కవి చౌడప్ప

కవి చౌడప్ప గా ప్ప్సిద్ధి చెంద్ధన కెందవరపు చౌడప్ప 16వ శతాబ్పు ద తెలుగు కవి. నియోగి ప్ాహ్మ ణుడు.
మట్లి అనెంత భూపాలుని చేతనూ, తెంజావూరు రఘునాధ రాయల చేత సనామ నిెంచబ్డటెం చేత
ఈతను బ్హుశా 1580-1640 మధయ కాలెం వాడై ఉెండవచ్చు నని అెంచనా.
తెలుగులో తొలి బూతు కవిగా పేరుతెచ్చు కనన చౌడప్ప , ఎెండలో ఎెండనివాడు, వానలో
తడవనివాడు లేనట్టే తన నీతి విననివాడు కూడా లోకెంలో లేడని సగరవ ెంగా చపుప కనాన డు. మట్లి
అనెంతరాజు ఆస్థానములో ఉనన చౌడప్ప బూతాడక దొరక నవ్వవ పుటదు ే అని తన ప్ద్యయ లలో
నిరభ యముగా ఉతతమెంగాల నామవాచకాలు వాడాడు. తాను నీతిప్ద్యయ ల రచయితనని చాటుకొనాన
తెలుగు స్థహితీ చరిప్తలో బూతుకవి గానే పేరు తెచ్చు కొనాన డు. కెందవరపు చౌడప్ప , కడప్ జిల్లి,
ఖాజీపేట మెండలెంలోని పుల్లిరు ( ప్ప్స్తతత ఆెంజనేయకొట్టేలు ) ప్గామనికి చెంద్ధనవాడని
చప్ప ట్టనికి ఆధారాలు దొరికాయి. చౌడప్ప తన ప్ద్యయ లలో వేణుగోపాలస్థవ మి భక్తకత ననని
చపుప కనాన డు.[1]
మనవ జీవితములో బూతు సహ్జమని చౌడప్ప ఉద్దశ ద ము. అయినా బూతు కోసము ఈయన బూతు
చప్ప లేదు. కెందవరపు కవిచౌడపాప ! అనన మకటముతో ఈయన రాసిన కెంద ప్ద్యయ లు కవి
చౌడప్ప శతకము గా ప్ప్సిద్ధి చెంద్ధనవి. ఈ ప్ద్యయ లలో భాష కొెంత మితిమీరినా భావములో మప్తము
సూట్లగా నిజానేన ఎెండగట్టేడు.
చౌడప్ప తన కవితా ప్ట్లమతో అనేక రాజులను మెప్ప ెంచి సరస్థప్ేసర చప్కవరి త అనన బిరుదు
పెంద్యడు. ఈయన మెప్ప ెంచిన రాజులలో తెంజావూరు నేలిన రఘునాథ నాయకడు కూడా ఒకడు.
చౌడప్ప కవే కాక గానవిద్యయ ప్ప్వీణుడు కూడా.
చౌడప్ప శతకానేన కాక తెలుగులో మొట ేమొదట్లదైన ఒక నిఘెంటువ్వను కూడా రచిెంచాడని
భావిస్థతరు. ఒక శుద్యిెంప్ధ నిఘెంటువ్వలో చౌడప్ప సీస్థల్ల అనన పేరుతో 30 ప్ద్యయ లు దొరికాయి. కానీ
అవి కెందవరపు చౌడపేప రచిెంచాడో లేదో రూఢీ అవలేదు.
సవ యెంగా బ్హుళ ప్ప్చారెం పెంద్ధన కవి చౌడప్ప శతకెం ప్వాయడెం వలనే ి కాక, వివిధ
చాటుప్ద్యయ లోి సెంకీరుతడు. ప్కిెంద్ధ ప్దయ ెం ద్యవ రా చౌడప్ప ఘటనలు మట ి అనెంతుని కొలువ్వలో
ఉనన టుి తెలుసూతెంద్ధ.
ఉ. అనిన ట మెంచివారు విమల్లతుమ లు హాసయ కళా దురెంధరుల్
సనున త నీతిపాలకలు జాణలు నైపుణు లెవవ రెంట్లరా ?
ప్నున గ మటన ి ెంత నరపాలుని కొలిు మహానుభావ్వలై
వన్నన క న్నకిి నట్లే గుణవెంతులు ఘెంటన, చౌడగాెండుిరా !
ఈ ప్దయ ెం ఇతడు మెంచివాడు, విమల్లతుమ డు, హాసయ కళా దురెంధరుడు, నీతిపాలకడు, జాణ అని
కూడా చబుతెంద్ధ. ఇతని శతకెం ఈ లక్షణాలనిన ెంట్లనీ ప్ప్తిఫలిసూతెంద్ధ. నవివ ెంచడానికి బూతులు
ప్ప్ధానెం అని భావిెంచే కాలెంలో జనిమ ెంచడెంవలి చౌడప్ప లో కూడా అెంతో ఇెంతో బూతు తొెంగి
చూస్తతనాన , వేమన ల్లగ ఈయన కూడా ధరమ కోప్ెంతో తిట్లన ే వాడుగా కనిప్స్థతడు.
శ ెంగార ప్ద్యయ లు
శా|| ఒడాాణెంబు ఘట్లెంచ ప్బ్హ్మ వినరా యోరోరి చనమ కి లన్
బిడెం ా డెంట్లన పాలుగారునవియే ప్పేమన్ మగెండెంట్లనన్
డ
జె ెంా చమమ గు కాళళ సెందుద్ధ మహా స్థధయ ెంబెయా ప్బ్హ్మ కన్
దొడాాకెందవరెంపు రాయస్తకవీ ధూతన్ ప్ప్కారాప్గణీ
భా|| స్త్సీ త చను మొనలోి ఒనెం ా చి పెట్లన
ే టుి ప్లవాి డు నోరు పెనతే పాలు కారతాయి. ఆ చనులు
మగడు ప్పేమగా తాకితే, ఒడాాణెం పెట్టే చోటును తాకగానే కాళళ సెందున ఉనన ద్ధ ాగా చమమ గిలి ి
పోతుెంద్ధ. ఈ స ష్ట ే ఆ ప్బ్హ్మ కే గొప్ప గా స్థధయ మెంద్ధ.

