Professional Documents
Culture Documents
Rencanakan :
fc’, fy, decking, Øtulangan,, d, d’, d”
Hitung :
Hitung :
Cc= 0,85.f’c.b.a
a = .x
Hitung :
Hitung :
Kontrol kekuatan :
FINISH
Untuk mendapatkan nilai momen pada elemen balok,
digunakan bantuan Program SAP 2000 dengan nilai
sebagai berikut :
Output SAP ( Frame 543 )
Tumpuan 1=
0.9DL- 1,6Ex = 233.418.200 Nmm
Tumpuan 2=
0.9DL+ 1,6 Ex = 228.853.200 Nmm
Lapangan
1.2DL+1.6LL = 63.626.700 Nmm
0.9DL- 1,6
0.9DL- QxEx
228.853.200 Nmm
213100000 Nmm
0.9DL+ Qx
0.9DL+ 1,6 Ex
63.626.700Nmm
1,2 DL+ 1,6LL
Gambar 4.2.4 Nilai Momen Pada Balok Akibat Beban Rencana
Dalam perencanaan sebuah bangunan, elemen struktur
balok harus di design dalam kondisi under reinforced
(keruntuhan tarik). Kondisi dimana baja tulangan akan
mengalami leleh terlebih dahulu dibandingakan beton, pada
saat kapasitas maksimum balok terlampaui.
Dalam kenyataannya kondisi ini terlihat pada saat balok
menerima beban maksimum, akan terjadi deformasi/ perubahan
bentuk yang besar. Sehingga, diharapkan penghuni memiliki
kesempatan untuk menyelamatkan diri pada saat kapasitas
maksimum balok terlampaui.
Untuk mendapatkan kondisi ini
- x rencana harus lebih kecil dari pada xbalanced.
- ρpasang harus lebih kecil dari pada ρbalanced.
Mns = Mn – Mnc
= 291.772.750 – 230.874.875
= 60.897.875 Nmm
Mns 60.897.875
Cs = = =141.294,374 N
d d' 490.5 59.5
x d' 80 59.5
fs’ = 600 = 600
x 80
= 153,75 MPa
Jika tulangan tekan leleh : fs’ > fy ; dipakai fy
Jika tulangan tekan tidak leleh: fs’ < fy ; dipakai fs’
Cs 141.294,374
As’ = fs ' 0,85 fc ' =
153,75 0,85 25
= 1.066,373 mm2
As = Asc + Ass
Cc Cs
= +
fy fy
505.750 141.294,374
= +
400 400
= 1.617,611 mm2
Didapat Tulangan :
( x d ' ) 600
Cs (0,85 25) 1134,12
x
659.222 x 40.488.084
N
x
T (1984,71 400) 793.884 N
Cc+ Cs = T
659.222 x 40.488.084
6.321,876 x 793.884
x
6.321,876X2 – 134.662X – 40.488.084 = 0
Didapat nilai X :
X1 = 91 mm
X2= -70 mm ; jadi X pakai = X1 = 91mm.
Mn = Mn1 + Mn2
a
Mn1 = ( As. fy A' s. f ' s ) x d =
2
77,35
(1984,71 400 1134,12 207,6) x 467,4
2
= 238.300.602,6 Nmm
= 96.078.961,64 Nmm
Mn = Mn1+Mn2
= 238.300.602,6 Nmm + 96.078.961,64 Nmm
= 334.379.564,2 Nmm
b.Tumpuan Kanan
Mu = 228.853.200 Nmm
(Akibat 0.9DL+ Ex)
Mu 228.853.200
Mn = = 286.066.500
0,8
Nmm
600 600
Xb =
600 f y d = 600 400 490.5
= 294,3mm
Xmax < 0,75 x Xb
< 0,75 x 294.3mm = 220,725 mm
Xrencana = 80 mm
Mns 55.191.625
Cs = d d' = =128.054,814 N
490.5 59.5
x d' 80 59.5
fs’ = 600 = 600
x 80
= 153,75 Mpa
Cs 128.054,814
As’ = fs ' 0,85 fc ' =
153,75 0,85 25
= 966,451 mm2
As = Asc + Ass
Cc Cs
= +
fy fy
505.750 128.054,814
= +
400 400
= 1584,512 mm2
Didapat Tulangan :
( x d ' ) 600
Cs (0,85 25) 1134,12
x
659.222 x 40.488.084
N
x
T (1701,18 400) 680.472 N
Cc+ Cs = T
659.222 x 40.488.084
6.321,876 x 680.472
x
Didapat nilai X :
X1 = 81 mm
X2= -78 mm ; jadi X pakai = X1 = 81mm.
