^èŒ~°‡aO^Œ∞

x^Œ„ ÖË=@O: „ÉÏ¿Çχ =ÚǨ˙ˆ~Î L`å÷Ü«∞ zO`«ÜÕ∞ ^•`«‡<À Ç≤Ï`«"£∞.

㨇~°}O "åã¨∞^Õ=㨺 ‰õΩ~åº`ü Hõe=∞ÖÏѨǨÏ"£∞.
ã¨∂~°∞º_»∞ L^Œ~ÚOK«_®xH˜ 2 =ÚǨ˙~åÎÅ∞ JO>Ë ã¨∞=∂~°∞QÍ `≥Å"¡ å~°∞*Ï=Ú#
4.30 #∞O_ç5.00 QÆO@Å #_»∞=∞ x„^Œ ÖË"åe.
ѨOK«Ñ¨OK« L+¨óHÍÅó, ã¨Ñ¨ÎѨOKå~°∞}À^ŒÜ«∞ó,
J+¨ìѨOK« Éèí"Õ`ü „áê`«ó, âı+¨O ã¨∂~Àº^ŒÜ«∞ó 㨇 $`«ó.
ã¨∂~°∞º_»∞ L^Œ~ÚOK«\ÏxH˜ ѨÓ~°fiO Ô~O_»∞ QÆ_çÜ«∞Å∞ (ã¨∞=∂~°∞QÍ 5 #∞O_ç
6QÆO@Å∞) „áê`«óHÍÅO. =¸_»∞QÆ_Ü ç ∞« Å∞ (4.30#∞Oz 5 QÆO@Å∞) J~°∞}À^ŒÜ∞«
HÍÅO.5QÆ_çÜ«∞Å∞ (3.30#∞Oz 4.30) L+¨óHÍÅO.
x„^Œ ÖËz#`«~åfi`« "åã¨∞^Õ=Ùx JO>Ë `«#‰õΩ W+¨ìO J~Ú#^Õ=Ù_çx
`«ÅK«∞HÀ"åe.
Ǩψ~ ~å=∞ Ǩψ~ ~å=∞ ~å=∞ ~å=∞ Ǩψ~ Ǩψ~
Ǩψ~ Hõ$+¨‚ Ǩψ~ Hõ$+¨‚ Hõ$+¨‚ Hõ$+¨‚ Ǩψ~ Ǩψ~.
qâıfiâ◊O ˆHâ◊=O _è»∞O_èçO ^ŒO_»áê}˜O K« Éèˇ·~°="£∞
=O^Õ HÍjO QÆ∞ǨÏO QÆOQÍO Éèí"åhO =∞}˜Hõi‚HÍ"£∞.
WÖÏ W+¨ì"≥∞ÿ#^≥·"åxH˜ ã¨O|OkèOz#„áê~°÷# KÕã¨∞HÀ"åe.
^≥·=㨇~°}O `«~åfi`« "≥∞Å¡QÍ Hõà◊√§ `≥iz ‰õΩ_ç J~°KÕ~Úx H˜Ok#∞Oz
ÃÑ·H˜ K«∂ã¨∂Î –
Hõ~儈Q =ã¨`Õ ÅH©∆ ‡ó, Hõ~°=∞^èÕº ã¨~°ã¨fif,
Hõ~°=¸ÖË `«∞ ™êq„f, „ѨÉèÏ`Õ Hõ~°^Œ~°≈#"£∞.
J~°KÕ~Ú H˜Ok"≥·Ñ¨Ù z=~° ÅH˜∆ ‡, =∞^茺֒ ã¨~°ã¨fiu, "≥Ú^Œ\’¡ ™êq„ux
㨇iOKåe. `«~åfi`« â◊√ÉèÏâ◊√ÉèÏÅ∞ Uq K«∂ã≤<å W|ƒOk LO_»^Œ∞. P`«~åfi`«–
ã¨=Ú„^Œ=ã¨<Õ! ^Õq! Ѩ~°fi`«ã¨Î#=∞O_»ÖË!
q+¨µ‚Ѩufl! #=∞ ã¨∞ÎÉèíºO, áê^Œã¨Ê~°≈O Hõ∆=∞ã¨fi "Õ∞.
2 PKå~°ãO¨ „QÆÇϨ O

JO@∂ Éèí∂q∞x „áêi÷ã¨∂Î Éèí∂q∞H˜ #=∞㨯iOz `«~åfi`« =∞OK«O g∞^Œ

#∞Oz HÍÅ∞ <ÕÅÃÑ· "≥∂áêe.
^ŒO`«^è•=#O: Lk`Õ K« ã¨∂ˆ~º Ü«∞ó Hõ~Àu ^ŒO`«^è•=#"£∞
ã¨q`å ÉèíH˜∆`« ¿ãÎ# Ñ≤`«$=Oâ◊㨺 Ѷ¨∂`«Hõó.
ã¨∂~°∞º_»∞ L^Œ~ÚOK«Hõ=ÚO^Õ Ñ¨à◊√¡ `À=ÚHÀ"åe.
„ѨH∆Íà◊º ǨϙœÎ áê^Ò K« =ÚYO K« ã¨∞ã¨=∂Ç≤Ï`«ó
^ŒH˜∆}O ÉÏǨï =Ú^Œú$`«º Hõ$`åfi *Ï#fiO`«~å `«`«ó.
KÕ`∞« Å∂, HÍà◊¥§, =ÚY=¸, „â◊^QúŒ Í Hõ_∞» HÀ¯"åe. ‰õÄ~°∞Ûx, ~Ô O_»∞ "≥∂HÍà◊=¡ ∞^躌
#∞Oz ‰õΩ_çKÕu`À Ѩà◊√§ `À=ÚHÀ"åe.
=¸„`Õ, ˆ~`«ã≤, q@ûˆ~æ, ^ŒO`«^è•=#Hõ~°‡}˜,
ÉèíH∆ͺ}ÏO ÉèíHõ∆}Ë K≥·=, „Hõ=∂^£ QÆO_»∂+¨ =∂K«ˆ~`ü.
=∞Å (8 ™ê~°∞¡) =¸„`åÅ∞ (4 ™ê~°∞¡), ˆ~`«ã¨∞û q_çz#`«~°∞"å`« (12 ™ê~°∞¡),
Ѩà√◊ ¡ `À=Ú‰õΩ<Õ@ѨÙ_∞» , J#flO "≥Ú^Œ Öˇ#· q u#fl`«~∞° "å`« (12 ™ê~°∞)¡ ѨÙH¯˜ eOKåe.
ѨÙ~°`« ã¨û~°fi^Õ"å â◊Û, ^ŒH˜∆}Ë Ñ≤`«~° ã¨Î^ä•,
|∞∞+¨Ü«∞ó Ѩ$+¨ª`« ã¨ûˆ~fi, "å"Õ∞ QÆO_»∂+¨ =Ú`«û$*Ë`ü.
`«#‰õΩ Z^Œ∞@ ^Õ=`«Å∞, ‰õΩ_ç„ѨH¯õ # Ñ≤`$« ^Õ=`«Å∞, "≥#Hõ |∞∞+¨µÅ∞, LO\Ï~°∞.
HÍ|\˜ì ѨÙH˜¯eOz#hà◊√¡ =ÔQ·~å Z_»=∞"≥·Ñ¨Ù Lq∞‡ "ÕÜ«∂e.
QÆO_»∂+¨ ™êº^äŒ ã¨=∞ÜÕ∞ `«~°˚<åº =„HõÎKåÅ#"£∞
Hõ~Àu Ü«∞k =¸_è®`å‡ ~“~°=O #~°HõO „=*Ë`ü.
ѨÙH˜¯eOKÕ@ѨÙ_»∞ (^ŒO`«^•è =#O =ÔQ~· å ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’#∂) Ѩà√◊ `¡ À=∞@O=O\˜
Ѩ#∞Å∞ K«∂ѨÙ_»∞"Õe`À KÕÜ«∞QÆ∂_»^Œ∞.
„ѨÉèÏ`Õ, "≥∞ÿ^èŒ∞<Õ K≥·=, „Ѩ„™ê"Õ, ^ŒO`«^è•=<Õ,
™êfl<Õ K«, Éè’[<Õ HÍÖË, =∞ø#O +¨@∞û qnèÜ«∞`Õ.
ã¨∂~Àº^ŒÜ«∞ã¨=∞Ü«∞OÖ’#∂, =∞Å=¸„`«qã¨~°˚#O ã¨=∞Ü«∞OÖ’#∂, Ѩà◊√§
`À=ÚH˘<Õ@ѨÙ_»∞, ™êfl#O KÕ¿ã@ѨÙ_»∞, Éè’[#O KÕ¿ã@ѨÙ_»∞, ã¨OÉè’QÆã=¨ ∞Ü«∞O
Ö’#∂, =∞ø#OQÍ LO_®e.
 PKå~°ãO¨ „QÆÇϨ O 3

^Œ∂~å ^Œ=ã¨^è•`ü =¸„`«O ѨÙs+¨O K« ã¨=∂K«ˆ~`ü.

=∞Å=¸„`«qã¨~°˚# WO\˜H˜ ^Œ∂~°OQÍ KÕÜ«∂e.
QÆK«ÛùO ã≤Î+¨ªO K« qëêªO =¸„`«O K« <À`«û$*Ë`ü.
#_»∞ã¨∂Î QÍx, xÅ∞K«∞O_ç QÍh =∞Å=¸„`«qã¨~°˚# KÕÜ«∞QÆ∂_»^Œ∞.
Ѩq„`«O K« ^ŒH˜∆}Ë Hõˆ~‚ Hõ$`åfi q}∂‡„`« =Ú`üã¨$*Ë`ü.
=∞Å=¸„`«qã¨~#˚° ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Ü«∞*’˝Ñg¨ `åxfl ‰õΩ_çKq≥ H˜ `«yeOK«∞HÀ"åe.
(ã¨OÉè’QÆã¨=∞Ü«∞OÖ’ "≥∞_»Ö’ ^ŒO_»ÖÏQÍ =∞_çz "Õã¨∞HÀ"åe.)
^ŒO`«^è•=#O „áêV√‡M’^ŒV√‡M’ "åÑ≤ kfi ~åK«=∞º `«`«ó Ѩ~°õ"£∞
LHõÎHÍ¿+ª# ‰õΩsfi`« "åQƺ`À ^ŒO`«^è•=#"£∞.
`«∂~°∞Ê ÖË^• L`«~Î O° "≥Ñ· Ù¨ uiy ‰õÄ~°∞Ûx ~Ô O_»∞ ™ê~°∞¡ PK«=∞#O KÕã,≤ =∞ø#OQÍ
^ŒO`«^è•=#O KÕã¨∞HÀ"åe.
ÉÏǨ˙ *Ï#fiO`«~O° Hõ$`åfi ‰õΩ‰õΩ¯\Ïã¨#ã¨Oã≤`÷ ó« ,
`«~°Ê}ÏK«=∞<ÀÖË¡Yº ^ŒO`«^è•=# =∂K«ˆ~`ü.
Q˘O`«∞‰õΩ ‰õÄ~°∞Ûx KÕ`∞« Å∞ ~Ô O_»∂ "≥∂HÍà◊§=∞^躌 Ö’ LOK«∞‰õΩx (nx<Õ ‰õΩ‰õΩ¯
\Ïã¨#O JO\Ï~°∞.) PK«=∞#O KÕã≤ JÖψQ ^ŒO`«^è•=#O KÕã¨∞HÀ"åe.
x`«ºHõ~‡° Å∞: # "å=â◊ºHõHõ~å‡}˜ HÍ~åº}˜ „Ѩu"åã¨~°"£∞
™êfl#O, ã¨O^蕺, [áÈ, Ǩϟ"≥∂, ™êfi^蕺Ü≥∂, ^Õ=`å~°Û#O,
"≥·â◊fi^Õ=O, `« ^ä•u^䌺O, #==∞O x`«º`«~°Ê}"£∞.
™êfl#O, ã¨O^蕺=O^Œ#O, [ѨO, Ǩϟ=∞O, „|Ǩχܫ∞[˝O, ^Õ=`å~°Û#O,
"≥·â◊fi^Õ=O, Pu^䌺O, Ñ≤`«$`«~°Ê}O, J<Õ 9 Hõ~°‡Å∞ „Ѩu~ÀE `«Ñ¨ÊHõ KÕÜ«∂e.
™êfl#O: L`«Î=∞O `«∞ #n™êfl#O, `«\ψH =∞^茺=∞O 㨇 $`«"£∞,
"åÑ‘™êfl# ã¨∞Î ™ê=∂#ºO ÉèÏO_»™êfl#O =$^ä• Éèí"Õ`ü.
„Ѩ=Ç≤ÏOKÕ #n[ÖÏÅÖ’ ™êfl#O KÕÜ«∞@O L`«Î=∞O. („Ѩ"åǨÏO LO_»x)
K≥é∞=ÙÅÖ’ ™êfl#O =∞^躌 =∞O. ÉÏq=^ŒÌ ™êfl#O ™ê=∂#ºO. QÆ`º« O`«~O° ÖËHáõ È`Õ<Õ
xÅ= L#fl (WO\’¡ aO^≥ Ö ’ "≥ Ú .)hà◊ √ ¡ "≥ Ú ^Œ Öˇ · # "å\˜ ` À ™êfl#O
KÕÜ«∞=K«∞Û.DxÜ«∞=∞O J=HÍâ◊O L#flѨÙ_Õ. J=HÍâ◊O ÖËxѨHõ∆OÖ’ WO\’¡#∞,
J<å~ÀQƺO "≥Ú. W|ƒO^Œ∞ÅÖ’#∂ "Õ_çhà◊¡`À ™êfl#O KÕÜ«∞@O `«Ñ¨C HÍ^Œ∞.
4 PKå~°ãO¨ „QÆÇϨ O

