Professional Documents
Culture Documents
Accounts Hindi
Accounts Hindi
ररेल्वरे ससंगठनि
ररेल्वरे ससंगठनि
भयारततीय ररेल एक सरकयारती ससंस्थया हहै और सयाथ हहीं मरे यह एक व्ययापयाररक ससंस्थया भती हहै। व्ययापयाररक ससंस्थया हमोनिरे करे कयारण ररेल्वरे कया मयख्य
उदरेश्य ययातयाययात बरेचनिया हमोतया हहै। इस ययातयाययात ममें ययातती, ययातती कया सयामयानि, छमोटरे पररेषण, पशशू पकती, सयामयान्य मयाल, रयासयायननिक पदयाथर
आनद शयानमल हहैं।
ययातयाययात बरेचनिरे कया कयायर ररेल प्रशयासनि ककी ओर सरे नजिनि स्थयानिनों ममें नकयया जियातया हहै उसरे ररेल्वरे स्टरेशनि कहतरे हहैं।
ययातयाययात ढमोनिरे करे नलयरे ररेल्वरे कमो सयाधनिनों ककी आवश्यकतया हमोतती हहै। उदया - चल स्टयाक, पटररययॉ नबछयानिरे करे नलयरे जिमतीनि, कयाययारलय तथया
कयारखयानिनों करे भवनि, मशतीनिमें एवसं सयसंत इत्ययानद।
भयारततीय ररेल्वरे सयचयारू रूप सरे चलयाई जियानिरे करे उदरेश्य सरे ररेल्वरे कया अपनिया एक अच्छया ससंगठनि हहै। भयारततीय ररेल्वरे कया कयारमोबयार भयारततीय ररेल्वरे
अनधननियम करे अनियसयार चलयायया जियातया हहै। भयारततीय ररेल्वरे कया मयख्य उदरेश्य ननिम्नि हहै।
1. ययातती और मयाल करे पररवहनि करे नलयरे पययारप्त व्यवस्थया उपलब्ध करनिया।
2. न्यशूनितम लयागत पर ररेल पररवहनि ककी व्यवस्थया करनिया।
3. ररेल उपभमोकया करे नलयरे पररचयालनि मरे सयरकया ककी व्यवस्थया करनिया।
4. ररेलनों करे नवषय ममें ऐसती सयामशूनहक भयावनिया ननिमयारण करनिया नजिसमरे ककी वह जिनितया और रयाषष करे नहत कया मयख्य उदरेश्य करे नलयरे एक
अच्छया सयामशूनहक ससंगठनि हहै।
5. ससंगठनियात्मक रूप ममें प्रभयावकयारती कमरचयारती तहैययार करनिया नजिन्हमें अपनिरे कयायर्यों पर गवर हमो और प्रबसंध ममें ननिषया हमो।
सभती नवनवध प्रकयार ककी ररेल्वरे प्रणयानलयनों कया एकनतकरण एवसं रयाषष तीयतीकरण हमोनिरे करे पश्चयात भयारततीय ररेल्वरे मरे सयचयारू तरतीकरे सरे कयायर हमोनिरे करे
उदरेश्य सरे तथया ररेल्वरे करे पररचयालनि मरे कय शलतया प्रयाप्त हमोनिरे करे उदरेश्य सरे इनि ररेल्वरे प्रयाणयालती कमो 16 प्रकयार ककी करेनतय ररेलनों ममें नवभयानजित नकयया
गयया हहै। यह करतरे समय ननिम्निनलनखत बयातनों कया नवशरेष ध्ययानि रखया गयया थया ।
1. जिहयॉ तक हमो सकरे एक करेनतय प्रशयासनि ककी सरेवयायमें ससंबसंनधत रयाज्यनों करे नलयरे उपलब्ध हमो सकरे ।
2. हर एक करेनतय ररेल्वरे प्रशयासनि कया एक मयख्ययालय ननिधयारररत नकयया गयया हहै , जिहयॉ कयानमरक, तकनितीककी, ससंख्ययाककीय आनद सरेवयाओसं
कया प्रबसंध नकयया जिया सकरे ।
3. ररेल्वरे करे पररचयालनि ममें कम सरे कम अस्तव्यस्ततया हमो तथया अनच्छ व्यवस्थया हमो।
उपर नलखरे हहए उदरेश्य सयामनिरे रखतरे हहए भयारततीय ररेल्वरे निहैयासं करेतनों ममें नवभयानजित ककी गई हहै, जिमो ननिम्नि प्रकयार ककी हहै ।
क्रमयासंक ससंख्यया करेनतय ररेल्वरे कया नियाम मसंडलनों ककी ससंख्यया मयख्ययालय
1. उत्तर ररेल्वरे 5 नदलती
2. मध्य ररेल्वरे 5 सती.एस.टती.एम
3. पशूवर ररेल्वरे 4 कमोलकयातया
4. उत्तर पशूवर ररेल्वरे 3 गमोरखपयर