ఉ|| అెంగుగ వేడబోయి స్తగుణాఢ్యయ ని వేడక లోభిచితుతడౌ

దెంగుడుగాని వేసినను ద్దవ్వని యాన ఫలిెంప్ద్దనియున్
వెంగిన వాని ప్కిెంద మరి వెంగిన తాకను వాని ప్కిెంద్ధద్య
సెంగతి నోరి కెందవర చౌడకవీశవ ర పావనోతతమ.
భా: ఏదనాన కావాలని లోభి దగ గరికి వెనతే వాడు దెంగడెం మొదలెడుతాడు గాని ద్దవ్వని స్థక్షిగా ఏ
ల్లభమూ వ్వెండదు. వెంగిన వాన కిెంద వెంగితే వాన కిెందద్ధ తగులుతుెందనే సెంగతి తెలుస్తకోవాలి.

కెం|| పూకెంట్ట రూకలితుతరు నాకెంట్ట

నేమీయరు నాకొడుకలయో..
పూకేమి పుణయ మెరుగును
కాకోదర కెందవరపు కవిచౌడపాప ..
వివరణ: తనక,తనరచనలక ప్ప్జా గురి తెంపూ, రాజాదరణ లభిెంచకపోవటెం వలి నొచ్చు కనన
కవిచౌడప్ప పేదరికెంలో మగ గవలసి రాగా అద్ద సమయెం లో ఇటు సెంఘెం చేత వేశయ లు.. అటు
రాజులచేత రాజవేశయ ల్ల పోష్టెంచబ్డటెం చూసి కడుపుమెంన చప్ప న ప్దయ ెం ఇద్ధ..

ప్గాెంధిక భాష స్థహితీ ప్ప్ప్ెంచానిన ఏలుతునన ఆరోజులోి పూరి త వయ వహార భాషలో ప్వాయబ్డా
అచు తెలుగు ప్ద్యయ ల సమహారెం ఈ కవిచౌడప్ప శతకెం, ప్ప్జలు వీలునామల్ల, దస్థతవేజులు ల్లగా
వీట్లని తమ తరువాతి తరాలక అెంద్ధెంచ్చ కోకనాన , అనన మయయ సెంకీర తనలు, క్షేప్తయయ ప్ద్యలు
ల్లగా తాళ ప్ప్త ప్గెంథాలుగా భప్ద ప్రచక పోయినా 500 సెం.లుగా ప్గెంథ రూపానికి నోచ్చకోకెండానే
ప్ప్జల మధయ నిలబ్డ గలగటెం కవిచౌడప్ప కే చలిెం ి ద్ధ.
(వేమన రచనలక ప్ౌన్ దొరగారి ఆదరణ దొరికిెంద్ధ..చౌడప్ప క అదీ లేదు)..

కెం|| ముెండైనా ముతకైనా

ఎెంనన పూకైనగాని ఎట్లద్ధ
ే యైనన్
వ్వెండవలెను నరుని కొకి ట్ల
ఖెంనతముగ కెందవరపు కవిచౌడపాప ..
భావెం: విధవ ముెండైనా, ముసలి ద యైనా, ఎెంన పోయి రస్థలు రాని పూకైనా, ఎల్లెంట్లదైనా మగాన కొక
ఆడద్ధ ఖచిు తెంగా వ్వెండాలి. మగాడు తనవిధి తాను స్థఫీగా చేస్తక పోవాలెంట్ట అతనికి ఓ ప్పేరణ, ఓ
కికూి ఆనాడూ ఈ నాడూ ఏనాడూ అవసరమే (మనెందరి విధుల మధయ మన సైట్ ల్లగా )...కనుక
మగువల ప్రెంగా ఆ అవశయ కత ఏమిటో ఆనాడే చపాప డు..

కెం|| వానలు ప్స పైరులక

స్థనలు ప్స వప్జములక..సమరెంబులకన్
సేనలు ప్స.. మ గజాతికి కానలుప్స
కెందవరపు కవిచౌడపాప ..
భావెం: వానలు ప్నతేనే పైరులు, స్థన పెనతేనే వప్జాలు ప్సెందుగా వ్వెంట్టయి.. అల్లే సేనలు
యుదర ి ెంగెంలో , జెంతువ్వలు అడవ్వలోి వ్వనన పుప డు మప్తమే అెందులో ప్సెందు తెలుస్తతెంద్ధ...

కెం|| వెన్నన ల ప్స రాప్తులకను

వెనున లు ప్స ససయ ములక
వెలదులకెలన్ ి చనున లె ప్స..
అటుమీదట కనున లు ప్స కెం.కవి..

