¢Ú

7111 Ï¢¢Ú

8111 Ï¢¢Ú

9111 Ï¢¢Ú
10111 Ï¢¢Ú

11111 Ï¢¢Ú

12111 Ï¢¢Ú

13111 Ï¢¢Ú

14111 Ï¢¢Ú

15111 Ï¢¢Ú

16111 Ï¢¢Ú

17111 Ï¢¢Ú

18S¢êÚ»
 ²¢S¢èÝ à¢ÚèÈGU 19ÜGUS¢èÎ» x¢G¢ñçS¢²¢
 20ÎéMÎï x¢G¢ñçS¢²¢
ÜGUS¢èÎ» x¢G¢ñçS¢²¢
ãñ J
ÈGUÁ¢G¢§Hï ÜGUS¢èÎ» x¢G¢ñçS¢²¢ }¢é-¼Ï¢ÚüÜU¢

²ïã ÜGUS¢èÎ» }¢éÏ¢¢-ÚÜU¢ ãGéÁG¢êÚ S¢çÄ²ÎéÝ¢ x¢G¢ñS¢éH ¥¢’Á¢G}¢,
}¢ãGÏ¢êÏ¢ï S¢éÏãG¢Ýè, ÜGéUyGÏ¢ï ÚÏÏ¢¢Ýè, à¢ñ¶G ¥GÏÎéH ÜGU¢çÎÚ Á¢èH¢Ýè
ÜUè Á¢GÏ¢¢Ýï ÈGñUÁ¢G ¼ÚÁ¢é}¢¢Ý S¢ï ¥Î¢ ãé±¢ ãñ ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï
çS¢çËS¢H» ¥G¢çH²¢ ÜGU¢çÎçÚÄ²¢ }¢ï´ §S¢ ÜU¢ ç±Îü Î¢ñH¼ï Á¢G¢çãÚè ±
Ï¢¢ç¼GÝè ÜïU ãGéS¢êH ÜU¢ S¢Ï¢Ï¢ ãñ §S¢ ÜïU ¥n¢§üS¢ ¥à¥G¢Ú ãñ´ J §S¢
ÜGUS¢èÎ» }¢éÏ¢¢-ÚÜU¢ ÜU¢ Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ ç±Îü Ï¢ãé¼ }¢éÈGUèÎ ãñ J ÝèÁ¢G
 1¼S¶GèÚï ¶GH¢§ÜGU ÜïU çH²ï ¥Á¢G ãGÎ ÜU¢Ú ¥¢}¢Î ãñ ¥¢ñÚ ÜGéUÏ¢ïü ¶GéÎ¢
±‹Îè ÜïU ãGéS¢êH ÜU¢ Á¢GÚè¥G¢ ãñ J
 2§S¢ ÜGUS¢èÎ» }¢éÏ¢¢-ÚÜU¢ ÜU¢ ç±Îü ÜGéUÃ±¼ï ãG¢çÈGUÁ¢G¢ ÜU¢ï Ï¢ÉG¢¼¢ ãñ J
 3§S¢ ÜGUS¢èÎ» }¢éÏ¢¢-ÚÜU¢ ÜïU ÐÉGÝï ±¢Hï ÜU¢ï ¥G-ÚÏ¢è ÐÉGÝï }¢ï´
Ï¢S¢èÚ¼ ãG¢çS¢H ã¢ï¼è ãñ J
 4ãÚ }¢éçàÜUH ± S¢wG¼ ÜU¢}¢ ÜïU çH²ï Ó¢¢HèS¢ Ú¢ïÁ¢G ÐçÉG²ï
ÜU¢}²¢Ï¢ ã¢ï´x¢ï J
5Á¢¢ï à¢wGS¢ §S¢ ÜGUS¢èÎ» }¢éÏ¢¢-ÚÜU¢ ÜU¢ï ¥ÐÝï S¢¢}¢Ýï Ú¶ï ¥¢ñÚ
¼èÝ }¢¼üÏ¢¢ ÐÉGï }¢vGÏ¢êHï Ï¢¢Úx¢¢ãï x¢G¢ñçS¢²¼ ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ãGéÁG¢êÚ
S¢çÄ²ÎéÝ¢ x¢G¢ñS¢ï Ð¢ÜU ÜUè çÁ¢G²¢Ú¼ ÈGñUÁ¢G çÏ¢à¢¢Ú¼ S¢ï
}¢éà¢ÚüÈGU ã¢ïx¢¢ J
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ …Ï¢ ¼é}¢ }¢é„üHèÝ ÐÚ ÎéÚêÎï Ð¢ÜU ÐÉG¢ï ¼¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ ½è ÐÉG¢ï Ï¢ïà¢ÜU }¢ñ́ ¼}¢¢}¢ …ã¢Ý¢ḯ
6ãÚ
 }¢ÚÁ¢G ± ¼vHèÈGU ÜïU çH²ï ¼èÝ Ï¢¢Ú ²¢ Ð¢æÓ¢ Ï¢¢Ú ÐÉGÝ¢
}¢éÈGUèÎ ãñ J
7Ï¢¢æÛ¢ ¥G¢ñÚ¼ §S¢ ÜGUS¢èÎ» }¢éÏ¢¢-ÚÜU¢ ÜU¢ï S¢ãGèãG wG±¢æ S¢ï 41 ²¢ 21

Ï¢¢Ú ÐÉG±¢ ÜUÚ Ð¢Ýè ÐÚ Î}¢ ÜUÚ ÜïU Ó¢¢HèS¢ Ú¢ïÁ¢G çÐ²ï ¼¢ï ãG¢ç}¢H¢
ã¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ ãGéÁG¢êÚ x¢G¢ñS¢éH ¥¢’Á¢G}¢ ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ S¢ï
Ï¢ïÅ¢ ¥G¼G¢ ã¢ïx¢¢ J
8¥¢S¢ïÏ¢
 Á¢GÎ¢ çÁ¢‹Ý ±¢Hï }¢ÚèÁ¢G ÜïU çH²ï Ú¢ïx¢GÝ (²¢’Ýè ¼ïH) ÐÚ
Î}¢ ÜUÚ ÜïU ©S¢ ÜïU çÁ¢S}¢ ÐÚ }¢Hï´ ÎzG¥G ã¢ïx¢¢ J
9,10Á¢G¢çH}¢
 S¢ï ÝÁ¢¢¼ Ð¢Ýï ÜïU çH²ï ãÚ Ú¢ïÁ¢G ÐçÉG²ï ¶GH¢S¢è
ÝS¢èÏ¢ ã¢ïx¢è ²êæ ãè Îéà}¢Ý ÎzG¥G ã¢ï Á¢¢»æx¢ï J
¶Gy}¢ï wG±¢Á¢x¢¢Ý
17
 Ï¢¢Ú S¢ê-Ú¼éH ÈGU¢ç¼ãG¢
2100
 Ï¢¢Ú ÎéMÎ à¢ÚèÈGU
379
 Ï¢¢Ú S¢êÚ» ¥H}¢ ÝàÚãG
4100
 Ï¢¢Ú S¢ê-Ú¼éH §wGH¢S¢
57
 Ï¢¢Ú S¢ê-Ú¼éH ÈGU¢ç¼ãG¢
6100
 Ï¢¢Ú ÎéMÎï ç¶G…íGè
ÎéMÎï ç¶G…íGè :
§S¢ ÜïU Ï¢¢’Î S¢Ï¢ ç}¢H ÜUÚ ÝèÓ¢ï çÎ²ï ãé» ãÚ ãÚ ÜUçH}¢ï ÜU¢ï 111 Ï¢¢Ú
ÐÉGï´
}¢-ÎÝè Ð‹Á¢ S¢êÚã 268 ÈGñUÁ¢G¢Ýï Ý±¢çÈGUH
ÈGñUÁ¢G¢Ýï Ý±¢çÈGUH
¶G¢ -¼}¢é H }¢é Ú -S¢HèÝ, Úãì G} ¢¼é ç ËHH ¥G¢ -H}¢èÝ,
à¢ÈGUè©GH }¢éçÁGÝÏ¢èÝ, ¥ÝèS¢éH x¢GÚèÏ¢èÝ, çS¢Ú¢Á¢éSS¢¢çHÜUèÝ,
}¢ãG Ï ¢ê Ï ¢ï ÚÏÏ¢é H ¥G ¢ -H}¢èÝ, Á¢Ý¢Ï¢ï S¢¢çÎÜG ¢ ï ¥}¢èÝ
ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢çxGÈGUÚ¼ çÝà¢¢Ý ãñ : Á¢Ï¢ Á¢é}¢¢’Ú¢¼
ÜU¢ çÎÝ ¥¢¼¢ ãñ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ çÈGUçÚà¼¢ïæ ÜU¢ï |¢ïÁ¢¼¢ ãñ çÁ¢Ý ÜïU
Ð¢S¢ Ó¢¢æÎè ÜïU ÜU¢x¢GÁ¢G ¥¢ñÚ S¢¢ïÝï ÜïU ÜGUH}¢ ã¢ï¼ï ãñ´ ±¢ïã çH¶¼ï ãñ´,
ÜU¢ñÝ ²¢ñ}¢ï Á¢é}¢¢’Ú¢¼ ¥¢ñÚ à¢Ï¢ï Á¢é}¢é¥G¢ }¢éÛ¢ ÐÚ ÜUS¢Ú¼ S¢ï ÎéMÎï
Ð¢ÜU ÐÉG¼¢ ãñ J
¥ËH¢ã ÜU¢ Œ
²¢Ú¢ Ï¢ÝÝï ÜU¢ ÝéS¶G¢
ãGÁ¢GÚ¼ïï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ S¢ï }¢Ú±è ãñ, ãGéÁG¢êÚï
Ð¢ÜU, S¢¢çãGÏ¢ï H¢ñH¢ÜU, S¢Ä²¢ãGï ¥zGH¢ÜU ÈGUÚ}¢¢¼ï
ãñ´ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “Á¢¢ï }¢ïÚï çÜUS¢è ±Hè S¢ï Îéà}¢Ýè
ÜUÚï, ©S¢ï }¢ñ´ Ýï HÇG¢§ü ÜU¢ »’H¢Ý Îï çÎ²¢ ¥¢ñÚ }¢ïÚ¢ Ï¢‹Î¢ çÁ¢Ý Ó¢èÁ¢GG¢ï´
ÜïU Á¢GÚè»G }¢ïÚ¢ ÜGéUÏ¢ü Ó¢¢ã¼¢ ãñ ©Ý }¢ï´ }¢éÛ¢ï S¢Ï¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ÈGUÚ¢§Á¢G }¢ãGÏ¢êÏ¢
ãñ´ ¥¢ñÚ Ý±¢çÈGUH ÜïU Á¢GÚè»G ÜGéUÏ¢ü ãG¢çS¢H ÜUÚ¼¢ Úã¼¢ ãñ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU
}¢ñ´ ©S¢ï ¥ÐÝ¢ }¢ãGÏ¢êÏ¢ Ï¢Ý¢ Hï¼¢ ãêæ ¥x¢Ú ±¢ïã }¢éÛ¢ S¢ï S¢é±¢H ÜUÚï ¼¢ï
©S¢ï Á¢GMÚ Îêæx¢¢ ¥¢ñÚ ÐÝ¢ã }¢¢æx¢ï ¼¢ï ©S¢ï Á¢GMÚ ÐÝ¢ã Îêæx¢¢ J”
S¢H¢¼éËHñH
Ú¢¼ }¢ïæ Ï¢¢’Î Ý}¢¢Á¢GGï §Gà¢¢ Á¢¢ï Ý±¢çÈGUH ÐÉGï Á¢¢»æ ©Ý ÜU¢ï
S¢H¢¼éËHñH ÜUã¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ Ú¢¼ ÜïU Ý±¢çÈGUH çÎÝ ÜïU Ý±¢çÈGUH S¢ï
¥zGÁ¢GH ãñæ çÜU S¢ãGèãG }¢éçSH}¢ à¢ÚèÈGU }¢ï´ ãñ : S¢çÄ²ÎéH }¢éÏ¢çËHx¢GèÝ,
ÚãìG}¢¼éçËHH ¥G¢-H}¢èÝ Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : “ÈGUÁ¢G¢ïZ
ÜïU Ï¢¢’Î ¥zGÁ¢GH Ý}¢¢Á¢GG Ú¢¼ ÜUè Ý}¢¢Á¢GG ãñ J”
¼ãÁÁ¢éÎ ¥¢ñÚ Ú¢¼ }¢ï´ Ý}¢¢Á¢GG ÐÉGÝï ÜU¢ S¢±¢Ï¢

¥ËH¢ã ¼Ï¢¢-Ú-ÜU ± ¼¥G¢H¢ Ð¢Úã 21 S¢ê-Ú¼éSS¢ÁÎ¢ ¥¢²¼ Ý}Ï¢Ú
16 ¥¢ñÚ 17 }¢ï´ §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ :
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : §Ý
ÜUè ÜUÚ±Åï´ Á¢éÎ¢ ã¢ï¼è ãñ´ wG±¢Ï¢ x¢¢ã¢ï´
S¢ï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜU¢ï ÐéÜU¢Ú¼ï ãñ´ ÇÚ¼ï
¥¢ñÚ ©}}¢èÎ ÜUÚ¼ï ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï çÎ²ï
ãé» S¢ï ÜéUÀ ¶GñÚ¢¼ ÜUÚ¼ï ãñ´ ¼¢ï çÜUS¢è
Á¢è ÜU¢ï Ýãè´ }¢¢’Hê}¢ Á¢¢ï ¥¢æ¶ ÜUè
Æ‹ÇÜU §Ý ÜïU çH²ï ÀéÐ¢ Ú¶è ãñ çS¢H¢
§Ý ÜïU ÜU¢}¢¢ï´ ÜU¢ J
S¢H¢¼éËHñH ÜUè »ÜU çÜGUS}¢ ¼ãÁÁ¢éÎ ãñ çÜU §Gà¢¢ ÜïU Ï¢¢’Î

Ú¢¼ }¢ï´ S¢¢ï ÜUÚ ©Æï´ ¥¢ñÚ Ý±¢çÈGUH ÐÉGï´, S¢¢ïÝï S¢ï ÜGUÏH Á¢¢ï ÜéUÀ ÐÉGï´ ±¢ïã
¼ãÁÁ¢éÎ Ýãè´ J ÜU}¢ S¢ï ÜU}¢ ¼ãÁÁ¢éÎ ÜUè Î¢ï2 Úv¥G¼ï´ ãñ´ ¥¢ñÚ ãGéÁG¢êÚï
¥vGÎS¢ S¢ï ¥¢Æ ¼ÜU S¢¢çÏ¢¼ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥GG¼, çãGSS¢¢
4, S¢. 26, 27) §S¢ }¢ï´ çÜGUÚ¢¥¼ ÜU¢ §çwG¼²¢Ú ãñ çÜU Á¢¢ï Ó¢¢ãï´ ÐÉGï´, Ï¢ïã¼Ú
²ïã ãñ çÜU çÁ¢¼Ý¢ ÜGéUÚ¥¢Ý ²¢Î ãñ ±¢ïã ¼}¢¢}¢ ÐÉG HèçÁ¢²ï ±ÚÝ¢ ²ïã
|¢è ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ çÜU ãÚ Úv¥G¼ }¢ï´ S¢êÚ» ÈGU¢ç¼ãG¢ ÜïU Ï¢¢’Î ¼èÝ3 ¼èÝ3
Ï¢¢Ú S¢ê-Ú¼éH §wGH¢S¢ ÐÉG HèçÁ¢²ï çÜU §S¢ ¼GÚãG ãÚ Úv¥G¼ }¢ï´
ÜGéUÚ¥¢Ýï ÜUÚè}¢ ¶Gy}¢ ÜUÚÝï ÜU¢ S¢±¢Ï¢ ç}¢Hïx¢¢, »ïS¢¢ ÜUÚÝ¢ Ï¢ïã¼Ú ãñ,
Ï¢ãÚ ãG¢H S¢êÚ» ÈGU¢ç¼ãG¢ ÜïU Ï¢¢’Î ÜU¢ï§ü S¢è |¢è S¢êÚ¼ ÐÉG S¢ÜU¼ï ãñ´ J
(}¢éHwG¶GS¢ ¥Á¢G ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ }¢é¶GÚüÁ¢¢, çÁ¢. 7, S¢. 447 )
¼ãÁÁ¢éÎ x¢éÁ¢G¢Ú ÜïU çH²ï Á¢‹Ý¼ ÜïU ¥G¢Hèà¢¢Ý Ï¢¢H¢¶G¢Ýï

¥}¢èLH }¢é¥ç}¢ÝèÝ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GçHÄ²éH }¢é¼üÁ¢G¢
S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU S¢çÄ²Îé H }¢é Ï¢çËHx¢G è Ý,
ÚãìG}¢¼éçËËH ¥G¢-H}¢èÝ, ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï çÎH Ýà¢èÝ
ãñ : Á¢‹Ý¼ }¢ï´ »ïS¢ï Ï¢¢H¢¶G¢Ýï ãñ´ çÁ¢Ý ÜU¢ Ï¢¢ãÚ ¥‹ÎÚ S¢ï ¥¢ñÚ ¥‹ÎÚ
Ï¢¢ãÚ S¢ï Îï¶¢ Á¢¢¼¢ ãñ J »ÜU ¥¢’Ú¢Ï¢è Ýï ©Æ ÜUÚ ¥GÁ¢Gü ÜUè : ²¢
ÚS¢êHËH¢ã ! ²ïã çÜUS¢ ÜïU çH²ï ãñ´ ? ¥¢Ð
Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : ²ïã ©S¢ ÜïU çH²ï ãñ´ Á¢¢ï Ý}¢ü
x¢ézG¼-x¢ê ÜUÚï, ¶¢Ý¢ ç¶H¢», }¢é-¼±¢ç¼Ú Ú¢ïÁ¢GGï Ú¶ï, ¥¢ñÚ Ú¢¼ ÜU¢ï ©Æ
½ï…¼¢ ãñ J
ÜUÚ ¥ËH¢ã ÜïU çH²ï Ý}¢¢Á¢GG ÐÉGï Á¢Ï¢ H¢ïx¢ S¢¢ï» ãé» ã¢ï´ J
}¢éÈGUçSS¢Úï à¢ãèÚ ãGÜUè}¢éH ©}}¢¼ ãGÁ¢GÚ¼ï }¢ézG¼è ¥ãG}¢Î ²¢Ú

¶G¢Ý ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãG çÁ¢ËÎ 2 S¢ÈGUãG¢ 260 ÐÚ §S¢
çãGSS¢» ãGÎèS¢ “ ” ²¢’Ýè “}¢é-¼±¢ç¼Ú Ú¢ïÁ¢GGï Ú¶ï” ÜUè
à¢ãGü ÜUÚ¼ï ãé» ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ²¢’Ýè ã}¢ïà¢¢ Ú¢ïÁ¢GGï Ú¶ï´ çS¢±¢ ©Ý Ð¢æÓ¢ çÎÝ¢ï´
ÜïU çÁ¢Ý }¢ï´ Ú¢ïÁ¢GG¢ ãGÚ¢}¢ ãñ ²¢’Ýè à¢Ã±¢H ÜUè ²ÜéU}¢ ¥¢ñÚ çÁ¢GH çãGÁÁ¢ã
ÜUè ÎS¢±èæ ¼¢ ¼ïÚã±è´, ²ïã ãGÎèS¢ ©Ý H¢ïx¢¢ï´ ÜUè ÎHèH ãñ Á¢¢ï ã}¢ïà¢¢
Ú¢ïÁ¢GGï Ú¶¼ï ãñ´ Ï¢¢’Á¢GG Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU §S¢ ÜïU }¢¢’Ý¢ ãñ´ ãÚ }¢ãèÝï }¢ï´
}¢éS¢ËS¢H ¼èÝ Ú¢ïÁ¢GGï Ú¶ï J
“¼ãÁÁ¢éÎ x¢éÁ¢G¢Ú” ÜïU ¥¢Æ ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï

ÝïÜU Ï¢‹Î¢ï´ ¥¢ñÚ Ï¢ç‹Î²¢ï´ ÜUè 8 çãGÜU¢²¢¼
(1) S¢¢Úè Ú¢¼ Ý}¢¢Á¢GG ÐÉG¼ï Úã¼ï
ãGÁ¢GÚ¼ïï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéH ¥GÁ¢GèÁ¢G çÏ¢Ý Ú±¢Î
Ú¢¼ ÜU¢ï S¢¢ïÝï ÜïU çH²ï ¥ÐÝï çÏ¢S¼Ú ÐÚ ¥¢¼ï ¥¢ñÚ ©S¢ ÐÚ ã¢‰¢ ÈñUÚ
ÜUÚ ÜUã¼ï : “¼ê Ý}¢ü ãñ HïçÜUÝ ¥ËH¢ã ÜUè ÜGUS¢}¢ ! Á¢‹Ý¼ }¢ï´ ¼éÛ¢
S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ Ý}¢ü çÏ¢S¼Ú ç}¢Hïx¢¢ çÈUÚ S¢¢Úè Ú¢¼ Ý}¢¢Á¢GG ÐÉG¼ï Úã¼ï J”
¥ËH¢ãé ÚÏÏ¢éH §ÁG GÁ¢G¼ ÜUè ©Ý ÐÚ
ÚãG}¢¼ ã¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU S¢ÎÜGïU ã}¢¢Úè }¢çxGÈGUÚ¼ ã¢ï J
çÏ¢H ²ÜGUè´ »ïS¢ï }¢éS¢Ë}¢¢Ý ãñ´ Ï¢ïãGÎ Ý¢Î¢Ý

Á¢¢ï çÜU Úæx¢èçÝ²ï Îé‹²¢ Ðï }¢Ú¢ ÜUÚ¼ï ãñ´
(2) à¢ãÎ ÜUè }¢v¶è ÜUè ç|¢Ýç|¢Ý¢ãÅ ÜUè S¢è ¥¢±¢Á¢G !
}¢à¢ãêÚ S¢ãG¢Ï¢è ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã §ÏÝï }¢SªGÎ
Á¢Ï¢ H¢ïx¢¢ï´ ÜïU S¢¢ï Á¢¢Ýï ÜïU Ï¢¢’Î ©Æ ÜUÚ çÜGU²¢}¢ (²¢’Ýè
§GÏ¢¢Î¼) ÈGUÚ}¢¢²¢ ÜUÚ¼ï ¼¢ï ©Ý S¢ï S¢éÏãGG ¼ÜU à¢ãÎ ÜUè }¢v¶è ÜUè S¢è
ç|¢Ýç|¢Ý¢ãÅ S¢éÝ¢§ü Îï¼è J ¥ËH¢ãé ÚÏÏ¢éH §GÁGÁ¢G¼
ÜUè ©Ý ÐÚ ÚãG}¢¼ ã¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU S¢ÎÜGïU ã}¢¢Úè }¢çxGÈGUÚ¼ ã¢ï J
}¢ãGÏÏ¢¼ }¢ï´ ¥ÐÝè x¢é}¢¢ ²¢ §H¢ãè

Ý Ð¢ªæ }¢ñ´ ¥ÐÝ¢ Ð¼¢ ²¢ §H¢ãè
(3) }¢ñ´ Á¢‹Ý¼ ÜñUS¢ï }¢¢æx¢êæ !
ãGÁ¢GÚ¼ïï S¢çÄ²ÎéÝ¢ çS¢Hã çÏ¢Ý ¥à²}¢ S¢¢Úè Ú¢¼
Ý}¢¢Á¢GG ÐÉG¼ï J Á¢Ï¢ S¢-ãGÚè ÜU¢ ±vG¼ ã¢ï¼¢ ¼¢ï ¥ËH¢ã ÜUè
Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ï´ ¥GÁ¢Gü ÜUÚ¼ï : “§H¢ãè ! }¢ïÚï Á¢ñS¢¢ ¥¢Î}¢è Á¢‹Ý¼ Ýãè´ }¢¢æx¢
S¢ÜU¼¢ HïçÜUÝ ¼ê ¥ÐÝè ÚãG}¢¼ S¢ï }¢éÛ¢ï Á¢ã‹Ý}¢ S¢ï ÐÝ¢ã ¥G¼¢G ÈGUÚ}¢¢ J”
¥ËH¢ãé ÚÏÏ¢éH §ÁG ÁG ¢G¼ ÜUè ©Ý ÐÚ ÚãG}¢¼
ã¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU S¢ÎÜGïU ã}¢¢Úè }¢çxGÈGUÚ¼ ã¢ï J

¼ïÚï ¶G¢ñÈGU S¢ï ¼ïÚï ÇÚ S¢ï ã}¢ïà¢¢
}¢ñ´ ‰¢Ú ‰¢Ú Úãêæ ÜU¢æÐ¼¢ ²¢ §H¢ãè
(4) ¼é}ã¢Ú¢ Ï¢¢Ð Ý¢ x¢ã¢Ýè ¥GÁ¢G¢Ï¢ S¢ï ÇÚ¼¢ ãñ !
ãGÁ¢GÚ¼ïï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ÚÏ¢è¥G çÏ¢Ý ¶G„
é ñ}¢ ÜUè Ï¢ïÅè
Ýï ¥¢Ð S¢ï ¥GÁ¢Gü ÜUè : “¥ÏÏ¢¢Á¢¢Ý ! v²¢ ±Á¢ã ãñ çÜU
H¢ïx¢ S¢¢ï Á¢¢¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ¥¢Ð Ýãè´ S¢¢ï¼ï ?” ¼¢ï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : “Ï¢ïÅè !
¼é}ã¢Ú¢ Ï¢¢Ð Ý¢ x¢ã¢Ýè ¥GÁ¢G¢Ï¢ S¢ï ÇÚ¼¢ ãñ Á¢¢ï ¥Ó¢¢ÝÜU Ú¢¼ ÜU¢ï
¥¢ Á¢¢» J” ¥ËH¢ãé ÚÏÏ¢éH §ÁG GÁ¢G¼
x¢Ú ¼ê Ý¢Ú¢Á¢G ãé±¢ }¢ïÚè ãH¢ÜU¼ ã¢ïx¢è

ã¢» ! }¢ñ´ Ý¢Úï Á¢ã‹Ý}¢ }¢ï´ Á¢Hêæx¢¢ ²¢ ÚÏ¢ !
(5) §GÏ¢¢Î¼ ÜïU çH²ï Á¢¢x¢Ýï ÜU¢ ¥GÁ¢èÏ¢ ¥‹Î¢Á¢G
ãGÁ¢GÚ¼ïï S¢çÄ²ÎéÝ¢ S¢zG±¢Ý çÏ¢Ý S¢éHñ}¢ ÜUè
çÐæÇçH²¢æ Ý}¢¢Á¢GG }¢ï´ çÁ¢G²¢Î¢ ÎïÚ ¶ÇGï ÚãÝï ÜUè ±Á¢ã S¢ï S¢êÁ¢ x¢§ü ‰¢è´ J
¥¢Ð §S¢ ÜGUÎÚ ÜUS¢Ú¼ S¢ï §GÏ¢¢Î¼ çÜU²¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï çÜU
çÏ¢HÈGGUÁ¢GGü ¥¢Ð S¢ï ÜUã çÎ²¢ Á¢¢¼¢ çÜU ÜUH çÜGU²¢}¢¼
ãñ ¼¢ï |¢è ¥ÐÝè §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ ÜéUÀ §Á¢G¢ÈGU¢ Ý ÜUÚ S¢ÜU¼ï (²¢’Ýè ©Ý ÜïU
Ð¢S¢ §GÏ¢¢Î¼ }¢ï´ §Á¢G¢ÈGU¢ ÜUÚÝï ÜïU çH²ï ±vG¼ ÜUè x¢é‹Á¢¢§à¢ ãè Ý ‰¢è) J Á¢Ï¢
S¢Îèü ÜU¢ }¢¢ñçS¢}¢ ¥¢¼¢ ¼¢ï ¥¢Ð }¢ÜU¢Ý ÜUè À¼ ÐÚ
S¢¢ï²¢ ÜUÚ¼ï ¼¢çÜU S¢Îèü ¥¢Ð ÜU¢ï Á¢x¢¢» Ú¶ï ¥¢ñÚ Á¢Ï¢
x¢<}¢²¢ï´ ÜU¢ }¢¢ñçS¢}¢ ¥¢¼¢ ¼¢ï ÜU}¢Úï ÜïU ¥‹ÎÚ ¥¢Ú¢}¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ¼¢çÜU
x¢}¢èü ¥¢ñÚ ¼vHèÈGU ÜïU S¢Ï¢Ï¢ S¢¢ï Ý S¢ÜïU´ (v²êæ çÜU A.C. ÜéUÁ¢¢ ©Ý çÎÝ¢ï´
çÏ¢Á¢Hè ÜU¢ Ðæ¶¢ |¢è Ý ã¢ï¼¢ ‰¢¢ !) J S¢ÁÎï ÜUè ãG¢H¼ }¢ï´ ãè ¥¢Ð ÜU¢
§ç‹¼ÜGU¢H ãé±¢ J ¥¢Ð Îé¥G¢ çÜU²¢ ÜUÚ¼ï ‰¢ï : “»ï ¥ËH¢ã ! }¢ñ´
¼ïÚè }¢éH¢ÜGU¢¼ ÜU¢ï ÐS¢‹Î ÜUÚ¼¢ ãêæ ¼ê |¢è }¢ïÚè }¢éH¢ÜGU¢¼ ÜU¢ï ÐS¢‹Î
ÈGUÚ}¢¢ J” ¥ËH¢ãé
ÚÏÏ¢éH § GÁGÁ¢G¼ ÜUè ©Ý ÐÚ ÚãG}¢¼ ã¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU S¢ÎÜGïU
ã}¢¢Úè }¢çxGÈGUÚ¼ ã¢ï J
¥GzG± ÜUÚ ¥¢ñÚ S¢Î¢ ÜïU çH²ï Ú¢Á¢Gè ã¢ï Á¢¢
x¢Ú ÜUÚ}¢ ÜUÚ Îï ¼¢ï Á¢‹Ý¼ }¢ï´ Úãêæx¢¢ ²¢ ÚÏ¢ !
(6) Ú¢ï¼ï Ú¢ï¼ï Ý¢Ï¢èÝ¢ ã¢ï Á¢¢Ýï ±¢Hè ¶G¢¼êÝ
ãGÁ¢GÚ¼ïï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¶GÃ±¢S¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU ã}¢
çÚãGH¢ ¥G¢çÏ¢Î¢ ÜïU Ð¢S¢ x¢» J ²ïã Ï¢ ÜUS¢Ú¼ Ú¢ïÁ¢GGï Ú¶¼è ‰¢èæ ¥¢ñÚ
§¼Ý¢ Ú¢ï¼è´ çÜU §Ý ÜUè Ï¢èÝ¢§ü Á¢¢¼è Úãè ¥¢ñÚ §¼Ýè ÜUS¢Ú¼ S¢ï
Ý}¢¢Á¢GGïæ ÐÉG¼è çÜU ¶ÇGè Ý ã¢ï S¢ÜU¼è ‰¢è´, çHã¢Á¢G¢ Ï¢ñÆ ÜUÚ ãè Ý}¢¢Á¢GG
ÐÉG¼è ‰¢è´ J ã}¢ Ýï ©‹ãï´ S¢H¢}¢ çÜU²¢ çÈUÚ ¥ËH¢ã ÜïU ¥GzG±¢ï
ÜUÚ}¢ ÜU¢ ¼çÁGÜUÚ¢ çÜU²¢ ¼¢ çÜU ©Ý ÐÚ }¢é¥G¢-}¢H¢ ¥¢S¢¢Ý ã¢ï Á¢¢» J
©‹ã¢ï´ Ýï ²ïã Ï¢¢¼ S¢éÝ ÜUÚ »ÜU Ó¢è¶G }¢¢Úè ¥¢ñÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ : “}¢ïÚï ÝzGS¢
ÜU¢ ãG¢H }¢éÛ¢ï }¢¢’Hê}¢ ãñ ¥¢ñÚ §S¢ Ýï }¢ïÚï çÎH ÜU¢ï Á¢GwG}¢è ÜUÚ çÎ²¢ ãñ
¥¢ñÚ çÁ¢x¢Ú ÅéÜUÇGï ÅéÜUÇGï ã¢ï x¢²¢ ãñ, ¶GéÎ¢ ÜUè ÜGUS¢}¢ ! }¢ñ´ Ó¢¢ã¼è ãêæ çÜU
ÜU¢à¢ ! ¥ËH¢ã Ýï }¢éÛ¢ï ÐñÎ¢ ãè Ý çÜU²¢ ã¢ï¼¢ ¥¢ñÚ }¢ñ´ ÜU¢ï§ü
ÜGU¢çÏ¢Hï çÁ¢GRU à¢ñ Ý ã¢ï¼è J” ²ïã ÈGUÚ}¢¢ ÜUÚ Î¢ïÏ¢¢Ú¢ Ý}¢¢Á¢GG }¢ï´ }¢àxG¢êH
ã¢ï x¢§æü J ¥ËH¢ãé ÚÏÏ¢éH §ÁG GÁ¢G¼
¥¢ã S¢ËÏ¢ï §ü}¢¢æ ÜU¢ ¶G¢ñÈGU ¶¢» Á¢¢¼¢ ãñ

ÜU¢à¢ ! }¢ïÚè }¢¢æ Ýï ãè }¢éÛ¢ ÜU¢ï Ý Á¢Ý¢ ã¢ï¼¢
(7) }¢¢ñ¼ ÜUè ²¢Î }¢ḯ |¢êÜUè ÚãÝï ±¢Hè ¶G¢¼êÝ
ãGÁ¢GÚ¼ïï S¢çÄ²-Î¼éÝ¢ }¢é¥G¢Á¢Gã ¥G-Îç±Ä²¢ Ú¢ïÁ¢GG¢Ý¢
S¢éÏãGG ÜïU ±vG¼ ÈGUÚ}¢¢¼è´ : “(à¢¢²Î) ²ïã ±¢ïã çÎÝ ãñ çÁ¢S¢ }¢ï´ }¢éÛ¢ï }¢ÚÝ¢
ãñ J” çÈUÚ à¢¢}¢ ¼ÜU ÜéUÀ Ý ¶¢¼è´ çÈUÚ Á¢Ï¢ Ú¢¼ ã¢ï¼è ¼¢ï ÜUã¼è´ :
“(à¢¢²Î) ²ïã ±¢ïã Ú¢¼ ãñ çÁ¢S¢ }¢ï´ }¢éÛ¢ï }¢ÚÝ¢ ãñ J” çÈUÚ S¢éÏãGG ¼ÜU
Ý}¢¢Á¢GG ÐÉG¼è Úã¼è´. (»ïÁ¢GÝ, S¢. 151) ¥ËH¢ãé ÚÏÏ¢éH §GÁGÁ¢G¼ ÜUè
©Ý ÐÚ ÚãG}¢¼ ã¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU S¢ÎÜGïU ã}¢¢Úè }¢çxGÈGUÚ¼ ã¢ï J
}¢ïÚ¢ çÎH ÜU¢æÐ ©Æ¼¢ ãñ ÜUHïÁ¢¢ }¢éæã ÜU¢ï ¥¢¼¢ ãñ

ÜUÚ}¢ ²¢ ÚÏ¢ ¥æ{ïÚ¢ ÜGUÏ¢í ÜU¢ Á¢Ï¢ ²¢Î ¥¢¼¢ ãñ
(8) çx¢²¢ü ± Á¢G¢Úè ÜUÚÝï ±¢H¢ ¶G¢ÝÎ¢Ý

ãGÁ¢GÚ¼ïï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ÜGU¢çS¢}¢ çÏ¢Ý Ú¢çà¢Î à¢ñÏ¢¢Ýè
ÜUã¼ï ãñ´ çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ Á¢G}¥G¢ }¢éãGSS¢Ï¢ }¢ï´ ÆãÚï
ãé» ‰¢ï, ¥¢Ð ÜUè Á¢G¢ñÁ¢¢ ¥¢ñÚ Ï¢ïçÅ²¢æ |¢è ã}¢Ú¢ã ‰¢è´ J ¥¢Ð
Ú¢¼ ÜU¢ï ©Æï ¥¢ñÚ ÎïÚ ¼ÜU Ý}¢¢Á¢GG ÐÉG¼ï Úãï J Á¢Ï¢ S¢-ãGÚè
ÜU¢ ±vG¼ ãé±¢ ¼¢ï Ï¢éH‹Î ¥¢±¢Á¢G S¢ï ÐéÜU¢ÚÝï Hx¢ï : “»ï Ú¢¼ }¢ï´ ÐÇG¢±
ÜUÚÝï ±¢Hï ÜGU¢çÈGUHï ÜïU }¢éS¢¢çÈGUÚ¢ï ! v²¢ S¢¢Úè Ú¢¼ S¢¢ï¼ï Úã¢ïx¢ï ? v²¢
©Æ ÜUÚ S¢ÈGUÚ Ýãè´ ÜUÚ¢ïx¢ï ?” ¼¢ï ±¢ïã H¢ïx¢ Á¢ËÎè S¢ï ©Æ x¢» ¥¢ñÚ ÜUãè´
S¢ï Ú¢ïÝï ÜUè ¥¢±¢Á¢G ¥¢Ýï Hx¢è ¥¢ñÚ ÜUãè´ S¢ï Îé¥G¢ }¢¢æx¢Ýï ÜUè, »ÜU
Á¢¢çÝÏ¢ S¢ï ÜGéUÚ¥¢Ýï Ð¢ÜU ÐÉGÝï ÜUè ¥¢±¢Á¢G S¢éÝ¢§ü Îè ¼¢ï ÎêS¢Úè Á¢¢çÝÏ¢
ÜU¢ï§ü ±éÁG¢ê ÜUÚ Úã¢ ã¢ï¼¢ J çÈUÚ Á¢Ï¢ S¢éÏãGG ãé§ü ¼¢ï ¥¢Ð
Ýï Ï¢éH‹Î ¥¢±¢Á¢G S¢ï ÐéÜU¢Ú¢ : “H¢ïx¢ S¢éÏãGG ÜïU ±vG¼ Ó¢HÝï ÜU¢ï ¥ÓÀ¢
S¢}¢Û¢¼ï ãñ´ J”
¥ËH¢ãé ÚÏÏ¢éH §GÁGÁ¢G¼ ÜUè ©Ý ÐÚ ÚãG}¢¼ ã¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU
S¢ÎÜGïU ã}¢¢Úè }¢çxGÈGUÚ¼ ã¢ï J
}¢ïÚï x¢G¢ñS¢ ÜU¢ ±S¢èH¢ Úãï à¢¢Î S¢Ï¢ ÜGUÏ¢èH¢
§‹ãï´ wG¢éËÎ }¢ï´ Ï¢S¢¢Ý¢ }¢-ÎÝè }¢ÎèÝï ±¢Hï
Ý}¢¢Á¢GGï §àÚ¢ÜGU
Î¢ï ÈGUÚ¢}¢ñÝï }¢éS¼GÈGU¢ : 1Á¢¢ï Ý}¢¢Á¢GGï ÈGUÁ¢í Ï¢¢
Á¢}¢¢¥G¼ ¥Î¢ ÜUÚ ÜïU çÁ¢GRéUËH¢ã ÜUÚ¼¢ Úãï ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ¥¢zG¼¢Ï¢
Ï¢éH‹Î ã¢ï x¢²¢ çÈUÚ Î¢ï2 Úv¥G¼ï´ ÐÉGè´ ¼¢ï ©S¢ï ÐêÚï ãGÁ¢ ± ©G}Ú¢ ÜU¢ S¢±¢Ï¢
ç}¢Hïx¢¢ J  2…¢ï à¢wGS¢ Ý}¢¢Á¢GGï ÈGUÁ¢í
S¢ï ÈGU¢çÚx¢ ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢’Î ¥ÐÝï }¢éS¢ËHï }¢ï´ (²¢’Ýè Á¢ã¢æ Ý}¢¢Á¢GG ÐÉGè ±ãè´)
Ï¢ñÆ¢ Úã¢ ãGœ ¢¢ çÜU §àÚ¢ÜGU ÜïU ÝzGH ÐÉG Hï çS¢ÈüGU ¶GñÚ ãè Ï¢¢ïHï ¼¢ï ©S¢
ÜïU x¢éÝ¢ã Ï¢wGà¢ çÎ²ï Á¢¢»æx¢ï ¥x¢Ó¢ïü S¢}¢é‹ÎÚ ÜïU Û¢¢x¢ S¢ï |¢è çÁ¢G²¢Î¢ ã¢ï´ J
ãGÎèS¢ï Ð¢ÜU ÜïU §S¢ çãGSS¢ï “¥ÐÝï }¢éS¢ËHï }¢ï´ Ï¢ñÆ¢ Úãï” ÜUè
±Á¢G¢ãG¼ ÜUÚ¼ï ãé» ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢éËH¢ ¥GHè ÜGU¢Úè
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ²¢’Ýè }¢çSÁ¢Î ²¢ Í¢Ú }¢ï´ §S¢ ãG¢H }¢ï´ Úãï çÜU çÁ¢GRU ²¢ x¢G¢ñÚ¢ï
çÈGURU ÜUÚÝï ²¢ §GË}¢ï ÎèÝ S¢è¶Ýï çS¢¶¢Ýï ²¢ “Ï¢ñ¼éËH¢ã ÜïU ¼G±¢ÈGU }¢ï´
}¢àxG¢êH Úãï” ÝèÁ¢G “çS¢ÈüGU ¶GñÚ ãè Ï¢¢ïHï” ÜïU Ï¢¢Úï }¢ḯ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ́ : ²¢’Ýè
ÈGUÁ¢í ¥¢ñÚ §àÚ¢ÜGU ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý ¶GÚñ ²¢’Ýè |¢H¢§ü ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü x¢éz¼G -x¢ê Ý
ÜUÚï v²êæ çÜU ²ïã ±¢ïã Ï¢¢¼ ãñ çÁ¢S¢ ÐÚ S¢±¢Ï¢ }¢éÚœ ¢Ï¢ ã¢ï¼¢ ãñ J
Ý}¢¢Á¢GGï §àÚ¢ÜGU ÜU¢ ±vG¼ : S¢êÚÁ¢ ¼GéHê¥G ã¢ïÝï ÜïU ÜU}¢ ¥Á¢G ÜU}¢ Ï¢èS¢
²¢ ÐÓÓ¢èS¢ ç}¢ÝÅ Ï¢¢’Î S¢ï Hï ÜUÚ Á¢GãìG±» ÜéUÏ¢í¢ ¼ÜU Ý}¢¢Á¢GGï §àÚ¢ÜGU ÜU¢
±vG¼ Úã¼¢ ãñ J
Ý}¢¢Á¢GGï Ó¢¢à¼ ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼

ãGÁ¢GÚ¼ïï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU
ãGéÁG¢êÚï Ð¢ÜU, S¢¢çãGÏ¢ï H¢ñH¢ÜU, S¢Ä²¢ãGï ¥zGH¢ÜU Ýï
ÈGUÚ}¢¢²¢ : “Á¢¢ï Ó¢¢à¼ ÜUè Î¢ï Úv¥G¼ï´ Ð¢Ï¢‹Îè S¢ï ¥Î¢ ÜUÚ¼¢ Úãï ©S¢ ÜïU
x¢éÝ¢ã }¢é¥¢G ÈGUG ÜUÚ çÎ²ï Á¢¢¼ï ãñ´ ¥x¢Ó¢ïü S¢}¢é‹ÎÚ ÜUè Û¢¢x¢ ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ã¢ï´ J”
Ý}¢¢Á¢GGï Ó¢¢à¼ ÜU¢ ±vG¼ : §S¢ ÜU¢ ±vG¼ ¥¢zG¼¢Ï¢ Ï¢éH‹Î ã¢ïÝï S¢ï
Á¢G±¢H ²¢’Ýè çÝSÈGéU‹Ýã¢Úï à¢Ú-§üG ¼ÜU ãñ ¥¢ñÚ Ï¢ïã¼Ú ²ïã ãñ çÜU Ó¢¢ñ‰¢¢§ü
çÎÝ Ó¢ÉGï ÐÉGï J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥GG¼, çãGSS¢¢ : 4, S¢. 25) Ý}¢¢Á¢GGï §àÚ¢ÜGU ÜïU ÈGU¢ñÚÝ
Ï¢¢’Î |¢è Ó¢¢ãï´ ¼¢ï Ý}¢¢Á¢GGï Ó¢¢à¼ ÐÉG S¢ÜU¼ï ãñ´ J
S¢H¢¼éœ
¢SÏ¢èãG
§S¢ Ý}¢¢Á¢GG ÜU¢ Ï¢ï §ç‹¼ã¢ S¢±¢Ï¢ ãñ, à¢ã‹à¢¢ãï ¶Géà¢ ç¶GS¢¢H,
ÐñÜUÚï ãGéSÝ¢ï Á¢}¢¢H, Î¢ÈGïU»G Ú‹Á¢¢ï }¢H¢H, S¢¢çãGÏ¢ï Á¢êÎ¢ï Ý±¢H, ÚS¢êHï
Ï¢ï ç}¢S¢¢H, Ï¢èÏ¢è ¥¢ç}¢Ý¢ ÜïU H¢H Ýï ¥ÐÝï Ó¢Ó¢¢Á¢¢Ý
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÏ¢¢S¢ S¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU »ï }¢ïÚï Ó¢Ó¢¢ !
¥x¢Ú ã¢ï S¢ÜïU ¼¢ï S¢H¢¼éœ ¢SÏ¢èãG ãÚ Ú¢ïÁ¢GG »ÜU Ï¢¢Ú ÐçÉG²ï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú
Ú¢ïÁ¢GG¢Ý¢ Ý ã¢ï S¢ÜïU ¼¢ï ãÚ Á¢é}¢é¥G¢ ÜU¢ï »ÜU Ï¢¢Ú ÐÉG HèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ ²ïã
|¢è Ý ã¢ï S¢ÜïU ¼¢ï ãÚ }¢ãèÝï }¢ï´ »ÜU Ï¢¢Ú ¥¢ñÚ ²ïã |¢è Ý ã¢ï S¢ÜïU ¼¢ï S¢¢H
}¢ï´ »ÜU Ï¢¢Ú ¥¢ñÚ ²ïã |¢è Ý ã¢ï S¢ÜïU ¼¢ï ©G}¢í }¢ï´ »ÜU Ï¢¢Ú J
S¢H¢¼éœ
¢SÏ¢èãG ÐÉGÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
§S¢ Ý}¢¢Á¢GG ÜUè ¼ÚÜUèÏ¢ ²ïã ãñ çÜU ¼vÏ¢èÚï ¼ãGÚè}¢¢ ÜïU Ï¢¢’Î
S¢Ý¢ ÐÉGïG çÈUÚ Ð‹ÎÚã15 }¢¼üÏ¢¢ ²ïã ¼SÏ¢èãG ÐÉGï :
çÈUÚ
¥¢ñ Ú S¢ê Ú »
ÈGU¢ç¼ãG¢ ¥¢ñÚ ÜU¢ï§ü S¢êÚ¼ ÐÉG ÜUÚ LÜêU¥G S¢ï ÐãHï ÎS¢ Ï¢¢Ú ²ïãè 10
¼SÏ¢èãG ÐÉGïG çÈUÚ LÜêU¥G ÜUÚï ¥¢ñÚ LÜêU¥G }¢ï´ ¼èÝ3 }¢¼üÏ¢¢
ÐÉ ÜUÚ çÈUÚ ÎS¢10 }¢¼üÏ¢¢ ²ïãè ¼SÏ¢èãG ÐÉGï çÈUÚ LÜêU¥G S¢ï S¢Ú ©Æ¢»
¥¢ñÚ ¥¢ñÚ ÐÉG ÜUÚ çÈUÚ ¶ÇGï
¶ÇGï ÎS¢ }¢¼üÏ¢¢ ²ïãè ¼SÏ¢èãG ÐÉGï çÈUÚ S¢ÁÎï }¢ï´ Á¢¢» ¥¢ñÚ ¼èÝ3
10
}¢¼üÏ¢¢ ÐÉG ÜUÚ çÈUÚ ÎS¢10 }¢¼üÏ¢¢ ²ïãè ¼SÏ¢èãG ÐÉGï

çÈUÚ S¢ÁÎï S¢ï S¢Ú ©Æ¢» ¥¢ñÚ Î¢ïÝ¢ï2´ S¢ÁÎ¢ï´ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý Ï¢ñÆ ÜUÚ
ÎS¢10 }¢¼üÏ¢¢ ²ïãè ¼SÏ¢èãG ÐÉGï çÈUÚ ÎêS¢Úï2 S¢ÁÎï }¢ï´ Á¢¢» ¥¢ñÚ
¼èÝ3 }¢¼üÏ¢¢ ÐÉGï çÈUÚ §S¢ ÜïU Ï¢¢’Î ²ïãè ¼SÏ¢èãG
ÎS¢10 }¢¼üÏ¢¢ ÐÉGï §S¢è ¼GÚãG Ó¢¢Ú4 Úv¥G¼ ÐÉGï ¥¢ñÚ ¶G²¢H Úãï çÜU
¶ÇGï ã¢ïÝï ÜUè ãG¢H¼ }¢ï´ S¢êÚ» ÈGU¢ç¼ãG¢ S¢ï ÐãHï Ð‹ÎÚã 15 }¢¼üÏ¢¢ ¥¢ñÚ
Ï¢¢ÜGUè S¢Ï¢ Á¢x¢ã ²ïã ¼SÏ¢èãG ÎS¢10 ÎS¢10 Ï¢¢Ú ÐÉGï ²êæ ãÚ Úv¥G¼ }¢ï´
75 }¢¼üÏ¢¢ ¼SÏ¢èãG ÐÉGè Á¢¢»x¢è ¥¢ñÚ Ó¢¢Ú4 Úv¥G¼¢ï´ }¢ï´ ¼SÏ¢èãG ÜUè
çx¢Ý¼è ¼èÝ 3 S¢¢ï }¢¼üÏ¢¢ ã¢ïx¢è J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥GG¼, çãGSS¢¢ : 4, S¢. 32)
¼SÏ¢èã ©æçxH²¢ï´ ÐÚ Ý çx¢Ýï Ï¢çËÜU ã¢ï S¢ÜïU ¼¢ï çÎH }¢ï´ à¢é}¢¢Ú ÜUÚï ±ÚÝ¢
©æçxH²¢æ ÎÏ¢¢ ÜUÚ J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 33)
§çS¼¶G¢Ú¢
ãGÁ¢GÚ¼ïï S¢çÄ²ÎéÝ¢ Á¢¢çÏ¢Ú çÏ¢Ý ¥GÏÎéËH¢ã S¢ï
çÚ±¢²¼ ãñ çÜU ÚS¢êHï ¥ÜUÚ}¢, ÝêÚï }¢éÁ¢SS¢}¢ ã}¢
ÜU¢ï ¼}¢¢}¢ ©}¢êÚ }¢ï´ §çS¼¶G¢Ú¢ ¼¢’Hè}¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï Á¢ñS¢ï ÜGéUÚ¥¢Ý ÜUè
S¢êÚ¼ ¼¢’Hè}¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ‰¢ï, ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : “Á¢Ï¢ ÜU¢ï§ü çÜUS¢è ¥}¢í ÜU¢
ÜGUSÎ ÜUÚï ¼¢ï Î¢ï2 Úv¥G¼ ÝzGH ÐÉGï çÈUÚ ÜUãï :
»ï ¥ËH¢ã ( ) }¢ñ´ ¼ïÚï §GË}¢ ÜïU S¢¢‰¢ ¼éÛ¢ S¢ï ¶GñÚ ¼GHÏ¢ ÜUÚ¼¢
(ÜUÚ¼è) ãêæ ¥¢ñÚ ¼ïÚè ÜGéUÎÚ¼ ÜïU Á¢GÚè»G S¢ï ¼G-HÏ¢ï ÜGéUÎÚ¼ ÜUÚ¼¢ (ÜUÚ¼è)
ãêæ ¥¢ñÚ ¼éÛ¢ S¢ï ¼ïÚ¢ ÈGUÁGHï ¥GÁ¢Gè}¢ }¢¢æx¢¼¢ (}¢¢æx¢¼è) ãêæ v²êæ çÜU ¼ê ÜéGUÎÚ¼
Ú¶¼¢ ãñ ¥¢ñÚ }¢ñ´ ÜéGUÎÚ¼ Ýãè´ Ú¶¼¢ (Ú¶¼è) ¼ê S¢Ï¢ ÜéUÀ Á¢¢Ý¼¢ ãñ ¥¢ñÚ
}¢ñ´ Ýãè´ Á¢¢Ý¼¢ (Á¢¢Ý¼è) ¥¢ñÚ ¼ê ¼}¢¢}¢ Ð¢ïà¢èÎ¢ Ï¢¢¼¢ï´ ÜU¢ï wG¢êÏ¢ Á¢¢Ý¼¢
ãñ »ï ¥ËH¢ã ( ) ¥x¢Ú ¼ïïÚï §GË}¢ }¢ï´ ²ïã ¥}¢í (çÁ¢S¢ ÜU¢ }¢ñ´ ÜGUSÎ ±
§Ú¢Î¢ Ú¶¼¢ (Ú¶¼è) ãêæ) }¢ïÚï ÎèÝ ± §ü}¢¢Ý ¥¢ñÚ }¢ïÚè çÁ¢G‹Îx¢è ¥¢ñÚ }¢ïÚï
¥‹Á¢¢}¢ï ÜU¢Ú }¢ï´ Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ }¢ïÚï çH²ï Ï¢ïã¼Ú ãñ ¼¢ï §S¢ ÜU¢ï
}¢ïÚï çH²ï }¢éÜGUgÚ ÜUÚ Îï ¥¢ñÚ }¢ïÚï çH²ï ¥¢S¢¢Ý ÜUÚ Îï çÈUÚ §S¢ }¢ï´ }¢ïÚï
±¢çS¢¼Gï Ï¢-Ú-ÜU¼ ÜUÚ Îï J »ï ¥ËH¢ã ¥x¢Ú ¼ïÚï §GË}¢ }¢ï´ ²ïã ÜU¢}¢
}¢ïÚï çH²ï Ï¢éÚ¢ ãñ }¢ïÚï ÎèÝ ± §ü}¢¢Ý }¢ïÚè çÁ¢G‹Îx¢è ¥¢ñÚ }¢ïÚï ¥‹Á¢¢}¢ï ÜU¢Ú
Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ }¢ï´ ¼¢ï §S¢ ÜU¢ï }¢éÛ¢ S¢ï ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ ÜU¢ï §S¢ S¢ï ÈñUÚ Îï
¥¢ñÚ Á¢ã¢æ ÜUãè´ Ï¢ïã¼Úè ã¢ï }¢ïÚï çH²ï }¢éÜGUgÚ ÜUÚ çÈUÚ ©S¢ S¢ï }¢éÛ¢ï Ú¢Á¢Gè
ÜUÚ Îï J
}¢ḯ “ ” à¢ÜïU Ú¢±è ãñ, ÈGéU-ÜGUã¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ́ çÜU
Á¢}¥G ÜUÚï ²¢’Ýè ²êæ ÜUãï : J
}¢S¥H¢ : ãGÁ¢ ¥¢ñÚ çÁ¢ã¢Î ¥¢ñÚ Îèx¢Ú ÝïÜU ÜU¢}¢¢ï´ }¢ï´ ÝzGS¢ï ÈGïU’H ÜïU
çH²ï §çS¼¶G¢Ú¢ Ýãèæ ã¢ï S¢ÜU¼¢, ã¢æ ¼¢’²èÝï ±vG¼ (²¢’Ýè ±vG¼ }¢éÜGUÚüÚ
ÜUÚÝï) ÜïU çH²ï ÜUÚ S¢ÜU¼ï ãñ´ J (»ïÁ¢GÝ)
Ý}¢¢Á¢GGï §çS¼¶G¢Ú¢ }¢ï´ ÜU¢ñÝ S¢è S¢êÚ¼ï´ ÐÉGï´
}¢éS¼ãGÏ¢ ²ïã ãñ çÜU §S¢ Îé¥G¢ ÜïU ¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ ¥¢ñÚ
ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉGï ¥¢ñÚ ÐãHè Úv¥G¼ }¢ï´ ¥¢ñÚ ÎêS¢Úè2 }¢ï´
ÐÉGï ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢GG }¢à¢¢§¶G ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU ÐãHè }¢ï´
¥¢ñÚ ÎêS¢Úè2 }¢ï´
ÐÉGï J
Ï¢ïã¼Ú ²ïã ãñ çÜU S¢¢¼ Ï¢¢Ú §çS¼¶G¢Ú¢ ÜUÚï çÜU »ÜU ãGÎèS¢ }¢ï´
ãñ : “»ï ¥ÝS¢ ! Á¢Ï¢ ¼ê çÜUS¢è ÜU¢}¢ ÜU¢ ÜGUSÎ ÜUÚï ¼¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢
S¢ï ©S¢ }¢ï´ S¢¢¼ Ï¢¢Ú §çS¼¶G¢Ú¢ ÜUÚ çÈUÚ ÝÁ¢GÚ ÜUÚ ¼ïÚï çÎH }¢ï´ v²¢
x¢éÁ¢GÚ¢ çÜU Ï¢ïà¢ÜU ©S¢è }¢ï´ ¶GñÚ ãñ J” (»ïÁ¢GÝ)
¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢GG }¢à¢¢§¶Gï çÜUÚ¢}¢ S¢ï }¢‹ÜGêUH ãñ çÜU
Îé¥G¢» }¢ÁGÜêUÚ ÐÉG ÜUÚ Ï¢¢ ¼Gã¢Ú¼ çÜGUÏH¢ M S¢¢ï Úãï ¥x¢Ú wG±¢Ï¢ }¢ï´
S¢ÈGïUÎè ²¢ S¢ÏÁ¢Gè Îï¶ï ¼¢ï ±¢ïã ÜU¢}¢ Ï¢ïã¼Ú ãñ ¥¢ñÚ çS¢²¢ãè ²¢ S¢é¶Gèü
Îï¶ï ¼¢ï Ï¢éÚ¢ ãñ ©S¢ S¢ï Ï¢Ó¢ï J (»ïÁ¢GÝ)
§çS¼¶G¢Ú¢ ÜU¢ ±vG¼ ©S¢ ±vG¼ ¼ÜU ãñ çÜU »ÜU ¼GÚÈGU Ú¢² ÐêÚè
Á¢}¢ Ý Ó¢éÜUè ã¢ï J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥GG¼, çãGSS¢¢ : 4, S¢. 32)
S¢H¢¼éH ¥Ã±¢Ï¢èÝ ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼

ãGÁ¢GÚ¼ïï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “Á¢¢ï }¢x¢Gç ÚÏ¢ ÜïU Ï¢¢’Î À 6 Úv¥G¼ï´
§S¢ ¼GÚãG ¥Î¢ ÜUÚï çÜU §Ý ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý ÜU¢ï§ü Ï¢éÚè Ï¢¢¼ Ý ÜUãï ¼¢ï
²ïã À 6 Úv¥G¼ï´ Ï¢¢Úã12 S¢¢H ÜUè §G Ï¢¢Î¼ ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ã¢ï´x¢è J”
Ý}¢¢Á¢GGï ¥Ã±¢Ï¢èÝ ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢

}¢x¢GçÚÏ¢ ÜUè ¼èÝ3 Úv¥G¼ ÈGUÁ¢Gü ÐÉGÝï ÜïU Ï¢¢’Î À6 Úv¥G¼
»ÜU ãè çÝÄ²¼ S¢ï ÐçÉG²ï, ãÚ Î¢ï2 Úv¥G¼ ÐÚ ÜGU¢’Îã ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ §S¢
}¢ï´ ¥œ ¢çãGÄ²¢¼, ÎéMÎï §Ï¢í¢ãè}¢ ¥¢ñÚ Îé¥G¢ ÐçÉG²ï, ÐãHè, ¼èS¢Úè 3
¥¢ñÚ Ð¢æÓ¢±è´5 Úv¥G¼ ÜUè §çÏ¼Î¢ }¢ï´ S¢Ý¢, ¼¥GÃ±éÁ¢ ± ¼çS}¢²¢ (²¢’Ýè
¥ªGÁ¢Gé ¥¢ñÚ çÏ¢çS}¢ËH¢ã) |¢è ÐçÉG²ï J ÀÅè6 Úv¥G¼ ÜïU ÜGU¢’Îï ÜïU Ï¢¢’Î
S¢H¢}¢ ÈñUÚ ÎèçÁ¢²ï J ÐãHè Î¢ï2 Úv¥G¼ï´ S¢é‹Ý¼ï }¢é¥vÜUÎ¢ ãé§æü ¥¢ñÚ
Ï¢¢ÜGUè Ó¢¢Ú4 Ý±¢çÈGUH J ²ïã ãñ ¥Ã±¢Ï¢èÝ (²¢’Ýè ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ï´) ÜUè
Ý}¢¢Á¢GG J (¥H ±Á¢Gè-ÈGU¼éH ÜUÚè}¢¢, S¢. 24, }¢éHwG¶GS¢Ý) Ó¢¢ãï´ ¼¢ï Î¢ï2 Î¢ï2
Úv¥G¼ ÜUÚ ÜïU |¢è ÐÉG S¢ÜU¼ï ãñ´ J Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥GG¼ çãGSS¢¢ 4 S¢ÈGUãG¢ 15
¥¢ñÚ 16 ÐÚ ãñ : Ï¢¢’Îï }¢çxGÚÏ¢ À Úv¥G¼ï´ }¢éS¼ãGÏ¢ ãñ´ §Ý ÜU¢ï S¢H¢¼éH
¥Ã±¢Ï¢èÝ ÜUã¼ï ãñ´, wG±¢ã »ÜU S¢H¢}¢ S¢ï S¢Ï¢ ÐÉGïG ²¢ Î¢ï2 S¢ï ²¢ ¼èÝ3
S¢ï ¥¢ñÚ ¼èÝ3 S¢H¢}¢ S¢ï ²¢’Ýè ãÚ Î¢ï2 Úv¥G¼ ÐÚ S¢H¢}¢ ÈñUÚÝ¢
¥zGÁ¢GH ãñ J
¼çãGÄ²¼éH ±éÁG¢ê
±éÁG¢ê ÜïU Ï¢¢’Î ¥¢’Á¢G¢ ¶GéàÜU ã¢ïÝï S¢ï ÐãHï Î¢ï2 Úv¥G¼ Ý}¢¢Á¢GG
ÐÉGÝ¢ }¢éS¼ãGÏ¢ ãñ J ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ©GvGÏ¢¢
çÏ¢Ý ¥G¢ç}¢Ú S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ, ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ çÜU ÝçÏ¢Ä²ï
ÜUÚè}¢, ÚªGÈGéUÚüãè}¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “Á¢¢ï à¢wGS¢ ±éÁG¢ê
ÜUÚï ¥¢ñÚ ¥ÓÀ¢ ±éÁG¢ê ÜUÚï ¥¢ñÚ Á¢G¢çãÚ ± Ï¢¢ç¼GÝ ÜïU S¢¢‰¢ }¢é-¼±ÁÁ¢ïã
ã¢ï ÜUÚ Î¢ï2 Úv¥G¼ ÐÉGï, ©S¢ ÜïU çH²ï Á¢‹Ý¼ ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ J”
x¢GéSH ÜïU Ï¢¢’Î |¢è Î¢ï2 Úv¥G¼ Ý}¢¢Á¢GG }¢éS¼ãGÏ¢ ãñ J ±éÁG¢ê

ÜïU Ï¢¢’Î ÈGUÁ¢Gü ±x¢GñÚ¢ ÐÉGï ¼¢ï ÜGU¢§}¢ }¢ÜGU¢}¢ ¼çãGÄ²¼éH ±éÁG¢ê ÜïU ã¢ï
Á¢¢»æx¢ï J }¢vMã ±vG¼ }¢ï´ ¼çãGÄ²¼éH ±éÁG¢ê ¥¢ñÚ
x¢GéSH ÜïU Ï¢¢’Î ±¢Hè Î¢ï2 Úv¥G¼ï´ Ýãè´ ÐÉG S¢ÜU¼ï J
S¢H¢¼éH ¥„Ú¢Ú
Îé¥G¢¥¢ïæ ÜUè }¢vGÏ¢êçÏ¢Ä²¼ ¥¢ñÚ ãG¢Á¢¼¢ï´ ÜïU ÐêÚ¢ ã¢ïÝï ÜïU çH²ï
»ÜU }¢éÁ¢ÚüÏ¢ (²¢’Ýè ¥¢Á¢G}¢êÎ¢) Ý}¢¢Á¢GG S¢H¢¼éH ¥„Ú¢Ú |¢è ãñ çÁ¢S¢
ÜU¢ï §}¢¢}¢ ¥Ï¢éH ãGS¢Ý ÝêLgèÝ ¥GHè çÏ¢Ý Á¢ÚèÚ HwG}¢è à¢¼GÝ¢ïÈGUè Ýï
Ï¢ãìÁ¢¼éH ¥„Ú¢Ú }¢ï´ ¥¢ñÚ ãGÁ¢GÚ¼ï }¢éËH¢ ¥GHè ÜGU¢Úè
¥¢ñÚ à¢ñ¶G ¥GÏÎéH ãGÜGU }¢éãGçgS¢ï ÎïãH±è Ýï ãGéÁG¢êÚï x¢G¢ñS¢ï
¥¢’Á¢G}¢ S¢ï çÚ±¢²¼ ÜUÚ¼ï ãé» ¼ãGÚèÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ J §S¢
ÜUè ¼ÚÜUèÏ¢ ²ïã ãñ çÜU Ï¢¢’Î Ý}¢¢Á¢GGï }¢çxGÚÏ¢ S¢é‹Ý¼ḯ ÐÉG ÜUÚ Î¢ï2 Úv¥G¼
Ý}¢¢Á¢GG ÝzGH ÐÉGï ¥¢ñÚ Ï¢ïã¼Ú ²ïã ãñ çÜU ÜïU Ï¢¢’Î ãÚ Úv¥G¼ }¢ï´
½ï…¼¢ ãñ J
x²¢Úã x²¢Úã }¢¼üÏ¢¢ ÐÉGï S¢H¢}¢ ÜïU Ï¢¢’Î ¥ËH¢ã ÜUè

ãG}Î¢ï S¢Ý¢ ÜUÚï (}¢-S¢HÝ ãG}Î¢ï S¢Ý¢ ÜUè çÝÄ²¼ S¢ï S¢ê-Ú¼éH ÈGU¢ç¼ãG¢
ÐÉG Hï) çÈUÚ ÝÏ¢è ÐÚ x²¢Úã Ï¢¢Ú ÎéMÎ¢ï S¢H¢}¢ ¥GÁ¢Gü
ÜUÚï ¥¢ñÚ x²¢Úã Ï¢¢Ú ²ïã ÜUãï :
¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ÜïU ÚS¢êH ! »ï ¥ËH¢ã ÜïU ÝÏ¢è ! }¢ïÚè

ÈGUçÚ²¢Î ÜU¢ï ÐãéæçÓ¢²ï ¥¢ñÚ }¢ïÚè }¢ÎÎ ÜUèçÁ¢²ï, }¢ïÚè ãG¢Á¢¼ ÐêÚè ã¢ïÝï }¢ïæ, »ï
¼}¢¢}¢ ãG¢Á¢¼¢ï´ ÜïU ÐêÚ¢ ÜUÚÝï ±¢Hï J
çÈUÚ § GÚ¢ÜGU ÜUè Á¢¢çÝÏ¢ x²¢Úã ÜGUÎ}¢ Ó¢Hï ¥¢ñÚ ãÚ ÜGUÎ}¢ ÐÚ ²ïã ÜUãï :
(¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï çÁ¢‹Ý ± §‹S¢ ÜïU ÈGUçÚ²¢Î ÚS¢ ¥¢ñÚ »ï Î¢ïÝ¢ï´ 2 ¼GÚÈGU (²¢’Ýè }¢¢æ
Ï¢¢Ð Î¢ïÝ¢ï´ 2 ãè ÜUè Á¢¢çÝÏ¢) S¢ï Ï¢éÁ¢Géx¢ü ! }¢ïÚè ÈGUçÚ²¢Î ÜU¢ï ÐãéæçÓ¢²ï ¥¢ñÚ }¢ïÚè
}¢ÎÎ ÜUèçÁ¢²ï }¢ïÚè ãG¢Á¢¼ ÐêÚè ã¢ïÝï }¢ï´, »ï ãG¢Á¢¼¢ï´ ÜïU ÐêÚ¢ ÜUÚÝï ±¢Hï J) çÈUÚ
ãGéÁ¢G êÚï ¥vGÎS¢ ÜU¢ï ±S¢èH¢ Ï¢Ý¢ ÜUÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
S¢ï ¥ÐÝè ãG¢Á¢¼ ÜïU çH²ï Îé¥G¢ }¢¢æx¢ï J (¥G-ÚÏ¢è Îé¥G¢¥¢ïæ ÜïU S¢¢‰¢ ¼ÚÁ¢}¢¢
ÐÉGÝ¢ Á¢GMÚè Ýãè´) (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥GG¼, çãGSS¢¢ : 4, S¢. 35, Ï¢ãìÁ¢¼éH ¥S¢Ú¢Ú, S¢. 197)
ãGéSÝï çÝÄ²¼ ã¢ï, ¶G¼G¢ çÈUÚ ÜU|¢è ÜUÚ¼¢ ãè Ýãè´
¥¢Á¢G}¢¢²¢ ãñ ²x¢¢Ý¢ ãñ Î¢ïx¢¢Ý¢ ¼ïÚ¢
S¢H¢¼éH ãG¢Á¢¢¼
ãGÁ¢GÚ¼ïï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ãGéÁ¢GñÈGU¢ S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU
“Á¢Ï¢ ãGéÁG¢êÚï ¥ÜUÚ}¢, ÝêÚï }¢éÁ¢SS¢}¢, à¢¢ãï Ï¢Ýè ¥¢Î}¢, ÚS¢êHï }¢éãìG¼à¢}¢,
à¢¢ÈGïU»G ©}¢}¢ ÜU¢ï ÜU¢ï§ü ¥}¢íï ¥ã}¢ Ðïà¢ ¥¢¼¢ ¼¢ï
Ý}¢¢Á¢GG ÐÉG¼ï J”
§S¢ ÜïU çH²ï Î¢ï ²¢ Ó¢¢Ú Úv¥G¼ ÐÉGï J ãGÎèS¢ï Ð¢ÜU }¢ï´ ãñ :
“ÐãHè Úv¥G¼ }¢ï´ S¢êÚ» ÈGU¢ç¼ãG¢ ¥¢ñÚ ¼èÝ Ï¢¢Ú ¥¢-²¼éH ÜéUÚS¢è ÐÉGï
¥¢ñÚ Ï¢¢ÜGUè ¼èÝ Úv¥G¼¢ï´ }¢ï´ S¢êÚ» ÈGU¢ç¼ãG¢ ¥¢ñÚ ¥¢ñÚ
¥¢ñÚ »ÜU »ÜU Ï¢¢Ú ÐÉGï, ¼¢ï ²ïã »ïS¢è ãñ´
Á¢ñS¢ï à¢Ï¢ï ÜGUÎí }¢ï´ Ó¢¢Ú Úv¥G¼ï´ ÐÉGè´ J” (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥GG¼, çãGSS¢¢ : 4, S¢. 34)
}¢à¢¢§¶Gï çÜUÚ¢}¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : çÜU ã}¢ Ýï ²ïã Ý}¢¢Á¢GG ÐÉGè ¥¢ñÚ
ã}¢¢Úè ãG¢Á¢¼ḯ ÐêÚè ãé§æü J (»ïÁ¢GÝ) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý ¥¢ñÈGUè
S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU ãGéÁG¢êÚï ¥vGÎS¢
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : çÁ¢S¢ ÜUè ÜU¢ï§ü ãG¢Á¢¼ ¥ËH¢ã ÜUè ¼GGÚÈGGU ã¢ï ²¢
çÜUS¢è Ï¢Ýè ¥¢Î}¢ (²¢’Ýè §‹S¢¢Ý) ÜUè ¼GÚÈGU ¼¢ï ¥ÓÀè ¼GÚãG ±éÁG¢ê ÜUÚï
çÈUÚ Î¢ï2 Úv¥G¼ Ý}¢¢Á¢GG ÐÉG ÜUÚ ¥ËH¢ã ÜUè S¢Ý¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ ÝÏ¢è
ÐÚ ÎéMÎ |¢ïÁ¢ï çÈUÚ ²ïã ÐÉGï :
½ï…¼¢ ãñ J
¼ÚÁ¢}¢¢ : ¥ËH¢ã ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü }¢¢’Ï¢êÎ Ýãè´ Á¢¢ï ãGHè}¢ ±

