မဟာသီ ယာ မိ ဟာမက်

မဟာသီ ယာ ဘင် မိ ဟာမက် (၁၉၂၅ ဇလိင် ၁၀ ရက်ေမွ းဖွ ား)[၁] သည် မေလး ှ ား ေဒါက်တာမဟာသီယာ မိဟာမက်ဒ်
ိင်ငံေရးသမား ှ င့် လက် ှ ိ ဝန် ကီးချုပ် တစ်ဦး ြဖစ်သည်။ ၎င်းသည် မေလး ှ ား ိင်ငံ၏ Mahathir bin Mohamad
စတတေြမာက် ဝန် ကီးချုပ်အြဖစ် ၁၉၈၁ ခ ှ စ်မှ ၂၀၀၃ ခ ှ စ် အထိ တာဝန်ထမ်း ၁၀ ဇလိင်၊ ၁၉၂၅ -
ေဆာင်ခဲ့သြဖင့် ဝန် ကီးချုပ်အြဖစ် အချိန် အ ကာဆံ း တာဝန်ထမ်းေဆာင်ခဲ့သြဖစ်ကာ
၂၀၁၈ ခ ှ စ်တွင် သတမေြမာက် ဝန် ကီးချုပ် အြဖစ် တစ်ဖန် ြပန်လည် တာဝန်ယခဲ့
သည်။ ၁၉၄၆ ခ ှ စ် အသစ်ဖွဲစ့ ည်းေသာ ယအမ်အန်အိ ပါတီအား စတင်ဝင်ေရာက်ခဲ့
သည်မှ စ၍ ေရတွက်လ င် သ၏ ိင်ငံေရးသမား အြဖစ် လပ် ှ ားခဲ့ မသည် ှ စ်ေပါင်း
၇၀ ေကျာ်မ ှ ိ သည်။

မေလး ှ ား ိင်ငံ ကဒါးြပည်နယ် အလိဆီတာ မိ ့တွင် ေမွ းဖွ ား ကီးြပင်းခဲ့ ပီ း ေကျာင်းစာ

တွင် ထးခ န်ေသာ မဟာသီယာသည် ဆရာဝန်တစ်ဦး ြဖစ်လာခဲ့ သည်။ သသည် မေလး
ှ ား ိင်ငံ၏ အ ကီးဆံ း ိင်ငံေရးပါတီတစ်ခ ြဖစ်ခဲ့ေသာ ညီ ွတ်ေသာ မေလး
အမျ ိုးသား အစည်းအ ံ း (UMNO) တွင် တက် ကစွ ာ လပ် ှ ားခဲ့ ပီ းေနာက် ၁၉၆၄ ခ
ှ စ်တွင် ပါလီမန်သိ့ စတင်ဝင်ေရာက်ခဲ့သည်။ သသည် အမတ်အြဖစ် အစိ းရသက်တမ်း
တစ်ခမ တာဝန် ထမ်းေဆာင်ခဲ့ ပီ းေနာက် ဝန် ကီးချုပ်ြဖစ်သ တွန်ကး အဘဒ ရာမန်
ှ င့် ြပဿနာ ြဖစ်ကာ ၎င်း၏ အမတ်ေနရာကိ လက်လတ်ခဲ့ရ ပီ း ယအမ်အန်အိမှလည်း
ထတ်ပယ်ခံခဲ့ ရသည်။ အဘဒရာမန် ရာထးမှ တ်ထွက် ပီ းေနာက် မဟာသီယာသည်
ယအမ်အန်အိ ပါတီ ှ င့် ပါလီမန်သိ့ တစ်ဖန်ြပန်လည် ဝင်ေရာက်ခဲ့ ပီ းေနာက် အစိ းရ ကိယ်ေရး အချက်အလက်
့ ွင် တာဝန်ေပးအပ်ြခင်း ခံ ခဲ့ ရသည်။ ၁၉၇၆ ခ ှ စ်တွင် လက်ေထာက် ဝန် ကီးချုပ်
အဖွဲ တ ေမွ းရက် ၁၀ ဇလိင်၊ ၁၉၂၅
ြဖစ်လာခဲ့ ပီ း ၁၉၈၁ ခ ှ စ် ဝန် ကီးချုပ် ဟစိ န်အွန်း တ်ထွက် ပီ းေနာက် ဝန် ကီးချုပ် ိင်ငံသား မေလး ှား၊ အေလာ်ဆီတာ မိ ့
ြဖစ်လာခဲ့ သည်။ ဘာသာ ဆွန်နီမွတ်ဆလင်