భావెం: వెన్నన ల వ్వెంట్టనే రాప్తికి అర ిెం, ప్రమర ిెం..అద్ధలేనిద్ద ఆరాప్తిని ఏెంచేస్తకోవాలి?..

ప్ెంటలక వెనున లుెంట్టనే (కెంకలు) వ్వప్యోగెం..లేకపోతే నిరర ికెం.. అల్లే ఆడద్యనికి
ఉనన తమన చనున లుెంట్టనే ప్సెందు..లేనిద్ద నిరర ికెం..అెంతేకాదు ఆ ఆడద్యనిన చూసేెందుక
లోకానికి కళ్ళ ెంట్టనే ప్సెందు. లేకపోతే తనక ఎెంతల్లవ్వ సళ్ళ ెండీ ఏెం వ్వప్యోగెం?

దెంగులు ప్స గొలని ి కి

కెంగులు ప్స రవికెన్నలి
కాపులకెలన్ ి కొెంగులు ప్స
తిరుప్తి కేకాెంగులు ప్స కెం.క.
(వివరణ:ముెంద్ద చప్ప నటుి వ్వనన ద్ధ వ్వనన టుి అనేయటమే చౌడప్ప గారి ప్ప్తేయ కత గద్య...)
భావెం: గొలల ి ప్ప్ధాన వ తిత పాన.. ప్శుకాప్రితనెం .. ఆ ప్శువ్వలను కాయట్టనికి వెళ్ళళ నపుప డు అవి
మెందలోనుెంన బ్యటక పోతవ్వెంట్ట వాట్లని మెందలో కలిపే ప్ప్యతన ెం లో చిప్తవిచిప్తమన
బూతులు వాడతారు. "
అహే..నీ అమమ .. యహ్.. నీయమమ .. ఒసి నీ అకి .. ఎహ్ నీ అకి ని దెంగా..
దెంగెంనరా దీనిన .. ఆగవే లెంజా.. ఓస్..దీని కతతని దెంగా.. " అని రకరకాల ప్ద వినాయ స్థలతో
బూతులు వాడతారు..గమనిెంచారా... వాట్లనే దెంగులు అెంట్టరు.. అెందుకే యెవరైనా
ాగాతిట్లనే పుప డు " వానచేత ాగానే దెంగులు ప్డాాయిగా..", "వానని ాగా దెంగులు పెట్టేను"
అెంటుెంట్టరు.. కనుక గొలవా ి ని నోట్లవెెంట అటువెంట్ల 'దెంగు 'లొసేతనే ప్సెందుగా వ్వెంటుెంద్ధ..
ఇెంకెవవ రూ ఆ క్తస్థాయిలో తిటలే
ే రు..
కెంగులు = రవికక వ్వనన కనాన లు (ఈ కనాన లు చ్చట్టే జరీచేత కటబ్ ే డతాయి ..)
జరీ విలువ చేత ఆ కనాన లునన రవికక విలువ రాగా .. ఆ కనాన ల వలన రసికలక నేప్తానెందెం
దకి తుెంద్ధ.. ద్యనా దీనా రవికలక మొతతెం కనాన లుెండటమే శోభ.
కాపులు= వూరిలో మోతుబ్రులు.. వీరికి కొెంగులు అెంట్ట ఆడవాళ్ళ దొరికితేనే ప్స అెంట్టడు.
ఏ కాెంగులు = ఒెంట్లమీద ఒకేబ్ట ే కలిగిన వారు..
తిరుప్తిలో గుెండుచేయిెంచ్చకనాన క కోనేరులో మునిగి ఆ తన బ్టల ే తోనే స్థవ మి వారిని
దరిశ ెంచేవారు.. అల్ల ఆడవారు తనబ్టల ే తో కూయ లో దరశ నెం ద్యకావెళ్ళళ లోపు రసికలక
కావలసినెంత కనువిెందు.' కద్య.. కద్ధరితే చయి తగిలిెంచడెం చేస్థతరు. అెందువలి తిరుప్తికి ఏ
కాెంగులే ప్సెందు.

లెంజలు లేని గున రెంజిలదు ి

ప్ప్జల మనస్త రాజిలదు ి
ఆ లెంజల నేల స జిెంచనయా
కెంజుెంనల కెందవరపు కవిచౌడపాప
కెంజుెండు = ప్బ్హ్మ , ఇల = ఈ లోకెం
యెవరికీ అర ిెం కాని అర ిమేమీ లేదు ఇెందులో..పేరెనిన క గల గుడులక ద్దవద్యసీలు వ్వెండేవారుకద్య.
ఆ కలర్స్ ప్చిు దెంగిెంచి బుప్ర ఖరాబు చేసినపుడు ప్వాసివ్వెంట్టడు..

బ్టలుే ప్స తురకలక

వటలుే ప్స వ షభములక
వశుధీశులకన్ పటలు ే ప్స
చరువ్వలకన్ కటలుే ప్స కెం.కవి.
బ్టలు ే అెందరూ కట్లనా
ే ప్గామీణ ప్పాెంతాలలో తురకలు కొట్టేచిు నటుి వ్వెండే రెంగులు వాడతారు కద్య
.. అెందువలి ఆజాతిని ప్ప్తేయ కెంగా పేర్కి నటెం జరిగిెంద్ధ..

గునశెయు, మెంచము, కెంప్ట్ల..

