§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

Lêi nãi ®Çu

Ngµy nay, víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khoa häc kü thuËt. §Æc biÖt,
trong lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin ®· t¹o lªn mét ®éng lùc thóc ®Èy vµ ph¸t
triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c nh»m phôc vô vµ ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña
con ngêi trong cuéc sèng. Con ngêi víi sù trî gióp cña m¸y mãc, nh÷ng
c«ng cô th«ng minh ®· kh«ng ph¶i trùc tiÕp lµm viÖc, hay nh÷ng c«ng viÖc
mµ con ngêi kh«ng thÓ lµm ®îc víi kh¶ n¨ng cña m×nh mµ chØ viÖc ®iÒu
khiÓn chóng hay chóng lµm viÖc hoµn toµn tù ®éng ®· mang l¹i nh÷ng lîi Ých
hÕt søc to lín, gi¶m nhÑ vµ tèi u ho¸ c«ng viÖc.Víi sù tiÕn bé nµy ®· ®¸p øng
®îc nh÷ng nhu cÇu cña con ngêi trong cuéc sèng hiÖn ®¹i nãi chung vµ trong
sù ph¸t triÓn h¬n n÷a cña nh÷ng øng dông trong viÖc nghiªn cøu, ph¸t triÓn
cña khoa häc kü thuËt cña c¸c nhµ khoa häc nãi riªng
§èi víi nh÷ng häc viªn c«ng nghÖ phÇn cøng chóng ta th× viÖc nghiªn cøu,
t×m hiÓu vµ thùc nghiÖm kh¶o s¸t c¸c ®Æc tÝnh cña bé chuyÓn ®æi tÝn hiÖu t-
¬ng tù thµnh tÝn hiÖu sè (ADC) vµ ngîc l¹i (DAC) cã ý nghÜa thùc tÕ hÕt søc
quan träng. Nã kh«ng nh÷ng trang bÞ cho chóng ta nh÷ng kiÕn thøc s©u réng,
hiÖn ®¹i mµ cßn t¹o cho chóng ta nh÷ng kü n¨ng lµm viÖc còng nh nh÷ng
kinh nghiÖm quý gi¸ trong lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin ®Ó theo kÞp víi sù
ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt ngµy nay khi tèt nghiÖp ra trßng
Trong suèt thêi gian qua, víi nh÷ng kiÕn thøc ®îc häc ë trêng cïng víi sù
gióp ®ì cña th.s.Hµ M¹nh §µo vµ c¸c thÇy c« trong trung t©m, chóng em ®i
s©u viÖc nghiªn cøu, t×m hiÓu vµ thùc nghiÖm kh¶o s¸t c¸c ®Æc tÝnh cña bé
chuyÓn ®æi tÝn hiÖu t¬ng tù thµnh tÝn hiÖu sè (ADC) vµ ngîc l¹i (DAC). Tuy
®Ò tµi kh«ng ph¶i lµ míi nhng hiÓu ®îc nã vµ øng dông nã cã ý nghÜa hÕt søc
thiÕt thùc. Nã chÝnh lµ c¬ së ®Ó thiÕt kÕ nh÷ng hÖ thèng tù ®éng ho¸ ®¬n
gi¶n, còng nh lµ nh÷ng hÖ thèng phøc t¹p ®îc øng dông réng r·i trong khoa
häc vµ ®êi sèng
Do kiÕn thóc cßn h¹n chÕ, céng víi thêi gian tÝch luü cha nhiÒu nªn b¶n ®å
¸n nµy kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt vµ cßn nhiÒu vÊn ®Ò cha ®Ò cËp ®Õn hoÆc
cã nhng cha ®i s©u, chóng em rÊt mong nhËn ®îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c« vµ
c¸c b¹n trong chuyªn ngµnh phÇn cøng nãi riªng vµ trong toµn trung t©m ®µo
t¹o c«ng nghÖ cao b¸ch khoa nãi chung
Chóng em xin ch©n thµnh c¸m ¬n th.s.Hµ M¹nh §µo cïng c¸c thÇy c«
trong trung t©m ®µo t¹o c«ng nghÖ cao b¸ch khoa ®· tËn t×nh híng dÉn vµ t¹o
nhiÒu ®iÒu kiÖn tèt trong qu¸ tr×nh häc tËp còng nh trong qu¸ tr×nh hoµn
thµnh b¶n ®å ¸n nµy

PhÇn më ®Çu

§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm

1
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

Cïng víi sù tiÕn bé cña khoa häc vµ c«ng nghÖ, c¸c thiÕt bÞ ®iÖn tö
®ang vµ sÏ tiÕp tôc ®îc øng dông ngµy cµng réng r·i vµ mang l¹i hiÖu qña
cao trong hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc kinh tÕ, kü thuËt còng nh trong ®êi sèng x·
héi.TiÕp nhËn nh÷ng thµnh tùu cña khoa häc- kü thuËt ®ã, ngµy nay viÖc gia
c«ng, truyÒn ®¹t vµ xö lý tÝn hiÖu trong c¸c thiÕt bÞ ®iÖn tö tõ ®¬n gi¶n ®Õn
hiÖn ®¹i ®Òu dùa trªn c¬ së nguyªn lý sè , v× nh÷ng thiÕt bÞ lµm viÖc trªn c¬
së nguyªn lý sè cã nh÷ng u ®iÓm h¬n h¼n c¸ thiÕt bÞ lµm viÖc trªn c¬ së
nguyªn lý t¬ng tù, ®Æc biÖt lµ trong kü thuËt tÝnh to¸n, kü thuËt ®o lêng vµ
®iÒu khiÓn vµ ®Æc biÖt h¬n víi sù gióp ®ì cña m¸y tÝnh ®îc øng dông réng
r·i ngµy nay.Víi sù ra ®êi c¸c hÖ thèng sè ®· c¶i thiÖn , tèi u nh÷ng nhîc
®iÓm mµ kü thuËt t¬ng tù kh«ng ®¸p øng ®îc ch¼ng h¹n nh sai sè, tèc ®é, tÇn
sè lµm viÖc, tæn hao .v.v... Tuy nhiªn, tÝn hiÖu tù nhiªn bao gåm c¸c ®¹i lîng
vËt lý, ho¸ häc, sinh häc... lµ c¸c ®¹i lîng biÕn thiªn theo thêi gian hay nãi
c¸ch kh¸c nã lµ c¸c ®¹i lîng t¬ng tù, ®Ó phèi ghÐp víi nguån tÝn hiÖu t¬ng tù
víi nguån xö lý sè, nghÜa lµ ®Ó xö lý tÝn hiÖu th«ng qua mét hÖ thèng sè ta
ph¶i cã c¸c m¹ch chuyÓn ®æi tÝn hiÖu tõ d¹ng t¬ng tù sang d¹ng sè ADC
(The Analog to Digital Convertor), tÝn hiÖu sau khi ®· ®îc chuyÓn ®æi ®îc
xö lý qua mét hÖ thèng xö lý tÝn hiÖu sè vµ ®îc tr¶ l¹i d¹ng tÝn hiÖu ban ®Çu,
®ã lµ tÝn hiÖu t¬ng tù th«ng qua m¹ch chuyÓn ®æi tÝn hiÖu sè-t¬ng tù DAC
(The Digital to Analog Convertor ). Ngµy nay, cïng víi sù bïng næ cña c«ng
nghÖ th«ng tin, m¸y tÝnh ®ãng vai trß hÕt søc to lín vµ th©m nhËp ngµy cµng
s©u vµo ®êi sèng kinh tÕ, x· héi vµ ®Æc biÖt gãp phÇn vµo viÖc nghin cøu ph¸t
triÓn nh÷ng ngµnh khoa häc míi, ®¬n cö nh nh÷ng hÖ thèng tù ®éng ho¸ ®o
lêng vµ ®iÒu khiÓn b»ng m¸y tÝnh mµ ta sÏ ®Ì cËp díi ®©y. §Ó më réng tÇm
øng dông, còng nh kh¶ n¨ng can thiÖp s©u cña kü thuËt m¸y tÝnh vµo c¸c lÜnh
vùc kh¸c nhau. Chóng ta ph¶i cã mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a chóng, nghÜa lµ
kh¶ n¨ng kÕt nèi m¸y tÝnh còng nh viÖc kÕt nèi m¸y tÝnh víi thiÕt bÞ ngo¹i vi,
tuú theo yªu cÇu vµ nhiÑm vô cô thÓ còng nh vËt t thiÕt bÞ cã trong tay mµ
viÖc thiÕt kÕ mét hÖ thèng ghÐp nèi m¸y tÝnh kh¸c nhau víi nhiÒu môc ®Ých
kh¸c nhau. §Æc biÖt ®îc øng dông réng r·i trong ®o lêng vµ ®iÒu khiÓn tù
®éng. Tuy nhiªn, ®Ó cã ®îc ®iÒu ®ã cÇn ph¶i cã sù phèi ghÐp gi÷a hai nguån
tÝn hiÖu ®ã lµ nguån tÝn hiÖu t¬ng tù vµ nguån tÝn hiÖu sè. ViÖc nµy hÕt søc
quan träng vµ kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong hÖ thèng xö lý sè, kh«ng nh÷ng thÕ
viÖc nghiªn cøu t×m hiÓu nã cho ta biÕt ®îc kh¶ n¨ng lµm viÖc, ®ä chÝnh x¸c
cña hÖ thèng còng nh ®é tin cËy cña hÖ thèng

PhÇn 1
Tæng quan vÒ kü thuËt chuyÓn ®æi tÝn hiÖu øng dông
trong ®o lêng vµ ®iÒu khiÓn b»ng m¸y tÝnh

§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm

2
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

Ch¬ng 1
ChuyÓn ®æi t¬ng tù – sè ADC
(The Analog to Digital Convertor)

1 .Nguyªn lý c¬ b¶n cña chuyÓn ®æi t¬ng tù – sè (ADC basic principles)

TÝn hiÖu t¬ng tù lµ tÝn hiÖunbiÕn thiªn liªn tôc theo thêi gian, tÝn hiÖu sè
m· ho¸ lµ rêi rac theo th¬i gian. §Ó chuûªn ®æi tÝn hiÖu t¬ng tù sang d¹ng tÝn
hiÖu sè ®ßi hái ph¶i lîng tö ho¸ biªn ®é vµ rêi r¹c ho¸ trôc thêi gian tÝn hiÖu
sè liªn tôc. §Ó cã ®îc ®iÒu nµy, cÇn ph¶i lÊy mÉu tÝn hiÖu t¬ng tù t¹i nh÷ng
kho¶ng thêi gian nh nhau sau ®ã chuyÓn ®æi c¸c gi¸ trÞ mÉu thµnh sè. Nh
vËy, nguyªn lý chung cña sù chuyÓn ®æi lµ:
- lÊy mÉu
- nhí mÉu
- lîng tö ho¸
- m· ho¸

1.1. LÊy mÉu tÝn hiÖu (Singnal sample)

ViÖc lÊy m©ò tÝn hiÖu t¬ng tù t¹i nh÷ng kho¶ng thêi gian sao cho tÝn hiÖu
sè ®îc m· ho¸ cã thÓ kh«i phôc l¹i tÝn hiÖu cò mét c¸ch trung thùc, Ýt ¶nh h-
ëng cña nhiÔu vµ sai sè do qu¸ tr×nh lÊy mÉu. Theo ®Þnh lý lÊy mÉu cña
Kacchenikop hay ®Þnh lý lÊy mÉu cña Sharnon th× ®Ó kh«i phôc l¹i tÝn hiÖu
cò cã ®é trung thùc tèi thiÓu th× tÇn sè cña tÝn hiÖu lÊy mÉu ph¶i cã ®é lín tèi
thiÓu b»ng hai lÇn tÇn sè lín nhÊt cña phæ tÝn hiÖu t¬ng tù:
Fs ≥ 2.F max (1).
Víi: Fmax lµ tÇn sè max cña d¶i phæ tÝn hiÖu t¬ng tù cÇn chuyÓn ®æi
U,i
Fs lµ tÇn sè lÊy mÉu

NÕu: Fs = 2.F max th× ta gäi tÇn sè lÊy mÉu nµy lµ tµn sè Nyguist.

