Autizam je kompleksan razvojni poremećaj, a nastaje u ranom detinjstvu.

Pretpostavlja se da su mogući uzroci

multifaktorski (genetski, neurološki, metabolički, toksikološki, gastroenterološki i drugi).

Autizam se ubraja u grupu pervazivnih razvojnih poremećaja koju obeležavaju sledeći dijagnostički kriterijumi:

1. kvalitativno oštećenje socijalnih interakcija: oštećenje neverbalnog načina ponašanja (npr. pogled oči u
oči, izraz lica, držanje tela, gestovi kojima se uspostavljaju socijalne interakcije), neuspeh da razvije odnos s
vršnjacima, smanjena sposobnost izražavanja emocija i reakcija na iste.

2. kvalitativno oštećenje komunikacije - verbalno i neverbalno:

razvoj govornog jezika kasni ili potpuno izostaje, stereotipna i repetitivna upotreba jezika, izostaju spontana
igra i imitacija primerene razvojnom nivou

3. ograničeni, repetitivni i stereotipni obrasci ponašanja, interesa i aktivnosti

Autizam se ne javlja u jedinstvenom obliku. U novijim istraživanjima govori se o stanju na autističnom spektru
gde dijagnosticki kriterijumi variraju tj. neki su izraženi više ili manje, većim ili manjim intenzitetom.
Određivanje psihoedukativnog profila deteta, dakle utvrđivanje njegovih potreba, temelji su za rad s detetom
kao i kreiranje individualnog edukacijsko-rehabilitacijskog programa.

Neke posebnosti u ponašanju po kojima se prepoznaje dete sa autizmom:

 odbija telesni kontakt,

 ne obraća pažnju na druge koliko na sebe i svoje potrebe,
 potrebe zadovoljava vođenjem odraslog za ruku,
 slabo ili uopšte se igra sa drugom decom,
 kratak kontakt ili potpuna ne mogućnost ostvarivanja kontakta očima,
 upadljivo hiperaktivno ili krajnje pasivno,
 smeje se ili kikoće bez vidljivog razloga,
 deluje kao da ne čuje,
 ne pokazuje strah od opasnosti,
 nemaštovito u igri,
 pruža otpor učenju,
 neobično vezano i zaokupljeno predmetima,
 okreće predmete repetitivno,
 ponavlja reči eholalično.

Prevalencija - postoji podudarnost dokaza da je širom sveta kod 5 na 10000 osoba prisutan «klasični autizam»,
ali se u osnovi poremećaji po tipu autizma javljaju 21 na 10000. Muškarci su više zastupljeni 4 : 1 u odnosu na
žene. Slučajevi se podjednako otkrivaju kod svih socijalnih klasa i u različitim kulturama.

Diferencijalno-dijagnostičkim postupcima oređujemo: intelektualni nivo (psiholog), nivo razvijenosti govora,

nivo detetovog ponašanja ( u skladu sa vršnjačkom grupom). Ukoliko pomenuti nivoi funkcionisanja nisu u
skladu sa detetovim uzrastom, daljim dijagnostičkim postupcima treba utvrditi detetov tip socijalne interakcije,
tip razvijenosti govora, tip dečije igre i ostale vidove ponašanja. Takodje, razmotriti bilo koje drugo značajno
bolesno stanje i postojanje bilo kakvog značajnog psihijatriskog činioca, osim detetove boleti.

Ukoliko se tokom dijagnostičkog postupka utvrdi da je postojao period abnormalnog razvoja do dve ili dve i po
godine života daljim dijagnostičkim postupcima diferenciramo autizam od mogućeg elektivnog mutzma,
dezintegrativne psihoze, stečene afazije i shizofrenije. Diferencijalno dijagnozom dalje diferenciramo klasican
autizam od pseudoautistične slike autizma, gde nedostaje jedna ili više karakteristika autizma. U tu grupu su
uključeni: atipičan autizam ( postoje samo jedna ili dve karakteristike autizma), Asperger’ov sindrom
(inteligencija i govor su praktično normalni, ali su prisutne abnormalnosti u socijalnom ponašanju), razvoijna
disfazija, mentalna retadrsacija, socijalna deprivacija.
Donekle slični autizmu mogu biti i drugi poremećaji, kao što su: Rett’ov sindrom( opisan kod devojčica, gde
postoje znaci neurološkog oštećenja i neobični pokreti rukama), dezintegrativni poremećaj ( gde posle
normalnog razvoja dete naglo gubi stečene sposobnosti), hiperkinetički poremećaj sa stereotipnim pokretima(
gde dete ima veoma slabu koncentraciju, trapavo je, uznemireno i pokazuje stereotipije) kao i Landau’Kleffner
sindrom ( karakteriše se periodom normalnog razvoja, nakon čega dolazi do fluktuirajućeg gubitka govora
udruženog sa epilepsijom)

Kako ni jedan medicinski test ne mođe dijagnostikovati autizam, dete se mora posmatrati da bi se utvrdilo da li
njegovo ponašanje spada u spektar ponašanja karakterističnih za autizam. Razlike u simptomatologiji i prognozi
kod dece zavise od težine i opsega moždane disfunkcije.