వినయము, పగాక ..
రతికై వెెంప్రల్లడు ప్డతియు గలిగిన
చలి యెకి నదపాప కెం. కవి..
ఓ గునశె, ఓ మెంచము, ఓ కెంప్ట్ల కాసత పుగాక, కొెంచెం తాెంబూలెం తో పాటుగా రతికోసెం అప్ులు
చాచే ప్డతి వ్వెంట్ట చలి ద్దవ్వల్లననా కనప్డుతుెంద్య???
ఎెంత కళాభిరుచో గమనిెంచెంన..

ప్పేప ప్స ాప్లక

కపేప ప్స రుచ్చలకెలి
వితెంతులకెలన్ి తొపేప ప్స
దెంతముల కపేప ప్స కెం.కవి.

"ప్పుప కోసెం న్నయియ కోసెం ప్ాహ్మ లు అప్గహారాలు అముమ కనాన రట.." అనేమట తరచ్చగా
విెంటుెంట్టెం.. అెందువలి ప్పుప లో కమమ దనెం వారికి తెలిసినెంతగా మర్కకరికి తెలియక పోవచ్చు ..
రుచ్చలక (వెంనన ప్ద్యరాిలక )మూత పెట్లే వ్వెంచవలసిన ప్పాధానయ తను
చపాప డు..వితెంతువ్వలక తొపేప ప్స అెంట్టడు..మొహ్మట్టనికి పోతే ముెండక (వితెంతువ్వ)
కడుపు వచిు ెందనే స్థమెత కూడావ్వెంద్ధ కద్య..అెందువలి కడుపు వస్తతెంద్దమో అనే భయెంతో
వితెంతువ్వలు యెకి డనాన కకి రి త ప్డాా కాసేపు హ్సత ప్ప్యోగెం చేసో , అెంగచూషణ చేసో త ప్త
ప్డేవాళ్ళ యెకి వగా. అెందువలి బెలెం ి ముెందు భాగమన తొపేప లోని ప్సెందు వారికే ఎకి వగా
తెలుస్తతెంద్ధ
ఇకపోతే ...దెంతాలక ఉపుప మెంచిదని ఉపుప అవసరెం వైదయ సూచనగా చపాప డు..

ఆకట్ల కనన పు గడా

పూకక బిగువైన మొడా
పుణాయ తుమ లకే నీకేమి మట్లగ
ే డాా
కాకోదర కెందవరపు క.చౌ.

దెంగవలె వయస్త ప్డుచ్చను..

ప్మిెంగవలెన్ వెనన ముదద పెళ్కన గతికిన్
చెంగవలె నాట రిపుజన తెంగవలె
కెందవరపు కవిచౌడపాప ..
భావెం: దెంగాలనుకెంట్ట వయస్తలో వ్వనన ప్డుచ్చనే దెంగాలట .. తినాలనుకెంట్ట వెనన ముదలే ద
తినాలట అల్లే యుదర ి ెంగెంలో వ్వెంట్ట రిపు(శత ) జనాలను గుప్ాలక కట్టసి
ే ల్లకేి ళ్ళళ మరీ
చీలిు చెండాడాలి..అెంట్టడు..

' ఢీ ' కొని పాచాు కూతురి పూకైతే

పెెంనకొ ి డుక పూజిెంచాల్ల?..
చీకాక ప్రిచి దెంగక
కాకోదర కెందవరపుకవిచౌడపాప ...
భావెం:
పెళళ ెంట్ట చేస్తకనాన క ఆవిడగారు పెదద అధికారి కూతురైనెంతమప్తాన ఆవిడ బిళళ ను 'పువవ మమ
పువవ మమ ' అని పూజిెంచ నకి రలేదు. ప్చు న ప్చు న గా వాడుకోమెంట్టడు..

మూరెడు నిడుపు కలిగి కడు

తోరెంబైనట్లే మొడా
దొరకట మేల్ల..వారిగధుల
పూజల కారణమగు కెం.కవి.

భావెం:
మూరెడు పడవ్వతో నికిి వ్వెండే మొడా ఆడవాళళ క దొరకటమెంట్ట అద్ధ వారి వారి పూజా ఫలమే
అెంట్టడు..
ఇెంగితమెరుగని తొతుతల
దెంగిన అప్కీరి త వచ్చు
ద్దహ్ము నొచ్చు న్.. 'ప్ెంగుక
ప్నశము ప్టుేన్ .ఢాకోదర కెందవరపుకవిచౌడపాప ..
భావెం: అప్కమ సెంబ్ెంధమనా సప్కమ సెంబ్ెంధమనా విచక్షణా ఙానెం లేకెండా వయ వహ్రిెంచే వారితో
తొడ సెంబ్ెంధెం కలిగి వ్వెంట్ట అప్ప్ద్ధష,ే శారీరక, మనసిక ౠగమ తలే కాకెండా ప్ెంగుక ప్నశము =
మొడక ా చేసే జలుబు, బ్హుశా. గనేరియా) రావచ్చు నని హెచు రిెంచ్చతునాన డు..

ఈ ఒకి ప్దయ ెంలోనే 'ఢాకోదరా..', (చలరేే వాడా) అని సెంబోధిెంచ్చకనాన డు

కొెండవలె పెనిమిటుెండగ
మిెండని జవిమరగి కడల మీరుచ్చద్ధరిే
రెండను యమపురి జీలుతరు
కెండలుగా కెందవరపు కవిచౌడపాప .
వగల్లన చెంతనుెంనన
మగవానికి నూరకెండ మనసయేయ నా
తగు సరసముమ లనాడక
ఖగప్తిబ్ల కెం..కవి..