Chu kú Nyguist:

1 1 (2).
T0Nyguist = =
U,i F 2.Fa t

§Ò tµi: 0c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm

3 t
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

H×nh 1. TÝn hiÖu t¬ng tù vµ tÝn hiÖu sau khi lîng tö vµ rêi r¹c ho¸

Nh vËy, mét tÝn hiÖu t¬ng tù cã hµm tin x(t) nµo ®ã x¸c ®Þnh trong kho¶ng
( to , to + T ) hoµn toµn cã thÓ kh«i phôc tõ c¸c mÉu rêi r¹c cña nã x(k. ∆t )
theo c«ng thøc:
n −1 sin ω (t − k∆t )
X (t) = ∑ .x(k. ∆t ). ω (t − k∆t ) (3).
c
Víi ωc : tÇn sè cao nhÊt trong phæ x(t)
π 1
Δt : bíc rêi r¹c ho¸ hay tÇn sè lÊy mÉu: ∆t = ω = 2 f (4).
c c
(tÇn sè lÊy mÉu lín gÊp hai lÇn tÇn sè cao nhÊt cña x(t) )
Τ
Nh vËy sè mÉu cÇn lÊy lµ: Ν = (5).
∆t
GØa sö coi nh bÒ réng phæ cña ©m thanh chÊt lîng cao cã tÇn sè lµ :
F = 20 KH Z .Nh vËy, tÇn sè lÊy mÉu tÝn hiÖu theo ®Þnh lý trªn :
1 1
Τsny = = = 2.5.10−5 = 2.5µs
2 Fa . 2.20000

1. 2. Lîng tö ho¸ vµ m· ho¸ tÝn hiÖu (signal Coding and

Quantization).
Sau khi tÝnh to¸n x¸c ®Þnh tÇn sè lÊy mÉu cña tÝn hiÖu b»ng®Þnh lý lÊy
mÉu ta ®îc d·y c¸c gi¸ trÞ rêi r¹c.Thùc hiÖn viÖc lîng tö ho¸ biªn ®é cña tÝn
hiÖu t¬ng tù, lµ biÕn d·y c¸c gi¸ trÞ rêi r¹c bÊt kú ®ã thµnh d·y c¸c gi¸ trÞ
nguyªn x(k) b»ng c¸ch hÕt søc ®¬n gi¶n lµ quy trß c¸c gi¸ trÞ ®ã. Tuy nhiªn,
ph¶i x¸c ®Þnh ®îc møc quy trßn Δx (gi¸ trÞ nµy gäi lµ møc lîng tö ho¸), ®iÒu
nµy sÏ g©y ra sai sè lîng tö ho¸ , tÊt nhiªn ta cã thÓ h¹n chÕ sai sè nµy mét

§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm

4
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

c¸ch tèi thiÓu lµ t¨ng tÇn sè lÊy mÉu. Sè mÉu cµng lín th× sai sè cµng nhá,
®iÒu nµy thÓ hiÖn qua sè bit ®Çu ra cñ bé chuyÓn ®æi, ngêi ta dùa vµo tham sè
nµy ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt läng chuyÓn ®æi còng nh ®é trung thùc cña tÝn hiÖu kh«i
phôc.
C«ng thøc lîng tö ho¸: x(k ) = Ε.{ x(k.∆t ) + 0.5 } (5).
Víi: E lµ phÇn nguyªn.
VD: Ta cã c¸c gi¸ trÞ rêi r¹c sau khi lÊy mÉu tÝn hiÖu nh sau:

Gi¸ trÞ rêi r¹c sau khi lÊy mÉu Gi¸ trÞ sau khi quy trßn
X(k. ∆ t)
11.7 12
10.3 10
13.8 14
18.2 18
22.6 23
24.9 25
14.1 14

B¶ng 1. GÝa trÞ rêi r¹c sau khi lÊy mÉu vµ sau khi quy trßn

Sau khi thùc hiÖn xong viÖc lîng tö ho¸ tõ c¸c tÝn hiÖu rêi r¹c, ta thùc hiÖn
viÖc m· ho¸ tÝn hiÖu sè. Tríc hÕt, ®Ó tiÕn hµnh m· ho¸ tÝn hiÖu theo m· nhÞ
ph©n th× cÇn ph¶i xem tÝn hiÖu cÇn sè tõ m· tèi thiÓu lµ bao nhiªu, ®Ó cã dîc
®iÒu nµy th× ph¶i dùa vµo gi¸ trÞ lín nhÊt cña mÉu.
Víi con sè thËp ph©n, nÕu sö dông 4 con sè hËp ph©n ®Ó viÕt 1 con sè thËp
ph©n th× ph¶i tho¶ m·n ®iÒu kiÖn:
103 < sè thËp ph©n < 104

T¬ng tù víi sè nhÞ ph©n:

2n−1 < max | x(k ) |< 2n (6).

Nh vËy, sè bit cÇn thiÕt ®Ó tho· m· ho¸ lµ n bit.

Ch¼ng h¹n: 2n < max | x(k ) |= 25 < 25 ⇒ Sè bit trong mçi tõ m· lµ 5 bit.

VËy ta cã c«ng thøc ®Ó x¸c ®Þnh sè bit lµ:

(n − 1)log2 2 < log2 max | x(k) | < n.log2 2

§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm

5
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

suy ra: n = E.(log2max | x(k) | +1) . (7).

Ngoµi ra, nÕu con sè biÓu diÔn lµ c¸c con sè ®¹i sè th× cßn cã c¶ sè ©mvµ
sè d¬ng cho nªn trong tõ m· cßn cã thªm mét bit n÷a lµ bit dÊu ®Ó ph©n biÖt
sè ©m vµ sè d¬ng .

Trªn c¬ së ®ã ta thùc hiÖn m· ho¸ c¸c gi¸ trÞ trªn :

x(0. ∆ t) = (12)10 = 01100
x(1. ∆ t) = (10)10 = 01010
x(2. ∆ t) = (14)10 = 01110
x(3. ∆ t) = (18)10 = 10010
x(4. ∆ t) = (23)10 = 10111
x(5. ∆ t) = (25)10 = 11001
x(6. ∆ t) = (14)10 = 01110
§Ó ®¸nh gi¸ chÊt lîng chuyÓn ®æi nghÜa lµ ®é trung thùc cña tÝn hiÖu kh«i
phôc ngêi ta x¸c ®Þnh sai sè lîng tö cùc ®¹i:
- Sai sè lîng tö cùc ®¹i: ∆x / 2
- Sai sèlîng tö cµng nháth× ®é trung thùc cña tÝn hiÖu sau khi kh«i phôc
cµng cao
Nh vËy, sau khi tÝn hiÖu t¬ng tù ®îc lÊy mÉu (rêi r¹c ho¸ thêi gian) vµ m·
ho¸ (lîng tö ho¸ vÒ biªn ®é) nã chuyÓn thµnh tÝn hiÖu sè nµy lµ c¸c gi¸ trÞ rêi
r¹c ®ã. C¸ch biÓu diÔn theo hÖ thËp ph©n thêng dïng ®Ó chØ thÞ sè ®o, cßn tr-
êng hîp m¹ch biÕn ®æi AD lµ c¸c thiÕt bÞ sè th× thêng dïng hÖ c¬ sè 2 (m·
nhÞ ph©n) ®Ó biÓu diÔn tÝn hiÖu sè. GØa sö gäi tÝn hiÖu t¬ng tù lµ S A (U A ) , tÝn
hiÖu sè lµ S D (U D ) , S D ®îc biÓu diÔn díi d¹ng m· nhÞ ph©n nh sau:
n−1 n−2 0
S D = bn −1 .2 + bn − 2 2 + ... + b 0 .2 (8).

Trong ®ã, c¸c hÖ sè bk =0 hoÆc b»ng 1 (víi k=0 ®Õn k=n-1) vµ ®îc gäi lµ
bit (binary digit). Trong ®ã, bit cã träng lîng lín nhÊt ë bªn tr¸i vµ bit cã
träng lîng nhá nhÊt ë bªn ph¶i.ë ®©y b0 lµ bit cã träng lîng nhá nhÊt.
Nh vËy, víi mét m¹ch biÕn ®æi cã N bit nghÜa lµ cã N sè h¹ng trong d·y m·
nhÞ ph©n th× mçi nÊc trªn h×nh chiÕm mét gi¸ trÞ:
U Am
Δx = U LSB =
N (9).
2 −1
Trong ®ã:
- U Am lµ gi¸ trÞ cùc ®¹i cho phÐp cña diÖn ¸p t¬ng tù ®Çu vµo ADC
- Δx lµ møc ®iÖn tö

2.c¸c tham sè c¬ b¶n ®Æc trng cho chuyÓn ®æi t¬ng tù sè

§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm

6
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

+ D¶i biÕn ®æi cña ®iÖn ¸p t¬ng tùu ®Çu vµo: Lµ kho¶ng ®iÖn ¸p mµ bé
chuyÓn ®æi AD cã thÓ thùc hiÖn chuyÓn ®æi ®îc. Kho¶ng ®iÖn ¸p ®ã cã thÓ
lÊy c¸c gi¸ trÞ sè tõ 0 ®Õn mét sè d¬ng hoÆc ©m nµo ®ã. Sè c¸c sè h¹ng cña
m· sè cña ®Çu ra (sè bit trong m· nhÞ ph©n) t¬ng øng víi d¶i biÕn ®æi cña
®iÖn ¸p vµo cho biÕt møc chÝnh x¸c cña phÐp chuyÓn ®æi.
VÝ dô: Mét ADC cã sè bit ë ®Çu ra N=12, nghÜa lµ mét tõ m· cã 12 con sè
nhÞ ph©n th× ADC cã thÓ ph©n biÖt ®uîc 212 =4096 møc ®iÖn ¸p trong d¶i
biÕn ®æi ®iÖn ¸p vµo cña nã. §é ph©n biÖt cña mét ADC ®îc ký hiÖu lµ Q (®îc
x¸c ®Þnh theo c«ng thøc (4) ë trªn). Nh v¹y, ta cã thÓ ngÇm hiÓu sè bit N ®Ó
®Æc trng cho ®é chÝnh x¸c. Tuy nhiªn, ngoµi sè bit ®Æc trng cho ®é chÝnh x¸c
cña bé chuyÓn ®æi trong thùc tÕ liªn quan ®Õn ®é chÝnh x¸c cña ADC cßn cã
nh÷ng tham sè kh¸c nh: Sai sè lÖch 0, sai sè ®¬n ®iÖu, sai sè khuyÕch ®¹i

Lý t­ëng
Thùc
111
110
101
100 MÐo phi tuyÕn
011 Sai sè khuÕch ®¹i
010
001 Sai sè ®¬n ®iÖu
000

Sai sè lÖch kh«ng

H×nh 2. ®Æc tyuÕn lý tëng vµ thùc cña bé chuyÓn ®æi ADC

Nh vËy, so s¸nh hai ®êng ®Æt tuyÕn truyÒn ®¹t lý tëng cña ADC lµ mét ®-
êng bËc thang ®Òu vµ cã ®é dèc trung b×nh b»ng 1. §êng ®Æc tuyÕn thùc cã
sai sè lÖch kh«ng vµ lµ mét h×nh bËc thang kh«ng ®Òu do ¶nh hëng cña sai
sè khuyÕch ®¹i, cña mÐo phi tuyÕn vµ sai sè ®¬n ®iÖu. Trong ®ã, sai sè
khuyÕch ®¹i lµ sai sè gi÷a ®é dèc trung b×nh cña ®êng ®Æc tuyÕn thùc víi ®é
dèc trung b×nh cña ®êng ®Æc tuyÕn lý tëng. Sai sè phi tuyÕn ®îc ®Æc trng bëi
sù thay ®æi ®ä dèc ®êng trung b×nh cña ®¹c tuyÕn thùc trong d¶i biÕn ®æi cña
®iÖn ¸p vµo. Sai sè nµy lµm cho ®Æc tuyÕnchuyÓn ®æi cã d¹ng h×nh bËc thang
kh«ng ®Òu. Cuèi cïng, sai sè ®¬n ®iÖu thùc chÊt còng do tÝnh phi tuyÕn cña
®êng ®Æc tÝnh biÕn ®æi g©y ra.

3.CÊu t¹o, s¬ ®å khèi vµ nguyªn t¾c lµm viÖc cña ADC

§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm

7
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

(ADC Composition, Diagram and Working Principle)

3.1 cÊu t¹o, s¬ ®è khèi (Diagram and Composition)

UA UMA
U ADC
M¹ch lÊy UD
L­îng
MÉu M· ho¸
tö ho¸

h×nh 3.s¬ ®å khèi minh ho¹ nguyªn t¾c lµm viÖc cña ADC

Nh vËy, mét bé chuyÓn ®æi bao gåm cã: M¹ch lÊy mÉu tÝn hiÖu, m¹ch l-
îng tö ho¸ tÝn hiÖu vµ m¹ch m· ho¸ tÝn hiÖu.

3.2. Nguyªn t¾c lµm viÖc cña ADC (ADC Working Principle)

Tríc hÕt, m¹ch l¸y mÉu tÝn hiÖu t¬ng tù t¹i c¸c thêi ®iÓm kh¸c nhau ®Òu vµ
c¸ch ®Òu nhau (rêi r¹c ho¸ tÝn hiÖu vÒ mÆt thßi gian), gi÷ cho biªn ®é ®iÖn ¸p
t¹i c¸c thêi ®iÓm lÊy mÉu kh«ng ®æi trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tiÕp theo. TÝn
hiÖu ra m¹ch lÊy mÉu ®îc ®a tíi m¹ch lîng tö ho¸ ®Ó thùc hiÖn lµm trßn víi
∆x
biªn ®é chÝnh x¸c: ± . Sau m¹ch lîng tö ho¸ lµ m¹ch m· ho¸. Trong m¹ch
2
m· ho¸, kÕt qu¶ lîng tö ho¸ ®îc s¾p xÕp l¹i theo mét quy luËt nhÊt ®Þnh phô
thuéc vµo lo¹i m· yªu cÈutªn ®Çu ra cña bé chuyÓn ®æi.

4. ph©n lo¹i chuyÓn ®æi t¬ng tù-sè ADC .

Cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i chuyÓn ®æi t¬ng tù-sè ADC , tuy nhiªn chñ yÕu
ph©n lo¹i theo qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi vÒ mÆt thêi gian theo c¸ch ph©n lo¹i nµy
cã 4 ph¬ng ph¸p biÕn ®æi AD nh sau:
a.Ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi song song: Trong ph¬ng ph¸p nµytÝn hiÖu ®îc
so s¸nh cïng mét lóc víi nnhiÒu gi¸ trÞ chuÈn. Do ®ã tÊt c¶ c¸c bit ®îc x¸c
®Þnh ®ång thêi vµ ®a ®Õn ®Çu ra.
b.BiÕn ®æi theo m· ®Õm: ë ®©y, qu¸ tr×nh so s¸nh ®îc thùc hiÖn lÇn lît
tõng bíc theo quy luËt cña m· ®Õm. KÕt qu¶ chuyÓn ®æi ®îc x¸c ®Þnh b»ng
c¸ch ®Õm sè lîng gi¸ trÞ chuÈn cã thÓ chøa ®îc trong gi¸ trÞ tÝn hiÖu t¬ng tù
cÇn chuyÓn ®æi.
c. BiÕn ®ái nèi tiÕp theo m· nhÞ ph©n: Qóa tr×nh so s¸nh ®ùoc thùc hiÖn
lÇn lît tõng bíc theo quy luËt m· nhÞ ph©n. C¸c ®¬n vÞ chu¶n dïng ®Ó so
s¸nh lÊy c¸c gi¸ trÞ gi¶m dÇn, do ®ã c¸c bit ®îc x¸c ®Þnh lÇn lît tõng bit cã
nghÜa lín nhÊt ®Õn bit nhá nhÊt.
d. BiÕn ®æi song-song nèi tiÕp kÕt hîp: Trong ph¬ng ph¸p nµy mçi bíc so
s¸nhcã thÓ ®îc x¸c ®Þnh ®îc tèi thiÓu lµ 2 bit ®ång thêi.

§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm

8
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

Nh vËy, cã rÊt nhiÒu ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi, tuy nhiªn c¸c m¹ch thc tÕ
lµm viÖc theo nhiÒu ph¬ng ph¸p kh¸c nhau. Nhng vÒ nguyªn t¾c chuyÓn ®æi
®Òu lµm theo nh÷ng ph¬ng ph¸p trªn. Trong qu¸ tr×nh thiÕt kÕ mét hÖ thèng
®o lêng vµ ®iÒu khiÓn b»ng m¸y tÝnh, hay mét hÖ thèng ®o lêng sè nµo ®ã tuú
vµo yªu cÇucña hÖ thèng nh tèc ®é,®é chÝnh x¸c vËt t hiÖn cã mµ lùa chän
ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi kh¸c nhau. Mçi ph¬ng ph¸p ®Òu cã u nhîc ®iÓm
kh¸c nhau, chÝnh v× vËy viÖc nghin cøu nguyªn lý ho¹t ®éng , tÝnh n¨ng kü
thu¹t cña tõng ph¬ng ph¸p còng nh tõng m¹ch cô thÓ lµ nhiÖm vô cña ngêi
thiÕt kÕ. Sau ®©y ta t×m hiÓu tõng ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi:
4.1. Bé chuyÓn ®æi ADC theo ph¬ng ph¸p tÝch ph©n mét sên dèc (the
Ramp type ADC).

4.1.1. S¬ ®å khèi :

U0 + Ux
Bé so s¸nh Bé t¹o cöa 2n
2 thêi gian

Bé
Bé t¹o
U ®Õm
tuyÕn xung 21
tÝnh 20

U0 Bé t¹o
Bé so s¸nh xung ®Öm
1
Bé ®iÒu
khiÓn
H×nh 4. S¬ ®å khèi ph¬ng ph¸p tÝch ph©n mét sên dèc

§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm

9
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

U0 + Ux
U0

USS1

USS2 t

t
Uxung ∆T
cöa

Uxung t
chuÈn

Uxung t
®iÓm

H×nh 5 : Gi¶n ®å thêi gian

§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm

10
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

4.1.2.Nguyªn lý lµm viÖc

Bé ®iÒu khتn t¹o xung ®iÒu khiÓn(Xung Clock), xung nµy cã nhiÖm vô
xo¸ “0” bé ®Õm vµ t¹o ®iÖn ¸p r¨ng ca.Nã chÝnh lµbé t¹o ®iÖn ¸p mÉu cã ®é
mÐo γ % nhá
Bé so s¸nh cã nhiÖm vô so s¸nh ®iÖn ¸p cÇn ®o víi ®iÖn ¸p chuÈnU 0 .

Bé so s¸nh Mét ®Çu ra

2 ®Çu vµo

h×nh 6. bé so s¸nh
Khi ®Æt 2 ®iÖn ¸p ®Çu vµo b»ng nhau th× cã xung ra t¹i thêi ®iÓn t1.Xung
ra nµy kÝch bé t¹o cöa thêi gian lµ Triger ã hai tr¹ng th¸i æn ®Þnh vµ lµm cho
bé cöa thêi gian tõ tr¹ng th¸i “0” chuyÓn sang tr¹ng th¸i “1”. Sau khi cã ®iÖn
¸p U ò + U 0 vµo bé so s¸nh 2 th× nã sÏ so s¸nh gi¸ trÞ vµ ®a ra xung ®Õm t¹i
thêi ®iÓm t2 . Xung ®Õm nµy lµm cho bé t¹o xung chuyÓn tr¹ng th¸i tõ tr¹ng
th¸i “1” sang tr¹ng th¸i “0” , ®ång thêi më cöa ®Ó bé t¹o xung ®Õm lät qua,
c¸c xung nµy sÏ ®îc lu tr÷ t¹i c¸c thanh ghi cña bé ®Õm xung. Trong thùc tÕ,
thêng sö dông c¸c vi m¹ch khuyÕch ®¹i thuËt to¸n lµm bé so s¸nh.
Ta thÊy r»ng ë s¬ ®å nguyªn lý ngoµi ®iÖn ¸p U x cÇn cho ®iÖn ¸p U 0 .§iÖn
¸p U 0 lµ ®iÖn ¸p ®îc t¹on ra nh»m môc ®Ých ®o chÝnh x¸c gi¸ trÞ cña ®iÖn ¸p
U x v× khi b¾t ®Çu qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nã cha æn ®Þnh do tÝnh kh«ng ®êng
th¼ng.
du
Ta cã: U x =ΔT.tg α =ΔT. (10)
dt
n
Víi: ∆T = t2 − t1 = n.Tch = f (11)
ch
u du
Suy ra: U x = f . dt (12).
ch
du ∆f
V× = const f ch = ⇒ U x = n.10 i
dt f
Gi¶ sö i = 0 ⇒ U x = n.
4.1.3 Sai sè chuyÓn ®æi vµ c¸ch kh¾c phôc.
§Ó thùc hiÖn ®o lêng vµ chuyÓn ®æi b»ng m¸y tÝnh th«ng qua card ghÐp
nèi chuyÓn ®æi t¬ng tù-sè ADC ngoµi viÖc ph¶i hiÓu nguyªn lý ho¹t ®éng cña
nã, ta cßn ph¶i biÕt tÝnh n¨ng ®o lêng còng nh ®é chÝnh x¸c cña tõng bé
chuyÓn ®æi.
VËy ®é chÝnh x¸c cña bé chuyÓn ®æi sö dông ph¬ng ph¸p trªn phô
thuéc vµo c¸c yÕu tè g× ?
* §Ó tr¶ lêi cho c©u hái trªn ta ph¶i xem xet tõng yÕu tè tuú thuéc:

§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm

11
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

• C¸c ®iÖn ¸p chuÈn U ch

+ DiÖn ¸p r¨ng ca khong tuyÕn tÝnh <mÐo γ % nhá>
∆f
+ TÇn sè kh«ng æn ®Þnh cã sai sè t¬ng ®èi lín lín
f
• Do nhiÔu xung can thiÖp vao m¹ch biÕn ®æi
• Do sù kh«ng ®ång bé gi÷a xung më cöa vµ chuçi xung chuÈn dÉn
®Õn sai sè ph¬ng ph¸p ®o
* c¸ch kh¾c phôc:
• Tríc hÕt ph¶i t¹o ®iÖn ¸p chuÈn U ch thËt chuÈn γ% nhá, sai sè doTÇn
∆f
sè nhá nhá
f
• Gi¶m sai sè ph¬ng ph¸p, t¨ng tÇn sè xung chuÈn, tuy nhiªn còng ph¶i
phô thuéc vµo ®é ph©n gi¶i cña bé ®Õm xung.
4.2. Bé chuyÓn ®æi AD theo ph¬ng ph¸p tÝch ph©n hai sên rèc.
(The dual-slope integerating type A/D converter)
4.2.1. S¬ ®å khèi cÊu t¹o.
c
R
Uc

Ua Uch M¹ch tÝch

ph©n A1 Bé so s¸nh A2 Bé U0
®Ö
M¹ch ADN m
M¹ch
Logic §Õm Z0
T¹o
xung
nhÞp

H×nh 7. s¬ ®å khèi cÊu t¹o bé chuyÓn ®æi theo ph¬ng ph¸p hai sên dèc
UC

’ ’
U U
c1 c2

U
t1 A t2
0 t
t’2
H×nh 8. gi¶n ®å thêi gian
4.2.2. Nguyªn lý ho¹t ®éng.

§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm

12
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

M¹ch logic ®iÒu khiÓn, ®iÒu khiÓn cho kho¸ K ë vÞ trÝ 1 th× ®iÖn ¸p t¬ng tù
cÇn chuyÓn ®æi U A n¹p ®iÖn cho tô C th«ng qua ®iÖn trë R t¹i thêi ®iÓm t1 .
Khi ®ã ë ®Çu ra cña m¹ch tÝch ph©n A1 Cã ®iÖn ¸p ®îc tÝnh theo c«ng thøc
sau:
1 1
U c (t1 ) =
RC ∫ U A dt =
RC
U A t1 (13).

R U
c
U
chuÈn

H×nh 9. m¹ch tÝch ph©n

Nh vËy, U c tû lÖ víi U A . Tuú theo U A lín hay bÐ mµ ®Æc tuyÕn cña
U c (t1 ) cã ®é dèc kh¸c nhau. Trong thêi gian t1 , bé ®Õm Ζ 0 còng ®Õm c¸c
xung nhÞp. Sau khi n¹p ®iÖn ¸p cÇn ®o U A cho tô ®iÖn C, m¹ch logic ®iÒu
khiÓn sÏ chuyÓn kho¸ K sang vÞ trÝ 2 ®ång thêi tÝn hiÖu tõ m¹ch logic còng ®-
îc ®a ®Õn m¹ch AND ( m¹ch “Vµ”) vµ lµm chom¹ch AND th«ng khi cã
xung nhÞp t¸c ®éng. T¹i thêi ®iÓm nµy, m¹ch ®Õm ë ®Çu ra b¾t ®Çu thùc hiÖn
®Õm vµ m¹ch ®Õm Ζ 0 ®îc m¹ch logic ®iÒu khiÓn vÒ vÞ trÝ nghØ.
Khi K ë vÞ trÝ 2, ®iÖn ¸p chuÈn U ch b¾t ®Çu n¹p ®iÖn cho tô C theo chiÒu ng-
îc l¹i, phêng tr×nh n¹p lµ:
U
U c" (t 2 ) = − ch t 2 (14).
RC

GØa thiÕt sau thêi gian t 2 th× | U c' = U c" | , nghÜa lµ ®iÖn ¸p U c trªn tô C
b»ng “0” v× hai ®iÖn ¸p ®îc n¹p vµo tô cã nhiÒu c¸ch kh¸c nhau.
Nh vËy ta cã:
UA U U
t1 = ch t 2 ⇒ t 2 = A t1 (15)
RC RC U ch

Sè xung ®a ®Õn m¹ch ®Õm Ζ 0 trong thêi gian t1 lµ:

Ζ 0 = t1 . f n (16).
Trong ®ã f n lµ tÇn sè cña d·y xung nhÞp
z
tõ ®ã suy ra t1 = 0 . Thay vµo (15) ta ®îc:
fn
U A Z0
t2 = . (17).
U f
ch n