မဟာသီယာ ဝန် ကီးချုပ် ြဖစ်ေနစဥ် အချိန်က မေလး ှ ားသည် ေခတ်မီ ိင်ငံေတာ် ပညာေရး ဆရာဝန်(သတမေြမာက် အက်ဒွပ်ဘရင် ေဆးပညာေကာ
အြဖစ် ေြပာင်းလဲြခင်း ှ င့် စီ းပွ ားေရး တိးတက်ြခင်းတိ့ အလ င်အြမန် ြဖစ်လာခဲ့ ပီ း လိပ် (ယခ စကာပ အမျ းို သား တကသိလ်))

သ၏ အစိ းရသည် အေြခခံအေဆာက်အအံ စီ မံကိန်းများကိ ရဲ တင်းစွ ာပင် လပ်ေဆာင် ကင်ေဖာ် စီတီ ဟတ်စ်မာ
ခဲ့ သည်။ မဟာသီယာသည် ထင် ှ ားေသာ ိင်ငံေရး သမားတစ်ဦး ြဖစ် ပီ း သားသမီး မာရီနာ၊ မီရ်ဇန် ၊ မလင်ဒါ၊ ေမာ့ က်ဇာနီ ၊ မ့ရ်ခရစ်ဇ်
ေ းွ ေကာက်ပွဲကိ ငါး ကိမ်ဆက်တိက်မ အ ိင်ရခဲ့ ကာ ယအမ်အန်အိ ေခါင်းေဆာင် ၊ မိင်ဇရာ]] ၊ မာဇာ]]
အြဖစ် ယှဥ် ပိ င်သများကိလည်း ဆက်တိက်အ ိင်ရခဲ့ သည်။ သိ့ေသာ်လည်း ၎င်း၏ ဝဘ်ဆိတ် http://www.chedet.cc
ဩဇာအာဏာ ကီးမားလာြခင်း အတွက် လွတ်လပ်ေသာ တရားစီ ရင်ေရး ှ င့် မေလး
လက်မှတ်
ှ ား ဘရင်၏ ိ းရာ အာဏာ ှ င့် အခွ င့်အေရးများတွင် ထိခိက်မများ ှ ိ ခဲ့သည်။ သသည်
အြငင်းပွ ားမ အများအြပား ှ ိ ေသာ ြပည်တွင်းလံ ခံ ေရး ဥပေဒကိ ကိင်စွဲ၍ တက် က
လပ် ှ ားသများ၊ အဓိ က ိင်ငံေရးသမားများ ှ င့် သ၏ လက်ေထာက်ဝန် ကီးချုပ် ြဖစ်
ေသာ အန်နဝါ အီ ဘရာဟင် အပါအဝင် ိင်ငံေရး ပိ င်ဘက်များကိ ဖမ်းဆီး ထိန်းသိမ်းခဲ့ သည်။ မဟာသီယာသည် အများြပည်သဆိင်ရာ လွတ်လပ်မကိ
ကန့်သတ် ပိ တ်ပင်ြခင်း ှ င့် အေနာက် ိင်ငံများ၏ အကျ ိုးစီ းပွ ား ှ င့် စီ းပွ ားေရး ေပ လစီ များကိ ြပင်းထန်စွာ ဆန့်ကျင်ြခင်း စသည့် လပ်ေဆာင်မများ
ေ ကာင့် အေမရိ ကန်ြပည်ေထာင်စ၊ ယ ိက်တက် ကင်းဒမ်း၊ ဩစေ တးလျ ှ င့် အြခား ိင်ငံများ ှ င့် ဆက်ဆံေရး မေြပြပစ်ခဲ့ေပ။ ဝန် ကီးချုပ်တစ်ဦး အေန
ှ င့် သသည် တတိယကမာ ဖွံ ့ ဖိ းတိးတက်ေရး အတွက် အ ကံ ေပး လံ ေ့ ဆာ်သတစ်ဦးြဖစ်ခဲ့ ပီ း ထင် ှ ားေသာ ိင်ငံတကာ တက် ကလပ် ှ ားသ တစ်ဦး
လည်း ြဖစ်သည်။