<åaè=∂„`Õ [ÖË ã≤÷`åfi, Hõ$`åfi ˆHâßO zÛùMÏO kfi[ó

x~°∞^ŒúHõ~°‚<å㨠ã¨∞Î „u"å~°O =∞[˚#O K«ˆ~`ü.
ÉÁ_»∞Ö¤ ’`«∞hà◊Ö¡ ’ LO_ç, tY=Ú_ç qÑ≤Ê ~Ô O_»∞áêÜ«∞Å∞QÍ KÕã,≤ ~Ô O_»∞ K≥=ÙÅ#∞,
~Ô O_»∞ =Ú‰õΩ¯~°O„^è•Å#∞, KÕ`∞« Å"Õà`¡◊ À =¸ã≤ =¸_»∞™ê~°∞¡ h\˜Ö’ =Ú#Hõ "ÕÜ∂« e.
ã¨OHõÅÊ ã¨∂ûHõÎѨ~î°#O =∂~°̊#O KåѶ¨∞=∞~°¬}"£∞,
^Õ"åk`«~°Ê}O K≥·=, ™êfl#O ѨOKåOQÆÅHõ∆}"£∞.
ã¨OHõÅÊO, ã¨∂HõÑÎ ~¨ #°î O, =∂~°#˚ O, JѶ∞¨ =∞~°¬}=∞O„`«Ñ~¨ #°î O, ^Õ=,|∞∞+≤,Ñ≤`$«
`«~°Ê}O Jx ™êfl<åxH˜ 5 JOQÍÅ∞.
„™È`«™È Haè=ÚYO ™êflÜ«∂ <å‡~°˚#O KåѶ¨∞=∞~°¬}"£∞,
J#º „`å~°¯=ÚM’ ~å„`Ò, „áêV√‡M’ Hyfl=ÚM’ HÑ≤ "å.
#kÖ’ „Ѩ"åǨxH˜ Z^Œ∞~°∞QÍ ™êfl#O KÕÜ«∂e. K≥~°∞=ÙÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#"å\˜Ö’
ã¨∂~°∞º_çH˜ Z^Œ∞~°∞QÍ#∞, ~å„u"Õà◊Ö’ `«∂~°∞Ê ÖË^• JyflH˜ Z^Œ∞~°∞QÍ#∂ ™êfl#O
KÕÜ∂« e.
™êfl#O K«`«∞ifi^èŒO „áÈHõÎO t~°ó HõO~î°O, Hõ\ ©, Ѩ^Œ"£∞,
áê^Œ™êfl#O `«∞ Éèí∞HõκO`Õ, =¸„`À`«ûˆ~æ Hõ>Ë ã¨Î^•,
HõO~î°™êfl#O `«∞ qëêªO`Õ, â◊¥„^Œã¨Êˆ~≈ t~° ã¨Î^•.
™êfl#O JO>Ë t~°™êûfl#"Õ∞. â◊√zHÀã¨O KÕÜ«∞=Åã≤#™êfl<åÅ∞ 4 ~°HÍÅ∞.
Éè’[#O KÕã≤#`«~°∞"å`« áê^Œ™êfl#O ("≥∂HÍà◊¡=~°‰õΩ HÍà◊√¡ Hõ_»∞QÆ∞HÀ=@O),
=¸„`«qã¨~°˚#O KÕã≤#`«~°∞"å`« Hõ\ ˜ ™êfl#O (#_»∞=Ú =~°‰õΩ Hõ_»∞QÆ∞HÀ=@O),
=∞Åqã¨~#˚° O KÕã#≤ `«~∞° "å`« HõO~î™° êfl#O, (`«Å q_çz (=ÚYO`À ã¨Ç¨ ) q∞ye#
Xà◊§O`å `«_ç¿ã@@∞¡ ™êfl#O KÕÜ«∞@O), JO@~åx"åix JO@∞‰õΩ#flѨÙ_»∞
t~°™êûfl#O (`«Å ‰õÄ_® `«_Ñç ≤ ™êfl#O KÕÜ∞« @O). â◊√ÉèÏâ◊√ÉèHí ~õ ‡° Å∞ KÕ¿ã~ÀAÅÖ’
DxÜ«∞=∂xfl `«Ñ¨Ê‰õΩO_® áê\˜OKåe.
K«hflà◊§™êfl#O: „áê`« j≈`åOÉèíã≤ ™êfl#O, H˜Oz ^Œ∞ëê‚#flÉè’[#"£∞,
=∂#∞ëê}Ï q∞^ŒO Ѩ^䌺O, Ѩܫ∞ó, =Ü«∞ó, „ã≤ÎÜ«∞ó.
L^ŒÜ«∞O K«hflà◊¡`À<Õ ™êfl#O KÕÜ«∂e. H˘OK≥O "Õ_çQÍ LO_Õ J#flO u<åe.
áêÅ∞ „`åQÍe. `«#HõO>Ë ÃÑ^ŒÌ=Ü«∞ã¨∞Ö’ L#fl„ã‘ÎÅ#∞ HõÅ=QÆ∂_»^Œ∞.
 PKå~°ãO¨ „QÆÇϨ O 5

"Õ_hç à◊√:¡ =∞$`Õ [#‡x ã¨O„HÍO`Ò „âß^Õú [#‡k<Õ `«^ä•

Jã¨Ê $â◊ºã¨Ê~°≈<Õ K≥·= # ™êflÜ«∂ ^Œ∞+¨‚"åi}Ï.
*Ï`åâ∫K«, =∞$`åâ∫K« ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’, ã¨O„HÍOuã¨=∞Ü«∂ÅÖ’, „âß^ŒúO
ÃÑ>Ëì~ÀAÅÖ’, ѨÙ\˜ì#~ÀA#, `åHõ‰õÄ_»x"åix `åH˜#ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’, ã¨Ñ¨Îq∞,
ѨÓi‚=∞, J=∂"å㨺ÅÖ’#∞ "Õ_çh\˜`À ™êfl#O KÕÜ«∞QÆ∂_»^Œ∞.
™êfl#O ~°[Hõfˆ~÷+¨µ, Éè’[#O q=∞`åÅÜÕ∞,
<åÑ≤`«ã¨º QÆ$¿ÇÏ H∆“~°O, ~“~°=O #~°HõO „=*Ë`ü.
KåHõe~ˆ =ÙÖ’ ™êfl#O KÕÜ∞« QÆ∂_»^∞Œ . â◊„`«∞=ÙÅ WO_»Ö¡ ’ Éè’[#O KÕÜ∞« QÆ∂_»^∞Œ .
=∞OQÆe"å_çWO\˜H˜ "≥o¡ H∆“~°O KÕ~ÚOK«∞HÀQÆ∂_»^∞Œ .
[Åáê„`«O Hõˆ~ ^èŒ$`åfi ѨO^ä•#O Ü≥∂ HkèQÆK«Ûùu
K«O_®ÅѨu`å<£ ^Œ$ëêìfi # ^À+¨ó HõÑ≤Ö’ H„|g`ü.
^•iÖ’ #_çKÕ@ѨÙ_»∞ hà◊¡áê„`« KÕuÖ’ LOK«∞‰õΩO>Ë K«O_®Å∞~°∞ "≥Ú^Œ
Öˇ#· "åix K«∂z<å =∞_çH˜ ^À+¨O ÖË^∞Œ . =∞_çQÍ L#flѨÙ_»∞ KÕuÖ’ `«Ñʨ Hõ [Åáê„`«
LO_®e.
^Õ"åÅÜÕ∞ K«, <ÒHÍÜ«∂O, fˆ~÷, "≥·"åÇ≤ψH `«^ä•,
ã¨ÉèÏÜ«∂O, Ü«∞[˝âßÖÏÜ«∂O, ã¨Ê~°≈^ÀëÈ # q^Œº`Õ.
QÆ∞_çÖ’#∂, <ÒHõ (|ã¨∞û, ~Ô Å· ∞ "≥Ú^Œ Öˇ#· "åǨÏ<åÅ)Ö’#∂, u~°∞<åà◊§Ö’#∂,
q"åǨÏOÖ’#∂, ã¨ÉÅíè Ö’#∂, Ü«∞[˝âßÅÅÖ’#∂ W`«~∞° Å#∂ `åH˜<å ã¨Ê~°≈^À+¨O
LO_»^∞Œ .
㨯O^èÕ, Hõ"å>Ë, áêëê}Ë, P„~°Ì=„ã¨ÎO # xH˜∆¿Ñ`ü.
|∞[Og∞^Œ, `«Å∞ѨÙÅg∞^Œ, ~åug∞^Œ `«_çQÆ∞_»¤#∞ LOK«QÆ∂_»^Œ∞.
=ã„OΨ : J+ì̈ǨÏãÎ̈O, #=O, âıfi`«O, ã¨^Œâ◊O, ^èÒ`« =∞O|~°"£∞,
â◊√+¨¯O K« ^è•~°ÜÕ∞^£ q^•fiO `«û~°fiHõ~°‡ã¨∞ áê=#"£∞.
Zxq∞k=¸~°Åá⁄_»=Ù L#fln, `≥Å¡xn, JOK«∞ L#fln, H˘`«În, LkH˜#n,
ÉÏQÍ Pi#n, J~Ú#=„™êÎxfl Hõ@∞ìHÀ"åe.
^ŒQÆúO, r~°‚O K«, =∞e#O, =¸+≤HÀѨǨÏ`«O `«^ä•,
MÏk`«O QÀ=∞Ç≤Ïëêº^≥·ºó `«`ü `åº[ºO ã¨~°fi^• kfi*ˇ·ó.
6 PKå~°ãO¨ „QÆÇϨ O

HÍe#n, ziy#n, =ÚiH˜ Ѩ\ ˜ì#n, ZÅ∞HõÅ∞ H˘iH˜#n, P=ÙÅ∂ ˆQ^≥Å∂

"≥Ú^Œ Öˇ·#[O`«∞=ÙÅ∞ #q∞e#n J~Ú#=„™êÎÅ#∞ Hõ@∞ìHÀQÆ∂_»^Œ∞.
<åÉè∫, Ѩ$¿+ª, áê~°≈fiÜ≥∂ â◊Û, "å=∞‰õΩH∆“, „Hõ=∂^£ kfi[ó
HõKåÛù<åO ѨOK«HõO *˽ܫ∞O Hõ~°‡HÍÖË ã¨^• |∞^è≥·ó.
ÉÁ_»∞¤^ŒQÆæ~°, "≥#Hõ, Ô~O_»∞„ѨHõ¯Å, á⁄@ì‰õΩ Z_»=∞"≥·Ñ¨Ù# WÖÏ "≥Ú`«ÎO 5 KÀ@¡
QÀpÅ∞ ÃÑ@∞ì‰õΩx, Hõhã¨O "≥∂HÍÅ∞ H˜Ok=~°‰õΩ ѨOK≥ Hõ@∞ìHÀ"åe. <åÅ∞QÆ∞
JOK«∞Å∂ ֒ѨÅ<Õ LO_®e HÍx ÉÜ«∞@‰õΩ Hõ#|_»QÆ∂_»^Œ∞.
uÅHõ^è~• °}O: ™êfl`åfi ѨÙO„_»O =∞$^• ‰õΩ~åº^£, Ǩï`åfi K≥·= `«∞ Éèí㨇<å,
^Õ"å #Éèíº~°Ûº QÆO^èÕ#, ã¨~°fiáêáêѨ#∞`«ÎÜÕ∞.
™êfl#O KÕÜ«∞QÍ<Õ =∞$uÎHõ ÖË^• [ÅO`À#∂, Ǩϟ=∞O (JyflHÍ~°ºO ÖË^•
Báêã¨#O) J~Ú#`«~°∞"å`« (DJ=HÍâ◊O ÖË#ѨÙ_»∞ ã¨O^蕺=O^Œ#OÖ’ J~°…º
`«~Ê° }ÏÅ∞ J~Ú#`«~∞° "å`«) Éèãí ‡¨ O`À#∂, ^Õ=`å~°Û#O J~Ú#`«~∞° "å`« QÆO^èOŒ `À#∂
uÅHõO (T~°úfi ÖËHõ u~°ºH± ѨÙO„_»O) ^èŒiOKåe.
Éèí㨇<å "≥· „uѨÙO„_»O K« QÆ$Ç≤Ï}Ï [Åã¨OÜ«Ú`«"£∞
^è•~°ºO „uã¨O^茺O „ã‘Î}ÏO K« Ü«∞f<åO [Å=i˚`«"£∞.
QÆ$ǨÏã¨∞÷ =¸_»∞ã¨O^躌 ÅÖ’#∂ Éè™í ê‡xfl `«_Ñç ≤ ѨÙO„_»O ÃÑ@∞ìHÀ"åe. Ü«∞`«∞Å∞,
„ã‘ÎÅ∞ `«_»Ñ¨‰õΩO_® á⁄_çÉèí㨇O ^èŒiOKåe.
Pã¨#O Hõ$ëê‚l<Õ <ÀѨqâı`ü Hõ^•z`ü Ѩل`«"å<£ QÆ$Ç‘Ï.
H˘_»∞‰õΩÅ∞ Hõey#"å_»∞ #Å¡lOHõK~« ‡° OÃÑ· ‰õÄ~ÀÛQÆ∂_»^∞Œ . ^Œ~åƒùã#¨ O, ^•xg∞^Œ
=„ã¨ÎO "Õã¨∞‰õΩx ‰õÄ~°∞ÛO_ç Hõ~°‡Å <åK«iOK«_»O PKå~°O.
áê„`«ã¨ûO^躕 HÍÅO: L`«Î=∂ `å~°HÀ¿Ñ`å, =∞^茺=∂ Å∞ѨÎ`å~°HÍ,
J^èŒ=∂ ã¨∂~°ºã¨Ç≤Ï`å, „áê`«ã¨ûO^蕺 „u^è• =∞`å.
„áê`«ãû¨ O^躌 "å~°Û_®xH˜ (J~°º… „Ѩ^•<åxH˜) #Hõ„∆ `åÅ∞ L#flã¨=∞Ü«∞O L`«=Î ∞O.
#Hõ∆„`åÅ∞ áÈ~Ú WOHÍ ã¨∂~Àº^ŒÜ«∞O HÍxã¨=∞Ü«∞O =∞^茺=∞O. ã¨∂~°∞º_»∞
L^Œ~ÚOz#`«~°∞"åu ã¨=∞Ü«∞O J^èŒ=∞O.
™êÜ«∞Oã¨O^躕 HÍÅO: L`«Î=∂ ã¨∂~°ºã¨Ç≤Ï`å, =∞^茺 =∂#∞k`«`å~°HÍ,
J^èŒ=∂ `å~°HÀ¿Ñ`å, ™êÜ«∞Oã¨O^蕺 „u^è• =∞`å.
 PKå~°ãO¨ „QÆÇϨ O 7