ÜUÚè}¢ ãñ, Ð¢ÜU ãñ ¥ËH¢ã }¢¢çHÜU ãñ ¥Gà¢ïü ¥GÁ¢Gè}¢ ÜU¢, ãG}Î ãñ
¥ËH¢ã ÜïU çH²ï Á¢¢ï ÚÏ¢ ãñ ¼}¢¢}¢ Á¢ã¢´ ÜU¢, }¢ñæ ¼éÛ¢ S¢ï ¼ïÚè ÚãG}¢¼ ÜïU
¥SÏ¢¢Ï¢ }¢¢æx¢¼¢ (}¢¢æx¢¼è) ãêæ ¥¢ñÚ ¼GHÏ¢ ÜUÚ¼¢ (ÜUÚ¼è) ãêæ ¼ïÚè Ï¢çwGà¢à¢ ÜïU
Á¢GÚ¢»¥G ¥¢ñÚ ãÚ ÝïÜUè S¢ï x¢GÝè}¢¼ ¥¢ñÚ ãÚ x¢éÝ¢ã S¢ï S¢H¢}¢¼è ÜU¢ï, }¢ïÚï
çH²ï ÜU¢ï§ü x¢éÝ¢ã çÏ¢x¢GñÚ }¢çxGÈGUÚ¼ Ý À¢ïÇG ¥¢ñÚ ãÚ x¢G}¢ ÜU¢ï ÎêÚ ÜUÚ Îï ¥¢ñÚ
Á¢¢ï ãG¢Á¢¼ ¼ïÚè çÚÁ¢G¢ ÜïU }¢é±¢çÈGUÜGU ãñ ©S¢ï ÐêÚ¢ ÜUÚ Îï »ï S¢Ï¢ }¢ïãÚÏ¢¢Ý¢ï´ S¢ï
çÁ¢G²¢Î¢ }¢ïãÚÏ¢¢Ý J
Ý¢Ï¢èÝ¢ ÜU¢ï ¥¢æ¶ï´ ç}¢H x¢§æü
ãGÁ¢GÚ¼ïï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ©GS}¢¢Ý çÏ¢Ý ãGéÝñÈGU S¢ï çÚ±¢²¼
ãñ çÜU »ÜU Ý¢Ï¢èÝ¢ S¢ãG¢Ï¢è Ýï Ï¢¢Úx¢¢ãï çÚS¢¢H¼ }¢ï´ ãG¢çÁ¢GÚ
ã¢ï ÜUÚ ¥GÁ¢Gü ÜUè : ¥ËH¢ã S¢ï Îé¥G¢ ÜUèçÁ¢²ï çÜU }¢éÛ¢ï ¥G¢çÈGUÄ²¼
Îï J §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : “¥x¢Ú ¼ê Ó¢¢ãï ¼¢ï Îé¥G¢ ÜUMæ ¥¢ñÚ Ó¢¢ãï ¼¢ï S¢Ï¢í
ÜUÚ ¥¢ñÚ ²ïã ¼ïÚï çH²ï Ï¢ïã¼Ú ãñ J” ©‹ã¢ï´ Ýï ¥GÁ¢Gü ÜUè : ãGéÁG¢êÚ ! Îé¥G¢
ÈGUÚ}¢¢ ÎèçÁ¢²ï J ©‹ãï´ ãGév}¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ : çÜU ±éÁG¢ê ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ ¥ÓÀ¢ ±éÁG¢ê
ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ Î¢ï Úv¥G¼ Ý}¢¢Á¢GG ÐÉG ÜUÚ ²ïã Îé¥G¢ ÐÉG¢ï :
1: ãGÎèS¢ï Ð¢ÜU }¢ï´ §S¢ Á¢x¢ã “ ²¢ }¢éãG}}¢Î” ( ) ãñ J }¢x¢Ú }¢éÁ¢çgÎï ¥¢’Á¢G}¢,

¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼ §}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý Ýï “²¢ }¢éãG}}¢Î” ( )
ÜUãÝï ÜïU Ï¢Á¢¢», ²¢ ÚS¢êHËH¢ã ( ) ÜUãÝï ÜUè ¼¢’Hè}¢ Îè ãñ J)
¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ! }¢ñ´ ¼éÛ¢ S¢ï S¢é±¢H ÜUÚ¼¢ ãêæ ¥¢ñÚ

¼±SS¢éH ÜUÚ¼¢ ãêæ ¥¢ñÚ ¼ïÚè ¼GÚÈGU }¢é-¼±ÁÁ¢ïã ã¢ï¼¢ ãêæ ¼ïÚï ÝÏ¢è }¢éãG}}¢Î
ÜïU Á¢GÚè»G S¢ï Á¢¢ï ÝçÏ¢Ä²ï ÚãG}¢¼ ãñ´ J ²¢ ÚS¢êHËH¢ã !
( ) }¢ñ´ ãGéÁG¢êÚ ÜïU Á¢GÚè»G S¢ï ¥ÐÝï ÚÏ¢
ÜUè ¼GÚÈGU §S¢ ãG¢Á¢¼ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ }¢é-¼±ÁÁ¢ïã ã¢ï¼¢ ãêæ, ¼¢çÜU }¢ïÚè
ãG¢Á¢¼ ÐêÚè ã¢ï J “§H¢ãè ! §Ý ÜUè à¢ÈGU¢¥G¼ }¢ïÚï ãGÜGU }¢ï´ ÜGUÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢ J”
S¢çÄ²ÎéÝ¢ ©GS}¢¢Ý çÏ¢Ý ãGéÝñÈGU ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :
“¶GéÎ¢ ÜUè ÜGUS¢}¢ ! ã}¢ ©ÆÝï |¢è Ý Ð¢» ‰¢ï, Ï¢¢¼ï´ ãè ÜUÚ Úãï ‰¢ï çÜU
±¢ïã ã}¢¢Úï Ð¢S¢ ¥¢», x¢¢ï²¢ ÜU|¢è ¥‹{ï ‰¢ï ãè Ýãè´ J”
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! à¢ñ¼G¢Ý Á¢¢ï ²ïã ±S±S¢¢

Ç¢H¼¢ ãñ çÜU çS¢ÈGüU “²¢ ¥ËH¢ã” ÜUãÝ¢ Ó¢¢çã²ï “²¢ ÚS¢êHËH¢ã”
Ýãè´ ÜUãÝ¢ Ó¢¢çã²ï, §S¢ ãGÎèS¢ï }¢éÏ¢¢ÚÜU Ýï à¢ñ¼G¢Ý ÜïU §S¢
§ç‹¼ã¢§ü ¶G¼GÚÝ¢ÜU ±S±S¢ï ÜU¢ï |¢è Á¢ÇG S¢ï ©¶¢ÇG çÎ²¢ çÜU ¥x¢Ú “²¢
ÚS¢êHËH¢ã” ÜUãÝ¢ Á¢¢§Á¢GG Ý ã¢ï¼¢ ¼¢ï ¶GéÎ ã}¢¢Úï Œ ²¢Úï ¥¢ÜGU¢ }¢ÎèÝï
±¢Hï }¢éS¼GÈGU¢ §S¢ ÜUè v²êæ ¼¢’Hè}¢ Îï¼ï ? Ï¢S¢ Û¢ê}¢
Û¢ê}¢ ÜUÚ “²¢ ÚS¢êHËH¢ã” ÜïU Ý¢’Úï Hx¢¢¼ï Á¢¢§²ï J
²¢ ÚS¢êHËH¢ã ÜïU Ý¢’Úï S¢ï ã}¢ ÜU¢ï Œ
²¢Ú ãñ
çÁ¢S¢ Ýï ²ïã Ý¢’Ú¢ Hx¢¢²¢ ©S¢ ÜU¢ Ï¢ïÇG¢ Ð¢Ú ãñ
x¢ãÝ ÜUè Ý}¢¢Á¢GG

ãGÁ¢GÚ¼ïï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê }¢êëS¢¢ ¥à¥GÚè S¢ï }¢Ú±è
ãñ çÜU à¢ã‹à¢¢ãï ¶Géà¢ ç¶GS¢¢H, ÐñÜUÚï ãGéSÝ¢ï Á¢}¢¢H, Î¢ÈGïU»G Ú‹Á¢¢ï
}¢H¢H, S¢¢çãGÏ¢ï Á¢êÎ¢ï Ý±¢H, ÚS¢êHï Ï¢ï ç}¢S¢¢H, Ï¢èÏ¢è ¥¢ç}¢Ý¢ ÜïU
H¢H ÜïU ¥GãÎï ÜUÚè}¢ (²¢’Ýè }¢éÏ¢¢ÚÜU Á¢G}¢¢Ýï) }¢ï´
»ÜU }¢¼üÏ¢¢ ¥¢zG¼¢Ï¢ }¢ï´ x¢ãÝ Hx¢¢, ¥¢Ð }¢çSÁ¢Î
}¢ï´ ¼à¢ÚèÈGU H¢» ¥¢ñÚ Ï¢ãé¼ ¼G±èH çÜGU²¢}¢ ± LÜêU¥G ± S¢éÁ¢êÎ ÜïU S¢¢‰¢
Ý}¢¢Á¢GG ÐÉGè çÜU }¢ñ´ Ýï ÜU|¢è »ïS¢¢ ÜUÚ¼ï Ý Îï¶¢ ¥¢ñÚ ²ïã ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU
¥ËH¢ã çÜUS¢è ÜUè }¢¢ñ¼ ± ãG²¢¼ ÜïU S¢Ï¢Ï¢ ¥ÐÝè ²ïã çÝà¢¢çÝ²¢æ
Á¢G¢çãÚ Ýãè´ ÈGUÚ}¢¢¼¢, Ï¢çËÜU §Ý S¢ï ¥ÐÝï Ï¢‹Î¢ï´ ÜU¢ï ÇÚ¢¼¢ ãñ, çHã¢Á¢G¢
Á¢Ï¢ §Ý }¢ï´ S¢ï ÜéUÀ Îï¶¢ï ¼¢ï çÁ¢GRU ± Îé¥G¢ ± §çS¼xGÈGU¢Ú ÜUè ¼GÚÈGU Í¢Ï¢Ú¢
ÜUÚ ©Æ¢ï J S¢êÚÁ¢ x¢ãÝ ÜUè Ý}¢¢Á¢GG
S¢é‹Ý¼ï }¢é¥vÜUÎ¢ ¥¢ñÚ Ó¢¢æÎ x¢ãÝ ÜUè Ý}¢¢Á¢GG }¢éS¼ãGÏ¢ ãñ J
x¢ãÝ ÜUè Ý}¢¢Á¢GG ÐÉGÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢

²ïã Ý}¢¢Á¢GG ¥¢ñÚ Ý±¢çÈGUH ÜUè ¼GÚãG Î¢ï Úv¥G¼ ÐÉGï´ ²¢’Ýè ãÚ
Úv¥G¼ }¢ï´ »ÜU LÜêU¥G ¥¢ñÚ Î¢ï S¢ÁÎï ÜUÚï´ Ý §S¢ }¢ï´ ¥Á¢G¢Ý ãñ, Ý §ÜGU¢}¢¼,
Ý Ï¢éH‹Î ¥¢±¢Á¢G S¢ï çÜGUÚ¢¥¼, ¥¢ñÚ Ý}¢¢Á¢GG ÜïU Ï¢¢’Î Îé¥G¢ ÜUÚï´ ²ã¢æ
¼ÜU çÜU ¥¢zG¼¢Ï¢ ¶éH Á¢¢» ¥¢ñÚ Î¢ï Úv¥G¼ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ |¢è ÐÉG S¢ÜU¼ï
ãñ´ wG±¢ã Î¢ï, Î¢ï Úv¥G¼ ÐÚ S¢H¢}¢ ÈñUÚï´ ²¢ Ó¢¢Ú ÐÚ J

(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥GG¼, çãGSS¢¢ : 4, S¢. 136)
»ïS¢ï ±vG¼ x¢ãÝ Hx¢¢ çÜU ©S¢ ±vG¼ Ý}¢¢Á¢GG ÐÉGÝ¢ }¢}Ýê¥G ãñ ¼¢ï
Ý}¢¢Á¢GG Ý ÐÉGï´, Ï¢çËÜU Îé¥G¢ }¢ï´ }¢àxG¢êH Úãï´ ¥¢ñÚ §S¢è ãG¢H¼ }¢ï´ ÇêÏ¢ Á¢¢»
¼¢ï Îé¥G¢ ¶Gy}¢ ÜUÚ Îï´ ¥¢ñÚ }¢çxGÚÏ¢ ÜUè Ý}¢¢Á¢GG ÐÉGï´ J
¼ïÁ¢G ¥¢æ{è ¥¢» ²¢ çÎÝ }¢ï´ S¢wG¼ ¼¢ÚèÜUè À¢ Á¢¢» ²¢ Ú¢¼ }¢ï´
¶G¢ñÈGUÝ¢ÜU Ú¢ïà¢Ýè ã¢ï ²¢ Hx¢¢¼¢Ú ÜUS¢Ú¼ S¢ï }¢è´ã Ï¢ÚS¢ï ²¢ Ï¢ ÜUS¢Ú¼
¥¢ïHï ÐÇGï´ ²¢ ¥¢S}¢¢Ý S¢é¶Gü ã¢ï Á¢¢» ²¢ çÏ¢çÁH²¢æ çx¢Úï´ ²¢ Ï¢ ÜUS¢Ú¼ ¼¢Úï
ÅêÅï´ ²¢ ¼G¢ªGÝ ±x¢GñÚ¢ ±Ï¢¢ ÈñUHï ²¢ Á¢GËÁ¢GHï ¥¢»æ ²¢ Îéà}¢Ý ÜU¢ ¶G¢ñÈGU
ã¢ï ²¢ ¥¢ñÚ ÜU¢ï§ü Îãà¢¼ Ý¢ÜU ¥}¢í Ð¢²¢ Á¢¢» §Ý S¢Ï¢ ÜïU çH²ï Î¢ï
Úv¥G¼ Ý}¢¢Á¢GG }¢éS¼ãGÏ¢ ãñ J
Ý}¢¢Á¢GGï ¼¢ñÏ¢¢
ãGÁ¢GÚ¼ïï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê Ï¢RU çS¢gèÜGU S¢ï çÚ±¢²¼
ãñ çÜU ãG é Á G ¢ ê Ú ï Ð¢ÜU, S¢¢çãG Ï ¢ï H¢ñ H ¢ÜU, S¢Ä²¢ãG ï ¥zG H ¢ÜU
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : “Á¢Ï¢ ÜU¢ï§ü Ï¢‹Î¢ x¢éÝ¢ã ÜUÚï çÈUÚ
±éÁG¢ê ÜUÚ ÜïU Ý}¢¢Á¢GG ÐÉGï çÈUÚ §çS¼xGÈGU¢Ú ÜUÚï, ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©S¢
ÜïU x¢éÝ¢ã Ï¢wGà¢ Îïx¢¢ J” çÈUÚ ²ïã ¥¢²¼ ÐÉGè :
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ±¢ïã

çÜU Á¢Ï¢ ÜU¢ï§ü Ï¢ï ãG²¢§ü ²¢ ¥ÐÝè Á¢¢Ý¢ï´ ÐÚ
Á¢GéË}¢ ÜUÚï´ ¥ËH¢ã ( ) ÜU¢ï ²¢Î ÜUÚ
ÜïU ¥ÐÝï x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜUè }¢é¥G¢ÈGUè Ó¢¢ãï´ ¥¢ñÚ
x¢éÝ¢ã ÜU¢ñÝ Ï¢wGà¢ï çS¢±¢ ¥ËH¢ã ( )
ÜïU ? ¥¢ñÚ ¥ÐÝï çÜU²ï ÐÚ Á¢¢Ý Ï¢êÛ¢ ÜUÚ
¥ÇG Ý Á¢¢»æ J
§à
G ¢¢ ÜïU Ï¢¢’Î Î¢ï ÝzGH ÜU¢ S¢±¢Ï¢
ãGÁ¢GÚ¼ïï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý ¥GÏÏ¢¢S¢
S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ, ©‹ã¢ï´ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : Á¢¢ï §Gà¢¢ ÜïU Ï¢¢’Î Î¢ï Úv¥G¼ ÐÉGïx¢¢
¥¢ñÚ ãÚ Úv¥G¼ }¢ï´ S¢êÚ» ÈGU¢ç¼ãG¢ ÜïU Ï¢¢’Î Ð‹ÎÚã Ï¢¢Ú
ÐÉGïGx¢¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©S¢ ÜïU çH²ï Á¢‹Ý¼ }¢ï´ Î¢ï »ïS¢ï }¢ãGH ¼¢’}¢èÚ
ÜUÚïx¢¢ çÁ¢S¢ï ¥ãHï Á¢‹Ý¼ Îï¶ï´x¢ï J
S¢é‹Ý¼ï ¥GSÚ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ Î¢ï ÈGUÚ¢}¢ñÝï }¢éS¼GÈGU¢ 1
“Á¢¢ï ¥GSÚ S¢ï ÐãHï Ó¢¢Ú Úv¥G¼ï´ ÐÉGï, ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©S¢ ÜïU Ï¢ÎÝ
ÜU¢ï ¥¢x¢ ÐÚ ãGÚ¢}¢ ÈGUÚ}¢¢ Îïx¢¢ J”
2“Á¢¢ï ¥GSÚ S¢ï ÐãHï Ó¢¢Ú Úv¥G¼ï´ ÐÉGï, ©S¢ï ¥¢x¢ Ý Àê»x¢è J”
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ ç…„Ýï çÜU¼¢Ï¢ }¢ḯ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéÚêÎï Ð¢ÜU çH¶¢ ¼¢ï …Ï¢ ¼ÜU }¢ïÚ¢ Ý¢}¢ ©„ }¢ï´ Úãï°¢ çÈGUçÚà¼ï
Á¢G¢ãï Ú ÜïU ¥¢ç¶GÚè Î¢ï ÝzGH ÜïU |¢è v²¢ ÜUãÝï

Á¢G¢ïãÚ ÜïU Ï¢¢’Î Ó¢¢Ú Úv¥G¼ ÐÉGÝ¢ }¢éS¼ãGÏ¢ ãñ çÜU ãGÎèS¢ï Ð¢ÜU
}¢ï´ ÈGUÚ}¢¢²¢ : çÁ¢S¢ Ýï Á¢G¢ïãÚ S¢ï ÐãHï Ó¢¢Ú ¥¢ñÚ Ï¢¢’Î }¢ï´ Ó¢¢Ú ÐÚ
}¢éãG¢-ÈGUÁ¢G¼ ÜUè ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©S¢ ÐÚ ¥¢x¢ ãGÚ¢}¢ ÈGUÚ}¢¢ Îïx¢¢ J
¥GËH¢}¢¢ S¢çÄ²Î ¼GãG¼G¢±è
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : çS¢Úï S¢ï ¥¢x¢ }¢ï´ Î¢ç¶GH ãè Ý ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU x¢éÝ¢ã
ç}¢Å¢ çÎ²ï Á¢¢»æx¢ï ¥¢ñÚ ©S¢ ÐÚ (ãGéÜGêUÜGéUH §GÏ¢¢Î ²¢’Ýè Ï¢‹Î¢ï´ ÜUè ãGÜGU
¼-HçÈGU²¢ï´ ÜïU) Á¢¢ï }¢é¼G¢-HÏ¢¢¼ ãñ´ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©S¢ ÜïU ÈGUÚèÜGU ÜU¢ï
Ú¢Á¢Gè ÜUÚ Îïx¢¢ ²¢ ²ïã }¢yGHÏ¢ ãñ çÜU »ïS¢ï ÜU¢}¢¢ï´ ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU Îïx¢¢ çÁ¢Ý
ÐÚ S¢Á¢G¢ Ý ã¢ï J ¥¢ñÚ ¥GËH¢}¢¢
à¢¢}¢è ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ©S¢ ÜïU çH²ï çÏ¢à¢¢Ú¼ ²ïã ãñ çÜU
S¢¥G¢Î¼ ÐÚ ©S¢ ÜU¢ ¶G¢ç¼}¢¢ ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ Î¢ïÁ¢G¶G }¢ï´ Ý Á¢¢»x¢¢ J
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! Á¢ã¢æ Á¢G¢ïãÚ ÜUè

ÎS¢ Úv¥G¼ Ý}¢¢Á¢GG ÐÉG Hï¼ï ãñ´ ±ã¢æ ¥¢ç¶GÚ }¢ïæ }¢Á¢GèÎ Î¢ï Úv¥G¼ ÝzGH
ÐÉG ÜUÚ Ï¢¢Úã±è´ à¢ÚèÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï 12 Úv¥G¼ ÜUÚÝï }¢ï´ ÎïÚ ãè
çÜU¼Ýè Hx¢¼è ãñ ! §çS¼ÜGU¢}¢¼ ÜïU S¢¢‰¢ Î¢ï ÝzGH ÐÉGÝï ÜUè çÝÄ²¼
ÈGUÚ}¢¢ HèçÁ¢²ï J
}¢-ÎÝè Ð‹Á¢ S¢êÚã 293 ÈGñUÁ¢G¢Ýï Ú¢ïÁ¢G¢
ÈGñUÁ¢G¢Ýï Ú¢ïÁ¢G¢
ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÜUè ÈGU…GèH¼
Ú„êHï ¥ÜUÚ}¢, ÝêÚï }¢é…S„}¢, ÚãG}¢¼ï ¥G¢H}¢, à¢¢ãï Ï¢Ýè
¥¢Î}¢, Ú„êHï }¢éãì ¼G à¢}¢ ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ÚãG}¢¼
çÝà¢¢Ý ãñ : çÜGU²¢}¢¼ ÜïU Ú¢ï…G ¥ËH¢ã ÜïU ¥Gà¢ü ÜïU ç„±¢ ÜU¢ï§ü
„¢²¢ Ýãèæ ã¢ïx¢¢, ¼èÝ à¢wG„ ¥ËH¢ã ÜïU ¥Gà¢ü ÜïU „¢» }¢ïæ
ã¢ïæx¢ï J ¥G…üG ÜUè x¢§ü : ²¢ Ú„êHËH¢ã ±¢ïã ÜU¢ñÝ
H¢ïx¢ ã¢ïæx¢ï ? §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ (1) ±¢ïã à¢wG„ …¢ï }¢ïÚï ©}}¢¼è ÜUè
ÐÚïà¢¢Ýè ÜU¢ï ÎêÚ ÜUÚï (2) }¢ïÚè „é‹Ý¼ ÜU¢ï ç…G‹Î¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ (3) }¢éÛ¢
ÐÚ ÜU„Ú¼ „ï ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉGÝï ±¢H¢ J
ÝzGH Ú¢ï…G¢ïæ ÜïU ÎèÝè ± Îé‹²±è ÈGU±¢§Î

}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ÈGU…üG Ú¢ï…G¢ïæ ÜïU §H
G ¢±¢ ÝzGH Ú¢ï…G¢ïæ
ÜUè |¢è ¥G¢Î¼ Ï¢Ý¢Ýè ™¢çã²ï çÜU §„ }¢ïæ Ï¢ï à¢é}¢¢Ú ÎèÝè ± Îé‹²±è
ÈGU±¢§Î ãñæ J ¥¢ñÚ „±¢Ï¢ ¼¢ï §¼Ý¢ ãñ çÜU …è ™¢ã¼¢ ãñ Ï¢„ Ú¢ï…Gï Ú¶¼ï
ãè ™Hï …¢»æ J }¢…GèÎ ÎèÝè ÈGU±¢§Î }¢ïæ §ü}¢¢Ý ÜUè çãGÈGU¢…G¼, …ã‹Ý}¢
„ï Ý…¢¼ ¥¢ñÚ …‹Ý¼ ÜU¢ ãéG„êH à¢¢ç}¢H ãñæ ¥¢ñÚ …ã¢æ ¼ÜU Îé‹²±è
ÈGU±¢§Î ÜU¢ ¼¥GËHéÜGU ãñ ¼¢ï çÎÝ ÜïU ¥‹ÎÚ ¶¢Ýï ÐèÝï }¢ïæ „ÈGüU ã¢ïÝï ±¢Hï
±vG¼ ¥¢ñÚ ¥wGÚ¢…¢¼ ÜUè Ï¢™¼, ÐïÅ ÜUè §SH¢ãG ¥¢ñÚ Ï¢ãé¼ „¢Úï
U¥}¢Ú¢…G „ï çãGÈGU¢…G¼ ÜU¢ „¢}¢¢Ý ãñ J ¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢ ÈGU±¢§Î ÜUè ¥SH
²ïã ãñ çÜU §„ „ï ¥ËH¢ã Ú¢…Gè ã¢ï¼¢ ãñ J
“ }¢ïÚï x¢G¢ñ„ï ¥¢’…G}¢ ” ÜïU x²¢Úã ãéGMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï ÝzGHè
Ú¢ï…G¢ïæ ÜïU ÈGU…G¢§H ÐÚ }¢éà¼ç}¢H 11 çÚ±¢²¢¼
(1) …‹Ý¼ ÜU¢ ¥Ý¢ï¶¢ ÎÚwG¼
ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ÜGñU„ çÏ¢Ý …GñÎ …éã‹Ýè „ï
çÚ±¢²¼ ãñ, ¥ËH¢ã ÜïU }¢ãGÏ¢êÏ¢, Î¢Ý¢» x¢éG²êÏ¢, }¢éÝÁG…GãéÝ
¥GçÝH ©G²êÏ¢ ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï …‹Ý¼ çÝà¢¢Ý ãñ :
“ç…„ Ýï »ÜU ÝzGHè Ú¢ï…G¢ Ú¶¢ ¥ËH¢ã ©„ ÜïU çH²ï
…‹Ý¼ }¢ïæ »ÜU ÎÚwG¼ Hx¢¢»x¢¢ ç…„ ÜU¢ ÈUH ¥Ý¢Ú „ï À¢ïÅ¢
¥¢ñÚ „ïÏ¢ „ï Ï¢ÇG¢ ã¢ïx¢¢ J ±¢ïã (}¢¢ï}¢ „ï ¥Hx¢ Ý çÜU²ï ãé») à¢ãÎ
…ñ„¢ }¢èÆ¢ ¥¢ñÚ (}¢¢ï}¢ „ï ¥Hx¢ çÜU²ï ãé» ¶G¢çH„ à¢ãÎ ÜUè ¼GÚãG)
¶éGà¢ …G¢»ÜGU¢ ã¢ïx¢¢ J ¥ËH¢ã Ï¢Ú¢ï…Gï çÜGU²¢}¢¼ Ú¢ï…G¢Î¢Ú ÜU¢ï
©„ ÎÚwG¼ ÜU¢ ÈUH ç¶H¢»x¢¢ J”
(2) 40 S¢¢H ÜU¢ ÈGU¢çS¢H¢ Î¢ï…G¶G S¢ï ÎêÚè
¼¢…Î¢Úï çÚ„¢H¼, à¢ÈGUè»G Ú¢ï…Gï çÜGU²¢}¢¼
ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï É¢Ú„ çÝà¢¢Ý ãñ : “ç…„ Ýï „±¢Ï¢ ÜUè ©}}¢èÎ Ú¶¼ï ãé»
»ÜU ÝzGH Ú¢ï…G¢ Ú¶¢ ¥ËH¢ã ©„ï Î¢ï…G¶G „ï ™¢Hè„ „¢H
(ÜU¢ ÈGU¢ç„H¢) ÎêÚ ÈGUÚ}¢¢ Îïx¢¢ J”
(3) Î¢ï…G¶G S¢ï 50 S¢¢H ÜUè }¢S¢¢ÈGU¼ ÎêÚè

¥ËH¢ã ÜïU Œ
²¢Úï ÝÏ¢è, }¢vÜUè }¢-ÎÝè
ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ¥G¢çÈGUÄ²¼ çÝà¢¢Ý ãñ : “ç…„ Ýï çÚ…G¢» §H¢ãè ÜïU
çH²ï »ÜU çÎÝ ÜU¢ ÝzGH Ú¢ï…G¢ Ú¶¢ ¼¢ï ¥ËH¢ã ©„ ÜïU ¥¢ñÚ
Î¢ï…G¶G ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý »ÜU ¼ïÁ¢G ÚzG¼¢Ú „é±¢Ú ÜUè Ð™¢„ „¢H¢ }¢„¢ÈGU¼
ÜU¢ ÈGU¢ç„H¢ ÈGUÚ}¢¢ Îïx¢¢ J”
(4) …G}¢èÝ |¢Ú S¢¢ïÝï S¢ï |¢è ç…G²¢Î¢ S¢±¢Ï¢
¥ËH¢ã ÜïU Œ
²¢Úï ãGÏ¢èÏ¢, ãGÏ¢èÏ¢ï HÏ¢èÏ¢, ã}¢ x¢éÝ¢ã¢æï ÜïU
}¢Úè…G¢ïæ ÜïU ¼GÏ¢èÏ¢ ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ÚxGÏ¢¼ çÝà¢¢Ý ãñ :
“¥x¢Ú çÜU„è Ýï »ÜU çÎÝ ÝzGH Ú¢ï…G¢ Ú¶¢ ¥¢ñÚ …G}¢èÝ |¢Ú
„¢ïÝ¢ ©„ï çÎ²¢ …¢» …Ï¢ |¢è ©„ ÜU¢ „±¢Ï¢ ÐêÚ¢ Ý ã¢ïx¢¢ ©„ ÜU¢
„±¢Ï¢ ¼¢ï çÜGU²¢}¢¼ ÜïU ãè çÎÝ ç}¢Hïx¢¢ J”
(5) …ã‹Ý}¢ S¢ï Ï¢ãé¼ ç…G²¢Î¢ ÎêÚè

ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ©GyÏ¢¢ çÏ¢Ý ¥GÏÎï „é-H}¢è „ï
}¢Ú±è ãñ çÜU ¥ËH¢ã ÜïU Œ
²¢Úï Ú„êH, Ú„êHï }¢vGÏ¢êH, „çÄ²Î¢
¥¢ç}¢Ý¢ ÜïU x¢éHà¢Ý ÜïU }¢ãv¼ï ÈêUH ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï
ÚãG}¢¼ çÝà¢¢Ý ãñ : “ç…„ Ýï ¥ËH¢ã ÜUè Ú¢ã }¢ïæ »ÜU çÎÝ ÜU¢
ÈGU…üG Ú¢ï…G¢ Ú¶¢, ¥ËH¢ã ©„ï …ã‹Ý}¢ „ï §¼Ý¢ ÎêÚ ÜUÚ Îïx¢¢
ãñ J
ç…¼Ý¢ „¢¼¢ïæ …G}¢èÝ¢ïæ ¥¢ñÚ ¥¢S}¢¢Ý¢ïæ ÜïU }¢¢Ï¢ñÝ (²¢’Ýè ÎÚç}¢²¢Ýè)

ÈGU¢ç„H¢ ãñ J ¥¢ñÚ ç…„ Ýï »ÜU çÎÝ ÜU¢ ÝzGH Ú¢ï…G¢ Ú¶¢ ¥ËH¢ã
©„ï …ã‹Ý}¢ „ï §¼Ý¢ ÎêÚ ÜUÚ Îïx¢¢ ç…¼Ý¢ …G}¢èÝ¢ï ¥¢S}¢¢Ý ÜU¢
ÎÚç}¢²¢Ýè ÈGU¢ç„H¢ ãñ J”
(6) »ÜU Ú¢ï…G¢ Ú¶Ýï ÜUè ÈGU…GèH¼
ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ „ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU
ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢, ÚªÈéGUÚüãGè}¢, }¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚÏÏ¢ï ¥G…Gè}¢
ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ÚãG}¢¼ çÝà¢¢Ý ãñ : …¢ï ¥ËH¢ã ÜUè çÚ…G¢ ÜïU çH²ï
»ÜU çÎÝ ÜU¢ Ú¢ï…G¢ Ú¶¼¢ ãñ ¥ËH¢ã ©„ï …ã‹Ý}¢ „ï §¼Ý¢ ÎêÚ
ÜUÚ Îï¼¢ ãñ ç…¼Ý¢ ÈGU¢ç„H¢ »ÜU ÜUÃ±¢ Ï¢™ÐÝ „ï Ï¢êÉG¢ ã¢ï ÜUÚ }¢ÚÝï
¼ÜU }¢é„Ë„H ©ÇG¼ï ãé» ¼ñG ÜUÚ „ÜU¼¢ ãñ J
(7) Ï¢ïãì¼ÚèÝ ¥G}¢H

ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ©}¢¢}¢¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ }¢ñæ Ýï
¥G…üG ÜUè : “²¢ Ú„êHËH¢ã ! }¢éÛ¢ï ÜU¢ï§ü ¥G}¢H
Ï¢¼¢§²ï J” §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : “ Ú¢ï…Gï Ú¶¢ ÜUÚ¢ï v²êæ çÜU §„ …ñ„¢ ¥G}¢H
ÜU¢ïï§ü Ýãèæ J” }¢ñæ Ýï çÈUÚ ¥G…üG ÜUè, “}¢éÛ¢ï ÜU¢ï§ü ¥G}¢H Ï¢¼¢§²ï J”
ÈGUÚ}¢¢²¢ : “Ú¢ï…Gï Ú¶¢ ÜUÚ¢ï v²êæ çÜU §„ …ñ„¢ ÜU¢ï§ü ¥G}¢H Ýãèæ J” }¢ñæ
Ýï çÈUÚ ¥G…Gü ÜUè, “}¢éÛ¢ï ÜU¢ï§ü ¥G}¢H Ï¢¼¢§²ï J” ÈGUÚ}¢¢²¢ : “Ú¢ï…Gï Ú¶¢
ÜUÚ¢ïï v²êæ çÜU” §„ ÜU¢ ÜU¢ï§ü ç}¢SH Ýãèæ J”
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ …Ï¢ ¼é}¢ }¢é„üHèÝ ÐÚ ÎéÚêÎï Ð¢ÜU ÐÉG¢ï ¼¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ ½è ÐÉG¢ï Ï¢ïà¢ÜU }¢ñ´ ¼}¢¢}¢ …ã¢Ý¢ḯ
(8) Ú¢ïÁ¢Gï Ú¶¢ï ¼‹ÎéLS¼ ã¢ï …¢¥¢ïx¢ï

ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ „ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU
„ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢, Ú¢ãG¼ï ÜGUËÏ¢¢ï „èÝ¢, ÈGUñ…G x¢‹…èÝ¢, „¢çãGÏ¢ï }¢é¥Gœ
¢GÚ
Ð„èÝ¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ç…ã¢Î çÜU²¢ ÜUÚ¢ï ¶éGÎ
ÜUÈGUèH ã¢ï …¢¥¢ïx¢ï, Ú¢ï…Gï Ú¶¢ï ¼‹ÎéLS¼ ã¢ï …¢¥¢ïx¢ï ¥¢ñÚ „ÈGUÚ çÜU²¢
ÜUÚ¢ï x¢GÝè (²¢’Ýè }¢¢HÎ¢Ú) ã¢ï …¢¥¢ïx¢ï J”
(9) S¢¢ïÝï ÜïU ÎS¼Ú wG±¢Ý

ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ÎÎ¢ü Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
Ú¢ï…G¢Î¢Ú ÜU¢ ãÚ Ï¢¢H ©„ ÜïU çH²ï ¼SÏ¢èãG ÜUÚ¼¢ ãñ, Ï¢Ú¢ï…ïG çÜGU²¢}¢¼
¥Gà¢ü ÜïU Ýè™ï Ú¢ï…GïÎ¢Ú¢ïæ ÜïU çH²ï }¢¢ïç¼²¢ïæ ¥¢ñÚ …±¢çãÚ „ï …ÇG¢ ãé±¢
„¢ïÝï ÜU¢ »ï„¢ ÎS¼Ú wG±¢Ý çÏ¢À¢²¢ …¢»x¢¢ …¢ï §ãG¢¼G» Îé‹²¢ ÜïU
Ï¢Ú¢Ï¢Ú ã¢ïx¢¢, §„ ÐÚ çÜGUS}¢ çÜGUS}¢ ÜïU …‹Ý¼è ¶¢Ýï, }¢àMÏ¢ ¥¢ñÚ
ÈUH ÈGêí Å ã¢ïæx¢ï ±¢ïã ¶¢»æ çÐ²ïæx¢ï ¥¢ñÚ »ïGà¢¢ï § GàÚ¼ }¢ïæ ã¢ïæx¢ï ãG¢H¢æ çÜU
H¢ïx¢ „wG¼ çãG„¢Ï¢ }¢ïæ ã¢ïæx¢ï J
(10) ãça²¢æ ¼SÏ¢èã ÜUÚ¼è ãñ´
ãG … G Ú ¼ï „çÄ²Îé Ý ¢ Ï¢é Ú ñ Î ¢ „ï }¢Ú±è ãñ çÜU
ÝçÏ¢Ä²ï ÚãG}¢¼, à¢ÈGUè»G ©}}¢¼, }¢¢çHÜïU …‹Ý¼, }¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚÏÏ¢éH §GÁG…G¼
Ýï (ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢) çÏ¢H¢H „ï
ÈGUÚ}¢¢²¢, “»ï çÏ¢H¢H ( ) ! ¥¢¥¢ï Ý¢à¼¢ ÜUÚïæ J” ¼¢ï

(ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢) çÏ¢H¢H Ýï ¥G…üG ÜUè, “}¢ñæ Ú¢ï…Gï „ï
ãêæ J ¼¢ï Ú„êHéËH¢ã Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “ã}¢ ¥ÐÝ¢
çÚÁGÜGU ¶¢ Úãï ãñæ ¥¢ñÚ çÏ¢H¢H ( ) ÜU¢ çÚÁGÜGU …‹Ý¼ }¢ïæ Ï¢ÉG
Úã¢ ãñ J” çÈUÚ ÈGUÚ}¢¢²¢, »ï çÏ¢H¢H ! v²¢ ¼é}ãïæ }¢¢’Hê}¢ ãñ çÜU ç…¼Ýè
ÎïÚ ¼ÜU Ú¢ï…G¢Î¢Ú ÜïU „¢}¢Ýï ¶¢Ý¢ ¶¢²¢ …¢¼¢ ãñ ¼¢ï ©„ ÜUè ãça²¢æ
¼SÏ¢èãG ÜUÚ¼è ãñæ ¥¢ñÚ }¢H¢»ÜU¢ ©„ ÜïU çH²ï §çS¼xGÈGU¢Ú ÜUÚ¼ï Úã¼ï ãñæ J”
(11) Ú¢ï…Gï ÜUè ãG¢H¼ }¢ïæ }¢ÚÝï ÜUè ÈGU…GèH¼

©}}¢éH }¢é¥ç}¢ÝèÝ ãG…GÚ¼ï „çÄ²-Î¼éÝ¢ ¥G¢§à¢¢ ç„gèÜGU¢
„ï çÚ±¢²¼ ãñ, „ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã, „éË¼G¢Ýï
}¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : …¢ï Ú¢ï…Gï ÜUè
ãG¢H¼ }¢ïæ }¢Ú¢, ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ çÜGU²¢}¢¼ ¼ÜU ÜïU çH²ï ©„ ÜïU
çãG„¢Ï¢ }¢ïæ Ú¢ï…Gï çH¶ Îïx¢¢ J
ÝïÜU ÜU¢}¢ ÜïU Î¢ñÚ¢Ý }¢ÚÝï ÜUè S¢¥G¢Î¼
! ¶éGà¢ Ý„èÏ¢ ãñ ±¢ïã }¢é„H}¢¢Ý ç…„ï Ú¢ï…Gï ÜUè
ãG¢H¼ }¢ïæ }¢¢ñ¼ ¥¢» J Ï¢çËÜU çÜU„è |¢è ÝïÜU ÜU¢}¢ ÜïU Î¢ñÚ¢Ý }¢¢ñ¼
¥¢Ý¢ çÝã¢²¼ ãè ¥ÓÀè ¥GH¢}¢¼ ãñ J }¢-„HÝ Ï¢¢ ±é ÁG¢ê ²¢ Î¢ñÚ¢Ýï
Ý}¢¢…G }¢ÚÝ¢, „ÈGUÚï }¢ÎèÝ¢ ÜïU Î¢ñÚ¢Ý Ï¢çËÜU }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã
}¢ïæ MãG ÜGUÏ…G ã¢ïÝ¢, Î¢ñÚ¢Ýï ãG… }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢, ç}¢Ý¢, }¢éÁGÎçHÈGU¢ ²¢
¥G-ÚÈGU¢¼ à¢ÚèÈGU }¢ïæ ÈGU¢ñ¼x¢è, Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU „é‹Ý¼¢ïæ ÜUè ¼ÚçÏ¢Ä²¼
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈ GU¢ ç…„Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ Ú¢ï…Gï …é}¢é¥ G¢ Î¢ï „¢ñ Ï¢¢Ú ÎéÚêÎ ï Ð¢ÜU ÐÉG¢ ©„ ÜïU Î¢ï „¢ñ „¢H ÜïU
ÜïU }¢-ÎÝè ÜGU¢çÈGUHï }¢ïæ ¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï Ú„êH ÜïU ã}¢Ú¢ã „é‹Ý¼¢ïæ |¢Úï „ÈGUÚ
ÜïU Î¢ñÚ¢Ý Îé‹²¢ „ï LwG„¼ ã¢ïÝ¢, ²ïã „Ï¢ »ï„è ¥G…Gè}¢ „¥G¢Î¼ïæ ãñæ çÜU
ç„ÈüGUU¶éGà¢ Ý„èÏ¢¢ïæ ãè ÜU¢ï ãG¢ç„H ã¢ï¼è ãñæ J §„ ç„çË„Hï }¢ïæ „ãG¢Ï¢»
çÜUÚ¢}¢ ÜUè ÝïÜU ¼}¢‹Ý¢»æ Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼ï ãé» ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢
¶Gñ-„}¢¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ : „ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢ §„
Ï¢¢¼ ÜU¢ï Ð„‹Î ÜUÚ¼ï ƒï çÜU §ç‹¼ÜGU¢H çÜU„è ¥ÓÀï ÜU¢}¢ }¢-„HÝ
ãG…, ©G}Úã, x¢GÁ¢G±ã (ç…ã¢Î), Ú-}¢…G¢Ý ÜïU Ú¢ï…Gï ±x¢ñGÚ¢ ÜïU Ï¢¢’Î ã¢ï J
ÜU¢Hê ™¢™¢ ÜUè §ü}¢¢Ý ¥zGÚ¢ï…G ±ÈGU¢¼
¥ÓÀï ÜU¢}¢ ÜïU Î¢ñÚ¢Ý }¢¢ñ¼ „ï ã}¢ ¥¢x¢G¢ïà¢ ã¢ïÝï ÜUè „¥G¢Î¼
}¢éÜGUgÚ ±¢H¢ïæ ãè ÜU¢ çãGS„¢ ãñ J §„ ç…G}Ý }¢ïæ ¼ÏHèx¢ïG ÜéGUÚ¥¢Ý¢ï „é‹Ý¼
ÜUè ¥G¢H}¢x¢èÚ x¢ñGÚ ç„²¢„è ¼ãGÚèÜU, Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU §çÁ¼}¢¢§üG
»’ç¼ÜU¢ÈGU ÜUè »ÜU }¢-ÎÝè Ï¢ã¢Ú }¢éH¢-ãG…G¢ ÈGUÚ}¢¢§²ï ¥¢ñÚ ç…G‹Îx¢è
|¢Ú ÜïU çH²ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU }¢-ÎÝè }¢¢ãG¢ïH „ï ±¢Ï¢S¼¢ ÚãÝï ÜU¢
¥GÁG}¢ï }¢é „}}¢}¢ ÜUÚ Hèç…²ï J ™éÝ¢‹™ï }¢Îè-Ý¼é H ¥¢ñ çH²¢
¥ãG}¢Î¥¢Ï¢¢Î à¢ÚèÈGU (x¢é…Ú¢¼, ¥H çã‹Î) ÜïU ÜU¢Hê ™¢™¢ (©G}¢í
¼vGÚèÏ¢Ý 60 Ï¢Ú„) Ú-}¢…G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜU (ç„. 1425 çã., 2004 ) ÜïU
¥¢ç¶GÚè ¥Gà¢Úï }¢ïæ à¢¢ãè }¢çS…Î (à¢¢ãï ¥G¢H}¢, ¥ãG}¢Î¥¢Ï¢¢Î à¢ÚèÈGU)
}¢ïæ ã¢ïÝï ±¢Hï ¼ÏHèx¢ïG ÜéGUÚ¥¢Ý¢ï „é‹Ý¼ ÜUè ¥G¢H}¢x¢èÚ x¢ñGÚ ç„²¢„è
¼ãGÚèÜU, Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU §çÁ¼}¢¢§üG »’ç¼ÜU¢ÈGU }¢ïæ }¢¢ï’¼çÜUÈGU
ã¢ï x¢» J ²êæ ¼¢ï ²ïã ÐãHï ãè „ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU }¢-ÎÝè }¢¢ãG¢ïH
„ï ±¢Ï¢S¼¢ ƒï }¢x¢Ú ¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï Ú„êH ÜïU „¢ƒ§çÁ¼}¢¢§üG »’ç¼ÜU¢ÈGU }¢ïæ

à¢é}¢êçHÄ²¼ ÐãHè ãè Ï¢¢Ú Ý„èÏ¢ ãé§ü ƒè J »’ç¼ÜU¢ÈGU }¢ïæ Ï¢ãé¼ ÜéUÀ
„è¶Ýï ÜU¢ }¢¢ñÜGU¥G ç}¢H¢ ¥¢ñÚ „¢ƒãè „¢ƒÎ¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU 72
}¢-ÎÝè §‹¥G¢}¢¢¼ }¢ïæ „ï ÐãHè „ÈGU }¢ïæ Ý}¢¢…G ÐÉGÝï ÜUè ¼Úx¢GèÏ¢
±¢Hï Îê„Úï }¢-ÎÝè §‹¥G¢}¢ ÜU¢ wG¢ê Ï¢ …ÁGÏ¢¢ ç}¢H¢ J ™éÝ¢‹™ï ©‹ã¢ïæ Ýï
ÐãHè „ÈGU }¢ïæ Ý}¢¢…G ÐÉGÝï ÜUè ¥G¢Î¼ Ï¢Ý¢ Hè J 2 à¢Ã±¢HéH }¢éÜUÚü}¢
²¢’Ýè §ü GÎéH çÈGU~¢G ÜUï Îê„Úï Ú¢ï…G ¼èÝ çÎÝ ÜïU }¢-ÎÝè ÜGU¢çÈGUHï }¢ïæ
¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï Ú„êH ÜïU ã}¢Ú¢ã „é‹Ý¼¢ïæ |¢Ú¢ „ÈGUÚ çÜU²¢ J }¢-ÎÝè
ÜGU¢çÈGUHï „ï ±¢Ð„è ÜïU Ð¢æ™²¢ À çÎÝ ÜïU Ï¢¢’Î ²¢’Ýè 11 à¢Ã±¢HéH
}¢éÜUÚü}¢ ç„. 1425 çã. (2004) ÜU¢ï çÜU„è ÜU¢}¢ „ï Ï¢¢…G¢Ú …¢Ý¢ ãé±¢,
}¢SMçÈGUÄ²¼ |¢è ƒè }¢x¢Ú ¼¢¶GèÚ ÜUè „êÚ¼ }¢ïæ ÐãHè „ÈGU ÈGU¢ñ¼ ã¢ï …¢Ýï
ÜU¢ ¶GÎà¢¢ ƒ ¢ J çHã¢…G¢ „¢Ú¢ ÜU¢}¢ À¢ïÇG ÜUÚ }¢çS…Î ÜU¢ L¶G çÜU²¢
¥¢ñÚ ¥…G¢Ý „ï ÜGUÏH ãè }¢çS…Î }¢ïæ Ðãé™ æ x¢», ±éÁG¢ê ÜUÚ ÜïU …êæ ãè ¶ÇGï
ãé» çÜU çx¢Ú ÐÇGï, ÜUçH}¢¢ à¢ÚèÈGU ¥¢ñÚ ÎéMÎï Ð¢ÜU ÐÉG¼ï ãé» ©Ý ÜUè
MãG ÜGU-ÈGU„ï ©G‹„éÚè „ï ÐÚ±¢…G ÜUÚ x¢§ü J
§çÁ¼}¢¢§üG »’ç¼ÜU¢ÈGU ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ „ï }¢-ÎÝè
§‹¥G¢}¢¢¼ ÜïU Îê„Úï }¢-ÎÝè §‹¥G¢}¢ ÐãHè „ÈGU }¢ïæ Ý}¢¢…G ÐÉGÝï ÜïU
ç}¢Hï ãé» …ÁGÏ¢ï Ýï ÜU¢Hê ™¢™¢ ÜU¢ï §ç‹¼ÜGU¢H ÜïU ±vG¼ Ï¢¢…G¢Ú ÜUè
x¢GzGH¼ |¢Úè ÈGU…G¢¥¢ïæ „ï ©Æ¢ ÜUÚ }¢çS…Î ÜUè ÚãG}¢¼ |¢Úè ÈGU…G¢¥¢ïæ }¢ïæ
Ðãéæ ™¢ çÎ²¢ ¥¢ñÚ ÜñU„è ¶éGà¢ Ý„èÏ¢è çÜU ¥¢ç¶GÚè ±vG¼ ÜUçH}¢¢ ±
ÎéMÎ Ý„èÏ¢ ã¢ï x¢²¢ J ! ¥¢ñÚ ç…„ ÜU¢ï }¢Ú¼ï ±vG¼ ÜUçH}¢¢
½ï…¼¢ ãñ J
à¢ÚèÈGU Ý„èÏ¢ ã¢ï …¢» ©„ ÜU¢ ÜGUÏ¢í¢ï ãGàÚ }¢ïæ Ï¢ïÇG¢ Ð¢Ú ãñ J
™éÝ¢‹™ï ÝçÏ¢Ä²ï ÚãG}¢¼, à¢ÈGUè»G ©}}¢¼, }¢¢çHÜïU …‹Ý¼, }¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚÏÏ¢éH
§ÁG G…G¼ ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï …‹Ý¼ çÝà¢¢Ý ãñ : ç…„ ÜU¢
¥¢ç¶G Ú è ÜUH¢}¢ ã¢ï , ±¢ï ã Î¢ç¶G H ï …‹Ý¼ ã¢ï x ¢¢ J
}¢…G è Î Î¢’±¼ï §SH¢}¢è Üï U
}¢-ÎÝè }¢¢ãG¢ïH ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ „éçÝ²ï : ™éÝ¢‹™ï §ç‹¼ÜGU¢H ÜïU ™‹Î
Ú¢ï…G Ï¢¢’Î ©Ý ÜïU ÈGUÚ…G‹Î Ýï wG±¢Ï¢ }¢ïæ Îï¶¢ çÜU }¢ãêüG}¢ ÜU¢Hê ™¢™¢
„ÈGUïÎ çHÏ¢¢„ }¢ïæ }¢ËÏ¢ê„ „Ú ÐÚ „Ï…G „Ï…G §G}¢¢}¢¢ à¢ÚèÈGU ÜU¢ ¼¢…
„…¢» }¢éSÜUÚ¢¼ï ãé» ÈGUÚ}¢¢ Úãï ãñæ : Ï¢ïÅ¢ ! Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU
}¢-ÎÝè ÜU¢}¢¢ïæ }¢ïæ Hx¢ï Úã¢ï çÜU §„è }¢-ÎÝè }¢¢ãG¢ïH ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼
„ï }¢éÛ¢ ÐÚ ÜUÚ}¢ ãé±¢ ãñ J
}¢¢ñ¼ ÈGUÁGHï wG¢éÎ¢ „ï ã¢ï §ü}¢¢Ý ÐÚ, }¢-ÎÝè }¢¢ãG¢ïH }¢ïæ ÜUÚ H¢ï ¼é}¢ »’ç¼ÜU¢ÈGU
ÚÏ¢ ÜUè ÚãG}¢¼ „ï Ð¢¥¢ïx¢ï …‹Ý¼ }¢ïæ Í¢Ú, }¢-ÎÝè }¢¢ãG¢ïH }¢ïæ ÜUÚ H¢ï ¼é}¢ »’ç¼ÜU¢ÈGU
ãÚ }¢¢ã ¼èÝ Ú¢ïÁ¢Gï Ú¶Ýï ÜU¢ S¢±¢Ï¢

ãÚ }¢-ÎÝè }¢¢ã (²¢’Ýè ç„Ýï çã…Úè ÜïU }¢ãèÝï) }¢ïæ ÜU}¢ ¥…G
ÜU}¢ ¼èÝ3 Ú¢ï…Gï ãÚ §SH¢}¢è |¢¢§ü ¥¢ñÚ §SH¢}¢è Ï¢ãÝ ÜU¢ï Ú¶ ãè HïÝï
™¢çã²ïæ J §„ ÜïU Ï¢ï à¢é}¢¢Ú Îé‹²±è ¥¢ñÚ ©wGÚ±è ÈGU±¢§Î ± ÈGU…G¢§H
ãñæ J Ï¢ïã¼Ú ²ïã ãñ çÜU ²ïã Ú¢ï…Gï “¥Ä²¢}¢ï Ï¢è…G” ²¢’Ýè ™¢æÎ ÜUè 13,
14 ¥¢ñÚ 15 ¼¢Úè¶G ÜU¢ï Ú¶ï …¢»æ J
ÈGU Ú}¢¢Ýï }¢éSG ¼GÈ G U ¢ ç…„Ýï }¢éÛ ¢ ÐÚ Î„ }¢Ú¼Ï¢¢ ÎéM Îï Ð¢ÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢ H¢ ©„ ÐÚ „¢ñ
“²¢ ÚÏÏ¢ï }¢éãG}}¢Î” ÜïU ¥¢Æ ãéGMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï

¥Ä²¢}¢ï Ï¢è…G ÜïU Ú¢ï…G¢ïæ ÜïU }¢é-¼¥GçËHÜGU 8 çÚ±¢²¢¼
(1) ©}}¢éH }¢é¥ç}¢ÝèÝ ãG…
G GÚ¼ï „çÄ²-Î¼éÝ¢ ãGz„
G ¢
„ï çÚ±¢²¼ ãñ, ¥ËH¢ã ÜïU Œ
²¢Úï ãGÏ¢èÏ¢ ™¢Ú
™è…G¢ïæ ÜU¢ï Ýãèæ À¢ïÇG¼ï ƒï 1¥G¢à¢êÚ¢ ¥¢ñÚ 2¥G-à¢-Ú» ÁG¢éH
çãGÁ…¢ ¥¢ñÚ 3ãÚ }¢ãèÝï }¢ïæ ¼èÝ3 çÎÝ ÜïU Ú¢ï…Gï ¥¢ñÚ 4ÈGU…í (ÜïU
ÈGU…üG) „ï ÐãHï Î¢ï Úv¥G¼ïæ (²¢’Ýè Î¢ï „é‹Ý¼ïæ) J
(2) ãG…ÚG ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ §ÏÝï ¥GÏÏ¢¢„ „ï çÚ±¢²¼
ãñ çÜU ¼GÏ¢èÏ¢¢ïæ ÜïU ¼GÏ¢èÏ¢, ¥ËH¢ã ÜïU ãGÏ¢èÏ¢
¥Ä²¢}¢ï Ï¢è…G }¢ïæ çÏ¢x¢ñGÚ Ú¢ï…Gï ÜïU Ý ã¢ï¼ï Ý „ÈGUÚ }¢ïæ Ý ãG…GÚ (²¢’Ýè
çÜGU²¢}¢) }¢ïæ J
(3) ©}}¢éH }¢é¥ç}¢ÝèÝ ãG…GÚ¼ï „çÄ²-Î¼éÝ¢ ¥G¢§à¢¢ çS¢gèÜGU¢
çÚ±¢²¼ ÈGUÚ}¢¢¼è ãñæ : “}¢ïÚï „Ú¼¢…, „¢çãGÏ¢ï }¢ï’Ú¢…
»ÜU }¢ãèÝï }¢ïæ ãzG¼¢, §¼±¢Ú ¥¢ñÚ ÐèÚ ÜU¢ …Ï¢
çÜU Îê„Úï }¢¢ã }¢æx¢H, Ï¢é{ ¥¢ñÚ …é}¢¢’Ú¢¼ ÜU¢ Ú¢ï…G¢ Ú¶¢ ÜUÚ¼ï J”
(4) ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ©GS}¢¢Ý çÏ¢Ý ¥Ï¢ê ¥G¢„

ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ : “}¢ñæ Ýï „ÚÜU¢Úï Î¢ï ¥G¢H}¢, ÝêÚï }¢é…S„}¢, à¢¢ãï Ï¢Ýè
¥¢Î}¢, Ú„êHï }¢éãì G¼à¢}¢ ÜU¢ï ÈGUÚ}¢¢¼ï „éÝ¢, “ç…„

¼GÚãG ¼é}¢ }¢ïæ „ï çÜU„è ÜïU Ð¢„ HÇG¢§ü }¢ïæ Ï¢™¢± ÜïU çH²ï É¢H ã¢ï¼è
ãñ ©„è ¼GÚãG Ú¢ï…G¢ …ã‹Ý}¢ „ï ¼é}ã¢Úè É¢H ãñ ¥¢ñÚ ãÚ }¢¢ã ¼èÝ
çÎÝ Ú¢ï…Gï Ú¶Ý¢ Ï¢ïã¼ÚèÝ Ú¢ï…Gï ãñæ J”
ãÚ }¢ãèÝï }¢ïæ ¼èÝ çÎÝ ÜïU Ú¢ï…Gï »ï„ï ãñæ …ñ„ï ÎãìÚ ²¢’Ýè
(5)
(ã}¢ïà¢¢) ÜUï Ú¢ï…Gï J
Ú-}¢…G¢Ý ÜïU Ú¢ï…Gï ¥¢ñÚ ãÚ }¢ãèÝï }¢ïæ ¼èÝ çÎÝ ÜïU Ú¢ï…Gï
(6)
„èÝï ÜUè ¶GÚ¢Ï¢è ÜU¢ï ÎêÚ ÜUÚ¼ï ãñæ J
(7) ç…„ „ï ã¢ï „ÜïU ãÚ }¢ãèÝï }¢ïæ ¼èÝ Ú¢ï…Gï Ú¶ï çÜU ãÚ Ú¢ï…G¢
Î„ x¢éÝ¢ã ç}¢Å¢¼¢ ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã „ï »ï„¢ Ð¢ÜU ÜUÚ Îï¼¢ ãñ …ñ„¢ Ð¢Ýè
ÜUÐÇGï ÜU¢ï J
(8) …Ï¢ }¢ãèÝï }¢ïæ ¼èÝ Ú¢ï…Gï Ú¶Ýï ã¢ïæ ¼¢ï 13, 14 ¥¢ñÚ 15
ÜU¢ï Ú¶¢ï J
“}¢éS¼GÈGU¢” ÜïU Ðæ¢™ãéGMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï ÐèÚ à¢ÚèÈGU
¥¢ñÚ …é}¢¢’Ú¢¼ ÜïU Ú¢ïÁ¢G¢ï´ ÜïU }¢é-¼¥GçËHÜGU 5 çÚ±¢²¢¼
(1) ãGG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ „ï }¢Ú±è ãñ,
Ú„êHéËH¢ã ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ : ÐèÚ ¥¢ñÚ …é}¢¢’Ú¢¼ ÜU¢ï
¥¢’}¢¢H Ðïà¢ ã¢ï¼ï ãñæ ¼¢ï }¢ñæ Ð„‹Î ÜUÚ¼¢ ãêæ çÜU }¢ïÚ¢ ¥G}¢H ©„ ±vG¼ Ðïà¢
ã¢ï çÜU }¢ñæ Ú¢ï…¢G Î¢Ú ãêæ J
(2) ¥ËH¢ã ÜïU }¢ãGÏ¢êÏ¢, Î¢Ý¢» x¢éG²êÏ¢, }¢éÝÁG…GãéÝ ¥GçÝH

©G²êÏ¢ ÐèÚ à¢ÚèÈGU ¥¢ñÚ …é}¢¢’Ú¢¼ ÜU¢ï Ú¢ï…Gï Ú¶¢
ÜUÚ¼ï ƒï §„ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ïæ ¥G…üG ÜUè x¢§ü ¼¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢, §Ý Î¢ïÝ¢ïæ çÎÝ¢ïæ }¢ïæ
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ãÚ }¢é„Ë}¢¢Ý ÜUè }¢çxGÈGUÚ¼ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ }¢x¢Ú ±¢ïã
Î¢ï à¢wG„ ç…‹ã¢ïæ Ýï Ï¢¢ã}¢ …éÎ¢§ü ÜUÚ Hè ãñ ©Ý ÜUè çÝSÏ¢¼
}¢H¢»ÜU¢ „ï ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ §‹ãïæ À¢ïÇG Î¢ï ²ã¢æ ¼ÜU çÜU „éËãG ÜUÚ Hïæ J
(3) ©}}¢éH }¢é¥ç}¢ÝèÝ ãG…GÚ¼ï „çÄ²-Î¼éÝ¢ ¥G¢§à¢¢ ç„gèÜGU¢

çÚ±¢²¼ ÈGUÚ}¢¢¼è ãñæ : }¢ïÚï „Ú¼¢…, „¢çãGÏ¢ï }¢ï’Ú¢…
ÐèÚ ¥¢ñÚ …é}¢¢’Ú¢¼ ÜïU Ú¢ï…Gï ÜU¢ ¶¢„ ¶G²¢H
Ú¶¼ï ƒï J
ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ÜGU¼¢Î¢
(4) ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ,
„ÚÜU¢Úï Ý¢}¢Î¢Ú, }¢ÎèÝï ÜïU ¼¢…Î¢Ú, Ú„êH¢ïæ ÜïU „¢H¢Ú, ÝçÏ¢²¢ïæ ÜïU
„ÚÎ¢Ú „ï ÐèÚ à¢ÚèÈGU ÜïU Ú¢ï…Gï ÜU¢ „Ï¢Ï¢ ÎÚ²¢zG¼
çÜU²¢ x¢²¢ ¼¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢, §„è }¢ïæ }¢ïÚè ç±H¢Î¼ ãé§ü, §„è }¢ïæ }¢éÛ¢ ÐÚ
±ãìG² Ý¢ç…GH ãé§ü J
(5) ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ©„¢}¢¢ çÏ¢Ý …GñÎ ÜïU
x¢éGH¢}¢ „ï }¢Ú±è ãñ, ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ çÜU „çÄ²ÎéÝ¢ ©„¢}¢¢
çÏ¢Ý …GñÎ „ÈGUÚ }¢ïæ |¢è ÐèÚ ¥¢ñÚ …é}¢¢’Ú¢¼ ÜU¢ Ú¢ï…G¢
¼ÜüUUÝãèæ ÈGUÚ}¢¢¼ï ƒï J }¢ñæ Ýï ©Ý ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ïæ ¥G…üG ÜUè, çÜU v²¢ ±…ã
ãñ çÜU ¥¢Ð §„ Ï¢ÇGè ©G}¢í }¢ïæ |¢è ÐèÚ ¥¢ñÚ …é}¢¢’Ú¢¼ ÜU¢
Ú¢ï…G¢ Ú¶¼ï ãñæ ? ÈGUÚ}¢¢²¢, Ú„êHéËH¢ã ÐèÚ ¥¢ñÚ
…é}¢¢’Ú¢¼ ÜU¢ Ú¢ï…¢G Ú¶¢ ÜUÚ¼ï ƒï J }¢ñæ Ýï ¥G…üG ÜUè, ²¢ Ú„êHËH¢ã
! v²¢ ±…ã ãñ çÜU ¥¢Ð ÐèÚ
¥¢ñÚ …é}¢¢’Ú¢¼ ÜU¢ Ú¢ï…G¢ Ú¶¼ï ãñæ ? ¼¢ï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : H¢ïx¢¢ïæ ÜïU
¥¢’}¢¢H ÐèÚ ¥¢ñÚ …é}¢¢’Ú¢¼ ÜU¢ï Ðïà¢ çÜU²ï …¢¼ï ãñæ J
ÜUèÝï ÜUè ¼¢’ÚèÈGU

}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! §Ý ¥ãG¢Îè„ï }¢éÏ¢¢-ÚÜU¢ „ï
}¢¢’Hê}¢ ãé±¢ çÜU ÐèÚ à¢ÚèÈGU ¥¢ñÚ …é}¢¢’Ú¢¼ ÜU¢ï Ï¢¢Úx¢¢ãï ¶éGÎ¢‹Îè
}¢ïæ Ï¢‹Î¢ïæ ÜïU ¥¢’}¢¢H Ðïà¢ çÜU²ï …¢¼ï ãñæ ¥¢ñÚ §Ý Î¢ïÝ¢ïæ2 ¥Ä²¢}¢
}¢ïæ ¥ËH¢ã ¥ÐÝè ÚãG}¢¼ „ï }¢é„Ë}¢¢Ý¢ïæ ÜUè }¢çxGÈGUÚ¼ ÈGUÚ}¢¢ Îï¼¢
ãñ J }¢x¢Ú ¥¢Ð„ }¢ïæ çÜU„è Îé‹²±è „Ï¢Ï¢ „ï …éÎ¢§ü ÜUÚÝï ±¢H¢ïæ ÜU¢ï Ýãèæ
Ï¢wGà¢¢ …¢¼¢ J ±¢ÜGïU§üG ²ïã Ï¢ïãGÎ ¼à±èà¢ ÜUè Ï¢¢¼ ãñ J ¥¢… ÜïU Î¢ñÚ }¢ïæ
à¢¢²Î ãè ÜU¢ï§ü ÜUèÝï „ï }¢ãGÈêGU…G ã¢ï J çÎH ÜUè ÀéÐè ãé§ü Îéà}¢Ýè ÜU¢ï
ÜUèÝ¢ ÜUã¼ï ãñæ çHã¢…G¢ ã}¢ïæ x¢G¢ñÚ ÜUÚ ÜïU ç…„ ç…„ }¢é„Ë}¢¢Ý ÜU¢ çÎH
}¢ïæ ÜUèÝ¢ Ï¢ñÆ x¢²¢ ã¢ï ©„ ÜU¢ï ÎêÚ ÜUÚÝ¢ ™¢çã²ï J ¶éG„ê„Ý ¶G¢ÝÎ¢Ýè
Û¢x¢ÇGï ã¢ïæ ¼¢ï ¶éGÎ ¥¢x¢ï Ï¢ÉG ÜUÚ „éËãG ÜUè ¼ÚÜUèÏ¢ Ï¢Ý¢Ýè ™¢çã²ï,
§wGH¢„ ÜïU „¢ƒÜU¢ç}¢H ÜU¢ïçà¢à¢ ÜïU Ï¢¢ ±é…êÎ |¢è ¥x¢Ú …éÎ¢§ü
¶Gy}¢ ÜUÚÝï }¢ïæ Ý¢ÜU¢}¢è ãé§ü ¼¢ï ÐãH ÜUÚÝï ±¢H¢ Ï¢Úè ã¢ï
…¢»x¢¢ J Ï¢ãÚ ãG¢H ÐèÚ à¢ÚèÈGU ¥¢ñÚ …é}¢¢’Ú¢¼ ÜU¢ï ã}¢¢Úï }¢èÆï
}¢èÆï ¥¢ÜGU¢ Ú¢ï…G¢ Ú¶¢ ÜUÚ¼ï ƒï J ÐèÚ à¢ÚèÈGU ÜïU

Ú¢ï…Gï ÜU¢ »ÜU „Ï¢Ï¢ ¥ÐÝè ç±H¢Î¼ |¢è Ï¢¼¢²¢, x¢¢ï²¢ ¼¢Á¢Î¢Úï
çÚS¢¢H¼, }¢¢ãï ÝéÏ¢éÃ±¼, }¢¢çHÜïU ÜU¢ñS¢Ú ± Á¢‹Ý¼ }¢ãÏ¢éÏ¢ï ÚÏÏ¢éH
§ÁÁ¢¼ ãÚ ÐèÚ à¢ÚèÈGU ÜU¢ï Ú¢ï…G¢ Ú¶ ÜUÚ ¥ÐÝ¢
²¢ñ}¢ï ç±H¢Î¼ }¢Ý¢²¢ ÜUÚ¼ï ƒï J
“…‹Ý¼” ÜïU ¼èÝ3 ãéGMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï

Ï¢é{ ¥¢ñÚ …é}¢¢’Ú¢¼ ÜïU Ú¢ï…G¢ïæ ÜïU 3 ÈGU…G¢§H
(1) ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã §ÏÝï ¥GÏÏ¢¢„
„ï çÚ±¢²¼ ãñ ¥ËH¢ã ÜïU Œ

²¢Úï Ú„êH, Ú„êHï }¢vGÏ¢êH, „çÄ²Îã ¥¢ç}¢Ý¢
ÜïU x¢éHà¢Ý ÜïU }¢ãv¼ï ÈêUH ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï çÏ¢à¢¢Ú¼
çÝà¢¢Ý ãñ, …¢ï Ï¢é{ ¥¢ñÚ …é}¢¢’Ú¢¼ ÜU¢ï Ú¢ï…Gï Ú¶ï ©„ ÜïU çH²ï …ã‹Ý}¢
„ï ¥¢…G¢Îè çH¶ Îè …¢¼è ãñ J (
(2) ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ }¢éçSH}¢ çÏ¢Ý ©GÏ¢ñÎéËH¢ã ÜGU-Úà¢è

