Έχει η κοινωνία δικαιώµατα πάνω στον πλούτο που

παράγεται και πόσα;

Η ανισότητα στην κοινωνία σήµερα έχει φτάσει σε παράλογα ύψη και η
διαδικασία συσσώρευσης του πλούτου συνεχίζεται επιταχυνόµενη.
Το 2017, 8 άνθρωποι κατείχαν όσο πλούτο κατέχει το φτωχότερο µισό του
πληθυσµού της γης (3,6 δις άνθρωποι).
Το 82% του πλούτου που δηµιουργήθηκε το 2017 σε παγκόσµιο επίπεδο,
κατέληξε στα χέρια του 1% των πλουσιότερων ανθρώπων του πλανήτη, ενώ οι
φτωχότεροι δεν είδαν καµιά αύξηση στα εισοδήµατά τους. Τα πραγµατικά εισοδήµατα
των πιο φτωχών κατοίκων του πλανήτη, έχουν αυξηθεί µόλις κατά 3 δολάρια το χρόνο,
τα τελευταία 25 χρόνια.
Στις ΗΠΑ, το 2017 οι 3 πλουσιότεροι κατέχουν πλούτο ίσο µε αυτόν του
φτωχότερου µισού του πληθυσµού. Το 2014, το πλουσιότερο 1% κατείχε το 39% του
εθνικού πλούτου, σε σχέση µε το 22% που συγκέντρωνε το 1980.
Στη Γερµανία, το 10% του πληθυσµού ελέγχει το 40% του πλούτου.
Στην Ευρώπη, µε στοιχεία του 2016, το 10% του πληθυσµού κατέχει το 37% του
συνολικού εισοδήµατος.
Τα 5,3 τρις δολ που κατέχουν οι 500 πλουσιότεροι στον κόσµο (το 2017),
ισοδυναµεί µε το άθροισµα των χρεών 120 κρατών της γης.
Στην Αφρική υπάρχουν τεράστια αποθέµατα πετρελαίου, εκεί εδρεύει το 98% της
παγκόσµιας παραγωγής διαµαντιών, και το 77% της παγκόσµιας παραγωγής χρυσού. Η
Αφρική όµως (όµως...) µαστίζεται απ την πείνα, τη φτώχεια και την απόλυτη εξαθλίωση.
Τζόζεφ Στίγκλιτς, οικονοµολόγος, Νόµπελ Οικονοµίας: "Η ανισότητα και η
φτώχεια µεταξύ των παιδιών είναι ένας ηθικός ευτελισµός. Οι δεξιοί υποστηρίζουν ότι η
φτώχεια είναι αποτέλεσµα τεµπελιάς και λάθος επιλογών. Αλλά τα παιδιά δεν επιλέγουν
τους γονείς τους".
Στην Αµερική 1 στα 4 παιδιά ζει σε συνθήκες φτώχειας. Στην Ελλάδα 1 στα 6.

Αυτή η τερατώδης και αισχρή ανισότητα που καταδυναστεύει τις ζωές των
ανθρώπων, για να γίνει αποδεκτή, συνοδεύεται από µια εξίσου απίστευτη προπαγάνδα
δικαίωσής της, όπου εξαιρετικά σηµαντικό ρόλο παίζει η έννοια της πλαισίωσης της
προοπτικής (framing). Η έρευνα έδειξε ότι οι αντιλήψεις και οι κρίσεις µας επηρεάζονται
σε τεράστιο βαθµό απ το πλαίσιο µέσα στο οποίο τοποθετείται η ανάλυση. Η ανισότητα
πλαισιώνεται έτσι, ώστε να φαντάζει δίκαιη ή τουλάχιστον αποδεκτή, ή αφήνεται να
νοηθεί ότι το τίµηµα απ τον περιορισµό της ανισότητας, θα ήταν βαρύ.