™êÜ«∞OHÍÅO ã¨O^躌 "å~°Û_®xH˜ (J~°º… „Ѩ^•<åxH˜) ã¨∂~°∞º_»∞ L#flã¨=∞Ü«∞O

L`«Î=∞O. #Hõ∆„`åÅ∞ WOHÍ L^Œ~ÚOK«xã¨=∞Ü«∞O =∞^茺=∞O. #Hõ∆„`åÅ∞
L^Œ~ÚOz#`«~°∞"åuã¨=∞Ü«∞O J^èŒ=∞O.
K«`«„™È Ѷ¨∞\˜HÍ ™êûÜ«∞O Q“}HÍÅ ã¨∞Î =∞^茺=∞ó,
„áê`«óHÍÖË H¿Ñº= "Õ∞= ã¨O^蕺HÍÅ Lni`«ó.
ã¨∂~°∞º_»∞ L^Œ~ÚOz#`«~°∞"å`« 4 QÆ_çÜ«∞Å∞ (L^ŒÜ«∞O 8 QÆO@Å=~°‰õΩ)
„áê`«ãû¨ O^躌 ‰õΩ, ã¨∂~°∞º_»∞ Jã¨qÎ ∞Oz#`«~∞° "å`« 4 QÆ_Ü
ç ∞« Å∞ (~å„u 8 QÆO@Å=~°‰Ωõ )
™êÜ«∞Oã¨O^躌 ‰õΩ Q“}ã¨=∞Ü«∞O. =ÚYºHÍÅOÖ’ ‰õΩ^Œ~H° áõ È`Õ Q“}HÍÅOÖ’ <≥<· å
ã¨O^蕺=O^Œ#O KÕÜ«∞=K«∞Û.
ˆHâ◊"åk<å=∂Å∞: q„áê}ÏO Hõ∆„uÜ«∂}ÏO K« „Ѩ}"åk #"≥∂ HO`«Hõ"£∞
ã¨∞"åã≤h<åO "≥·âߺ<åO ˆHâ◊"åk #"≥∂ HO`«Hõ"£∞
q^èŒ"å<åO â◊¥„^•}ÏO <å=∞=∂„`«O qnèÜ«∞`Õ.
„ÉÏǨχ}∞Å∞, Hõ„∆ uÜ«ÚÅ∞ Hˆ â◊"åk<å=∂Å#∞ "≥Ú^Œ@ FOHÍ~°O, z=~° #=∞ó
â◊|OÌ `À (FO Hˆ â◊"åÜ«∞ #=∞ó ) K≥áêÊe. =Ú`≥^η ∞Œ =Å∞, "≥â· √◊ ºÅ∞ "≥Ú^Œ@ FOHÍ~°O
ÖˉõΩO_®, z=~° #=∞ó â◊|ÌO`À (ˆHâ◊"åÜ«∞ #=∞ó) K≥áêÊe. Éèí~°Î ÖËx„ã‘ÎÅ∞,
â◊¥„^Œ∞Å∞ "≥Ú^Œ@ FOHÍ~°=¸, z=~° #=∞ó â◊|Ì=¸ Ô~O_»∂ ÖˉõΩO_®, (ˆHâ◊=,
<å~åÜ«∞}, =∂^èŒ= "≥Ú.) ˆH=ÅO <å=∂Å∞ =∂„`«"Õ∞ K≥áêÊe.
PK«=∞#O: QÀHõ~å‚Hõ$uǨϿãÎ# =∂+¨=∂„`«O [ÅO Ñ≤ÉË`ü,
`«#∂flº# =∞kèHõO "åÑ≤ ã¨∞~åáê#ã¨=∞O Éèí"Õ`ü.
P=ÙK≥q PHÍ~°OÖ’ LOz#KÕuÖ’ (‰õΩ_çKÕ~Ú ÉÁ@#"ÕÅ∞ "≥Ú^ŒÅ∞
#_çq∞"Õe"≥Ú^Œ\H˜ }õ ∞Ѩ٠^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ KÕiÛ K«∂ѨÙ_»∞"ÕÅ∞#∞ PÉÁ@#"Õeg∞kH˜ =Oz`Õ
U~°Ê_Õk QÀHõ~°‚O.) q∞#ѨyO[ =ÚxˆQO`«\ ˜ hà◊√¡ fã≤H˘x „`åQÍe. JO`«HõO>ˇ
Z‰õΩ¯= QÍx, `«‰õΩ¯= QÍx J~Ú#hà◊√§ ѨÙK«∞Û‰õΩO>Ë HõÅ∞¡`À ã¨=∂#O.
u+¨ª <åflKå"Õ∞`ü, „ѨǨϟfi "å, Pã‘# „ã≤Î ~åKå"Õ∞`ü.
xÅ∞K«∞x HÍx, =OyLO_ç (#_»∞ã¨∂Î =ÔQ·~å)HÍx, PK«=∞#O KÕÜ«∞QÆ∂_»^Œ∞.
PK«=∞#O ‰õÄ~°∞ÛO_ç =∂„`«"Õ∞ KÕÜ«∂e. Jk ‰õÄ_® =¸_»∞ Ѩ~åºÜ«∂Å∞
KÕÜ∂« e.
8 PKå~°ãO¨ „QÆÇϨ O

áê„}ÏÜ«∂=∞O: ѨOKåOQÆ∞maè ~åfl™ê„QÆÑ‘_»#O „Ѩ}"åaè^è•

=Ú „^ÕÜ«∞O ã¨~°fiáêѨѶ‘∞fl "å#„Ѩã¨÷QÆ$ǨÏã¨÷Ü≥∂ó.
QÆ$ǨÏã¨∞Å÷ ∞ „Ѩ}==Ú„^Œ`À „áê}ÏÜ«∂=∞O KÕÜ∂« e. Hõ_Kç uÕ J~Ú^Œ∞"Õà`¡◊ À#∞
=Ú‰õΩ~°O„^è•Å∞ =¸Ü«∞@O „Ѩ}==Ú„^Œ. „áê}ÏÜ«∂=∞O JO>Ë QÍex ÉOkèOz
LOK«@O. QÍex 1. Ñ‘ÅÛ@O, 3. =^ŒÅ@O, 2.PÑ≤"ÕÜ«∞@"Õ∞ „áê}ÏÜ«∂=∞O.
JO^Œ∞Hˆ „áê}Ü«∂=∞O KÕÜ∞« =∞x K≥Ñʨ \ÏxH˜ =Ú‰õΩ¯ =¸ã¨∞HÀ =∞O@∞O\Ï~°∞.
Hõx+≤ªHÍ<åq∞HÍOQÆ∞Ã+·ª ~åfl™ê„QÆ㨺 K« Ñ‘_»#"£∞
FOHÍ~°=Ú„^• ™ê „áÈHÍÎ Ü«∞`Õ â◊Û „|ǨχKåi}ó.
Ü«∞`«∞Å∞, „|ǨχKå~°∞Å∞ FOHÍ~°=Ú„^Œ`À „áê}ÏÜ«∂=∞O KÕÜ«∂e. ‰õΩ_çKÕu
ÉÁ@#"Õe`À ‰õΩ_ç"Ñ·≥ Ù¨ =Ú‰õΩ¯~°O„^è•hfl, z\˜HÔ #"ÕÅ∂, LOQÆ~O° "Õà√◊ ¡ ~Ô O_çO\˜`À
Z_»=∞"≥·Ñ¨Ù =Ú‰õΩ¯~°O„^è•hfl =¸ã≤LOK«@O FOHÍ~°=Ú„^Œ.
ukä: Ü«∂O ukäO ã¨=∞#∞„áêѨº L^ŒÜ«∞O Ü«∂u ÉèÏ㨯~°ó
™êukäO ã¨HõÖÏ *˽ܫ∂ ™êfl#^•#„=`åk+¨µ.
ã¨∂~Àº^ŒÜ«∞ã¨=∞Ü«∂xH˜ Uukä LO@∞O^À Pukä<Õ P~À[O`å K≥áêÊe.
ã¨∂~Àº^ŒÜ«∞O `«~åfi`« ukä =∂i<å =∂^蕺Ç≤ÏflHÍ^Œ∞ÅÖ’ JѨC_»∞#fl ukäx
K≥ѨÊQÆ∂_»^Œ∞.(Ñ≤`«$HÍ~åºÅÖ’ =∂„`«O Pã¨=∞Ü«∂x ‰õΩ#flukä<Õ K≥áêÊe.)
ã¨∂~Àº^ŒÜ∞« O `«~åfi`« =∂i#ukä =∞~°∞<å_»∞ ã¨∂~Àº^ŒÜ∂« xH˜ "≥oá¡ ÈÜÕ∞ѨHO∆õ Ö’
=∂„`«O ™êÜ«∞Oã¨O^蕺^Œ∞ÅÖ’ L^ŒÜ«∞Oukäx K≥Ñ≤Ê, `«^Œ∞Ѩi Pã¨=∞Ü«∂xH˜
L#flukäx K≥áêÊe. XˆH~ÀA =¸_»∞u^äŒ∞Å∞ LO>Ë =∞^茺ukäx K≥áêÊe.
=∂~°#˚ O: ã¨Ê $ëêìfi ǨϿãÎ# "å"Õ∞# `«>Ë #^•ºkˆH+¨µ K«
áê}˜<å ^ŒH˜∆}Ë <≥·= =∂~°˚ÜÕ∞`ü 㨉õΩâı# `«∞.
#^Œ∞Å∞, HÍÅ∞=Å∞ "≥Ú^Œ Öˇ#· "å\˜Ö’ ™êfl#O KÕã≤ ã¨O^蕺=O^Œ#O KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Z_»=∞KÕux h\˜ÃÑ· LOz ^Œ~°ƒùÅ`À ÖË^• ‰õΩ_çKÕ~Ú ÉÁ@#"ÕÅ∞,
LOQÆ~°O "ÕÅ∞, #_çq∞ "ÕÅ∞ HõeÑ≤ (=∞$w=Ú„^Œ) hà◊√¡ `«ÅÃÑ· K«Å∞¡HÀ"åe. W^Õ
=∂~°#˚ O.
áê„`«ã≤÷`À^ŒˆH <≥·= "å=∞ǨϙÈÎ^ŒˆH# "å
QÆ$¿ÇÏ `«∞ =∂~°˚#O ‰õΩ~åº <åfl#º ^ä≥· "åK«ˆ~`ü ã¨^•.
 PKå~°ãO¨ „QÆÇϨ O 9

WO\’¡ S`Õ áê„`«Ö’xhà◊`¡ À QÍh, ÖË^• Z_»=∞KÕuÖ’ hà◊§`À QÍx ‰õΩ_çKuÕ `À

=∞$w=Ú„^Œ`À =∂~°˚#O KÕã¨∞HÀ"åe.
J~°… ºÑ¨„^•#O: áê}˜ÉèϺO [Å =∂^•Ü«∞ QÍÜ«∞„`åº Kåaè=∞O„u`«"£∞
QÀâ◊$OQÆ=∂„`« =Ú^Œú$`«º [Å=∞^èÕº [ÅO xH˜∆¿Ñ`ü.
J~°… ºO WKÕÛã¨O^Œ~ƒ° Où Ö’ – ã¨∂~°∞º_çH˜ Jaè=ÚMOQÍ LO_ç, QÍÜ«∞„u =∞O„`«O`À
=∞O„uOz#hà◊¡#∞ ^Àã≤e`À P=ÙH˘=Ú‡ÅO`« Z`«∞Î#∞Oz hà◊¡Ö’ q_çzÃÑ\˜ì,
z\˜ÔH#"Õà◊¡z=~°Å`À [ÅaO^Œ∞=ÙÅ#∞ ÃÑ·H˜ ZQÆl=∂‡e.
QÍÜ«∞f„[ѨO: FOHÍ~°ó ѨÙ~°∞+¨ó MϺ`À, QÍÜ«∞„f „ã‘Îã¨fi~°∂Ñ≤}©,
`«Ü≥∂ ~°∞ÉèíÜ«∞ã¨OÜ≥∂ˆQ =„ã¨Î =∂KåÛù^Œº QÆ}º`Õ.
FOHÍ~°O ѨÙ~∞° +¨µ_»∞. QÍÜ«∞„f=∞O„`«O „ã‘.Î DÔ~O_»∂ Hõeã≤LO_Õ QÍÜ«∞„f=∞O„`«
[áêxfl =„ã¨ÎO HõÑ≤Ê ~°Ç¨Ï㨺OQÍ KÕÜ«∂e.
QÍÜ«∞„`åº "Õ^Œc[`åfi`ü "Õ^Œó Ѩ~°fiã¨∞ wÜ«∞`Õ
Ѩ~°fiaè ã¨∞Î [¿Ñ ^ÕÌgO # =∂ÖÏaèó Hõ^•K«#.
QÍÜ«∞„u "Õ^Œc[O. "Õ^ŒO KÕu"Õà◊§Hõ}∞ѨÙÅÖ’ QÍ#O KÕÜ«∞|_»∞`«∞Ok.
JO^Œ∞KÕ`« QÍÜ«∞„f=∞O„`«[ѨO "Õà◊¡Hõ}∞ѨÙÅ`À<Õ KÕÜ«∂e. ~°∞„^•Hõ∆Å∞ "≥Ú^Œ
Öˇ#· =∂ÅÅ`À KÕÜ∞« QÆ∂_»^∞Œ . LOQÆ~O° "Õe #_»∞=∞ Hõ}∞ѨÙ`À "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\˜,ì =~°∞ã¨QÍ
z\˜ÔH#"ÕÅ∞ g∞^Œ∞QÍ K«∂ѨÙ_»∞"ÕÅ∞ z=iHõ}∞ѨÙ=~°‰õΩ ÖˇH˜¯OKåe.Wq 10
J=Ù`å~Ú. DÖˇH¯õ Ö’ #_çq∞"ÕeH˜OkHõ}∞ѨÙÅ∞ ~Ô O_»∞ (nxx "Õ∞~°∞=Ù JO\Ï~°∞)
q_çzÃÑ\Ïìe.(~°∞„^•Hõ∆=∂Å`À QÍÜ«∞„f [ѨO KÕÜ«∞@O PKå~°OÖ’ LOk.)
[Ѩã¨OYº : „|ǨχKås QÆ$ǨÏã¨÷ â◊Û â◊`« =∞ëÈì`«Î~°O [¿Ñ`ü,
"å#„Ѩ™È÷ Ü«∞u â‹·Û= ã¨Ç¨Ï„™ê ^ŒkèHõO [¿Ñ`ü.
QÍÜ«∞„f=∞O„`åxfl „|ǨχKåi, QÆ$ǨÏã¨∞÷_»∞ 108 ™ê~°∞¡, (J=HÍâ◊O ÖËHõáÈ`Õ
28, ÖË^• 10 ™ê~°∞¡) "å#„Ѩã¨∞÷_»∞, Ü«∞u 1008 ™ê~°∞¡ x`«ºO [Ñ≤OKåe.
(ã¨O^蕺=O^Œ#O KÕã≤#KÀ>Ë QÍÜ«∞„f[ѨO QÆ∂_® KÕÜ«∂e. ã¨÷ÅO =∂i`Õ
ã¨O^蕺=O^Œ#O "≥Ú`«ÎO =∞m¡ KÕÜ«∂e.)
„âß^Õú „Ѩ^À¿+ ^Œˆ~≈ K« QÍÜ«∞„fO ^Œâ◊ã¨OYºÜ«∂,
JëêìqOâ◊ `«º#^蕺ÜÕ∞ ã¨∞k<Õ `«∞ Ü«∞^ä•„Hõ=∞"£∞.
10 PKå~°ãO¨ „QÆÇϨ O