వగల్లనకి ముసల్లతదు
మగడైతే ద్యనిచిెంత మరియిెంతిెంతా?
జగదీశుడు తాన్నరుగును
ఖగప్తిబ్ల కాకోదర కవిచౌడపాప .

ప్కక కొముమ ను దీర ఘము

కకను కొమిమ చిు రెెండు కలిప్నచో
లోకలకద్ధ జనమ భూమద్ధ
కాకోదర కెందవరపుకవిచౌడపాప ...

ఏమీయని దొరప్దయ ము
నామొడక ా ట్టల చదువ్వటెలి నాలుక తీట్ట..
రామకధా భారతమ
కామిెంప్గ కెందవరపుకవిచౌడపాప
భావెం:
కవ్వలను గురి తెంచి సతి రిెంచనపుప డు యెెంతట్లవాననైనా యెెందుక పగడాలి..
వీళళ చరిప్తలేమీ రామయణ భారతాలు కావ్వ గద్య అని ఈసనస్తతనాన డు..

తలవెెంప్టుక లెందరురా
యిలలో ఇచేు ట్లవార్క నియయ నివారో..
మొలవెెంప్టుకలెందరురా....
కలియుగమున కెందవరపుకవిచౌడపాప ..

ఈలోకెంలో జనమ కొకస్థరైనా తలవెెంప్టుకలు తీస్థతరో లేదో కానీ మొల వెెంప్టుకలు మప్తెం (ఆతులు)
అెందరూ చచిు నటుి గొరుకి ెంట్టరుకద్య!!..

జొకగల ప్బ్హ్మ ద్దవ్వడు

పూక చ్చట్టేతులేల పుట్లెం
ే చనయా..
పూకక ద ష్టదో ే షము
కాకెండుటకేగద కెందవరపుకవిచౌడపాప .

భావ వివరణ :
నాక తెలిసినెంతలో ఇప్ప ట్లవరకూ యే శాస్త్స తవేతాత ఆతులు యెెందుకనన వో, వాట్ల ప్ప్యోజనమేెంటో
యెకి డా చప్ప లేదు..మహా ఐతే కోతినుెంన వచిు న మనిష్టకి గురుతగా ఇెంకా అవి అల్లే
మిగిలిపోయాయి అనాన రేమో కానీ వళళ ెంతా వెెంప్టుకలు వూనపయినా అకి డమప్తెం ఇెంకా
యెెందుకనాన యో చప్ప లేక పోయారు. ఒకి చౌడప్ప మప్తమే వాట్ల ప్ప్యోజనెం, పూకక ద్ధష్ట ే
తగలకెండా వ్వెండట్టనికే విజత ఞ గల ప్బ్హ్మ స ష్టెం
ే చాడని చమతి రిెంచి విశదీకరిెంచాడేమో
అనిప్స్తతెంద్ధ..విషయానిన , ' కెండ బ్దలుద కొట్లన
ే టుి ' చప్ప టెంలో వేమనక స్థట్లరారెవరూ
అనుకెంట్టరు అెందరూ..కానీ అెంతకెంట్ట ప్చిు గా ఘాటుగా చౌడప్ప యెల్ల చపాప డో ఇకి డ 2
ప్ద్యయ లు గమనిెంచెంన..

అతిలుబుదని వేడబోయి న
వెతనొెం దడు వానిమోము వెల వెల ారున్..
రతి చాలిెంచిన శిశన ము గతినుెందుర
కెందవరపు కవి చౌడపాప ..
భావెం;
చౌడప్ప కవితవ ెంలోని ఘాటు యెెంత నషాల్లనికెకేి ద్ధగా వ్వెంటుెందో గమనిెంచట్టనికి ఈ ప్దయ మే ఒక
వ్వద్యహ్రణ . ఒక ప్సినారిని ధనెం అపుప అనగితే జరిే ప్రిణామెం

వేమనయోగి
లోభి వాని చెంప్ లోకెంబు లోప్ల
మెందువలదు వేరు మతము కలదు..
పైకమనగినచాలు..భగుగన ప్నచచ్చు
విశవ ద్యభిరామ వినురవేమ .."
అని స్తనిన తెంగా చపుప కనాన డు.
మరి అద్దవిషయానిన చౌడప్ప ప్సినారికి కషాేలు చపుప ప కొని డబుు లు అనగితే వాడు ాధ ప్డకపోగా
ముఖెం.' రతిచాలిెంచిన శిశన ెంల్ల అెంట్ట ' దెంగితీసిన మొడా ' ల్ల పెటుేకెంట్టడట. అని చపాప డు...
అల్లే ... వేమన
గెంగిగోవ్వపాలు గరిటడైనను చాలు
కనవెడైన నేమి ఖరము పాలు
భకి తగలుగుకూడు ప్టెడై
ే నను చాలు
విశవ ద్యభిరామ వినురవేమ..
అని అనాన డు కద్య.. మరి చౌడపోప ...??!!

ప్టెడై
ే న లెస్ డే ాగిన బ్లికూడు..
చటెడైే న నేతి బొటెటన
ే లెస్
ముటుేదైన కెంక ముెండ కౌగిలే లెస్
చౌడ కెందవరపు స్థరవ భౌమ..

