Kajian Separuh Penggal RMK11

kajian separuh penggal
RANCANGAN
MALAYSIA
KESEBELAS
2016-2020
keutamaan dan penekanan baharu
Rukun Negara
Bahawasanya, Negara kita Malaysia mendukung cita-
cita hendak;
mencapai perpaduan yang lebih erat di kalangan
seluruh masyarakatnya;
memelihara satu cara hidup demokratik;
mencipta satu masyarakat yang adil di mana
kemakmuran negara akan dinikmati bersama secara
adil dan saksama;
menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi
kebudayaannya yang kaya dan berbagai corak; dan
membina satu masyarakat progresif yang akan
menggunakan sains dan teknologi moden.
Maka kami, rakyat Malaysia, KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN

berikrar akan menumpukan KESETIAAN KEPADA RAJA DAN
seluruh tenaga dan usaha NEGARA
kami untuk mencapai cita-cita KELUHURAN PERLEMBAGAAN
tersebut berdasarkan atas
KEDAULATAN UNDANG-
prinsip-prinsip yang berikut:
UNDANG
KESOPANAN DAN KESUSILAAN
ii
ISBN 978-967-5842-12-2
9 789675 842122
Untuk maklumat selanjutnya sila hubungi:
Ketua Setiausaha
Kementerian Hal Ehwal Ekonomi
Blok B5 & B6
Pusat Pentadbiran Kerajaan Persekutuan
62502 Putrajaya
MALAYSIA
Laman web: http://www.epu.gov.my

Emel: epu@epu.gov.my
Tel.: 603–8000 8000

Faks: 603–8888 3755
Dikeluarkan pada 18 Oktober 2018
Hak Cipta Terpelihara ©
Semua Hak Terpelihara. Tiada mana-mana bahagian jua daripada penerbitan ini boleh diterbitkan semula atau
disimpan di dalam bentuk yang boleh diperoleh semula atau disiarkan dalam sebarang bentuk dengan apa jua cara
elektronik, mekanikal, fotokopi, rakaman dan/atau sebaliknya tanpa mendapat izin daripada Unit Perancang Ekonomi,
Kementerian Hal Ehwal Ekonomi, Malaysia.
Dicetak Oleh
Percetakan Nasional Malaysia Berhad

Kuala Lumpur, 2018
Website: www.printnasional.com.my
Emel: cservice@printnasional.com.my
Tel.: 603–9236 6895
Faks: 603–9222 4773
kajian separuh penggal
RANCANGAN MALAYSIA KESEBELAS
2016-2020
keutamaan dan penekanan baharu
iv
Reformasi ini perlu sekiranya

Malaysia berhasrat untuk pulih,
membangun semula dan muncul
kembali sebagai sebuah negara
yang bangga dengan pencapaian
dan kemampuan untuk bersaing
pada peringkat yang paling tinggi.
Kajian Separuh Penggal Rancangan Malaysia Kesebelas
Prakata v
PRAKATA
Kegembiraan yang dirasai berikutan kejayaan kita mengambil alih Kerajaan selepas Pilihan Raya Umum Ke-14 yang bersejarah pada 9 Mei
2018 adalah bersyarat – reformasi dan akauntabiliti menjadi tunggak pentadbiran.
Prasyarat ini menentukan bentuk Kerajaan baharu dan rakyat yang diperintah, yang pastinya akan membuka ruang kepada dasar baharu dan
reformasi institusi. Pada dasarnya, peralihan politik yang berlaku mencerminkan harapan rakyat ke arah ketelusan, akauntabiliti fiskal dan
reformasi sosioekonomi yang lebih meluas.
Reformasi ini perlu sekiranya Malaysia berhasrat untuk pulih, membangun semula dan muncul kembali sebagai sebuah negara yang bangga
dengan pencapaian dan kemampuan untuk bersaing pada peringkat yang paling tinggi. Harus di ingat, bahawa suatu ketika dahulu kita pernah
digelar sebagai Harimau Asia. Untuk bangkit semula, kita perlu menjajar semula tumpuan dan menyesuaikan semula strategi kita.
Sehubungan itu, langkah reformasi ini termasuk menambah baik tadbir urus, mempercepat inovasi, melonjak produktiviti dan meningkatkan
industri dalam rantaian nilai yang lebih tinggi. Di samping itu, usaha ini juga meliputi langkah mempertingkat kesejahteraan hidup rakyat,
terutama dalam kalangan isi rumah berpendapatan 40% terendah (B40) dan mencapai pertumbuhan inklusif.
Oleh itu, reformasi berani yang menyahut kehendak rakyat adalah penting untuk mencapai visi menjadi negara maju dan inklusif.
Kajian Separuh Penggal Rancangan Malaysia Kesebelas dengan Keutamaan dan Penekanan Baharu, bertujuan untuk mereformasi dasar
sedia ada dan menggariskan sasaran sosioekonomi yang disemak semula bagi tempoh 2018-2020. Kajian Separuh Penggal ini telah mengambil
kira aspirasi Kerajaan baharu, cabaran ekonomi dan trend global semasa. Usaha akan ditumpu bagi merangsang pertumbuhan ekonomi di
samping memastikan manfaat yang lebih besar kepada semua lapisan masyarakat.
Dalam hubungan ini, prinsip tadbir urus yang baik, institusi yang mantap serta integriti dan akauntabiliti yang lebih tinggi akan diperkukuh
untuk meliputi seluruh pentadbiran Kerajaan baharu bagi mencegah rasuah, ketirisan, penyelewengan dan salah guna kuasa.
Malaysia Baharu perlu mempamerkan kekuatan, keyakinan dan harapan. Dengan mandat yang diberikan oleh rakyat, negara ini akan maju ke
hadapan dengan langkah yang yakin dan berani. Menyedari kejayaan yang telah dicapai pada masa lalu, kita pasti akan lebih cemerlang pada
masa hadapan.
Dengan ini, kita mampu membina sebuah negara yang makmur, harmoni dan inklusif.
DR. MAHATHIR BIN MOHAMAD

Perdana Menteri Malaysia
Putrajaya
18 Oktober 2018
vi
KATA ALUAN
Kajian Separuh Penggal Rancangan Malaysia Kesebelas, 2016-2020: Keutamaan dan Penekanan Baharu menandakan satu detik penting
dalam sejarah pembangunan negara. Bahagian pertama Kajian Separuh Penggal menilai prestasi dua tahun pertama Rancangan Malaysia
Kesebelas, 2016-2017 yang dilaksanakan di bawah Kerajaan pimpinan Barisan Nasional. Lebih penting lagi, bahagian kedua menggariskan
keutamaan dan penekanan baharu untuk membina negara bagi memenuhi harapan rakyat dalam tempoh akhir Rancangan, 2018-2020 di
bawah Kerajaan Pakatan Harapan. Bidang keutamaan dan strategi dalam Kajian Separuh Penggal yang berasaskan prinsip tadbir urus yang
baik, institusi yang kukuh dan integriti yang lebih tinggi adalah mencerminkan aspirasi Kerajaan baharu. Usaha ini menegaskan matlamat
untuk menjadi sebuah negara maju dan inklusif serta merangka hala tuju ke arah masa hadapan yang lebih baik.
Kerajaan akan mengimbangi objektif pertumbuhan ekonomi dan inisiatif pengukuhan fiskal bagi memastikan pembangunan yang berterusan
dan inklusif tanpa merencatkan prospek pertumbuhan. Justeru, projek pembangunan sosioekonomi berimpak tinggi akan diteruskan bagi
meningkatkan kesejahteraan rakyat. Selain itu, jurang pembangunan yang masih wujud antara negeri akan dikurangkan dengan memberi
penekanan yang lebih besar kepada negeri yang kurang membangun, terutamanya Sabah, Sarawak, Kelantan, Terengganu, Kedah dan Perlis,
bagi memastikan pertumbuhan wilayah yang lebih seimbang. Lebih banyak langkah juga akan dilaksana untuk meningkatkan pendapatan dan
kuasa beli rakyat, khususnya isi rumah berpendapatan 40% terendah (B40).
Melangkah ke hadapan, kita perlu sentiasa peka terhadap risiko dalam menghadapi kemungkinan berlakunya kejutan dan ketidaktentuan
ekonomi global seperti peningkatan kerentanan kewangan, perlindungan perdagangan dan ketegangan geopolitik. Risiko dan cabaran
ini menekankan kepentingan mempunyai dasar ekonomi yang anjal, pengurusan kewangan awam yang kukuh dan kedudukan fiskal yang
mampan. Dasar ekonomi makro perlu disesuaikan supaya mampu bertindak balas terhadap kejutan serta dapat meningkatkan daya tahan
ekonomi. Namun, beberapa pengorbanan sementara diperlukan dengan pencapaian pertumbuhan ekonomi yang lebih sederhana dalam
jangka pendek demi memastikan asas yang lebih kukuh ke arah pertumbuhan yang lebih mampan dan inklusif dalam jangka panjang.
Kajian Separuh Penggal ini menggariskan enam tonggak bagi menyokong pertumbuhan yang inklusif dan pembangunan yang mampan.
Tonggak pertama bertujuan mereformasi tadbir urus ke arah meningkatkan ketelusan dan kecekapan perkhidmatan awam, diikuti tonggak
kedua bagi memperkukuh pembangunan inklusif dan kesejahteraan rakyat. Tonggak ketiga bertujuan untuk mewujudkan pembangunan
wilayah yang seimbang, sementara tonggak keempat adalah untuk memperkasa modal insan. Tonggak kelima memberi tumpuan untuk
meningkatkan kemampanan alam sekitar melalui pertumbuhan hijau. Tonggak terakhir meletakkan asas untuk memperkukuh pertumbuhan
ekonomi meliputi semua sektor ekonomi.
Marilah kita bersama-sama, Kerajaan, sektor swasta dan rakyat membingkai muafakat untuk memastikan kejayaan pelaksanaan keutamaan
dan penekanan baharu ini dalam tempoh akhir Rancangan. Kerajaan baharu ini akan memastikan bahawa manfaat pembangunan akan
dapat dinikmati oleh semua. Kita hendaklah terus berusaha bersungguh-sungguh dan berkhidmat dengan penuh integriti untuk menunaikan
amanah yang diberi kepada kita bagi memacu negara tercinta ini ke tahap yang lebih tinggi.
MOHAMED AZMIN ALI

Menteri Hal Ehwal Ekonomi
Putrajaya
18 Oktober 2018
Kata Aluan vii
Kerajaan baharu ini akan

AZMIN
memastikan bahawa manfaat
pembangunan akan dapat dinikmati
oleh semua. Kita hendaklah terus
berusaha bersungguh-sungguh dan
berkhidmat dengan penuh integriti
untuk menunaikan amanah yang
diberi kepada kita bagi memacu
negara tercinta ini ke tahap yang lebih
tinggi.
viii
Isi Kandungan
Bahagian I: Prestasi, 2016-2017
BAB 2 BAB 3
Teras 1: Memperkukuh Teras 2: Meningkatkan
Inklusiviti ke arah Masyarakat Kesejahteraan Rakyat
yang Saksama
BAB 1 BAB 4 BAB 5 BAB 8

Memperkukuh Daya Tahan Teras 3: Meningkatkan Teras 4: Menuju ke arah Mentransformasi Perkhidmatan
Ekonomi Makro untuk Pembangunan Modal Insan Pertumbuhan Hijau bagi Awam untuk Produktiviti
Pertumbuhan Mampan untuk Negara Maju Meningkatkan Kemampanan
dan Daya Tahan
BAB 6 BAB 7
Teras 5: Memperkukuh Teras 6: Merekayasa
Infrastruktur bagi Menyokong Pertumbuhan Ekonomi untuk
Pertumbuhan Ekonomi Peningkatan Kemakmuran
Enam Teras Stategik

Isi Kandungan ix
Isi Kandungan
Bahagian II: Keutamaan dan Penekanan Baharu, 2018-2020
BAB 10 BAB 11
Tonggak I: Mereformasi Tadbir Urus ke arah Tonggak II: Memperkukuh Pembangunan
Meningkatkan Ketelusan dan Kecekapan Inklusif dan Kesejahteraan Rakyat
Perkhidmatan Awam
BAB 9 BAB 12 BAB 13

Memastikan Pertumbuhan Tonggak III: Menuju ke arah Pembangunan Tonggak IV: Memperkasa Modal Insan
Ekonomi Lebih Bermakna Wilayah yang Seimbang
BAB 14 BAB 15
Tonggak V: Mempertingkat Kemampanan Tonggak VI: Memperkukuh Pertumbuhan
Alam Sekitar melalui Pertumbuhan Hijau Ekonomi
Enam Tonggak Dasar

x
Isi Kandungan
Bahagian I
Prestasi, 2016-2017
PERSPEKTIF MENYELURUH
BAB 1
Pendahuluan O-2 Memperkukuh Daya Tahan Ekonomi Makro untuk Pertumbuhan
Bahagian I: Prestasi, 2016-2017 O-4 Mampan
Pencapaian Ekonomi
Teras Strategik dan Pemacu Perubahan Pendahuluan 1-2
Agenda 2030 bagi Pembangunan Mampan Prestasi, 2016-2017 1-3
Bahagian II: Keutamaan dan Penekanan Baharu, 2018-2020 O-12 Persekitaran Ekonomi Luaran
Tonggak 1 Ekonomi Dalam Negeri
Mereformasi Tadbir Urus ke arah Meningkatkan Ketelusan Sorotan
dan Kecekapan Perkhidmatan Awam Rancangan Malaysia Kesebelas: Outcome dan Prestasi Terpilih
Tonggak 2 Prestasi Pemacu Perubahan: Meningkatkan Potensi Produktiviti
Memperkukuh Pembangunan Inklusif dan Kesejahteraan Rakyat Isu dan Cabaran 1-14
Tonggak 3 Produktiviti
Menuju ke arah Pembangunan Wilayah yang Seimbang
Pelaburan
Tonggak 4
Keluaran mengikut Sektor
Memperkasa Modal Insan
Ruang Fiskal
Tonggak 5
Mempertingkat Kemampanan Alam Sekitar melalui Kesimpulan 1-17
Pertumbuhan Hijau
Tonggak 6
Memperkukuh Pertumbuhan Ekonomi
Kesimpulan O-27
Isi Kandungan xi
BAB 2 BAB 3
Memperkukuh Inklusiviti ke arah Masyarakat yang Saksama Meningkatkan Kesejahteraan Rakyat
Pendahuluan 2-2 Pendahuluan 3-2

Prestasi, 2016-2017 2-3 Prestasi, 2016-2017 3-3
Prestasi Outcome Terpilih 2-3 Prestasi Outcome Terpilih 3-4
Sorotan Sorotan
Rancangan Malaysia Kesebelas: Outcome Terpilih dan Prestasi Rancangan Malaysia Kesebelas: Outcome Terpilih dan
Prestasi Bidang Fokus dan Pemacu Perubahan 2-6 Prestasi
Bidang Fokus A Prestasi Bidang Fokus 3-7
Meningkatkan Taraf Isi Rumah B40 ke arah Bidang Fokus A
Masyarakat Kelas Menengah Mencapai Akses Sejagat kepada Penjagaan Kesihatan Berkualiti
Bidang Fokus B Bidang Fokus B
Memperkasa Komuniti untuk Membina Masyarakat Menyediakan Perumahan Mampu Milik yang
yang Produktif dan Sejahtera Mencukupi dan Berkualiti kepada Isi Rumah Miskin,
Bidang Fokus C Berpendapatan Rendah dan Sederhana
Mentransformasi Luar Bandar untuk Meningkatkan Bidang Fokus C
Kesejahteraan Masyarakat Mewujudkan Persekitaran Hidup Lebih Selamat
Bidang Fokus D untuk Masyarakat yang Berdaya Maju dan Sejahtera
Mempercepat Pertumbuhan Wilayah ke arah Keseimbangan Bidang Fokus D
Geografi yang Lebih Baik Meningkatkan Keselamatan Jalan Raya dan Perkhidmatan
Bidang Fokus E Kecemasan untuk Mengurangkan Fataliti
Memperkukuh Peluang Komuniti Ekonomi Bumiputera (BEC) Bidang Fokus E
untuk Meningkatkan Pemilikan Kekayaan Membudayakan Semangat 1Malaysia bagi Memupuk
Isu dan Cabaran 2-17 Kesepaduan Sosial dan Perpaduan Nasional
Kesimpulan 2-19 Bidang Fokus F
Menggiatkan Sukan untuk Kehidupan yang Sihat
dan Memupuk Perpaduan
Isu dan Cabaran 3-14
Kesimpulan 3-15
xii
BAB 4 Prestasi Bidang Fokus dan Pemacu Perubahan 5-6

Meningkatkan Pembangunan Modal Insan untuk Negara Maju Bidang Fokus A
Memperkukuh Persekitaran yang Menyokong
Pendahuluan 4-2
Pertumbuhan Hijau
Prestasi, 2016-2017 4-3
Bidang Fokus B
Prestasi Outcome Terpilih 4-3
Menerima Guna Konsep Penggunaan dan
Sorotan
Pengeluaran Mampan
Rancangan Malaysia Kesebelas: Outcome
Terpilih dan Prestasi Bidang Fokus C
Memulihara Sumber Asli untuk Generasi Masa Kini
Prestasi Bidang Fokus dan Pemacu Perubahan 4-5
dan Masa Hadapan
Bidang Fokus A
Bidang Fokus D
Menambah Baik Kecekapan Pasaran Buruh untuk
Meningkatkan Pertumbuhan Ekonomi Memperkukuh Daya Tahan Terhadap Perubahan Iklim
dan Bencana Alam
Bidang Fokus B
Mentransformasi TVET untuk Memenuhi Isu dan Cabaran 5-14
Permintaan Industri Kesimpulan 5-17
Bidang Fokus C
Memperkukuh Pembelajaran Sepanjang Hayat
untuk Peningkatan Kemahiran
Bidang Fokus D
Meningkatkan Kualiti Pendidikan untuk Outcome Pelajar
yang lebih baik dan Kecemerlangan Institusi BAB 6
Isu dan Cabaran 4-10 Memperkukuh Infrastruktur bagi Menyokong Pertumbuhan Ekonomi
Kesimpulan 4-13
Pendahuluan 6-2
Prestasi, 2016-2017 6-3
Sorotan
Rancangan Malaysia Kesebelas: Outcome Terpilih dan Prestasi
Prestasi Bidang Fokus 6-6
BAB 5 Bidang Fokus A
Menuju ke arah Pertumbuhan Hijau bagi Meningkatkan Membangunkan Sistem Pengangkutan Bersepadu
Kemampanan dan Daya Tahan Berdasarkan Keperluan
Bidang Fokus B
Pendahuluan 5-2 Meningkatkan Pertumbuhan Logistik dan
Prestasi, 2016-2017 5-3 Fasilitasi Perdagangan
Prestasi Outcome Terpilih 5-3 Bidang Fokus C
Sorotan Menambah Baik Liputan, Kualiti dan Kemampuan Langganan
Infrastruktur Digital
Isi Kandungan xiii
Bidang Fokus D BAB 8

Meneruskan Peralihan kepada Rangka Kerja Mentransformasi Perkhidmatan Awam untuk Produktiviti
Baharu Industri Perkhidmatan Air
Bidang Fokus E Pendahuluan 8-2
Menggalakkan Penggunaan Tenaga Secara Mampan Prestasi, 2016-2017 8-3
bagi Menyokong Pertumbuhan Prestasi Outcome Terpilih 8-4
Isu dan Cabaran 6-12 Sorotan
Kesimpulan 6-15 Rancangan Malaysia Kesebelas: Outcome Terpilih dan Prestasi
Prestasi Bidang Fokus 8-6
Bidang Fokus A
Mempertingkat Penyampaian Perkhidmatan dengan Mengutamakan
Rakyat
Bidang Fokus B
BAB 7 Merasionalisasikan Institusi Sektor Awam untuk Meningkatkan
Merekayasa Pertumbuhan Ekonomi untuk Peningkatan Kemakmuran Produktiviti dan Prestasi
Pendahuluan 7-2 Bidang Fokus C
Memperkukuh Pengurusan Bakat untuk Perkhidmatan Awam Masa
Prestasi, 2016-2017 7-3
Hadapan
Bidang Fokus D
Sorotan
Rancangan Malaysia Kesebelas: Outcome Terpilih dan Prestasi Mempertingkat Pengurusan Projek untuk Mencapai Outcome yang
Lebih Baik dan Cepat
Prestasi Bidang Fokus dan Pemacu Perubahan 7-6
Bidang Fokus E
Bidang Fokus A
Mentransformasikan Sektor Perkhidmatan Memanfaatkan Pihak Berkuasa Tempatan bagi Menyediakan
Perkhidmatan Berkualiti pada Peringkat Tempatan
Bidang Fokus B
Memperkukuh Sektor Pembuatan Isu dan Cabaran 8-12
Bidang Fokus C Kesimpulan 8-13
Memodenkan Sektor Pertanian
Bidang Fokus D
Mentransformasikan Sektor Pembinaan
Bidang Fokus E Peruntukan dan Perbelanjaan Pembangunan Kerajaan
Membangunkan PKS yang Dinamik Persekutuan, 2016-2017 F-1
Bidang Fokus F
Menjana Kekayaan melalui Inovasi
Bidang Fokus G
Meningkatkan Daya Saing Bandar dan Pembangunan
Koridor Ekonomi Wilayah
Isu dan Cabaran 7-14
Kesimpulan 7-15
xiv
Bahagian II
Keutamaan dan Penekanan Baharu, 2018-2020
BAB 9 Strategi B2:

Memastikan Pertumbuhan Ekonomi Lebih Bermakna Meningkatkan Ketelusan
Strategi B3:
Pendahuluan 9-2 Memupuk Nilai Murni dan Amalan Kerja Beretika
Keutamaan dan Penekanan Baharu, 2018-2020 9-4 Bidang Keutamaan C: 10-11
Persekitaran Ekonomi Luaran Menguatkuasakan Pelaksanaan Pengurusan Kewangan
Strategi Ekonomi Makro Awam Secara Berhemat
Ekonomi Dalam Negeri Strategi C1:
Mempertingkat Sistem Belanjawan
Kesimpulan 9-17
Strategi C2:
Menambah Baik Pengurusan Perolehan
Strategi C3:
Memperkukuh Rangka Kerja Pengurusan Prestasi,
Pemantauan dan Penilaian
Bidang Keutamaan D: 10-15
Memperkukuh Penyampaian Perkhidmatan Awam
BAB 10 Strategi D1:
Tonggak I: Mereformasi Tadbir Urus ke arah Meningkatkan Mereformasi Institusi Sektor Awam
Ketelusan dan Kecekapan Perkhidmatan Awam Strategi D2:
Memperkemas Semula Perkhidmatan yang Disediakan
Pendahuluan 10-2 Strategi D3:
Keutamaan dan Penekanan Baharu, 2018-2020 10-4 Memperkasa Pihak Berkuasa Tempatan
Sasaran Terpilih, 2020 Kesimpulan 10-21
Bidang Keutamaan A: 10-6
Menambah Baik Tadbir Urus pada Semua Peringkat
Strategi A1:
Memperkukuh Mekanisme Semak dan Imbang
Strategi A2:
Menambah Baik Hubungan antara Kerajaan Persekutuan,
Kerajaan Negeri dan Kerajaan Tempatan BAB 11
Tonggak II: Memperkukuh Pembangunan Inklusif dan
Strategi A3:
Mereformasi Sistem Politik Kesejahteraan Rakyat
Bidang Keutamaan B: 10-8
Pendahuluan 11-2
Meningkatkan Integriti dan Akauntabiliti
Strategi B1: Keutamaan dan Penekanan Baharu, 2018-2020 11-4
Memperkukuh Agenda Pencegahan Rasuah Sasaran Terpilih, 2020
Isi Kandungan xv
Bidang Keutamaan A: 11-7 Bidang Keutamaan A: 12-6

Memperkukuh Inklusiviti ke arah Masyarakat yang Saksama Memperkukuh Pembangunan Ekonomi Wilayah
Strategi A1: Strategi A1:
Meningkatkan Pendapatan dan Kuasa Beli Isi Rumah B40 Memperkukuh dan Memperkemas Perancangan
Strategi A2: Pembangunan Negeri dan Wilayah
Memperkukuh Komuniti Ekonomi Bumiputera (BEC) Strategi A2:
Strategi A3: Memoden dan Mempelbagai Asas Ekonomi
Memperkasa Kumpulan Minoriti Strategi A3:
Strategi A4: Menggalakkan Bandar yang Berdaya Saing
Menangani Keperluan Kumpulan Sasar Khusus Strategi A4:
Bidang Keutamaan B: 11-18 Memperkukuh Kerjasama Serantau ASEAN
Meningkatkan Kesejahteraan Rakyat Bidang Keutamaan B: 12-16
Strategi B1: Merapatkan Jurang Pembangunan antara Bandar
Meningkatkan Kuasa Beli Rakyat dan Luar Bandar
Strategi B2: Strategi B1:
Menyediakan Perumahan Mampu Milik dan Berkualiti Mempertingkat Infrastruktur Luar Bandar
Memperkukuh Sistem Penyampaian Penjagaan Kesihatan Menambah Baik Hubung Kait antara Bandar dan Luar Bandar
Menjadikan Negara Lebih Selamat dan Terjamin Mewujudkan Aktiviti Ekonomi Setempat di Luar Bandar
Strategi B5: Bidang Keutamaan C: 12-20
Menggalakkan Nilai Murni dan Gaya Hidup Aktif Mempercepat Pembangunan di Sabah dan Sarawak
Kesimpulan 11-27 Strategi C1:
Mempergiat Pertumbuhan Ekonomi dan Perancangan
Pembangunan
Strategi C2:
Mempertingkat Infrastruktur untuk Menambah Baik
Ketersambungan
Strategi C3:
BAB 12 Memperluas Akses kepada Infrastruktur, Ameniti dan
Tonggak III: Menuju ke arah Pembangunan Wilayah yang Perkhidmatan Asas
Seimbang Strategi C4:
Menambah Peluang Pekerjaan
Pendahuluan 12-2 Strategi C5:
Keutamaan dan Penekanan Baharu, 2018-2020 12-3 Meningkatkan Pembangunan Tanah Adat
Sasaran Terpilih, 2020 Kesimpulan 12-25
xvi
BAB 13 BAB 14
Tonggak IV: Memperkasa Modal Insan Tonggak V: Mempertingkat Kemampanan Alam Sekitar melalui
Pertumbuhan Hijau
Pendahuluan 13-2
Keutamaan dan Penekanan Baharu, 2018-2020 13-3 Pendahuluan 14-2
Sasaran Terpilih, 2020 Keutamaan dan Penekanan Baharu, 2018-2020 14-4
Bidang Keutamaan A: 13-5 Sasaran Terpilih, 2020
Mereformasi Pasaran Buruh Bidang Keutamaan A: 14-7
Strategi A1: Memperkukuh Tadbir Urus
Menjana Pekerjaan Berkemahiran Strategi A1:
Strategi A2: Memperkukuh Rangka Kerja Dasar, Perundangan dan Institusi
Meningkatkan Gaji dan Upah Strategi A2:
Strategi A3: Menambah Baik Kapasiti dan Keupayaan, Penguatkuasaan dan
Menambah Baik Pengurusan Pekerja Asing Pemantauan
Strategi A4: Strategi A3:
Menambah Baik Keadaan Pasaran Buruh Meningkatkan Kesedaran dan Memupuk Rasa Tanggungjawab
Bidang Keutamaan B: 13-7 Bersama
Menambah Baik Kecekapan dan Produktiviti Buruh Bidang Keutamaan B: 14-10
Memulihara Sumber Asli
Strategi B1:
Memperkukuh Hak Pekerja Strategi B1:
Memulihara Kawasan Terestrial dan Air Daratan
Strategi B2:
Meningkatkan Penyertaan Wanita dalam Tenaga Buruh Strategi B2:
Memulihara Ekosistem Pesisir Pantai dan Marin
Bidang Keutamaan C: 13-9
Meningkatkan Akses kepada Pendidikan dan Latihan yang Berkualiti Strategi B3:
Meningkatkan Punca Pendapatan dan Kapasiti Orang Asli
Strategi C1:
dan Masyarakat Setempat
Meningkatkan Kualiti Pendidikan
Strategi C2:
Menangani Perubahan Iklim dan Mengurangkan Risiko Bencana
Mengutamakan Kualiti Berbanding Kuantiti dalam TVET
Strategi C1:
Strategi C3:
Mempergiat Tindakan Mitigasi Perubahan Iklim
Menambah Baik Pendidikan untuk Semua Rakyat
Strategi C2:
Bidang Keutamaan D: 13-14
Mempertingkat Tindakan Adaptasi Perubahan Iklim
Memupuk Jalinan Industri-Akademia yang Lebih Kukuh
Strategi C3:
Strategi D1:
Memperkukuh Pengurusan Risiko Bencana
Membangunkan Kemahiran yang Relevan dengan Industri
Kesimpulan 14-19
Strategi D2:
Menggalakkan Sumbangan Masyarakat dan Industri
Kesimpulan 13-17
Isi Kandungan xvii
BAB 15 Strategi C4:

Tonggak VI: Memperkukuh Pertumbuhan Ekonomi Menambah Baik Perkhidmatan Air
Strategi C5:
Pendahuluan 15-2 Memampankan Bekalan Tenaga
Keutamaan dan Penekanan Baharu, 2018-2020 15-4 Kesimpulan 15-29
Sasaran Terpilih, 2020
Bidang Keutamaan A: 15-7
Memperkukuh Pertumbuhan Sektoral dan Mereformasi
Struktur LAMPIRAN
Jadual dan Carta A-2
Strategi A1:
Mempertingkat Pertumbuhan Sektoral melalui Peningkatan Glosari A-25
Produktiviti Indeks A-36
Strategi A2: Carta Organisasi Kementerian Hal Ehwal Ekonomi A-57
Meningkatkan Keupayaan Eksport
Strategi A3:
Menambah Baik Kecekapan Pasaran
Strategi A4:
Memudah Cara Urusan Menjalankan Perniagaan
Bidang Keutamaan B: 15-15
Mempercepat Inovasi dan Penerimagunaan Teknologi
Strategi B1:
Memanfaatkan Revolusi Perindustrian Keempat
Strategi B2:
Meningkatkan Penerimagunaan Teknologi
Strategi B3:
Menjajarkan Penyelidikan dan Inovasi
Strategi B4:
Meningkatkan Pembangunan Kapasiti
Menyediakan Infrastruktur Berkualiti
Strategi C1:
Membangunkan Sistem Pengangkutan Bersepadu
Strategi C2:
Memperkukuh Logistik dan Fasilitasi Perdagangan
Strategi C3:
Menambah Baik Infrastruktur Digital
xviii
Perspektif Menyeluruh
Kajian Separuh Penggal
Rancangan Malaysia
Kesebelas, 2016-2020
Keutamaan dan Penekanan
Baharu
O-2
Pendahuluan
Rancangan Malaysia Kesebelas (RMKe-11), 2016-2020, merupakan fasa terakhir ke
arah mencapai negara maju dan inklusif selaras dengan Wawasan 2020. RMKe-11 yang
bertemakan ‘Pertumbuhan Berpaksikan Rakyat’ memberi tumpuan kepada kemakmuran
dan kesejahteraan rakyat. Kajian Separuh Penggal (KSP) RMKe-11 ini melaporkan prestasi
yang telah dicapai dalam tempoh 2016-2017 dan menggariskan dasar serta strategi
sosioekonomi yang dijajar semula untuk tempoh 2018-2020 dengan mengambil kira
keutamaan Kerajaan baharu berikutan Pilihanraya Umum ke-14. Kerajaan komited untuk
menambah baik tadbir urus dan ketelusan dalam memastikan kesejahteraan rakyat yang
lebih baik.
Dokumen KSP RMKe-11 terbahagi kepada dua bahagian dengan Bahagian I melaporkan
prestasi outcome terpilih, sasaran, strategi dan inisiatif sepanjang tempoh kajian
semula, 2016-2017. Sementara itu, Bahagian II melakarkan hala tuju ke arah Malaysia
yang lebih baik dalam tempoh akhir Rancangan, 2018-2020. Dalam hal ini, keutamaan
dan penekanan baharu berasaskan enam tonggak akan tertumpu kepada mereformasi
tadbir urus dan menambah baik penyampaian perkhidmatan awam, meningkatkan
pembangunan inklusif dan kesejahteraan, menuju ke arah pembangunan wilayah yang
seimbang, memperkasa modal insan, memastikan kemampanan alam sekitar dan
memperkukuh pertumbuhan ekonomi.
Perspektif Menyeluruh O-3
TONGGAK I
TONGGAK VI Mereformasi
Memperkukuh tadbir urus ke arah
meningkatkan
pertumbuhan ketelusan dan
ekonomi
contract
kecekapan
perkhidmatan
awam
Enam Tonggak
TONGGAK V Kajian Separuh TONGGAK II
Mempertingkat
kemampanan alam Penggal Memperkukuh
pembangunan
sekitar melalui
pertumbuhan Rancangan inklusif dan
kesejahteraan
hijau
Malaysia rakyat
Kesebelas
TONGGAK III
TONGGAK IV Menuju ke arah
Memperkasa modal pembangunan
insan wilayah yang
seimbang
O-4
Bahagian I:
Prestasi, 2016-2017
Dalam tempoh kajian semula, ekonomi negara mencatat secara positif kepada ekonomi melalui perdagangan global yang
pertumbuhan sederhana dengan sokongan permintaan dalam mengembang lebih kukuh dan pemulihan harga komoditi. Inflasi
negeri yang kukuh walaupun persekitaran global adalah mencabar. kekal terkawal pada kadar purata sebanyak 2.9% setahun sementara
Pertumbuhan ekonomi dan pelbagai program berpaksikan rakyat ekonomi terus berada dalam guna tenaga penuh. Akaun semasa
telah memberi manfaat dan meningkatkan kesejahteraan rakyat imbangan pembayaran terus mencatat lebihan meskipun semakin
dari segi pendapatan yang lebih tinggi, peluang pekerjaan yang mengecil.
lebih baik, penjagaan kesihatan yang lebih berkualiti, perumahan
mampu milik yang lebih banyak dan persekitaran hidup yang lebih Isu struktur ekonomi, termasuk kebergantungan kepada faktor
selamat. Walau bagaimanapun, ketidaksamaan sosioekonomi pengeluaran tradisional dan kurangnya tumpuan terhadap
merentas negeri, kadar pengangguran yang tinggi dalam kalangan produktiviti bagi memacu pertumbuhan terus memberi kesan
belia dan kos sara hidup yang meningkat merupakan antara kepada pengembangan ekonomi. Pelaburan lebih tertumpu kepada
beberapa isu yang menyebabkan pertumbuhan kurang dirasai oleh struktur fizikal berbanding jentera dan peralatan yang diperlukan
rakyat. Keadaan ini mengakibatkan objektif ke arah menjadi negara untuk melonjakkan keupayaan produktif ekonomi. Selain itu,
maju dan inklusif kurang bermakna. industri masih berada pada tahap rantaian nilai pengeluaran
yang rendah dan oleh itu tidak dapat mewujudkan lebih banyak
Pencapaian Ekonomi pekerjaan dalam kategori mahir. Di samping itu, ruang fiskal yang
kecil mengekang Kerajaan untuk membiayai program dan projek
Dalam tempoh kajian semula, ekonomi negara mencatat
pembangunan.
pertumbuhan purata sebanyak 5.1% setahun, berada dalam
sasaran asal antara 5% hingga 6%. Walaupun berhadapan dengan
persekitaran luar yang mencabar berikutan permintaan global yang Teras Strategik dan Pemacu
sederhana dan harga komoditi yang rendah, keluaran dalam negeri Perubahan
kasar (KDNK) pada tahun 2016 mencatat pertumbuhan sederhana
RMKe-11 mengandungi enam teras strategik dan enam pemacu
sebanyak 4.2% yang disokong oleh asas ekonomi yang kukuh.
perubahan bagi meneraju peralihan ke arah mencapai negara maju
Pertumbuhan terus mengukuh pada kadar 5.9% pada tahun 2017
dan inklusif. Teras strategik ini bertujuan untuk menangani cabaran
berikutan pemulihan ekonomi global serta didorong terutama oleh
dalam pembangunan sosial, ekonomi dan alam sekitar serta
permintaan dalam negeri dan pertumbuhan secara menyeluruh
mempercepat pertumbuhan ekonomi bagi memenuhi keperluan
dalam semua sektor ekonomi. Sektor luar turut menyumbang
rakyat. Teras strategik dan pemacu perubahan adalah seperti yang
ditunjukkan dalam Paparan I.
Paparan I
Teras Strategik dan Pemacu Perubahan
1 2 3 4 5 6
Memperkukuh Meningkatkan Meningkatkan Menuju Memperkukuh Merekayasa
inklusiviti kesejahteraan pembangunan pertumbuhan infrastruktur pertumbuhan
ke arah rakyat modal insan hijau bagi bagi ekonomi untuk
masyarakat untuk negara meningkatkan menyokong peningkatan
yang saksama maju kemampanan pertumbuhan kemakmuran
dan daya ekonomi
tahan
Pemacu Pemacu Pemacu Pemacu

Perubahan Perubahan Perubahan Perubahan
Meningkatkan Mengupayakan Melaksana Meningkatkan

taraf isi rumah Pendidikan dan pertumbuhan potensi
B40 ke arah Latihan Teknikal hijau produktiviti
masyarakat kelas dan Vokasional
menengah (TVET) yang Menjana
diterajui industri kekayaan
melalui inovasi
Melabur dalam
bandar berdaya
saing
O-6
Kajian Semula Teras Strategik
Teras 1 Teras 2
Teras 1, memperkukuh inklusiviti ke arah masyarakat yang Teras 2, meningkatkan kesejahteraan rakyat, menetapkan
saksama, bertujuan untuk memastikan semua kumpulan sasaran untuk meningkatkan taraf dan kualiti hidup
masyarakat mengambil bahagian dalam ekonomi dan rakyat tanpa mengira latar belakang sosioekonomi dan
memperoleh manfaat daripada kemakmuran ekonomi tanpa lokasi geografi. Dalam hal ini, tumpuan diberi untuk
mengira jantina, etnik, status sosioekonomi dan lokasi geografi. meningkatkan penjagaan kesihatan yang berkualiti,
Di bawah pendekatan pembangunan inklusif, teras ini memberi menyediakan perumahan mampu milik, melaksana pelbagai
penekanan kepada penyediaan peluang yang saksama kepada program pencegahan jenayah dan keselamatan jalan raya,
isi rumah untuk meningkatkan pendapatan dan kesejahteraan memupuk kesepaduan sosial dan perpaduan nasional serta
di samping menangani ketidaksamarataan pendapatan. Secara menggalakkan gaya hidup aktif. Penyediaan penjagaan
khusus, teras ini memberi tumpuan untuk meningkatkan kesihatan yang berkualiti dengan kos berpatutan telah
pendapatan kumpulan isi rumah berpendapatan 40% terendah meningkatkan tahap kesihatan dan kesejahteraan rakyat
(B40), memperkasa masyarakat, mentransformasi kawasan luar secara menyeluruh. Program perumahan mampu milik,
bandar, mempercepat pertumbuhan wilayah dan memperkukuh terutama perumahan awam, telah menyumbang kepada
Komuniti Ekonomi Bumiputera (BEC). Dalam tempoh kajian peningkatan pemilikan rumah dalam kalangan isi rumah
semula, ketidaksamarataan pendapatan secara keseluruhan miskin serta berpendapatan rendah dan sederhana.
terus berkurang berikutan peningkatan pendapatan bulanan isi Sementara itu, langkah pencegahan jenayah telah
rumah B40. Indeks Kesejahteraan Keluarga 2016 yang mengukur mengurangkan jenayah indeks dan meningkatkan persepsi
kesejahteraan keluarga bertambah baik, namun pada kadar yang rasa selamat. Inisiatif dan program untuk meningkatkan
sederhana. keselamatan jalan raya telah mengurangkan kadar
kemalangan.
Kualiti hidup masyarakat luar bandar telah dipertingkat melalui
penyediaan infrastruktur dan perkhidmatan asas serta peluang Pelbagai program telah dilaksana bagi memupuk kesepaduan
ekonomi yang bertambah baik. Usaha untuk mengurangkan sosial dan perpaduan nasional yang lebih baik dalam
ketidaksamaan antara wilayah telah menghasilkan kemasukan kalangan rakyat. Dalam hal ini, Sukan Asia Tenggara
pelaburan yang lebih tinggi dan mewujudkan lebih banyak (Sukan SEA) Kuala Lumpur 2017 telah menarik penyertaan
peluang pekerjaan di lima koridor ekonomi wilayah. Inisiatif dan lebih daripada 10,000 sukarelawan dan menyatukan
program bagi memperkukuh BEC telah meningkatkan penyertaan rakyat daripada semua lapisan masyarakat. Di samping itu,
Bumiputera dalam keusahawanan dan pekerjaan mahir. Di penyertaan masyarakat yang lebih meluas dalam pelbagai
sebalik kemajuan yang dicapai, masih wujud isu dan cabaran aktiviti sukan dan pencapaian yang membanggakan oleh atlet
dalam memperkukuh inklusiviti untuk rakyat. Isu dan cabaran kebangsaan pada peringkat antarabangsa telah mendorong
ini termasuk penyertaan ekonomi yang rendah dalam kalangan lebih ramai rakyat terlibat dalam sukan. Sementara itu, masih
isi rumah B40, pemilikan aset kewangan dan bukan kewangan wujud kebimbangan dalam meningkatkan kesejahteraan
Bumiputera yang terhad, pertambahan populasi yang semakin rakyat terutama kenaikan harga rumah, peningkatan beban
menua dan ketidaksamaan antara negeri dan wilayah serta penyakit, pertambahan penagih dadah baharu dan ancaman
kawasan bandar dan luar bandar. jenayah siber.
Teras 3 Teras 4
Teras 3, meningkatkan pembangunan modal insan untuk negara Teras 4, menuju ke arah pertumbuhan hijau bagi
maju, bertujuan untuk menghasilkan modal insan yang memiliki mempertingkat kemampanan dan daya tahan, memberi
pengetahuan, kemahiran dan sikap yang bersesuaian untuk berjaya tumpuan kepada kepentingan sumber asli dan kemampanan
dalam ekonomi global. Malaysia terus mencatat guna tenaga alam sekitar dalam memastikan pertumbuhan ekonomi yang
penuh dengan produktiviti buruh yang meningkat. Di samping berterusan dan daya tahan negara terhadap perubahan
itu, pengambilan pelajar dalam program Pendidikan dan Latihan
iklim dan bencana. Beberapa perundangan, dasar dan pelan
Teknikal dan Vokasional (TVET) telah meningkat berikutan usaha
tindakan baharu telah diperkenal manakala mekanisme
berterusan dalam mempromosi TVET menerusi pelbagai program
dan inisiatif. Sistem akreditasi yang diharmoni telah dibangun dan pembiayaan sedia ada diperkukuh untuk menyokong
disepadukan dalam Kerangka Kelayakan Malaysia yang disemak pelaksanaan inisiatif hijau. Di samping itu, usaha telah diambil
semula. Akta Pembangunan Sumber Manusia Berhad 2001 telah untuk menggalakkan penerimagunaan konsep penggunaan
dipinda untuk memperluas liputan kepada lebih banyak subsektor dan pengeluaran mampan (SCP) merentas sektor ekonomi
perkhidmatan, justeru meningkatkan jumlah pekerja yang layak termasuk pelaksanaan inisiatif perolehan hijau Kerajaan (GGP)
untuk menjalani latihan di bawah Tabung Pembangunan Sumber bagi merangsang pertumbuhan pasaran hijau.
Manusia. Sementara itu, enrolmen dalam pendidikan rendah,
menengah dan semua peringkat pengajian di institusi pendidikan Langkah mitigasi dan adaptasi terhadap perubahan iklim serta
tinggi (IPT) telah meningkat manakala lebih banyak universiti mengurangkan risiko bencana turut dilaksana. Jumlah kapasiti
awam telah diberi status autonomi, iaitu sebanyak 17 daripada 20
terpasang tenaga boleh baharu telah meningkat dalam tempoh
universiti awam.
kajian semula. Sementara itu, Malaysian Carbon Reduction and
Beberapa isu dan cabaran terus mengekang pembangunan modal Environmental Sustainability Tool telah diterima guna untuk
insan termasuk pewujudan pekerjaan yang tidak mencukupi menggalakkan pembinaan bangunan mesra alam. Penubuhan
dalam kategori mahir, kebergantungan terhadap pekerja asing Agensi Pengurusan Bencana Negara pula telah memperkukuh
berkemahiran rendah dan guna tenaga tidak penuh dalam pengurusan risiko bencana. Di samping itu, Dasar Kepelbagaian
kalangan siswazah. Sementara itu, lanskap TVET adalah tidak Biologi Kebangsaan, 2016-2025, telah dirangka untuk
bersepadu kerana program TVET ditawarkan oleh pelbagai institusi memastikan pemuliharaan dan penggunaan sumber secara
termasuk agensi di bawah kementerian yang berbeza, pusat mampan. Lebih banyak kawasan terestrial dan air daratan serta
pembangunan kemahiran negeri dan institusi swasta. Program pesisir pantai dan marin telah diwartakan sebagai kawasan
TVET yang ditawarkan pada kebiasaannya adalah hampir sama,
perlindungan. Walau bagaimanapun, beberapa isu dan cabaran
namun mempunyai dua standard akreditasi yang berbeza serta
masih perlu ditangani untuk terus mempercepat pertumbuhan
kurang bidang pengkhususan. Pada masa yang sama, prestasi
murid dalam dua penilaian pada peringkat antarabangsa, iaitu hijau. Isu dan cabaran ini termasuk berkaitan tadbir urus,
Trend in International Mathematics and Science Study (TIMSS) teknologi dan produk hijau yang terhad, kemerosotan sumber
dan Programme for International Students Assessment (PISA) yang asli serta isu berkaitan alam sekitar seperti pencemaran,
masih di bawah paras purata telah mencetuskan kebimbangan perubahan iklim dan risiko bencana.
terhadap kualiti pendidikan asas. Selain itu, aktiviti untuk
penyelidikan, pembangunan dan inovasi adalah tidak terselaras
dan berasingan akibat kurangnya kerjasama antara IPT awam dan
institusi penyelidikan serta industri.
O-8
Teras 5 Teras 6
Teras 5, memperkukuh infrastruktur bagi menyokong Teras 6, merekayasa pertumbuhan ekonomi untuk
pertumbuhan ekonomi, menyediakan asas untuk peningkatan kemakmuran, merangka strategi untuk
memperkukuh pengembangan ekonomi dan menyediakan mempercepat pertumbuhan ekonomi yang dipacu oleh aktiviti
persekitaran yang boleh menyokong pertumbuhan. bernilai tinggi dan berintensifkan pengetahuan. Sebahagian
besar sektor mencatat pertumbuhan dengan sektor pembuatan
Pelaburan yang besar dalam infrastruktur bertujuan untuk
mencapai kadar pertumbuhan melebihi sasaran. Pertumbuhan
memastikan akses yang lebih baik kepada perkhidmatan, ini disumbang terutama oleh subsektor elektrikal dan elektronik,
utiliti dan kemudahan asas. Pelaburan ini telah menyediakan kimia dan produk kimia serta kelengkapan pengangkutan.
sistem pengangkutan yang lebih bersepadu, meningkatkan Sementara itu, pertumbuhan dalam sektor perkhidmatan
kecekapan sektor logistik, menambah baik liputan dan kualiti didorong terutama oleh subsektor perdagangan borong dan
perkhidmatan jalur lebar serta memperluas akses kepada runcit berikutan sentimen pengguna dan keadaan pasaran
bekalan air bersih dan elektrik. Dua projek infrastruktur yang lebih baik. Pertumbuhan dalam sektor pembinaan
utama telah siap dalam tempoh kajian semula, iaitu Transit dipacu oleh pelaksanaan projek besar berkaitan petrokimia,
pengangkutan dan utiliti. Peningkatan produktiviti telah dicatat
Aliran Massa 1 (MRT 1) dan Transit Aliran Ringan 2 (LRT 2).
dalam sebilangan besar sektor, sebahagiannya disumbang
oleh penggunaan jentera baharu dan teknologi yang inovatif.
Fasiliti terapung gas asli cecair milik PETRONAS yang Walau bagaimanapun, ketidakstabilan harga komoditi global
terletak di luar pesisir pantai Bintulu, Sarawak telah serta keadaan cuaca yang tidak menentu telah menyebabkan
beroperasi pada tahun 2016 dan pembinaan Terminal pertumbuhan yang lebih perlahan dalam sektor pertanian.
Regasifikasi 2 di Pengerang, Johor yang siap pada tahun
2017 telah memperkukuh jaminan bekalan tenaga. Walau Dalam tempoh kajian semula, pertumbuhan nilai ditambah
bagaimanapun, pembangunan infrastruktur terus terjejas bagi perusahaan kecil dan sederhana (PKS) sebanyak 6.2%
adalah melebihi KDNK nasional sebanyak 5.1%. Pertumbuhan
disebabkan oleh isu dan cabaran, seperti kekurangan
ini sebahagian besar dipacu oleh subsektor perdagangan
penyelarasan dalam sektor pengangkutan dan tenaga serta borong dan runcit serta makanan dan minuman. PKS juga
kemampanan kewangan dalam perkhidmatan air dan syarat menyumbang secara positif kepada pertumbuhan guna tenaga
kawal selia berkaitan infrastruktur jalur lebar. Perkongsian dalam sektor perkhidmatan, pembuatan dan pembinaan. Walau
mod pengangkutan awam masih rendah meskipun bagaimanapun, sumbangan PKS kepada KDNK dan eksport kekal
rangkaian pengangkutan awam telah bertambah baik. rendah. Cabaran yang berterusan dalam sektor ekonomi seperti
Keadaan ini disebabkan, antara lain, oleh ketidakcukupan rangka kerja kawal selia yang rumit, produktiviti yang rendah,
ketersambungan batuan pertama dan terakhir serta sikap kebergantungan terhadap pekerja asing berkemahiran rendah
dan penerimagunaan teknologi yang rendah masih menjadi
masyarakat yang keberatan untuk beralih kepada mod
kebimbangan. Di samping itu, masih terdapat jurang dalam
pengangkutan awam. kemahiran khusus yang diperlukan oleh tenaga kerja untuk
memanfaatkan kemajuan teknologi. Usaha pengantarabangsaan
turut dikekang oleh kekurangan kefahaman mengenai pasaran
luar negara, jaringan kerjasama yang terhad dan ketidakupayaan
untuk bersaing.
Mentransformasi Perkhidmatan Awam dalam tempoh yang sama. Pendapatan purata bulanan isi rumah
B40 di bandar pula meningkat daripada RM2,928 kepada RM3,262
untuk Produktiviti sementara pendapatan bulanan penengah meningkat daripada
Selain daripada enam teras strategik, pelbagai program dan inisiatif RM3,095 kepada RM3,367. Pendapatan yang bertambah baik ini
telah dilaksana bagi menambah baik penyampaian perkhidmatan mencerminkan kejayaan keseluruhan bagi inisiatif yang diambil
awam melalui peluasan jangkauan perkhidmatan kepada rakyat. untuk meningkatkan pendapatan isi rumah B40.
Penekanan yang lebih diberi kepada usaha mentransformasi sektor
awam supaya lebih berpaksikan rakyat menerusi pendekatan Mengupayakan Pendidikan dan Latihan Teknikal dan Vokasional
keseluruhan kerajaan. Objektif penekanan ini adalah untuk yang diterajui industri. Institusi TVET daripada pelbagai
menjadikan perkhidmatan awam mempunyai struktur yang kejat kementerian telah bekerjasama dengan industri untuk memacu
dan dinamik, bakat yang kompeten, sistem pengurusan projek yang lebih banyak usaha sama dalam memastikan kualiti lepasan TVET.
berkesan dan pihak berkuasa tempatan yang cekap. Dalam hal ini, Sistem Latihan Dual Nasional yang menyediakan tempat latihan
perkhidmatan awam telah mengambil pendekatan yang kreatif berorientasikan industri telah memberi manfaat kepada 20,975
dan inovatif bagi meningkatkan kualiti dan keberkesanan sistem pelatih pada tahun 2017. Sistem akreditasi yang diharmoni
penyampaian pada semua peringkat. telah dibangunkan sebagai panduan yang jelas mengenai
laluan pendidikan dalam akademik dan TVET serta mewujudkan
Kemajuan telah dicatat dalam menambah baik penyampaian definisi seragam untuk TVET. Di samping itu, TVET Malaysia telah
perkhidmatan awam. Sorotan pencapaian utama termasuk dilancarkan untuk memperkemas pengurusan dan pelaksanaan
penggabungan 508 perkhidmatan pihak berkuasa pelesenan program TVET oleh pelbagai kementerian.
melalui gerbang tunggal portal MalaysiaBiz serta ketersediaan 174
aplikasi mudah alih bagi perkhidmatan kerajaan. Sementara itu, Melaksana pertumbuhan hijau. Inisiatif GGP telah dilaksana
252 skim perkhidmatan telah dirasionalisasi kepada 240 skim bagi oleh semua kementerian dan agensi pada tahun 2017 melibatkan
tujuan mewajarkan saiz perkhidmatan awam. Selain itu, ekspektasi 20 produk dan perkhidmatan. Nilai GGP meningkat daripada
komuniti juga dijadikan sebagai satu daripada indikator dalam RM137.7 juta pada tahun 2016 kepada RM286.3 juta pada tahun
Sistem Penarafan Bintang Pihak Berkuasa Tempatan (SPB-PBT) bagi 2017. Di samping itu, sukuk hijau pertama dengan nilai terbitan
menunjukkan usaha pihak berkuasa tempatan dalam memenuhi permulaan sebanyak RM250 juta telah dilancarkan pada tahun
keperluan rakyat. Walaupun terdapat kemajuan, masih wujud 2017 dan diikuti dengan terbitan tambahan sebanyak RM1 bilion.
beberapa isu yang perlu ditangani berkaitan dengan ketelusan, Sementara itu, kadar kitar semula sisa isi rumah meningkat
integriti dan akauntabiliti serta harapan rakyat yang lebih tinggi daripada 15.7% pada tahun 2015 kepada 24.6% pada tahun 2017.
terhadap kualiti perkhidmatan awam. Roadmap for System of Environmental-Economic Accounting, 2016-
2020 juga telah dirangka untuk mengukur keberkesanan dasar
Kajian Semula Pemacu Perubahan pembangunan terutama daripada segi penggunaan sumber asli.
Meningkatkan taraf isi rumah B40 ke arah masyarakat kelas Kajian Awal Pengurusan Permintaan Tenaga telah siap pada tahun
menengah. Pendapatan purata bulanan isi rumah B40 telah 2017 dan dijadikan sebagai panduan bagi penyediaan pelan induk
meningkat daripada RM2,537 pada tahun 2014 kepada RM2,848 pengurusan permintaan tenaga yang menyeluruh. Pelan induk ini
pada tahun 2016 manakala pendapatan penengah isi rumah akan merangkumi keseluruhan spektrum sektor tenaga termasuk
meningkat daripada RM2,629 kepada RM3,000. Dari segi strata, tenaga elektrik dan termal serta penggunaan tenaga dalam sektor
pendapatan purata bulanan isi rumah B40 di luar bandar meningkat pengangkutan.
daripada RM1,760 kepada RM1,969 sementara pendapatan
bulanan penengah meningkat daripada RM1,797 kepada RM2,012
O-10
Meningkatkan potensi produktiviti. Blueprint Produktiviti Malaysia Melabur dalam bandar berdaya saing. Kajian Pelan Induk Daya
telah dilancarkan pada tahun 2017 untuk melonjakkan produktiviti Saing Bandar yang dilaksana bagi empat bandar utama iaitu
nasional. Blueprint tersebut mengandungi strategi yang menyeluruh Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur, Johor Bahru, Kuching dan Kota
dan pelan tindakan terperinci dengan sasaran dan garis masa Kinabalu berada pada pelbagai peringkat pelaksanaan. Pada masa
yang spesifik bagi pelaksanaan inisiatif produktiviti pada peringkat yang sama, beberapa inisiatif telah dilaksana untuk meningkatkan
nasional, sektor dan perusahaan. Dalam tempoh kajian semula, daya saing bandar utama termasuk penyediaan pengangkutan
produktiviti pelbagai faktor menyumbang sebanyak 37.8% kepada awam yang lebih baik, pembinaan lebih banyak perumahan
pertumbuhan ekonomi, lebih rendah daripada sasaran 40% tetapi mampu milik, peluasan inisiatif pendigitalan dan penambahbaikan
lebih baik berbanding 23.7% dalam tempoh Rancangan Malaysia pengurusan sisa. Inisiatif ini akan meningkatkan lagi daya huni dan
Kesepuluh. Produktiviti buruh negara telah meningkat daripada merangsang pertumbuhan ekonomi di bandar tersebut.
RM75,634 bagi setiap pekerja pada tahun 2015 kepada RM81,268
pada tahun 2017, menunjukkan pertumbuhan purata sebanyak
3.7% setahun. Peningkatan tersebut dipacu oleh intensiti modal Agenda 2030 bagi Pembangunan
yang lebih tinggi dalam ekonomi, menyebabkan pertumbuhan guna
tenaga yang lebih rendah khususnya dalam kategori separuh mahir Mampan
dan berkemahiran rendah. Malaysia sentiasa menerima pakai pembangunan mampan dalam
agenda nasional. Dalam hal ini, komitmen kepada Agenda 2030
Menjana kekayaan melalui inovasi. Pelbagai inisiatif telah bagi Pembangunan Mampan (Agenda 2030) telah dijajarkan
dilaksana untuk menggalakkan inovasi pada peringkat perusahaan dengan strategi dan inisiatif RMKe-11 bagi menyokong Matlamat
dan masyarakat. Inovasi pada peringkat perusahaan memberi Pembangunan Mampan (SDG). Fasa pertama pelan hala tuju
tumpuan kepada usaha meningkatkan penyelidikan berasaskan sedang dibangunkan untuk menyediakan panduan bagi kelancaran
permintaan terutama melalui kerjasama industri dengan akademia pelaksanaan 17 SDG. Pelan hala tuju tersebut mengambil kira
serta penyediaan insentif dalam bentuk geran separa untuk kapasiti dan keupayaan negara dalam mencapai matlamat dan
membantu syarikat tempatan meningkatkan inovasi dan daya saing. sasaran yang ditetapkan dalam Agenda 2030. Penjajaran SDG
Dalam tempoh kajian semula, kerjasama melalui pelbagai perantara kepada teras RMKe-11 adalah seperti yang ditunjukkan dalam
memberi manfaat kepada 1,196 syarikat manakala penyediaan Kotak I.
Dana Pengkomersialan Penyelidikan dan Pembangunan dan
Dana Perolehan Teknologi memberi manfaat kepada 74 syarikat.
Sementara itu, inovasi pada peringkat masyarakat telah dipertingkat
melalui pendekatan keseluruhan masyarakat dengan pelaksanaan
164 projek inovasi sosial dan pengenalan model pembiayaan sosial.
Kotak I
Penjajaran SDG kepada Teras Strategik Rancangan Malaysia Kesebelas
Memperkukuh Meningkatkan Meningkatkan Menuju ke arah Memperkukuh Merekayasa Mentransformasi

inklusiviti arah kesejahteraan pembangunan pertumbuhan infrastruktur pertumbuhan perkhidmatan
masyarakat yang rakyat modal insan hijau bagi bagi menyokong ekonomi untuk awam untuk
saksama untuk negara meningkatkan pertumbuhan peningkatan produktiviti
maju kemampanan ekonomi kemakmuran
dan daya tahan
Matlamat Pembangunan Mampan