„âß^ŒúO ÃÑ\˜ì#~ÀA#, ~å„u"≥Ú^Œ\’¡#∂, J=∂"å㨺<å_»∞, QÍÜ«∞„ux 10

Ѩ~åºÜ«∂Å∞ [Ñ≤OKåe.
~°∞^„ •HõÅ∆ ∞ ^è•„fѶ¨Å„Ѩ=∂}O Ü«∞`ü „âı+¨ª "Õ∞`« ^Œ∞^•Ç¨Ï$`«"£∞
|^ŒsѶ¨Å=∂„`«O `«∞ =∞^茺=∞O „áÈK«º`Õ |∞^è≥·ó
J^èŒ=∞O K«}=∂„`«O ™êº`ü „Ѩ„H˜ Ü≥ÿ∞ëê =∞ Ü≥∂K«º`Õ.
~°∞„^•Hõ∆Å∞ Lã≤iHõHÍÜ«∞ Ѩi=∂}OÖ’ L#flq ^èŒiOK«_»O „âı+¨ªO. ˆ~QÆ∞HÍÜ«∞
Ѩi=∂}OÖ’ L#flq =∞^茺=∞O. Ãã#QÆyO[ Ѩi=∂}OÖ’ L#flq J^èŒ=∞O.
JëÈì`«Î~°â◊`«O HÍ~°ºO, K«`«∞óѨOKåâ◊ ^Õ= "å,
ã¨Ñ¨ÎqOâ◊u=∂<å "å, `«`À Ç‘Ï<å J^èŒ=∂ 㨇 $`å.
=∂ÅÖ’ 108 ~°∞„^•Hõ∆Å∞ LO_®e. ÖË^• 54 LO_»=K«∞Û. HÍHõáÈ`Õ 27
~°∞„^•Hõ∆Å∞ L<åfl `«Ñ¨C ÖË^Œ∞. 27 HõO>Ë `«‰õΩ¯= ~°∞„^•Hõ∆Å∞ L#fl=∂Å J^èŒ=∞O.
Jaè"å^#Œ O: ^ŒH} ∆˜ O ÉÏǨïO „â’„`«ã=¨ ∞O „Ѩ™ê~°º „ÉÏǨχ}À Haè"å^Œ~¸`«.
„ÉÏǨχ}∞_»∞ ‰õΩ_çKÕu`À ‰õΩ_çK≥q =¸ã¨∞‰õΩx Z_»=∞KÕux ‰õΩ_çKÕuH˜ H˜O^Œ
PxOz, „Ѩ=~° K≥ÑC¨ ‰õΩx Jaè"å^Œ#O KÕÜ∂« e. (Ô~O_»∞KÕ`∞« Å`À ~Ô O_»∞ K≥=ÙÅ∞
=¸ã≤H˘x „Ѩ=~° K≥Ñʨ _»O PKå~°OÖ’ HõxÑ≤ã∞¨ <Î åfl ^•xH˜ â߄㨄ΠѨ=∂}O =∂„`«O
Hõ#|_»^Œ∞.)
Báêã¨#ã¨=∞Ü«∞O: „áê`«~ü ^•fi^Œâ◊<å_»º ã¨∞Î, ™êÜ«∞O `«∞ #=<å_çHÍó,
Báêã¨#㨺 HÍÖ’ HÜ«∞O xtÛ `ÀºHÀÎ =∞h+≤aèó.
„áê`«~“áêã¨# – ã¨∂~Àº^ŒÜ∞« O `«~åfi`« 12 QÆ_Ü ç ∞« Å∞ (ã¨∞=∂~°∞ 11 QÆO@Å
=~°‰õΩ), ™êÜ«∞OHÍÖ∫áêã¨# – ã¨∂~åºã¨Î=∞Ü«∞O `«~åfi`« 9 QÆ_çÜ«∞Å∞ (ã¨∞=∂~°∞
10QÆO@Å=~°‰õΩ) KÕÜ«∞=K«∞Û.
Báêã¨#㨺 x`«º`åfi^£ "≥·â◊fi^Õ"åyflǨϟ„`«Ü≥∂ó
Ǩϟ=∂ÉèÏ"Õ HÑ≤ =∞O„`å}ÏO Ѩ~î°#O 㨇 $`«"£∞.
Ǩϟ=∞O KÕÜ«∞HõáÈ~Ú<å Báêã¨#O, "≥·â◊fi^Õ=O "≥Ú^Œ Öˇ·#"å\˜=∞O„`åÅ∞
áê~åÜ«∞}O KÕÜ«∂e.
^Õ=HÍ~°ºO `«∞ ѨÓ~åfi¿ÇÏ‚, =∞#∞ëêº}ÏO `«∞ =∞^茺"Õ∞,
Ñ≤`«$Ï}Ï =∞Ѩ~å¿ÇÏ‚ `«∞, HÍ~åº }˺`åx Ü«∞`«fl`«ó.
 PKå~°ãO¨ „QÆÇϨ O 11

^Õ=HÍ~åºÅ∞ =∞^蕺ǨflxH˜ ѨÓ~°fiO, =∂#=ÙÅѨ#∞Å∞ =∞^蕺ǨÏflO, Ñ≤`$« HÍ~åºÅ∞

=∞^蕺ǨÏflO ^•\˜#`«~åfi`« KÕÜ«∂e.
ѨOKåÜ«∞`«#O QÆ$¿ÇÏ eOQÆ^ŒfiÜ«∞O <å~°ÛºO, âßÅ„QÍ=∞^ŒfiÜ«∞O `«^ä•,
^Õfi K«„ˆH ^•fi~°HÍÜ«∂ ã¨∞Î, <å~°ÛºO ã¨∂~°º^ŒfiÜ«∞O `«^ä•.
WO\’¡ ѨOKåÜ«∞`«#OÖ’ t=eOQÍÅ∞, ™êÅ„QÍ=∂Å∞, ^•fi~°HÍK«„HÍÅ∞,
ã¨∂~°∞ºÅ∞ ~Ô O_»∞ LO_»Q∂Æ _»^∞Œ .
âßÅ„QÍ=∂ ã¨û=∂ó ѨÓ*Ϻó, ã¨"Õ∞+¨µ kfi`«Ü«∞O # Ç≤Ï,
q+¨=∂ <≥·= ѨÓ*Ϻó, q+¨"Õ∞ ¿+fiHõ U= Ç≤Ï.
ѨOKåÜ«∞`«#OÖ’ ™êÅ„QÍ=∂Å∞ ã¨iã¨OYºÖ’ LO_®e. ã¨iã¨OYºÖ’ ~Ô O_»∞
LO_»QÆ∂_»^Œ∞. ™êÅ„QÍ=∂Å∞ ÉËã≤ã¨OYºÖ’ LO_»QÆ∂_»^Œ∞. ÉËã≤ã¨OYºÖ’ XHõ\ ˜
LO_»=K«∞Û.
<å~°ÛÜÕ∞ K«Û `«^ä• =∞`«ûº‰õÄ~å‡k^Œâ◊HõO `«^ä•.
=∞`«ûºO, ‰õÄ~°‡O "≥Ú^Œ Öˇ·#^Œâß=`å~åÅ™êÅ„QÍ=∂Å∞ JiÛOK«~å^Œ∞.
â◊H˜Î„`«Ü«∞O `«^ä• <å~°ÛºO, QÆ}Ëâ◊„`«Ü«∞ "Õ∞= K«,
^Õfi â◊OMË <å~°ÛÜÕ∞ K≥·Û=, ÉèíQÍflO „Ѩu=∂O `«^ä•.
ѨOKåÜ«∞`«#OÖ’ =¸_»∞ JOaHõÅ∞, =¸_»∞ QÆ}Ѩ`«∞Å∞ LOK«QÆ∂_»^Œ∞.
Ô~O_»∞ â◊OMÏÅ#∞ ѨÓlOK«QÆ∂_»^Œ∞. ^≥|ƒu#fl „Ѩu=∞Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#"å\˜x
LOK«Q∂Æ _»^∞Œ .
„|Ǩ‡ Hõ$`«Ü«ÚˆQ ^Õ=ó, „`Õ`åÜ«∂O ÉèíQÆ"å<£ ǨÏió,
^•fiѨˆ~ ÉèíQÆ"å<£ q+¨µ‚ó, HõÖ∫ "À =∞¿ÇÏâ◊fi~°ó.
Hõ$`«ÜÚ« QÆOÖ’ „|Ǩχ#∞, „`Õ`åÜ«ÚQÆOÖ’ ǨÏix, ^•fiѨ~Ü ° Ú« QÆOÖ’ q+¨µ=‚ Ù#∞,
Hõe Ü«ÚQÆOÖ’ =∞¿ÇÏâ◊fi~°∞_çx JiÛOKåe.
ѨÓ*‰õΩ ѨÓÅ∞: ã¨q∞`ü ѨÙ+¨Ê ‰õΩâßnx „ÉÏǨχ} ã¨ûfiÜ«∞ =∂Ǩψ~`ü
â◊¥„^•h`≥·ó „HõÜ«∞„H©`≥·ó Hõ~°‡ ‰õΩ~°fi<£ „=[O `«º^èŒó.
(J=HÍâ◊O L#flO`«=~°‰Ωõ ) ã¨q∞^èÅŒ ∞, ѨÙëêÊÅ∞, ^Œ~ƒ° Åù ∞ „ÉÏǨχ}∞_»∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ
`≥K∞« ÛHÀ"åe. â◊¥„^Œ∞ÅKÕ`« `≥ÑÊ≤ OK«∞‰õΩ#flg, _»aƒzÛ H˘#flg LѨÜ∂≥ yOѨQ∂Æ _»^∞Œ .
12 PKå~°ãO¨ „QÆÇϨ O

=∞^茺=∂<åq∞HÍ=∞^èÕº ѨÙ+¨ÊO ã¨OQÆ$ǨϺ ѨÓ[ÜÕ∞`ü,

JOQÆ∞+¨ª`«~°˚#º„QÍÉèϺO x~å‡Åº =∞Ѩ<À^ŒÜÕ∞`ü.
ѨÓ[ KÕ¿ã@ѨÙ_»∞ ѨÓÅ∞ ÖË^• P‰õΩÅ#∞ ‰õΩ_çKÕu#_çq∞"ÕÅ∞, LOQÆ~°O"Õà◊¡
=∞^茺#∞Oz ^Õ=Ù_çÃÑ· LOKåe. x~å‡ÅºO f¿ã@ѨÙ_»∞ ÉÁ@#"ÕÅ∞, K«∂ѨÙ_»∞"Õà◊¡
z=i#∞Oz f¿ãÜ«∂e. x~å‡ÅºO ã¨∂~Àº^ŒÜ«∂xH˜ ѨÓ~°fi"Õ∞ `˘ÅyOKå Åx
xÜ«∞=∞O.
<åHõ∆`≥· ~°~°ÛÜÕ∞^£ q+¨µ‚O, # `«∞Ö™êº q<åÜ«∞Hõ"£∞,
# ^Œ∂~°fiÜ«∂ Ü«∞*Ë^£ ^Œ∞~åæO, aÅfiѨ„`≥· iÌ"åHõ~°"£∞.
q+¨µ‚=Ù#∞ JHõ∆`«Å`À, q<åÜ«∞‰õΩ_çx `«∞Åã≤^ŒàÏÅ`À, ^Œ∞~°æ(JOaHõ)#∞
QÆiHõ`À#∂, ã¨∂~°∞º_çx =∂ˆ~_»∞^ŒàÏÅ`À#∂ ѨÓ[ KÕÜ«∞QÆ∂_»^Œ∞.
`«∞Åã≤^ŒàÏÅ∞: „â◊=}Ë K«, =ºfáê`Õ, Éè∫=∞ ÉèÏ~°æ= ÉèÏ#∞+¨µ,
ѨHõ∆^ŒfiÜ«∂O`Õ, ã¨O„HÍO`Ò, ^•fi^ŒâߺO, ã¨∂`«Hõ^ŒfiÜÕ∞,
`«∞Åã‘O ÜÕ∞ qz#fiOu ˆH zèO^ŒOu Ǩψ~ t≈~°ó.
Pk, =∞OQÆà◊, â◊√„Hõ, "å~åÅÖ’, ^•fi^Œt, ѨÓi‚=∞, J=∂"å㨺 u^äŒ∞ÅÖ’,
*Ï`åâ∫K« , =∞$`åâ∫KåÅÖ’, „â◊ = }Ï#Hõ ∆ „ `« O Ö’, =ºfáê`« Ü ≥ ∂ QÆ O Ö’,
ã¨O„HÍO`«∞ÅÖ’, `«∞Åã≤^ŒàÏÅ∞ HÀÜ«∞QÆ∂_»^Œ∞.
ѨOHõ[O ѨOK«~å„`«O `«∞, ^Œâ◊~å„`«O `«∞ aÅfiHõ"£∞,
`«∞Å¿ãºHÍ^Œâ◊O ™êº K«Û, ѨÙ# ã¨ûO„áÈHõ∆ º ѨÓ[ÜÕ∞`ü.
Ѩ^•‡xfl 5 ~ÀAÅ∞, =∂ˆ~_»∞^ŒàÏxfl 10 ~ÀAÅ∞, `«∞Åã≤^àŒ Ïxfl 11 ~ÀAÅ∞
hà◊√¡ K«e¡ =∞m¡ =∞m¡ ѨÓ[‰õΩ LѨÜ≥∂yOK«∞HÀ=K«∞Û#∞.
Ѩ„^HŒ }∆˜ O UHõO QÆ}Ïkè¿Ñ ^Œ^•º`ü, ^Õfi ã¨∂ˆ~º, f„}˜ â◊OHõˆ~,
K«`åfii ˆHâ◊"Õ, `«^•º`ü ã¨áêÎâ◊fi`Õ÷, „Ѩ^ŒH˜∆}"£∞.
QÆ}ѨuH˜ (K«O_ô^ÕqH˜) XHõ\ ˜, ã¨∂~°∞º_çH˜ Ô~O_»∞, â◊OHõ~°∞_çH˜ =¸_»∞,
q+¨µ‚=¸iÎH˜ <åÅ∞QÆ∞, (PO[<ÕÜ«∞™êfiq∞H˜ J~Ú^Œ∞) Jâ◊fi`«÷=$H∆ÍxH˜ U_»∞
„Ѩ^ŒH˜∆}Å∞ KÕÜ«∂e.
UHõǨÏã¨Î„Ѩ}Ï=∞O K« UHÍ K≥·= „Ѩ^ŒH˜∆}Ï,
JHÍÖË ^Œ~°≈#O K≥·= ǨÏOu ѨÙ}ºO ѨÙ~å Hõ$`«"£∞.
 PKå~°ãO¨ „QÆÇϨ O 13