မာတိကာ
 ငယ်ဘဝ

ိင်ငံေရးေလာကအတွငး် ဝင်ေရာက်ပံ

ဝန် ကီးချုပ် သက်တမ်း

ကိးကား

ငယ်ဘဝ
ေဒါက်တာမဟာသီယာကိ မေလးက န်းဆွယ် အေနာက်ေြမာက်ဘက် ှ ိ အေလာ်ဆီထာ မိ ့ကေလးတွင် ၁၉၂၅-ခ ှ စ်၌ ေမွ းဖွ ားခဲ့ သည်။ ေမွ းချင်း ၁၀-ဦး ှ ိ
သည့်အနက် အေထွးဆံ းြဖစ်သည်။ မဟာသီယာ၏ မိ ဘများမှာ လလတ်တန်းစားလာ အနိမ့်စားအဆင့်တွင် ပါဝင် ပီ း မိ ့ဆင်ေြခဖံ း ရပ်ကွက်ကေလးတွင်
ေနထိင်ခဲ့ ကရသည်။ ဖခင်မှာ ေကျာင်းဆရာ စာရင်းစစ် စသည့် တာဝန်များကိ ထမ်းေဆာင်ခဲ့သည်။ မဟာသီယာ၏ ဖခင်သည် သားသမီ းများ၏
ပညာေရးကိ အထးအားေပးသ ြဖစ်သည်။ အလွန်ေ ှ း ိ းဆန်၍ စည်းကမ်း ကီးသလည်း ြဖစ်သည်။ ဤသိ့ေသာမိ သားစအသိင်းအဝိ င်းမှ ကီးြပင်းလာရ
ေသာ မဟာသီယာအေနြဖင့် မိ သားစ၏ တန်ဖိးကိ ချစ်ြမတ် ိးမ ှ ိ လာခဲ့ သည်။ ဖခင်၏ ပညာေရးအားေပးမေ ကာင့် တလလ င် ေကျာင်းလခ ရင်းဂစ်ေငွ
သံ းကျပ် ေပးရေသာ အဂလိပ်ေကျာင်းတွင် ပညာသင် ကားခွ င့် ရခဲ့ သည်။ အိ မ်တွင် မိ ခင်က အစလာမ်ဘာသာေရး စာေပများ ှ င့် အစလာမ်
ယဥ်ေကျးမများကိ သင် ကားေပးခဲ့ သည်။