§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm

13
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

Do ®ã xung nhÞp ®Õm ®îc nhê m¹ch ®Õm ë ®Çu ra trong kho¶ng thêi
UA
gian t2 lµ: Z = t 2. f n U .Z 0 (18).
ch
Sau thêi gian t 2. m¹ch ®Õm ra bÞ ng¾t v× ®iÖn ¸p trªn tô U c = 0 vµ m¹ch
logic ®ãng cæng AND .Qóa tr×nh lÆp l¹i t¬ng tù trong qu¸ tr×ng chuyÓn ®æi
tiÕp theo.
Nh vËy, theo c«ng thøc ta thÊy sè xung ®Õm ®îc ë ®Çu ra tû lÖ víi ®iÖn ¸p
t¬ng tù U A cÇn chuyÓn ®æi. ë ®©y, kÕt qu¶ ®Õm kh«ng phô thuéc vµo c¸c
th«ng sè RC cña m¹ch vµ còng kh«ng phô thuéc vµo tÇn sè fn . chÝnh v× lÏ ®ã
kÕt qña chuyÓn ®æi còng kh¸ chÝnh x¸c, tuy nhiªn yªu cÇu cÇn thiÕt lµ tÇn sè
nhÞp ph¶i cã ®é æn ®Þnh cao nghÜa lµ gi¸ trÞ tÇn sè xung nhÞp ph¶i nh nhau
trong kho¶ng thíi gian t1 ,t2
Tãm l¹i, trong ph¬ng ph¸p nµy.ta d· lµm cho ®iÖn ¸p cÇn chuyÓn ®æi UA
Tû lÖ víi thêi gian (t1,t2 ) råi ®Õm sè xung nhÞp xuÊt hiÖn trong kho¶ng thêi
gian ®ã. Ph¬ng ph¸p nµy cho ta chuyÓn ®æi tÝn hiÖu t¬ng tù thµnh tÝn hiÖu sè
cã ®é chÝnh x¸c cao.
4.3 Ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi song song hay ph¬ng ph¸p so s¸nh trùc tiÕp.
(Comparaison directe).
4.3.1. S¬ ®å nguyªn lý.
UA Uch

R 7V/8

R M· Ho¸ Bit 1
3V/8
R 5V/8 Lèi vµo Lèi ra
R 1111111 000
V/2 Bit 2
0111111 001
R 0011111 010
3V/8
0001111 011
R 0000111 100
V/4
0000011 101
R 0000001 110 Bit 3
V/8
0000000 111
R V/2

H×nh 10. s¬ ®å nguyªn lý ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi song song

4.3.2.Nguyªn lý ho¹t ®éng

Trong ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi nµy, tÝn hiÖu t¬ng tù cÇn chuyÓn ®æi UA
cÇn chuyÓn ®æi ®îc ®a ®ång thêi tíi ®Çu vµo c¸ bé so s¸nh. §iÖn ¸p chuÈn

§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm

14
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

Uch ®îc ®a ®Õn ®Çu vµo cßn l¹i cña c¸c bé so s¸nh qua thanh ®iÖn trë R. Do
®ã c¸c ®iÖn ¸p chuÈn ®Æt vµo bé so s¸nh l©n cËn kh¸c nhau mét lîng kh«ng
®æi vµ gi¶m dÇn. §Çu ra cña c¸c bé so s¸nh cã ®iÖn ¸p vµo lín h¬n ®iÖn ¸p
chuÈn lÊy trªn thanh ®iÖn trë cã møc logic “1”, ngîc l¹i c¸c ®Çu ra cña c¸c
bé so s¸nh co ®iÖn ¸p vµo nhá h¬n ®iÖn ¸p chuÈn cã møc logic “0. TÊt c¶ c¸c
®Çu ra cña c¸c bé so s¸nh ®îc nèi vµo m¹ch AND cã mét ®Çu ®îc nèi vµo mét
m¹ch t¹o xung nhÞp. ChØ khi cã xung nhÞp ®îc ®a ®Õn t¸c ®éng vµo ®Çu m¹ch
AND th× c¸c xung ra cña c¸c bé so s¸nh míi ®îc n¹p vµo bé nhí lµ c¸c Flip-
Flop.C¸c xung sau khi ®îc nhí vµo m¹ch nhí nã ®îc ma ho¸ thµnh d¹ng nhÞ
ph©n. Nh vËy, cóu sau mét kho¶ng thêi gian b»ng mét chu kú xung nhÞp th×
l¹i cã mét tÝn hiÖu ®îc chuyÓn ®æi.
Nh vËy, bé chuûªn ®æi t¬ng tù-sè lµm viÖc theo ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi
song song cã tèc ®é chuyÓn ®æi nhanh v× qu¸ tr×nh so s¸nh ®îc thùc hiÖn
song song cïng mét kho¶ng thêi gian. Tuy nhiªn, kÕt cÊu m¹ch phøc t¹p víi
sè linh kiÖn qu¸ lín. Víi bé chuûªn ®æi N bit, ®Ó ph©n biÖt ®îc 2n møc lîng
tö ho¸ th× ph¶i dïng tíi (2N - 1) bé so s¸nh. ChÝnh v× lÏ ®ã bé chuyÓn ®æi sö
dông ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi nµy chØ ®ùoc sö dông trong hÖ thèng chuyªn
dông cã yªuc cÇu sè bit N nhá vµ tèc ®é chuyÓn ®æi cao. Ngµy nay, ngêi ta
®· chÕ t¹o ®î card ADC7 bit tÇn sè fC = 15MHZ.
4.4.Bé chuyÓn ®æi ADC theo ph¬ng ph¸p xÊp xØ liªn tiÕp
(The Successive-approximation type ADC)
4.4.1. s¬ ®å khèi cÊu t¹o.
Ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi xÊp xØ liªn tiÕp lµ ph¬ng ph¸p phæ biÕn cho c¸c
kiÓu ADC do tÝnh n¨ng tèc ®é, ®é chÝn x¸c vµ tÝnh dÔ thiÕt kÕ cña nã. Nã
ho¹t ®éng nhê viÖc so s¸nh thÕ ®îc sinh ra víi thÕ nèi vµo. Mét m¹ch d·y
vµ mét m¹ch chuyÓn ®æi sè-t¬ng tù ADC, mét ®ång hå xung nhÞp vµ mét
thanh ghi xÊp xØ liªn tiÕp SAR .

M¹ch d·y liªn tôc t¹o

ra c¸c møc ®iÖn ¸p so
s¸nh
Bit 1
Xung nhÞp ®iÒu khiÓn Bit
khëi ®éng qua tr×nh N
chuyÓn ®æi DAC N-Bit

H×nh 11. S¬ ®å khèi ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi xÊp xØ liªn tiÕp

4.4.2. Nguyªn lý ho¹t ®éng.

Nguyªn t¾c lµm viÖc chñ yÕu lµ dùa trªn c¬ së “ ®óng” vµ “ sai” . TÝn
hiÖu lèi vµo ®îc xÊp xØ liªn tiÕp b»ng mét nöa ®é lín cña bíc tríc ®ã. Ban
®Çu nã kiÓm tra xem nÕu ®iÖn thÕ lèi vµo Vin lín h¬n mét nöa kho¶ng ®iÖn

§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm

15
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

thÕ (VRanger ) cña ADC. GØa sö r»ng lèi ra “ lµ ®óng” th× phÐp xÊp xØ tiÕp theo
sÏ kiÓm tra xem nÕu Vin lín h¬n (1/2 + ¼) gi¶i ®iÖn ¸p VRanger .Qóa tr×nh nµy
sÏ lÆp l¹i cho ®Õn khi thÕ vµo xÊp xØ ®ñ chÝnh x¸c .
C¸c ®iÖn ¸p mÉu ®îc t¹o ra b»ng bé chia mÉu ®iÖn ¸p. Sè lîng ®iÖn ¸p mÉu
t¬ng øng víi sè bËc cña bé biÕn ®æi hay lµ sã bit cña tõ m· nhÞ ph©n ë ®Çu ra
bé chuyÓn ®æi

V max

V xÊp xØ

1/2V ranger

1 0 0 1 0 1 0 t
H×nh 12. Gi¶n ®å thêi gian
Bé khuyÕch ®¹i thËt to¸n ë ®©y sö dông ®Ó so s¸nh hai gi¸ trÞ ®iÖn thÕ ë
cïng ®é lín (Biªn ®é cña tÝn hiÖu t¬ng tù), nÕu kh«ng sö dông ë chÕ ®é ph¶n
håi. Lèi ra cña bé khuyÕch ®¹i lý tëng lµ +0.5 volt, nÕu V+ > V- vµ b»ng –15
volt nÕu V+ < V- Nh÷ng m¹ch nh vËy ®îc gäi lµ bé so s¸nh(comparator)
.Trong trêng hîp nµy, Vout lµ giíi h¹n vÒ kh«ng t¬ng øng víi 5 volt ®Î lèi ra
cã thÓ t¬ng thÝch møc TTL .
Ngoµi bé so s¸nh ®îc sö dông trong bé chuyÓn ®æi nµy cßn cã m¹ch
chuyÓn ®æi DAC cã nhiÖm vô chuyÓn ®æi sè nhÞ ph©n thµnh thÕ t¬ng tù t¬ng
øng víi ®é lín (Biªn ®é cña tÝn hiÖu t¬ng tù) víi gi¸ trÞ sè ®ã .
HiÖu suÊt chuyÓn ®æi cña kü thuËt nµy lµ chuyÓn ®æi cã ®é ph©n gi¶i cao,
cã thÓ lµm viÖc trong thêi gian rÊt ng¾n hay tèc ®é chuyÓn ®æi cao. Tuy
nhiªn, tèc ®é chuyÓn ®æi cßn phô thuéc vµo c¸c m¹ch nèi dÆc biÖt lµ bé DAC
vµ bé so s¸nh.
Ngoµi ra, sai sè cña phÐp chuyÓn ®æi nµy phô thuéc vµo ®é chÝnh x¸c, ®é
æn ®Þnh cña ®iÖn ¸p mÉu vµ sai sè c¶ c¸c thiÕt bÞ so s¸nh.

Ch¬ng 2.
ChuyÓn ®æi sè - t¬ng tù DAC
(The Digital to Analog Convertor)

§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm

16
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

ChuyÓn ®æi sè –t¬ng tù (DAC) lµ mét kh©u kh«ng kÐm phÇn quan träng
trong mét hÖ thèng ®o lêng vµ ®iÒu khiÓn b»ng m¸y tÝnh. §Ó ®iÒu khiÓn mét
hÖ thèng nh ®iÒu khiÓn t¨ng, gi¶m æn nhiÖt cña mét lß nhiÖt dïng trong c«ng
nghiÖp haynh ®iÒu khiÓn ®éng c¬ ®iÖn ... th× m¸y tÝnh cÇn ph¸t ra tÝn hiÖu
®iÒu khiÓn. TÝn hiÖu nµy lµ tÝn hiÖu sè v× thÕ trong h©ï hÕt c¸c hÖ thèng tù
®éng ho¸ cÇn ph¶i chuyÓn tÝn hiÖu nµy thµnh tÝn hiÖu t¬ng tù (dßng ®iÖn vµ
®iÖn ¸p biÕn thiªn liªn tôc).M¹ch ®iÖn thùc hiÖn chøc n¨ng nµy lµ m¹ch
chuyÓn ®æi sè- t¬ng tù(DAC).
Nh vËy, m¹ch chuyÓn ®æi t¬ng tù-sè sÏ thùc hiÖn chuyÓn ®æi tõ n
bit(Binary Digit) thµnh 2n gi¸ trÞ ®iÖn ¸p kh¸c nhau, c¸c ®iÖn ¸p nµy ®ù¬c lÊy
ra tõ mét diÖn ¸p so s¸nh x¸c ®Þnh. Nguån ®iÖn ¸p so s¸nh cã thÓ t×m thÊy ë
chÝnh bªn trong bé chuûªn ®æi DA hoÆc tõ mét nguån ®iÖn ¸p tõ bªn ngoµi.
§é ph©n gi¶i ®îc chØ ra nh lµ ®é réng cña gi¸ trÞ sè ®îc biÕn ®æi.V× thÕ, mét
bé biÕn ®æi D/A n bit cã thÓ t¹o ra 2n gi¸ trÞ lèi ra kh¸c nhau. Khi ta chän d¶i
®iÒu chØnh cã ®é réng 10v nh thêng thÊy trong c«ng nghiÖp, th× sÏ cã nh÷ng
bíc nh¶y ®iÖn ¸p nhá nhÊt nh sau:

N §é ph©n gi¶i §iÖn ¸p nhá nhÊt

8 1/256 39.1 mV
10 1/1024 0.97 mV
12 1/4096 0.24 mV
16 1/65536 0.015 mV

B¶ng 2. §é ph©n d¶i cña DAC t¬ng øng víi sè bit

1.S¬ ®å khèi-nguyªn t¾c lµm viÖc.

ChuyÓn ®æi sè-t¬ng tù (DAC) lµ qu¸ tr×nh lµm l¹i tÝn hiÖu t¬ng tù tõ N sè
h¹ng hay nãi c¸ch kh¸c tõ N bit ®· biÕt cña tÝn hiÖu so víi ®é chÝnh x¸c lµ
mét møc lîng tö lµ LBS .