XO\˜KuÕ `À #=∞™ê¯~°O, (K«O_ôq<åÜ«∞‰õΩʼnõΩ `«Ñʨ ) XˆHXHõ¯„Ѩ^HŒ }∆˜ O, ‰õÄ_»x

ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ^≥=· ^Œ~≈° #O J<Õq ѨÓ~°fiO KÕãH≤ ˘#flѨÙ}Ϻxfl ‰õÄ_® #tOѨ*™Ë êÎ~Ú.
t=#=∞™ê¯~°O: â◊$OQÆÜ≥∂ ~åfi=∞ǨÏã¨Î â◊Û, `«~°˚#ºOQÆ∞+¨ªˆH #º¿ã`ü
JO_»O ã¨"Õº# ã¨Oã¨Ê $ëêìfi, â◊$OQÆ=∞^èÕº t=O Ü«∞*Ë`ü.
‰õΩ_çKuÕ Ö’ #Ok=$+¨}ÏÅ∞ `å‰õΩ`«∂, #OkH˘=Ú‡ÅÃÑ· Z_»=∞KÕuÉÁ@#"ÕÅ∞,
K«∂ѨÙ_»∞ "ÕÅ∞ LOz, P"Õà◊¡#_»∞=∞#∞Oz t=Ù_çx ^Œi≈OKåe.
^≥·=O áê^Œ∞HõÅ∞ fã¨∞‰õΩ<Õ@ѨÙ_»∞:
Ç≤Ï~°}ºQÆ~åƒùkã¨∞~åã¨∞~å}ÏO H˜s@=∂}˜Hõºq~å[=∂#"£∞
=∞¿ÇÏâ◊! `«fi`åÊ^Œã¨~À[Ü«ÚQƇO =∞nÜ«∞=¸~åú# =∞ÅOHõ~À`«∞.
Jx K≥ѨCHÀ"åe.
f~°÷O : L^ŒHõO, K«O^Œ#O, K«„HõO, â◊OYO K« `«∞Åã‘^Œà◊"£∞,
Ѷ¨∞O\ÏO, ѨÙ~°∞+¨ã¨∂HõÎO K«, `å„=∞áê„`« =∞ ^ä•+¨ìHõ"£∞,
âßÅ„QÍ=∞tÖÏ K≥·=, #=aè ã‘Î~°÷ =ÚK«º`Õ.
1.h~°∞, 2.=∞OzQÆO^èŒO, 3.K«„HõO,(ã¨∞^Œ~°≈#™êÅ„QÍ=∞O) 4.â◊OYO,
5.`«∞Åã‘^Œà◊O, 6.Ѷ¨∞O@, 7.ѨÙ~°∞+¨ã¨∂HõÎO, 8.~åyáê„`«, 9.âßÅ„QÍ=∞O J<Õ
`˘q∞‡k JOQÍÅ∞ Hõeã≤L#fl^Õ f~°÷O J=Ù`«∞Ok.
„Ѩ^äŒ=∞O HÍÜ«∞ã≤^Œúº~°÷O, kfifÜ«∞O ^èŒ~°‡™ê^èŒ#"£∞,
`«$fÜ«∞O "≥∂Hõ∆ =∂áÈflu ¿ÇϺ=O f~°÷O „u^ä• Ñ≤ÉË`ü.
f~°÷O =¸_»∞™ê~°∞¡ ѨÙK«∞ÛHÀ"åe. "≥Ú^Œ\ ˜™êi fã¨∞‰õΩ#flf~°÷O`À â◊s~°â◊√kú,
Ô~O_»=™êi ѨÙK«∞Û‰õΩ#fl^•x`À ^èŒ~°‡O, =¸_»=™êi „QÆÇ≤ÏOz#^•x`À "≥∂Hõ∆O
ã≤kú™êÎ~Ú.
áê~åÜ«∞}O: ѨOKåÜ«∞`«#ѨÓ*ÏO`Õ f~°÷„áêâ◊# =∂K«ˆ~`ü
P`«‡Ü«∞*’˝ H#∞"åHõO `«∞ w`å<åO KÀ~°úfi=¸ÅHõ"£∞.
^Õ=`å~°Û#O J~Ú#`«~°∞"å`« f~°÷O ѨÙK«∞Û‰õΩx, P`«‡Ü«∞[˝=∞O„`åÅ∞,
ÉèíQÆ=næ`«Ö’ 15 J^蕺ܫ∞O áê~åÜ«∞}O KÕÜ«∂e.
Éè’[#O: PÜ«Ú+¨ºO „áêV√‡M’ Éèí∞OˆHÎ, Ü«∞â◊ã‘fi ^ŒH˜∆}Ï=ÚYó,
NHÍ=∞ó ѨtÛ"≥∂ Éèí∞OˆHÎ, # Hõ^•z ^Œ∞^ŒV√‡Yó.
14 PKå~°ãO¨ „QÆÇϨ O

`«∂~°∞Ê=ÚYOQÍ ‰õÄ~°∞ÛO_ç Éè’[#O KÕ¿ãÎ PÜ«Ú=Ù ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. ^ŒH˜∆}

=ÚYOQÍ ‰õÄ~°∞Ûx Éè’[#O KÕ¿ãÎ H©iÎ HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. Ѩ_=» ∞~° =ÚYOQÍ ‰õÄ~°∞Ûx
Éè’[#O KÕ¿ãÎ ã¨OѨ^ÅŒ ∞ HõÅ∞QÆ∞`å~Ú. ZѨC_»∂ L`«~Î =° ÚYOQÍ ‰õÄ~°∞Ûx Éè’[#O
KÕÜ«∞QÆ∂_»^Œ∞.
LѨe¿ÑÎ â◊√KÒ ^Õâı, áê^Ò „ѨH∆Íà◊º "≥· Hõ~“,
PK« =∂º„~åÌ#<À, H„HÀ^èŒó, ѨOKå„~ÀÌ Éè’[#O K«ˆ~`ü.
HÍà◊√¡, KÕ`«∞Å∂ ‰õ_»∞QÆ∞H˘x, PK«=∞#O KÕã≤,(HÍà◊√¡ 2, KÕ`«∞Å∞ 2, <À~°∞ 1
"≥Ú`«OÎ 5 J=Ü«∞"åÅ∞ `«_Qç Í LO_»QÍ) â◊√„Éèí "≥∞#ÿ ã¨Ö÷ OÖ’ „ѨâßO`« "≥∞#ÿ =∞#ã¨∞û`À
Éè’[#O KÕÜ«∂e.
P„~°Ì=„™ÈÎ # Éèí∞Or`«, <å„~°Ì=„ã¨Î ã¨∞Î ã¨Oqâı`ü,
P„~°Ìáê^Œ ã¨∞Î Éèí∞O*Ï<å n~°… =∂Ü«Ú ~°"åѨÙflÜ«∂`ü.
`«_Qç ∞Æ _»¤ Hõ@∞ìH˘x Éè’[#O KÕÜ∞« QÆ∂_»^∞Œ . `«_Hç Íà◊`¡ À Ѩ_∞» HÀQÆ∂_»^∞Œ . `«_Hç Íà◊`¡ À
(HÍà◊¥§ KÕ`∞« Å∂ Hõ_∞» ‰õΩ¯x) Éè’[#O KÕÜ∂« e. WÖÏ KÕ¿ãÎ PÜ«Ú=Ù ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok.
áê^Œ∞Hõ™È÷ # Éèí∞Or`«, Ѩ~°ºOHõã¨÷ã≤÷`À HÑ≤ "å,
âßfi# K«O_®Å^Œ$H± K≥·= Éè’[#O Ѩi=~°˚ÜÕ∞`ü.
K≥ѨCÅ∞ "Õã¨∞‰õΩx Éè’[#O KÕÜ«∞QÆ∂_»^Œ∞. =∞OK«O g∞^Œ ‰õÄ~°∞Ûx Éè’[#O
KÕÜ«∞QÆ∂_»^Œ∞. ‰õΩHõ¯ QÍh, K«O_®Å∞~°∞ QÍh, ~°[ã¨fiÅ S#„ã‘Î QÍh Hõ#|_ç<å,
"åà◊¡=∂@ q#|_ç<å, Éè’[#O JO`«\ ˜`À PÑ≤"ÕÜ«∂e. `«ÅQÆ∞_»¤ K«∞@∞ì‰õΩx
QÍh, =¸ÅÅ"≥·Ñ¨Ù uiy QÍh, u#QÆ∂_»^Œ∞.
™œ=ˆ~‚, ~å[`Õ, `å„"Õ∞, Ѩ^Œ‡Ñ¨„`«Ñ¨ÖÏâ◊Ü≥∂ó,
ÉèÏ[<Õ Éè’[<Õ K≥· "åu~å„`«Ñ¶¨Å =∞â◊√fl`Õ.
ÉOQÍ~°∞HõOK«O, "≥O_çHOõ K«O, ~åyHõOK«O, `å=∞~å‰õΩ, "≥∂^Œ∞Q͉õΩqã¨iÎ g\˜Ö’
^ÕxÖ’ <≥<· å Éè’[#O KÕã#≤ "å_çH˜ Ju~å„`«O J<ÕÜ∂« QÆO KÕã#≤ Ѷe¨ `«O =ã¨∞OÎ k.
~ÀA‰õΩ Ô~O_»∞™êˆ~¡: ™êÜ«∞O „áê`«~ü kfi*Ïf<å =∞â◊#O „â◊√uKÀk`«"£∞
<åO`«~å Éè’[#O ‰õΩ~åº ^ŒyflǨϟ„`«ã¨"≥∂ qkèó.
„ÉÏǨχ}∞_»∞ =∞^蕺ǨÏflO, ~å„u ~Ô O_»∞ Ѩ~åºÜ«∂Å∞ =∂„`«"∞Õ Éè’[#O KÕÜ∂« e.
(ѨQÅÆ ∞ QÍh, ~å„u QÍh ~Ô O_»∞ ™ê~°∞¡ Éè’[#O KÕÜ∞« QÆ∂_»^∞Œ .) =∞^躌 Ö’ Éè’[#O
 PKå~°ãO¨ „QÆÇϨ O 15

KÕÜ«∞QÆ∂_»^Œ∞.J#flO u#@O JyflHÍ~°ºO=O\˜k. Éè’[#O KÕÜ«∞@O JO>Ë

([~î°~°)JyflÖ’ (J#flO) Ǩϟ=∞O KÕÜ«∞@"Õ∞ Jx „QÆÇ≤ÏOKåe.
áœ~°‚=∂™êºO, `«^ä• ^Œˆ~≈ # ~å„`Ò Éè’[#O K«ˆ~`ü.
ѨÓi‚=∞, J=∂"å㨺ÅÖ’ ~å„uѨÓ@ Éè’[#O KÕÜ«∞QÆ∂_»^Œ∞.
ã¨fiÜ«∞O Ç≤Ï áêHõó ѨK«# U= ã¨^ŒƒO^èŒ∞„â’„uÜ«∞q„Ѩ=ÚMˇ·ºó
^•Ô~· ã¨∞ûѨل`≥· ~°^äŒ"å ã¨∞tÃ+·ºó Hõ$`À Ç≤Ï áêHõ ã¨fiÜ«∞ "Õ∞= áêHõó.
`å#∞ =O_»∞‰õΩ#flk ã¨fiÜ«∞OáêHõO. ^ŒQiæÆ |O^è∞Œ =ÙÅ∂, „â’„uÜ«ÚÅ∂, ÉèÏ~åº,
H˘_»∞‰õΩ, „Ñ≤Ü«∞t+¨µºÅ∞ =O_çOk ‰õÄ_® ã¨fiÜ«∞OáêHõ"Õ∞ J=Ù`«∞Ok.
ã¨^ŒO_»O Hõ^ŒmѨ„`«O, "å=∞ÉèÏQÍ„QÆã¨OÜ«Ú`«"£∞,
x~°ÌO_»O, x~°„QÆO K« Ѩâ◊√K«~°‡ã¨=∞O Éèí"Õ`ü.
J~°\ ˜P‰õΩ‰õΩ J_»∞QÆ∞# D<≥ fÜ«∞QÆ∂_»^Œ∞. P‰õΩ z=iÉèÏQÆO Z_»=∞"≥·Ñ¨ÙQÍ
LO_Õ@@∞¡ ÃÑ@∞ìH˘x Éè’[#O KÕÜ«∂e. ÖËHõáÈ`Õ P P‰õΩ [O`«∞K«~°‡O=O\˜k
J=Ù`«∞Ok.
=_»¤# : âßHÍkѨÙ~°`À ™ê÷ѨºO, =∞^èÕº H#flO Ѩi"Õ+¨ÜÕ∞`ü,
^ŒH˜∆}Ë áêÜ«∞ã¨O ã¨∂ѨO, ÉèíHõ∆ ºO KÀ+¨ºO K« "å=∞`«ó.
qã¨ÎiÖ’ "≥Ú^Œ@ Z^Œ∞~°∞QÆ∞O_® ‰õÄ~°Å∞, ‰õÄ~°Å=_»¤# J~Ú#`«~°∞"å`«
qã¨iÎ =∞^躌 Ö’ J#flO, P`«~∞° "å`« qã¨iÎ Ö’ ‰õΩ_ç"Ñ·≥ Ù¨ # áêÜ«∞ã¨O, ѨÑC¨ , P`«~∞° "å`«
qã¨ÎiÖ’ Z_»=∞"≥·Ñ¨Ù# Ñ≤O_ç=O@Å∞, Kå~°∞, z=~°‰õΩ ÃÑ~°∞QÆ∞ =_ç¤OKåe.
LѨC =_»¤#: ѨÓ~°fiO x"Õ^Œ<å`ü áê„`Õ Å=}O <≥·= ^•Ñ¨ÜÕ∞`ü,
Éèí∞H˜ÎHÍÖË „Ѩ^•`«=ºO Å=}O ^Œkèq∞„t`«"£∞.
Éè’[#O „áê~°OaèOK«H=õ ÚO^Œ∞ LѨC =_çO¤ K«Q∂Æ _»^∞Œ . u#@O "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\˜#ì
`«~∞° "å`« ÃÑ~°∞QÆ∞`À ‰õÄ_» LѨC =_çO¤ Kåe. LѨC XHõ¯^•xx „Ѩ`ºÕ HõOQÍ =_çO¤ K«
QÆ∂_»^∞Œ .(u#@O „áê~°OaèOK«H=õ ÚO^Œ∞ LѨC#∂, u#@O „áê~°OaèOz#`«~∞° "å`«
<≥~Úº, áêÜ«∞ã¨=¸ =_ç¤OK«QÆ∂_»^Œ∞. <≥~Úºh, áêÜ«∞™êhfl, HÍ=Åã≤#O`«
=ÚO^Œ∞QÍ<Õ ã¨=∞$kúQÍ =_ç¤OKå Åx `å`«Ê~°ºO.)
~å„`Ò Éè’[#HÍÖË `«∞ <ÀK«Ûˆ~`ü Å=}O ã¨^•.
~å„u"Õà◊ Éè’[#OKÕ¿ã@ѨC_»∞ LѨC ÖË^• Å=}O J<Õq^èŒOQÍ Pâ◊ÉÏÌxfl
16 PKå~°ãO¨ „QÆÇϨ O

LK«ÛiOK«Q∂Æ _»^∞Œ .
Lã≤iHõ ÃÑ·`«$ˆH # ã¨Ê $âı^£ ^è•„fO ã¨^• ~å„`Ò # ÉèíHõ∆ÜÕ∞`ü.
Ñ≤`$« HÍ~°ºO KÕ¿ã~ÀA# Lã≤iHõÑO¨ _»∞#∞ `åHõQ∂Æ _»^∞Œ . Lã≤iHõÑK¨ Û« _ç u#QÆ∂_»^∞Œ .
~å„u"Õà◊ U~ÀE u#QÆ∂_»^∞Œ .ѨÓi‚=∞, J=∂"å㨺, UHÍ^Œt, ã¨ÑqΨ ∞, Pk"å~°O,
ˆ~=f#Hõ∆„`«O~ÀAÖ’¡ Lã≤iHõ u#QÆ∂_»^Œ∞.
^•fi^Œâߺ =∞„QÆ`À HjflÜ«∂^£ ^è•„fO, ã¨~°fiO qǨÜ«∞ K«
JÉèíHõ∆ ºÉèíHõ∆}Ï^£ ^Àëê ã¨Î`«ÊˆH∆ `«∞ q#â◊ºu.
^•fi^Œt<å_»∞ q∞ye#Ѩ^•~å÷Å∞ JxflO\˜HõO>ˇ =ÚO^Œ∞QÍ Lã≤iHõ u<åe.
JÖÏ KÕ¿ãÎ JO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ ZѨC _≥·<å u#‰õÄ_»xq u#@O=Å¡ =KÕÛ^À+¨O
áÈ`«∞Ok.
J<åflaèѶ¨∂~°O: Ѩi"Õ+¨}ã¨OѨӈ~‚ ã¨iÊ Ã+· "åaèѶ¨∂~°ÜÕ∞`ü,
J<Õfl `«∞ áêÜ«∞¿ã ÉèíˆH∆ º, # ‰õΩ~åº^£ =ºO[<åk+¨µ.
=_»¤# ѨÓiÎ J~Ú#`«~åfi`« J<åflhfl, áêÜ«∞™êhfl, Ñ≤O_ç=O@Å#∂ <Õu`À
JaèÑ∞¨¶ iOKåe. ‰õÄ~°Å∞ "≥Ú^Œ Öˇ#· "å\˜x JaèÑ∞¨¶ iOK« #=ã¨~O° ÖË^∞Œ . JaèÑ∞¨¶ iOK«
‰õΩO_® u#_»O „áê~°Oaè¿ãÎ ~åHõ∆ã¨∞ _»=Ù`å_»∞.
Ü«∞Aˆ~fik Éè’[<åxH˜ =ÚO^Œ∞ WÖÏ Ñ¨iîOKåe.
FO Éèí∂~ü Éèí∞= ã¨∞û=~ü =∞ǨÏ~ü [#ãπ `«Ñ¨ãπ ã¨`«ºO,
`«^£ „|Ǩχ, `« ^•Ñ¨ PáÈ *’ºf ~°™È (J)=∞$`«O „|Ǩχ
Éèí∂~ü Éèí∞= ã¨∞û= ~À"£∞.
FO `«^£ „|Ǩχ, FO `« ^•`å‡, FO `«`ü ã¨`«ºO, FO `«`ü ã¨~°fiO,
FO `«`ü ѨÙ~ÀO #=∞ó.
FO JO`« â◊Û~°u Éèí∂`Õ+¨µ QÆ∞ǨÜ«∂O qâ◊fi=¸iÎ+¨µ
`«fiO Ü«∞[˝ ã¨Î fiO q+¨µ‚ ã¨Î fiO =+¨\ϯ~°
ã¨Î fiQ∑O ~°∞„^Œ ã¨Î fiO „|Ǩχ `«fiO „Ѩ*ÏѨuó.
„â◊^•úÜ«∂O „áê}Ë xqëÈì H=∞$`«O AǨϟq∞,
„â◊^•úÜ«∂O Jáê<ÕË xqëÈì H=∞$`«O AǨϟq∞,
 PKå~°ãO¨ „QÆÇϨ O 17