မဟာသီယာသည် ငယ်စဥ်က ပညာကိ တန်ဖိးထားမ၊ စည်းကမ်း ှ ိ မ ှ င့် မိ ဘစကားကိ လိက်နာ ိ ေသတတ်မ စေသာ အေလ့အကျင့်ေကာင်းများကိ
ွ ်၌ အေြခအေနအရ ေဈးထဲတွင် ငှ က်ေပျာသီး
အေမွ ရ ှ ိ ခဲ့သည်။ မေလး ှ ားသိ့ ဂျပန်တိ့ ဝင်လာ ပီ းေနာက် မဟာသီယာသည် အသက် ၁၆- ှ စ်အ ယ
ေရာင်းရေသာ ဘနားနားေကျာင်းသား ြဖစ်ခဲ့ရသည်။ မိ ဘများက ပညာကိ ဆက်လက်သင်ေစသြဖင့် ဂျပန်ေကျာင်းသိ့တက်ကာ ဂျပန်စာများကိ သင်
ွ ်ဖတ်ရသည်။ ဒတိယကမာစစ် ကီးအ ပီ း အဂလိပ်တိ့ ြပန်လည်ဝင်ေရာက်လာေသာ အခါ မေလးယနီယံစီ မံကိန်း ကီး ပါလာခဲ့ သည်။ ၎င်းစီ မံကိန်း
အံ တ
သည် ဗိ တိသ တိ့ လံ းဝဥဿံ က န် ပေရးစီ မံကိန်းပင် ြဖစ်သည်။ ထိ့ေ ကာင့် ဗိ တိသ ဆန့်ကျင်ေရး ေြမေအာက်လငယ်လပ် ှ ားမ ေပ ေပါက်လာကာ
မဟာသီယာသည် လငယ်ေခါင်းေဆာင်ြဖစ်လာခဲ့ သည်။ မဟာသီယာတိ့ စည်း ံ းလပ် ှ ားခဲ့ ေသာ ကီဒါမေလးလငယ်သမဂသည် ေနာင်တွင် ကီဒါမေလး
သမဂြဖစ်လာခဲ့ ပီ း ယင်းမှတဆင့် လွတ်လပ်ေရးလပ် ှ ားမအဖွဲ မ့ ျား ေပါင်းစည်း ညီ ွတ်ေသာ မေလးအမျိုးသားအစည်းအ ံ း (UMNO) ြဖစ်လာခဲ့ သည်။

ိ င်ငံေရးေလာကအတွ င်း ဝင်ေရာက်ပံ

မေလး ှ ားလွတ်လပ်ေရး အ ကိကာလတွင် မဟာသီယာသည် တကသိလ်ပညာ ဆက်လက်သင်ယရန် ၁၉၄၇-ခ ှ စ်တွင် စင်ကာပသိ့ ထွက်လာခဲ့ သည်။
စင်ကာပ၌ ၁၉၄၇-မှ ၁၉၅၃-ခ ှ စ်အထိ ေဆးပညာ သင် ကားခဲ့ သည်။ ပညာသင် ကားေနစဥ် မေလး ိင်ငံေရး ှ င့် မျက်ြခည်မြပတ်ခဲ့ေပ။ အြခားတဖက်
တွင် စည်း ံ းေရးစွ မ်းရည်ကိ ြမင့်တင် ိင်ရန် စာေပးစာယေဆာင်းပါးများ အခါအားေလျာ်စွာ ေရးသားသည်။ ေဆးေကျာင်းတက်ေနစဥ် အတန်းတ ေဆး
ေကျာင်းသ ဆတီဟာစမာ ှ င့် လက်ထပ်ခဲ့သည်။ သားသမီ း ရ-ေယာက် ထွန်းကားသည်။ မဟာသီယာသည် ဆရာဝန်ဘွဲရ့ ပီ း ၁၉၅၃-ခ ှ စ်တွင် မေလးသိ့
ွ ်လျက် ၁၉၅၇-ခ ှ စ်တွင် အလပ်မှထွက်၍ ဇာတိ မိ ့၌ ကိယ်ပိင် ေဆးခန်း ဖွ င့်ရင်း UMNO အဖွဲ ့
ြပန်လာခဲ့ သည်။ အစိ းရဝန်ထမ်းဆရာဝန်အြဖစ် ေဆာင် က
အတွင်း ိင်ငံေရးလပ်ငန်းများ ဆက်လက်လပ်ကိင်ခဲ့သည်။ တစထက်တစ ိင်ငံေရးတာဝန်များ အဆင့်တိးြမင့်ေပးြခင်းခံ ရကာ ၁၉၆၀၊ အသက် ၃၉- ှ စ်
တွင် လတ်ေတာ်အမတ်အြဖစ် စတင်ေ းွ ေကာက်ခံရသည်။ ၁၉၇၄-ခ ှ စ်တွင် အစိ းရအဖွဲ ဝ့ န် ကီးအြဖစ် တာဝန်ေပးြခင်း ခံ ရသည်။

