TÀI LIỆU ÔN TẬP HÓA DƯỢC I – HUP 2017

KHAI THÁC THÔNG TIN HOẠT CHẤT QUA TÊN GỌI

Một trong số những chìa khóa quan trong nhất để trả lời các câu hỏi trong đề thi
cuối kỳ môn Hóa Dược là phải biết được cấu tạo hay đặc điểm cấu tạo của hợp
chất bài cho. Tuy nhiên việc nhớ hết các công thức hoạt chất là một điều không
phải đơn giản. Để giảm bớt một phần công thức phải nhớ mình sẽ chỉ cho các một
chút mẹo vặt trong việc khai thác thông tin của hoạt chất từ tên gọi. Hy vọng sẽ
giúp ích cho các bạn
VD1: Câu 1: Đề K66-06

Quan sát tên hoạt chất bài cho: Diclofenac natri

Phân tích:

Diclo  có 2 nguyên tử Clo trong phân tử mà trong công thức có 2 nhóm X 

X chính là Clo

Fen: chỉ gốc phenyl ; Ac: chỉ gốc acetat/acetyl ; Natri: ion Na+ vì đây là
dạng muối
Từ các suy luận trên suy ra công thức diclofenac natri

1
ĐÀO TÚ ANH HVCH21 ĐH DƯỢC HÀ NỘI
 TÀI LIỆU ÔN TẬP HÓA DƯỢC I – HUP 2017

COONa

NH
Cl Cl

VD2: Câu 4 đề K68-02

Tên hoạt chất: Acetazolamid

Ace: gốc Acetyl/Acetat

Azol: được ghép từ aza (chỉ dị nguyên tố N trong dị vòng) với ol ( 5 cạnh chứa
tối đa số nối đôi) => Azol chỉ vòng 5 cạnh chứa dị tố N. Còn chữ cái “t” ở theo cá
nhân mình nghĩ có thể là không chuẩn theo hệ thống danh pháp nhưng có thể chấp
nhận được cho dễ nhớ: ghép thia (chỉ lưu huỳnh trong dị vòng) – aza => có thể
luận: tazol chỉ dị vòng 5 cạnh chứa cả S và N.

Amid: chỉ nhóm chức amid kết hợp với cụm “Ace” => Amid của acetic.

2
ĐÀO TÚ ANH HVCH21 ĐH DƯỢC HÀ NỘI
 TÀI LIỆU ÔN TẬP HÓA DƯỢC I – HUP 2017

Từ các suy luận trên suy ra CT acetazolamide

CH3
O

S
NH SO2NH 2

N N

VD 3: cho tên hoạt chất

clopheniramin maleat:
Clo chỉ nguyên tử clo lại đính cạnh “phe” chỉ nhân phenyl => Clo đính vào nhân
phenyl
Ni: chỉ nhóm Nitro đính vào nhân thơm
Amin: trong phân tử có nhóm chức amin
Maleat: dạng muối kết hợp của acid maleic với amin.
Từ các suy luận trên có thể phần nào dự đoán được các tính chất lý hóa ứng dụng
trong kiểm nghiệm rồi mặc dù chưa thể viết được công thức chính xác
VD4: cho tên hoạt chất:

Promethazin Khi nghe tên hoạt chất cũng sơ bộ đoán được nó thuộc nhóm
kháng HISTAMIN H1=> Sơ bộ biết được khung cấu tạo chung rồi bây giờ sẽ khai
thác tên để đi đến bộ phận chi tiết hơn
Pro: chỉ mạch nhánh có 3C
Me: chỉ nhóm methyl đính vào N
Thazin : thia (chỉ S)- aza(chỉ N)-in dị vòng 6 cạnh chứa tối đa liên kết đôi
VD5: Cho tên hoạt chất:

Cimetidin
Ci: có lẽ chỉ bộ phận vòng

3
ĐÀO TÚ ANH HVCH21 ĐH DƯỢC HÀ NỘI
 TÀI LIỆU ÔN TẬP HÓA DƯỢC I – HUP 2017

Met: nhóm Methyl ; idin được lấy từ 1 phần tên của nhóm guanidine có cấu trúc
R NH
NH
NH
R

VD6: Cho tên hoạt chất;

Ibuprofen => thuộc nhóm N-SAIDs

Ibu: chỉ gốc iso-buthyl ;
Pro: dẫn chất của acid propanoic ( vì nó thuộc nhóm N-SAIDs nên khả năng là
dẫn chất của acid này)

Fen: chỉ gốc phenyl

VD7: Cho tên hoạt chất

Paracetamol:
-ol: chỉ nhóm OH phenol
Ace: chỉ gốc actyl
Am: chỉ nhóm amin hay dẫn chất của nó cụ thể bài này là amid của acid acetic
Para: chỉ vị trí para của nhóm amid và OH phenol
Ngoài ra cụm “ce” có thể link với phép thử Ce(IV) cho dễ nhớ
*Nhận xét qua các vd trên phần nào các bạn cũng có thể thấy được sự hữu ích của
việc hiểu tên hoạt chất. Tuy nhiên cũng phải lưu ý rằng không phải hợp chất nào
chúng ta cũng đều suy luận được như trên. Có một số sự suy luận còn chưa hợp lý
tuy nhiên để dễ nhớ chúng ta có thể tạm chấp nhận. Hy vọng mỗi người chúng ta
sẽ tự tìm cho mình những cách suy luận hợp lý để “học ít mà đọng nhiều” Chúc
các bạn dành kết quả như dự tính trong bài thi sắp tới.

4
ĐÀO TÚ ANH HVCH21 ĐH DƯỢC HÀ NỘI