„â◊^•úÜ«∂O "åº<Õ xqëÈì H=∞$`«O AǨϟq∞,

„â◊^•úÜ«∂O L^•<Õ xqëÈì H=∞$`«O AǨϟq∞,
„â◊^•úÜ«∂O ã¨=∂<Õ xqëÈì H=∞$`«O AǨϟq∞.
„|Ǩχ}˜ =∞ P`å‡ J=∞$`«`åfiÜ«∞.
Ѩi¿+K«#O: ^ŒH˜∆}™ê÷# =∂~°Éèíº ÉèÏ[#㨺 „Ѩ^ŒH˜∆}"£∞
JzÛù#fl^è•~åO ‰õΩsfi`« ã¨=∞O`«O Ѩi¿+K«#"£∞.
qã¨iÎ H˜ ‰õΩ_ç"Ñ·≥ Ù¨ # „áê~°OaèOz, „Ѩ^HŒ }∆˜ OQÍ (JO>Ë Z_»=∞KÕu"≥Ñ· Ù¨ QÍ) Z_»`Q≥ xÆ
h\˜^è•~°`À qã¨Îi K«∞@∂ì `«_»áêe.(Éè’HõΉõΩ Z_»=∞"≥·Ñ¨Ù# ~åHõ∆ã¨∞Å∞ LO\Ï~°∞.
"åà◊√¡ J#flO *’eH˜ ~å‰õΩO_® LO_»\ÏxH˜ qã¨Îi K«∞@∂ì Ѩi¿+K«#O KÕÜ«∂e.)
J<åflxfl =Ú@∞ìHÀ‰õΩO_®,
JǨÏO "≥·âßfi#~À Éèí∂`åfi „áê}˜<åO ^ÕÇ¨Ï =∂„t`«ó
„áê}Ïáê#ã¨=∂Ü«ÚHõÎó ѨKå =∞º#flO K«`«∞ifi^èŒ"£∞.
„É Ç¨‡~°Ê}O, „|Ǩχ ǨÏqó, „|Ǩ‡Q“fl „|Ǩχ}Ï Ç¨ï`«"£∞,
„| ÃǷχ= `Õ# QÆO`«=ºO, „|ǨχHõ~°‡ã¨=∂kè<å.
J<Õw`å=K«<åÅ#∞ Ѩiî¿ãÎ J#fl^À+¨O `˘ÅyáÈ`«∞Ok.
áê„}ÏǨï`«∞Å∞: lǨÏfi Ü≥ÿ∞= „QÆ¿ã ^Œ#flO, ^Œâ◊<≥· ã¨∞Î # ã¨Oã¨Ê $âı`ü.
„áê}ÏǨï`«∞Å∞QÍ fã¨∞‰õΩ#fl "≥∞`«∞‰õΩÅ#∞ <åÅ∞Hõ‰õΩ =∂„`«"Õ∞
`«yÖËq^èOŒ QÍ Ñ¨ÙK∞« ÛHÀ"åe. (~°∞z `≥e¿ãO`« J#flO fã¨∞HÀQÆ∂_»^∞Œ .) D"≥∞`«∞‰õΩÅ∞
^ŒO`åʼnõΩ `«QÆÅQÆ∂_»^Œ∞.
=∞Ozhà◊√:¡ Éèí∞H˜ÎHÍÖË `«∞ q„Ѩ㨺 "å=∞ÉèψQ ã≤÷`«O [Å"£∞,
`«[˚ÅO ã¨∞~°Ü«∂ `«∞źO, `«^Œ#flO =∂Oã¨ÉèíHõ∆}"£∞.
Éè’[#O KÕ¿ãã¨=∞Ü«∞OÖ’ =∞Ozhà◊√¡ ‰õΩ_ç"≥·Ñ¨Ù LOK«∞HÀ"åe. Z_»=∞"≥·Ñ¨Ù
ÃÑ@∞ì‰õΩ#fl =∞Ozhà◊√¡ HõÅ∞¡`À ã¨=∂#O. (JÖÏ ÃÑ@∞ì‰õΩ#fl hà◊√¡ `åQÆ∞`«∂ u#fl)
PJ#flO =∂Oã¨O`À ã¨=∂#O.
hà◊√¡ `åˆQq^è#• O: [Åáê„`«O `«∞ xH˜∆Ѩº ^ŒH˜∆}Ë =∞}˜ÉO^茈H,
Éèí∞H˜ÎHÍÖË `«∞ q„áÈ "≥· Ñ≤ÉË ^Œ<Õº# áê}˜<å.
=∞Ozh\˜áê„`«#∞ ‰õΩ_çKÕu=∞}˜Hõ@∞ìg∞^Œ ÃÑ@∞ì‰õΩx Z_»=∞KÕu`À hà◊√¡
18 PKå~°ãO¨ „QÆÇϨ O

`åQÍe. (Z_»=∞KÕu`À Z`«∞ΉõΩx `åy`Õ Phà◊√¡ HõÅ∞¡ J=Ù`å~Ú.XO\˜KÕu`À

`åQÆQÆ∂_»^Œ∞. XHõ™êi ѨÙK«∞ÛHÀQÍ q∞ye#hà◊¡#∞ `«~åfi`« WOHÀ™êi
ѨÙK«∞ÛHÀQÆ∂_»^Œ∞. JO^Œ∞ˆH K≥O|∞`Àáê@∞QÍ =∞~˘Hõz#fláê„`« LOK«∞‰õΩx
z#fl^•x`À J=ã¨~°"≥∞ÿ#O`«=~°‰õΩ fã¨∞‰õΩx `åQÍe.)
Éèí∞O*Ï# â‹· Û= Ü≥∂ q„áÈ áê^ŒO ǨϿãÎ# ã¨Oã¨Ê $âı`ü
ã¨fi =ÚzÛù+¨ì =∞™œ Éèí∞OˆHÎ, Ü≥∂ Éèí∞OˆHÎ aè#flÉèÏ[<Õ.
J#flO u<Õ@ѨÙ_»∞ áê^•Å∞ Ѩ@∞ìHÀQÆ∂_»^Œ∞. ziy#qã¨ÎiÖ’ u#QÆ∂_»^Œ∞.
L`«~Î åáÈâ◊#O: L`«Î~åáÈâ◊#[ÅO ǨϺ~°úO Ñ≤|u "≥· kfi[ó
`«KÕÛù+¨ =∞i÷<åO ^ÕÜ«∞O, Éèí∂=∞ø "å"Õ∞ xH˜∆¿Ñ`ü.
„Ñ‘}Ou Ñ≤`«~° ã¨Î㨺, ÜÕ∞ Kå<Õº Éèí∂q∞^Õ=`åó.
L`«Î~åáÈâ◊#OHÀã¨O fã¨∞‰õΩ#flh\˜Ö’ ã¨QÆO „`åy, q∞ye#ã¨QÍxfl Ph\˜ÔH·
Z^Œ∞~°∞K«∂¿ã"åiHÀã¨O qã¨iÎ H˜ Z_»=∞"≥Ñ· Ù¨ q_çzÃÑ\Ïìe. Ph\˜`À Ñ≤`$« ^Õ=`«Å∞,
W`«~∞° Å∞ P#Ok™êÎ~∞° .
L`«Î~åáÈâ◊#[ÅO `«º*Ë`ü ~“~°=f~°÷`«ó
`«~°˚#º„ˆQ} x~°∞‡HõÎO ~“~°=O f~°÷ =ÚK«º`Õ.
L`«~Î åáÈâ◊#[ÅO ã¨QOÆ „`åQÆQÍ q∞ye#^•xx K«∂ѨÙ_»∞"ÕÅ∞ÃÑ#· ∞Oz qã¨iÎ H˜
Z_»=∞"≥·Ñ¨Ù=keÃÑ\Ïìe. K«∂ѨÙ_»∞"ÕÅ∞z=i#∞Oz q_çz#f~å÷xfl ~“~°=f~°÷O
JO\Ï~°∞.(L`«~Î åáÈâ◊#OÖ’ qã¨iÎ H˜ K«∞@∂ì J„Ѩ^HŒ }∆˜ OQÍ hà◊√¡ uÑ≤Ê =keÃÑ@ì@O
PKå~°OÖ’ LOk. HÍx D"åHͺÅ#∞|\˜ì Jk J=ã¨~°O HÍ^Œ∞.)
Éèí∞O*Ï<Õ+¨µ q„¿Ñ+¨µ Ü≥∂ H„ˆQ áê„`«O q=ÚOK«u
㨠=¸_èÀ #~°HõO Ü«∂u „|ǨχǨ 㨠`«∞ *ÏÜ«∞`Õ.
ѨOH˜ÎÉè’[#OÖ’ u#_»O ѨÓiÎ J~Ú<å, JO^ŒiHõO>ˇ =ÚO^Œ∞QÍ qã¨Îi=^ŒÌ
#∞Oz ÖË=QÆ∂_»^∞Œ . JÖÏ ÖË¿ãÎ q∞ye#"åi J#flO LzÛù+Oì¨ (ZOye) J=Ù`«∞Ok.
HÍ|\˜ì "å~°∞ J#flO u#QÆ∂_»^Œ∞.
L^ŒHõO K« `«$}O Éèí㨇, ^•fi~°O ѨO^ä• ã¨Î ^ä≥·= K«,
Uaè ~°O`«i`«O Hõ$`åfi ѨOH˜Î^ÀëÈ # q^Œº`Õ.
hà◊√,¡ QÆ_Ѥç ~¨ H° ,õ Éèãí ‡¨ O, "åH˜e, ^•i g\˜`À "Õ~∞° KÕ¿ãΠѨOHÎ̃^À+¨O LO_»^∞Œ .
 PKå~°ãO¨ „QÆÇϨ O 19

JO>Ë =ÚO^Œ∞QÍ ÖË==Åã≤ =¿ãÎ „ѨH¯õ # Éè’[#OKÕ¿ã"åiH˜ `«#‰õÄ =∞^躌 hà◊`¡ À

w`« wÜ«∞@O, ÖË^• QÆ_ç¤Ñ¨éHõ J_»¤OQÍ LOK«@O, Éèí㨇O LOK«@O=O\˜q KÕã≤
ѨOH˜#Î ∞O_ç `«##∞ "Õ~∞° KÕã∞¨ ‰õΩx ÖËz"≥à=¡◊ K«∞Û.
áê^ŒÑ¨„H∆Íà◊#O: ǨÏã¨Î„ѨH∆Íà◊#O Kå^Ò QÆO_»∂+¨Hõ~°}O `«`«ó
Ü«∞k ^Œ$ ëêìfiÑ≤ â◊¥„^•n<£ Éè’[<åO`Õ # ^À+¨Hõ$`ü.
ǨÏã¨Î„ѨH∆Íà◊#O Ü«∞„`« áê^Ò `«„`≥·= H∆Íà◊ÜÕ∞`ü.
Éè’[#O J~Ú#`«~∞° "å`« =ÚO^Œ∞QÍ KÕ`∞« Å∞ ‰õ_∞» QÆ∞H˘x, ѨÙH˜¯eOKåe. WÖÏ
KÕ¿ãÎ â◊¥„^Œ∞Å∞ "≥Ú^ŒÅ∞QÍ K«∂_»Q∂Æ _»x"åà◊√¡ K«∂ã≤<å ^À+¨O LO_»^∞Œ . P`«~∞° "å`«
JHõ¯_Õ (KÕ`«∞Å∞ Hõ_çy#KÀ>Ë) HÍà◊√¡ Hõ_»∞QÆ∞HÀ"åe.
â◊√kú: â◊~åºuO K« ã¨∞Hõ<åºO K« K«º=#O KÕO„^Œ =∞tfi<Ò,
Éè’[<åO`Õ ã¨‡~° #flH∆À ‚ ~°OQÆ∞ëêªæ„QÍO|∞ xH˜∆¿Ñ`ü.
P`«~°∞"å`« PK«=∞#O KÕÜ«∂e. â◊~åºux, ã¨∞Hõ#º#∞, K«º=#=∞ǨÏi¬x,
WO„^Œ∞_çh, Jtfih^Õ=`«Å#∞ 㨇iã¨∂,Î ÉÁ@#"Õe`«_`ç À Hõà√◊ § `«∞_»∞K«∞ HÀ"åe.
`åO|∂ÅO: =¸Å =∞„QÆO Ѩi`«º[º ã≤~åO K≥·= Ѩi`«º*Ë`ü
ã¨K«∂~°‚O MÏ^ŒÜÕ∞`ü Ѩ~°‚O PÜ«Ú„j≈H©iÎ=∂<£ Éèí"Õ`ü.
`«=∞Åáê‰õΩʼnõΩ `˘_ç=∞, z=iÉèÏQÆO `«∞Oz, D<≥Å∞ fã≤, ã¨∞#flO ~åã≤,
`åO|∂ÅO "Õã¨∞HÀ"åe. `˘_ç=∞Å∞ uO>Ë ~ÀQÆO, P‰õΩH˘ã¨Å∞ uO>Ë áêѨO,
ã¨∞#flO ÖËHõáÈ`Õ PÜ«ÚóH©∆}O HõÅQÆ∞`å~Ú. `«=∞Åáê‰õΩÅ∞ 5, 7, 8, JÖÏ
"Õã¨∞HÀ"åe. 3 ÖË^• 4 P‰õΩÅ∞ "Õã¨∞HÀQÆ∂_»^Œ∞. Z=iH© W=fiQÆ∂_»^Œ∞. 1, 3,
ÖË^• JO`«HOõ >ˇ Z‰õΩ¯= =Hõ¯Å∞ "Õã∞¨ HÀ"åe.`«=∞Åáê‰õΩÅHõO>ˇ =ÚO^Œ∞QÍ =Hõ¯Å∞
u#QÆ∂_»^Œ∞. P‰õΩÅÃÑ· ã¨∞#flO ‰õΩ_çKÕu#_çq∞"Õe`À ÖË^• ÉÁ@#"Õe`À
~åã¨∞HÀ"åe. ZѨC_»∂ K«∂ѨÙ_»∞ "Õe`À ~åã¨∞HÀQÆ∂_»^∞Œ . L^ŒÜ∞« OѨÓ@ =Hõ¯Å∞,
=∞^蕺ǨÏflO ã¨∞#flO, ~å„u P‰õΩÅ∞ Z‰õΩ¯=QÍ LO_Õ@@∞¡ `åO|∂ÅO "Õã∞¨ HÀ"åe.
u#flk J~°Q_Æ ®xH˜:
JQÆã¨ÎºO ‰õΩOÉèíHõ~°‚O K« â◊~åºuO (â◊=∞ºO K«) |_»ÉÏ#Å"£∞
PǨ~°Ñ¨i}Ï=∂~°÷O 㨇~åq∞ =$HÀ^Œ~°"£∞.
20 PKå~°ãO¨ „QÆÇϨ O