రక తెంతో తనసిన అనన ెం మెంచెం నిెండా వ్వనాన వ్వప్యోగెం లేదు.. అెంతకెంట్ట ఒక చట్లలోే వ్వనన ద్ధ
కొెంచమే ఐనా అద్ధ నేతి కూడు ఐతేనే మేలు.. ఎల్ల అెంట్ట .. నలుగురి తో నలిప్ెంచ్చకొనే ప్డతి కౌగిలి
కెంట్ట ముటెటవ్వ
ే నాన వయస్తలోవ్వెండీ ,ప్ర పురుషుని సప రశ తెలియని ాలయ వితెంతువ్వ కౌగిలి లోనే
స్తఖెం ఎకి వ అెంట్టడు. (గమనిక.. ఇకి డ ' వయస్తలోవ్వనన ాలయ వితెంతువ్వ ' అనాన డే కానీ
'ాలిక ' అనలేదు. ఈ రెెంనెంట్ల మధయ తేడా గమనిెంచ గలరు.. )

నీతులకేమి యొకిెంచ్చక
బూతాడక దొరక నవ్వవ పుటదు
ే ధరలో
నీతులు బూతులు లోక
ఖాయ తులురా కెందవరపుకవిచౌడపాప .

భావెం:
ఎెంత నీతి చప్ప నా అద్ధ దొరగారు (రాజు) మెచ్చు కొని కొెంచెం నవ్వవ కోవాలెంట్ట ద్యనికి కాసత బూతు
జోనెంచక తప్ప దు అెంట్టడు..

అెంభో జాక్షులలోప్ల
రెంభయె కడునెందగతెత, రాగెంబులలో
గాెంభీరయ ము గల రాగము
కాెంభోజియె కెందవరపుకవిచౌడపాప .
భావెం:
అెంద్యనికి ఊరవ శి, మేనక, తిలొతతమల కెంట్ట రెంభనే ప్పామణికెంగా తీస్తకోవాలెంట్టడు...

అెంద్దమి కలదు ప్కిెంద్ధద్ధ

యెెందుక మగవాన జూడనీయరు లెంజల్
కెందనమీయక నూతన కెందరాప
కెందవరపు కవిచౌడపాప ..

తొతుత రతివేళ బుప్రని ప్తితన

కనుచద్ధరి విటుెండు బెదరక
తొతాత ప్తితతివా యని విడువక
కతెతము నిడు కెందవరపుకవిచౌడపాప .

కతుతకచన దగి గన,

మూతెతతక చడతుమిమ నావలిెంచిన
నగరా; ప్తుతక నగుదురద్దమో ..
గతుతన మరి కెందవరపుకవిచౌడపాప .
భావెం: దగి గనా,తుమిమ నా,ఆవ్వలిెంచినా మనుషులు నవవ రు .. అద్దెందో గానీ ప్తితతే నవ్వవ తారు అని
చిలిప్గా ప్ప్శిన స్తతనాన డు...

బ్ెండగుల్లములు యాచక
తెండెంబుల కియయ లేరు తము దెంనెంచే
ముెండల కితుతరు *ధగిడీ
గెండలు మరి కెందవరపుకవిచౌడపాప
భావెం: అదుకి నేవాకి ప్టెన
ే అనన ెం పేటట్ట
ే ని మనస్త రాని రెంక మొగుళ్ళ కూడా తమక
విలువ ఇవవ కపోయినా లెంజలక ఇ త రని సమజ పోకడను నిెంద్ధస్తతనాన డు
స్థ
ధగిడీ గెండలు = రెంకమొగుళ్ళ

లెంజయును బీరకాయయు
ముెంజయు ాలయ మున చాలమోహ్ము గొలుపున్
రెంజనచన ముద్ధరిన వెను
కెం జూడరు కెందవరపుకవిచౌడపాప .

రూకల్ పాతికియయ ని పూకెతుత

గుల్లము నీతిపుెంగవ్వడగునా ...
కాకము కోకిల యగునా
కాకోదర కెందవరపుకవిచౌడపాప
భావెం: చేసేద్ధ కరణెం ప్ని కనుక ప్ని చేయిెంచ్చకొని ఓ పాతిక రూకలు ఇవవ ట్టనికి ' యెతిత చూప్ెంచే '
వాళ్ళ నీతి పుెంగవ్వలెట్టి అవ్వతారని ప్ప్శిన స్తతనాన డు..

పడుగాట్ల కాళళ ద్యనికి

తొడప్లచన దూటు దపేప రేు యెడలన్
లొడలొడమని స్తఖమియయ దు
గనగిన రతీ కెందవరపుకవిచౌడపాప .
భావెం: కాలుపడుగు ఆడవాళళ క కాసత పెదదసైజువి కావాలట.. అల్ల కాక సనన ట్లవి లోప్లకెళ్ళతే లొడ
లొడ మెంట్ట స్తఖెం వ్వెండదట.. (అక్షర సతయ ెం కదూ??..)

ముద్ధత చను మెతతనైనను

అధికారము మెతతనైన నాట్లని దొరకన్
మద్ధ మెతతనైన రోతురు
గదరపాప కెం.కవి.
భావెం:
ఆడద్ధ సళ్ళ మెతతబ్నపోయినా ఆవిషయెం మన ద ష్టకి ే రాకెండా తన నటన ద్యవ రా కవివ ెంచో,
నవివ ెంచో, బులిప్ెంచో మేనేజ్ చేసి ఒప్ప ెంచగలదు. అల్లే మగాడూ తాను కూరుు నన కరీు కి వ్వనన
అధికారెం నామ మప్తమే ఐనా యేదో మేకపోతు గాెంభీరయ ెం ప్ప్దరిశ ెంచి నలుగురూ మెచ్చు కొనేటుి
చేస్తకోగలడు. కానీ మనిష్ట లో వ్వెండే మనస్తను నాటకాల ద్యవ రా మయచేసి మేనేజ్ చేయలేము..
సమయ సెందరాభ లను బ్ట్లే కాసత ఖట్లనతవ ెం లేకెండా అవసరానికి మిెంచి మెతకైతే అద్ధ రాణిెంపుక
రాకపోగా నలుగురూ ఈసనెంచ్చకొనే క్తసితి ా వస్తతెంద్ధ..