Παράλληλα µε την τερατώδη και συνεχώς επιταχυνόµενη αύξηση της

συγκέντρωσης του πλούτου, έχουµε και µια τεράστια αύξηση της κοινωνικής (ή
σχετικής) εξαθλίωσης των ανθρώπων, δηλαδή της αναντιστοιχίας ανάµεσα στο επίπεδο
ζωής τους και στο επίπεδο των κοινωνικών αναγκών, που αυξάνουν παράλληλα µε τη
γιγάντια αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας και που µένουν ανικανοποίητες,
πράγµα που δηµιουργεί τεράστια και δυσβάσταχτα προβλήµατα στους ανθρώπους (αυτό
ανεξάρτητα απ την απόλυτη εξαθλίωση, που µπορεί και να µειώνεται). ∆εν µιλάµε µόνο
για την αύξηση των αναγκών στην παιδεία, στη στέγη, στην υγεία, µε τη συνηθισµένη
σηµασία. Έχουµε µια επιδηµία ψυχικών παθήσεων (στην Αγγλία 1 στους 4 ενήλικες έχει
διαγνωσθεί µε ψυχική ασθένεια - και δεν είναι η µόνη χώρα). Η ψυχική ασθένεια
συνδέεται σταθερά µε τη στέρηση, το χαµηλό εισόδηµα, την ανεργία, την χαµηλή
εκπαίδευση, τη χειρότερη σωµατική υγεία. Οι καρκινοπαθείς, πλήττονται από µια
ασθένεια που το 90% των βλαπτικών παραγόντων που την προκαλούν, είναι
περιβαλλοντικοί (δηλ. βιοµηχανικοί, πιο σωστά, καπιταλιστικοί).
Οι φωνές εναντίον αυτού του παραλογισµού, του αίσχους και της κατάπτωσης
της ανθρωπότητας, ακούγονται σαν ψίθυρος µέσα στο ποτάµι της "πληροφόρησης" και
τα αιτήµατα που περιέχουν φτάνουν µέχρι τον "φόρο Τόµπιν", µια "πιο δίκαιη"
αναδιανοµή του πλούτου ή αποδέχονται µε ευγνωµοσύνη τις φιλανθρωπίες των
πλουσίων.

Έχει η κοινωνία δικαιώµατα πάνω στον παραγόµενο πλούτο και πόσα;

"Η τεχνολογία συνεργάζεται µε την επιστήµη και η επιστήµη µε την τεχνολογία
για να προχωρήσουν, άρα είναι αλληλένδετες. Για µια τεχνολογική ανακάλυψη είναι
απαραίτητες οι θεωρητικές γνώσεις από διάφορες επιστήµες. Για την επιστηµονική
ανακάλυψη, είναι απαραίτητος ο τεχνολογικός εξοπλισµός" [Σχολικό εγχειρίδιο για την
Τεχνολογία].
Κάθε δηλ εφευρέτης και καινοτόµος, για να δηµιουργήσει την καινοτοµία του,
έχει στηριχθεί πάνω στον τεράστιο όγκο γνώσης και προόδου που συσσώρευσε η
ανθρωπότητα. Ο Ισαάκ Νεύτων το έθεσε σωστά και αναλογικά: "Αν µπόρεσα να δω πιο
µακριά απ όλους, είναι γιατί στεκόµουν πάνω σε ώµους γιγάντων".
Άτοµα δηλ σαν τον Μπίλ Γκέϊτς πχ, έφτασαν σε εξαιρετικά επιτεύγµατα, µόνο
και µόνο επειδή υποστηρίζονταν από µια υψηλού επιπέδου εκπαίδευση, επιστηµονική
υποδοµή και συλλογικούς θεσµούς, που τους επέτρεψαν ν αποκτήσουν τις απαραίτητες
γνώσεις και να πειραµατιστούν.