ထိအချိန်မတိင်မီ ၁၉၆၉-ခ ှ စ်တွင် လများစ မေလး ွယ်ဖွားများ ှ င့် စီ းပွ ားေရးကိ ထိန်းချုပ်ထားေသာ တ တ် ွယ်ဖွားများအ ကား အဓိ က ဏ်း ြပင်းထန်
စွ ာ ြဖစ်ပွားခဲ့ သည်။ ထိကိစ ှ င့်ပတ်သက်၍ UMNO ေခါင်းေဆာင်ပိင်း၏ လပ်နည်းလပ်ဟန် မဝါဒကိ မ ှ စ် မိ ့၍ ထိစဥ်က ဝန် ကီးချုပ်တွန်ကအဗဒရာမန်
ထံ သိ့ ြပင်းထန်စွာ ေဝဖန်ကန့်ကွက်ေသာ စာတေစာင်ကိ ေဒါက်တာမဟာသီယာက ေပးပိ ့ခဲ့ရာ ေဒါက်တာ မဟာသီယာသည် UMNO ပါတီမှ သံ း ှ စ်ခန့်
ထတ်ပယ်ြခင်းခံ ရသည်။ ၁၉၇၂-ခ ှ စ်တွင် ပါတီသိ့ ြပန်ဝင်ခွင့်ရ ပီ း ၁၉၇၄-ခ ှ စ်တွင် ပညာေရးဝန် ကီး ြဖစ်လာသည်။ ၁၉၇၆-ခ ှ စ်တွင် ဒတိယ
ဝန် ကီးချုပ်အြဖစ် တိးြမင့်ြခင်းခံ ရ ပီ း ၁၉၈၁-ခ ှ စ်တွင် ဝန် ကီးချုပ်ြဖစ်လာခဲ့ သည်။