ऊपर नलखरे हहए करेनतय ररेलनों पर ननियसंतण हमोनिरे करे नलयरे ररेल्वरे बमोडर। ररेल मसंतयालय हमोतया हहै। इनिकया ससंगठनि ननिम्निनलनखत प्रकयार कया हमोतया हहै।
ररेल मसंतती
अध्यक ररेल्वरे बमोडरर- अध्यक ररेल्वरे बमोडर, ररेल मसंतयालय ममें भयारत सरकयार कया पदरेनि मयख्य सनचव हमोतया हहै। वह ररेल मसंतती करे अधतीनि तकनितीककी
मयामलनों ममें ननिणरय लरेनिरे और ररेल्वरे करे ननिनत ससंबसंधती मयामलनों ममें भयारत सरकयार कमो परयामशर दरेनिरे करे नलयरे अनिन्य रूप सरे उत्तरदयानय हमोतया हहै। यह
अध्यक समय समय पर नदयरे गयरे ननिणरय करे अनियसयार अन्य नवषय करे ससंबसंध ममें सदस्य करे रूप ममें कयायर करतया हहै और उसकरे अनतररक बमोडर करे
आसंतररक समन्वय करे नलयरे भती उत्तरदयानय हमोतया हहै।
नवत्त आययक- ररेल्वरे कया नवत्त आययक ररेल्वरे बमोडर ममें नवत्त मसंतयालय कया प्रनतननिनधत्व करतया हहै और नवनत्तय मयामलनों करे नलयरे ररेल मसंतयालय ममें भयारत
सरकयार करे सनचव कया भती पदरेनि रूप ममें कयायर करतया हहै। नवत्त आययक कया नवत्त मसंतती करे सयाथ प्रत्यक रूप सरे ससंबसंध हमोतया हहै और वह ररेल
मसंतयालय ककी गनतनवनधयनों ककी जियानिकयारती समय समय पर प्रदयानि करतया हहै।
सदस्यर- हर एक सदस्य नजिनि तकनितीककी नवषय एवसं नवषयनों करे प्रभयारती हमोतरे हहैं , उनि नवषयनों करे प्रत्यर्त्येक कयायर करे ननिपटयानि करे नलयरे वह
उत्तरदयानय हमोतरे हहैं। बमोडर करे सदस्य अपनिरे अपनिरे करेतनों ममें भयारत सरकयार करे पदरेनि सनचव करे रूप ममें कयायर करतरे हहैं।
इनि सदस्यनों ककी सहयायतया करे नलयरे नवनभन्न सलयाहकयार हमोतरे हहैं। ररेल्वरे बमोडर कया दहैननिक कयायर करनिरे करे नलयरे इनि सलयाहकयारमो करे अधतीनि वरतीष
प्रशयासनितीक स्तर करे ननिदरेशक हमोतरे हहै, तथया ससंयक य ननिदरेशक, उप ननिदरेशक, सहयायक ननिदरेशक आनद हमोतरे हहैं। मसंतयालय ककी नवनभन्न शयाखयाओसं
कया प्रत्यक ननियसंतण इनिकया हमोतया हहै। ओर वह नवशरेष तकनितीककी मयामलनों एवसं ननिनत ससंबसंधती मयामलनों कमो छमोड़कर अन्य सभती कयायर्यों करे ननिपटयानि करे
नलयरे नजिम्मरेदयार हमोतरे हहैं। यह ननिदरेशक ररेल्वरे प्रशयासनि कमो अनियदरेश जियारती कर सकतरे हहैं , अतर उनिकरे ससंदभर कमो सतीधरे प्रयाप्त करनिरे और उनि पर
कयायरवयाहती करनिरे करे नलयरे भती नजिम्मरेदयार हमोतरे हहैं। वह अपनिरे ससंबसंनधत शयाखयाओसं करे प्रधयानि हमोनिरे करे बयावजिशूद अपनिरे अपनिरे करेत करे अन्तरगत ररेल
प्रशयासनि सयामयान्य जिनितया तथया भयारत सरकयार करे नवनभन्न मसंतयालय करे सयाथ सतीधया सम्पकर कर सकतरे हहैं।
ननिम्निनलनखत ससंस्थयायमें ररेल्वरे बमोडर करे सतीधरे ननियसंतण ममें कयायर करतती हहै। इसरे उत्पयादनि ईकयाइययॉ कहतरे हहैं।
ननिम्निनलनखत ससंस्थयायमें भती सतीधरे ररेल्वरे बमोडर करे ननियसंतण ममें कयायर करतती हहै ।
भयारततीय ररेल्वरे करे आवश्यक कमरचयारती कया चयनि करनिरे करे नलयरे ररेल्वरे भतर्ती बमोडर भती हमोतरे हहैं, जिमो नक ननिम्नियानियसयार हहै ।
1. अहमदयाबयाद ।
2. अजिमरेर ।
3. ईलयाहयाबयाद ।
4. भमोपयाल ।
5. बसंगलमोर ।
6. भयबनिरेश्वर ।
7. मयम्बई ।
8. कमोलकयातया ।
9. चसंडतीगढ ।
10. गमोवयाहयाटती ।