UD UM UA
DAC LTD

H×nh 13. s¬ ®å khèi qu¸ tr×nh kh«i phôc tÝn hiÖu t¬ng tù

§Ó lÊy ®îc tÝn hiÖu t¬ng tù tõ tÝn hiÖu sè lµ tÝn hiÖu rêi r¹c theo thêi gian,
tÝn hiÖu nµy®îc ®a qua mét bé läc th«ng thÊp lý tëng.Trªn ®Çu ra cña bé läc
cã tÝn hiÖu UA biÕn thiªn liªn tôc theo thêi gian, lµ tÝn hiÖu néi suy cña Um . ë
®©y bé loc th«ng thÊp ®ãng vai trß nh mét bé néi suy
UM

§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm
0
17 t
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

H×nh 14. Gi¶n ®å thêi gian

2.c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi sè- t¬ng tù

2.1.ChuyÓn ®æi sè-t¬ng tù b»ng ph¬ng ph¸p ®Êu ®iÖn trë R-2R

Ph¬ng ph¸p nµy ®îc sö dông réng r·i nhÊt ë c¸c bé chuyÓn ®æi DA. Sù
s¾p xÕp kh¸ ®Æc biÖt cña c¸c ®iÖn trë ®· mang l¹i nhìng u
®iÓm næi bËt so víi c¸c ph¬ng ph¸p kh¸c .PhÇn chÝnh cña
m¹ng c¸c ®iÖn trë cã thÓ xem nh lµ mét bé chia ®iÖn ¸p. Bé
chia nµy cã ®Æc tÝnh lµ mçi ®iÓm nót ®îc ®Êu t¶i b»ng mét ®iÖn
trë R.Nhê vËy mµ mçi ®iÓm nót dßng ®iÖn di qua ®îc chia
theo tû lÖ 1:1 vµ ®èi vãi bit cao nhÊt ®i qua ®iÖn trë ®îc tÝnh
b»ng c«ng thøc:
I = Uref / 2R (15)
Cßn dßngqua ®iÖn trë tiÕp theo sÏ lµ:
I = Uref / 2R.0.5(16).
Ngoµi ra mét bé phËn chuyÓn m¹ch qua l¹i sÏ x¸c ®Þnh liÖu dßng ®iÖn sÏ
®i xuèng mass hay lµ ®i qua ®iÓm lÊy tæng cña m¹ch. Møc High ®Æt ë chuyÓn
m¹ch sao cho dßng ®iÖn ®i qua ®iÓm lÊy tæng vµ do vËy ®ãg gãp vµo dßng
®iÖn tæng céng. Dßng ®iÑn tæng céng ë lèi ra OUT1 sau ®ã ®îc tÝnh theo c«ng
thøc :
I =Uref.n/256.R

n ë ®©y lµ gi¸ trÞ byte d÷ liÖu (kÒ s¸t lèi ra). Khi ch©n ra OUT1 víi lèi vµo
kh«ng ®¶o cña mét bé khuyÕch ®¹i thuËt to¸n cã ®iÖn trë R ®îc ®¸u nh ®iÖn
trë ph¶n håi th× ®iÖn ¸p ®îc tÝnh nh sau: R N

Ua =-IR = -Uref .n/256

2N 21 2N-1

R R R
UM
2 2 N −1
K

TÝn chuyÓn
§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p hiÖu ®iÒu®æi
khiÓn
ADCsè vµ DAC thùc nghiÖm
Uch
18
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

H×nh 15. S¬ ®å nguyªn lý ADC thang ®iÖn trë

2.2.2. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng

S¬ ®å trªn m« t¶ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña bé chuyÓn ®æi AD theo ph¬ng
ph¸p thang ®iÑn trë. ë ®Çu vµo cña bbé khuyÕch ®¹i thuËt to¸n lµ mét thang
®iÖn trë mµ trÞ sè cña chóng ph©n bè theo m· nhÞ ph©n, c¸c ®iÖn trë l©n cËn
nhau cã trÞ sè h¬n kÐm nhau 2 lÇn.TÝn hiÖu ®iÒu khiÓn chÝnh lµ tÝn hiÖu sè
cÇn chuyÓn ®æi. Bit cã träng sè nhá nhÊt (LBS) ®îc ®a ®Õn ®iÒu khiÓn kho¸
nèi víi ®iÖn trë lín nhÊt (R), bit cã träng sè lín h¬n, tiÕp ®ã ®a ®Õn ®iÒu
khiÓn kho¸ nèi víi ®iÖn trë nhá h¬n (R/2)... vµ MSB nèi víi ®iÖn trë nhá nhÊt
(R/2N-1). Nõu 1 bit cã gi¸ trÞ “0” th× kho¸ t¬ng øng
Nèi víi ®Êt vµ nÕu mét bit cã gi¸ tri “1” th× kho¸ t¬ng øng nèi víi nguån
®iÖn ¸p chuÈn Uch ®Ó t¹o nªn dßng ®iÖn tû lÖ nghÞch víi trÞ sè ®iÖn trëcña
nh¸nh ®ã, nghÜa lµ I0 cã trÞ sè nhá nhÊt vµ IN-1cã trÞ sè lín nhÊt. Dßng ®iÖn
sinh ra trong c¸c nh¸nh ®iÖn trë ®îc ®a ®Õn ®Çu vµo bé khuyÕch ®¹i thuËt
to¸n, ë ®Çu ra bé khuyÕch ®¹i thuËt to¸n cã ®iÖn ra ®îc tÝnh b»ng c«ng thøc:
N −1
UM = -RN. ∑ In
n =o
(19).
§Ó thùc hiÖn chuyÓn m¹ch K trong s¬ ®å trªn ta cã thÓ sö dông s¬ ®å sau:

T1 T2
TÝn hiÖu ®iÒu
khiÓn sè

§Ò tµi: c¸c ph¬ng U

ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm
ch

19
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

H×nh 16. s¬ ®å nguyªn lý chuyÓn m¹ch K

2.3.chuyÓn ®æi sè-t¬ng tù b»ng ph¬ng ph¸p Shannon-Rack.
2.3.1. s¬ ®å nguyªn lý.

K1 K2

C R

H×nh17.s¬ ®å nguyªn lý bé chuyÓn ®æi D-A theo ph¬ng ph¸p m· ho¸

Shannon-Rack.

2.3.2.Nguyªn lý ho¹t ®éng.

§©y lµ mét qu¸ tr×ng chuyÓn ®æi nèi tiÕp tõng bit mét. TÝn hiÖu ®iÒu khiÓn
sè ®îc ®a lÇn lît tõ LBS ®Õn MSB ®Õn ®iÒu khiÓn K1.Gi¶ sö _gäi thêi gian
chuyÓn ®æi 1 bit lµ T th× trong kho¶ng ®Çu T/2, K2më, K1®ãng, nÕu tÝn hiÖu
®iÒu khiÓn lµ “1” vµ më khi tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn lµ “0”. Khi K ®ãng th× tô ®îc
n¹p. Sang nöa sau cña T/2, K1më, K2®ãng, C phãng ®iÖnqua R vµ UC gi¶m
rÇn. Qu¸ tr×nh ®ã lÆp l¹i khi lÇn lît ®a ra c¸c bit ®Õn ®iÒu khiÓn K1. NÕu cÇn
chuyÓn ®æi N bit th× thêi gian cÇn chuyÓn ®æi lµ NT. Sau kho¶ng thêi gian
NT ®iÖn ¸p cßn l¹i trªn tô ®iÖn chÝnh lµ ®iÖn ¸p t¬ng tù cÇn t×m. Tuy nhiªn,
®Ó cã ®iÖn ¸p UC sau mçi bit (sau kho¶ng thêi gian T) tØ lÖ víi bit t¬ng øng,
ph¶i chén thêi gian phãng cña tô ®iÖn qua ®iÖn trë R theo ®iÒu kiÖn T/2 =
0.7RC sao cho nÕu ®iÖn ¸p trªn tô lµ U0th× sau khi phãng, ®iÖn ¸p cßn l¹i lµ
UC= U0 e- 0.7 = 0.496 U0

phÇn 2

øng dông cña m¸y tÝnh trong ®o lêng vµ ®iÒu

khiÓn

§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm

20
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

M¸y tÝnh (computer) cã cÊu tróc do Phonnerman ®Ò xuÊt bao gåm cã

khèi xö lý trung t©m CPU (Center Processing Unit) cã chøc n¨ng thùc hiÖn
c¸c chuçi lÖnh cña ch¬ng tr×nh ®· ®îc ghi vµo trong bé nhí, bé nhí M
(Memory) lu tr÷ d÷ liÖu vµ c¸c ch¬ng tr×nh. Ngoµi ra cßn c¸c cöa vµo ra I/O
(In/Out Port) ®ãng vai trß lµ c¸c khèi ghÐp nèi gi÷a m¸y tÝnh vµ c¸c thiÕt bÞ
ngoµi , lµm nhiÖm vô rao ®æi tin gi÷a m¸y tÝnh vµ m«i trêng bªn ngoµi. Ngoµi
ra cßn cã c¸c cöa vµo ra I/O (In/Out Port) ®ãng vai trß lµ c¸c khèi ghÐp nèi
gi÷a m¸y tÝnh vµ c¸c thiÕt bÞ ngoµi, lµm nhiÖm vô trao ®æi tin gi÷a m¸y tÝnh
vµ m«i trêng bªn ngoµi.
Nh vËy, ngoµi chÕ ®é tù trÞ (of-line) kh«ng nèi víi c¸c thiÕt bÞ ngoµi th«ng
dông nh: bµn phÝm, mµn h×nh, chuét, ®Üa tõ (®Üa cøng, ®Üa mÒm, ®Üa quang),
m¸y ®äc, m¸y in...M¸y tÝnh cßn ho¹t déng ë chÕ ®é nèi m¹ch (on-line) hay
thêi gian thùc (real time). ë chÕ ®é nµy, m¸y tÝnh nhËn c¸c th«ng sè vÒ th«ng
sè ®o vËt lý(nhiÖt ®é, ¸p suÊt,®iÖn ¸p, dßng ®iÖn...) vµ ®a ra tÝn hiÖu ®iÒu
khiÓn cÇn thiÕt ®Ó ®iÒu chØnh nh»m cã mét th«ng sè æn ®iÞnh hoÆc tèi u.Ngêi
m¸y(robot) lµ mét vÝ dô ®Æc trng cña viÖc øng dông kü thuËt m¸y tÝnh trong
®o lêng vµ ®iÒu khiÓn tù ®éng trong c«ng nghiÖp.
Muèn thiÕt kÕ, b¶o qu¶n tèt hÖ ®o-®iÒu khiÓnc«ng nghiÖp øng dông kü thuËt
ghÐp nèi ®iÒu quan träng thiÕt yÕu lµ ph¶i n¾m v÷ng kü thuËt m¸y tÝnh, kü
thuËt viÕt ch¬ng tr×nh ®iÒu khiÓn. Ngoµi ra cßn ph¶i n¾m v÷ng c¸c kü thuËt
ghÐp nèi theo c¸c chÕ ®é song song, nèi tiÕp, trùc tiÕp khèi nhí(DMA).
DÓ thùc hiÖn viÖc ghÐp nèi m¸y tÝnh ta cã c¸c kh¶ n¨ng lùa chän:
• GhÐp nèi qua cæng song song (cæng m¸y in hay LPT)
• GhÐp nèi qua cæng nèi tiÕp (cæng COM)
• Qua r·nh c¾m më réng

Ch¬ng 1
GhÐp nèi qua cæng song song (lpt)

1 cÊu t¹o cæng song song:

Cæng song song cã mÆt ë hÇu hÕt trªn c¸c m¸y tÝnh PC .cÊu tróc cña cæng
song song rÊt ®¬n gi¶n víi 8 ®êng dÉn d÷ liÖu, 4 ®êng dÉn ®iÒu khiÓn ®Ó
chuyÓn c¸c tÝn hiÖu diÒu khiÓn, 5 ®êng dÉn tr¹ng th¸i ®Ó truyÒn c¸c th«ng tin

§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm

21
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

tr¹ng th¸i tõ thiÕt bÞ ghÐp nèi trë l¹i m¸y tÝnh, mét ®êng dÉn mass chung.
Giao diÖn song song sö dông c¸c møc TLL, chÝnh v× vËy viÖc sö dông cæng
song song cho môc ®Ých ®o lêng ®iÌu khiÓn rÊt thuËn lîi vµ ®¬n gi¶n. tuy
nhiªn, kho¶ng c¸ch cùc ®¹i gi÷a cæng song song maý tÝnh PC vµ thiÕt bÞ
ngo¹i vi bÞ h¹n chÕ v× ®iÖn dung ký sinh vµ hiÖn tîng c¶m øng gi÷a c¸c ®êng
dÉn cã thÓ lµm biÕn d¹ng tÝn hiÖu. Kho¶ng c¸ch ghÐp nèi trªn 3m nªn xo¾n
c¸c ®êng dÉn tÝn hiÖu víi ®êng nèi ®Êt theo kiÓu cÆp d©y x«¾n hoÆc dïng
lo¹i d©y c¸p dÑp nhiÒu sîi trong ®ã mçi ®êng dÉn d÷ liÖu ®Òu n»m gi÷a hai
®êng d©y nèi mass

M¸y tÝnh M¸y in

H×nh 17.c¸c ®êng dÉn tÝn hiÖu gi÷a m¸y tÝnh vµ m¸y in

Cæng song song cã 8 dêng dÉn song song ®Òu ®îc dïng ®Ó truyÒn d÷ liÖu tõ
m¸y tÝnh sang m¸y in. Trong nh÷ng trêng hîp nµy, khi chuyÓn sang c¸c óng
dông ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô ®o lêng ta ph¶i chuyÓn d÷ liÖu tõ m¹ch ngo¹i vi
vµo m¸y tÝnh ®Ó thu thËp vµ xö ý. V× vËy, ta ph¶i tËn dông mét trong 5 ®êng
dÉn theo híng ngîc l¹i nghÜa lµ tõ bªn ngoµi vÒ m¸y tÝnh ®Ó chuyÓn sè liÖu
®o lêng .