ဝန် ကီ းချုပ် သက်တမ်း

ေဒါက်တာမဟာသီယာသည် ဝန် ကီးချုပ်အြဖစ် တာဝန်ထမ်းေဆာင်ချိန်တွင် ဒတိယဝန် ကီးချုပ်ဘဝက ေတွြ့ မင်သိခဲ့ရေသာ အေတွအ
့ ကံ များကိ
အေြခခံ၍ ပြပင်ေြပာင်းလဲမများကိ ေအာက်ေြခသိမ်း စတင် ပလပ် ခဲ့ သည်။ အေြခအေနအားလံ းကိ ြပန်လည်စစ်ေဆး ပီ း မဝါဒေရးရာများ၊ ေန့စဥ်
ွ ်မ အစီ အစဥ်များ၊ ံ းလပ်ငန်းများကိ ကိယ်ပိင်စိတ်ကးသစ်၊ ပံ စံ သစ်များြဖင့် ေဆာင် က
လပ်ငန်းေဆာင် က ွ ်တတ်ေစရန် ကပ်မတ်ခဲ့သည်။ စီ းပွ ားေရး
အပိ င်းတွင် အေ ှ ့ကိ မှေ◌ျာ် ကည့် (Lo
k East) ေ ကးေ ကာ်သံြဖင့် ဂျပန် ိင်ငံမှ နည်းပညာများ၊ ရင်း ှ ီးြမုပ် ှ ံ မများကိ ရယကာ ဖွံ ့ ဖိ ့တိးတက်ေအာင်
o
ွ ်ခဲ့သည်။ စီ းပွ ားေရးတွင် တ တ် ွယ်ဖွားတိ့ အတ်စီးြခယ်လှယ်မမှ မှ◌ျတေသာအေြခအေနသိ့ ေရာက် ှ ိ ေစရန် ဘမိ ပ တ ွယ်ဖွား မေလးများကိ
ေဆာင် က
ပံ့ ပိ းေထာက်ကမများ ေပးအပ်ခဲ့သည်။ မေလး ိင်ငံ၏ နည်းပါးေသာ လ့အရင်းအြမစ်ကိ အဆင့်ြမင့်စွာ ဖွံ ့ ဖိ းတိးတက်ေစရန် ိင်ငံတကာအဆင့်မီ
ပညာေရးကိ အထးအားေပးခဲ့ သည်။
ရာစေခတ်သစ်တွင် အေရးပါလာသည့် သတင်းအချက်အလက် နည်းပညာကိ လိက်မီေစရန် သတင်းအချက်အလက်လမ်းေ ကာင်း ဌာန ကီးတခ
တည်ေထာင်ေစခဲ့ ပီ း ပထရာဂျာယေခ ေတာ်မီနည်းပညာ မိ ့သစ်ကိ ထေထာင်ခဲ့သည်။ တချိန်က က န်တပိ င်းဘဝြဖင့် လေမွ းလေတာင် မေြပာင်ခဲ့ေသာ
မေလး ှ ား ိင်ငံသည် ၂၀-ရာစေနာက်ပိင်းတွင် ေဒါက်တာမဟာသီယာ၏ ဦးေဆာင်မေအာက်၌ အေ ှ ့ေတာင် အာ ှ ကျားေပါက် ိင်ငံတခအြဖစ် ဝင့် ကား
လာ ိင်ခဲ့သည်။ မေလး ှ ား ိင်ငံသည် ၁၉၇၀-ြပည့်လွန် ှ စ်များ အတွင်းက လတဦးလ င် တစ် ှ စ်ဝင်ေငွ ေဒ လာ ၃၀၀-ခန့်သာ ှ ိ ေသာ ဖွံ ့ ဖိ းမ နည်းပါး
သည့် ိင်ငံငယ်ကေလးမှ ၁၉၉၀-ြပည့်လွန် ှ စ်များ၌ တဦးလ င် တ ှ စ်ဝင်ေငွ ေဒ လာ၃၈၀၀-ခန့်အထိ ြမင့်တက်လာေအာင် ဦးေဆာင်မေပးခဲ့ ေသာ
ေဒါက်တာမဟာသီယာသည် မေလး ှ ား ိင်ငံအတွက် ဂဏ်ယဝင့် ကား ိင်ခဲ့ေပသည်။ ယခအခါ ေဒါက်တာမဟာသီယာသည် ဝန် ကီးချုပ်ရာထးမှ အနားယ
ွ ်လျက် ှ ိ ေနပါသည်။[၂]
ပီ း လမေရး၊ ဘာသာေရး ယဥ်ေကျးမများကိ ကညီေဆာင် က

ကိ းကား
1. Profile of Mahathir Mohamad(https://books.google.com/books?id=QiP2DAAAQBAJ&pg=PT8&dq=Mahathir+Moham
ad+10+july&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjct8DSxJvUAhVH1iwKHeaYD7cQ6AEILDAD#v=onepage&q=Mahathir%20
Mohamad%2010%20july&f=false)
2. ဦးြမင့်ေစာ (သမိင်းပါေမာက၊ ပသိမတ
် ကသိလ်)၊( မဂလာေမာင်မယ် ၂၀၀၉-ခ ဒီဇဘာလ)

"https://my.wikipedia.org/w/index.php?title=မဟာသီယာ_မိဟာမက်&oldid=399575" မှ ရယရန်

ဤစာမျက် ှာကိ ၁၀ ေမ ၂၀၁၈၊ ၀၃:၀၅ အချိနတ

် ွင် ေနာက်ဆံး ြပင်ဆင်ခ့ သည်
ဲ ။

စာသားများကိ Creative Commons Attribution-ShareAlikeလိင်စင်ြဖင့် ရ ှိ ိင် ပီး ထပ်ေဆာင်းသတ်မှတခ

် ျက်များ ှိ ိင်သည်။ အေသးစိတ်
အတွက် အသံး ပြခင်းဆိင်ရာ သတ်မှတခ
် ျက်များတွင် ကည့်ပါ။