యతికి మరి ప్బ్హ్మ చారికి

సతులితముగా విధవముెండ; అశవ ెంబునకన్
సతతము మధున చిెంతయు..
గతిదోప్దు కెందవరపుకవిచౌడపాప .
భావెం:
యతులు, ప్బ్హ్మ చారులు, విధవలు, అశావ లు.. ఈ నలుగురికీ రతి యెపుప డు కావాలెంట్ట అపుప డు
దొరకదు కనుక సహ్జెంగానే ముుు ప్ట్లవ్వ
ే ెంట్టరు.. కనుక సహ్జెంగానే దెంగుడు యావ ఎకి వగా
వ్వెంటుెంద్ధ ...

భెంే ప్స స్థహెబునక

భామల కైతే దెంగుడు ప్స ఆ మీదట కెంగులుప్స
కాకోదర కెందవరపు కవిచౌడపాప ..

పగతాగని నరుని ప్బ్తుక

పగడగా నివవ లేని భూప్తి ప్బ్తుకన్
మగడొలని
ి సతి ప్బ్తుకను
నగుాట్టగద కెందవరపుకవిచౌడపాప ..

ఎెంతట్ల ద్దవ్వలకైనన్
గట్లగే మనవూరి లెంజకాెంతలకైనన్
దెంగక బిడలు ా పుటరు
ే ..
కటన ే యిద్ధ కెందవరపుకవిచౌడపాప .

ఇెంట్లకి ప్ద్ధలము బీగము

విెంట్లకి ప్ద్ధలెంబు నారి వివరిెంప్ెంగా
చెంట్లకి ప్ద్ధలము రవికయు
కెంట్లకి ప్ద్ధలెంబు రెప్ప కెం.కవి.

చౌడప్ప శతకానికి చివరి మటలు

శ ెంగార కళాభిమనులు రసపోషకలైన మన మిప్తులక చినన మట...
ఇప్ప ట్లవరక మనవర గ ప్పాతః సమ రణీయుడు అనదగ గ కవిచౌడప్ప మనకెంద్ధెంచిన ఆణిముతాయ లను
నావెంతు ప్ప్యతన ెంగా మీక కొనిన అెంద్ధెంచాను.. ఒక శతకెంలో ద్యద్యపు 108 ప్ద్యయ లు వ్వెంట్టయి..
అెందులో శ ెంగార / బూతు ప్రమన రసగుళ్ళకలు అని నాకనిప్ెంచిన 3వ వెంతు (ద్యద్యపు 40)
ప్ద్యయ లు మన మిప్తులకోసెం పెందుప్రచటెం జరిగిెంద్ధ..ఇవికాక ఇెంకేమనా ఆణిముతాయ లుెంట్ట
మీరు అెంద్ధెంచవచ్చు ..
అపుప డే ఈసైటోి ఈ విభాగానికి ప్రిపూర ణత వస్తతెంద్ధ అనుకెంటునాన ను.. అల్లే ఈ ముతాయ లు
ఏరుకొని ద్యచ్చకొని ముెందు తరాలక అెంద్ధెంచగలిగితే మన శ ెంగార కళా ప్పాసక స్థర ికత
చేకూరుతుెందని నా విశావ సెం..

మనిష్ట ఎెంతగా ఎద్ధగినా, ఏ వ తితలో వ్వనాన తాతాి లిక అవసరాలకోసెం ఏ ాటలో ప్యనిెంచినా
మనిష్టలో మనస్తని, ఆతమ ను ఎపుప డూ చెంపుకోకూడదు.. అల్లే ఆకాశెంలో ఎగిరే విమనెంలో
కూరుు నాన కాళ్ళళ మప్తెం అకి డకూడా నేలవైపే చూస్తతెంట్టయని మరిచిపోకూడదు.. స్తఖ
ల్లలసలో ఎెంతగా భోగిెంచినా పారమర ిపు విషయాలను విసమ రిెంచ కూడదు.. అపుప డే మన
చదువ్వలక జనమ లక స్థర ికత..
విషయ ల్లలసతలో ప్నపోయి సరవ ెం కోలొప యిన సెలప్బ్టీలు మహానట్ల స్థవిప్తి,రాజాబు
జీవితాలక.. అద్ద క్తస్థాయిలో ప్బ్తికి అనీన పోగొటుేకనాన ; కోవెల మెటుి కడుగుత పారమర ి చిెంతనతో
జీవితెం గడుపుతునన కాెంచన జీవితానికీ ఎెంత తేడా!!... సరిగాగ ఇద్ద విషయెం కవిచౌడప్ప శతకెం
చద్ధవిన ఏ పాఠకనకైనా ఈ 4ప్ద్యయ ల ద్యవ రా స్తు రిెంచి తీరుతుెంద్ధ..

ఇప్ప ట్లవరకూ మనెం చద్ధవిన ప్ద్యయ లలో చౌడప్ప ను ఓ శ ెంగార కవిగా మప్తమే గురి తస్థతము..కానీ
అతనిలో ఎెంత గెంభీరమూరి త వ్వనాన డో.. ఎనిన జనమ స్థఫలయ తా లక్షణాలునాన యో..,ఆ మనిష్టలోని
మనస్త ఏమిటో మీరే గమనిెంచెంన..