¥ÐÝï ±¢çHÎï }¢éÜUÚü}¢ „ï çÚ±¢²¼ ÜUÚ¼ï ãñæ
çÜU ©‹ã¢ïæ Ýï Ï¢¢Úx¢¢ãï çÚ„¢H¼ }¢ïæ ²¢ ¼¢ï ¶éÎG ¥G…Gü ÜUè
²¢ çÜU„è ¥¢ñÚ Ýï ÎÚ²¢zG¼ çÜU²¢, ²¢ Ú„êHËH¢ã ! }¢ñæ
ã}¢ïà¢¢ Ú¢ï…G¢ Ú¶êæ ? „ÚÜU¢Ú ¶G¢}¢¢ïà¢ Úãï J çÈUÚ
Îê„Úè }¢Ú¼Ï¢¢ ¥G…üG ÜUè, çÈUÚ ¶G¢}¢¢ïà¢è §çwG¼²¢Ú ÈGUÚ}¢¢§ü J ¼è„Úè Ï¢¢Ú
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ }¢éÛ¢ ÐÚ ÜU„GÚ¼ „ï ÎéÚêÎï Ð¢ÜU ÐÉG¢ï Ï¢ïà¢ÜU ¼é}ã¢Ú¢ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéÚêÎï Ð¢ÜU ÐÉGÝ¢ ¼é}ã¢Úï °éÝ¢ã¢ḯ
ÐêÀÝï ÐÚ §çS¼zG„¢Ú ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU Ú¢ï…Gï ÜïU }¢é-¼¥GçËHÜGU çÜU„ Ýï „é±¢H

çÜU²¢ ? ¥G…üG ÜUè, }¢ñæ Ýï ²¢ ÝçÏ¢Ä²ËH¢ã ! ¼¢ï
…±¢Ï¢Ý §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢, Ï¢ïà¢ÜU ¼éÛ¢ ÐÚ ¼ïÚï Í¢Ú ±¢H¢ïæ ÜU¢ ãGÜGU ãñ ¼ê
Ú-}¢…G¢Ý ¥¢ñÚ ©„ „ï }¢éœ
¢ç„H }¢ãèÝï (à¢Ã±¢H) ¥¢ñÚ ãÚ Ï¢é{ ¥¢ñÚ
…é}¢¢’Ú¢¼ ÜU¢ï Ú¢ï…G¢ Ú¶ çÜU ¥x¢Ú ¼ê »ï„¢ ÜUÚïx¢¢ ¼¢ï x¢¢ï²¢ ¼êÝï ã}¢ïà¢¢
ÜïU Ú¢ï…Gï Ú¶ï J
(3) “ç…„ Ýï Ú-}¢…G¢Ý, à¢Ã±¢H, Ï¢é{ ¥¢ñÚ …é}¢¢’Ú¢¼ ÜU¢
Ú¢ï…G¢ Ú¶¢ ¼¢ï ±¢ïã Î¢ç¶GHï …‹Ý¼ ã¢ïx¢¢ J”
“ÜUÚ}¢”ÜïU ¼èÝ3ãéGMÈGU ÜUèçÝSÏ¢¼S¢ï

Ï¢é{, Á¢é}¢¢’Ú¢¼¥¢ñÚ Á¢é}¢é¥G¢ ÜïU Ú¢ïÁ¢G¢ḯ ÜïU 3 ÈGUÁ¢G¢§H
(1) ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã §ÏÝï ¥GÏÏ¢¢„
„ï çÚ±¢²¼ ãñ , „é Ë ¼G ¢ Ýï Î¢ï …ã¢Ý, ÚãG } ¢¼ï ¥G ¢ -Hç}¢²¢Ý

ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï …‹Ý¼ çÝà¢¢Ý ãñ, ç…„ Ýï Ï¢é{,
…é}¢¢’Ú¢¼ ± …é}¢é¥G¢ ÜU¢ Ú¢ï…G¢ Ú¶¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©„ ÜïU çH²ï
…‹Ý¼ }¢ïæ »ÜU }¢ÜU¢Ý Ï¢Ý¢»x¢¢ ç…„ ÜU¢ Ï¢¢ãÚ ÜU¢ çãGS„¢ ¥‹ÎÚ „ï
çÎ¶¢§ü Îïx¢¢ ¥¢ñÚ ¥‹ÎÚ ÜU¢ Ï¢¢ãÚ „ï J
(2) ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ý„ „ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU

¥ËH¢ã ©„ ÜïU çH²ï (²¢’Ýè Ï¢é{, …é}¢¢’Ú¢¼ ± …é}¢é¥G¢ ÜïU Ú¢ï…ïG
Ú¶Ýï ±¢Hï ÜïU çH²ï …‹Ý¼ }¢ïæ) }¢¢ï¼è ¥¢ñÚ ²¢ÜêGU¼ ± …GÏ¢…üÎ ÜU¢ }¢ãGH
Ï¢Ý¢»x¢¢ J ¥¢ñÚ ©„ ÜïU çH²ï Î¢ï…G¶G „ï Ï¢Ú¢¥¼ (²¢’Ýè ¥¢…G¢Îè) çH¶
Îè …¢»x¢è J
(3) ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã §ÏÝï ©G}¢Ú
ÜUè çÚ±¢²¼ }¢ïæ ãñ, …¢ï §Ý ¼èÝ çÎÝ¢ïæ ÜïU Ú¢ï…Gï Ú¶ï çÈUÚ …é}¢é¥G¢ ÜU¢ï
ƒ¢ïÇG¢ ²¢ ç…G²¢Î¢ ¼„géÜGU (²¢’Ýè ¶GñÚ¢¼) ÜUÚï ¼¢ï …¢ï x¢éÝ¢ã çÜU²ï ãñæ
Ï¢wGà¢ çÎ²ï …¢»æx¢ï ¥¢ñÚ »ï„¢ ã¢ï …¢»x¢¢ …ñ„ï ©„ çÎÝ çÜU ¥ÐÝè }¢¢æ
ÜïU ÐïÅ „ï ÐñÎ¢ ãé±¢ ƒ¢ J
“²¢ ÝêÚ” ÜïU Ðæ¢™ãéGMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï

Á¢é}¢é¥G¢ Üï U Ú¢ïÁ¢G¢ï´ ÜïU }¢é-¼¥GçËHÜGU 5 ÈGUÁ¢G¢§H
(1) „ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢, ÜGUÚ¢Úï ÜGUËÏ¢¢ï „èÝ¢, ÈñGU…G x¢‹…èÝ¢
ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï Ï¢¢ ÜGUÚèÝ¢ ãñ : “ç…„ Ýï …é}¢é¥¢G ÜU¢ Ú¢ï…G¢
Ú¶¢ ¼¢ï ¥ËH¢ã ©„ï ¥¢ç¶GÚ¼ ÜïU Î„ çÎÝ¢ïæ ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ¥…í
¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ©Ý ÜUè ¼¢’Î¢Î ¥Ä²¢}¢ï Îé‹²¢ ÜUè ¼GÚãG Ýãèæ ãñ J”
}¢x¢Ú ¼‹ã¢ …é}¢é¥G¢ ÜU¢ Ú¢ï…G¢ Ý Ú¶¢ …¢» §„ ÜïU „¢ƒ

…é}¢¢’Ú¢¼ ²¢ ãzG¼¢ ç}¢H¢ HïÝ¢ ™¢çã²ï J (¼‹ã¢ …é}¢é¥G¢ ÜU¢ Ú¢ï…G¢

Ú¶Ýï ÜUè }¢é}¢¢-Ý-¥G¼ ÜUè çÚ±¢²¼ ¥¢x¢ï ¥¢ Úãè ãñ)
ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ©}¢¢}¢¢
(2) „ï }¢Ú±è ãñ
çÜU }¢ÎèÝï ÜïU ¼¢…±Ú, à¢ÈGUè»G Ú¢ï…Gï }¢ãGà¢Ú, }¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚÏÏ¢ï ¥vÏ¢Ú
ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï MãG ÐÚ±Ú ãñ, “ç…„ Ýï …é}¢é¥G¢ ¥Î¢
çÜU²¢ (²¢’Ýè Ý}¢¢…Gï …é}¢é¥G¢ ¥Î¢ ÜUè) ¥¢ñÚ §„ çÎÝ ÜU¢ Ú¢ï…G¢ Ú¶¢
¥¢ñÚ }¢Úè…G ÜUè §G²¢Î¼ ÜUè, ¥¢ñÚ …Ý¢…Gï ÜïU „¢ƒx¢²¢ ¥¢ñÚ çÝÜU¢ãG ÜUè
x¢±¢ãè Îè ¼¢ï ©„ ÜïU çH²ï …‹Ý¼ ±¢ç…Ï¢ ã¢ï x¢§ü J”
ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢

(3) „ï }¢Ú±è ãñ,
Ú„êHéËH¢ã Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : “ç…„ Ýï Ú¢ï…Gï ÜUè
ãG¢H¼ }¢ïæ ²¢ñ}¢ï …é}¢é¥G¢ ÜUè „éÏãG ÜUè ¥¢ñÚ }¢Úè…G ÜUè § ² G ¢Î¼ ÜUè ¥¢ñÚ
…Ý¢…ïG ÜïU „¢ƒx¢²¢ ¥¢ñÚ „-ÎÜGU¢ çÜU²¢ ¼¢ï ©„ Ýï ¥ÐÝï çH²ï
…‹Ý¼ ±¢ç…Ï¢ ÜUÚ Hè J”
(4) ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ …¢çÏ¢Ú çÏ¢Ý ¥GÏÎéËH¢ã
„ï }¢Ú±è ãñ çÜU Ú„êHéËH¢ã Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ç…„ Ýï
Ï¢Ú¢ï…ïG …é}¢é¥¢G Ú¢ï…¢G Ú¶¢ ¥¢ñÚ }¢Úè…G ÜUè §G²¢Î¼ ÜUè ¥¢ñÚ ç}¢SÜUèÝ ÜU¢ï
¶¢Ý¢ ç¶H¢²¢ ¥¢ñÚ …Ý¢…Gï ÜïU ã}¢Ú¢ã ™H¢ ¼¢ï ©„ï ™¢Hè„ „¢H ÜïU x¢éÝ¢ã
H¢çãGÜGU Ý ã¢ïæx¢ï J
„çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý }¢SªGÎ
(5) ãG…GÚ¼ï
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ, „ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢ Ï¢ãé¼ ÜU}¢ …é}¢é¥G¢ ÜU¢
Ú¢ï…G¢ ¼ÜüUUÈGUÚ}¢¢¼ï ƒï J
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ç…„ ¼GÚãG ¥G¢à¢êÚ¢ ÜïU Ú¢ï…Gï
ÜïU ÐãHï ²¢ Ï¢¢’Î }¢ïæ »ÜU Ú¢ï…G¢ Ú¶Ý¢ ãñ §„è ¼GÚãG …é}¢é¥G¢ }¢ïæ |¢è
ÜUÚÝ¢ ãñ v²êæ çÜU ¶éG„êç„Ä²¼ ÜïU „¢ƒ¼‹ã¢ …é}¢é¥G¢ ²¢ ç„ÈüGU
ãzG¼¢ ÜU¢ Ú¢ï…G¢ Ú¶Ý¢ }¢vMãï ¼‹…Gèãè (²¢’Ýè Ý¢ Ð„‹ÎèÎ¢) ãñ J
ã¢æ ¥x¢Ú çÜU„è }¢wG„ê„ ¼¢Úè¶G ÜU¢ï …é}¢é¥G¢ ²¢ ãzG¼¢ ¥¢ x¢²¢ ¼¢ï ¼‹ã¢
…é}¢é¥G¢ ²¢ ãzG¼¢ ÜU¢ Ú¢ï…G¢ Ú¶Ýï }¢ïæ ÜUÚ¢ã¼ Ýãèæ J }¢-„HÝ 15
à¢¢’Ï¢¢ÝéH }¢é¥GÁG…G}¢, 27 Ú-…Ï¢éH }¢éÚÁ…Ï¢ ±x¢GñÚ¢ J
“ÈGUÁGH” ÜïU ¼èÝ3 ãGéMÈU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï ¼‹ã¢ Á¢é}¢é¥G¢

ÜU¢ Ú¢ïÁ¢G¢ Ú¶Ýï ÜUè }¢é}¢¢-Ý-¥G¼ ÜUè 3 çÚ±¢²¢¼
(1) ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ çÚ±¢²¼ ÜUÚ¼ï
ãñæ, }¢ñæ Ýï ¼¢…Î¢Úï }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã, „ÚÎ¢Úï }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢
ÜU¢ï ÈGUÚ}¢¢¼ï ãé» „éÝ¢, “¼é}¢ }¢ïæ „ï ÜU¢ï§ü ãÚçx¢…G
…é}¢é¥G¢ ÜU¢ Ú¢ï…G¢ Ý Ú¶ï }¢x¢Ú ²ïã çÜU §„ ÜïU ÐãHï ²¢ Ï¢¢’Î }¢ïæ »ÜU
çÎÝ ç}¢H¢ Hï J”
(2) ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢,
ÚªÈGéUÚüãGè}¢ „ï çÚ±¢²¼ ÜUÚ¼ï ãé» ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ çÜU
¥¢Ð Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : Ú¢¼¢ïæ }¢ïæ „ï à¢Ï¢ï …é}¢é¥G¢
ÜU¢ï çÜGU²¢}¢ ÜïU çH²ï ¶G¢„ Ý ÜUÚ¢ï ¥¢ñÚ Ý ãè çÎÝ¢ïæ ÜïU Î¢ñÚ¢Ý ²¢ñ}¢ï
¼¢ ãñ J
…é}¢é¥G¢ ÜU¢ï Ú¢ï…Gï ÜïU „¢ƒ¶G¢„ ÜUÚ¢ï }¢x¢Ú ²ïã çÜU ¼é}¢ »ï„ï Ú¢ï…Gï }¢ïæ
ã¢ï …¢ï ¼é}ãïæ Ú¶Ý¢ ã¢ï J
(3) ãG…ÚG ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ¥G¢ç}¢Ú çÏ¢Ý HéÎñÝ ¥à¥GÚè
„ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU }¢ñæ Ýï Ú„êHéËH¢ã ÜU¢ï ÈGUÚ}¢¢¼ï ãé»

„éÝ¢, “…é}¢é¥G¢ ÜU¢ çÎÝ ¼é}ã¢Úï çH²ï §ü GÎ ãñ §„ çÎÝ Ú¢ï…G¢ }¢¼ Ú¶¢ï
}¢x¢Ú ²ïã çÜU §„ „ï ÐãHï ²¢ Ï¢¢’Î }¢ïæ |¢è Ú¢ï…G¢ Ú¶¢ï J”
§Ý ¼èÝ¢ïæ ¥ãG¢Îè„ „ï }¢¢’Hê}¢ ãé±¢ çÜU ¼‹ã¢ …é}¢é¥G¢ ÜU¢ Ú¢ï…G¢

Ý Ú¶Ý¢ ™¢çã²ï J ã¢æ ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü ¶G¢„ ±…ã ã¢ï }¢-„HÝ 27 Ú-…Ï¢éH
}¢éÚÁ…Ï¢ …é}¢é¥G¢ ÜU¢ï ã¢ï x¢§ü ¼¢ï ¥Ï¢ Ú¶Ýï }¢ïæ ãGÚ… Ýãèæ J
ãGzG¼¢¥¢ñÚ §¼±¢ÚÜïU Ú¢ïÁ¢Gï ÜïU ÈGUÁ¢G¢§HÐÚ}¢éà¼ç}¢HÎ¢ïçÚ±¢²¢¼

ãG…GÚ¼ï „çÄ²-Î¼éÝ¢ ©}}¢ï „-H}¢¢ „ï }¢Ú±è ãñ
çÜU Ú„êHéËH¢ã ãzG¼¢ ¥¢ñÚ §¼±¢Ú ÜU¢ Ú¢ï…¢G Ú¶¢
ÜUÚ¼ï ¥¢ñÚ ÈGUÚ}¢¢¼ï, “²ïã Î¢ïÝ¢ïæ (ãzG¼¢ ¥¢ñÚ §¼±¢Ú) }¢éçàÚÜUèÝ ÜUè §üÎG ÜïU
çÎÝ ãñæ ¥¢ñÚ }¢ñæ ™¢ã¼¢ ãêæ çÜU §Ý ÜUè }¢é¶¢G -HÈGU¼ ÜUMæ J”
¼‹ã¢ ãzG¼¢ ÜU¢ Ú¢ï…G¢ Ú¶Ý¢ }¢‹¥G ãñ J ™éÝ¢‹™ï ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢

¥GÏ Îé Ë H¢ã çÏ¢Ý Ï¢é „Ú ¥ÐÝè Ï¢ãÝ

„ï çÚ±¢²¼ ÜUÚ¼ï ãñ æ çÜU Ú„ê Hé Ë H¢ã Ýï §à¢¢üÎ
ÈGUÚ}¢¢²¢ : “ãzG¼ï ÜïU çÎÝ ÜU¢ Ú¢ï…G¢ ÈGU…üG Ú¢ï…G¢ïæ ÜïU §GH¢±¢ }¢¼ Ú¶¢ï J”
ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ ¥Ï¢ê §üG„¢ ç¼Úç}¢…Gè ÈGUÚ}¢¢¼ï
ãñæ çÜU ²ïã ãGÎè„ ãG„Ý ãñ ¥¢ñÚ ²ã¢æ }¢é}¢¢-Ý-¥G¼ „ï }¢éÚ¢Î çÜU„è
à¢wG„ ÜU¢ ãzG¼ï ÜïU Ú¢ï…ïG ÜU¢ï ¶G¢„ ÜUÚ HïÝ¢ ãñ çÜU ²ãêÎè ©„ çÎÝ ÜUè
¼¢’…Gè}¢ ÜUÚ¼ï ãñæ J
“²¢ S¢éË¼G¢Ýï }¢ÎèÝ¢” ÜïU Ï¢¢Úã ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼

S¢ï Ú¢ïÁ¢G» ÝzGH ÜïU 12 }¢-ÎÝè ÈêUH
Ï¢¢Ð ¥x¢Ú Ï¢ïÅï ÜU¢ï ÝzGH Ú¢ï…Gï „ï §„ çH²ï }¢‹¥G ÜUÚïæ
(1) }¢¢æ
çÜU Ï¢è}¢¢Úè ÜU¢ ¥‹Îïà¢¢ ãñ ¼¢ï ±¢çHÎñÝ ÜUè §¼G¢¥G¼ ÜUÚï J
(2) à¢¢ïãÚ ÜUè §…¢…G¼ ÜïU çÏ¢x¢GñÚ Ï¢è±è ÝzGH Ú¢ï…G¢ Ýãèæ Ú¶
„ÜU¼è J
ÝzGH Ú¢ï…G¢ ÜGUSÎÝ à¢éM¥G ÜUÚÝï „ï ÐêÚ¢ ÜUÚÝ¢ ±¢ç…Ï¢
(3)
ã¢ï …¢¼¢ ãñ ¥x¢Ú ¼¢ïÇGïx¢¢ ¼¢ï ÜGU…G¢ ±¢ç…Ï¢ ã¢ïx¢è J
(4) ÝzGH Ú¢ï…G¢ …¢Ý Ï¢êÛ¢ ÜUÚ Ýãèæ ¼¢ïÇG¢ Ï¢çËÜU çÏ¢H¢
§çwG¼²¢Ú ÅêÅ x¢²¢ }¢-„HÝ ¥G¢ñÚ¼ ÜU¢ï Ú¢ï…Gï ÜïU Î¢ñÚ¢Ý ãGñ…G ¥¢ x¢²¢ ¼¢ï
Ú¢ï…G¢ ÅêÅ x¢²¢ }¢x¢Ú ÜGU…G¢ ±¢ç…Ï¢ ãñ J (»ïÁ¢GÝ, „. 374)
ÝzGH Ú¢ï…G¢ çÏ¢H¢ ©GÁ¢Gí ¼¢ïÇGÝ¢ Ý¢ …¢§…G ãñ J }¢ïã}¢¢Ý ÜïU

(5)
„¢ƒ¥x¢Ú }¢ï…GÏ¢¢Ý Ý ¶¢»x¢¢ ¼¢ï ©„ï ²¢’Ýè }¢ïã}¢¢Ý ÜU¢ï Ý¢ x¢±¢Ú
x¢é…GÚïx¢¢ J ²¢ }¢ïã}¢¢Ý ¥x¢Ú ¶¢Ý¢ Ý ¶¢» ¼¢ï }¢ï…GÏ¢¢Ý ÜU¢ï ¥ç…GÄ²¼
ã¢ïx¢è ¼¢ï ÝzGH Ú¢ï…G¢ ¼¢ïÇGÝï ÜïU çH²ï ²ïã ©GÁ¢Gí ãñ Ï¢à¢¼ïüG çÜU ²ïã |¢Ú¢ï„¢
ã¢ï çÜU §„ ÜUè ÜGUG…G¢ Ú¶ Hïx¢¢ ¥¢ñÚ ²ïã |¢è à¢¼üG ãñ çÜU …GãìG±» ÜéUÏ¢í¢
„ï ÐãHï ¼¢ïÇGï Ï¢¢’Î ÜU¢ï Ýãèæ J
(6) ±¢çHÎñÝ ÜUè Ý¢ Ú¢…Gx¢è ÜïU „Ï¢Ï¢ ¥GSÚ „ï ÐãHï ¼ÜU
ÝzGH Ú¢ï…G¢ ¼¢ïÇG „ÜU¼¢ ãñ J Ï¢¢’Îï ¥GSÚ Ýãèæ J
¥x¢Ú çÜU„è §SH¢}¢è |¢¢§ü Ýï Î¢’±¼ ÜUè ¼¢ï …GãìG±» ÜéUÏ¢í¢

(7)
„ï ÜGUÏH Ú¢ï…G» ÝzGH ¼¢ïÇG „ÜU¼¢ ãñ }¢x¢Ú ÜGU…G¢ ±¢ç…Ï¢ ãñ J
§„ ¼GÚãG çÝÄ²¼ ÜUè, çÜU “ÜUãèæ Î¢’±¼ ãé§ü ¼¢ï Ú¢ï…G¢ Ýãèæ
(8)
¥¢ñÚ Ý ãé§ü ¼¢ï ãñ J” ²ïã çÝÄ²¼ „ãGèãG Ýãèæ, Ï¢ãÚ ãG¢H Ú¢ï…¢G Î¢Ú Ýãèæ J
(¥G¢H}¢ x¢èÚè, ç…. 1 „. 195)
}¢éH¢ç…G}¢ ²¢ }¢ÁGÎêÚ ¥x¢Ú ÝzGHè Ú¢ï…G¢ Ú¶ïæ ¼¢ï ÜU¢}¢
(9)
ÐêÚ¢ Ýãèæ ÜUÚ „ÜU¼ï ¼¢ï “}¢éS¼¢ç…Ú” (²¢’Ýè ç…„ Ýï }¢éH¢-…G}¢¼ ²¢
}¢ÁGÎêÚè ÐÚ Ú¶¢ ãñ) ÜUè §…¢…G¼ …GMÚè ãñ J ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ÜU¢}¢ ÐêÚ¢ ÜUÚ
„ÜU¼ï ãñæ ¼¢ï §…¢…G¼ ÜUè …GMÚ¼ Ýãèæ J
(10) ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ Î¢±êÎ »ÜU çÎÝ
À¢ïÇG ÜUÚ »ÜU çÎÝ Ú¢ï…G¢ Ú¶¼ï ƒï J §„ ¼GÚãG Ú¢ï…Gï Ú¶Ý¢ “„¢ñ}¢ï
}¢-ÎÝè Ð‹Á¢ S¢êÚã ÈGñUÁ¢G¢Ýï Ú¢ïÁ¢G¢
314
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼ GÈ GU¢ …¢ï }¢é Û¢ ÐÚ Ú¢ï…G ï …é} ¢é¥ G ¢ ÎéÚêÎ à¢ÚèÈGU ÐÉGï°¢ }¢ñ´ çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ ©„ ÜUè
Î¢±êÎè” ÜUãH¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï çH²ï ²ïã ¥zG…GH ãñ J …ñ„¢ çÜU

Ú„êHéËH¢ã Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¥zG…GH Ú¢ï…G¢
}¢ïÚï |¢¢§ü Î¢±êÎ ( ) ÜU¢ Ú¢ï…G¢ ãñ çÜU ±¢ïã »ÜU çÎÝ Ú¢ï…G¢ Ú¶¼ï
¥¢ñÚ »ÜU çÎÝ Ý Ú¶¼ï ¥¢ñÚ Îéà}¢Ý ÜïU }¢éÜGU¢Ï¢Hï „ï çÈGUÚ¢Ú Ý ã¢ï¼ï ƒï J”
ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ „éHñ}¢¢Ý

(11)
¼èÝ3 çÎÝ }¢ãèÝï ÜïU à¢éM¥G }¢ïæ, ¼èÝ 3 çÎÝ ±S¼G }¢ïæ ¥¢ñÚ ¼èÝ3 çÎÝ
¥¢ç¶GÚ }¢ïæ Ú¢ï…G¢ Ú¶¢ ÜUÚ¼ï ƒï ¥¢ñÚ §„ ¼GÚãG }¢ãèÝï ÜïU ¥±¢§H,
¥±¢ç„¼G ¥¢ñÚ ¥±¢ç¶GÚ }¢ïæ Ú¢ï…G¢Î¢Ú Úã¼ï ƒï J
(12) „¢Ú¢ „¢H Ú¢ï…Gï Ú¶Ý¢ }¢vMãï ¼‹…Gèãè ãñ J
²¢ ÚÏÏ¢ï }¢éS¼GÈGU¢ ã}¢ïæ ç…G‹Îx¢è, ç„¤GãG¼ ¥¢ñÚ ÈéGUÚ„¼

ÜU¢ï x¢GÝè}¢¼ …¢Ý¼ï ãé» wG¢êÏ¢ wG¢êÏ¢ ÝzGHè Ú¢ï…ïG Ú¶Ýï ÜUè „¥G¢Î¼
¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢, ©‹ãïæ ÜGUÏ¢êH |¢è ÜUÚ ¥¢ñÚ ã}¢¢Úè ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï }¢èÆï }¢èÆï
}¢ãGÏ¢êÏ¢ ÜUè „¢Úè ©}}¢¼ ÜUè }¢çxGÈGUÚ¼ ÈGUÚ}¢¢ J
}¢-ÎÝè Ð‹Á¢ S¢êÚã 315 }¢éÏ¢¢ÚÜU }¢ãèÝï
}¢éÏ¢¢ÚÜU }¢ãèÝï
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ÎÚÎ¢ S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU
à¢ÈGUè©GH }¢éçÁGÝÏ¢èÝ, ÚãìG}¢¼éçËHH ¥G¢-H}¢èÝ ÜU¢
§à¢¢üÎï çÎH Ýà¢èÝ ãñ :
¼ÚÁ¢}¢¢ : çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ S¢éÏãG ± à¢¢}¢
10 10
ÎS¢ ÎS¢ }¢¼üÏ¢¢ ÎéMÎï Ð¢ÜU ÐÉG¢
±¢ïã çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ }¢ïÚè à¢ÈGU¢¥G¼ ÜU¢ï
Ð¢»x¢¢ J
}¢éãGÚü}¢éH ãGÚ¢}¢
§SH¢}¢è S¢¢H }¢¢ãï }¢éãGÚü}¢éH ãGÚ¢}¢ S¢ï à¢éM¥G ã¢ï¼¢ ãñ J ²ïã
Ï¢ãé¼ ãè ¥G-Á¢G}¢¼ ± Ï¢-Ú-ÜU¼ ±¢H¢ }¢ãèÝ¢ ãñ, Á¢¢ï ã}¢ï´ S¢Ï¢í¢ï §üS¢¢Ú
ÜU¢ ÎS¢ü Îï¼¢ ãñ J §S¢ }¢¢ãï }¢éÏ¢¢ÚÜU }¢ï´ §G Ï¢¢Î¼ ÜUÚÝï ¥¢ñÚ Ú¢ïÁ¢G¢ Ú¶Ýï
ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ }¢é-¼¥GgÎ ÈGUÁ¢G¢§H ±¢çÚÎ ãé» ãñ´, ÝèÁ¢G §S¢è }¢¢ã }¢ï´ ²¢ñ}¢ï
¥G¢à¢êÚ¢ Á¢¢ï ¥ÐÝè ¶GéS¢êçS¢Ä²¢¼ }¢ï´ }¢é}¼¢Á¢G ãñ J
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈ GU¢ ç…„Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéÚêÎ ï Ð¢ÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢ H¢ ©„ ÐÚ Î„ ÚãGì }¢¼ï´
½ï…¼¢ ãñ J
Ú-}¢Á¢G¢Ý ÜïU Ï¢¢’Î ¥zGÁ¢GH Ú¢ïÁ¢Gï

ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ „ï çÚ±¢²¼ ãñ
ãéGÁG¢êÚï ¥ÜUÚ}¢, ÝêÚï }¢é…S„}¢, à¢¢ãï Ï¢Ýè ¥¢Î}¢, Ú„êHï }¢éãì G¼à¢}¢,
à¢¢ÈGïU»G ©}¢}¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ : “Ú-}¢…G¢Ý ÜïU Ï¢¢’Î
}¢éãGÚü}¢ ÜU¢ Ú¢ï…G¢ ¥GzG…GH ãñ ¥¢ñÚ ÈGU…üG ÜïU Ï¢¢’Î ¥zG…GH Ý}¢¢…G
„H¢¼éËHñH (²¢’Ýè Ú¢¼ ÜïU Ý±¢çÈGUH) ãñ J
»ÜU }¢ãèÝï ÜïU Ú¢ïÁ¢G¢ï´ ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú

¼GÏ¢èÏ¢¢ïæ ÜïU ¼GÏ¢èÏ¢, ¥ËH¢ã ÜïU ãGÏ¢èÏ¢, ãGÏ¢èÏ¢ï HÏ¢èÏ¢
ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ÚãG}¢¼ çÝà¢¢Ý ãñ : }¢éãÚG }ü ¢ ÜïU ãÚ çÎÝ ÜU¢
Ú¢ï…¢G »ÜU }¢ãèÝï ÜïU Ú¢ï…¢G æï ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ãñ J
“©S¢ãGSé ¢ñÝ §ÏÝï ãGÎ
ñ ÚÐïH¢¶¢ï´ S¢H¢}¢” ÜïU ÐÓÓ¢èS¢
ãGM
é ÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜU¢ï ±¢ÜGUï ¥G ã¢ïÝï ±¢Hï
25 ¥ã}¢ ±¢çÜGU¥G¢¼
}¢éãGÚü}¢éH ãGÚ¢}¢ ¥G¢à¢êÚ¢ ÜïU Ú¢ï…G ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢
(1) 10
¥¢Î}¢ „çÈGUÄ²éËH¢ã ÜUè ¼¢ñÏ¢¢ ÜGUÏ¢êH ÜUè x¢§ü (2)
§„è çÎÝ ©‹ãïæ ÐñÎ¢ çÜU²¢ x¢²¢ (3) §„è çÎÝ ©‹ãïæ …‹Ý¼ }¢ïæ Î¢ç¶GH
çÜU²¢ x¢²¢ (4) §„è çÎÝ ¥Gà¢ü (5) ÜéU„èü (6) ¥¢S}¢¢Ý (7) …G}¢èÝ (8)
„êÚ… (9) ™¢æÎ (10) ç„¼¢Úï ¥¢ñÚ (11) …‹Ý¼ ÐñÎ¢ çÜU²ï x¢» (12)
§„è çÎÝ ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ §Ï¢í¢ãè}¢ ¶GHèHéËH¢ã
ÐñÎ¢ ãé» (13) §„è çÎÝ ©‹ãïæ ¥¢x¢ „ï Ý…¢¼ ç}¢Hè (14) §„è çÎÝ
ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ }¢ê„¢ ÜUHè}¢éËH¢ã ¥¢ñÚ ¥¢Ð
ÜUè ©}}¢¼ ÜU¢ï Ý…¢¼ ç}¢Hè ¥¢ñÚ çÈGUÚ¥G¢ñÝ ¥ÐÝè ÜGU¢ñ}¢ „}¢ï¼ x¢GÜGüU ãé±¢
(15) ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ §ü G„¢ MãGéËH¢ã ÐñÎ¢ çÜU²ï
x¢» (16) §„è çÎÝ ©‹ãïæ ¥¢S}¢¢Ý¢ïæ ÜUè ¼GÚÈGU ©Æ¢²¢ x¢²¢ (17) §„è
çÎÝ ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ÝêãG ÜUè ÜUà¼è ÜU¢ïãï …êÎè
ÐÚ ÆãÚè (18) §„è çÎÝ ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ „éHñ}¢¢Ý
ÜU¢ï }¢éËÜïU ¥G…Gè}¢ ¥G¼G¢ çÜU²¢ x¢²¢ (19) §„è çÎÝ ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢
²êÝé„ }¢ÀHè ÜïU ÐïÅ „ï çÝÜU¢Hï x¢» (20) §„è
çÎÝ ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ²¢’ÜêGUÏ¢ ÜUè Ï¢èÝ¢§ü ÜU¢
…G ¢ ï ’ ÈG U Îê Ú ãé ± ¢ (21) §„è çÎÝ ãG … G Ú ¼ï „çÄ²Îé Ý ¢ ²ê „ é È G U
x¢ãÚï Üêæ »æ „ï çÝÜU¢Hï x¢» (22) §„è çÎÝ ãG…GÚ¼ï
„çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ä²êÏ¢ ÜUè ¼vHèÈGU ÚzG¥G ÜUè x¢§ü
(23) ¥¢S}¢¢Ý „ï …G}¢èÝ ÐÚ „Ï¢ „ï ÐãHè Ï¢¢çÚà¢ §„è çÎÝ Ý¢ç…GH
ãé§ü ¥¢ñÚ (24) §„è çÎÝ ÜU¢ Ú¢ï…G¢ ©}}¢¼¢ïæ }¢ïæ }¢àãêÚ ƒ ¢ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU
²ïã |¢è ÜUã¢ x¢²¢ çÜU §„ çÎÝ ÜU¢ Ú¢ï…G¢ }¢¢ãï Ú-}¢…G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜU „ï
ÐãHï ÈGU…üG ƒ¢ çÈUÚ }¢‹„ê¶G ÜUÚ çÎ²¢ x¢²¢
(25) §}¢¢}¢éH ãé}¢¢}¢, §}¢¢}¢ï ¥G¢Hè }¢ÜGU¢}¢, §}¢¢}¢ï ¥Gà¢ü }¢ÜGU¢}¢, §}¢¢}¢ï
ç¼àÝ¢ ÜU¢}¢ „çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ï ãéG„ñÝ ÜU¢ï }¢¥G à¢ã…G¢Îx¢¢Ý
± Úé-ÈGUÜGU¢ ¼èÝ çÎÝ |¢êÜU¢ Ú¶Ýï ÜïU Ï¢¢’Î §„è ¥G¢à¢êÚ¢ ÜïU Ú¢ï…G Îà¼ï
ÜUÚÏ¢H¢ }¢ïæ §ç‹¼ã¢§ü „zGÈGU¢ÜUè ÜïU „¢ƒà¢ãèÎ çÜU²¢ x¢²¢ J
½ï…¼¢ ãñ J
¥G¢à¢êÚ¢ÜïU çÎÝ¥ãH¢ï§²G ¢HÐÚ¶GÓ¢ü ÜUÚÝïÜUèÏ¢-ÚÜU¢¼

ãG Á ¢G Ú ¼ï S¢çÄ²Îé Ý ¢ ¥G Ï Îé Ë H¢ã çÏ¢Ý }¢SªG Î S¢ãG ¢ Ï¢è
ÜUã¼ï ãñ´ çÜU ÝêÚ ÜïU ÐñÜUÚ, ¼}¢¢}¢ ÝçÏ¢²¢ï´ ÜïU S¢Ú±Ú, Î¢ï
Á¢ã¢æ ÜïU ¼¢Á¢±Ú, S¢éË¼G¢Ýï Ï¢ãìGÚ¢ï Ï¢Ú Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ
çÜU Á¢¢ï à¢wGS¢ ¥G¢à¢êÚ¢ ÜïU çÎÝ ¥ÐÝï Ï¢¢H Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ÜïU ¶¢Ýï ÐèÝï }¢ï´ wG¢êÏ¢
çÁ¢G²¢Î¢ ÈGUÚ¢¶Gè ¥¢ñÚ ÜéUà¢¢-Îx¢è ÜUÚïx¢¢ ²¢’Ýè çÁ¢G²¢Î¢ ¶¢Ý¢ ¼Ä²¢Ú
ÜUÚ¢ ÜUÚ wG¢êÏ¢ ÐïÅ |¢Ú ÜïU ç¶H¢»x¢¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ S¢¢H |¢Ú ¼ÜU
©S¢ ÜïU çÚÁGÜGU }¢ï´ ±éS¥G¼ ¥¢ñÚ ¶GñÚ¢ï Ï¢-Ú-ÜU¼ ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ J
S¢¢Ú¢ S¢¢H ¥}¢Ú¢Á¢G S¢ï çãGÈGU¢Á¢G¼

}¢éÈGUçS„Úï à¢ãèÚ ãGÜUè}¢éH ©}}¢¼ ãG…GÚ¼ï }¢ézG¼è ¥ãG}¢Î ²¢Ú
¶G¢Ý ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ, }¢éãÚG ü}¢ ÜUè Ý±èæ 9 ¥¢ñÚ ÎS±èæ10 ÜU¢ï Ú¢ï…G¢
Ú¶ï ¼¢ï Ï¢ãé¼ „±¢Ï¢ Ð¢»x¢¢ J Ï¢¢H Ï¢Ó™¢ïæ ÜïU çH²ï ÎS±è10 æ }¢éãGÚü}¢ ÜU¢ï
wG¢êÏ¢ ¥ÓÀï ¥ÓÀï ¶¢Ýï ÐÜU¢» ¼¢ï „¢H |¢Ú ¼ÜU Í¢Ú }¢ïæ
Ï¢-Ú-ÜU¼ Úãïx¢è J Ï¢ïã¼Ú ãñ çÜU ç¶™ÇG¢ ÐÜU¢ ÜUÚ ãG…GÚ¼ï à¢ãèÎï ÜUÚÏ¢H¢
„çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ï ãéG„ñÝ ÜUè ÈGU¢ç¼ãG¢ ÜUÚï Ï¢ãé¼ }¢é…ÚüÏ¢
(²¢’Ýè }¢é¥S„Ú ± ¥¢ÁG}¢êÎ¢) ãñ J §„è ¼¢Úè¶G ²¢’Ýè 10 }¢éãGÚü}¢éH
ãGÚ¢}¢ ÜU¢ï xG¢éSH ÜUÚï ¼¢ï ¼}¢¢}¢ „¢H Ï¢è}¢¢çÚ²¢ïæ „ï
¥}Ý }¢ïæ Úãïx¢¢ v²êæ çÜU §„ çÎÝ ¥¢Ï¢ï …G}¢…G}¢ ¼}¢¢}¢ Ð¢çÝ²¢ïæ }¢ïæ
Ðãé™ æ ¼¢ ãñ „Ú±Úï ÜU¢»Ý¢¼, à¢¢ãï }¢¢ñ… êÎ¢¼
Ýï §à¢¢ü Î ÈGU Ú}¢¢²¢ : …¢ï à¢wG„ ²¢ñ }¢ï ¥G¢ à¢ê Ú ¢
§S}¢Î „éÚ}¢¢ ¥¢æ¶¢ïæ }¢ïæ Hx¢¢» ¼¢ï ©„ ÜUè ¥¢æ¶ïæ ÜU|¢è |¢è Ý Îé¶ïæx¢è J
¥G¢à¢êÚ¢ ÜUè ¶GñÚ¢¼ ÜUè Ï¢-ÚÜU¢¼

¥G¢à¢êÚ¢ ÜïU Ú¢ïÁ¢G }¢éËÜïU “Úñ” }¢ï´ ÜGU¢Á¢Gè S¢¢çãGÏ¢ ÜïU Ð¢S¢ »ÜU
S¢¢§H ¥¢ ÜUÚ ¥GÁ¢Gü x¢éÁ¢G¢Ú ãé±¢ : }¢ñ´ »ÜU Ï¢ãé¼ Ý¢Î¢Ú ± §G²¢H Î¢Ú
¥¢Î}¢è ãêæ ¥¢Ð ÜU¢ï ²¢ñ}¢ï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜU¢ ±¢çS¢¼G¢ ! }¢ïÚï çH²ï Î¢ï S¢ñÚ
Ú¢ïÅè, Ð¢æÓ¢ S¢ñÚ x¢¢ïà¼, ¥¢ñÚ ÎS¢ çÎÚã}¢ ÜU¢ §ç‹¼Á¢G¢}¢ ÈGUÚ}¢¢ ÎèçÁ¢²ï,
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¥¢Ð ÜUè §GÁGÁ¢G¼ }¢ï´ Ï¢-Ú-ÜU¼ Îï J ÜGU¢Á¢Gè S¢¢çãGÏ¢
Ýï ÜUã¢ : Á¢G¢ïãÚ ÜïU Ï¢¢’Î ¥¢Ý¢ J ÈGUÜGUèÚ Á¢G¢ïãÚ ÜïU Ï¢¢’Î ¥¢²¢ ¼¢ï
ÜUã¢ : ¥GSÚ ÜïU Ï¢¢’Î ¥¢Ý¢ J ±¢ïã ¥GSÚ ÜïU Ï¢¢’Î ÐãéæÓ¢¢ ¼Ï¢ |¢è ÜéUÀ
Ýãè´ çÎ²¢ ¶G¢Hè ã¢‰¢ ãè ÅÚ¶G¢ çÎ²¢ J ÈGUÜGUèÚ ÜU¢ çÎH ÅêÅ x¢²¢ J
±¢ïã Ú‹Á¢èÎ¢ Ú‹Á¢èÎ¢ »ÜU ÝSÚ¢Ýè (çRUSÓ¢ïÝ) ÜïU Ð¢S¢ ÐãéæÓ¢¢ ¥¢ñÚ
©S¢ S¢ï ÜUã¢ : ¥¢Á¢ ÜïU }¢éÜGUgS¢ çÎÝ ÜïU S¢ÎÜGïU }¢éÛ¢ï ÜéUÀ Îï Î¢ï J ©S¢
Ýï ÐêÀ¢ : ¥¢Á¢ ÜU¢ñÝ S¢¢ çÎÝ ãñ ? Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ : ¥¢Á¢ ²¢ñ}¢ï
¥G¢à¢êÚ¢ ãñ J ²ïã ÜUãÝï ÜïU Ï¢¢’Î ¥G¢à¢êÚ¢ ÜïU ÜéUÀ ÈGUÁ¢G¢§H Ï¢²¢Ý
çÜU²ï J ©S¢ Ýï S¢éÝ ÜUÚ ÜUã¢ ¥¢Ð Ýï Ï¢ãé¼ ãè ¥G-Á¢G}¢¼ ±¢Hï çÎÝ
ÜU¢ ±¢çS¢¼G¢ çÎ²¢, ¥ÐÝè Á¢GMÚ¼ Ï¢²¢Ý ÜUèçÁ¢²ï J S¢¢§H Ýï ©S¢
S¢ï |¢è ±¢ïãè Á¢GMÚ¼ Ï¢²¢Ý ÜUÚ Îè J ©S¢ ¥¢Î}¢è Ýï ÎS¢ Ï¢¢ïÚè x¢ïãêæ,
S¢¢ï S¢ñÚ x¢¢ïà¼ ¥¢ñÚ Ï¢èS¢ çÎÚã}¢ Ðïà¢ ÜUÚ¼ï ãé» ÜUã¢ : ²ïã ¥¢Ð ÜïU
¥ãH¢ï §²G ¢H ÜïU çH²ï çÁ¢G‹Îx¢è |¢Ú ãÚ }¢¢ã §S¢ çÎÝ ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼ ±
ãGéÚ}¢¼ ÜïU S¢ÎÜGïU }¢éÜGUÚüÚ ãñ J Ú¢¼ ÜU¢ï ÜGU¢Á¢Gè S¢¢çãGÏ¢ Ýï wG±¢Ï¢ }¢ï´ Îï¶¢
ÜU¢ï§ü ÜUã Úã¢ ãñ ÝÁ¢GÚ ©Æ¢ ÜUÚ Îï¶ ! Á¢Ï¢ ÝÁ¢GÚ ©Æ¢§ü ¼¢ï Î¢ï ¥G¢Hèà¢¢Ý
}¢ãGH ÝÁ¢GÚ ¥¢», »ÜU Ó¢¢æÎè ¥¢ñÚ S¢¢ïÝï ÜUè §æüÅ¢ï´ ÜU¢ ¥¢ñÚ ÎêS¢Ú¢ S¢é¶Gü
²¢ÜGêU¼ ÜU¢ ‰¢¢ J ÜGU¢Á¢Gè Ýï ÐêÀ¢ : ²ïã Î¢ïÝ¢ï´ }¢ãGH çÜUS¢ ÜïU ãñ´ ? Á¢±¢Ï¢
ç}¢H¢, ¥x¢Ú ¼é}¢ S¢¢§H ÜUè Á¢GMÚ¼ ÐêÚè ÜUÚ Îï¼ï ¼¢ï ²ïã ¼é}ãï´ ç}¢H¼ï
}¢x¢Ú Ó¢êæçÜU ¼é}¢ Ýï ©S¢ï {vÜïU ç¶H¢Ýï ÜïU Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ |¢è ÜéUÀ Ý çÎ²¢ §S¢
çH²ï ¥Ï¢ ²ïã Î¢ïÝ¢ï´ }¢ãGH ÈGéUH¢æ ÝSÚ¢Ýè (çRUSÓ¢ïÝ) ÜïU çH²ï ãñ´ J ÜGU¢Á¢Gè
S¢¢çãGÏ¢ Ï¢ïÎ¢Ú ãé» ¼¢ï Ï¢ãé¼ ÐÚïà¢¢Ý ‰¢ï J S¢éÏãG ãé§ü ¼¢ï ÝSÚ¢Ýè (çRUSÓ¢ïÝ)
ÜïU Ð¢S¢ x¢» ¥¢ñÚ ©S¢ S¢ï Î²¢üz¼G çÜU²¢ çÜU ÜUH ¼é}¢ Ýï ÜU¢ñÝ S¢è “ÝïÜUè”
ÜUè ãñ ? ©S¢ Ýï ÐêÀ¢, ¥¢Ð ÜU¢ï ÜñUS¢ï §GË}¢ ãé±¢ ? ÜGU¢Á¢Gè S¢¢çãGÏ¢ Ýï
¥ÐÝ¢ wG±¢Ï¢ S¢éÝ¢²¢, ¥¢ñÚ Ðïà¢ÜUà¢ ÜUè, çÜU }¢éÛ¢ S¢ï »ÜU H¢¶
çÎÚã}¢ Hï H¢ï ¥¢ñÚ ÜUH ÜUè “ÝïÜUè” }¢éÛ¢ï Ï¢ïÓ¢ Î¢ï ! ÝSÚ¢Ýè Ýï
ÜUã¢ : }¢ñ´ M» Á¢G}¢èÝ ÜUè S¢¢Úè Î¢ñH¼ Hï ÜUÚ |¢è §S¢ï ÈGUÚ¢ïwG¼
Ýãè´ ÜUMæx¢¢, ÚÏÏ¢éH §G ÁGÁ¢G¼ ÜUè ÚãG}¢¼ ± §GÝ¢²¼
Ï¢ãé¼ wG¢êÏ¢ ãñ J HèçÁ¢²ï }¢ñæ }¢éS¢Ë}¢¢Ý ã¢ï¼¢ ãêæ ²ïã ÜUã ÜUÚ ©S¢
Ýï ÐÉG¢, ²¢’Ýè }¢ñ´
x¢±¢ãè Îï¼¢ ãêæ ¥ËH¢ã ÜïU çS¢±¢ ÜU¢ï§ü §GÏ¢¢Î¼ ÜïU H¢§ÜGU Ýãè´
¥¢ñÚ x¢±¢ãè Îï¼¢ ãêæ }¢éãG}}¢Î ©S¢ ÜïU Ï¢‹Î» ¶G¢S¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU
ÚS¢êH ãñ´ J
à¢Ï¢ï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜUè ÝzGH Ý}¢¢Á¢G

¥G¢à¢êÚ¢ ÜUè Ú¢¼ }¢ï´ Ó¢¢Ú Úv¥G¼ Ý}¢¢Á¢G ÝzGH §S¢ ¼ÚÜUèÏ¢
S¢ï ÐÉGï çÜU ãÚ Úv¥G¼ }¢ï´ ¥H ãG}Î ÜïU Ï¢¢’Î ¥¢-²¼éH ÜéUÚS¢è »ÜU
Ï¢¢Ú ¥¢ñÚ S¢êÚ» §wGH¢S¢ ¼èÝ ¼èÝ Ï¢¢Ú ÐÉGï ¥¢ñÚ Ý}¢¢Á¢G S¢ï ÈGU¢çÚx¢G ã¢ï
ÜUÚ »ÜU S¢¢ï }¢¼üÏ¢¢ S¢êÚ» §wGH¢S¢ ÐÉGï J x¢ééÝ¢ã¢ï´ S¢ï Ð¢ÜU ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ
çÏ¢çãà¼ }¢ï´ Ï¢ï §ç‹¼ã¢ Ýï’}¢¼ï´ ç}¢Hï´x¢è J (Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú, S¢. 157 )
“ãGéS¢ñÝ” ÜïU Ó¢¢Ú ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï
¥G¢à¢êÚ¢ ÜïU Ú¢ïÁ¢Gï ÜïU 4 ÈGUÁ¢G¢§H”
(1) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã §ÏÝï ¥GÏÏ¢¢S¢
ÜU¢ §à¢¢üÎï çx¢Ú¢}¢è ãñ, “ÚS¢êHéËH¢ã Á¢Ï¢ }¢Îè-Ý¼éH
}¢éÝÃ±Úã }¢ï´ ¼à¢ÚèÈGU H¢», ²ãêÎ ÜU¢ï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜïU çÎÝ
Ú¢ïÁ¢G¢Î¢Ú Ð¢²¢ ¼¢ï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : ²ïã v²¢ çÎÝ ãñ çÜU ¼é}¢ Ú¢ïÁ¢G¢ Ú¶¼ï
ã¢ï ? ¥GÁ¢Gü ÜUè : ²ïã ¥G-Á¢G}¢¼ ±¢H¢ çÎÝ ãñ çÜU §S¢ }¢ï´ }¢êS¢¢
¥¢ñÚ ©Ý ÜUè ÜGU¢ñ}¢ ÜU¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ÝÁ¢¢¼ Îè
¥¢ñÚ çÈGUÚ¥G¢ñÝ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ÜGU¢ñ}¢ ÜU¢ï ÇÏ¢¢ï çÎ²¢ J çHã¢Á¢G¢ }¢êS¢¢
Ýï Ï¢¼G¢ñÚï à¢éRU¢Ý¢ §S¢ çÎÝ ÜU¢ Ú¢ïÁ¢G¢ Ú¶¢, ¼¢ï ã}¢ |¢è
Ú¢ïÁ¢G¢ Ú¶¼ï ãñ´ J §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : }¢êS¢¢ ÜUè }¢é±¢-ÈGUÜGU¼
ÜUÚÝï }¢ï´ Ï¢ çÝSÏ¢¼ ¼é}ã¢Úï ã}¢ çÁ¢G²¢Î¢ ãGÜGUÎ¢Ú ¥¢ñÚ çÁ¢G²¢Î¢ ÜGUÚèÏ¢ ãñ´
J ¼¢ï S¢ÚÜU¢Ú Ýï ¶GéÎ |¢è Ú¢ïÁ¢G¢ Ú¶¢ ¥¢ñÚ §S¢ ÜU¢
ãGév}¢ |¢è ÈGUÚ}¢¢²¢ J”
(2) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã §ÏÝï ¥GÏÏ¢¢S¢
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´, “}¢ñ´ Ýï S¢éË¼G¢Ýï Î¢ï Á¢ã¢Ý, à¢ã‹à¢¢ãï ÜU¢ñÝ¢ï }¢ÜU¢Ý, ÚãG}¢¼ï
¥G¢-Hç}¢²¢Ý ÜU¢ï çÜUS¢è çÎÝ ÜïU Ú¢ïÁ¢Gï ÜU¢ï ¥¢ñÚ
çÎÝ ÐÚ ÈGUÁ¢GèH¼ Îï ÜUÚ Á¢éS¼-Á¢ê ÈGUÚ}¢¢¼ï Ý Îï¶¢ }¢x¢Ú ²ïã çÜU
¥G¢à¢êÚ¢ ÜU¢ çÎÝ ¥¢ñÚ ²ïã çÜU Ú-}¢Á¢G¢Ý ÜU¢ }¢ãèÝ¢ J”
(3) ÝçÏ¢Ä²ï ÚãG}¢¼, à¢ÈGUè»G ©}}¢¼, à¢ã‹à¢¢ãï ÝéÏ¢éÃ±¼, ¼¢Á¢Î¢Úï

çÚS¢¢H¼ Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : ²¢ñ}¢ï ¥G¢à¢êÚ¢ ÜU¢
Ú¢ïÁ¢G¢ Ú¶¢ï ¥¢ñÚ §S¢ }¢ï´ ²ãêçÎ²¢ïæ ÜUè }¢é¶G¢-HÈGU¼ ÜUÚ¢ï, §S¢ S¢ï ÐãHï
²¢ Ï¢¢’Î }¢ï´ |¢è »ÜU çÎÝ ÜU¢ Ú¢ïÁ¢G¢ Ú¶¢ï J
9
²¢’Ýè ¥G¢à¢êÚ¢ ÜU¢ Ú¢ïÁ¢G¢ Á¢Ï¢ |¢è Ú¶ï´ ¼¢ï S¢¢‰¢ ãè Ý±è´ ²¢
11
x²¢Úã±è´ }¢éãGÚü}¢éH ãGÚ¢}¢ ÜU¢ Ú¢ïÁ¢G¢ |¢è Ú¶ HïÝ¢ Ï¢ïã¼Ú ãñ J
(4) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ÜGU¼¢Î¢ S¢ï çÚ±¢²¼
ãñ, ÚS¢êHéËH¢ã ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : }¢éÛ¢ï ¥ËH¢ã ÐÚ
x¢é}¢¢Ý ãñ çÜU ¥G¢à¢êÚ¢ ÜU¢ Ú¢ïÁ¢G¢ »ÜU S¢¢H ÜGUÏH ÜïU x¢éÝ¢ã ç}¢Å¢ Îï¼¢
ãñ J
Îé¥G¢» ¥G¢à¢êÚ¢
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ }¢éÛ¢ ÐÚ ÜU„GÚ¼ „ï ÎéÚêÎï Ð¢ÜU ÐÉG¢ï Ï¢ïà¢ÜU ¼é}ã¢Ú¢ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéÚêÎï Ð¢ÜU ÐÉGÝ¢ ¼é}ã¢Úï °éÝ¢ã¢ḯ
çÈUÚ S¢¢¼ Ï¢¢Ú ÐÉGï
ÚÏ¢è©G‹ÝêÚ à¢ÚèÈGU
çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎS¢ }¢¼üÏ¢¢ ÎéMÎï Ð¢ÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
©S¢ ÐÚ S¢¢ï ÚãG}¢¼ï´ Ý¢çÁ¢GH ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ J
}¢¢ãï ÚÏ¢è©G‹ÝêÚ à¢ÚèÈGU ¼¢ï v²¢ ¥¢¼¢ ãñ ãÚ ¼GÚÈGU }¢¢ñç„}¢ï

Ï¢ã¢Ú ¥¢ …¢¼¢ ãñ J }¢èÆï }¢èÆï }¢vÜUè }¢-ÎÝè }¢éS¼GÈUG ¢
ÜïU Îè±¢Ý¢ï´ }¢ï´ ¶Géà¢è ÜUè HãÚ Î¢ñÇG …¢¼è ãñ J Ï¢êÉG¢ ã¢ï ²¢ …±¢Ý ãÚ
ãGÜGUèÜGUè }¢é„Ë}¢¢Ý °¢ï²¢ çÎH ÜUè …GÏ¢¢Ý „ï Ï¢¢ïH ©Æ¼¢ ãñ :
çÝ„¢Ú ¼ïÚè ™ãH ÐãH ÐÚ ã…G¢Ú §üGÎï´ ÚÏ¢è©GH ¥Ã±H
ç„±¢» §ÏHè„ ÜïU …ã¢´ }¢ï´ „½è ¼¢ï wG¢éçà¢²¢´ }¢Ý¢ Úãï ãñ´
…Ï¢ ÜU¢»Ý¢¼ }¢ï´ ÜéUÈGíU¢ï çà¢ÜüU ¥¢ñÚ ±ãìGà¢¼¢ï Ï¢Ú-Ï¢çÚÄ²¼ ÜU¢
Í¢éÐ ¥´{ïÚ¢ À¢²¢ ãé±¢ ‰¢¢ J Ï¢¢Úã ÚÏ¢è©G‹ÝêÚ à¢ÚèÈGU ÜU¢ï }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢
}¢ï´ ãG…GÚ¼ï „çÄ²-Î¼éÝ¢ ¥¢ç}¢Ý¢ ÜïU }¢ÜU¢Ýï ÚãG}¢¼ çÝà¢¢Ý
„ï »ÜU »ï„¢ ÝêÚ ™}¢ÜU¢ ç…„ Ýï „¢Úï ¥G¢H}¢ ÜU¢ï …°}¢° …°}¢° ÜUÚ
çÎ²¢ J ç„„v¼è ãé§ü §‹„¢çÝ²¼ ÜUè ¥¢´¶ ç…Ý ÜUè ¼GÚÈGU H°è ãé§ü ‰¢è
±¢ïã ¼¢…Î¢Úï çÚ„¢H¼, à¢ã‹à¢¢ãï ÝéÏ¢éÃ±¼, }¢wG…GÝï …êÎ¢ï „¶G¢±¼,
ÐñÜUÚï ¥G-Á¢G-}¢¼¢ï à¢Ú¢ÈGU¼, }¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚÏÏ¢éH §GÁG…G¼, }¢¢ïãGç„Ýï §‹„¢çÝÄ²¼
¼}¢¢}¢ ¥G¢-H}¢èÝ ÜïU çH²ï ÚãG}¢¼ Ï¢Ý ÜUÚ }¢¢ÎÚï
°ï¼è ÐÚ …Ë±¢ °Ú ãé» J
}¢éÏ¢¢ÚÜU ã¢ï çÜU ¶Gy}¢éH }¢éÚ-„Hè´ ¼à¢ÚèÈGU Hï ¥¢»
…Ý¢Ï¢ï ÚãìG}¢¼éçËHH ¥G¢-H}¢è´ ¼à¢ÚèÈGU Hï ¥¢»
„éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢´
¶G¢ -¼}¢é H }¢é Ú -„HèÝ, ÚãìG } ¢¼é ç ËHH ¥G¢ -H}¢èÝ,
à¢ÈGUè©GH }¢éçÁGÝÏ¢èÝ, ¥Ýè„éH °GÚèÏ¢èÝ, ç„Ú¢…éS„¢çHÜUèÝ,
}¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚÏÏ¢éH ¥G¢-H}¢èÝ, …Ý¢Ï¢ï „¢çÎÜGU¢ï ¥}¢èÝ
ãñ J
ÜGUÚ¢Úï ãÚ ÜGUËÏ¢ï }¢ãGÁG¢êÝ¢ï °G}¢°èÝ Ï¢Ý ÜUÚ 12 ÚÏ¢è©G‹ÝêÚ à¢ÚèÈGU ÜU¢ï

„éÏãGï „¢çÎÜGU ÜïU ±vG¼ …ã¢´ }¢ï´ ¼à¢ÚèÈGU H¢» ¥¢ñÚ ¥¢ ÜUÚ Ï¢ï „ã¢Ú¢ï´,
°G}¢ ÜïU }¢¢Ú¢ï´, Îéw²¢Ú¢ï´, çÎH çÈGU°¢Ú¢ï´ ¥¢ñÚ ÎÚ ÎÚ ÜUè Æ¢ïÜUÚï´ ¶¢Ýï ±¢Hï
Ï¢ï ™¢Ú¢ï´ ÜUè à¢¢}¢ï °GÚèÏ¢¢´ ÜU¢ï “„éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢´” Ï¢Ý¢ çÎ²¢ J
}¢é„Ë}¢¢Ý¢ï ! „éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢´ }¢éÏ¢¢ÚÜU
±¢ïã Ï¢Ú„¢¼ï ¥‹±¢Ú „ÚÜU¢Ú ¥¢»
}¢¢ï’ç……G¢¼
12 ÚÏ¢è©G ‹ Ýê Ú à¢ÚèÈG U ÜU¢ï ¥ËH¢ã Üï U Ýê Ú
ÜUè Îé‹²¢ }¢ï´ …Ë±¢ °Úè ã¢ï¼ï ãè ÜéUÈGíU¢ï …GéË}¢¼ ÜïU
Ï¢¢ÎH ÀÅ °», à¢¢ãï §üÚ¢Ý çÜUSÚ¢ ÜïU }¢ãGH ÐÚ …GË…GH¢ ¥¢²¢, ™¢ñÎã
ÜéU´°éÚï ç°Ú °» J §üÚ¢Ý ÜU¢ …¢ï ¥¢¼à¢ ÜUÎ¢ »ÜU ã…G¢Ú „¢H „ï à¢¢ï’H¢
…GÝ ‰¢¢ ±¢ïã Ï¢éÛ¢ °²¢, ÎçÚ²¢» „¢±ã ¶GéàÜU ã¢ï °²¢, ÜU¢’Ï¢ï ÜU¢ï ±ÁÎ
¥¢ °²¢ ¥¢ñÚ Ï¢é¼ „Ú ÜïU Ï¢H ç°Ú ÐÇGï J
¼ïÚè ¥¢}¢Î ‰¢è çÜU Ï¢ñ¼éËH¢ã }¢é…Úï ÜU¢ï Û¢éÜU¢
¼ïÚè ãñÏ¢¼ ‰¢è çÜU ãÚ Ï¢é¼ ‰¢Ú‰¢Ú¢ ÜUÚ ç°Ú °²¢
¼¢…Î¢Úï çÚ„¢H¼ …ã¢´ }¢ï´ ÈGUÁGH¢ï ÚãG}¢¼
Ï¢Ý ÜUÚ ¼à¢ÚèÈGU H¢» ¥¢ñÚ ²ÜGUèÝÝ ¥ËH¢ã ÜUè ÚãG}¢¼ ÜïU
ÝéÁG¢êH ÜU¢ çÎÝ ¶Géà¢è ± }¢é„Úü¼ ÜU¢ çÎÝ ã¢ï¼¢ ãñ J ™éÝ¢‹™ï ¥ËH¢ã
¼Ï¢¢-Ú-ÜU ± ¼¥G¢H¢ §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ :

¼Ú-…-}¢» ÜU‹ÁG ¢ é H §ü } ¢¢Ý : ¼é } ¢
ÈGUÚ}¢¢¥¢ï ¥ËH¢ã ( ) ãè ÜïU ÈGUÁGH ¥¢ñÚ
§„è ÜUè ÚãG}¢¼ ¥¢ñÚ ©„è ÐÚ ™¢çã²ï çÜU
¶Géà¢è ÜUÚḯ J ±¢ïã ©Ý ÜïU „Ï¢ {Ý Î¢ñH¼ „ï
Ï¢ïã¼Ú ãñ J
¥ËH¢ãé ¥vÏ¢Ú ! ÚãG}¢¼ï ¶GéÎ¢ ±‹Îè ÐÚ ¶Géà¢è }¢Ý¢Ýï ÜU¢
ÜGéUÚ¥¢Ýï ÜUÚè}¢ ãGév}¢ Îï Úã¢ ãñ J ¥¢ñÚ v²¢ ã}¢¢Úï Œ ²¢Úï ¥¢ÜGU¢
„ï Ï¢ÉG ÜUÚ ½è ÜU¢ï§ü ¥ËH¢ã ÜUè ÚãG}¢¼ ãñ ?
Îïç¶²ï }¢éÜGUg„ ÜGéUÚ¥¢Ý }¢ï´ „¢ÈGU „¢ÈGU »’H¢Ý ãñ :
¼Ú-…-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ã}¢ Ýï
¼é}ãï´ Ý ½ï…¢ }¢°Ú ÚãG}¢¼ „¢Úï …ã¢Ý ÜïU
çH²ï J
à¢Ï¢ï ÜGUÎí S¢ï |¢è ¥zGÁ¢GH Ú¢¼
ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ à¢ñ¶G ¥GÏÎéH ãGGÜGU }¢éãGçg„ï ÎïãH±è
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´, “Ï¢ïà¢ÜU „Ú±Úï ¥G¢H}¢
ÜUè à¢Ï¢ï ç±H¢Î¼ à¢Ï¢ï ÜGUÎí „ï ½è ¥zG…GH ãñ v²ê´ çÜU à¢Ï¢ï ç±H¢Î¼
„ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢ ÜïU §„ Îé‹²¢ }¢ï´ …Ë±¢ °Ú ã¢ïÝï ÜUè
Ú¢¼ ãñ …Ï¢ çÜU Hñ-H¼éH ÜGUÎí „ÚÜU¢Ú ÜU¢ï ¥G¼G¢
ÜUÎ¢ü à¢Ï¢ ãñ J ¥¢ñÚ …¢ï Ú¢¼ …GéãêÚï …G¢¼ï „Ú±Úï ÜU¢»Ý¢¼
ÜUè ±…ã „ï }¢éà¢ÚüÈGU ã¢ï ±¢ïã ©„ Ú¢¼ „ï ç…G²¢Î¢ à¢ÚÈGU ± §GÁG…G¼ ±¢Hè
ãñ …¢ï }¢H¢»ÜU¢ ÜïU ÝéÁG¢êH ÜUè çÏ¢Ý¢ ÐÚ }¢éà¢ÚüÈGU ãñ J
…àÝï ç±H¢Î¼ }¢Ý¢Ýï ÜU¢ „±¢Ï¢

à¢ñ¶G ¥GÏÎéH ãGÜUG }¢¢ïãGçg„ï ÎïãH±è ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ ,
„ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢ ÜUè ç±H¢Î¼ ÜUè Ú¢¼ ¶éà¢è }¢Ý¢Ýï
±¢H¢ïæ ÜUè ……G¢ ²ïã ãñ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥¢H¢ ©‹ãïæ ÈGUÁGH¢ï ÜUÚ}¢ „ï
…‹Ý¢¼é‹Ý§Gü}¢ }¢ïæ Î¢ç¶GH ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ J }¢é„Ë}¢¢Ý ã}¢ïà¢¢ „ï }¢ãGçÈGUHï
}¢èH¢Î }¢é ‹¥GçÜGUÎ ÜUÚ¼ï ¥¢» ãñæ ¥¢ñÚ ç±H¢Î¼ ÜUè ¶Géà¢è }¢ïæ Î¢’±¼ïæ Îï¼ï,
¶¢Ýï ÐÜU±¢¼ï ¥¢ñÚ wG¢Ïê ¢ „-ÎÜGU¢ ± ¶ñÚG ¢¼ Îï¼ï ¥¢» ãñæ J wG¢Ïê ¢ ¶éGà¢è ÜU¢
§ÁGã¢Ú ÜUÚ¼ï ¥¢ñÚ çÎH ¶¢ïH ÜUÚ ¶G™ü ÜUÚ¼ï ãñæ Ýè…G ¥¢Ð
ÜUè ç±H¢Î¼ï Ï¢¢ „¥G¢Î¼ ÜUï ç…GRU ÜU¢ »ãç¼}¢¢}¢ ÜUÚ¼ï ãñæ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï
}¢ÜU¢Ý¢ïæ ÜU¢ï „…¢¼ï ãñæ ¥¢ñÚ §Ý ¼}¢¢}¢ ¥zG ¥G¢Hï ãG-„Ý¢ ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ „ï
©Ý H¢ïx¢¢ïæ ÐÚ ¥ËH¢ã ÜUè ÚãG}¢¼¢ïæ ÜU¢ ÝéÁG¢H
ê ã¢ï¼¢ ãñ J
}¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚÏÏ¢ï ¥vÏ¢Ú ¼à¢ÚèÈGU H¢ Úãï ãñæ ¥¢… ¥ç}Ï¢²¢ ÜUï „Ú±Ú ¼à¢ÚèÈGU H¢ Úãï ãñæ
v²êæ ãñ ÈGU…G¢ }¢é¥œ
G ¢GÚ ! v²êæ Ú¢ïà¢Ýè ãñ Í¢Ú Í¢Ú ¥ÓÀ¢ ! ãGÏ¢èÏ¢ï Î¢±Ú ¼à¢ÚèÈGU H¢ Úãï ãñæ
§üGÎ¢ïæ ÜUè §üGÎ ¥¢§ü ÚãG}¢¼ wG¢éÎ¢ ÜUè H¢§ü …êÎ¢ï „¶G¢ ÜUï ÐñÜUÚ ¼à¢ÚèÈGU H¢ Úãï ãñæ
ãGêÚïæ Hx¢èæ ¼Ú¢Ýï Ý¢’¼¢ïæ ÜUï x¢éÝ-x¢éÝ¢Ýï ãêGÚ¢ï }¢HÜU ÜUï ¥zG„Ú ¼à¢ÚèÈGU H¢ Úãï ãñæ
…¢ï à¢¢ãï Ï¢ãìGÚ¢ï Ï¢Ú ãñæ ÝçÏ¢²¢ïæ ÜUï ¼¢…±Ú ãñæ ±¢ïã ¥¢ç}¢Ý¢ ¼ïÚï Í¢Ú ¼à¢ÚèÈGU H¢ Úãï ãñæ
¥Gœ
¢G¢Ú ¥Ï¢ wG¢éà¢è „ï ÈUêHï Ýãèæ „}¢¢¼ï
Îé‹²¢ }¢ïæ §Ý ÜUï çÎHÏ¢Ú ¼à¢ÚèÈGU H¢ Úãï ãñæ
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! }¢¢ãï ÚÏ¢è©‹ÝêÚ à¢ÚèÈGU }¢ï´ wG¢êÏ¢

§çÁ¼}¢¢»G çÁ¢GRU¢ï Ý¢’¼ ÜUèçÁ¢²ï J §S¢ }¢¢ã }¢ï´ ÎéMÎï Ð¢ÜU ÜUè wG¢êÏ¢
ÜUS¢Ú¼ ÈGUÚ}¢¢§²ï J wG¢êÏ¢ wG¢êÏ¢ Ý±¢çÈGUH ÐÉG ÜUÚ ¥¢ñÚ Îèx¢Ú ÝïÜU ÜU¢}¢
ÜUÚ ÜïU ¥¢ÜGU¢» }¢ÎèÝ¢, ÜGUÚ¢Úï ÜGUËÏ¢¢ï S¢èÝ¢ ÜUè
Ï¢¢Úx¢¢ãï Ï¢ïÜUS¢ ÐÝ¢ã }¢ï´ §üS¢¢Hï S¢±¢Ï¢ ÜUèçÁ¢²ï J
Ú-Á¢Ï¢éH }¢éÚÁÁ¢Ï¢
Á¢‹Ý¼ ÜUè ÝãÚ
ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ý„ çÏ¢Ý }¢¢çHÜU „ï
çÚ±¢²¼ ãñ çÜU ÝêÚ ÜïU ÐñÜUÚ, ¼}¢¢}¢ ÝçÏ¢²¢ï´ ÜïU S¢Ú±Ú, Î¢ï Á¢ã¢æ ÜïU
¼¢Á¢±Ú, S¢éË¼G¢Ýï Ï¢ãìGÚ¢ï Ï¢Ú Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
“…‹Ý¼ }¢ïæ »ÜU ÝãÚ ãñ ç…„ï “Ú…Ï¢” ÜUã¢ …¢¼¢ ãñ …¢ï Îê{ „ï
ç…G²¢Î¢ „ÈGUïÎ ¥¢ñÚ à¢ãÎ „ï ç…G²¢Î¢ }¢èÆè ãñ ¼¢ï …¢ï ÜU¢ï§ü Ú…Ï¢ ÜU¢
»ÜU Ú¢ï…G¢ Ú¶ï ¼¢ï ¥ËH¢ã ©„ï §„ ÝãÚ „ï „ñÚ¢Ï¢ ÜUÚïx¢¢ J”
Á¢‹Ý¼ ÜU¢ }¢ãGH

ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê çÜGUH¢Ï¢¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ
Ú…Ï¢ ÜïU Ú¢ï…G¢Î¢Ú¢ïæ ÜïU çH²ï …‹Ý¼ }¢ïæ »ÜU }¢ãGH ãñ J”
S¢œ
¢¢§üS¢±è´ à¢Ï¢ ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼
Ú…Ï¢ }¢ïæ »ÜU Ú¢¼ ãñ çÜU §„ }¢ïæ ÝïÜU ¥G}¢H ÜUÚÝï ±¢Hï ÜU¢ï
„¢ï Ï¢Ú„ ÜUè ÝïçÜU²¢ïæ ÜU¢ „±¢Ï¢ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ïã Ú…Ï¢ ÜUè „œ ¢¢§üS±èæ
à¢Ï¢ ãñ J …¢ï §„ }¢ïæ Ï¢¢Úã Úv¥G¼ §„ ¼GÚãG ÐÉGï çÜU ãÚ Úv¥G¼ }¢ïæ „êÚ»
ÈGU¢ç¼ãG¢ ¥¢ñÚ ÜU¢ï§ü „è »ÜU „êÚ¼ ¥¢ñÚ ãÚ Î¢ï Úv¥G¼ ÐÚ ¥œ ¢çãGÄ²¢¼
ÐÉGï ¥¢ñÚ Ï¢¢Úã ÐêÚè ã¢ïÝï ï ÐÚ „H¢}¢ ÈñUÚï, §„ ÜïU Ï¢¢’Î 100 Ï¢¢Ú ²ïã ÐÉGï :
§çS¼xG È G U ¢Ú „¢ï
Ï¢¢Ú, ÎéMÎ à¢ÚèÈGU „¢ï Ï¢¢Ú ÐÉGï ¥¢ñÚ ¥ÐÝè Îé‹²¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼ „ï
ç…„ ™è…G ÜUè ™¢ãï Îé¥G¢ }¢¢æx¢ï ¥¢ñÚ „éÏãG ÜU¢ï Ú¢ï…G¢ Ú¶ï ¼¢ï ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ©„ ÜUè „Ï¢ Îé¥G¢»æ ÜGUÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢» ç„±¢» ©„ Îé¥G¢ ÜïU …¢ï
x¢éÝ¢ã ÜïU çH²ï ã¢ï J
S¢œ
¢¢§üS¢±è´ ÚÁ¢Ï¢ ÜïU Ú¢ïÁ¢Gï ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼
}¢ïÚï ¥¢ÜGU¢ ¥¢’H¢ ãG…GÚ¼, §}¢¢}¢ï ¥ãHï „é‹Ý¼, ±çHÄ²ï
Ýï’}¢¼, ¥G…Gè}¢éH Ï¢-Ú-ÜU¼, ¥G…Gè}¢éH }¢¼üÏ¢¼, ÐÚ±¢Ý» à¢}»G
çÚ„¢H¼, }¢é…çgÎï ÎèÝ¢ï ç}¢ËH¼, ãG¢ç}¢²ï „é‹Ý¼, }¢¢çãG²ï çÏ¢Î¥G¼,
G ï ¶GñÚ¢ï Ï¢-Ú-ÜU¼, ãG…GÚ¼ï
¥G¢çH}¢ï à¢Úè¥G¼, ÐèÚï ¼GÚèÜGU¼, Ï¢¢§ „
¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ë¢ãG¢… ¥H ãG¢çÈGU…G ¥H ÜGU¢Úè à¢¢ã §}¢¢}¢
¥ãG}¢Î Ú…G¢ ¶G¢Ý ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ çÜU ÈGU±¢§Îï ãÝ¢Î }¢ïæ
ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ý„ „ï }¢Ú±è ãñ çÜU ÝçÏ¢Ä²ï
ÜUÚè}¢, ÚªÈGéUÚüãGè}¢ Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : “„œ ¢¢§ü„
Ú…Ï¢ ÜU¢ï }¢éÛ¢ï ÝéÏ¢éÃ±¼ ¥G¼G¢ ãé§ü …¢ï §„ çÎÝ ÜU¢ Ú¢ï…G¢ Ú¶ï ¥¢ñÚ
§zG¼G¢Ú ÜïU ±vG¼ Îé¥G¢ ÜUÚï Î„ Ï¢Ú„ ÜïU x¢éÝ¢ã¢ïæ ÜU¢ ÜUzGÈGU¢Ú¢ ã¢ï J”
(ÈGU¼¢±¢ Ú-…Gç±Ä²¢ }¢é¶GÚü…¢, ç…. 10 „. 648)
½ï…¼¢ ãñ J
S¢¢ï S¢¢H ÜïU Ú¢ïÁ¢Gï ÜU¢ S¢±¢Ï¢

ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ „Ë¢}¢¢Ý ÈGU¢Ú„è „ï }¢Ú±è ãñ,
¥ËH¢ã ÜïU }¢ãGÏ¢êÏ¢, Î¢Ý¢» x¢éG²êÏ¢, }¢éÝÁG…GãéÝ ¥GçÝH ©G²êÏ¢
ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï …Gèà¢¢Ý ãñ : “Ú…Ï¢ }¢ïæ »ÜU çÎÝ ¥¢ñÚ Ú¢¼
ãñ …¢ï ©„ çÎÝ Ú¢ï…G¢ Ú¶ï ¥¢ñÚ Ú¢¼ ÜU¢ï çÜGU²¢}¢ (§G Ï¢¢Î¼) ÜUÚï ¼¢ï
x¢¢ï²¢ ©„ Ýï „¢ï „¢H ÜïU Ú¢ï…Gï Ú¶ï ¥¢ñÚ ²ïã Ú…Ï¢ ÜUè „¼¢§ü„
¼¢Úè¶G ãñ J §„è çÎÝ }¢éãG}}¢Î ÜU¢ï ¥ËH¢ã
Ýï }¢Ï¢ªG„ ÈGUÚ}¢¢²¢ J”
à¢¢’Ï¢¢ÝéH }¢é¥GÁGÁ¢G}¢
¥¢ÜGU¢ ÜU¢ }¢ãèÝ¢
Ú„êHï ¥ÜUÚ}¢, ÝêÚï }¢é…S„}¢, à¢¢ãï Ï¢Ýè ¥¢Î}¢, à¢¢ÈGïU»G
©}¢}¢ ÜU¢ à¢¢’Ï¢¢Ýé H }¢é ¥GÁ G…G}¢ Üï U Ï¢¢Úï }¢ï æ
ÈGU Ú}¢¢Ýï }¢é ÜUÚü } ¢ ãñ , à¢¢’Ï¢¢Ý }¢ï Ú ¢ }¢ãèÝ¢ ãñ ¥¢ñ Ú Ú-}¢…G¢ Ýé H
}¢é Ï ¢¢ÚÜU, ¥ËH¢ã ÜU¢ }¢ãèÝ¢ ãñ J
Ú-}¢Á¢G¢Ý ÜïU Ï¢¢’Î ÜU¢ñÝ S¢¢ }¢ãèÝ¢ ¥zGÁ¢GH ãñ ?

ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ý„ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ, Î¢ï ¥G¢H}¢
ÜïU }¢¢çHÜU¢ï }¢éwG¼¢Ú, }¢vÜUè }¢-ÎÝè „ÚÜU¢Ú, }¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÐÚ±Îü x¢¢Ú
ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ãï Ï¢ï ÜU„ ÐÝ¢ã }¢ï æ ¥G… ü G ÜUè x¢§ü çÜU
Ú-}¢…G¢Ý ÜïU Ï¢¢’Î ÜU¢ñÝ „¢ Ú¢ï…G¢ ¥zG…GH ãñ ? §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
“¼¢’…Gè}¢ï Ú-}¢…G¢Ý ÜïU çH²ï à¢¢’Ï¢¢Ý ÜU¢ J” çÈUÚ ¥G…üG ÜUè x¢§ü,
ÜU¢ñÝ „¢ „-ÎÜGU¢ ¥zG…GH ãñ ? ÈGUÚ}¢¢²¢ : Ú-}¢…G¢Ý ÜïU }¢¢ã }¢ïæ
„-ÎÜGU¢ ÜUÚÝ¢ J
Ð‹ÎÚã±è´ à¢Ï¢ }¢ï´ ¼Á¢ËHè
„ï çÚ±¢²¼ ãñ, ¼¢…Î¢Úï çÚ„¢H¼, „Ú¢Ð¢ ÚãG}¢¼, }¢ãGÏ¢êÏ¢ï
ÚÏÏ¢éH §GÁG…G¼ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¥ËH¢ã à¢¢’Ï¢¢Ý
ÜUè Ð‹ÎÚã±èæ 15 à¢Ï¢ }¢ïæ ¼…ËHè ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ J §çS¼xGÈG ¢Ú (²¢’Ýè
¼¢ñÏ¢¢) ÜUÚÝï ±¢H¢ïæ ÜU¢ï Ï¢wGà¢ Îï¼¢ ¥¢ñÚ ¼G¢çHÏ¢ï ÚãG}¢¼ ÐÚ ÚãìG}¢ ÈGUÚ}¢¢¼¢
¥¢ñÚ ¥GÎ¢±¼ ±¢H¢ïæ ÜU¢ï ç…„ ãG¢H ÐÚ ãñæ ©„è ÐÚ À¢ïÇG Îï¼¢ ãñ J”
|¢H¢§²¢ï´ ±¢Hè Ú¢¼ï´

çÚ±¢²¼ ÈGUÚ}¢¢¼è ãñæ : }¢ñæ Ýï ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢, ÚªÈéGUÚüãGè}¢
ÜU¢ï ÈGUÚ}¢¢¼ï ãé» „éÝ¢, ¥ËH¢ã (¶G¢„ ¼G¢ñÚ
ÐÚ) ™ ¢Ú 4 Ú¢¼¢ïæ }¢ïæ |¢H¢§²¢ïæ ÜïU ÎÚ±¢…ïG ¶¢ïH Îï¼¢ ãñ 1Ï¢ÜGUÚ §üÎG
ÜUè Ú¢¼ 2§üGÎéH çÈGU~¢G ÜUè Ú¢¼ 3à¢¢’Ï¢¢Ý ÜUè Ð‹ÎÚã±èæ 15 Ú¢¼
çÜ §„ Ú¢¼ }¢ïæ }¢ÚÝï ±¢H¢ïæ ÜïU Ý¢}¢ ¥¢ñÚ H¢ïx¢¢ïæ ÜU¢ çÚÁGÜGU ¥¢ñÚ (§„
„¢H) ãG… ÜUÚÝï ±¢H¢ïæ ÜïU Ý¢}¢ çH¶ï …¢¼ï ãñæ 4¥G-ÚÈGU¢ (Ý± …éGH
çãGÁ…¢) ÜUè Ú¢¼, ¥…G¢Ýï (ÈGU…í) ¼ÜU J
}¢x¢GçÚÏ¢ ÜïU Ï¢¢’Î À Ý±¢çÈGUH

}¢x¢GçÚÏ¢ ÜïU ÈGU…üG ± „é‹Ý¼ ±x¢ñGÚ¢ ÜïU Ï¢¢’Î À Úv¥G¼
wG¢é„ê„è Ý±¢çÈGUH ¥Î¢ ÜUÚÝ¢ }¢¢’}¢êH¢¼ï ¥¢ñç H²¢» çÜUÚ¢}¢
„ï ãñ J }¢x¢GçÚÏ¢ ÜïU ÈGU…üG ± „é‹Ý¼ ±x¢ñGÚ¢ ¥Î¢ ÜUÚ ÜïU
À Úv¥G¼ ÝzGH Î¢ï Î¢ï Úv¥G¼ ÜUÚ ÜïU ¥Î¢ ÜUèç…²ï J ÐãHè Î¢ï
Úv¥G¼ïæ à¢éM ¥G ÜUÚÝï „ï ÜGUÏH ²ïã ¥G…üG ÜUèç…²ï : ²¢ ¥ËH¢ã
! §Ý Î¢ï Úv¥G¼¢ïæ ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ „ï }¢éÛ¢ï ÎÚ¢ç…G²ï ©G}¢í çÏ¢H¶ñGÚ
¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢ J Îê„Úè Î¢ï Úv¥G¼ïæ à¢M¥G ÜUÚÝï „ï ÜGUÏH ¥G…üG ÜUèç…²ï :
²¢ ¥ËH¢ã ! §Ý Î¢ï Úv¥G¼¢ïæ ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ „ï Ï¢H¢¥¢ïæ „ï
}¢ïÚè çãGÈGU¢…G¼ ÈGUÚ}¢¢ J ¼è„Úè Î¢ï Úv¥G¼ïæ à¢éM¥G ÜUÚÝï „ï ÜGUÏH
§„ ¼GÚãG ¥G…üG ÜUèç…²ï : ²¢ ¥ËH¢ã ! §Ý Î¢ï Úv¥G¼¢ïæ ÜUè
Ï¢-Ú-ÜU¼ „ï }¢éÛ¢ï ç„ÈGüUU¥ÐÝ¢ }¢¢ïãG¼¢… Ú¶ ¥¢ñÚ x¢GñÚ¢ïæ ÜUè }¢¢ïãG¼¢…è
„ï Ï¢™¢ JUãÚ Î¢ï Úv¥G¼ ÜïU Ï¢¢’Î §vÜUè„ Ï¢¢Ú ²¢ »ÜU
Ï¢¢Ú „êÚ» ²¢„èÝ ÐçÉG²ï Ï¢çËÜU ã¢ï „ÜïU ¼¢ï Î¢ïÝ¢ïï æ ãè ÐÉG Hèç…²ï ,
²ï ã |¢è ã¢ï „ÜU¼¢ ãñ çÜU »ÜU §SH¢}¢è |¢¢§ü ²¢„èÝ à¢ÚèÈGU
Ï¢é H‹Î ¥¢±¢…G „ï ÐÉGï æ ¥¢ñ Ú Îê „Úï ¶G¢}¢¢ï à ¢è „ï „é Ýï æ , §„ }¢ï æ ²ï ã
¶G²¢H Úç¶²ï çÜU Îê „Ú¢ §„ Î¢ñ Ú¢Ý …GÏ ¢¢Ý „ï ²¢„èÝ à¢ÚèÈGU Ý
ÐÉGï J Ú¢¼ à¢éM¥G ã¢ï ¼ ï ãè „±¢Ï¢ ÜU¢ ¥}Ï¢¢Ú Hx¢
…¢»x¢¢ J ãÚ Ï¢¢Ú ²¢„èÝ à¢ÚèÈGU ÜïU Ï¢¢’Î Îé¥G¢» çÝSÈGUï à¢¢’Ï¢¢Ý
|¢è ÐçÉG²ï :
Îé¥G¢» çÝSÈGïU à¢¢’Ï¢¢ÝéH }¢é¥GÁGÁ¢G}¢

¼ÚÁ¢}¢¢ : ¥ËH¢ã ÜïU Ý¢}¢ „ï à¢éM¥G …¢ï Ï¢ãé¼ }¢ïãÚÏ¢¢Ý ÚãG}¢¼

±¢H¢ J »ï ¥ËH¢ã ! »ï »ãG„¢Ý ÜUÚÝï ±¢Hï çÜU ç…„ ÐÚ »ãG„¢Ý
Ýãèæ çÜU²¢ …¢¼¢ ! »ï Ï¢ÇGè à¢¢Ý¢ï à¢¢ñÜU¼ ±¢Hï ! »ï ÈGUÁGH¢ï §‹¥G¢}¢ ±¢Hï ! ¼ïÚï ç„±¢
ÜU¢ï§ü }¢¢’Ï¢êÎ Ýãèæ J ¼ê ÐÚïà¢¢Ý ãG¢H¢ïæ ÜU¢ }¢ÎÎx¢¢Ú, ÐÝ¢ã }¢¢æx¢Ýï ±¢H¢ïæ ÜU¢ï
ÐÝ¢ã ¥¢ñÚ ¶G¢ñÈGU…GÎ¢ïæ ÜU¢ï ¥}¢¢Ý ÎïÝï ±¢H¢ ãñ J »ï ¥ËH¢ã ! ¥x¢Ú
¼ê ¥ÐÝï ²ã¢æ ©}}¢éH çÜU¼¢Ï¢ (H¢ñãGï }¢ãGÈGêU…G) }¢ïæ }¢éÛ¢ï à¢ÜGUè (Ï¢Î Ï¢wG¼),
}¢ãGM}¢, {éyÜU¢Ú¢ ãé±¢ ¥¢ñÚ çÚÁGÜGU }¢ïæ ¼æx¢è çÎ²¢ ãé±¢ çH¶ ™éÜU¢ ã¢ï ¼¢ï »ï
¥ËH¢ã ! ¥ÐÝï ÈG ÁGH „ï }¢ïÚè Ï¢Î Ï¢wG¼è, }¢ãGM}¢è, ç…GËH¼ ¥¢ñÚ
çÚÁGÜGU ÜUè ¼æx¢è ÜU¢ï ç}¢Å¢ Îï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï Ð¢„ ©}}¢éH çÜU¼¢Ï¢ }¢ïæ }¢éÛ¢ï ¶éGà¢
Ï¢wG¼ çÚÁGÜGU çÎ²¢ ãé±¢ ¥¢ñÚ |¢H¢§²¢ïæ ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU çÎ²¢ ãé±¢ „Ï¼ (¼ãGÚèÚ)
ÈGUÚ}¢¢ Îï J çÜU ¼êÝï ãè ¼ïÚè Ý¢ç…GH ÜUè ãé§ü çÜU¼¢Ï¢ }¢ïæ ¼ïÚï ãè |¢ï…ï ãé» ÝÏ¢è
ÜUè …GÏ¢¢Ý ÐÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ ¥¢ñÚ ¼ïÚ¢ (²ïã) ÈGUÚ}¢¢Ý¢ ãGÜGU
ãñ çÜU, “¥ËH¢ã …¢ï ™¢ãï ç}¢Å¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ „¢çÏ¢¼ ÜUÚ¼¢ (çH¶¼¢)
ãñ ¥¢ñÚ ¥SH çH¶¢ ãé±¢ ©„è ÜïU Ð¢„ ãñ J”
wG¢éÎ¢²¢ ¥ËH¢ã ! ¼…çËH²ï ¥G¢’…G}¢ ÜïU ±„èHï „ï …¢ï çÝSÈGïU
à¢¢’Ï¢¢ÝéH }¢éÜUÚü}¢ ÜUè Ú¢¼ }¢ïæ ãñ çÜU ç…„ }¢ïæ Ï¢¢æÅ çÎ²¢ …¢¼¢ ãñ …¢ï
çãGv}¢¼ ±¢H¢ ÜU¢}¢ ¥¢ñÚ ¥ÅH ÜUÚ çÎ²¢ …¢¼¢ ãñ J (²¢ ¥ËH¢ã !)
}¢é„èÏ¢¼¢ïæ ¥¢ñÚ Úç‹…à¢¢ïæ ÜU¢ï ã}¢ „ï ÎêÚ ÈGUÚ}¢¢ çÜU ç…‹ãïæ ã}¢ …¢Ý¼ï ¥¢ñÚ Ýãèæ
|¢è …¢Ý¼ï …Ï¢ çÜU ¼ê §‹ãïæ „Ï¢ „ï ç…G²¢Î¢ …¢ÝÝï ±¢H¢ ãñ J Ï¢ïà¢ÜU ¼ê „Ï¢
„ï Ï¢ÉG ÜUÚ ¥G…Gè…G ¥¢ñÚ §GÁG…G¼ ±¢H¢ ãñ J ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ã}¢¢Úï „ÚÎ¢Ú
}¢éãG}}¢Î ÐÚ ¥¢ñÚ ¥¢Ð ÜïU ¥¢H¢ï
¥SãG¢Ï¢ ÐÚ ÎéMÎ¢ï „H¢}¢ |¢ï…ï J „Ï¢ wG¢êçÏ¢²¢æ „Ï¢ …ã¢Ý¢ïæ
ÜïU Ð¢HÝï ±¢Hï ¥ËH¢ã ÜïU çH²ï ãñæ J
ÜGUÏ¢í ÐÚ }¢¢ï}¢ Ï¢çœ

¢²¢æ Á¢H¢Ý¢
à¢Ï¢ï Ï¢Ú¢¥¼ }¢ïæ §SH¢}¢è |¢¢§²¢ïæ ÜU¢ ÜGUçÏ¢íS¼¢Ý …¢Ý¢ „é‹Ý¼
ãñ (§SH¢}¢è Ï¢ãÝ¢ïæ ÜU¢ï à¢Ú¥GÝ §…¢…G¼ Ýãèæ) ÜGUÏ¢í¢ïæ ÐÚ }¢¢ï}¢ Ï¢çœ¢²¢æ
Ýãèæ …H¢ „ÜU¼ï ã¢æ ¥x¢Ú ç¼H¢±¼ ±x¢GñÚ¢ ÜUÚÝ¢ ã¢ï ¼¢ï …G MÚ¼Ý
©…¢H¢ ãG¢ç„H ÜUÚÝï ÜïU çH²ï ÜGUÏ¢í „ï ãÅ ÜUÚ }¢¢ï}¢Ï¢œ ¢è …H¢
„ÜU¼ï ãñæ J §„è ¼GÚãG ãG¢ç…GÚèÝ ÜU¢ï ¶éGàÏ¢ê Ðãéæ ™¢Ýï ÜUè çÝÄ²¼ „ï ÜGUÏ¢í
„ï ãÅ ÜUÚ ¥x¢ÚÏ¢çœ ¢²¢æ …H¢Ýï }¢ïæ ãGÚ… Ýãèæ J }¢…G¢Ú¢¼ï ¥¢ñçH²¢
ÐÚ ™¢ÎÚ ™ÉG¢Ý¢ ¥¢ñÚ §„ ÜïU Ð¢„ ™Ú¢x¢G …H¢Ý¢ …¢§…G
ãñ çÜU §„ ¼GÚãG H¢ïx¢ }¢é-¼±Á…ïã ã¢ï¼ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU çÎH¢ïæ }¢ïæ ¥G-ÁG¢}¢¼
ÐñÎ¢ ã¢ï¼è ¥¢ñÚ ±¢ïã ãG¢ç…GÚ ã¢ï ÜUÚ §çv¼„¢Ï¢ï ÈGñU…G ÜUÚ¼ï ãñæ J ¥x¢Ú
¥¢ñçH²¢ ¥¢ñÚ ¥G±¢}¢ ÜUè ÜGUÏ¢íïæ ²v„¢æ Ú¶è …¢»æ ¼¢ï Ï¢ãé¼ „¢Úï ÎèÝè
ÈGU±¢§Î ¶Gy}¢ ã¢ï ÜUÚ Úã …¢»æ J
¥¢¼à¢ Ï¢¢Á¢Gè ãGÚ¢}¢ ãñ
¥zG„¢ï„ ! ¥¢¼à¢ Ï¢¢…Gè ÜUè Ý¢Ð¢ÜU ÚS}¢ ¥Ï¢ }¢é„Ë}¢¢Ý¢ïæ }¢ïæ
…G¢ïÚ ÐÜUÇG¼è …¢ Úãè ãñ, }¢é„Ë}¢¢Ý¢ïæ ÜU¢ ÜUÚ¢ïÇG ã¢ ÜUÚ¢ïÇG MçÐ²¢ ãÚ
„¢H ¥¢¼à¢ Ï¢¢…Gè ÜUè Ý…íG ã¢ï …¢¼¢ ãñ J ¥¢ñÚ ¥¢» çÎÝ ²ïã ¶GÏ¢Úïæ
¥¢¼è ãñæ çÜU ÈGUéH¢æ …x¢ã ¥¢¼à¢ Ï¢¢…Gè „ï §¼Ýï Í¢Ú …H x¢» ¥¢ñÚ §¼Ýï
¥¢Î}¢è Û¢éH„ ÜUÚ }¢Ú x¢» ±x¢GñÚ¢ ±x¢ñGÚ¢ J §„ }¢ïæ …¢Ý ÜU¢ ¶G¼GÚ¢, }¢¢H
ÜUè Ï¢ÚÏ¢¢Îè ¥¢ñÚ }¢ÜU¢Ý }¢ïæ ¥¢x¢ Hx¢Ýï ÜU¢ ¥‹Îïà¢¢ ãñ, çÈUÚ ²ïã ÜU¢}¢
¥ËH¢ã ÜUè Ý¢ ÈGUÚ}¢¢Ýè |¢è ãñ J ãG…GÚ¼ï }¢ézG¼è ¥ãG}¢Î ²¢Ú ¶G¢Ý
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ, “¥¢¼à¢ Ï¢¢…Gè Ï¢Ý¢Ý¢, Ï¢ï™Ý¢, ¶GÚèÎÝ¢
¥¢ñÚ ¶GÚèÎ±¢Ý¢, ™H¢Ý¢ ¥¢ñÚ ™H±¢Ý¢ „Ï¢ ãGÚ¢}¢ ãñ J”

(§SH¢}¢è ç…G‹Îx¢è, „. 78 )
¼éÛ¢ ÜU¢ï à¢¢’Ï¢¢Ýï }¢é¥GÁG…G}¢ ÜU¢ wG¢éÎ¢²¢ ±¢ç„¼G¢
Ï¢wGà¢ Îï ÚÏÏ¢ï }¢éãG}}¢Î ¼ê }¢ïÚè ãÚ §ÜU ¶G¼G¢
Ú-}¢Á¢G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜU
¥ËH¢ã ÜïU }¢ãGÏ¢êÏ¢, Î¢Ý¢» xG¢é²êÏ¢, }¢éÝÁG…GãéÝ ¥GçÝH
©G²ê Ï ¢ ÜU¢ ÈGU Ú}¢¢Ýï ¼GÜGU Lü Ï¢ çÝà¢¢Ý ãñ , “Ï¢ï à ¢ÜU
Ï¢Ú¢ï … G ï çÜGU ²¢}¢¼ H¢ï x ¢¢ï æ }¢ï æ „ï }¢ï Úï ÜGU ÚèÏ¢ ¼Ú ±¢ï ã ã¢ï x¢¢ …¢ï }¢é Û¢
ÐÚ „Ï¢ „ï ç…G²¢Î¢ Îé MÎ |¢ï … ï J”
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ¶GéÎ¢» ÚãG}¢¢Ý ÜU¢ ÜUÚ¢ïÇG

ã¢ ÜUÚ¢ïÇG »ãG„¢Ý çÜU ©„ Ýï ã}¢ïæ }¢¢ãï Ú-}¢…G¢Ý …ñ„è ¥G…Gè}¢éàà¢¢Ý
Ýï’}¢¼ „ï „Ú-ÈGUÚ¢…G ÈGUÚ}¢¢²¢ J }¢¢ãï Ú-}¢…G¢Ý ÜïU ÈñUG …G¢Ý ÜïU v²¢ ÜUãÝï ! §„
ÜUè ¼¢ï ãÚ Í¢ÇGè ÚãG}¢¼ |¢Úè ãñ J §„ }¢ãèÝï }¢ïæ ¥…í¢ï „±¢Ï¢ Ï¢ãé¼ ãè
Ï¢ÉG …¢¼¢ ãñ J ÝzGH ÜU¢ „±¢Ï¢ ÈGU…Gü ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ¥¢ñÚ ÈGU…Gü ÜU¢ „±¢Ï¢
„œ ¢Ú70 x¢éÝ¢ ÜUÚ çÎ²¢ …¢¼¢ ãñ J Ï¢çËÜU §„ }¢ãèÝï }¢ïæ ¼¢ï Ú¢ï…G¢Î¢Ú ÜU¢
„¢ïÝ¢ |¢è §GÏ¢¢Î¼ }¢ïæ à¢é}¢¢Ú çÜU²¢ …¢¼¢ ãñ J ¥Gà¢ü ©Æ¢Ýï ±¢Hï çÈGUçÚà¼ï
Ú¢ï…G¢Î¢Ú¢ïæ ÜUè Îé¥G¢ ÐÚ ¥¢}¢èÝ ÜUã¼ï ãñæ ¥¢ñÚ »ÜU ãGÎè„ï Ð¢ÜU ÜïU
}¢é¼G¢çÏ¢ÜGU “Ú-}¢…G¢Ý ÜïU Ú¢ï…G¢Î¢Ú ÜïU çH²ï ÎçÚ²¢ ÜUè }¢ÀçH²¢æ

§zG¼G¢Ú ¼ÜU Îé¥G¢» }¢çxGÈGUÚ¼ ÜUÚ¼è Úã¼è ãñæ J”
S¢¢ïÝï ÜïU ÎÚ±¢Á¢Gï ±¢H¢ }¢ãGH

ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê „§GüÎ ¶éGÎÚè „ï çÚ±¢²¼
ãñ, }¢vÜUè }¢-ÎÝè „éË¼G¢Ý, ÚãG}¢¼ï ¥G¢-Hç}¢²¢Ý
ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ÚãG}¢¼ çÝà¢¢Ý ãñ : “…Ï¢ }¢¢ãï Ú-}¢…G¢Ý ÜUè ÐãHè Ú¢¼
¥¢¼è ãñ ¼¢ï ¥¢S}¢¢Ý¢ïæ ÜïU ÎÚ±¢…ïG ¶¢ïH çÎ²ï …¢¼ï ãñæ ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ Ú¢¼
¼ÜU Ï¢‹Î Ýãèæ ã¢ï¼ï J …¢ï ÜU¢ï§ü Ï¢‹Î¢ §„ }¢¢ãï }¢éÏ¢¢ÚÜU ÜUè çÜU„è |¢è Ú¢¼
}¢ïæ Ý}¢¢…G ÐÉG¼¢ ãñ ¼¢ï ¥ËH¢ã ©„ ÜïU ãÚ „ÁÎï ÜïU §G±…G (²¢’Ýè
Ï¢ÎHï }¢ïæ) ©„ ÜïU çH²ï Ð‹ÎÚã „¢ï ÝïçÜU²¢æ çH¶¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ©„ ÜïU çH²ï
…‹Ý¼ }¢ïæ „é¶Gü ²¢ÜGêU¼ ÜU¢ Í¢Ú Ï¢Ý¢¼¢ ãñ J ç…„ }¢ïæ „¢Æ ã…G¢Ú ÎÚ±¢…Gï
ã¢ïæx¢ï J ¥¢ñÚ ãÚ ÎÚ±¢…ïG ÜïU ÐÅ „¢ïÝï ÜïU Ï¢Ýï ã¢ïæx¢ï ç…Ý }¢ïæ ²¢ÜêGU¼ï „é¶üG
…ÇGï ã¢ïæx¢ï J Ð„ …¢ï ÜU¢ï§ü }¢¢ãï Ú-}¢…G¢Ý ÜU¢ ÐãH¢ Ú¢ï…G¢ Ú¶¼¢ ãñ ¼¢ï
¥ËH¢ã }¢ãèÝï ÜïU ¥¢ç¶GÚ çÎÝ ¼ÜU ©„ ÜïU x¢éÝ¢ã }¢é¥G¢ÈGU ÈGUÚ}¢¢
Îï¼¢ ãñ, ¥¢ñÚ ©„ ÜïU çH²ï „éÏãG „ï à¢¢}¢ ¼ÜU „œ ¢Ú ã…G¢Ú çÈGUçÚà¼ï
Îé¥G¢» }¢çxGÈGUÚ¼ ÜUÚ¼ï Úã¼ï ãñæ J Ú¢¼ ¥¢ñÚ çÎÝ }¢ïæ …Ï¢ |¢è ±¢ïã „ÁÎ¢
ÜUÚ¼¢ ãñ ©„ ÜïU ãÚ „ÁÎï ÜïU §G±…G (²¢’Ýè Ï¢ÎHï) ©„ï (…‹Ý¼ }¢ïæ) »ÜU
»ÜU »ï„¢ ÎÚwG¼ ¥G¼G¢ çÜU²¢ …¢¼¢ ãñ çÜU ©„ ÜïU „¢» }¢ïæ Í¢éÇG „é±¢Ú
Ð¢æ™„¢ï Ï¢Ú„ ¼ÜU ™H¼¢ Úãï J”
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ¶éGÎ¢» ãG‹Ý¢Ý¢ï

}¢‹Ý¢Ý ÜU¢ çÜU„ ÜGUÎÚ ¥G…Gè}¢ »ãG„¢Ý ãñ çÜU ©„ Ýï ã}¢ïæ ¥ÐÝï
ãGÏ¢èÏ¢ï …Gèà¢¢Ý, ÚãG}¢¼ï ¥G¢-Hç}¢²¢Ý ÜïU ¼GéÈGñUH
»ï„¢ }¢¢ãï Ú-}¢…G¢Ý ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU §„ }¢¢ãï }¢éÜUÚü}¢ }¢ïæ …‹Ý¼ ÜïU
¼}¢¢}¢ ÎÚ±¢…ïG ¶éH …¢¼ï ãñæ J ¥¢ñÚ ÝïçÜU²¢ïæ ÜU¢ ¥…í wG¢êÏ¢ wG¢êÏ¢ Ï¢ÉG
…¢¼¢ ãñ J Ï¢²¢Ý ÜUÎ¢ü ãGÎè„ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU Ú-}¢…G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜU ÜUè
Ú¢¼¢ïæ }¢ïæ Ý}¢¢…G ¥Î¢ ÜUÚÝï ±¢Hï ÜU¢ï ãÚ »ÜU „ÁÎï ÜïU Ï¢ÎHï }¢ïæ
Ð‹ÎÚã „¢ï ÝïçÜU²¢æ ¥G¼G¢ ÜUè …¢¼è ãñæ Ýè…GG …‹Ý¼ ÜU¢ ¥G…Gè}¢éàà¢¢Ý
}¢ãGH }¢…GèÎ Ï¢Ú ¥¢æ J §„ ãGÎè„ï }¢éÏ¢¢ÚÜU }¢ïæ Ú¢ï…G¢Î¢Ú¢ïæ ÜïU çH²ï ²ïã
çÏ¢à¢¢Ú¼ï ©GÁG}¢¢ |¢è }¢¢ñ…êÎ ãñ çÜU „éÏãG ¼¢ à¢¢}¢ „œ
¢Ú ã…G¢Ú çÈGUçÚà¼ï
©Ý ÜïU çH²ï Îé¥G¢» }¢çxGÈGUÚ¼ ÜUÚ¼ï Úã¼ï ãñæ J
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ¼ÏHèx¢ïG ÜéGUÚ¥¢Ý¢ï

„é‹Ý¼ ÜUè ¥G¢H}¢x¢èÚ x¢GñÚ ç„²¢„è ¼ãGÚèÜU, Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU }¢-ÎÝè
}¢¢ãG¢ïH „ï ±¢Ï¢S¼¢ ¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï Ú„êH ÜUè „¢ïãGÏ¢¼ ãG¢ç„H ã¢ïÝï ÜUè
„êÚ¼ }¢ïæ }¢¢ãï Ú-}¢…G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜU ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ïæ HêÅÝï ÜU¢ Ï¢ãé¼ …GïãìÝ
Ï¢Ý¼¢ ãñ ±ÚÝ¢ Ï¢éÚè „¢ïãGÏ¢¼¢ïæ }¢ïæ Úã ÜUÚ §„ }¢éÏ¢¢ÚÜU }¢ãèÝï }¢ïæ |¢è
¥v„Ú H¢ïx¢ x¢éÝ¢ã¢ïæ }¢ïæ ÐÇGï Úã¼ï ãñæ J ¥¢§²ï ! x¢éÝ¢ã¢ïæ ÜïU ÎHÎH }¢ïæ {æ„ï
ãé» »ÜU ÈGUÝÜU¢Ú ÜU¢ ±¢çÜGU¥G¢ ÐçÉG²ï ç…„ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU
}¢-ÎÝè }¢¢ãG¢ïH Ýï }¢-ÎÝè Úæx¢ ™ÉG¢ çÎ²¢ J ™éÝ¢‹™ï
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈ GU¢ ç…„Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ Î„ }¢Ú¼Ï¢¢ ÎéM Îï Ð¢ÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢ H¢ ©„ ÐÚ „¢ñ ÚãGì}¢¼ï´
|¢ï…¼¢ ãñ J
}¢ñ´ ÈGUÝÜU¢Ú ‰¢¢

¥¢ïÚæx¢è Å¢ªÝ (Ï¢¢Ï¢éH }¢ÎèÝ¢ ÜUÚ¢™è) ÜïU »ÜU §SH¢}¢è
|¢¢§ü ÜïU Ï¢²¢Ý ÜU¢ HéÏÏ¢ï HéÏ¢¢Ï¢ ãñ : ¥zG„¢ï„ „Î ÜUÚ¢ïÇG ¥zG„¢ï„ ! }¢ñæ
»ÜU ÈGUÝÜU¢Ú ƒ¢, }²ê…GèÜUH Ðí¢ïx¢í¢}…G ¥¢ñÚ ÈGæUvà¢‹…G ÜUÚ¼ï ãé»
ç…G‹Îx¢è ÜïU ¥Ý}¢¢ïH ¥±ÜGU¢¼ Ï¢ÚÏ¢¢Î ãé» …¢ Úãï ƒï, ÜGUËÏ¢¢ï çÎ}¢¢x¢G
ÐÚ x¢GzGH¼ ÜïU ÜéUÀ »ï„ï ÐÎïü ÐÇïG ãé» ƒï çÜU Ý Ý}¢¢…G ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU ƒè
Ý ãè x¢éÝ¢ã¢ïæ ÜU¢ »ãG„¢„ J „ãGÚ¢» }¢ÎèÝ¢ Å¢ïH Œ H¢…G¢ „éÐÚ ã¢§±ï
Ï¢¢Ï¢éH }¢ÎèÝ¢ ÜUÚ¢™è }¢ïæ Ï¢¢Ï¢éH §SH¢}¢ „yGãG ÐÚ ã¢ïÝï ±¢Hï ¼èÝ
Ú¢ï…G¢ „é‹Ý¼¢ïæ |¢Úï §çÁ¼}¢¢¥G (ç„. 1424 çã., ç„. 2003 §üG.) }¢ïæ
ã¢ç…GÚè ÜïU çH²ï »ÜU ç…G}}¢¢Î¢Ú §SH¢}¢è |¢¢§ü Ýï §ç‹ÈGUÚ¢Îè ÜU¢ïçà¢à¢
ÜUÚ ÜïU ¼Úx¢GèÏ¢ çÎH¢§ü J …Gãï Ý„èÏ¢ ! ©„ }¢ïæ çà¢ÜüU¼ ÜUè „¥G¢Î¼
ç}¢H x¢§ü J ¼èÝ Ú¢ï…G¢ §çÁ¼}¢¢¥G ÜïU §çwG¼¼¢}¢ ÐÚ çÚvGÜGU¼ ¥æx¢ï…G
Îé¥G¢ }¢ïæ }¢éÛ¢ï ¥ÐÝï x¢éÝ¢ã¢ïæ ÐÚ Ï¢ãé¼ ç…G²¢Î¢ ÝÎ¢}¢¼ ãé§ü, }¢ñæ ¥ÐÝï
…ÁGÏ¢¢¼ ÐÚ ÜGU¢Ï¢ê Ý Ð¢ „ÜU¢, ÈêUÅ ÈêUÅ ÜUÚ Ú¢ï²¢, Ï¢„ Ú¢ïÝï Ýï ÜU¢}¢
çÎ¶¢ çÎ²¢ ! }¢éÛ¢ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜU¢ }¢-ÎÝè }¢¢ãG¢ïH
ç}¢H x¢²¢ J ¥¢ñÚ }¢ñæ Ýï ÚvG„¢ï „éM Î ÜUè }¢ãGçÈGUH¢ïæ „ï ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚ Hè
¥¢ñÚ }¢-ÎÝè ÜGU¢çÈGUH¢æ ï }¢ïæ „ÈGUÚ ÜU¢ï ¥ÐÝ¢ }¢¢’}¢êH Ï¢Ý¢ çH²¢ J
25 çÎ„}Ï¢Ú 2004 ÜU¢ï }¢ñæ …Ï¢ }¢-ÎÝè ÜGU¢çÈGUHï }¢ïæ „ÈGUÚ ÐÚ Ú±¢Ý¢
ã¢ï Úã¢ ƒ¢ çÜU À¢ïÅè ã}¢à¢èÚ¢ ÜU¢ ÈGU ¢ï Ý ¥¢²¢, |¢Ú¢ü §ü ãé §ü ¥¢±¢…G
}¢ï æ ©‹ã¢ï æ Ýï ¥ÐÝï ²ã¢æ ã¢ï Ýï ±¢Hè Ý¢Ï¢èÝ¢ Ï¢Ó™è ÜUè ç±H¢Î¼
¼¢ ãñ J
ÜUè ¶GÏ¢Ú „éÝ¢§üü ¥¢ñÚ „¢ƒãè ÜUã¢, Ç¢õvÅÚ¢ïæ Ýï ÜUã çÎ²¢ ãñ çÜU §„
ÜUè ¥¢æ¶ïæ Ú¢ïà¢Ý Ýãèæ ã¢ï „ÜU¼èæ J §¼Ý¢ ÜUãÝï ÜïU Ï¢¢’Î Ï¢‹Î ÅêÅ¢
¥¢ñÚ À¢ïÅè Ï¢ãÝ „Î}¢ï „ï çÏ¢HÜU çÏ¢HÜU ÜUÚ Ú¢ïÝï Hx¢è J }¢ñæ Ýï ²ïã
ÜUã ÜUÚ É¢Ú„ Ï¢æ{¢§ü çÜU }¢-ÎÝè ÜGU¢çÈGUHï }¢ïæ Îé¥G¢
ÜUMæx¢¢ J }¢ñæ Ýï }¢-ÎÝè ÜGU¢çÈGUHï }¢ïæ ¶éGÎ |¢è Ï¢ãé¼ Îé¥G¢»æ ÜUèæ ¥¢ñÚ
}¢-ÎÝè ÜGU¢çÈGUHï ±¢Hï ¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï Ú„êH „ï |¢è Îé¥G¢»æ ÜUÚ±¢§æü J
…Ï¢ }¢-ÎÝè ÜGU¢çÈGUHï „ï ÐHÅ¢ ¼¢ï Îê„Úï ãè çÎÝ À¢ïÅè Ï¢ãÝ ÜU¢
}¢éSÜUÚ¢¼¢ ãé±¢ ÈGU¢ïÝ ¥¢²¢ ¥¢ñÚ ©‹ã¢ïæ Ýï ¶éGà¢è ¶Géà¢è ²ïã ¶GÏ¢Úï
ÈGUÚãG¼ ¥„Ú „éÝ¢§ü çÜU }¢ïÚè Ý¢Ï¢èÝ¢ Ï¢ïÅè }¢ãÜU ÜUè
¥¢æ¶ïæ Ú¢ï à¢Ý ã¢ï x¢§ü ãñæ ¥¢ñÚ Ç¢õvÅ…üG ¼¥GÁ…éÏ¢ ÜUÚ Úãï ãñæ çÜU ²ïã
ÜñU„ï ã¢ï x¢²¢ ! v²êæ çÜU ã}¢¢Úè Ç¢õvÅÚè }¢ïæ §„ ÜU¢ ÜU¢ï§ü §GH¢…
ãè Ýãèæ ƒ¢ J ²ïã Ï¢²¢Ý Îï¼ï ±vG¼U }¢éÛ¢ï Ï¢¢Ï¢éH }¢ÎèÝ¢
ÜUÚ¢™è }¢ïæ ¥GH¢ÜGU¢§ü }¢éà¢¢-±Ú¼ ÜïU »ÜU LvÝ ÜUè ãñGç„Ä²¼ „ï
Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU }¢-ÎÝè ÜU¢}¢¢ïæ ÜïU çH²ï ÜU¢ïçà¢à¢ïæ ÜUÚÝï ÜUè
„¥G¢Î¼ïæ ãG¢ç„H ãñæ J
¥¢ÈGU¼¢ïæ „ï Ý ÇÚ, Ú¶ ÜUÚ}¢ ÐÚ Ý…GÚ Ú¢ïà¢Ý ¥¢æ¶ïæ ç}¢Hïæ, ÜGU¢çÈGUHï }¢ïæ Ó¢H¢ï
¥¢Ð ÜU¢ï Ç¢õvÅÚ, Ýï x¢¢ï }¢¢²ê„ ÜUÚ |¢è çÎ²¢ }¢¼ ÇÚïæ, ÜGU¢çÈGUHï }¢ïæ ™H¢ï
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! Îï¶¢ ¥¢Ð Ýï ! Î¢’±¼ï

§SH¢}¢è ÜU¢ }¢-ÎÝè }¢¢ãG¢ïH çÜU¼Ý¢ Œ
²¢Ú¢ Œ
²¢Ú¢ ãñ J §„ ÜïU Î¢}¢Ý }¢ïæ
¥¢ ÜUÚ }¢é¥G¢à¢Úï ÜïU Ý …¢Ýï çÜU¼Ýï ãè çÏ¢x¢ÇGï ãé» ¥zGÚ¢Î Ï¢¢

çÜUÚÎ¢Ú Ï¢Ý ÜUÚ „é‹Ý¼¢ïæ |¢Úè Ï¢¢ §GÁG…G¼ ç…G‹Îx¢è x¢é…G¢ÚÝï Hx¢ï Ýè…GG
}¢-ÎÝè ÜGU¢çÈGUH¢ïæ ÜUè Ï¢ã¢Úïæ |¢è ¥¢Ð ÜïU „¢}¢Ýï ãñæ J ç…„ ¼GÚãG
}¢-ÎÝè ÜGU¢çÈGUH¢ïæ }¢ïæ „ÈGUÚ ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ „ï Ï¢¢’…G¢ïæ ÜUè Îé‹²±è
}¢é„èÏ¢¼ LwG„¼ ã¢ï …¢¼è ãñ J §„è ¼GÚãG ¼¢…Î¢Úï çÚ„¢H¼,
à¢ã‹à¢¢ãï ÝéÏ¢éÃ±¼, „Ú¢Ð¢ ÚãG}¢¼, à¢ÈGUè»G ©}}¢¼
ÜUè à¢ÈGU¢¥G¼ „ï ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè ¥¢ÈGU¼ |¢è Ú¢ãG¼ }¢ïæ ÉH …¢»x¢è J
ÅêÅ …¢»æx¢ï x¢éÝãx¢¢Ú¢ïæ ÜïU ÈGU¢ñÚÝ ÜGñUÎ¢ï Ï¢‹Î
ãGàÚ ÜU¢ï ¶éH …¢»x¢è ¼G¢ÜGU¼ Ú„êHéËH¢ã ÜUè
Ð¢æÓ¢ wG¢éS¢êS¢è ÜUÚ}¢
ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ …¢çÏ¢Ú çÏ¢Ý ¥GÏÎéËH¢ã „ï
çÚ±¢²¼ ãñ çÜU ÚãG}¢¼ï ¥G¢-Hç}¢²¢Ý, „éË¼G¢Ýï Î¢ï …ã¢Ý, à¢ã‹à¢¢ãï
ÜU¢ñÝ¢ï }¢ÜU¢Ý, ãGÏ¢èÏ¢ï ÚãG}¢¢Ý ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï …Gè à¢¢Ý
ãñ : “}¢ïÚè ©}}¢¼ ÜU¢ï }¢¢ãï Ú-}¢…G¢Ý }¢ïæ Ð¢æ™™è…Gïæ »ï„è ¥G¼G¢ ÜUè
x¢§æü …¢ï }¢éÛ¢ „ï ÐãHï çÜU„è ÝÏ¢è ÜU¢ï Ý ç}¢Hèæ : 1…Ï¢
Ú-}¢…G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜU ÜUè ÐãHè Ú¢¼ ã¢ï¼è ãñ ¼¢ï ¥ËH¢ã ©Ý
ÜUè ¼GÚÈGU ÚãG}¢¼ ÜUè Ý…GÚ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ç…„ ÜUè ¼GÚÈGU ¥ËH¢ã
Ý…GÚï ÚãG}¢¼ ÈGUÚ}¢¢» ©„ï ÜU|¢è |¢è ¥G…G¢Ï¢ Ý Îïx¢¢ 2à¢¢}¢
ÜïU ±vG¼U©Ý ÜïU }¢éæã ÜUè Ï¢ê (…¢ï |¢êÜU ÜUè ±…ã „ï ã¢ï¼è ãñ) ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜïU ÝÁGÎèÜU }¢éàÜU ÜUè ¶éGàÏ¢ê „ï |¢è Ï¢ïã¼Ú ãñ 3çÈGUçÚà¼ï
ãÚ Ú¢¼ ¥¢ñÚ çÎÝ ©Ý ÜïU çH²ï }¢çxGÈGUÚ¼ ÜUè Îé¥G¢»æ ÜUÚ¼ï Úã¼ï ãñæ
4¥ËH¢ã
 ¼¥G¢H¢ …‹Ý¼ ÜU¢ï ãéGv}¢ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ, “}¢ïÚï (ÝïÜU)
Ï¢‹Î¢ïæ ÜïU çH²ï }¢é…GÄ²Ý (²¢’Ýè ¥¢Ú¢S¼¢) ã¢ï …¢ ¥G‹ÜGUÚèÏ¢ ±¢ïã
Îé‹²¢ ÜUè }¢à¢vGÜGU¼ „ï }¢ïÚï Í¢Ú ¥¢ñÚ ÜUÚ}¢ }¢ïæ Ú¢ãG¼ Ð¢»æx¢ï 5…Ï¢
}¢¢ãï Ú-}¢…G¢Ý ÜUè ¥¢ç¶GÚè Ú¢¼ ¥¢¼è ãñ ¼¢ï ¥ËH¢ã „Ï¢ ÜUè
}¢çxGÈGUÚ¼ ÈGUÚ}¢¢ Îï¼¢ ãñ J ÜGU¢ñ}¢ }¢ïæ „ï »ÜU à¢wG„ Ýï ¶ÇïG ã¢ï ÜUÚ ¥G…Gü
ÜUè, ²¢ Ú„êHËH¢ã v²¢ ²ïã Hñ-H¼éH ÜGUÎí ãñ ?
§à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : “Ýãèæ v²¢ ¼é}¢ Ýãèæ Îï¶¼ï çÜU }¢ÁGÎêÚ …Ï¢ ¥ÐÝï
ÜU¢}¢¢ïæ „ï ÈGU¢çÚx¢G ã¢ï …¢¼ï ãñæ ¼¢ï ©‹ãïæ ©…Ú¼ Îè …¢¼è ãñ J”
S¢x¢GèÚ¢ x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜU¢ ÜUzGÈGU¢Ú¢

ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ „ï }¢Ú±è ãñ,
ãéGÁG¢êÚï ÐéÚÝêÚ, à¢¢ÈGUï»G ²¢ñ}¢é‹Ýéà¢êÚ ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ÐéÚ
„éLÚ ãñ, “Ð¢æ™¢ïæ Ý}¢¢…Gïæ, ¥¢ñÚ …é}¢é¥G¢ ¥x¢Hï …é}¢é¥G¢ ¼ÜU ¥¢ñÚ }¢¢ãï
Ú-}¢…G¢Ý ¥x¢Hï }¢¢ãï Ú-}¢…G¢Ý ¼ÜU x¢éÝ¢ã¢ïæ ÜU¢ ÜUzGÈGU¢Ú¢ ãñæ …Ï¢ ¼ÜU
çÜU ÜUÏ¢èÚ¢ x¢éÝ¢ã¢ïæ „ï Ï¢™¢ …¢» J”
¼¢ñÏ¢¢ ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
Ú-}¢…G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜU }¢ïæ ÚãG}¢¼¢ïæ ÜUè À}¢¢À}¢
Ï¢¢çÚà¢ïæ ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ãï „x¢GèÚ¢ ÜïU ÜUzGÈGU¢Úï ÜU¢ „¢}¢¢Ý ã¢ï …¢¼¢ ãñ J
x¢éÝ¢ãï ÜUÏ¢èÚ¢ ¼¢ñÏ¢¢ „ï }¢é¥G¢ÈGU ã¢ï¼ï ãñæ J ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈ GU ¢ …¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ Ú¢ï…G ï …é}¢é¥ G ¢ ÎéÚêÎ à¢ÚèÈGU ÐÉGï° ¢ }¢ñ´ çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ ©„ ÜUè
²ïã ãñ çÜU …¢ï x¢éÝ¢ã ãé±¢ ¶G¢„ ©„ x¢éÝ¢ã ÜU¢ çÁ¢GÜí ÜUÚ ÜïU çÎH ÜUè
Ï¢ï…G¢Úè ¥¢ñÚ ¥¢§‹Î¢ ©„ „ï Ï¢™Ýï ÜU¢ ¥GãìÎ ÜUÚ ÜïU ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚï J
}¢-„HÝ Û¢êÅ Ï¢¢ïH¢, ¼¢ï Ï¢¢Úx¢¢ãï ¶éGÎ¢ ±‹Îè }¢ïæ ¥G…üG ÜUÚï, ²¢
¥ËH¢ã ! }¢ñæ Ýï …¢ï ²ïã Û¢êÅ Ï¢¢ïH¢ §„ „ï ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚ¼¢ ãêæ ¥¢ñÚ
¥¢§‹Î¢ Ýãèæ Ï¢¢ïHêæx¢¢ J ¼¢ññÏ¢¢ ÜïU Î¢ñÚ¢Ý çÎH }¢ïæ Û¢êÅ „ï ÝzGÚ¼ ã¢ï
¥¢ñÚ “¥¢§‹Î¢ Ýãèæ Ï¢¢ïHêæx¢¢” ÜUã¼ï ±vG¼ çÎH }¢ïæ ²ïã §Ú¢Î¢ |¢è ã¢ï
çÜU …¢ï ÜéUÀ ÜUã Úã¢ ãêæ »ï„¢ ãè ÜUMæx¢¢ …|¢è ¼¢ñÏ¢¢ ãñ J ¥x¢Ú Ï¢‹Îï
ÜUè ãGÜGU ¼-HÈGUè ÜUè ãñ ¼¢ï ¼¢ñÏ¢¢ ÜïU „¢ƒ„¢ƒ©„ Ï¢‹Îï „ï }¢é¥G¢ÈGU
ÜUÚ±¢Ý¢ |¢è …G MÚè ãñ J
ãÚ à¢Ï¢ S¢¢Æ ãÁ¢G¢Ú ÜUè Ï¢çwGà¢à¢

ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã §ÏÝï }¢SªGÎ „ï
çÚ±¢²¼ ãñ çÜU à¢ã‹à¢¢ãï …Gèà¢¢Ý, }¢vÜUè }¢-ÎÝè „éË¼G¢Ý, ÚãGì }¢¼ï
¥G¢-Hç}¢²¢Ý, }¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚãG}¢¢Ý ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ÚãG}¢¼
çÝà¢¢Ý ãñ, “Ú-}¢…G¢Ý à¢ÚèÈGU ÜUè ãÚ à¢Ï¢ ¥¢S}¢¢Ý¢ïæ }¢ïæ „éÏãGï
„¢çÎÜGU ¼ÜU »ÜU }¢éÝ¢Îè ²ïã çÝÎ¢ ÜUÚ¼¢ ãñ, “»ï ¥ÓÀ¢§ü }¢¢æx¢Ýï
±¢Hï ! }¢éÜU}}¢H ÜUÚ (²¢’Ýè ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè §¼G¢¥G¼ ÜUè ¼GÚÈGU
¥¢x¢ï Ï¢ÉG) ¥¢ñÚ ¶Géà¢ ã¢ï …¢ J ¥¢ñÚ »ï à¢ÚèÚ ! à¢Ú „ï Ï¢¢…G ¥¢ …¢
½ï…¼¢ ãñ J
¥¢ñÚ §ÏG ¢í¼ ãG¢ç„H ÜUÚ J ãñ ÜU¢ï§ü }¢çxGÈGUÚ¼ ÜU¢ ¼G¢çHÏ¢ ! çÜU ©„
ÜUè ¼GHÏ¢ ÐêÚè ÜUè …¢» J ãñ ÜU¢ï§ü ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ ! çÜU ©„ ÜUè
¼¢ñÏ¢¢ ÜGUÏ¢êH ÜUè …¢» J ãñ ÜU¢ï§ü Îé¥G¢ }¢¢æx¢Ýï ±¢H¢ ! çÜU ©„ ÜUè
Îé¥G¢ ÜGUÏ¢êH ÜUè …¢» J ãñ ÜU¢ï§ü „¢§H ! çÜU ©„ ÜU¢ „é±¢H ÐêÚ¢
çÜU²¢ …¢» J ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ú-}¢…G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜU ÜUè ãÚ à¢Ï¢
}¢ïæ §zG¼G¢Ú ÜïU ±vG¼ „¢Æ ã…G¢Ú x¢éÝ¢ãx¢¢Ú¢ïæ ÜU¢ï Î¢ï…G¶G „ï ¥¢…G¢Î
ÈGUÚ}¢¢ Îï¼¢ ãñ J ¥¢ñÚ §üÎG ÜïU çÎÝ „¢Úï }¢ãèÝï ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú x¢éÝ¢ãx¢¢Ú¢ïæ
ÜUè Ï¢çwGà¢à¢ ÜUè …¢¼è ãñ J”
}¢ÎèÝï ÜïU Îè±¢Ý¢ï ! Ú-}¢…G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜU ÜUè …Ë±¢ x¢Úè
¼¢ï v²¢ ã¢ï¼è ãñ, ã}¢ x¢GÚèÏ¢¢ïæ ÜïU ±¢Úï ‹²¢Úï ã¢ï …¢¼ï ãñæ J ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ ÜïU ÈGUÁGH¢ï ÜUÚ}¢ „ï ÚãG}¢¼ ÜïU ÎÚ±¢…ïG ¶¢ïH çÎ²ï …¢¼ï ãñæ
¥¢ñÚ wG¢êÏ¢ }¢çxGÈGUÚ¼ ÜïU ÐÚ±¢Ýï ¼vG„è}¢ ã¢ï¼ï ãñæ J ÜU¢à¢ ! ã}¢
x¢éÝãx¢¢Ú¢ïæ ÜU¢ï Ï¢ ¼éGÈGñUHï }¢¢ãï Ú-}¢…G¢Ý, „Ú±Úï ÜU¢ñÝ¢ï }¢ÜU¢Ý, }¢vÜUè
}¢-ÎÝè „éË¼G¢Ý, ÚãG}¢¼ï ¥G¢-Hç}¢²¢Ý, }¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚãG}¢¢Ý
ÜïU ÚãG}¢¼ |¢Úï ã¢ƒ¢ïæ …ã‹Ý}¢ „ï çÚã¢§ü ÜU¢ ÐÚ±¢Ý¢ ç}¢H …¢» J §}¢¢}¢ï
¥ãHï „é‹Ý¼ Ï¢¢Úx¢¢ãï çÚ„¢H¼ }¢ïæ
¥G…üG ÜUÚ¼ï ãñæ :
¼}¢‹Ý¢ ãñ ÈGUÚ}¢¢§²ï Ú¢ï…Gï }¢ãGà¢Ú
²ïã ¼ïÚè çÚã¢§ü ÜUè ç™nè ç}¢Hè ãñ
Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ ÎS¢H¢¶ x¢éÝãx¢¢Ú¢ï´ ÜUèÎ¢ïÁ¢G¶GS¢ïçÚã¢§ü

¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè §GÝ¢²¼¢ï æ , ÚãG}ì ¢¼¢ï æ ¥¢ñ Ú Ï¢çwGà ¢à¢¢ï æ
ÜU¢ ¼çÁGÜUÚ¢ ÜUÚ¼ï ãé » »ÜU }¢¢ñÜGU ¥G ÐÚ „ÚÜU¢Úï Ý¢}¢Î¢Ú, }¢ÎèÝï
Üï U ¼¢…Î¢Ú, Ú„ê H¢ï æ Üï U „¢H¢Ú, ÝçÏ¢²¢ï æ Üï U „ÚÎ¢Ú, çÏ¢ §ÁGÝï
ÐÚ±Îü x¢¢Ú Î¢ï ¥G¢H}¢ Üï U }¢¢çHÜU¢ï }¢é w G¼¢Ú, à¢ã‹à¢¢ãï ¥Ï¢Ú¢Ú
Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : “…Ï¢ Ú-}¢…G¢Ý ÜUè ÐãHè
Ú¢¼ ã¢ï ¼ è ãñ ¼¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¥ÐÝè }¢wGHê ÜGU ÜUè ¼GÚÈGU Ý…GÚ
ÈGU Ú}¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñ Ú …Ï¢ ¥ËH¢ã çÜU„è Ï¢‹Îï ÜUè ¼GÚÈGU Ý…GÚ
ÈGU Ú}¢¢» ¼¢ï ©„ï ÜU|¢è ¥G… G¢Ï¢ Ý Îï x ¢¢ J ¥¢ñ Ú ãÚ Ú¢ï …G Î„ H¢¶
(x¢é Ý ãx¢¢Ú¢ïæ ) ÜU¢ï …ã‹Ý}¢ „ï ¥¢…G¢ Î ÈGU Ú}¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñ Ú …Ï¢
©‹¼è„±èæ Ú¢¼ ã¢ï¼è ãñ ¼¢ï }¢ãèÝï |¢Ú }¢ïæ ç…¼Ýï ¥¢…G¢Î çÜU²ï ©Ý
ÜïU }¢Á}¢ê»G ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ©„ »ÜU Ú¢¼ }¢ïæ ¥¢…G¢Î ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ J çÈUÚ
…Ï¢ §üGÎéH çÈGU~¢G ÜUè Ú¢¼ ¥¢¼è ãñ J }¢H¢»ÜU¢ ¶éGà¢è ÜUÚ¼ï ãñæ ¥¢ñÚ
¥ËH¢ã ¥ÐÝï ÝêÚ ÜUè ¶G¢„ ¼…ËHè ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ çÈGUçÚà¼¢ïæ
„ï ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ, “»ï x¢éÚ¢ñãï }¢H¢»ÜU¢ ! ©„ }¢ÁGÎêÚ ÜU¢ v²¢ Ï¢ÎH¢
ãñ ç…„ Ýï ÜU¢}¢ ÐêÚ¢ ÜUÚ çH²¢ ?” çÈGUçÚà¼ï ¥G…üG ÜUÚ¼ï ãñæ, “©„ ÜU¢ï
ÐêÚ¢ ÐêÚ¢ ¥…í çÎ²¢ …¢» J” ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ, “}¢ñæ ¼é}ãïæ
x¢±¢ã ÜUÚ¼¢ ãêæ çÜU }¢ñæ Ýï ©Ý „Ï¢ ÜU¢ï Ï¢wGà¢ çÎ²¢ J”
Á¢é}¢é¥G¢ ÜUè ãÚÍ¢ÇGè }¢ï´ ÎS¢ H¢¶ÜUè}¢çxGÈGUÚ¼

ãG…ÚG ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã §ÏÝï ¥GÏÏ¢¢„ „ï
½ï…¼¢ ãñ J
çÚ±¢²¼ ãñ çÜU }¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚÏÏ¢éH ¥G¢-H}¢èÝ, „çÄ²ÎéH ¥ç}Ï¢²¢» ±H

}¢éÚ-„HèÝ, à¢ÈGUè©GH }¢éçÁGÝÏ¢èÝ, …Ý¢Ï¢ï ÚãìG}¢¼éçËË¢H ¥G¢-H}¢èÝ
ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï çÎH Ýà¢èÝ ãñ, “¥ËH¢ã }¢¢ãï
Ú-}¢…G¢Ý }¢ïæ Ú¢ï…G¢Ý¢ §zG¼G¢Ú ÜïU ±vG¼ Î„ H¢¶ »ï„ï x¢éÝãx¢¢Ú¢ïæ ÜU¢ï
…ã‹Ý}¢ „ï ¥¢…G¢Î ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ ç…Ý ÐÚ x¢éÝ¢ã¢ïæ ÜUè ±…ã „ï …ã‹Ý}¢
±¢ç…Ï¢ ã¢ï ™éÜU¢ ƒ¢, Ýè…GG à¢Ï¢ï …é}¢é¥G¢ ¥¢ñÚ Ú¢ï…Gï …é}¢é¥G¢ (²¢’Ýè
…é}¢¢’Ú¢¼ ÜU¢ï x¢éGMÏ¢ï ¥¢zG¼¢Ï¢ „ï Hï ÜUÚ …é}¢é¥G¢ ÜUï x¢éGLÏ¢ï ¥¢zG¼¢Ï¢ ¼ÜU)
ÜUè ãÚ ãÚ Í¢ÇGè }¢ïæ »ï„ï Î„ Î„ H¢¶ x¢éÝãx¢¢Ú¢ïæ ÜU¢ï …ã‹Ý}¢ „ï
¥¢…G¢Î çÜU²¢ …¢¼¢ ãñ …¢ï ¥G…G¢Ï¢ ÜïU ãGÜGUÎ¢Ú ÜGUÚ¢Ú çÎ²ï …¢
™éÜïU ã¢ï¼ï ãñæ J”
§SG ²¢æ „ï ÜU|¢è ã}¢ Ýï ÜUÝ¢Ú¢ Ý çÜU²¢ ÐÚ ¼êÝï çÎH ¥¢ÁG¢éÎ¢ü ã}¢¢Ú¢ Ý çÜU²¢
ã}¢ Ýï ¼¢ï …ã‹Ý}¢ ÜUè Ï¢ãé¼ ÜUè ¼Á±è…G HïçÜUÝ ¼ïÚè ÚãG}¢¼ Ýï x¢±¢Ú¢ Ý çÜU²¢
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! Ï¢²¢Ý ÜUÎ¢ü ¥ãG¢Îè„ï
}¢éÏ¢¢-ÚÜU¢ }¢ïæ ÚÏÏ¢éH ¥Ý¢}¢ ÜïU çÜU„ ÜGUÎÚ ¥G…Gè}¢éàà¢¢Ý §‹¥G¢}¢
± §ÜUÚ¢}¢ ÜU¢ ç…GÜí ãñ J ! Ú-}¢…G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜU }¢ïæ
Ú¢ï…G¢Ý¢ Î„ H¢¶ »ï„ï x¢éÝãx¢¢Ú¢ïæ ÜUè Ï¢çwGà¢à¢ ã¢ï …¢²¢ ÜUÚ¼è ãñ …¢ï
¥ÐÝï x¢éÝ¢ã¢ïæ ÜïU „Ï¢Ï¢ …ã‹Ý}¢ ÜïU ãGÜGUÎ¢Ú ÜGUÚ¢Ú Ð¢ ™éÜïU ã¢ï¼ï ãñæ J Ýè…GG
à¢Ï¢ï …é}¢é¥G¢ ¥¢ñÚ Ú¢ï…Gï …é}¢é¥G¢ ÜUè ¼¢ï ãÚ ãÚ Í¢ÇGè }¢ïæ Î„ Î„ H¢¶
x¢éÝãx¢¢Ú ¥G…G¢Ï¢ï Ý¢Ú „ï ¥¢…G¢Î ÜGUÚ¢Ú çÎ²ï …¢¼ï ãñæ J ¥¢ñÚ çÈUÚ
Ú-}¢…G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜU ÜUè ¥¢ç¶GÚè à¢Ï¢ ÜUè ¼¢ï v²¢ wG¢êÏ¢ Ï¢ã¢Ú ãñ
çÜU „¢Úï }¢¢ãï Ú-}¢…G¢Ý }¢ïæ ç…¼Ýï Ï¢wGà¢ï x¢» ƒï ©„ ÜïU à¢é}¢¢Ú ÜïU
Ï¢Ú¢Ï¢Ú x¢éÝãx¢¢Ú ©„ »ÜU Ú¢¼ }¢ïæ ¥G…G¢Ï¢ï Ý¢Ú „ï Ý…¢¼ Ð¢¼ï ãñæ J »ï
ÜU¢à¢ ! ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ã}¢ x¢éÝãx¢¢Ú¢ïæ ¥¢ñÚ Ï¢ÎÜU¢Ú¢ïæ ÜU¢ï |¢è §Ý
}¢çxGÈGUÚ¼ ²¢zG¼x¢¢Ý }¢ïæ à¢¢ç}¢H ÜUÚ Hï J
…Ï¢ ÜUã¢ §S²¢æ

G „ï }¢ñæ Ýï „wG¼ H¢™¢Ú¢ïæ }¢ïæ ãêæ
ç…Ý ÜïU ÐËHï ÜéUÀ Ýãèæ ãñ ©Ý ¶GÚèÎ¢Ú¢ïæ }¢ïæ ãêæ
¼ïÚè ÚãG}¢¼ ÜïU çH²ï à¢¢ç}¢H x¢éÝãx¢¢Ú¢ïæ }¢ïæ ãêæ
Ï¢¢ïH ©Æè ÚãG}¢¼ Ý Í¢Ï¢Ú¢ }¢ñæ }¢ÎÎx¢¢Ú¢ïæ }¢ïæ ãêæ
¶GÓ¢ü }¢ï´ ÜéUà¢¢-Îx¢è ÜUÚ¢ï

ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ …G}¢éÚã „ï }¢Ú±è ãñ çÜU
ÝçÏ¢²¢ïæ ÜïU „éË¼G¢Ý, „Ú±Úï …Gèà¢¢Ý, ÚãG}¢¼ï ¥G¢-Hç}¢²¢Ý, „ÚÎ¢Úï
Î¢ï …ã¢Ý, }¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚãG}¢¢Ý ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï Ï¢-Ú-ÜU¼
çÝà¢¢Ý ãñ: “}¢¢ãï Ú-}¢…G¢Ý }¢ïæ Í¢Ú ±¢H¢ïæ ÜïU ¶G ™ü }¢ïæ ÜéUà¢¢-Îx¢è ÜUÚ¢ï
v²êæ çÜU }¢¢ãï Ú-}¢…G¢Ý }¢ïæ ¶G™ü ÜUÚÝ¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUè Ú¢ã }¢ïæ
¶G ™ü ÜUÚÝï ÜUè ¼GÚãG ãñ J”
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! }¢¢ãï Ú-}¢Á¢G¢Ý ÜïU ÈGUÁ¢G¢§H
¼¢ ãñ J
S¢ï ÜéU¼éÏ¢ï ¥ãG¢ÎèS¢ }¢¢H¢}¢¢H ãñ´ J Ú-}¢Á¢¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜU }¢ï´ §S¢

