GÜNEġ PĠLLERĠ (SOLAR CELLS)

Ziya Orhan
Atatürk Üniversitesi
Katıhal Fiziği B. D.
 ÖZET
 GüneĢ Pili Nedir?
 GüneĢ Pillerinin Tarihi GeliĢimi

 GüneĢ Enerjisinin Önemi ve Türkiye açısından

güneĢ enerjisi
 GüneĢ Pilinin Yapısı ve ÇalıĢma Prensibi

 GüneĢ Pillerinde Bazı Kavramlar

 GüneĢ Pili Türleri

 GüneĢ Pili Uygulamaları

 GüneĢ Pillerinin Geleceği

 Sorular
GÜNEġ PĠLĠ NEDĠR?

 GüneĢ pilleri ya da
fotovoltaik piller,
yüzeylerine gelen
güneĢ ıĢığını
doğrudan elektrik
enerjisine dönüĢtüren
yarıiletken
malzemelerden
yapılmıĢ aygıtlardır.
GÜNEġ PĠLLERĠNĠN TARĠHĠ GELĠġĠMĠ

 1839 yılında Becquerel, elektrolit içerisine

daldırılmıĢ elektrotlar arasındaki gerilimin,
elektrolit üzerine düĢen ıĢığa bağımlı olduğunu
gözlemleyerek fotovoltaik olayını bulmuĢtur.

 Katılarda benzer bir olay ilk olarak selenyum

kristalleri üzerinde 1876 yılında G.W. Adams
ve R.E. Day tarafından gösterilmiĢtir.
GÜNEġ PĠLLERĠNĠN TARĠHĠ GELĠġĠMĠ

 1914 yılına kadar yapılan güneĢ pillerinin

verimliliği %1 değerine ancak ulaĢabilmiĢtir.

 Gerçek anlamda güneĢ enerjisini %6 verimlilikle

elektrik enerjisine dönüĢtüren güneĢ pilleri ilk
kez 1954 yılında Chapin tarafından silikon
kristali ile gerçekleĢtirilmiĢtir.
 GÜNEġ PĠLLERĠNĠN TARĠHĠ GELĠġĠMĠ

 Fotovoltaik güç sistemleri için dönüm noktası

olarak kabul edilen bu tarihi (1954) izleyen
yıllarda araĢtırmalar ve ilk tasarımlar, uzay
araçlarında kullanılacak güç sistemleri için
yapılmıĢtır.

 GüneĢ Pilleri ve diğer yenilenebilir enerji

kaynaklarına gerçek anlamda ilgi, 1973
yılındaki 1. petrol bunalımını izleyen yıllarda
olmuĢtur.
GÜNEġ ENERJĠSĠNĠN ÖNEMĠ

 Enerji ihtiyacında
kullanılagelen fosil
yakıtların ;
1-Çevresel zararları,
2-Küresel olarak artan enerji
talebine, yeterli gelmeyiĢi,
3-Her ülkenin aynı düzeyde
fosil yakıta sahip olmayıĢı
“Yenilenebilir Enerji
Kaynaklarına”
olan ilgiyi arttırmıĢtır.
 GÜNEġ ENERJĠSĠNĠN ÖNEMĠ

Fosil
Yakıtlar

Güneş Enerjisi potansiyelinin diğer enerji türleriyle karşılaştırılması.

GÜNEġ ENERJĠSĠNĠN ÖNEMĠ

 GüneĢ panellerinin, enerjiye

ihtiyaç olan her yerde,
yerinde kaynaklık etmesi.
TÜRKĠYE AÇISINDAN GÜNEġ ENERJĠSĠ

İllere göre yıllık metrekareye düşen güneş radyasyonu.

 GÜNEġ PĠLĠNĠN YAPISI VE ÇALIġMASI

 GüneĢ ıĢığının elektrik enerjisine

dönüĢümü için, gelen fotonlar tarafından
fotovoltaik cihaz içerisinde hem pozitif hem
de negatif yüklerin oluĢturulması ve oluĢan
bu yükleri harici bir elektrik devresine
doğru yönlendirmek için bir elektrik alanın
Geleneksel inorganik malzemeler kullanılarak
oluĢturulmasına gerek vardır.
üretilen güneş pillerinin genel yapısı.