40mm
4D19mm
550mm d
6D19mm
35mm
y
350mm
Gambar 4.2.6 Penampang Balok Tumpuan Kanan
( B2 350 x 550 )
Mn = Mn1 + Mn2
a
Mn1 = ( As. fy A' s. f ' s ) x d
2
=
69
(1701,18 400 1134,12 159,259) x 472,5
2
= 218.921.678,1 Nmm
Mn = Mn1+Mn2
= 218.921.678,1 Nmm + 74.595.571,45 Nmm
= 293.517.249,6 Nmm
“Cek kapasitas Momen”
ø Mn > Mu
c. Lapangan
Mu = 63.626.700Nmm
(Akibat 1,2DL+1,6LL)
Mu 63.626.700
Mn = = = 79.533.375 Nmm
0,8 0,8
600 600
d = 490.5
Xb =
600 f y 600 400
= 294,3mm
Xmax < 0,75 x Xb
< 0,75 x 294.3mm = 220,725 mm
Xrencana = 75 mm
1 1
2 18,8 0,944
0,0024
= 1
18,8
400
Jika ρperlu ≤ ρmin, maka ρperlu dinaikkan 30%, sehingga
ρpakai = 1,3 x 0,0024 = 0,003
perlu < min , maka dalam perhitungan selanjutnya
digunakan min .
As = min x b x d
= 0,0035 x 350 x 490,5 = 600,8625 mm2
As 600,8625
n = =
0,25 d 2 0,25 3,14 19 2
= 2,12 buah ≈ 2 buah
1,4.bw.d
min As =
fy
1,4.350.489
= = 599,025 mm2
400
Dengan mempertimbangkan ketentuan dari pasal diatas
maka akan digunakan tulangan 4D19mm pada daerah tarik
( As= 1134,12 mm2 > As min = 599,025 mm2)dan
2D19mm pada daerah tekan yang berperan sebagai
tulangan partisi.
40mm
2D19mm
550mm
4D19mm
350mm
- Kemampuan penampang :
As pasang fy
a = '
0,85 f c b
1134,12 400
=
0,85 25 350
= 60,995 mm
Cc’ = 0,85 x fc’ x b x a
= 0,85 x 25 x 350 x 60,995 = 453.650,313 N
a
Mn = Cc ' d
2
60,995
= 453.650,313 490,5
2
= 208.680.278,1 Nmm
ø Mn > Mu
K2 (400/500) K2 (400/500)
A B B2 (350/550) A
76D19mm 24D19mm 6D19mm
A B
4D19mm 4D19mm 4D19mm
A B A
5600mm
6000mm
TEKAN
TEKAN
A
TARIK
40mm
2D19mm
550mm
4D19mm
63620100 Nmm
350mm 1.2DL+1.6LL
M(+) = 6362,67 kgm = 63.626.700 Nmm
Pada tumpuan A ;
Sesuai dengan Out put SAP2000, maka didapat nilai- nilai
Momen sbb;
M(+) = 96.148.000 Nmm
As pasang fy
a = '
0,85 f c b
1984,71 400
=
0,85 25 350
= 106,741 mm
As pasang fy
a = '
0,85 f c b
1134,12 400
=
0,85 25 350
= 60,995 mm
Cc’ = 0,85 x fc’ x b x a
= 0,85 x 25 x 350 x 60,995 = 453.650,313 N
a
ø Mn = ø Cc' d
2
= 0.8
60,995
453.650,313 490,5
2
= 166.944.222,5 Nmm
Pada tumpuan B ;
Sesuai dengan Out put SAP2000, maka didapat nilai- nilai Momen
sbb;
M(+) = 97.186.700 Nmm
As pasang fy
a = '
0,85 f c b
1701,18 400
=
0,85 25 350
= 91,492 mm
Cc’ = 0,85 x fc’ x b x a
= 0,85 x 25 x 350 x 91,492 = 680.471,75 N
a
ø Mn = ø Cc' d
2
91,492
= 0.8 680.471,75 472,5
2
= 232.315.233 Nmm
As pasang fy
a = '
0,85 f c b
1134,12 400
=
0,85 25 350
= 60,995 mm
Cc’ = 0,85 x fc’ x b x a
= 0,85 x 25 x 350 x 60,995 = 453.650,313 N
a
ø Mn = ø Cc' d
2
= 0.8
60,995
453.650,313 490,5
2
= 166.944.222,5 Nmm
Tabel 4.2.3 Nilai Momen Ultimate Balok yang Terpasang
As pasang fy
a = '
0,85 f c b
1134,12 400
=
0,85 25 350
= 60,995 mm
Cc’ = 0,85 x fc’ x b x a
= 0,85 x 25 x 350 x 60,995 = 453.650,313 N
a
ø Mn = ø Cc' d
2
= 0.8
60,995
453.650,313 490,5
2
= 166.944.222,5 Nmm
a
Mn1 = ( As.1,25 fy A' s. f ' s ) x d
2
Mn2 = ( A' s. f ' s ) x d d '
Mn = Mn1+Mn2
a. Tumpuan Kiri
( x d ' ) 600
Cs (0,85 25) 1984,71
x
( x 75) 600
(0,85 25) 1984,71
x
1.148.650,913x 89.311.950
N
x
T (1134,12 400) 453.648N
Cc+ Cs = T
Didapat nilai X :
X1 = 76 mm
X2= -92 mm ; jadi X pakai = X1 = 76 mm.