O-12
O-
Bahagian II:
Prestasi ekonomi pada peringkat makro adalah baik dalam tempoh akan diteruskan serentak dengan aspek kualitatif melalui pelbagai
kajian semula. Namun, ketidaksamaan merentas negeri dan tahap tonggak dasar yang berkaitan bagi memastikan pertumbuhan
pendapatan yang rendah dalam kalangan isi rumah B40 serta isu ekonomi yang inklusif.
struktur dalam ekonomi yang berpanjangan masih berterusan.
Walaupun kadar inflasi secara relatif adalah rendah, kos sara Berdasarkan sasaran pertumbuhan ekonomi tersebut, pendapatan
hidup semakin meningkat dan terus membebankan isi rumah B40. per kapita dijangka mencecah RM47,720 atau AS$11,700 pada
Kadar pengangguran dalam kalangan belia adalah tinggi secara tahun 2020, iaitu di bawah anggaran paras pendapatan minimum
relatif walaupun negara mencapai guna tenaga penuh. Dari segi negara berpendapatan tinggi. Malaysia dijangka akan melepasi
struktur, kebanyakan industri masih berada pada tahap yang rendah paras ini menjelang tahun 2024. Namun begitu, matlamat untuk
dalam rantaian nilai pengeluaran walaupun pelbagai insentif telah menjadi negara maju dan inklusif bukan sekadar mencapai status
disediakan, seterusnya mengehadkan pewujudan pekerjaan dalam berpendapatan tinggi kerana pencapaian ini perlu diiringi dengan
kategori mahir. Keadaan ini bertambah teruk berikutan akses kuasa beli rakyat yang lebih tinggi. Pada masa yang sama, aspirasi
yang mudah kepada pekerja asing berkemahiran rendah yang untuk menjadi negara maju memerlukan Malaysia turut maju dalam
menghalang industri beralih kepada intensif modal dan seterusnya pelbagai dimensi lain, seperti ekonomi, politik, budaya, psikologi,
menjejaskan pertumbuhan upah. rohani dan sosial.
Cabaran ini, antara lain telah memberi kesan kepada kuasa beli dan Reformasi fiskal dan tadbir urus serta merta adalah penting untuk
kesejahteraan rakyat serta menjejaskan usaha ke arah mencapai mengukuhkan lagi kedudukan fiskal Kerajaan dan menguntukkan
negara maju dan inklusif. Keadaan ini bertambah serius dengan lebih banyak sumber bagi meningkatkan pembangunan
pendedahan amalan fiskal yang tidak teratur, tuduhan rasuah sosioekonomi negara. Pelaksanaan segera reformasi ini adalah perlu
dan isu lain mengenai tadbir urus yang berlaku dalam Kerajaan untuk memastikan kemampanan ekonomi. Walau bagaimanapun,
terdahulu. Di samping itu, data rasmi terdahulu mengenai hutang langkah dasar berstruktur serta program dan projek pembangunan
awam yang tidak mengambil kira liabiliti luar jangka dan komitmen berimpak tinggi akan terus dilaksana melalui kaedah yang lebih
daripada pajakan kewangan, tidak menggambarkan tanggungan telus dan mampan.
kewangan Kerajaan Persekutuan secara menyeluruh. Keadaan
ini telah mengakibatkan defisit kepercayaan terhadap Kerajaan Tonggak Dasar
terdahulu.
Dalam mengorak langkah ke hadapan dan mengambil kira
keperluan untuk bertindak balas dengan berkesan kepada
Prospek Ekonomi Makro cabaran global serta memenuhi aspirasi Kerajaan baharu, enam
Dalam melangkah ke hadapan, keutamaan dasar akan mengimbangi tonggak telah dikenal pasti bagi meletakkan negara pada landasan
objektif pengukuhan fiskal dan memastikan pertumbuhan inklusif. yang betul ke arah matlamat tersebut. Enam tonggak ini akan
KDNK disasarkan berkembang antara 4.5% hingga 5.5% setahun menyediakan tumpuan pembangunan yang baharu dengan 19
dalam tempoh akhir Rancangan, 2018-2020. Pertumbuhan ini bidang keutamaan dan 66 strategi sejajar dengan hala tuju baharu
akan dipacu oleh peningkatan produktiviti dan permintaan dalam Kerajaan untuk terus melonjakkan pertumbuhan ekonomi. Enam
negeri yang mampan seperti ditunjukkan dalam matlamat pelbagai tonggak tersebut adalah seperti yang ditunjukkan dalam
dimensi peringkat makro yang disemak semula. Matlamat tersebut Paparan II.
Paparan II
Enam Tonggak Kajian Separuh Penggal, Rancangan Malaysia Kesebelas
Tonggak I Tonggak II Tonggak III

Mereformasi tadbir urus Memperkukuh pembangunan Menuju ke arah
ke arah meningkatkan inklusif dan kesejahteraan pembangunan wilayah
ketelusan dan kecekapan rakyat yang seimbang
perkhidmatan awam
4 Bidang Keutamaan 2 Bidang Keutamaan 3 Bidang Keutamaan
12 Strategi 9 Strategi 12 Strategi
Tonggak IV Tonggak V Tonggak VI

Memperkasa modal insan Mempertingkat kemampanan Memperkukuh
alam sekitar melalui pertumbuhan ekonomi
pertumbuhan hijau
4 Bidang Keutamaan 3 Bidang Keutamaan 3 Bidang Keutamaan

11 Strategi 9 Strategi 13 Strategi
O-14
Matlamat Pelbagai Dimensi, 2018-2020 : Sasaran Dipinda dengan Keutamaan dan

Penekanan Baharu
Matlamat diperkukuhkan dengan aspek kualitatif melalui tonggak berkaitan
KDNK berkembang ...dengan jurang pembangunan Tonggak III: Menuju ke

sebanyak 4.5-5.5% setahun antara negeri berkurang arah Pembangunan
bagi tempoh 2018-2020 Wilayah yang Seimbang
Produktiviti buruh meningkat kepada ...dengan jurang produktiviti Tonggak VI: Memperkukuh
RM88,450 pada tahun 2020 antara industri mengecil Pertumbuhan Ekonomi
daripada RM81,268 pada tahun
2017
PNK per kapita meningkat kepada ...dengan jurang Tonggak II: Tonggak III:
RM47,720 pada tahun 2020 pendapatan antara Memperkukuh Menuju ke arah
daripada RM41,093 pada tahun negeri berkurang Pembangunan Inklusif Pembangunan
2017 dan kuasa beli dan Kesejahteraan Wilayah yang
rakyat yang lebih Rakyat Seimbang
tinggi
Pampasan pekerja (CE) kepada KDNK ...dengan CE bagi Tonggak IV: Memperkasa
meningkat kepada 38% pada tahun 2020 sektor pertanian dan Modal Insan
daripada 35.2% pada tahun 2017 perkhidmatan
meningkat
Pendapatan purata bulanan isi rumah

meningkat kepada RM8,960 pada tahun 2020 ...dengan pendapatan isi Tonggak II: Memperkukuh
rumah B40 meningkat secara Pembangunan Inklusif dan
daripada RM6,958 pada tahun 2016 Kesejahteraan Rakyat
pantas dan mampan
Indeks Kesejahteraan
Rakyat Malaysia
meningkat sebanyak 1.7% Tonggak II: Memperkukuh
setahun bagi tempoh Pembangunan Inklusif dan
2018-2020 ...dengan aspek sosial dan Kesejahteraan Rakyat
ekonomi yang lebih seimbang
Ringkasan Strategi Ekonomi Makro, Rancangan Malaysia Kesebelas, 2016-2020

Strategi utama ekonomi makro disesuaikan untuk mengambil kira perkembangan baharu
Mengukuhkan kerjasama antara kerajaan, industri dan akademia bagi memastikan penawaran bakat yang
sedia untuk industri adalah mencukupi
Menggalakkan pendigitalan operasi perniagaan dan penerimagunaan teknologi secara lebih meluas untuk
Memacu produktiviti pada peringkat
mengambil manfaat daripada 4IR
nasional, sektor dan perusahaan bagi
memastikan pertumbuhan yang mampan Mempercepat pelaksanaan reformasi kawal selia bagi memudah cara urusan menjalankan perniagaan
dan inklusif
Melaksana inisiatif produktiviti pada peringkat sektor dengan penubuhan sembilan Nexus Produktiviti
Merangka intervensi yang sistematik dan berstruktur pada peringkat perusahaan melalui program
produktiviti perusahaan serta perantara R&D sedia ada
Menjalankan kajian semula yang menyeluruh ke atas dasar pelaburan meliputi insentif dan struktur cukai
Menggalakkan pelaburan berkualiti bagi Manambah baik pengurusan semua insentif pelaburan sedia ada bagi mengoptimum sumber
meneraju pertumbuhan ekonomi
Menggalakkan pelaburan dalam teknologi berkaitan Industri 4.0 bagi mengurangkan jurang dalam sektor
pembuatan
Menggalakkan pendigitalan dan inovasi bagi merangsang pertumbuhan

Memberi tumpuan kepada perkhidmatan berintensif pengetahuan untuk mengembangkan sektor
perkhidmatan moden
Melaksana inisiatif untuk beralih kepada Mencergaskan sektor pembuatan ke arah menghasilkan produk yang lebih kompleks dan pelbagai
rantaian nilai yang lebih tinggi
Memodenkan pertanian dengan mempercepat penerimagunaan teknologi pertanian dan menggalakkan
pendekatan berasaskan kluster melalui integrasi menegak rantaian bekalan bagi tanaman terpilih
Memupuk amalan mampan dan meningkatkan kandungan pengetahuan untuk mentransformasi sektor
pembinaan
Menambah baik ekosistem eksport

Meningkatkan rantaian nilai produk eksport
Mengukuhkan eksport dan mengurus
import untuk menambah baik imbangan Mempergiat pengantarabangsaan dalam sektor perkhidmatan
pembayaran
Menggalakkan lebih banyak penggunaan input tempatan dalam projek infrastruktur utama
Menjadualkan import barang modal yang bernilai tinggi (lumpy) untuk tempoh yang lebih panjang
Meningkatkan hasil daripada cukai tidak langsung dan hasil bukan cukai
Memberi penekanan kepada langkah Memaksimum pemulihan kos aset Kerajaan

pengukuhan fiskal untuk memastikan Mengoptimum dan merasionalisasi perbelanjaan untuk mengimbangkan pertumbuhan ekonomi dan
kemampanan dalam jangka sederhana pengukuhan fiskal
Menambah baik sistem pengurusan hutang awam
O-16
Tonggak I: awam pada semua peringkat adalah mereformasi institusi sektor

awam, memperkemas semula perkhidmatan yang disediakan dan
Mereformasi Tadbir Urus ke arah memperkasa pihak berkuasa tempatan. Kerajaan akan mewujudkan
Meningkatkan Ketelusan dan sistem tadbir urus yang bersih, cekap dan amanah yang diterapkan
Kecekapan Perkhidmatan Awam dengan integriti dan keterbukaan serta dilengkapi dengan
keupayaan tertinggi dalam menyampaikan perkhidmatan awam
Satu daripada bidang tumpuan utama KSP adalah untuk menambah yang terbaik untuk negara.
baik tadbir urus serta mendukung akauntabiliti dan ketelusan dalam
pentadbiran Kerajaan. Langkah yang tegas dan berkesan akan
dilaksana untuk memacu agenda reformasi ke arah memperkukuh
Tonggak II:
mekanisme semak dan imbang pada semua peringkat bagi Memperkukuh Pembangunan
mengembalikan semula kepercayaan dan keyakinan rakyat. Dalam Inklusif dan Kesejahteraan
hal ini, inisiatif yang berkaitan dengan empat bidang keutamaan
akan dilaksana iaitu menambah baik tadbir urus pada semua
Rakyat
peringkat, meningkatkan integriti dan akauntabiliti, menguat kuasa Pelaksanaan pembangunan inklusif akan diperkukuh bagi
pengurusan kewangan awam yang berhemat dan memperkukuh meningkatkan kemakmuran dan kesejahteraan rakyat Malaysia.
penyampaian perkhidmatan awam. Berasaskan penekanan kepada pertumbuhan dengan ekuiti,
pelaksanaan ini akan menyediakan peluang yang saksama bagi
Bidang Keutamaan dan Strategi membolehkan rakyat turut serta dan mendapat manfaat daripada
pertumbuhan ekonomi dan pembangunan inklusif. Sementara itu,
Tadbir urus pada semua peringkat akan ditambah baik melalui
usaha akan dipergiat untuk meningkatkan kesejahteraan rakyat
penguatkuasaan tegas doktrin pengasingan kuasa antara eksekutif,
melalui pelbagai langkah. Matlamat ini akan dicapai melalui
perundangan dan kehakiman seperti yang termaktub dalam
dua bidang keutamaan, iaitu memperkukuh inklusiviti ke arah
Perlembagaan Persekutuan. Penambahbaikan ini akan dapat dicapai
masyarakat yang saksama dan meningkatkan kesejahteraan untuk
melalui pelaksanaan tiga strategi utama, iaitu memperkukuh
semua.
mekanisme semak dan imbang, menambah baik hubungan antara
Kerajaan Persekutuan, kerajaan negeri dan kerajaan tempatan
serta mereformasi sistem politik. Sementara itu, integriti dan
Bidang Keutamaan dan Strategi
akauntabiliti akan ditingkatkan pada semua peringkat bagi Peningkatan pendapatan dan kuasa beli isi rumah B40 adalah
mengembalikan keyakinan terhadap ekonomi dan pentadbiran. penting bagi menambah baik kualiti hidup dan daya tahan
Dalam hal ini, usaha akan diambil untuk memperkukuh agenda serta mengurangkan ketidaksamarataan pendapatan secara
pencegahan rasuah, meningkatkan ketelusan serta memupuk nilai keseluruhan. Dalam hal ini, program peningkatan pendapatan
murni dan amalan kerja beretika. serta penyediaan keperluan asas akan terus diberikan kepada
kumpulan isi rumah miskin dan berpendapatan rendah. Usaha
Kewangan awam akan terus diperkukuh dengan menguatkuasakan juga akan dipergiat bagi meningkatkan kapasiti dan keupayaan isi
pelaksanaan pengurusan secara berhemat. Bidang keutamaan rumah B40 untuk menambah baik kebolehpasaran dan produktiviti
ini akan dilaksana dengan mempertingkat sistem belanjawan, serta menggalakkan keusahawanan. Inisiatif utama termasuk
menambah baik pengurusan perolehan serta memperkukuh rangka meningkatkan akses kepada pendidikan dan latihan kemahiran
kerja pengurusan prestasi, pemantauan dan penilaian. Di samping yang berkualiti pada semua peringkat, menyediakan program
itu, usaha ke arah mentransformasi perkhidmatan awam yang pembangunan keusahawanan yang menyeluruh dan bersepadu
lebih berpaksikan rakyat akan dipergiat. Strategi utama yang telah serta menggalakkan penerimagunaan teknologi moden dan amalan
dikenal pasti bagi menambah baik penyampaian perkhidmatan terbaik.
Tonggak I: Mereformasi Tadbir Urus ke arah Meningkatkan Ketelusan dan Kecekapan

Perkhidmatan Awam
Bidang Keutamaan A Bidang Keutamaan B

Menambah baik tadbir urus pada Meningkatkan
semua peringkat integriti dan akauntabiliti
Strategi A1 Strategi B1
Memperkukuh mekanisme semak dan imbang Memperkukuh agenda pencegahan rasuah
Menambah baik hubungan antara Kerajaan Persekutuan, Meningkatkan ketelusan
kerajaan negeri dan kerajaan tempatan Strategi B3
Strategi A3 Memupuk nilai murni dan
Mereformasi sistem politik amalan kerja beretika
Bidang Keutamaan C Bidang Keutamaan D

Menguatkuasakan pelaksanaan Memperkukuh penyampaian
pengurusan kewangan awam perkhidmatan awam
secara berhemat
Strategi D1
Strategi C1 Mereformasi institusi sektor awam
Mempertingkat sistem belanjawan Strategi D2
Strategi C2 Memperkemas semula perkhidmatan
Menambah baik pengurusan perolehan yang disediakan
Strategi C3 Strategi D3
Memperkukuh rangka kerja pengurusan Memperkasa pihak berkuasa
prestasi, pemantauan dan penilaian tempatan
O-18
Tonggak II: Memperkukuh Pembangunan Inklusif dan Kesejahteraan Rakyat
Strategi A2 Strategi A3
Memperkukuh Komuniti Memperkasa kumpulan
Ekonomi Bumiputera minoriti
(BEC)
Strategi A4
Strategi A1
Meningkatkan
BIDANG Menangani
pendapatan dan KEUTAMAAN A keperluan
kumpulan sasar
kuasa beli isi Memperkukuh inklusiviti ke
rumah B40 khusus
arah masyarakat yang saksama
BIDANG
Strategi
B1
KEUTAMAAN B Strategi
B5
Meningkatkan Menggalakkan
Meningkatkan
kuasa beli
kesejahteraan nilai murni dan
rakyat rakyat gaya hidup
aktif
Strategi B2
Menyediakan Strategi B4
perumahan Strategi B3 Menjadikan
mampu Memperkukuh negara lebih
milik dan sistem penyampaian selamat dan
berkualiti penjagaan kesihatan terjamin
Strategi untuk membangunkan BEC yang berdaya tahan dan Sistem penyampaian penjagaan kesihatan akan dipertingkat dengan
mampan akan diteruskan bagi meningkatkan penglibatan mewujudkan sistem kesihatan yang mampan, mengoptimum
Bumiputera dalam ekonomi. Langkah utama termasuk sumber kewangan, memperkukuh kesihatan penduduk dan
meningkatkan kebolehpasaran Bumiputera dalam pekerjaan mempererat kerjasama dalam kalangan pihak berkepentingan.
berpendapatan tinggi, meningkatkan kawalan efektif dan Usaha juga akan ditumpu dalam mewujudkan negara yang lebih
kemampanan pemilikan korporat Bumiputera serta membangunkan selamat dan terjamin dengan memperkukuh agensi penguatkuasaan
PKS yang berdaya tahan dan mampu menembusi pasaran global. dan keselamatan serta mempergiat usaha pencegahan jenayah.
Sementara itu, program khas akan dilaksana bagi Orang Asli, Anak Sementara itu, inisiatif akan diteruskan untuk memupuk nilai murni
Negeri Sabah dan Bumiputera Sarawak di kawasan luar bandar dan bagi mewujudkan masyarakat Malaysia yang progresif dan bersatu.
Dalam membentuk identiti Malaysia, usaha dan inisiatif akan terus
pedalaman serta kumpulan tertentu dalam kalangan masyarakat
diperkukuh untuk mengekalkan kepelbagaian budaya masyarakat.
India dan Cina untuk membangunkan potensi ekonomi dan
Tambahan lagi, keutamaan akan diberi dalam mewujudkan
membasmi kemiskinan.
masyarakat yang harmoni dan makmur dengan mengukuh integrasi
sosial dan menggalak perpaduan nasional. Pada masa yang sama,
Kesejahteraan komuniti akan dipertingkat dengan menangani
sukan akan terus menjadi salah satu platform dalam menggalakkan
keperluan golongan sasar khusus, iaitu kanak-kanak, belia, wanita,
gaya hidup aktif serta menyatupadukan rakyat bagi meningkatkan
warga emas, orang kurang upaya (OKU) dan keluarga. Tumpuan kesejahteraan masyarakat. Sementara itu, pendekatan baharu
yang lebih mendalam akan diberi bagi menyokong keperluan dan keseluruhan sukan akan diterima pakai dalam merangka pelan hala
kepentingan serta memupuk potensi kanak-kanak. Di samping tuju sukan nasional bagi menggalakkan kecemerlangan bersukan.
itu, kebolehcapaian kepada latihan kepimpinan dan kemahiran
serta peluang pekerjaan dan keusahawanan bagi golongan belia
akan dipertingkat. Sementara itu, penyediaan sistem sokongan Tonggak III:
bersepadu dan pembangunan persekitaran yang kondusif akan Menuju ke arah Pembangunan
ditambah baik bagi meningkatkan penyertaan wanita, warga
emas dan OKU dalam aktiviti ekonomi dan kemasyarakatan serta Wilayah yang Seimbang
memastikan kesejahteraan dan daya tahan keluarga. Usaha akan dipergiat untuk menangani ketidakseimbangan
pembangunan dalam kalangan enam wilayah iaitu Utara,
Kesejahteraan rakyat kekal sebagai keutamaan tertinggi dalam Timur, Tengah, Selatan, Sabah dan Sarawak bagi menggalakkan
merealisasi pendekatan pembangunan seimbang. Ke arah ini, pertumbuhan yang saksama dan meningkatkan kesejahteraan
usaha akan ditumpu bagi meningkatkan kuasa beli, menyediakan rakyat. Tumpuan akan diberi bagi meningkatkan aktiviti ekonomi
perumahan mampu milik dan berkualiti, memperkukuh sistem terutama di kawasan kurang membangun dalam negeri dan wilayah
serta mengurangkan jurang pembangunan antara bandar dan luar
penyampaian penjagaan kesihatan, menjadikan negara lebih
bandar. Di samping itu, bandar utama dan kawasan pertumbuhan
selamat dan terjamin serta menggalakkan nilai murni dan gaya
yang dikenal pasti akan dimanfaatkan untuk mempercepat
hidup aktif. Penguatkuasaan bagi membendung manipulasi bekalan
pertumbuhan ekonomi. Kerjasama antara negeri akan terus
dan harga akan dipergiat manakala lebih banyak ruang yang
dipertingkat bagi memastikan pembangunan wilayah yang
menawarkan barangan dan perkhidmatan pada harga patut akan
seimbang. Pada masa yang sama, kerjasama serantau ASEAN akan
disediakan bagi menangani peningkatan kos sara hidup. Program
dipergiat bagi mempercepat dan memudah cara aktiviti ekonomi di
perumahan akan diteruskan melalui penyediaan perumahan kawasan sempadan. Justeru, tiga bidang keutamaan telah dikenal
mampu milik dan berkualiti kepada isi rumah miskin serta pasti untuk mencapai pembangunan wilayah yang seimbang, iaitu
berpendapatan rendah dan sederhana. memperkukuh pembangunan ekonomi wilayah, merapatkan jurang
pembangunan antara bandar dan luar bandar serta mempercepat
pembangunan di Sabah dan Sarawak.
O-20
Bidang Keutamaan dan Strategi peluang pekerjaan untuk menambah baik taraf hidup manakala
pembangunan tanah adat di Sabah dan Sarawak akan dipertingkat
Langkah akan dilaksana untuk mempercepat pertumbuhan ekonomi
untuk menjana pendapatan isi rumah B40 dan membasmi
serta menangani ketidakseimbangan antara dan dalam wilayah bagi
kemiskinan.
menuju ke arah pembangunan wilayah yang seimbang. Langkah
ini termasuk memperkukuh dan memperkemas perancangan
pembangunan negeri dan wilayah untuk merangsang pembangunan Tonggak IV:
ekonomi dalam menggalakkan pertumbuhan seimbang. Usaha Memperkasa Modal Insan
juga akan dipergiat untuk memoden dan mempelbagai asas Pembangunan modal insan akan terus menjadi keutamaan untuk
ekonomi bagi pertumbuhan ekonomi yang rancak dan dinamik. Di memperkasa tenaga kerja dalam menyokong pertumbuhan
samping itu, bandar utama akan dimanfaatkan sebagai pemangkin ekonomi. Tumpuan akan diberi untuk mewujudkan modal insan
bagi menarik pelaburan dan perdagangan serta meningkatkan yang berkemahiran, berpengetahuan dan inovatif bagi memenuhi
ketersambungan dengan kawasan luar bandar dan pinggir bandar. keperluan industri. Inisiatif pembangunan modal insan akan
Sementara itu, kerjasama serantau ASEAN akan dipergiat untuk menyediakan peluang untuk pekerjaan yang berkualiti serta
mempercepat dan memudah cara pembangunan ekonomi di memastikan akses kepada pendidikan dan latihan berkualiti ke
zon ekonomi khas serta meningkatkan ketersambungan bagi arah membina negara yang lebih inklusif, saksama dan makmur.
menggalakkan aktiviti pelancongan dan perdagangan. Inisiatif ini akan dilaksana melalui empat bidang keutamaan, iaitu
mereformasi pasaran buruh, menambah baik kecekapan dan
Infrastruktur luar bandar akan dipertingkat untuk memacu aktiviti produktiviti buruh, meningkatkan akses kepada pendidikan dan
sosioekonomi dalam usaha merapatkan jurang antara bandar latihan yang berkualiti serta memupuk jalinan industri-akademia
dan luar bandar. Hubung kait antara bandar dan luar bandar yang lebih kukuh.
juga akan ditambah baik untuk menggalakkan integrasi ekonomi
yang lebih baik dan memperluas perkhidmatan ke kawasan luar
bandar. Di samping itu, aktiviti ekonomi setempat di luar bandar
Bidang Keutamaan dan Strategi
akan diwujudkan untuk menjana pendapatan serta meningkatkan Kerajaan akan mempergiat usaha dalam menangani isu pewujudan
peluang pekerjaan dan perniagaan bagi masyarakat luar bandar. pekerjaan mahir yang tidak mencukupi, pertumbuhan gaji yang
Dalam hal ini, pembangunan mampan dan bersepadu di kawasan rendah, kadar pengangguran yang tinggi dalam kalangan belia
luar bandar akan merapatkan jurang pembangunan antara negeri dan guna tenaga tidak penuh dalam kalangan siswazah serta
dan wilayah. ketidakpadanan kemahiran. Beberapa inisiatif akan dilaksana
untuk mewujudkan lebih banyak pekerjaan mahir, mengenal
Pembangunan di wilayah Sabah dan Sarawak akan terus menjadi pasti kemahiran kritikal dan menangani kekurangan tenaga kerja
keutamaan dengan tumpuan diberi kepada pengukuhan mahir serta meningkatkan gaji dan upah supaya setimpal dengan
pembangunan inklusif dan saksama untuk memberi manfaat kepada tahap produktiviti. Usaha juga akan diambil untuk mengurangkan
rakyat. Usaha berterusan untuk mengembangkan aktiviti ekonomi kebergantungan kepada pekerja asing dengan menggalakkan lebih
di Sabah dan Sarawak akan dilaksana dengan memanfaatkan banyak automasi dan mengawal selia bilangan pekerja asing dengan
sumber kekayaan dan bidang terpilih melalui pelaksanaan pelbagai ketat melalui pengenalan kepada sistem levi berperingkat. Di
strategi. Pertumbuhan ekonomi dan perancangan pembangunan samping itu, kecekapan dan produktiviti buruh akan ditambah baik
akan dipergiat untuk mempercepat pembangunan di kawasan dengan memperkukuh hak pekerja untuk memperbaiki keadaan
kurang membangun. Usaha akan diteruskan untuk menambah kerja serta meningkatkan penyertaan wanita dalam tenaga buruh
baik ketersambungan dan akses kepada infrastruktur, ameniti dan bagi memperluas kumpulan bakat.
perkhidmatan asas. Tumpuan juga akan diberi kepada peningkatan
Usaha yang berterusan akan dilaksana dalam memastikan akses Bidang Keutamaan dan Strategi
kepada pendidikan dan latihan berkualiti yang saksama dan inklusif.
Struktur tadbir urus yang dipertingkat akan memudah cara
Pelajar akan dilengkapkan dengan pengetahuan dan pelbagai
peralihan ke arah pertumbuhan hijau dan membolehkan
kemahiran pada setiap peringkat pendidikan untuk meningkatkan
pengurusan sumber yang lebih baik. Oleh itu, usaha untuk
kebolehpasaran. Keutamaan akan diberi untuk meningkatkan
memperkukuh tadbir urus alam sekitar melalui strategi utama akan
kualiti pendidikan bagi menambah baik outcome murid dalam
dilaksana dalam tempoh akhir Rancangan. Strategi ini termasuk
pendidikan prasekolah, rendah dan menengah. Sementara itu,
pengukuhan rangka kerja dasar, perundangan dan institusi,
usaha bersepadu akan dilaksana ke arah meningkatkan kualiti
peningkatan kapasiti dan keupayaan dalam penguatkuasaan
siswazah serta program akademik dan mengukuhkan keupayaan
dan pemantauan serta meningkatkan kesedaran dan memupuk
penyelidikan. Di samping itu, status autonomi yang dimiliki oleh
tanggungjawab bersama dalam kalangan pihak berkepentingan.
universiti awam akan dimanfaatkan bagi memastikan kewangan
yang mampan.
Kerajaan akan terus memastikan pemuliharaan dan pengurusan
sumber asli yang lebih baik. Pengurusan yang cekap dan
Usaha juga akan dipergiat untuk menambah baik kualiti TVET dalam
penggunaan sumber asli secara mampan akan diberi penekanan
meningkatkan kebolehpasaran lepasan TVET. Penekanan akan diberi
dalam memastikan kemampanan alam sekitar dan akses secara
untuk mengkaji semula program TVET yang ditawarkan, melaksana
berterusan kepada sumber asli oleh generasi masa kini dan masa
sistem akreditasi yang diharmoni dan mengukuhkan TVET sebagai
hadapan. Dalam hal ini, strategi utama akan dilaksana melalui
laluan pendidikan pilihan. Pelaksanaan inisiatif ini akan memastikan
pemuliharaan kawasan terestrial dan air daratan serta pesisir pantai
penyampaian program TVET yang berkualiti dan kebolehpasaran
dan marin. Di samping itu, punca pendapatan dan keupayaan orang
lepasan TVET. Di samping itu, kerjasama industri yang lebih luas
asli dan masyarakat setempat akan dipertingkat untuk menyokong
akan dipergiat untuk meningkatkan tahap pendidikan dan latihan
pemuliharaan sumber asli.
bagi menghasilkan bakat berkualiti.
Usaha untuk menangani perubahan iklim akan dipergiat melalui

Tonggak V: pengurangan pelepasan gas rumah kaca (GHG) daripada sektor
Mempertingkat Kemampanan utama pelepasan GHG, terutama tenaga, pengangkutan dan sisa.
Di samping itu, usaha untuk memanfaatkan nilai ekonomi melalui
Alam Sekitar melalui amalan kecekapan sumber akan dipergiat dengan memperluas
Pertumbuhan Hijau pelaksanaan amalan SCP. Sementara itu, dalam meningkatkan
Inisiatif pertumbuhan hijau akan dipertingkat bagi memastikan daya tahan negara terhadap impak perubahan iklim dan bencana
kemampanan sumber asli dan meningkatkan daya tahan terhadap alam, langkah mitigasi dan adaptasi serta pengurangan risiko akan
perubahan iklim dan bencana di samping mencapai pertumbuhan terus dilaksana dalam sektor mudah terjejas seperti air, tenaga,
ekonomi yang lebih tinggi. Usaha ke arah pertumbuhan hijau pertanian, kesihatan awam, bandar dan penempatan.
akan terus dipergiat untuk mencapai pembangunan mampan bagi
melindungi khazanah semula jadi untuk generasi masa kini dan masa
hadapan. Matlamat ini akan dicapai melalui tiga bidang keutamaan,
iaitu memperkukuh tadbir urus, memulihara sumber asli serta
menangani perubahan iklim dan mengurangkan risiko bencana.
O-22
Tonggak III: Menuju ke arah Pembangunan Wilayah yang Seimbang
BIDANG Memperkukuh BIDANG Merapatkan jurang BIDANG Mempercepat

KEUTAMAAN pembangunan KEUTAMAAN pembangunan antara KEUTAMAAN pembangunan di
A ekonomi wilayah B bandar dan luar C Sabah dan Sarawak
bandar
Mempergiat
Memperkukuh dan pertumbuhan
memperkemas Mempertingkat ekonomi dan Strategi
perancangan Strategi infrastruktur Strategi perancangan C1
pembangunan A1 luar bandar B1 pembangunan
negeri dan wilayah
Mempertingkat
infrastruktur untuk
Menambah baik Strategi menambah baik
Memoden dan C2 ketersambungan
Strategi mempelbagai asas Strategi hubung kait antara
A2 ekonomi B2 bandar dan luar
bandar Memperluas
akses kepada
infrastruktur, Strategi
Mewujudkan ameniti dan C3
Menggalakkan aktiviti ekonomi perkhidmatan asas
bandar yang Strategi setempat di luar
Strategi
berdaya saing A3 bandar
B3
Menambah peluang
Strategi pekerjaan
C4
Memperkukuh
Strategi kerjasama Meningkatkan
A4 serantau ASEAN pembangunan
tanah adat Strategi
C5
Tonggak IV: Memperkasa Modal Insan
BIDANG
Mereformasi
Menjana Meningkatkan KEUTAMAAN pasaran buruh
pekerjaan gaji dan upah A
berkemahiran
Strategi B1
Memperkukuh hak
pekerja
Menambah baik
Strategi A3 Strategi BIDANG kecekapan dan
Menambah baik A4 KEUTAMAAN
pengurusan pekerja Menambah baik B produktiviti buruh
asing keadaan pasaran
buruh Strategi B2
Meningkatkan penyertaan
wanita dalam tenaga buruh
BIDANG
KEUTAMAAN Meningkatkan akses kepada
C pendidikan dan latihan yang
Strategi C1
Meningkatkan kualiti berkualiti
pendidikan
Strategi D1
Membangunkan kemahiran yang
Memupuk relevan dengan industri
jalinan
Strategi C2 Strategi C3 BIDANG industri-
Mengutamakan Menambah baik KEUTAMAAN
kualiti berbanding pendidikan untuk D akademia
kuantiti dalam TVET semua rakyat
yang lebih
kukuh Strategi D2
Menggalakkan sumbangan
masyarakat dan industri
O-24
Tonggak V: Mempertingkat Kemampanan Alam Sekitar melalui Pertumbuhan Hijau
BIDANG KEUTAMAAN A BIDANG KEUTAMAAN C

Memperkukuh Menangani perubahan iklim dan
tadbir urus mengurangkan risiko bencana
Strategi A1 Strategi C1
Memperkukuh rangka kerja dasar, Mempergiat tindakan mitigasi
perundangan dan institusi perubahan iklim
Menambah baik kapasiti dan keupayaan, Mempertingkat tindakan adaptasi
penguatkuasaan dan pemantauan perubahan iklim
Meningkatkan kesedaran dan memupuk Memperkukuh pengurusan
rasa tanggungjawab bersama risiko bencana
BIDANG KEUTAMAAN B
Memulihara sumber asli
Strategi B1
Memulihara kawasan terestrial dan air daratan
Strategi B2
Memulihara ekosistem pesisir pantai dan marin
Strategi B3
Meningkatkan punca pendapatan dan kapasiti
orang asli dan masyarakat setempat
Tonggak VI: Keutamaan juga akan diberi untuk mempercepat inovasi dan
penerimagunaan teknologi dalam kalangan firma tempatan,
Memperkukuh Pertumbuhan terutama PKS bagi melonjakkan produktiviti dan bersaing
Ekonomi pada peringkat global. Langkah yang akan diambil termasuk
memanfaatkan potensi Revolusi Perindustrian Keempat (4IR)
Usaha akan dilaksana untuk memperkukuh pertumbuhan ekonomi
yang dapat menyediakan peluang perniagaan dan penjanaan
dengan meningkatkan produktiviti dan daya saing industri. Pada
kekayaan baharu. Oleh itu, bagi memanfaatkan 4IR, pengeluar
masa yang sama, langkah akan dipergiat untuk meningkatkan
perlu memangkin penerimagunaan teknologi berkaitan Industri
pembangunan sektor dan membangunkan aktiviti nilai ditambah
4.0 untuk terus kekal berdaya saing dalam rantaian nilai global.
yang tinggi dengan kandungan yang berintensifkan pengetahuan.
Selain itu, penyelidikan dan inovasi akan dijajar mengikut bidang
Langkah ini disokong oleh tenaga kerja mahir dalam sektor
keutamaan bagi mempercepat pertumbuhan yang didorong oleh
perkhidmatan, pembuatan, pertanian dan pembinaan. Sementara
inovasi. Di samping itu, PKS khususnya akan digalakkan untuk
itu, penyediaan infrastruktur dan utiliti akan terus diperkukuh
terus memperkukuh pembangunan kapasiti serta mempercepat
untuk menyokong serta memudah cara aktiviti ekonomi. Justeru,
penerimagunaan teknologi bagi meningkatkan pertumbuhan pada
tiga bidang keutamaan telah dikenal pasti, iaitu memperkukuh
kadar yang lebih cepat dan memperluas jangkauan pasaran.
pertumbuhan sektoral dan mereformasi struktur, meningkatkan
inovasi dan penerimagunaan teknologi serta menyediakan
Penyediaan infrastruktur yang berkualiti dan utiliti yang cekap
infrastruktur berkualiti.
akan diperkukuh untuk melonjakkan pembangunan ekonomi
serta memastikan kemampanan bagi memenuhi permintaan
Bidang Keutamaan dan Strategi masa kini dan masa hadapan. Penekanan yang lebih akan diberi
Strategi untuk memperkukuh pertumbuhan sektor dan melaksana untuk terus mengintegrasi mod pengangkutan yang berbeza bagi
reformasi struktur termasuk meningkatkan pertumbuhan sektoral, menyediakan ketersambungan yang lancar untuk penumpang dan
meningkatkan keupayaan eksport dan menambah baik kecekapan barangan. Logistik dan fasilitasi perdagangan akan diperkukuh
pasaran serta memudah cara urusan menjalankan perniagaan. untuk menambah baik kecekapan dan keberkesanan perkhidmatan
Dalam hal ini, langkah akan diambil untuk mempercepat di sepanjang rantaian nilai bagi meningkatkan daya saing.
pemodenan sektor ekonomi, meningkatkan kesediaan eksport dan Infrastruktur digital akan ditambah baik melalui peluasan rangkaian
pengantarabangsaan, menggalakkan persaingan yang adil serta gentian optik bersama dengan pembangunan komersial bagi
menambah baik kawal selia dan amalan perdagangan. Di samping infrastruktur komunikasi yang menyediakan ketersambungan
itu, PKS akan digalak untuk mempertingkat aktiviti dalam rantaian kepada lebih banyak isi rumah. Dalam sektor air dan pembetungan,
nilai ke arah menghasilkan barangan dan perkhidmatan yang pelaburan dalam rangkaian dan kapasiti loji rawatan yang baharu
mempunyai nilai ditambah yang lebih tinggi. Sementara itu, dalam akan diteruskan. Di samping itu, inisiatif akan dilaksana untuk
sektor pertanian, strategi akan dilaksana bagi memastikan jaminan terus memperkukuh jaminan tenaga dan meningkatkan kecekapan
bekalan dan keselamatan makanan. bekalan tenaga bagi memenuhi permintaan yang semakin
meningkat.
O-26
Tonggak VI: Memperkukuh Pertumbuhan Ekonomi
BIDANG BIDANG BIDANG

KEUTAMAAN A KEUTAMAAN B KEUTAMAAN C
Memperkukuh pertumbuhan Memecut inovasi dan Menyediakan infrastruktur
sektoral dan mereformasi penerimagunaan teknologi berkualiti
struktur
Strategi A1 Strategi B1 Strategi C1

Mempertingkat pertumbuhan Memanfaatkan Revolusi Membangunkan sistem
sektoral melalui peningkatan Perindustrian Keempat pengangkutan bersepadu
produktiviti
Strategi B2 Strategi C2
Strategi A2 Meningkatkan penerimagunaan Memperkukuh logistik dan
Meningkatkan kapasiti eksport teknologi fasilitasi perdagangan
Strategi A3
Menjajarkan penyelidikan dan Menambah baik infrastruktur
Menambah baik kecekapan
inovasi digital
pasaran
Strategi C4
Menambah baik perkhidmatan air
Memudah cara urusan Meningkatkan pembangunan
menjalankan perniagaan kapasiti Strategi C5
Memampankan bekalan tenaga
Kesimpulan
KSP RMKe-11 melaporkan prestasi, sasaran dan cabaran utama
bagi tempoh 2016-2017 serta memperkenalkan keutamaan dan
penekanan baharu bagi tempoh 2018-2020 untuk memastikan sasaran
pembangunan negara dapat dicapai. Dalam tempoh kajian semula,
ekonomi negara mencatat prestasi yang baik walaupun berhadapan
dengan persekitaran global yang tidak menentu. Namun, beberapa
ketidaksamaan dan isu struktur ekonomi didapati terus wujud. Dalam
melangkah ke hadapan, pelaksanaan semua inisiatif pembangunan
perlu diperkukuh untuk bertindak balas secara berkesan terhadap
cabaran dalam negeri dan global. Keutamaan dan penekanan baharu
yang telah diselaras dengan aspirasi Kerajaan baharu bertujuan untuk
membina Malaysia baharu yang berpaksikan kepercayaan, ketelusan
dan akauntabiliti. Keutamaan dan penekanan ini akan meletakkan
negara pada landasan yang betul ke arah menjadi negara maju dan
inklusif.
bahagian I
PRESTASI
2016-2017
Bahagian I mengkaji semula prestasi dan melaporkan kemajuan setiap teras strategik dan
pemacu perubahan untuk tempoh 2016-2017
Memperkukuh
Pendahuluan
Prestasi, 2016-2017
Daya Tahan Persekitaran Ekonomi

Luaran
Ekonomi Ekonomi Dalam Negeri
Makro untuk
Prestasi Pemacu
Perubahan: Meningkatkan
Potensi Produktiviti
Pertumbuhan Isu dan Cabaran
Mampan
Kesimpulan
1-2
Pendahuluan
Ekonomi Malaysia mencatat pertumbuhan sederhana pada tahun 2016 meskipun
berhadapan dengan persekitaran luar yang mencabar sebelum kembali mengukuh
pada tahun 2017 selaras dengan pemulihan ekonomi global. Dalam tempoh kajian
semula, 2016-2017, keluaran dalam negeri kasar (KDNK) telah berkembang dalam
lingkungan sasaran asal, iaitu 5% hingga 6% setahun. Inflasi kekal rendah dan stabil
sementara ekonomi terus berada dalam keadaan guna tenaga penuh1. Akaun semasa
imbangan pembayaran mencatat lebihan sungguhpun semakin mengecil. Di samping
itu, peratusan defisit fiskal Kerajaan Persekutuan kepada KDNK terus berkurangan
seperti yang disasarkan pada akhir tahun 2017. Selaras dengan kemajuan ekonomi,
kesejahteraan rakyat juga bertambah baik seperti yang diukur oleh Indeks Kesejahteraan
Rakyat Malaysia (MyWI)2. Walaupun sosioekonomi menggambarkan prestasi yang baik
pada peringkat makro, masih wujud ketidaksamaan yang berterusan dan beberapa isu
struktur.
1
Berdasarkan definisi oleh Pertubuhan Kerjasama dan Pembangunan Ekonomi (OECD), kadar pengangguran di bawah 4% daripada jumlah tenaga buruh dianggap sebagai guna
tenaga penuh.
2
MyWI ialah indeks komposit yang mengukur kesejahteraan rakyat Malaysia dan terdiri daripada 68 indikator merentasi 14 komponen ekonomi dan kesejahteraan sosial.
Bab 1: Memperkukuh Daya Tahan Ekonomi Makro untuk Pertumbuhan Mampan 1-3
Prestasi, 2016-2017 Permintaan Agregat