§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm

22
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

B¶ng 3.sù s¾p xÕp c¸c ch©n trªn 2 lo¹i æ c¾m

Tªn cña tÝn hiÖu Ch©n sè Ch©n sè Truy cËp Híng d÷ liÖu
(« c¾m (« c¾m
25 36 ch©n)
ch©n)
strobe 1 1 §CCS (Bit0) Lèi ra
D0 2 2 §CCS (Bit1) Lèi ra
D1 3 3 Lèi ra
D2 4 4 Lèi ra
D3 5 5 Lèi ra
D4 6 6 Lèi ra
D5 7 7 Lèi ra
D6 8 8 Lèi ra
D7 9 9 §CCS (Bit7) Lèi ra
Achowledge 10 10 §CCS+1(Bit6) Lèi vµo
Busy (b¸o bËn) 11 11 §CCS+1(Bit7) Lèi vµo ®¶o
Paperempty (hÕt 12 12 §CCS+1(Bit5) Lèi vµo
giÊy)
Select (lùa 13 13 §CCS+1(Bit4) Lèi vµo
chän)
Auto linfeed (tù 14 14 §CCS+2(Bit1) Lèi vµo/ra ®¶o
®éng n¹p dßng)
Error (m¾c lçi) 15 32 §CCS+1(Bit3) Lèi vµo
Reset (thiÕt lËp 16 31 §CCS+1(Bit2) Lèi vµo/ra
l¹i)
Select Input (lùa 17 36 §CCS+2(Bit3) Lèi vµo/ra ®¶o
chän lèi vµo)
Ground (nèi ®Êt 18-25 19-30,33
cña tÝn hiÖu)
Chassis-Ground 17
(nèi ®Êt vá m¸y)
+5 V 18
Kh«ng sö dông 34,35

Chøc n¨ng cña tõng ch©n ®îc m« t¶ sau d©y:

• Strobe: víi mét chøc n¨ng logic thÊp (Low) ë ch©n nµy, m¸y
tÝnh th«ng b¸o cho m¸y in biÕt cã mét byte s½n sµng trªn ®êng dÉn tÝn hiÖu
®Ó ®îc truyÒn.

§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm

23
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

• D0-D7: c¸c ®êng dÉn d÷ liÖu.

• Achowledge: Víi mét møc logic thÊp (Low) ë ch©n nµy, m¸y in
th«ng b¸o cho m¸y tÝnh biÕt ®· nhËn ®îc ký tù võa göi vµ cã thÓ tiÕp tôc
nhËn
• Busy: m¸y in göi mét møc logic cao (High) trong khi ®ang ®ãn
nhËn hoÆc in ra d÷ liÖu ®Ó th«ng b¸o lµ c¸c bé ®Öm cña m¸y in ®· bÞ ®Çy
(M¸y in ®ang ë tr¹ng th¸i bËn) khi ®ã mý in ®Æt ë tr¹ng th¸i Off-Line
• Paper Empty: Ch©n nµy ë møc cao (High) cã nghÜa lµ m¸y in
th«ng b¸o giÊy ®· ®îc dïng hÕt
• Select: ch©n nµy ë møc cao (High) cã nghÜa lµ m¸y in ®ang ë
tr¹ng th¸i kÝch ho¹t (On-line).
• Auto Linefeed: b»ng métmøc thÊp (Low) ë ch©n nµy, m¸y in
th«ng b¸o cho m¸y tÝnh biÕt ®· cã mét lçi, ch¼ng h¹n bÞ kÑ giÊy hoÆc m¸y in
®ang ë tr¹ng th¸i Off-Line
• Reset: b»ng mét møc thÊp (Low) ë ch©n nµy, m¸y in ®îc ®Æt trë
l¹i tr¹ng th¸i ®îc x¸c ®Þnh lóc ban ®Çu
• Select Input: b»n mé møc thÊp (Low) ë ch©n nµy, m¸y in ®îc lùa chon
bëi m¸y tÝnh
Nh vËy, th«ng qua chøc n¨ng cña c¸c ch©n nµy ta thÊy ®îc nguyªnt¾c
®iÒu khiÓn cña m¸y in. Ngoµi ra víi 8 ®êng dÉn d÷ liÖu song song ®Ó truyÒn
d÷ liÖu tõ m¸y tÝnh sang m¸y in. Trong trêng hîp khi chuyÓn sang c¸c øng
dông ®o lêng vµ ®iÒu khiÓn ta ph¶i chuyÓn d÷ liÖu tõ m¸y tÝnh trë l¹i m¸y in
®Ó thu thËp vµ xö lý, v× thÕ ta ph¶i tËn dông mét trong n¨m ®êng dÉn theo h-
íg ngîc l¹i ®Î m¸y tÝnh thu thËp vµ xö lý. Tuy nhiªn , khi tiÕn hµnh ghÐp nèi
víi cæng song song cÇn hÕt søc thËn träng. Kh¸c víi cæng nèi tiÕp , ta cã thÎ
lµm háng cæng song song do nhÇm lÉ bëi v× c¸c lèi ra cæng song song ®Òu lµ
c¸c ®êng dÉn t¬ng thÝch TTL kh«ng ®îc b¶o vÖ chèng qua t¶i chÝnh v× lÏ ®ã
khi tiÕn hµnhghÐp nèi víi cæng song song cÇn ph¶i tu©n thñ theo c¸c quy t¾c
sau:
+ ThiÕt bÞ chØ ®ùoc ghÐp nèi víi cæng song song khi m¸y tÝnh ë tr¹ng
th¸i ng¾t diÖn
+ c¸c lèi vµo chØ ®îc phÐp tiÕp nhËn ®iÖn ¸p gi÷a 0v-5v
+ c¸c lèi ra kh«ng ®îc phÐp ng¾n m¹ch hoÆc ®Êu nèi víi c¸c lèi ra kh¸c
vµ c¸c lèi ra kh«ng ®îc phÐp nèi víi c¸c nguån tÝn hiÖu ®iÖn ¸p mµ
kh«ng biÕt râ th«ng sè
§Ó cã thÓ ghÐp nèi m¸y tÝnh víi c¸c thiÕt bÞ ngo¹i vi, c¸c m¹ch ®iÖn øng
dông trong ®o lêng vµ ®iÒu khiÓn víi cæng song song ta ph¶i t×m hiÓu c¸ch
trao ®æi c¸ch trao ®æi víi c¸c thanh ghi th«ng qua sù s¾p xÕp vµ ®Þa chØ cña
c¸c thanh ghi ®ã.
C¸c ®ßng dÉn cña cæng song song ®îc nèi víi 3 thanh ghi 8 bit kh¸c nhau:
+ Thanh ghi d÷ liÖu: cã ®Þa chØ c¬ së lµ 0x387 ®èi víi cæng LPT1 vµ
0x278 ®èi víi cæng LPT2
+Thang ghi ®iÒu khiÓn: cã ®Þa chØ c¬ së +1

§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm

24
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

+ Thanh ghi tr¹ng th¸i: cã ®Þa chØ c¬ së +2

Nh vËy, cã 8 ®êng dÉn d÷ liÖu dÉn tíi thanh ghi d÷ liÖu, cßn 4 ®êng dÉn
®iÒu khiÓn (Strobe, auto Linefeed, Reset, Select Input) dÉn ®Õn thanh ghi
®iÒu khiÓn, cuèi cïng lµ 5 ®êng dÉn tr¹ng th¸i (Acknowledge, Busy, Paper
Emty, Select, Error) dÉn ®Õn thanh ghi tr¹ng th¸i . Trong ®ã c¸c ®êng dÉn
phô trî dïng cho m¸y in cã 5 lèi vµo cña c¸c thanh ghi tr¹ng th¸i (Error,
Select, Paper Empty, Ackowledge, Busy), tõ c¸c lèi vµo nµy cã mét tr¹ng th¸i
®îc ®äc vµ lÊy ®¶o (Busy) .C¸c ®êng dÉn nµy ®Òu t¬ng thÝch TTL, nghÜa lµ
cac slèi vµo hë m¹ch ®îc xem lµ ®Æt lªn møc High, do ®ã chuyÓn m¹ch cã
thÓ ®îc thùc hiÖnmét c¸ch ®¬n gi¶n lµ nèi víi mass. Cßn ®Þa chØ cæng
(§CCS+2) cho phÐp truy cËp lªn thanh ghi ®iÒu khiÓn víi 4 ®êng phô trî
(Strobe, Auto linefeed, RÕt, Select Input) qua ®ã c¸c th«ng tin ®iÒu khiÓn ®îc
xuÊt tõ m¸y tÝnh sang m¸y in nhng ®ång thêi 4 ®êng dÉn nµy còng cã thÓ ®îc
sö dông ®Ó ®äc. D÷ liÖu ®îc xuÊt ra qua c¸c lèi ra cùc gãp hë. C¸c ®iÖn trë
cã trÞ gi¸ kho¶ng 3.3KΩ nèi c¸c lèi ra lªn nguån +5v. Khi xuÊt ra c¸c tr¹ng
th¸i High, c¸c ®êng dÉn cã ®iÖn trë t¬ng ®èi cao vµ cã thÓ chuyÓn sang tr¹ng
th¸i Low b»ng m¹ch ®iÖn bªn ngoµi. Mçi tr¹ng th¸i ®iÒu ®îc ®äc trë l¹i qua
c¸c lèi vµo TTL, do ®ã 4 ®êng dÉn nµy cã thÓ sö dông theo hai híng d÷ liÖu.
Khi ®ã ta cÇn ph¶i chó ý lµ 3 trong sè c¸c ®êng dÉn (Strobe, Auto Linefeed,
Select Input ) ®ùoc lÊy ®¶o vµ chØ cã mét ®êng dÉn cßn l¹i (Reset) ®îc gi÷
nguuyªn.

3.GhÐp nèi m¸y tÝnh qua cæng song song.

Giao diÖn song song cã kh¶ n¨ng xuÊt ra 8 bit d÷ liÖu cïng mét lóc,
th«ng thêng qua giao diÖn m¸y in cã thÓ ®iÒu khiÓn, ch¼ng h¹n c¸c m¹ch
logic hoÆc c¸c bé ®Öm c«ng suÊt (chÞu dßng lín). Tr¸i ngîc víi viÖc xuÊt ra
nèi tiÕp, viÖc xuÊt ra cæng song song víi mét lÖnh cæng ®¬n gi¶n nhng cùc
nhanh, chÝnh v× ®¨c tÝnh nµy mµ nã ®îc øng dông ®Ó t¹o ra c¸c tÝn hiÖu
Analog tÇn sè thÊp nhng víi chÊt lîng cùc cao. Bªn c¹nh ®ã nã cßn ®îc sö
dông ®Ó ®iÒu khiÓn nh÷ng m¸y mãc ®¬n gi¶n. §Ó cã thÓ ghÐp nèi m¸y tÝnh
qua cæng song song, ngoµi ph¶i biÕt chÝnh x¸c ®Þa chØ cña tæng ®µi, ta cßn
ph¶i quan t©m ®Õn cæng lµ lo¹i mét híng hay hai híng. Së dÜ ta quan t©m ®Õn
®iÒu nµy bëi v× trong c¸c m¸y tÝnh ®êi míi cæng song song cã kh¸c h¬n so
víi cæng song song tiªu chuÈn ë trªn. Cô thÓ lµ thanh ghi d÷ liÖu vµ thanh ghi
®iÒu khiÓn (trong nh÷ng ®iªu kiÖn nhÊt ®Þnh) chØ lµ mét híng, nghÜa lµ d÷
liÖu chØ cã thÓ trao ®æi( ®äc hoÆc ghi) theo mét chiÒu. ChÝnh v× ®iÒu nµy ®·
g©y kh«ng mÊy hÊp dÉn ®èi víi nh÷ng øng dông ®o lêng, ®iÒu khiÓn. Tríc
hÕt ®Ó cã thÓ kÓ ®Õn sù h¹n chÕ ®¸ng kÓ khi sö dông cæng song song vµo môc
®Ých ®o lêng bëi v× ta ph¶i ®äc c¸c g¸i trÞ sè ®· ®îc biÕn ®æi tõ c¸c gi¸ trÞ
©nlog. Tuy nhiªn, ta cã thÓ gi¶i quyÕt ®îc b»ng mét vµi thñ thuËt trong phÇn
cøng vµ phÇn mÒm, cho dï cã thÓ cã nh÷ng h¹n chÕ.

§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm

25
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

H×nh 18. Giao diÖn song song dïng cho mét qua tr×nh ®iÒu khiÓn

H×nh 19. Giao diÖn song song dïng cho mét qua tr×nh ®iÒu chØnh
Do c¸c m¸y tÝnh ®êi míi cã cæng song song cho phÐp trao ®æi d÷ liÖu
theo kiÓu hai híng, cã nghÜa lµ cã hai thanh ghi mét híng vµ hai híng nªn
cã thÓ tËn dông m¸y tÝnh cho c¸c øng dông ®o lêng vµ ®iÒu khiÓn. Tuy vËy,
tríc khi tiÕn hµnh ghÐp nèi ta ph¶i kiÓm tra xem cæng song song nµy cã hç
trî trao ®æi d÷ liÖu hai híng hay kh«ng. C«ng viÖc nµy chñ yÕu xem tµi liÖu
nãi vÒ phÇn cøng. Sau ®©y ta sÏ lÇn lît t×m hiÓu vÒ giao diÖn song song mét
híng vµ hai híng.