'JQÆã¨∞κ_»∞, ‰õΩOÉèíHõ~°∞‚_»∞, â◊~åºu, |_»ÉÏ#ÅO, cè=Ú_»∞— gix – u#flk

r~°‚O HÍ=_»OHÀã¨O 㨇iOKåe.
PKåO`À HѨºâ◊√z ™êÎÎ=`ü áê„`«O # KÀ^Œúˆ~`ü,
L^Œú $`Õ HѨºâ◊√z ™êÎ=^£ Éèí∂ #fl „Ѩ=∂i˚`å.
Éè’[#O KÕã≤#`«~°∞"å`« qãÎ̈ix ZuÎ, J#flO u#flKÀ@∞ â◊√kú KÕã≤#`«~°∞"å`Õ
J#flO u#fl"å_çH˜ ‰õÄ_» â◊√kú J=Ù`«∞Ok.
nѨO: ~°"Õ ~°ã¨ÎO ã¨=∂~°Éèíº Ü«∂=`ü ã¨∂~Àº^ŒÜ≥∂ Éèí"Õ`ü,
Ü«∞㨺 u¿+ª^£ QÆ$¿ÇÏ nѨ ã¨Î㨺 <åã≤Î ^Œi„^Œ`å.
„á⁄^Œ∞Ì (ã¨∂~°∞º_»∞) ‰õΩOH˜Ok "≥Ú^ŒÅ∞ =∞m¡ „á⁄^Œ∞Ì á⁄_çKÕ=~°‰õΩ WO\’¡
nѨO "≥Å∞QÆ∞`«∞O_®e.
PÜ«Ú+¨ºO „áêV√‡M’ náÈ, ^èŒ#^Œ ™êûº ^Œ∞^ŒV√‡Yó,
„Ѩ`«ºV√‡M’ ^Œ∞óY^À H™œ, Ǩx ™êûº^£ ^ŒH˜∆}Ï=ÚYó.
WO\’¡ nѨO `«∂~°∞Ê=ÚYOQÍ (Ѩ_=» ∞~°QÀ_»‰Ωõ ) LO>Ë WO\’¡"åiH˜ PÜ«Úã¨∞û
ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok.L`«Î~°=ÚYOQÍ (^ŒH˜∆}OQÀ_»‰õΩ) LO>Ë ^èŒ#O =ã¨∞ÎOk. Ѩ_»=∞~°
=ÚYOQÍ (`«∂~°∞ÊQÀ_»‰õΩ) LO>Ë ^Œ∞óYO HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. ^ŒH˜∆}=ÚYOQÍ
(L`«Î~°OQÀ_»‰õΩ) LO>Ë WO\’¡ "åà◊¡‰õΩ H©_»∞ HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
x^„Œ áÈ=_»O: ã¨fiQÆ$¿ÇÏ „áêH˜Ûù~åó ‰õΩ~åº`ü, âßfiâ◊√ˆ~º ^ŒH˜∆}Ï t~åó,
„Ѩ`«ºH˜Ûù~åó „Ѩ"å¿ã+¨µ, # Hõ^•z ^Œ∞^ŒH˜Ûù~åó.
™⁄O`« WO\˜Ö’ `«∂~°∞Ê"≥Ñ· Ù¨ `«Å LOz x„kOKåe. J`«"Î åiO\’¡ `«Å ^ŒH}∆˜ O
"≥Ñ· Ù¨ Oz x„kOKåe. "Õ~ˆ „Ѩ^âÕ ßÅÖ’ x„kOK«=Åã≤=zÛ#ѨÙ_»∞ `«Å Ѩ_=» ∞~°"Ñ·≥ Ù¨
LOKåe. ZHõ¯_®, ZѨC_»∂ L`«Î~°O "≥·Ñ¨Ù `«Å ÃÑ\˜ì Ѩ_»∞HÀQÆ∂_»^Œ∞.
# K« `≥·ÖÏÉèíºHõÎó ã¨fi¿Ñ`ü, <ånH˜∆`«ó Hõ$+¨‚K«~°‡}˜.
`«Å‰õΩ #∂<≥ ÃÑ@∞ì‰õΩx x„^ŒáÈQÆ∂_»^Œ∞. nHõ∆Ö’ ÖËxã¨=∞Ü«∞OÖ’
lOHõK«~°‡Og∞^Œ x„kOK«QÆ∂_»^Œ∞.
<å„~°Ì"å™ê ã¨fi¿Ñ, #flѨÖÏâ◊â◊Ü«∞<Õ, # ѨOK«^•~°∞Hõ$`Õ,
# ÉèíQÆflâ◊Ü«∞<Õ, # q^Œ∞º^ŒÌˆQú, # ÉÏÅ=∞^èÕº, # Kåi=∞^èÕº,
# ^è•<Õº, # QÀ Ǩï`åâ◊# QÆ∞~°∂}Ï =ÚѨi, <ÀzÛùëÈì # k"å.
 PKå~°ãO¨ „QÆÇϨ O 21

`«_|ç @ì Hõ@∞ì‰Ωõ x x„kOK«Q∂Æ _»^∞Œ . 1.=∞é˜,] 2.<Õ~ˆ _»∞, 3.Aqfi, 4.~åq,

5."Õ∞_ç, (ѨOK«^•~°∞=ÙÅ∞) "≥∂^Œ∞QÆ Hõé]Å`À KÕã≤#=∞OK«O g∞^Œ, qiy#, ÖË^•
HÍe# =∞OK«Og∞^Œ x„kOK«QÆ∂_»^Œ∞. Ñ≤Å¡Å=∞^茺֒, â◊„`«∞=ÙÅ=∞^茺֒, P=Ù,
Jyfl, QÆ∞~°∞=Ù, giHõO>ˇ Z`«∞ÖÎ ’ x„kOK«Q∂Æ _»^∞Œ . LzÛù+µ¨ ì _≥· (uO@∂ =∞^躌 Ö’)
QÍx, ѨQÆ\ ˜Ñ¨Ó@ QÍh, x„kOK«QÆ∂_»^Œ∞.
K≥_∞» HõÅÅ∞ ~å‰õΩO_®
~å=∞O, 㨯O^ŒO, ǨÏ#∞=∞O`«O, "≥#· `ÕÜ∞« O, =$HÀ^Œ~"° ∞£ ,
â◊Ü«∞hÜÕ∞ 㨇ˆ~ xfl`«ºO ^Œ∞ã¨ûfiѨflO `«ã¨º #â◊ºu.
x„^Œ áÈÜÕ∞=ÚO^Œ∞ K≥_»∞HõÅÅ∞ ~å‰õΩO_® x„^Œ ÉÏQÍ Ñ¨@ì\ÏxH˜ '~å=Ú_»∞,
‰õΩ=∂~°™êfiq∞, ǨÏ#∞=∞O`«∞_»∞, QÆ~°∞`«‡O`«∞_»∞, cè=Ú_»∞ gix 㨇iOKåe.
=∞Ǩáê`«H<õ åâ<◊ åxH˜
JǨÏÖϺ, „^ÒѨn, ã‘`å, `å~å, =∞O_À^Œs `«^ä•,
ѨOK«Hõ<åºó Ѩˆ~î xfl`«ºO =∞Ǩáê`«Hõ<åâ◊#"£∞.
J<Õâ’¡HõO ѨiîOKåe.
=∞i H˘xfl =∞Oz=∂@Å∞
L`«Î=∞O ™êfii˚`«O q`«ÎO, =∞^茺=∞O Ñ≤`«∞ ~åi˚`«"£∞,
J^èŒ=∞O „ÉèÏ`«$q`«ÎO K«, „ã‘Îq`«Î =∞^èŒ=∂^èŒ=∞"£∞.
`å#∞ ã¨OáêkOz#^èŒ#O L`«Î=∞O. `«O„_ç ã¨OáêkOz#k =∞^茺=∞O.
™È^Œ~°∞_ç™⁄=Ú‡ J^èŒ=∞O. P_»^•x (ÉèÏ~°º "≥Ú.) J^èŒ=∂^èŒ=∞O.
ã≤O^èŒ∞™êfl#O, QÆÜ«∂„âß^ŒúO, =Ѩ#O, â◊=^è•~°}"£∞,
Ѩ~°fi`å~ÀǨÏ}O K≥·=, # ‰õΩ~åº^£ QÆiƒù}©Ñ¨uó.
ÉèÏ~°º QÆ~ƒ° =ù u J~Ú(=¸_»==∂ã¨O xO_ç) L#flѨÙ_∞» P"≥∞ Éè~í ΰ ã¨=Ú„^Œ™êfl#O
KÕÜ«∞QÆ∂_»^Œ∞. QÆÜ«∂„âß^ŒúO ÃÑ@ìQÆ∂_»^Œ∞. H∆“~°O KÕ~ÚOK«∞HÀQÆ∂_»^Œ∞. â◊"åÅ∞
"≥∂Ü«∞QÆ∂_»^Œ∞. H˘O_»Å∞ ZHõ¯QÆ∂_»^Œ∞. Ѩل`«∞_çH˜ LѨ#Ü«∞#O KÕÜ«∞QÆ∂_»^Œ∞.
~°[ã¨fiÖÏѨu â‹·Û= ã¨∂uHÍÜ«∂ó Ѩu ã¨Î^ä•,
ÉèÏO_»ã¨Ê~°≈#Ѩ~°ºO`«O Éèí~°∞Î ˆ~= # â◊√^Œúºu.
ÉèÏ~°º ~°[ã¨fiÅ J~Ú<å, „Ѩãq¨ Oz<å, P"≥∞ Éè~í ΰ ‰õÄ_® Jâ◊√KÕ. „ÉÏǨχ}Ï~å÷Å∞
22 PKå~°ãO¨ „QÆÇϨ O

"≥Ú^Œ Öˇ·# ^≥·=, Ñ≤`«$HÍ~åºÅ‰õΩ ѨxH˜ ~å_»∞.

^Òfi q„áœ, q„Ѩ =∞yflO K«, ^ŒOѨ`Àº ~°∞æ~°∞t+¨ºÜ≥∂ó
#Okâ◊OHõ~°Ü≥∂ ~°‡^èÕº ǨÏOu ѨÙ}ºO ѨÙ~åHõ$`«î"£∞.
W^Œ~Ì ∞° „ÉÏǨχ}∞ʼnõÄ, „ÉÏǨχ}∞_çH© JyflH©, ÉèÏ~åºÉè~í Åΰ ‰õÄ, QÆ∞~°∞t+¨µºÅ‰õÄ
#OkH©˜ â◊OHõ~°∞_çH©, #_»∞=∞ LO_»QÆ∂_»^Œ∞.
Ñ≤ `≥· "ÀѨ#ÜÕ∞`ü Ѩل`«O, `«^ŒÉèÏ"Õ Ñ≤`«∞ó Ñ≤`å,
`«^ŒÉèÏ"Õ Ñ≤`«∞~ü „ÉèÏ`å, `«^ŒÉèÏ"Õ `«∞ ™È^Œ~°ó.
LѨ#Ü«∞#O `«O„_ç KÕÜ«∂e. `«O„_ç ÖËHõáÈ`Õ `å`« (`«O„_ç `«O„_ç) KÕÜ«∂e.
`å`« ‰õÄ_® ÖËHõáÈ`Õ ÃÑ^Œ`«O„_ç, PÜ«∞# ÖËHõáÈ`Õ Ñ≤#`«O„_ç, PÜ«∞<å ÖËHõáÈ`Õ
J#fl K͆Ƕe.
Ñ≤`å, Ñ≤`å=∞Ǩϟ, „ÉèÏ`å, Ñ≤`«$"Àº, QÀ„u}À, QÆ∞~°∞ó,
=∂`å=∞Ǩϟ, =∂`«∞Ö’ "å Hõ<åº^• ÉÏO^èŒ"åó „Hõ=∂`ü.
`«O„_ç, `å`« (`«O„_çH˜ `«O„_ç), J#fl, ÃÑ^Œ`O« „_ç, Ñ≤#`«O„_ç, *Ï˝`∞« Å∞, QÆ∞~°∞=Ù,
`å`« (`«e¡`«O„_ç), "Õ∞#=∂=∞ „Hõ=∞OQÍ Hõ<åº^•#O KÕÜ«∂e.
J„Ѩ*ÏÜ«∂O `«∞ Hõ<åºÜ«∂O # Éèí∞Or`« Hõ^•K«#.
‰õΩ=∂Ô~ΉõΩ H˘_»∞‰õΩ ѨÙ>ËìO`«=~°‰õΩ P"≥∞ WO\’¡ Éè’[#O KÕÜ«∞QÆ∂_»^Œ∞.
„Ѩ^äŒ"Õ∞ HǨÏx K«O_®b, kfifÜÕ∞ „|ǨχѶ¨∂uh,
`«$fÜÕ∞ ~°[H© „áÈHÍÎ, K«`«∞ˆ~÷ HǨÏx â◊√^Œúºu.
~°[ã¨fiÅ J~Ú#„ã‘Î "≥Ú^Œ\ ˜~ÀA K«O_®Å*Ïuk. Ô~O_»=~ÀA „|ǨχǨÏ`«º
KÕã≤#k. =¸_»=~ÀA KåHõe. <åÅ∞QÆ=~ÀA â◊√kú J=Ù`«∞Ok.
# Ѩӈ~fi â◊x ™È"Õ∞ K«, # QÆ∞~°∞~ü ^ŒH˜∆}Ë `«^ä•,
# ѨâßÛ^£ ÉèÏ#∞ â◊√„ˆH K«, <À`«Îˆ~ |∞^èŒ=∞OQÆàı.
„Ѩܫ∂}ÏxH˜ ѨxH˜~åx"å~åÅ∞.
`«∂~°∞Ê"≥·Ñ¨Ù‰õΩ – â◊x, ™È=∞"å~åÅ∞, ^ŒH˜∆}O"≥·Ñ¨Ù‰õΩ – QÆ∞~°∞"å~°O,
Ѩ_»=∞~°‰õΩ – Pk, â◊√„Hõ"å~åÅ∞, L`«Î~°O"≥·Ñ¨Ù‰õΩ – =∞OQÆà◊, |∞^èŒ"å~åÅ∞.
t=^Œ$+≤ìó, q+¨µ‚Ѩ$+¨ìO, ^Œ∞~åæÜ«∂ó áê~°≈fi`À ^Œ$â◊"£∞
q¿Ñ¶∞flâ◊ ™Èº~°úfi^Œ$+≤ìO K«, fHõ∆ ‚ =∂Ǩï ~°‡h+≤}ó.
 PKå~°ãO¨ „QÆÇϨ O 23