11. गमोरखपयर ।
12. जिम्मशू तयावती ।
13. चरेन्नई ।
14. मयालदया ।
15. मयज्जफरपयर ।
16. पटनिया ।
17. रयॉचती ।
18. नसकसंदरयाबयाद ।
19. नतवमेंदम।
हर एक करेनतय ररेल्वरे कया प्रशयासनि एवसं ससंचयालनि करनिरे करे नलयरे एक मयख्ययालय हमोतया हहै और इसकरे प्रमयख महयाप्रबसंधक हमोतरे हहैं । महयाप्रबसंधक ककी
सहयायतया करे नलयरे नवनवध प्रकयार करे नवभयानगय प्रमयख भती हमोतरे हहैं। एक करेनतय ररेल्वरे कमो आवश्यकतया करे अनियसयार
अलग अलग मसंडल ममें नवभयानजित नकयया गयया हहै और इस मसंडल करे प्रमयख प्रशयासनकय अनधकयारती मसंडल ररेल प्रबसंधक हमोतरे हहैं।
मसंडल स्तर पर मसंडल ररेल प्रबसंधक मसंडल करे प्रमयख हमोतरे हहैं। मसंडल ररेल प्रबसंधक करे सहयायक अनतररक मसंडल ररेल प्रबसंधक, मसंडल अनधकयारती,
वररष अनधकयारती, कननिष अनधकयारती एवसं कमरचयारती, अपनिरे अपनिरे नवभयाग कमो सयचयारू रूप सरे चलयानिरे करे नलयरे हमोतरे हहैं। मध्य ररेल्वरे पर 05 मसंडल
हहैं, जिमो नक ननिम्नियानियसयार हहैं -
अनतररक मसंडल ररेल प्रबसंधक मसंडल ररेल प्रबसंधक करे अनतररक मसंडल
(पररचयालनि) कयायरकयारती सहयायक ररेल प्रबसंधक(सया)
वररष मसंडल पररचयालनि प्रबसंधक। वररष मसंडल सयरकया अनधकयारती । वररष मसंडल वयानणज्य प्रबसंधक । वररष मसंडल नवत्त प्रबसंधक । वररष मसंडल
कयानमरक अनधकयारती । वररष मसंडल ययासंनतक अनभयसंतया । वररष मसंडल नवदतय अनभयसंतया । वररष मसंडल अनभयसंतया । सयरकया कमयासंडन्ट । नजिलया भसंडयार
प्रबसंधक। वररष मसंडल ससंकरेत एवसं दशूर ससंचयार अनभयसंतया ।
अपनिरे अपनिरे नवभयागनों करे नदनि प्रनतनदनि कयायर्यों करे नलयरे नवनभन्न मसंडल अनधकयाररमें नजिम्मरेदयार हमोतरे हहैं।लरेनकनि लरेखया नवभयाग , भसंडयार नवभयाग,
कयारखयानिया कयायरकयारती, जिमो नक मसंडल मरे कयायर करतरे हहैं, इनिकया ननियसंतण मयख्ययालय करे नवभयाग प्रमयख दयारया नकयया जियातया हहै।
1. ररेल्वरे करे आय तथया व्यय सरे ससंबसंनधत सभती लरेनि दरेनि कया ननियमयानियसयार आसंतररक जियॉच करनिया ।
2. ररेल्वरे करे आय तथया व्यय कया लरेखया जिमोखया करनिया ।
3. ररेल्वरे करे सभती दयावनों कया शतीघ्र ननिपटयारया करनिया ।
4. ररेल प्रशयासनि कमो नवनत्तय सलयाह प्रदयानि करनिया ।
5. यह सयननिनश्चत करनिया नक ररेल्वरे लरेनि दरेनि ममें कमोई नवनत्तय अननियनमततयायमें निहहीं हहै।
6. मनिरेजिमरेन्ट अकयाउन्टमेंट ककी भशूनमकया ननिभयानिया ।
आय ककी ससंवतीकया -
ररेल्वरे कमो प्रयाप्त हमोनिरे वयालती आय ककी ससंवतीकया करतरे समय ननिम्नि बयातनों पर ध्ययानि नदयया जियानिया चयानहयरे -
1. ररेल्वरे प्रशयासनि दयारया उपलब्ध करयायती गई सरेवयायमें मयाल ककी पशूतर्ती एवसं अन्य कयायर्यों करे नलयरे हमोनिरे वयालती प्रयानप्तयनों ककी रयाशती सहती तरतीकरे सरे
अनियमयाननित ककी गई हहै और जिहैसरे हहीं वह ररेल्वरे कमो दरेय बनितती हहै , उसरे पयस्तयासंनकत नकयया जियानिया चयानहयरे ।
2. सभती प्रयानप्तयनों कमो नमलतरे हहीं लरेखयासंनकत नकयया जियानिया चयानहयरे ।
3. प्रयानप्तयनों कमो सहती वगर्तीकरण नदयया जियानिया चयानहयरे और यनद ऐसती प्रयानप्तयनों ममें सरे अन्य करेनतय ररेल्वरे कमो रकम दरेनिती हमोतती हहै तमो प्रयानप्तयनों
