Waldstein

Sonate No. 21 Op. 53

by Ludwig van Beethoven
Γενικές πληροφορίες

Η Σονάτα για Πιάνο No. 21, Op. 53 (αγγλικά: Piano Sonata No. 21, γερμανικά: Nr. 21 (op. 53)),
γνωστή και ως Waldstein, είναι μία σύνθεση του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν, που ολοκληρώθηκε το
καλοκαίρι του 1804. Ονομάστηκε Waldstein λόγω της αφοσίωσης του Beethoven στον κοντινό φίλο
και πάτρονα του, κόμη Φερδινάνδο Ερνέστο Γαβριήλ φον Βάλντσταϊν. Είναι γραμμένη στην
τονικότητα της C major (Ντο μείζονος) και θεωρείται μία από τις καλύτερες και τεχνικά
δυσκολότερες σονάτες για πιάνο που συνέθεσε. Τα έργα του Beethoven για πιάνο έφεραν την
επανάσταση στον τρόπο που οι συνθέτες και οι εκτελεστές αντιλαμβάνονταν το πιάνο. Ένας
μεταβατικός συνθέτης που έδειξε το δρόμο στους μετέπειτα συνθέτες να πειραματιστούν και να
ξεπεράσουν τα όρια της ηχηρότητας, περιεχομένου και τεχνικής. Ένα τρανό παράδειγμα της
καινοτομίας του Beethoven είναι η χρήση σύντομων και μοτιβικών ρυθμικών φράσεων σε μορφή
επαναλαμβανόμενων συγχορδιών, αντί ρευστών και δημιουργικών μελωδικών γραμμών, που
εκτείνονται χαμηλά στο κλειδί του ΦΑ (εκμετάλλευση της εξέλιξης του οργάνου, καθώς οι συνθέτες
μέχρι εκείνη την εποχή δεν εκτείνονταν υπερβολικά ψηλά ή χαμηλά στα κλειδιά λόγω των σχετικών
περιορισμών του πιάνο) όπως φαίνεται και στο παρακάτω παράδειγμα (μέρος του πρώτου θέματος).

Κατά την περίοδο που ο Beethoven συνέθετε τις σονάτες του, το πιάνο σαν όργανο, συνέχιζε να
εξελίσσεται. Στις αρχές του 1800, είχε στην κατοχή του ένα Erard πιάνο, το οποίο έπαιξε σπουδαίο
ρόλο στη σύνθεση της Waldstein Σονάτας λόγω των καινοτόμου ποιότητας και χαρακτηριστικών
του. Είχε τέσσερα πεντάλ, το lute stop (που προσομοίωνε ήχο τύπου πιτσικάτο), το damper πεντάλ
διαρκείας (δεξί πεντάλ στα σημερινά πιάνο), το dampering γνωστό και ως σουρντίνα (στα σημερινά
πιάνο το μεσαίο πεντάλ) και το action-shifting γνωστό και ως una corda (αριστερό πεντάλ στα
σημερινά πιάνο). Όντας καινοτόμος και στη χρήση των πεντάλ ο Beethoven, έκανε χρήση τους για να
δημιουργήσει διάφορα εφέ όπως τη διατήρηση του μπάσου, τη βελτίωση του λεγκάτο παιξίματος, τη
δημιουργία ενός ενιαίου και δεμένου ήχου, την υποβοήθηση δυναμικών αντιθέσεων, το δέσιμο
διαφορετικών ενοτήτων, το θόλωμα του ήχου κατά τη διάρκεια αρμονικών διαφωνιών καθώς και
την ενίσχυση της θεματικής δομής των έργων του. Εκμεταλλέυτηκε στο έπακρο τη χρήση των πεντάλ
καθώς και των νέων δυνατοτήτων του πιάνο για να συνθέσει τις σονάτες του, καθώς του επέτρεψαν
να εισάγει νέα ηχοχρώματα και περιεχόμενο στα έργα του. Συνεπώς πρέπει να λαμβάνονται υπόψην
το υπόβαθρο και οι απόψεις του συνθέτη κατά την αναπαραγωγή των έργων του, καθώς για εκείνον
μια καλή εκτέλεση δεν εναπόκειται μόνο στο σωστό παίξιμο νοτών αλλά και στη μεταφορά των
πραγματικών συναισθημάτων που εκφράζει το έργο στους ακροατές.