KDNK benar berkembang pada kadar purata sebanyak 5.1% setahun
Persekitaran Ekonomi Luaran dalam tempoh kajian semula, iaitu berada dalam lingkungan kadar
Ekonomi dunia menyederhana pada tahun 2016, terutama kesan pertumbuhan yang disasarkan sejajar dengan prestasi ekonomi
daripada perkembangan perdagangan dunia yang perlahan, global. Pendapatan negara kasar (PNK) per kapita pada harga
kelembapan pertumbuhan ekonomi Amerika Syarikat (AS) yang semasa meningkat pada kadar purata sebanyak 6.7%, daripada
ketara, penyederhanaan ekonomi Republik Rakyat China (PRC) RM36,119 (AS$9,248) pada tahun 2015 kepada RM41,093
yang berterusan dan harga komoditi yang lemah. Penyederhanaan (AS$9,556) pada tahun 2017, seperti yang ditunjukkan dalam
ekonomi global ini telah menjejaskan pencapaian keseluruhan Paparan 1-1. Dari segi pariti kuasa beli, PNK per kapita Malaysia
ekonomi bagi tempoh kajian semula walaupun ekonomi dan telah mencecah AS$28,650 seperti yang dianggarkan oleh Bank
perdagangan dunia kembali pulih pada tahun 2017. Ekonomi global Dunia. Pencapaian ini menempatkan Malaysia dalam kumpulan
berkembang pada kadar purata 3.5% setahun dalam tempoh kajian 25 persentil teratas daripada 217 negara. Berdasarkan paras
semula, disumbang oleh pertumbuhan permintaan domestik negara minimum negara berpendapatan tinggi yang ditetapkan oleh
maju yang lebih kukuh serta peningkatan prestasi pasaran baru Bank Dunia sebanyak AS$12,056 bagi tahun 2017, terdapat jurang
muncul dan sedang membangun pada tahun 2017. Pada masa yang pendapatan sebanyak 21% yang perlu diatasi sebelum Malaysia
sama, perdagangan dunia menyederhana pada kadar 3.7% setahun berjaya melepasi status negara berpendapatan menengah tinggi.
dan trend inflasi global kekal sederhana pada kadar purata 2.9% Berasaskan parameter pertumbuhan semasa, sasaran Malaysia
setahun ekoran harga minyak yang lebih rendah dan pertumbuhan untuk menjadi sebuah negara berpendapatan tinggi dijangka boleh
gaji yang perlahan. dicapai selepas tahun 2020.
Ekonomi Dalam Negeri Pelaburan swasta terus menjadi pemacu ekonomi dengan
menyumbang sebanyak 67.7% daripada keseluruhan pelaburan
Sebagai sebuah ekonomi terbuka, Malaysia terus berhadapan berjumlah RM659 bilion pada harga semasa. Pelaburan swasta
dengan cabaran berkaitan risiko ekonomi luaran. Cabaran ini benar telah meningkat dengan kadar purata sebanyak 6.8%
termasuk penyederhanaan harga komoditi, peralihan dasar setahun dalam tempoh kajian semula, disokong oleh prestasi sektor
monetari dan dasar perlindungan perdagangan oleh AS, perkhidmatan yang lebih baik serta momentum pertumbuhan
pengimbangan semula ekonomi PRC dan ketidaktentuan geopolitik. yang berterusan bagi sektor pembuatan dan pembinaan. Namun
Malaysia telah terjejas dengan ketara akibat kelembapan begitu, pelaburan awam yang menguncup pada kadar purata
perdagangan dunia dan harga komoditi pada tahun 2016, tetapi sebanyak 0.2% menyumbang kepada pertumbuhan keseluruhan
kembali pulih pada tahun 2017 berikutan pemulihan ekonomi pembentukan modal tetap kasar (PMTK) yang lebih perlahan
global. Ketahanan ekonomi domestik dan asas ekonomi yang kukuh sebanyak 4.4%. Penguncupan ini berikutan penyusunan semula
membolehkan negara mengharungi ketidaktentuan ekonomi dan keutamaan projek berskala besar oleh kerajaan am3 dan pelaburan
mencatat pertumbuhan sederhana, seperti sasaran asal KDNK yang lebih perlahan oleh syarikat awam bukan kewangan (SABK)
antara 5% hingga 6% setahun. Ketahanan dan asas yang kukuh kesan daripada kejatuhan harga minyak yang bermula pada tahun
ini disokong oleh dasar kepelbagaian sumber pertumbuhan dan 2014 dan berakhir pada awal tahun 2017.
perubahan struktur ekonomi serta sektor kewangan dan perbankan
yang teguh.
3
Kerajaan am merujuk kepada Kerajaan Persekutuan, kerajaan negeri, kerajaan tempatan dan badan berkanun.
1-4
Paparan 1-1
Sorotan
Rancangan Malaysia Kesebelas: Outcome dan Prestasi Terpilih
Pertumbuhan Pendapatan per Purata Penggunaan Pelaburan
KDNK benar kapita pendapatan isi swasta swasta
rumah
RM RM
RM
291 223
bilion bilion
5.1%
RM
5-6% 10,540 6,958
2016-2020
2016-2020 2020 2016-2017
2016-2017 2016
Purata pelaburan
Purata pertumbuhan Purata pendapatan swasta pada harga
KDNK benar bulanan isi rumah semasa
berbanding KDNK berbanding RM6,141
dunia pada kadar pada tahun 2014
3.5% RM
41,093 6.5%
RM
54,100 6.4%
AS$
15,690 AS$
9,556 2016-2020
2020 2016-2017
2017
Purata pertumbuhan
Pendapatan per penggunaan swasta
kapita nasional pada benar
harga semasa
Akaun semasa Defisit fiskal Produktiviti Inflasi Pengangguran

imbangan pelbagai faktor
pembayaran (MFP)
2.6% 3.1% 40.0% 37.8% 2.8% 3.4%

2020 2016-2020 2020
2017 2016-2017 2017
Peratusan akaun Sumbangan MFP Guna tenaga penuh

semasa imbangan kepada pertumbuhan
pembayaran kepada KDNK benar dengan
PNK purata pertumbuhan
MFP sebanyak 1.9%
0.6% 3.0% 2.5- 2.9%

3.0%
2020 2016-2020
2017 2016-2017
Peratusan defisit Kadar purata inflasi

fiskal kepada KDNK tahunan
Sasaran Asal Prestasi

1-6
Paparan 1-2
KDNK dan PNK per kapita, 2010-2017
RM bilion
% setahun
KDNK benar Pertumbuhan PNK per kapita

RM bilion pada harga malar 2010 KDNK benar RM ‘000 pada harga semasa
% setahun
1,900 7.5 8 44
41.1
40 37.8
7
1,700 36
5.9 6
32
1,500 27.8
5 28
24
1,300 4.2 4
1,174 20
1,109 3 16
1,100
12
2
900 8
821 1
4
700 0 0
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia
Penggunaan swasta kekal menjadi teras ekonomi dalam negeri Keluaran mengikut Sektor
dengan pertumbuhan purata sebanyak 6.5% dan sumbangannya
Dalam tempoh kajian semula, ekonomi mencatat pertumbuhan
kepada KDNK meningkat kepada 53.7% pada tahun 2017.
dalam semua sektor dengan sektor perkhidmatan dan pembuatan
Pertumbuhan ini didorong oleh keadaan pasaran buruh dan
kekal sebagai penyumbang utama. Sektor perkhidmatan
pertumbuhan kadar upah yang menggalakkan serta langkah lain
berkembang pada kadar purata sebanyak 5.9% setahun, disokong
bagi meningkatkan pendapatan termasuk pindahan tunai yang
oleh subsektor perkhidmatan berkaitan penggunaan seperti
lebih besar, pergerakan dua kali gaji tahunan penjawat awam dan
perdagangan borong dan runcit, penginapan serta makanan dan
pengurangan cukai pendapatan individu. Di samping itu, semakan
minuman, yang meningkat sebanyak 6.8% setahun sejajar dengan
semula gaji minimum bulanan kepada RM1,000 di Semenanjung
pemulihan yang ketara dalam aktiviti berkaitan pelancongan.
Malaysia dan RM920 di Sabah dan Sarawak turut menyumbang
Subsektor pengangkutan, penyimpanan, maklumat dan komunikasi
kepada pertumbuhan penggunaan swasta yang kukuh. Penggunaan
juga berkembang, iaitu sebanyak 7.4% setahun didorong oleh
awam pula meningkat lebih perlahan sebanyak 3.2% setahun,
aktiviti e-dagang seiring dengan pelancaran Zon Perdagangan Bebas
terutama berikutan langkah mengoptimumkan perbelanjaan sektor
Digital (DFTZ).
awam. Langkah ini menyebabkan perbelanjaan bagi bekalan dan
perkhidmatan yang lebih rendah.
Sektor pembuatan juga mencatat pertumbuhan, iaitu sebanyak kediaman berikutan pembinaan rumah mampu milik yang lebih
5.2% setahun, disumbang terutama oleh industri berorientasikan banyak. Sementara itu, pembangunan Tun Razak Exchange antara
eksport yang meningkat sebanyak 5.8% setahun. Peningkatan lain menyokong aktiviti bukan kediaman.
ini didorong oleh subsektor elektrikal dan elektronik (E&E) yang
berada pada kitaran menaik bermula dalam tempoh separuh KDNK mengikut Pendapatan
kedua tahun 2016. Walaupun harga minyak mentah adalah lebih
Dalam tempoh kajian semula, KDNK pada harga semasa terus
rendah, industri berasaskan sumber telah meningkat sebanyak
berkembang sebanyak 8.1% setahun dengan mencatat RM1.35
4.9% setahun berikutan industri petrokimia yang terus berkembang
trilion pada tahun 2017 berbanding RM1.16 trilion pada tahun
dalam aktiviti hiliran seperti di Taman Perindustrian Minyak dan
2015, seperti yang ditunjukkan dalam Paparan 1-2. Pampasan
Gas Sipitang, Sabah. Subsektor berintensif pengetahuan4 pula
pekerja (CE) terus meningkat sebanyak 8.6% setahun, lebih
berkembang sebanyak 5.1% setahun dengan peluasan aktiviti
tinggi berbanding pertumbuhan KDNK pada harga semasa. Walau
pengeluaran E&E, petrokimia dan automotif.
bagaimanapun, bahagian CE kepada KDNK meningkat sedikit
kepada 35.2% pada tahun 2017 berbanding 34.8% pada tahun
Pertumbuhan sektor huluan mencatat pertumbuhan yang lemah
2015. Peningkatan yang perlahan ini akan menjadi cabaran dalam
terutamanya sektor pertanian yang berkembang pada kadar
mencapai sasaran CE sebanyak 40% kepada KDNK pada tahun
purata 0.8% setahun. Pertumbuhan yang perlahan ini disebabkan
2020. Pewujudan pekerjaan bergaji tinggi masih belum mencukupi
pengeluaran yang lebih rendah dalam subsektor komoditi industri,
walaupun terdapat peningkatan dalam jumlah pekerjaan. Keadaan
terutama komoditi kelapa sawit dan getah yang terjejas teruk akibat
ini telah mengakibatkan bahagian CE yang lebih rendah berbanding
kejatuhan harga komoditi dan kesan El-Nino pada tahun 2016.
sasaran. Di samping itu, peralihan kepada ekonomi berorientasikan
Namun begitu, subsektor agromakanan mencatat pertumbuhan
perkhidmatan menyebabkan pekerja berpindah ke sektor
sebanyak 2.7% setahun, meningkatkan sumbangannya kepada
perkhidmatan, terutama dalam kategori pekerjaan tradisional dan
sektor pertanian daripada 37.4% pada tahun 2015 kepada
bergaji rendah.
38.8% pada tahun 2017. Sementara itu, pertumbuhan sektor
perlombongan adalah perlahan pada kadar 1.5% setahun berikutan
Lebihan kendalian kasar (GOS) yang merangkumi pendapatan
komitmen Malaysia kepada Pertubuhan Negara-negara Pengeksport
pemilik modal dan pendapatan campuran, meningkat sebanyak
Petroleum (OPEC) dan negara bukan OPEC untuk mengurangkan
7.8% setahun dalam tempoh kajian semula, selepas kembali pulih
pengeluaran minyak mentah bagi menstabilkan harga minyak
daripada pertumbuhan perlahan sebanyak 0.8% pada tahun 2015.
global. Walau bagaimanapun, subsektor gas asli berkembang
Walau bagaimanapun, bahagian GOS kepada KDNK masih tidak
sebanyak 3.5%, antaranya disokong oleh pengoperasian fasiliti
banyak berubah iaitu 60% pada tahun 2017 berbanding 60.4%
terapung gas asli cecair pertama di dunia milik PETRONAS yang
pada tahun 2015. Pendapatan pemilik modal meningkat sebanyak
terletak di luar pesisir pantai Bintulu, Sarawak.
7.7% setahun dengan pertumbuhan dua digit sebanyak 13.6% pada
tahun 2017. Sementara itu, pendapatan campuran yang mewakili
Bagi pembinaan, sektor ini mencatat pertumbuhan purata
pendapatan daripada bekerja sendiri, perniagaan yang tidak
sebanyak 7.1% setahun, disumbangkan terutamanya oleh pelbagai
didaftarkan dan lain-lain berkembang lebih perlahan sebanyak 7.9%
projek kejuruteraan awam yang besar, seperti Transit Aliran Ringan
setahun walaupun terdapat kadar peningkatan yang tinggi bagi
2, Transit Aliran Massa 1 dan 2, Lebuhraya Damansara-Shah
bilangan orang yang bekerja sendiri. Justeru, bahagian pendapatan
Alam, Lebuhraya Sungai Besi-Ulu Kelang, Lebuhraya Pan Borneo,
campuran kepada KDNK berkurang sedikit kepada 22.3% pada
Lebuhraya Central Spine Road dan Kompleks Petroleum Bersepadu
tahun 2017 berbanding 22.4% pada tahun 2015.
Pengerang. Pertumbuhan sektor ini juga dipacu oleh subsektor
4
Berdasarkan Malaysia Knowledge Economy III Study 2017 oleh Unit Perancang Ekonomi, subsektor berintensif pengetahuan antara lain termasuk produk E&E, peranti
perubatan, kenderaan bermotor dan peralatan pengangkutan, produk petroleum bertapis serta bahan kimia dan produk kimia.
1-8
Paparan 1-3 purata nasional sebanyak 5.1% setahun. Pertumbuhan ekonomi

di negeri tersebut dipacu terutamanya oleh sektor perkhidmatan,
KDNK mengikut Pendapatan, pembuatan dan pembinaan. Walau bagaimanapun, pertumbuhan
2010-2017 bagi negeri yang lebih bergantung kepada industri komoditi telah
terjejas akibat fenomena El-Nino.
Pampasan pekerja
Pendapatan pemilik modal Ketidaksamaan ekonomi antara negeri semakin melebar meskipun
Pendapatan campuran 1 terdapat trend peningkatan KDNK per kapita di semua negeri.
Cukai tolak subsidi Ketidaksamaan ini disebabkan oleh perbezaan aktiviti ekonomi
antara negeri. Dalam hal ini, negeri Kelantan, Kedah, Perlis dan
RM bilion, pada harga semasa Sabah yang didominasi oleh sektor tradisional, mencatat jurang
Bahagian kepada KDNK, % KDNK per kapita yang besar berbanding purata nasional sebanyak
1,400 1,353.4 RM42,228 pada tahun 2017. Kelantan mencatat KDNK per kapita
4.8 yang paling rendah dengan perbezaan sebanyak 67.8% di bawah
purata nasional. Ketidaksamaan KDNK per kapita antara Kelantan
1,200 1,158.5 dengan WP Kuala Lumpur yang memiliki KDNK per kapita tertinggi,
22.3
4.8 melebar kepada 8.2 kali pada tahun 2017 berbanding 7.9 kali pada
1,000 22.4 tahun 2015.
821.4
800 3.7 Perdagangan Antarabangsa dan
37.7
17.7 Imbangan Pembayaran
38.0 Dalam tempoh kajian semula, jumlah perdagangan barangan dan
600
perkhidmatan meningkat daripada RM1.55 trilion atau bersamaan
46.8 dengan 133.5% kepada KDNK pada tahun 2015 kepada RM1.84
400
trilion atau bersamaan dengan 135.8% kepada KDNK pada tahun
35.2 2017. Imbangan perdagangan pula kekal dalam lebihan sebanyak
200 34.8 RM186.7 bilion. Permintaan global yang menyederhana dan harga
31.7 komoditi yang rendah pada tahun 2016 telah kembali pulih pada
0 tahun 2017. Pemulihan ini melonjakkan pertumbuhan eksport
2010 2015 2017 kasar pada kadar 9.7% setahun. Peningkatan eksport ini disokong
oleh eksport pembuatan. Eksport kepada negara rakan dagang
Nota: 1 Pendapatan daripada bekerja sendiri, perniagaan yang tidak didaftarkan utama seperti PRC dan Jepun masing-masing berkurang sebanyak
dan lain-lain.
Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia dan Unit Perancang Ekonomi
2.9% dan 12.3% pada tahun 2016, terutama disebabkan oleh
pengurangan eksport produk petroleum, LNG dan E&E. Kedua-
dua negara tersebut menyumbang sebanyak 20.6% kepada jumlah
KDNK mengikut Negeri eksport kasar negara. Walau bagaimanapun, eksport ke negara
tersebut kembali pulih pada tahun 2017 dengan peningkatan
Selaras dengan pertumbuhan ekonomi pada peringkat nasional
sebanyak 27.8% ke PRC dan 18.6% ke Jepun. Dalam tempoh kajian
dalam tempoh kajian semula, semua negeri mencatat pertumbuhan
semula, pasaran eksport telah dipelbagaikan dengan akses yang
positif. Negeri Selangor, Wilayah Persekutuan (WP) Kuala Lumpur 5,
lebih besar kepada pasaran bukan tradisional seperti Belgium,
Sarawak dan Johor merupakan penyumbang utama pertumbuhan
Nigeria dan Turki. Seiring dengan aktiviti pelaburan domestik yang
ekonomi yang merangkumi 57.5% daripada KDNK nasional. Tiga
kukuh, import kasar telah meningkat sebanyak 10.4% setahun
wilayah persekutuan dan lima negeri iaitu WP Kuala Lumpur,
berikutan peningkatan permintaan barangan modal dan pengantara
WP Labuan, Sabah, Melaka, Selangor, Johor dan Pulau Pinang, yang merangkumi 71.1% daripada jumlah import kasar pada tahun
mencatat kadar pertumbuhan KDNK yang lebih tinggi daripada
2017.
5
Termasuk WP Putrajaya.
Akaun semasa imbangan pembayaran terus mencatat lebihan Kedudukan rizab antarabangsa Malaysia kekal kukuh berjumlah
sebanyak RM40.3 bilion atau 3.1% kepada PNK pada tahun 2017, RM414.6 bilion atau bersamaan dengan AS$102.4 bilion pada
seperti yang ditunjukkan dalam Paparan 1-3. Kedudukan ini akhir tahun 2017. Rizab ini mencukupi untuk membiayai 7.2
didorong oleh lebihan berterusan dalam akaun barangan yang bulan import tertangguh, iaitu melebihi keperluan minimum yang
menampung defisit berpanjangan dalam akaun perkhidmatan dan ditetapkan oleh Tabung Kewangan Antarabangsa (IMF), dan 1.1
pendapatan. Walaupun terimaan bagi perkhidmatan tradisional kali hutang luar negeri jangka pendek. IMF mencadangkan supaya
adalah lebih tinggi dan perkhidmatan moden bertambah baik, rizab antarabangsa perlu mencukupi untuk membiayai sekurang-
bahagian eksport perkhidmatan daripada jumlah eksport barangan kurangnya tiga bulan import tertangguh dan sekali ganda hutang
dan perkhidmatan adalah lebih rendah iaitu sebanyak 16.5% pada luar negeri jangka pendek6.
tahun 2017 berbanding 16.7% pada tahun 2015. Sementara itu,
defisit akaun pendapatan melebar disebabkan oleh aliran keluar Kedudukan Fiskal Kerajaan Persekutuan
bersih yang lebih tinggi bagi pendapatan pelaburan, disumbangkan Kedudukan fiskal Kerajaan Persekutuan kekal berada dalam
oleh penghantaran balik keuntungan dan dividen yang lebih tinggi landasan pengukuhan bagi mengurangkan defisit. Defisit fiskal
oleh pelabur asing di Malaysia. berkurang daripada 3.2% kepada KDNK pada tahun 2015 kepada
3% pada akhir tahun 2017, seperti yang ditunjukkan dalam Paparan
Paparan 1-4 1-4. Pengukuhan fiskal ini telah dicapai meskipun terimaan hasil
adalah lebih rendah disebabkan pasaran harga minyak yang tidak
Akaun Semasa Imbangan Pembayaran, menentu. Kebergantungan kepada hasil minyak terus berkurang
2010-2017 berikutan pengenalan cukai barang dan perkhidmatan (GST) pada
Barangan (bersih) April 2015, dengan sumbangan hasil minyak kepada jumlah hasil
Perkhidmatan (bersih) menyusut daripada 20.9% pada tahun 2015 kepada 16.1% pada
Pendapatan (bersih)
tahun 2017.
Imbangan akaun semasa
Sejumlah RM427.9 bilion telah dibelanjakan bagi membiayai
RM bilion operasi Kerajaan dalam tempoh kajian semula. Jumlah ini adalah
Pada harga semasa kurang daripada jumlah peruntukan asal sebanyak RM430
150 bilion disebabkan penurunan terimaan hasil berkaitan minyak.
124.2 Perbelanjaan mengurus mencakupi 98.9% daripada jumlah hasil,
120 116.8 yang mengecilkan ruang untuk mengekalkan lebihan dalam
102.0
82.8 akaun semasa dan membiayai perbelanjaan pembangunan.
90
Sebahagian besar perbelanjaan mengurus telah digunakan untuk
60 membiayai emolumen sebanyak 35.1%, bayaran khidmat hutang
29.9 40.3 sebanyak 12.7%, dan bayaran persaraan sebanyak 10.2%. Justeru,
30 penyesuaian dalam perbelanjaan mengurus telah dibuat terutama
6.6 berkaitan pengurangan dalam subsidi, pemberian kepada badan
0 berkanun serta bekalan dan perkhidmatan. Di samping itu,
-18.9 -22.8 langkah penyusunan keutamaan telah diambil bagi membolehkan
-30 lebih banyak pelaksanaan program pembangunan kapasiti dan
-47.9 -53.2 -53.7 penyediaan bantuan sosial kepada kumpulan sasar.
-60
-90 Dalam tempoh kajian semula, sebanyak RM92 bilion telah

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 diperuntukkan untuk perbelanjaan pembangunan, kurang daripada
sasaran asal dalam nilai semasa dan benar. Selain itu, perbelanjaan
Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia merekodkan kurangan, dengan 94.4% daripada jumlah peruntukan
atau RM86.9 bilion telah dibelanjakan. Kurangan ini adalah
6
Berdasarkan Guidance Note on the Assessment of Reserve Adequacy and Related Considerations, Laporan Staf IMF, Jun 2016.
1-10
disebabkan terutama oleh kelewatan dalam pengambilan tanah dan peraturan dalaman. Antara lain, Akta Pinjaman Tempatan (Pindaan)
memuktamadkan reka bentuk projek walaupun terdapat inisiatif 2005 mengehadkan pinjaman dalam negeri oleh Kerajaan tidak
untuk menambah baik lagi proses pengurusan projek. Inisiatif ini melebihi 55% kepada KDNK pada harga semasa dan Akta Pinjaman
termasuk pengenalan kepada indeks bagi menilai kos dan faedah Luar Negeri 1963 mengehadkan pinjaman luar negeri oleh Kerajaan
dalam pemilihan projek dan penerusan keperluan melaksana kepada hanya RM35 bilion pada satu-satu masa. Di samping itu,
proses pengurusan nilai bagi projek bernilai RM50 juta dan ke Kerajaan mempunyai peraturan fiskal dalaman yang mengehadkan
atas. Perbelanjaan pembangunan terus dibiayai terutama melalui bayaran khidmat hutang sebanyak 15% kepada jumlah hasil.
pinjaman berikutan baki akaun semasa yang tidak mencukupi. Walaupun terdapat peningkatan beban hutang, Kerajaan masih
Walaupun paras hutang Kerajaan Persekutuan meningkat dengan berupaya mematuhi pembayaran tanggungan hutang. Pinjaman
defisit fiskal yang berterusan, peratusan hutang kepada KDNK pada luar negeri Kerajaan Persekutuan adalah sebanyak RM21.3 bilion
harga semasa berkurang daripada 54.5% pada tahun 2015 kepada manakala bayaran khidmat hutang adalah sebanyak 12.6% kepada
50.8% pada tahun 2017. Walau bagaimanapun, paras hutang jumlah hasil pada akhir tahun 2017. Walau bagaimanapun,
tersebut tidak mengambil kira liabiliti luar jangka serta komitmen bayaran ini menunjukkan peningkatan berbanding 9.8% kepada
pembayaran pada masa hadapan bagi projek yang dilaksana melalui jumlah hasil pada tahun 2010. Meskipun terdapat kebimbangan
perkongsian awam swasta. mengenai peningkatan hutang, Malaysia masih diberi penarafan
yang menggalakkan dengan prospek stabil oleh agensi penarafan
Kerajaan mempunyai garis panduan kemampanan fiskal untuk antarabangsa yang utama berdasarkan asas ekonomi negara yang
mengurus akaun fiskal yang terdiri daripada perundangan dan kukuh.
Paparan 1-5
Kedudukan Fiskal dan Hutang Kerajaan Persekutuan, 2010-2017
RM bilion Hutang dalam negeri
Hutang luar negeri
Perkara 2010 2015 2016 2017
Hutang Kerajaan Persekutuan,
Hasil 159.7 219.1 212.4 220.4 % kepada KDNK
56
54.5
Perbelanjaan Mengurus 151.6 217.0 210.2 217.7
54
Akaun Semasa 8.0 2.1 2.2 2.7 52.7
52
Perbelanjaan Pembangunan 52.8 40.8 42.0 44.9 50.8
50 49.6
Imbangan Keseluruhan
• RM bilion -43.3 -37.2 -38.4 -40.3
• % kepada KDNK -5.4 -3.2 -3.1 -3.0
48
46
Jumlah Hutang
Kerajaan Persekutuan7
• RM bilion 407.1 630.5 648.5 686.8 44
• % kepada KDNK 49.6 54.5 52.7 50.8
42
Sumber: Kementerian Kewangan Malaysia
40
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
7
Terhad kepada pinjaman dan terbitan sekuriti hutang oleh Kerajaan Persekutuan.
Inflasi dan Pasaran Buruh untuk meningkatkan produktiviti buruh. Dalam tempoh kajian
semula, pertumbuhan ekonomi dipacu terutamanya oleh faktor
Tekanan harga dalam ekonomi kekal sederhana dengan purata
pengeluaran tradisional iaitu buruh dan modal yang menyumbang
inflasi pada kadar 2.9% (2016: 2.1%, 2017: 3.7%) di sebalik harga
secara purata sebanyak 62.2% kepada pertumbuhan ekonomi,
bahan api dalam negeri yang lebih tinggi, harga komoditi global
seperti yang ditunjukkan dalam Paparan 1-5. Sehubungan itu,
yang semakin pulih dan kadar tukaran asing yang lebih lemah.
sumbangan produktiviti pelbagai faktor (MFP) kepada pertumbuhan
Kadar inflasi masih terkawal berikutan tindak balas dasar monetari
KDNK adalah sebanyak 37.8%, lebih rendah daripada sasaran
yang menyokong dan pelaksanaan langkah pentadbiran oleh
sebanyak 40%. Sumbangan yang rendah ini adalah disebabkan
Kerajaan. Walau bagaimanapun, kenaikan harga item tertentu
oleh pertumbuhan MFP yang lebih perlahan pada kadar purata
seperti makanan dan pengangkutan masih menjadi kebimbangan.
1.9% setahun. Walau bagaimanapun, sumbangan MFP kepada
Malaysia mengekalkan tahap guna tenaga penuh dengan kadar
pertumbuhan KDNK bertambah baik berbanding 23.7% dalam
pengangguran kekal stabil pada 3.4% daripada keseluruhan tenaga
Rancangan Malaysia Kesepuluh.
buruh pada tahun 2017.
Indeks Kesejahteraan Rakyat Malaysia Paparan 1-6

Sejajar dengan kemajuan ekonomi, kesejahteraan rakyat turut Faktor Pengeluaran, 2011-2020
bertambah baik. MyWI menunjukkan peningkatan kesejahteraan
rakyat secara keseluruhan, dengan peningkatan indeks tersebut Pertumbuhan, pada harga malar 2010, % setahun
Bahagian kepada pertumbuhan ditunjukkan dalam kurungan, %
daripada 121.8 mata pada tahun 2015 kepada 122.8 mata pada
tahun 2016. Berdasarkan indeks subkomposit kesejahteraan
ekonomi di bawah MyWI, rakyat Malaysia memperoleh pendapatan RMKe-10 RMKe-11
yang lebih tinggi serta menikmati persekitaran kerja yang lebih 5.0-6.0
kondusif dan infrastruktur pengangkutan yang lebih baik. Indeks
subkomposit kesejahteraan sosial menunjukkan kesejahteraan KDNK 5.3 5.1
rakyat Malaysia telah meningkat melalui perumahan, kemudahan 2.6
dan keselamatan awam yang lebih baik serta lebih banyak aktiviti (44.0)
Modal 2.5
untuk berlibur. Walau bagaimanapun, terdapat beberapa perkara (46.7) 2.6
(50.7)
yang menjadi kebimbangan dan perlu ditangani, termasuk
kehidupan keluarga, alam sekitar dan kesihatan. Kebimbangan ini 0.9
adalah berdasarkan trend yang meningkat bagi beberapa indikator (16.0)
1.5 0.6
seperti jenayah juvana, penyakit tidak berjangkit, hutang isi rumah Buruh (11.5)
(29.6)
dan keganasan rumah tangga.
2.3
(40.0) 1.9
Prestasi Pemacu Perubahan: Produktiviti
pelbagai faktor
1.3
(23.7)
(37.8)
Meningkatkan Potensi
Produktiviti 2011-2015 2016-2020
(Sasaran asal)
2016-2017
(Prestasi)
Peningkatan potensi produktiviti telah dikenal pasti sebagai salah
satu pemacu perubahan dalam RMKe-11. Oleh itu, Blueprint
Produktiviti Malaysia (MPB) telah dilancarkan pada tahun 2017
1-12
Produktiviti buruh Malaysia meningkat daripada RM75,634 bagi dalam sektor tersebut berikutan harga minyak mentah yang rendah
setiap pekerja pada tahun 2015 kepada RM81,268 pada tahun secara berpanjangan. Pertumbuhan positif ini diikuti oleh sektor
2017, dengan kadar pertumbuhan purata sebanyak 3.7% setahun pembinaan sebanyak 6.1%, perkhidmatan sebanyak 4.6% dan
dan mencapai sasaran RMKe-11, seperti yang ditunjukkan dalam pembuatan sebanyak 3.9%. Walau bagaimanapun, produktiviti
Paparan 1-6. Peningkatan produktiviti telah dipacu oleh intensiti buruh bagi sektor pertanian menguncup sebanyak 1.8% berikutan
modal yang lebih tinggi dalam ekonomi, membawa kepada pengeluaran yang lebih rendah akibat keadaan cuaca yang
peningkatan guna tenaga yang lebih rendah, khususnya bagi buruk.
kategori separa mahir dan berkemahiran rendah.
MPB bertujuan untuk memacu inisiatif dalam meningkatkan
Pada peringkat sektor, produktiviti buruh bagi hampir kesemua produktiviti buruh secara menyeluruh pada peringkat nasional,
sektor mencatat pertumbuhan positif, diterajui oleh sektor sektor dan perusahaan, seperti yang ditunjukkan dalam Paparan
perlombongan yang meningkat secara purata sebanyak 10.9% 1-7. Pada peringkat sektor, inisiatif tersebut akan diterajui
setahun. Kenaikan ini disokong oleh peningkatan pengeluaran terutamanya oleh jaguh produktiviti yang dilantik daripada industri
gas asli ditambah dengan penguncupan guna tenaga yang ketara dengan sokongan Kerajaan.
Paparan 1-7
Produktiviti Buruh mengikut Sektor Ekonomi, 2010-2020
RM ‘000 nilai ditambah setiap pekerja, pada harga malar 2010 Kadar Pertumbuhan Tahunan Purata, %
RMKe-10 RMKe-11
Sektor Sebenar
Sebenar Sasaran Asal Prestasi
2010 2015 2016 2017 2011-2015 2016-2020 2016-2017
Pertanian 52.9 53.9 51.3 52.0 0.4 3.6 -1.8
Perlombongan dan Pengkuarian 2,752.3 984.9 1,133.4 1,210.8 -18.6 1.1 10.9
Pembuatan 87.6 102.6 106.3 110.9 3.2 2.6 3.9
Pembinaan 27.5 35.7 39.3 40.2 5.4 9.6 6.1
Perkhidmatan 59.4 66.8 69.5 73.0 2.4 4.1 4.6
Keseluruhan 69.0 75.6 78.3 81.3 1.8 3.7 3.7

Paparan 1-8
Pemacu Perubahan: Meningkatkan Potensi Produktiviti
Komponen Isu Prestasi, 2016-2017 Sasaran Outcome
Di bawah Blueprint Produktiviti Malaysia (MPB), strategi telah dirangka bagi

melonjakkan produktiviti pada semua peringkat:
Inisiatif produktiviti Strategi yang berfokus
tidak bersepadu, • 10 inisiatif peringkat nasional dengan 16 aktiviti utama (28 petunjuk prestasi dan menyeluruh pada
Pendekatan biasanya utama (KPI) dengan jadual pelaksanaan yang khusus telah ditetapkan untuk semua peringkat -
pada peringkat dilaksana) nasional, sektor dan
nasional • 42 inisiatif peringkat sektor bagi 9 subsektor terpilih perusahaan
• Rangka kerja Enterprise Productivity Diagnostic (EPD) pada peringkat
perusahaan
Diterajui oleh jaguh

Pelaksanaan MPB diterajui oleh jaguh industri melalui Nexus Produktiviti dengan industri dan persatuan
sokongan padu oleh Kerajaan: industri serta disokong
Peneraju Diterajui oleh Kerajaan
• 9 Nexus Produktiviti telah ditubuhkan pada tahun 2017 bagi memacu oleh Kerajaan melalui
pelaksanaan inisiatif pada peringkat sektor Majlis Produktiviti Negara
(MPN)
• MPB merangkumi 3 sektor utama: pertanian, pembuatan dan perkhidmatan

Fokus kepada sektor
• 9 subsektor telah dikenal pasti sebagai subsektor keutamaan, iaitu runcit
pembuatan dan Semua sektor termasuk
Tumpuan dan makanan & minuman; elektrikal dan elektronik; bahan kimia dan produk
beberapa pertanian, pembinaan
industri kimia; agromakanan; perkhidmatan profesional; pelancongan; perkhidmatan
subsektor dan sektor awam diliputi
teknologi maklumat dan komunikasi; jentera dan peralatan; dan penjagaan
perkhidmatan terpilih
kesihatan swasta
MPB telah dibangunkan menerusi libat urus yang menyeluruh bersama pihak Program dijajarkan
Program bersifat berkepentingan daripada sektor awam dan swasta: dengan keperluan industri
generik tanpa sasaran
• 15 bengkel, 3 sesi meja bulat, 6 kumpulan fokus, kaji selidik dalam talian pada berdasarkan pelan induk
Reka bentuk yang jelas
peringkat industri (1,107 responden) industri berkaitan
program
Insentif tidak Pelbagai inisiatif telah dikenal pasti bagi menjajar semula geran utama, insentif,
Insentif dihubungkaitkan
dihubung kait dengan pinjaman mudah dan mekanisme pembiayaan yang lain kepada metrik dan
dengan outcome
prestasi outcome produktiviti
Tiada atau kurang Hubung kait antara dasar

• Pendekatan Guillotine telah diterima pakai bagi menghapuskan langkah bukan
hubung kait antara atau peraturan Kerajaan
Peraturan tarif (NTM) yang menghalang pertumbuhan perniagaan
dasar atau peraturan dengan produktiviti
• 668 daripada 713 NTM telah disemak semula
dengan produktiviti diwujudkan
Model tadbir urus yang lebih mantap telah diwujud untuk memperkukuh
pemantauan pada semua peringkat dengan peranan dan tanggungjawab yang
jelas: Pemantauan merentas
Pemantauan pada
• MPN, dipengerusikan oleh Perdana Menteri untuk memantau secara strategik peringkat nasional,
Pemantauan peringkat nasional
pada peringkat nasional sektor dan perusahaan
sahaja
• Pejabat Pengurusan Penyampaian, untuk menyelaras, memantau dan menilai dipertingkat
pelaksanaan strategi produktiviti pada peringkat sektor dan perusahaan
melalui kerjasama erat dengan Nexus Produktiviti yang berkaitan
1-14
Isu dan Cabaran Pelaburan dalam penggunaan teknologi dan pendigitalan secara
relatifnya masih terhad dalam kalangan perusahaan walaupun
Pelbagai isu struktur ekonomi yang berlarutan masih belum terdapat inisiatif untuk melonjakkan penerimagunaan inovasi
diselesaikan dan ini telah menjejaskan kelancaran pembaharuan digital. Justeru, Malaysia berisiko untuk kehilangan potensi manfaat
ekonomi ke arah menjadi sebuah negara maju dan inklusif. Antara produktiviti berbanding negara serantau yang setara. Keadaan
isu tersebut ialah ekonomi yang lebih bergantung kepada faktor ini menjadi lebih berisiko dengan perkembangan pesat teknologi
pengeluaran tradisional berbanding produktiviti untuk memacu digital yang dipacu oleh Revolusi Perindustrian Keempat. Walaupun
pertumbuhan. Pelaburan pula lebih tertumpu kepada struktur terdapat penambahbaikan yang ketara dalam memudah cara
fizikal berbanding jentera dan peralatan yang amat penting perniagaan, langkah kawal selia yang membebankan terus wujud
bagi melonjak kapasiti ekonomi yang produktif. Sementara itu, merentas sektor termasuk pentafsiran dan pemakaian peraturan
kebanyakan industri masih berada pada tahap rendah hingga yang tidak konsisten telah menjejaskan produktiviti perusahaan.
pertengahan dalam rantaian nilai produk dan perkhidmatan. Di samping itu, proses permohonan lesen yang rumit dan panjang
Keadaan ini telah mengakibatkan pewujudan bilangan pekerjaan telah mengakibatkan kos yang tinggi dan kelewatan, seterusnya
berpendapatan tinggi yang terhad. Ruang fiskal yang kecil terus mengehadkan peningkatan produktiviti.
mengekang pembiayaan sektor awam untuk program dan projek
pembangunan. Pelaburan
Pelaburan seperti yang ditunjukkan oleh PMTK terus meningkat
Produktiviti sejak lebih sedekad yang lalu untuk mencapai 25.3% kepada
Produktiviti negara telah mencatat peningkatan ketara dalam KDNK pada tahun 2017 dalam menyokong pembangunan pesat
beberapa tahun kebelakangan ini. Walau bagaimanapun, masih sosioekonomi negara. Walau bagaimanapun, bahagian PMTK
terdapat cabaran yang sama merentas semua sektor yang mengikut jenis aset menunjukkan bahawa pelaburan adalah lebih
menghalang usaha meningkatkan lagi produktiviti, iaitu cabaran tertumpu kepada struktur fizikal, meningkat daripada 48.2%
berkaitan bakat, teknologi, akauntabiliti dan struktur industri, pada tahun 2010 kepada 57.7% pada tahun 2017, seperti yang
persekitaran perniagaan serta mindset. Antara semua cabaran ditunjukkan dalam Paparan 1-8. Sementara itu, pelaburan dalam
ini, bakat merupakan faktor paling penting yang diperlukan untuk peralatan teknologi maklumat dan komunikasi (ICT) serta jentera
melonjak produktiviti. Pemain industri berhadapan dengan jurang dan peralatan lain berkurang daripada 26% kepada 22.2% dalam
kemahiran dalam kalangan siswazah tempatan, sebahagiannya tempoh yang sama. Bahagian pelaburan yang rendah dalam
disebabkan oleh ketidakpadanan antara permintaan industri dan peralatan ICT serta jentera dan peralatan lain di Malaysia telah
penawaran daripada institusi pendidikan tinggi serta institusi menghalang penerimagunaan lebih meluas teknologi termaju
pendidikan dan latihan teknikal dan vokasional. Di samping itu, dan automasi oleh industri. Pelaburan yang rendah ini telah
pihak industri terlalu bergantung kepada pekerja separa mahir dan mengehadkan penambahbaikan dalam proses pembuatan dan
berkemahiran rendah serta pekerja asing8. Pekerja separa mahir peningkatan produktiviti. Sebaliknya, negara maju seperti AS dan
dan berkemahiran rendah merangkumi 72.5% daripada jumlah Korea Selatan telah melabur lebih daripada 20% dalam jentera dan
guna tenaga, dengan 15.5% daripada jumlah ini merupakan pekerja peralatan secara berterusan untuk tempoh melebihi satu dekad
asing pada tahun 2017. Kebergantungan yang tinggi terhadap semasa puncak fasa perindustrian negara tersebut.
buruh asing telah menyebabkan ekonomi masih berintensif
buruh, menekan kadar upah dan menyekat penggunaan automasi,
seterusnya menghalang usaha untuk meningkatkan produktiviti.
8
Merujuk kepada Laporan Penyiasatan Tenaga Buruh, 2017, Jabatan Perangkaan Malaysia.
Paparan 1-9 Keluaran mengikut Sektor

Pembentukan Modal Tetap Kasar Walaupun negara mencatat pertumbuhan menyeluruh dalam
mengikut Jenis Aset, 2010-2017 semua sektor dan menghampiri struktur ekonomi sebuah
negara maju, sektor perkhidmatan dan pembuatan masih
Struktur mendominasi ekonomi. Namun begitu, terdapat keperluan untuk
Peralatan pengangkutan mempelbagaikan aktiviti ekonomi daripada yang bercirikan
Peralatan ICT serta jentera & peralatan lain tradisional dalam setiap sektor. Sektor perkhidmatan masih
Aset lain didominasi oleh subsektor perkhidmatan tradisional manakala
komposisi subsektor perkhidmatan moden yang dipacu oleh
PMTK
Bahagian kepada jumlah, % teknologi tidak berubah dalam tempoh kajian semula. Sementara
itu, sektor pembuatan sering berhadapan dengan kekurangan
70
pelaburan dalam jentera dan peralatan serta ketidakupayaan
58.6
inovatif. Sektor ini masih memberi tumpuan kepada pemasangan
60 57.1 57.7
produk berbanding memulakan pembangunan reka bentuk dan
produk yang mempunyai nilai ditambah yang tinggi. Bagi sektor
50 48.2 pertanian, subsektor komoditi industri terus menjadi penyumbang
utama walaupun penekanan yang lebih besar diberi kepada
peningkatan pengeluaran agromakanan untuk mengurangkan nilai
40
import makanan dan meningkatkan tahap sara diri.
30
26.0 Ruang Fiskal
21.2 20.6 22.2 Hasil Kerajaan tidak selari dengan pertumbuhan ekonomi
20 seperti yang ditunjukkan oleh trend keapungan hasil cukai yang
13.1 13.9 13.5 semakin mengecil sejak tahun 2012, menyusut daripada 2.2
12.7 12.8
10 7.8 7.4 7.3 pada tahun 2011 kepada 0.5 pada tahun 2017. Oleh itu, hasil
berasaskan cukai yang merupakan penyumbang utama kepada
jumlah hasil berkurang daripada 13.8% kepada KDNK pada tahun
0
2010 2015 2016 2017 2016 kepada 13.1% pada tahun 2017. Peratusan ini adalah lebih
rendah berbanding purata OECD sebanyak 20.6%. Cukai langsung
Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia yang menyumbang sebanyak 51.6% daripada jumlah hasil pada
tahun 2016 kekal menjadi sumber utama hasil Kerajaan, lebih
tinggi berbanding Thailand sebanyak 33.9% dan Korea Selatan
sebanyak 20.5%. Sementara itu, sumbangan cukai tidak langsung
sebanyak 28.1% adalah lebih rendah daripada Korea Selatan dan
Thailand, dengan sumbangan masing-masing sebanyak 57.6%
dan 49.8%, menekankan keperluan untuk melaksana reformasi
cukai. Kekurangan hasil mengekang keupayaan untuk memberi
perkhidmatan yang berkualiti kepada rakyat.
1-16
Usaha pengukuhan fiskal dilaksana terutamanya melalui dan ditunjukkan melalui liabiliti luar jangka yang meningkat.
peningkatan kecekapan perbelanjaan, walaupun prestasi hasil Kaedah pembiayaan tersebut meningkatkan lagi pendedahan risiko
adalah kurang menggalakkan. Meskipun langkah kecekapan fiskal Kerajaan. Di samping itu, komitmen kewangan daripada
perbelanjaan telah diambil seperti penyusunan semula keutamaan projek perkongsian awam swasta dalam bentuk bayaran kos
program dan projek, pengurangan perbelanjaan berdasarkan budi pembangunan dan bayaran pajakan telah meningkatkan tekanan
bicara dan pelaksanaan rasionalisasi pentadbiran sektor awam, ke atas kewangan Kerajaan. Peningkatan hutang akibat defisit yang
namun kos projek mega telah mengurangkan impak langkah berterusan ditambah dengan peningkatan liabiliti daripada jaminan
tersebut. Keadaan ini diburukkan lagi apabila kebanyakan projek dan pajakan memerlukan reformasi kewangan sektor awam yang
mega dibiayai secara off-budget, dijamin oleh Kerajaan Persekutuan menyeluruh.
Kesimpulan
Dalam tempoh kajian semula, ekonomi Malaysia terus berkembang
walaupun pada kadar sederhana kesan daripada pertumbuhan
ekonomi dunia yang perlahan dan perkembangan perdagangan global
yang sederhana pada tahun 2016. Meskipun ekonomi kembali pulih
sepenuhnya pada tahun 2017, kelembapan pada tahun sebelumnya
telah menjejaskan trajektori pertumbuhan jangka sederhana dan
memberi cabaran tambahan kepada Malaysia untuk mencapai
matlamat negara maju dan inklusif selaras dengan Wawasan 2020. Di
sebalik pencapaian pertumbuhan yang menggalakkan dalam tempoh
kajian semula, terdapat beberapa isu ketidaksamaan dan struktur
ekonomi yang berlarutan masih belum diselesaikan dan menjejaskan
kelancaran reformasi ekonomi.
1-18
Memperkukuh
Pendahuluan
Prestasi 2016-2017
Inklusiviti Prestasi Outcome

Terpilih
ke arah Prestasi Bidang Fokus

dan Pemacu Perubahan
Masyarakat yang Isu dan Cabaran
Saksama
Kesimpulan
2-2
Pendahuluan
Rancangan Malaysia Kesebelas, 2016-2020, memberi tumpuan kepada pengukuhan
pembangunan inklusif dengan menyediakan peluang saksama untuk semua rakyat
Malaysia bagi mengambil bahagian dan mendapat manfaat daripada pertumbuhan
ekonomi dan pembangunan. Peluang ini disediakan tanpa mengira gender, etnik,
status sosioekonomi dan lokasi geografi. Pendekatan pembangunan inklusif ini juga
adalah sejajar dengan hasrat tidak meminggirkan sesiapa di bawah Agenda 2030 untuk
Pembangunan Mampan oleh Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu. Dalam tempoh
kajian semula, 2016-2017, pelbagai inisiatif pembangunan inklusif yang dilaksanakan
telah menyumbang kepada peningkatan kemakmuran dan kualiti hidup secara
menyeluruh. Pencapaian ini terbukti melalui peningkatan pendapatan penengah isi
rumah dan penambahbaikan dalam agihan pendapatan. Peluang dan penglibatan
rakyat dalam aktiviti ekonomi merentasi pelbagai etnik dan wilayah telah meningkat
dengan penambahbaikan sistem sokongan kepada kumpulan sasar serta peluasan akses
kepada infrastruktur dan perkhidmatan luar bandar. Walau bagaimanapun, terdapat
beberapa isu dan cabaran yang perlu ditangani termasuk kapasiti dan keupayaan yang
terhad dalam kalangan kumpulan isi rumah berpendapatan 40% terendah (B40) serta
tahap pemilikan kekayaan yang rendah dalam kalangan Bumiputera. Di samping itu,
peningkatan kos sara hidup dan keperluan untuk memperkasa kumpulan sasar khusus
dalam masyarakat masih menjadi cabaran. Walaupun kelima-lima koridor ekonomi telah
menyumbang kepada pembangunan wilayah, ketidaksamaan dalam kalangan negeri
dan wilayah serta jurang antara bandar dan luar bandar dalam sesuatu wilayah masih
menjadi isu dan memerlukan tindakan lanjut.
Bab 2: Memperkukuh Inklusiviti ke arah Masyarakat yang Saksama 2-3
Prestasi, 2016-2017
Dalam tempoh kajian semula, pelbagai inisiatif telah dilaksana ke yang sama. Selain itu, ketidaksamarataan pendapatan berkurangan
arah meningkatkan pendapatan dan menambah baik taraf hidup secara marginal sebagaimana ditunjukkan oleh pekali Gini yang
rakyat. Berlandaskan keadaan ekonomi yang kukuh, inisiatif ini telah lebih rendah, daripada 0.401 pada tahun 2014 kepada 0.399 pada
menyumbang kepada peningkatan pendapatan purata bulanan tahun 2016. Usaha untuk memperkukuh pembangunan inklusif ke
isi rumah daripada RM6,141 pada tahun 2014 kepada RM6,958 arah masyarakat yang lebih saksama telah dilaksana melalui lima
pada tahun 2016. Pendapatan penengah bulanan isi rumah juga bidang fokus seperti berikut:
meningkat daripada RM4,585 kepada RM5,228 dalam tempoh
BIDANG BIDANG BIDANG BIDANG BIDANG

FOKUS FOKUS FOKUS FOKUS FOKUS
A B C D E
Meningkatkan taraf Memperkasa Mentransformasi Mempercepat Memperkukuh

isi rumah B40 ke komuniti untuk luar bandar untuk pertumbuhan peluang Komuniti
arah masyarakat membina meningkatkan wilayah ke arah Ekonomi Bumiputera
kelas menengah masyarakat yang kesejahteraan keseimbangan (BEC) untuk
produktif dan masyarakat geografi yang lebih meningkatkan
sejahtera baik pemilikan kekayaan
Prestasi Outcome Terpilih

Dalam Rancangan Malaysia Kesebelas (RMKe-11), 14 outcome telah enam sasaran mencatatkan prestasi yang perlahan. Pencapaian
dikenal pasti, dengan satu outcome iaitu penyertaan golongan outcome terpilih adalah seperti yang ditunjukkan dalam
Bumiputera dalam kategori pekerjaan mahir telah melepasi sasaran Paparan 2-1.
Rancangan. Tujuh sasaran dijangka dapat dicapai, manakala baki
2-4
Paparan 2-1
Sorotan
Menambah baik Meningkatkan taraf isi rumah Memperkasa komuniti untuk membina
ketidakseimbangan B40 ke arah masyarakat kelas masyarakat yang produktif dan sejahtera
pendapatan secara menengah
keseluruhan
16 17
16 17 1
1 15
15
2
2
SDG
14
SDG
14
3
3 13
1,2 &
13
5
4
4 12
10
12
5
5 11
11
6
6 10
10 7
7 9 8
9 8
RM
RM
5,270 2,848 59.0% 54.7%
16 17
1
15
2
SDG
14
2020
3
1,2 & 2020

13
4
10
12
11
10
6
5
2016 2017
9 7
8
Pendapatan purata bulanan isi rumah Kadar penyertaan wanita dalam

0.385 0.399 tenaga kerja
2020 16 17
1
16 17
1
15 15
2016 14
SDG
2
14
2
13
1,2 &
3
13
SDG 3
12
10 5
4
12
11 5
4
Pekali Gini
11 11
6 6
10 10
9 7 9 7
7.33
8 8
RM 8
70.3
RM
5,701 3,000 daripada daripada 75.2
10 10
2020 2020 2020
2016 2016 2017
Pendapatan penengah bulanan isi rumah Skor purata Indeks Skor purata Indeks Belia
Kesejahteraan Keluarga Malaysia
Mentransformasi luar Mempercepat pertumbuhan Memperkukuh peluang

bandar untuk meningkatkan wilayah ke arah keseimbangan Komuniti Ekonomi Bumiputera
kesejahteraan masyarakat geografi yang lebih baik (BEC) untuk meningkatkan
pemilikan kekayaan
16 17 16 17
1 1
15 15
2 2
14 14
13
SDG 3
13
SDG 3
12
6 5
4
12
10 5
4
11 11
6 6
10 10
9 7 9 7
8 8
RM
RM
90,000 16,838 236 107.2 sekurang-
bilion bilion
kurangnya
75%
73.0%
2016-2020 2016-2020
2020
2016-2017 2016-2017
2016
Tambahan unit rumah Pelaburan direalisasi Isi rumah Bumiputera memiliki

menerima bekalan air seunit kediaman
3 17 17
6 16 16
1 1
15 15
4 2
14 14
SDG SDG
5 3
13 13
12
7 12
10 5
4
11 11
6
10 10
9 7 9 7
8 8
sekurang-
36,800 18,190 3,000 1,542 470,000 147,627 kurangnya
61.4%
sekurang-
kurangnya
4.2%
km km 60 %
11 %
2016-2020 2016-2020 2016-2020 2020 2016-2020