Defektološko-logopedska obrada daje uvid u:

 kvalitet i nivo organizovanosti pokreta, lateralizovanost pokreta, upotrebni i

gestualni nivo, lateralizovanosti tela i prostora
 nivo zrelosti sposobnosti psihomotorike
 usvojenost oblika ponašanja i znanja u odnosu na uzrast
 dostignut nivo razvijenosti mišljenja
 procena kvaliteta paznje( usmeravanje i zadržavanje)
 razvijenost govora(spontano uključivanje, reakcije na govorne podsticaje okoline,
dužina iskaza,jezička struktura iskaza, razumljivost govora, razumevanje govora,
spremnost i sposobnost za imitativni govor, fluentnost govora, verbalna
memorija’neposredna i odložena...)

Tretman obuhvata kombinaciju rane intervencije, specijalne edukacije, porodične podrške i lekova koji
pomažu deci sa autizmom da žive koliko toliko normalnim životom. Specijalne intervencije i programi
edukacije mogu povećati njihov kapacitet za učenje, komunikaciju, povezanost sa drugim osobama i smanjiti
težinu i frekventnost poremećaja ponašanja. Edukativni programi se uvek adaptiraju prema individualnim
sposobnostima deteta.

Svaki tretman ima za cilj podsticanje razvoja deteta:

 zaustavljanje neobičnog i neprikladnog ponašanja koje sprečava dete sa autizmom

da ostvari socijalni kontakt i da komunicira sa ostalim ljudima;
 treniranje pažnje i gnozije;
 učenje deteta sa autizmom da brine o samom sebi ;
 pružanje mogućnosti autističnom detetu da se prikladno socijalizuje;
 povećanje komunikativnih sposobnosti, kroz kavitativno i kvantitativno učenje
jezika;
 podučavanje roditelja, kako najlakše da pomognu svom autističnom detetu u podsticanju i
podržavanju, u sticanju socijalnog i edukativnog iskustva.

Najbolji rezultati se postižu ako je tretman započet u ranom detinjstvu (pre 3-4 godine) što ukazuje na veliki
značaj rane dijagnostike i ranog tretmana. Ishod takođe zavisi od nivoa sposobnosti svakog pojedinog deteta,
prisustva odnosno odsustva pridruženih bolesti, stepena razvijenosti govora, i porodične atmosfere u kojoj dete
živi.
Artikulacioni poremećaji ili dislalije su nemogućnosti ili nepravilnosti u izgovoru pojedinih
glasova ili grupa glasova.

Ispoljavaju se kao: omisija, nedostatak glasa; supstitucija,zamena nerazvijenog glasa glasom

koji već postoji; distorzija, razna tipična i atipična oštećenja pojedinih glasova

Uzroci artikulacionih poremećaja mogu biti širokog spektra:

 organski uzroci (rascepi , nazalnost, ostala odstupanja u građi artikulatora, gubici

sluha)
 ostali uzroci (nespretnost artikulatora, loš fonematski sluh, loš govorni uzor, infantilni
govor, socijalna zapuštenost, roditeljski perfekcionizam, bilingvizam, zaostajanje u
intelektualnom razvoju, emocionalna zapuštenost ...)

Dijagnostika se otvaruje intervjuom, opservacijom, batrijom dijagnostičkih testova za

dislalije( artikulacioni, jezički testovi, testovi verbalne komunikacije...).

Postupak dijagnostike podrazumeva: upoznavanje s detetom, observaciju deteta u spontanoj

verbalnoj komunikaciji, razumevanje govornih poruka i stepen razumljivosti dečijeg govora,
gesta, ispitivanje ponašanja, pregled govornih organa.

Vremenski period koji je potreban za ispravljanje nekog glasa ili grupe glasova je
individualan i različit od deteta do deteta. Tretman je uslovljen individualni razlikama svakod
deteta i ovija se u nekoliko faza:

 razvijanje auditivne pažnje, percepcije, diskriminacija zvučnih signala iz

prirode,ljudskog govora i glasova, pamćenja
 razvijanje vizuelnog opažanja
 razvijanje taktilno-kinestetičkih oseta i motorike
 učenju pravilnog disanja
 pravilnom umeravanju vazdučne struje
 izazivanje glasa-glasova ( kod omisija i supstitucija)
 korekcija distozovanih glasova
 faza ostvarivanja glasovne tranzicije
 usvajanje i spontana upotreba, automatizacija

Neblagovremena dijagnostika i tretman mogu dovesti do brojnih psiho-socijalnih posledica

na licnost deteta(povlačenje u sebe,plačljivost, izbegavanje vršnjačkog okruženja ili
okruženja uopšte...) sto vodi ka socijalno deprivaciji i depresivnim stanjima ličnosti u
kasnijem životnom funkcionisanju.