Πέρα όµως απ αυτές τις ορατές και ανιχνεύσιµες διαδικασίες, πάνω στις οποίες
βασίζεται η πρόοδος της ανθρωπότητας, υπάρχουν και άλλες πιο θεµελιώδεις,
πολύπλοκες, µακρόχρονες και µη ορατές, για τις οποίες µια ιδέα µας δίνει ο Φρίντριχ
Ένγκελς:
" Η έννοια αριθµός είναι µια "επινόηση" κάποιου σοφού, µόνο αν τη δούµε
ξεκοµµένη απ την κοινωνία και την εξέλιξή της. Αλλά για να µπορέσει ο σοφός να
µετρήσει χρειάστηκε µια ικανότητα αφαίρεσης απ όλες τις άλλες ιδιότητες των
πραγµάτων, και συγκράτησης µόνο του ποσοτικού στοιχείου τους.
Αυτή την ικανότητα την απέκτησε η ανθρωπότητα µέσα σε µια µακριά σειρά
χιλιετιών δράσης και αντίδρασης µε τη φύση, εµπειρίας. Αν το δούµε έτσι, τότε η έννοια
αριθµός προβάλλει σαν αφοµοίωση και άντληση της λογικής της φύσης, µε την πράξη
του ανθρώπου".
Όταν λοιπόν οι καινοτόµοι διεκδικούν τα εύσηµα, τις τιµές και την ανταµοιβή της
κοινωνίας, θα πρέπει να σκεφτόµαστε κι ότι θάπρεπε ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΛΑΠΛΑ
ΕΥΓΝΩΜΟΝΕΣ ΑΥΤΟΙ προς την κοινωνία, που τους έδωσε τη δυνατότητα, πατώντας
πάνω στο µόχθο και τις γνώσεις που συσσώρευσε η ανθρωπότητα, να εκφράσουν τη
δηµιουργικότητά τους και να επιβεβαιώσουν την προσωπικότητά τους. Αλλιώς ας
καινοτοµήσουν εκτός κοινωνίας...
 Το αφήγηµα δηλαδή των ελίτ και όσων "θάπρεπε να τους ευγνωµονεί η
ανθρωπότητα" περιορίζεται µέσα στους τοίχους ενός εργοστασίου ή µιας επιχείρησης. Η
ανθρωπότητα όµως, σ όλη της την έκταση και την ιστορικότητα, ακόµη και στα
ακρότατα όριά της, πάντοτε εφεύρισκε και δηµιουργούσε/παρήγαγε και συνεχίζει να
εφευρίσκει και να δηµιουργεί/παράγει. Όχι βέβαια µε την έννοια των "επιστηµόνων"
"οικονοµολόγων", αλλά µε την πλατιά έννοια της συνεισφοράς στην εξέλιξη της
ανθρωπότητας. Η έννοια της παραγωγής/δηµιουργίας αγκαλιάζει κάθε ανθρώπινη
δραστηριότητα και κάθε πόρο της ανθρωπότητας, ακόµα και των πιο ακραίων ορίων της.
Γιατί τι είναι η εξέλιξη του "νόθου της καλογριάς" που γεννήθηκε σε µια σπηλιά και
εξελίχθηκε σε ηγέτη επαναστάτη του 1821 Γεωργίου Καραϊσκάκη; Ή του Στήβεν
Χόκινγκ, του ολοκληρωτικά παράλυτου κορυφαίου επιστήµονα; Εσείς µπορείτε να
σκεφτείτε αµέτρητα άλλα τέτοια ακραία παραδείγµατα. Μήπως τέτοιου τύπου
δηµιουργοί και τέτοιου τύπου δραστηριότητες επηρεάζουν λιγότερο την
παραγωγικότητα; Συνεισφέρουν λιγότερο στο "ΑΕΠ"; Ας το ισχυριστούν αν θέλουν...

Αντικρίζοντας τα πράγµατα µε µια τέτοια προοπτική, µπορούµε να καταλάβουµε

ότι η γλώσσα (που είναι αποτέλεσµα της συνεργασίας, της επικοινωνίας, της εργασίας
και των αγώνων κάθε κοινωνίας και ποτέ αποτέλεσµα της έµπνευσης κάποιων
καινοτόµων ή ιδιωτών) και οι εγγράµµατοι και εκπαιδευµένοι άνθρωποι φορείς της (το
σύνολο δηλ των µελών της κοινωνίας), αποτελούν το θεµελιώδες εργαλείο (ή
εργοστάσιο), που πάνω του πατάει και δηµιουργεί ο κάθε εφευρέτης/καινοτόµος την
έµπνευσή του, ή ο ιδιώτης την παραγωγή και την περιουσία του. Αυτά δεν αποτελούν το
"πλαίσιο" για να ληστεύουν και να καταδυναστεύουν οι ελίτ τους ανθρώπους, αλλά είναι
κληρονοµιά, περιουσία και δικαιώµατα της ανθρωπότητας, που καµιά γενιά δεν µπορεί
να παραχωρήσει σε ιδιώτες. Πάνω σ αυτά στηρίζεται κάθε τι που δηµιουργείται ή
"παράγεται" στην κοινωνία. Πάνω σ αυτά θεµελιώνεται το δικαίωµα της κοινωνίας για
κάθε τι που συναποτελεί τον πλούτο της ανθρωπότητας.