2016-2017 2016-2017 2016-2017 2017 2015
Tambahan unit rumah Jalan berturap dibina Peluang pekerjaan diwujudkan Penyertaan Pertumbuhan
menerima bekalan Bumiputera dalam tahunan pemilikan
elektrik kategori pekerjaan ekuiti korporat
mahir Bumiputera

2-6
Prestasi Bidang Fokus dan Pemacu Perubahan

Di bawah lima bidang fokus, beberapa strategi dan inisiatif telah dikenal pasti untuk menyokong penghasilan outcome terpilih. Bidang Fokus
A, meningkatkan taraf isi rumah B40 ke arah masyarakat kelas menengah telah dikenal pasti sebagai pemacu perubahan dalam memperkukuh
pembangunan inklusif. Pencapaian utama mengikut bidang fokus adalah seperti berikut:
Bidang Fokus Pencapaian Utama, 2016-2017
Meningkatkan pendapatan dan kekayaan isi rumah B40
A Di kawasan bandar, pendapatan purata bulanan isi rumah B40 telah meningkat
daripada RM2,927 pada tahun 2014 kepada RM3,262 pada tahun 2016 dan
pendapatan penengah bulanan telah meningkat daripada RM3,095 kepada
RM3,367
Meningkatkan Taraf Isi Rumah
B40 ke arah Masyarakat Kelas Di kawasan luar bandar, pendapatan purata bulanan isi rumah B40 telah meningkat
Menengah daripada RM1,760 pada tahun 2014 kepada RM1,969 pada tahun 2016 dan
pendapatan penengah bulanan telah meningkat daripada RM1,797 kepada
RM2,012
Bahagian pendapatan B40 secara keseluruhan telah menurun daripada 16.8% pada
tahun 2014 kepada 16.4% pada tahun 2016
Kadar keciciran pada peringkat sekolah rendah telah berkurang daripada 0.34%
pada tahun 2014 kepada 0.29% pada tahun 2017 dan pada peringkat sekolah
menengah daripada 2.95% kepada 1.36%
Pemacu
Perubahan 86% atau 132,444 daripada 154,086 pelajar dalam kalangan isi rumah B40 telah
berjaya menamatkan latihan dalam program Pendidikan dan Latihan Teknikal dan
Vokasional (TVET)
76 usahawan Orang Asli di bawah Program Pembangunan Usahawan Orang Asli

telah merekodkan peningkatan pendapatan sebanyak 30%
3 projek chalet eko pelancongan Orang Asli telah dibangunkan di Perak, Negeri
Sembilan dan Kelantan yang menjana sumber pendapatan baharu kepada 1,213 isi
rumah Orang Asli
80 usahawan sosial telah dibangunkan oleh Malaysian Global Creativity and

Innovation Centre (MaGIC) yang menjana pendapatan kasar berjumlah RM20 juta
93,222 peserta Amanah Ikhtiar Malaysia (AIM) telah mendapat faedah daripada
program pembiayaan mikro kredit dengan kadar pinjaman tidak berbayar yang
rendah iaitu 1.27%
1,674 hektar tanah telah diwartakan untuk Orang Asli di Semenanjung Malaysia,
76,366 hektar tanah Hak Tanah Adat (NCR) diberikan hak milik kepada Anak Negeri
Sabah dan 200,037 hektar tanah NCR kepada Bumiputera Sarawak
Menangani kos sara hidup yang meningkat

Program 1Harga 1Malaysia terus dilaksana untuk menyeragamkan harga barangan
bersubsidi (beras, gula, tepung gandum kegunaan am dan minyak masak peket 1
kilogram) antara Sabah dan Sarawak dengan Semenanjung Malaysia
Peraturan-peraturan Kawalan Harga dan Antipencatutan (Mekanisme untuk

Menentukan Keuntungan Tinggi yang Tidak Munasabah bagi Barangan) 2016 telah
dikuatkuasakan mulai 1 Januari 2017
Program Friends of KPDNKK telah diperkenal untuk membantu menyalurkan

maklumat berkaitan kepenggunaan
EZ Adu, aplikasi atas talian telah dibangunkan sebagai saluran pilihan kepada orang
awam untuk membuat aduan
185 Kedai Rakyat 1Malaysia (KR1M) telah beroperasi untuk menawarkan barangan
terpilih pada harga yang berpatutan
323 outlet berasaskan pertanian seperti Agrobazaar Kedai Rakyat, Karavan Tani
dan Pasar Tani telah dibangunkan untuk menawarkan barangan pada harga yang
berpatutan
7.28 juta dan 7.22 juta isi rumah B40 dan individu telah menerima pindahan tunai
Bantuan Rakyat 1Malaysia (BR1M) pada tahun 2016 dan 2017 dengan jumlah
pembayaran sebanyak RM11.65 bilion
55,211 isi rumah B40 telah menerima bantuan bina baharu atau baik pulih rumah
275,420 individu telah menerima manfaat daripada program kaunseling kewangan

dan pengurusan kredit anjuran Agensi Kaunseling dan Pengurusan Kredit (AKPK)
Memperkukuh sistem penyampaian program isi rumah B40

Pangkalan data eKasih telah dihubungkan kepada pangkalan data myIDENTITY,
e-Bantuan dan e-BR1M untuk menyelaras sistem penyampaian bantuan dan
kumpulan sasar
Akta Keselamatan Sosial Pekerjaan Sendiri 2017 menyediakan perlindungan

keselamatan sosial kepada individu yang bekerja sendiri dalam sektor tidak formal
bermula dengan pemandu teksi yang bekerja sendiri
Akta Sistem Insurans Pekerjaan 2017 menyediakan bantuan kewangan sementara

sehingga 6 bulan kepada pekerja yang diberhentikan, sokongan khidmat pekerjaan
dan latihan semula untuk meningkatkan peluang bekerja semula
2-8
Pendapatan isi rumah B40 telah mencatat kadar pertumbuhan yang Dalam tempoh kajian semula, pelbagai inisiatif telah dilaksana bagi
sederhana dalam tempoh 2015-2016 berbanding tempoh 2013- mengurangkan kesan kenaikan kos sara hidup, terutama terhadap
2014. Pertumbuhan ini sebahagiannya dipengaruhi oleh harga kuasa beli isi rumah B40. Selain daripada langkah melindungi
komoditi yang rendah dan keadaan pasaran buruh yang sederhana pengguna, bantuan tunai serta barangan dan perkhidmatan mampu
dalam keadaan ekonomi yang mencatat pertumbuhan sederhana. dibeli melalui pelbagai premis perniagaan runcit telah disediakan.
Pendapatan purata bulanan isi rumah B40 pada peringkat nasional Walau bagaimanapun, kesan inisiatif ini adalah sederhana di
telah meningkat pada kadar 15.9% setahun dalam tempoh 2013- samping tahap konsumerisme yang rendah. Sementara itu,
2014 berbanding 5.8% dalam tempoh 2015-2016. Pendapatan pelaksanaan program jaringan keselamatan sosial (SSN) melalui
penengah pula telah meningkat pada kadar 17.5% berbanding pelbagai agensi masih tidak bersepadu dengan mekanisme
6.6% setahun dalam tempoh yang sama. Kadar pertumbuhan penetapan sasaran yang lemah mengakibatkan ketidakcekapan
pendapatan yang lebih perlahan telah menyebabkan bahagian dalam pemberian bantuan. Pada masa yang sama, pembentukan
pendapatan B40 berkurangan dalam tempoh tersebut. Berdasarkan satu sistem perlindungan sosial yang bersepadu dan menyeluruh
kepada kadar pertumbuhan purata tahunan bagi tempoh 2015- masih dalam pelaksanaan.
2016, matlamat untuk mencapai sasaran pendapatan isi rumah B40
dan meningkatkan taraf isi rumah tersebut ke arah masyarakat kelas
menengah1 pada tahun 2020 adalah sukar untuk dicapai.
Mengukuhkan institusi keluarga

647,000 peserta telah mendapat manfaat daripada program kemahiran
B keibubapaan dan nilai kekeluargaan seperti Keluarga@Kerja, Program Ilmu
Keluarga, SMARTBelanja dan Kafe@Teen
850,000 peserta telah mendapat manfaat daripada program sokongan keluarga

Memperkasa Komuniti untuk temasuk perkhidmatan kaunseling dan kesihatan reproduktif, subsidi mammogram
Membina Masyarakat yang dan vaksinasi human papilloma virus (HPV)
Produktif dan Sejahtera
Akta Keganasan Rumah Tangga 1994 telah dipinda pada tahun 2017 bagi
meningkatkan lagi perlindungan dan sokongan terhadap mangsa serta ahli keluarga
Membangunkan potensi belia

100,000 belia telah mendapat manfaat daripada program pembangunan
kepemimpinan dan keusahawanan seperti Felo Perdana, Parlimen Belia Malaysia,
eUsahawan, Tunas Usahawan Belia Bumiputera (TUBE), Business on Truck Carnival
dan Inkubator Usahawan Belia Tani
Lebih daripada 2 juta belia telah menyertai aktiviti sukarelawan menerusi pelbagai
platform seperti Program Kesukarelawanan Belia Malaysia (MyCorp), 1Malaysia for
Youth (iM4U) dan Sukan Asia Tenggara (SEA) Kuala Lumpur 2017
1
Masyarakat kelas menengah merujuk kepada isi rumah berpendapatan pertengahan yang memperoleh pendapatan antara separuh dan dua kali ganda pendapatan penengah
bulanan nasional (RM2,614 – RM10,456). Berdasarkan Penyiasatan Pendapatan Isi Rumah dan Kemudahan Asas (PPIR & KA) 2016, pendapatan penengah bulanan nasional ialah
sebanyak RM5,228.
Meningkatkan peranan wanita dalam pembangunan

Kadar penyertaan wanita dalam pasaran tenaga kerja telah meningkat daripada
54.1% pada tahun 2015 kepada 54.7% pada tahun 2017
35.6% wanita memegang jawatan pengurusan tertinggi dalam sektor awam pada
tahun 2017 berbanding 32.5% pada tahun 2015
Mendukung keperluan dan kepentingan kanak-kanak

Akta Kanak-kanak 2001 telah dipinda pada tahun 2016 dengan mengambil kira
beberapa prinsip teras Konvensyen Mengenai Hak Kanak-kanak (CRC)
Lebih 300 kes penderaan kanak-kanak telah didaftarkan di Mahkamah Jenayah

Seksual Terhadap Kanak-Kanak sejak beroperasi pada Jun 2017
200 pelindung kanak-kanak telah dilatih di bawah Unit Pemeliharaan dan

Perlindungan Kanak-kanak (CCNCPU) yang memberi manfaat kepada 4,800 kanak-
kanak
Lebih 35,000 murid daripada 130 sekolah telah menyertai program Save and
Protect Children
Meningkatkan persekitaran hidup warga emas

Program Beautiful Life for Seniors (BELFOS) telah diperkenal pada tahun 2017 bagi
memudahkan akses terhadap peluang pekerjaan dan aktiviti sosial kepada warga
emas
Lebih 46,000 warga emas dan orang kurang upaya (OKU) telah mendapat manfaat
daripada program Khidmat Bantu di Rumah dan Pusat Aktiviti Warga Emas (PAWE)
1,000 warga emas telah menyertai kursus jangka pendek di bawah program
University of the Third Age (U3A)
Memperkasa orang kurang upaya

21,000 OKU telah mendapat manfaat daripada program Pemulihan Dalam Komuniti
(PDK), latihan peningkatan kemahiran dan program Perkhidmatan Job Coach
Bilangan OKU yang berkhidmat dalam perkhidmatan awam telah meningkat

daripada 3,332 orang pada tahun 2015 kepada 3,782 orang pada tahun 2017
123 kanak-kanak kurang upaya telah mendapat manfaat daripada penubuhan 6

pusat pakar jagaan kanak-kanak dengan usaha sama pihak swasta dan pertubuhan
bukan kerajaan (NGO)
2-10
Program dan inisiatif untuk memperkasa komuniti dan memenuhi pemimpin wanita dalam sektor awam menunjukkan perkembangan
keperluan kumpulan sasar menunjukkan prestasi yang sederhana yang baik di mana 35.6% daripada pengurusan tertinggi terdiri
dengan kebanyakan sasaran dijangka akan dicapai pada akhir daripada wanita pada tahun 2017 berbanding 32.5% pada tahun
tempoh Rancangan. Walau bagaimanapun, perhatian perlu terus 2015, melebihi sasaran 30%.
diberikan terhadap kesejahteraan keluarga, kanak-kanak, wanita,
warga emas dan orang kurang upaya (OKU). Indeks Kesejahteraan Pelbagai inisiatif sokongan sosial telah dilaksana melalui Pusat
Keluarga 2016 yang mengukur dan melaporkan tahap kesejahteraan Aktiviti Warga Emas (PAWE) serta program Beautiful Life for Seniors
keluarga mencatat skor sederhana iaitu 7.33 daripada 10. Hal (BELFOS) dan Khidmat Bantu di Rumah dalam menggalakkan
ini disebabkan oleh pelbagai faktor, terutama akses yang kurang gaya hidup berdikari, produktif dan bermakna dalam kalangan
kepada fasiliti dan kemudahan asas di kawasan perumahan, isu warga emas. Walau bagaimanapun, inisiatif tersebut masih belum
berkaitan persekitaran kediaman dan impak negatif teknologi memadai dalam memenuhi keperluan yang semakin meningkat
komunikasi terhadap hubungan kekeluargaan. Di samping itu, daripada populasi yang semakin menua. Sementara itu, penyertaan
prevalens malnutrisi dalam kalangan kanak-kanak iaitu kurang OKU dalam pasaran tenaga kerja masih rendah dengan anggaran
berat badan, berat badan berlebihan dan obesiti, masih menjadi 4,000 pekerja dalam sektor awam dan swasta. Hal ini disebabkan
kebimbangan. Kadar pertumbuhan tahunan bagi penyertaan wanita oleh ketidakmampuan majikan untuk menyediakan persekitaran
dalam pasaran tenaga kerja juga meningkat secara perlahan ke arah yang mesra OKU di tempat kerja dan persepsi negatif oleh majikan
mencapai sasaran 59%. Antara sebab yang menyumbang kepada terhadap kemampuan OKU untuk melaksanakan tugas yang
perkara ini adalah kurang komitmen dan sumber dalam kalangan diberikan. Di samping itu, terdapat segelintir OKU yang menghadapi
majikan bagi menyediakan persekitaran pekerjaan yang baik, kesukaran untuk menyesuaikan diri dalam persekitaran pekerjaan.
terutama sistem aturan kerja fleksibel dan perkhidmatan penjagaan Sekiranya semua isu ini terus diabaikan, ia akan merencatkan usaha
kanak-kanak. Sementara itu, inisiatif untuk mewujudkan lebih ramai untuk memperkasa komuniti ke arah mewujudkan masyarakat yang
produktif dan sejahtera.
Meningkatkan kesejahteraan komuniti luar bandar

Pendapatan purata bulanan isi rumah luar bandar telah meningkat sebanyak 12.1%
C daripada RM3,831 pada tahun 2014 kepada RM4,359 pada tahun 2016
Insiden kemiskinan mutlak di luar bandar telah berkurang daripada 1.6% pada
tahun 2014 kepada 1% pada tahun 2016
Mentransformasi Luar
Bandar untuk Meningkatkan Kadar migrasi bandar ke luar bandar telah meningkat daripada 13.8% pada tahun
Kesejahteraan Masyarakat 2015 kepada 15.2% pada tahun 2016
Kadar migrasi luar bandar ke bandar telah berkurang daripada 6.9% pada tahun
2015 kepada 4.2% pada tahun 2016
Pekali Gini di kawasan luar bandar telah meningkat daripada 0.355 pada tahun
2014 kepada 0.364 pada tahun 2016
Memperluas penyediaan infrastruktur asas luar bandar

1,542 kilometer jalan luar bandar berturap telah dibina dan dinaik taraf
93.5% liputan akses bekalan air bersih dan terawat ke rumah di luar bandar,
memberi manfaat kepada tambahan 16,838 unit rumah
96.1% liputan akses bekalan elektrik ke rumah di luar bandar, memberi manfaat
kepada tambahan 18,190 unit rumah
Menggalakkan lebih banyak pelaburan swasta di luar bandar

RM33.5 bilion pelaburan di luar bandar telah direalisasi dan sebanyak 52,521
pekerjaan diwujudkan
Menambah baik rangkaian hubungan antara luar bandar dan bandar

36 bas ekspres baharu telah dibeli oleh Majlis Amanah Rakyat (MARA) yang
meliputi 27 laluan baharu antara bandar dan luar bandar serta memberi manfaat
kepada 777,640 penumpang
39 bas henti-henti baharu telah dibeli oleh MARA yang melibatkan 100 hentian
baharu dan memberi manfaat kepada 3.8 juta penumpang luar bandar
Meningkatkan akses kepada perkhidmatan asas

12 Pusat Transformasi Luar Bandar (RTC) dan 205 Mini RTC telah beroperasi di
seluruh negara yang memberi manfaat kepada lebih 8.2 juta pengunjung
Pusat Transformasi Komuniti Bergerak (Mobile CTC) dengan kerjasama lebih

daripada 30 agensi telah melaksanakan 400 aktiviti, memberi manfaat kepada 2.6
juta pengunjung
5,967 ejen perkhidmatan Bank Simpanan Nasional telah dilantik untuk

meningkatkan akses kepada perkhidmatan kewangan terpilih bagi masyarakat luar
bandar
Memperkemas sistem penyampaian

19,452 kampung telah didaftarkan dalam Sistem Profil Kampung Peringkat Nasional
(SPKPN) untuk menambah baik perancangan pembangunan luar bandar dan
penyampaian perkhidmatan
2-12
Hampir keseluruhan inisiatif untuk mentransformasi kawasan Keadaan ini disebabkan oleh kedudukan geografi yang terpencil
luar bandar telah dilaksana mengikut perancangan dengan dengan bilangan penduduk yang kurang serta berselerak telah
mencatat pencapaian 50% daripada sasaran RMKe-11. Inisiatif ini menjadi cabaran kepada penyediaan infrastruktur asas dan aktiviti
termasuk membina dan menaik taraf jalan dan bekalan elektrik sosioekonomi di luar bandar. Kegagalan untuk menangani isu
luar bandar, meningkatkan akses kepada perkhidmatan asas tersebut secara komprehensif akan melebarkan jurang antara
serta menambah baik hubungan antara luar bandar dan bandar. bandar dan luar bandar dan ketidakseimbangan pembangunan
Walaupun pelbagai langkah telah dilaksanakan, masih terdapat wilayah, menjejaskan produktiviti di kawasan luar bandar dan
segelintir penduduk dan kawasan pedalaman yang mendapat menyumbang kepada migrasi luar bandar ke bandar.
akses terhad kepada infrastruktur asas dan peluang sosioekonomi.
Kajian semula pelan induk koridor ekonomi wilayah
D Kajian semula pelan induk Iskandar Malaysia, Wilayah Ekonomi Koridor Utara
(NCER) dan Wilayah Ekonomi Pantai Timur (ECER) telah selesai dilaksanakan
Lembaga Pembangunan Koridor Wilayah (RECODA) dan Kerajaan Negeri Sarawak

Mempercepat Pertumbuhan telah melaksanakan pelbagai kajian untuk melengkapkan Pelan Induk bagi Koridor
Wilayah ke arah Keseimbangan Tenaga Boleh Diperbaharui Sarawak (SCORE)
Geografi yang Lebih Baik
Pihak Berkuasa Pembangunan Ekonomi dan Pelaburan Sabah (SEDIA) telah
memulakan kajian semula Rangka Tindakan Koridor Pembangunan Sabah (SDC)
Mempercepat pelaburan di koridor ekonomi wilayah

ECER Investment Special Taskforce (EIST), Northern Corridor Implementation
Authority Investor Centre of Engagement (NICE) dan Iskandar Service Centre (ISC)
telah ditubuhkan sebagai platform untuk memudah cara pelabur
RM107.2 bilion pelaburan direalisasi di 5 koridor ekonomi wilayah, iaitu 45.4%

daripada sasaran RMKe-11
Iskandar Malaysia: RM41.8 bilion
ECER: RM22.5 bilion
NCER: RM17.3 bilion
SCORE: RM15.9 bilion
SDC: RM9.7 bilion

147,627 pekerjaan diwujudkan di 5 koridor ekonomi wilayah, bersamaan dengan

31.4% daripada sasaran RMKe-11
Iskandar Malaysia: 64,288 pekerjaan
ECER: 32,032 pekerjaan
NCER: 24,200 pekerjaan
SCORE: 19,354 pekerjaan
SDC: 7,753 pekerjaan
Projek infrastruktur utama bagi menambah baik ketersambungan dan mobiliti

Peluasan Pelabuhan Kuantan
Pembinaan Lebuhraya Pan Borneo
Pembinaan Lapangan Terbang Mukah
Pembangunan Kuala Terengganu City Centre
Keseluruhan usaha oleh pihak berkuasa koridor ekonomi wilayah Aktiviti yang dilaksana koridor ekonomi wilayah telah menyumbang
telah menyumbang ke arah mengurangkan ketidakseimbangan kepada peningkatan taraf hidup masyarakat setempat dan
wilayah melalui pelaksanaan program dan projek yang merangsang pengurangan jurang kemahiran bandar dan luar bandar.
aktiviti ekonomi. Program dan projek ini yang dilaksanakan dengan Pelaksanaan projek dan program dalam koridor ekonomi wilayah
kerjasama agensi Persekutuan dan negeri telah menarik pelaburan telah menyumbang kepada pelaburan direalisasi2 sebanyak
swasta yang lebih tinggi dan mewujudkan kesan limpahan kepada RM107.2 bilion yang merupakan 45.4% daripada sasaran RMKe-11.
kawasan sekitar dan hab ekonomi. Di samping itu, pelbagai program Sejumlah 147,627 pekerjaan telah diwujudkan dalam tempoh kajian
pembangunan modal insan telah dijalankan untuk meningkatkan semula iaitu bersamaan 31.4% daripada sasaran RMKe-11.
kualiti tenaga kerja terutama di kawasan luar bandar. Koridor Pencapaian ini disumbangkan oleh fasilitasi yang lebih baik kepada
ekonomi wilayah telah melaksana beberapa program kemahiran pelabur, ekosistem yang menyokong pelaburan dan insentif
dan keusahawanan yang menyumbang kepada pewujudan yang bersesuaian. Meskipun mencatat kemajuan, pertumbuhan
pekerjaan, usahawan dan peluang perniagaan yang menarik di wilayah yang kurang maju secara relatifnya adalah lebih
pelaburan ke wilayah tersebut. perlahan berbanding wilayah yang lebih maju, menunjukkan
ketidakseimbangan wilayah masih wujud.
2
Majlis Pembangunan Wilayah Ekonomi Pantai Timur (ECERDC), Pihak Berkuasa Pelaksanaan Koridor Utara (NCIA) dan Lembaga Pembangunan Koridor Wilayah (RECODA) menggunakan
definisi pelaburan direalisasi sebagai jumlah nilai pelaburan yang komited semasa permulaan projek. Sementara itu, Pihak Berkuasa Wilayah Pembangunan Iskandar (IRDA) dan
Pihak Berkuasa Pembangunan Ekonomi dan Pelaburan Sabah (SEDIA) menggunakan definisi pelaburan direalisasi sebagai nilai yang dilaburkan dalam projek untuk tahun semasa
atau berdasarkan jumlah kerja yang telah disiapkan.
2-14
Memperkasa modal insan Bumiputera
E Bumiputera mewakili 61.4% dalam kategori pekerjaan mahir
130,000 pelajar telah dilatih oleh Majlis Amanah Rakyat (MARA) dalam TVET serta
program profesional dan pengurusan
Memperkukuh Peluang Komuniti
Ekonomi Bumiputera (BEC) 90.6% peserta yang dilatih oleh Yayasan Peneraju Pendidikan Bumiputera (YPPB)
untuk Meningkatkan Pemilikan di bawah Program Peneraju Skil Iltizam telah mendapat pekerjaan dalam tempoh 6
Kekayaan bulan selepas berjaya memperoleh pensijilan
83.3% daripada 1,644 pelatih Peneraju Skil Iltizam telah berjaya memperoleh gaji
minimum RM1,500 sebulan dalam tempoh setahun bekerja, melepasi 70% sasaran
outcome gaji minimum yang diterima oleh pelatih
50.7% daripada 672 pelatih Peneraju Skil memperoleh sasaran gaji minimum
RM3,800 sebulan dalam tempoh setahun bekerja yang masih belum mencapai 70%
sasaran outcome gaji minimum yang diterima oleh pelatih
Tahap kelulusan keseluruhan bagi kertas profesional yang diduduki oleh 2,498
pelatih di bawah Program Peneraju Profesional adalah 89%, melepasi sasaran 65%
tahap kelulusan minimum
Pencapaian cemerlang di bawah Program Peneraju Profesional adalah:

7 pelatih telah dianugerahkan Association of Chartered Certified Accountants
(ACCA) Global Prize
21 pelatih telah dianugerahkan Certified Accounting Technician (CAT) Global
Prize
20 pelatih telah ditauliahkan sebagai Chartered Financial Analyst (CFA)
Meningkatkan penguasaan efektif Bumiputera dan mengekalkan

pemilikan korporat
RM482.6 juta pelaburan oleh Ekuiti Nasional Berhad (EKUINAS) dalam 9 syarikat
yang terlibat dalam perniagaan berkaitan minyak dan gas; peruncitan; pembuatan;
makanan dan minuman; barangan pengguna mudah laris; dan perkhidmatan
2 syarikat telah disenaraikan di Bursa Malaysia di bawah Skim Jejak Jaya

Bumiputera dengan permodalan pasaran bernilai RM4.5 bilion
RM41.5 juta telah dilaburkan ke dalam 6 syarikat berasaskan teknologi di bawah

Program A-Bio dalam perniagaan seperti peranti perubatan, patologi dan reka
bentuk kejuruteraan
RM236.2 bilion daripada dana di bawah Assets Under Management pegangan

Bumiputera telah dilaburkan oleh Permodalan Nasional Berhad (PNB) dalam
pelbagai kategori aset merangkumi instrumen ekuiti awam, pelaburan swasta,
hartanah, wang tunai dan pendapatan tetap sejak tahun 1978
Meningkatkan syer pemilikan kekayaan Bumiputera

73% isi rumah Bumiputera telah memiliki seunit kediaman pada tahun 2016
3 unit bangunan dan hartanah komersial bernilai tinggi diperoleh dengan nilai
RM1.2 bilion oleh Pelaburan Hartanah Berhad (PHB)
Saiz dana Amanah Hartanah Bumiputera (AHB) telah meningkat kepada RM4 bilion
yang memberi manfaat kepada 58,000 pemegang unit Bumiputera
219 unit premis perniagaan bernilai RM20.7 juta telah dibangunkan oleh MARA
Pembangunan perumahan Wakaf Legasi Seberang Jaya telah dilaksanakan

melibatkan 68 unit kediaman dengan jumlah nilai pembangunan kasar (GDV)
RM15.3 juta, melalui kerjasama antara UDA Holdings Berhad (UDA) dengan Majlis
Agama Islam Negeri Pulau Pinang
Pembangunan bercampur Wisma Wakaf Ar Ridzuan yang melibatkan 11 unit

komersial dan 144 unit kediaman dengan jumlah GDV sebanyak RM41.8 juta,
melalui kerjasama antara UDA dengan Majlis Agama Islam dan Adat Melayu Perak
77 unit pangsapuri kos sederhana rendah (1,000 kaki persegi) dibina di atas tanah
wakaf di Sungai Nibong, Pulau Pinang
35 unit premis perniagaan bernilai RM58.8 juta telah dibeli oleh Perbadanan
Usahawan Nasional Berhad (PUNB) untuk disewakan kepada usahawan Bumiputera
Memperkasa Komuniti Ekonomi Bumiputera (BEC)

236 syarikat telah mendapat manfaat dan lebih daripada 4,000 pekerjaan
telah diwujudkan di bawah dasar carve-out and compete melibatkan 4 projek
iaitu Lebuhraya Pan Borneo Sabah, Lebuhraya Pan Borneo Sarawak, Lebuhraya
Setiawangsa-Pantai (SPE) dan Mass Rapid Transit (MRT) Laluan 2
2-16
231 syarikat telah mendapat manfaat dan lebih 14,000 pekerjaan diwujudkan di
bawah inisiatif Dana Mudahcara
99.6% daripada 1,490 usahawan muda yang dilatih di bawah Program TUBE telah
mendaftar perniagaan dan mewujudkan sejumlah 2,088 pekerjaan serta mencatat
jumlah jualan sebanyak RM17.2 juta pada tahun 2016
RM1 bilion pinjaman telah dilulus oleh TEKUN Nasional kepada 67,690 usahawan
RM176.6 juta pinjaman telah disalur oleh MARA kepada 3,194 usahawan dan geran
berjumlah RM9.3 juta kepada 920 usahawan
RM377.5 juta pinjaman telah disalurkan kepada 865 usahawan di bawah Program
Pembiayaan Keusahawanan PUNB
Mengukuhkan keberkesanan penyampaian program berorientasikan

Bumiputera
Sistem pangkalan data berpusat mengenai usahawan Bumiputera, TERAJU XChange

(TXC) telah siap dibangunkan pada tahun 2016 bertujuan untuk mengumpulkan
maklumat usahawan bagi menangani isu pengambilan faedah berganda
Dalam tempoh kajian semula, usaha yang dilaksanakan telah tahun 2014 kepada 73% pada tahun 2016, berbanding sasaran
menyumbang ke arah pencapaian outcome agenda Bumiputera sekurang-kurangnya 75% pada tahun 2020. Walau bagaimanapun,
yang digariskan dalam RMKe-11. Berdasarkan Laporan Penyiasatan jumlah nilai transaksi hartanah komersial dan industri bagi pasaran
Tenaga Buruh, 2017, bilangan Bumiputera dalam kategori pekerjaan primer yang melibatkan Bumiputera telah berkurangan daripada
mahir mengikut kumpulan etnik meningkat daripada 59.4% pada RM291.3 juta pada tahun 2015 kepada RM226.1 juta pada tahun
tahun 2014 kepada 61.4% pada tahun 2017. Walau bagaimanapun, 2016. Nilai ini menunjukkan penurunan sebanyak 20.4%, kesan
hanya 29.4% daripada keseluruhan guna tenaga Bumiputera berada daripada pertumbuhan ekonomi global yang perlahan3. Di samping
dalam kategori pekerjaan mahir tersebut. Situasi ini menunjukkan itu, ekuiti korporat Bumiputera masih di bawah sasaran sekurang-
bahawa kebanyakan Bumiputera bekerja dalam industri yang kurangnya 30% daripada jumlah pemilikan ekuiti korporat.
mempunyai nilai ditambah yang rendah dengan pekerjaan bergaji Kedudukan ini telah memberi kesan kepada keseluruhan pegangan
rendah. pemilikan kekayaan Bumiputera. Di samping itu, majoriti usahawan
Bumiputera adalah dalam kategori perusahaan mikro dan kecil
Peratusan isi rumah Bumiputera memiliki sekurang-kurangnya serta sangat bergantung kepada bantuan Kerajaan dan mudah
seunit kediaman telah meningkat sedikit daripada 72.7% pada terjejas akibat persaingan pasaran yang sengit.
3
Berdasarkan Laporan Pasaran Hartanah Malaysia 2016.
Isu dan Cabaran luar rumah yang meningkat pada kadar 3.4% serta perbelanjaan
perumahan, air, elektrik, gas dan bahan api lain pada kadar 2.4%.
Usaha untuk meningkatkan pendapatan dan kesejahteraan Ketiga-tiga kategori ini menyumbang sebanyak 61.9% daripada
isi rumah B40 menghadapi pelbagai cabaran. Majoriti ketua isi jumlah perbelanjaan golongan berkenaan. Isi rumah B40 di bandar,
rumah B40 mempunyai tahap pendidikan dan kemahiran yang terutama golongan berpendapatan rendah, lebih terjejas dengan
rendah, termasuk Orang Asli di Semenanjung Malaysia, Anak kenaikan harga barangan dan perkhidmatan disebabkan komitmen
Negeri Sabah dan Bumiputera Sarawak. Kebanyakan isi rumah B40 perbelanjaan yang lebih tinggi dan keupayaan menjana pendapatan
adalah bekerja sendiri, pekerja berpendapatan rendah dan terlibat yang terhad.
dalam perniagaan berskala kecil. Di samping itu, kebanyakan isi
rumah B40 hanya mempunyai satu sumber pendapatan, kadar Cabaran dalam usaha memperkukuh BEC termasuk penyertaan
keberhutangan tinggi, tabungan rendah serta tidak mempunyai rendah Bumiputera dalam pekerjaan mahir dan profesional
perlindungan insurans, menjadikan isi rumah ini mudah terjejas terutama pada peringkat pengurusan dan pembuat keputusan.
oleh ketidaktentuan dan kejutan. Selain itu, kebanyakan usahawan Bumiputera juga menghadapi kesukaran dalam mendapatkan
isi rumah B40 terlibat dalam perusahaan mikro. Kekangan utama pekerjaan disebabkan oleh beberapa faktor seperti kelemahan
yang dihadapi oleh usahawan isi rumah B40 termasuk kekurangan dalam kemahiran interpersonal dan penguasaan bahasa Inggeris
kapasiti dan keupayaan, kuasa tawar-menawar yang rendah serta jurang kemahiran yang diperlukan oleh industri berbanding
serta akses yang terhad kepada teknologi dan sumber kewangan. kemahiran yang dimiliki oleh graduan Bumiputera. Kedudukan
Kapasiti dan keupayaan yang terhad antara lain dikaitkan dengan kewangan yang kurang kukuh dan ketidakupayaan untuk memenuhi
kebergantungan yang tinggi kepada bantuan Kerajaan, menjadikan keperluan institusi kewangan telah menghalang Bumiputera untuk
kumpulan ini mempunyai tahap inisiatif, kreativiti dan ketahanan memiliki aset kewangan dan bukan kewangan. Di samping itu,
yang rendah. Pada masa yang sama, wujudnya sebilangan besar pemilikan ekuiti korporat yang rendah menyebabkan Bumiputera
warga asing yang terlibat dalam aktiviti perniagaan tidak berdaftar mempunyai kuasa yang terhad dalam membuat keputusan dan
telah menjejaskan peluang dalam kalangan usahawan B40 penguasaan yang kurang efektif. Kedudukan ini menunjukkan
tempatan. Di samping itu, perancangan yang tidak komprehensif kepentingan BEC tidak diambil kira sewajarnya. Pada masa yang
dan pelaksanaan program SSN secara silo serta pemilihan kumpulan sama, potensi tanah wakaf dan tanah rizab Melayu sebagai
sasar yang longgar oleh pelbagai agensi menyebabkan penyaluran mekanisme untuk meningkatkan pemilikan kekayaan Bumiputera
bantuan kepada isi rumah B40 kurang berkesan. masih belum dimanfaatkan secara optimum akibat kelemahan
penyelarasan dan kekangan perundangan. Di samping itu,
Peningkatan harga barangan dan perkhidmatan telah menjejaskan usahawan Bumiputera tidak mempunyai kekuatan kewangan dan
kuasa beli isi rumah B40 dalam keadaan pertumbuhan pendapatan terus bergantung kepada bantuan Kerajaan. Penglibatan usahawan
isi rumah yang lebih perlahan berbanding perbelanjaan. Bumiputera yang terhad di sepanjang rantaian bekalan telah
Perbelanjaan penggunaan bulanan purata bagi isi rumah B40 membataskan jaringan kerjasama perniagaan dan keupayaan untuk
meningkat pada kadar 6% setahun dalam tempoh 2015-2016, lebih bersaing secara efektif dalam pasaran terbuka.
tinggi berbanding pertumbuhan pendapatan purata bulanan isi
rumah sebanyak 5.8% setahun. Kebanyakan isi rumah B40 terjejas Cabaran dalam memperkasa komuniti termasuk meningkatkan
disebabkan oleh harga makanan dan minuman bukan alkohol yang kesejahteraan keluarga dan kanak-kanak, pembangunan belia,
mencatatkan kenaikan tertinggi pada kadar 3.7% setahun dalam penyertaan wanita dalam tenaga kerja serta tahap kesedaran
tempoh kajian semula. Kenaikan ini diikuti oleh harga makanan4 di wanita dan kanak-kanak mengenai hak dan perlindungan daripada
4
Makanan termasuk minuman bukan beralkohol.
2-18
keganasan. Cabaran dalam mengimbangi kerja dan kehidupan, 30 pakar geriatrik bertauliah yang memberi perkhidmatan kepada
membuat penyesuaian dalam gaya hidup serta menghadapi kesan warga emas. Di samping itu, kekurangan sokongan dan sikap tidak
teknologi terus menjejaskan kualiti kehidupan keluarga. Prevalens mengambil berat dalam memenuhi keperluan OKU terutama oleh
kurang berat badan, berat badan berlebihan dan obesiti dalam sektor swasta juga telah memberi kesan terhadap penyertaan
kalangan kanak-kanak akibat perubahan gaya hidup dan tabiat OKU yang produktif dalam aktiviti sosioekonomi. Tambahan
pemakanan juga memberi cabaran terhadap perkembangan dan pula, kekurangan kerjasama antara agensi dalam melaksanakan
kualiti kehidupan kanak-kanak. Meskipun pelbagai usaha dan reka bentuk sejagat5 bagi bangunan dan kemudahan awam telah
inisiatif telah diambil untuk membangunkan potensi dan bakat menjejaskan usaha untuk menyediakan persekitaran fizikal yang
belia, masih terdapat kebimbangan terhadap cabaran sosioekonomi mesra pengguna kepada warga emas dan OKU.
yang dihadapi belia terutama berkaitan peningkatan bakat,
keupayaan untuk mendapat pekerjaan dan pewujudan peluang Dalam mencapai pembangunan wilayah yang seimbang, usaha
dalam pelbagai bidang. Sementara itu, kadar penyertaan wanita untuk mengurangkan jurang pembangunan di antara negeri dan
dalam tenaga kerja kekal rendah akibat kekurangan kemudahan dan wilayah serta merapatkan jurang antara bandar dan luar bandar
kos penjagaan kanak-kanak yang tinggi serta penyediaan sistem dalam wilayah terus menjadi cabaran. Penyediaan infrastruktur
aturan kerja fleksibel yang terhad. Keadaan ini disukarkan lagi dan ameniti asas di luar bandar terutama di kawasan terpencil
dengan faktor lain seperti komitmen dan tanggungjawab keluarga di Sabah dan Sarawak terus menjadi halangan disebabkan oleh
serta pemikiran tradisional mengenai peranan gender. Pada kawasan yang luas serta mempunyai taburan penduduk yang
masa yang sama, kes keganasan terhadap wanita yang dilaporkan kurang dan berselerak. Di samping itu, kos pelaksanaan yang tinggi,
seperti keganasan rumah tangga, sumbang mahram dan rogol akses yang kurang baik dan keadaan muka bumi yang sukar telah
serta penderaan kanak-kanak turut meningkat. Masalah ini adalah memberikan cabaran untuk meningkatkan kesejahteraan penduduk
berpunca terutama daripada nilai keagamaan dan moral yang luar bandar. Sementara itu, koridor ekonomi wilayah terus
rendah serta kekurangan sokongan masyarakat. menghadapi persaingan sengit dalam menarik pelaburan asing
terutama dalam industri berteknologi tinggi dan berintensifkan
Pada masa ini, sekitar 10% daripada populasi rakyat Malaysia pengetahuan. Koridor ekonomi wilayah juga turut berhadapan
berumur 60 tahun dan ke atas dan dijangka mencapai 15% dengan masalah kekurangan pekerja mahir serta akses yang
menjelang 2030. Peningkatan bilangan warga emas akan terhad kepada kemudahan jalur lebar berkualiti dan infrastruktur
menambah tekanan terhadap Kerajaan dalam menyediakan logistik. Kekangan ini akan terus menghalang usaha mempercepat
pelbagai bantuan termasuk penjagaan kesihatan untuk golongan pertumbuhan sosioekonomi dan pembangunan wilayah yang
ini. Selain itu, kekurangan personel dan penjaga terlatih bagi seimbang di koridor ekonomi wilayah.
penjagaan warga emas adalah pada tahap serius dengan hanya
5
Berdasarkan Akta Orang Kurang Upaya 2008, reka bentuk sejagat bermaksud reka bentuk produk, persekitaran, program dan perkhidmatan yang boleh digunakan oleh semua orang,
ke tahap sebaik mungkin, tanpa perlu membuat adaptasi atau reka bentuk khusus dan hendaklah termasuk alat bantu bagi kumpulan orang kurang upaya tertentu jika ia diperlukan.
Kesimpulan
Langkah yang diambil dalam tempoh kajian semula telah mewujudkan
masyarakat yang lebih inklusif dan saksama berdasarkan tahap
dan pengagihan pendapatan serta kesejahteraan rakyat yang lebih
baik. Dalam hal ini, pendapatan isi rumah B40 telah meningkat
dengan pelaksanaan program peningkatan kapasiti dan keupayaan.
Di samping itu, Komuniti Ekonomi Bumiputera terus diperkukuh
dengan penyertaan lebih ramai Bumiputera dalam industri strategik
dan kategori pekerjaan mahir dalam keadaan pemilikan ekuiti dan
aset bukan kewangan yang rendah. Pada masa yang sama, koridor
ekonomi wilayah terus menunjukkan pertumbuhan walaupun pada
kadar yang lebih perlahan, menyumbang ke arah pelaburan direalisasi
yang lebih tinggi dan pewujudan lebih banyak pekerjaan. Usaha juga
telah dilaksana untuk merapatkan jurang antara bandar dan luar
bandar dan menangani ketidakseimbangan wilayah melalui penyediaan
kemudahan dan perkhidmatan yang lebih baik. Di sebalik kemajuan
tersebut, usaha masih perlu dipergiat untuk menangani isu dan
cabaran dalam meningkatkan potensi ekonomi dan kesejahteraan
rakyat serta mengurangkan jurang sosioekonomi. Usaha ini termasuk
mengkaji semula serta mengenal pasti langkah yang lebih berkesan
dan inovatif dalam memperkukuh pembangunan inklusif ke arah
masyarakat yang saksama.
Meningkatkan
Pendahuluan
Prestasi,
Kesejahteraan
2016-2017
Prestasi Outcome
Rakyat
Terpilih
Prestasi Bidang Fokus
Isu dan Cabaran
Kesimpulan
3-2
Pendahuluan
Dalam tempoh Rancangan Malaysia Kesebelas, 2016-2020, kesejahteraan rakyat kekal
sebagai satu daripada teras utama bagi memastikan pembangunan yang seimbang
selaras dengan pertumbuhan ekonomi. Secara umumnya, kesejahteraan rakyat berkait
rapat dengan taraf dan kualiti hidup yang merangkumi aspek ekonomi, sosial, fizikal dan
psikologi. Dalam tempoh kajian semula, 2016-2017, peningkatan kesejahteraan rakyat
telah dicapai melalui usaha bersepadu oleh pelbagai pihak berkepentingan, terutamanya
dalam penyediaan penjagaan kesihatan dan perumahan mampu milik yang berkualiti.
Di samping itu, pelaksanaan pelbagai program pencegahan jenayah dan keselamatan
jalan raya serta perkhidmatan kecemasan telah mewujudkan persekitaran hidup
yang lebih selamat. Sementara itu, program integrasi sosial dan perpaduan terus
menjadi platform untuk memperluas interaksi dan penglibatan dalam kalangan rakyat.
Program dan inisiatif untuk mempromosikan gaya hidup aktif dan sihat serta memupuk
perpaduan dalam kalangan rakyat Malaysia telah menarik penglibatan yang besar
di seluruh negara. Walau bagaimanapun, beberapa isu dan cabaran masih menjadi
kebimbangan termasuk peningkatan beban penyakit, rumah mampu milik yang tidak
mencukupi, trend jenayah yang sentiasa berubah, perilaku yang tidak selamat dalam
kalangan pengguna jalan raya, polarisasi sosial dan gaya hidup yang tidak aktif.
Bab 3: Meningkatkan Kesejahteraan Rakyat 3-3
Prestasi, 2016-2017
Indeks Kesejahteraan Rakyat Malaysia (MyWI1)meningkat Dimensi ekonomi MyWI merangkumi komponen seperti
sedikit daripada 121.8 mata pada tahun 2015 kepada 122.8 pendapatan dan pengagihan, pengangkutan dan pendidikan,
mata pada tahun 2016, seperti yang ditunjukkan dalam Paparan manakala dimensi sosial termasuk perumahan, kesihatan,
3-1. Berdasarkan kepada indikator MyWI, peningkatan ini keselamatan awam dan penyertaan sosial. Dalam tempoh 2000-
mencerminkan kesejahteraan ekonomi dan sosial rakyat Malaysia 2016, indeks subkomposit kesejahteraan ekonomi meningkat
bertambah baik sedikit dalam tempoh kajian semula. Walau lebih tinggi daripada indeks subkomposit kesejahteraan sosial,
bagaimanapun, tempoh perbandingan yang lebih panjang antara disumbangkan terutamanya oleh peningkatan dalam komponen
tahun 2000 dan 2016 menunjukkan bahawa indeks keseluruhan pengangkutan, pendapatan dan pengagihan. Sebahagian besar
meningkat sebanyak 22.8 mata. Indeks subkomposit kesejahteraan komponen dalam indeks subkomposit kesejahteraan sosial
ekonomi meningkat dengan lebih tinggi sebanyak 30.3 mata, menunjukkan peningkatan. Namun, komponen alam sekitar dan
berbanding dengan indeks subkomposit kesejahteraan sosial yang kesihatan hanya meningkat sedikit manakala komponen keluarga
meningkat sebanyak 18.6 mata dalam tempoh yang sama. telah menurun dalam tempoh yang sama.
Paparan 3-1
Indeks Kesejahteraan Rakyat Malaysia, 2000-2016
MyWI
Subkomposit kesejahteraan ekonomi
Subkomposit kesejahteraan sosial
Indeks Kesejahteraan Rakyat Malaysia (2000=100)

135
130.3
130
125 122.8
120 118.6
115
110
105
100
Tahun
‘00 ‘01 ‘02 ‘03 ‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14 ‘15 ‘16
Sumber: Unit Perancang Ekonomi
1
MyWI ialah indeks komposit yang mengukur kesejahteraan rakyat Malaysia dan mengandungi 68 indikator meliputi 14 komponen kesejahteraan ekonomi dan sosial.
3-4
Pelbagai inisiatif telah dilaksana untuk meningkatkan kesejahteraan rakyat melalui enam bidang fokus seperti berikut:
BIDANG BIDANG BIDANG BIDANG BIDANG BIDANG

FOKUS FOKUS FOKUS FOKUS FOKUS FOKUS
A B C D E F
Mencapai akses Menyediakan Mewujudkan Meningkatkan Membudayakan Menggiatkan

sejagat kepada perumahan persekitaran keselamatan semangat sukan untuk
penjagaan mampu milik hidup lebih jalan raya dan 1Malaysia untuk kehidupan
kesihatan yang mencukupi selamat untuk perkhidmatan memperkukuh yang sihat
berkualiti dan berkualiti masyarakat yang kecemasan untuk kesepaduan dan memupuk
kepada isi berdaya maju mengurangkan sosial dan perpaduan
rumah miskin, dan sejahtera fataliti perpaduan
berpendapatan nasional
rendah dan
sederhana

Dalam tempoh kajian semula, pelbagai inisiatif dan usaha telah lima outcome menghadapi kesukaran untuk mencapai sasaran.
dilaksana untuk meningkatkan kesejahteraan rakyat dalam enam Prestasi outcome terpilih bagi enam bidang fokus tersebut adalah
bidang fokus. Berdasarkan sasaran sebelas outcome terpilih, enam seperti yang ditunjukkan dalam Paparan 3-2.
daripadanya merekod kemajuan mengikut perancangan, manakala
Paparan 3-2
Sorotan
Peningkatan keseluruhan dalam Indeks Kesejahteraan Rakyat Malaysia (MyWI1)
1.7% 0.9%
2016-2020
2015-2016 Menggiatkan
sukan untuk
Mencapai akses sejagat kepada Menyediakan perumahan mampu milik kehidupan
penjagaan kesihatan berkualiti yang mencukupi dan berkualiti kepada yang sihat
isi rumah miskin, berpendapatan rendah dan memupuk
dan sederhana perpaduan
16 17
1
16 17 15 16 17
1 2 1
15 14 15
SDG
2 2
14 3 14
SDG SDG
13
3 3
11
13 4 13
12
12 2&3 4
11
5 12
3
4
5 5
11 6 11
10
6 7 6
10 9 8 10
9 7 9 7
8 8
2.3 1.9 47,000 30,917 50.0% 59.8%

2020 2016-2020 2020
2017 2016-2017 15
16 17
1
2017
2
14
SDG
Rumah dibina/dibaiki
3
13
16 17
1
11
15 4
2 12
Nisbah katil hospital Peratusan

14 5
SDG
untuk isi rumah
3 11
13 6
10
12 2&3 4
9 8
7
bagi setiap 1,000 miskin rakyat Malaysia

5
11
6
10
9 7
8
penduduk membudayakan sukan

606,000 139,329
1:400 1:632
2016-2020
2020 2016-2017
2017
Rumah dibina untuk isi
Nisbah doktor kepada rumah berpendapatan
penduduk rendah dan sederhana

Nota: MyWI bukan sebahagian daripada outcome terpilih.
1
3-6
Membudayakan
semangat
Mewujudkan persekitaran hidup lebih Meningkatkan keselamatan 1Malaysia
selamat untuk masyarakat yang berdaya maju jalan raya dan perkhidmatan untuk
dan sejahtera kecemasan untuk memperkukuh
mengurangkan fataliti kesepaduan
sosial dan
perpaduan
nasional
16 17 16 17 16 17
1 1 1
15 15 15
2 2 2
14 14 14
13
SDG 3
13
SDG 3
13
SDG 3
12
16
4
12 3&9 4
12
16
4
5 5 5
11 11 11
6 6 6
10 10 10
9 7 9 7 9 7
8 8 8
5.0% 7.3% 8
minit
14.5 6,800 6,338
minit
2016-2020 2020 2020
2016-2017 2017 2017
Penurunan Pengoptimuman Bilangan sekolah

jenayah indeks masa respons menubuhkan
16 17 16 17 16 17
1 1 1
15 15 15
2 2 2
14 14 14
SDG 3
SDG 3
SDG 3
tahunan kecemasan Kelab Rukun

13 13 13
12
16
4
12
16
4
12 3&9 4
5 5 5
11 11 11
Negara
6 6 6
10 10 10
9 7 9 7 9 7
8 8 8
60.0% 63.0% minit

8 11 2.0 2.34
minit
2020 2020 2020
2017 2017 2017
Persepsi rasa Pengoptimuman masa Indeks fataliti

selamat respons polis kemalangan jalan raya
bagi setiap 10,000
kenderaan berdaftar


Di bawah enam bidang fokus, beberapa strategi dan inisiatif telah dikenal pasti untuk menyokong penyampaian setiap outcome terpilih.
Sorotan bagi setiap prestasi utama bagi bidang fokus adalah seperti berikut:
Meningkatkan sokongan kepada kumpulan sasar
A Terdapat 153 hospital awam dan institusi perubatan khusus serta 2,863 klinik
kesihatan sehingga penghujung tahun 2017
Mencapai Akses Sejagat kepada Terdapat 204 klinik bergerak, 361 Klinik 1Malaysia, 11 Klinik Bergerak 1Malaysia
Penjagaan Kesihatan Berkualiti (20 pasukan) serta 12 pasukan perkhidmatan doktor udara bagi memberikan
perkhidmatan di luar bandar dan pedalaman sehingga penghujung tahun 2017
133 klinik kesihatan telah menubuhkan pasukan perkhidmatan penjagaan kesihatan

domisiliari bagi memberikan perkhidmatan penjagaan kesihatan di rumah
96 klinik kesihatan telah menubuhkan pasukan penjagaan kesihatan primer
Menambah baik sistem penyampaian untuk outcome kesihatan yang

lebih baik
Akta Perintah Fi (Perubatan) 19821 disemak semula dan struktur fi baharu

diperkenal pada tahun 2017 bagi perkhidmatan penjagaan kesihatan terpilih untuk
mengurangkan beban kewangan Kerajaan dan pada masa yang sama memastikan
penjagaan kesihatan yang berkualiti
Pelaksanaan Pelan Tindakan Pemakanan Kebangsaan Malaysia III, 2016-2025,