= 6.555.572,428 Nmm.
Mn = Mn1+Mn2
= 252.614.213,4 Nmm. + 6.555.572,428 Nmm.
= 259.169.785,8 Nmm.
b.Tumpuan Kanan
( x d ' ) 600
Cs (0,85 25) 1134 ,12
x
( x 59,5) 600
(0,85 25) 1134,12
x
656.371,95 x 51.035.400
N
x
T (1701,18 400) 680.472 N
Cc+ Cs = T
656.371,95 x 51.035.400
6.321,876 x 680.472
x
6.321,876X2 – 24.100,05X –40.488.084 = 0
Didapat nilai X :
X1 = 81,9 mm
X2= -39 mm ; jadi X pakai = X1 = 82 mm.
= 73.648.954,09 Nmm.
Mn = Mn1+Mn2
= 290.671.803,8 Nmm + 73.648.954,09 Nmm
= 364.320.757,9 Nmm
a. Tumpuan Kanan.
( x d ' ) 600
Cs (0,85 25) 1701,18
x
( x 77,5) 600
(0,85 25) 1701,18
x
984.544,75 x 132.692,04
N
x
T (1134,12 400) 453.648N
Cc+ Cs = T
984.544,75 x 132.692,04
6.321,876 x 453.648
x
6.321,876X2 – 530.909,925– 79.104.870 = 0
Didapat nilai X :
X1 = 77,5 mm
X2= -92 mm ; jadi X pakai = X1 = 77,5 mm.
( f’s =
( x d ' ) 600 (77,5 77,5) 600
f 's 0Mpa 0,
x 77,5
menandakan tulangan 6D19mm tidak memikul momen dan
penampang berperilaku layaknya balok bertulangan tunggal
dengan Tulangan 4D19mm sebagai tulangan tarik )
a
Mn1 = ( As.1,25 fy A' s. f ' s ) x d
2
Mn1 =
66
(1134,12.1,25400 1701,18 .7,948) x 490,5
2
= 259.512.733,7 Nmm.
Mn = Mn1+Mn2
= 259.512.733,7 Nmm.+ 0
= 259.512.733,7 Nmm.
b.Tumpuan Kiri
( x d ' ) 600
Cs (0,85 25) 1134,12
x
( x 59,5) 600
(0,85 25) 1134,12
x
656.371,95 x 40.488.084
N
x
T (1984,71 400) 793.884 N
Cc+ Cs = T
656.371,95 x 51.035.400
6.321,876 x 680.472
x
6.321,876X2 – 137.512,05 –40.488.084 = 0
Didapat nilai X :
X1 = 91mm
X2= -39 mm ; jadi X pakai = X1 =91 mm.
= 99.176.903,86 Nmm.