3.1 Giao diÖn song song mét híng

§Ó xÐt xem giao diÖn song song mét híng co nh÷ng kh¶ n¨ng øng dông
nµo trong ®o lêng vµ ®iÒu khiÓn:

§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm

26
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

H×nh20.M« t¶giao diÖn song song mét híng cho mét qu¸ tr×nh ®iÒukhiÓn

Trong c¸ch l¾p ®Æt nh h×nh trªn dïng ®Õn 12 ®êng dÉn lèi ra vµ 5 ®êng dÉn
lèi vµo. V× vËy mµ cã thÓ h×nh thµnh mét qua tr×nh ®iÒu khiÓn theo kiÓu tû lÖ
qua mét bé biÕn ®æi sè/t¬ng tù 8 bit ho¨ch 12 bit víi 5 ®êng dÉn th«ng b¸o
trë l¹i. Ngoµi ra cã thÓ sö dông 4 ®êng dÉn lèi ra lµ 4 ®êng dÉn lÊy tõ thanh
ghi ®iÒu khiÓn. §ay thùc ch¸t lµ thñ thuËt mang tÝnh kü thuËt mµ ta ®· nãi ë
trªn- mét bé chuyÓn ®æi AD theo ph¬ng ph¸p xÊp xØ liªn tiÕp nhê mét bé
chuyÓn ®æi DA trong ®ã ta cÇn thªm mét ®êng dÉn th«ng b¸o trë l¹i. Nhê
vËy mµ ta m« pháng viÖc nhËp d÷ liÖu tõng phÇn 8 bit hoÆc 12 bit.

3.2Giao diÖn song song hai híng

§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm

27
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

« 25 «9 Tªn ViÕt Chøc n¨ng

ch©n ch©n t¾t
1 Frame Ground FG Ch©n nµy ®îc nèi víi vá bäc
kim cña d©y c¸p, víi vá m¸y
hoÆc tiÕp ®Êt
2 3 Transmit Data TxD D÷ liÖu ®îc göi tõ DCE( m¸y
tÝnh hay thiÕt bÞ ®Çu cuèi) tíi
DTE qua ®êng dÉn TD
3 2 Recive to data RxG D÷ liÖu ®îc göi tõ DCE tíi
DTE qua RD
4 7 Request to Send RTS DTE ®Æt ®êng nµy lªn møc
ho¹t ®éng khi s½n sµng truyÒn
d÷ liÖu
5 8 Clear to Send CTS DCE ®Æt ®êng nµy lªn møc
ho¹t ®éng ®Ó th«ng b¸o cho
DTE biÕt lµ nã s½n sµng nhËn
d÷ liÖu
6 6 Data set Ready DSR TÝnh ho¹t ®éng gièng víi CTS
nhng ®îc kÝch ho¹t bëi DTE
khi nã s½n sµng nhËn d÷ liÖu
7 5 Signal ground SG TÊt c¶ c¸c tÝn hiÖu ®îc so s¸nh
víi ®Êt tÝn hiÖu(GND)
8 1 Data Carrier DCD Ph¸t tÝn hiÖu mang d÷ liÖu
detect
20 4 Data Terminal DTR TÝnh ho¹t ®éng rèng víi RTS
Ready nhng ®îc kÝch ho¹t bëi DCE
khi muèn truyÒn d÷ liÖu
22 9 Ring Indicate rI ChØ b¸o cho DCE ®ang nhËn
tÝn hiÖu rung chu«ng

B¶ng 4. B¶ng c¸c ch©n vµ chøc n¨ng trªn ®Çu nèi 25 ch©n vµ 9 ch©n

ViÖc truyÒn d÷ liÖu x¶y ra ë trªn hai ®êng dÉn. Qua ch©n c¾m ra TxD
(transmit data), m¸y tÝnh göi c¸c d÷ kiÖu ®i, trong khi ®ã c¸c d÷ liÖu mµ m¸y
tÝnh nhËn ®îc l¹i ®îc ®a ®Õn ch©n RxD (Receive Data), cßn c¸c ®ãng vai trß
nh nh÷ng tÝn hiªô hç trî khi trao ®æi th«ng tin mµ th«i.
ViÖc truyÒn tÝn hiÖu trªn ch©n ra RxD tuú thuéc vµo ®êng dÉn TxD. Th«ng
thêng, møc tÝn hiÖu n»m trong kho¶ng gi÷a tõ –12 ®Õn +12v. C¸c bit d÷
liÖu ®îc göi ®¶o l¹i. Møc ®iÖn ¸p ra ®èi møc cao (high) n»m gi÷a –3v vµ
-12v, móc thÊp(low) n»m gi÷a –3v vµ +12v

§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm

28
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

Start Bit
+12v

-12v

H×nh 22. dßng d÷ liÖu trªn cæng nèi tiÕp RS 232

ë tr¹ng th¸i tÜnh trªn ®êng dÉn cã ®iÖn ¸p -12v. mét bit khëi ®éng
(Startbit) sÏ më ®Çu viÖc truyÒn d÷ liÖu. TiÕp ®ã lµ c¸c bit d÷ liÖi riªng lÎ sÏ
®îc truyÒn, trong ®ã c¸c gi¸ trÞ d÷ liÖu thÊp nhÊt sÏ ®îc göi tríc tiªn. ë cuèi
dßng d÷ liÖu cã 1 bit dõng (StopBit) ®Î dÆt trë l¹i tr¹ng th¸i lèi ra(-12v).
Tèc ®é truúªn d÷ liÖu ®îc ®¸nh gi¸ b»ng tèc ®é baud t¬ng øng víi sè bit ®-
îc truyÒn trong 1 gi©y. ch¼ng h¹n, tèc ®é baud b»ng 9600 cã nghÜa lµ cã
9600 bit ®îc truyÒn trong mét gi©y, trong ®ã cã c¶ bit d÷ liÖu, bit khëi ®Çu vµ
bit kÕt thóc. ChuÈn Rs-232 cho phÐp truyÒn tÝn hiÖu trùc tiÕp trong vßng
ph¹m vi 25m víi tèc ®é lªn tíi 19200 baud. Mét ®iÒu cÇn lu ý vÒ khu«n mÉu
d¹ng d÷ liÖu cÇn ph¶i ®îc thiÕt lËp nh nhau c¶ bªn göi vµ bªn nhËn. C¸c
th«ng sè truyÒn cã thÓ ®îc thiÕt lËp trong nÒn hÖ ®iÒu hµnh Dã hoÆc window.

§iÒu khiÓn cæng COM

§Ó t¹o ®iÒu kiÖn dÓ dµng cho viÖc phèi ghÐp ®iÒu khiÓn ®êng truyÒn vµ
truyÒn d÷ liÓuten cæng COM víi hÖ VXL 8086, ngêi ta ®· chÕ t¹o vi m¹ch tæ
hîp cì lín cã kh¶ n¨ng lËp tr×nh ®îc. §ã lµ vi m¹ch thu ph¸t kh«ng ®ång bé
v¹n n¨ng (UART-Universal Asyncleronous Receiver/Transmitter)
IN8250/16550 vµ vi m¹ch thu ph¸t ®ång bé- kh«ng ®ång bé v¹n n¨ng (usart)
8251A.

DLA A2 A1 A0 Thanh ghi

0 0 0 0 RBR, THR
0 0 0 1 IE
1 0 0 0 LSB
1 0 0 1 MSB
X 0 1 0 iI
X 0 1 1 LCR
X 1 0 0 MCR
X 1 0 1 LSR
X 1 1 0 MSR

§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm

29
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

X 1 1 1 Thanh ghi nh¸p

B¶ng 5. §Þa chØ c¸c thanh ghi bªn trong vi m¹ch 8250A

Chóng ta cã thÓ truy cËp vµ ®iÒu khiÓn cæng COM b»ng phÇn mÒm th«ng
qua c¸c thanh ghi ®Öm d÷ liÖu thu (RBR), thanh ghi ®Öm d÷ liÖu ph¸t (THR),
thanh ghi cho phÐp t¹o yªu cÇu ng¾t (IE), thanh ghi cho sè chia phÇn cao
(MSB), thanh ghi ®iÒu khiÓn ®êng d©y (LCR), thanh ghi tr¹ng th¸i ®êng
truyÒn(LSR), thanh ghi ®iÒu khiÓn Modem (MCR), thanh ghi tr¹ng th¸i
Modem(MSR) bªn trong vi m¹ch 8250A th«ng qua ®Þa chØ cæng. §Þa chØ
cæng cña thanh ghi cô thÓ b»ng ®Þa chØ cæng c¬ b¶n + ®Þa chØ t¬ng ®èi trªn vi
m¹ch.

B¶ng 6. §Þa chØ c¬ b¶n cña cæng COM1 vµ COM2

Néi dung cña c¸c thanh ghi:

• Thanh ghi ®iÒu khiÓn ®êng truyÒn(LCR):

Cæng §Þa chØ c¬ b¶n

COM1 Cæng nèi tiÕp 1 3F8
COM2 Cæng nèi tiÕp 2 2F8

§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm

30
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

• Thanh ghi ®Öm d÷ liÖu ph¸t:

Ký tù cÇn phat ph¶i ®îc ghi vµo thanh ghi nµy khi DLAB = 0
• Thanh ghi ®Öm d÷ liÖu thu (RBR):
D÷ liÖu qua ®êng truyÒn ®äc ®ùoc khi DLAP = 0
• Thanh ghi cho phÐp t¹o yªu cÇu ng¾t (IER):

• Thanh ghi nhËn d¹ng nguån yªu cÇu ng¾t(IR):

C¸c møc yªu tiªng¸n cho c¸c nguån g©y ng¾t ®îc ghi trªn hai bit ID2,
ID1.

thø tù u tiªn ®ù¬c m« t¶ trªn b¶ng sau:

§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm

31
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

B¶ng 7. c¸c møc u tiªn g¸n cho c¸c nguån g©y ng¾t trong 8250A
• Thanh ghi ®iÒu khiÓn Mordem(MCR):

ID2 ID1 Møc Tªn lo¹i ng¾t Nguån gèc ID bÞ xo¸

khi
1 1 Tr¹ng th¸i ®êng Lçi khung,thu ®Ì, lçi §äc LSB
thu Parity, gi·n ®o¹n ®êng
truyÒn lóc thu
1 0 §ªm thu ®Çy §Öm thu ®Çy §äc RBR

0 1 §Öm gi÷ ph¸t §ªm ph¸t gi÷ rçng §äc IIR ghi
rçng THR
0 0 Tr¹ng th¸i ∆CTR, ∆DSR, ∆RI, §oc MSR
Mordem ∆RLST

• Thanh ghi tr¹ng th¸i Mordem (MSD):

• Thanh ghi tr¹ng th¸i ®êng d©y(LSR):

ý nghÜa cña c¸c bit trong thanh ghi LSR:

+ RxDR =1: §· nhËn ®îc mét ký tù vµ ®Ó nã trong thanh ghi ®Öm thu (RBR)
> BÝt nµy bÞ xo¸ khi CPU ®äc thanh ghi RBR.
+ OE = 1: Cã lçi Parity. BÝt nµy bÞ xo¸ khi CPU ®äc thanh ghi LSR.