Pelan Strategik Kebangsaan bagi Penyakit Tidak Berjangkit, 2016-2025 dan
Pelan Strategik Kebangsaan bagi Gaya Hidup Aktif, 2017-2025
Nota: 1 Fi bagi Wad Kelas 1 dinaikkan sebanyak 50%, manakala fi bagi Wad Kelas 2 dinaikkan sebanyak 25%.
Tiada perubahan fi bagi Wad Kelas 3.
3-8
Memperluas kapasiti bagi meningkatkan akses
Memperkenal 14 inisiatif di bawah Pakej Pengekalan Pakar
Amalan pengurusan kejat2 telah diperluas kepada 36 hospital awam. Sebagai

contoh, waktu menunggu untuk berjumpa doktor di zon hijau, jabatan kecemasan
telah dikurangkan sebanyak 3 minit daripada 40 minit kepada 37 minit
Konsep hospital kluster3 telah diperluas kepada 7 hospital awam
Mempergiat kerjasama untuk meningkatkan kesedaran kesihatan
Program Komuniti Sihat Pembina Negara (KOSPEN) yang bertujuan untuk

mempromosi gaya hidup sihat dan aktif melibatkan 720,760 peserta di 7,000
kawasan
Program IMFree diperluas kepada 351 sekolah rendah dan prasekolah awam untuk
memberikan kesedaran dalam kalangan pelajar tentang bahaya merokok
Sebanyak 5.5% Tabika Jabatan Kemajuan Masyarakat (KEMAS) telah melaksanakan

program Tunas Doktor Muda4 pada tahun 2016 dan diperluas kepada 4.2%
prasekolah di bawah Kementerian Pendidikan Malaysia pada tahun 2017
Nota: 2 Pelaksanaan pengurusan kejat di hospital awam merupakan inisiatif untuk meningkatkan kecekapan
dengan meringkaskan proses kerja untuk mengurangkan tempoh menunggu, pergerakan pesakit dan
proses berulang di jabatan kecemasan dan wad perubatan.
3
Konsep hospital kluster bertujuan untuk mengoptimumkan penggunaan kemudahan kesihatan dan
menangani masalah kekurangan pakar di hospital bukan pakar.
4
Program Tunas Doktor Muda melatih pelajar tentang amalan kesihatan yang baik seperti penjagaan
kebersihan, nutrisi, aktiviti fizikal dan juga mengekalkan persekitaran yang sihat.
Penyediaan dan penambahbaikan pelbagai perkhidmatan dan Berjangkit, 2016-2025, pula menyediakan pelan tindakan untuk
fasiliti penjagaan kesihatan primer, disokong oleh perundangan mengurangkan beban NCD yang boleh dicegah dan dielak
dan dasar berkaitan yang disemak secara berterusan telah menjelang tahun 2025. Di samping itu, Pelan Strategik Kebangsaan
menyumbang kepada perkhidmatan penjagaan kesihatan yang bagi Gaya Hidup Aktif, 2017-2025, yang merangkumi dasar, program
berkualiti. Selain itu, inisiatif berterusan dalam meningkatkan dan inisiatif yang komprehensif telah dirangka untuk meningkat dan
modal insan telah dilaksana bagi memastikan bilangan personel menyokong gaya hidup sihat dalam kalangan rakyat Malaysia. Walau
kesihatan yang kompeten dan mahir adalah mencukupi. Pelan bagaimanapun, peningkatan trend NCD, penyakit berjangkit (CD)
Tindakan Pemakanan Kebangsaan Malaysia III, 2016-2025, memberi dan nisbah kematian ibu mengandung (MMR) bagi setiap 100,000
penekanan kepada kepentingan nutrisi dalam mencegah dan kelahiran serta kekurangan fasiliti dan perkhidmatan penjagaan
mengawal cara pemakanan berkaitan penyakit tidak berjangkit kesihatan awam memberi cabaran kepada kesihatan rakyat dan
(NCD) serta meningkatkan jaminan keselamatan makanan dan penyampaian perkhidmatan kesihatan.
pemakanan. Pelan Strategik Kebangsaan bagi Penyakit Tidak
Meningkatkan akses kepada perumahan mampu milik bagi golongan

sasar
B
450,610 unit atau 69% daripada sasaran 653,000 unit rumah sedang dalam
pelbagai peringkat pelaksanaan
Menyediakan Perumahan
139,329 unit atau 30.9% daripada 450,610 unit telah siap. Antara unit yang telah
Mampu Milik yang Mencukupi siap di bawah pelbagai inisiatif:
dan Berkualiti kepada Isi Rumah Program Perumahan Kerajaan Negeri: 32,862 unit
Miskin, Berpendapatan Rendah Syarikat Perumahan Negara Berhad: 31,421 unit
dan Sederhana Program Perumahan Rakyat: 20,381 unit
Pemaju swasta: 13,967 unit
Perbadanan PR1MA Malaysia: 11,484 unit
Program Bantuan Rumah: 10,919 unit
2,598 pembeli telah mendapat faedah daripada Skim Perumahan Mampu Milik
Swasta manakala 1,474 pembeli telah mendapat faedah daripada Skim Pembiayaan
Deposit Rumah Pertama
1,432 unit rumah disediakan untuk golongan muda dan pasangan muda yang
baharu berkahwin di bawah program Rumah Transit 1Malaysia
2,713 isi rumah miskin dan berpendapatan rendah telah mendapat faedah di
bawah Program Sewa-Beli Rumah
Memperkukuh perancangan dan pelaksanaan perumahan awam mampu

milik
Sistem Bank Data Perumahan Negara yang dibangunkan oleh Jabatan Perumahan
Negara membolehkan perkongsian data dalam kalangan agensi dan kerajaan negeri
bagi meningkatkan penyelarasan serta pelaksanaan program perumahan awam
mampu milik di lokasi yang sesuai
458 unit rumah awam mampu milik telah dibina di atas tanah wakaf melalui
kerjasama pintar di antara Jabatan Wakaf, Zakat dan Haji dan institusi lain seperti
majlis agama Islam negeri, Yayasan Waqaf Malaysia, Lembaga Tabung Haji, pemaju
swasta dan institusi kewangan
3-10
Menggalakkan penyediaan kemudahan yang mesra persekitaran untuk

meningkatkan daya huni
Pelaksanaan Program Penyenggaraan Perumahan di 42 kawasan perumahan awam

kos rendah dan sederhana memberi manfaat kepada 90,760 isi rumah
Pelaksanaan Tabung Penyelenggaraan 1Malaysia di 134 kawasan perumahan

swasta kos rendah dan sederhana memberi manfaat kepada 238,566 isi rumah
Pelbagai program perumahan mampu milik, terutamanya Perumahan mampu milik yang tidak mencukupi di kawasan
perumahan awam, telah menyumbang kepada peningkatan bandar masih menjadi isu dalam kalangan kumpulan isi rumah
pemilikan rumah dalam kalangan isi rumah miskin, berpendapatan berpendapatan 40% pertengahan (isi rumah M40) berikutan
rendah dan sederhana. Pemilikan rumah bagi kumpulan isi rumah kenaikan harga rumah dan kadar sewa. Secara umumnya, isi rumah
berpendapatan 40% terendah (isi rumah B40) di kawasan bandar M40 mampu memiliki rumah kos rendah dan rumah teres setingkat
meningkat daripada 66.1% pada tahun 2014 kepada 73.2% pada di hampir kesemua negeri. Namun, mereka menghadapi masalah
tahun 2016. Kemampuan isi rumah B40 untuk memiliki rumah kemampuan yang serius sekiranya berhasrat memiliki rumah teres
kos rendah bertambah baik bagi hampir semua negeri pada tahun dua tingkat. Program perumahan yang disediakan oleh agensi
2016. Peningkatan ini adalah berdasarkan indikator kemampuan awam pula lebih cenderung untuk menyasarkan isi rumah B40 dan
pemilikan rumah yang menunjukkan harga rumah berada pada kurang untuk isi rumah M40. Oleh itu, isi rumah M40, terutama
tahap kurang daripada tiga kali ganda pendapatan penengah yang berada pada tahap pendapatan separuh ke bawah tersepit
tahunan isi rumah B40. Walau bagaimanapun, harga rumah kos dalam isu perumahan memandangkan mereka tidak layak untuk
rendah di empat negeri, iaitu Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur, membeli rumah kos rendah dan tidak mampu membeli rumah di
Pulau Pinang, Sabah dan Sarawak adalah berada di luar kemampuan bawah kategori lain dengan harga rumah yang meningkat secara
isi rumah B40. mendadak.
Mempertingkat pencegahan jenayah
C Pembinaan 29,400 meter laluan pejalan kaki serta pemasangan 1,919 lampu jalan,
363 papan tanda amaran dan 61 cermin keselamatan pencegahan jenayah di
kawasan sering berlaku jenayah di bawah inisiatif Pemutihan Black Spot
Mewujudkan Persekitaran Kedudukan Malaysia bertambah baik daripada Tahap 3 pada tahun 2014 kepada
Hidup Lebih Selamat untuk Tahap 2 pada tahun 2017 dalam Laporan United States Trafficking in Persons (USTIP)
Masyarakat yang Berdaya Maju
dan Sejahtera Meningkatkan kesedaran mengenai pencegahan jenayah
238 program kesedaran CyberSAFE bagi menggalakkan penggunaan internet dan

media sosial secara bertanggungjawab memberi manfaat kepada 42,938 peserta
7,478 program kesedaran oleh AMANITA bagi memberi maklumat kepada suri rumah
mengenai keselamatan diri dalam pencegahan jenayah
4,314 program oleh Agensi Antidadah Kebangsaan untuk meningkatkan kesedaran

bagi mencegah penyalahgunaan dadah
Memperkukuh program rawatan, pemulihan dan pascapemulihan
5,119 banduan tamat latihan dalam pelbagai bidang
346 banduan yang diparol mendapat pekerjaan dalam sektor perkilangan dan
perladangan
277 penagih dadah yang tamat latihan di bawah program Cure and Care Vocational
Centre mendapat pekerjaan
Kadar pengulang laku jenayah yang telah menjalani Program Pemulihan

Pemasyarakatan dan Sistem Parol adalah rendah, iaitu masing-masing pada 0.38%
dan 0.42%
Pelaksanaan pelbagai usaha pencegahan jenayah seperti Program Selangor dan Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur menunjukkan
Omnipresence, Program Bandar Selamat dan program pengawasan bahawa 63% orang awam merasakan persekitaran hidup lebih
jenayah berasaskan komuniti berjaya mewujudkan persekitaran selamat berbanding dengan sasaran 60% pada tahun 2020.
hidup yang lebih selamat. Usaha ini menyumbang kepada Walau bagaimanapun, ancaman baharu seperti jenayah siber dan
penurunan dalam jenayah indeks2 pada purata 7.3% setahun keganasan perlu terus ditangani bagi menjamin ketenteraman
dalam tempoh kajian semula. Kaji selidik mengenai persepsi rasa awam dan persekitaran hidup yang lebih selamat.
selamat yang dijalankan pada tahun 2017 di Pulau Pinang, Johor,
2
Jenayah indeks merangkumi 13 jenis jenayah keganasan dan harta benda iaitu bunuh, rogol, samun berkumpulan dengan senjata api, samun berkumpulan tanpa senjata api, samun
dengan senjata api, samun tanpa senjata api, mencederakan, curi, curi kereta, curi motosikal, curi van/lori/kenderaan berat, ragut, dan juga pecah rumah dan curi.
3-12
Indeks fataliti kemalangan jalan raya berkurangan daripada 2.59 bagi setiap 10,000
kenderaan berdaftar pada tahun 2016 kepada 2.34 pada tahun 2017
D
Lebih daripada 20% pengurangan kadar kemalangan melalui penambahbaikan jalan
raya di 10 lokasi kawasan kemalangan
Meningkatkan Keselamatan Modul Pendidikan Keselamatan Jalan Raya perintis yang disemak semula memberi
Jalan Raya dan Perkhidmatan manfaat kepada 2,448 pelajar di 24 sekolah rendah di seluruh negara
Kecemasan untuk Mengurangkan
Fataliti Purata masa respons kecemasan berkurangan daripada 20 minit pada tahun 2015
kepada 14.5 minit pada tahun 2017
Dalam tempoh kajian semula, pelaksanaan pelbagai inisiatif serta kenderaan yang tidak selamat digunakan. Dalam hal ini,
dan program telah menyumbang kepada peningkatan tahap pelaksanaan pelbagai inisiatif dan program bagi menangani isu
keselamatan jalan raya seperti yang ditunjukkan melalui penurunan keselamatan dan keselesaan jalan raya tidak akan berkesan jika
indeks fataliti kemalangan jalan raya. Walaupun jumlah kematian pengguna jalan raya masih lagi mengamalkan sikap dan tingkah
akibat kemalangan jalan raya telah berkurangan daripada 7,152 laku yang membahayakan di jalan raya. Di samping itu, kurangnya
pada tahun 2016 kepada 6,740 pada tahun 2017, bilangan ini masih kesedaran sivik dalam kalangan pengguna jalan raya merencatkan
tinggi berbanding negara lain. Penyebab utama adalah tingkah usaha untuk menambah baik masa respons kecemasan.
laku pengguna jalan raya dan keadaan jalan raya yang kurang baik
177,000 program integrasi sosial dan perpaduan dilaksanakan melalui sukan,

kesukarelawanan, pendidikan, kesenian dan kebudayaan serta kerja amal. Program
E utama termasuk FitMalaysia, Kelab Rukun Negara, Rukun Tetangga, Skim Rondaan
Sukarela, Program Latihan Khidmat Negara, sambutan Hari Kebangsaan dan
KOSPEN
Membudayakan Semangat Indeks Ketegangan Masyarakat mencatatkan 11.5 kes per sejuta penduduk pada
1Malaysia bagi Memupuk tahun 2017 berbanding 9.6 kes pada tahun 2015
Kesepaduan Sosial dan
Perpaduan Nasional 7,947 Rukun Tetangga dan 6,338 Kelab Rukun Negara telah ditubuhkan sehingga
penghujung tahun 2017
Pelaksanaan pelbagai usaha dan inisiatif dalam memperkukuh korporat dalam memupuk perpaduan nasional masih di tahap yang
kesepaduan sosial dan memupuk perpaduan nasional telah kurang memuaskan. Sementara itu, Indeks Ketegangan Masyarakat
menyatupadukan rakyat Malaysia daripada pelbagai lapisan yang mengukur tahap ketegangan masyarakat dalam negara telah
masyarakat. Ini dibuktikan menerusi penganjuran acara dan meningkat kepada 11.5 kes per sejuta penduduk pada tahun 2017
aktiviti yang menyatukan rakyat termasuk sukan, sambutan berbanding 9.6 kes pada tahun 2015. Meskipun indeks tersebut
perayaan, bantuan bencana dan kerja amal. Walau bagaimanapun, meningkat, ianya masih rendah berbanding had nasional iaitu
masih wujud kebimbangan mengenai impak polarisasi sosial dan 18 kes. Skor ini menunjukkan bahawa keadaan sosial di Malaysia
kewujudan sistem pendidikan yang pelbagai yang memberi kesan adalah stabil dan menggambarkan budaya toleransi dalam kalangan
terhadap perpaduan nasional. Selain itu, penglibatan sektor rakyat Malaysia.
Lebih daripada 10 juta peserta telah terlibat dalam program FitMalaysia, Hari
Sukan Negara dan Liga Sukan untuk Semua di seluruh negara
F
Peratusan rakyat Malaysia yang mengamalkan budaya bersukan meningkat
daripada 41% pada tahun 2016 kepada 59.8% 1 pada tahun 2017
Menggiatkan Sukan untuk 5 juta murid telah menyertai program 1Murid 1Sukan
Kehidupan yang Sihat dan
Memupuk Perpaduan Penambahbaikan kemudahan sukan, termasuklah menaik taraf Kuala Lumpur
Sports City dan Stadium Juara Bukit Kiara serta pembinaan Velodrom Nasional bagi
penganjuran Sukan Asia Tenggara (SEA) Kuala Lumpur 2017 dan Sukan Para ASEAN
Kuala Lumpur 2017
Atlet Malaysia memenangi 4 pingat perak dan 1 pingat gangsa dalam Sukan Olimpik
2016, serta 3 pingat emas dan 1 pingat gangsa di Sukan Paralimpik 2016 di Rio de
Janeiro, Brazil
18 atlet Malaysia menjadi juara dunia dalam sukan akuatik-terjun, tenpin boling,
para-olahraga, para-badminton, silat, basikal trek dan wushu
Malaysia muncul sebagai juara Sukan SEA Kuala Lumpur 2017 dengan kutipan 145
pingat emas dan naib juara dalam Sukan Para ASEAN Kuala Lumpur 2017 dengan
90 pingat emas
Nota: 1 Kajian Budaya Bersukan Rakyat Malaysia 2017 oleh Institut Penyelidikan Pembangunan Belia
Malaysia, Kementerian Belia dan Sukan.
Program dan inisiatif dalam menggalakkan sukan untuk kehidupan Malaysia yang mengamalkan budaya bersukan daripada 41% pada
yang sihat dan perpaduan dalam tempoh kajian semula telah tahun 2016 kepada 59.8% pada tahun 2017. Dalam memupuk
menunjukkan pencapaian yang positif, dengan kebanyakan sasaran perpaduan dan keakraban melalui sukan, penganjuran Sukan SEA
dijangka akan tercapai menjelang tempoh akhir Rancangan. Kuala Lumpur 2017 telah menarik penyertaan lebih daripada
Pencapaian ini dibuktikan dengan peningkatan peratusan rakyat 10,000 sukarelawan daripada pelbagai lapisan masyarakat Malaysia.
3-14
Isu dan Cabaran cabaran tersebut adalah trend jenayah yang sentiasa berubah,
isu penguatkuasaan, jenayah siber, keganasan dan ekstremisme.
Malaysia masih menghadapi beberapa isu dan cabaran dalam Selain itu, penyalahgunaan dadah juga terus menjadi ancaman
penjagaan kesihatan, perumahan, pencegahan jenayah, keselamatan negara, terutamanya dalam kalangan belia. Bilangan penagih dadah
jalan raya, kesepaduan sosial dan perpaduan nasional serta sukan baharu kekal tinggi iaitu 18,440 pada tahun 2017 disebabkan oleh
walaupun kesejahteraan rakyat meningkat dalam tempoh kajian kemunculan dadah sintetik yang baharu dan mudah diperoleh.
semula. Antara outcome utama yang memerlukan usaha berterusan Pemerdagangan orang masih menjadi isu utama memandangkan
termasuk menyediakan perkhidmatan penjagaan kesihatan yang kedudukan Malaysia telah merosot ke Tahap Dua (Senarai
lebih baik dan perumahan mampu milik yang lebih banyak serta Pemerhatian) dalam Laporan USTIP 2018. Di samping itu, 147 kes
memastikan persekitaran hidup yang lebih selamat. Usaha yang yang disabitkan telah direkodkan pada tahun 2017 berbanding 100
lebih juga diperlukan untuk memupuk perpaduan dan mengamalkan kes pada tahun 2016.
gaya hidup sihat melalui sukan dalam kalangan rakyat.
Usaha berterusan melalui kempen keselamatan jalan raya
Berdasarkan kepada MyWI, indeks komponen kesihatan mencatat serta memperbaiki keadaan jalan raya di kawasan kerap berlaku
paras tertinggi iaitu 114.8 mata pada tahun 2013 dan seterusnya kemalangan telah mengurangkan jumlah fataliti akibat kemalangan.
menyederhana kepada 107.8 mata pada tahun 2016. Penurunan ini Walau bagaimanapun, masih terdapat cabaran dalam mengubah
disebabkan terutamanya oleh beban NCD yang semakin meningkat minda dan tingkah laku pengguna jalan raya. Sementara itu, usaha
akibat gaya hidup yang tidak aktif dan cara pemakanan tidak sihat, untuk meningkatkan masa respons kecemasan juga menghadapi
nisbah katil hospital kepada penduduk yang mendatar dan kenaikan cabaran berikutan sumber yang terhad, kekurangan maklumat yang
MMR bagi setiap 100,000 kelahiran hidup daripada 23.8 pada tahun tepat mengenai kemalangan dan kesesakan lalu lintas.
2015 kepada 29.1 pada tahun 2016. Selain itu, beberapa faktor
telah menambah beban kepada sektor penjagaan kesihatan awam. Usaha memupuk perpaduan nasional dalam kalangan masyarakat
Antaranya adalah peningkatan permintaan untuk perkhidmatan Malaysia yang berbilang kaum masih menjadi cabaran berikutan
penjagaan kesihatan yang lebih baik, perubahan pola penyakit, polarisasi dan pelbagai bentuk ketidakseimbangan sosioekonomi
kekurangan personel penjagaan kesihatan dan kemudahan kesihatan merentasi wilayah dan etnik. Selain itu, proses integrasi sosial
yang tidak mencukupi, terutamanya di kawasan pedalaman. masih memperlihatkan kekurangan dari segi interaksi dan
penglibatan berkesan dalam kalangan masyarakat bagi memupuk
Peningkatan harga rumah dan kadar sewa terus menjadi perpaduan dan toleransi. Sementara itu, kemajuan teknologi telah
kebimbangan utama kerana menyebabkan kos sara hidup meningkat memudahkan penyebaran maklumat dengan lebih meluas dan
dan merupakan perbelanjaan terbesar bagi kebanyakan isi rumah. pantas terutamanya melalui media sosial. Walau bagaimanapun,
Dalam hal ini, cabaran utama adalah bekalan rumah mampu tindakan tidak bertanggungjawab segelintir individu dan kumpulan
milik yang tidak mencukupi akibat daripada peningkatan kos dalam menyebarkan bahan berbaur hasutan dan berita palsu boleh
pembinaan dan tanah. Di samping itu, terdapat ketidakpadanan mencetuskan kebimbangan serta ketidakharmonian dalam kalangan
dalam penawaran dan permintaan perumahan mampu milik yang rakyat. Situasi ini diburukkan lagi apabila pembaca beranggapan
berkualiti disebabkan oleh perancangan dan koordinasi yang kurang sebarang berita yang diterima melalui media sosial adalah benar.
bersepadu antara pihak berkepentingan termasuk kerajaan negeri,
pemaju dan agensi berkaitan. Selain itu, program perumahan awam Usaha memupuk budaya bersukan dalam kalangan rakyat Malaysia
sedia ada lebih tertumpu kepada isi rumah B40 dan kurang kepada masih menjadi cabaran disebabkan gaya hidup yang tidak aktif
isi rumah M40, sedangkan masalah kemampuan adalah paling serta kurangnya kesedaran terhadap kepentingan gaya hidup
kritikal dalam kalangan isi rumah M40 yang berada pada tahap sihat dan aktif. Situasi ini diburukkan lagi dengan kurangnya
pendapatan separuh ke bawah. Di samping itu, sejumlah besar keseimbangan antara kerja dan kehidupan serta kekurangan akses
peruntukan diperlukan untuk membiayai subsidi bagi pelaksanaan kepada kemudahan sukan dan rekreasi. Sementara itu, terdapat
projek perumahan mampu milik seperti Program Perumahan Rakyat, isu berkaitan pembangunan sukan termasuk mekanisme pencarian
namun pembiayaan ini tidak mampan dalam jangka panjang. bakat yang kurang berkesan, penggunaan teknologi sains sukan yang
rendah dalam pembangunan atlet, pengurusan persatuan sukan
Malaysia terus menghadapi cabaran dalam aspek keselamatan dan kebangsaan yang lemah serta pertumbuhan industri sukan yang
ketenteraman awam, iaitu ancaman dari dalam dan luar walaupun perlahan.
jenayah indeks berkurangan dalam tempoh kajian semula. Antara
Kesimpulan
Dalam tempoh kajian semula, kesejahteraan rakyat Malaysia
telah meningkat secara keseluruhan. Pencapaian ini antara lain
disumbangkan oleh peningkatan akses kepada penjagaan kesihatan
dan perumahan mampu milik yang berkualiti, dan persekitaran
hidup yang lebih selamat. Di samping itu, penyertaan dalam sukan,
keselamatan jalan raya dan perkhidmatan kecemasan yang lebih baik
di samping kesepaduan sosial dan perpaduan nasional yang lebih utuh
juga menyumbang kepada peningkatan kesejahteraan rakyat. Walau
bagaimanapun, masih terdapat isu dan cabaran yang perlu ditangani
seperti peningkatan beban penyakit, kemampuan memiliki rumah
dan trend jenayah yang sentiasa berubah. Melangkah ke hadapan,
pelaksanaan strategi akan terus diperkukuh dengan pengenalan
inisiatif dan keutamaan baharu dalam meningkatkan kesejahteraan
rakyat.
3-16
Meningkatkan
Pendahuluan
Prestasi, 2016-2017
Pembangunan Prestasi Outcome

Terpilih
Modal Insan Prestasi Bidang Fokus

untuk Negara Isu dan Cabaran
Maju
Kesimpulan
4-2
Pendahuluan
Rancangan Malaysia Kesebelas, 2016-2020 (RMKe-11) menetapkan strategi utama bagi
meningkatkan pembangunan modal insan untuk memenuhi keperluan negara maju.
Strategi ini mengambil kira keperluan yang sentiasa berubah semenjak kemunculan
trend mega global seperti teknologi disruptif, peralihan demografi ke arah urbanisasi
yang lebih pesat dan penuaan penduduk. Perkembangan ini akan merubah dengan
ketara struktur pekerjaan pada masa hadapan, keperluan kemahiran dan permintaan
terhadap sistem pendidikan. Dalam tempoh kajian semula, 2016-2017, Malaysia
telah mengekalkan guna tenaga penuh di samping meningkatkan produktiviti buruh.
Kemajuan juga dicapai dalam mengarusperdana dan memperluas akses kepada program
Pendidikan dan Latihan Teknikal dan Vokasional (TVET) yang berkualiti, memperluas
program pembelajaran sepanjang hayat dan meningkatkan kualiti pendidikan serta
memperbaiki kedudukan universiti tempatan pada peringkat antarabangsa. Namun
begitu, masih terdapat beberapa cabaran utama dari segi kurangnya pewujudan
pekerjaan berkemahiran, kenaikan upah yang perlahan, kadar penyertaan rendah wanita
dalam tenaga buruh serta kadar pengangguran yang tinggi dalam kalangan belia. Selain
itu, landskap TVET masih tidak terselaras. Sementara itu, beberapa isu seperti prestasi
rendah dalam kalangan pelajar, kewujudan sekolah daif dan kualiti siswazah yang kurang
memuaskan telah menimbulkan kebimbangan.
Bab 4: Meningkatkan Pembangunan Modal Insan untuk Negara Maju 4-3
Prestasi, 2016-2017
Dalam tempoh kajian semula, pelbagai inisiatif di bawah empat bidang fokus telah dilaksana untuk meningkatkan pembangunan modal insan
dan kemajuan telah dicatat ke arah mencapai sasaran RMKe-11. Empat bidang fokus adalah seperti berikut:
BIDANG BIDANG BIDANG BIDANG

FOKUS FOKUS FOKUS FOKUS
A B C D
Menambah baik Mentransformasi Memperkukuh Menambah baik kualiti

kecekapan pasaran buruh TVET untuk memenuhi pembelajaran sepanjang pendidikan untuk
untuk meningkatkan permintaan industri hayat untuk peningkatan meningkatkan outcome
pertumbuhan ekonomi kemahiran pelajar dan kecemerlangan
institusi

Lapan outcome terpilih telah dikenal pasti dengan enam outcome berada di landasan yang betul untuk mencapai sasaran. Outcome ini
termasuk pertumbuhan produktiviti buruh, pengambilan pelajar lepasan Sijil Pelajaran Malaysia (SPM) memasuki program TVET dan enrolmen
murid prasekolah dan peringkat menengah. Walau bagaimanapun, pencapaian dua outcome adalah di bawah sasaran, iaitu gaji penengah
bulanan dan dua universiti berada pada kedudukan 100 teratas dalam QS World University Rankings. Prestasi outcome terpilih adalah seperti
ditunjukkan dalam Paparan 4-1.
4-4
Paparan 4-1
Sorotan
Mentransformasi
Menambah baik kecekapan pasaran buruh untuk meningkatkan TVET untuk memenuhi
pertumbuhan ekonomi permintaan industri
16 17 16 17 16 17 16 17
1 1 1 1
15 15 15 15
2 2 2 2
14 14 14 14
13
SDG 3
13
SDG 3
13
SDG 3
13
SDG 3
8 8 8 4
4 4 4 4
12 12 12 12
5 5 5 5
11 11 11 11
6 6 6 6
10 10 10 10
9 7 9 7 9 7 9 7
8 8 8 8
RM RM
3.7% 3.7% 40.0% 35.2% 2,500 1,890 225,000 169,242
2016-2020 2020 2020 2020
2016-2017 2017 2017 2017
Pertumbuhan produktiviti Pampasan pekerja Gaji penengah bulanan Pengambilan pelajar

buruh kepada KDNK lepasan SPM memasuki
program TVET
Memperkukuh Menambah baik kualiti pendidikan untuk outcome pelajar yang lebih baik
pembelajaran dan kecemerlangan institusi
sepanjang hayat untuk
peningkatan kemahiran
16 17 16 17 16 17 16 17
1 1 1 1
15 15 15 15
2 2 2 2
14 14 14 14
13
SDG 3
13
SDG 3
13
SDG 3
13
SDG 3
4 4 4 4
4 4 4 4
12 12 12 12
5 5 5 5
11 11 11 11
6 6 6 6
10 10 10 10
9 7 9 7 9 7 9 7
8 8 8 8
Skor nasional 90.9% 1

meningkat tetapi (prasekolah) 100 universiti
58.0% 20.7% di bawah purata 100% 91.3% teratas dalam 200
antarabangsa (menengah) teratas
2020 2020 2020 2020
2017 2017 2017 2017
Peningkatan jumlah pekerja Malaysia mensasarkan Enrolmen murid prasekolah 2 Universiti dalam kalangan
yang mendapat manfaat untuk berada setara dengan dan peringkat menengah 100 teratas QS World
daripada peluasan Akta purata antarabangsa bagi University Rankings
PSMB, 2001 penilaian TIMSS dan PISA


Dalam tempoh kajian semula, prestasi bidang fokus dalam sementara liputan program pembelajaran sepanjang hayat telah
pembangunan modal insan adalah menggalakkan. Malaysia telah diperluaskan. Kualiti sistem pendidikan dan kedudukan universiti
menunjukkan prestasi yang ketara dalam mengekalkan guna tenaga tempatan pada peringkat antarabangsa juga bertambah baik.
penuh serta meningkatkan produktiviti dan upah buruh. Pada Pencapaian mengikut bidang fokus dan pemacu perubahan adalah
masa yang sama, struktur tadbir urus TVET telah ditambah baik seperti berikut:
Malaysia mengekalkan guna tenaga penuh iaitu dengan kadar pengangguran

sebanyak 3.4% pada tahun 2017
A
Komposisi pekerja mahir meningkat daripada 26% pada tahun 2015 kepada 28%
pada tahun 2017
Menambah Baik Kecekapan Penyertaan majikan dalam Sistem Upah yang Dikaitkan dengan Produktiviti
Pasaran Buruh untuk (PLWS) meningkat daripada 78,962 pada tahun 2015 kepada 81,057 pada tahun
Meningkatkan Pertumbuhan 2017
Ekonomi
Kadar penyertaan wanita dalam pasaran buruh meningkat daripada 54.1% pada
tahun 2015 kepada 54.7% pada tahun 2017
Komposisi pekerja asing berkemahiran rendah berkurang daripada 17% pada

tahun 2015 kepada 11% pada tahun 2017
Laporan Senarai Pekerjaan Kritikal (COL) 2017/2018 telah diterbitkan sebagai

panduan untuk menangani ketidakpadanan dalam pasaran buruh. Laporan ini
mengandungi senarai pekerjaan yang sukar diisi kerana kekurangan calon yang
berkelayakan
Skim Latihan 1Malaysia (SL1M) telah memberi manfaat kepada 35,240 siswazah
untuk menimba pengalaman latihan dalam pekerjaan dan meningkatkan
kebolehpasaran
Secara keseluruhan, pasaran buruh mencatat peningkatan berkemahiran rendah dan ketidakpadanan kemahiran. Dalam
terutama dalam meningkatkan produktiviti buruh dan mengekalkan kategori pekerjaan mahir, pertumbuhan perlahan dalam pewujudan
kadar pengangguran yang rendah. Walau bagaimanapun, kadar pekerjaan telah merencatkan pertumbuhan upah dan produktiviti
penyertaan wanita dalam pasaran buruh masih rendah berikutan serta mengakibatkan berlakunya peningkatan kadar guna tenaga
keadaan pasaran buruh yang tidak menarik termasuk kadar tidak penuh1.
upah yang tidak kompetitif, kehadiran yang ketara pekerja asing
1
Guna tenaga tidak penuh merujuk kepada pekerja yang mempunyai kelulusan tinggi tetapi bekerja dalam bidang pekerjaan yang memerlukan kelulusan rendah.
4-6
Tadbir urus TVET

Sistem akreditasi yang diharmoni telah dibangun dan disepadukan ke dalam
B Kerangka Kelayakan Malaysia yang disemak semula
Platform untuk sistem penarafan yang diharmoni telah dibangunkan untuk kedua-
Mentransformasi TVET untuk dua institusi TVET awam dan swasta berdasarkan Sistem Penarafan Bintang
Memenuhi Permintaan Industri di bawah Kementerian Sumber Manusia dan MyTVET Instrument di bawah
Kementerian Pendidikan Malaysia
Kualiti dan penyampaian program TVET

Institusi TVET telah menawarkan program khusus dalam bidang terpilih termasuk
aeroangkasa, automotif dan pembuatan perabot
Pemacu Institusi TVET telah bekerjasama secara aktif dengan lebih daripada 100 syarikat
Perubahan yang memberi manfaat kepada lebih 10,000 pelatih
Pendekatan latihan fleksibel dilaksana dalam bentuk kursus modular dan latihan
jangka pendek
Sistem Latihan Dual Nasional (SLDN) telah memberi manfaat kepada 20,975
pelatih termasuk 8,054 belia di bawah SLDN Khas pada tahun 2017
Sistem Kajian Pengesanan Graduan TVET telah dibangunkan pada tahun 2017 dan
diperluas kepada semua institusi TVET
Program pembiayaan kompetitif dan geran padanan telah diperkenalkan pada

tahun 2017 untuk menggalakkan program latihan berasaskan industri dan telah
memberi manfaat kepada 4,760 pelatih
Kualiti tenaga pengajar

Tenaga pengajar dengan kelayakan Sijil Pengajar Vokasional meningkat sebanyak
52%, iaitu daripada 3,063 pada tahun 2015 kepada 5,868 pada tahun 2017
Sistem eProfiling telah dibangunkan untuk mendaftar dan mengumpul maklumat

tentang kemahiran dan kompetensi pengajar TVET, merekodkan lebih daripada
20,000 tenaga pengajar daripada 700 institusi latihan awam pada tahun 2017
Program Latihan Sangkutan Industri diperkenalkan pada tahun 2017 memberi

manfaat kepada 217 tenaga pengajar
Pengambilan pelajar
Pengambilan pelajar TVET meningkat daripada 163,269 pada tahun 2016 kepada
169,242 pada tahun 2017
Penjenamaan semula TVET

Penubuhan Lembaga Teknologis Malaysia pada tahun 2016 untuk memberi
pengiktirafan kepada teknologis dan pengamal TVET
TVET Malaysia yang dilancarkan pada tahun 2017 bertujuan meningkatkan

kecekapan pengurusan dan pelaksanaan program TVET oleh pelbagai kementerian
Mentransformasi TVET menerusi pendekatan yang diterajui (JPK) di bawah KSM dan Agensi Kelayakan Malaysia (MQA) di
oleh industri adalah penting untuk melahirkan modal insan bawah Kementerian Pendidikan Malaysia telah mengkaji semula
berkemahiran yang memenuhi permintaan industri dan menyokong dan membangunkan Kerangka Kelayakan Malaysia (MQF) yang
peralihan aktiviti dalam semua sektor ekonomi ke arah aktiviti lebih komprehensif. Kerangka ini menjadi rujukan kepada laluan
berintensif pengetahuan. Sehubungan itu, TVET telah dikenal pasti pendidikan teknikal dan latihan kemahiran, dan memperkenalkan
sebagai pemacu perubahan untuk mempercepat pembangunan definisi seragam untuk TVET. Bagi mengawal selia dasar yang
modal insan berkemahiran. Beberapa inisiatif telah dilaksana berkaitan dengan akreditasi TVET, termasuk mobiliti pelajar
termasuk pelancaran TVET Malaysia pada tahun 2017 untuk dalam kalangan institusi TVET, dua langkah telah diperkenalkan.
mengarusperdana dan menjenamakan semula TVET. Kementerian Langkah berkenaan ialah penggunaan Kod Amalan untuk Akreditasi
Sumber Manusia (KSM) diberi mandat untuk menerajui TVET Program TVET dalam MQF yang disemak semula dan penubuhan
Malaysia dan merangka pelan induk TVET yang komprehensif Jawatankuasa Teknikal Bersama.
menjelang tahun 2020 serta mempromosi pekerjaan yang
memerlukan kemahiran TVET sebagai pilihan utama. Penglibatan industri amat penting bagi membangunkan kurikulum
dan membolehkan tenaga pengajar memanfaatkan kepakaran
Lepasan sekolah yang memasuki aliran TVET selepas SPM industri untuk meningkatkan keberkesanan pengajaran dan
menunjukkan sedikit peningkatan, iaitu sebanyak 3.7% kepada pembelajaran di institusi TVET. Dalam hal ini, Badan Peneraju
169,242 pada tahun 2017. Bagi meningkatkan pengambilan, Industri (ILB) memainkan peranan penting untuk memberi input
kementerian dan agensi telah mempromosi TVET melalui pelbagai dalam membangunkan kandungan kurikulum bagi menangani
platform dan program. Sebagai contoh, SkillsMalaysia di bawah jurang kemahiran dan memenuhi keperluan industri. Dalam
KSM telah meningkatkan kesedaran terhadap TVET melalui tempoh kajian semula, sembilan ILB baharu telah ditubuhkan dan
aktiviti seperti jerayawara, kempen dan penyertaan pelajar dalam 1,819 Standard Kemahiran Pekerjaan Kebangsaan (NOSS) telah
pertandingan pada peringkat kebangsaan dan antarabangsa. dibangunkan. Pusat Latihan Pengajar dan Kemahiran Lanjutan
(CIAST) juga telah membangunkan Sistem eProfiling, yang berfungsi
Dalam usaha mewujudkan sistem akreditasi yang harmoni bagi sebagai pangkalan data yang mengandungi maklumat kemahiran
aliran akademik dan TVET, Jabatan Pembangunan Kemahiran dan kompetensi semua tenaga pengajar TVET.
4-8
Pelaksanaan program pembelajaran sepanjang hayat di bawah Pelan Induk

Pembelajaran Sepanjang Hayat Peringkat Nasional 2011-2020 telah memberi
C manfaat kepada 2.3 juta peserta sehingga tahun 2016
Liputan Akta Pembangunan Sumber Manusia Berhad 2001 diperluas bagi

merangkumi lebih banyak subsektor kecuali sektor pembinaan dan kewangan
Memperkukuh Pembelajaran
Sepanjang Hayat untuk Jumlah pekerja yang layak mengikuti latihan di bawah Pembangunan Sumber
Manusia Berhad (PSMB) meningkat daripada 1.8 juta pada tahun 2015 kepada 2.1
Peningkatan Kemahiran juta pada tahun 2017
PSMB bekerjasama dengan SME Corp untuk menyediakan latihan kepada

perusahaan kecil dan sederhana (PKS) yang tidak diliputi di bawah Akta PSMB
2001. Seramai 6,697 pekerja PKS mendapat manfaat pada tahun 2016-2017
Program pembelajaran sepanjang hayat yang melibatkan latihan semula tenaga kerja telah ditambah baik melalui peluasan
kerjasama 14 kementerian di bawah Pelan Induk Pembelajaran liputan Akta Pembangunan Sumber Manusia Berhad (PSMB)
Sepanjang Hayat Peringkat Nasional 2011-2020, bertujuan untuk 2001. Jadual Pertama Akta PSMB 2001 telah dipinda pada tahun
meningkatkan kemahiran serta pengetahuan rakyat Malaysia 2017 untuk memperluas skop liputan akta kepada beberapa lagi
secara berterusan. Peranan Pembangunan Sumber Manusia Berhad subsektor perkhidmatan. Usaha ini juga bertujuan memperkemas
(PSMB) sebagai badan utama dalam peningkatan kemahiran dan kriteria kelayakan bagi perusahaan kecil dan sederhana.
Pendidikan asas
D Prestasi murid dalam TIMSS 20151 meningkat dengan skor purata yang lebih tinggi
bagi matematik dan sains berbanding kitaran sebelumnya pada tahun 2011
Prestasi murid dalam PISA 20152 meningkat berbanding dengan PISA 2012
Meningkatkan Kualiti Pendidikan
untuk Outcome Pelajar yang 1,321 Pembimbing Pakar Peningkatan Sekolah (SISC+) dan 345 Rakan Peningkatan
Lebih Baik dan Kecemerlangan Sekolah (SIPartners+) ditempatkan untuk memberi bimbingan kepada guru dan
pengetua yang terpilih
Institusi
Enrolmen murid pada peringkat prasekolah adalah seramai 407,785 pada tahun
2017
Enrolmen murid adalah seramai 2.7 juta di 7,985 sekolah rendah dan 2.2 juta di
2,835 sekolah menengah pada tahun 2017
Nota: 1 TIMSS dilaksanakan oleh International Association for the Evaluation of Educational Achievement (IEA)
setiap empat tahun sekali bermula tahun 1995. TIMSS 2015 adalah kitaran terkini.
2
PISA dilaksanakan oleh Pertubuhan Kerjasama dan Pembangunan Ekonomi (OECD) setiap tiga tahun sekali
bermula tahun 2000. PISA 2015 adalah kitaran terkini.
Pendidikan tinggi
Enrolmen pelajar pada semua peringkat pengajian di institusi pendidikan tinggi
(IPT) meningkat daripada 1.2 juta pada tahun 2015 kepada 1.3 juta pada tahun
2017
Enrolmen pelajar antarabangsa di IPT meningkat daripada 122,061 pada tahun

2015 kepada 136,293 pada tahun 2017
Peratusan staf akademik berkelulusan PhD di universiti awam (UA) meningkat

daripada 43.7% pada tahun 2015 kepada 48.5% pada tahun 2017
Peratusan pelajar yang mendapat latihan di bawah program pendidikan

keusahawanan berstruktur meningkat daripada 34.6% pada tahun 2015 kepada
60% pada tahun 2017
RM1.6 bilion geran penyelidikan diagihkan untuk membiayai 12,851 projek yang
menghasilkan 11,428 pelajar pascasiswazah, 11,683 penerbitan dan 819 harta
intelek
Empat UA lagi diberikan taraf autonomi menjadikan 17 daripada 20 UA
Kualiti pendidikan asas yang meliputi prasekolah, sekolah rendah adalah bagi meningkatkan prestasi murid untuk mencapai tahap
dan menengah terus bertambah baik dengan peningkatan akses sekurang-kurangnya setara dengan skor purata antarabangsa dalam
kepada peluang pendidikan yang saksama. Enrolmen untuk Trends in International Mathematics and Science Study (TIMSS) dan
pendidikan prasekolah terus tinggi pada kadar 90.9%. Sementara Programme for International Student Assessment (PISA).
itu, kadar enrolmen bagi pendidikan peringkat rendah terus
meningkat daripada 97.2% pada tahun 2015 kepada 97.9% pada Tumpuan utama pendidikan tinggi adalah bertujuan meningkatkan
tahun 2017, dan terus mengekalkan pencapaian kadar enrolmen outcome pelajar, memperkasa tadbir urus universiti awam
sejagat2. Pada peringkat sekolah menengah, kadar enrolmen (UA), memperkukuh Pusat Kecemerlangan Industri (ICoE)3 dan
meningkat daripada 88.3% pada tahun 2015 kepada 91.3% pada mewujudkan universiti tempatan yang mempunyai reputasi bertaraf
tahun 2017. Di samping itu, beberapa inisiatif telah dilaksana antarabangsa. Antara pencapaian utama pendidikan tinggi dalam
bagi meningkatkan kualiti pendidikan untuk outcome murid yang tempoh kajian semula termasuk peningkatan kadar kebolehpasaran
lebih baik dan kecemerlangan institusi. Pentaksiran berasaskan siswazah dan enrolmen pelajar di universiti awam dan swasta serta
sekolah dilaksana dengan memberi lebih penekanan terhadap kedudukan universiti tempatan yang lebih baik pada peringkat
kemahiran berfikir aras tinggi (KBAT). KBAT telah diintegrasi dalam antarabangsa. Di samping itu, kualiti staf akademik di UA telah
kurikulum, pentaksiran, pedagogi dan aktiviti kokurikulum untuk bertambah baik berdasarkan peningkatan bilangan mereka yang
menyemai budaya berfikir. Selain itu, pendidikan sains, teknologi, berkelulusan PhD. Selain itu, jumlah penerbitan dan petikan
kejuruteraan dan matematik (STEM) telah ditambah baik bagi daripada hasil penyelidikan oleh UA juga telah meningkat.
memperkukuh kurikulum sedia ada di sekolah. Sasaran outcome
2
Enrolmen sejagat merujuk kepada kadar enrolmen yang telah mencapai sekurang-kurangnya 95% berdasarkan definisi oleh Institute for Statistics di bawah Pertubuhan
Pendidikan, Sains dan Kebudayaan Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (UNESCO).
3
Program ICoE menyediakan ruang kepada pihak industri untuk mewujudkan makmal dan kemudahan pengajaran dalam universiti bagi memberikan pendedahan kepada pelajar
mengenai penggunaan teknologi terkini.
4-10
Isu dan Cabaran
Pasaran
Buruh
Ke arah menjadikan pasaran buruh beroperasi dengan lebih Malaysia terus mencapai guna tenaga penuh dengan kadar
cekap dan menyokong pertumbuhan ekonomi, pelbagai isu pengangguran sebanyak 3.4%. Walau bagaimanapun, kadar
dan cabaran perlu ditangani. Isu dan cabaran ini merangkumi pengangguran dalam kalangan belia (umur 15-24 tahun) meningkat
komposisi pekerja mahir, kebergantungan kepada pekerja daripada 10.7% pada tahun 2015 kepada 10.8% pada tahun 2017,
asing berkemahiran rendah, pengangguran dalam kalangan iaitu bersamaan dengan 283,000 belia termasuk siswazah baharu.
belia, guna tenaga tidak penuh dalam kalangan siswazah dan Selain itu, pada tahun 2016 seramai 146,000 atau 40.4% daripada
kadar penyertaan rendah bagi wanita dalam tenaga buruh. jumlah siswazah dalam kalangan belia bekerja dalam kategori
Terdapat juga ketidakpadanan di antara permintaan dan pekerjaan separuh mahir, menunjukkan berlaku guna tenaga tidak
penawaran dalam pasaran buruh. Ketidakpadanan ini berlaku penuh. Walaupun kadar penyertaan wanita dalam pasaran buruh
terutama dalam kategori pekerjaan mahir dengan hanya meningkat dengan kukuh dalam tempoh Rancangan Malaysia
112,300 pekerjaan diwujudkan berbanding 306,808 siswazah Kesepuluh, daripada 46.8% pada tahun 2010 kepada 54.1% pada
yang dikeluarkan oleh IPT pada tahun 2017. Jumlah pekerja tahun 2015, kadar ini hanya meningkat sedikit kepada 54.7% pada
asing berdaftar1 berkurang daripada 2.1 juta pada tahun 2015 tahun 2017. Berdasarkan Laporan Penyiasatan Tenaga Buruh 2017,
kepada 1.8 juta pada tahun 2017. Walau bagaimanapun, masih terdapat 4.8 juta wanita atau 67.5% dari kategori penduduk
kebergantungan terhadap pekerja asing berkemahiran umur bekerja berada di luar pasaran buruh berbanding dengan
rendah dalam beberapa sektor masih tinggi, termasuk sektor hanya 32.5% diwakili lelaki. Keadaan ini menunjukkan potensi
pembinaan sebanyak 28.3%, pertanian sebanyak 25.8% dan modal insan tidak digunakan sepenuhnya.
pembuatan sebanyak 25.7%.
Nota: 1 Data pekerja asing berdaftar adalah berdasarkan jumlah Pas Lawatan Kerja Sementara yang dikeluarkan oleh Kementerian Dalam Negeri.
Pembelajaran
TVET Sepanjang
Hayat
Kewujudan dua badan akreditasi, iaitu MQA dan JPK telah Pada masa ini, inisiatif pembelajaran sepanjang hayat
menyebabkan perbezaan dari segi standard, sistem penarafan dilaksanakan oleh pelbagai kementerian dan agensi untuk
dan kualiti program TVET. Siswazah diploma TVET bagi rakyat Malaysia berumur 15 tahun dan ke atas yang terdiri
program yang diiktiraf oleh JPK masih mempunyai akses daripada mereka yang tercicir daripada pendidikan formal,
yang terhad untuk meneruskan pengajian di peringkat ijazah.
sedang bekerja, menganggur dan telah bersara. Walau
Perkara ini disebabkan oleh kurikulum JPK yang memberi
bagaimanapun, inisiatif tersebut tidak diselaras dengan baik
penekanan kepada komponen praktikal yang dianggap sebagai
kurang cenderung kepada akademik, serta mekanisme dari segi perancangan dan pelaksanaan. Ketiadaan rangka
jaminan kualiti yang berbeza antara MQA dengan JPK. kerja kawal selia yang berkesan telah memburukkan lagi
Sebaliknya, siswazah diploma TVET daripada institusi yang keadaan ini. Oleh itu, terdapat keperluan untuk memastikan
diiktiraf oleh MQA mempunyai peluang yang lebih baik untuk program diselaras dengan berkesan dan sumber diguna
melanjutkan pengajian di IPT. Perbezaan ini mengakibatkan secara optimum. Di samping itu, tiada dorongan bagi pekerja
siswazah program yang diakreditasi JPK dianggap mempunyai untuk menceburi pembelajaran sepanjang hayat disebabkan
kekurangan dari segi peluang untuk melanjutkan pelajaran,
kurang pengiktirafan yang bersesuaian daripada majikan.
prospek pekerjaan dan gaji permulaan.
Tambahan pula, penyertaan ke dalam program pembelajaran
Landskap TVET adalah tidak terselaras disebabkan program sepanjang hayat terhalang disebabkan oleh kekurangan
TVET ditawarkan oleh pelbagai institusi seperti agensi penyebaran maklumat, promosi dan penglibatan industri.
di bawah beberapa kementerian, pusat pembangunan Selain itu, Akta PSMB 2001 yang mengawal selia program
kemahiran negeri dan institusi swasta. Program TVET yang pembelajaran sepanjang hayat bagi pekerja Malaysia tidak
ditawarkan oleh institusi ini kebanyakannya mempunyai
meliputi semua sektor ekonomi secara menyeluruh.
persamaan tetapi standard yang berbeza dan kekurangan
bidang pengkhususan. Walaupun lepasan dan pengamal
TVET dikategorikan sebagai teknologis, mereka tidak diiktiraf
sepenuhnya oleh industri. Oleh itu, lepasan TVET tidak
diiktiraf sebagai profesional dan tidak dapat menuntut upah
yang lebih tinggi. Kesannya, 72% lepasan TVET menerima gaji
permulaan kurang daripada RM1,500 sebulan1. Di samping
itu, kekurangan pendedahan secara praktikal dengan industri
dalam kalangan tenaga pengajar TVET di institusi awam
memberi impak kepada keberkesanan latihan TVET.
Nota: 1 Berdasarkan kajian Study on the Demand and Supply of Human Capital
Requirements on TVET, 2016.
4-12
Pendidikan Pendidikan
Tinggi
Kadar enrolmen untuk prasekolah pada tahun 2017 adalah Kadar kebolehpasaran siswazah bagi pendidikan tinggi telah
di bawah sasaran nasional, terutama disebabkan oleh kurang meningkat secara berterusan dalam beberapa tahun ini,
kesedaran mengenai kepentingan pendidikan prasekolah. Di iaitu daripada 76.1% pada tahun 2015 kepada 79.1% pada
samping itu, enrolmen pada peringkat menengah atas untuk tahun 2017. Walau bagaimanapun, maklum balas daripada
Tingkatan 4 dan 5 mencatatkan kadar yang lebih rendah, industri mendapati siswazah masih kekurangan kemahiran
iaitu 84.8% walaupun pada peringkat menengah rendah dalam menyelesaikan masalah dan berkomunikasi. Selain
telah mencapai kadar 95.6%. Hal ini menggambarkan murid itu, peratusan siswazah yang bekerja dalam kategori
memilih untuk tidak meneruskan pendidikan peringkat pekerjaan separuh mahir meningkat daripada 28.2% pada
menengah atas. tahun 2015 kepada 35.2% pada tahun 2017. Peningkatan ini
Terdapat banyak sekolah daif di kawasan luar bandar menggambarkan wujudnya ketidakpadanan pekerjaan dan
terutama di Sabah dan Sarawak, walaupun pelaburan bagi guna tenaga tidak penuh.
infrastruktur fizikal dilaksana secara berterusan dalam
sektor pendidikan. Keadaan ini menimbulkan pelbagai Selain itu, aktiviti penyelidikan, pembangunan dan inovasi
cabaran kepada guru dan murid kerana ia mempengaruhi (R&D&I) yang dijalankan oleh IPT adalah tidak bersepadu
kualiti pengajaran dan pembelajaran. Murid perlu belajar dan tidak terselaras disebabkan oleh kekurangan kerjasama
dalam persekitaran yang selamat, bersih dan kondusif bagi antara akademia, industri dan institusi penyelidikan awam.
meningkatkan prestasi akademik. Di samping itu, industri juga masih belum memanfaatkan
Prestasi murid dalam TIMSS dan PISA telah menimbulkan sepenuhnya keupayaan dan kepakaran yang dimiliki oleh
kebimbangan terhadap kualiti sistem pendidikan. Pencapaian ICoE di IPT. Penggunaan hasil R&D&I oleh IPT kekal rendah,
dalam TIMSS 2015 adalah lebih rendah daripada sasaran 500 walaupun terdapat peningkatan ketara dalam jumlah
mata, iaitu 465 mata untuk matematik dan 471 mata untuk penerbitan, harta intelek dan graduan pascasiswazah.
sains, walaupun terdapat peningkatan dalam skor berbanding Berhubung aspek tadbir urus dalam kalangan 17 UA yang
kitaran sebelumnya pada tahun 20111. Sementara itu, diberi status autonomi, masih wujud cabaran berkaitan
purata antarabangsa bagi PISA 2015 adalah 490 mata untuk pengoperasian, pengurusan dan kemampanan kewangan.
matematik dan 493 mata untuk kedua-dua bacaan dan Terdapat juga keperluan untuk mengimbangkan komposisi
sains. Malaysia mencapai skor lebih rendah daripada purata keanggotaan ahli profesional dan wakil industri dalam
antarabangsa dengan 446 mata untuk matematik, 431 untuk lembaga pengarah universiti.
bacaan dan 443 untuk sains, walaupun terdapat peningkatan
untuk semua subjek domain berbanding kitaran 20122.
Nota: 1 Skor TIMSS 2011 pada peringkat nasional adalah 440 untuk matematik
dan 426 untuk sains.
2
Skor PISA 2012 pada peringkat nasional adalah 421 untuk matematik,
398 untuk bacaan dan 420 untuk sains.
Kesimpulan
Beberapa kemajuan telah dicapai dalam tempoh kajian semula,
terutamanya dalam meningkatkan produktiviti buruh dan upah,
memperkukuh TVET, memperluas program pembelajaran sepanjang
hayat dan menambah baik kualiti pendidikan. Walau bagaimanapun,
beberapa isu dan cabaran perlu ditangani, termasuk keperluan
untuk menambah baik kecekapan pasaran buruh, memperkasa TVET
dan sistem pendidikan serta memperkukuh program pembelajaran
sepanjang hayat. Oleh yang demikian, usaha bersepadu adalah
diperlukan bagi meningkatkan pembangunan modal insan untuk
memenuhi keperluan sebuah negara maju.
4-14
Menuju ke arah
Pendahuluan
Prestasi, 2016-2017
Pertumbuhan Prestasi Outcome