कया उनचत बटवयारया ससंबसंनधत ररेल्वरे ममें नकयया जियानिया चयानहयरे ।
1. प्रस्तयानवत व्यय अथवया प्रयानप्तयनों कमो बहती खयातरे ममें दजिर करयानिरे करे नलयरे सकम अनधकयारती ककी मसंजिशूरती प्रयाप्त ककी गई हहै और ससंबसंनधत
व्यय करनिरे करे नलयरे अनधकयारती सकम हहै।
2. प्रस्तयानवत व्यय कया उनचत अनियमयानि तहैययार करनिया, सकम अनधकयारती ककी मसंजिशूरती प्रयाप्त करनिया आनद प्रकयार ककी ननिधयारररत
गनतनवनधयनों कया पयालनि ससंबसंनधत अनधकयाररयनों दयारया नकयया जियानिया चयानहयरे ।
3. प्रस्तयानवत व्यय करे नलयरे ससंबसंनधत अनधकयारती करे पयास पययारप्त अनियदयानि ककी रयाशती उपलब्ध हमोनिया चयानहयरे ।
4. प्रस्तयानवत व्यय करनिरे सरे प्रचनलत ननियम एवसं आदरेशनों कया उलसंघनि निहहीं हमोनिया चयानहयरे ।
5. प्रस्तयानवत व्यय करनिरे सरे नवनत्तय औनचत्य करे मयानिकनों करे ननियमनों कया उलसंघनि निहहीं हमोनिया चयानहयरे ।
6. ननिधयारररत समय करे नलयरे मसंजिशूर नकयया गयया व्यय , समय समयाप्त हमोनिरे करे बयाद, नबनिया कमोई मसंजिशूरती सरे निहहीं नकयया जियानिया चयानहयरे ।
7. प्रस्तयानवत व्यय सहती तरतीकरे सरे और पशूणर रूप सरे व्हयाऊचर ममें नदखयायया जियानिया चयानहयरे और उससरे ससंबसंनधत भयगतयानि इस तरतीकरे सरे
ररकयाडर नकयया जियानिया चयानहयरे नक उसती मयामलरे करे नलयरे दयबयारया भयगतयानि हमोनिया अससंभव हमो।
8. प्रस्तयानवत व्यय कया वगर्तीकरण सहती तरतीकरे सरे नकयया जियानिया चयानहयरे और यनद ससंबसंनधत रयाशती वसशूल करनिरे करे नलयरे कहया जियातया हहै तमो
ससंबसंनधत अथवया ठरेकरेदयार इनिकरे खयातरे ममें सहती तरतीकरे सरे नलखया जियानिया चयानहयरे ।
9. आवकत व्यय करे बयाररे ममें यह दरेखनिया आवश्यक हमोतया हहै नक ससंबसंनधत अनधकयारती दयारया आवकत व्यय करनिरे करे नलयरे जिमो शतर्तें ननिधयारररत
कर दती गई हहै, उससरे ससंबसंनधत प्रमयाण पत भती नदयया गयया हहै ।
10. नवभयागतीय प्रनप्तयनों कया उपयमोग नकसती भती प्रकयार कया खचर करनिरे करे नलयरे निहहीं नकयया जियानिया चयानहयरे । नवनशष पररनस्थनत ममें
सकम अनधकयारती ककी मसंजिशूरती सरे हहीं इस प्रकयार कया व्यय नकयया जिया सकतया हहै ।
लरेखया नवभयाग करे अनिरेक कयायर्यों, मरेसरे एक कयाम यह भती हमोतया हहै नक ररेल्वरे प्रशयासनि करे नवरुद्ध प्रस्तयत नकयरे गयरे दयावरे सहती हहै यया निहहीं , इसककी
शतीघ्र जियासंच करनिया और इसकया शतीघ्र भयगतयानि करनिया। यह सभती प्रकयार करे दयावरे चयाहरे वरे नकसती मयाल पशूतर्ती करे नलयरे अथवया अन्य सरेवयाओसं करे नलयरे
हमो नवनवध प्रकयार करे नबलनों करे फ़यामर सरे ससंबसंनधत व्यनकयनों दयारया लरेखया कयाययारलय कमो भरेजिरे जियातरे हहैं। लरेखया कयाययारलय ममें इनिककी पशूरती जियासंच करे बयाद
भयगतयानि ककी व्यवस्थया ककी जियातती हहै । नबलनों कया भयगतयानि करनिरे करे नलयरे लरेखया अनधकयाररयनों दयारया ररझवर बहैंक अथवया स्टरेट बहैंक इत्ययानद सरे
धनियादरेश दयारया रकम ननिकयालती जियातती हहै ।
उपरमोक लरेखया नवभयागनों करे कयायर्यों कमो सहती ढ़संग सरे अमल हमोनिरे हरेतय , लरेखया नवभयाग ककी एक अपनिती अच्छती ससंगठनि हहै , नजिसकरे दयारया लरेखया नवभयाग