§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm

32
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

+ FE = 1: Cã lçi khung. BÝt nµy bÞ xo¸ khi CPU ®äc thanh ghi LSR.
+ BI = 1: Khi cã tÝn hiÖu ë ®Çu vµo ch©n thu ë møc thÊp l©u h¬n thêi gian
b×nh thêng. Bit nµy bÞ xo¸ khi CPU ®äc thanh ghi LSR
+ THRE = 1: Khi ký tù ®îc chuyÓn tõ THR ®Õn TSR. BÝt nµy bÞ xo¸ khi CPU
®äc thanh ghi THR.
+ TERE + 1: Khi mét ký tù ®· ®îc ph¸t ®i. BÝt nµy bÞ xo¸ khi cã mét ký tù ®-
îc chuyÓn tõ THR ®Õn TSR
Trong c¸c øng dông ghÐp nèi ®ãng vai trß ®¨c biÖt quan träng lµ thanh ghi
®iÒu khiÓn Mordem vµ thanh ghi tr¹ng th¸i Mordem v× qua c¸c ®êng dÉn ®ã
c¸c ®êng dÉn phô trî giao diÖn ®îc tiÕp cËn trùc tÕp. M¸y tÝnh truy nhËp lªn
c¸c thanh ghi th«ng qua ®Þa chØ cña giao diÖn.Cæng nèi tiÕp thø nhÊt
(COM1) sö dông ®Þa chØ c¬ së 3F8, nh vËy c¸c thanh ghi xÕp theo vïng tõ
3F8 ®Õn 3FF. Kho¶ng c¸ch tõ mét thanh ghi tíi ®Þa chØ c¬ së ®îc gäi lµ
offset.
Nh vËy, viÖc xuÊt ra trùc tiÕp qua DTR vµ RST ®îc tiÕn hµnh qua ®Þa chØ
3F8+4
§Þa chØ Bit Ch©n
3F8+4 0 DTS
1 RTS

B¶ng 8. ch©n DTS, DRS t¬ng øng víi c¸c møc

Nh vËy, ®êng dÉn RTS cÇn ®îc ®Æt lªn møc ®iÖn ¸p (enable). Bit 1 ®îc
trao ®æi qua gi¸ trÞ b»ng sè 21=2. Do ®ã chØ cÇn xuÊt sè 2 qua ®Þa chØ cæng
b»ng lÖnh outprt cña th viÖn PORT.DLL, cßn gi¸ trÞ 20=1 sÏ ®îc ®Æt møct¬ng
øng víi ®êng dÉn DTR vµ gi¸ trÞ 3 víi c¶ hai ®êng dÉn. Tuy nhiªn b»ng lÖnh.
outprt cña th viÖn PORT.DLL chØ ®îc thùc hiÖn khi giao diÖn kh«ng
thuécÓ lý cña window cã nghÜa lµ ®Ó thùc hiÖn viÖc truy cËp trùc tiÕp th× ph¶i
lo¹i giao diÖn ra khái hÖ thèng th«ng qua Divicce Manager. Ph¬ng ph¸p nµy
chØ cã ý nghÜa khi muèn ®éc quúªn sö dông giao diÖn cßn thõa mµ hÖ thèng
kh«ng sö dông ®Õn cho c¸c øng dôngghÐp nèi ®¬n gi¶n. Cßn gi¶i ph¸p tèt
h¬n c¶ cho viÖc truy cËp lªn gÝao diÖn nèi tiÕp mµ vÉn chÞu sù qu¶n lý cña
Win dow ®ã lµ sö dông hµm openCom cña th viÖn DLL, nÕu Window cho
phÐp më giao diÖn th× nã sÏ th«ng b¸o, ngîc l¹i th× nã sÏ th«ng b¸o lµ giao
diÖn ®ang bËn cho ph¬ng tr×nh kh¸c.
vÝ dô: sö dông cæng COM ®Ó ph¸t mét xung vu«ng cã tÇn sè 500Hz qua
®êng dÉn RTS cña giao diÖn :
M· lÖnh cña ch¬ng tr×nh ph¸t xung vu«ng:
Option expicit
Private Declare Function outport Lib “port.dll” (By val PortAddress As
Integer, By Val portData As Integer) As Integer
Private Declare Function Inport Lib “port.dll” (By val PortAddress As
Integer) As Integer
Dim PortAdd, n As Integer
Private Sub Form_Load()

§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm

33
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

PortAdd = 3F8
If OPENCOM (“COM2.9600,N,8,1”) = 0 then Msgbox(“COM2 ®ang
bËn”)
End Sub
Private Sub Form_ Unloand (Cacel as integer)
CLOSE COM
End Sub
Private Sub Command1_Click()
Dim n as integer
For n=1 to 100
OutPort(portAdd+4,2)
Delay T(1)
OutPort (PortAdd+4,0)
Delay T(1)
Next n
End Sub
Pulic Sub DelayT(dd As Long)
J=0
For i = 1 To dd
J = j +1
Next i
EndSub

Ch¬ng 3.
GhÐp nèi qua r·nh c¾m më réng.
Khi nghiªn cøu vÒ cÊu tróc m¸y tÝnh ta thêng ®Ò cËp ®Õn c¸c cÊu tróc Bus,
c¸c ®êng dÉn Bus nh: Bus d÷ liÖu, Bus ®iÒu khiÓn. .v.v. C¸c r·nh c¾m më
réng lµ mét d¹ng thÓ hiÖn b»ng phÇn cøng cña bus trªn b¶ng m¹ch chÝnh,
trªn ®ã cã thÓ c¾m thªm c¸c card më réng ®Ó thay ®æi hoÆc n©ng cÊp cÊu
h×nh cña m¸y tÝnh. ChÝnh v× vËy viÖc nghin cøu, t×m hiÓu c¸c d¹ng bus còng
nh c¸c tÝnh n¨ng kü thuËt cña tõng lo¹i bus cã ý nghÜa rÊt lín trong viÖc
n©ng cÊp cÊu h×nh m¸y tÝnh nh c¾m thªm c¸c card më réng chøa bé ®iÒu
khiÓn dïng cho truy cËp bé nhí, card mµn h×nh, ®Üa cøng vµ ®Üa mÒm, xuÊt
d÷ liÖu ra m¸y in, c¸c cæng modem,vµo/ra nèi tiÕp .v .v. Ngoµi ra trong nhiÒu
øng dông c«ng nghiÖp viÖc sö dông m¸y tÝnh nh mét hÖ thèng ®o lêng, ®iÒu
khiÓn sè viÖc t×m hiÓu bó m¸y tÝnh cho c¸c card chuyªn dông ch¼ng h¹n nh
card chuyÓn ®æi AD?DA øng dông trong ®o lêng, ®iÒu khiÓn c«ng nghiÖp.
Th«ng thêng, cã ®Õn 8 r·nh c¾m më réng ®îc l¾p r¸p s½n trªn b¶n m¹ch
chÝnh t¬ng øng víi 8 kiÓu bus më réng ®îc sö dông cho m¸y tÝnh c¸c nh©n.
ViÖc ph©n lo¹i bó më réng thêng dùa trªn sè c¸c bit d÷ liÖu mµ chóng sö lý
®ång thêi. §ã lµ c¸c bus:
• Bus PC ( cßn gäi lµ ISA 8 bit)
• Bus EISA (32 bit)
• Bus VESA Local (32 bit)

§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm

34
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

• Bus SCSI (16/32 bit )

• Bus ISA (16 bit)
• Bus MCA(32 bit)
• Bus PCI (32/64 bit)
• Bus PC/MCIA (16 bit)
C¸c lo¹i líp nµy ra ®êi kÕ tiÕp nhau, lo¹i sau lu«n ®îc chøng minh lµ cã u
®iÓm vµ phñ ®Þnh lo¹i tríc, ®Æc biÖt lµ cã sù kh¸c nhau vÒ tèc ®é truyÒn. Cô
thÓ víi c¸c bus PC, bus IAS vµ bus EISA tèc ®é truyÒn d÷ liÖu ®îc cè ®Þnh ë
tÇn sè 8,33MHz, trong khi bus PCI vµ bó VESA Local sö dông ®ång hå ®o
hÖ thèng (th«ng thêng lµ 33Hz hoÆc 50Hz).
®èi víi nhiÒu øng dông, bus ISA lµ ph¬ng tiÖn tèt nhÊt vµ t¬ng ®èi phæ
dông bëi lÎ nã ®îc sö dông trong mét thêi gian dµi vµ cho phÐp truyÒn mét lu
lîng d÷ liÖu lín víi gi¸ thµnh t¬ng ®èi rÎ, ®é tin cËy cao. Trong hÇu hÕt c¸c
m¸y tÝnh PC ®Òu cã 3 r·nh c¾m ISA trªn b¶n m¹ch chÝnh (Main board), cã
thÓ c¾m ®îc c¸c card sound, card video... §Æc biÖt lµ c¸c card ghÐp nèi kh¸c
nhau dïng cho nh÷ng môc ®Ých chuyªn dông trong c«ng nghiÖp ®o lêng vµ
®iÒu khiÓn b»ng m¸y nh : card chuyÓn ®æi t¬ng tù-sè (A/D), card chuyÓn ®æi
sè-t¬ng tù ( D/A), card ghÐp nèi m¹ng, card ®Ó t¹o ra c¸c cæng ghÐp nèi kh¸c
(GPIB, RS-485 v.v..). ChÝnh v× lÏ ®ã trong b¶n ®å ¸n nµy,chóng ta sÏ chØ ®i
s©u s©u t×m hiÓu cÊu t¹o,tÝnh n¨ng kü thuËt còng nh nh÷ng øng dông ghÐp
nèi víi bus ISA.
1. Bus ISA 8 bit (bus PC).
Bus ISA 8 bit hay cßn ®îc gäi lµ bus PC lµ lo¹i bus xuÊt hiÖn trªn m¸y tÝnh
PC/XT ®Çu tiªn. Lo¹i bus nµy tËn dông kiÕ tróc cña bé vi xö lý intel 8088,
nªn cã mét bus d÷ liÖu 8 bit vµ bus ®Þa chØ 20 bit. R·ng c¾m nèi víi bus PC
cã 62 ch©n cho phÐp c¾m mét card më réng lµm tõ tÊm m¹ch in 2 mÆt còng
cã 62 tiÕp ®iÓm. V× trªn bus nµy cã 8 bit d÷ liÖu nªn ®îc gäi lµ bus IAS 8 bit
hay bus PC ®Ó ph©n biÖt víi bus ISA 16 bit.
V× nã sö dông mét bus ®Þa chØ 20 bit nªn nã cã thÓ ®Þnh ®Þa chØ ®Õn mét
vïng nhí cùc ®¹i ®Õn 1Mbyte tèc ®é truyÒn ®îc cè ®Þnh ë 4,772727 MHz,
nh vËy cã nhiÒu nhÊt lµ 4.772.727 byte cã thÓ ®îc truyÒn trong
mçi d©y. híng cña tÝn hiÖu ®îc chän lµ ®i vµo nÕu tÝn hiÖu ®Õn tõ bé ®iÒu
khiÓn Bus PC vµ ®i ra nÕu nh nã ®Õn tõ thiÕt bÞ bªn ngoµi bus, cô thÓ
lµ tõ card ghÐp nèi më réng. Mét tÝn hiÖu ®îc x¸c ®Þnh lµ ®i vµo/®i ra khi tÝn
hiÖu ®ã cã thÓ khi tÝn hiÖu ®ã cã thÓ b¾t nguån hoÆc tõ bé ®iÒu khiÓn bus PC
hoÆc tõ card më réng. Nh vËy, muèn ghÐp nèi v¬is m¸y tÝnh qua r·nh c¾m
më réng ®iÒu quan träng thiÕt yÕu lµ ph¶i cã trong tay mét card më réng
phôc vô cho môc ®Ých ghÐp nèi
Sau ®©y lµ mét phÇn mÒm cµi ®Æt ®Ó chÝnh
thøc “®¨ng ký” card më réngnµy vµo trong
hÖ thèng m¸y tÝnh vµ nh vËy c«ng viÖc
ghÐp nèi coi nh ®îc hoµn thµnh. Víi
nh÷ng card chuyªn dông nh card ©m thanh,

§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm

35
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

card mµn h×nh,card modem th× viÖc lùa

chängi¶i ph¸p mua lµ tiÖn lîi nhÊt v× gi¸
thµnh rÎ vµ chÊt lîng còng ®¶m b¶o. Tuy
nhiªn, víi nh÷ng môc ®Ých chuyªn dông
ch¼ng h¹n nh trong ®o lêng vµ ®iÒu khiÓn
b»ng m¸y tÝnh trªn thùc tÕ ta cÇn.

2.Bus IAS 16 bit.

§©y lµ lo¹i bus ®îc cÊu tróc theo tiªu chuÈn c«ng nghiÖp (Industry Standard
archtecture). §Æc ®iÓm râ nÐt cña bus nµy lµ cã thÓ cho phÐp cïng mét lóc xö
lý hoÆc trao ®æi víi 16 bit d÷ liÑu. ViÖc më réng thªm mét r·nh c¾m bæ xung
cho phÐp cã ®îc tÝnh t¬ng thÝch víi bus PC, r·ng c¾m thø 2th¼ng hµng víi
r·nh c¾m PC 8bit, trªn ®ã 8 bit d÷ liÖu vµ 4 ®ßng dÉn ®Þa chØ. Nh vËy, bus
IAS cã 16 bit d÷ liÖu vµ 24 bit ®Þa chØ v× thÕ cho phÐp nhiÒu nhÊt 16 Mbyte
bé nhí cã thÓ ®Þnh ®Þa chØ ®ù¬c, còng gièng nh bus PC (bus IAS 8 bit) nã sö
dông tèc ®é ®ång hå 8 MHz, nh vËy tèc ®é truyÒn d÷ liÖu cùc ®¹i lµ 2byte
trong mçi chu kú gi÷ nhÞp.
C¸c card ISA r¸t phæ biÕn víi tÝnh n¨ng u viÖt ®èi víi hÇu hÕt c¸c øng dông
ghÐp nèi. C¸c ling kiÖn trªn card ®Òu rÊt rÎ, cho nªn thùc tÕ viÖc ghÐp nèi
b»ng c¸c card më réng rÊt thuËn lîi vµ ®¸ng tin cËy.

PhÇn II
Thùc nghiÖm
Card AT-MIO-16XE-10

§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm

36
§å ¸n tèt nghiÖp kü thuËt viªn cntt

§©y lµ card ®a n¨ng, bao gåm: 16 kªnh AI, 2 kªnh AO, 8 kªnh
DIO vµ c¸c m¹ch ®Õm, c¸c m¹ch ph¸t xung. S¬ ®å khèi cña card thÓ hiÖn
nh h×nh vÏ 7

H×nh 7. S¬ ®å khèi card AT-MIO-16XE-10

§Ò tµi: c¸c ph¬ng ph¸p chuyÓn ®æi ADC vµ DAC thùc nghiÖm

37