Terpilih
Hijau bagi Prestasi Bidang

Fokus dan Pemacu
Meningkatkan Perubahan
Kemampanan dan
Isu dan Cabaran
Kesimpulan
Daya Tahan
5-2
Pendahuluan
Malaysia komited untuk menuju ke arah pertumbuhan hijau dan telah melaksanakan
usaha secara berterusan dalam Rancangan Malaysia Kesebelas (RMKe-11), 2016-2020,
bagi mencapai ekonomi rendah karbon, cekap sumber, berdaya tahan dan mampan.
Trajektori pertumbuhan hijau akan melindungi khazanah semula jadi negara untuk
generasi akan datang, mengurangkan pelepasan gas rumah kaca (GHG) dan menambah
baik kualiti alam sekitar untuk kesejahteraan yang lebih baik. Dalam tempoh kajian
semula, 2016-2017, pelbagai langkah telah diambil untuk memperkukuh persekitaran
yang menyokong pertumbuhan hijau, menerima guna konsep penggunaan dan
pengeluaran mampan (SCP), memulihara sumber asli dan memperkukuh daya tahan
terhadap perubahan iklim dan bencana alam. Walau bagaimanapun, cabaran masih
wujud dalam meningkatkan kualiti alam sekitar dan melindungi sumber asli. Cabaran ini
adalah terutamanya dari aspek perancangan, penyelarasan dan penguatkuasaan yang
kurang bersepadu serta teknologi hijau tempatan yang terhad, kesedaran yang rendah
terhadap isu alam sekitar dan pembangunan yang tidak mampan.
Bab 5: Menuju ke arah Pertumbuhan Hijau bagi Meningkatkan Kemampanan dan Daya Tahan 5-3
Prestasi, 2016 – 2017

Kemampanan alam sekitar tidak lagi wajar dipandang sebagai peralihan daripada trajektori pembangunan konvensional kepada
sesuatu yang boleh ditukar ganti tetapi adalah prasyarat untuk yang lebih mesra alam. Dalam tempoh kajian semula, pelbagai
mengekalkan pertumbuhan ekonomi. Oleh itu, pelaksanaan inisiatif menuju pertumbuhan hijau telah dilaksana melalui empat
pertumbuhan hijau sebagai pemacu perubahan merupakan bidang fokus berikut:
BIDANG BIDANG BIDANG BIDANG

FOKUS FOKUS FOKUS FOKUS
A B C D
Memperkukuh persekitaran Menerima guna konsep Memulihara sumber asli Memperkukuh daya tahan
yang menyokong penggunaan dan untuk generasi masa kini terhadap perubahan iklim
pertumbuhan hijau pengeluaran mampan dan masa hadapan dan bencana alam

Program dan inisiatif telah dilaksana bagi menuju ke arah mengenal pasti sembilan outcome dan daripadanya, empat telah
pertumbuhan hijau, iaitu menerima guna konsep SCP, memulihara dicapai, empat mengikut perancangan dan satu tidak mencapai
sumber asli, menangani isu perubahan iklim dan pencemaran kemajuan yang signifikan. Outcome terpilih dan prestasi adalah
alam sekitar serta mengurangkan risiko bencana. RMKe-11 telah seperti ditunjukkan dalam Paparan 5-1.
5-4
Paparan 5-1
Sorotan
Menerima guna konsep penggunaan dan pengeluaran mampan
16 17
1 16 17 17
15 1 16
15 1
2 15
14 2 2
SDG
14 14
SDG SDG
3
13 3 3
13 13
13
4
7
4
7
12 4
12 12
5
11 5 5
11 11
6
10 6 6
7 10 10
9 8 7
9 8 9 7
8
Sehingga 26.8% Pelan Induk Kajian Awal 2,080 7,260

40 % DSM DSM MW3
MW
2020 2020 2020
20141 2017
2017
Pengurangan intensiti Kajian Awal Pengurusan Kapasiti terpasang tenaga

pelepasan GHG kepada KDNK Permintaan Tenaga (DSM) boleh baharu4
berbanding tahap pada tahun selesai sebagai sebahagian
daripada Pelan Induk DSM
16 17
1
2005
16 17 15
1
15 2
2 14
SDG
14 3
13
SDG 3 13
12
4
12
4 12
12
5
5 11
11 6
6 10
10 9 7
7 8
9 8
Sekurang-
kurangnya 21.0% 22.0% 24.6%
20%
2020
2020
2017 2017
Perolehan hijau Kerajaan bagi Kadar kitar semula2
produk dan perkhidmatan hijau sisa isi rumah
terpilih
Nota: 1 Berdasarkan ketersediaan data untuk analisis oleh Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar. Konvensyen Rangka Kerja Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu mengenai
Perubahan Iklim (UNFCCC) membenarkan maksimum empat tahun ke belakang untuk pelaporan analisis data gas rumah kaca (GHG).
2
Kadar kitar semula adalah peratusan bahan yang dikitar semula yang dikumpul atau diproses oleh pengilang bahan kitar semula berbanding anggaran janaan sisa pepejal
pada tahun tersebut.
3
megawatt.
4
Peningkatan jumlah kapasiti terpasang tenaga boleh baharu adalah susulan keputusan supaya Malaysia menerima guna definisi tenaga boleh baharu oleh ASEAN pada tahun
2016 yang mengambil kira semua jenis tenaga hidro dalam pengiraan tanpa mengehadkan kapasiti.

Pemuliharaan sumber asli untuk generasi Memperkukuh daya tahan terhadap

masa kini dan masa hadapan perubahan iklim dan bencana alam
16 17 16 17
1 1
15 15
2 2
14 14
13
SDG 3
13
SDG 3
15 13
4 4
12 12
5 5
11 11
6 6
10 10
9 7 9 7
8 8
Sekurang-
kurangnya 13.2% 2 1.2
17% juta juta
2020
2017 2020
2017
Kawasan terestrial dan air Rakyat dilindungi melalui

daratan diwartakan sebagai projek tebatan banjir
14
15
16 17
1
2 kawasan perlindungan 14
15
16 17
1
2
13
SDG 3
13
SDG 3
14 13
4 4
12 12
5 5
11 11
6 6
10 10
9 7 9 7
8 8
Sekurang- Agensi
kurangnya 3.4% Pengurusan
Risiko
Pengurusan
Bencana
10% Bencana
Negara
2020 2020
2017 2015
Agensi Pengurusan Bencana

Kawasan pesisir pantai dan Negara5 ditubuhkan
marin diwartakan sebagai
kawasan perlindungan
Nota: 5 Agensi Pengurusan Bencana Negara (NADMA) telah ditubuhkan pada Oktober 2015 (selepas Rancangan Malaysia Kesebelas dibentangkan pada Mei 2015) dengan objektif
untuk mengurus dan mengkoordinasi usaha menghadapi bencana serta mengurangkan risiko bencana dalam negara.
5-6

Selaras dengan komitmen di bawah Agenda 2030 untuk Dalam menangani isu perubahan iklim, konsep SCP telah diterima
Pembangunan Mampan oleh Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu guna dalam pelbagai sektor bagi menggalakkan penggunaan
(PBB), Malaysia telah membentangkan Voluntary National Review sumber asli secara cekap dan pengurangan pelepasan GHG. Fokus
dalam Forum Politik Peringkat Tertinggi PBB di New York, Amerika semasa adalah untuk mewujudkan pasaran hijau, meningkatkan
Syarikat pada tahun 2017. Selain itu, Pelan Hala Tuju Matlamat pengurusan permintaan tenaga (DSM), meningkatkan peratusan
Pembangunan Mampan (Sustainable Development Goals - tenaga boleh baharu (TBB) dalam campuran bahan api bagi
SDG) Fasa 1, 2018-2020, sedang dibangunkan untuk menjajar penjanaan tenaga elektrik, menggalakkan mobiliti rendah karbon
pelaksanaan kesemua 17 SDG dengan RMKe-11. Di samping itu, dan menguruskan sisa secara menyeluruh. Bagi meningkatkan
Perjanjian Paris di bawah Konvensyen Rangka Kerja Pertubuhan kapasiti adaptasi masyarakat terhadap kesan perubahan iklim,
Bangsa-Bangsa Bersatu mengenai Perubahan Iklim (UNFCCC) telah program untuk menangani banjir dan hakisan pantai serta
ditandatangani dan diratifikasi pada tahun 2016 dengan komitmen pembangunan sistem amaran awal, peta bahaya dan peta risiko
untuk mengurangkan sebanyak 45% daripada intensiti pelepasan telah dilaksana. Sementara itu, dari segi pemuliharaan sumber
GHG kepada keluaran dalam negeri kasar (KDNK) menjelang asli, terdapat peningkatan dalam pewartaan kawasan perlindungan
tahun 2030 berbanding tahap pada tahun 2005. Susulan daripada hutan simpan kekal dan marin manakala dasar dan perundangan
penerimagunaan Rangka Kerja Sendai untuk Pengurangan Risiko baharu telah digubal bagi memperkukuh tadbir urus berkaitan
Bencana oleh negara anggota PBB pada tahun 2015 di Jepun, pengurusan sumber asli.
Malaysia telah menubuhkan Agensi Pengurusan Bencana Negara
(NADMA). NADMA adalah focal point kebangsaan bagi pengurusan Pencapaian utama mengikut bidang fokus bagi pertumbuhan hijau
risiko bencana. sebagai pemacu perubahan adalah seperti berikut:
Tadbir urus
Rangka kerja dasar, perundangan dan institusi

A Penubuhan Agensi Pengurusan Bencana Negara
Penubuhan Jawatankuasa Pengurusan Sisa Negara
Memperkukuh Persekitaran yang Penubuhan Jawatankuasa Perancangan dan Pembangunan Statistik Alam
Menyokong Pertumbuhan Hijau Sekitar
Penubuhan 3 jawatankuasa bagi perolehan hijau Kerajaan
Pelancaran Pelan Induk Teknologi Hijau, 2017-2030, pada tahun 2017
Penyediaan pelan tindakan jangka masa panjang perolehan hijau kerajaan
Pelancaran Dasar Kepelbagaian Biologi Kebangsaan, 2016-2025, pada tahun
Pemacu 2016
Perubahan
Akta Akses kepada Sumber Biologi dan Perkongsian Faedah 2017 (Akta 795)
diluluskan oleh Parlimen
Mekanisme pemantauan dan penilaian

Pewujudan Indikator Ekonomi Hijau Malaysia
Pewujudan Roadmap for System of Environmental-Economic Accounting
(MySEEA), 2016-2020
Penghasilan MySEEA Water Account dan Physical Supply and Use Table for
Energy pada tahun 2017
Mekanisme kewangan mampan
Projek hijau yang diluluskan insentif cukai di bawah Akta Penggalakan Pelaburan
1986 dan Akta Cukai Pendapatan 1967
83 projek tenaga boleh baharu solar dengan pelaburan berjumlah RM652.8 juta
6 projek tenaga boleh baharu biojisim dengan pelaburan berjumlah RM344 juta
11 projek kitar semula dengan pelaburan berjumlah RM979 juta
2 projek pengurusan sisa bersepadu dengan pelaburan berjumlah RM382 juta
Pembiayaan melalui sukuk hijau

Sukuk hijau pertama dilancarkan pada tahun 2017 dengan nilai berjumlah
RM250 juta dan diikuti dengan terbitan tambahan berjumlah RM1 bilion
Skim Pembiayaan Teknologi Hijau (GTFS)

94 projek telah menerima tawaran pembiayaan berjumlah RM1.1 bilion
di bawah GTFS, sebagai tambahan kepada 225 projek dengan pembiayaan
berjumlah RM2.5 bilion dalam tempoh 2010-2015
Kesedaran terhadap tanggungjawab bersama
Inisiatif untuk meningkatkan jaminan sumber asli

Survei Harimau Kebangsaan yang pertama sedang dilaksanakan untuk
menentukan populasi harimau secara kerjasama di antara Jabatan
Perlindungan Hidupan Liar dan Taman Negara (PERHILITAN) dengan World
Wide Fund for Nature (WWF-Malaysia) dan Persatuan Pemuliharaan Hidupan
Liar (WCS). Sehingga tahun 2017, kawasan seluas 22,000 kilometer persegi
telah ditinjau
5-8
Inisiatif untuk meningkatkan kesedaran dan kesiapsiagaan terhadap bencana

4 Pelan Tempatan Pengurusan Risiko Bencana (LDRMP) dibangunkan untuk
kerajaan tempatan
10 LDRMP dibangunkan untuk hospital dan pusat kesihatan
100 LDRMP berasaskan komuniti dibangunkan untuk kawasan perkampungan
dan penempatan penduduk
Program kesedaran bencana dianjurkan di 500 buah sekolah
Program latihan dan kesedaran tsunami dianjurkan secara bersama dengan
beberapa sekolah terpilih di Kuala Muda, Kedah
Inisiatif untuk meningkatkan kesedaran mengenai perubahan iklim

Penganjuran tahunan Earth Hour City Challenge
Penganjuran dialog tahunan perubahan iklim
Inisiatif untuk meningkatkan kesedaran terhadap pengurangan, guna semula dan

kitar semula sisa (3R)
Penganjuran program 3R di sekolah dan tadika
Pewujudan modul pengajaran untuk menggalakkan aktiviti kitar semula di
sekolah
Penganjuran taklimat dan pameran mengenai 3R kepada pelajar kolej dan
universiti, sektor swasta dan pertubuhan bukan kerajaan
Dalam tempoh kajian semula, tumpuan diberikan untuk dalam kalangan pihak berkepentingan secara lebih berkesan.
menyediakan asas bagi pelaksanaan inisiatif pertumbuhan hijau Tumpuan juga diberikan untuk mewujudkan indikator hijau bagi
melalui penubuhan pelbagai jawatankuasa serta penggubalan menyokong pemantauan dan penilaian inisiatif pertumbuhan hijau.
dasar, perundangan dan pelan tindakan. Penyediaan asas ini
bertujuan untuk memperkukuh penyelarasan antara pihak Mekanisme kewangan mampan seperti sukuk hijau telah diperkenal
berkepentingan, membolehkan penyelesaian masalah secara untuk membiayai pelaksanaan projek hijau, manakala Skim
berkesan dan mempercepat pelaksanaan. Sementara itu, NADMA Pembiayaan Teknologi Hijau (GTFS) diperkenal untuk menggalakkan
ditubuhkan untuk mempertingkat pengurusan risiko bencana pembangunan teknologi hijau dan industri hijau. Sementara
termasuk pengurangan risiko. Usaha ini dilaksana melalui kerjasama itu, pelbagai usaha juga telah dilaksana untuk mempertingkat
dengan pelbagai agensi kerajaan, badan berkanun, sektor swasta, kesedaran ke arah mewujudkan rasa tanggungjawab bersama
pertubuhan bukan kerajaan (NGO) dan masyarakat pada semua dalam kalangan pihak berkepentingan. Beberapa inisiatif berkaitan
peringkat iaitu sebelum, semasa dan selepas bencana. Kerjasama jaminan sumber asli, kesiapsiagaan dan pengurangan risiko
ini membolehkan penggunaan tenaga kerja dan aset sedia ada bencana, serta perubahan iklim telah dilaksana.
Pewujudan pasaran hijau
Perolehan hijau Kerajaan (GGP)

B Semua kementerian dan agensi melaksana GGP pada tahun 2017
20 produk dan perkhidmatan diiktiraf untuk perolehan hijau pada tahun 2017
Menerima Guna Konsep Nilai GGP berjumlah RM137.7 juta pada tahun 2016 dan RM286.3 juta pada tahun
Penggunaan dan Pengeluaran 2017
Mampan
Produk dan perkhidmatan hijau
Pendaftaran produk dan perkhidmatan hijau dalam skim pengiktirafan MyHijau
oleh GreenTech Malaysia telah meningkat dari 221 pada tahun 2016 kepada 1,029
pada tahun 2017
Kriteria pelabelan eko telah dibangunkan oleh SIRIM untuk 81 jenis produk dan
113 produk telah disahkan sebagai Ecolabel oleh SIRIM sehingga tahun 2017
Bangunan mesra alam

Pemacu
Perubahan Pelancaran Malaysian Carbon Reduction and Environmental Sustainability Tool
(MyCREST1) pada tahun 2016
54 buah projek bangunan telah didaftar bagi mendapatkan pensijilan bangunan
mesra alam di bawah MyCREST
50 orang profesional telah diiktiraf oleh Lembaga Pembangunan Industri
Pembinaan (CIDB) untuk memantau pembinaan bangunan berdasarkan MyCREST
25 orang penilai MyCREST telah diiktiraf oleh CIDB
Portal MyCREST sedang dibangunkan
Tenaga
Meningkatkan pengurusan permintaan tenaga

Pelan Tindakan Kecekapan Tenaga Nasional (NEEAP) dilaksanakan pada tahun
2016
Pelaksanaan projek audit, retrofit dan pengurusan tenaga di bawah NEEAP untuk
13 bangunan kerajaan, 103 bangunan industri dan 84 bangunan komersial
Nota: 1 MyCREST (Malaysian Carbon Reduction and Environmental Sustainability Tool) merupakan satu kaedah
penarafan yang diperkenalkan oleh Kementerian Kerja Raya melalui Jabatan Kerja Raya dan Lembaga
Pembangunan Industri Pembinaan. MyCREST bertujuan untuk mengira dan mengurangkan jejak karbon
yang terhasil daripada aktiviti pembinaan melalui penyediaan panduan mengenai reka bentuk, pembinaan
dan operasi bangunan secara rendah karbon dan mampan.
5-10
Kajian Awal Pengurusan Permintaan Tenaga siap pada tahun 2017

Kajian mengenai Combined Heat and Power Policy Framework for Malaysia siap
pada tahun 2017
Penubuhan Dana Kontrak Prestasi Tenaga untuk membiayai projek kecekapan
tenaga dalam sektor bangunan pada tahun 2017
Mobiliti rendah karbon
Pengangkutan cekap tenaga

Pemanjangan laluan Transit Aliran Ringan 2 (LRT 2), bagi laluan Kelana Jaya dan
laluan Ampang siap pada tahun 2016
Pembinaan Transit Aliran Massa (MRT) 1, bagi laluan Sungai Buloh-Kajang siap
pada tahun 2017
Pembinaan MRT 2 bagi laluan Sungai Buloh-Serdang-Putrajaya bermula pada
tahun 2016
Penerimagunaan standard bahan api yang lebih tinggi

Pelaksanaan secara sukarela EURO 5 untuk diesel oleh pemilik stesen minyak di
Semenanjung Malaysia pada tahun 2016
Program B7 bio-diesel (campuran 7% metil ester daripada minyak sawit)

diteruskan dengan penggunaan metil ester sebanyak 351,873 tan metrik pada
tahun 2016
Pengurusan sisa
Pengurangan, guna semula dan kitar semula sisa isi rumah

Kadar kitar semula sisa isi rumah meningkat daripada 15.7% pada tahun 2015
kepada 24.6% pada tahun 2017
Penambahbaikan capaian awam kepada kemudahan kitar semula di kawasan

kediaman berstrata melalui penyediaan 2,460 sangkar kitar semula pada tahun
2016
7 tapak pelupusan sanitari telah beroperasi pada tahun 2017, tambahan kepada
11 tapak pelupusan sanitari sedia ada yang menyumbang kepada pengurusan sisa
yang lebih baik
Pendekatan proaktif telah diambil untuk memangkin pewujudan mobiliti rendah karbon, antaranya termasuk pemanjangan laluan
pasaran hijau dengan melaksana perolehan hijau Kerajaan. LRT 2 dan pengoperasian MRT 1 yang bertujuan mengurangkan
Pada tahun 2017, sebanyak 21% daripada perolehan Kerajaan kebergantungan kepada kenderaan persendirian. Selain itu,
yang melibatkan 20 produk dan perkhidmatan terpilih adalah pelaksanaan standard bahan api yang lebih tinggi secara sukarela
perolehan hijau berbanding sasaran awal sebanyak 20%. Selaras dan pengenalan bahan api yang lebih bersih telah dimulakan
dengan pelancaran MyCREST pada tahun 2016, semua projek sejak tahun 2016. Namun begitu, langkah bagi memastikan sektor
bangunan kerajaan yang bernilai RM50 juta dan ke atas diwajibkan pengangkutan yang lebih mesra alam masih perlu ditingkatkan.
untuk menerima guna MyCREST bagi mengurangkan pelepasan
karbon dalam industri pembinaan. Pendekatan ini menunjukkan Penguatkuasaan pengasingan sisa di punca yang diperkenalkan
usaha Kerajaan menerajui secara teladan terhadap komitmen ke pada tahun 2015 telah sebahagiannya menyumbang kepada
arah mengurangkan pelepasan GHG secara menyeluruh. Walau peningkatan kadar kitar semula sisa isi rumah, iaitu daripada 15.7%
bagaimanapun, ketersediaan produk dan perkhidmatan hijau yang pada tahun 2015 kepada 24.6% pada tahun 2017. Namun, kadar
terhad telah merencatkan usaha untuk memperluas pasaran hijau. tersebut masih sangat rendah berbanding dengan negara maju
walaupun inisiatif kitar semula telah diperkenalkan semenjak tahun
Dalam sektor tenaga, tumpuan telah beralih daripada peningkatan 1990-an lagi. Laporan oleh European Environment Agency pada
bekalan bagi memenuhi permintaan kepada pengurangan tahun 2017 menyatakan bahawa kadar kitar semula sisa pepejal
penggunaan tenaga menerusi pelaksanaan inisiatif kecekapan perbandaran adalah tertinggi di Jerman (66%), diikuti oleh Austria
dan penjimatan tenaga di bawah Pelan Tindakan Kecekapan (57%), Slovenia (54%), Switzerland (53%) dan Belgium (53%).
Tenaga Nasional. Dalam hal ini, beberapa kajian telah disiapkan Kadar kitar semula yang rendah di Malaysia menunjukkan bahawa
sebagai panduan kepada penggubalan akta kecekapan dan sejumlah besar sisa pepejal masih dibuang ke tapak pelupusan
penjimatan tenaga. Sementara itu, inisiatif kecekapan tenaga dan ini memberi tekanan bagi menyediakan lebih banyak tapak
telah dilaksana dalam sektor pengangkutan bagi menggalakkan pelupusan sanitari.
Pemuliharaan sumber asli

C
Pewartaan kawasan perlindungan terestrial, air daratan dan marin
Peratusan jumlah kawasan terestrial dan air daratan yang diwartakan sebagai
Memulihara Sumber Asli untuk kawasan perlindungan meningkat daripada 12.1% pada tahun 2015 kepada
Generasi Masa Kini dan Masa 13.2% pada tahun 2017
Hadapan Peratusan jumlah kawasan pesisir pantai dan marin yang diwartakan sebagai
kawasan perlindungan meningkat daripada 1.1% pada tahun 2013 kepada 3.4%
pada tahun 2017
Pewartaan 8,987 kilometer persegi Taman Tun Mustapha di Sabah sebagai

kawasan perlindungan marin pada tahun 2016
Pemacu
Perubahan
5-12
2,697 hektar kawasan perlindungan baharu diwartakan sebagai tambahan

kepada 24,211 hektar kawasan sedia ada (18,866 hektar di Perak, 4,396 hektar
di Kedah dan 949 hektar di Pahang) di bawah inisiatif Central Forest Spine1
210,867 hektar kawasan perlindungan baharu (127,865 hektar di Sabah dan

83,002 hektar di Sarawak) diwartakan sebagai tambahan kepada 2,254,245
hektar kawasan sedia ada (1,779,030 hektar di Sabah dan 475,215 hektar di
Sarawak) di bawah inisiatif Heart of Borneo
Pemulihan, perlindungan dan penghutanan semula

11,425,356 pokok ditanam oleh Jabatan Perhutanan Semenanjung Malaysia
dan agensi berkaitan dengan kerjasama sektor swasta, badan bukan kerajaan,
kerajaan tempatan dan juga komuniti setempat
Dokumentasi 10,495 koleksi spesimen biodiversiti termasuk 6,924 flora, 1,634
kulat dan serangga serta 1,915 fauna
Nota: 1 Central Forest Spine merangkumi kawasan (i) Banjaran Titiwangsa-Banjaran Bintang-Banjaran
Nakawan; (ii) Taman Negara-Banjaran Timur; (iii) tanah lembap Tenggara Pahang, Tasik Chini dan Tasik
Bera; dan (iv) Taman Endau Rompin-Rezab Hidupan Liar Kluang, yang meliputi kebanyakan negeri di
Semenanjung Malaysia.
Dasar Kepelbagaian Biologi Kebangsaan, 2016-2025 yang baharu Jumlah kawasan litupan hutan berhadapan dengan risiko
telah dilancarkan pada tahun 2016 sebagai panduan dalam pengurangan akibat konflik keutamaan di antara usaha
pengurusan biodiversiti yang lebih mampan. Dasar ini menyediakan pemuliharaan dan keperluan pembangunan sosioekonomi. Oleh
sasaran, tindakan dan garis masa yang jelas untuk pelaksanaan itu, langkah pemulihan dan penghutanan semula, iaitu melalui
pemuliharaan, penggunaan yang mampan dan perkongsian faedah penanaman semula pokok di kawasan yang terosot seluas
daripada sumber asli secara adil dan saksama. Dasar tersebut juga 1,640 hektar sedang dilaksanakan. Bagi kawasan marin, litupan
menyokong usaha untuk memenuhi obligasi di bawah Sasaran karang hidup berbanding keseluruhan kawasan litupan karang
Biodiversiti Aichi yang menetapkan sekurang-kurangnya 17% berkurang daripada 47.3% pada tahun 2015 kepada 44.5% pada
kawasan terestrial dan air daratan serta sekurang-kurangnya 10% tahun 2016. Pengurangan ini antara lain disebabkan oleh kesan
kawasan pesisir pantai dan marin diwartakan sebagai kawasan perubahan iklim, pencemaran marin, pembangunan pesisir
perlindungan. Walau bagaimanapun, pada masa ini, hanya 3.4% pantai yang tidak mampan dan aktiviti penangkapan ikan yang
kawasan pesisir pantai dan marin telah diwartakan sebagai kawasan memusnahkan kawasan marin. Keadaan ini menunjukkan bahawa
perlindungan. Penglibatan aktif semua pihak berkepentingan usaha sedia ada tidak mencukupi dan semua pihak yang berkenaan
termasuk kerajaan negeri adalah perlu. Di samping itu, penubuhan perlu bekerjasama untuk memulihkan kawasan terestrial, air
instrumen kewangan yang sesuai, serupa seperti pembayaran untuk daratan, pesisir pantai dan marin yang semakin terosot serta
perkhidmatan ekosistem, untuk membiayai usaha pemuliharaan meminimumkan ancaman bagi melindungi kawasan lain yang belum
biodiversiti adalah juga diperlukan. terosot.
Adaptasi perubahan iklim
D 13 projek pencegahan dan pemuliharaan hakisan pantai dilaksanakan di kawasan

kritikal terutamanya di Johor, Pahang, Perak, Sarawak dan Terengganu untuk
menangani hakisan pantai yang teruk
Memperkukuh Daya Tahan Kajian Hakisan Pantai Kebangsaan disiapkan pada tahun 2017 bertujuan untuk
Terhadap Perubahan Iklim dan menilai dan mengemas kini data berkaitan hakisan pantai
Bencana Alam
Peningkatan keluasan penanaman pokok bakau dan spesies yang bersesuaian
di kawasan pesisir pantai daripada 2,502 hektar pada tahun 2015 kepada 2,711
hektar pada tahun 2016
Pembangunan Sistem Pengurusan Imbangan Air Negara yang melibatkan 18

lembangan sungai
Pemacu
Perubahan Pelaksanaan Program Pencegahan Kebakaran Tanah Gambut di Johor, Kelantan,
Negeri Sembilan, Pahang, Sabah, Sarawak, Selangor dan Terengganu untuk
mengurangkan risiko kebakaran kawasan gambut semasa musim panas
Pengurusan risiko bencana
Penerbitan Malaysia National Annex to Eurocode 8: Design of structures for

earthquake resistance Part 1: General rules, seismic actions and rules for buildings

Peta Bahaya Seismik bagi Malaysia diterbitkan pada tahun 2017

Sistem bersepadu bagi ramalan cuaca dan banjir serta amaran awal banjir sedang
dibangunkan
Pemetaan risiko sesar aktif bagi kawasan terpilih di Negeri Sembilan, Pahang,
Perak, Sabah, Sarawak, Selangor dan Terengganu sedang dilaksanakan
6 projek tebatan banjir di Negeri Sembilan, Pulau Pinang dan Terengganu telah siap

69 projek baharu tebatan banjir di seluruh negara telah diluluskan
Pembangunan fasa kedua Pelan Induk dan Peta Hazard Banjir

5-14
Langkah untuk memperkukuh daya tahan dan kapasiti adaptasi menjejaskan lebih daripada 200,000 penduduk dan memberi kesan
kepada perubahan iklim adalah pelengkap kepada langkah paling teruk kepada negeri Kelantan, Terengganu, Pahang dan
pengurangan risiko bencana. Langkah ini bertujuan mengurangkan Perak. Pada tahun 2017, Pulau Pinang mengalami banjir kilat yang
kerugian ekonomi dan sosial serta menyediakan pendekatan teruk menjejaskan hampir 12,000 penduduk, selain kejadian tanah
pelbagai disiplin untuk menangani perubahan iklim dan risiko runtuh di Tanjung Bungah yang meragut 11 nyawa. Dalam hal ini,
bencana secara menyeluruh. Antara langkah yang sedang dilaksana program tebatan banjir akan terus diberi keutamaan dan sehingga
termasuk program pencegahan dan pemuliharaan hakisan pantai, kini, seramai 1.2 juta penduduk telah mendapat manfaat melalui
pembangunan Sistem Pengurusan Imbangan Air Negara (NAWABS1) pelaksanaan program ini.
dan pelaksanaan Program Pencegahan Kebakaran Tanah Gambut.
Satu sistem bersepadu bagi ramalan cuaca dan banjir serta
Usaha untuk melindungi dan memulihara kawasan pesisir pantai amaran awal banjir sedang dibangunkan sebagai salah satu usaha
daripada hakisan termasuk pembinaan struktur perlindungan dalam pengurusan banjir. Dalam memudah cara proses membuat
hakisan pantai seperti ban, groyne dan rock revetment serta keputusan berkaitan pembangunan tanah, Peta Bahaya Seismik
penanaman pokok bakau dan spesies lain yang bersesuaian. Kajian bagi Malaysia telah dilancarkan pada tahun 2017, manakala peta
Hakisan Pantai Kebangsaan yang telah disiapkan pada tahun risiko sesar aktif, banjir dan tanah runtuh sedang disediakan.
2017 juga menilai semula keberkesanan garis panduan kawalan Selaras dengan standard antarabangsa, Malaysia National Annex
hakisan sedia ada dan menyediakan cadangan penambahbaikan to Eurocode 8: Design of structures for earthquake resistance
yang sewajarnya. NAWABS sedang dibangunkan untuk membantu Part 1: General rules, seismic actions and rules for buildings telah
agensi pengurusan air mengenal pasti dan mengambil kira sumber diterbitkan pada tahun 2017 untuk meningkatkan daya tahan
air sedia ada. Langkah ini akan mengoptimumkan penggunaan air bangunan terhadap gempa bumi.
berdasarkan permintaan dan keutamaan. NAWABS membolehkan
ramalan ketersediaan sumber air dibuat dua bulan lebih awal
sebelum berlakunya krisis. Di samping itu, Program Pencegahan Isu dan Cabaran
Kebakaran Tanah Gambut akan terus dilaksana memandangkan Pelbagai usaha telah diambil untuk memperkukuh persekitaran
kawasan tanah gambut mudah terbakar apabila kering. Program yang menyokong pertumbuhan hijau. Namun begitu, beberapa isu
ini membantu mengelakkan kejadian jerebu dan pelepasan GHG, dan cabaran masih wujud dan perlu ditangani seperti perancangan,
seterusnya menyumbang kepada kualiti udara yang lebih baik. koordinasi dan penguatkuasaan bersepadu yang tidak mencukupi.
Selain itu, isu dan cabaran lain ialah teknologi hijau tempatan
Pembangunan yang tidak terkawal dan ketidakpatuhan kepada yang terhad, kesedaran yang rendah terhadap isu alam sekitar dan
garis panduan pembangunan sering dikaitkan dengan peningkatan pembangunan yang tidak mampan.
kejadian bencana seperti banjir dan tanah runtuh. Peningkatan
kejadian bencana menjejaskan aktiviti ekonomi, mengancam nyawa Perancangan dan penyelarasan dasar secara komprehensif
dan menyebabkan kerosakan infrastruktur serta harta benda adalah sukar kerana agenda alam sekitar merangkumi bidang
awam dan persendirian. Malaysia telah mengalami bencana banjir kuasa pelbagai kementerian dan agensi serta kerajaan negeri dan
terburuk dalam tempoh Disember 2014 hingga Januari 2015, yang kerajaan tempatan. Usaha pihak berkepentingan untuk mengkaji
1
NAWABS adalah instrumen pengurusan sumber air yang menyeluruh yang memudahkan pendekatan bersepadu bagi memastikan kemampanan sumber air. NAWABS menyediakan
maklumat terkini mengenai ketersediaan air, permintaan air, opsyen pemindahan air, penyimpanan dan peruntukan air serta integrasi air permukaan dan air bawah tanah.
semula dasar dan perundangan sedia ada tidak mencukupi dan hijau. Keadaan ini disebabkan oleh kurangnya minat dan kesedaran
tidak terselaras. Keadaan ini menyumbang kepada perancangan mengenai keperluan R&D serta dana yang terhad bagi membiayai
yang tidak efektif dan ketidakmampuan untuk menterjemah aktiviti R&D. Tambahan pula, institusi kewangan lebih cenderung
dasar nasional kepada tindakan yang selari dengan agenda alam untuk mengelak risiko dalam pembiayaan pembangunan atau
sekitar. Dalam keadaan tertentu, keutamaan yang bercanggah perolehan teknologi hijau berikutan kurangnya pengetahuan dan
antara agenda pembangunan pada peringkat nasional dan negeri kepakaran dalam penilaian projek hijau.
menyukarkan lagi usaha untuk menangani isu alam sekitar dan
memulihara sumber asli. Tahap kesedaran dan kefahaman orang ramai mengenai isu alam
sekitar dan peranan sumber asli dalam menyediakan perkhidmatan
Kekangan dalam penguatkuasaan perundangan alam sekitar ekosistem2 adalah masih rendah. Pendidikan mengenai alam
adalah disebabkan oleh kapasiti dan keupayaan agensi sekitar di sekolah tidak diterjemahkan sebagai amalan dan budaya
penguatkuasa yang terhad, termasuk personel dan peralatan dalam kehidupan seharian. Pembudayaan ini adalah penting
yang tidak mencukupi. Penguatkuasaan yang kurang berkesan dalam merubah minda dan tingkah laku serta memupuk gaya
telah menyebabkan sumber asli dieksploitasi secara berlebihan. hidup mampan dalam kalangan generasi muda. Di samping itu,
Tumbuhan dan hidupan liar yang jarang ditemui dan bernilai tinggi penglibatan masyarakat dan perkongsian tanggungjawab masih
dalam kawasan perlindungan sering diambil atau diburu secara tidak mencukupi, terutamanya dalam menangani isu alam sekitar
haram, diperdagangkan dan diseludup ke luar negara. Keadaan ini dan kebersihan.
akan menggugat kelangsungan spesies yang terancam dan rentan,
seterusnya mengakibatkan kehilangan sumber flora dan fauna yang Perubahan iklim, degradasi alam sekitar dan bencana alam
bernilai tinggi. umumnya dianggap sebagai isu alam sekitar semata-mata. Namun
pada hakikatnya, faktor utama yang menyebabkan kejadian ini
Satu mekanisme yang sistematik untuk melapor, memantau dan adalah aktiviti pembangunan yang tidak terkawal dan tidak
menilai keberkesanan pelaksanaan dasar dan program berkaitan mampan. Pembangunan yang tidak terkawal dan ketidakpatuhan
alam sekitar, serta usaha untuk mengurangkan risiko bencana kepada garis panduan pembangunan mengakibatkan kesukaran
masih belum diwujudkan. Pada masa ini, pengumpulan data untuk mengurus dan membendung aktiviti yang menjejaskan alam
adalah tidak bersepadu, dilaksanakan secara ad hoc dan data sekitar. Proses pengeluaran yang tidak mampan berkait rapat
tidak dikongsi secara meluas antara agensi. Data rasmi yang tidak dengan ketidakcekapan penggunaan sumber seperti bahan mentah,
dikemas kini, tidak tersedia dan tidak boleh diakses menyebabkan tenaga dan air. Kadar tarif utiliti yang rendah serta tiada keperluan
pengguna merujuk kepada data daripada sumber tidak rasmi yang untuk mematuhi standard hijau antarabangsa dan kurangnya
mengakibatkan penilaian keadaan alam sekitar yang tidak tepat. kesedaran terhadap penggunaan sumber secara cekap mendorong
kebanyakan perusahaan kecil dan sederhana terus mengamalkan
Kekurangan penyelidikan dan pembangunan (R&D) asas dan proses pengeluaran yang tidak mampan. Aktiviti pembangunan
gunaan dalam bidang alam sekitar, sumber asli, perubahan iklim yang tidak mampan ini seterusnya mengakibatkan pelepasan GHG
dan risiko bencana serta pengkomersialan teknologi hijau tempatan dan bahan pencemar yang lain serta penjanaan sisa yang tinggi.
yang terhad juga menghalang usaha untuk mencapai pertumbuhan
2
Berdasarkan United Nations Environment Programme (UNEP), perkhidmatan ekosistem adalah manfaat yang masyarakat peroleh daripada ekosistem. Manfaat ini termasuk
daripada penyediaan sumber seperti makanan dan air; khidmat kawalan seperti kawalan banjir dan penyakit; khidmat budaya kehidupan seperti manfaat rohani, rekreasi, dan
budaya; dan perkhidmatan sokongan seperti kitaran nutrien yang mengekalkan keadaan hidup di muka bumi.
5-16
Bahan api fosil iaitu arang batu, gas asli dan minyak terus menjadi pasaran yang lebih rendah berbanding harga gas asli yang semakin
sumber utama dalam campuran bahan api bagi penjanaan tenaga meningkat. Situasi ini disebabkan strategi Kerajaan mengurangkan
elektrik meskipun memberi impak kepada alam sekitar. Namun, subsidi gas asli secara berperingkat.
arang batu masih menjadi bahan api pilihan utama kerana harga
Kesimpulan
Usaha berterusan telah dilaksanakan dalam tempoh kajian semula
untuk membentuk asas bagi ekonomi rendah karbon, cekap
sumber, berdaya tahan dan mampan. Konsep SCP yang diterima
guna pada semua peringkat dan dalam pelbagai sektor ekonomi
memberi manfaat yang lebih besar kepada alam sekitar dan ekonomi
dengan mengurangkan ketidakcekapan pengurusan sumber. Walau
bagaimanapun, masih terdapat cabaran dalam usaha menangani
degradasi sumber asli, perubahan iklim dan isu alam sekitar yang lain.
Selain itu, cabaran masih dihadapi dalam meningkatkan penglibatan
pihak berkepentingan serta perubahan minda dan tingkah laku ke
arah gaya hidup mampan. Oleh itu, usaha gigih diperlukan untuk
memperkukuh tadbir urus dalam pengurusan alam sekitar bagi
menyokong pertumbuhan hijau, memastikan kemampanan sumber asli
serta meningkatkan daya tahan terhadap perubahan iklim dan bencana
alam.
5-18
Memperkukuh
Pendahuluan
Prestasi, 2016-2017
Infrastruktur Prestasi Outcome

Terpilih
bagi Menyokong Prestasi Bidang Fokus
Pertumbuhan Isu dan Cabaran
Ekonomi
Kesimpulan
6-2
Pendahuluan
Dalam Rancangan Malaysia Kesebelas, 2016-2020, pembangunan infrastruktur
terus diberi penekanan bagi menyokong pertumbuhan ekonomi dan meningkatkan
kesejahteraan rakyat. Dalam tempoh kajian semula, 2016-2017, pelaburan yang besar
untuk infrastruktur telah meningkatkan akses kepada rangkaian jalan raya yang lebih
baik, pengangkutan awam yang mampu bayar serta liputan yang mencukupi bagi
infrastruktur digital dan utiliti. Meskipun terdapat kemajuan, masih wujud isu dan
cabaran yang perlu ditangani. Penyelenggaraan yang terhad akibat sumber kewangan
yang tidak mencukupi telah menjejaskan kualiti infrastruktur. Kekangan kewangan
turut menghalang pembangunan infrastruktur yang baharu dan kerja menaik taraf. Di
samping itu, kos yang tinggi dan pulangan rendah dari pelaburan dalam pembangunan
pengangkutan awam dan rangkaian telekomunikasi menjadikannya kurang menarik
kepada penyedia perkhidmatan. Sumber bekalan air mentah dan bahan api yang terhad
juga menjadi cabaran bagi memastikan penyampaian perkhidmatan adalah berdaya
harap dan mampan.
Bab 6: Memperkukuh Infrastruktur bagi Menyokong Pertumbuhan Ekonomi 6-3
Prestasi, 2016-2017
Dalam tempoh kajian semula, peluasan rangkaian infrastruktur baik seperti penyediaan pengangkutan moden dan perkhidmatan
penting seperti jalan raya, rel, air dan elektrik telah dilaksana logistik, ketersambungan jalur lebar, pelaksanaan televisyen
bagi menyokong pertumbuhan ekonomi dan memastikan terestrial digital (DTT) dan penggalakan sumber tenaga boleh
kesejahteraan rakyat. Pada masa yang sama, keutamaan diberi baharu. Dalam hubungan ini, pelbagai inisiatif telah dilaksana
kepada penyampaian perkhidmatan yang berkualiti tinggi dan lebih melalui lima bidang fokus seperti berikut:

A B C D E
Membangunkan Meningkatkan Menambah baik Meneruskan Menggalakkan

sistem pertumbuhan liputan dan kualiti peralihan kepada penggunaan tenaga
pengangkutan logistik dan fasilitasi serta kemampuan rangka kerja secara mampan
bersepadu perdagangan langganan baharu industri untuk menyokong
berdasarkan infrastruktur digitaI perkhidmatan air pertumbuhan
keperluan

Dalam tempoh Rancangan, 13 outcome terpilih telah dikenal pasti yang mana dua outcome telah melepasi sasaran, lapan outcome mengikut
perancangan manakala tiga lagi menghadapi kesukaran untuk mencapai sasaran. Prestasi outcome terpilih dan pencapaian utama bagi lima
bidang fokus adalah seperti yang ditunjukkan dalam Paparan 6-1.
6-4
Paparan 6-1
Sorotan
Membangunkan sistem pengangkutan Meningkatkan pertumbuhan logistik dan
bersepadu berdasarkan keperluan fasilitasi perdagangan
16 17
1
15
2
14
13
SDG 3
9
4
12
5
11
6
10
9 7
8
Penubuhan Teratas
40.0% 21.0% MAVCOM
MAVCOM 8.5% 6.0% 10 32
2020 2020 2016-2020 2020
2017 2016 2016-2017 2016
Perkongsian mod Penubuhan Suruhanjaya Pertumbuhan bagi subsektor Kedudukan dalam Indeks
pengangkutan awam di Penerbangan Malaysia pengangkutan dan Pencapaian Logistik Bank
GKL/KV (MAVCOM) sebagai pengawal penyimpanan Dunia
selia pada
1 Mac 2016
Meneruskan peralihan kepada rangka kerja baharu industri perkhidmatan air
16 17 16 17 16 17
1 1 1
15 15 15
2 2 2
14 14 14
13
SDG 3
13
SDG 3
13
SDG 3
6 6 6
4 4 4
12 12 12
5 5 5
11 11 11
6 6 6
10 10 10
9 7 9 7 9 7
8 8 8
25.0% 35.2% 80.0% 67.9% 99.0% 95.7%

2020 2020 2020
2016 2016 2016
Kadar air tidak berhasil Liputan perkhidmatan pembetungan Penduduk mendapat bekalan air bersih
bersambung terutamanya di bandar dan terawat
utama
Menambah baik liputan dan kualiti serta kemampuan langganan infrastruktur digital
16 17
1
15
2
14
13
SDG 3
9
4
12
5
11
6
10
9 7
8
1.1% 46 15
95.0% 92.1% 1.0% Kawasan Kawasan
2020 2020 2020
2017 2017 2017
Kawasan berpenduduk mendapat PNK per kapita bagi kos langganan jalur Pelancaran televisyen terrestrial digital
liputan infrastruktur jalur lebar lebar talian tetap (DTT)
Menggalakkan penggunaan tenaga secara mampan untuk menyokong pertumbuhan
16 17
1
15
2
14
13
SDG 3
9
4
12
5
11
6
10
9 7
8
7,626 3,825 300,000 93% 3.5 3.5

MW 1
MW TSH 2
Siap MTPA3 MTPA
2020 2019 2020
2017 2017 2017
Kapasiti terpasang baharu penjanaan Kapasiti tambahan penapisan minyak Kapasiti pengimportan LNG4 tambahan
elektrik di Semenanjung Malaysia apabila pembinaan loji selesai, pada melalui Terminal Regasifikasi 2 di
masa ini 93% siap Pengerang, Johor
Nota: 1
MW – megawatt
2
TSH – tong sehari
3
MTPA – juta tan metrik setahun
4
LNG – gas asli cecair Sasaran Asal Prestasi
6-6

Dalam tempoh kajian semula, kejayaan telah dicapai dalam aspek peluasan rangkaian pengangkutan, akses kepada bekalan air bersih dan
terawat, pembinaan loji janakuasa elektrik baharu serta peningkatan liputan, kemampuan langganan dan kualiti jalur lebar. Sorotan kepada
pencapaian utama bagi bidang fokus adalah seperti berikut:
Projek Transit Aliran Massa 1 dan Transit Aliran Ringan 2 telah siap bagi
memudahkan pergerakan penumpang dan menyediakan ketersambungan dalam
A Lembah Klang
Menaik taraf Lapangan Terbang Antarabangsa Langkawi untuk meningkatkan

kapasiti lapangan terbang dan keselesaan penumpang daripada 1.5 juta
Membangunkan Sistem penumpang setahun (mppa) pada masa kini kepada 3 mppa pada tahun 2019
Pengangkutan Bersepadu
Berdasarkan Keperluan Mendalamkan alur pelayaran dan kerja bagi meningkatkan kapasiti di Northport,
Westports dan Pelabuhan Tanjung Pelepas untuk menampung kapal yang lebih
besar dengan kapasiti muatan sebanyak 19,000 hingga 22,000 twenty-foot
equivalent units (TEUs)
Penubuhan Suruhanjaya Penerbangan Malaysia pada tahun 2016 untuk mengawal

selia hal ehwal ekonomi dan komersial berkaitan penerbangan
Lebuhraya Duta-Ulu Kelang (DUKE) Fasa 2 sepanjang 18 kilometer meliputi Jajaran