पर ससौंपती गई नजिम्मरेदयारती ननिभयाई जियातती हहै।
1. प्रशयासनि अनियभयाग - इस अनियभयाग दयारया लरेखया नवभयाग करे कमरचयाररयनों सरे ससंबसंनधत मयामलरे ननिपटयायरे जियातरे हहैं। जिहैसरे - ननिययनक, पमोनस्टसंग,
स्थयानियासंतरण, वरेतनि ननिधयाररण, वररयतया सशूचती तहैययार करनिया, इत्ययानद ।
2. ससंस्थयापनिया अनियभयाग - मयख्ययालय ममें नस्थत सभती कमरचयारती करे ससंस्थयापनि सरे ससंबसंनधत मयामलरे , महयाप्रबसंधक ककी मसंजिशूरती करे नलयरे पययारप्त
ससंस्थयापनि प्रस्तयाव, नवनवध प्रकयार करे उचन्त लरेखया कया अनियरकण, रयाजिपनतत एवसं अरयाजिपनतत कमरचयारती सरे ससंबसंनधत वरेतनि एवसं भत्तनों करे
नबल, कमरचयारती कमो प्रचनलत ननियमनों करे अनियसयार दरेय नवनवध प्रकयार करे अनग्रम तथया कजिर करे मयामलरे, इत्ययानद इस अनियभयाग दयारया नकयया
जियातया हहै।
3. भनवष्य ननिधती - ररेल्वरे कमरचयारती करे भनवष्य ननिधती खयातनों कया अनियरकण, भनवष्य ननिधती सरे नवनवध प्रकयार करे अनग्रम भयगतयानि ककी व्यवस्थया,
स्थयानियासंतररत ररेल्वरे कमरचयारती करे भनवष्य ननिधती खयातरे ससंबसंनधत इकयाई कमो स्थयानियासंतररत करनिया और अन्य इकयाईयनों सरे प्रयाप्त भनवष्य ननिधती
खयातनों कया एकनतकरण करनिया, भनवष्य ननिधती करे रूप ममें प्रयाप्त कय ल रकम कया ररेल्वरे करे सयामयान्य नकतयाबनों सरे हर महतीनिमें ममें तथया सयाल ममें एक
बयार समयाधयानि करनिया, भनवष्य ननिधती खयातरेदयारनों कमो नवनत्तय सयाल समयाप्त हमो जियानिरे पर भनवष्य ननिधती ककी नस्लप भरेजिनिया इत्ययानद कयायर इस
अनियभयाग दयारया नकयरे जियातरे हहैं।
4. ननिपटयारया एवसं ननिवकनत्त वरेतनि अनियभयाग - जिमो ररेल्वरे कमरचयारती सरेवया ननिवकत्त हमोतरे हहैं , जिमो एनच्छक सरेवया ननिवकत्त हमोतरे हहैं, सरेवया करे ददौरयानि
नजिनिककी मकत्यय हमोतती हहै, अथवया जिमो ररेल्वरे कमरचयारती कमो कयाम सरे हटयायया जियातया हहै , ऐसरे कमरचयारती कया भनवष्य ननिधती सरे दरेय रयाशती करे भयगतयानि
करनिरे ककी व्यवस्थया करनिया, ररेल्वरे कमरचयारती करे सरेवया ननिवकत्त वरेतनि, छय टती करे वरेतनि, उपदयानि ककी रयाशती कया भयगतयानि, इत्ययानद मयामलनों कया
ननिपटयारया करनिया यह इस अनियभयाग कया मयख्य कयाम हमोतया हहै।
5. बयनकसंग अनियभयाग - ररेल्वरे ककी सयामयान्य नकतयाबमें जिहैसरे नक सयामयान्य रमोकड़ पयस्तक, दहैननिक पसंजितीगत एवसं रयाजिस्व खयातरे कया अनियरकण करनिया,
मयानसक तथया वयानषरक चयालशू लरेखरे (पशूसंजितीगत एवसं रयाजिस्व) तहैययार करनिया, नवनवध प्रकयार करे नववरण कया ससंकलनि करनिया और हर एक महतीनिमें
ममें ररेल्वरे बमोडर कमो रवयानिया करनिया, ररेल्वरे करे सभती व्यवहयार सरे ससंबसंनधत वयानषरक नववरण ररेल्वरे बमोडर कमो भरेजिनिया, अन्य ररेल्वरे। अन्य मसंडल।
अन्य सरकयारती नवभयागनों दयारया जियारती नकयरे गयरे नियामरे। जिमया कमो स्वतीकक त करनिया और ररेल्वरे ककी सयामयान्य नकतयाबनों ममें समयायमोनजित करनिया।
नवनभन्न प्रकयार करे नबल जिमो लरेखया कयाययारलय ममें अलग अलग अनियभयागनों दयारया भयगतयानि करे नलयरे स्वतीककत एवसं पयास नकयरे जियातरे हहैं , ऐसरे नबलनों