Παπαδάτος Μιλτιάδης, 2018

 Η φόρμα της σονάτας αναπτύχθηκε απο τις μονομερείς σονάτες του Ντομένικο Σκαρλάττι
στις τριμερείς σονάτες των Καρλ Φίλιπ Εμάνουελ Μπάχ και Γιόχαν Κρίστιαν Μπάχ (γιων του Γιόχαν
Σεμπάστιαν Μπάχ) οι οποίοι έδωσαν τα πιο επιφανή χαρακτηριστικά στις σονάτες. Κατά την είσοδο
του Beethoven, η δομή της κλασικής σονάτας είχε διαμορφωθεί ήδη. Η σονάτα Waldstein είναι μια
τριμερής σονάτα με τα μέρη της να διακρίνονται σε:
I: Allegro con brio, γρήγορο tempo με εκφραστικότητα στις μουσικές φράσεις (Α-Β-Α)
!
II: Introduzione. Adagio molto, αργό tempo, στα !. Μελωδικό μέρος.
III: Rondo. Allegratto moderato & Prestissimo, σχετικά γρήγορο tempo αλλά όχι όσο γρήγορο όσο το
Allegro.
Στην παρούσα έκθεση καλούμαι να αναλύσω το πρώτο (I) μέρος, Allegro con brio.

Ανάλυση

Εκθεση (Α):
Η είσοδος του πρώτου θέματος (κυρίου) γίνεται στο πρώτο μέτρο και εκτείνεται μέχρι το
δέκατο τρίτο μέτρο στην τονικότητα της Ντο μείζονος στο κλειδί του Φα. Στο πέμπτο μέτρο γίνεται
επανάληψη του πρώτου σκέλους του θέματος αλλά έναν τόνο χαμηλότερα.

Στη συνέχεια, στο δέκατο τέταρτο μέτρο μετά τη λήξη του πρώτου θέματος, στην πέμπτη
συγχορδία της κλίμακας, εισάγεται η πρώτη γέφυρα/επεισόδιο στην τονικότητα της Ντο μείζονος
και πάλι, η οποία έχει συνδετικό χαρακτήρα, εως και το τριακοστό τέταρτο μέτρο.

Παπαδάτος Μιλτιάδης, 2018

 Έπειτα, στο τριακοστό πέμπτο μέτρο εμφανίζεται το δεύτερο (Β) θέμα στην τονικότητα της
Μι μείζονος, IIIης βαθμίδας. Σύμφωνα με τη κλασική φόρμα σονάτας το δεύτερο θέμα θα έπρεπε να
εμφανιστεί στη Δεσπόζουσα ακολουθόντας το πρώτο θέμα που είναι γραμμένο στην Τονική. Στη
Waldstein σονάτα, ο Beethoven δεν ακολουθεί τον κανόνα όντας επηρεασμένος από το ρεύμα του
ρομαντισμού. Τα δύο αυτά θέματα βρίσκονται σε αντίθεση μεταξύ τους. Το 1ο, μοτιβικής υφής, είναι
πιο ρυθμικό και δυναμικό, ενώ το 2ο, λυρικού χαρακτήρα, πιο ήπιο και μελωδικό. Μπορούμε να
ξεχωρίσουμε το δεύτερο θέμα σε δύο μέρη, με το πρώτο να εκτείνεται από το μέτρο 35 μέχρι και το
μέτρο 41. Από το μέτρο 42 παρατηρούμε να μεταφέρει στο αριστερό χέρι τη μελωδία του πρώτου
μέρους του δεύτερου θέματος. Στο μέτρο 50 εισάγεται το δεύτερο μέρος του δεύτερου θέματος με
τον χαρακτηριστικό ισοκράτη δεσπόζουσας στην αρχή στο αριστερό χέρι και στο μέτρο 52 να
μεταφέρεται στο δεξί χέρι συνοδεύοντας τη χαρακτηριστική μελωδία του δεύτερου θέματος.
Γραμμένο επίσης στην Μι μείζονα, το δεύτερο μισό του δεύτερου θέματος εκτείνεται μέχρι και το
μέτρο 73.