Mn = Mn1+Mn2
= 328.708.567,2 Nmm + 99.176.903,86 Nmm
= 427.885.471 Nmm
Berat Total :
- DL = 539 + 608 + 462 + 900 = 2509 kg/m
qu = 3.742,426 kg/m
Momen Gempa Kanan :
Mpr(+) = 24.631,867 kg.m
Mpr(-) = 35.326,489 kg.m
Momen Gempa Kiri :
Mpr(+) = 24.631,867 kg.m
Mpr(-) = 39.758,107 kg.m
( Mpr 1 + Mpr 2 ) qu x L
Vu=
L 2
Gambar 4.2.9 Gaya Geser Balok
● Kontrol apakah Vc = 0
“ pasal 23.3(4(2)), gaya Vc=0 apabila ;
a. Gaya geser akibat gempa saja ( yaitu akibat Mpr ) > 0,5 total
geser ( akibat Mpr + beban gravitasi ).
Ag f ' c
b. Gaya aksial tekan <
20
Ag f ' c
Pu < …….( OK )
20
Vn = Vs +Vc
Vs = 22.753,761 / 0,75
Vs = 30.338,348 Kg = 303.383,480 N
Koefisien reduksi diambil 0,75 karena Vn diperoleh dari Mpr
balok ( pasal 11.3(2(3)) ).
fy d Av
S=
Vs
240 472,5 314,4
= =117,518 < d/4 (118mm)
303.383,480
303.383.480 100
Av= = 267,533 mm2
240 472,5
Maka akan digunakan luas tulangan geser 4 kaki ø10mm
( Av=314,4 mm2 ) dengan jarak s = 100mm.
Control kuat geser nominal balok tidak boleh lebih besar dari Vs
max ( pasal 13.5(6(9)) )
Vu = 19.727,627 Kg
(b d f' c )
Vc=
6
(350 472,5 25 )
Vc= =137.812,5N=13.781,25Kg
6
Vu 19.727,627
Vs= Vc = 13.781,25 =12.522,253
0,75
Kg
fy d Av
S=
Vs
240 472,5 157
= =142,177 mm
125.222,530
LAPANGAN
Tulangan terpasang :
As = 4D19mm = 1134,12 mm2
A’s = 2D19mm = 567,06 mm2
Cek Keserasian Tegangan :
( x d ' ) 600
Cs (0,85 25) 567
x
( x 59,5) 600
(0,85 25) 567
x
328.151,25 x 20.241.900
N
x
T (1134,12 400) 453.648 N
Cc+ Cs = T
328.151,25 x 20.241.900
6.321,876 x 453.648
x
6.321,876X2 – 125.496,75 –20.241.900 = 0
Didapat nilai X :
X1 = 67 mm
X2= -23 mm ; jadi X pakai = X1 = 67 mm.
= 17.137.554,23 Nmm.
Mn = Mn1+Mn2
= 243.540.745,4 Nmm.+ 17.137.554,23 Nmm.
Mx = -qx.1/2x+18.597,648x-Mpr
Tulangan terpasang :
As = 4D19mm = 1134,12 mm2
A’s = 2D19mm = 567,06 mm2
Cek Keserasian Tegangan :
( x d ' ) 600
Cs (0,85 25) 567
x
( x 59,5) 600
(0,85 25) 567
x
328.151,25 x 20.241.900
N
x
T (1134,12 400) 453.648 N
Cc+ Cs = T
328.151,25 x 20.241.900
6.321,876 x 453.648
x
6.321,876X2 – 125.496,75 –20.241.900 = 0
Didapat nilai X :
X1 = 67 mm
X2= -23 mm ; jadi X pakai = X1 = 67 mm.
= 17.137.554,23 Nmm.
Mn = Mn1+Mn2
= 243.540.745,4 Nmm.+ 17.137.554,23 Nmm.
ld 9fy
d b 10 f c c K tr
db
Dimana nilai-nilai berikut diperoleh dari SNI 03-2847-2002,
Pasal 14.2.3;
α = 1,0
β = 1,0
γ = 0,8
λ = 1,0
Ktr =0
c1 = 40 + 12 + 19/2 = 61,5 mm
550 2 40 10 19
c2 = = 71,83mm
3 2
Ambil nilai c terkecil, 61,5 mm.
c K tr 61,5 0
3,237
db 19
ld 9 400 1 1 0,8 1
17,794
d b 10 25 3,237
ld = 17,794 x 19 = 338,091 mm
Vu= ø( 12.274,968 – x .q )
Vu= ø(12.274,968 – 1 x 2.258,1 ) = 10.016,868 Kg
2 / 3
157 240 467,357
25 550 467,357
100 6
260.203,606=N26.020,36 Kg
2 / 3
157 400 472,5
25 550 472,5
100 6
342.195 N = 34.219,5 Kg