करे नलयरे धनियादरेश तहैययार करनिया, भयगतयानि नकयरे गयरे नबलनों ककी पश्चलरेखया करनिया इत्ययानद कयायर इस अनियभयाग दयारया नकयरे जियातरे हहैं।
6. बजिट अनियभयाग - नवनवध कयायरकयारती अनधकयारती करे कयाययारलय करे समय समय पर प्रयाप्त बजिट सरे ससंबसंनधत जियानिकयारती एकनतत करनिया,
एकनतत जियानिकयारती समय समय पर ररेल्वरे बमोडर कमो भरेजिनिया, ररेल्वरे बमोडर सरे प्रयाप्त बजिट सरे ससंबसंनधत जियानिकयारती नवनवध कयायरकयारती अनधकयारती
एवसं लरेखया नवभयाग करे सभती इकयाईयनों कमो सशूनचत करनिया, एक नवनत्तय सयाल करे लरेखरे बन्द हमोनिरे करे बयाद नवननियमोजिनि लरेखरे तहैययार करनिया और
ररेल्वरे बमोडर कमो भरेजिनिया, इत्ययानद कयायर इस अनियभयाग दयारया नकयरे जियातरे हहैं।
7. व्यय अनियभयाग - ररेल्वरे सरे ससंबसंनधत सभती कयायर तथया रयाजिस्व व्यय कया नवनवध सयार नववरणनों ममें तथया कयायर पसंजिती ममें लरेखयासंनकत करनिया ,
अन्य सरकयारती नवभयाग, ननिनजि ससंस्थयायमें इत्ययानद कमो ररेल्वरे प्रशयासनि दयारया उपलब्ध करयाई गई सरेवयायरे अथवया मयाल ककी पशूतर्ती सरे ससंबसंनधत
नबलनों कमो तहैययार करनिया और ऐसरे नबलनों ककी वसशूलती पर ननिगरयानिती रखनिया, मयालपशूतर्ती कतयारओ एवसं ठरेकरेदयारनों सरे प्रयाप्त नबलनों ककी आसंतररक
जियॉच करनिया और भयगतयानि व्यवस्थया करनिया, नवनवध सयार नववरण ममें लरेखयासंनकत करनिया, व्यय करे बयाररे ममें मयानसक व्यय ननियसंतण नववरण
तहैययार करनिया और ससंबसंनधत अनधकयाररयनों कमो भरेजिनिया इत्ययानद कयायर इस अनियभयाग ममें नकयरे जियातरे हहैं।
8. नवत्त अनियभयाग - इस अनियभयाग दयारया सभती कयायरकयारती अनधकयाररयनों कमो नवनत्तय प्रस्तयाव पर नवनत्तय सलयाह प्रदयानि ककी जियातती हहै। इसकरे
अलयावया नियरे पदनों ककी ननिययनक, पदनों ककी कयायर अवनध बढ़यानिया, इत्ययानद प्रस्तयाव पर सलयाह इस अनियभयाग दयारया दती जियातती हहै। ननिनवदया ससंबसंधती
डयॉक्ययममेंट, ठरेकरे-करयार ससंबसंधती डयॉक्ययममेंट इत्ययानद इस अनियभयाग दयारया जियॉच नकयरे जियातरे हहैं।
9. ननिरतीकण अनियभयाग - कयायरकयारती अनधकयारती करे कयाययारलय, मसंडल लरेखया कयाययारलय, अन्य लरेखया इकयाईययॉ इत्ययानद दयारया अनियरनकत
नकतयाबमें। प्रलरेख कया ननिरतीकण करनिया, लरेखया परतीकया नवभयाग दयारया जियारती नकयरे गयरे ननिरतीकण ररपमोटर - लरेखया परतीकया निमोट, डष याफ़्ट पपॅरया आनद
सरे ससंबसंनधत पतयाचयार एवसं ननिपटयारया करनिया इस अनियभयाग कया कयायरहमोतया हहै।
10. टरेस्ट चहैक अनियभयाग - लरेखया कयाययारलय ममें नकयरे जियानिरे वयालरे कयायर्यों ककी कय छ प्रनतशत जियॉच और उनिकरे पररणयामनों ककी जियानिकयारती तहैययार
करनिया तथया लरेखया नवभयाग ककी कयायर कय शलतया बढ़यानिरे करे नलयरे समय समय पर प्रयाप्त आदरेशनों एवसं सशूचनियायमें आनद कया सभती ससंबसंनधत दयारया
पयालनि नकयया जियातया हहै अथवया निहहीं, यह सयननिनश्चत करनिया आनद कयाम इस अनियभयाग दयारया नकयया जियातया हहै।
11. प्रयाप्तती एवसं प्ररेषण । ररकयाडर अनियभयाग - लरेखया नवभयाग ममें प्रयाप्त सभती प्रकयार करे पत नबल आनद कया शतीघ्र बटवयारया करनिरे ककी व्यवस्थया करनिया।