Παπαδάτος Μιλτιάδης, 2018





Παπαδάτος Μιλτιάδης, 2018
Στη συνέχεια από το εβδομηκοστό τέταρτο μέτρο εισάγεται μία κοντέτα που διαρκεί μέχρι και το
ογδοηκοστό τέταρτο μέτρο, στην τονικότητα της Λα ελάσσονος. Ξεκινά με τη V βαθμίδα της κλιμακας
και στο εβδομηκοστό έκτο μέτρο μεταφέρεται στην τονικότητα της Μι ελάσσονος. Στο ογδοηκοστό
δεύτερο μέτρο εμφανίζεται μία γέφυρα που οδηγεί στην επανάληψη της έκθεσης. Τα μέτρα 86 και 87
είναι συνδετικού χαρακτήρα και προηγούνται της επαναλήψεως.

Ανάπτυξη (Β):
Από το ογδοηκοστό όγδοο μέτρο ξεκινά η ανάπτυξη. Στο ογδοηκοστό μέτρο εισάγεται μια
γέφυρα που θα οδηγήσει στην ανάπτυξη, η οποία αρχίζει με αναφορά στο πρώτο θέμα. Στα μέτρα 90-
110 γίνεται η επεξεργασία του πρώτου θέματος. Στα μέτρα 110 - 141 γίνεται η επεξεργασία του
δεύτερου θέματος. Με το πέρας της επεξεργασίας του δεύτερου θέματος στο μέτρο 143 βλέπουμε το
χαρακτηριστικό κράτημα του πεντάλ της δεσπόζουσας με αξία ολοκλήρου (Σολ).

Επανέκθεση (Α):
Η επανέκθεση αρχίζει απο το μέτρο 156 επαναλαμβάνοντας τα θέματα με ελάχιστες
διαφοροποιήσεις όπως για παράδειγμα στο μέτρο 168 που σε αντίθεση με την έκθεση του πρώτου
θέματος, αντί να λήγει στην V βαθμίδα της κλίμακας, λήγει στην VI βαθμίδα. Τα μέτρα 169 - 170 είναι
επανάληψη του τέλους του πρώτου θέματος αλλά οξυμένα κατά ένα ημιτόνιο. Η επανέκθεση του
πρώτου θέματος εκτείνεται μέχρι το μέτρο 190 όπου και λήγει στην V της Λα ελάσσονος που θα μας
φέρει σαν ομώνυμη κλίμακα στο δεύτερο θέμα. Στα μέτρα 192 – 195 εμφανίζεται μια γέφυρα που
οδηγεί στην επανέκθεση του δεύτερου θέματος. Το δεύτερο θέμα επανεκτίθεται στην τονικότητα της
Λα μείζονος από το μέτρο 196. Στο μέτρο 200 γίνεται μετατροπία στην Ντο μείζονα ενώ απο το μέτρο
204 υπάρχει μια Λα ελάσσονα εως και το μέτρο 210 όπου επανερχόμαστε στη Ντο μείζονα.
Παπαδάτος Μιλτιάδης, 2018
Στο μέτρο 235 επανεκτίθεται το δεύτερο μέρος του δεύτερου θέματος μέχρι και το μέτρο 248 όπου
τελειώνει η επανέκθεση. Στα μέτρα 249 μέχρι και 281 παρατηρούμε επαναλήψεις του πρώτου
θέματος ενώ στη συνέχεια από το μέτρο 282 μέχρι και το μέτρο 294 υπάρχουν επαναλήψεις του
δεύτερου θέματος.

Coda
Από το μέτρο 295 μέχρι και το τέλος στο μέτρο 302 εμφανίζονται μέρη του πρώτου θέματος
μία οκτάβα ψηλότερα και μπορεί να χαρακτηριστεί σαν καταληκτική Coda της σονάτας.

Παπαδάτος Μιλτιάδης

Παπαδάτος Μιλτιάδης, 2018

Παπαδάτος Μιλτιάδης, 2018
Παπαδάτος Μιλτιάδης, 2018
Παπαδάτος Μιλτιάδης, 2018
Παπαδάτος Μιλτιάδης, 2018
Παπαδάτος Μιλτιάδης, 2018
Παπαδάτος Μιλτιάδης, 2018
Παπαδάτος Μιλτιάδης, 2018
Παπαδάτος Μιλτιάδης, 2018
Παπαδάτος Μιλτιάδης, 2018
Παπαδάτος Μιλτιάδης, 2018
Παπαδάτος Μιλτιάδης, 2018
Παπαδάτος Μιλτιάδης, 2018
Παπαδάτος Μιλτιάδης, 2018


Παπαδάτος Μιλτιάδης, 2018


Παπαδάτος Μιλτιάδης, 2018