ÜGUÎÚ Ï¢-Ú-ÜU¼ï´ ¥¢ñÚ ÚãG}¢¼ïæ ãñ´ çÜU ã}¢¢Úï Œ
²¢Úï Œ
²¢Úï ¥¢ÜGU¢, }¢vÜïU
}¢ÎèÝï ±¢Hï }¢éS¼GÈGU¢ Ýï ²ã¢æ ¼ÜU §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢,
“¥x¢Ú Ï¢‹Î¢ï´ ÜU¢ï }¢¢’Hê}¢ ã¢ï¼¢ çÜU Ú-}¢Á¢G¢Ý v²¢ ãñ ¼¢ï }¢ïÚè ©}}¢¼
¼}¢‹Ý¢ ÜUÚ¼è çÜU ÜU¢à¢ ! ÐêÚ¢ S¢¢H Ú-}¢Á¢G¢Ý ãè ã¢ï J”
}¢ÎèÝ¢ : ¼zGS¢èHè }¢¢’Hê}¢¢¼ ÜïU çH²ï ÈGñUÁ¢G¢Ýï S¢é‹Ý¼ ÜïU Ï¢¢Ï¢

ÈGñUÁ¢G¢Ýï Ú-}¢Á¢G¢Ý ÜU¢ }¢é¼G¢-H¥G¢ ÜUèçÁ¢²ï J
à¢Ã±¢HéH }¢éÜUÚü}¢
“§üGÎ” ÜïU ¼èÝ ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï
à¢à¢ § GüÎ ÜïU Ú¢ïÁ¢G¢ï´ ÜïU ¼èÝ ÈGUÁ¢G¢§H
Ý¢ñ }¢¢ñHêÎ ÜUè ¼GÚãG x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï Ð¢ÜU
ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý ©G}¢Ú „ï
çÚ±¢²¼ ãñ, ÝêÚ ÜïU ÐñÜUÚ, ¼}¢¢}¢ ÝçÏ¢²¢ï´ ÜïU S¢Ú±Ú, Î¢ï Á¢ã¢æ ÜïU ¼¢Á¢±Ú,
S¢éË¼G¢Ýï Ï¢ãìGÚ¢ï Ï¢Ú ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ : “ç…„ Ýï Ú-}¢…G¢Ý
ÜïU Ú¢ï…Gï Ú¶ï çÈUÚ À6 çÎÝ à¢Ã±¢H }¢ïæ Ú¶ï ¼¢ï x¢éÝ¢ã¢ïæ „ï »ï„ï çÝÜUH
x¢²¢ …ñ„ï ¥¢… ãè }¢¢æ ÜïU ÐïÅ „ï ÐñÎ¢ ãé±¢ ãñ J”
x¢¢ï²¢ ©G}¢í |¢Ú ÜU¢U Ú¢ïÁ¢G¢ Ú¶¢

ãG…GÚ ¼ï „çÄ²Îé Ý¢ ¥Ï¢ê ¥Ä²ê Ï ¢ „ï çÚ±¢²¼
ãñ, „ÚÜU¢Úï Ý¢}¢Î¢Ú, }¢ÎèÝï ÜïU ¼¢…Î¢Ú ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï

}¢éàÜUÏ¢¢Ú ãñ : “ç…„ Ýï Ú-}¢…G¢Ý ÜïU Ú¢ï…Gï Ú¶ï çÈUÚ §Ý ÜïU Ï¢¢’Î
À 6 à¢Ã±¢H }¢ïæ Ú¶ï J ¼¢ï »ï„¢ ãñ …ñ„ï ÎãìÚ ÜU¢ (²¢’Ýè ©G}¢í |¢Ú ÜïU
çH²ï) Ú¢ï…G¢ Ú¶¢ J”
S¢¢H |¢Ú Ú¢ïÁ¢Gï Ú¶ï
ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ „¢ñÏ¢¢Ý „ï çÚ±¢²¼ ãñ,
Ú„êHéËH¢ã Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “ç…„ Ýï §üGÎéH çÈGU~¢G ÜïU
Ï¢¢’Î (à¢Ã±¢H }¢ïæ) À Ú¢ï…Gï Ú¶ çH²ï ¼¢ï ©„ Ýï ÐêÚï „¢H ÜïU Ú¢ï…Gï Ú¶ï
çÜU …¢ï »ÜU ÝïÜUè H¢»x¢¢ ©„ï Î„ ç}¢Hïæx¢è J
ÁG¢éH çãGÁ…ç¼H ãGÚ¢}¢

§çÏ¼Î¢§ü ÎS¢ çÎÝ ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼
Ï¢¢’…G ¥ãG¢Îè„ï }¢éÏ¢¢-ÚÜU¢ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ÁG¢éH çãGÁ…ç¼H
ãGÚ¢}¢ ÜU¢ ÐãH¢ ¥G-à¢Úã (²¢’Ýè §çÏ¼Î¢§ü Î„ çÎÝ) Ú-}¢…G¢ÝéH
}¢éÏ¢¢ÚÜU ÜïU Ï¢¢’Î „Ï¢ çÎÝ¢ïæ „ï ¥zG…GH ãñ J
“¥ËH¢ã” ÜïU ™¢Ú ãéGMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ „ï ¥G-à¢-Ú»
ÁG¢éH çãGÁ…ç¼H ãGÚ¢}¢ ÜïU }¢é-¼¥GçËHÜGU 4 çÚ±¢²¢¼
ÝïçÜU²¢æ ÜUÚÝï ÜïU ÐS¢‹ÎèÎ¢ ¼ÚèÝ ¥Ä²¢}¢
„ÚÜU¢Úï Ý¢}¢Î¢Ú, }¢ÎèÝï ÜïU ¼¢…Î¢Ú, }¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚÏÏ¢ï x¢GzGÈGU¢Ú
ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ÝêÚ Ï¢¢Ú ãñ : “§Ý Î„ çÎÝ¢ïæ „ï

ç…G²¢Î¢ çÜU„è çÎÝ ÜU¢ ÝïÜU ¥G}¢H ¥ËH¢ã ÜU¢ï }¢ãGÏ¢êÏ¢ Ýãèæ J”
„ãG ¢ Ï¢» çÜUÚ¢}¢ Ýï ¥G … ü G ÜUè, “²¢ Ú„ê H ËH¢ã !
¥¢ñÚ Ý Ú¢ãï ¶éGÎ¢ }¢ïæ ç…ã¢Î ? ÈGUÚ}¢¢²¢,
“¥¢ñÚ Ý Ú¢ãï ¶éGÎ¢ }¢ïæ ç…ã¢Î, }¢x¢Ú ±¢ïã çÜU ¥ÐÝï …¢Ý¢ï }¢¢H
Hï ÜUÚ çÝÜUHï çÈUÚ ©Ý }¢ïæ „ï ÜéUÀ ±¢Ð„ Ý H¢» (²¢’Ýè ç„ÈüGU ±¢ïã
}¢é…¢çãÎ ¥zG…GH ã¢ïx¢¢ …¢ï …¢Ý¢ï }¢¢H ÜéGUÚÏ¢¢Ý ÜUÚÝï }¢ïæ ÜU¢}²¢Ï¢ ã¢ï
x¢²¢)
à¢Ï¢ï ÜGUÎí ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ÈGUÁ¢GèH¼
ãGÎè„ï Ð¢ÜU }¢ïæ ãñ, “¥ËH¢ã ÜU¢ï ¥G-à¢-Ú» …éGH
çãGÁ…¢ „ï ç…G²¢Î¢ çÜU„è çÎÝ }¢ïæ ¥ÐÝè §GÏ¢¢Î¼ çÜU²¢ …¢Ý¢ Ð„‹ÎèÎ¢
Ýãèæ §„ ÜïU ãÚ çÎÝ ÜU¢ Ú¢ï…G¢ »ÜU „¢H ÜïU Ú¢ï…G¢ïæ ¥¢ñÚ ãÚ à¢Ï¢ ÜU¢
çÜGU²¢}¢ à¢Ï¢ï ÜGUÎí ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ãñ J”
¥G-ÚÈGU¢ ÜU¢ Ú¢ïÁ¢G¢
ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ÜGU¼¢Î¢ „ï çÚ±¢²¼ ãñ,
„éË¼G¢Ýï }¢ÎèÝ¢, ÜGUÚ¢Úï ÜGUËÏ¢¢ï „èÝ¢, ÈGñU…G x¢‹…èÝ¢, „¢çãGÏ¢ï }¢é¥œG ¢GÚ
Ð„èÝ¢, Ï¢¢§G„ï ÝéÁG¢êHï „ÜUèÝ¢ ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï Ï¢¢
ÜGUÚèÝ¢ ãñ : “}¢éÛ¢ï ¥ËH¢ã ÐÚ x¢é}¢¢Ý ãñ çÜU ¥G-ÚÈGU¢ (²¢’Ýè 9
ÁG¢éH çãGÁ…ç¼H ãGÚ¢}¢ ) ÜU¢ Ú¢ï…G¢ »ÜU „¢H ÜGUÏH ¥¢ñÚ »ÜU „¢H
Ï¢¢’Î ÜïU x¢éÝ¢ã ç}¢Å¢ Îï¼¢ ãñ J”
»ÜU Ú¢ïÁ¢G¢ ãÁ¢G¢Ú Ú¢ïÁ¢G¢ï´ ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú

„ï çÚ±¢²¼ ãñ, ÝêÚ ÜïU ÐñÜUÚ, ¼}¢¢}¢ ÝçÏ¢²¢ï´ ÜïU S¢Ú±Ú,
Î¢ï Á¢ã¢æ ÜïU ¼¢Á¢±Ú, S¢éË¼G¢Ýï Ï¢ãì GÚ¢ï Ï¢Ú Ýï §à¢¢üÎ
ÈGUÚ}¢¢²¢ : “¥G-ÚÈGU¢ (²¢’Ýè 9 …éGH çãGÁ…ç¼H ãGÚ¢}¢) ÜU¢ Ú¢ï…G¢
ã…G¢Ú Ú¢ï…G¢ïæ ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ãñ J” }¢x¢Ú
ãG… ÜUÚÝï ±¢Hï ÐÚ …¢ï ¥G-ÚÈGU¢¼ }¢ïæ ãñ ©„ï ¥G-ÚÈGU¢ (²¢’Ýè 9 …éGH
çãGÁ…ç¼H ãGÚ¢}¢) ÜïU çÎÝ Ú¢ï…G¢ }¢vMã ãñ çÜU ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ §ÏÝï
¶éG…ñG}¢¢ ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ „ï
Ú¢±è çÜU ãéGÁG¢êÚ ÐéÚÝêÚ, à¢¢ÈGUï»G ²¢ñ}¢é‹Ýéà¢êÚ Ýï
¥G- ÚÈGU¢ ÜïU çÎÝ (²¢’Ýè 9 …éGH çãGÁ…ç¼H ãGÚ¢}¢ ÜïU Ú¢ï…G ãG¢…è ÜU¢ï)
¥G-ÚÈGU¢¼ }¢ïæ Ú¢ï…G¢ Ú¶Ýï „ï }¢‹¥G ÈGUÚ}¢¢²¢ J
}¢-ÎÝè Ð‹Á¢ S¢êÚã 353 }¢éw¼G çHÈGU }¢-ÎÝè ÈêUH
}¢éwG¼çHÈGU }¢-ÎÝè ÈêUH

ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ S¢ï }¢Ú±è ãñ çÜU
ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éàÜGUÏ¢¢Ú ãñ :
²¢’Ýè çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎï Ð¢ÜU ÐÉG¢, ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©S¢
ÐÚ ÎS¢ ÚãG}¢¼ï´ |¢ïÁ¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ÎS¢ x¢éÝ¢ã }¢é¥G¢ÈGU çÜU²ï Á¢¢»æx¢ï
¥¢ñÚ ©S¢ ÜïU ÎS¢ Î-ÚÁ¢ï Ï¢éH‹Î çÜU²ï Á¢¢»æx¢ï J”
“}¢éÁ¢çgÎï ¥¢’Á¢G}¢}¢¢ñH¢Ý¢§}¢¢}¢¥ãG}¢ÎÚÁ¢G¢”ÜïU
ÐÓÓ¢èS¢ ãGéMÈGU ÜUèçÝSÏ¢¼S¢ï¶Á¢êÚ ÜïU 25 }¢-ÎÝèÈêUH
1¼GÏ¢èÏ¢¢ïæ ÜïU ¼GÏ¢èÏ¢, ¥ËH¢ã ÜïU ãGÏ¢èÏ¢, ãGÏ¢èÏ¢ï HÏ¢èÏ¢
ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ç„¤GãG¼ çÝà¢¢Ý ãñ, “¥G¢ çH²¢” (²¢’Ýè
}¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã }¢ïæ }¢çS…Îï ÜGéUÏ¢¢ à¢ÚèÈGU ÜUè …¢çÝÏ¢ »ÜU …x¢ã ÜU¢ Ý¢}¢)
ÜUè ¥GÁ±¢ (}¢ÎèÝ» }¢éÝ Ã±Úã ÜUè „Ï¢ „ï ¥G…Gè}¢ ¶…êÚ ÜU¢ Ý¢}¢) }¢ïæ
ãÚ Ï¢è}¢¢Úè „ï çà¢ÈGU¢ ãñ J ¥GËH¢}¢¢ Ï¢ÎLgèÝ »ïÝG è ãG-ÝÈGUè
ÜUè çÚ±¢²¼ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU “„¢¼ Ú¢ï…G ¼ÜU Ú¢ï…G¢Ý¢ „¢¼ ¥GÎÎ ¥GÁ±¢
¶…êÚ ¶¢Ý¢ …é…G¢}¢ (²¢’Ýè ÜU¢ïÉG) ÜU¢ï Ú¢ïÜU¼¢ ãñ J”
2}¢èÆï }¢èÆï ¥¢ÜGU¢ }¢vÜUè }¢-ÎÝè }¢éS¼GÈGU¢

ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï …‹Ý¼ çÝà¢¢Ý ãñ, ¥GÁ±¢ ¶…êÚ …‹Ý¼ „ï ãñ, §„ }¢ïæ …GãìÚ
„ï çà¢ÈGU¢ ãñ J
Ï¢é¶G¢Úè à¢ÚèÈGU ÜUè çÚ±¢²¼ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ç…„ Ýï Ýã¢Ú }¢éæã
¥GÁ±¢ ¶…êÚ ÜïU „¢¼ Î¢Ýï ¶¢ çH²ï ©„ çÎÝ ©„ï …¢Îê ¥¢ñÚ …GãìÚ |¢è
ÝévG„¢Ý Ý Îï „ÜïUæx¢ï J
v²¢ãGÎèS¢}¢ï´ Ï¢¼¢²¢ãé±¢§HG ¢Á¢ãÚ»ÜUÜUÚS¢ÜU¼¢ãñ ?
¥ãG¢ÎèS¢ï }¢éÏ¢¢-ÚÜU¢ }¢ï´ Ï¢²¢Ý ÜUÎ¢ü § H G ¢Á¢ |¢è ¥ÐÝè
}¢ÚÁ¢G è S¢ï Ýãè´ ÜUÚÝï ™¢çã»æ J Ï¢ï à ¢ÜU S¢ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢
ÜïU ÈGUÚ¢}¢èÝï ±¢H¢ à¢¢Ý ãGGÜGUU, ãGÜUG ¥¢ñÚ ãGÜGU ãè ãñ´ J
}¢x¢Ú Á¢¢ï §GH¢Á¢ ÝçÏ¢²¢ïæ ÜïU S¢Ú¼¢Á¢, S¢¢çãGÏ¢ï }¢ï’Ú¢Á¢
Ýï ¼Á¢±èÁ¢G ÈGUÚ}¢¢» ãñ´ ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ ±¢ïã ¶G¢S¢ ¶G¢S¢ }¢¢ñÜGU¥G¢ïæ }¢¢ñçS¢}¢¢ï´
ÜUè }¢éÝ¢çS¢-Ï¢¼¢ï´ ¥¢ñÚ }¢wGS¢êS¢ H¢ïx¢¢ï´ ÜïU ç}¢Á¢G¢Á¢¢ï´ ¥¢ñÚ ¼GÏ¢è¥G¼¢ï´ ÜïU
}¢é±¢çÈGUÜGU ã¢ï´ Á¢ñS¢¢ çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï }¢ézG¼è ¥ãG}¢Î ²¢Ú ¶G¢Ý
§S¢ ãGÎèS¢ï Ð¢ÜU “ ²¢’Ýè ÜU¢H¢ Î¢Ý¢
(ÜUH¢ï´Á¢è) }¢ï´ }¢¢ñ¼ ÜïU çS¢±¢ ãÚ Ï¢è}¢¢Úè S¢ï çà¢ÈGU¢ ãñ” ÜïU ¼ãìG¼ ÈGUÚ}¢¢¼ï
ãñ´ : ãÚ }¢ÚÁ¢G (}¢ï´ çà¢ÈGU¢) S¢ï }¢éÚ¢Î ãÚ Ï¢Ëx¢G}¢è ¥¢ñÚ LyG¢êÏ¢¼ ÜïU ¥}¢Ú¢Á¢G
}¢ï´ (çà¢ÈGU¢ ãñ), v²êæ çÜU ÜUH¢ï´Á¢è x¢}¢ü ¥¢ñÚ ¶GéàÜU ã¢ï¼è ãñ çHã¢Á¢G¢ }¢ÚyG¢êÏ¢
(²¢’Ýè ¼Úè ±¢Hè) ¥¢ñÚ S¢Îèü ÜUè Ï¢è}¢¢çÚ²¢ï´ }¢ï´ }¢éÈGUèÎ ã¢ïx¢è J ¥¢x¢ï Ó¢H
ÜUÚ }¢Á¢GèÎ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ²ã¢æ }¢éÚ¢Î ¥GÚÏ¢ ÜUè ¥G¢}¢ Ï¢è}¢¢çÚ²¢æ ãñ´
²¢’Ýè ÜUH¢ï´Á¢è ¥GÚÏ¢ ÜUè ¥G¢}¢ Ï¢è}¢¢çÚ²¢ï´ }¢ï´ }¢éÈGUèÎ ãñ J
¶G²¢H Úãï çÜU ¥ãG¢ÎèS¢ï à¢ÚèÈGU¢ ÜUè Î±¢»æ çÜUS¢è ãG¢çÁ¢GÜGU ¼GÏ¢èÏ¢
(²¢’Ýè }¢¢çãÚ ¼GÏ¢èÏ¢) ÜUè Ú¢² S¢ï §çS¼’}¢¢H ÜUÚÝè Ó¢¢çã»´ (¥ãHï
¥GÚÏ¢ ÜU¢ï ¼Á¢±èÁ¢G ÜUÎ¢ü Î±¢»æ) çS¢ÈGüU (¥ÐÝè) Ú¢² S¢ï §çS¼’}¢¢H Ý ÜUÚï´
çÜU ã}¢¢Úï (¼GÏ¢§ü )G ç}¢Á¢G¢Á¢ ¥ãHï ¥GÚÏ¢ ÜïU (¼GÏ¢§ü )G ç}¢Á¢G¢Á¢ S¢ï Á¢éÎ¢x¢¢Ý¢
ãñ´ J (ç}¢Ú¥¢¼, ç…. 6 „. 216, 217 ç…G²¢©H ÜGéUÚ¥¢Ý ÐÏHèÜUïà¢‹…G }¢ÜUü…GéH ¥¢ñçH²¢
H¢ã¢ïÚ) S¢¢‰¢¢ï´ S¢¢‰¢ ²ïã |¢è ¶G¢S¢ ¼¢ÜUèÎ ãñ çÜU §S¢ çÜU¼¢Ï¢ }¢ï´ çÎ²¢
ãé±¢ ÜU¢ï§ü |¢è ÝéS¶G¢ ¥ÐÝï ¼GÏ¢èÏ¢ S¢ï }¢à±Ú¢ çÜU²ï çÏ¢x¢GñÚ §çS¼’}¢¢H
Ý çÜU²¢ Á¢¢» ¥x¢Ó¢ïü ²ïã ÝéS¶G¢ ©S¢è Ï¢è}¢¢Úè ÜïU çH²ï ã¢ï çÁ¢S¢ S¢ï
¥¢Ð Î¢ï Ó¢¢Ú ã¢ï´ J §S¢ ÜUè Ï¢é‹²¢Îè ±Á¢ã ²ïã ãñ çÜU H¢ïx¢¢ï´ ÜUè ¼GÏ¢§üG
ÜñUçÈGUÄ²¢¼ Á¢éÎ¢ Á¢éÎ¢ ã¢ï¼è ãñ´, »ÜU ãè Î±¢ çÜUS¢è ÜïU çH²ï ¥¢Ï¢ï
ãG²¢¼ ÜU¢ ÜU¢}¢ çÎ¶¢¼è ãñ ¼¢ï çÜUS¢è ÜïU çH²ï }¢¢ñ¼ ÜU¢ Ð²¢}¢ H¢¼è
ãñ J çHã¢Á¢G¢ ¥¢Ð ÜUè çÁ¢S}¢¢Ýè ÜñUçÈGUÄ²¢¼ S¢ï ±¢çÜGUÈGU ¥¢Ð ÜU¢ }¢wGS¢êS¢
¼GÏ¢èÏ¢ ãè Ï¢ïã¼Ú ¼Gñ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ çÜU ¥¢Ð ÜU¢ï ÜU¢ñÝ S¢¢ ÝéS¶G¢ }¢é±¢çÈGUÜGU
ã¢ï S¢ÜU¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ÜU¢ñÝ S¢¢ Ýãè´ J v²êæ çÜU çÜU¼¢Ï¢ }¢ï´ §H G ¢Á¢ ÜïU ¼GÚèÜGïU
Ï¢²¢Ý ÜUÚÝ¢ ¥¢ñÚ ãñ Á¢Ï¢ çÜU çÜUS¢è ¶G¢S¢ }¢ÚèÁ¢G ÜU¢ §GH¢Á¢ ÜUÚÝ¢ ¥¢ñÚ J
 3„çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ „ï çÚ±¢²¼ ãñ, ¶…êÚ ¶¢Ýï
ãñ J
„ï Üê GUH‹… (²¢’Ýè Ï¢ÇGè ¥æ¼ÇGè ÜU¢ ÎÎü) Ýãèæ ã¢ï¼¢ J
4¼GÏ¢èÏ¢¢ïæ ÜïU ¼GÏ¢èÏ¢, ¥ËH¢ã ÜïU ãGÏ¢èÏ¢, ãGÏ¢èÏ¢ï HÏ¢èÏ¢

ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï çà¢ÈGU¢ çÝà¢¢Ý ãñ, Ýã¢Ú }¢éæã ¶…êÚ
¶¢¥¢ï §„ „ï ÐïÅ ÜïU ÜUèÇGï }¢Ú …¢¼ï ãñæ J
5ãG…ÚG ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ÚÏ¢è¥G çÏ¢Ý ¶G„è}¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ :
“}¢ïÚï ÝÁGÎèÜU ãG¢ç}¢H¢ ÜïU çH²ï ¶…êÚ „ï ¥¢ñÚ }¢Úè…G ÜïU çH²ï à¢ãÎ „ï
Ï¢ïã¼Ú çÜU„è ™è…G }¢ïæ çà¢ÈGU¢ Ýãèæ J”
6„çÄ²Îè }¢éãG}}¢Î ¥ãG}¢Î …GãÏ¢è ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ,
ãG¢ç}¢H¢ ÜU¢ï ¶…êÚïæ ç¶H¢Ýï „ï HÇGÜU¢ ÐñÎ¢ ã¢ïx¢¢ …¢ï çÜU
wG¢êÏ¢ „êÚ¼ Ï¢éÎü Ï¢¢Ú ¥¢ñÚ Ý}¢ü ç}¢…G¢… ã¢ïx¢¢ J
7…¢ï ÈGU¢ÜGUï ÜUè ±…ã „ï ÜU}¢…G¢ïÚ ã¢ï x¢²¢ ã¢ï ©„ ÜïU çH²ï ¶…êÚ
Ï¢ãé¼ }¢éÈGUèÎ ãñ v²êæ çÜU ²ïã çx¢G…G¢§Ä²¼ „ï |¢ÚÐêÚ ãñ J §„ ÜïU ¶¢Ýï
„ï …ËÎ ¼±¢Ý¢§ü Ï¢ãG¢H ã¢ï …¢¼è ãñ J çHã¢…G¢ ¶…êÚ „ï §zG¼G¢Ú ÜUÚÝï
}¢ïæ ²ïã çãGv}¢¼ |¢è ãñ J
8Ú¢ï…Gï }¢ïæ ÈGU¢ñÚÝ Ï¢ÈüGUUÜU¢ Æ‹Ç¢ Ð¢Ýè Ðè HïÝï „ï x¢ï„, ¼Ï¶GèÚï }¢ï’Î¢
¥¢ñÚ ç…x¢Ú ÜïU ±Ú}¢ ÜU¢ „wG¼ ¶G¼GÚ¢ ãñ J ¶…êÚ ¶¢ ÜUÚ Æ‹Ç¢ Ð¢Ýè
ÐèÝï „ï ÝévG„¢Ý ÜU¢ ¶G¼GÚ¢ ÅH …¢¼¢ ãñ, }¢x¢Ú „wG¼ Æ‹Ç¢ Ð¢Ýè ÐèÝ¢
ãÚ ±vG¼ ÝévG„¢Ý Îïã ãñ J
9¶…êÚ ¥¢ñÚ ¶èÚ¢ ²¢ ÜUÜUÇGè, Ýè…GG ¶…êÚ ¥¢ñÚ ¼ÚÏ¢ê…G »ÜU „¢ƒ
¶¢Ý¢ „é‹Ý¼ ãñ J §„ }¢ïæ |¢è çãGv}¢¼¢ïæ ÜïU }¢-ÎÝè ÈêUH ãñæ J

ã}¢¢Úï ¥G}¢H ÜïU çH²ï ¼¢ï §„ ÜU¢ „é‹Ý¼ ã¢ïÝ¢ ãè ÜU¢ÈGUè ãñ J ¥ç¼GÏÏ¢¢
ÜU¢ ÜUãÝ¢ ãñ çÜU §„ „ï ç…‹„è ± ç…S}¢¢Ýè ÜU}¢…G¢ïÚè ¥¢ñÚ ÎéÏ¢H¢ ÐÝ
ÎêÚ ã¢ï¼¢ ãñ J ãGÎè„ï Ð¢ÜU }¢ïæ ãñ S¢ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢ ÜU¢
ÈGUÚ}¢¢Ýï çS¢¤GãG¼ Ï¢é‹²¢Î ãñ : çÜU }¢w¶Ý ÜU¢ï ¶Á¢êÚ ÜïU S¢¢‰¢ ç}¢H¢ ÜUÚ
¶¢¥¢ï ¥¢ñÚ ÐéÚ¢Ýè ÜïU S¢¢‰¢ Ý§ü ¶Á¢êÚïæ ç}¢H¢ ÜUÚ ¶¢¥¢ï v²êæ çÜU à¢ñ¼G¢Ý
çÜU„è ÜU¢ï »ï„¢ ÜUÚ¼¢ Îï¶¼¢ ãñ ¼¢ï ¥zG„¢ï„ ÜUÚ¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ÜUãy¢¢ ãñ çÜU
ÐéÚ¢Ýè ÜïU „¢ƒÝ§ü ¶…êÚ ¶¢ ÜUÚ ¥¢Î}¢è ¼Ýê }¢‹Î (²¢’Ýè }¢ÁGÏ¢ê¼G
ç…S}¢ ±¢H¢) ã¢ï x¢²¢ J
 10¶…êÚ ¶¢Ýï „ï ÐéÚ¢Ýè ÜGUÏ…G ÎêÚ ã¢ï¼è ãñ J
 11Î}¢¢, çÎH, x¢éÎ¢ü, }¢„¢Ý¢, çÐœ ¢¢ ¥¢ñÚ ¥¢æ¼¢ïæ ÜïU ¥}¢Ú¢…G
}¢ïæ ¶…êÚ }¢éÈGUèÎ ãñ J ²ïã Ï¢Hx¢G}¢ ¶G¢çÚ… ÜUÚ¼è, }¢éæã ÜUèU ¶GéàÜUè
ÜU¢ï ÎêÚ ÜUÚ¼è, ÜéGUÃ±¼ï Ï¢¢ã Ï¢ÉG¢¼è ¥¢ñÚ Ðïà¢¢Ï¢ ¥¢±Ú ãñ J
 12çÎH ÜUè Ï¢è}¢¢Úè ¥¢ñÚ ÜU¢H¢ }¢¢ïç¼²¢ ÜïU çH²ï ¶…êÚ ÜU¢ï x¢éÆHè
„}¢ï¼ ÜêUÅ ÜUÚ ¶¢Ý¢ }¢éÈGUèÎ ãñ J
 13¶…êÚ ÜU¢ï ç|¢x¢¢ï ÜUÚ §„ ÜU¢ Ð¢Ýè Ðè HïÝï „ï ç…x¢Ú ÜUè
Ï¢è}¢¢çÚ²¢æ ÎêÚ ã¢ï¼è ãñæ J ÎS¼ ÜUè Ï¢è}¢¢Úè }¢ïæ |¢è ²ïã Ð¢Ýè }¢éÈGUèÎ ãñ J
(Ú¢¼ ÜU¢ï ç|¢x¢¢ï ÜUÚ „éÏãG Ýã¢Ú }¢éæã §„ ÜU¢ Ð¢Ýè çÐ²ïæ }¢x¢Ú ç|¢x¢¢ïÝï ÜïU çH²ï
ÈGí è…GÚ }¢ïæ Ý Ú¶ïæ J)
14¶…êÚ ÜU¢ï Îê{ }¢ïæ ©Ï¢¢H ÜUÚ ¶¢Ý¢ Ï¢ïã ¼ÚèÝ }¢éÜGUÃ±è (²¢’Ýè
¼G¢ÜGU¼ ÎïÝï ±¢Hè) çx¢G…G¢ ãñ J ²ïã çx¢G…G¢ Ï¢è}¢¢Úè ÜïU Ï¢¢’Î ÜUè ÜU}¢…G¢ïÚè
ÎêÚ ÜUÚÝï ÜïU çH²ï Ï¢ïãGÎ }¢éÈGUèÎ ãñ J
15¶…êÚ ¶¢Ýï „ï …GwG}¢ …ËÎè |¢Ú¼¢ ãñ J
16²ÚÜGU¢Ý (²¢’Ýè ÐèçH²¢)

 ÜïU çH²ï ¶…êÚ Ï¢ïã¼ÚèÝ Î±¢ ãñ J
17¼¢…G¢ ÐÜUè ãé§ü ¶…êÚïæ „ÈGUÚ¢ (²¢’Ýè “çÐ¼”Uç…„ }¢ïæ ÜñGU ÜïU …GÚè»G

ÜUÇG±¢ Ð¢Ýè çÝÜUH¼¢ ãñ) ¥¢ñÚ ¼ï…G¢çÏ¢Ä²¼ ÜU¢ï ¶Gy}¢ ÜUÚ¼è ãñæ J
18¶…êÚ ÜUè x¢éÆçH²¢ïæ ÜU¢ï ¥¢x¢ }¢ïæ …H¢ ÜUÚ §„ ÜU¢ }¢‹…Ý Ï¢Ý¢
Hèç…²ï J ²ïã Î¢æ¼¢ïæ ÜU¢ï ™}¢ÜUÎ¢Ú ¥¢ñÚ }¢éæã ÜUè Ï¢ÎÏ¢ê ÜU¢ï ÎêÚ ÜUÚ¼¢ ãñ J
19¶…êÚ
 ÜUè …Hè ãé§ü x¢éÆçH²¢ïæ ÜUè Ú¢¶ Hx¢¢Ýï „ï …GwG}¢ ÜU¢ wG¢êÝ
Ï¢‹Î ã¢ï¼¢ ¥¢ñÚ …GwG}¢ |¢Ú …¢¼¢ ãñ J
20¶…êÚ ÜUè x¢éÆçH²¢ïæ ÜU¢ï ¥¢x¢ }¢ïæ Ç¢H ÜUÚ {êÝè HïÝ¢ Ï¢±¢„èÚ
ÜïU }¢S„¢ïæ ÜU¢ï ¶GéàÜU ÜUÚ¼¢ ãñ J
21¶…êÚ ÜïU ÎÚwG¼ ÜUè …ÇG¢ïæ ²¢ Ðœ
¢¢ïæ ÜUè Ú¢¶ „ï }¢‹…Ý ÜUÚÝ¢
Î¢æ¼¢ïæ ÜïU ÎÎü ÜïU çH²ï }¢éÈGUèÎ ãñ J …ÇG¢ïæ ²¢ Ðœ
¢¢ïæ ÜU¢ï Ð¢Ýè }¢ïæ ©Ï¢¢H ÜUÚ
§„ „ï ÜéUçËH²¢æ ÜUÚÝ¢ |¢è Î¢æ¼¢ïæ ÜïU ÎÎü }¢ïæ ÈGU¢»Î¢ }¢‹Î ãñ J
22ç…„ ÜU¢ï ¶…êÚ ¶¢Ýï „ï çÜU„è çÜGUS}¢ ÜU¢ ÝévG„¢Ý (side
effect) ã¢ï¼¢ ã¢ï ¼¢ï ¥Ý¢Ú ÜU¢ Ú„, ²¢ ¶Gà¢¶G¢à¢ ²¢ ÜU¢Hè ç}¢™ü ÜïU
„¢ƒ§çS¼’}¢¢H ÜUÚï ÈGU¢»Î¢ ã¢ïx¢¢ J
23¥{ ÐÜUè ¥¢ñÚ ÐéÚ¢Ýè ¶…êÚïæ Ï¢²ÜU ±vG¼ ¶¢Ý¢ ÝévG„¢Ý Îïã
ãñ J §„è ¼GÚãG ¶…êÚ ÜïU „¢ƒ¥æx¢êÚ ²¢ çÜUçà}¢à¢ ²¢ }¢éÝvGÜGU¢ ç}¢H¢ ÜUÚ
¶¢Ý¢, ¶…êÚ ¥¢ñÚ ¥‹…èÚ Ï¢²ÜU ±vG¼ ¶¢Ý¢, Ï¢è}¢¢Úè „ï ©Æ¼ï ãè
ÜU}¢…G¢ïÚè }¢ïæ ç…G²¢Î¢ ¶…êÚïæ ¶¢Ý¢ ¥¢ñÚ ¥¢æ¶¢ïæ ÜUè Ï¢è}¢¢Úè }¢ïæ ¶…êÚïæ
¶¢Ý¢ }¢éç…GÚ ²¢’Ýè ÝévG„¢Ý Îïã ãñ J

24»ÜU ±vG¼ }¢ïæ 5 ¼¢ïH¢ (²¢’Ýè ¼vGÚèÏ¢Ý 60 x¢í ¢}¢) „ï ç…G²¢Î¢
¶…êÚïæ Ý ¶¢»æ J ÐéÚ¢Ýè ¶…êÚ ¶¢¼ï ±vG¼ ¶¢ïH ÜUÚ ¥‹ÎÚ „ï Îï¶
Hèç…²ï v²êæ çÜU §„ }¢ïæ Ï¢¢’…G ¥±ÜGU¢¼ „éÚ„éçÚ²¢æ (²¢’Ýè À¢ïÅï À¢ïÅï
H¢H ÜUèÇï)G ã¢ï¼è ãñæ çHã¢…G¢ „¢ÈGU ÜUÚ ÜïU ¶¢§²ï J ç…„ ¶…êÚ }¢ïæ ÜUèÇGï
ã¢ïÝï ÜU¢ x¢é}¢¢Ý ã¢ï ©„ ÜU¢ï „¢ÈGU çÜU²ï çÏ¢x¢GñÚ ¶¢Ý¢ }¢ÜUMã ãñ J
Ï¢ï ™Ýï ±¢Hï ™}¢ÜU¢Ýï ÜïU çH²ï ¥v„Ú „Ú„¢ïæ
ÜU¢ ¼ïH Hx¢¢ Îï¼ï ãñæ J çHã¢…G¢ Ï¢ïã¼Ú ²ïã ãñ çÜU ¶…êÚ¢ïæ ÜU¢ï ™‹Î ç}¢ÝÅ
ÜïU çH²ï Ð¢Ýè }¢ïæ ç|¢x¢¢ï Îïæ J ¼¢çÜU }¢çw¶²¢ïæ ÜUè Ï¢èÅ, ¥¢ñÚ }¢ñH
ÜéU™ñH ÀêÅ …¢» J çÈUÚ {¢ï ÜUÚ §çS¼’}¢¢H ÈGUÚ}¢¢»æ J ÎÚwG¼ ÜUè ÐÜUè
ãé§ü ¶…êÚïæ ç…G²¢Î¢ }¢éÈGUèÎ ã¢ï¼è ãñæ J
25}¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã ÜUè ¶…êÚ¢ïæ ÜUè x¢éÆçH²¢æ
}¢¼ ÈïæUçÜU²ï J çÜU„è ¥ÎÏ¢ ÜUè …x¢ã Ç¢H Îèç…²ï ²¢ ÎçÚ²¢ Ï¢éÎü
ÈG Ú}¢¢ Îèç…²ï, Ï¢çËÜU ã¢ï „Üï ¼¢ï „Ú¢ñ¼ï „ï Ï¢¢ÚèÜU ÅéÜUçÇG²¢æ ÜUÚ ÜïU
çÇçÏ¢²¢ }¢ïæ Ç¢H ÜUÚ …ïÏ¢ }¢ïæ Ú¶ Hèç…²ï ¥¢ñÚ À¢çH²¢ ÜUè …x¢ã
§çS¼’}¢¢H ÜUÚ ÜïU §„ ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ïæ HêçÅ²ï J ÜU¢ï§ü ™è…G wG±¢ã Îé‹²¢
ÜïU çÜU„è |¢è ç¶Gœ ¢ïG ÜUè ã¢ï …Ï¢ }¢ÎèÝ» }¢éÝÃ±Úã
ÜUè ÈGU…G¢¥¢ïæ }¢ïæ Î¢ç¶GH ãé§ü ¼¢ï }¢ÎèÝï ÜUè ã¢ï x¢§ü çHã¢…G¢ ©Gàà¢¢ÜGU ©„
ÜU¢ ¥ÎÏ¢ ÜUÚ¼ï ãñæ J
(ÈGUñ…G¢Ýï „é‹Ý¼ Ï¢¢Ï¢ : ÈGUñ…G¢Ýï Ú-}¢…G¢Ý, çÁ¢. 1, „. 1018 )
“à¢Úè¥G¼ ±S¢é‹Ý¼ÜUèÐ¢Ï¢‹ÎèÜUÚÝï}¢ï´ ÝÁ¢¢¼ãñ” ÜïU ¼èS¢ãGéMÈGU ÜUè

çÝSÏ¢¼S¢ï 30 x¢G-Hç¼G²¢ḯ ÜUèçÝà¢¢ÝÎïãè
1§S¢ ¶G²¢H }¢ï´ ã}¢ïà¢¢ }¢x¢Ý ÚãÝ¢ çÜU Á¢±¢Ýè ¥¢ñÚ ¼‹ÎéLS¼è ã}¢ïà¢¢ Úãïx¢è J

2}¢éS¢èÏ¢¼¢ï´ }¢ï´ Ï¢ï S¢Ï¢í Ï¢Ý ÜUÚ Ó¢è¶G ± ÐéÜU¢Ú ÜUÚÝ¢ J
3¥ÐÝè ¥GvGH ÜU¢ï S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ÉG ÜUÚ S¢}¢Û¢Ý¢ J
4Îéà}¢Ý ÜU¢ï ãGÜGUèÚ (ÜU}¢Á¢G¢ïÚ) S¢}¢Û¢Ý¢ J
5Ï¢è}¢¢Úè ÜU¢ï }¢¢’}¢êHè S¢}¢Û¢ ÜUÚ à¢éM¥G }¢ï´ §GH¢Á¢ Ý ÜUÚÝ¢ J
6¥ÐÝè Ú¢² ÐÚ ¥G}¢H ÜUÚÝ¢ ¥¢ñÚ ÎêS¢Ú¢ï´ ÜïU }¢à±Ú¢ï´ ÜU¢ï ÆéÜUÚ¢ ÎïÝ¢ J
7çÜUS¢è Ï¢ÎÜU¢Ú ÜU¢ï Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú ¥¢Á¢G}¢¢ ÜUÚ |¢è ©S¢ ÜUè Ó¢¢ÐHêS¢è }¢ḯ ¥¢ Á¢¢Ý¢ J
8Ï¢ïÜU¢Úè }¢ï´ ¶Géà¢ ÚãÝ¢ ¥¢ñÚ Ú¢ïÁ¢Gè ÜUè ¼H¢à¢ Ý ÜUÚÝ¢ J
9¥ÐÝ¢ Ú¢Á¢G çÜUS¢è ÎêS¢Úï ÜU¢ï Ï¢¼¢ ÜUÚ ©S¢ï Ð¢ïà¢èÎ¢ Ú¶Ýï ÜUè
¼¢ÜUèÎ ÜUÚÝ¢ J
10¥¢}¢ÎÝè S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ¶GÓ¢ü ÜUÚÝ¢ J
11H¢ïx¢¢ï´ ÜUè ¼vHèÈGU }¢ï´ à¢ÚèÜU Ý ã¢ïÝ¢ ¥¢ñÚ ©Ý S¢ï §}¢Î¢Î ÜUè
©}}¢èÎ Ú¶Ý¢ J
12»ÜU Î¢ï ãè }¢éH¢ÜGU¢¼ }¢ï´ çÜUS¢è à¢wGS¢ ÜUè çÝSÏ¢¼ ÜU¢ï§ü ¥ÓÀè
²¢ Ï¢éÚè Ú¢² ÜGU¢§}¢ ÜUÚ HïÝ¢ J
13±¢çHÎñÝ ÜUè ç¶GÎ}¢¼ Ý ÜUÚÝ¢ ¥¢ñÚ ¥¢ñH¢Î S¢ï ç¶GÎ}¢¼ ÜUè
©}}¢èÎ Ú¶Ý¢ J
14çÜUS¢è ÜU¢}¢ ÜU¢ï §S¢ ¶G²¢H S¢ï ¥{êÚ¢ À¢ïÇG ÎïÝ¢ çÜU çÈUÚ çÜUS¢è
±vG¼ }¢éÜU}}¢H ÜUÚ çH²¢ Á¢¢»x¢¢ J
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈ GU¢ ç…„Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéÚêÎ ï Ð¢ÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢ H¢ ©„ ÐÚ Î„ ÚãGì }¢¼ï´
½ï…¼¢ ãñ J
15ãÚ
 à¢wGS¢ S¢ï Ï¢Îè ÜUÚÝ¢ ¥¢ñÚ H¢ïx¢¢ï´ S¢ï ¥ÐÝï çH²ï ÝïÜUè ÜUè
¼±vGÜGU¢ï¥G Ú¶Ý¢ J
16x¢é}¢Ú¢ã¢ï´ ÜUè S¢¢ïãGÏ¢¼ }¢ï´ ©ÆÝ¢ Ï¢ñÆÝ¢ J
17ÜU¢ï§ü
 ¥G}¢Hï S¢¢HïãG ÜUè ¼ËÜGUèÝ ÜUÚï ¼¢ï ©S¢ ÐÚ Š
²¢Ý Ý ÎïÝ¢ J
18¶GéÎ ãGÚ¢}¢ ± ãGH¢H ÜU¢ ¶G²¢H Ý ÜUÚÝ¢ ¥¢ñÚ ÎêS¢Ú¢ï´ ÜU¢ï |¢è
§S¢ Ú¢ã ÐÚ Hx¢¢Ý¢ J
19Û¢êÅè ÜGUS¢}¢ ¶¢ ÜUÚ Û¢êÅ Ï¢¢ïH ÜUÚ {¢ïÜU¢ Îï ÜUÚ ¥ÐÝè ç¼Á¢¢Ú¼

ÜU¢ï ÈGUÚ¢ïx¢ ÎïÝ¢ J
20§GË}¢ï ÎèÝ ¥¢ñÚ ÎèÝÎ¢Úè ÜU¢ï §GÁGÁ¢G¼ Ý S¢}¢Û¢Ý¢ J
21¶GéÎ
 ÜU¢ï ÎêS¢Ú¢ï´ S¢ï Ï¢ïã¼Ú S¢}¢Û¢Ý¢ J
22ÈGUÜGUèÚ¢ï´ ¥¢ñÚ S¢¢§H¢ï´ ÜU¢ï ¥ÐÝï ÎÚ±¢Á¢GGï S¢ï {vÜU¢ Îï ÜUÚ |¢x¢¢ ÎïÝ¢ J

23Á¢GMÚ¼ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ Ï¢¢¼ Ó¢è¼ ÜUÚÝ¢ J
24¥ÐÝï
 ÐÇG¢ïçS¢²¢ï´ S¢ï çÏ¢x¢¢ÇG Ú¶Ý¢ J
25Ï¢¢Îà¢¢ã¢ï´ ¥¢ñÚ ¥}¢èÚ¢ï´ ÜUè Î¢ïS¼è ÐÚ »’ç¼Ï¢¢Ú ÜUÚÝ¢ J

26wG±¢ã }¢ wG±¢ã çÜUS¢è ÜïU Í¢ÚïHê }¢é¥G¢-}¢H¢¼ }¢ï´ ÎwGH ÎïÝ¢ J

27çÏ¢x¢GñÚ S¢¢ïÓ¢ï S¢}¢Û¢ï Ï¢¢¼ ÜUÚÝ¢ J

28¼èÝ
 çÎÝ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ çÜUS¢è ÜU¢ }¢ïã}¢¢Ý Ï¢ÝÝ¢ J
29¥ÐÝï Í¢Ú ÜU¢ |¢ïÎ ÎêS¢Ú¢ï´ ÐÚ Á¢G¢çãÚ ÜUÚÝ¢ J

30ãÚ à¢wGS¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï ¥ÐÝï Îé¶ ÎÎü Ï¢²¢Ý ÜUÚÝ¢ J

(Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú, S¢. 557 )
49 §ç‹¼ã¢§ü ÜU¢Ú ¥¢}¢Î }¢-ÎÝè ÈêUH

1Ú¢¼
 ÜU¢ï ÎÚ±¢Á¢GG¢ Ï¢‹Î ÜUÚ¼ï ±vG¼ Í¢Ú ÜïU ¥‹ÎÚ ¥ÓÀè ¼GÚãG
Îï¶|¢¢H ÜUÚ HèçÁ¢²ï çÜU ÜU¢ï§ü ¥Á¢ÝÏ¢è ²¢ ÜéUœ ¢¢, çÏ¢ËHè ¥‹ÎÚ ¼¢ï
Ýãè´ Úã x¢²¢ ²ïã ¥G¢Î¼ Ç¢H HïÝï S¢ï Í¢Ú }¢ï´ ÜU¢ï§ü ÝévGS¢¢Ý
Ýãè´ ã¢ïx¢¢ J
 2Í¢Ú ¥¢ñÚ Í¢Ú ÜïU ¼}¢¢}¢ S¢¢}¢¢Ý¢ï´ ÜU¢ï S¢¢ÈGU S¢é‰¢Ú¢ Úç¶²ï ¥¢ñÚ ãÚ
Ó¢èÁ¢G ÜU¢ï ©S¢ ÜUè Á¢x¢ã ÐÚ Úç¶²ï J
 3S¢Ï¢ Í¢Ú ±¢Hï ¥¢ÐS¢ }¢ï´ ¼Gñ ÜUÚ Hï´ çÜU ÈGéUH¢æ Ó¢èÁ¢G ÈGéUH¢æ Á¢x¢ã ÐÚ
Úãïx¢è çÈUÚ S¢Ï¢ Í¢Ú ±¢Hï §S¢ ÜïU Ð¢Ï¢‹Î ã¢ï Á¢¢»æ çÜU Á¢Ï¢ ©S¢ Ó¢èÁ¢G ÜU¢ï
±ã¢æ S¢ï ©Æ¢»æ ¼¢ï §çS¼’}¢¢H ÜUÚ ÜïU çÈUÚ ©S¢è Á¢x¢ã Ú¶ Îï´ ¼¢çÜU ãÚ
¥¢Î}¢è ÜU¢ï çÏ¢x¢GñÚ ÐêÀï ¥¢ñÚ çÏ¢H¢ ÉêæÇï ±¢ïã ç}¢H Á¢¢²¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ
Á¢GMÚ¼ ÜïU ±vG¼ ¼H¢à¢ ÜUÚÝï ÜUè ãG¢Á¢¼ Ý ÐÇGï J
 4Í¢Ú ÜïU ¼}¢¢}¢ Ï¢Ú¼Ý¢ï ´ ÜU¢ï {¢ï , }¢¢æ Û¢ ÜUÚ çÜUS¢è ¥H}¢¢Úè ²¢
¼G¢ÜGU ÐÚ ©HÅ¢ ÜUÚ ÜïU Ú¶ ÎèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ çÈUÚ Î¢ïÏ¢¢Ú¢ ©S¢ Ï¢Ú¼Ý
ÜU¢ï §çS¼’}¢¢H ÜUÚÝ¢ ã¢ï ¼¢ï çÈUÚ ©S¢ Ï¢Ú¼Ý ÜU¢ï çÏ¢x¢GñÚ {¢ï»
§çS¼’}¢¢H }¢¼ ÜUèçÁ¢²ï J
 5ÜU¢ï§ü Á¢êÆ¢ Ï¢Ú¼Ý ²¢ çx¢GÁ¢G¢ ²¢ Î±¢ Hx¢¢ ãé±¢ Ï¢Ú¼Ý ãÚçx¢Á¢G
ãÚçx¢Á¢G Ý Ú¶ çÎ²¢ ÜUÚï´, Á¢êÆï ²¢ çx¢GÁ¢G¢¥¢ïæ ¥¢ñÚ Î±¢¥¢ïæ S¢ï ¥¢HêÎ¢
Ï¢Ú¼Ý¢ï´ }¢ï´ Á¢Ú¢S¢è}¢ ÐñÎ¢ ã¢ï¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ¼GÚãG ¼GÚãG ÜUè Ï¢è}¢¢çÚ²¢ï´ ÜïU ÐñÎ¢
ã¢ïÝï ÜU¢ ¶G¼GÚ¢ Úã¼¢ ãñ J
 6¥æ{ïÚï }¢ḯ çÏ¢H¢ Îï¶ï ãÚçx¢Á¢G ãÚçx¢Á¢G Ð¢Ýè Ý çÐ²ïæ Ý ¶¢Ý¢ ¶¢»æ J
 7Í¢Ú ²¢ ¥¢æx¢Ý ÜïU Ú¢S¼ï }¢ï´ Ó¢¢ÚÐ¢§ü ²¢ ÜéUÚS¢è ²¢ ÜU¢ï§ü Ï¢Ú¼Ý ²¢
æ ¼¢ ãñ J
ÜU¢ï§ü S¢¢}¢¢Ý }¢¼ Ç¢H çÎ²¢ ÜUÚï´ »ïS¢¢ ÜUÚÝï S¢ï Ï¢¢’Á¢G ÎzG¥G¢ Ú¢ïÁ¢G ÜUè
¥G¢Î¼ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU Ï¢ï ¶ÅÜïU Ó¢Hï ¥¢Ýï ±¢Hï ÜU¢ï Æ¢ïÜUÚ Á¢GMÚ Hx¢¼è
ãñ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G }¢¼üÏ¢¢ ¼¢ï S¢wG¼ Ó¢¢ïÅï´ |¢è Hx¢ Á¢¢¼è ãñ´ J
 8S¢éÚ¢ãGè ÜïU }¢éæã ²¢ H¢ïÅï ÜUè ÅêæÅè S¢ï }¢éæã Hx¢¢ ÜUÚ ãÚçx¢Á¢GG ÜU|¢è
Ð¢Ýè Ý çÐ²ï´ v²êæ çÜU ¥Ã±HÝ ¼¢ï ²ïã ç¶GH¢ÈGïU ¼ãÁ¢GèÏ¢ ãñ ÎêS¢Ú¢ ²ïã
¶G¼GÚ¢ ãñ çÜU S¢éÚ¢ãGè ²¢ ÅêæÅè }¢ï´ ÜU¢ï§ü ÜUèÇG¢ }¢ÜU¢ïÇG¢ ÀéÐ¢ ã¢ï ¥¢ñÚ ±¢ïã
Ð¢Ýè ÜïU S¢¢‰¢ ÐïÅ }¢ï´ Ó¢H¢ Á¢¢» J
 9ãzG¼¢ ²¢ ÎS¢ çÎÝ¢ï´ }¢ï´ »ÜU çÎÝ Í¢Ú ÜUè }¢éÜU}}¢H S¢ÈGU¢§ü ÜïU çH²ï
}¢éÜGUÚüÚ ÜUÚ HèçÁ¢²ï ©S¢ çÎÝ ÐêÚï }¢ÜU¢Ý ÜUè S¢ÈGU¢§ü ÜUÚ HèçÁ¢²ï J
 10çÎÝ Ú¢¼ Ï¢ñÆï ÚãÝ¢ ²¢ ÐHæx¢ ÐÚ S¢¢ï» ²¢ HñÅï ÚãÝ¢ ¼‹ÎéLS¼è
ÜïU çH²ï Ï¢ïãGÎ ÝévGS¢¢Ý Îïã ãñ J §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï´ ÜU¢ï S¢¢ÈGU ¥¢ñÚ ¶éHè
ã±¢ }¢ï´ ÜéUÀ Ó¢H çÈUÚ HïÝ¢ ¥¢ñÚ §SH¢}¢è Ï¢ãÝ¢ï´ ÜU¢ï ÜéUÀ }¢ïãGÝ¼ ÜU¢
ÜU¢}¢ ã¢‰¢ S¢ï ÜUÚ HïÝ¢ ¼‹ÎéLS¼è ÜïU çH²ï Ï¢ãé¼ Á¢GMÚè ãñ J
 11çÁ¢S¢ Á¢x¢ã Ó¢‹Î ¥¢Î}¢è Ï¢ñÆï ã¢ï´ ©S¢ Á¢x¢ã Ï¢ñÆ ÜUÚ Ý ‰¢êÜïU´ Ý
¶‹ÜU¢Ú çÝÜU¢Hï´ Ý Ý¢ÜU S¢¢ÈGU ÜUÚï´ çÜU ç¶GH¢ÈGïU ¼ãÁ¢GèÏ¢ |¢è ãñ ¥¢ñÚ
ÎêS¢Ú¢ï´ ÜïU çH²ï çÍ¢Ý ÐñÎ¢ ÜUÚÝï ±¢Hè Ó¢èÁ¢G ãñ J
 12Î¢}¢Ý ²¢ ¥¢æÓ¢H ²¢ ¥¢S¼èÝ S¢ï Ý¢ÜU S¢¢ÈGU Ý ÜUÚï´ Ý ã¢‰¢ }¢éæã
§Ý Ó¢èÁ¢G¢ḯ S¢ï Ð¢ïæÀï´ v²êæ çÜU ²ïã x¢‹Îx¢è ãñ ¥¢ñÚ ¼ãÁ¢GèÏ¢ ÜïU ç¶GH¢ÈGU |¢è J
 13Á¢ê¼è ¥¢ñÚ ÜUÐÇG¢ ²¢ çÏ¢S¼Ú §çS¼’}¢¢H S¢ï ÐãHï Û¢¢ÇG çH²¢ ÜUÚï´
}¢éç}ÜUÝ ãñ ÜU¢ï§ü }¢êÁ¢Gè Á¢¢Ý±Ú Ï¢ñÆ¢ ã¢ï Á¢¢ï Ï¢ï ¶GÏ¢Úè }¢ï´ ¥¢Ð ÜU¢ï ÇS¢ Hï J
14À¢ïÅï Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ÜU¢ï ç¶H¢¼ï Ï¢ãH¢¼ï ÜU|¢è ãÚçx¢Á¢GG ãÚçx¢Á¢G ©À¢H

©À¢H ÜUÚ Ý ç¶H¢»æ ¶GéÎ¢ Ý wG±¢S¼¢ ã¢‰¢ S¢ï ÀêÅ x¢²¢ ¼¢ï Ï¢ÓÓ¢ï ÜUè
Á¢¢Ý ¶G¼GÚï }¢ï´ ÐÇG Á¢¢»x¢è J
15Ï¢èÓ¢ ÎÚ±¢Á¢Gï }¢ï´ Ý Ï¢ñÆ¢ ÜUÚï´ S¢Ï¢ ¥¢Ýï Á¢¢Ýï ±¢H¢ï´ ÜU¢ï ¼vHèÈGU
ã¢ïx¢è ¥¢ñÚ ¶GéÎ ¥¢Ð |¢è ¼vHèÈGU ©Æ¢»æx¢ï J
16¥x¢Ú Ð¢ïà¢èÎ¢ Á¢x¢ã¢ïæ }¢ï´ çÜUS¢è ÜïU ÈU¢ïÇG¢ ÈéU‹S¢è ²¢ ÎÎü ± ±Ú}¢
ã¢ï ¼¢ï ©S¢ S¢ï ²ïã }¢¼ ÐêçÀ²ï çÜU ÜUã¢æ ãñ ? §S¢ S¢ï wG±¢ã }¢ wG±¢ã ©S¢
ÜU¢ï à¢Úç}¢‹Îx¢è ã¢ïx¢è J
17Ï¢ñ¼éH ¶GH¢ ²¢ x¢GéSH¶G¢Ýï S¢ï ÜU}¢Ú Ï¢‹Î ²¢ ¼ãÏ¢‹Î ²¢ S¢¢ÉGè
Ï¢¢æ{¼ï ãé» Ï¢¢ãÚ Ý çÝÜUHḯ Ï¢çËÜU ¥‹ÎÚ ãè S¢ï Ï¢¢æ{ ÜUÚ Ï¢¢ãÚ çÝÜUHï´ J
18Á¢Ï¢ ¥¢Ð S¢ï ÜU¢ï§ü à¢wGS¢ ÜU¢ï§ü Ï¢¢¼ ÐêÀï ¼¢ï ÐãHï ©S¢ ÜU¢ Á¢±¢Ï¢
ÎèçÁ¢²ï §S¢ ÜïU Ï¢¢’Î ãè ÎêS¢Ú¢ ÜU¢}¢ ÜUèçÁ¢²ï J
19Á¢¢ï Ï¢¢¼ çÜUS¢è S¢ï ÜUãï´ ²¢ çÜUS¢è ÜU¢ Á¢±¢Ï¢ Îï´ ¼¢ï S¢¢ÈGU S¢¢ÈGU
Ï¢¢ïHï´ ¥¢ñÚ §¼Ýè ¥¢±¢Á¢G S¢ï Ï¢¢ïH´ï çÜU S¢¢}¢Ýï ±¢H¢ ¥ÓÀè ¼GÚãG S¢éÝ ¥¢ñÚ
S¢}¢Û¢ Hï J
20¥x¢Ú çÜUS¢è ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ ÜU¢ï§ü Ð¢ïà¢èÎ¢ Ï¢¢¼ çÜUS¢è S¢ï ÜUãÝè ã¢ï
¥¢ñÚ ±¢ïã à¢wGS¢ ©S¢ }¢Á¢çHS¢ }¢ï´ }¢¢ñÁ¢êÎ ã¢ï ¼¢ï ¥¢æ¶ ²¢ ã¢‰¢ S¢ï Ï¢¢Ú
Ï¢¢Ú ©S¢ ÜUè ¼GÚÈGU §à¢¢Ú¢ }¢¼ ÜUèçÁ¢²ï çÜU Ý¢ãGÜGU ©S¢ à¢wGS¢ ÜU¢ï ¼GÚãG
¼GÚãG ÜïU à¢éÏ¢éã¢¼ ã¢ï´x¢ï J
21çÜUS¢è
 ÜU¢ï ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢G ÎïÝè ã¢ï ¼¢ï ¥ÐÝï ã¢‰¢ S¢ï ©S¢ ÜïU ã¢‰¢ }¢ï´
ÎèçÁ¢²ï ²¢ Ï¢Ú¼Ý }¢ï´ Ú¶ ÜUÚ ©S¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï Ðïà¢ ÜUèçÁ¢²ï, ÎêÚ S¢ï ÈïU´ÜU
ÜUÚ ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢G çÜUS¢è ÜU¢ï }¢¼ ÎèçÁ¢²ï çÜU à¢¢²Î ©S¢ ÜïU ã¢‰¢ }¢ï´ Ý ÐãéæÓ¢
S¢ÜïU ¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ ÐÚ çx¢Ú ÜUÚ ÅêÅ ÈêUÅ Á¢¢» ²¢ ¶GÚ¢Ï¢ ã¢ï Á¢¢» J
22¥x¢Ú çÜUS¢è ÜU¢ï Ðæ¶¢ ÜUÚï´ ¼¢ï §S¢ ÜU¢ ¶G²¢H Ú¶ï´ çÜU ©S¢ ÜïU S¢Ú
²¢ Ó¢ïãÚ¢ ²¢ Ï¢ÎÝ ÜïU çÜUS¢è çãGSS¢ï }¢ï´ Ðæ¶¢ Hx¢Ýï Ý Ð¢» ¥¢ñÚ Ðæ¶ï ÜU¢ï
§¼Ýï Á¢G¢ïÚ S¢ï |¢è Ý Û¢H¢ ÜUÚï´ çÜU ¶GéÎ ¥¢Ð ²¢ ÎêS¢Úï ÐÚïà¢¢Ý ã¢ï Á¢¢»æ J
23}¢ñHï ÜUÐÇGï Á¢¢ï {¢ïÏ¢è ÜïU ²ã¢æ Á¢¢Ýï ±¢Hï ã¢ï´ ©Ý ÜU¢ï Í¢Ú }¢ï´ §{Ú
©{Ú ÐÇGï ²¢ çÏ¢¶Úï ãé» Á¢G}¢èÝ ÐÚ Ý ÚãÝï Îï´ Ï¢çËÜU }¢ÜU¢Ý ÜïU çÜUS¢è
ÜU¢ïÝï }¢ï´ HÜUÇGè ÜU¢ »ÜU }¢¢’}¢êHè Ï¢¢ïvS¢ Ú¶ HèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ S¢Ï¢ }¢ñHï
ÜUÐÇG¢ïæ ÜU¢ï ©S¢è }¢ï´ Á¢}¥G ÜUÚ¼ï Úçã²ï J
24¥ÐÝï ªÝè ÜUÐÇG¢ï´ ÜU¢ï ÜU|¢è ÜU|¢è {êÐ }¢ï´ S¢é¶¢ çH²¢ ÜUÚï´ ¥¢ñÚ
çÜU¼¢Ï¢¢ï´ ÜU¢ï |¢è ¼¢çÜU ÜUèÇGï }¢ÜU¢ïÇGï ÜUÐÇG¢ï´ ¥¢ñÚ çÜU¼¢Ï¢¢ï´ ÜU¢ï ÜU¢Å ÜUÚ
¶GÚ¢Ï¢ Ý ÜUÚ S¢ÜïU´ J
25Á¢ã¢æ ÜU¢ï§ü ¥¢Î}¢è Ï¢ñÆ¢ ã¢ï ±ã¢æ x¢Î¢ïü x¢GéÏ¢¢Ú ±¢Hè Ó¢èÁ¢GG¢ï´ ÜU¢ï Ý Û¢¢ÇGï´ J
26çÜUS¢è Îé¶ ²¢ ÐÚïà¢¢Ýè ²¢ x¢G}¢ ¥¢ñÚ Ï¢è}¢¢Úè ±x¢GñÚ¢ ÜUè ¶GÏ¢Ú¢ï´
ÜU¢ï ãÚçx¢Á¢G ©S¢ ±vG¼ ¼ÜU Ýãè´ ÜUãÝ¢ Ó¢¢çã²ï Á¢Ï¢ ¼ÜU çÜU ©S¢ ÜUè
wG¢êÏ¢ ¥ÓÀè ¼GÚãG ¼ãGÜGUèÜGU Ý ã¢ï Á¢¢» J
27¶¢Ýï ÐèÝï ÜUè ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢GG ¶éHè }¢¼ Úç¶²ï ã}¢ïà¢¢ É¢æÜU ÜUÚ Ú¶¢
ÜUèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ }¢çv¶²¢ï´ ÜïU Ï¢ñÆÝï S¢ï Ï¢Ó¢¢§²ï J
28Î¢ñÇG ÜUÚ, }¢éæã ªÐÚ ©Æ¢ ÜUÚ Ýãè´ Ó¢HÝ¢ Ó¢¢çã²ï §S¢ }¢ï´ Æ¢ïÜUÚ
Hx¢Ýï, çÜUS¢è S¢ï ÅÜUÚ¢ Á¢¢Ýï ±x¢GñÚ¢ ÜïU Ï¢ãé¼ S¢ï ¶G¼GÚ¢¼ ãñ´ J
29Ó¢HÝï }¢ï´ Ð¢©æ ÐêÚ¢ ©Æ¢²¢ ÜUÚï´ ¥¢ñÚ ÐêÚ¢ Ð¢©æ Á¢G}¢èÝ ÐÚ Ú¶¢ ÜUÚï´
Ð‹Á¢¢ï´ ²¢ »ÇGè ÜïU Ï¢H Ó¢HÝ¢ ²¢ Ð¢©æ Í¢S¢èÅ¼ï ãé» Ó¢HÝ¢ ²ïã ¼ãÁ¢GèÏ¢
ÜïU ç¶GH¢ÈGU ãñ J
30ÜUÐÇG¢ ÐãÝï ÐãÝï Ýãè´ S¢èÝ¢ Ó¢¢çã²ï J
31ãÚ çÜUS¢è ÐÚ ¥‹{¢ |¢Ú¢ïS¢¢ }¢¼ ÜUÚ çH²¢ ÜUÚï´ Á¢Ï¢ ¼ÜU
çÜUS¢è ÜU¢ï ãÚ ¼GÚãG S¢ï Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú ¥¢Á¢G}¢¢ Ý Hï´ ©S¢ ÜU¢ »’ç¼Ï¢¢Ú }¢¼
ÜUÚ çH²¢ ÜUÚï´ ¶G¢S¢ ÜUÚ ¥vS¢Ú à¢ãÚ¢ï´ }¢ï´ Ï¢ãé¼ S¢è ¥G¢ñÚ¼ï´ ÜU¢ï§ü
ãGÁÁ¢Ý S¢¢çãGÏ¢¢ Ï¢Ýè ãé§ü ÜU¢’Ï¢ï ÜU¢ çx¢GH¢ÈGU çH²ï ãé», ÜU¢ï§ü ¼¢’±èÁ¢G
x¢‹Çï Û¢¢ÇG ÈêæUÜU ÜUÚ¼è ãé§ü Í¢Ú¢ï´ }¢ï´ Í¢éS¢¼è çÈUÚ¼è ãñ´ ¥¢ñÚ ¥G¢ñÚ¼¢ï´ ÜïU
}¢Á}¢¥G }¢ï´ Ï¢ñÆ ÜUÚ ¥ËH¢ã ± ÚS¢êH ÜUè
Ï¢¢¼ï´ ÜUÚ¼è ãñ´, ¶GÏ¢ÚÎ¢Ú ! ¶GÏ¢ÚÎ¢Ú ! §Ý ¥G¢ñÚ¼¢ïæ ÜU¢ï ãÚçx¢Á¢G
ãÚçx¢Á¢G Í¢Ú¢ï´ }¢ï´ ¥¢Ýï ãè }¢¼ ÎèçÁ¢²ï ÎÚ±¢Á¢Gï ãè S¢ï ±¢ÐS¢ ÜUÚ
ÎèçÁ¢²ï J »ïS¢è ¥G¢ñÚ¼¢ï´ Ýï Ï¢ãé¼ S¢ï Í¢Ú¢ï´ ÜU¢ S¢ÈGU¢²¢ ÜUÚ Ç¢H¢ ãñ §Ý
¥G¢ñÚ¼¢ï´ }¢ï´ Ï¢¢’Á¢G Ó¢¢ïÚ¢ï´ ¥¢ñÚ Ç¢ÜêU¥¢ïæ ÜUè }¢éçwGÏ¢Ú |¢è ãé±¢ ÜUÚ¼è ãñ´
Á¢¢ï Í¢Ú ÜïU ¥‹ÎÚ Í¢éS¢ ÜUÚ S¢¢Ú¢ }¢¢ãG¢ïH Îï¶ Hï¼è ãñ´ çÈUÚ Ó¢¢ïÚ¢ï´ ¥¢ñÚ
Ç¢ÜêU¥¢ïæ ÜU¢ï ©Ý ÜïU Í¢Ú¢ï´ ÜU¢ ãG¢H Ï¢¼¢ Îï¼è ãñ´ J
32Á¢ã¢æ ¼ÜU ã¢ï S¢ÜïU ÜU¢ï§ü S¢¢ñÎ¢ S¢¢}¢¢Ý ©{¢Ú }¢¼ }¢æx¢¢²¢ ÜUÚï´ ¥¢ñÚ
¥x¢Ú }¢Á¢Ï¢êÚè S¢ï }¢æx¢¢Ý¢ ãè ÐÇG Á¢¢» ¼¢ï Î¢}¢ ÐêÀ ÜUÚ ¼¢Úè¶G ÜïU S¢¢‰¢
çH¶ HèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ LçÐ²¢ ¥¢Ð ÜïU Ð¢S¢ ¥¢ Á¢¢» ¼¢ï ÈGU¢ñÚÝ ¥Î¢
ÜUÚ ÎèçÁ¢²ï Á¢GÏ¢¢Ýè ²¢Î ÐÚ |¢Ú¢ïS¢¢ }¢¼ ÜUèçÁ¢²ï J