लरेखया नवभयाग ककी ओर सरे अन्य कयाययारलय, सरकयारती नवभयाग, ननिनजि आनद कमो जियारती नकयरे गयरे पतनों कया प्ररेषण करनिया और इससरे ससंबसंनधत
नकतयाबनों कया अनियरकण करनिया, यह प्रयाप्तती एवसं प्ररेषण अनियभयाग कया मयख्य कयायर हमोतया हहै। लरेखया नवभयाग दयारया भयगतयानि नकयरे गयरे सभती नबलनों
कमो (पहैड व्हयाऊचर) ठतीक तरतीकरे सरे ररकयाडर ममें रखनिया और आवश्यकतया करे अनियसयार उसरे उपलब्ध करनिया। उसती प्रकयार सरे लरेखया नवभयाग
कमो आवश्यक लरेखया सयामग्रती, नकतयाबमें, फ़यामर, पसंनजिययॉ, इत्ययानद कया स्थयानि उपलब्ध करनिया और उसरे जियारती करनिया यह इस अनियभयाग करे
कयायर हमोतरे हहैं।
ययातयाययात लरेखया शयाखया करे वल मयख्ययालय ममें हती करे नन्दत हहै। इस शयाखया करे नवनभन्न अनियभयाग एवसं उनिकरे कयायर ननिम्निनलनखत हहैं।
1. कमोनचसंग अनियभयाग - ययातती वगर्तीकरण नववरण, ययातती सयामयानि नववरण, पयासरल ययातयाययात नववरण, स्टरेशनि तयलनि पत, नटकट मयॉग पत
अथवया नटकट इन्डरेन्ट इत्ययानद जिमो नक कमोनचसंग ययातयाययात करे नववरण एवसं नववरणतीययॉ हहैं, नजिन्हमें नवनवध स्टरेशनिनों सरे ययातयाययात लरेखया
कयाययारलय ममें प्रयाप्त हमोतरे हहैं, उनिककी आसंतररक जियॉच करनिया, आसंतररक जियॉच सरे पयाई गई अननियनमततयायमें ससंबसंनधत स्टरेशनिनों कमो सशूनचत
करनिया, तयनट पत जियारती करनिया इत्ययानद कयायर इस अनियभयाग ममें नकयरे जियातरे हहैं।
2. मयाल अनियभयाग - इस अनियभयाग दयारया स्टरेशनि सरे प्रयाप्त मयाल ययातयाययात करे सभती नववरण तथया नववरणतीयमो जिहैसरे नबजिक, मयाल तयलनि पत,
मशतीनि ननिनमरत सयार, इ. ककी जियॉच नक जियातती हहै। आन्तररक जियॉच करे पररणयाम स्वरुप पयायती गयती तयटतीयमो कमो तयटती पत करे मयाध्यम सरे
स्टरेशनि कमो तथया कयायरकयारती अनधकयारती कमो आवश्यक कयायरवयाहती हरेतय सशूनचत नकयया जियातया हहै।
3. सयामयान्य अनियभयाग - ययातयाययात लरेखया पसंजिती (टष हैनफ़क बयक) अनियरकण करनिया, ययातयाययात लरेखया शयाखया ममें नवनवध कयायर सरे ससंबसंनधत
हमोनिरे वयालती गनतनवनधयनों ममें कयायर कय शलतया ननिनश्चत करनिया, ययातयाययात लरेखया शयाखया ममें कयायर करनिरे वयालरे लरेखया नवभयाग करे कमरचयारती करे
कयानमरक मयामलनों सरे ससंबसंनधत मयामलनों कया ननिपटयारया करनिया, नवनवध प्रकयार लरेखनि सयामग्रती फ़यामर, नकतयाबमें, आनद ककी व्यवस्थया करनिया,
यह कयायर इस अनियभयाग दयारया नकयरे जियातरे हहैं।
4. ननिरतीकण अनियभयाग - ररेल्वरे स्टरेशनि जिहयॉ नवनवध प्रकयार ककी कमोनचसंग अथवया मयाल ययातयाययात ककी स्वतीकक नत तथया बयनकसंग नकयया जियातया हहै ,
उससरे ससंबसंनधत सभती प्रकयार ककी लरेखया ककी प्रयारनम्भक नकतयाबमें , व्हयाउचर, इत्ययानद कया ननिररकण करनिरे ककी व्यवस्थया चल लरेखया
ननिरतीककनों दयारया करनिया। चल लरेखया ननिरतीकक करे प्रयाप्त ननिरतीकक ररपमोटर ककी ससंवतीकया तथया उनचत कयायरवयाहती इसती अनियभयाग दयारया ककी
जियातती हहै।
5. टरेस्ट चहैक अनियभयाग - लरेखया कयाययारलय ममें नकयरे जियानिरे वयालरे कयायर्यों ककी कय छ प्रनतशत जियॉच और उनिकरे पररणयामनों ककी जियानिकयारती तहैययार