Geleneksel inorganik yarı iletkenlerden yapılmıĢ güneĢ pilleri p-tipi ve

n-tipi olmak üzere iki katmandan oluĢurlar. Bu katmanlar sandviç
Ģeklinde p-n eklemi oluĢturmak amacıyla birleĢtirilirler. Eklem
bölgesinde bir deplasyon bölgesi ve elektrik alan oluĢur. Yarı-iletken
ıĢığa maruz bırakıldığında, “E=h.ν” eĢitliği ile ifade edilen foton
enerjisi, bant aralığı eĢiğinden daha fazla ise bu fotonların enerjileri
yarı-iletken malzemenin elektronları tarafından soğrulurlar. Bu sayede
uyarılmıĢ yükler iletim bandına geçip dıĢ kontaklara iletilirler.
 GÜNEġ PĠLĠNĠN YAPISI VE ÇALIġMASI

 Her negatif yüklü elektron

 Buradan da kontaklara bağlı
Elektronun gelen foton tarafından
uyarılması ve elektrik akımının oluşması.
için, bir hareketli pozitif yük
yani boĢluk (hole) yükü
oluĢur. OluĢan boĢluk yükü ve
elektronlardan p-n eklemine
yakın olanlar elektrik alanın
etkisiyle ters yönde hareket
edip kontaklara ulaĢırlar.
elektrik devresini geçip enerji
kaybederler ve devrenin diğer
tarafındaki kontak üzerinden
yarı-iletken malzemenin
valans bandına geri dönerler.
GÜNEġ PĠLĠNĠN YAPISI VE ÇALIġMASI

 GüneĢ piline gelen

fotonlardan, enerjisi yarı
iletken malzemenin bant
aralığından büyük olanlar
elektron-hol çifti
oluĢturabilirler ve böylece
enerji dönüĢüm sürecine
katkıda bulunabilirler.
 Enerjisi, düĢük olanlar e-h
çifti oluĢturamazlar.
 Bu nedenle verimli güneş
Güneş Spektrumu pilleri tasarımına yön
veren temel faktör aktif
tabakanın soğurabildiği
güneş spektrumu
aralığıdır.
GÜNEġ PĠLĠNDE BAZI KAVRAMLAR
GÜNEġ PĠLĠ KARAKTERĠSTĠĞĠ

 Dolum Faktörü (Filling

Factor, FF): FF, en fazla 1
değerini alabilen ve karakterize
edilen güneĢ pilinin ideal güneĢ
piline ne kadar yakın olduğunu
gösteren bir ifadedir. 1 değeri
pilin ideal olduğu anlamına
gelir. Dolum faktörü Ģöyle
hesaplanır:

 Güç DönüĢüm Verimi (η):

Fotovoltaik hücrelere gelen
güneĢ ıĢığı enerjisinin ne
kadarının elektrik enerjisine
dönüĢtüğünü gösteren bir
parametredir. Güç çıktısının
güç girdisine oranıyla bulunur.
 AIR MASS -1

GüneĢ ıĢınları atmosfere dik

olarak girip yere ulaĢana kadar
aldıkları mesafe en kısa
mesafedir ve bu “l” ile ifade
edilir. IĢınların herhangi bir
açıyla gelip yere kadar aldıkları
mesafe ise “l0” ile ifade edilirse
bu iki mesafenin oranına (l/l0)
 Air Mass (AM):GüneĢ
Air Mass katsayısı denir.
ıĢınlarının bir kısmı atmosferden
geçerken su buharı ,karbon
dioksit, metan,ozon ,oksijen
ve toz bulutları nedeniyle
emilime uğrar ve gücünde
azalma olur. Bu emilimin miktarı
ise ıĢığın atmosfer içinde aldığı
yolla orantılıdır.
AIR MASS-2

 Atmosfer dıĢındaki güneĢ tam dik

durumdayken güneĢ spektrumu
AM0 olarak ifade edilir. AM1.0 ise
güneĢ dik konumdayken deniz
seviyesindeki güneĢ parlaklığını
ifade eder. AM1.5, güneş dik
konumuna göre 48,2° açı
yaptığında deniz seviyesindeki
güneş parlaklığını ifade eder.
AM1.5 spektrumuna göre yere
düşen ışık gücü 1000W/m2’dir.
AM1.5 spektrumu güneş pili
karakterizasyonunda
kullanılan standart ışık
spektrumudur.
 GÜNEġ PĠLĠ TÜRLERĠ

1) Amorphous Silicon solar cell (a-Si)

2) Biohybrid solar cell
3) Buried contact solar cell
4) Cadmium telluride solar cell (CdTe)
5) Concentrated PV cell(CVP and HCVP)
6) Copper indium gallium selenide solar cells (CI(G)S)
7) Crystalline silicon solar cell (c-Si)
8) Dye-sensitized solar cell (DSSC)
9) Gallium arsenide germanium solar cell (GaAs)
10) Hybrid solar cell
11) Luminescent solar concentrator cell (LSC)
12) Micromorph (tandem-cell using a-Si/μc-Si)
13) Monocrystalline solar cell (mono-Si)
 GÜNEġ PĠLĠ TÜRLERĠ