Tun Razak dan Jajaran Sri Damansara yang mula beroperasi pada Oktober 2017,
menampung purata aliran trafik hampir 39,400 buah kenderaan sehari
4 lebuh raya di Lembah Klang masih dalam pembinaan dan dijangka siap pada
tahun 2020
Lebuhraya Central Spine Road dan Kota Bharu-Kuala Krai masih dalam pembinaan
dan dijangka siap pada tahun 2025
Lebuhraya Pan Borneo Sabah masih dalam pembinaan dan dijangka siap pada
tahun 2022, manakala Lebuhraya Pan Borneo Sarawak dijangka siap pada tahun
2021
Dalam tempoh kajian semula, pembangunan lebuh raya adalah ketersambungan, kebolehcapaian dan keboleharapan terhadap
tertumpu di kawasan luar Lembah Klang seperti Lebuhraya Central perkhidmatan pengangkutan awam.
Spine Road dari Bentong, Pahang ke Kuala Krai, Kelantan dan
akan bersambung dengan Lebuhraya Kota Bharu-Kuala Krai untuk Suruhanjaya Penerbangan Malaysia (MAVCOM) ditubuhkan pada
meningkatkan ketersambungan di antara koridor dan bandar utama. tahun 2016 untuk mengawal selia industri penerbangan negara,
Di samping itu, Lebuhraya Pan Borneo yang dimulakan pada tahun meningkatkan kapasiti pengendali lapangan terbang dan mengawal
2015 menyediakan ketersambungan jalan raya dari Sindumin ke persaingan melalui pengeluaran lesen dan penetapan laluan
Tawau di Sabah dan Telok Melano ke Limbang di Sarawak. Beberapa penerbangan. Bermula 1 Januari 2017, MAVCOM memperkenalkan
lebuh raya di Lembah Klang juga sedang dalam pelbagai peringkat peraturan baharu Caj Perkhidmatan Penumpang (PSC) untuk
pembinaan iaitu Lebuhraya Sungai Besi-Ulu Kelang (SUKE), memastikan bayaran PSC mengambil kira keperluan penumpang
Lebuhraya Damansara-Shah Alam (DASH), Lebuhraya Lembah dan kos pengendali lapangan terbang untuk mengurangkan beban
Klang Timur (EKVE) dan Lebuhraya Setiawangsa Pantai (SPE). kewangan Kerajaan. Di samping itu, kecekapan dan keberkesanan
Semua lebuh raya ini apabila siap sepenuhnya akan meningkatkan industri penerbangan terus dipertingkat melalui penaiktarafan
ketersambungan jalan raya dan memudahkan aliran trafik, terutama infrastruktur lapangan terbang dan penambahbaikan sistem. Projek
semasa waktu puncak. menaik taraf Lapangan Terbang Antarabangsa Langkawi, Kedah yang
sedang dilaksanakan dijangka meningkatkan kapasiti perkhidmatan
Dua projek rel utama telah siap sepenuhnya dalam tempoh lapangan terbang dan pergerakan pesawat apabila siap pada tahun
kajian semula iaitu Transit Aliran Massa 1 (MRT 1) dan Transit 2019.
Aliran Ringan 2 (LRT 2). Laluan MRT 1 dari Sungai Buloh ke Kajang
melibatkan jajaran rel sepanjang 51 km dan menyambungkan 31 Trend dalam industri perkapalan tertumpu ke arah menggalakkan
stesen. Penggunaan pengangkutan semasa bagi MRT 1 adalah ekonomi bidangan yang lebih besar bagi menjana kos per unit lebih
seramai 180,000 penumpang sehari iaitu jauh lebih rendah rendah melalui penggunaan kapal mega yang berkapasiti muatan
daripada unjuran yang disasarkan seramai 400,000 penumpang sehingga 22,000 TEU. Kebolehcapaian dan kapasiti pelabuhan
sehari. Pemanjangan laluan LRT 2 dari Kelana Jaya dan Seri Petaling dipertingkat melalui kerja pendalaman alur pelayaran kepada
ke Putra Heights, telah melengkapkan rangkaian antara laluan sekurang-kurangnya 18 meter dan peluasan kapasiti pelabuhan
Kelana Jaya dan Ampang. Walaupun projek tersebut telah siap, bagi menampung keperluan kapal mega. Kerja peluasan kapasiti
perkongsian mod pengangkutan awam hanya 21% pada tahun termasuk pembinaan tempat berlabuh dan dermaga tambahan
2017 menjadikan ia sukar untuk mencapai sasaran 40% pada telah dilaksana di Northport dan Westports, Pelabuhan Klang,
tahun 2020. Perkongsian mod pengangkutan awam yang rendah Selangor serta Pelabuhan Tanjung Pelepas (PTP), Gelang Patah,
adalah disebabkan oleh beberapa faktor seperti ketidakcukupan Johor.
6-8
Akta Pengangkutan Awam Darat 2010 telah dipinda untuk memasukkan

peruntukan berhubung peraturan dan pemantauan depoh luar pelabuhan
B Masa pemprosesan bagi ketetapan awal Kastam untuk Harmonised Commodity

Description and Coding System (Kod HS) telah dikurangkan daripada 150 hari
kepada 90 hari
Meningkatkan Pertumbuhan Tempoh masa kelulusan pensijilan halal di pelabuhan dan lapangan terbang utama
Logistik dan Fasilitasi telah dikurangkan daripada 50 hari kepada 10 hari
Perdagangan Masa pemprosesan untuk permit pendaratan penerbangan sewa khas telah
dipendekkan daripada 7 hari kepada 3 hari dan bilangan dokumen dikurangkan
daripada 10 kepada 3
Inisiatif penambahbaikan proses kerja di bawah Zon Perdagangan Bebas Digital

(DFTZ) telah mengurangkan masa pemprosesan untuk pelepasan kargo udara
daripada 6 jam kepada 3 jam untuk projek perintis di KLIA
Subsektor pengangkutan dan penyimpanan yang merupakan hab pilihan akibat harga dan perkhidmatan yang kurang menarik
komponen sektor perkhidmatan telah berkembang pada kadar dari segi teknologi, pengendalian dan kemudahan pelepasan
6.0% pada tahun 2017 berbanding dengan 5.8% pada tahun 2015. kargo.
Pada tahun 2017, subsektor tersebut menyumbang sebanyak
3.6% atau RM42 bilion kepada keluaran dalam negara kasar Kedudukan Malaysia dalam laporan Indeks Pencapaian Logistik
(KDNK) dan 6.6% kepada sektor perkhidmatan. Walaupun kadar Bank Dunia telah merosot daripada tangga ke-25 pada tahun 2014
pertumbuhan tersebut adalah tinggi, sumbangan subsektor kepada 32 pada tahun 2016. Kedudukan tersebut disebabkan
pengangkutan dan penyimpanan kepada KDNK terus tidak berubah penurunan dalam semua enam indikator iaitu proses pelepasan
daripada tahun 2016 hingga 2017. Antara sebab utama adalah kargo, infrastruktur, perkhidmatan logistik, penjejakan dan
pertumbuhan ekonomi global yang perlahan, persaingan sengit pengesanan, harga serta ketepatan masa. Sementara itu, Pasukan
daripada negara jiran serta prosedur pelepasan kargo yang tidak Petugas Logistik Kebangsaan (NLTF) yang ditubuhkan pada tahun
cekap dan rumit. Tambahan pula, beberapa syarikat perkapalan 2015 adalah bertujuan untuk mempercepat pertumbuhan,
utama telah beralih kepada penggunaan kapal berkapasiti lebih memenuhi permintaan baharu industri dan menyediakan
besar daripada 19,000 TEU dan telah memberi cabaran kepada platform untuk membincang dan mencadangkan dasar yang
pelabuhan seperti Pelabuhan Klang dan PTP yang pada ketika ini melibatkan industri logistik. Walau bagaimanapun, NLTF tidak
hanya boleh mengendalikan kapal sehingga 12,000 TEU. Di samping efektif dalam menyelaras dan menjalin kerjasama dengan pihak
itu, pembentukan pakatan strategik termasuk penggabungan berkepentingan yang berkaitan untuk menangani isu penting. Isu
dalam kalangan syarikat perkapalan merupakan cabaran kepada ini meliputi halangan peraturan, proses pelepasan kargo yang
pelabuhan Malaysia. Secara khususnya, penggabungan dua syarikat rumit, ketersambungan batuan akhir di Pelabuhan Klang dan tahap
perkapalan telah meminggirkan Pelabuhan Klang dan PTP sebagai penerimagunaan teknologi yang rendah.
Semua negeri di Semenanjung Malaysia kecuali Wilayah Persekutuan1 telah

mewartakan pindaan Undang-Undang Kecil Bangunan Seragam (UBBL) yang
C menetapkan keperluan pemasangan infrastruktur komunikasi bagi semua
pembangunan komersial dan perumahan baharu
480,084 port Jalur Lebar Berkelajuan Tinggi 2 (HSBB 2) dan 366,294 port Jalur
Menambah Baik Liputan, Kualiti Lebar Pinggir Bandar (SUBB) telah dipasang. Kadar penembusan jalur lebar
dan Kemampuan Langganan nasional bagi perkhidmatan tetap dan mudah alih telah meningkat daripada 99.7
Infrastruktur Digital per 100 penduduk pada tahun 2015 kepada 117.3 pada tahun 2017
Standard mandatori mengenai harga capaian (MSAP) telah dikaji semula untuk
mengurangkan kos jalur lebar talian tetap berkuat kuasa pada Januari 2018 selaras
dengan usaha meningkatkan kemampuan langganan
Standard mandatori mengenai kualiti perkhidmatan (QoS) telah ditambah baik

untuk meningkatkan kualiti perkhidmatan rangkaian serta perlindungan hak
pengguna
Infrastruktur televisyen terestrial digital (DTT) telah siap dibina di 15 lokasi baharu
dengan peluasan liputan seluruh negara daripada 85.9% pada tahun 2015 kepada
91.2% pada tahun 2017
Nota: 1 Pindaan UBBL bagi Wilayah Persekutuan sedang dalam proses pewartaan.
Ketersambungan lebar jalur antarabangsa ke capaian peringkat megabit sesaat secara relatif adalah lebih tinggi berbanding negara
terakhir telah ditambah baik dengan siapnya enam kabel dasar lain di rantau ini. Bagi migrasi kepada televisyen terestrial digital,
laut1 yang disokong oleh peluasan Jalur Lebar Berkelajuan Tinggi proses penutupan penyiaran analog (ASO) telah dijadualkan semula
2, Jalur Lebar Pinggir Bandar dan jalur lebar tanpa wayar seluruh selaras dengan pelaksanaan ASO di rantau ASEAN pada tahun 2020.
negara. Namun begitu, liputan jalur lebar masih tidak mencukupi Penundaan ini membolehkan pihak berkepentingan lebih bersedia
di kawasan luar bandar akibat daripada kos pemasangan yang untuk menghadapi persekitaran penyiaran digital. Pelaksanaan
tinggi dan pulangan pelaburan (ROI) yang rendah. Sementara itu, ini akan menawarkan perkhidmatan nilai ditambah baharu dan
kos jalur lebar talian tetap berdasarkan pendapatan negara kasar perkhidmatan interaktif termasuk aplikasi e-Pembelajaran, e-Beli-
(PNK) per kapita adalah kompetitif dan setanding dengan negara belah, permainan interaktif dan dalam talian serta TV sesawang
Asia Tenggara yang lain. Walau bagaimanapun, kos jalur lebar per untuk meningkatkan pengalaman pengguna.
1
Lokasi stesen kemasukan kabel dasar laut antarabangsa terletak di Kuala Muda, Kedah; Pengkalan Balak, Melaka; Kuantan dan Cherating, Pahang; Kuala Kurau, Perak; dan Kota
Kinabalu, Sabah. Manakala bagi kabel dasar laut dalam negeri terletak di Mersing, Johor; Kuching, Bintulu dan Miri, Sarawak; Kota Kinabalu, Sabah; dan Cherating, Pahang.
6-10
Sektor perkhidmatan air di Kelantan telah beralih kepada model perniagaan

dengan tanggungan aset yang kurang bagi meningkatkan kedudukan kewangan dan
kecekapan perkhidmatan pengendali
D
Projek perintis penggabungan bil air dan pembetungan di Wilayah Persekutuan
Labuan telah menunjukkan peningkatan kutipan caj perkhidmatan pembetungan
Meneruskan Peralihan Kepada sebanyak 33.4%
Rangka Kerja Baharu Industri
Perkhidmatan Air Naik taraf 4 loji rawatan air sedia ada telah meningkatkan kapasiti pengeluaran
sebanyak 221 juta liter air sehari
Pelaksanaan Program Pengurangan Air Tidak Berhasil yang holistik bertujuan

mengurangkan kehilangan air terawat kepada 25% daripada jumlah pengeluaran
air terawat pada tahun 2020
181 loji rawatan pembetungan awam yang siap dibina telah meningkatkan liputan
perkhidmatan pembetungan
Penyampaian perkhidmatan air kepada rakyat terus dipertingkat holistik telah diperkenalkan di seluruh negara pada tahun 2017
melalui penambahbaikan operasi dan perkhidmatan pengendali bagi mengurangkan lagi kadar NRW. Program ini juga melibatkan
air. Sehubungan itu, pada tahun 2016, Kelantan turut menyertai penggantian paip lama, tangki dan meter air. Pada masa yang sama,
enam negeri iaitu Johor, Melaka, Negeri Sembilan, Perak, Perlis pembangunan sistem maklumat geografi telah dimulakan
dan Pulau Pinang yang telah menstruktur semula perkhidmatan bagi memetakan paip agihan air untuk mengesan lokasi paip
air. Sementara itu, Kedah dan Selangor pula sedang dalam proses dengan tepat.
memuktamadkan usaha penstrukturan ini. Penstrukturan semula,
antara lain menyediakan pembiayaan alternatif bagi aset oleh Usaha juga telah diambil untuk meningkatkan sumber dan
Pengurusan Aset Air Berhad kepada pengendali perkhidmatan yang kapasiti infrastruktur perkhidmatan air melalui penaiktarafan loji
memilih model perniagaan dengan tanggungan aset yang kurang. rawatan air (LRA) sedia ada atau pembinaan LRA yang baharu dan
Negeri yang telah beralih kepada rejim air yang baharu juga layak bersepadu. Tumpuan telah diberi kepada kawasan berkepadatan
menerima geran daripada Kerajaan Persekutuan bagi pembangunan tinggi atau kawasan dengan margin rizab air bawah 10%. Menerusi
sumber air seperti pembinaan empangan dan takungan air. usaha ini, sebanyak 221 juta liter air sehari telah ditambah kepada
kapasiti sedia ada melalui penaiktarafan empat LRA di Negeri
Projek perintis penggabungan bil air dan bil perkhidmatan Sembilan, Perak, Pulau Pinang dan Sarawak. Penduduk yang
pembetungan di Wilayah Persekutuan Labuan telah menunjukkan memperoleh bekalan air paip juga telah meningkat daripada 95.5%
peningkatan sebanyak 33.4% dalam kutipan caj pembetungan pada tahun 2015 kepada 95.7% pada tahun 2016. Selain itu, sistem
dalam tahun pertama pelaksanaannya pada tahun 2016. Di bekalan air alternatif seperti telaga tiub dan air graviti disediakan
samping itu, Program Pengurangan Air Tidak Berhasil (NRW) yang di kawasan yang mempunyai akses terhad kepada bekalan air
paip. Sementara itu, liputan pembetungan di kawasan bandar dibina pada tahun 2017 merupakan STP bawah tanah terbesar di
telah dipertingkat melalui pembinaan 181 loji rawatan kumbahan rantau Asia Pasifik. Loji bawah tanah ini membolehkan seluas 12
(STP) awam, menyumbang kepada 67.9% liputan penduduk setara hektar permukaan tanah tersebut dijadikan kawasan rekreasi dan
(PE) pada tahun 2016 berbanding dengan 65% pada tahun 2015. kemudahan sukan bagi komuniti setempat.
STP Pantai 2 dengan reka bentuk berkapasiti 1.4 juta PE yang siap
Pengoperasian fasiliti terapung gas asli cecair pertama di dunia milik PETRONAS di
luar pesisir pantai Bintulu, Sarawak dan Terminal Regasifikasi 2 di Pengerang, Johor
E Pembinaan Refinery and Petrochemical Integrated Development (RAPID) dengan
kapasiti 300,000 tong sehari di Pengerang, Johor
Menggalakkan Penggunaan Pelaksanaan Akses Pihak Ketiga (TPA) di bawah Akta Bekalan Gas 1993 dipinda
Tenaga Secara Mampan bagi pada tahun 2016
Menyokong Pertumbuhan
Pengoperasian 6 loji janakuasa baharu dengan tambahan kapasiti terpasang
sebanyak 3,825 megawatt di Semenanjung Malaysia
Pengurangan bilangan gangguan yang diukur oleh Indeks Tempoh Gangguan Purata
Sistem (SAIDI) pada tahun 2017 berbanding tahun 2015:
Semenanjung Malaysia, 55 minit per pelanggan setahun berbanding 60 minit
per pelanggan setahun
Sabah, 289 minit per pelanggan setahun berbanding 424 minit per pelanggan
setahun
Sarawak, 110 minit per pelanggan setahun berbanding 144 minit per
pelanggan setahun
Jaminan bekalan tenaga negara telah diperkukuh lagi melalui minyak Arab Saudi yang merupakan pelabur asing tunggal terbesar
pelaburan berterusan dalam infrastruktur huluan minyak dan di RAPID. Pengenalan rejim Akses Pihak Ketiga pada tahun 2016
gas yang meningkatkan penjanaan hasil daripada sumber yang telah membenarkan pihak ketiga menggunakan infrastruktur
ditemui. Sumber yang diekstrak telah disalur kepada pelanggan pembekalan gas seperti terminal regasifikasi, saluran paip untuk
melalui fasiliti terapung gas asli cecair pertama di dunia milik penghantaran dan pengagihan.
PETRONAS yang terletak di luar pesisir pantai Bintulu, Sarawak serta
Terminal Regasifikasi 2 dan Refinery and Petrochemical Integrated Penjanaan elektrik telah dipertingkat dengan tambahan kapasiti
Development (RAPID) di Pengerang, Johor. Projek ini telah menarik terpasang sebanyak 3,825 megawatt (MW) melalui pengoperasian
pelaburan ekuiti berjumlah AS$7 bilion daripada sebuah syarikat enam loji janakuasa baharu pada tahun 2017. Usaha berterusan
6-12
untuk menambah kapasiti penjanaan serta rangkaian penghantaran jumlah penumpang yang masih rendah, kecenderungan kepada
dan pembahagian telah meningkatkan prestasi sistem seperti penggunaan kenderaan persendirian, kelemahan kaedah bagi
ditunjukkan melalui pengurangan bilangan insiden gangguan mengurus permintaan perjalanan dan ketersambungan yang
yang diukur oleh Indeks Tempoh Gangguan Purata Sistem tidak mencukupi. Anggaran yang terlalu tinggi oleh pengendali
(SAIDI), khususnya di Sabah. Pada September 2017, Malaysia, perkhidmatan semasa fasa perancangan projek telah membawa
Republik Demokratik Rakyat Lao (Lao PDR) dan Thailand telah kepada ketidakcapaian sasaran penggunaan pengangkutan awam.
menandatangani perjanjian mengenai pengimportan 100 MW Di samping itu, penggunaan pengangkutan awam yang rendah
tenaga hidro dari Lao PDR sebagai sebahagian daripada Lao PDR- adalah disebabkan oleh mentaliti dan keengganan masyarakat
Thailand-Malaysia-Singapore Power Integration Project (LTMS- untuk beralih kepada mod pengangkutan awam. Sementara itu,
PIP). Inisiatif ini adalah untuk terus meningkatkan jaminan bekalan penyediaan perkhidmatan perjalanan yang kurang baik oleh
tenaga di Malaysia. pengendali perkhidmatan serta ketersambungan batuan awal
dan akhir yang tidak mencukupi juga merupakan antara punca
penggunaan pengangkutan awam yang rendah.
Isu dan Cabaran Peningkatan kapasiti pelabuhan kekal sebagai satu cabaran
Pada masa ini, penyelenggaraan jalan raya dilakukan berasaskan memandangkan pengendali pelabuhan berhadapan dengan
kepada penyenggaraan pembaikan dan bukan mengikut jadual kekangan jumlah modal pelaburan yang sangat besar serta
berkala. Amalan ini telah mengakibatkan keadaan jalan raya yang kekurangan bank tanah. Akses yang terhad kepada pelabuhan,
tidak memuaskan yang mengehadkan mobiliti serta meningkatkan kekurangan ketersambungan di kawasan darat dan keadaan
kos operasi kenderaan dan kadar kemalangan. Sebagai alternatif, rangkaian jalan raya yang teruk telah memperlahankan pergerakan
projek perintis penyelenggaraan jalan raya dengan kaedah kenderaan kargo. Di samping itu, kekurangan sistem komuniti
penyenggaraan pencegahan sedang dilaksanakan bagi menilai pelabuhan yang bersepadu menghalang aliran pertukaran
keberkesanan dalam mengurangkan kos penyelenggaraan maklumat dan data yang mengakibatkan kelewatan pergerakan
berbanding dengan amalan penyelenggaraan jalan raya barangan. Keadaan ini menambahkan lagi ketidakcekapan operasi
konvensional. Walau bagaimanapun, program penyenggaraan pelabuhan.
pencegahan yang menggunakan bahan termaju dan teknologi
inovatif adalah lebih mahal dan perlu diberi pertimbangan Perancangan dan pembangunan lapangan terbang adalah
berbanding manfaat yang bakal diperolehi. Tambahan pula, dilaksanakan secara ad hoc. Perkara ini disebabkan ketiadaan pelan
walaupun penambahbaikan ke atas keadaan jalan raya dan kawasan induk yang menyeluruh untuk menetapkan hala tuju strategik bagi
titik hitam kemalangan telah dipertingkat, tingkah laku dan sikap pembangunan lapangan terbang. Ketiadaan keutamaan yang jelas
pengguna jalan raya yang cuai dan lalai menyumbang kepada 81% dalam pembangunan dan pembesaran lapangan terbang telah
kemalangan maut di jalan raya. Di samping itu, masih terdapat mengakibatkan peruntukan sumber kewangan yang tidak cekap dan
permintaan untuk pembangunan infrastruktur jalan raya yang tidak kesukaran dalam menilai cadangan daripada kerajaan negeri untuk
dapat dipenuhi, antaranya akibat kekangan dan keutamaan sumber. membina lapangan terbang baharu dan membesarkan lapangan
terbang sedia ada. Di samping itu, terdapat juga kekangan dari
Perkongsian mod pengangkutan awam terus rendah walaupun segi operasi dan infrastruktur bagi perkhidmatan udara luar bandar
jumlah pelaburan adalah tinggi dalam perkhidmatan rel dan bas yang boleh memberi kesan kepada aspek keselamatan dan sekuriti
di bandar. Keadaan ini disebabkan oleh beberapa faktor termasuk bagi padang terbang.
Walaupun industri logistik menunjukkan pertumbuhan dan yang lemah. Keadaan ini membawa kepada kutipan hasil yang
potensi, masih terdapat isu penting yang perlu ditangani, termasuk rendah oleh pengendali perkhidmatan air dan seterusnya
halangan peraturan dan kerjasama yang lemah dalam kalangan menjejaskan penyelenggaraan aset air yang meningkatkan risiko
pihak berkepentingan. Di samping itu, kemajuan pembangunan gangguan bekalan air. Sementara itu, langkah bagi memastikan
sistem ubiquitous Customs (uCustoms2) yang perlahan menghalang akses kepada air bersih dan selamat di kawasan luar bandar
penambahbaikan proses kerja pelepasan kargo. Pelbagai inisiatif terutama di Sabah dan Sarawak terus menjadi cabaran berikutan
telah dilaksana untuk meningkatkan ketersambungan batuan kos pembinaan infrastruktur yang tinggi. Perkhidmatan bekalan
akhir ke Pelabuhan Klang, namun pengangkutan jalan raya terus air terus dikekang oleh ketidakcukupan bekalan air mentah ke loji
menjadi mod pengangkutan pilihan bagi barangan berbanding rawatan berikutan pencemaran sumber air akibat aktiviti manusia
rel mengakibatkan kesesakan jalan raya menjadi semakin teruk. dan faktor alam sekitar. Selain itu, kewujudan pelbagai agensi yang
Tambahan pula, industri ini kekurangan tenaga kerja mahir dalam terlibat dalam perancangan dan pengurusan sumber air telah
bidang seperti rangkaian rantaian bekalan, pengurusan gudang menyumbang kepada ketidakcekapan penyampaian perkhidmatan.
bersepadu dan aplikasi teknologi maklumat. Keadaan ini bertambah Usaha pemuliharaan air turut terjejas akibat kesedaran dan
buruk dengan aliran keluar tenaga kerja tempatan yang terlatih dan penglibatan awam yang rendah. Dalam aspek perkhidmatan
berpengalaman ke negara jiran yang menawarkan gaji yang lebih pembetungan, walaupun jumlah yang besar telah dilabur untuk
tinggi. Oleh itu, kekurangan dan aliran keluar tenaga kerja mahir membina STP serantau, keengganan dan ketidakpatuhan oleh
mempengaruhi penggunaan teknologi moden dan produktiviti sebilangan besar pemilik hartanah telah mengakibatkan jumlah
industri. penyambungan kemudahan pembetungan persendirian yang
rendah.
Kos yang tinggi dan ROI yang rendah masih merupakan
cabaran utama dalam pemasangan infrastruktur digital serta Kewujudan pelbagai agensi yang menguruskan aspek berbeza
mengakibatkan liputan jalur lebar tidak mencukupi terutama dalam sektor tenaga seperti minyak dan gas, elektrik dan hal
di kawasan luar bandar. Pemasangan infrastruktur digital turut berkaitan kawal selia telah menyebabkan tadbir urus yang tidak
menghadapi kekangan disebabkan oleh beberapa isu termasuk bersepadu serta isu penyelarasan yang menghalang pembaharuan
pemberian hak laluan dan permit infrastruktur komunikasi oleh pasaran. Situasi ini telah mengakibatkan herotan harga sumber
kerajaan negeri dan pihak berkuasa tempatan. Keadaan ini telah tenaga termasuk gas asli untuk sektor elektrik dan bukan elektrik
mengakibatkan kualiti dan kos yang berbeza berikutan amalan serta bahan api lain yang menyebabkan Kerajaan menanggung
sebilangan kerajaan negeri mengenakan hak eksklusif dalam subsidi yang tinggi. Sementara itu, isu yang dihadapi oleh subsektor
pembangunan infrastruktur digital. Di samping itu, prosedur yang minyak dan gas domestik adalah berkaitan dengan jaminan dan
tidak konsisten dan rumit pada peringkat pihak berkuasa tempatan daya harap bekalan serta herotan pasaran. Harga kawalan gas asli
telah menyumbang kepada kelewatan pelaksanaan jalur lebar ke di Semenanjung Malaysia pada tahun 2017 adalah RM22.70 per
seluruh negara. million British thermal unit (MMBtu) untuk subsektor elektrik dan
RM24.55 per MMBtu untuk subsektor bukan elektrik. Walaupun
Kadar NRW yang tinggi kekal sebagai cabaran utama dalam usaha merasionalisasikan subsidi gas asli telah dilaksana, harga
industri perkhidmatan air. Cabaran ini disebabkan oleh kehilangan kawalan gas asli masih jauh lebih rendah berbanding harga pasaran
air terawat dalam rangkaian agihan akibat kebocoran paip dan iaitu RM36 per MMBtu. Kesannya, subsidi gas asli terkumpul
takungan air serta penggunaan air terawat tanpa bil termasuk sejak pelaksanaan kawalan harga gas mulai Mei 1997 sehingga
kecurian air, yang sebahagiannya disumbang oleh penguatkuasaan penghujung tahun 2017 adalah berjumlah RM247.8 bilion.
2
uCustoms ialah kaedah penyelesaian moden tanpa kertas, bersepadu sepenuhnya yang menyediakan satu gerbang tunggal untuk proses pelepasan kargo. Kaedah ini membolehkan
pergerakan kargo yang lancar, meningkatkan ketelusan, kecekapan dan mengurangkan kos menjalankan perniagaan.
6-14
Subsektor elektrik menghadapi cabaran dalam menyediakan bagaimanapun, pengurangan subsidi gas secara berperingkat telah
bekalan elektrik yang berdaya harap dan mampu bayar kepada menjadikan arang batu sebagai pilihan yang paling murah untuk
pengguna. Campuran bahan api dalam penjanaan elektrik terlalu menjana tenaga elektrik dan menyokong pertumbuhan ekonomi
bergantung kepada bahan api fosil iaitu arang batu, gas asli dan meskipun memberi impak kepada alam sekitar. Namun begitu,
minyak. Gas asli yang merupakan bahan api fosil terbersih, menjadi teknologi ultra-supercritical yang diguna pakai dalam loji janakuasa
pilihan dalam penjanaan elektrik kerana subsidi yang tinggi. Walau arang batu telah meminimumkan pelepasan karbon.
Kesimpulan
Dalam tempoh kajian semula, kemajuan telah dicapai terutama dari
segi penyediaan rangkaian jalan raya yang lebih baik, pengangkutan
awam bersepadu dan mampu bayar, liputan infrastruktur digital
yang lebih luas serta bekalan air bersih dan bekalan tenaga yang
berdaya harap. Namun begitu, terdapat isu dan cabaran yang perlu
ditangani berkaitan struktur tadbir urus, liputan dan kecekapan
perkhidmatan. Usaha perlu terus dipergiat untuk menambah baik
pelbagai infrastruktur bagi meningkatkan ketersambungan, kecekapan
dan produktiviti serta penyampaian perkhidmatan bagi memenuhi
permintaan yang bertambah dan memperkukuh pertumbuhan
ekonomi.
6-16
Merekayasa
Pendahuluan
Prestasi, 2016-2017
Pertumbuhan Prestasi Outcome

Terpilih
Ekonomi untuk Prestasi Bidang Fokus

Peningkatan Isu dan Cabaran
Kemakmuran
Kesimpulan
7-2
Pendahuluan
Dalam tempoh Rancangan Malaysia Kesebelas (RMKe-11), 2016-2020, teras bagi
merekayasa pertumbuhan ekonomi memberi tumpuan kepada pengukuhan asas
ekonomi bagi memacu Malaysia beralih daripada ekonomi berpendapatan sederhana
kepada berpendapatan tinggi, berpaksikan inovasi, kreativiti dan aktiviti nilai ditambah
yang tinggi. Sehubungan itu, strategi dan inisiatif dirangka untuk mempercepat
momentum pertumbuhan ekonomi dengan memperluas aktiviti berintensifkan
pengetahuan, meningkat produktiviti dan melonjakkan aktiviti berasaskan digital. Selain
itu, strategi dan inisiatif juga dirangka bagi menghasilkan produk yang kompleks dan
mempunyai nilai ditambah yang tinggi serta membangunkan koridor ekonomi wilayah
dan bandar berdaya saing. Pada masa yang sama, sektor ekonomi terus menghadapi
cabaran dalam aspek struktur, rangka kerja kawal selia yang rumit serta penerimagunaan
teknologi dan tahap inovasi yang rendah. Terdapat juga keperluan untuk meningkatkan
kemahiran tenaga kerja di samping mengurangkan kebergantungan kepada pekerja
berkemahiran rendah dan menambah baik langkah mesra alam yang mampan.
Bab 7: Merekayasa Pertumbuhan Ekonomi untuk Peningkatan Kemakmuran 7-3
Prestasi, 2016-2017
Dalam tempoh kajian semula, 2016-2017, semua sektor kecuali yang semakin mencabar pada tahun 2016 berikutan kejatuhan
sektor pertanian, telah mencatat kemajuan yang stabil dalam aspek permintaan eksport dan perdagangan dunia. Seterusnya, eksport
produktiviti, eksport, pelaburan dan guna tenaga. Pertumbuhan pembuatan melonjak semula dengan kukuh pada tahun 2017
pendapatan yang menggalakkan dengan persekitaran pasaran buruh manakala harga komoditi yang tinggi turut menyokong pemulihan
yang stabil telah meningkatkan penggunaan swasta, seterusnya yang kukuh dalam sektor pertanian. Sementara itu, koridor ekonomi
menyumbang kepada pengembangan ekonomi dalam negeri. Walau wilayah terus menarik pelaburan dan mewujudkan pekerjaan.
bagaimanapun, sektor berorientasikan eksport mengalami kesan Pelbagai inisiatif telah dilaksana melalui tujuh bidang fokus seperti
kelemahan kitaran pasaran disebabkan oleh persekitaran luaran berikut:
BIDANG BIDANG BIDANG BIDANG BIDANG BIDANG BIDANG

FOKUS FOKUS FOKUS FOKUS FOKUS FOKUS FOKUS
A B C D E F G
Mentransformasikan Memperkukuh Memodenkan Mentransformasikan Membangunkan Menjana Meningkatkan

sektor sektor sektor sektor pembinaan PKS yang kekayaan daya saing
perkhidmatan pembuatan pertanian dinamik melalui inovasi bandar dan
pembangunan
koridor
ekonomi
wilayah

Usaha untuk merekayasa pertumbuhan ekonomi adalah Pembangunan Mampan (SDG). Prestasi outcome terpilih bagi tujuh
berdasarkan tujuh bidang fokus menerusi pelaksanaan pelbagai bidang fokus adalah seperti yang ditunjukkan dalam Paparan 7-1.
strategi dan inisiatif yang juga sejajar dengan Matlamat
7-4
Paparan 7-1
Sorotan
Mentransformasikan Memperkukuh Memodenkan Mentransformasikan
sektor perkhidmatan sektor pembuatan sektor pertanian sektor pembinaan
16 17 16 17 16 17 16 17
1 1 1 1
15 15 15 15
2 2 2 2
14
S
14
SDG
14
SDG 14
SDG
8 DG
3 3 3 3
13 13 13 13
2,6
12 ,9&1 4
8&9 4
14& ,8,
4
8&9 4
7
12 12 12
11
5
11
5
11
15 5
11
5
6 6 6 6
10 10 10 10
9 7 9 7 9 7 9 7
8 8 8 8
6.9% 5.9% 5.1% 5.2% 3.5% 0.8% 10.3% 7.1%

setahun setahun setahun setahun
2016-2020 2016-2020 2016-2020 2016-2020
2016-2017 2016-2017 2016-2017 2016-2017
54.5% 23.0% 8.2% 4.6%

56.5% kepada 22.1% kepada 7.8% kepada 5.5% kepada
KDNK KDNK KDNK KDNK
2020 2020 2020 2020
2017 2017 2017 2017
Sektor perkhidmatan Sektor pembuatan Sektor pertanian Sektor pembinaan

berkembang 5.9% setahun berkembang 5.2% setahun berkembang 0.8% setahun berkembang 7.1% setahun
dalam tempoh 2016-2017 dalam tempoh 2016-2017 dalam tempoh 2016-2017 dalam tempoh 2016-2017
dan menyumbang 54.5% dan menyumbang 23% dan menyumbang 8.2% dan menyumbang 4.6%
kepada KDNK pada tahun kepada KDNK pada tahun kepada KDNK pada tahun kepada KDNK pada tahun
2017 2017 2017 2017
Membangunkan Menjana kekayaan Meningkatkan daya saing

PKS yang dinamik melalui inovasi bandar dan pembangunan
koridor ekonomi wilayah
16 17 16 17 16 17
1 1 1
15 15 15
2 2 2
14 14 14
13
SDG 3
13
SDG 3
13
SDG 3
12 8&9 4
12
9
4
12 8&9 4
5 5 5
11 11 11
6 6 6
10 10 10
9 7 9 7 9 7
1.4%
8 8 8
9.3% 6.2% 2.0% GERD 4 4

kepada bandar bandar
KDNK
2016-2020 2020 2016-2020
2017 2016 2016-2017
37.1% 56.6% RM RM
41.0 %
kepada 70.0 % BERD 236
bilion
107.2
kepada bilion
KDNK GERD
2020 2020 2016-2020
2017 2016 2016-2017
Nilai ditambah PKS dalam semua Perbelanjaan kasar R&D (GERD) kepada Kajian Pelan Induk Daya Saing Bandar
sektor berkembang 6.2% dan KDNK adalah 1.4% dan perbelanjaan bagi 4 bandar utama dalam peringkat
menyumbang 37.1% kepada KDNK R&D oleh perusahaan perniagaan pelaksanaan dan RM107.2 bilion
pada tahun 2017 (BERD) kepada GERD adalah 56.6% pelaburan direalisasi meliputi 5 koridor
pada tahun 2016 ekonomi wilayah

7-6

Pelbagai inisiatif dilaksanakan di bawah strategi yang telah digariskan dalam tujuh bidang fokus bagi merekayasa pertumbuhan ekonomi untuk
peningkatan kemakmuran. Sorotan hasil utama setiap bidang fokus adalah seperti berikut:
Nilai ditambah kumulatif sebanyak RM1,241.8 bilion
A Pertumbuhan produktiviti buruh sebanyak 4.6% setahun berbanding sasaran

RMKe-11 sebanyak 4.1% setahun
8.8 juta pekerja atau 60.6% daripada jumlah guna tenaga pada tahun 2017
Mentransformasikan Sektor
Perkhidmatan Pertumbuhan eksport perkhidmatan sebanyak 8.1% setahun berbanding sasaran
RMKe-11 sebanyak 6.0% setahun
Sumbangan subsektor perkhidmatan berasaskan pengetahuan kepada jumlah

nilai ditambah sektor perkhidmatan adalah sebanyak 31.8% pada tahun 2017
berbanding sebanyak 31.6% pada tahun 2015
Sektor perkhidmatan mencatat pertumbuhan sebanyak 5.9% utama kepada nilai ditambah sektor perkhidmatan. Subsektor
setahun dalam tempoh kajian semula. Pertumbuhan ini lebih ini menyumbang sebanyak RM211.3 bilion pada tahun 2017
rendah berbanding pertumbuhan tahunan yang disasarkan berbanding RM185.3 bilion pada tahun 2015. Peningkatan ini
sebanyak 6.9% dalam tempoh RMKe-11. Pertumbuhan yang disebabkan oleh sentimen pengguna dan pasaran buruh yang lebih
perlahan ini disebabkan terutamanya oleh tahap inovasi dan baik. Sementara itu, sumbangan subsektor kewangan, insurans,
peningkatan produktiviti yang rendah serta harga minyak dunia hartanah dan perkhidmatan perniagaan kepada nilai ditambah
yang tidak menentu pada tahun 2016. Pada masa yang sama, sektor perkhidmatan meningkat kepada RM131.6 bilion pada
sumbangan sektor perkhidmatan kepada KDNK meningkat tahun 2017 daripada RM119.4 bilion pada tahun 2015. Subsektor
daripada 53.6% pada tahun 2015 kepada 54.5% pada tahun 2017. ini mendapat manfaat daripada lonjakan aktiviti di pasaran modal,
Pencapaian ini menunjukkan sektor perkhidmatan berada pada terutama daripada tawaran awam permulaan dan penerbitan bon
landasan yang betul bagi mencapai sasaran sumbangan kepada korporat. Sumbangan subsektor pengangkutan, penyimpanan
KDNK sebanyak 56.5% pada tahun 2020. dan komunikasi kepada nilai ditambah sektor perkhidmatan
pula menyumbang sebanyak RM113.1 bilion pada tahun 2017
Prestasi sektor perkhidmatan pada tahun 2017 adalah sebanyak berbanding RM98.1 bilion pada tahun 2015. Peningkatan ini
6.2% berbanding 5.3% pada tahun 2015, dipacu oleh penggunaan disokong oleh perdagangan yang lebih kukuh, peningkatan
dalam negeri dan eksport perkhidmatan yang lebih tinggi. penumpang trafik udara dan darat serta permintaan yang tinggi
Perdagangan borong dan runcit merupakan penyumbang bagi perkhidmatan komunikasi data dan perkhidmatan komputer.
Malaysia menerima 25.9 juta pelancong antarabangsa pada meningkat sebanyak 19.1% kepada RM82.3 bilion pada tahun 2017
tahun 2017 berbanding 25.7 juta pelancong pada tahun 2015, daripada RM69.1 bilion pada tahun 2015. Di samping itu, tempoh
mencatat peningkatan sebanyak 0.8% berikutan persaingan sengit penginapan purata bagi pelancong asing meningkat kepada 5.7 hari
dari negara jiran di rantau ASEAN. Perbelanjaan pelancong pula pada tahun 2017 daripada 5.5 hari pada tahun 2015.
Nilai ditambah kumulatif sebanyak RM524.3 bilion
Pertumbuhan produktiviti buruh sebanyak 3.9% setahun berbanding sasaran

B RMKe-11 sebanyak 2.6% setahun
Memperkukuh Sektor
Pembuatan Eksport kumulatif produk pembuatan bernilai RM1,411.6 bilion
Pelaburan kumulatif yang diluluskan sebanyak RM122.2 bilion
Jumlah nilai ditambah pembuatan sebanyak RM269.8 bilion pada tahun 2017
berbanding sebanyak RM243.7 bilion pada tahun 2015
Lebihan dagangan eksport pembuatan sebanyak RM36.8 bilion pada tahun 2017
berbanding sebanyak RM24.5 bilion pada tahun 2015
Pertumbuhan sektor pembuatan pada kadar 5.2% setahun dalam lebih kukuh, yang sebahagiannya adalah kesan daripada penyusutan
tempoh kajian semula, melebihi sasaran 5.1% setahun disokong nilai ringgit. Tambahan pula, industri berorientasikan domestik juga
oleh prestasi eksport dan industri berorientasikan domestik yang berkembang dengan mantap hasil daripada aktiviti pembinaan yang
mantap. Pada tahun 2017, penyumbang utama sektor ini adalah pesat dan permintaan pengguna yang kukuh. Sementara itu, jumlah
elektrikal dan elektronik (E&E), iaitu sebanyak 26.5%, kimia dan pelaburan yang diluluskan dalam sektor pembuatan kekal berdaya
produk kimia 10.4% dan peralatan pengangkutan dan pembuatan tahan didorong oleh permintaan yang lebih tinggi dan peningkatan
lain sebanyak 11.8%. Subsektor ini secara kolektif menyumbang keyakinan perniagaan dalam kalangan pengeluar. Produktiviti buruh
sebanyak 48.7% atau RM131.4 bilion kepada nilai ditambah sektor yang lebih tinggi dicatatkan berikutan peningkatan penggunaan
pembuatan. Produk pembuatan terus mencatat pertumbuhan dan mesin baharu dan teknologi yang berinovatif serta penambahbaikan
mendominasi eksport terutama disebabkan permintaan luaran yang dalam kualiti tenaga kerja dan proses pengeluaran.
7-8
C Sumbangan sebanyak 8.4% kepada jumlah eksport pada tahun 2017 berbanding
Pertumbuhan produktiviti buruh menyusut 1.8% setahun berbanding sasaran

Memodenkan Sektor Pertanian RMKe-11 sebanyak 3.6% setahun
Jumlah nilai ditambah industri berasaskan pertanian sebanyak RM53.7 bilion pada
tahun 2017 berbanding sebanyak RM48.1 bilion pada tahun 2015
Sumbangan subsektor komoditi industri sebanyak 60.4% dan subsektor

agromakanan sebanyak 38.8% pada tahun 2017 berbanding sebanyak 61.8% dan
37.4% masing-masing pada tahun 2015
Defisit dagangan makanan meningkat kepada RM19 bilion pada tahun 2017
berbanding sebanyak RM18 bilion pada tahun 2015
Sektor pertanian mencatat pertumbuhan yang lebih perlahan, berikutan lonjakan semula harga komoditi pada tahun 2017,
0.8% setahun berbanding sasaran 3.5% dalam tempoh RMKe- pendapatan purata pekebun kecil kelapa sawit dan getah meningkat
11 berikutan harga komoditi yang tidak menentu, banjir besar dalam lingkungan 36.9% hingga 87.2%, berbanding tahun 2015.
dan fenomena El-Nino, yang telah memberi kesan terhadap hasil Pada tahun 2017, pendapatan nelayan komersial meningkat
pengeluaran dan produktiviti buruh dalam tempoh kajian semula. sebanyak 229.6%, sebahagian besar disebabkan oleh penggunaan
Sumbangan subsektor agromakanan kepada jumlah nilai ditambah teknologi termaju dan kapal yang lebih besar, berbanding tahun
pertanian meningkat sedikit kepada 38.8% pada tahun 2017 dan 2015. Sebaliknya, pendapatan nelayan tradisional berkurang
sukar untuk mencapai sasaran 42.4% pada tahun 2020. Pelaburan sebanyak 19.7% disebabkan kemerosotan sumber ikan pesisir
dalam skala besar bagi tanaman makanan dengan nilai ditambah pantai, manakala pendapatan pesawah merosot sebanyak 40.1%
yang tinggi masih agak rendah disebabkan pelaburan dalam pada tahun 2017 kesan daripada keadaan cuaca buruk yang
bidang pertanian adalah berisiko tinggi. Walau bagaimanapun, mengakibatkan hasil pengeluaran yang lebih rendah.
Pertumbuhan produktiviti buruh sebanyak 6.1% setahun berbanding sasaran

D RMKe-11 sebanyak 9.6% setahun
Mentransformasikan Pertumbuhan eksport sebanyak 0.4% setahun
Sektor Pembinaan
Eksport kumulatif perkhidmatan pembinaan bernilai RM8.2 bilion
Sektor pembinaan kekal sebagai sektor ekonomi yang paling daripada RM12.4 bilion pada tahun 2015 kepada RM13.8 bilion
pesat berkembang dengan mencatat kadar pertumbuhan tahunan pada tahun 2017, manakala bangunan bukan kediaman meningkat
sebanyak 7.1% dalam tempoh kajian semula. Walau bagaimanapun, sebanyak 1.6%, daripada RM12.8 bilion pada tahun 2015 kepada
pertumbuhan tersebut adalah di bawah sasaran asal sebanyak RM13 bilion pada tahun 2017. Peratus peningkatan yang kecil
10.3% dalam RMKe-11. Prestasi sektor pembinaan didorong ini disebabkan terutama oleh lebihan penawaran bagi ruang
terutama oleh kerja kejuruteraan awam yang meningkat sebanyak pejabat dan kompleks komersial. Di samping itu, beberapa projek
31.8%, daripada RM12.9 bilion pada tahun 2015 kepada RM17 infrastruktur dan pengangkutan awam berskala besar menyumbang
bilion pada tahun 2017, berikutan pelaksanaan projek petrokimia, kepada pertumbuhan sektor ini. Nilai kerja pembinaan mencatat
pengangkutan dan utiliti yang berskala besar. Seterusnya, peningkatan sebanyak 20.5% kepada RM138.4 bilion pada tahun
pembinaan bangunan kediaman mencatat peningkatan 11.3%, 2017 berbanding RM114.9 bilion pada tahun 2015.
Sumbangan sebanyak RM167.4 bilion atau 17.3% kepada jumlah eksport pada tahun
E 2017 berbanding sebanyak RM147.8 bilion atau 19.0% pada tahun 2015
Sumbangan sebanyak 66.0% daripada jumlah guna tenaga pada tahun 2017
berbanding sebanyak 59.0% pada tahun 2015
Membangunkan PKS
yang Dinamik Pertumbuhan produktiviti buruh sebanyak 3.7% pada tahun 2017 berbanding
Nilai ditambah PKS mencatat pertumbuhan sederhana sebanyak didorong oleh perdagangan borong dan runcit, makanan dan
6.2% dalam tempoh kajian semula, masih rendah berbanding minuman, serta subsektor getah, kelapa sawit dan ternakan. Dari
sasaran 9.3% setahun dalam RMKe-11. Namun, pertumbuhan ini segi eksport, PKS menyumbang sebanyak 17.3% pada tahun 2017
melepasi pertumbuhan KDNK Malaysia sebanyak 5.1%, terutama berada pada landasan untuk mencapai sasaran 23% pada tahun
7-10
2020. Berdasarkan Banci Ekonomi 2016, sebanyak 98.5% atau Pada masa yang sama, PKS dalam sektor perkhidmatan
907,065 pertubuhan daripada jumlah keseluruhan pertubuhan menyumbang sebanyak 59.7% kepada nilai ditambah PKS dan
merupakan PKS. Daripada jumlah ini, 89.2% adalah dalam sektor 8.7% kepada jumlah eksport negara pada tahun 2017. PKS dalam
perkhidmatan; diikuti oleh 5.3% pembuatan; 4.3% pembinaan; 1.1% sektor pembuatan pula menyumbang sebanyak 21.5% kepada nilai
pertanian serta 0.1% perlombongan dan kuari. Perusahaan mikro ditambah PKS dan 8.2% daripada jumlah eksport. Sumbangan PKS
hanya menyumbang sebanyak 18.6% kepada nilai ditambah PKS yang masih kecil kepada KDNK dan eksport dalam tempoh kajian
walaupun bilangan perusahaan mikro merupakan 76.5% daripada semula memerlukan usaha lebih gigih untuk membangunkan PKS
jumlah keseluruhan PKS. Sumbangan kecil ini berikutan pembiayaan yang dinamik serta menyumbang kepada pertumbuhan ekonomi
yang terhad serta kekangan kapasiti modal insan dan pengeluaran. yang mampan.
Malaysia menduduki tangga ke-37 dalam Indeks Inovasi Global pada tahun 2017
berbanding tangga ke-32 pada tahun 2015
F 74 saintis dan jurutera penyelidikan setiap 10,000 tenaga buruh pada tahun 2016
berbanding sebanyak 62 pada tahun 2015
2,519 daripada 14,673 paten dan inovasi utiliti difailkan dalam negara oleh rakyat
Menjana Kekayaan melalui Malaysia
Inovasi
Kajian Penilaian Kemajuan Sosial yang merupakan sebahagian daripada model
pembiayaan sosial telah selesai dilaksana
Inovasi perusahaan dipertingkat melalui penyelidikan berasaskan permintaan:
Penyediaan Dana Pengkomersialan Penyelidikan dan Pembangunan dan Dana

Perolehan Teknologi telah memanfaatkan 74 syarikat untuk mempertingkat
inovasi dan daya saing
1,196 syarikat mendapat manfaat daripada kerjasama melalui perantara seperti
PlaTCOM Ventures, program SIRIM-Fraunhofer, Yayasan Steinbeis Malaysia dan
Pemacu
Perubahan Jaringan Penyelidikan Awam-Swasta
40 projek kerjasama antara industri dan akademia dilaksana melalui Pusat
Collaborative Research in Engineering, Science and Technology
Inovasi sosial digalakkan melalui pendekatan keseluruhan masyarakat:
Modal hubungan dalam penyampaian perkhidmatan sosial diperkukuh melalui