33Á¢ã¢æ ¼ÜU ã¢ï S¢ÜïU ¶GÓ¢ü Ó¢H¢Ýï }¢ï´ Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ çÜUÈGU¢²¼ S¢ï
ÜU¢}¢ HèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ LçÐ²¢ ÐñS¢¢ Ï¢ãé¼ ãè §ç‹¼Á¢G¢}¢ S¢ï ©Æ¢§²ï Ï¢çËÜU
çÁ¢¼Ý¢ ¶GÓ¢ü ÜïU çH²ï ¥¢Ð ÜU¢ï ç}¢Hï ©S¢ }¢ï´ S¢ï ÜéUÀ Ý ÜéUÀ Ï¢Ó¢¢
çH²¢ ÜUèçÁ¢²ï J
34Á¢¢ï ¥G¢ñÚ¼ïæ Ï¢ãé¼ S¢ï Í¢Ú¢ï´ }¢ï´ ¥¢²¢ Á¢¢²¢ ÜUÚ¼è ãñ´ Á¢ñS¢ï {¢ïÏ¢Ý,
ÜU¢}¢ ±¢çH²¢æ ±x¢GñÚ¢ ©Ý ÜïU S¢¢}¢Ýï ãÚçx¢Á¢G ãÚçx¢Á¢G ¥ÐÝï Í¢Ú ÜïU
§çwG¼H¢ÈGU ¥¢ñÚ Û¢x¢ÇG¢ï´ ÜU¢ï }¢¼ Ï¢²¢Ý ÜUÚï´ v²êæ çÜU ¥vS¢Ú »ïS¢è ¥G¢ñÚ¼ï´
Í¢Ú¢ï´ ÜUè Ï¢¢¼ï´ ÎS¢ Í¢Ú¢ï´ }¢ïæ ÜUã¼è çÈUÚ¼è ãñ´ J
35ÜU¢ï§ü à¢wGS¢ ¼é}ã¢Úï ÎÚ±¢Á¢Gï ÐÚ ¥¢ ÜUÚ ¥¢Ð ÜïU Í¢Ú ÜïU çÜUS¢è
ÈGUÎü ÜU¢ Î¢ïS¼ ²¢ çÚà¼ïÎ¢Ú ã¢ïÝ¢ Á¢G¢çãÚ ÜUÚï ¼¢ï ãÚçx¢Á¢G ©S¢ ÜU¢ï ¥ÐÝï
}¢ÜU¢Ý ÜïU ¥‹ÎÚ }¢¼ Ï¢éH¢§²ï Ý ©S¢ ÜU¢ ÜU¢ï§ü S¢¢}¢¢Ý ¥ÐÝï Í¢Ú }¢ï´
Úç¶²ï Ý ¥ÐÝ¢ ÜU¢ï§ü ÜGUè}¢¼è S¢¢}¢¢Ý ©S¢ ÜïU çS¢ÐéÎü ÜUèçÁ¢²ï J
36}¢ãGÏÏ¢¼ }¢ï´ ¥ÐÝï Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ÜU¢ï çÏ¢H¢ |¢êÜU ÜUï ¶¢Ý¢ }¢¼ ç¶H¢§²ï
Ý §SÚ¢Ú ÜUÚ ÜïU çÁ¢G²¢Î¢ ç¶H¢¥¢ï çÜU §Ý Î¢ïÝ¢ï´ S¢êÚ¼¢ï´ }¢ï´ Ï¢ÓÓ¢ï Ï¢è}¢¢Ú
ã¢ï Á¢¢¼ï ãñ´ çÁ¢S¢ ÜUè ¼vHèÈGU ¥¢Ð ÜU¢ï ¥¢ñÚ Ï¢ÓÓ¢¢ï´ Î¢ïÝ¢ï´ ÜU¢ï |¢éx¢¼Ýè
ÐÇG S¢ÜU¼è ãñ J
37Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ÜïU S¢Îèü x¢Ú}¢è ÜïU ÜUÐÇG¢ï´ ÜU¢ ¶G¢S¢ ¼G¢ñÚ ÐÚ Š ²¢Ý
H¢çÁ¢G}¢è ãñ Ï¢ÓÓ¢ï S¢Îèü x¢Ú}¢è Hx¢Ýï S¢ï Ï¢è}¢¢Ú ã¢ï Á¢¢²¢ ÜUÚ¼ï ãñ´ J
38Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ÜU¢ï }¢¢æ Ï¢¢Ð Ï¢çËÜU Î¢Î¢ ÜU¢ Ý¢}¢ |¢è (Ï¢çËÜU Í¢Ú ÜU¢
»ÇîïS¢ |¢è) ²¢Î ÜUÚ¢ ÎèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ ÜU|¢è ÜU|¢è ÐêÀ¢ ÜUèçÁ¢²ï ¼¢çÜU ²¢Î
Úãï, §S¢ }¢ïæ ²ïã ÈGU¢»Î¢ ãñ çÜU ¥x¢Ú ¶GéÎ¢ Ý wG±¢S¼¢ Ï¢ÓÓ¢¢ ¶¢ï Á¢¢»
¥¢ñÚ ÜU¢ï§ü ©S¢ S¢ï ÐêÀï çÜU ¼ïÚï Ï¢¢Ð ÜU¢ v²¢ Ý¢}¢ ãñ ? ¼ïÚï }¢¢æ Ï¢¢Ð ÜU¢ñÝ
ãñ́ ? (¼é}ã¢Ú¢ Í¢Ú ÜUã¢æ ãñ) ¼¢ï ¥x¢Ú Ï¢ÓÓ¢ï ÜU¢ï Ý¢}¢ ± Ð¼¢ ±x¢GñÚ¢ ²¢Î ã¢ï´x¢ï
¼¢ï Ï¢¼¢ Îïx¢¢ çÈUÚ ÜU¢ï§ü Ý ÜU¢ï§ü ©S¢ ÜU¢ï ¥¢Ð ÜïU Ð¢S¢ ÐãéæÓ¢¢ Îïx¢¢ ²¢ ¥¢Ð
ÜU¢ï Ï¢éH¢ ÜUÚ Ï¢ÓÓ¢¢ ¥¢Ð ÜïU çS¢ÐéÎü ÜUÚ Îïx¢¢ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú Ï¢ÓÓ¢ï ÜU¢ï }¢¢æ
Ï¢¢Ð ÜU¢ Ý¢}¢ (± Ð¼¢) ²¢Î Ý Úã¢ ¼¢ï Ï¢ÓÓ¢¢ ²ïãè ÜUãïx¢¢ çÜU }¢ñ´ ¥ÏÏ¢¢
²¢ ¥}}¢¢æ ÜU¢ Ï¢ÓÓ¢¢ ãêæ ÜéUÀ ¶GÏ¢Ú Ýãè´ çÜU ÜU¢ñÝ ¥ÏÏ¢¢ ? ÜU¢ñÝ ¥}}¢¢æ ?
39§SH¢}¢è Ï¢ãÝï´ À¢ïÅï Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ÜU¢ï ¥ÜïUH¢ À¢ïÇG ÜUÚ Í¢Ú S¢ï Ï¢¢ãÚ Ý
Ó¢Hè Á¢¢²¢ ÜUÚï´ çÜU »ïS¢¢ |¢è ãé±¢ ãñ çÜU »ÜU ¥G¢ñÚ¼ Ï¢ÓÓ¢ï ÜïU ¥¢x¢ï
¶¢Ý¢ Ú¶ ÜUÚ Ï¢¢ãÚ Ó¢Hè x¢§ü J Ï¢ãé¼ S¢ï ÜUÃ±¢ï´ Ýï Ï¢ÓÓ¢ï ÜïU ¥¢x¢ï ÜU¢
¶¢Ý¢ ÀèÝ ÜUÚ ¶¢ çH²¢ ¥¢ñÚ Ó¢¢ï´Ó¢ }¢¢Ú }¢¢Ú ÜUÚ Ï¢ÓÓ¢ï ÜUè ¥¢æ¶ |¢è
ÈU¢ïÇG Ç¢Hè J §S¢è ¼GÚãG »ÜU Ï¢ÓÓ¢ï ÜU¢ï çÏ¢ËHè Ýï ¥ÜïUH¢ Ð¢ ÜUÚ §S¢
ÜGUÎÚ Ý¢ïÓ¢ Ç¢H¢ çÜU Ï¢ÓÓ¢¢ }¢Ú x¢²¢ J
40çÜUS¢è ÜU¢ï ÆãÚ¢Ýï ²¢ ¶¢Ý¢ ç¶H¢Ýï ÐÚ Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ §SÚ¢Ú
}¢¼ ÜUèçÁ¢²ï Ï¢¢’Á¢G }¢¼üÏ¢¢ §S¢ }¢ïæ }¢ïã}¢¢Ý ÜU¢ï ©HÛ¢Ý ²¢ ¼vHèÈGU ã¢ï
Á¢¢¼è ãñ çÈUÚ S¢¢ïçÓ¢²ï çÜU |¢H¢ »ïS¢è }¢ãGÏÏ¢¼ S¢ï v²¢ ÈGU¢»Î¢ çÁ¢S¢ ÜU¢
¥‹Á¢¢}¢ ÝzGÚ¼ ¥¢ñÚ Ï¢ÎÝ¢}¢è ã¢ï J
41±ÁGÝ ²¢ ¶G¼GÚï ±¢Hè ÜU¢ï§ü Ó¢èÁ¢GG çÜUS¢è ¥¢Î}¢è ÜïU ªÐÚ S¢ï ©Æ¢
ÜUÚ }¢¼ çÎ²¢ ÜUÚï´ ¶GéÎ¢ Ý wG±¢S¼¢ ±¢ïã Ó¢èÁ¢G ã¢‰¢ S¢ï ÀêÅ ÜUÚ ¥¢Î}¢è
ÜïU ªÐÚ çx¢Ú ÐÇGè ¼¢ï §S¢ ÜU¢ ¥‹Á¢¢}¢ çÜU¼Ý¢ ¶G¼GÚÝ¢ÜU ã¢ïx¢¢ ?
42çÜUS¢è Ï¢ÓÓ¢ï
 ²¢ à¢¢çx¢Îü ÜU¢ï S¢Á¢G¢ ÎïÝè ã¢ï ¼¢ï ç}¢^è, HÜUÇGè ²¢
H¢¼ Í¢êæS¢¢ S¢ï }¢¼ }¢¢Úï´ ¶GéÎ¢ Ý wG±¢S¼¢ ¥x¢Ú çÜUS¢è Ý¢Á¢GéÜU Á¢x¢ã Ó¢¢ïÅ
Hx¢ Á¢¢» ¼¢ï çÜU¼Ýè Ï¢ÇGè }¢éS¢èÏ¢¼ S¢Ú ÐÚ ¥¢ ÐÇGïx¢è !
43¥x¢Ú ¥¢Ð çÜUS¢è ÜïU Í¢Ú }¢ïã}¢¢Ý Ï¢Ý ÜUÚ Á¢¢»æ ¥¢ñÚ ¶¢Ý¢ ¶¢
Ó¢éÜïU ã¢ï´ ¼¢ï ãGSÏ¢ï ãG¢H Á¢¢¼ï ãè Í¢Ú ±¢H¢ï´ S¢ï ÜUã Îï´ çÜU ã}¢ ¶¢Ý¢ ¶¢
ÜUÚ ¥¢» ãñ´ v²êæ çÜU Í¢Ú ±¢Hï çHãG¢Á¢G ÜUè ±Á¢ã S¢ï çÏ¢x¢GñÚ ÐêÀï ¥¢ñÚ
Ó¢éÐÜïU Ó¢éÐÜïU ¶¢Ý¢ ¼Ä²¢Ú ÜUÚ Hï´x¢ï ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ ¶¢Ý¢ S¢¢}¢Ýï ¥¢ x¢²¢ ¼¢ï
¥¢Ð Ýï ÜUã çÎ²¢ çÜU ã}¢ ¼¢ï ¶¢Ý¢ ¶¢ ÜUÚ ¥¢» ãñ´ S¢¢ïçÓ¢²ï çÜU ©S¢
±vG¼ Í¢Ú ±¢H¢ï´ ÜU¢ï çÜU¼Ý¢ ¥zGS¢¢ïS¢ ã¢ïx¢¢ ?
44}¢ÜU¢Ý }¢ï´ ¥x¢Ú ÚÜGU}¢ ²¢ Á¢Gï±Ú ±x¢GñÚ¢ ÎzGÝ ÜUÚ Ú¶¢ ãñ ¼¢ï
¥ÐÝï Í¢Ú ±¢H¢ï´ }¢ï´ S¢ï çÁ¢S¢ ÐÚ |¢Ú¢ïS¢¢ ã¢ï ©S¢ ÜU¢ï Ï¢¼¢ ÎèçÁ¢²ï ±ÚÝ¢
à¢¢²Î ¼é}ã¢Ú¢ ¥Ó¢¢ÝÜU §ç‹¼ÜGU¢H ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï ±¢ïã Á¢Gï±Ú ²¢ ÚÜGU}¢ ã}¢ïà¢¢
Á¢G}¢èÝ ãè }¢ï´ Úã Á¢¢»x¢è J (§S¢è ¼GÚãG Îèx¢Ú ¶GézG²¢ ¥}±¢H ± ¥}¢¢Ý¢¼
± ÎS¼¢±ïÁ¢G¢¼ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ï´ çÜUS¢è ÜU¢ï »’ç¼}¢¢Î }¢ï´ Hï HïÝ¢ }¢éÈGUèÎ ãñ)
45}¢ÜU¢Ý
 }¢ï´ Á¢H¼¢ Ó¢Ú¢x¢G ²¢ ¥¢x¢ À¢ïÇG ÜUÚ Ï¢¢ãÚ }¢¼ Ó¢Hï
Á¢¢§²ï Ó¢Ú¢x¢G ¥¢ñÚ ¥¢x¢ ÜU¢ï }¢ÜU¢Ý S¢ï çÝÜUH¼ï ±vG¼ Ï¢éÛ¢¢ ÎïÝ¢
Ó¢¢çã²ï J
46§¼Ý¢ çÁ¢G²¢Î¢ }¢¼ ¶¢§²ï çÜU Ó¢êÚÝ ÜUè Á¢x¢ã |¢è ÐïÅ }¢ï´ Ï¢¢ÜGUè
Ý Úã Á¢¢» J
47Á¢ã¢æ ¼ÜU }¢éç}ÜUÝ ã¢ï Ú¢¼ ÜU¢ï }¢ÜU¢Ý }¢ï´ ¼‹ã¢ }¢¼ Úãï´ ¶GéÎ¢
Á¢¢Ýï Ú¢¼ }¢ï´ v²¢ §çœ ¢ÈGU¢ÜGU ÐÇG Á¢¢» ? H¢Ó¢¢Úè ¥¢ñÚ }¢Á¢Ï¢êÚè ÜUè
¼¢ï ¥¢ñÚ Ï¢¢¼ ãñ }¢x¢Ú Á¢Ï¢ ¼ÜU ã¢ï S¢ÜïU }¢ÜU¢Ý }¢ï´ Ú¢¼ ÜU¢ï ¥ÜïUHï Ýãè´
S¢¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï J
48¥ÐÝï ãéÝÚ ÐÚ Ý¢Á¢G }¢¼ ÜUèçÁ¢²ï J
49Ï¢éÚï ±vG¼ ÜU¢ ÜU¢ï§ü S¢¢‰¢è Ýãèæ ã¢ï¼¢ §S¢ çH²ï çS¢ÈGüU ¶GéÎ¢ ÐÚ
|¢Ú¢ïS¢¢ Úç¶²ï J (Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú, S¢. 558 }¢éHwG¶GS¢Ý)
“}¢¢ïã¼G ¢¼G ¥¢Î}¢è S¢Î¢ S¢év¶è ” ÜïU S¢¢ïHããGéMÈGU ÜUèçÝSÏ¢¼S¢ï

16 Í¢ÚïHê§ H
G ¢Á¢¥¢ñÚ ÜU¢Ú¥¢}¢Î }¢-ÎÝèÈêUH
1ÐHæx¢ ÜUè Ð¢§æ¼è ÜUè Á¢¢çÝÏ¢ ¥Á¢±¢§Ý (»ÜU ÎïS¢è Î±¢) ÜUè
Ð¢ïÅçH²¢æ Ï¢¢æ{Ýï S¢ï ©S¢ ÐHæx¢ ÜïU ¶Å}¢H |¢¢x¢ Á¢¢»æx¢ï J
2¥x¢Ú }¢ÓÀÚ Î¢Ýè }¢é²SS¢Ú Ý ã¢ï ¥¢ñÚ x¢<}¢²¢ï´ ÜïU }¢¢ñçS¢}¢ }¢ï´
}¢ÓÀÚ çÁ¢G²¢Î¢ ¼æx¢ ÜUÚï´ ¼¢ï çÏ¢S¼Ú ÐÚ Á¢¢ Ï¢ Á¢¢ ¼éHS¢è (Ý¢}¢è Ð¢ñÎï)
ÜïU Ðœ
¢ï ÈñUH¢ ÎèçÁ¢²ï }¢ÓÀÚ |¢¢x¢ Á¢¢»æx¢ï J
3HÜUÇGè }¢ï´ ÜUèH Æ¢ïÜU¼ï ãé» HÜUÇGè ÜïU ÈUÅÝï ÜU¢ ¶G¼GÚ¢ ã¢ï ¼¢ï ©S¢
ÜUèH ÜU¢ï ÐãHï S¢¢Ï¢êÝ }¢ï´ Æ¢ïÜUÝï ÜïU Ï¢¢’Î HÜUÇGè }¢ï´ Æ¢ïÜUÝ¢ Ó¢¢çã²ï
§S¢ ¼GÚãG HÜUÇGè Ýãè´ ÈUÅïx¢è J
4ÜU¢x¢GÁ¢Gè Hè}¢êæ (Ð¼Hï çÀHÜïU ±¢H¢ Hè}¢êæ) ÜU¢ ÚS¢ ¥x¢Ú çÎÝ }¢ï´
Ó¢‹Î Ï¢¢Ú Ðè Hï´ }¢HïçÚ²¢ ÜU¢ ãG}H¢ Ýãè´ ã¢ïx¢¢ J
æ ¼¢ ãñ J
5Hê
 S¢ï Ï¢Ó¢Ýï ÜïU çH²ï ¼ïÁ¢G {êÐ }¢ï´ S¢ÈGUÚ ÜUÚ¼ï ±vG¼ Á¢ïÏ¢ }¢ï´ »ÜU
çÐ²¢Á¢G Ú¶ HïÝ¢ Ó¢¢çã²ï J
6ãñÁ¢G¢ (Ý¢}¢è ¶G¼GÚÝ¢ÜU Ï¢è}¢¢Úè)
 ÜïU ãG}Hï S¢ï Ï¢Ó¢Ýï ÜïU çH²ï
çS¢ÚÜU¢, Hè}¢êæ ¥¢ñÚ çÐ²¢Á¢G ÜU¢ Ï¢ ÜUS¢Ú¼ §çS¼’}¢¢H ÜUÚÝ¢ Ó¢¢çã²ï J
7S¢çÏÁ¢G²¢ï ´
 ÜU¢ï Á¢ËÎ x¢H¢Ýï ¥¢ñÚ ¥¢Åï }¢ï´ ¶G}¢èÚ Á¢ËÎ ¥¢Ýï ÜïU
çH²ï ¶GÚÏ¢êÁ¢G ï ÜïU çÀHÜU¢ï´ ÜU¢ï wG¢êÏ¢ S¢é¶¢»æ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜU¢ï Ï¢¢ÚèÜU
ÐèS¢ ÜUÚ S¢ÈGêUÈGU (²¢’Ýè Ð¢±ÇÚ) ¼Ä²¢Ú ÜUÚ Hï´ çÈUÚ §S¢è S¢ÈGêUÈGU
ÜU¢ï S¢çÏÁ¢G²¢ï´ }¢ï´ Á¢ËÎ x¢H¢Ýï ÜïU çH²ï Ç¢Hï´ ¥¢ñÚ ¥¢Åï }¢ï´ ¶G}¢èÚ
Á¢ËÎ ¥¢Ýï ÜïU çH²ï ‰¢¢ïÇG¢ S¢ÈGêUÈGU ¥¢Åï }¢ï´ Ç¢H çÎ²¢ ÜUÚï´ J
8Ú¢ï x¢GÝï
 Á¢Gñ¼êÝ (OLIVE OIL) Î¢æ¼¢ï´ ÐÚ }¢HÝï S¢ï }¢S¢êÉGï ¥¢ñÚ
çãH¼ï ãé» Î¢æ¼ }¢ÁGÏ¢ê¼G ã¢ï Á¢¢¼ï ãñ´ J
9çãÓ¢ÜUè
 ¥¢ Úãè ã¢ï ¼¢ï H¢ï´x¢ ¶¢ HïÝï S¢ï Ï¢‹Î ã¢ï Á¢¢¼è ãñ J
10S¢Ú }¢ï´ Á¢ê»æ ÐÇG Á¢¢»æ ¼¢ï S¢¼ï Ð¢ïÎèÝ¢ (²¢’Ýè Ð¢ïÎèÝ¢ ÜU¢ ¥GÚÜGU)

S¢¢Ï¢êÝ ÜïU Ð¢Ýè }¢ï´ ãGH ÜUÚ ÜïU S¢Ú }¢ï´ Ç¢Hï´ ¥¢ñÚ S¢Ú ÜU¢ï wG¢êÏ¢ {¢ï»æ
Î¢ï ¼èÝ }¢¼üÏ¢¢ »ïS¢¢ ÜUÚÝï S¢ï S¢Ï¢ Á¢ê»æ }¢Ú Á¢¢»æx¢è J
11Hè}¢ê æ
 ÜUè ÈU¢æÜU (ÅéÜUÇG¢) Ó¢ïãÚï ÐÚ ÜéUÀ çÎÝ¢ï´ }¢HÝï ¥¢ñÚ
çÈUÚ S¢¢Ï¢êÝ S¢ï {¢ï HïÝï S¢ï Ó¢ïãÚï ÜïU ÜUèH }¢ã¢„ï ÎêÚ ã¢ï Á¢¢¼ï ãñ´ J
12ÐñÎH Ó¢HÝï ÜUè ±Á¢ã S¢ï ¥x¢Ú Ð¢©æ }¢ï´ ‰¢ÜUÝ çÁ¢G²¢Î¢
}¢¢’Hê}¢ ã¢ï ¼¢ï Ý}¢ÜU ç}¢Hï ãé» x¢}¢ü Ð¢Ýè }¢ï´ ÜéUÀ ÎïÚ Ð¢©æ Ú¶ ÎïÝï
S¢ï ‰¢ÜU¢±Å ÎêÚ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ J
13Hè}¢êæ ÜU¢ï ¥x¢Ú |¢¢ïÏ¢H (²¢’Ýè x¢}¢ü Úñ¼) }¢ï´ x¢}¢ü ÜUÚ ÜïU ²¢
x¢Ú}¢¢ x¢}¢ü Ð¼èHï ÜïU ¥‹ÎÚ Ó¢¢±H¢ï´ ÜïU ªÐÚ ÜéUÀ ÎïÚ Ú¶Ýï ÜïU Ï¢¢’Î
çÝÓ¢¢ïÇGï´ ¼¢ï ¥GÚÜGU ¥¢S¢¢Ýè ÜïU S¢¢‰¢ çÁ¢G²¢Î¢ çÝÜUHïx¢¢ J
14¥¢x¢ S¢ï Á¢H Á¢¢»æ ¼¢ï Ï¢ÎÝ ÜïU Á¢Hï ãé» }¢ÜGU¢}¢ ÐÚ ÈGU¢ñÚÝ
Ú¢ïà¢Ý¢§ü Hx¢¢»æ ²¢ Ó¢êÝ¢ ÜU¢ Ð¢Ýè Ç¢Hï´ ²¢ Ï¢Ú¢ï{ (Ï¢Úx¢Î ÜïU ÎÚwG¼)
ÜU¢ ¼ïH Hx¢¢»æ ²¢ à¢ÜUÚ S¢ÈGïUÎ Ð¢Ýè }¢ï´ Í¢¢ïH ÜUÚ Hx¢¢»æ J
15S¢¢æÐ ²¢ ÜU¢ï§ü Á¢GãÚèH¢ Á¢¢Ý±Ú ÜU¢Å Hï ¼¢ï ÜU¢ÅÝï ÜUè Á¢x¢ã
S¢ï Á¢GÚ¢ ªÐÚ ÈGU¢ñÚÝ çÜUS¢è }¢ÁGÏ¢ê¼G {¢x¢ï S¢ï ÜUS¢ ÜUÚ Ï¢¢æ{ ÎèçÁ¢²ï
¥¢ñÚ }¢ÚèÁ¢G ÜU¢ï S¢¢ïÝï }¢¼ ÎèçÁ¢²ï J ²ïã ÈGU¢ïÚè ¼ÚÜUèÏ¢ ÜUÚ ÜïU çÈUÚ
Ç¢õvÅÚ S¢ï LÁ¢ê¥G ÜUèçÁ¢²ï J
16¥x¢Ú ÜU¢ï§ü S¢æç¶²¢ (Ý¢}¢è ¶G¼GÚÝ¢ÜU Á¢G ãìÚ) ²¢ ¥zG²êÝ ²¢
{¼êÚ¢ (»ÜU Ð¢ñÎ¢ çÁ¢S¢ ÜU¢ Ï¢èÁ¢ Ýà¢¢ ¥¢±Ú ã¢ï¼¢ ãñ) ¶¢ Hï ¼¢ï ÈGU¢ñÚÝ
S¢¢ï²¢ (»ÜU ¶GéàÏ¢êÎ¢Ú S¢¢x¢ ÜU¢ Ý¢}¢) ÜU¢ Ï¢èÁ¢ Î¢ï ¼¢ïH¢ ¥¢{ S¢ñÚ
Ð¢Ýè }¢ï´ ÐÜU¢ ÜUÚ ©S¢ }¢ï´ Ð¢± |¢Ú Í¢è »ÜU ¼¢ïH¢ Ý}¢ÜU ç}¢H¢ ÜUÚ
Ýè}¢ x¢}¢ü çÐH¢»æ ¥¢ñÚ ÜGñU ÜUÚ¢»æ Á¢Ï¢ wG¢êÏ¢ ÜGñU ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï Îê{ çÐH¢»æ
¥¢ñÚ ¥x¢Ú Îê { „ï |¢è ÜñGU ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï Ï¢ãé¼ ¥ÓÀ¢ ãñ ¥¢ñÚ }¢ÚèÁ¢G ÜU¢ï
S¢¢ïÝï Ý Îï´ }¢ÚèÁ¢G çS¢¤GãG¼ ²¢Ï¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J
(Á¢‹Ý¼è Á¢G ï± Ú, S¢. 565)
S¢¢æÐ, çÏ¢ÓÀê, ÜUÝ¶Á¢êÚ¢ ¥¢ñÚ Ó²êæçÅ²¢ï´ S¢ï ÝÁ¢¢¼ ÜïU ¼GÚèÜGïU

S¢¢æ Ð : »ÜU Ð¢± Ý¢ï à ¢¢ÎÚ ÜU¢ï Ð¢æ Ó¢ S¢ñ Ú Ð¢Ýè }¢ï ´ Í¢¢ï H ÜUÚ Í¢Ú
Üï U ¼}¢¢}¢ çÏ¢H¢ï ´ S¢ê Ú¢¶G¢ï ´ ¥¢ñ Ú ÜU¢ï Ý¢ï ´ }¢ï ´ çÀÇGÜU Îï ´ ¥x¢Ú Í¢Ú }¢ï ´
S¢¢æ Ð ã¢ï x ¢¢ ¼¢ï |¢¢x¢ Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñ Ú ÜU|¢è ÜU|¢è ²ï ã Ð¢Ýè çÀÇGÜU¼ï
Úãï ´ ¼¢ï ©S¢ }¢ÜU¢Ý }¢ï ´ S¢¢æ Ð Ýãè´ ¥¢»x¢¢ J
ÎêS¢Úè ¼ÚÜUèÏ¢ ²ïã ãñ çÜU Í¢Ú ÜïU çÏ¢H¢ï´ ¥¢ñÚ ÎêS¢Úï S¢Ï¢
S¢êÚ¢¶G¢ï´ }¢ï´ Ú¢§ü Ç¢H Îï´ S¢¢æÐ ÈGU¢ñÚÝ }¢Ú Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ
¥x¢Ú ¥ÐÝï ¥¢S¢ Ð¢S¢ Ú¢§ü Ç¢H ÜUÚ S¢¢ï»æ ¼¢ï S¢¢æÐ
ÜGUÚèÏ¢ Ýãè´ ¥¢ S¢ÜU¼¢ J
çÏ¢ÓÀê : }¢êHè ÜU¢ ¥GÚÜGU ¥x¢Ú çÏ¢ÓÀê ÜïU ªÐÚ Ç¢H çÎ²¢ Á¢¢» ¼¢ï
çÏ¢ÓÀê }¢Ú Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú çÏ¢ÓÀê ÜïU S¢êÚ¢¶G }¢ï´ }¢êHè ÜïU
Ó¢‹Î ÅéÜUÇGï Ç¢H çÎ²ï Á¢¢»æ ¼¢ï çÏ¢ÓÀê S¢êÚ¢¶G S¢ï Ï¢¢ãÚ Ýãè´ çÝÜUH
S¢ÜïUx¢¢ Ï¢çËÜU S¢êÚ¢¶G ÜïU ¥‹ÎÚ ãè ãH¢ÜU ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J
ÎêS¢Úè ¼ÚÜUèÏ¢ ²ïã ãñ çÜU çÓ¢ÚçÓ¢^¢ Í¢¢S¢ ÜUè Á¢ÇG ¥x¢Ú
çÏ¢À¢ïÝï ÐÚ Ú¶ Îè Á¢¢» ¼¢ï çÏ¢ÓÀê çÏ¢S¼Ú ÐÚ Ýãè´ Ó¢ÉG S¢ÜïUx¢¢ J ¥x¢Ú
çÏ¢ÓÀê ÇæÜU }¢¢Ú Îï ¼¢ï Ï¢ãÚ¢ïÁ¢G¢ ÜU¢ ¼ïH Hx¢¢»æ ²¢ çÓ¢ÚçÓ¢^¢ ÜUè Á¢ÇG
çÍ¢S¢ ÜUÚ Hx¢¢»æ Á¢GãìÚ ©¼Ú Á¢¢»x¢¢ J
ÜUÝ¶Á¢êÚ¢ : ¥x¢Ú çÜUS¢è ÜïU Ï¢ÎÝ }¢ï´ çÓ¢}¢Å Á¢¢» ²¢ ÜU¢Ý }¢ï´ Í¢éS¢
Á¢¢» ¼¢ï à¢ÜUÚ ©S¢ ÜïU ªÐÚ Ç¢Hï´ ÈGU¢ñÚÝ ãè ©S¢ ÜïU Ð¢©æ ¶¢H }¢ï´ S¢ï
Ï¢¢ãÚ çÝÜUH Á¢¢»æx¢ï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú çÐ²¢Á¢G ÜU¢ ¥GÚÜGU ÜUÝ¶Á¢êÚ¢ ÜïU
ÈGU Ú}¢¢Ýï }¢éSG ¼GÈ G U ¢ …¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ Ú¢ï… G ï …é}¢é ¥ G ¢ ÎéÚê Î à¢ÚèÈG U ÐÉGï°¢ }¢ñ ´ çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ ©„ ÜUè
ªÐÚ Ç¢H Îï´ ¼¢ï ±¢ïã Á¢x¢ã |¢è À¢ïÇG Îïx¢¢ ¥¢ñÚ çÈUÚ ÈGU¢ñÚÝ ãè }¢Ú
Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ©S¢ ÜïU Ð¢©æ Ó¢é|¢Ýï S¢ï Á¢GwG}¢ ã¢ï x¢²¢ ãñ ¼¢ï çÐ²¢Á¢G
¼±ï ÐÚ |¢éH|¢éH¢ ÜUÚ ©S¢ ÜïU Á¢GwG}¢ ÐÚ Ï¢¢æ{Ý¢ §vS¢èÚ ãñ J
çÐSS¢ê (»ÜU ÐÚÎ¢Ú Á¢GãÚèH¢ ÜUèÇG¢ çÁ¢S¢ ÜïU ÜU¢ÅÝï S¢ï ¶éÁ¢Hè ã¢ï¼è ãñ) :
§‹Îí¢§Ý ÜïU ÈUH ²¢ §S¢ ÜUè Á¢ÇG Ð¢Ýè }¢ï´ ç|¢x¢¢ï ÜUÚ ¼}¢¢}¢ Í¢Ú }¢ï´
Ð¢Ýè çÀÇGÜU ÎèçÁ¢²ï ©S¢ }¢ÜU¢Ý S¢ï çÐSS¢ê |¢¢x¢ Á¢¢»æx¢ï J
Ó²êæçÅ²¢æ : ãè´x¢ (»ÜU ÎÚwG¼ ÜU¢ Ï¢ÎÏ¢êÎ¢Ú x¢êæÎ Á¢¢ï Ð‹S¢¢Úè S¢ï ç}¢H S¢ÜU¼¢
ãñ) S¢ï |¢¢x¢ Á¢¢¼è ãñ´ J
ÜUÐÇG¢ï´ ¥¢ñÚ çÜU¼¢Ï¢¢ï´ ÜU¢ ÜUèÇG¢ : ¥zGS¢‹¼èÝ (Ý¢}¢è Î±¢) ²¢
Ð¢ïÎèÝ¢ ²¢ Hè}¢êæ ÜïU çÀHÜïU ²¢ Ýè}¢ ÜïU Ðœ
¢ï ²¢ ÜU¢ÈGêUÚ ÜUÐÇG¢ï´ ¥¢ñÚ
çÜU¼¢Ï¢¢ï´ }¢ï´ Ú¶ Îï´ ¼¢ï ÜUÐÇGï ¥¢ñÚ çÜU¼¢Ï¢ï´ ÜUèÇG¢ï´ ÜïU ¶¢Ýï
S¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G Úãï´x¢è J (Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú, S¢. 567 )
“¥ËH¢ã ÜUè ÚãG}¢¼” ÜïU ÎS¢ ãGM

é ÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï
Á¢G}¢¢Ý» ãG}H ÜUè 10 »ãGç¼²¢¼G´ï ¥¢ñÚ ¼ÎÏ¢èÚï´
1ãG}H ÜïU Á¢G}¢¢Ýï }¢ï´ ¥G¢ñÚ¼ ÜU¢ï §S¢ ÜU¢ ¶G²¢H Ú¶Ý¢ Ï¢ãé¼ Á¢GMÚè
ãñ çÜU »ïS¢è S¢ÜGUèH (²¢’Ýè ±ÁGÝè) çx¢GÁ¢G¢»æ Ý ¶¢» çÁ¢S¢ S¢ï ÜGUÏÁ¢G ÐñÎ¢
ã¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ ¥x¢Ú Á¢GÚ¢ |¢è ÐïÅ }¢ï´ çx¢Ú¢Ýè (Ï¢¢ïÛ¢) }¢¢’Hê}¢ ã¢ï ¼¢ï »ÜU
Î¢ï ±vG¼ Ú¢ïÅè Ó¢¢±H Ý ¶¢» Ï¢çËÜU çS¢ÈGüU à¢¢ïÚÏ¢¢ }¢ï´ Í¢è Ç¢H ÜUÚ Ðè
½ï…¼¢ ãñ J
Hï ²¢ Î¢ï ¼èÝ ¼¢ïH¢ }¢éÝvGÜGU¢ ²¢ »ÜU ãÇG ÜU¢ }¢éÚÏÏ¢¢ ¶¢ Hï J

2ãG¢ç}¢H¢
 ¥G¢ñÚ¼ §S¢ Ï¢¢¼ ÜU¢ ¶G²¢H Ú¶ï çÜU Ó¢HÝï }¢ï´ Ð¢©æ Á¢G¢ïÚ
S¢ï Á¢G}¢èÝ ÐÚ Ý ÐÇGï ¥¢ñÚ Ý Î¢ñÇG ÜUÚ Ó¢Hï, §S¢è ¼GÚãG ªæÓ¢è Á¢x¢ã S¢ï
ÝèÓ¢ï ÜU¢ï »ÜU Î}¢ Û¢ÅÜïU ÜïU S¢¢‰¢ Ý ©¼Úï, §S¢è ¼GÚãG S¢èÉGè ÐÚ Î¢ñÇG ÜUÚ
Ý Ó¢ÉGï Ï¢çËÜU ¥¢çãS¼¢ ¥¢çãS¼¢ Ó¢ÉGï x¢GÚÁ¢G §S¢ Ï¢¢¼ ÜU¢ ¶G²¢H Ú¶ï
çÜU ÐïÅ Ý çÁ¢G²¢Î¢ çãHï ¥¢ñÚ Ý ÐïÅ ÜU¢ï Û¢ÅÜU¢ Hx¢Ýï Îï Ý |¢¢Úè Ï¢¢ïÛ¢
©Æ¢» Ý ÜU¢ï§ü S¢wG¼ }¢ïãGÝ¼ ÜU¢ ÜU¢}¢ ÜUÚï Ý x¢G}¢ ¥¢ñÚ x¢GéSS¢¢ ÜUÚï Ý ÎS¼
H¢Ýï ±¢Hè Î±¢»æ ¶¢» Ý çÁ¢G²¢Î¢ ¶GéàÏ¢ê S¢êæÍ¢ï J
3ãG¢ç}¢H¢
 ¥G¢ñÚ¼ ÜU¢ï Ó¢HÝï çÈUÚÝï ÜUè ¥G¢Î¼ Ú¶Ýè Ó¢¢çã²ï v²êæ
çÜU ãÚ ±vG¼ Ï¢ñÆï ¥¢ñÚ HñÅï ÚãÝï S¢ï Ï¢¢Îè ¥¢ñÚ S¢éS¼è Ï¢ÉG¼è ãñ, }¢ï’Î¢
¶GÚ¢Ï¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ÜGUÏÁ¢G ÜUè çà¢ÜU¢²¼ ÐñÎ¢ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ J
4ãG¢ç}¢H¢
 ¥G¢ñÚ¼ ÜU¢ï à¢¢ïãÚ ÜïU Ð¢S¢ Ýãè´ S¢¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï ¶GéS¢êS¢Ý
Ó¢¢ñ‰¢ï }¢ãèÝï S¢ï ÐãHï ¥¢ñÚ S¢¢¼±ï´ }¢ãèÝï ÜïU Ï¢¢’Î Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢
»ãGç¼²¢¼G ÜUè Á¢GMÚ¼ ãñ J
5¥x¢Ú
 ãG¢ç}¢H¢ ¥G¢ñÚ¼ ÜU¢ï ÜGñU ¥¢Ýï Hx¢ï ¼¢ï Ð¢ïÎèÝ¢ ÜUè Ó¢ÅÝè ²¢
ÜU¢x¢GÁ¢Gè Hè}¢êæ §çS¼’}¢¢H ÜUÚï´ J
6¥x¢Ú ãG}H ÜUè ãG¢H¼ }¢ï´ wG¢êÝ ¥¢Ýï Hx¢ï ¼¢ï “ÜGéUS¢ü ÜéUãÚÏ¢¢” ¶¢»æ

¥¢ñÚ ÈGU¢ñÚÝ HïÇè Ç¢õvÅÚ S¢ï §GH¢Á¢ ÜUÚ¢»æ J

7¥x¢Ú ãG}H çx¢Ú Á¢¢Ýï ÜUè ¥G¢Î¼ ã¢ï ¼¢ï ©S¢ ¥G¢ñÚ¼ ÜU¢ï Ó¢¢Ú
}¢ãèÝï ¼ÜU çÈUÚ S¢¢¼±ï´ }¢ãèÝï ÜïU Ï¢¢’Î Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢ »ãGç¼²¢¼G
Ú¶Ýï ÜUè Á¢GMÚ¼ ãñ, x¢}¢ü çx¢GÁ¢G¢¥¢ïæ S¢ï çÏ¢ËÜéUH ÐÚãïÁ¢G Ú¶ï ¥¢ñÚ
Ï¢ïã¼Ú ãñ çÜU Hæx¢¢ïÅ Ï¢¢æ{ï Úãï ¥¢ñÚ çÏ¢ËÜéUH ÜU¢ï§ü Ï¢¢ïÛ¢ Ý ©Æ¢» ¥¢ñÚ
Ý }¢ïãGÝ¼ ÜU¢ ÜU¢ï§ü ÜU¢}¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ãG}H çx¢ÚÝï ÜïU ÜéUÀ ¥¢S¢¢Ú
Á¢G¢çãÚ ã¢ï´ }¢-S¢HÝ Ð¢Ýè Á¢¢Úè ã¢ï Á¢¢» ²¢ wG¢êÝ çx¢ÚÝï Hx¢ï ¼¢ï ÈGU¢ñÚÝ
ãè HïÇè Ç¢õvÅÚ S¢ï LÁ¢ê¥G ÜUÚÝ¢ Ó¢¢çã²ï J
8¥x¢Ú ¶GéÎ¢ Ý wG±¢S¼¢ ãG¢ç}¢H¢ ÜU¢ï ç}¢^è (}¢éË¼¢Ýè ç}¢^è ¥G¢ñÚ¼ï´
à¢¢ñÜGU S¢ï ¶¢¼è ãñ´ ¥¢ñÚ ²ïã ÝévGS¢¢Ý Îïã ãñ) ¶¢Ýï ÜUè ¥G¢Î¼ ã¢ï ¼¢ï §S¢
¥G¢Î¼ ÜU¢ï ÀéÇG¢Ý¢ Á¢GMÚè ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ç}¢^è ÜUè Ï¢ãé¼ ãè çãGS¢ü ã¢ï ¼¢ï
çÝà¢¢S¼¢ ÜUè çÅv²¢æ ²¢ ¼GÏ¢¢à¢èÚ (»ÜU S¢ÈGïUÎ Úæx¢ ÜUè Î±¢§ü Á¢¢ï Ï¢¢æS¢ ÜUè
x¢¢æÆ¢ï´ S¢ï çÝÜUH¼è ãñ) ¶¢²¢ ÜUÚï §S¢ S¢ï ç}¢^è ÜUè ¥G¢Î¼ ÀêÅ Á¢¢¼è ãñ J
9¥x¢Ú ãG¢ç}¢H¢ ÜUè |¢êÜU Ï¢‹Î ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï ç}¢Æ¢§ü ¥¢ñÚ }¢éÚxGx¢GÝ
(²¢’Ýè ¼ïH Í¢è ±¢Hè) çx¢GÁ¢G¢»æ ÀéÇG¢ ÎèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ S¢¢Î¢ çx¢GÁ¢G¢»æ ç¶H¢§²ï
¥¢ñÚ ¥x¢Ú ÐïÅ }¢ï´ ÎÎü ¥¢ñÚ çÚ²¢ãG (x¢ïS¢) }¢¢’Hê}¢ ã¢ï ¼¢ï “Ý}¢ÜU
S¢éHñ}¢¢Ýè” ²¢ “Á¢±¢çÚà¢ ÜU}¢¢ïÝè” ç¶H¢§²ï Ï¢ãÚ ãG¢H ¼ïÁ¢G Î±¢¥¢ïæ
ÜïU §çS¼’}¢¢H ¥¢ñÚ §‹Á¢ïvà¢Ý S¢ï Ï¢Ó¢Ý¢ Ï¢ïã¼Ú ãñ »ïS¢è ãG¢H¼ }¢ï´ §GH¢Á¢
S¢ï Ï¢ïã¼Ú ÐÚãïÁ¢G ¥¢ñÚ »ãGç¼²¢¼G ãñ J
10Ï¢¢’Á¢G ãG¢ç}¢H¢ ¥G¢ñÚ¼¢ï´ ÜïU ÐñÚ¢ï´ ÐÚ ±Ú}¢ ¥¢ Á¢¢¼¢ ãñ ²ïã ÜU¢ï§ü
¶G¼GÚÝ¢ÜU Ó¢èÁ¢G Ýãè´ ãñ ç±H¢Î¼ ÜïU Ï¢¢’Î ¶GéÎ Ï¢ ¶GéÎ ²ïã ±Ú}¢ Á¢¢¼¢
Úã¼¢ ãñ J (Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú, S¢. 568 )
11ãG¢ç}¢H¢ ÜU¢ï Á¢Ï¢ Ý±¢æ }¢ãèÝ¢ à¢éM¥G ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï Ï¢ãé¼ çÁ¢G²¢Î¢
½ï…¼¢ ãñ J
»ãGç¼²¢¼G ÜUÚÝï ÜUÚ¢Ýï ÜUè Á¢GMÚ¼ ãñ ©S¢ ±vG¼ }¢ï´ ãG¢ç}¢H¢ ÜU¢ï ¼G¢ÜGU¼
ÐãéæÓ¢¢Ýï ÜUè Á¢GMÚ¼ ãñ çHã¢Á¢G¢ }¢é‹ÎçÚÁ¢» Á¢GñH ¼ÎÏ¢èÚ¢ï´ ÜU¢ ¶G¢S¢ ¼G¢ñÚ
ÐÚ ¶G²¢H Ú¶Ý¢ Ó¢¢çã²ï J Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ x²¢Úã ¥GÎÎ Ï¢¢Î¢}¢ ãGSÏ¢ï Á¢GMÚ¼
ç}¢SÚè }¢ï´ ÐèS¢ ÜUÚ Ó¢Å¢§²ï ¥¢ñÚ Î¢ï ¥GÎÎ Ý¢çÚ²H ¥¢ñÚ à¢ÜUÚ Î¢ïÝ¢ï´
ÜU¢ï ã¢±Ý ÎS¼¢ }¢ï´ ÜêUÅ ÜUÚ S¢ÈGêUÈGU (Ð¢±ÇÚ) Ï¢Ý¢ HèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ Î¢ï
¼¢ïH¢ Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ ç¶H¢§²ï, x¢¢² ÜU¢ Îê{ çÁ¢S¢ ÜGUÎÚ ãÁG}¢ ã¢ï S¢ÜïU
çÐH¢§²ï, }¢v¶Ý ±x¢GñÚ¢ |¢è ç¶H¢»æ §Ý S¢Ï¢ Î±¢¥¢ïæ ÜUè ±Á¢ã S¢ï
Ï¢ÓÓ¢¢ ¥¢S¢¢Ýè S¢ï ÐñÎ¢ ã¢ï¼¢ ãñ J
 12Á¢Ï¢ ç±H¢Î¼ ÜU¢ ±vG¼ ¥¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ ÎÎïü Á¢Gïã à¢éM¥G ã¢ï Á¢¢»
¼¢ï Ï¢¢»æ ã¢‰¢ }¢ï´ ç}¢vGÝ¢¼GèS¢ (MAGNET ) HïÝï S¢ï ¥¢ñÚ Ï¢¢§æü Ú¢Ý }¢ï´
}¢êæx¢ï ÜUè Á¢ÇG (S¢é¶Gü Úæx¢ ÜUè Ï¢¢ÚèÜU Ï¢¢ÚèÜU à¢¢¶¢ï´ ÜUè }¢¢çÝ‹Î »ÜU Ð‰‰¢Ú
Á¢¢ï S¢}¢é‹ÎÚ S¢ï çÝÜU¢H¢ Á¢¢¼¢ ãñ, Ð‹S¢¢Úè ÜUè ÎéÜU¢Ý S¢ï à¢¢¶Gï }¢ÚÁ¢¢Ý ÜïU
Ý¢}¢ S¢ï ç}¢H¼¢ ãñ) Ï¢¢æ{Ýï S¢ï Ï¢ÓÓ¢¢ ÐñÎ¢ ã¢ïÝï }¢ï´ ¥¢S¢¢Ýè ã¢ï¼è ãñ J
13ÐñÎ¢§à¢
 ÜïU ±vG¼ çÜUS¢è ã¢ïçà¢²¢Ú Î¢§ü ²¢ HïÇè Ç¢õvÅÚ ÜU¢ï
Á¢GMÚ Ï¢éH¢ HïÝ¢ Ó¢¢çã²ï ¥Ý¢ÇGè Î¢§²¢ï´ ÜUè x¢GH¼G ¼ÎÏ¢èÚ¢ïæ S¢ï ¥vS¢Ú
Á¢GÓÓ¢¢ ± Ï¢ÓÓ¢¢ ÜU¢ï ÝévGS¢¢Ý ÐãéæÓ¢ Á¢¢¼¢ ãñ J
14ÐñÎ¢§à¢ ÜïU Ï¢¢’Î Á¢GÓÓ¢¢ ÜïU Ï¢ÎÝ }¢ï´ ¼ïH ÜUè }¢¢çHà¢ Ï¢ãé¼
}¢éÈGUèÎ ãñ Á¢ñS¢¢ çÜU ÐéÚ¢Ý¢ ¼GÚèÜGU¢ ãñ çÜU ç±H¢Î¼ ÜïU Ï¢¢’Î Ó¢‹Î çÎÝ¢ï´
¼ÜU }¢¢çHà¢ ÜUÚ¢§ü Á¢¢¼è ãñ ²ïã Ï¢ãé¼ ãè }¢éÈGUèÎ ãñ J
15çÁ¢S¢ ¥G¢ñÚ¼ ÜïU Îê{ Ï¢ãé¼ ÜU}¢ ã¢ï¼¢ ã¢ï ¥x¢Ú ±¢ïã Îê{ ¥¢S¢¢Ýè
ÜïU S¢¢‰¢ ãÁG}¢ ÜUÚ S¢ÜU¼è ã¢ï ¼¢ï ©S¢ ÜU¢ï Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ Îê{ ÐèÝ¢ Ó¢¢çã²ï ¥¢ñÚ
}¢éx¢Gü ±x¢GñÚ¢ ÜU¢ }¢éÚxGx¢GÝ à¢¢ïÚÏ¢¢ ¥¢ñÚ x¢¢Á¢Ú ÜU¢ ãGË±¢ ±x¢GñÚ¢ ©G}Î¢ çx¢GÁ¢G¢»æ
ãñ´ ¥¢ñÚ Ð¢æÓ¢ }¢¢à¢¢ ÜUH¢ï´Á¢è ¥¢ñÚ Ð¢æÓ¢ }¢¢à¢¢ ¼¢ïÎÚè (»ÜU çÜGUS}¢ ÜU¢
Ï¢èÁ¢ Á¢¢ï Ð‹S¢¢Ú ÜUè ÎéÜU¢Ý S¢ï ç}¢H Á¢¢¼¢ ãñ) S¢é¶Gü Îê{ }¢ï´ ÐèS¢ ÜUÚ
çÐH¢»æ J (Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú, S¢. 570)
“à¢ãèÎï ÜUÚÏ¢H¢ ¥GHè ¥S¢x¢GÚ” ÜïU S¢¢ïHã ãGM é ÈG UÜUè çÝSÏ¢¼

S¢ï Îê{ Ðè¼ï Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ÜïU çH²ï 16 }¢-ÎÝè ÈêUH
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ÜU¢ï ¥}¢Ú¢Á¢G S¢ï Ï¢Ó¢¢Ýï
ÜïU çH²ï à¢éM¥G }¢ï´ ÜUè Á¢¢Ýï ±¢Hè »ãGç¼²¢¼Gè ¼Î¢Ï¢èÚ ÜU¢ÈGUè S¢êÎ }¢‹Î
ã¢ï S¢ÜU¼è ãñæ §S¢ çÁ¢G}Ý }¢ï´ 16 }¢-ÎÝè ÈêUH }¢éH¢-ãGÁ¢G¢ ÈGUÚ}¢¢§²ï :
1Ï¢ÓÓ¢¢²¢ Ï¢ÓÓ¢è ÐñÎ¢ ã¢ïÝï ÜïU ÈGU¢ñÚÝ Ï¢¢’Î S¢¢¼ Ï¢¢Ú
(¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎ à¢ÚèÈGU) ÐÉG ÜUÚ ¥x¢Ú Ï¢ÓÓ¢ï ÜU¢ï Î}¢
ÜUÚ çÎ²¢ Á¢¢» ¼¢ï Ï¢¢çHx¢GG ã¢ïÝï ¼ÜU ¥¢ÈGU¼¢ï´ S¢ï çãGÈGU¢Á¢G¼
}¢ï´ Úãïx¢¢ 2ÐñÎ¢§à¢ ÜïU Ï¢¢’Î Ï¢ÓÓ¢ï ÜU¢ï ÐãHï Ý}¢ÜU ç}¢Hï ãé» Ýè}¢
x¢}¢ü Ð¢Ýè S¢ï ÝãH¢§²ï çÈUÚ S¢¢Î¢ Ð¢Ýè S¢ï x¢éSH ÎèçÁ¢²ï ¼¢ï
Ï¢ÓÓ¢¢ ÈU¢ïÇGï ÈéU‹S¢è ÜUè Ï¢è}¢¢çÚ²¢ï´ S¢ï }¢ãGÈGêUÁ¢G Úãïx¢¢ 3Ý}¢ÜU ç}¢Hï
ãé» Ð¢Ýè S¢ï Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ÜU¢ï ÜéUÀ çÎÝ¢ï´ ¼ÜU ÝãH¢¼ï Úçã²ï çÜU ²ïã Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ÜUè
¼‹ÎéLS¼è ÜïU çH²ï Ï¢ïãGÎ }¢éÈGUèÎ ãñ J ¥¢ñÚ ÝèÁ¢G 4ÝãH¢Ýï ÜïU Ï¢¢’Î
Ï¢ÎÝ ÐÚ S¢ÚS¢¢ï´ ÜïU ¼ïH ÜUè }¢¢çHà¢ Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ÜUè çS¢¤GãG¼ ÜïU çH²ï §vS¢èÚ
ãñ 5Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ÜU¢ï Îê{ çÐH¢Ýï S¢ï ÐãHï Ú¢ïÁ¢GG¢Ý¢ Î¢ï ¼èÝ }¢¼üÏ¢¢ »ÜU
©æx¢Hè à¢ãÎ Ó¢Å¢ ÎïÝ¢ ÜU¢ÈGUè ÈGU¢»Î¢ }¢‹Î ãñ 6wG±¢ã Û¢êHï }¢ï´
Û¢éH¢»æ ²¢ çÏ¢À¢ïÝï ÐÚ S¢éH¢»æ ²¢ x¢¢ïÎ }¢ï´ ç¶H¢»æ ãÚ ãG¢H }¢ïæ Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ÜU¢
S¢Ú ªæÓ¢¢ Úç¶²ï S¢Ú ÝèÓ¢¢ ¥¢ñÚ Ð¢©æ ªæÓ¢ï Ý ã¢ïÝï ÎèçÁ¢²ï çÜU ÝévGS¢¢Ý
Îïã ãñ 7ç±H¢Î¼ ÜïU Ï¢¢’Î Ï¢ãé¼ ¼ïÁ¢G Ú¢ïà¢Ýè ±¢Hè Á¢x¢ã }¢ï´ Ú¶Ýï
S¢ï Ï¢ÓÓ¢ï ÜUè çÝx¢¢ã ÜU}¢Á¢G¢ïÚ ã¢ï Á¢¢¼è ãñ 8Á¢Ï¢ Ï¢ÓÓ¢ï ÜïU }¢S¢êÉGï S¢wG¼
ã¢ï Á¢¢»æ ¥¢ñÚ Î¢æ¼ çÝÜUH¼ï }¢¢’Hê}¢ ã¢ï´ ¼¢ï }¢S¢êÉG¢ï´ ÐÚ }¢éx¢Gü ÜUè Ó¢ÚÏ¢è
}¢H¢ ÜUÚï´ ¥¢ñÚ 9Ú¢ïÁ¢GG¢Ý¢ »ÜU Î¢ï }¢¼üÏ¢¢ }¢S¢êÉG¢ï´ ÐÚ à¢ãÎ }¢H¢ ÜUÚï´
¥¢ñÚ Ï¢ÓÓ¢ï ÜïU S¢Ú ¥¢ñÚ x¢ÚÎÝ ÐÚ ¼ïH ÜUè }¢¢çHà¢ ÜUÚÝ¢ }¢éÈGUèÎ ãñ
10Á¢Ï¢
 Îê{ ÀéÇG¢Ýï ÜU¢ ±vG¼ ¥¢» ¥¢ñÚ Ï¢ÓÓ¢¢ ¶¢Ýï Hx¢ï ¼¢ï
¶GÏ¢ÚÎ¢Ú ! ¶GÏ¢ÚÎ¢Ú ! ©S¢ ÜU¢ï ÜU¢ï§ü S¢wG¼ Ó¢èÁ¢GG Ý Ó¢Ï¢¢Ýï ÎèçÁ¢²ï, Ï¢ãé¼
ãè Ý}¢ü ¥¢ñÚ Á¢ËÎ ãÁG}¢ ã¢ïÝï ±¢Hè çx¢GÁ¢G¢»æ ç¶H¢§²ï 11x¢¢² ²¢
Ï¢ÜUÚè ÜU¢ Îê{ |¢è çÐH¢¼ï Úçã²ï 12ãGSÏ¢ï ãGñçS¢Ä²¼ Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ÜU¢ï §S¢
©G}¢í }¢ï´ ¥ÓÀè wG¢êÚ¢ÜU ÎèçÁ¢²ï çÜU §S¢ ©G}¢í }¢ï´ Á¢¢ï ÜéUÀ ¼G¢ÜGU¼ Ï¢ÎÝ }¢ï´
¥¢ Á¢¢»x¢è ±¢ïã ¥x¢Ú Ï¢ÓÓ¢¢ çÁ¢G‹Î¢ Úã¢ ¼¢ï ¼}¢¢}¢ ©G}¢í
ÜU¢}¢ ¥¢»x¢è 13Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ÜU¢ï Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú çx¢GÁ¢G¢ Ýãè´ ÎïÝè Ó¢¢çã²ï J Á¢Ï¢
¼ÜU »ÜU çx¢GÁ¢G¢ ãÁG}¢ Ý ã¢ï Á¢¢» ÎêS¢Úè çx¢GÁ¢G¢ ãÚçx¢Á¢GG }¢¼ ÎèçÁ¢²ï
14Å¢õçÈGU²¢æ,
 ç}¢Æ¢§ü ¥¢ñÚ ¶Å¢§ü ÜUè ¥G¢Î¼ S¢ï Ï¢Ó¢¢Ý¢ Ï¢ãé¼ Ï¢ãé¼
Ï¢ãé¼ Á¢GMÚè ãñ çÜU ²ïã Ó¢èÁ¢GGï´ Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ÜUè çS¢¤GãG¼ ÜïU çH²ï Ï¢ãé¼ ãè
ÝévGS¢¢Ý Îïã ãñ´ 15Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ÜU¢ï S¢ê¶ï }¢ï±ï ¥¢ñÚ ¼¢Á¢G¢ ÈUH ç¶H¢Ý¢
Ï¢ãé¼ ãè ¥ÓÀ¢ ãñ 16¶G¼Ý¢ çÁ¢¼Ýè À¢ïÅè ©G}¢í }¢ï´ ã¢ï Á¢¢» Ï¢ïã¼Ú
ãñ ¼vHèÈGU |¢è ÜU}¢ ã¢ï¼è ¥¢ñÚ Á¢Gw}G ¢ |¢è Á¢ËÎè |¢Ú Á¢¢¼¢ ãñ J
“}¢ÎèÝ¢” ÜïU Ð¢æÓ¢ ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï Ï¢é¶G¢Ú ÜïU

5 }¢-ÎÝè §G H¢Á¢
¼Ú-…-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ý ©„ }¢ï´
{êÐ Îï¶ï´°ï Ý çÆÆÚ (²¢’Ýè S¢wGy¢ „Îèü)
(1) ²ïã ¥¢²¼ï ÜUÚè}¢¢ „¢¼ Ï¢¢Ú (¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ »ÜU Ï¢¢Ú
ÎéMÎ à¢ÚèÈGU) ÐÉG ÜUÚ Î}¢ ÜUèç…²ï Ï¢é¶G¢Ú ÜUè çà¢g¼ }¢ï´
Ýé}¢¢²¢´ ÜU}¢è }¢ãG„ê„ ã¢ï°è ¥¢ñÚ }¢Úè…G „éÜêUÝ }¢ãG„ê„ ÜUÚï°¢ J
(2) ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ …¢’ÈGUÚï „¢çÎÜGU
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´, “„ê-Ú¼éH ÈGU¢ç¼ãG¢ 40 Ï¢¢Ú (¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ »ÜU Ï¢¢Ú
ÎéMÎ à¢ÚèÈGU) ÐÉG ÜUÚ Ð¢Ýè ÐÚ Î}¢ ÜUÚ ÜïU Ï¢é¶G¢Ú ±¢Hï ÜïU ™ïãÚï ÐÚ
Àè´Åï }¢¢çÚ²ï Ï¢é¶G¢Ú ™H¢ …¢»°¢ J”
(3) „ÚÜU¢Úï Ý¢}¢Î¢Ú, }¢ÎèÝï ÜïU ¼¢…Î¢Ú
ÜU¢ï Ï¢é¶G¢Ú ‰¢¢ ¼¢ï ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ç…Ï¢í§üHï ¥}¢èÝ Ýï ²ïã
Îé¥G¢ ÐÉG ÜUÚ Î}¢ çÜU²¢ ‰¢¢ :
(¼Ú…}¢¢ : ¥ËH¢ã ÜïU Ý¢}¢

„ï ¥¢Ð ÐÚ Î}¢ ÜUÚ¼¢ ãê´ ãÚ ©„ Ï¢è}¢¢Úè ÜïU çH²ï …¢ï ¥¢Ð ÜU¢ï §ü…G¢ Îï¼è ãñ
¥¢ñÚ Îê„Ú¢ï´ ÜïU à¢Ú ¥¢ñÚ ãG„Î ÜUÚÝï ±¢H¢ï´ ÜUè Ï¢éÚè Ý…GÚ „ï J ¥ËH¢ã
¥¢Ð ÜU¢ï çà¢ÈGU¢ ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢» J }¢ñ´ ¥¢Ð ÐÚ ¥ËH¢ã ÜïU Ý¢}¢ „ï Î}¢
ÜUÚ¼¢ ãê´ J”)
Ï¢é¶G¢Ú ÜïU }¢ÚèÁ¢G ÜU¢ï çÏ¢H¢ ¼ÚÁ¢}¢¢ çS¢ÈüGU ¥G-ÚÏ¢è }¢ï´ Îé¥G¢
(¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎ à¢ÚèÈGU) ÐÉG ÜUÚ Î}¢ ÜUÚ ÎèçÁ¢²ï J
(4) Ï¢é¶G¢Ú ±¢H¢ Ï¢ ÜU„Ú¼ ÐÉG¼¢ Úãï J
(5) ãGÎè„ï
Ð¢ÜU }¢ï´ ãñ, …Ï¢ ¼é}¢ }¢ï´ „ï çÜU„è ÜU¢ï Ï¢é¶G¢Ú ¥¢
…¢» ¼¢ï ©„ ÐÚ ¼èÝ çÎÝ ¼ÜU „éÏãG ÜïU ±vG¼ Æ‹Çï Ð¢Ýè ÜïU Àè´Åï
}¢¢Úï …¢»æ J
“¥Á¢}¢ïÚè” ÜïU À ãGéMÈU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï ¥¢{ï S¢Ú

ÜïU ÎÎü ÜïU 6 §GH¢Á¢
(1) ¥°Ú çÜU„è ÜU¢ï ¥¢{ï „Ú ÜU¢ ÎÎü ã¢ï ¼¢ï »ÜU Ï¢¢Ú
„ê-Ú¼éH §wGH¢„ (¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎ à¢ÚèÈGU) ÐÉG ÜUÚ
Î}¢ ÜUèç…²ï J ãGSÏ¢ï …GMÚ¼ ¼èÝ Ï¢¢Ú, „¢¼ Ï¢¢Ú ²¢ x²¢Úã Ï¢¢Ú §„è
¼GÚãG Î}¢ ÜUèç…²ï J x²¢Úã ÜU¢ ¥GÎÎ ÐêÚ¢ ã¢ïÝï „ï ÜGUÏH ãè
¥¢{ï „Ú ÜU¢ ÎÎü ÆèÜU ã¢ï …¢»°¢ J
(2) …Ï¢ ÎÎü ã¢ï Úã¢ ã¢ï ©„ ±vG¼ „ê´Æ (²¢’Ýè „ê¶è ãé§ü ¥ÎÚÜU
…¢ï ÜïU Ð‹„¢Úè ²¢’Ýè Îï„è Î±¢ ±¢H¢ï´ „ï ç}¢H „ÜU¼è ãñ) ÜU¢ï ‰¢¢ïÇGï „ï Ð¢Ýè
}¢ï´ çÍ¢„ ÜUÚ „ê´Æ ÜU¢ çÍ¢„¢ ãé±¢ çãGS„¢ Ðïà¢¢Ýè ÐÚ }¢HÝï „ï
¥¢{ï „Ú ÜU¢ ÎÎü …¢¼¢ Úãï°¢ J
(3) wG¢éàÜU {çÝ²¢ ÜïU ‰¢¢ïÇïG Î¢Ýï ¥¢ñÚ ‰¢¢ïÇGè „è çÜUçà}¢à¢

}¢ÅÜïU ÜïU Æ‹Çï ²¢ „¢Î¢ Ð¢Ýè }¢ï´ ™‹Î Í¢‹Åï ç½°¢ï ÜUÚ ÐèÝï „ï
ÈGU¢»Î¢ ã¢ï°¢ J
(4) x¢}¢ü Îê{ }¢ï´ Îï„è Í¢è ç}¢H¢ ÜUÚ ÐèÝï „ï ½è ÈGU¢»Î¢
ã¢ï¼¢ ãñ J
(5) Ý¢çÚ²H ÜU¢ Ð¢Ýè ÐèÝï „ï ¥¢{¢ „è„è (²¢’Ýè ¥¢{ï
„Ú ÜU¢ ÎÎü) ¥¢ñÚ ÐêÚï „Ú ÜïU ÎÎü }¢ï´ ÜU}¢è ¥¢¼è ãñ J
(6) Ýè}¢ °}¢ü Ð¢Ýè ÜïU Ï¢ÇGï Ï¢Ú¼Ý }¢ï´ Ý}¢ÜU Ç¢H ÜUÚ
Î¢ïÝ¢ï´ Ð¢©´ 12 ç}¢ÝÅ ÜïU çH²ï ©„ }¢ï´ Ç¢Hï Úãï´
ÈGU¢»Î¢ ã¢ï …¢»°¢ J (…GMÚ¼Ý ±vG¼ }¢ï´ ÜU}¢è Ï¢ïà¢è ÜUÚ Hèç…²ï J)
“}¢vÜU¢ à¢ÚèÈGU” ÜïU S¢¢¼ ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï

ÎÎïü S¢Ú ÜïU 7 }¢-ÎÝè §H
G ¢Á¢
(1) (¼Ú-…-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : Ý
©‹ãï´ ÎÎïü „Ú ã¢ï Ý ã¢ïà¢ }¢ï´ ÈGUÜGüU ¥¢» J ) ²ïã ¥¢²¼ï
ÜUÚè}¢¢ ¼èÝ Ï¢¢Ú (¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎ à¢ÚèÈGU) ÐÉG ÜUÚ ÎÎïü
„Ú ±¢Hï ÐÚ Î}¢ ÜUÚ Îèç…²ï J ÈGU¢»Î¢ ã¢ï …¢»°¢ J
°éÝ¢ã¢ï´ ÜïU çH²ï }¢çxGÈGUÚ¼ ãñ J
(2) „ê-Ú¼é‹Ý¢„ „¢¼ Ï¢¢Ú (¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎ

à¢ÚèÈGU) ÐÉG ÜUÚ „Ú ÐÚ Î}¢ ÜUèç…²ï, ¥¢ñÚ ÐêçÀ²ï, ¥°Ú ¥½è ÎÎü
Ï¢¢ÜGUè ã¢ï ¼¢ï Îê„Úè Ï¢¢Ú ½è §„è ¼GÚãG Î}¢ ÜUèç…²ï J ¥°Ú ¥Ï¢ ½è
ÎÎü ã¢ï ¼¢ï ¼è„Úè Ï¢¢Ú ½è §„è ¼GÚãG Î}¢ ÜUèç…²ï J ÐêÚï „Ú ÜU¢ ÎÎü
ã¢ï ²¢ ¥¢{ï „Ú ÜU¢ ÜñU„¢ ãè à¢ÎèÎ ÎÎü ã¢ï ¼èÝ Ï¢¢Ú }¢ï´
…¢¼¢ Úãï°¢ J
(3) ÐêÚï „Ú ÜU¢ ÎÎü ã¢ï ²¢ à¢ÜGUèÜGU¢ (²¢’Ýè ¥¢{ï „Ú ÜU¢ ÎÎü)
Ï¢¢’Î Ý}¢¢…Gï ¥GSÚ „ê-Ú¼é œ ¢ÜU¢„éÚ »ÜU Ï¢¢Ú (¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ »ÜU Ï¢¢Ú
ÎéMÎ à¢ÚèÈGU) ÐÉG ÜUÚ Î}¢ ÜUèç…²ï J ÎÎü }¢ï´ §ÈGU¢ÜGU¢
ã¢ï°¢ J
(4) …GÏ¢¢Ý ÐÚ »ÜU ™ éÅÜUè Ý}¢ÜU Ú¶ ÜUÚ 12 ç}¢ÝÅ ÜïU
Ï¢¢’Î »ÜU ç°H¢„ Ð¢Ýè Ðè Hï´ J „Ú }¢ï´ ÜñU„¢ ãè ÎÎü ã¢ï
§ÈGU¢ÜGU¢ ã¢ï …¢»°¢ J (ã¢§ü ÏHÇ Ðíïà¢Ú ÜïU }¢Úè…G ²ïã §GH¢… Ý ÜUÚ´ ï çÜU
©‹¢ ÜUï çH²ï Ý}¢ÜU ÜU¢ §çS¼’}¢¢H ÝévG„¢Ý Îïã ã¢ï¼¢ ãñ)
ÜUÐ Ð¢Ýè }¢ï´ »ÜU ™}}¢™ãËÎè Ç¢H ÜUÚ …¢ïà¢
(5) »ÜU
Îï ÜUÚ ÐèÝï ²¢ ½¢Ð HïÝï „ï „Ú ÜU¢ ÎÎü ÎêÚ ã¢ï …¢»°¢ J
(„¢HÝ ±°GñÚ¢ }¢ï´ ãËÎè …GMÚ §çS¼’}¢¢H ÜUèç…²ï, Ú¢ï…G¢Ý¢ ™éÅÜUè ½Ú
(²¢’Ýè y¢vGÚèÏ¢Ý »ÜU °í¢}¢) ãËÎè ¶¢Ýï ±¢H¢ ÜïU‹„Ú „ï
}¢ãGÈêGU…G Úãï°¢)
(6) Îï„è
Í¢è }¢ï´ ¼Hè ãé§ü, °}¢¢ü °}¢ü ¼¢…G¢ …HïçÏ¢²¢´ ¼GéHê»G
¥¢zG¼¢Ï¢ „ï ÜGUÏH ¶¢Ýï „ï ÎÎïü „Ú }¢ï´ ¥¢Ú¢}¢ ¥¢ …¢»°¢ J
ÜU½è §çœ
(7) ¢ÈGU¢çÜGU²¢ ÎÎïü „Ú ã¢ï …¢» ¼¢ï ¶¢Ý¢ ¶¢Ýï
ÜïU Ï¢¢’Î çÇSÐíèÝ (DISPRIN) ÜUè Î¢ï çÅv²¢ Ð¢Ýè }¢ï´ Í¢¢ïH ÜUÚ
Ðè Hèç…²ï J ÆèÜU ã¢ï …¢»°¢ J (ãÚ ¼GÚãG ÜïU ÎÎü ÜUè
çÅv²¢ ¶¢Ý¢ ¶¢Ýï ÜïU Ï¢¢’Î ãè §çS¼’}¢¢H ÜUè …¢» çÜU ¶¢Hè ÐïÅ
ÝévG„¢Ý Îïã ãñ)
}¢-ÎÝè }¢à±Úã : ¥°Ú Î±¢¥¢ï´ „ï ÎÎïü „Ú ÆèÜU Ý ã¢ï¼¢ ã¢ï ¼¢ï ¥¢´¶ï´
ÅïSÅ ÜUÚ±¢ Hèç…²ï J ¥°Ú Ý…GÚ ÜU}¢…G¢ïÚ ã¢ï ¼¢ï »GïÝÜU ÐãÝÝï „ï
ÎÎïü „Ú ÆèÜU ã¢ï …¢»°¢ J çÈUÚ ½è ÆèÜU Ý ã¢ï ¼¢ï çÎ}¢¢°G
ÜïU ¶Gé„ê„è Ç¢òvÅÚ (NEUROLOGIST ) „ï L…ê¥G ÜUÚÝ¢ …GMÚè ãñ J
§„ }¢ï´ ÜU¢ï¼¢ãè Ï¢¢’…G ¥±ÜGU¢¼ „wG¼ ÝévG„¢Ý Îïã „¢çÏ¢¼ ã¢ï¼è ãñ J
Ï¢Î ãÁG}¢è ÜïU Î¢ï }¢-ÎÝè §GH¢Á¢
1çÁ¢S¢ à¢wGS¢ ÜU¢ï Ï¢Î ãÁG}¢è ÜUè çà¢ÜU¢²¼ ã¢ï ¥¢ñÚ ±¢ïã §S¢
¥¢²¼ï ÜUÚè}¢¢ ÜU¢ï ÐÉG ÜUÚ ¥ÐÝï ã¢‰¢ ÐÚ Î}¢ ÜUÚ ÜïU ©S¢ï ¥ÐÝï ÐïÅ
ÐÚ ÈñUÚï ¥¢ñÚ ¶¢Ýï ±x¢GñÚ¢ ÐÚ Î}¢ ÜUÚ ÜïU ¶¢Ý¢ ¶¢²¢ ÜUÚï
Ï¢Î ãÁG}¢è ÜUè çà¢ÜU¢²¼ ÎêÚ ã¢ï Á¢¢»x¢è J ¥ËH¢ã ¼Ï¢¢-Ú-ÜU ±
¼¥G¢H¢ Ð¢Úã 29 S¢ê-Ú¼éH }¢éÚ-S¢H¢¼ ÜUè 43 ¥¢ñÚ 44±è´ ¥¢²¼ï
}¢éÏ¢¢-ÚÜU¢ }¢ï´ §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ :
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢H é §ü}¢¢Ý : ¶¢¥¢ï
¥¢ñÚ çÐ²¢ï ÚÓ¢¼¢ ãé±¢ ¥ÐÝï ¥¢’}¢¢H
ÜU¢ çS¢H¢ Ï¢ïà¢ÜU ÝïÜU¢ï´ ÜU¢ï ã}¢ »ïS¢¢ ãè
Ï¢ÎH¢ Îï¼ï ãñ´ J
2§}¢¢}¢ ÜU}¢¢HégèÝ Î}¢ñÚè Ï¢¢’Á¢G ©G-H}¢¢» çÜUÚ¢}¢
ãñ J
S¢ï ÝvGH ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´, çÁ¢S¢ Ýï ¶¢Ý¢ çÁ¢G²¢Î¢ ¶¢ çH²¢ ¥¢ñÚ Ï¢Î ãÁG}¢è
ÜU¢ ¶G¢ñÈGU ã¢ï ±¢ïã ¥ÐÝï ÐïÅ ÐÚ ã¢‰¢ ÈñUÚ¼¢ ãé±¢ ¼èÝ }¢¼üÏ¢¢ ²ïã ÜUãï :
¼ÚÁ¢}¢¢ : »ï }¢ïÚï }¢ï’Îï ¥¢Á¢ ÜUè Ú¢¼
}¢ïÚè §üGÎ ÜUè Ú¢¼ ãñ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã
( ) Ú¢Á¢Gè ã¢ï ã}¢¢Úï S¢ÚÎ¢Ú ãGÁ¢GÚ¼ï
¥Ï¢ê ¥GÏÎéËH¢ã ÜGU-Úà¢è S¢ï J
¥¢ñÚ ¥x¢Ú çÎÝ ÜU¢ ±vG¼ ã¢ï ¼¢ï ÜUè Á¢x¢ã ÜUãï J
ÜGUÏÁ¢G ÜïU ç¼GÏÏ¢è §GH¢Á¢