1) Multijunction solar cell (MJ)

2) Nanocrystal solar cell
3) Organic solar cell (OPV)
4) Perovskite solar cell
5) Photoelectrochemical cell (PEC)
6) Plasmonic solar cell
7) Plastic solar cell
8) Polycrystalline solar cell (multi-Si)
9) Polymer solar cell
10) Quantum dot solar cell
11) Solid-state solar cell
12) Thin film solar cell (TFSC)
13) Wafer solar cell, or wafer-based solar cell (synonym
for crystalline silicon solar cell)
 Birçok güneĢ pili türü olmasına rağmen bütün
güneĢ pilleri;

1- Aktif tabakada kullanılan malzemeye göre

organik yada inorganik diye ikiye ayrılırlar.

2-Mimari yapıları farlılık gösterse de iki elektrot

arasında elektron verici bir malzeme ile
elektron alıcı bir malzemenin bir araya
gelmesiyle oluĢur.
Güneş pili verimlerinin yıllara göre değişimi.
ÇOK EKLEMLĠ GÜNEġ PĠLLERĠ

% 40,7 dönüşüm verimi

ORGANĠK GÜNEġ PĠLLERĠNĠN YAPISI

HOMO: En yüksek dolu

moleküler orbital.

LUMO: En düĢük boĢ moleküler

orbital
O.G.P. FABRĠKASYON PROSESĠ

Al Kontaklar

 P3HT:PCBM (aktif
PCBM:P3HT tabaka, organik
PEDOT:PSS yarıiletken.p-n)
ITO  PEDOT:PSS (boĢluk
taĢıyıcı katman).
 ITO ( Ġndiyum Tin
Oksit)

Işık
GÜNEġ PĠLĠ UYGULAMALARI
 GÜNEġ PANELLERĠ
Hücre

 GüneĢ Hücreleri
birbirlerine seri ve
paralel bağlanarak
istenilen volt ve
amperde güneĢ
panelleri elde edilir.

panel
 DEPOLAMA VE DC–AC KAYNAK

 Bataryalar
 ġarj kontrol cihazları
 DönüĢtürücüler

 Üretim fazlasını Ģehir

Ģebekesine satma.
 Ya da yetersiz
durumlarda Ģebekeden
beslenme.
 GÜNEġ TAKĠP SĠSTEMLERĠ

 GüneĢ paneline gelen güneĢ ıĢınlarının sadece dik bileĢenleri

enerji dönüĢümüne katkı sağlamaktadır.
 GüneĢ takip sistemleri üzerindeki dedektörler ile gelen ıĢığın
açısını algılayıp yine üzerindeki DC motorlar ile panelin
güneĢe dik bir Ģekilde yönelmesini sağlayan sistemlerdir.
ELEKTRĠK ENERJĠSĠNE ĠHTĠYAÇ OLAN

HER ALANDA

GÜNEġ PĠLLERĠNĠ

KULLANALABĠLĠRĠZ…
 GÜNEġ PĠLLERĠNĠN GELECEĞĠ

 Var olan güneĢ pili türlerinde verim artıĢı.

 Yeni tür güneĢ pilleri

 Sanayiye dönük Verim/Maliyet oranı uygun

malzemeler.
 Organik menĢeli güneĢ hücreleri için daha
verimli organik yarıiletken malzemelerin sentezi.
 Çok eklemli güneĢ pillerinde sanayiye dönük
fabrikasyon yöntemleri.
 NELER ANLATILDI?

 GüneĢ Pilinin tanımı

 GüneĢ Pillerinin Tarihi GeliĢimi

 GüneĢ Enerjisinin Önemi ve Türkiye açısından

güneĢ enerjisi
 GüneĢ Pilinin Yapısı ve ÇalıĢma Prensibi

 GüneĢ Pillerinde Bazı Kavramlar

 GüneĢ Pili Türleri

 GüneĢ Pili Uygulamaları

 GüneĢ Pillerinin Geleceği

KAYNAKLAR
 Ġsmail H. AltaĢ, fotovoltaj güneĢ pilleri:yapısal özellikleri
ve karakteristikleri.
 Ercan Erdoğdu, güneĢ pillerinin teorik ve deneysel
incelenmesi.
 Hasip Çabalak, organik güneĢ pillerinde donor-akseptör
oranın fotovoltaik performansının analizi.
 Yakup HameĢ ve ark.,Polimer güneĢ pilleri yapımı
 www.nrel.gov
 www.wikipedia.org
 www.emo.org.tr
 www.eie.gov.tr
 Muhtelif web siteleri (resimler)
TEġEKKÜRLER…