Άλλωστε, αν κάτι έχει γίνει οφθαλµοφανές πλέον σήµερα (θυµηθείτε µε τι

"επιστηµονικό" τρόπο µείωσαν τους µισθούς µας), είναι ότι η οικονοµική πρακτική, δεν
είναι επιστήµη όπως η φυσική ή η χηµεία, αλλά είναι διαποτισµένη µέχρι το µεδούλι απ
την πολιτική. Αυτό περιγράφει και εξηγεί υπέροχα ο Γιώργος Καραµπελιάς («Η νέα
εποχή του παγκόσµιου καπιταλισµού»):
«Για να κατανοήσουµε το σηµερινό χρηµατιστηριακό φαινόµενο και την
είσοδο στην εποχή της «εικονικής οικονοµίας», θα πρέπει να εισάγουµε την έννοια του
«κοινωνικού εργοστασίου» και µάλιστα σε πλανητική κλίµακα.
Οι µεγάλες επιχειρήσεις δεν αποσπούν απλώς υπεραξία απ τους
συγκεκριµένους εργαζόµενους, αλλά από το σύνολο του πλανήτη, µέσω µιας µυθώδους
µεταφοράς πόρων που επιτρέπει το χρηµατιστήριο και οι αδιάκοπες µετακινήσεις των
κεφαλαίων.
Αυτή η απόσπαση υπεραξίας δεν πραγµατοποιείται µέσω της άµεσης
εργασιακής σχέσης, αλλά µέσω της υπαγωγής του συνόλου του πλανήτη
στην ηγεµονία του κεφαλαίου και µάλιστα του δυτικού.
Βρισκόµαστε µπροστά σ ένα νέο σύστηµα απόσπασης της υπεραξίας σε εθνικό
και υπερεθνικό επίπεδο, ένα σύστηµα άµεσης µεταβολής της κοινωνίας σε αντικείµενο
εκµετάλλευσης, όπου οι χρηµατικές ροές, το µονοπώλιο της γνώσης-πληροφορίας και η
στρατιωτική ισχύς µεταβάλλονται σε άµεσο παράγοντα αξιοποίησης του κεφαλαίου. Η
αξιοποίηση του κεφαλαίου µεταβάλλεται σχεδόν άµεσα σε πολιτικό στοιχείο".

Αν οι άνθρωποι πάψουν ν αποδέχονται σαν λογική τη σηµερινή κατάσταση και

συνειδητοποιήσουν τα δικαιώµατά τους, το σύστηµα θα έχει καταρρεύσει. Γιατί κατά τα
9/10 η κυριαρχία των ελίτ στηρίζεται στην προπαγάνδα και τη διαφθορά και µόνο κατά
το 1/10 στη δύναµη και τα όπλα. Αν η προπαγάνδα καταρρεύσει, εκµηδενίζεται η
αποτελεσµατικότητα και της βίας.
Η µεγάλη µάχη λοιπόν πρέπει να δοθεί γι αυτές τις κρυµµένες αντιλήψεις και
ιδέες που κανείς δεν συζητά σήµερα. Οι άνθρωποι πρέπει να συνειδητοποιήσουν τα
δικαιώµατά τους.
Πιθανόν θα µας κατηγορήσουν για "λαϊκιστές". Ε, ναι! Είµαστε λαϊκιστές. ΣΤΗ
ΝΙΟΣΤΗ! Γιατί ενδιαφερόµαστε για όλους τους λαούς, σ όλο τον πλανήτη. ∆ηλαδή,
είµαστε ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΕΣ! Ας µας κατηγορήσουν...

15 Οκτώβρη 2018
Γιώργος Παπανικολάου