t=Ù_çH˜ Z^Œ∞~°∞QÍ, q+¨µ‚=Ù‰õΩ "≥#∞Hõ, ^Œ∞~°æ‰õΩ Z_»=∞„ѨHõ¯#, q<åÜ«∞‰õΩ_çH˜

ÃÑ·# x"åã¨O LO_»QÆ∂_»^Œ∞.
~°∞„^•}ÏO â◊`«^ŒO_»O, q+¨µ‚Ѩ$+¨ìO K« „uâ◊uó,
â◊H©Î<åO "å=∞áê~°≈fiO K«, #~å}ÏO "åã¨∞Î =~°˚ÜÕ∞`ü.
~°∞„^Œ∞_çH˜ Z^Œ∞@ 100 QÆ*ÏÅ∞, q+¨µ=‚ Ù‰Ωõ "≥#∞Hõ 30 QÆ*ÏÅ∞, JÖψQ ^Œ∞~åæ^qÕ H˜
Z_»=∞"≥·Ñ¨Ù 30 QÆ*ÏÅ∞, ^Œ∂~°OQÍ x"åã¨O LO_®e.
ѨÙ`«„Hõ~=ΰ ºO: r=`À "åHõºHõ~°}Ï`ü, „Ѩ`«º|ÌO Éèí∂iÉè’[<å`ü,
QÆÜ«∂Ü«∂O Ñ≤O_»^•<å K«Û, „uaèó Ѩل`«ã¨º Ѩل`«`å.
„|uH˜L#flѨÙ_»∞ `«O„_ç K≥Ñ≤Ê#=∂@ q<åe. K«xáÈÜ«∂Hõ „Ѩuã¨O=`«û~°O
`«O„_ç =∞~°}˜Oz#ukä<å_»∞ Ñ≤`«$HÍ~åºÅÖ’ Z‰õΩ¯==∞OkH˜ Éè’[#O ÃÑ\Ïìe.
QÆÜ«∞Ö’ Ñ≤O_»„Ѩ^•#O KÕÜ«∂e. D=¸_»∞ Ѩ#∞Å∞ KÕã≤#"å_Õ H˘_»∞‰õΩ.
J`«ºO|∞áê<å`ü, Ju"≥∞ÿ^èŒ∞<å K«Û, k"å K« x„^•, xt *ÏQÆ~å K«Û,
x~°ƒO^èŒÜ≥∂ ~°∂‡„`«Ñ¨Ùs+¨Ü≥∂ â◊Û, +¨_çƒùó „ѨHÍÔ~·ó „ѨѨ`«Ou ~ÀQÍó.
hà◊√¡ JuQÍ `åQƉõÄ_»^Œ∞. JuQÍ ã¨OÉè’QÆO KÕÜ«∞QÆ∂_»^Œ∞. ѨQÆÅ∞ x„^Œ
áÈQÆ∂_»^∞Œ . ~å„u "Õ∞Å∞HÀQÆ∂_»^∞Œ . =∞Å=¸„`åÅ#∞ |Å=O`«OQÍ PѨÙHÀQÆ∂_»^∞Œ .
(g\˜=Å¡ ~ÀQÆO =ã¨∞ÎOk.)
=∞OK«O Je¡Hõ: Y\ÏfiHõ~°‡ HõÖ∫ ~å[ºO, QÆ∞~“ Ѩل`«, â◊≈j ã¨∞Y"£∞,
‰õΩ*Ë ^Œ∞óYO, ~°"Ò ~ÀQÆO, |∞^èÕ Ñ‘_®, â◊<Ò =∞$uó.
=∞OK«O JÅ¡\ÏxH˜ ™È=∞, QÆ∞~°∞, â◊√„Hõ "å~åÅ∞ =∞Oz~ÀAÅ∞. ™È=∞"å~°O
Je¡`Õ ã¨∞YO. QÆ∞~°∞"å~°O J~Ú`Õ H˘_»∞‰õΩ ѨÙ\ÏÎ_»∞. â◊√„Hõ"å~°O ~å[º„Ѩ^ŒO.
Pk, =∞OQÆà◊, |∞^èŒ, â◊x"å~åÅ∞ =∞OK«O JÅ¡QÆ∂_»^Œ∞. Pk"å~°O Je¡`Õ
~ÀQÆO. =∞OQÆà◊"å~°O J~Ú`Õ ^Œ∞óYO. |∞^èŒ"å~°O Ñ‘_». â◊x"å~°O =∞~°}O
HõÅ∞QÆ∞`å~Ú.
Ñ≤Å¡ÅÃÑOѨHõO: ~å[=`ü ѨOK«=~å¬}˜, ^Œâ◊=~å¬}˜ ^•ã¨=`ü,
„áê¿ÑÎ `«∞ ëÈ_»âı =ˆ~¬ Ѩل`«O q∞„`«= ^•K«ˆ~`ü.
5 U_»∞ =KÕÛ=~°‰õΩ Ñ≤Å¡Å#∞ =∞Ǩ~åAÅÖÏQÍ LѨKå~åÅ∞ KÕã¨∂Î ÃÑOKåe.
JHõ¯_ç#∞O_ç Ѩ^Õà◊√¡ (15 Uà◊¡=Ü«∞ã¨∞^•HÍ) Ñ≤Å¡Å#∞ Ѩx"åà◊¡ÖÏQÍ P*Ï˝Ñ≤Oz
24 PKå~°ãO¨ „QÆÇϨ O

Ѩ#∞Å∞ KÕ~ÚOKåe.16= U_»∞ =zÛ#ѨÊ\˜#∞Op Ñ≤Å¡Å#∞ ¿ãflÇ≤Ï`«∞ÅÖÏQÍ

K«∂ã¨∞HÀ"åe.
=$^Àú "å, JÑ≤ ÉÏÖ’ "å, ã‘=∞O`«<åi U= K«,
iHõÎǨϿãÎ# <À¿ÑÜ«∂`ü ~å*Ï#O, ^≥·=`«O, QÆ∞~°∞"£∞.
ÃÑ^ŒÅÌ ∞, ѨãÑ≤ Å≤ Å¡ ∞, QÆiƒù}„© ã‘ÅÎ ∞, ~åA, ^Õ=Ù_∞» , QÆ∞~°∞=Ù gi=^Œ‰Ì Ωõ =\˜Kì `Õ ∞« Å`À
"≥à◊¡QÆ∂_»^Œ∞. ( ѨÓ"À, ѨO_À U^À XHõ\ ˜ HÍ#∞HõQÍ fã¨∞‰õΩx "≥àÏ¡e.)
~å„uHÍÅO „uÉèÏQÆO ™êº`ü, ^ÒfiÉèÏQ“ ѨÓ~°fi"å㨈~,
âı+¨O Ѩ~°k#O „áÈHõÎO, ™ê÷báêˆH, |∞∞`Ò, =∞$`Ò.
™ê÷báêHõO, P_»"åà◊√¡ "≥Å∞ѨŠLO_»@O, =∞~°}˜OK«@O Wq [iy#
ã¨=∞Ü«∂ÅÖ’ ~å„ux =¸_»∞ ÉèÏQÍÅ∞ KÕã≤, JO^Œ∞Ö’ "≥Ú^Œ\ ˜Ô~O_»∞ÉèÏQÍÅÖ’
(~å„u `≥Å¡"å~°∞*Ï=Ú# 2 QÆO@Åã¨=∞Ü«∞O֒ѨÙ) J~Ú`Õ Ñ¨Ó~°fiѨÙk#OQÍ#∂,
=¸_»=ÉèÏQÆO (`≥Å"¡ å~°∞*Ï=Ú# ~Ô O_»∞QÆO@Å`«~∞° "å`«) J~Ú`Õ =∞~°∞<å_»∞QÍ#∂
ÖˇH¯˜ OKåe.
# QÆKÕÛù^£ ~å[Ü«ÚQƇO K«, # QÆKÕÛù^£ „ÉÏǨχ}„`«Ü«∞"£∞,
K«`«∞â◊¥≈„^• # QÆKÕÛùÜ«Úó, # QÆKÕÛù^£ "≥·â◊ºÑ¨OK«Hõ"£∞.
~åAÅ∞ W^Œ~Ì ∞° Hõeã≤ "≥àQ¡◊ ∂Æ _»^∞Œ . „ÉÏǨχ}∞Å∞ =ÚQÆ∞~æ ∞° Hõeã≤ "≥àQ¡◊ ∂Æ _»^∞Œ .
â◊¥„^Œ∞Å∞ #Å∞QÆ∞~°∞ Hõeã≤ "≥àQ¡◊ ∂Æ _»^∞Œ . "≥â· √◊ ºÅ∞ J~Ú^Œ∞QÆ∞~°∞ Hõeã≤ "≥àQ¡◊ ∂Æ _»^∞Œ .
ǨÏi„^•, Å=}O, ^è•#ºO, =∞sp, „Hõ=ÚHõO, QÆ∞_»"£∞,
`«„HõO, ^Œ∞QÆúO, Ѷ¨∞$`«O, K«∂~°‚O, # ^À+¨ ™êûº`ü Hõ^•K«#.
Ѩã¨∞ѨÙ, LѨC, ^è•#ºO, q∞iÜ«∂Å∞, =Hõ¯Å∞, =∞l˚QÆ, <≥~Úº, á⁄_»∞Å∞ Wq
â◊¥„^Œ∞Å∞ =Ú@∞ì‰õΩ<åfl =∞_çH˜ ѨxH˜ =™êÎ~Ú.
‰õΩKÕe#O, ^ŒO`«=∞ÖÏѨǨi}O, |ǨÏfiâ◊#O, x+¨µª~°"åHõºÉèÏ+¨}"£∞,
ã¨∂~Àº^ŒÜ∞Õ Kåã¨=Î ∞ÜÕ∞ K« âß~Ú#O, q=ÚOK«u N ~°Ñ≤ K«„Hõáê}˜#"£∞.
ziy#QÆ∞_»¤Å∞ Hõ@∞ìHÀQÆ∂_»^Œ∞. `«Ñ¨Êxã¨iQÍ Ñ¨à◊√¡`À=ÚHÀ"åe. JuQÍ
u#QÆ∂_»^∞Œ . Hõi#î OQÍ =∂\Ï¡_Q» ∂Æ _»^∞Œ . ã¨∂~°∞º_»∞ L^ŒÜÚ« OKÕã=¨ ∞Ü«∞OÖ’#∂,
Jã¨Îq∞OKÕã¨=∞Ü«∞OÖ’#∂ x„^Œ áÈQÆ∂_»^Œ∞.
 PKå~°ãO¨ „QÆÇϨ O 25

K«`åfii Ü«∂x Hõ~å‡}˜ ã¨O^蕺ܫ∂O Ѩi=~°˚ÜÕ∞`ü

PǨ~°O, "≥∞ÿ^èŒ∞#O, x„^•, ™êfi^蕺ܫ∞O K«`«∞~°÷Hõ"£∞.
L^ŒÜ«∞O, ™êÜ«∞OHÍÅO ã¨O^蕺ã¨=∞Ü«∞OÖ’
Éè’[#O, ã¨OÉè’QÆO, x„^Œ, "Õ^Œáê~î°O KÕÜ«∞QÆ∂_»^Œ∞.
~åyáê`„«Ö’ áêÅ∞: `å„=∞áê„`«ã≤÷`«O QÆ=ºO, <åiˆHà’^ŒHõO `«^ä•,
kfi[ó Ñ‘`åfi ã¨∞~åáê#O Hõ$`«"å<£ <å„`« ã¨Oâ◊Ü«∞ó.
~åyáê„`«Ö’x áêÅ∞, ÃÑ~°∞QÆ∞, =∞l˚QÆ, QÀ=¸„`«O, H˘|ƒihà◊√¡ `åy`Õ HõÅ∞¡
`åy#>Ë.¡
H∆“~°O ~°"åºk™œ~°"åˆ~+¨µ ~å„`Ò áê`Õ „=`Õ HǨÏx
„âß^•úǨÏO „ѨuѨ^£ iHÍÎ Éèí„^•ó H∆“ˆ~+¨µ =~°˚ÜÕ∞`ü.
x+≤^Œúukä"å~å^Ò Éè’[<å#O`«~°O K« Ü«∞ó
H∆“~°O Hõ~Àu `«^Õæ¿ÇÏ <åâ◊flOu Ñ≤`«~° ã¨∞û~åó.
Pk, =∞OQÆà◊, â◊x"å~åÅÖ’#∂, ~å„uѨÓ@, =ºfáê`«OÖ’#∂,
„=`«u^äŒ∞ÅÖ’#∂, „âß^ŒúO ÃÑ>Ëì~ÀE, áê_»ºq∞<å_»∂, iHõÎ, Éèí„^Œu^äŒ∞ÅÖ’#∂,
Éè’[#O KÕã≤# `«~°∞"å`å, H∆“~°O KÕ~ÚOK«∞HÀQÆ∂_»^Œ∞.
^ŒâßǨ`ü â◊√^茺`Õ q„Ѩó, ^•fi^Œâß¿ÇÏ Éèí∂q∞Ѩó,
"≥·â◊ºó ѨOK«^Œâß¿ÇÏ#, â◊¥„^À =∂¿ã# â◊√^茺u.
=∞~°} Pâ∫K«O „ÉÏǨχ}∞_çH˜ 10 ~ÀAÅ∞. Hõ∆„uÜ«Ú_çH˜ 12 ~ÀAÅ∞.
"≥·â◊√ºÅ‰õΩ 15 ~ÀAÅ∞. â◊¥„^Œ∞_çH˜ 30 ~ÀAÅ∞.
^Œâß¿ÇÏ K«, ã¨Ñ≤O_Õ K«, ã¨O=`«û~°q"≥∂K«<Õ,
JÜ«ÚQƇ=∂ã≤ˆH K≥·= q`«O`«∞=ÚYgHõ∆}"£∞.
ÉèÏ#∞[, Éè∫=∞, Éèí$QÆ∞*Ïó "å~å Ç≤Ï #ó ^Œ∞óY^•ó.
10 = ~ÀA, 12 = ~ÀA, ã¨O=`«û~°q"≥∂HõO<å_»∞, (=∞~°}O˜ z#ѨÊ\˜#∞Oz)
ÉËã≤<≥ÅÅÖ’#∞, q`«O`«∞=Ù#∞ K«∂_»=K«∞Û. q∞ye#~ÀAÅ∞ ѨxH˜~å=Ù. Pk,
=∞OQÆà◊, â◊√„Hõ"å~åÅ∞ ‰õÄ_® ѨxH˜~å=Ù.