Ï¢Î ãÁG}¢è ÜïU ÜU§ü §GH¢Á¢ ãñ´ ç}¢Ý Á¢é}H¢ ²ïã çÜU (1) ÜGUÏÁ¢G
ã¢ï ¼¢ï Î¢ï »ÜU ±vG¼ ÜU¢ ÈGU¢ÜGU¢ ÜUÚ Hï ÐïÅ ÜU¢ Ï¢¢ïÛ¢ ÜU}¢
ã¢ï Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ }¢ï’Îï ÜU¢ï ¥¢Ú¢}¢ |¢è ç}¢Hïx¢¢ (2) }¢éÝ¢çS¢Ï¢ ç}¢vGÎ¢Ú
}¢ï´ ÐÐè¼¢ ¶¢ Hï (3) §S¢Ðx¢G¢ïH ÜU¢ çÀHÜU¢ »ÜU ²¢ ¼èÝ Ó¢}}¢Ó¢
Ð¢Ýè S¢ï ÈU¢æÜU Hï ¥x¢Ú §S¢ S¢ï ÜU¢}¢ Ý Ó¢Hï ¼¢ï ãGSÏ¢ï Á¢GMÚ¼ ©S¢ ÜUè
ç}¢vGÎ¢Ú Ï¢ÉG¢ Hï J ¥x¢Ú ¥vS¢Ú ÜGUÏÁ¢G Úã¼è ã¢ï ¼¢ï ãzG¼ï }¢ï´ Î¢ï »ÜU
Ï¢¢Ú §S¢è ¼GÚãG ÜUÚï (4) çÐS¢è ãé§ü ãÇG Ó¢¢² ÜU¢ ¥¢{¢ Ó¢}}¢Ó¢ S¢¢ï¼ï
±vG¼ Ð¢Ýè S¢ï HèçÁ¢²ï ã¢ï S¢ÜïU ¼¢ï ÜU}¢ ¥Á¢G ÜU}¢ Ó¢¢Ú }¢¢ã ¼ÜU
Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ §çS¼’}¢¢H ÜUèçÁ¢²ï ÜGUÏÁ¢G ÜïU S¢¢‰¢ S¢¢‰¢ Ï¢ãé¼
S¢¢Úè Ï¢è}¢¢çÚ²¢ï´ Ï¢çËÜU ãG¢çÈGUÁ¢Gï ÜïU çH²ï |¢è }¢éÈGUèÎ Ð¢»æx¢ï J
ÜGUÏÁ¢G ÜïU Ó¢¢Ú §GH¢Á¢

“ÜGêU¼éH ÜGéUHêÏ¢” çÁ¢ËÎ 2, S¢ÈGUãG¢ 365, ÐÚ ÝvGH ãñ çÜU 6
Í¢‹Åï S¢ï ÜGUÏH ¥x¢Ú ¶¢Ý¢ çÝÜUH Á¢¢» ¼Ï¢ |¢è }¢ï’Î¢ Ï¢è}¢¢Ú ¥¢ñÚ
¥x¢Ú 24 Í¢‹Åï S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ±vG¼ ¼ÜU ¶G¢çÚÁ¢ Ý ã¢ï ¼Ï¢ |¢è S¢}¢Û¢
HèçÁ¢²ï çÜU }¢ï’Î¢ Ï¢è}¢¢Ú ãñ J Á¢¢ïÇG¢ï´ ÜU¢ ÎÎü ÐïÅ ÜUè ã±¢ Ú¢ïÜUÝï ÜU¢
Ý¼èÁ¢¢ ãñ J çÁ¢S¢ ¼GÚãG ÝãÚ ÜU¢ Ó¢H¼¢ Ð¢Ýè ¥x¢Ú Ú¢ïÜU çÎ²¢ Á¢¢» ¼¢ï
ÝãÚ ÜïU ÜUÝ¢Ú¢ï´ ÜU¢ï ÝévGS¢¢Ý ã¢ï¼¢ ¥¢ñÚ ÜUÝ¢Úï ÅêÅ ÜUÚ Ð¢Ýè Ï¢ãÝï Hx¢¼¢
ãñ J §S¢è ¼GÚãG Ðïà¢¢Ï¢ Ú¢ïÜUÝï S¢ï çÁ¢S}¢ ÜU¢ï ÝévGS¢¢Ý ã¢ï¼¢ ãñ J
¥ÐÝ¢ ã¢çÁ¢G}¢¢ ÎéLS¼ Úç¶²ï, ±ÚÝ¢ }¢¢ïÅ¢Ðï ÜU¢ §GH¢Á¢ }¢éçàÜUH

ãñ, S¢çÏÁ¢G²¢ï´ ¥¢ñÚ ÈUH¢ï´ ÜU¢ §çS¼’}¢¢H ÜUèçÁ¢²ï J ¥x¢Ú ÜGUÏÁ¢G Úã¼è ã¢ï
¼¢ï 1Ó¢¢Ú, Ð¢æÓ¢ ¥GÎÎ Ï¢èÁ¢ S¢}¢ï¼ ÐvÜïU ¥}¢MÎ ²¢ 2}¢éÝ¢çS¢Ï¢
ç}¢vGÎ¢Ú }¢ï´ ÐÐè¼¢ ¶¢ HèçÁ¢²ï ÐïÅ S¢¢ÈGU ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J
3ãÚ Ó¢¢ñ‰¢ï çÎÝ ¼èÝ Ó¢¢Ú Ó¢}}¢Ó¢ §S¢Ðx¢G¢ïH ÜUè |¢êS¢è ²¢ »ÜU
Ó¢}}¢Ó¢ ÜU¢ï§ü S¢¢ |¢è ã¢çÁ¢G}¢ Ó¢êÚÝ Ð¢Ýè ÜïU S¢¢‰¢ çÝx¢H HèçÁ¢²ï J
ÐïÅ ÜUè S¢ÈGU¢§ü ã¢ï¼è Úãïx¢è J Ú¢ïÁ¢G Ú¢ïÁ¢G ¥x¢Ú §S¢Ðx¢G¢ïH ²¢
ã¢çÁ¢G}¢ Ó¢êÚÝ §çS¼’}¢¢H çÜU²¢ Á¢¢» ¼¢ï ¥vS¢Ú Ï¢ï ¥S¢Ú ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ
ÝèÁ¢G 4¥x¢Ú ¥¢Ð ÜU¢ Ç¢õvÅÚ §Á¢¢Á¢G¼ Îï ¼¢ï ãÚ Î¢ï ²¢ ¼èÝ }¢¢ã
Ï¢¢’Î Ð¢æÓ¢ çÎÝ ¼ÜU S¢éÏãG ± à¢¢}¢ »ÜU »ÜU çÅv²¢ x¢í¢}¢ïvS¢ 400
ç}¢Hè x¢í¢}¢ GRAMEX400mg (Metronidazole ) §çS¼’}¢¢H ÜUèçÁ¢²ï J
§S¢ï ÜGUÏÁ¢G, Ï¢Î ãÁG}¢è ±x¢GñÚ¢ ¥}¢Ú¢Á¢G ¥¢ñÚ ÐïÅ ÜUè §SH¢ãG ÜïU çH²ï
Ï¢ïã¼ÚèÝ Î±¢ Ð¢»æx¢ï J }¢x¢Ú Á¢Ï¢ |¢è ²ïã çÅv²¢ HïÝ¢
à¢éM¥G ÜUÚï´ ¼¢ï }¢éS¢ËS¢H Ð¢æÓ¢ çÎÝ ÐêÚï ÜUÚÝ¢ Á¢GMÚè ãñ J ¶G¢Hè ÐïÅ }¢ḯ |¢è
Hï S¢ÜU¼ï ãñ´ J
Ï¢ï ±vG¼ Ýè´Î Ó¢ÉGÝï ÜU¢ §GH¢Á¢
»ÜU çx¢H¢S¢ Ð¢Ýè (Ýè}¢ x¢}¢ü ã¢ï ¼¢ï çÁ¢G²¢Î¢ Ï¢ïã¼Ú) }¢ï´ »ÜU
Ó¢}}¢Ó¢ à¢ãÎ ç}¢H¢ ÜUÚ Ýã¢Ú }¢éæã (²¢’Ýè ÜéUÀ ¶¢Ýï S¢ï ÜGUÏH) ¥¢ñÚ
Ú¢ïÁ¢G¢ ã¢ï ¼¢ï §zG¼G¢Ú ÜïU ±vG¼ çÏ¢H¢ Ý¢x¢G¢ }¢éS¼çÜGUH §çS¼’}¢¢H ÜUèçÁ¢²ï
}¢¢ïÅ¢Ð¢ ¥¢ñÚ Ï¢ãé¼ S¢è Ï¢è}¢¢çÚ²¢ï´ çÏ¢H ¶GéS¢êS¢ ÐïÅ ÜïU ¥}¢Ú¢Á¢G S¢ï
çãGÈGU¢Á¢G¼ ã¢ïx¢è, Ï¢ïã¼Ú ²ïã ãñ çÜU §S¢ }¢ï´ »ÜU ±ÚÝ¢ ¥¢{¢
Hè}¢êæ |¢è çÝÓ¢¢ïÇG çH²¢ ÜUÚï´ ¼¢ï ÈGU±¢§Î Á¢G¢§Î ã¢ï Á¢¢»æx¢ï J
¥x¢Ú }¢é¼G¢-H¥G¢ ÜUÚ¼ï ÜUÚ¼ï ²¢ §çÁ¼}¢¢¥G ±x¢GñÚ¢ }¢ï´ Ï¢ñÆï Ï¢ñÆï Ï¢ï ±vG¼
Ýè´Î Ó¢ÉG¼è ã¢ïx¢è ¼¢ï §S¢ S¢ï |¢è ÝÁ¢¢¼ ç}¢Hïx¢è J
}¢¢ïÅ¢Ðï ÜU¢ S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ïã¼ÚèÝ §GH¢Á¢
S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ïã¼ÚèÝ §GH¢Á¢ ¥ËH¢ã ÜïU ãGÏ¢èÏ¢, ãGÏ¢èÏ¢ï
HÏ¢èÏ¢, ¼GÏ¢èÏ¢¢ï´ ÜïU ¼GÏ¢èÏ¢ ÜU¢ ¼Á±èÁ¢G ÈGUÚ}¢êÎ¢
ãñ : “|¢êÜU ÜïU ¼èÝ çãGSS¢ï ÜUÚ çH²ï Á¢¢»æ »ÜU çãGSS¢¢ çx¢GÁ¢G¢ »ÜU
çãGSS¢¢ Ð¢Ýè ¥¢ñÚ »ÜU çãGSS¢¢ ã±¢ J” ¥x¢Ú ¶¢Ýï }¢ï´ ²ïã ¼GÚèÜGU¢
¥ÐÝ¢ çH²¢ Á¢¢» ¼¢ï Ý ÜU|¢è Ï¢ÎÝ }¢¢ïÅ¢ ã¢ïx¢¢ Ý ÜU|¢è
x¢ïS¢, Ï¢¢Îè, ÐïÅ }¢ï´ x¢ÇGÏ¢ÇG, ÜGUÏÁ¢G ±x¢GñÚ¢ ¥G¢çÚÁ¢G¢ J
¶¢æS¢è ÜU¢ §GH¢Á¢
Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ çÜUà¢ç}¢à¢ ÜïU 40 Î¢Ýï (¥x¢Ú }¢é±¢çÈGUÜGU ¥¢¼ï ã¢ï´ ¼¢ï
Îéx¢Ýï ÜUÚÝï }¢ï´ |¢è ãGÚÁ¢ Ýãè´) ¥¢ñÚ ¼èÝ ¥GÎÎ Ï¢¢Î¢}¢ Hï ÜUÚ ©S¢ ÐÚ 11
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ ç…„Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ Ú¢ï…Gï …é}¢é¥G¢ Î¢ï „¢ñ Ï¢¢Ú ÎéÚêÎï Ð¢ÜU ÐÉG¢ ©„ ÜïU Î¢ï „¢ñ „¢H ÜïU
Ï¢¢Ú ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG ÜUÚ Î}¢ ÜUÚ ÜïU ¶¢ HèçÁ¢²ï §S¢ ÜïU ªÐÚ Î¢ï Í¢‹Åï
¼ÜU Ð¢Ýè Ý çÐ²ï´ J ¶¢æS¢è }¢ï´ Ï¢ãé¼ ÈGU¢»Î¢ ã¢ïx¢¢ J Ï¢Ëx¢G}¢
çÝÜUHïx¢¢ ¥¢ñÚ }¢Á¢GèÎ Ýãè´ Ï¢Ýïx¢¢ J (Á¢GMÚ¼Ý çÜUà¢ç}¢à¢ ÜUè ¼¢’Î¢Î
Ï¢ÉG¢ ÎèçÁ¢²ï) Ï¢ãé¼ À¢ïÅï Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ÜïU çH²ï ãGSÏ¢ï Á¢GMÚ¼ ç}¢vGÎ¢Ú ÜéUÀ ÜU}¢
ÜUÚ ÎèçÁ¢²ï J ¼¢ ãGéS¢êHï çà¢ÈGU¢ §G H¢Á¢ Á¢¢Úè Úç¶²ï J
çãGÈGU¢Á¢G¼ï ãG}H ÜïU 2 MãG¢Ýè §G H¢Á¢
1 11 Ï¢¢Ú çÜUS¢è çÚÜU¢Ï¢è (²¢ ÜU¢x¢GÁ¢G) ÐÚ çH¶ ÜUÚ
{¢ï ÜUÚ ¥G¢ñÚ¼ ÜU¢ï çÐH¢ ÎèçÁ¢²ï ãG}H ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼
ã¢ïx¢è J çÁ¢S¢ ¥G¢ñÚ¼ ÜU¢ï Îê{ Ý ¥¢¼¢ ã¢ï ²¢ ÜU}¢ ¥¢¼¢ ã¢ï
©S¢ ÜïU çH²ï |¢è ²ïã ¥G}¢H }¢éÈGUèÎ ãñ J Ó¢¢ãïæ ¼¢ï »ÜU ãè çÎÝ çÐH¢»æ
²¢ ÜU§ü Ú¢ïÁ¢G ¼ÜU Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ ãè çH¶ ÜUÚ çÐH¢»æ ãÚ ¼GÚãG S¢ï §çwG¼²¢Ú ãñ J
2 111 Ï¢¢Ú çÜUS¢è ÜU¢x¢GÁ¢G ÐÚ çH¶ ÜUÚ ãG¢ç}¢H¢ ÜïU
ÐïÅ ÐÚ Ï¢¢æ{ ÎèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ ç±H¢Î¼ ÜïU ±vG¼ ¼ÜU Ï¢¢æ{ï Úçã²ï J
(Á¢GMÚ¼Ý ÜéUÀ ÎïÚ ÜïU çH²ï ¶¢ïHÝï }¢ï´ ãGÚÁ¢ Ýãè´) ãG}H |¢è
}¢ãGÈGêUÁ¢G Úãïx¢¢ ¥¢ñÚ Ï¢ÓÓ¢¢ |¢è çS¢¤GãG¼ }¢‹Î ÐñÎ¢ ã¢ïx¢¢ J
§Ü
G GéüUç‹ÝS¢¢ ÜïU 2 MãG¢Ýè §H
G ¢Á¢
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! § ÜG GéüUç‹ÝS¢¢ ÜUè ÐãÓ¢¢Ý ²ïã ãñ
çÜU §S¢ }¢ïæ Ó¢Iï (²¢’Ýè Ú¢Ý ÜïU Á¢¢ïÇG) S¢ï Hï ÜUÚ Ð¢©æ ÜïU ÅwGÝï ¼ÜU à¢ÎèÎ
ÎÎü ã¢ï¼¢ ãñ ²ïã }¢ÚÁ¢G Ï¢ÚS¢¢ï´ ¼ÜU ÐèÀ¢ Ýãè´ À¢ïÇG¼¢ J
1ÎÎü
 ÜïU }¢ÜGU¢}¢ ÐÚ ã¢‰¢ Ú¶ ÜUÚ ¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ ÎéMÎ
à¢ÚèÈGU, S¢ê-Ú¼éH ÈGU¢ç¼ãG¢ »ÜU Ï¢¢Ú ¥¢ñÚ S¢¢¼ }¢¼üÏ¢¢ ²ïã Îé¥G¢ ÐÉG
ÜUÚ Î}¢ ÜUÚ ÎèçÁ¢²ï : (»ï ¥ËH¢ã
}¢éÛ¢ S¢ï }¢ÚÁ¢G ÎêÚ ÈGUÚ}¢¢ Îï) ¥x¢Ú ÎêS¢Ú¢ Î}¢ ÜUÚï ¼¢ï
ÜUè Á¢x¢ã
(²¢’Ýè §S¢ S¢ï) ÜUãï J (}¢ég¼ : ¼¢ ãGéS¢êHï çà¢ÈGU¢) 2 S¢¢¼
Ï¢¢Ú ÐÉG ÜUÚ x¢ïS¢ ã¢ï ²¢ ÐèÆ ²¢ ÐïÅ }¢ï´ ¼vHèÈGU ²¢ §GÜGéüUç‹ÝS¢¢ ²¢
çÜUS¢è |¢è Á¢x¢ã ÎÎü ã¢ï ²¢ çÜUS¢è ©GÁG± ÜïU Á¢G¢»¥G ã¢ï Á¢¢Ýï ÜU¢ ¶G¢ñÈGU
ã¢ï, ¥ÐÝï ªÐÚ Î}¢ ÜUÚ ÎèçÁ¢²ï ÈGU¢»Î¢ ã¢ïx¢¢ J (}¢ég¼ï
§GH¢Á¢ : ¼¢ ãGéS¢êHï çà¢ÈGU¢)
}¢éæã ÜUè Ï¢ÎÏ¢ê ÜU¢ § GH¢Á¢
¥x¢Ú çÜU„è ™è…G ÜïU ¶¢Ýï ÜïU „Ï¢Ï¢ }¢éæã }¢ïæ Ï¢ÎÏ¢ê ¥¢¼è
ã¢ï ¼¢ï ãÚ¢ {çÝ²¢ ™Ï¢¢ ÜUÚ ¶¢§²ï Ýè…G x¢éH¢Ï¢ ÜïU ¼¢…G¢ ²¢ „ê¶ï
ãé» ÈêUH¢ïæ „ï Î¢æ¼ }¢¢æçÛ¢²ï ÈGU¢»Î¢ ã¢ïx¢¢ J ã¢æ ¥x¢Ú ÐïÅ
ÜUè ¶GÚ¢Ï¢è ÜUè ±…ã „ï Ï¢ÎÏ¢ê ¥¢¼è ã¢ï ¼¢ï “ÜU}¢ ¶G¢ïÚè” ÜUè
„¥G¢Î¼ ãG¢ç„H ÜUÚ ÜïU |¢êÜU ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ïæ HêÅÝï „ï
Å¢æx¢¢ïæ ¥¢ñÚ Ï¢ÎÝ ÜïU }¢éwG¼çHÈGU çãGS„¢ïæ ÜïU ÎÎü, ÜGUÏ…G, „èÝï ÜUè
…HÝ, }¢éæã ÜïU À¢Hï, Ï¢¢Ú Ï¢¢Ú ã¢ïÝï ±¢Hï ÝÁGHï, ¶¢æ„è ¥¢ñÚ x¢Hï ÜïU ÎÎü,
}¢„êÉG¢ïæ }¢ïæ wG¢Ýê ¥¢Ý¢ ±x¢ñGÚ¢ Ï¢ãé¼ „¢Úï ¥}¢Ú¢…G ÜïU „¢ƒ„¢ƒ}¢éæã
ÜUè Ï¢ÎÏ¢ê „ï |¢è …¢Ý ÀêÅ …¢»x¢è J |¢êÜU Ï¢¢ÜGUè Úãï §„ ¼GÚãG „ï
ÜU}¢ ¶¢Ýï }¢ïæ 80 ÈGUè„Î ¥}¢Ú¢…G „ï Ï¢™¼ ã¢ï „ÜU¼è ãñ J (¼zG„èHè
ÚãG ì}¢¼ï ´ ½ï …¼¢ ãñ J
}¢¢’Hê}¢¢¼ ÜïU çH²ï ÈGñU…G¢Ýï „é‹Ý¼ ÜïU Ï¢¢Ï¢ “ÐïÅ ÜU¢ ÜGéUzGHï }¢ÎèÝ¢” ÜU¢
}¢é¼G¢-H¥G¢ ÈGUÚ}¢¢§²ï) ¥x¢Ú ÝzG„ ÜUè çãG„üG ÜU¢ §GH¢… ã¢ï …¢» ¼¢ï ÜU§ü
ç…S}¢¢Ýè ¥¢ñÚ MãG¢Ýè ¥}¢Ú¢…G ¶GéÎ ãè Î}¢ ¼¢ïÇG …¢»æ J
Ú…G¢ ÝzG„ Îéà}¢Ý ãñ Î}¢ }¢ïæ Ý ¥¢Ý¢
ÜUã¢æ ¼é}¢ Ýï Îï¶ï ãñæ Ó¢æÎÚ¢Ýï ±¢Hï
}¢éæã ÜUè Ï¢ÎÏ¢ê ÜU¢ }¢-ÎÝè §H
G ¢Á¢
}¢é‹Î-Ú-…» Ï¢¢H¢ Îé MÎ à¢ÚèÈGU }¢¢ñÜGU¥G Ï¢ }¢¢ñÜGU¥G »ÜU ãè

„¢æ„ }¢ïæ x²¢Úã }¢Ú¼Ï¢¢ ÐÉG Hèç…²ï }¢éæã ÜUè Ï¢ÎÏ¢ê
…G¢§H ã¢ï …¢»x¢è J »ÜU ãè „¢æ„ }¢ïæ ÐÉGÝï ÜU¢ Ï¢ïã¼Ú ¼GÚèÜGU¢ ²ïã ãñ
çÜU }¢éæã Ï¢‹Î ÜUÚ ÜïU ¥¢çãS¼¢ ¥¢çãS¼¢ Ý¢Ü „ï „¢æ„ HïÝ¢ à¢éM¥G
ÜUèç…²ï ¥¢ñÚ }¢éç}ÜUÝ¢ ãGÎ ¼ÜU ã±¢ ÈUïÈUÇG¢ïæ }¢ïæ |¢Ú Hèç…²ï J ¥Ï¢
Îé MÎ à¢ÚèÈGU ÐÉGÝ¢ à¢éM ¥G ÜUèç…²ï J ™‹Î Ï¢¢Ú §„ ¼GÚãG }¢àÜGU
ÜUÚïæx¢ï ¼¢ï „¢æ„ ÅêÅÝï „ï ÜGUÏH }¢éÜU}}¢H x²¢Úã Ï¢¢Ú Îé MÎ
à¢ÚèÈGU ÐÉGÝï ÜUè ¼ÚÜUèÏ¢ Ï¢Ý …¢»x¢è J }¢ÁGÜUêÚ¢ ¼GÚèÜGUï ÐÚ Ý¢ÜU „ï
x¢ãÚ¢ „¢æ„ Hï ÜUÚ }¢éç}ÜUÝ ãGÎ ¼ÜU Ú¢ïÜU Ú¶Ýï ÜïU Ï¢¢’Î }¢éæã „ï
¶G¢çÚ… ÜUÚÝ¢ ç„¤GãG¼ ÜïU çH²ï §ç‹¼ã¢§ü }¢éÈGUèÎ ãñ J çÎÝ |¢Ú }¢ïæ …Ï¢
…Ï¢ }¢¢ñÜGU¥G ç}¢Hï çÏ¢H ¶Gé„ê„ ¶éHè ÈGU…G¢ }¢ïæ Ú¢ï…G¢Ý¢ ™‹Î Ï¢¢Ú ¼¢ï
»ï„¢ ÜUÚ ãè HïÝ¢ ™¢çã²ï J
}¢éæã ÜUè Ï¢ÎÏ¢ê }¢¢’Hê}¢ ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢

¥x¢Ú }¢éæã }¢ï´ ÜU¢ï§ü ¼x¢GÄ²éÚï Ú¢§ãG¢ (²¢’Ýè Ï¢ÎÏ¢ê) ã¢ï ¼¢ï çÁ¢¼Ýè
Ï¢¢Ú ç}¢S±¢ÜU ¥¢ñÚ ÜéUçËH²¢ï´ S¢ï §S¢ (Ï¢ÎÏ¢ê) ÜU¢ §Á¢G¢H¢ (²¢’Ýè ÎêÚ
ÜUÚÝ¢ }¢éç}ÜUÝ) ã¢ï (©¼Ýè Ï¢¢Ú ÜéUçËH²¢æ ±x¢ñGÚ¢ ÜUÚÝ¢) H¢çÁ¢G}¢ ãñ, §S¢ ÜïU
çH²ï ÜU¢ï§ü ãGÎ }¢éÜGUÚüÚ Ýãè´ J Ï¢ÎÏ¢êÎ¢Ú ÜUS¢èÈGU (x¢¢ÉG¢) Ï¢ï »ãGç¼²¢¼Gè
ÜU¢ ãGévGÜGU¢ ÐèÝï ±¢H¢ï´ ÜU¢ï §S¢ ÜU¢ ¶G²¢H (Ú¶Ý¢) S¢wG¼ Á¢GMÚè ãñ ¥¢ñÚ
©Ý S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ çS¢x¢ÚïÅ ±¢Hï ÜU¢ï çÜU §S¢ ÜUè Ï¢ÎÏ¢ê }¢éÚvÜUÏ¢ ¼}Ï¢¢ÜêU
S¢ï S¢wG¼ ¼Ú ¥¢ñÚ çÁ¢G²¢Î¢ ÎïÚ Ð¢ ãñ ¥¢ñÚ §Ý S¢Ï¢ S¢ï Á¢G¢§Î ¥à¢Î
Á¢GMÚ¼ ¼}Ï¢¢ÜêU ¶¢Ýï ±¢H¢ï´ ÜU¢ï ãñ çÁ¢Ý ÜïU }¢éæã }¢ï´ ©S¢ ÜU¢ çÁ¢}¢ü (²¢’Ýè
{ê»æ ÜïU Ï¢Á¢¢» ¶GéÎ ¼}Ï¢¢ÜêU ãè) ÎÏ¢¢ Úã¼¢ ãñ ¥¢ñÚ }¢éæã ¥ÐÝè Ï¢ÎÏ¢ê S¢ï
Ï¢S¢¢ Îï¼¢ ãñ J ²ïã S¢Ï¢ H¢ïx¢ ±ã¢æ ¼ÜU ç}¢S±¢ÜU ¥¢ñÚ ÜéUçËH²¢æ ÜUÚï´ çÜU
}¢éæã çÏ¢ËÜéUH S¢¢ÈGU ã¢ï Á¢¢» ¥¢ñÚ Ï¢ê ÜU¢ ¥SHÝ çÝà¢¢Ý Ý Úãï ¥¢ñÚ §S¢
ÜU¢ §ç}¼ãG¢Ý ²êæ ãñ çÜU ã¢‰¢ ¥ÐÝï }¢éæã ÜïU ÜGUÚèÏ¢ Hï Á¢¢ ÜUÚ }¢éæã ¶¢ïH
ÜUÚ Á¢G¢ïÚ S¢ï ¼èÝ Ï¢¢Ú ãGËÜGU S¢ï ÐêÚè S¢¢æS¢ ã¢‰¢ ÐÚ Hï´ ¥¢ñÚ }¢¥GÝ
(ÈGU¢ñÚÝ) S¢êæÍ¢ï´ J çÏ¢x¢GñÚ §S¢ ÜïU ¥‹ÎÚ ÜUè Ï¢ÎÏ¢ê ¶GéÎ ÜU}¢ }¢ãGS¢êS¢ ã¢ï¼è
ãñ ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ }¢éæã }¢ï´ Ï¢ÎÏ¢ê ã¢ï ¼¢ï }¢çSÁ¢Î }¢ï´ Á¢¢Ý¢ ãGÚ¢}¢, Ý}¢¢Á¢G }¢ï´
Î¢ç¶GH ã¢ïÝ¢ }¢‹¥G J
(ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ ¼wGÚèÁ¢ à¢éÎ¢, çÁ¢. ¥Ã±H, S¢. 623 )
}¢éæã ÜUè S¢ÈGU¢§ü ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
…¢ï ç}¢S±¢ÜU ¥¢ñÚ ¶¢Ýï ÜïU Ï¢¢’Î ç¶GH¢H ÜUè „é‹Ý¼ ¥Î¢
Ýãèæ ÜUÚ¼ï ¥¢ñÚ Î¢æ¼¢ïæ ÜUè „ÈGU¢§ü ÜUÚÝï }¢ïæ „éS¼ ã¢ï¼ï ãñæ ¥v„Ú ©Ý ÜïU
}¢éæã Ï¢ÎÏ¢êÎ¢Ú ã¢ï¼ï ãñæ J ç„ÈGüU ÚS}¢è ¼G¢ñÚ ÐÚ ç}¢S±¢ÜU ¥¢ñÚ ç¶GH¢H ÜU¢
ç¼‹ÜU¢ Î¢æ¼¢ïæ „ï }¢„ ÜUÚ ÎïÝ¢ ÜU¢ÈGUè Ýãèæ ã¢ï¼¢ J }¢„êÉGï …GwG}¢è Ý ã¢ïæ
§„ »ãGç¼²¢¼G ÜïU „¢ƒ}¢éç}ÜUÝ¢ „êÚ¼ }¢ïæ çx¢G…G¢ ÜU¢ »ÜU »ÜU …GÚ¢ü
Î¢æ¼¢ïæ „ï çÝÜU¢HÝ¢ ã¢ïx¢¢ ±ÚÝ¢ Î¢æ¼¢ïæ ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý çx¢G…G¢§ü ¥Á…G¢ ÐÇGï
ÐÇGï „ÇG¼ï ¥¢ñÚ „wG¼ „ÇG¢æÎ ÜU¢ Ï¢¢§G„ Ï¢Ý¼ï Úãïæx¢ï J Î¢æ¼¢ïæ ÜUè „ÈGU¢§ü
ÜU¢ »ÜU ¼GÚèÜGU¢ ²ïã |¢è ãñ çÜU ÜU¢ï§ü ™è…G ¶¢Ýï ¥¢ñÚ ™¢² ±x¢GñÚ¢ ÐèÝï
ÜïU Ï¢¢’Î ¥¢ñÚ §„ ÜïU §H G ¢±¢ |¢è …Ï¢ …Ï¢ }¢¢ñÜGU¥G ç}¢Hï }¢-„HÝ
Ï¢ñÆ ï Ï¢ñÆï ÜU¢ï§ü ÜU¢}¢ ÜUÚ Úãï ãñæ ©„ ±vG¼ Ð¢Ýè ÜU¢ Í¢êæÅ }¢éæã }¢ïæ |¢Ú Hïæ
¥¢ñÚ …éç}Ï¢à¢ïæ Îï¼ï Úãïæ ²¢’Ýè çãH¢¼ï Úãïæ, §„ ¼GÚãG }¢éæã ÜU¢ ÜU™Ú¢
¥¢ñÚ }¢ñH ÜéU™ñH „¢ÈGU ã¢ï¼¢ Úãïx¢¢ J „¢Î¢ Ð¢Ýè |¢è ™H …¢»x¢¢ ¥¢ñÚ
¥x¢Ú Ý}¢ÜU ±¢H¢ Ýè}¢ x¢}¢ü Ð¢Ýè ã¢ï ¼¢ï ²ïã Ï¢ïã¼ÚèÝ
“}¢¢©ƒ±¢õà¢” „¢çÏ¢¼ ã¢ïx¢¢ J
çÎH}¢ḯ ÝêÚï§ü}¢¢ÝÐ¢ÝïÜU¢»ÜUS¢Ï¢Ï¢
ãGÎèS¢ï Ð¢ÜU }¢ï´ ãñ, “çÁ¢S¢ à¢wGS¢ Ýï xG¢éSS¢¢
Á¢GÏ¼G ÜUÚ çH²¢ Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ §S¢ ÜïU çÜU ±¢ïã x¢GéSS¢¢
Ý¢çÈGUÁ¢G ÜUÚÝï ÐÚ ÜGéUÎÚ¼ Ú¶¼¢ ãñ ¥ËH¢ã ©S¢
ÜUï çÎH ÜU¢ï S¢éÜêUÝ ± §ü}¢¢Ý S¢ï |¢Ú Îïx¢¢ J”
§H
G ¢Á¢ çÏ¢H çx¢GÁ¢G¢ ÜïU }¢‹ÁG¢}ê ¢ }¢-ÎÝè ÈêUH
Á¢ã¢æ ¼ÜU ÜU¢}¢ Ó¢H¼¢ ã¢ï çx¢GÁ¢G¢ S¢ï ±ã¢æ ¼ÜU Ó¢¢çã²ï Ï¢Ó¢Ý¢ Î±¢ S¢ï
¥x¢Ú ¼éÛ¢ ÜU¢ï Hx¢ï Á¢¢ÇG¢ï´ }¢ḯ S¢Îèü ¼¢ï §çS¼’}¢¢H ÜUÚ ¥‹Çï ÜUè Á¢GÎèü
Á¢¢ï ã¢ï }¢ãGS¢êS¢ }¢ï’Îï }¢ï´ çx¢Ú¢Ýè ¼¢ï Ó¢¶ Hï S¢¢ï´ÈGU ²¢ ¥ÎÚÜU ÜU¢ Ð¢Ýè
¥x¢Ú wG¢êæ ÜU}¢ Ï¢Ýï Ï¢Hx¢G}¢ çÁ¢G²¢Î¢ ¼¢ï ¶¢ x¢¢Á¢Ú, Ó¢Ýï, à¢Hx¢G}¢ çÁ¢G²¢Î¢
Á¢¢ï Ï¢Î ãÁG}¢è }¢ï´ ¼ê Ó¢¢ãï §ÈGU¢ÜGU¢ ¼¢ï ÜUÚ Hï »ÜU ²¢ Î¢ï ±vG¼ ÈGU¢ÜGU¢
Á¢¢ï ÐïçÓ¢à¢ ãñ ¼¢ï ÐïÓ¢ §S¢ ¼GÚãG ÜU„ Hï ç}¢H¢ ÜUÚ Îê{ }¢ï´ Hè}¢êæ ÜU¢ ÚS¢ Hï
çÁ¢x¢Ú ÜïU Ï¢H Ðï ãñ §‹S¢¢Ý Á¢è¼¢ ¥x¢Ú Á¢G¢ï’ÈGïU çÁ¢x¢Ú ãñ, ¶¢ ÐÐè¼¢
çÁ¢x¢Ú }¢ḯ ã¢ï ¥x¢Ú x¢Ú}¢è, Îãè ¶¢ ¥x¢Ú ¥¢æ¼¢ï´ }¢ï´ ¶GéàÜUè ãñ, ¼¢ï Í¢è ¶¢
‰¢ÜUÝ S¢ï ã¢ḯ ¥x¢Ú ©GÁGH¢¼ ÉèHï ¼¢ï ÈGU¢ñÚÝ Îê{ x¢Ú}¢¢ x¢}¢ü Ðè Hï
Á¢¢ï ¼G¢ÜGU¼ }¢ï´ ÜU}¢è ã¢ï¼è ãñ }¢ãGS¢êS¢ ¼¢ï çÈUÚ }¢éË¼¢Ýè ç}¢SÚè ÜUè ÇHè Ó¢êS¢
çÁ¢G²¢Î¢ x¢Ú çÎ}¢¢x¢Gè ãñ ¼ïÚ¢ ÜU¢}¢ ¼¢ï ¶¢²¢ ÜUÚ ç}¢H¢ ÜUÚ à¢ãÎ Ï¢¢Î¢}¢
¥x¢Ú ã¢ï çÎH ÜUè ÜU}¢Á¢G¢Úï è ÜU¢ »ãGS¢¢S¢ }¢éÚÏÏ¢¢ ¥¢}¢H¢ ¶¢, ¥¢ñÚ ¥Ý‹Ý¢S¢
Á¢¢ï Îé¶¼¢ ãñ x¢H¢, ÝÁGHï ÜïU }¢¢Úï ¼¢ï ÜUÚ Ý}¢ÜUèÝ Ð¢Ýè S¢ï x¢GÚ¢Úï
¥x¢Ú ãñ ÎÎü S¢ï Î¢æ¼¢ḯ ÜïU Ï¢ïÜUH ¼¢ï ©æx¢Hè S¢ï }¢S¢êÉ¢ï´ ÐÚ Ý}¢ÜU }¢H
çà¢ÈGU¢ Ó¢¢ãï ¥x¢Ú ¶¢æS¢è S¢ï Á¢ËÎè ¼¢ï Ðè Hï Îê{ }¢ï´ ‰¢¢ïÇGè S¢è ãËÎè
Á¢¢ï ÜU¢Ý¢ḯ }¢ḯ ¥x¢Ú ¼vHèÈGU ã¢ï±ï ¼¢ï S¢ÚS¢¢ï´ ¼ïH ÈU¢ãï S¢ï çÝÓ¢¢ïÇGï
Á¢¢ï Å¢§ÈGU¢õ§Ç S¢ï Ó¢¢ãï çÚã¢§ü Ï¢ÎH Ð¢Ýè ÜïU x¢‹Ý¢ Ó¢êS¢ |¢¢§ü
çÁ¢G²¢Ï¢ïç¼GS¢ ¥x¢Ú ¼éÛ¢ ÜU¢ï Á¢¢ï }¢¢Úï ¼¢ï Á¢¢}¢éÝ ¼¢Á¢G¢ ¶¢, ¥¢ñÚ Hï ÝÁ¢G¢Úï
¼ê çÓ¢à¼è, ÝvGà¢Ï¢‹Îè, ÜGU¢çÎÚè ãñ ¼ê ãG-ÝÈGUè, à¢¢ÈGïU§üG ²¢ }¢¢çHÜUè ãñ
¼ê ¥¢ Á¢¢ S¢é‹Ý¼¢ḯ ÜïU §çÁ¼}¢¢¥G }¢ḯ ã¢ï ÝzG¥G ÎèÝ¢ï Îé‹²¢ ÜUè }¢¼¢¥G }¢ï´
¥x¢Ú ã¢ï ¼ïÚï çÎH Ðï x¢G}¢ ÜUè ²Ëx¢G¢Ú ¼¢ï }¢-ÎÝè ÜGU¢çÈGUH¢ï´ }¢ḯ ÜUÚ S¢ÈGUÚ ²¢Ú
Á¢¢ï ãñ çÎH çÈGURïU Îé‹²¢ S¢ï ÐÚïà¢¢æ ¼¢ï ÜUÚ ²¢Îï ¶GéÎ¢ S¢ï çÎH ÜU¢ï à¢¢Î¢æ
¥x¢Ú ¥¢ÈGU¼ ÜU¢ï§ü ¥¢ Á¢¢» ¼éÛ¢ ÐÚ ¼¢ï çÎH S¢ï ²¢ ÚS¢êHËH¢ã ÜUã¢ ÜUÚ
ÎéMÎï Ð¢ÜU ¼ê ãÚ Î}¢ ÐÉG¢ ÜUÚ S¢|¢è ¥}¢Ú¢Á¢G ÜUè §S¢ S¢ï Î±¢ ÜUÚ
¼ê ãGéÏÏ¢ï ¥¢H ± ¥SãG¢Ï¢ï ÝÏ¢è S¢ï çÎH ¥¢Ï¢¢Î ÜUÚ }¢¼ ÇÚ çÜUS¢è S¢ï
}¢-ÎÝè Ð‹Á¢ S¢êÚã 394 ÈGñUÁ¢G¢Ýï §üS¢¢Hï S¢±¢Ï¢
ÈGñUÁ¢G¢Ýï §üS¢¢Hï S¢±¢Ï¢

çÝÈGU¢ÜGU ± Ý¢Ú S¢ï ÝÁ¢¢¼
ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ S¢¶G¢±è ÝvGH ÈGUÚ}¢¢¼ï
ãñ´ : S¢ÚÜU¢Úï Î¢ï ¥G¢H}¢ Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
“çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎï Ð¢ÜU |¢ïÁ¢¢ ¥ËH¢ã ©S¢ ÐÚ
ÎS¢ ÚãG}¢¼ï´ Ý¢çÁ¢GH ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎS¢ Ï¢¢Ú ÎéMÎï Ð¢ÜU
|¢ïÁ¢ï ¥ËH¢ã ©S¢ ÐÚ S¢¢ï ÚãG}¢¼ï´ Ý¢çÁ¢GH ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢¢ï }¢éÛ¢
ÐÚ S¢¢ï Ï¢¢Ú ÎéMÎï Ð¢ÜU |¢ïÁ¢ï ¥ËH¢ã ©S¢ ÜUè Î¢ïÝ¢ï´ ¥¢æ¶¢ï´ ÜïU
ÎÚç}¢²¢Ý çH¶ Îï¼¢ ãñ çÜU ²ïã Ï¢‹Î¢ çÝÈGU¢ÜGU ¥¢ñÚ Î¢ïÁ¢G¶G ÜUè ¥¢x¢
S¢ï Ï¢Úè ãñ ¥¢ñÚ çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ ©S¢ ÜU¢ï à¢ãèÎ¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ Ú¶ïx¢¢ J”
ãñ S¢Ï¢ Îé¥G¢¥¢ïæ S¢ï Ï¢ÉG ÜUÚ Îé¥G¢ ÎéMÎ¢ï S¢H¢}¢

çÜU ÎzG¥G ÜUÚ¼¢ ãñ ãÚ §ÜU Ï¢H¢ ÎéMÎ¢ï S¢H¢}¢
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ç…Ý ÜïU ±¢çHÎñÝ ²¢ ©Ý }¢ïæ „ï

ÜU¢ï§ü »ÜU ÈGU¢ñ¼ ã¢ï x¢²¢ ã¢ï ¼¢ï ©Ý ÜU¢ï ™¢çã²ï çÜU ©Ý ÜUè ¼GÚÈGU „ï
x¢GzGH¼ Ý ÜUÚï, ©Ý ÜUè ÜGUÏ¢í¢ïæ ÐÚ |¢è ãG¢ç…GÚè Îï¼¢ Úãï ¥¢ñÚ §ü„¢Hï „±¢Ï¢
|¢è ÜUÚ¼¢ Úãï J §„ ç…G}Ý }¢ïæ „éË¼G¢Ýï }¢ÎèÝ¢ ÜïU 5
ÈGUÚ¢}¢èÝï ÚãG}¢¼ çÝà¢¢Ý }¢éH¢-ãG…G¢ ÈGUÚ}¢¢»æ :

(1) }¢vGÏ¢êH ãGÁ¢ ÜU¢ S¢±¢Ï¢
“…¢ï Ï¢ çÝÄ²¼ï „±¢Ï¢ ¥ÐÝï ±¢çHÎñÝ Î¢ïÝ¢ïæ ²¢ »ÜU ÜUè
ÜGUÏ¢í ÜUè ç…G²¢Ú¼ ÜUÚï, ãGÁ…ï }¢vGÏ¢êH ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú „±¢Ï¢ Ð¢» ¥¢ñÚ
…¢ï Ï¢ ÜU„Ú¼ §Ý ÜUè ÜGUÏ¢í ÜUè ç…G²¢Ú¼ ÜUÚ¼¢ ã¢ï, çÈGUçÚà¼ï ©„
ÜUè ÜGUÏ¢í ÜUè (²¢’Ýè …Ï¢ ²ïã ÈGU¢ñ¼ ã¢ïx¢¢) ç…G²¢Ú¼ ÜU¢ï ¥¢»æ J”
(2) ÎS¢ ãGÁ¢ ÜU¢ S¢±¢Ï¢

…¢ï ¥ÐÝè }¢¢æ ²¢ Ï¢¢Ð ÜUè ¼GÚÈGU „ï ãG… ÜUÚï ©Ý ÜUè (²¢’Ýè }¢¢æ
²¢ Ï¢¢Ð ÜUè) ¼GÚÈGU „ï ãG… ¥Î¢ ã¢ï …¢» ©„ï (²¢’Ýè ãG… ÜUÚÝï ±¢Hï ÜU¢ï)
}¢…GèÎ Î„ ãG… ÜU¢ „±¢Ï¢ ç}¢Hï J
…Ï¢ ÜU|¢è ÝzGHè ãG… ÜUè „¥G¢Î¼ ãG¢ç„H ã¢ï
¼¢ï ÈGU¢ñ¼ à¢éÎ¢ }¢¢æ ²¢ Ï¢¢Ð ÜUè çÝÄ²¼ ÜUÚ Hïæ ¼¢ çÜU ©Ý ÜU¢ï |¢è ãG…
ÜU¢ „±¢Ï¢ ç}¢Hï, ¥¢Ð ÜU¢ |¢è ãG… ã¢ï …¢» Ï¢çËÜU }¢…GèÎ Î„ ãG… ÜU¢
„±¢Ï¢ ã¢ƒ¥¢» J ¥x¢Ú }¢¢æ ²¢ ±¢çHÎ }¢ïæ „ï ÜU¢ï§ü §„ ãGG¢H }¢ïæ ÈGU¢ñ¼
ã¢ï x¢²¢ çÜU ©Ý ÐÚ ãG… ÈGU…üG ã¢ï ™éÜUÝï ÜïU Ï¢¢ ±é…êÎ ±¢ïã Ý ÜUÚ Ð¢»
ƒï ¼¢ï ¥Ï¢ ¥¢ñH¢Î ÜU¢ï ãGÁ…ï Ï¢ÎH ÜU¢ à¢GÚÈGU ãG¢ç„H ÜUÚÝ¢ ™¢çã²ï J
ãGÁ…ï Ï¢ÎH ÜïU ¼zG„èHè ¥ãGÜU¢}¢ ÜïU çH²ï “ÚÈGUèÜéGUH ãG-Ú}¢ñÝ”
(}¢yÏ¢ê¥G¢ }¢ÜU-y¢-Ï¢y¢éH }¢ÎèÝ¢) ÜU¢ }¢éy¢¢-H¥G¢ ÈGUÚ}¢¢»æ J
(3) ±¢çHÎñÝ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï ¶GñÚ¢¼

“…Ï¢ ¼é}¢ }¢ïæ „ï ÜU¢ï§ü ÜéUÀ ÝzGH ¶ñGÚ¢¼ ÜUÚï ¼¢ï ™¢çã²ï çÜU ©„ï
¥ÐÝï }¢¢æ Ï¢¢Ð ÜUè ¼GÚÈGU „ï ÜUÚï çÜU §„ ÜU¢ „±¢Ï¢ ©‹ãïæ ç}¢Hïx¢¢ ¥¢ñÚ §„
ÜïU (²¢’Ýè ¶GñÚ¢¼ ÜUÚÝï ±¢Hï ÜïU) „±¢Ï¢ }¢ïæ ÜU¢ï§ü ÜU}¢è |¢è Ýãèæ ¥¢»x¢è J”
(4) Ú¢ïÁ¢Gè }¢ï´ Ï¢ï Ï¢-Ú-ÜU¼è ÜUè ±Á¢ã

“Ï¢‹Î¢ …Ï¢ }¢¢æ Ï¢¢Ð ÜïU çH²ï Îé¥G¢ ¼ÜUü ÜUÚ Îï¼¢ ãñ ©„ ÜU¢
çÚÁGÜGU ÜGUyG¥G ã¢ï …¢¼¢ ãñ J”
(5) Á¢é}¢é¥G¢ ÜU¢ï çÁ¢G²¢Ú¼ï ÜGUÏ¢í ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼
…¢ï à¢wG„ …é}¢é¥G¢ ÜïU Ú¢ï…G ¥ÐÝï ±¢çHÎñÝ ²¢ ©Ý }¢ïæ „ï çÜU„è
»ÜU ÜUè ÜGUÏ¢í ÜUè ç…G²¢Ú¼ ÜUÚï ¥¢ñÚ ©„ ÜïU Ð¢„ „ê-Ú» ²¢„èÝ ÐÉGï,
Ï¢wGà¢ çÎ²¢ …¢» J
H¢… Ú¶ Hï x¢éÝ¢ãx¢¢Ú¢ïæ ÜUè Ý¢}¢ ÚãG}¢¢Ý ãñ ¼ïÚ¢ ²¢ ÚÏ¢ !
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ¥ËH¢ã ÜUè ÚãG}¢¼
Ï¢ãé¼ Ï¢ÇGè ãñ …¢ï }¢é„Ë}¢¢Ý Îé‹²¢ „ï LwG„¼ ã¢ï …¢¼ï ãñæ ©Ý ÜïU çH²ï |¢è
©„ Ýï ¥ÐÝï ÈGUÁGH¢ï ÜUÚ}¢ ÜïU ÎÚ±¢…Gï ¶éHï ãè Ú¶ï ãñæ, ¥ËH¢ã
ÜUè ÚãG}¢¼ï Ï¢ï Ð¢²¢æ „ï }¢é-¼¥GçËHÜGU »ÜU çÚ±¢²¼ ÐçÉG²ï ¥¢ñÚ Û¢êç}¢²ï !
ÜUÈGUÝ ÈUÅ x¢»

¥ËH¢ã Üï U ÝÏ¢è ãG… G Ú¼ï „çÄ²Îé Ý ¢ ¥Úç}¢²¢¥
ÜéUÀ »ï„è ÜGUÏ¢í¢ïæ ÜïU Ð¢„ „ï x¢é…GÚï ç…Ý }¢ïæ ¥G…G¢Ï¢
ã¢ï Úã¢ ƒ¢ J »ÜU „¢H Ï¢¢’Î …Ï¢ çÈUÚ ±ãèæ „ï x¢é…GÚ ãé±¢ ¼¢ï ¥G…G¢Ï¢
¶Gy}¢ ã¢ï ™éÜU¢ ƒ¢ J ©‹ã¢ïæ Ýï Ï¢¢Úx¢¢ãï ¶GéÎ¢ ±‹Îè }¢ïæ ¥G…üG ÜUè, ²¢
¥ËH¢ã ! v²¢ ±…ã ãñ çÜU ÐãHï §Ý ÜU¢ï ¥G…G¢Ï¢ ã¢ï Úã¢ ƒ¢ ¥Ï¢
¶Gy}¢ ã¢ï x¢²¢ ? ¥¢±¢…G ¥¢§ü, “»ï ¥Úç}¢²¢¥ ! §Ý ÜïU ÜUÈGUÝ ÈUÅ x¢»,
Ï¢¢H çÏ¢¶Ú x¢» ¥¢ñÚ ÜGUÏ¢íïæ ç}¢Å x¢§æü ¼¢ï }¢ñæÝï §Ý ÐÚ ÚãìG}¢ çÜU²¢ ¥¢ñÚ
»ï„ï H¢ïx¢¢ïæ ÐÚ }¢ñæ ÚãìG}¢ çÜU²¢ ãè ÜUÚ¼¢ ãêæ J”
¥ËH¢ã ÜUè ÚãG}¢¼ „ï ¼¢ï …‹Ý¼ ãè ç}¢Hïx¢è
»ï ÜU¢à¢ ! }¢ãGËHï }¢ïæ …x¢ã ©Ý ÜïU ç}¢Hè ã¢ï
“ÜUÚ}¢” Üï U ¼èÝ ãGé L ÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï

§ü S ¢¢Hï S¢±¢Ï¢ Üï U 3 §ü } ¢¢Ý ¥zGÚ ¢ï Á ¢G ÈGU Á¢G¢ §H
(1) Îé¥G¢¥¢ïæ ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼
}¢ÎèÝï ÜïU ¼¢…Î¢Ú ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢çxGÈGUÚ¼
çÝà¢¢Ý ãñ, }¢ïÚè ©}}¢¼ x¢éÝ¢ã „}¢ï¼ ÜGUÏ¢í }¢ïæ Î¢ç¶GH ã¢ïx¢è ¥¢ñÚ …Ï¢
çÝÜUHïïx¢è ¼¢ï Ï¢ï x¢éÝ¢ã ã¢ïx¢è v²êæ çÜU ±¢ïã }¢é¥ç}¢ÝèÝ ÜUè Îé¥G¢¥¢ïæ „ï
Ï¢wGà¢ Îè …¢¼è ãñæ J
(2) §üS¢¢Hï S¢±¢Ï¢ ÜU¢ §ç‹¼Á¢G¢Ú !

„ÚÜU¢Úï Ý¢}¢Î¢Ú ÜU¢ §à¢¢üÎï }¢éàÜUÏ¢¢Ú ãñ,
}¢éÎïü ÜU¢ ãG¢H ÜGUÏ¢í }¢ïæ ÇêÏ¢¼ï ãé» §‹„¢Ý ÜUè }¢¢çÝ‹Î ãñ çÜU ±¢ïã çà¢g¼
„ï §ç‹¼…G¢Ú ÜUÚ¼¢ ãñ çÜU Ï¢¢Ð ²¢ }¢¢æ ²¢ |¢¢§ü ²¢ çÜU„è Î¢ïS¼ ÜUè Îé¥G¢
©„ ÜU¢ï Ðãéæ™ï ¥¢ñÚ …Ï¢ çÜU„è ÜUè Îé¥¢G ©„ï Ðãé™ æ ¼è ãñ ¼¢ï ©„ ÜïU Ý…GÎèÜU
±¢ïã Îé‹²¢ ± }¢¢ ÈGUèã¢ (²¢’Ýè Îé‹²¢ ¥¢ñÚ §„ }¢ïæ …¢ï ÜéUÀ ãñ) „ï Ï¢ïã¼Ú
ã¢ï¼è ãñ J ¥ËH¢ã ÜGUÏ¢í ±¢H¢ïæ ÜU¢ï ©Ý ÜïU ç…G‹Î¢ }¢é-¼-¥GçËHÜGUèÝ
ÜUè ¼GÚÈGU „ï ãçÎÄ²¢ çÜU²¢ ãé±¢ „±¢Ï¢ Ðã¢ÇG¢ïæ ÜUè }¢¢çÝ‹Î ¥G¼G¢
ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ, ç…G‹Î¢ïæ ÜU¢ ãçÎÄ²¢ (²¢’Ýè ¼¢ïãGÈGU¢) }¢éÎ¢üïæ ÜïU çH²ï “Îé¥G¢»
}¢çxGÈGUÚ¼ ÜUÚÝ¢ ãñ”J
(3) ÎêS¢Ú¢ḯ ÜïU çH²ï Îé¥G¢» }¢çxGÈGUÚ¼ ÜUÚÝï ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼

“…¢ï ÜU¢ï§ü ¼}¢¢}¢ }¢¢ïç}¢Ý }¢Î¢ïZ ¥¢ñÚ ¥G¢ñÚ¼¢ïæ ÜïU çH²ï Îé¥G¢»
}¢çxGÈGUÚ¼ ÜUÚ¼¢ ãñ, ¥ËH¢ã ©„ ÜïU çH²ï ãÚ }¢¢ïç}¢Ý }¢Îü ±
¥G¢ñÚ¼ Üïï §G±…G »ÜU ÝïÜUè çH¶ Îï¼¢ ãñ J”
¥ÚÏ¢¢ï´ ÝïçÜU²¢æ ÜU}¢¢Ýï ÜU¢ ¥¢S¢¢Ý ÝéS¶G¢

}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! Û¢ê}¢ …¢§» ! ¥ÚÏ¢¢ïæ, ¶ÚÏ¢¢ïæ
ÝïçÜU²¢æ ÜU}¢¢Ýï ÜU¢ ¥¢„¢Ý ÝéS¶G¢ ã¢ƒ¥¢ x¢²¢ ! …G¢çãÚ ãñ §„
±vG¼UM» …G}¢èÝ ÐÚ ÜUÚ¢ïÇG¢ïæ }¢é„Ë}¢¢Ý }¢¢ñ…êÎ ãñæ ¥¢ñÚ ÜUÚ¢ïÇG¢ïæ Ï¢çËÜU
¥ÚÏ¢¢ïæ Îé‹²¢ „ï ™H Ï¢„ï ãñæ J ¥x¢Ú ã}¢ „¢Úè ©}}¢¼ ÜUè }¢çxGÈGUÚ¼ ÜïU
çH²ï Îé¥G¢ ÜUÚïæx¢ï ¼¢ï ã}¢ïæ ¥ÚÏ¢¢ïæ, ¶ÚÏ¢¢ïæ ÝïçÜU²¢ïæ ÜU¢ ¶G…G¢Ý¢
ç}¢H …¢»x¢¢ J }¢ñæ ¥ÐÝï çH²ï ¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢ }¢é¥ç}¢ÝèÝ ± }¢é¥ç}¢Ý¢¼ ÜïU
çH²ï Îé¥G¢ ¼ãGÚèÚ ÜUÚ Îï¼¢ ãêæ J (¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG Hïæ)
ÉïæÚ¢ï ÝïçÜU²¢æ ã¢ƒ¥¢»æx¢è J
²¢’Ýè »ï ¥ËH¢ã ! }¢ïÚè ¥¢ñÚ ãÚ
}¢¢ïç}¢Ý ± }¢¢ïç}¢Ý¢ ÜUè }¢çxGÈGUÚ¼ ÈGUÚ}¢¢ J
¥¢Ð |¢è ªÐÚ Îè ãé§ü Îé¥G¢ ÜU¢ï ¥G-ÚÏ¢è ²¢ ©Îêü ²¢ Î¢ïÝ¢ïæ …GÏ¢¢Ý¢ïæ }¢ïæ
¥|¢è ¥¢ñÚ ã¢ï „ÜïU ¼¢ï Ú¢ï…G¢Ý¢ Ð¢æ™¢ïæ Ý}¢¢…G¢ïæ ÜïU Ï¢¢’Î |¢è ÐÉGÝï ÜUè
¥G¢Î¼ Ï¢Ý¢ Hèç…²ï J
Ï¢ï „Ï¢Ï¢ Ï¢wGà¢ Îï, Ý ÐêÀ ¥G}¢H Ý¢}¢ x¢GzGÈGU¢Ú ãñ ¼ïÚ¢ ²¢ ÚÏ¢ !
ÝêÚ¢Ýè çHÏ¢¢S¢
»ÜU Ï¢é…Géx¢ü Ýï ¥ÐÝï }¢ãGêü}¢ |¢¢§ü ÜU¢ï wG±¢Ï¢ }¢ïæ Îï¶ ÜUÚ ÐêÀ¢,
“v²¢ ç…G‹Î¢ H¢ïx¢¢ïæ ÜUè Îé¥G¢ ¼é}¢ H¢ïx¢¢ïæ ÜU¢ï Ðãéæ™¼è ãñ ?” ¼¢ï ©‹ã¢ïæ
Ýï …±¢Ï¢ çÎ²¢, “ã¢æ ¥ËH¢ã ÜUè ÜGU„}¢ ±¢ïã ÝêÚ¢Ýè çHÏ¢¢„
ÜUè „êÚ¼ }¢ïæ ¥¢¼è ãñ ©„ï ã}¢ ÐãÝ Hï¼ï ãñæ J”
…Ë±» ²¢Ú „ï ã¢ï ÜGUÏ¢í ¥¢Ï¢¢Î ±ãì Gà¢¼ï ÜGUÏ¢í „ï Ï¢™¢ ²¢ ÚÏ¢ !
ÝêÚ¢Ýè ¼GÏ¢¢ÜGU
“…Ï¢ ÜU¢ï§ü à¢wG„ }¢çÄ²¼ ÜU¢ï §ü„¢Hï „±¢Ï¢ ÜUÚ¼¢ ãñ ¼¢ï
ç…Ï¢í§üH ©„ï ÝêÚ¢Ýè ¼GÏ¢¢ÜGU }¢ïæ Ú¶ ÜUÚ ÜGUÏ¢í ÜïU ÜUÝ¢Úï ¶ÇïG ã¢ï
…¢¼ï ãñæ ¥¢ñÚ ÜUã¼ï ãñæ “»ï ÜGUÏ¢í ±¢Hï ! ²ïã ãçÎÄ²¢ (¼¢ïãGÈGU¢) ¼ïÚï Í¢Ú
±¢H¢ïæ Ýï |¢ï…¢ ãñ ÜGUÏ¢êH ÜUÚ J” ²ïã „éÝ ÜUÚ ±¢ïã ¶Géà¢ ã¢ï¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ©„
ÜïU ÐÇG¢ï„è ¥ÐÝè }¢ãGM}¢è ÐÚ x¢G}¢x¢èÝ ã¢ï¼ï ãñæ J (»ïÁ¢GÝ „. 308)
ÜGUÏ¢í }¢ïæ ¥¢ã ! Í¢éÐ ¥æ{ïÚ¢ ãñ ÈGUÁGH „ï ÜUÚ Îï ™¢æÎÝ¢ ²¢ ÚÏ¢ !
}¢éÎ¢üï æ ÜUè ¼¢’Î¢Î ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ¥…í

…¢ï ÜGUçÏ¢íS¼¢Ý }¢ïæ x²¢Úã Ï¢¢Ú „ê-Ú» §wGH¢„ ÐÉG ÜUÚ }¢éÎ¢ïZ
ÜU¢ï ©„ ÜU¢ §ü„¢Hï „±¢Ï¢ ÜUÚï ¼¢ï }¢éÎ¢üïæ ÜUè ¼¢’Î¢Î ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú
§ü„¢Hï „±¢Ï¢ ÜUÚÝï ±¢Hï ÜU¢ï §„ ÜU¢ ¥…í ç}¢Hïx¢¢ J
¥ãHï ÜGéUÏ¢êÚ çS¢ÈGU¢çÚà¢ ÜUÚï´x¢ï

à¢ÈGUè»G }¢é…çÚ}¢¢Ý ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï à¢ÈGU¢¥G¼
çÝà¢¢Ý ãñ, “…¢ï ÜGUçÏ¢íS¼¢Ý „ï x¢é…GÚ¢ ¥¢ñÚ ©„ Ýï „ê-Ú¼éH ÈGU¢ç¼ãG¢,
„ê- Ú¼éH §wGH¢„ ¥¢ñÚ „ê-Ú¼éœ ¢ÜU¢„éÚ ÐÉGè J çÈUÚ ²ïã Îé¥G¢ }¢¢æx¢è,
“²¢ ¥ËH¢ã ! }¢ñæ Ýï …¢ï ÜéUÀ ÜGéU¥¢üÝ ÐÉG¢ ©„ ÜU¢ „±¢Ï¢ }¢¢ïç}¢Ý
}¢Îü ± ¥G¢ñÚ¼ Î¢ïÝ¢ïæ ÜU¢ï Ðãéæ™¢ J ¼¢ï ±¢ïã ÜGUÏ¢í ±¢Hï çÜGU²¢}¢¼ ÜïU Ú¢ï…G §„
(§ü„¢Hï „±¢Ï¢ ÜUÚÝï ±¢Hï) Üïï ç„ÈGU¢çÚà¢è ã¢ïæx¢ï J”
æ ¼¢ ãñ J
ãÚ |¢Hï ÜUè |¢H¢§ü ÜU¢ „ÎÜGU¢ §„ Ï¢éÚï ÜU¢ï |¢è ÜUÚ |¢H¢ ²¢ ÚÏ¢ !
„ê-Ú» §wGH¢„ ÜU¢ „±¢Ï¢

ã…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ãG}}¢¢Î }¢vÜUè ÈUÚ}¢¢¼ï ãñæ, }¢ñæ
»ÜU Ú¢¼ }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢ ÜïU ÜGUçÏ¢íS¼¢Ý }¢ïæ „¢ï x¢²¢ J v²¢ Îï¶¼¢ ãêæ çÜU
ÜGUÏ¢í ±¢Hï ãGËÜGU¢ ÎÚ ãGËÜGU¢ ¶ÇïG ãñæ }¢ñæÝï ©Ý „ï §çS¼zG„¢Ú çÜU²¢, “v²¢
çÜGU²¢}¢¼ ÜGU¢§}¢ ã¢ï x¢§ü ?” ©‹ã¢ïæ Ýï ÜUã¢, “Ýãèæ Ï¢¢¼ ÎÚ ¥SH ²ïã
ãñ çÜU »ÜU }¢é„Ë}¢¢Ý |¢¢§ü Ýï „ê-Ú¼éH §wGH¢„ ÐÉG ÜUÚ ã}¢ ÜU¢ï §ü„¢Hï
„±¢Ï¢ çÜU²¢ ¼¢ï ±¢ïã „±¢Ï¢ ã}¢ »ÜU „¢H „ï ¼vG„è}¢ ÜUÚ Úãï ãñæ”J
¼êÝï …Ï¢ „ï „éÝ¢ çÎ²¢ ²¢ ÚÏ¢ !