తనయునికిని, ప్రద్దశికి,
పెనిమిట్లకిని ఒకి రీతి భోజనమిడు
ఆ వనితను పుణాయ ెంగనయని
ఘనులనుదురు కెందవరపు క.చౌ.

భావెం: తన కమరునికైనా,భర తకైనా ప్రాయి వానకైనా ఆకలి గమనిెంచి కడుపారా అనన ెం పెట ే
గలిగిన వాళళ నే పుణయ వతి అని జనులు మెచ్చు కెంట్టరట..
(అటువెంట్ల స్త్సీని
త గౌరవిెంచకెండా మరో ద ష్టతో
ి చూడటెం పాప్ెం ఆయనక చేతకాలేదు..)

ప్రవితతము గోమెంసము
ప్రసతి తన తలియ ి నుచ్చ భావిెంచిన ఆ
నరుెండు నరుెండా రెెండవ
కరివరదుెండె కాకోదర కెందవరపుకవిచౌడపాప ..
కరి వరదుెండు = గజెంప్దుని ప్బోచిన విషుణమూరి త..

చితతము క్తీహ్రిపై
హ కిెం
తుత
చి ను నిలుప్ెంగలేని చడుగుల; మనయన్
మొతిత యమభటులు ప్దోతురు
కతుతలపై కెందవరపుకవిచౌడపాప

తన మద్ధలోప్ల దశరధ
తనయులలో పెదవా ద ని దలచిన జనమ ెం
బ్నయెంబు పావనెంబ్ని..
ఘనులెందురు కెందవరపుకవిచౌడపాప .

భావెం: మనస్తలో క్తీ హరామునని తలచ్చకనన పుప డే జనమ పావన మౌతుెందట..

ఎపుప డు ప్నపోనునన దో
తెపుప న ఈ తనువ్వకీరి త గురవెరుగడు
ద్యమొపెప ధనగరవ తిమిరము
గప్ప నచో కెందవరపుకవిచౌడపాప .

భావెం: ఈ జీవితెం,ఈ శరీరానికి ఆపాద్ధెంచ్చకనన కీరి త, ధనగరవ ెంతో ఏరప రుచ్చ కొెంటునన చీకట్ల
పరలు.. ఇవనీన బుదుు ద్యలు..ప్ెంప్న భగవెంతునికి కూడా తెలియకెండా ఏ క్షణెంలోనైనా
పేలిపోవచ్చు ..
మునుప్ట్ల స్తకవ్వల నీతులు
జననుతములు, కెందవరపు చౌడుని నీతుల్
వినవినఁద్దట తెనుెంగై
కనబ్డుగద కెందవరపు కవి చౌడపాప !

(సమశషప విజయెం.." ఈ " శషప విజయెం " గురిెంచి ఎపుప డో చినన పుప డు వినాన ను..వారణాశి లైప్బ్రీ
తెలుగు విభాగెంలో కూడా ప్ప్యతిన చినా దొరకలేదు.. అసలు చాల్లమెంద్ధకి ఆపేరే తెలియదు.)
యుద్యిలెంట్ట గిటనిే రామలిెంగడు ఆ కతెంప్తాలక వయ తిరేకెంగా,అల్లే ఆస్థానెంలో గీరావ ణాలు
పోయే పెదన ద , తాతా చారుయ లు మొదలైన వారి వయ వహార శైలికి నిరసనగా ఈ శషప విజయెం రాశాడని
చపుప కొనేవారు. స్థధారణెంగా ప్ప్తి కావయ పు మొదటోి ఇషద్ద ే వతా ప్పార ిన వ్వెంటుెంద్ధ.. అల్లనే ఈ
కావయ ెంలో కూడా ఇషద్దే వతా ప్పార ిన వ్వెంటుెంద్ధ.. నాక గురుతనన ెంతవరకూ ఆప్పార ిన గమనిెంచెంన..
ఇక అసలు కావయ ెం ఎల్లవ్వెంటుెందో వూహిెంచెంన..

ఇషద్ద
ే వతా ప్పార ిన:
ముెందుగా వాల్మమ కి ముసలి తొపెప క ప్మొకిి ..
ఇెంపుగా వాయ స్తని పాశుకనగి..
శివభప్దునాతులు చికి దీసి..
మొలద్ద ి వికి నాదు స్తలజూ
ి ప్..
(..ఇకి డ కొనిన లైనుి గురుతలేవ్వ..)
విఘ్నన శవ రునచ్చు ఇెంత బొచ్చు మీక..
ఇదీ ఆ ఇషద్ద ే వతా ప్పార ిన ..
శ ెంగారెం మిత ల్లరా మీలో ఎవరికైనా ఎకి డైనా ఈకావయ ెం దొరికితే ఇకి డే ప్ెంచ్చకోెంన..

కెందము నీవలెఁ జెపేప

యెందము మఱిగాన మెవరియెందును గవిసెం
ప్కెందన యసద శ నూతన
కెందరాప కెందవరపు కవి చౌడపాప !

==మూల్లలు==
సమప్గ ఆెంప్ధ స్థహితయ ము - ఆరుప్ద (9వ సెంపుటము) పేజీ:153-159
తెలుగు చాటువ్వ పుటుే పూరోవ తతరాలు - ాల్లెంప్తపు నళ్ళనీకాెంతరావ్వ. పేజీ:102-105