19.11.

2016

Pitanja i odgovori

POTRAŽIVANJA KOJA SE NE MOGU ZAPLENITI

Pitanje:

• Šta se podrazumeva pod potraživanjem koje se ne može zapleniti u smislu člana 341. stav 1.
tačka 1) Zakona o obligacionim odnosima?

Odgovor:

Prema članu 341. stav 1. tačka 1) Zakona o obligacionim odnosima ("Sl. list SFRJ", br. 29/78, 39/85, 45/89 -
odluka USJ i 57/89, "Sl. list SRJ", br. 31/93 i "Sl. list SCG", br. 1/2003 - Ustavna povelja - dalje: ZOO) ne može
prestati jednostranom kompenzacijom, i ako su ispunjeni svi ostali uslovi, potraživanje koje se ne može
zapleniti. Sâm ZOO ne određuje koja potraživanja ne mogu biti predmet zaplene, te norme o tome treba
potražiti u zakonu kojim se uređuje prinudno izvršenje. Reč je o Zakonu o izvršenju i obezbeđenju ("Sl. glasnik
RS", br. 31/2011, 99/2011 - dr. zakon, 109/2013 - odluka US i 55/2014 - dalje: Zakon). Ovim zakonom uređeno
je prinudno izvršenje na potraživanjima, a među odredbama koje uređuju ovaj oblik prinudnog izvršenja nalaze
se i odredbe o izuzimanju od izvršenja i ograničenju izvršenja. Kada je reč o izuzimanju od izvršenja,
potraživanja koja su izuzeta od izvršenja uopšte ne mogu biti predmet zaplene, a potraživanja za koja važe
ograničenja izvršenja, mogu biti predmet zaplene, ali samo do određene vrednosti.

Prema članu 147. Zakona od izvršenja su izuzeta sledeća potraživanja:

1) potraživanje po osnovu zakonskog izdržavanja, naknade štete nastale usled oštećenja zdravlja ili
umanjenja, odnosno gubitka radne sposobnosti i zbog izgubljenog izdržavanja usled smrti davaoca
izdržavanja;

2) potraživanje po osnovu naknade zbog telesnog oštećenja po propisima o invalidskom osiguranju;

3) potraživanje po osnovu socijalne pomoći;

4) potraživanje po osnovu privremene nezaposlenosti;

5) potraživanje po osnovu dodatka na decu;

6) potraživanje po osnovu stipendije i pomoći učenicima i studentima;

7) druga potraživanja čiji je prenos zabranjen zakonom. Ovo je generalna odredba koja upućuje na druge
propise i mogućnost da se još nekim propisom izuzme od mogućnosti prenosa potraživanja i neka druga
potraživanja, osim onih koja izričito pominje Zakon.

Osim ovih potraživanja koja su u celosti izuzeta od mogućnosti zaplene, odnosno sprovođenja prinudnog
izvršenja, neka potraživanja su izuzeta delimično. Delimično izuzimanje znači da se prinudno izvršenje može
sprovesti samo na delu potraživanja, ali ne i na celom potraživanju, a to onda važi i za kompenzaciju. Kod
delimičnog izuzimanja od mogućnosti prinudnog izvršenja Zakon razlikuje i to da li je reč o novčanim ili
nenovčanim potraživanjima. Za novčana potraživanja predviđa da se izvršenje na zaradi i penziji, kao i na
naknadi zarade može sprovesti do iznosa od dve trećine zarade, penzije ili naknade zarade, ali ako se
izvršenje sprovodi na minimalnoj zaradi, predmet izvršenja može biti samo do jedne polovine zarade. Ovo važi
i za platu oficira, podoficira, vojnika po ugovoru, vojnog službenika, kao i na primanja lica u rezervnom sastavu
za vreme vojne službe. Izvršenje na primanju ratnih i mirnodopskih vojnih invalida po osnovu invalidnine,
ortopedskog dodatka i invalidskog dodatka može se sprovesti samo za potraživanja po osnovu zakonskog
izdržavanja, naknade štete nastale usled oštećenja zdravlja ili umanjenja, odnosno gubitka radne sposobnosti i
zbog izgubljenog izdržavanja usled smrti davaoca izdržavanja, i to do iznosa od jedne polovine tog primanja.
Izvršenje na primanju po osnovu naknade štete u vidu novčane rente koja se dosuđuje na osnovu pravila
obligacionog prava, ugovora o doživotnom izdržavanju, kao i na primanju po osnovu ugovora o osiguranju
života, može se sprovesti samo na delu koji prelazi iznos najviše stalne socijalne pomoći koja se isplaćuje na
području na kome izvršni dužnik ima prebivalište.

Od nenovčanih potraživanja, Zakon uređuje samo ograničenja prinudnog izvršenja na potraživanjima koja se
sastoje u predaji stvari. U ovoj situaciji, izvršenje je moguće u meri u kojoj bi se moglo sprovesti da je stvar u
svojini izvršnog dužnika i da se primenjuju pravila o izvršenju radi namirenja novčanog potraživanja na
pokretnim stvarima. To dalje upućuje na primenu ograničenja koja važe za izvršenje radi namirenja novčanog
ParagrafLex Strana 1.(od 2)
 19.11.2016
potraživanja na pokretnim stvarima. Prema članu 82. Zakona ne mogu biti predmet izvršenja:

1) odeća, obuća i drugi predmeti lične upotrebe, posteljne stvari, posuđe, deo nameštaja koji je neophodan
izvršnom dužniku i članovima njegovog domaćinstva, kao i šporet, frižider i peć za grejanje;

2) hrana i ogrev za potrebe izvršnog dužnika i članova njegovog domaćinstva za tri meseca;

3) gotov novac izvršnog dužnika koji ima stalna mesečna primanja do mesečnog iznosa koji je po zakonu
izuzet od izvršenja, srazmerno vremenu do sledećeg primanja;

4) ordenje, medalje, ratne spomenice i drugi znaci odlikovanja i priznanja koje je primio izvršni dužnik, lična
pisma, rukopisi i drugi lični spisi izvršnog dužnika, kao i porodične fotografije;

5) pomagala koja su invalidu ili drugom licu sa telesnim nedostacima neophodna za obavljanje njegovih
životnih funkcija;

6) kućni ljubimac.

Iz ovih odredaba proizlazi to da ne mogu biti predmet izvršenja, ne samo stvari koje su navedene u ovom
članu, već ni potraživanja na predaju ovih stvari. A iz ugla kompenzacije, da se ne može prebiti potraživanje na
predaju neke od ovih stvari sa dugovanjem, i ako su za kompenzaciju stekli drugi neophodni uslovi predviđeni
zakonom.

ParagrafLex Strana 2.(od 2)