¥¢„Ú¢ ã}¢ x¢éÝ¢ã x¢¢Ú¢ïæ ÜU¢ ¥¢ñÚ }¢…GÏ¢ê¼G ã¢ï x¢²¢ ²¢ ÚÏ¢ !
©}}¢ï S¢¢’Î ÜïU çH²ï ÜêæU¥¢æ

ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ „¢’Î çÏ¢Ý ©GÏ¢¢Î¢ Ýï ¥G…Gü ÜUè,
“²¢ Ú„êHËH¢ã ! }¢ïÚè }¢¢æ §ç‹¼ÜGU¢H ÜUÚ x¢§ü ãñæ J (}¢ñæ
©Ý ÜUè ¼GÚÈGU „ï „-ÎÜGU¢ ÜUÚÝ¢ ™¢ã¼¢ ãêæ) ÜU¢ñÝ „¢ „-ÎÜGU¢ ¥zG…GH
Úãïx¢¢ ? „ÚÜU¢Ú Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢, “Ð¢Ýè”J ™éÝ¢‹™ï ©‹ã¢ïæ Ýï
»ÜU ÜêUæ¥¢æ ¶éÎ±¢²¢ ¥¢ñÚ ÜUã¢, “²ïã ©}}¢ï „¢’Î ÜïU
çH²ï ãñ J”
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! „çÄ²ÎéÝ¢ „¢’Î ÜU¢

ÜUãÝ¢ çÜ ²ïã ÜêUæ¥¢æ ©}}¢ï „¢’Î ÜïU çH²ï ãñ J §„ ÜïU }¢¢’Ý¢
²ïã ãñæ çÜU ²ïã ÜêUæ¥¢æ „¢’Î ÜUè }¢¢æ ÜïU §ü„¢Hï „±¢Ï¢ ÜïU çH²ï
ãñ J §„ „ï ²ïã |¢è }¢¢’Hê}¢ ãé±¢ çÜU }¢é„Ë}¢¢Ý¢ïæ ÜU¢ x¢¢² ²¢ Ï¢ÜUÚï ±x¢GñÚ¢
ÜU¢ï Ï¢é…Géx¢¢üïæ ÜUè ¼ÚÈU }¢‹„êÏ¢ ÜUÚÝ¢ }¢-„HÝ : ²ïã ÜUãÝ¢ çÜU “²ïã
„çÄ²ÎéÝ¢ x¢G¢ñ„ï Ð¢ÜU ÜU¢ Ï¢ÜUÚ¢ ãñ”J §„ }¢ïæ ÜU¢ï§ü ãGÚ… Ýãèæ
çÜU §„ „ï }¢éÚ¢Î |¢è ²ïãè ãñ çÜU ²ïã Ï¢ÜUÚ¢ x¢G¢ñ„ï Ð¢ÜU ÜïU §ü„¢Hï
„±¢Ï¢ ÜïU çH²ï ãñ J ¥¢ñÚ ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÜïU …¢Ý±Ú ÜU¢ï |¢è ¼¢ï H¢ïx¢ »ÜU Îê„Úï
ãè ÜUè ¼GÚÈGU }¢‹„êÏ¢ ÜUÚ¼ï ãñæ J }¢-„HÝ ÜU¢ï§ü ¥ÐÝè ÜéGUÚÏ¢¢Ýè ÜUè x¢¢²
çH²ï ™H¢ ¥¢ Úã¢ ã¢ï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¥¢Ð ©„ „ï ÐêÀïæ, çÜU çÜU„ ÜUè x¢¢²
ãñ ? ¼¢ï ©„ Ýï ²ïãè …±¢Ï¢ ÎïÝ¢ ãñ, “}¢ïÚè x¢¢² ãñ” …Ï¢ ²ïã ÜUãÝï ±¢Hï
ÐÚ »’ç¼Ú¢…G Ýãèæ ¼¢ï “x¢G¢ñ„ï Ð¢ÜU ÜU¢ Ï¢ÜUÚ¢” ÜUãÝï ±¢Hï ÐÚ |¢è ÜU¢ï§ü
»’ç¼Ú¢…G Ýãèæ ã¢ï „ÜU¼¢ J ãGÜUG èÜGU¼ }¢ïæ ãÚ à¢ñ ÜU¢ }¢¢çHÜU ¥ËH¢ã ãè
ãñ ¥¢ñÚ ÜGéUÚÏ¢¢Ýè ÜUè x¢¢² ã¢ï ²¢ x¢G¢„
ñ ï Ð¢ÜU ÜU¢ Ï¢ÜUÚ¢, ãÚ …GÏ¢èãG¢ ÜïU …GÏãG
ÜïU ±vG¼ ¥ËH¢ã ÜU¢ Ý¢}¢ çH²¢ …¢¼¢ ãñ J ¥ËH¢ã ±S±„¢ïæ
„ï Ý…¢¼ Ï¢wGà¢ï J
“ÎèÝ ¶GÚñ wG±¢ãè ÜU¢ Ý¢}¢ ãñ” ÜïU ¥n¢Úã ãGM é ÈGU ÜUè
çÝSÏ¢¼ S¢ï §üS¢¢Hï S¢±¢Ï¢ ÜïU 18 }¢-ÎÝè ÈêUH
}¢ÎèÝ¢ 1 : ÈGU…Gü, ±¢ç…Ï¢, „é‹Ý¼, ÝzGH, Ý}¢¢…G, Ú¢ï…G¢, …GÜU¢¼, ãG…,
Ï¢²¢Ý, Î„ü, }¢-ÎÝè ÜGU¢çÈGUHï }¢ïæ „ÈGUÚ, }¢-ÎÝè §‹¥G¢}¢¢¼, ÝïÜUè ÜUè
Î¢’±¼, ÎèÝè çÜU¼¢Ï¢ ÜU¢ }¢é¼G¢-H¥G¢, }¢-ÎÝè ÜU¢}¢¢ïæ ÜïU çH²ï §ç‹ÈGUÚ¢Îè
ÜU¢ïçà¢à¢ ±x¢GÚñ ¢ ãÚ ÝïÜU ÜU¢}¢ ÜU¢ §ü„¢Hï „±¢Ï¢ ÜUÚ „ÜU¼ï ãñæ J
}¢ÎèÝ¢ 2 : }¢çÄ²¼ ÜU¢ ¼è…¢, Î„±¢æ, ™¢Hè„±¢æ ¥¢ñÚ Ï¢Ú„è ÜUÚÝ¢
¥ÓÀ¢ ãñ çÜU ²ïã §ü„¢Hï „±¢Ï¢ ÜïU ãè …GÚ¢»¥G ãñæ J à¢Úè¥G¼ }¢ïæ ¼è…ï ±x¢GñÚ¢
ÜïU ¥G-Î}¢ï …±¢…G (²¢’Ýè Ý¢ …¢§…G ã¢ïÝï) ÜUè ÎHèH Ý ã¢ïÝ¢ ¶GéÎ ÎHèHï
…±¢…G ãñ ¥¢ñÚ }¢çÄ²¼ ÜïU çH²ï ç…G‹Î¢ïæ ÜU¢ Îé¥G¢ ÜUÚÝ¢ ÜGéUÚ¥¢Ýï ÜUÚè}¢
„ï „¢çÏ¢¼ ãñ …¢ï çÜU §ü„¢Hï „±¢Ï¢ ÜUè ¥SH ãñ J ™éÝ¢‹™ï
¼Ú-…-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ
±¢ïã …¢ï ©Ý ÜïU Ï¢¢’Î ¥¢» ¥G…üG ÜUÚ¼ï
ãñæ, »ï ã}¢¢Úï ÚÏ¢ ( ) ã}¢ïæ Ï¢wGà¢ Îï
¥¢ñÚ ã}¢¢Úï |¢¢§²¢ïæ ÜU¢ï …¢ï ã}¢ „ï ÐãHï
§ü}¢¢Ý H¢» J
}¢ÎèÝ¢ 3 : ¼è…ï ±x¢GñÚ¢ ÜU¢ ¶¢Ý¢ ç„ÈGUü ©„è „êÚ¼ }¢ïæ }¢çÄ²¼ ÜïU À¢ïÇïG
ãé» }¢¢H „ï ÜUÚ „ÜU¼ï ãñæ …Ï¢ çÜU „¢Úï ±é-Ú„¢ Ï¢¢çHx¢G ã¢ïæ ¥¢ñÚ „Ï¢ ÜïU
„Ï¢ §…¢…G¼ |¢è Îïæ ¥x¢Ú »ÜU |¢è ±¢çÚ„ Ý¢ Ï¢¢çHx¢G ãñ ¼¢ï „wG ¼ ãGÚ¢}¢
ãñ J ã¢æ Ï¢¢çHx¢G ¥ÐÝï çãGS„ï „ï ÜUÚ „ÜU¼¢ ãñ J
(}¢éHwG ¶G„ ¥…G Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1, çãGSS¢¢ : 4, S¢. 822 )
}¢ÎèÝ¢ 4 : }¢çÄ²¼ ÜïU Í¢Ú ±¢Hï ¥x¢Ú ¼è…ï ÜU¢ ¶¢Ý¢ ÐÜU¢»æ ¼¢ï
(}¢¢HÎ¢Ú Ý ¶¢»æ) ç„ÈGUü ÈéGU-ÜGUÚ¢¥ ÜU¢ï ç¶H¢»æ J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 853)
}¢ÎèÝ¢ 5 : »ÜU çÎÝ ÜïU Ï¢Ó™ï ÜU¢ï |¢è §ü„¢Hï „±¢Ï¢ ÜUÚ „ÜU¼ï ãñæ, ©„
ÜU¢ ¼è…¢, ±x¢GñÚ¢ |¢è ÜUÚÝï }¢ïæ ãGÚ… Ýãèæ J
}¢ÎèÝ¢ 6 : …¢ï ç…G‹Î¢ ãñæ ©Ý ÜU¢ï |¢è Ï¢çËÜU …¢ï }¢é„Ë}¢¢Ý ¥|¢è ÐñÎ¢
Ýãèæ ãé» ©Ý ÜU¢ï |¢è Ðïà¢x¢è (»Ç±¢‹„ }¢ïæ) §ü„¢Hï „±¢Ï¢ çÜU²¢ …¢
„ÜU¼¢ ãñ J
}¢ÎèÝ¢ 7 : }¢é„Ë}¢¢Ý ç…‹Ý¢¼ ÜU¢ï |¢è §ü„¢Hï „±¢Ï¢ ÜUÚ „ÜU¼ï ãñæ J
}¢ÎèÝ¢ 8 : x²¢Úã±èæ à¢ÚèÈGU, Ú-…Ï¢è à¢ÚèÈGU (²¢’Ýè 22 Ú-…Ï¢éH
}¢éÚÁ…Ï¢ ÜU¢ï „çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ …¢’ÈGUÚï „¢çÎÜGU ÜïU ÜêæUÇï ÜUÚÝ¢)
±x¢ñGÚ¢ …¢§…G ãñ J ÜêæUÇï ãè }¢ïæ ¶èÚ ç¶H¢Ý¢ …GMÚè Ýãèæ Îê„Úï Ï¢Ú¼Ý }¢ïæ
|¢è ç¶H¢ „ÜU¼ï ãñæ J §„ ÜU¢ï Í¢Ú „ï Ï¢¢ãÚ |¢è Hï …¢ „ÜU¼ï ãñæ J
}¢ÎèÝ¢ 9 : Ï¢é…Géx¢¢üï æ ÜUè ÈGU¢ç¼ãG¢ ÜïU ¶¢Ýï ÜU¢ï ¼¢’…Gè}¢Ý “Ý…GÚ¢ï
çÝ²¢…G” ÜUã¼ï ãñæ ¥¢ñÚ ²ïã çÝ²¢…G ¼Ï¢LüÜU ãñ §„ï ¥}¢èÚ ± x¢GÚèÏ¢
„Ï¢ ¶¢ „ÜU¼ï ãñæ J
}¢ÎèÝ¢ 10 : §ü„¢Hï „±¢Ï¢ ÜïU ¶¢Ýï }¢ïæ }¢ïã}¢¢Ý ÜUè çà¢ÜUü¼ à¢¼Gü Ýãèæ Í¢Ú
ÜïU ¥zGÚ¢Î ¥x¢Ú ¶GéÎ ãè ¶¢ Hïæ …Ï¢ |¢è ÜU¢ï§ü ãGÚ… Ýãèæ J
}¢ÎèÝ¢ 11 : Ú¢ï…G¢Ý¢ ç…¼Ýè Ï¢¢Ú |¢è ¶¢Ý¢ ¶¢»æ ©„ }¢ïæ ¥x¢Ú
çÜU„è Ý çÜU„è Ï¢é …xéG ¢ü Üï U §ü „¢Hï „±¢Ï¢ ÜUè çÝÄ²¼ ÜUÚ Hï æ ¼¢ï
½ï…¼¢ ãñ J
}¢ÎèÝ¢ ãè }¢ÎèÝ¢ J }¢-„HÝ : Ý¢à¼ï }¢ïæ çÝÄ²¼ ÜUÚïæ, ¥¢… ÜïU Ý¢à¼ï
ÜU¢ „±¢Ï¢ „ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢ ¥¢ñÚ ¥¢Ð ÜïU …GÚè»G ¼}¢¢}¢
¥ç}Ï¢²¢» çÜUÚ¢}¢ ÜU¢ï Ðãé™
æ ï J Î¢ïÐãÚ ÜU¢ï çÝÄ²¼ ÜUÚïæ, ¥|¢è
…¢ï ¶¢Ý¢ ¶¢»æx¢ï (²¢ ¶¢²¢) ©„ ÜU¢ „±¢Ï¢ „ÚÜU¢Úï x¢G¢ñ„ï ¥¢’…G}¢
¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢ ¥¢ñçH²¢» çÜUÚ¢}¢ ÜU¢ï Ðãéæ™ï, Ú¢¼ ÜU¢ï çÝÄ²¼
ÜUÚïæ, ¥|¢è …¢ï ¶¢»æx¢ï ©„ ÜU¢ „±¢Ï¢ §}¢¢}¢ï ¥ãHï „é‹Ý¼ §}¢¢}¢
¥ãG}¢Î Ú…G¢ ¶G¢Ý ¥¢ñÚ ãÚ }¢é„Ë}¢¢Ý }¢Îü ± ¥G¢Úñ ¼ ÜU¢ï
Ðãé™ æ ïJ
}¢ÎèÝ¢ 12 : ¶¢Ýï „ï ÐãHï §ü„¢Hï „±¢Ï¢ ÜUÚïæ ²¢ ¶¢Ýï ÜïU Ï¢¢’Î,
Î¢ïÝ¢ïæ ¼GÚãG ÎéLS¼ ãñ J
}¢ÎèÝ¢ 13 : ã¢ï „ÜïU ¼¢ï ãÚ Ú¢ï…G (ÝzG¥G ÐÚ Ýãèæ Ï¢çËÜU) ¥ÐÝè
çÏ¢ÜUÚè ÜU¢ »ÜU ÈGUè„Î ¥¢ñÚ }¢éH¢-…G}¢¼ ÜUÚÝï ±¢Hï y¢Ý-wG±¢ã ÜU¢
}¢¢ã¢Ý¢ ÜU}¢ ¥Á¢G ÜU}¢ y¢èÝ ÈGUèS¢Î S¢ÚÜU¢Úï x¢G¢ñS¢ï Ð¢ÜU
ÜUè çÝ²¢Á¢G ÜïU çH²ï çÝÜU¢H çH²¢ ÜUÚïæ J §„ ÚÜGU}¢ „ï ÎèÝè çÜU¼¢Ï¢ïæ
¼vG„è}¢ ÜUÚïæ ²¢ çÜU„è |¢è ÝïÜU ÜU¢}¢ }¢ïæ ¶G™ü ÜUÚïæ §„ ÜUè
Ï¢-Ú-ÜU¼ïæ ¶GéÎ ãè Îï¶ïæx¢ï J
}¢ÎèÝ¢ 14 : }¢çSÁ¢Î ²¢ }¢ÎíS¢¢ ÜU¢ çÜGU²¢}¢ S¢-Î-ÜGU» Á¢¢çÚ²¢ ¥¢ñÚ
§üS¢¢Hï S¢±¢Ï¢ ÜU¢ Ï¢ïã¼ÚèÝ Á¢Úè¥G¢ ãñ J
}¢ÎèÝ¢ 15 : Î¢S¼¢Ýï ¥G…èÏ¢, à¢ã…G¢Îï ÜU¢ „Ú, Î„ Ï¢èçÏ¢²¢ïæ ÜUè
ÜUã¢Ýè ¥¢ñÚ …Ý¢Ï¢ï „çÄ²Îã ÜUè ÜUã¢Ýè ±x¢ñGÚ¢ „Ï¢ }¢Ý Í¢ÇG¼ çÜGUS„ï
ãñæ, §‹ãïæ ãÚçx¢…G Ý ÐÉG¢ ÜUÚïæ J §„è ¼GÚãG »ÜU Ðï}ÈGUHïÅ Ï¢Ý¢}¢ “±ç„Ä²¼
Ý¢}¢¢”H¢ïx¢ ¼vG„è}¢ ÜUÚ¼ï ãñæ ç…„ }¢ïæ çÜU„è “à¢ñ¶G ¥ãG}¢Î”ÜU¢ wG±¢Ï¢
Î…ü ãñ ²ïã |¢è …¢’Hè ãñ §„ ÜïU Ýè™ï }¢wG„ê„ ¼¢’Î¢Î }¢ïæ ÀÐ±¢ ÜUÚ
Ï¢¢æÅÝï ÜUè ÈGU…GèH¼ ¥¢ñÚ Ý ¼vG„è}¢ ÜUÚÝï ÜïU ÝévG„¢Ý¢¼ ±x¢ñGÚ¢ çH¶ï
ãñæ §Ý ÜU¢ |¢è »’ç¼Ï¢¢Ú Ý ÜUÚïæ J
}¢ÎèÝ¢ 16 : ç…¼Ý¢ïæ ÜU¢ï |¢è §ü„¢Hï „±¢Ï¢ ÜUÚïæ ¥ËH¢ã ÜUè
ÚãG}¢¼ „ï ©}}¢èÎ ãñ çÜU „Ï¢ ÜU¢ï ÐêÚ¢ ç}¢Hïx¢¢ J ²ïã Ýãèæ çÜU „±¢Ï¢
¼vG„è}¢ ã¢ï ÜUÚ ÅéÜUÇïG ÅéÜUÇïG ç}¢Hï J
}¢ÎèÝ¢ 17 : §ü„¢Hï „±¢Ï¢ ÜUÚÝï ±¢Hï ÜïU „±¢Ï¢ }¢ïæ ÜU¢ï§ü ÜU}¢è ±¢ÜGU¥ï G Ýãèæ
ã¢ï¼è Ï¢çËÜU ²ïã ©}}¢èÎ ãñ çÜU §„ Ýï ç…¼Ý¢ïæ ÜU¢ï §ü„¢Hï „±¢Ï¢ çÜU²¢ ©Ý
„Ï¢ ÜïU }¢Á}¢ê¥¢G ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú §„ ÜU¢ï „±¢Ï¢ ç}¢Hï J }¢-„HÝ : ÜU¢ï§ü ÝïÜU ÜU¢}¢
çÜU²¢ ç…„ ÐÚ §„ ÜU¢ï Î„ ÝïçÜU²¢æ ç}¢Hèæ ¥Ï¢ §„ Ýï Î„ }¢éÎ¢üæï ÜU¢ï §ü„¢Hï
„±¢Ï¢ çÜU²¢ ¼¢ï ãÚ »ÜU ÜU¢ï Î„ Î„ ÝïçÜU²¢æ Ðãéæ™ïæx¢è …Ï¢ çÜU §ü„¢Hï
„±¢Ï¢ ÜUÚÝï ±¢Hï ÜU¢ï »ÜU„¢ï Î„ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú »ÜU ã…G¢Ú ÜU¢ï §ü„¢Hï
„±¢Ï¢ çÜU²¢ ¼¢ï §„ ÜU¢ï Î„ ã…G¢Ú Î„ J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çÁ¢. 1 , çãGSS¢¢ : 4, S¢. 850)
}¢ÎèÝ¢ 18 : §ü„¢Hï „±¢Ï¢ ç„ÈGUü }¢é„Ë}¢¢Ý ÜU¢ï ÜUÚ „ÜU¼ï ãñæ J ÜU¢çÈGUÚ ²¢
}¢é¼üÎ ÜU¢ï §ü„¢Hï „±¢Ï¢ ÜUÚÝ¢ ²¢ §„ ÜU¢ï }¢ãGêü}¢ ÜUãÝ¢ ÜéUÈíGU ãñ J
§üS¢¢Hï S¢±¢Ï¢ ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
§ü„¢Hï „±¢Ï¢ (²¢’Ýè „±¢Ï¢ Ðãé™
æ ¢Ý¢) ÜïU çH²ï çÎH }¢ïæ çÝÄ²¼
ÜUÚ HïÝ¢ ÜU¢ÈGUè ãñ, }¢-„HÝ ¥¢Ð Ýï çÜU„è ÜU¢ï »ÜU LçÐ²¢ ¶ñGÚ¢¼
çÎ²¢ ²¢ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG¢ ²¢ çÜU„è ÜU¢ï »ÜU „é‹Ý¼ Ï¢¼¢§ü
½ï…¼¢ ãñ J
²¢ ÝïÜUè ÜUè Î¢’±¼ Îè ²¢ „é‹Ý¼¢ïæ |¢Ú¢ Ï¢²¢Ý çÜU²¢ J ¥H x¢GÚ…G ÜU¢ï§ü

|¢è ÝïÜUè ÜUè ¥¢Ð çÎH ãè çÎH }¢ïæ §„ ¼GÚãG çÝÄ²¼ ÜUÚ Hïæ }¢-„HÝ :
“¥|¢è }¢ñæ Ýï …¢ï „é‹Ý¼ Ï¢¼¢§ü §„ ÜU¢ „±¢Ï¢ „ÚÜU¢Ú
ÜU¢ï Ðãéæ™ï J” „±¢Ï¢ Ðãéæ™…¢»x¢¢ J }¢…GèÎ ç…Ý ç…Ý ÜUè
çÝÄ²¼ ÜUÚïæx¢ï ©Ý ÜU¢ï |¢è Ðãéæï™ïx¢¢ J çÎH }¢ïæ çÝÄ²¼ ã¢ïÝï ÜïU „¢ƒ„¢ƒ
…GÏ¢¢Ý „ï ÜUã HïÝ¢ „é‹Ý¼ï „ãG¢Ï¢¢ ãñ …ñ„¢ çÜU ¥|¢è
ãGÎè„ï „¢’Î }¢ïæ x¢é…GÚ¢ çÜU ©‹ã¢ïæ Ýï ÜêUæ¥¢æ ¶éÎ±¢ ÜUÚ
ÈGUÚ}¢¢²¢, “²ïã ©}}¢ï „¢’Î ÜïU çH²ï ãñ J”
§üS¢¢Hï S¢±¢Ï¢ ÜU¢ }¢éÚÃ±Á¢¢ ¼GÚèÜGU¢
¥¢… ÜUH }¢é„Ë}¢¢Ý¢ïæ }¢ïæ ¶Gé„ê„Ý ¶¢Ýï ÐÚ …¢ï ÈGU¢ç¼ãG¢ ÜU¢
¼GÚèÜGU¢ Ú¢§… ãñ ±¢ïã |¢è Ï¢ãé¼ ¥ÓÀ¢ ãñ ç…Ý ¶¢Ý¢ïæ ÜU¢ §ü„¢Hï „±¢Ï¢
ÜUÚÝ¢ ãñ ±¢ïã „¢Úï ²¢ „Ï¢ }¢ïæ „ï ƒ¢ïÇG¢ ƒ¢ïÇG¢ ¶¢Ý¢ Ýè…G »ÜU çx¢H¢„
}¢ïæ Ð¢Ýè |¢Ú ÜUÚ „Ï¢ ÜU¢ï „¢}¢Ýï Ú¶ Hïæ J
¥Ï¢
ÐÉG ÜUÚ »ÜU Ï¢¢Ú
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈ GU¢ ç…„Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ Î„ }¢Ú¼Ï¢¢ ÎéM Îï Ð¢ÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢ H¢ ©„ ÐÚ „¢ñ ÚãGì}¢¼ï´
|¢ï…¼¢ ãñ J
¼èÝ Ï¢¢Ú
»ÜU Ï¢¢Ú
»ÜU Ï¢¢Ú
»ÜU Ï¢¢Ú
æ ¼¢ ãñ J
»ÜU Ï¢¢Ú
ÐÉGÝï ÜïU Ï¢¢’Î ²ïã Ð¢æ™¥¢²¢¼ ÐçÉG²ï :-

¥Ï¢ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐçÉG²ï :
¥Ï¢ ã¢ƒ©Æ¢ ÜUÚ ÈGU¢ç¼ãG¢ ÐÉG¢Ýï ±¢H¢ Ï¢éH‹Î ¥¢±¢…G „ï

“¥H ÈGU¢ç¼ãG¢”ÜUãï J „Ï¢ H¢ïx¢ ¥¢çãS¼¢ „ï „ê-Ú¼éH ÈGU¢ç¼ãG¢ ÐÉGïæG J
¥Ï¢ ÈGU¢ç¼ãG¢ ÐÉG¢Ýï ±¢H¢ §„ ¼G ÚãG »’H¢Ý ÜUÚï, “}¢èÆï }¢èÆï
§SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ¥¢Ð Ýï …¢ï ÜéUÀ ÐÉG¢ ãñ ©„ ÜU¢ „±¢Ï¢ }¢éÛ¢ï Îï
Îèç…²ï”J ¼}¢¢}¢ ãG¢ç…GÚèÝ ÜUã Îïæ, “¥¢Ð ÜU¢ï çÎ²¢ J” ¥Ï¢ ÈGU¢ç¼ãG¢
ÐÉG¢Ýï ±¢H¢ §ü„¢Hï „±¢Ï¢ ÜUÚ Îï J §ü„¢Hï „±¢Ï¢ ÜïU ¥ËÈGU¢…G çH¶Ýï „ï
ÜGUÏH §}¢¢}¢ï ¥ãHï „é‹Ý¼ ¥¢’H¢ ãG…GÚ¼ }¢¢ñH¢Ý¢ à¢¢ã ¥ãG}¢Î Ú…G¢
¶ G¢Ý ÈGU¢ç¼ãG¢ „ï ÜGUÏH …¢ï „ê-Ú¼ïæ ±x¢ñGÚ¢ ÐÉG¼ï ƒï ±¢ïã
¼ãGÚèÚ ÜUÚ¼¢ ãêæ J
¥¢’H¢ ãG…GÚ¼ ÜU¢ ÈGU¢ç¼ãG¢ ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
»ÜU Ï¢¢Ú
»ÜU Ï¢¢Ú
y¢èÝ Ï¢¢Ú
§üS¢¢Hï S¢±¢Ï¢ ÜïU çH²ï Îé¥G¢ ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢

²¢ ¥ËH¢ã …¢ï ÜéUÀ ÐÉG¢ x¢²¢ (¥x¢Ú ¶¢Ý¢ ±x¢GñÚ¢ ãñ ¼¢ï
§„ ¼GÚãG „ï |¢è ÜUãïæ) ¥¢ñÚ …¢ï ÜéUÀ ¶¢Ý¢ ±x¢GñÚ¢ Ðïà¢ çÜU²¢ x¢²¢ ãñ Ï¢çËÜU
¥¢… ¼ÜU …¢ï ÜéUÀ ÅêÅ¢ ÈêUÅ¢ ¥G}¢H ã¢ï „ÜU¢ ãñ ©„ ÜU¢ „±¢Ï¢ ã}¢¢Úï
Ý¢çÜGU„ ¥G}¢H ÜïU H¢§ÜGU Ýãèæ Ï¢çËÜU ¥ÐÝï ÜUÚ}¢ ÜïU à¢¢²¢Ýï à¢¢Ý
}¢ãüG}¢¼ ÈGUÚ}¢¢ J ¥¢ñÚ §„ï ã}¢¢Úè …¢çÝÏ¢ „ï ¥ÐÝï Œ ²¢Úï }¢ãGÏ¢êÏ¢, Î¢Ý¢»
x¢Gé²êÏ¢ ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ïæ Ý…Gí Ðãé™
æ ¢, „ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢
ÜïU ¼±S„é¼G „ï ¼}¢¢}¢ ¥ç}Ï¢²¢» çÜUÚ¢}¢
¼}¢¢}¢ „ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢ ¼}¢¢}¢ ¥¢ñçH²¢» §G…G¢}¢ ÜUè

…Ý¢Ï¢ }¢ïæ Ý…íG Ðãé™
æ ¢ J „ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢ ÜïU ¼±S„é¼G
„ï „çÄ²ÎéÝ¢ ¥¢Î}¢ „çÈGUÄ²éËH¢ã „ï Hï ÜUÚ ¥Ï¢ ¼ÜU ç…¼Ýï
§‹„¢Ý ± ç…‹Ý¢¼ }¢é„Ë}¢¢Ý ãé» ²¢ çÜGU²¢}¢¼ ¼ÜU ã¢ïæx¢ï „Ï¢ ÜU¢ï Ðãéæ™¢
§„ Î¢ñÚ¢Ý ç…Ý ç…Ý Ï¢é…éGx¢¢üïæ ÜU¢ï ¶Gé„ê„Ý §ü„¢Hï „±¢Ï¢ ÜUÚÝ¢ ãñ ©Ý
ÜU¢ Ý¢}¢ |¢è Hï¼ï …¢»æ J ¥ÐÝï }¢¢æ Ï¢¢Ð ¥¢ñÚ Îèx¢Ú çÚà¼ïÎ¢Ú¢ïæ ¥¢ñÚ
¥ÐÝï ÐèÚ¢ï }¢é<à¢Î ÜU¢ï §ü„¢Hï „±¢Ï¢ ÜUÚïæ J (ÈGU¢ñ¼ à¢éÎx¢¢Ý }¢ïæ „ï ç…Ý
ç…Ý ÜU¢ Ý¢}¢ Hï¼ï ãñæ ©Ý ÜU¢ï ¶Géà¢è ãG¢ç„H ã¢ï¼è ãñ J)
¥Ï¢ ãGSÏ¢ï }¢¢’}¢êH Îé¥G¢ ¶Gy}¢ ÜUÚ Îïæ J (¥x¢Ú ƒ¢ïÇG¢ ƒ¢ïÇG¢
¶¢Ý¢ ¥¢ñÚ Ð¢Ýè çÝÜU¢H¢ ƒ¢ ¼¢ï ±¢ïã Îê„Úï ¶¢Ý¢ïæ ¥¢ñÚ Ð¢Ýè }¢ïæ Ç¢H Îïæ J )
¶GÏ¢ÚÎ¢Ú !
…Ï¢ |¢è ¥¢Ð ÜïU ²ã¢æ çÝ²¢…G ²¢ çÜU„è çÜGUS}¢ ÜUè ¼vGÚèÏ¢
ã¢ï, …}¢¢¥G¼ ÜU¢ ±vG¼ ã¢ï¼ï ãè ÜU¢ï§ü }¢¢Ýï»G à¢Ú-§Gü Ý ã¢ï ¼¢ï §ç‹ÈGUÚ¢Îè
ÜU¢ïçà¢à¢ ÜïU …GÚè»G ¼}¢¢}¢ }¢ïã}¢¢Ý¢ïæ „}¢ï¼ Ý}¢¢…Gï Ï¢¢ …}¢¢¥G¼ ÜïU
çH²ï }¢çS…Î ÜU¢ L¶G ÜUÚïæ J Ï¢çËÜU »ï„ï ¥±ÜGU¢¼ }¢ïæ Î¢’±¼ ãè Ý
Ú¶ïæ çÜU Ï¢è™}¢ïæ Ý}¢¢…G ¥¢» ¥¢ñÚ „éS¼è ÜïU Ï¢¢§„ G
…}¢¢¥G¼ ÈGU¢ñ¼ ã¢ï …¢» J Î¢ïÐãÚ ÜïU ¶¢Ýï ÜïU çH²ï Ï¢¢’Î Ý}¢¢…Gï
…G¢ïãÚ ¥¢ñÚ à¢¢}¢ ÜïU ¶¢Ýï ÜïU çH²ï Ï¢¢’Î Ý}¢¢…Gï §Gà¢¢ }¢ïã}¢¢Ý¢ïæ ÜU¢ï
Ï¢éH¢Ýï }¢ïæ x¢G¢çHÏ¢Ý Ï¢¢ …}¢¢¥G¼ Ý}¢¢…G¢ïæ ÜïU çH²ï ¥¢„¢Ýè ãñ J
}¢ï…GÏ¢¢Ý, Ï¢¢±™èü, ¶¢Ý¢ ¼vG„è}¢ ÜUÚÝï ±¢Hï ±x¢GñÚ¢ „|¢è ÜU¢ï ™¢çã²ï
çÜU ±vG¼ ã¢ï …¢» ¼¢ï „¢Ú¢ ÜU¢}¢ À¢ïÇG ÜUÚ Ï¢¢ …}¢¢¥G¼ Ý}¢¢…G ÜU¢
»ãç¼}¢¢}¢ ÜUÚïæ J Ï¢é…éGx¢¢üïæ ÜUè “çÝ²¢…G” ÜUè }¢„ÚêçÈGU²¼ }¢ïæ ¥ËH¢ã
ÜUè “Ý}¢¢…Gï Ï¢¢ …}¢¢¥G¼” }¢ïæ ÜU¢ï¼¢ãè Ï¢ãé¼ Ï¢ÇGè x¢G-H¼Gè ãñ J
}¢Á¢G¢Ú ÐÚ ãG¢çÁ¢GÚè ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
Ï¢é…Géx¢¢üïæ ÜïU Ð¢„ ÜGUÎ}¢¢ïæ ÜUè ¼GÚÈGU „ï ãG¢ç…GÚ ã¢ïÝ¢ ™¢çã²ï,
ÐèÀï „ï ¥¢Ýï ÜUè „êÚ¼ }¢ïæ ©‹ãïæ }¢éÇG ÜUÚ Îï¶Ýï ÜUè …GãG}¢¼ ã¢ï¼è ãñ J
çHã¢…G¢ }¢…G¢Úï ¥¢ñçH²¢ ÐÚ |¢è Ð¢§æ¼è (ÜGUÎ}¢¢ïæ) ÜUè ¼GÚÈGU „ï ãG¢ç…GÚ
ã¢ï ÜUÚ çÜGUÏHï ÜU¢ï ÐèÆ ¥¢ñÚ „¢çãGÏ¢ï }¢…G¢Ú ÜïU ™ïãÚï çÜU ¼GÚÈGU L¶G
ÜUÚ ÜïU ÜU}¢ ¥…G ÜU}¢ ™¢Ú ã¢ƒ(Î¢ï x¢…G) ÎêÚ ¶ÇG¢ ã¢ï ¥¢ñÚ §„ ¼GÚãG
„H¢}¢ ¥G…üG ÜUÚï,
»ÜU Ï¢¢Ú „ê-Ú¼éH ÈGU¢ç¼ãG¢ ¥¢ñÚ Ï¢¢Ú „ê-Ú¼éH §wGH¢„

11
(¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ »ÜU Ï¢¢Ú Îé MÎ à¢ÚèÈGU) ÐÉG ÜUÚ ã¢ƒ©Æ¢ ÜUÚ
ªÐÚ çÎ²ï ãé» ¼ÚèÜGUï ÜïU }¢é¼G ¢çÏ¢ÜGU („¢çãGÏ¢ï }¢…G¢Ú ÜU¢ Ý¢}¢ Hï ÜUÚ
|¢è) §ü„¢Hï „±¢Ï¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ Îé¥G¢ }¢¢æx¢ï, “¥ãìG „ÝéH ç±¥G¢¥”
}¢ïæ ãñ, ±Hè ÜïU ÜGéUÏ¢ü }¢ïæ Îé¥G¢ ÜGUÏ¢êH ã¢ï¼è ãñ J
§H¢ãè ±¢ç„¼G¢ ÜéUH ¥¢ñçH²¢ ÜU¢ }¢ïÚ¢ ãÚ »ÜU ÐêÚ¢ }¢ég¥G¢ ã¢ï
Ï¢éÁG¢éx¢¢üÝï ÎèÝ ÜïU ©GS¢ü ÜUè ¼¢Úè¶Gï´

Ý}Ï¢Ú ¥S}¢¢» çx¢Ú¢}¢è ÚïãGH¼
à¢é}¢¢Ú
1 ãGÁ¢GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ©G }¢Ú ÈGU¢MÜGUï ¥¢’…G}¢ ²ÜéU}¢ }¢éãGÚü}¢éH ãGÚ¢}¢
2 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ à¢ñ¶G à¢ã¢Ï¢égèÝ ²ÜéU}¢ }¢éãGÚü}¢éH ãGÚ¢}¢
3 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ ¥Ï¢éH ãGS¢Ý Ï¢ãÜU¢Úè ²ÜéU}¢ }¢éãGÚü}¢éH ãGÚ¢}¢
4 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢¢’MÈGU ÜU¶Gèü 2 }¢éãGÚü}¢éH ãGÚ¢}¢
5 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ wG±¢Á¢¢ ãGS¢Ý Ï¢S¢Úè 4 }¢éãGÚü}¢éH ãGÚ¢}¢
6 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ÈGUÚèÎégèÝ x¢‹Á¢ï à¢ÜUÚ 5 }¢éãGÚü}¢éH ãGÚ¢}¢
7 S¢çÄ²Îéàà¢é-ãÎ¢ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ï ãGéS¢ñÝ 10 }¢éãGÚü}¢éH ãGÚ¢}¢
8 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ S¢çÄ²Î ¥¢Hï Ï¢ÚÜU¢¼ 10 }¢éãGÚü}¢éH ãGÚ¢}¢
9 à¢ãÁ¢G¢Î» ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼ ãGéÁG¢êÚ }¢éçzG¼²ï ¥¢’Á¢G}¢ 14 }¢éãGÚü}¢éH ãGÚ¢}¢
10 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ Á¢GñÝéH ¥G¢çÏ¢ÎèÝ 18 }¢éãGÚü}¢éH ãGÚ¢}¢
11 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ S¢çÄ²Î ¥ãG}¢Î Á¢èH¢Ýè 19 }¢éãGÚü}¢éH ãGÚ¢}¢
12 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ à¢ñ¶G }¢éãG}}¢Î Ï¢ã¢©gèÝ Á¢G-ÜUçÚÄ²¢ }¢éË¼¢Ýè 7 S¢-ÈGULH }¢éÁ¢GzGÈGUÚ
13 ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ ÈGUÁGHï ãGÜGU ¶GñÚ ¥¢Ï¢¢Îè 12 S¢-ÈGULH }¢éÁ¢GzGÈGUÚ

ãñ J
14 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ S¢çÄ²Î ¥ãG}¢Î ÜU¢HÐ±è 19 S¢-ÈGULH }¢éÁ¢GzGÈGUÚ
15 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý 25 S¢-ÈGULH }¢éÁ¢GzGÈGUÚ
16 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ S¢çÄ²Î ãGS¢Ý Ï¢x¢GÎ¢Îè 26 S¢-ÈGULH }¢éÁ¢GzGÈGUÚ
17 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢éÁ¢çgÎï ¥ËÈGïU S¢¢Ýè 28 S¢-ÈGULH }¢éÁ¢GzGÈGUÚ
18 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ÐèÚ }¢ãÚ ¥GHè à¢¢ã S¢¢çãGÏ¢ 28 S¢-ÈGULH }¢éÁ¢GzGÈGUÚ
19 ãGÁ¢GÚ¼ï wG±¢Á¢¢ Ï¢ã¢©gèÝ ÝvGà¢Ï¢‹Îè 3 ÚÏ¢è©GH ¥Ã±H
20 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ ãGS¢Ý }¢éÁ¼Ï¢¢ 5 ÚÏ¢è©GH ¥Ã±H
21 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ wG±¢Á¢¢ ÜGéUyÏ¢égèÝ Ï¢çwG¼²¢Ú ÜU¢ÜUè 14 ÚÏ¢è©GH ¥Ã±H
22 ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ S¢éHñ}¢¢Ý Á¢ÁG¢êHè 16 ÚÏ¢è©GH ¥Ã±H
23 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ S¢çÄ²Î à¢¢ã ¥¢Hï ¥ãG}¢Î ¥ÓÀï ç}¢²¢æ 17 ÚÏ¢è©GH ¥Ã±H
24 ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢ézG¼è ±ÜGU¢LgèÝ 20 ÚÏ¢è©GH ¥Ã±H
25 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢éãG²égèÝ 22 ÚÏ¢è©GH ¥Ã±H
26 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ à¢ñ¶G ¥GÏÎéH ãGÜGU }¢éãGçgS¢ï ÎïãH±è 22 ÚÏ¢è©GH ¥Ã±H
27 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ }¢¢çHÜU 7 ÚÏ¢è©GH ¥¢ç¶GÚ
28 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î çÏ¢Ý ãG}Ï¢H 9 ÚÏ¢è©GH ¥¢ç¶GÚ

ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éSG¼GÈGU¢ …Ï¢ ¼é}¢ }¢é„üHèÝ ÐÚ ÎéÚêÎï Ð¢ÜU ÐÉG¢ï ¼¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ ½è ÐÉG¢ï Ï¢ïà¢ÜU }¢ñ´ ¼}¢¢}¢ …ã¢Ý¢ḯ
29 S¢çÄ²ÎéÝ¢ x¢G¢ñS¢ï ¥¢’Á¢G}¢ à¢ñ¶G ¥GÏÎéH ÜGU¢çÎÚ Á¢èH¢Ýè 11 ÚÏ¢è©GH ¥¢ç¶GÚ
30 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §Ï¢í¢ãè}¢ »ÚÁ¢è 15 ÚÏ¢è©GH ¥¢ç¶GÚ
31 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢éËH¢ ¥GÏÎéÚüãG}¢¢Ý Á¢¢}¢è 19 ÚÏ¢è©GH ¥¢ç¶GÚ
32 S¢çÄ²ÎéÝ¢ à¢¢ã ¥¢ñH¢Îï ÚS¢êH 26 ÚÏ¢è©GH ¥¢ç¶GÚ
33 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ à¢¢ã LvÝï ¥G¢H}¢ 7 Á¢é}¢¢çÎH ªH¢
34 ãGéÁÁ¢¼éH §SH¢}¢ ãGÁ¢GÚ¼ï }¢¢ñH¢Ý¢ ãG¢ç}¢Î ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý 17 Á¢é}¢¢çÎH ªH¢
35 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §Ï¢í¢ãè}¢ ¥Îã}¢ 26 Á¢é}¢¢çÎH ªH¢
36 S¢çÄ²ÎéÝ¢ ãGéÁÁ¢¼éH §SH¢}¢ §}¢¢}¢ }¢éãG}}¢Î x¢GÁ¢G¢Hè 14 Á¢é}¢¢çÎH ©wGÚ¢
37 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê Ï¢RU çS¢gèÜGU 22 Á¢é}¢¢çÎH ©wGÚ¢
38 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ à¢ñ¶G ¥GÏÎéH ±¢çãGÎ 26 Á¢é}¢¢çÎH ©wGÚ¢
39 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ à¢¢ÈGïU§üG Ú-Á¢Ï¢éH }¢éÚÁÁ¢Ï¢
40 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ ÜU¢çÁ¢G}¢ 5 Ú-Á¢Ï¢éH }¢éÚÁÁ¢Ï¢
41 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ wG±¢Á¢¢ }¢é§üGÝégèÝ ¥Á¢}¢ïÚè 6 Ú-Á¢Ï¢éH }¢éÚÁÁ¢Ï¢
42 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ S¢çÄ²Î }¢êS¢¢ 13 Ú-Á¢Ï¢éH }¢éÚÁÁ¢Ï¢
43 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ Á¢¢’ÈGUÚï S¢¢çÎÜGU 15 Ú-Á¢Ï¢éH }¢éÚÁÁ¢Ï¢

44 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢¢ñH¢Ý¢ à¢ÈGUè¥G ¥¢ïÜU¢ÇG±è 21 Ú-Á¢Ï¢éH }¢éÚÁÁ¢Ï¢
45 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ÜGU¢Á¢Gè çÁ¢G²¢©gèÝ }¢¢’MÈGU Ï¢çÁ¢²¢ 22 Ú-Á¢Ï¢éH }¢éÚÁÁ¢Ï¢
46 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ Ý-±±è 24 Ú-Á¢Ï¢éH }¢éÚÁÁ¢Ï¢
47 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ Á¢éÝñÎ Ï¢x¢GÎ¢Îè 27 Ú-Á¢Ï¢éH }¢éÚÁÁ¢Ï¢
48 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê S¢¢HïãG 27 Ú-Á¢Ï¢éH }¢éÚÁÁ¢Ï¢
49 à¢ñ¶HéG ãGÎè„ ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢¢ñH¢Ý¢ S¢ÚÎ¢Ú ¥ãG}¢Î 1 à¢¢’Ï¢¢ÝéH }¢é¥GÁGÁ¢G}¢
50 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ï ¥¢’Á¢G}¢ ¥Ï¢ê ãGÝèÈGU¢ 2 à¢¢’Ï¢¢ÝéH }¢é¥GÁGÁ¢G}¢
51 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ ¥Ï¢éH ÈGUÚãG ¼GÚyG¢êS¢è 3 à¢¢’Ï¢¢ÝéH }¢é¥GÁGÁ¢G}¢
52 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ S¢çÄ²Î }¢éãG}}¢Î ÜU¢HÐ±è 6 à¢¢’Ï¢¢ÝéH }¢é¥GÁGÁ¢G}¢
53 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ ¥Ï¢ê S¢§üGÎ }¢wGÁG¢ê}¢è 7 à¢¢’Ï¢¢ÝéH }¢é¥GÁGÁ¢G}¢
54 ãGÁ¢GÚ¼ ÐèÚ S¢çÄ²Î Á¢}¢¢¥G¼ ¥GHè à¢¢ã 7 à¢¢’Ï¢¢ÝéH }¢é¥GÁGÁ¢G}¢
55 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ H¢’H à¢ãÏ¢¢Á¢G ÜGUH‹ÎÚ 18 à¢¢’Ï¢¢ÝéH }¢é¥GÁGÁ¢G}¢
56 ãGÁ¢GÚ¼ïï S¢çÄ²-Î¼éÝ¢ ÈGU¢ç¼G-}¢¼éÁGÁ¢GãÚ¢ 3 Ú-}¢Á¢G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜU
57 }¢éÈGUçS„Úï à¢ãèÚ }¢ézG¼è ¥ãG}¢Î ²¢Ú ¶G¢Ý 3 Ú-}¢Á¢G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜU
58 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ S¢Úè S¢ÜGU¼Gè 13 Ú-}¢Á¢G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜU

59 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ à¢¢ã ãG}Á¢G¢ 14 Ú-}¢Á¢G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜU
60 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ Ï¢¢ ²Á¢GèÎ çÏ¢S¼G¢}¢è 14 Ú-}¢Á¢G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜU
61 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ S¢çÄ²Î ¥¢Hï }¢éãG}}¢Î 16 Ú-}¢Á¢G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜU
62 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢¢ñH¢ ¥GHè 21 Ú-}¢Á¢G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜU
63 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ ÚÁ¢G¢ 21 Ú-}¢Á¢G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜU
64 ãGÁ¢GÚ¼ï }¢¢ñH¢Ý¢ ãGS¢Ý ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý 22 Ú-}¢Á¢G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜU
65 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ à¢ñ¶G Á¢}¢¢HégèÝ ¥¢ñçH²¢ 1 à¢Ã±¢HéH }¢éÜUÚü}¢
66 ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ S¢çÄ²Î ¥ãG}¢Î S¢§ü GÎ ÜU¢çÁ¢G}¢è 3 à¢Ã±¢HéH }¢éÜUÚü}¢
67 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ à¢ñ¶G S¢¢’Îè 5 à¢Ã±¢HéH }¢éÜUÚü}¢
68 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²Î ¥GÏÎéÚüÁGÁ¢G¢ÜGU 6 à¢Ã±¢HéH }¢éÜUÚü}¢
69 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥}¢èÚ ãG}Á¢G¢ 15 à¢Ã±¢HéH }¢éÜUÚü}¢
70 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ S¢çÄ²Î ¥Ï¢éH Ï¢ÚÜU¢¼ S¢çÄ²Î ¥ãG}¢Î ÜGU¢çÎÚè 20 à¢Ã±¢HéH }¢éÜUÚü}¢
71 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ S¢çÄ²Î ãGS¢Ýè Á¢èH¢Ýè 23 à¢Ã±¢HéH }¢éÜUÚü}¢
72 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢éãG}}¢Î ç|¢ÜU¢Úè 9 Á¢Gè ÜGU¢’Îã
73 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ S¢çÄ²Î ÈGUÁGHéËH¢ã 14 Á¢Gè ÜGU¢’Îã

74 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã à¢¢ã x¢G¢Á¢Gè 20 Á¢Gè ÜGU¢’Îã
75 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ÝÜGUè ¥GHè ¶G¢Ý 29 Á¢Gè ÜGU¢’Îã
76 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ çÁ¢G²¢©gèÝ }¢-ÎÝè 4 çÁ¢GH çãGÁÁ¢¢
77 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ Ï¢¢ÜGUÚ 7 çÁ¢GH çãGÁÁ¢¢
78 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ à¢ñ¶G Ï¢ã¢©gèÝ 11 çÁ¢GH çãGÁÁ¢¢
79 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ©GS}¢¢Ýï x¢GÝè 18 çÁ¢GH çãGÁÁ¢¢
80 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ S¢çÄ²Î à¢¢ã ¥¢Hï ÚS¢êH 18 çÁ¢GH çãGÁÁ¢¢
81 ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ ¥Ï¢ê Ï¢RU çà¢ÏHè 27 çÁ¢GH çãGÁÁ¢¢
»ãGç¼²¢¼è ¼…ÎèÎï §ü}¢¢Ý ÜUÏ¢ ÜUÏ¢ ÜUÚïæ ?

}¢-ÎÝè }¢à±Ú¢ ãñ Ú¢ï…¢Ý¢ ÜU}¢ ¥…G ÜU}¢ »ÜU Ï¢¢Ú }¢-„HÝ
S¢¢ïÝï S¢ï ÜGUÏH (²¢ Á¢Ï¢ Ó¢¢ãï´) »ãGç¼²¢¼Gè ¼¢ñÏ¢¢ ± ¼Á¢ÎèÎï §ü}¢¢Ý ÜUÚ
HèçÁ¢²ï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú Ï¢ ¥¢S¢¢Ýè x¢±¢ã ÎS¼-²¢Ï¢ ã¢ï´ ¼¢ï ç}¢²¢æ Ï¢è±è
¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚ ÜïU Í¢Ú ÜïU ¥‹ÎÚ ãè ÜU|¢è ÜU|¢è »ãGç¼²¢¼GÝ ¼Á¢ÎèÎï çÝÜU¢ãG
ÜUè ¼ÚÜUèÏ¢ |¢è ÜUÚ çH²¢ ÜUÚï´ J }¢¢æ, Ï¢¢Ð, Ï¢ãÝ, |¢¢§ü ¥¢ñÚ ¥¢ñH¢Î
±x¢GñÚ¢ ¥G¢çÜGUH ± Ï¢¢çHx¢G }¢éS¢Ë}¢¢Ý }¢Îü ± ¥G¢ñÚ¼ çÝÜU¢ãG ÜïU x¢±¢ã Ï¢Ý
S¢ÜU¼ï ãñ´ J »ãGç¼²¢¼Gè ¼Á¢ÎèÎï çÝÜU¢ãG çÏ¢ËÜéUH }¢ézG¼ ãñ §S¢ ÜïU çH²ï
}¢ãÚ ÜUè |¢è Á¢GMÚ¼ Ýãè´ J
}¢-ÎÝè Ð‹Á¢ S¢êÚã 420 }¢¥¢¶G…¢G ï }¢Ú¢…ï¥G
}¢¥¢¶G…G¢ï }¢Ú¢…ï¥G
Ý}Ï¢Ú Ý¢}¢ çÜU¼¢Ï¢ }¢yGÏ¢ê¥G¢ Ý}Ï¢Ú Ý¢}¢ çÜU¼¢Ï¢ }¢yGÏ¢ê¥G¢
à¢é}¢¢Ú à¢é}¢¢Ú
1 ÜGéUÚ¥¢Ýï Ð¢ÜU çÁ¢G²¢©H ÜGéUÚ¥¢Ý ÐÏHèÜïUà¢‹Á¢G H¢ã¢ïÚ 21 }¢Á}¢©GÁGÁ¢G±¢§Î Î¢LH çÈGURU Ï¢ñM¼
2 ¼Ú-Á¢}¢»ÜU‹Á¢GHé §ü}¢¢Ý çÁ¢G²¢©H ÜGéUÚ¥¢Ý ÐÏHèÜïUà¢‹Á¢G H¢ã¢ïÚ 22 ÜU‹Á¢GéH ©G}}¢¢H Î¢LH ÜéU¼éçÏ¢H §GçË}¢Ä²¢ Ï¢ñM¼
3 ¼zGS¢èÚï ¥géÚéüH }¢‹S¢êÚ Î¢LH çÈGURU Ï¢ñM¼ 23 ¥œ

¢Úx¢GèÏ¢ ±œ
¢ÚãèÏ¢ Î¢LH çÈGURU Ï¢ñM¼
4 ¥œ
¢zGS¢èLH ÜUÏ¢èÚ Î¢Ú¢ï »ãG²¢§œ¢éÚ¢çS¢H ¥G-ÚÏ¢è Ï¢ñM¼ 24 ¥SS¢é-ÝÝéH ÜéUÏ¢í¢ Î¢LH ÜéU¼éçÏ¢H §GçË}¢Ä²¢ Ï¢ñM¼
5 MãGéH }¢¥G¢Ýè Î¢Ú¢ï »ãG²¢§œ¢éÚ¢çS¢H ¥G-ÚÏ¢è Ï¢ñM¼ 25 ¥H Á¢¢ç}¢©GSS¢x¢GèÚ çHSS¢é²¼ê èG Î¢LH ÜéU¼éçÏ¢H §GçË}¢Ä²¢ Ï¢ñM¼
6 ¼zGS¢èÚï §ÏÝï ÜUS¢èÚ Î¢LH ÜéU¼éçÏ¢H §GçË}¢Ä²¢ Ï¢ñM¼ 26 ¥H }¢éS¼ÎÚÜU ¥GHSS¢ãGèãGÝñ Î¢LH }¢¢’çÚÈGUã Ï¢ñM¼
7 ¼zGS¢èÚï MãGéH Ï¢²¢Ý ÜU¢ï »Å¢ 27 }¢éSÝég¢çÚ}¢è Ï¢¢Ï¢éH }¢ÎèÝ¢ ÜUÚ¢Ó¢è
8 ¶GÁ¢G¢§ÝéH §GÚÈGU¢Ý çÁ¢G²¢©H ÜGéUÚ¥¢Ý ÐÏHèÜïUà¢‹Á¢G H¢ã¢ïÚ 28 çÈGUÚÎ¢ñS¢éH ¥wGÏ¢¢Ú Î¢LH çÈGURU Ï¢ñM¼
9 ¼zGS¢èÚï ÝêLH §GÚÈGU¢Ý çÁ¢G²¢©H ÜGéUÚ¥¢Ý ÐÏHèÜïUà¢‹Á¢G H¢ã¢ïÚ 29 ¥H Ï¢ÎêLSS¢¢çÈGUÚã }¢é¥çSS¢-S¢¼éH ÜéU¼éçÏ¢SS¢ÜGU¢çÈGU²ã
10 S¢ãGèãGéH Ï¢é¶G¢Úè Î¢LH ÜéU¼éçÏ¢H §GçË}¢Ä²¢ Ï¢ñM¼ 30 S¢ãGèãG §ÏÝï ãGÏÏ¢¢Ý Î¢LH ÜéU¼éçÏ¢H §GçË}¢Ä²¢ Ï¢ñM¼
11 S¢ãGèãG }¢éçSH}¢ Î¢Ú¢ï §ÏÝï ãGÁ¢G}¢ Ï¢ñM¼ 31 }¢éSÝÎï §}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î Î¢LH çÈGURU Ï¢ñM¼
12 S¢é-ÝÝéçœ
¢Úç}¢Á¢Gè Î¢LH çÈGURU Ï¢ñM¼ 32 ç}¢àÜU¢¼éH }¢S¢¢Ï¢èãG Î¢LH ÜéU¼éçÏ¢H §GçË}¢Ä²¢ Ï¢ñM¼
13 S¢é-ÝÝé‹ÝS¢¢§ü Î¢LH Á¢èH Ï¢ñM¼ 33 çãG Ë²¼éH ¥¢ñç H²¢ Î¢LH ÜéU¼éçÏ¢H §GçË}¢Ä²¢ Ï¢ñM¼
14 S¢é-ÝÝ¢ï ¥Ï¢è Î¢±êÎ Î¢Ú¢ï »ãG²¢§œ¢éÚ¢çS¢H ¥G-ÚÏ¢è Ï¢ñM¼ 34 ¥H }¢éSÝÎ¢ï ¥Ï¢è ²¢’H¢ Î¢LH ÜéU¼éçÏ¢H §GçË}¢Ä²¢ Ï¢ñM¼
15 S¢é-ÝÝ¢ï §ÏÝï }¢¢Á¢ã Î¢LH }¢¢’çÚÈGUã Ï¢ñM¼ 35 }¢éS¢‹ÝÈGU §ÏÝï ¥Ï¢è à¢ñÏ¢¢ Î¢LH çÈGURU Ï¢ñM¼
16 à¢é-¥GÏ¢éH §ü }¢¢Ý Î¢Ú¢ï }¢vÜU¼éH }¢éÜUÚü}¢ã 36 S¢ãGèãGé §ÏÝï ¶GéÁ¢Gñ}¢¢ ¥H }¢v¼Ï¢éH §SH¢}¢è Ï¢ñM¼
17 }¢é¥œ
¢G¢ §}¢¢}¢ }¢¢çHÜU Î¢LH }¢¢’çÚÈGUã Ï¢ñM¼ 37 ¥G-}¢HéH ²¢ñç}¢ ±ËHñHã Î¢LH çÜU¼¢Ï¢éH ¥G-ÚÏ¢è
18 ¥H }¢¢ï’Á¢}¢éH ÜUÏ¢èÚ Î¢Ú¢ï »ãG²¢§œ¢éÚ¢çS¢H ¥G-ÚÏ¢è Ï¢ñM¼ 38 ÈGUyãGéH Ï¢¢Úè Î¢LH ÜéU¼éçÏ¢H §GçË}¢Ä²¢ Ï¢ñM¼
19 ¥H }¢¢ï’Á¢}¢éH ¥¢ñS¢¼G Î¢LH ÜéU¼éçÏ¢H §GçË}¢Ä²¢ Ï¢ñM¼ 39 ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢Á¢èãG çÁ¢G²¢©H ÜGéUÚ¥¢Ý H¢ã¢ïÚ
20 ¥H }¢¢ï’Á¢}¢éSS¢x¢GèÚ Î¢LH ÜéU¼éçÏ¢H §GçË}¢Ä²¢ Ï¢ñM¼ 40 ¥H }¢éÝçÏÏ¢ã¢¼ çHH ¥GSÜGUH¢Ýè çÐà¢¢±Ú

}¢-ÎÝè Ð‹Á¢ S¢êÚã 421 }¢¥¢¶G…¢G ï }¢Ú¢…ï¥G
Ý}Ï¢Ú Ý¢}¢ çÜU¼¢Ï¢ }¢yGÏ¢ê¥G¢ Ý}Ï¢Ú

Ý¢}¢ çÜU¼¢Ï¢ }¢yGÏ¢ê¥G¢
à¢é}¢¢Ú à¢é}¢¢Ú
41 ÎéÚïü }¢éwG¼¢Ú Î¢LH }¢¢’çÚÈGUã Ï¢ñM¼ 60 ¥H ãG-S¢Ýé ±H ãGéS¢ñÝ ¥H }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH ¥GçSÚÄ²¢ Ï¢ñM¼
42 ÚgéH }¢éãG¼¢Ú Î¢LH }¢¢’çÚÈGUã Ï¢ñM¼ 61 ¥ãìGS¢ÝéH ç±¥G¢¥ }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ Ï¢¢Ï¢éH }¢ÎèÝ¢ ÜUÚ¢Ó¢è
43 ÈGU¼¢±¢ ¥G¢H}¢x¢èÚè ÜU¢ï »Å¢ 62 à¢}S¢éH }¢¥G¢çÚÈGU }¢é¼ÚÁ¢}¢ ÜU¢ï »Å¢
44 ¥H Á¢¢ñ-ã-Ú¼é ‹ÝÄ²Úã Ï¢¢Ï¢éH }¢ÎèÝ¢ ÜUÚ¢Ó¢è 63 Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú Ï¢¢Ï¢éH }¢ÎèÝ¢ ÜUÚ¢Ó¢è
45 x¢G é‹²¼é H }¢é-¼}¢ËHè S¢éãñH »ÜïUÇ}¢è }¢ÜüUÁ¢GéH ¥¢ñçH²¢ H¢ã¢ïÚ 64 ¥H ÜU¢ç}¢Hé ÈGUè ÎG-é ¥GÈUG ¢¥ Î¢LH ÜéU¼éçÏ¢H §GçË}¢Ä²¢ Ï¢ñM¼
46 ÈG U¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ ÚÁ¢G¢ ÈGU¢©‹Çïà¢Ý H¢ã¢ïÚ 65 »ãG²¢©H ©GHêç}¢gèÝ Î¢Úï S¢¢çÎÚ Ï¢ñM¼
47 Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼ }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ Ï¢¢Ï¢éH }¢ÎèÝ¢ ÜUÚ¢Ó¢è 66 ¥H ÜGU¢ñHéH Ï¢Îè¥G }¢é¥çSS¢-S¢¼éÚüÄ²¢Ý Ï¢ñM¼
48 }¢éwG¼S¢LH ÜGUÎêÚè }¢ÜU-¼Ï¢» çÁ¢G²¢§²¢ Ú¢±H çÐ‹Çè 67 ¼¢Úè¶Gï Ï¢x¢GÎ¢Î Î¢LH ÜéU¼éçÏ¢H §GçË}¢Ä²¢ Ï¢ñM¼
49 ¥wG Ï¢¢LH ¥wG ²¢Ú ÈGU¢MÜGU »ÜUÇ}¢è x¢}Ï¢Å ¶GñÚÐêÚ 68 }¢é ÜU¢-à¢-ÈG U ¼é H ÜG é UHêÏ¢ Î¢LH ÜéU¼éçÏ¢H §GçË}¢Ä²¢ Ï¢ñM¼
50 ¥H }¢ÜGU¢çS¢ÎéH ãG-S¢Ý¢ Î¢LH çÜU¼¢Ï¢éH ¥G-ÚÏ¢è 69 Ú¢ãG¼éH ÜGéUHêÏ¢ à¢ÏÏ¢èÚ çÏ¢Ú¢ÎÁ¢Gü H¢ã¢ïÚ
51 }¢¢ S¢-Ï¢-¼ ç}¢ÝSS¢é‹Ýã }¢é¼ÚÁ¢}¢ H¢ã¢ï Ú 70 ¥H±Á¢Gè-ÈGU¼H

é ÜUÚè}¢¢ §Î¢Ú» ¼ãGÜGUèÜGU¢¼ï §}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢
52 Ú¢ñÁ¢Gé<Ú²¢ãGèÝ Î¢LH ÜéU¼éçÏ¢H §GçË}¢Ä²¢ Ï¢ñM¼ 71 çÜU¼¢Ï¢é H ÜUÏ¢¢§Ú çÐà¢¢±Ú
53 ¥H ¶GñÚ¢¼éH çãGS¢¢Ý Ï¢¢Ï¢éH }¢ÎèÝ¢ ÜUÚ¢Ó¢è 72 }¢S¢¢§HéH ÜGéUÚ¥¢Ý M}¢è ÐÏHèÜïUà¢‹Á¢G H¢ã¢ïÚ
54 çÜU¼¢Ï¢éH ¥GÁG}¢ã Î¢LH ÜéU¼éçÏ¢H §GçË}¢Ä²¢ Ï¢ñM¼ 73 §SH¢}¢è çÁ¢G‹Îx¢è }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ Ï¢¢Ï¢éH }¢ÎèÝ¢ ÜUÚ¢Ó¢è
55 ÜUàÈG éU H x¢Gé }}¢ã Î¢LH ÜéU¼éçÏ¢H §GçË}¢Ä²¢ Ï¢ñM¼ 74 à¢-Á¢Ú»ÜGU¢çÎçÚÄ²ã Ú-Á¢Gç±Ä²ã }}¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ Ï¢¢Ï¢éH }¢ÎèÝ¢ ÜUÚ¢Ó¢è
56 çÁ¢H¢©H ¥zGã¢}¢ Î¢LH ÜéU¼éçÏ¢H §GçË}¢Ä²¢ Ï¢ñM¼ 75 }¢ËÈGêUÁ¢G¢¼ï ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼ ÈGUÚèÎ Ï¢éÜU SÅ¢õH H¢ã¢ïÚ
57 ¥zGÁ¢GHé SS¢-H±¢¼ Î¢LSS¢}¢Ú ¥G-ÚÈGU¢ 76 ¥¢’}¢¢Hï ÚÁ¢G¢ }¢ÎèÝ¼éH ¥¢ñçH²¢ }¢éH¼¢Ý
58 ¥H }¢éS¼yGÚÈGU Î¢LH çÈGURU Ï¢ñM¼ 77 ¼}Ï¢èãéH x¢G¢çÈGUHèÝ çÐà¢¢±Ú
59 }¢é¼G¢çH©GH }¢éS¢Ú¢ü¼ }¢ÜüUÁ¢éGH ¥¢ñçH²¢ H¢ã¢ïÚ 78 ÈGñUÁ¢G¢Ýï S¢é‹Ý¼ }¢ÜU-¼-Ï¢¼é H }¢ÎèÝ¢ Ï¢¢Ï¢é H }¢ÎèÝ¢

Madani Panjsurah PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Madani Panjsurah PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

çÜU¼¢Ï¢ ÐÉGÝï ÜUè Îé¥G¢

¥…G : à¢ñ¶G ï ¼GÚèÜUG¼, ¥}¢èÚï ¥ãHï „é‹Ý¼, Ï¢¢çÝ²ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢è,

¼…ü}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ! ã}¢ ÐÚ §GË}¢¢ï çãGv}¢¼ ÜUï ÎÚ±¢…Gï ¶¢ïH Îï

¼G¢çHÏ¢ï x¢G}¢ï }¢ÎèÝ¢

à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜGU¼, ¥}¢èÚï ¥ãHï „é‹Ý¼, Ï¢¢çÝ²ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ãG…ÚG ¼

¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H }¢éãG}}¢Î §Ë²¢„ ¥G œ

Ú-…G±è ç…G²¢§ü Ýï ©Îêü …GÏ¢¢Ý }¢ïæ ¼ãGÚèÚ ÈGUÚ}¢¢§ü ãñ J

}¢…çH„ï ¼Ú¢ç…}¢ (Î¢’±¼ï §SH¢}¢è) Ýï §„ çÜU¼¢Ï¢ ÜU¢ï çã‹Îè

¼Ú¢ç…}¢ ÜU¢ï (Ï¢ …GÚè¥G» }¢v¼êÏ¢, §ü-}¢ï§üH ²¢ SMS) }¢éœ

Ú¢çÏ¢¼G¢ : }¢…çH„ï ¼Ú¢ç…}¢ (Î¢’±¼ï §SH¢}¢è)

ç„HïvÅïÇ ã¢©„, ¥çHÈU ÜUè }¢çS…Î ÜUï „¢}¢Ýï, ¼èÝ ÎÚ±¢…¢,

¥ãG}¢Î ¥¢Ï¢¢Î-1, x¢é…Ú¢¼, ÈGU¢ïÝ : 079-25391168

MO. 9377111292, (FOR SMS ONLY)

}¢à¢ãêÚ ÜGéUÚ¥¢Ýè S¢êÚ¼¢ï´, ÎéMÎ¢ï´, MãG¢Ýè ± ç¼GÏÏ¢è §GH¢Á¢¢ï´ ¥¢ñÚ

}¢-ÎÝè Ð‹Á¢ S¢êÚã

¥Ï¢ê çÏ¢H¢H }¢éãG}}¢Î §Ë²¢S¢ ¥Gœ

Ý¢}¢ çÜU¼¢Ï¢ : }¢-ÎÝè Ð‹Á¢ S¢êÚã

©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢ ©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢

©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢ ©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢

©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢ ©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢

ãGÁ¢GÚ¼ïï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥ÝS¢ S¢ï çÚ±¢²¼ ãñ çÜU

}¢éãGçvGÜGUÜGïU ¥GË¢H §yGH¢ÜGU, ¶G¢ç¼}¢éH }¢éãGçgS¢èÝ, ãGÁ¢GÚ¼ï

ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê S¢§üGÎ ¶GéÎÚè ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ :

©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢ ©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢

©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢ ©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢

©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢ ©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢

©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢ ©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢

ãGÜUè}¢éH ©}}¢¼ ãGÁ¢GÚ¼ï }¢ézG¼è ¥ãG}¢Î ²¢Ú ¶G¢Ý

à¢Ú¢§¼G Á¢GMÚè ãñ´ :

(S¢ãGèãG }¢éçSH}¢, S¢. 1463, ãGÎèS¢ : 2735)

¼G¢çHÏ¢ï x¢G}¢ï }¢ÎèÝ¢

“}¢-ÎÝè Ð‹Á¢ S¢ê Úã ÐÉG¢ ÜUÚï´ ” Üï U 19 ãGé MÈGU ÜUè

§G}¢¢}¢¢ ¥¢ñÚ S¢¢§‹S¢

ÈGñUÁ¢G¢Ýï çÏ¢çS}¢ËH¢ã à¢ÚèÈGU

çÏ¢çS}¢ËH¢ã à¢ÚèÈGU ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼

Î¢Ý¢» °Gé²êÏ¢, }¢éÝÁG…GãéÝ ¥GçÝH ©G²êÏ¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢,

}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è ½¢§²¢ï ! “§S}¢ï ¥¢’…G}¢”ÜUè Ï¢ãé¼

}¢ï ´ Ï¢-Ú-ÜU¼ Î¢ç¶G H ÜUÚÝï Üï U çH²ï ã}¢ï ´ ÐãHï

2…¢ï çÜU„è …G¢çH}¢ ÜïU „¢}¢Ýï “ ” 50

Îèç…²ï, ¥°Ú ÉÜUÝï ÜïU çH²ï ÜU¢ï§ü ™è…G Ý ã¢ï ¼¢ï “ ”

“ÜU¢’Ï¢¼éËH¢ã” ÜïU ¥¢Æ ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï

(3) ÝvS¢èÚ ÈêUÅÝï ÜU¢ §G H¢Á¢

}¢èÆïï }¢èÆïï §SH¢}¢è ½¢§²¢ï ! §„è ¼GÚãG ãÚ ™è…G Ú¶¼ï ©Æ¢¼ï

(²¢’Ýè Î¢ïS¼) ÜU¢ï çÐH¢ Îï´ ¼¢ï }¢ãGÏÏ¢¼ Ï¢ÉG Á¢¢»x¢è J

(6) }¢ÚÁ¢G S¢ï çà¢ÈGU¢ ÜU¢ ±Á¢GèÈGU¢

(7) Ó¢¢ïÚ ¥¢ñÚ ¥Ó¢¢ÝÜU }¢¢ñ¼ S¢ï çãGÈGU¢Á¢G¼

(8) ¥¢ÈGU¼ï´ ÎêÚ ã¢ïÝï ÜU¢ ¥¢S¢¢Ý ç±Îü

…¢Ý ÜGéÚÏ¢¢Ý ! ¼}¢¢}¢ ¥ÓÀ¢§²¢æ }¢ñæÝï ¥¢Ð ãè „ï

Ð„ ¥ËH¢ã §„ ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ „ï ç…Ý Ï¢H¢¥¢ïæ ÜU¢ï ™¢ãï°¢

S¢ê-Ú¼éH ãGàÚ ÜUè ¥¢ç¶GÚè ¥¢²¢¼ ÐÉGÝï ÜUèÈGUÁ¢GèH¼

¥¢ñÚ à¢¢}¢ ÜU¢ï ÐÉGï ¼¢ï S¢éÏãG ¼ÜU ²ïãè ÈGUÁ¢GèH¼ ãñ J

S¢ê-Ú¼éH ãGàÚ ÜUè ¥¢ç¶GÚè ¼èÝ ¥¢²¢¼

“ ÜUÚ}¢” ÜïU ¼èÝ ãGM

(2) ãGÁ¢GÚ¼ï S¢çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê Á¢GÚ S¢ï çÚ±¢²¼

}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! S¢êÚ» Ï¢-ÜGUÚã ÜUè Î¢ï ¥¢²¼ï´

“ ÜGéUÚ¥¢Ý” ÜïU Ó¢¢Ú ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼

(3) }¢éS¼ÎÚÜU ÜUè »ÜU çÚ±¢²¼ }¢ï´ ãñ çÜU “S¢êÚ» Ï¢-ÜGUÚã”

(4) ¥}¢èLH }¢é¥ç}¢ÝèÝ ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GHè

¥¢-²¼éH ÜéUÚS¢è ÜUè Ð¢æÓ¢ Ï¢-Ú-ÜU¼ï´

}¢ï´ ÜU|¢è Ó¢¢ïÚ Ý ¥¢ S¢ÜïUx¢¢ J (Á¢‹Ý¼è Á¢Gï±Ú, S¢. 589 )

¥¢²¼ï ÜUÚè}¢¢ ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼

“}¢éS¼GÈGU¢” ÜïU Ð¢æÓ¢ ãGéMÈGU ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï

çÏ¢S¼Ú ÐÚ Ú¶ ÜUÚ S¢êÚ» ÈGU¢ç¼ãG¢ ¥¢ñÚ (ÐêÚè S¢êÚ¼)