करनिया तथया लरेखया नवभयाग ककी कयायर कय शलतया बढ़यानिरे करे नलयरे समय समय पर प्रयाप्त आदरेशनों एवसं सशूचनियायमें आनद कया सभती ससंबसंनधत
दयारया पयालनि नकयया जियातया हहै अथवया निहहीं, यह सयननिनश्चत करनिया आनद कयाम इस अनियभयाग दयारया नकयया जियातया हहै।
6. प्रयाप्तती एवसं प्ररेषण । ररकयाडर अनियभयाग - लरेखया नवभयाग ममें प्रयाप्त सभती प्रकयार करे पत नबल आनद कया शतीघ्र बटवयारया करनिरे ककी व्यवस्थया
करनिया। लरेखया नवभयाग ककी ओर सरे अन्य कयाययारलय, सरकयारती नवभयाग, ननिनजि आनद कमो जियारती नकयरे गयरे पतनों कया प्ररेषण करनिया और
इससरे ससंबसंनधत नकतयाबनों कया अनियरकण करनिया, यह प्रयाप्तती एवसं प्ररेषण अनियभयाग कया मयख्य कयायर हमोतया हहै। लरेखया नवभयाग दयारया भयगतयानि
नकयरे गयरे सभती नबलनों कमो (पहैड व्हयाऊचर) ठतीक तरतीकरे सरे ररकयाडर ममें रखनिया और आवश्यकतया करे अनियसयार उसरे उपलब्ध करनिया।
उसती प्रकयार सरे लरेखया नवभयाग कमो आवश्यक लरेखया सयामग्रती, नकतयाबमें, फ़यामर, पसंनजिययॉ, इत्ययानद कया स्थयानि उपलब्ध करनिया और उसरे
जियारती करनिया यह इस अनियभयाग करे कयायर हमोतरे हहैं।
ररेल्वरे प्रशयासनि कमो समय समय पर प्रयाप्त हमोनिरे वयालती रमोकड़ ननियनमत रूप सरे ररजिवर बहैंक ममें जिमया करनिरे ककी व्यवस्थया करनिया और ररेल्वरे प्रशयासनि
ककी ओर दरेय सभती प्रकयार करे नबलनों कया भयगतयानि करनिरे ककी ठतीक व्यवस्थया करनिया यह कयायर इस अनियभयाग करे हमोतरे हहैं ।
ररेल्वरे प्रशयासनि दयारया खरतीदती नकयया गयया भसंडयार तथया मयाल सरे ससंबसंनधत प्रयाप्त नबलनों ककी आसंतररक जियॉच करनिया तथया सम्बनन्धत पयनतरकतयार करे नबलनों
ककी रकम कया भयगतयानि करनिया, भसंडयार लरेखया सरे ससंबसंनधत नवनवध प्रकयार कया सवर्त्येकण करनिया , अन्य सरकयारती नवभयाग तथया ररेल सरे प्रयाप्त भसंडयार
तथया उनिकमो सयपयदर ककीयरे गयरे भसंडयार ककी लयागत कमो समयायमोनजित करनिया, भसंडयार बजिट सन्तयनलत करनिया, नवनवध प्रकयार करे भसंडयार नडपमो ममें/
कयारखयानिमो मरे/ कयाययारलय मरे रखरे गयरे भसंडयार कया सत्ययापनि करनिया, भसंडयार सत्ययापनि सरे ससंबसंनधत बयातमो कया ननिपटयारया करनिया आनद इस शयाखया मरे
नकयरे जियातरे हहैं ।
ररेल्वरे कयारखयानिनों ममें हमोनिरे वयालती मरम्मत एवसं अनियरकण गनतनवनधयनों कया मयल्ययासंकनि करनिया, कयारखयानिया अनधकयाररयनों कमो समय समय पर नवनत्तय
सलयाह प्रदयानि करनिया, कयारखयानिया शनमकनों कमो भयगतयानि करनिया, इत्ययानद कयायर इस शयाखया दयारया नकयरे जियातरे हहैं।
सहया.नवत्त सलयाहकयार सहया. नवत्त सलयाहकयार सहया. नवत्त सलयाहकयार सहया.नवत्त सलयाहकयार
(प्रशयासनि) (नवत्त) (बजिट) (ननिमयारण)
भयगतयानि)
वरर.सहया. नवत्त सलयाहकयार वरर.सहया.नवत्त सलयाहकयार
(कयारखयानिया) (भसंडयार) वरर.सहया.नवत्त.सलयाहकयार वरर.सहया.
(ययातयाययात) नवत्त.सलयाहकयार
(रमोकड़ एवसं
भयगतयानि)
सहया. नवत्त सलयाहकयार सहया.नवत्त सलयाहकयार
(कयारखयानिया) (भसंडयार) सहया.नवत्त सलयाहकयार सहया.नवत्त सलयाहकयार
(ययातयाययात) (रमोकड़ एवसं भयगतयानि)