8 projek intervensi sosial di bawah Dana Perkongsian Sosial Awam-Swasta, dan
pengenalan kepada dana pembiayaan sosial
Inovasi pada peringkat akar umbi digalakkan melalui pelaksanaan 164 projek
Inovasi Sosial MOSTI dan Mainstreaming Grassroots Innovation Programme
yang menghasilkan 10 prototaip untuk pengkomersialan
Peratusan perbelanjaan kasar R&D (GERD) kepada KDNK mencatat Inovasi pada peringkat perusahaan ditumpukan kepada
peningkatan marginal, daripada 1.3% pada tahun 2015 kepada penambahbaikan penyelidikan berasaskan permintaan, terutama
1.44% pada tahun 2016. Sebahagian besar daripada GERD melalui kerjasama industri dan akademia serta penyediaan insentif
dibelanjakan untuk bidang penyelidikan berkaitan teknologi dalam bentuk separa geran untuk membantu syarikat tempatan
maklumat, perkomputeran dan komunikasi, iaitu sebanyak dalam meningkatkan inovasi dan daya saing. Usaha tersebut
42.2%, diikuti oleh kejuruteraan dan teknologi 15.2% dan sains termasuk menggalakkan penerimagunaan teknologi canggih dan
tulen 9%. Peningkatan marginal tersebut adalah disebabkan penciptaan pengetahuan, menambah baik proses pengeluaran
oleh perbelanjaan R&D yang rendah dalam kalangan PKS akibat dan tahap produktiviti serta menghasilkan produk berinovatif
kekurangan pembiayaan, kemahiran dan kapasiti. Di samping itu, dan bernilai tinggi. Sementara itu, inovasi pada peringkat sosial
peratusan perbelanjaan R&D oleh perusahaan perniagaan (BERD) digalakkan dengan mengukuhkan kerjasama melalui pendekatan
daripada GERD masih rendah, iaitu sebanyak 56.6% pada tahun keseluruhan masyarakat serta membangunkan model pembiayaan
2016. Keadaan ini menyebabkan kedudukan Malaysia dalam Indeks sosial. Walaupun pelbagai usaha telah dilaksanakan, pencapaian
Inovasi Global pada tahun 2017 merosot kepada kedudukan ke- outcome yang disasarkan dalam penyelidikan, pembangunan,
37 daripada ke-32 pada tahun 2015 berikutan skor yang rendah pengkomersialan dan inovasi adalah masih terhad. Keadaan ini
dalam komponen kecanggihan perniagaan, terutama indikator adalah disebabkan terdapat jurang dalam kerjasama antara industri
untuk BERD dan bakat penyelidikan. Selain itu, bilangan paten dan akademia, terutama pada peringkat awal aktiviti R&D. Jurang
dan inovasi utiliti yang telah difailkan dalam negara oleh rakyat kerjasama ini mengakibatkan projek R&D yang dibiayai melalui
Malaysia kekal rendah, iaitu pada 16.5% daripada jumlah pemfailan dana awam tidak menepati permintaan industri. Di samping
berbanding purata 90.1% bagi negara Asia pada tahun 2016. Jumlah itu, usaha yang minimum untuk mengkomersialkan projek R&D
permohonan pemfailan dalam negara yang rendah oleh rakyat tersebut menyumbang kepada pulangan pelaburan yang rendah
Malaysia adalah disebabkan oleh tempoh masa yang panjang dan memandangkan penyelidik lebih tertumpu kepada penerbitan
kos yang tinggi bagi pemfailan harta intelek (IP) serta kebimbangan jurnal saintifik.
mengenai keberkesanan penguatkuasaan IP.
Pembangunan koridor ekonomi wilayah

Sumbangan RM107.2 bilion pelaburan direalisasi mengikut koridor ekonomi
wilayah:
G Iskandar Malaysia: RM41.8 bilion
Wilayah Ekonomi Pantai Timur: RM22.5 bilion
Wilayah Ekonomi Koridor Utara: RM17.3 bilion
Meningkatkan Daya Saing Koridor Tenaga Boleh Diperbaharui Sarawak: RM15.9 bilion
Bandar dan Pembangunan Koridor Pembangunan Sabah: RM9.7 bilion
Koridor Ekonomi Wilayah
147,627 pekerjaan diwujudkan di koridor ekonomi wilayah:
Iskandar Malaysia: 64,288 pekerjaan
Wilayah Ekonomi Pantai Timur: 32,032 pekerjaan
Wilayah Ekonomi Koridor Utara: 24,200 pekerjaan
Koridor Tenaga Boleh Diperbaharui Sarawak: 19,354 pekerjaan
Koridor Pembangunan Sabah: 7,753 pekerjaan
7-12
Bandar berdaya saing

Kajian Pelan Induk Daya Saing Bandar bagi 4 bandar utama dijangka siap pada akhir
tahun 2018
Kepadatan ekonomi
Pengoptimuman persekitaran alam bina melalui garis panduan perancangan
yang dinamik: Pelan Struktur Kuala Lumpur 2020, Pelan Struktur Sabah 2033,
Pemacu Pelan Transformasi Sosioekonomi Sarawak dan Rancangan Tempatan Daerah
Johor Bahru dan Kulai 2025 (Penggantian)
Perubahan:
Melabur Bentuk bandar
dalam Bandar Penyiapan MRT 1 dan LRT 2 di Lembah Klang
Berdaya Saing Pembangunan MRT 2
Kajian awal pembangunan Bus Rapid Transit Iskandar Malaysia dan Malaysia-
Singapore Rapid Transit System
Kajian kemungkinan Bus Rapid Transit System untuk Kota Kinabalu sedang
dilaksana
Penggunaan sumber
Pelancaran Malaysian Carbon Reduction and Environmental Sustainability
Tool (MyCREST) pada tahun 2016 bagi bangunan baharu untuk menggalakkan
perkembangan bangunan hijau
Penguatkuasaan pengasingan sisa di punca di 6 negeri, WP Kuala Lumpur dan
WP Putrajaya menggalakkan amalan kitar semula dan menyokong inisiatif
daripada sisa kepada kekayaan
Perumahan
177,554 unit rumah mampu milik telah dibina (WP Kuala Lumpur – 100,650
unit; Johor Bahru – 54,370 unit; Kuching – 12,841 unit; dan Kota Kinabalu –
9,693 unit)
Berfokuskan industri
Pelancaran Hab Inovasi Digital Tabung Ekonomi Gagasan Anak Bumiputera
Sarawak (TEGAS) di Kuching
Pelancaran Pelan Pembangunan Komprehensif Iskandar Malaysia II, 2014-2025
Penubuhan pusat perkhidmatan dan penyumberan luar (SSO) di Taman
Perindustrian Kota Kinabalu, Sabah
Perkhidmatan bandar
Penubuhan Pusat Transformasi Bandar (UTC) di 4 bandar utama (WP Kuala
Lumpur – 3; Johor Bahru – 1; Kuching – 1; dan Kota Kinabalu – 1) untuk
penyampaian perkhidmatan lebih baik
Pelancaran wi-fi percuma di Kota Kinabalu sebagai platform bagi menggalakkan
inisiatif e-kerajaan
Pelancaran aplikasi mudah alih Sarawak Pay menggalakkan pembayaran tanpa
tunai
Dalam tempoh kajian semula, beberapa usaha telah diambil untuk Usaha bagi menggalakkan dan memaksimumkan sumbangan
membangunkan bandar berdaya saing. Dalam meningkatkan bandar utama sebagai pemangkin pertumbuhan telah dipergiat.
kepadatan ekonomi, pelan struktur dan tempatan di empat Dalam hubungan ini, kajian bagi membangunkan Pelan Induk
bandar utama telah dikaji semula bagi mengoptimumkan Daya Saing Bandar sedang dilaksana bagi mengenal pasti pemacu
penggunaan persekitaran alam bina dan memaksimumkan utama pertumbuhan di empat bandar utama, meliputi Wilayah
penggunaan plot tanah yang tidak digunakan sepenuhnya bagi Persekutuan (WP) Kuala Lumpur, Johor Bahru, Kuching dan Kota
merangsang pertumbuhan. Di samping itu, pembinaan infrastruktur Kinabalu. Pelan Induk Daya Saing Bandar tersebut mengambil kira
pengangkutan utama seperti Transit Aliran Massa 1 (MRT 1) dan tujuh prinsip dan dijangka siap pada akhir tahun 2018. Prinsip
Transit Aliran Ringan 2 (LRT 2) telah dilaksana untuk meningkatkan tersebut adalah kepadatan ekonomi, pembangunan berorientasikan
corak bentuk bandar, memudahkan pergerakan penumpang dan transit, pembangunan kluster berasaskan pengetahuan, daya huni,
memperbaiki kesalinghubungan. Sementara itu, usaha untuk pembangunan dan amalan hijau dan inklusiviti. Prinsip terakhir,
menambah baik penggunaan sumber termasuk penguatkuasaan iaitu infrastruktur digital untuk bandar pintar telah diambil kira
pengasingan sisa di punca untuk pengurusan sisa yang lebih cekap. untuk mempertingkat pendigitalan.
Tambahan pula, rumah mampu milik dan berkualiti telah disediakan
bagi meningkatkan daya huni di empat bandar utama tersebut. Sejumlah RM107.2 bilion pelaburan telah direalisasi1 oleh koridor
ekonomi wilayah dalam tempoh kajian semula, yang mewakili
Dalam meningkatkan tumpuan industri, Hab Inovasi Digital 45.4% daripada keseluruhan sasaran RM236 bilion di bawah
Tabung Ekonomi Gagasan Anak Bumiputera Sarawak (TEGAS) telah RMKe-11. Sasaran pelaburan direalisasi ini dijangka dapat dicapai
dilancarkan di Kuching, yang menyediakan program inkubator bagi pada akhir tempoh Rancangan. Pelaburan ini telah menyumbang
pembangunan idea untuk tujuan pengkomersialan. Sementara itu, kepada pertumbuhan ekonomi yang positif di wilayah ekonomi
penubuhan pusat perkhidmatan dan penyumberan luar (SSO) di tersebut. Prestasi pelaburan yang baik ini disumbangkan terutama
Kota Kinabalu telah membantu PKS untuk meningkatkan kecekapan oleh fasilitasi pelabur yang lebih baik, ekosistem yang menyokong
perniagaan dan menggalakkan keusahawanan di kawasan bandar. pelaburan dan insentif bersesuaian yang disediakan bagi
Di samping itu, perkhidmatan bandar semakin bertambah baik mewujudkan persekitaran perniagaan yang kompetitif di wilayah
melalui pelancaran wi-fi percuma di Kota Kinabalu dan aplikasi ekonomi ini.
mudah alih Sarawak Pay di Kuching. Inisiatif ini telah menyumbang
ke arah penyampaian perkhidmatan yang lebih baik, peningkatan
ketersambungan dan akses kepada maklumat.
1
Majlis Pembangunan Wilayah Ekonomi Pantai Timur (ECERDC), Pihak Berkuasa Pelaksanaan Koridor Utara (NCIA) dan Lembaga Pembangunan Koridor Wilayah (RECODA)
menggunakan definisi pelaburan direalisasi sebagai jumlah nilai pelaburan yang komited semasa permulaan projek. Sementara itu, Pihak Berkuasa Wilayah Pembangunan
Iskandar (IRDA) dan Pihak Berkuasa Pembangunan Ekonomi dan Pelaburan Sabah (SEDIA) menggunakan definisi pelaburan direalisasi sebagai nilai yang dilaburkan dalam projek
untuk tahun semasa atau berdasarkan jumlah kerja yang telah disiapkan.
7-14
Isu dan Cabaran rendah disebabkan oleh tahap kapasiti dan ketersediaan eksport
yang rendah berpunca daripada akses pasaran yang terhad, produk
Beberapa isu dan cabaran yang dihadapi oleh sektor ekonomi dan perkhidmatan berinovasi yang tidak mencukupi serta produk
utama terus menghalang usaha ke arah mengekalkan pertumbuhan yang tidak mematuhi standard antarabangsa.
dan meningkatkan kemakmuran. Isu dan cabaran tersebut terutama
adalah berkaitan dengan modal insan; teknologi dan inovasi; Kebimbangan terhadap jaminan bekalan dan keselamatan
pembiayaan; eksport; dan jaminan bekalan dan keselamatan makanan telah meningkatkan keperluan untuk memastikan tahap
makanan; serta bandar berdaya saing. sara diri komoditi agromakanan utama. Sehubungan itu, terdapat
keperluan untuk meningkatkan intensiti pengeluaran makanan bagi
Sektor perkhidmatan, pembuatan, pertanian dan pembinaan mengurangkan bil import makanan di samping menambah baik
terjejas akibat kekurangan dan ketidakpadanan tenaga kerja mahir kemampuan dan akses kepada makanan. Peningkatan produktiviti
yang menjadi penghalang kepada anjakan aktiviti berintensif sektor pertanian masih perlahan disebabkan oleh pelbagai
pengetahuan. Keadaan ini dirumitkan lagi dengan kebergantungan faktor termasuk pengurusan infrastruktur yang kurang cekap dan
yang tinggi terhadap tenaga kerja kurang mahir dan pekerja penerimagunaan teknologi moden yang rendah serta petani yang
asing, terutama dalam subsektor perdagangan borong dan runcit; semakin berusia berikutan penyertaan yang rendah oleh golongan
pengangkutan dan penyimpanan; makanan dan minuman dan belia. Tambahan pula, khidmat pengembangan dan sokongan yang
penginapan; tekstil dan pakaian; industri perabot; serta sektor tidak mencukupi, program dan model pelaksanaan yang tidak
pembinaan dan pertanian. Pada masa yang sama, pelaburan modal berkesan dan subsidi yang tidak bersasar serta kewujudan monopoli
bagi automasi jentera dan peralatan dalam industri tersebut masih atau oligopoli dalam sesetengah industri telah menyebabkan
kekal rendah. produktiviti yang rendah dan pasaran yang tidak cekap. Isu lain
yang menghalang pertumbuhan sektor adalah harga komoditi
Kemajuan teknologi yang baharu muncul seperti blockchain, pada peringkat antarabangsa yang tidak menentu, kos pengeluaran
kenderaan swapandu, kecerdasan buatan, realiti terimbuh dan yang tinggi dan kesan buruk alam sekitar seperti banjir besar dan
robotik termaju telah menyebabkan berlakunya perubahan fenomena El-Nino.
teknologi pada kadar yang sangat pantas dan perkembangan
inovasi yang pesat. Akibatnya, industri terus menghadapi tekanan Dalam meningkatkan daya saing bandar, cabaran yang dihadapi
untuk melabur semula dalam kaedah pengeluaran baharu untuk oleh sesetengah bandar utama termasuk dari aspek kekurangan
memenuhi citarasa pengguna yang cepat berubah. Kelembapan perumahan mampu milik, kekurangan ketersambungan
dalam penerimagunaan dan pelaksanaan teknologi digital, model pengangkutan awam dan kesesakan lalu lintas. Kadar pertumbuhan
perniagaan baharu, inisiatif Industri 4.0 serta langkah keselamatan urbanisasi yang pesat terutama disebabkan oleh pertumbuhan
siber merencatkan usaha untuk merekayasa pertumbuhan ekonomi. ekonomi yang rancak juga memberi cabaran dalam memastikan
semua lapisan masyarakat boleh mendiami bandar yang berdaya
Akses kepada pembiayaan terus menjadi cabaran, khususnya huni dan menikmati kualiti hidup yang lebih baik. Sementara
untuk PKS dan perniagaan berasaskan pertanian disebabkan oleh itu, koridor ekonomi wilayah menghadapi persaingan sengit
ketidakupayaan untuk mematuhi terma dan syarat yang dikenakan dalam menarik pelaburan langsung asing dan berdepan dengan
oleh sistem pembiayaan konvensional. Mekanisme pembiayaan isu kekurangan pekerja mahir. Kekurangan pekerja mahir untuk
alternatif seperti pelabur budiman dan dana masyarakat masih memenuhi permintaan industri akan merencat pertumbuhan
lagi kurang untuk menyokong pertumbuhan dan pembangunan industri berkenaan memandangkan isu ini menjadi halangan untuk
perniagaan kecil. Bagi sektor perkhidmatan pula, aktiviti eksport industri beralih kepada rantaian nilai yang lebih tinggi dan menarik
pada peringkat firma menghadapi kekangan disebabkan kedudukan pelaburan modal besar. Pada masa yang sama, terdapat elemen
kewangan yang lemah, kekurangan kepakaran dalam pelbagai pertindanan dalam menarik pelaburan asing, seperti pemberian
bidang serta pengetahuan yang terhad mengenai peraturan di insentif yang ditawarkan oleh Lembaga Pembangunan Pelaburan
negara pengimport. Jumlah eksport PKS secara relatifnya kekal Malaysia (MIDA) dan pihak berkuasa koridor.
Kesimpulan
Dalam tempoh kajian semula, semua sektor ekonomi mencatat
pertumbuhan stabil yang disumbang oleh permintaan dalam negeri
yang lebih tinggi dan disokong oleh eksport yang memberangsangkan.
Walau bagaimanapun, kekangan struktur seperti aktiviti perkhidmatan
yang tidak bersepadu, tumpuan kepada aktiviti nilai ditambah yang
rendah, inovasi dan penerimagunaan teknologi yang terhad serta
kebergantungan berterusan terhadap pekerja berkemahiran rendah
terutama dalam kalangan PKS terus menghalang potensi pertumbuhan.
Sementara itu, inisiatif perlu dipergiat untuk meningkatkan daya saing
empat bandar utama dan menarik pelaburan untuk terus memacu
pertumbuhan ekonomi wilayah dan negara. Oleh itu, usaha bersepadu
dalam mewujudkan ekosistem yang efektif dan menambah baik
produktiviti merentas semua sektor dan wilayah adalah penting untuk
mencapai status negara maju.
7-16
Mentransformasi
Pendahuluan
Prestasi, 2016-2017
Perkhidmatan Prestasi Outcome

Terpilih
Awam untuk Prestasi Bidang Fokus
Produktiviti
Isu dan Cabaran
Kesimpulan
8-2
Pendahuluan
Dalam Rancangan Malaysia Kesebelas, 2016-2020, penekanan diberi untuk
mentransformasi perkhidmatan awam ke arah perkhidmatan yang lebih berpaksikan
rakyat bagi meningkatkan kecekapan dan produktiviti. Dalam tempoh kajian semula,
2016-2017, perkhidmatan awam telah melaksana pelbagai langkah untuk menambah
baik penyampaian perkhidmatan menerusi pendigitalan, mengurangkan proses
birokrasi dan memulakan kajian semula institusi sektor awam. Pada masa yang sama,
pelbagai langkah telah diambil untuk meningkatkan pengurusan bakat dan projek
serta memperkukuh keupayaan pihak berkuasa tempatan (PBT) bagi meningkatkan
produktiviti. Walaupun pelbagai usaha telah dilaksana, kemajuan dalam tempoh
kajian semula tidak menunjukkan pencapaian yang ketara, antaranya disebabkan
oleh tuduhan berkaitan rasuah, kurang ketelusan dan akauntabiliti, ketidakcekapan
pengurusan sumber serta kekangan kapasiti dan keupayaan dalam perkhidmatan awam.
Isu dan cabaran ini telah menjejaskan integriti dan keberkesanan institusi awam dan
penyampaian perkhidmatan, mengakibatkan defisit keyakinan dan kepercayaan dalam
kalangan rakyat. Oleh itu, dalam tempoh akhir Rancangan, 2018-2020, Kerajaan baharu
yang dipimpin oleh Pakatan Harapan akan melaksana langkah yang lebih tegas dan
berkesan untuk mereformasi perkhidmatan awam agar lebih telus dan mempunyai
akauntabiliti yang lebih tinggi.
Bab 8: Mentransformasi Perkhidmatan Awam untuk Produktiviti 8-3
Prestasi, 2016-2017
Ke arah mencapai perkhidmatan awam bertaraf dunia, sebanyak dengan negara serantau dan global serta memperkenalkan
sembilan outcome terpilih telah dikenal pasti merangkumi pendekatan kreatif dan inovatif bagi meningkatkan penyampaian
kecekapan, pendigitalan dan integriti seperti yang ditunjukkan perkhidmatan. Usaha mentransformasi perkhidmatan awam untuk
dalam Paparan 8-1. Outcome ini mencerminkan komitmen meningkatkan produktiviti telah dilaksana melalui lima bidang fokus
perkhidmatan awam untuk menanda aras prestasi berbanding seperti berikut:

A B C D E
Mempertingkat Merasionalisasikan Memperkukuh Mempertingkat Memanfaatkan pihak

penyampaian institusi sektor awam pengurusan bakat pengurusan projek berkuasa tempatan
perkhidmatan dengan untuk meningkatkan untuk perkhidmatan untuk menghasilkan bagi menyediakan
mengutamakan produktiviti dan awam masa hadapan outcome yang lebih perkhidmatan
rakyat prestasi baik dan cepat berkualiti pada
peringkat tempatan
Usaha yang telah dilaksana untuk menambah baik penyampaian perkhidmatan awam adalah berteraskan kepada prinsip berikut:
Pelaksanaan
Berpaksikan Produktiviti dan Kerajaan projek dengan Integriti dan
rakyat kecekapan digital pantas ketelusan
Memulakan lebih Menjalankan pelbagai Menawarkan lebih Menginstitusikan Membudayakan
banyak aktiviti kajian semula banyak perkhidmatan keupayaan nilai murni melalui
penciptaan bersama terhadap institusi dalam talian melalui perancangan, penghayatan nilai dan
melalui penyumberan sektor awam bagi kaedah single sign-on pelaksanaan, sikap positif dalam
luar dan penglibatan mengenal pasti dan memperluas pemantauan dan kalangan penjawat
lebih meluas pertindihan fungsi perkhidmatan tersebut penilaian yang terbaik awam
bersama rakyat pada dan pertindanan kerja kepada platform mudah bagi memastikan
semua peringkat untuk merasionalisasi alih bagi meningkatkan projek disiapkan
penggunaan dan
bagi menyediakan perkhidmatan awam mengikut kos, kualiti
jangkauan serta
perkhidmatan yang serta mengukuh dan tempoh yang
memanfaatkan analitis
lebih baik kriteria penilaian data raya (BDA) dan ditetapkan
prestasi data terbuka
8-4

Dalam tempoh kajian semula, pencapaian enam outcome terpilih Development Index (UN EGDI) dan Indeks Persepsi Rasuah (CPI)
adalah menepati sasaran yang ditetapkan manakala tiga lagi oleh Transparency International. Walau bagaimanapun, kemajuan
outcome yang terdiri daripada indeks global masih belum dicapai. telah dicapai dalam setiap bidang fokus ke arah mencapai sasaran
Indeks global tersebut ialah subindeks Kecekapan Kerajaan dalam yang telah ditetapkan pada tahun 2020. Prestasi outcome terpilih
World Competitiveness Yearbook (WCY), subindeks Perkhidmatan bagi lima bidang fokus tersebut adalah seperti yang ditunjukkan
Dalam Talian (OSI) dalam United Nations e-Government dalam Paparan 8-1.
Paparan 8-1
Sorotan
Mempertingkat penyampaian perkhidmatan dengan mengutamakan rakyat
10 terbaik bagi 15 terbaik 30 terbaik dalam Mewujudkan Menyediakan gerbang

subindeks Kecekapan bagi subindeks Indeks Persepsi Rasuah pengkomputeran awan tunggal nasional
Kerajaan dalam World Perkhidmatan Dalam oleh Transparency bagi konsolidasi dan uCustoms bagi
Competitiveness Talian dalam United International perkongsian data fasilitasi perdagangan
Yearbook Nations e-Government
Development Index
16 17 16 17 16 17
1 1 1
15 15 15
2 2 2
14 14 14
13
SDG 3
13
SDG 3
13
SDG 3
16 16 16
4 4 4
12 12 12
5 5 5
11 11 11
6 6 6
10 10 10
7 7 9 7
9 8 9 8 8
10
Terbaik 25 15
Terbaik 40 30
Terbaik 62
2020 2020 2020 2016-2020 2016-2020
2017 2016 2017 2016-2017 2016-2017
Kedudukan ke-25 Kedudukan ke-40 Kedudukan ke-62 Perkhidmatan Modul terpilih

daripada 63 negara daripada 193 negara daripada 180 negara 1GovCloud menyokong uCustoms dilaksana
bagi subindeks bagi subindeks dalam Indeks penggunaan 401 secara rintis di
Kecekapan Kerajaan Perkhidmatan Dalam Persepsi Rasuah aplikasi baharu pelabuhan dan
dalam World Talian dalam United oleh Transparency lapangan terbang
Competitiveness Nations e-Government International terpilih
Yearbook Development Index
Merasionalisasikan Memperkukuh Mempertingkat Memanfaatkan pihak

institusi sektor awam pengurusan bakat pengurusan projek berkuasa tempatan
untuk meningkatkan untuk perkhidmatan untuk menghasilkan bagi menyediakan
produktiviti dan awam masa hadapan outcome yang lebih perkhidmatan
prestasi baik dan cepat berkualiti pada
peringkat tempatan
Menjalankan audit Menyediakan skim Mewujudkan pembanding Menjadikan ekspektasi

menyeluruh ke atas institusi persekitaran kerja yang sektor awam (PSC) komuniti sebagai KPI pihak
dan agensi fleksibel berkuasa tempatan
16 17
1
15
2
14
13
SDG 3
11
4
12
5
11
6
10
9 7
8
2016-2020 2016-2020 2016-2020 2016-2020

2016-2017 2017 2017 2016
Melaksana audit Memperkenalkan waktu Pelaksanaan PSC secara Menjadikan ekspektasi

rasionalisasi ke atas kerja fleksibel melalui rintis di lima kementerian –
komuniti sebagai satu
perwakilan Malaysia di luar Pekeliling Perkhidmatan KPM, KKM, MOT, KPKT daripada indikator dalam
negara bagi 4/2017 dan KKLW Sistem Penarafan Bintang
sektor pendidikan Pihak Berkuasa Tempatan
(SPB-PBT)

8-6
Kedudukan Malaysia dalam tiga indeks antarabangsa terpilih pada tahun 2017, yang merosot kepada kedudukan ke-62 daripada
berkaitan penyampaian perkhidmatan awam telah merosot dalam 180 negara berbanding kedudukan ke-55 daripada 176 negara pada
tempoh kajian semula. Berdasarkan subindeks Kecekapan Kerajaan tahun 2016. Kemerosotan ini antara lain disebabkan oleh persepsi
WCY, Malaysia berada pada kedudukan ke-25 daripada 63 negara terhadap kegagalan dalam menyelesaikan skandal berkaitan rasuah.
pada tahun 2017 berbanding kedudukan ke-18 daripada 61 negara
pada tahun 2016. Kemerosotan kedudukan dalam WCY adalah
disebabkan oleh prestasi yang kurang memuaskan dalam kesemua
lima subfaktor iaitu kewangan awam, dasar fiskal, perundangan Beberapa strategi dan inisiatif di bawah lima bidang fokus telah
perniagaan, rangka kerja kemasyarakatan dan rangka kerja institusi. dilaksana untuk menyokong pencapaian outcome terpilih.
Di samping itu, kedudukan Malaysia dalam UN EGDI OSI turut Usaha ini termasuk menambah baik penyampaian perkhidmatan
jatuh ke kedudukan ke-40 daripada 193 negara pada tahun 2016 yang berpaksikan rakyat, menangani pertindihan struktur,
berbanding kedudukan ke-31 daripada 191 negara pada tahun membangunkan bakat yang kompeten, memastikan pelaksanaan
2014. Kejatuhan ini disebabkan oleh kekurangan perkhidmatan projek yang lebih baik serta mempertingkat perkhidmatan PBT.
yang berpaksikan rakyat seperti e-penyertaan, data terbuka dan Sorotan pencapaian utama setiap bidang fokus adalah seperti
kebolehcapaian kepada perkhidmatan dalam talian. Reputasi berikut:
Malaysia semakin terjejas disebabkan pencapaian CPI terburuk
Menambah baik proses penyampaian
A 7 peraturan sedia ada dikaji semula melibatkan subsektor perkhidmatan

pengangkutan udara, pergudangan, kurier, eksport produk makanan diproses,
perdagangan runcit, penyenggaraan, pembaikan dan baik pulih dalam industri
Mempertingkat Penyampaian minyak dan gas serta akreditasi bagi kursus kejururawatan dalam pendidikan
Perkhidmatan dengan tinggi untuk menggalakkan amalan pengawalseliaan yang baik dan mengurangkan
Mengutamakan Rakyat birokrasi

508 perkhidmatan pelesenan pihak berkuasa digabungkan dalam gerbang tunggal
portal MalaysiaBiz yang memberi manfaat kepada lebih 40,000 pelawat bagi
mendapatkan maklumat dan perkhidmatan mengenai pendaftaran perniagaan dan
pelesenan
Meningkatkan pendigitalan
1,802 set data baharu diterbitkan dalam portal Data Terbuka Sektor Awam,
menjadikan jumlah keseluruhan set data kepada 2,510 dan memudahkan
penggunaan data kerajaan secara inovatif oleh pihak berkepentingan
12 agensi terlibat dalam program latihan dan bimbingan untuk BDA dan 6 produk
data berjaya dibangunkan, membolehkan agensi yang terlibat untuk melaksana
perancangan berasaskan bukti dan menyediakan hala tuju dalam intervensi yang
disasarkan melalui perkongsian dan pengoptimuman data
130 perkhidmatan aplikasi mudah alih baharu tersedia dalam Galeri Aplikasi
Mudah Alih Kerajaan Malaysia (GAMMA), menjadikan jumlah keseluruhan
perkhidmatan aplikasi mudah alih kepada 174 yang menyediakan pilihan alternatif
untuk mengakses perkhidmatan kerajaan dan memperluas jangkauan
376 lokasi institusi pendidikan diliputi oleh 1Gov*Net.EDU yang telah dinaik
taraf dengan lebar jalur yang lebih tinggi sehingga 100 Mbps, membolehkan
ketersambungan yang selamat dan boleh dipercayai
401 aplikasi baharu menggunakan perkhidmatan 1GovCloud di Pusat Data Sektor

Awam seperti portal 1Malaysia Training Centre (1MTC), portal MAMPU dan portal
e-Solat Jabatan Kemajuan Islam Malaysia, menambahkan jumlah aplikasi dalam
1GovCloud kepada 1,800 dan membolehkan perkongsian data dengan jaminan
capaian yang selamat merentas agensi kerajaan
Memperluas jangkauan
92% pelanggan berpuas hati dengan perkhidmatan yang disediakan oleh Pusat
Panggilan 1Malaysia (1MOCC), melebihi sasaran KPI sebanyak 80% yang ditetapkan
11 Pusat Transformasi Bandar (UTC) baharu diwujudkan, meningkatkan jumlah UTC

di seluruh negara kepada 21 dan memberi manfaat kepada 57 juta pengunjung
4 Pusat Transformasi Luar Bandar (RTC) baharu diwujudkan di Bario dan Betong
(Sarawak), Rembau (Negeri Sembilan) dan Seberang Perai Selatan (Pulau Pinang),
meningkatkan jumlah RTC di seluruh negara kepada 12 dan memberi manfaat
kepada 38 juta pengunjung
400 perkhidmatan disediakan menerusi Pusat Transformasi Komuniti Bergerak

(Mobile CTC) dan memberi manfaat kepada 2.6 juta rakyat
8-8
Dalam tempoh kajian semula, kemajuan telah dicapai antara agensi memerlukan intervensi yang bersesuaian bagi
dalam meningkatkan penyampaian perkhidmatan melalui menyediakan perkhidmatan yang cepat dan berkualiti kepada
penambahbaikan proses penyampaian, peningkatan pendigitalan rakyat. Sementara itu, Malaysia User Satisfaction Evaluation
dan peluasan jangkauan. Dalam hal ini, agenda pendigitalan (MUSE) 2017 mencatat tahap kepuasan pengguna sebanyak 82%,
kerajaan mencatat kemajuan yang paling ketara menerusi menunjukkan lebih banyak penambahbaikan diperlukan bagi
penambahbaikan Gerbang Perkhidmatan Dalam Talian Kerajaan meningkatkan kecekapan perkhidmatan kerajaan dalam talian.
serta pembentukan rangka kerja data raya dan data terbuka. Walau Walaupun pelbagai usaha telah dilaksana, masih terdapat banyak
bagaimanapun, penerimagunaan BDA dan inisiatif data terbuka perkara yang perlu ditangani termasuk mengurangkan peranan
adalah terbatas disebabkan oleh isu operasi serta kekangan sumber. perkhidmatan awam dalam fungsi bukan teras, menangani isu
Di samping itu, integrasi perkhidmatan, terutama penyampaian integriti, akauntabiliti dan ketelusan serta mengatasi ketirisan pada
perkhidmatan di barisan hadapan dan konsolidasi proses back-end semua peringkat, selain meningkatkan produktiviti.
Mewajarkan saiz perkhidmatan awam
B 252 skim perkhidmatan dirasionalisasi kepada 240 melalui Pekeliling Perkhidmatan

1/2016: Rasionalisasi Skim Perkhidmatan bagi Perkhidmatan Awam Persekutuan
di bawah Sistem Saraan Malaysia untuk menyelaras skim perkhidmatan serta
Merasionalisasikan Institusi meningkatkan mobiliti dan kemajuan kerjaya penjawat awam
Sektor Awam untuk
Meningkatkan Produktiviti dan 488 penjawat awam berprestasi rendah yang dikenal pasti melalui Laporan Nilaian
Prestasi Prestasi Tahunan (LNPT) telah menjalani penilaian dalam tempoh pemerhatian
dan seramai 70 orang ditamatkan perkhidmatan ke arah membentuk sektor
awam berprestasi tinggi dan dinamik. Dasar pemisah untuk penjawat awam hanya
meliputi penamatan perkhidmatan pegawai berprestasi rendah dan tidak termasuk
penamatan disebabkan kes tatatertib
Dalam tempoh kajian semula, usaha bagi merasionalisasi institusi untuk dilaksana. Di samping itu, audit yang menyeluruh dan kajian
sektor awam untuk meningkatkan penumpuan, fleksibiliti dan semula merentas sektor awam untuk mengoptimum struktur,
prestasi menunjukkan kemajuan yang terbatas memandangkan skala dan model operasi tidak dilaksana. Kekangan ini disebabkan
usaha ini memerlukan komitmen politik yang tinggi. Beberapa oleh halangan tertentu seperti keengganan pihak berkepentingan,
kajian telah dijalankan mengenai rasionalisasi sektor awam, namun sokongan politik dan isu kesesuaian masa.
kajian tersebut tidak bersepadu dan seterusnya kurang berkesan
Mempertingkat pengurusan bakat
C 178 institusi latihan awam menawarkan program latihan untuk pegawai yang
sedang berkhidmat. Institut Tadbiran Awam Negara (INTAN) telah menjalankan
1,621 kursus yang memberi manfaat kepada 50,479 penjawat awam
Memperkukuh Pengurusan Bakat
untuk Perkhidmatan Awam Program cuti belajar dengan biasiswa telah diperkenalkan kepada penjawat awam
Masa Hadapan dalam kalangan kumpulan pelaksana untuk meningkatkan pembangunan kerjaya
dengan mengikuti program Pendidikan dan Latihan Teknikal dan Vokasional (TVET),
diploma atau ijazah dan telah memberi manfaat kepada 550 penjawat awam
Memperkenalkan tambahan peringkat waktu bekerja melalui Pekeliling

Perkhidmatan 4/2017: Penambahbaikan Waktu Bekerja Berperingkat (WBB) di
Agensi Kerajaan Persekutuan untuk meningkatkan keseimbangan kerjaya dan
kehidupan di samping membolehkan pengurusan masa yang lebih baik
6 pegawai yang terdiri daripada 2 pegawai marin, 2 pegawai hidupan liar dan
2 jurutera hidrologi telah diiktiraf sebagai pakar bidang khusus berdasarkan
Pekeliling Perkhidmatan 7/2016: Kemajuan Kerjaya Laluan Pakar Bidang Khusus
(Subject Matter Expert — SME) bagi Pegawai Perkhidmatan Awam Persekutuan
untuk menarik minat, mengekal dan membangunkan kepakaran bidang khusus
dalam perkhidmatan awam. Program ini menyediakan peluang kenaikan pangkat
yang lebih baik kepada pakar bidang khusus
16 pegawai telah dikenal pasti sebagai pegawai fast track dan dinaikkan pangkat
ke gred yang lebih tinggi berdasarkan Pekeliling Perkhidmatan 8/2016: Kemajuan
Kerjaya Laluan Secara Pantas (Fast Track) bagi Pegawai Perkhidmatan Awam
Persekutuan. Inisiatif ini yang mengenal pasti pegawai berpotensi tinggi menerusi
proses penilaian yang ketat untuk dinaikkan pangkat ke gred yang lebih tinggi
adalah sebahagian daripada program pembangunan kepimpinan perkhidmatan
awam
Pelbagai inisiatif telah dilaksana untuk memperkukuh pengurusan guna pada masa ini dan isu berkaitan penjajaran petunjuk prestasi
bakat termasuk penawaran bakat, motivasi kerja serta utama pada peringkat kementerian, jabatan dan individu.
pembangunan kapasiti dan keupayaan. Walau bagaimanapun, Di samping itu, beberapa institusi latihan awam terus melaksana
inisiatif berkaitan dengan pengurusan prestasi berdasarkan pelan operasi latihan yang tidak diselaraskan dengan analisis
organisasi serta menangani aspek penawaran bakat secara keperluan pembelajaran organisasi yang terkini serta keutamaan
menyeluruh masih belum dilaksanakan. Keadaan ini disebabkan Kerajaan yang berubah-ubah.
oleh rangka kerja kompetensi yang bersifat generik yang diterima
8-10
Mempertingkat kecekapan
D Pembanding sektor awam telah dibangunkan sebagai mekanisme perbandingan kos

antara projek kerajaan dan swasta serta dilaksana secara rintis di 5 kementerian
untuk menambah baik proses penilaian dan pemilihan projek
Mempertingkat Pengurusan
Projek untuk Mencapai Outcome 145 projek bernilai RM44.8 bilion telah selesai menjalani makmal pengurusan
yang Lebih Baik dan Cepat nilai dan menghasilkan penjimatan serta nilai ditambah sebanyak 11.9%, melebihi
sasaran yang ditetapkan sebanyak 10%
150 pelan standard yang diluluskan (PAP) meliputi 24 kategori bangunan

telah diperkenalkan, tetapi hanya 29% projek pembinaan bangunan kerajaan
menggunakan PAP
Menambah baik pemantauan
Pekeliling Perbendaharaan PK 4.4: Penubuhan dan Tanggungjawab Jawatankuasa

Contract Coordination Panel telah dikeluarkan bagi menguruskan isu pentadbiran
dan pertikaian kontrak secara menyeluruh
312 pegawai telah menjalani latihan Pengurusan Projek Awam Bersepadu dan 178
daripadanya telah mendapat tauliah, menambah bilangan bakat bagi pengurusan
projek dalam perkhidmatan awam
Pelbagai inisiatif telah dilaksana untuk mempertingkat kecekapan menyeluruh outcome projek daripada 76.2% pada tahun 2011
dan keberkesanan pengurusan projek, termasuk penilaian kepada 88.3% pada tahun 2017. Antara projek yang telah melepasi
berterusan bagi outcome program dan projek. Di samping itu, sasaran dengan ketara pada tahun 2017 adalah Institut Kanser
penilaian outcome bagi 1,808 projek telah dilaksana berdasarkan Negara di Putrajaya, Depot Imigresen Belantik di Kedah dan dana
penambahbaikan Surat Pekeliling Am Bilangan 1 Tahun 2012: Garis pembangunan produk dan pengkomersialan. Pada masa yang sama,
Panduan Pengukuran Pencapaian Program/Projek Pembangunan meskipun terdapat prosedur perolehan sedia ada, masih banyak
melalui Penilaian Outcome. Pelaksanaan garis panduan yang projek dilaksana secara rundingan terus dan tender terhad yang
telah ditambah baik tersebut telah menghasilkan peningkatan mengakibatkan peningkatan kos dan ketirisan.
Memperkasa pihak berkuasa tempatan
E 97 daripada 151 atau 64% pihak berkuasa tempatan (PBT) telah mencapai taraf
minimum 4 daripada 5 bintang berdasarkan Sistem Penarafan Bintang Pihak
Berkuasa Tempatan (SPB-PBT). Komponen ekspektasi komuniti telah dimasukkan
Memanfaatkan Pihak Berkuasa ke dalam SPB-PBT untuk meningkatkan libat urus awam pada peringkat tempatan,
Tempatan bagi Menyediakan sebagai tambahan kepada kriteria asal, iaitu pentadbiran, perkhidmatan teras dan
Perkhidmatan Berkualiti pada pengurusan pelanggan
Peringkat Tempatan
Memperkukuh penyampaian perkhidmatan
10 garis panduan diperkenal untuk memastikan standard dan amalan yang

seragam meliputi peningkatan tahap kebersihan di premis perniagaan, penubuhan
pusat jagaan kanak-kanak di bangunan berstrata dan pengendalian bahan kimia
berbahaya
968 kawasan sering berlaku jenayah di 45 PBT dilengkapkan dengan sistem

pemantauan litar tertutup untuk pencegahan jenayah dan peningkatan
keselamatan
Unit perkhidmatan kaunter bergerak disediakan oleh 55 PBT yang menawarkan

perkhidmatan seperti pembayaran cukai pintu dan taksiran serta pembaharuan
permit dan lesen
Perkhidmatan aplikasi mudah alih iKepoh diperkenalkan secara rintis oleh Majlis
Bandaraya Iskandar Puteri, Majlis Bandaraya Kota Kinabalu, Perbadanan Labuan,
Majlis Bandaraya Melaka Bersejarah, Perbadanan Putrajaya dan Majlis Bandaraya
Shah Alam. Melalui iKepoh, orang ramai boleh membuat aduan serta merta, yang
menggalakkan penyertaan aktif masyarakat dan maklum balas yang lebih pantas
oleh PBT
Beberapa inisiatif telah dilaksana oleh PBT bagi memperkukuh hidup pada peringkat tempatan, garis panduan dan langkah
penyampaian perkhidmatan. Lebih separuh daripada jumlah khusus untuk pencegahan jenayah telah diperkenalkan. Selain itu,
keseluruhan PBT telah mencapai taraf minimum 4 daripada 5 pengenalan perkhidmatan kaunter bergerak untuk memperluas
bintang berdasarkan Sistem Penarafan Bintang Pihak Berkuasa liputan perkhidmatan bagi jangkauan yang lebih baik kepada
Tempatan (SPB-PBT). Di samping itu, bagi meningkatkan kualiti komuniti telah meningkatkan tahap keselesaan dan kutipan hasil.
8-12
Sementara itu, penggunaan pelbagai saluran komunikasi seperti dan syarikat milik kerajaan telah ditubuhkan yang menambah
sesi town hall, program live streaming dan Radio JKT kendalian bebanan kewangan Kerajaan. Di samping itu, kurangnya keutamaan
Jabatan Kerajaan Tempatan telah mempercepat dan memperluas dan komitmen politik menghalang usaha reformasi menyeluruh ke
jangkauan perkhidmatan PBT. Di sebalik pencapaian ini, amalan atas institusi sektor awam.
baik dan dasar semasa perlu diselaraskan dengan agenda reformasi
untuk meningkatkan akauntabiliti PBT dan memperkukuh undang- Penyampaian perkhidmatan awam yang berkesan memerlukan
undang berkaitan. pengurusan bakat secara strategik serta transformasi minda
penjawat awam untuk berfikir, bertindak dan bertindak balas
Isu dan Cabaran

selaras dengan perubahan landskap teknologi dan sosioekonomi.
Kementerian dan agensi berhadapan dengan kesukaran untuk
Usaha mentransformasi perkhidmatan awam telah dilaksana untuk memperoleh dan mengekalkan individu yang sesuai untuk sesuatu
memperkukuh tadbir urus, meningkatkan akauntabiliti, menambah tugasan memandangkan pengurusan bakat masih dilaksana secara
baik penyampaian perkhidmatan dan menjadikan kerajaan berpusat. Di samping itu, isu integriti masih menjadi kebimbangan
berpaksikan rakyat. Walau bagaimanapun, usaha penambahbaikan utama dan perlu terus ditangani pada semua peringkat dengan
belum memadai memandangkan masih terdapat banyak isu kerjasama pihak berkepentingan.
berkaitan dengan tadbir urus, ketelusan, integriti dan akauntabiliti.
Perubahan yang ketara adalah diperlukan untuk memulihkan Keputusan perolehan kerajaan terdahulu yang dikaitkan dengan
kepercayaan dan keyakinan rakyat. Dalam menghadapi isu dan campur tangan politik dalam penganugerahan kontrak dan
cabaran, strategi dan usaha perlu diperkukuh untuk memastikan pemilihan projek telah menjejaskan kepercayaan dan persepsi
perkhidmatan awam mendukung aspirasi Kerajaan dalam awam terhadap integriti dan akauntabiliti kerajaan. Di samping
memenuhi keperluan dan harapan rakyat. itu, isu seperti kelewatan, kenaikan kos, pembaziran serta kurang
keupayaan dan kompetensi pihak berkaitan yang terlibat terus
Maklumat yang tidak tepat dan tidak pasti berkaitan proses dan menghalang keberkesanan pelaksanaan projek. Sementara itu,
prosedur yang disediakan oleh agensi kerajaan tertentu telah peningkatan hutang dan tanggungan Kerajaan Persekutuan
mengakibatkan kekeliruan dan terhakisnya keyakinan dalam termasuk liabiliti luar jangka menekankan lagi keperluan untuk
kalangan rakyat. Di samping itu, kesedaran yang meningkat dalam meneruskan reformasi fiskal bagi memastikan pengurusan
kalangan rakyat telah menyumbang kepada permintaan yang lebih kewangan yang mampan.
tinggi untuk mengakses maklumat serta meningkatkan ekspektasi
terhadap perkhidmatan Kerajaan yang berkualiti. Selain itu, data Kekangan keupayaan dan kapasiti telah menjejaskan kemampuan
yang tidak bersepadu dan diperoleh daripada sumber yang berbeza PBT untuk memenuhi permintaan yang semakin meningkat.
merumitkan usaha untuk mendapatkan data daripada sumber PBT sering berhadapan dengan kapasiti teknikal yang terbatas
tunggal. Kekangan ini telah menjejaskan kerjasama antara agensi dalam menyampaikan perkhidmatan yang berkualiti dan cekap.
bagi mewujudkan integrasi dan perkongsian data yang lebih baik Ketidakmampuan untuk menangani isu semasa dan kurang
untuk merancang, melaksana dan memantau strategi dengan kesediaan dalam menghadapi cabaran masa hadapan seperti
berkesan. perubahan demografi dan urbanisasi yang pesat masih menjadi
halangan utama ke arah mewujudkan PBT yang mantap. Sementara
Usaha untuk menangani pertindihan peranan dan fungsi institusi itu, kebergantungan yang berlebihan terhadap dana Kerajaan
sektor awam kurang mendapat sokongan dan tidak menyeluruh. Persekutuan terus menjejaskan autonomi kewangan PBT.
Agensi dan entiti baharu seperti syarikat berhad menurut jaminan
Kesimpulan
Pelbagai usaha yang dilaksana sepanjang tempoh kajian semula
telah menyumbang kepada penambahbaikan dalam penyampaian
perkhidmatan awam. Usaha ini termasuk mempercepat pendigitalan,
merasionalisasikan institusi awam, memperkukuh pengurusan
bakat, menambah baik pengurusan projek dan memanfaatkan PBT
untuk penyampaian perkhidmatan yang berkualiti. Namun begitu,
proses transformasi telah dicemari oleh kekurangan ketelusan dan
akauntabiliti serta terus menghadapi cabaran berikutan harapan
rakyat yang meningkat dan jurang bakat yang wujud. Oleh itu, usaha
perlu dipergiat untuk mereformasi perkhidmatan awam supaya lebih
beretika, dipercayai, berkesan dan terbuka seiring dengan trend
teknologi dan sosioekonomi yang berubah.
8-14
Peruntukan dan Perbelanjaan Pembangunan Kerajaan Persekutuan, 2016-2017 F-1
Peruntukan dan
Perbelanjaan
Pembangunan
Kerajaan
Persekutuan,
2016-2017
F- 2
Carta F-1
Peruntukan Pembangunan Kerajaan Persekutuan mengikut Teras Strategik, 2016-2017
Menuju ke arah
pertumbuhan hijau
bagi meningkatkan
kemampanan dan
daya tahan
Mentransformasi
perkhidmatan awam
Memperkukuh
untuk produktiviti
infrastruktur bagi
menyokong pertumbuhan
4.9% ekonomi
7.5%
Meningkatkan
pembangunan modal
23.3%
insan untuk negara maju
11.7%
13.0%
22.5%
Merekayasa
pertumbuhan ekonomi 17.1%
untuk peningkatan
kemakmuran Meningkatkan
kesejahteraan
rakyat
Memperkukuh
inklusiviti ke arah
masyarakat yang
saksama
Jadual F-1
Peruntukan dan Perbelanjaan Pembangunan Kerajaan Persekutuan mengikut Teras
Strategik, 2016-2017
Peruntukan1 Perbelanjaan
Teras Strategik
% daripada % daripada
RM juta RM juta
Jumlah Peruntukan
Memperkukuh inklusiviti ke arah masyarakat yang saksama 15,096 17.1 14,836 98.3
Meningkatkan kesejahteraan rakyat 19,903 22.5 19,618 98.6
Meningkatkan pembangunan modal insan untuk negara maju 10,348 11.7 10,097 97.6
Menuju ke arah pertumbuhan hijau bagi meningkatkan kemampanan dan daya

4,342 4.9 4,298 99.0
tahan
Memperkukuh infrastruktur bagi menyokong pertumbuhan ekonomi 20,534 23.3 20,185 98.3
Merekayasa pertumbuhan ekonomi untuk peningkatan kemakmuran 11,465 13.0 11,253 98.2
Mentransformasi perkhidmatan awam untuk produktiviti 6,632 7.5 6,592 99.4
Jumlah 88,320 100.0 86,879 98.4
Nota: 1 Peruntukan merujuk kepada peruntukan dipinda.

Sumber: Unit Perancang Ekonomi dan Unit Penyelarasan Pelaksanaan, Jabatan Perdana Menteri
F- 4
Jadual F-2
Peruntukan dan Perbelanjaan Pembangunan Kerajaan Persekutuan mengikut
Kementerian, 2016-2017
Bil. Kementerian
RM juta RM juta
Jumlah Peruntukan
1 Jabatan Perdana Menteri 22,968 26.0 22,913 99.8
2 Kementerian Kemajuan Luar Bandar dan Wilayah 10,238 11.6 10,038 98.0
3 Kementerian Kerja Raya 9,026 10.2 8,870 98.3
4 Kementerian Pertahanan 7,021 7.9 6,926 98.6
5 Kementerian Pengangkutan 5,460 6.2 5,343 97.9
6 Kementerian Pengajian Tinggi 4,246 4.8 4,217 99.3
7 Kementerian Tenaga, Teknologi Hijau dan Air 3,490 4.0 3,374 96.7
8 Kementerian Sumber Asli dan Alam Sekitar 2,994 3.4 2,967 99.1
Kementerian Kesejahteraan Bandar, Perumahan dan Kerajaan
9 2,961 3.4 2,938 99.2
Tempatan
10 Kementerian Pertanian dan Industri Asas Tani 2,922 3.3 2,753 94.2
11 Kementerian Kesihatan 2,713 3.1 2,614 96.4
12 Kementerian Pendidikan 2,491 2.8 2,490 99.9
13 Kementerian Perdagangan Antarabangsa dan Industri 1,770 2.0 1,744 98.5
14 Kementerian Dalam Negeri 1,768 2.0 1,730 97.9
15 Kementerian Wilayah Persekutuan 1,884 2.1 1,884 100.0
16 Kementerian Kewangan 1,058 1.2 1,056 99.8
17 Kementerian Sains, Teknologi dan Inovasi 1,047 1.2 1,009 96.3
18 Kementerian Sumber Manusia 976 1.1 966 99.0
19 Kementerian Komunikasi dan Multimedia 821 0.9 746 90.9
20 Kementerian Perusahaan Perladangan dan Komoditi 791 0.9 693 87.7
21 Kementerian Belia dan Sukan 770 0.9 746 96.9
22 Kementerian Pelancongan dan Kebudayaan 349 0.4 340 97.6
23 Kementerian Pembangunan Wanita, Keluarga dan Masyarakat 252 0.3 227 90.1
24 Kementerian Luar Negeri 183 0.2 176 96.4
Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan
25 121 0.1 119 98.1
Kepenggunaan
Jumlah 88,320 100.0 86,879 98.4
Nota: 1 Peruntukan merujuk kepada peruntukan dipinda.

Jadual F-3
Peruntukan dan Perbelanjaan Pembangunan Kerajaan Persekutuan mengikut Negeri,
2016-2017
Bil. Negeri
RM juta RM juta
Jumlah Peruntukan
1 Sarawak 8,427 9.5 8,318 98.7
2 Sabah 7,704 8.7 7,596 98.6
3 Wilayah Persekutuan 7,141 8.1 7,033 98.5
4 Selangor 5,200 5.9 5,135 98.8
5 Pahang 4,432 5.0 4,323 97.5
6 Johor 4,136 4.7 4,026 97.3
7 Perak 2,683 3.0 2,641 98.4
8 Kelantan 2,250 2.6 2,177 96.8
9 Kedah 2,040 2.3 1,992 97.6
10 Terengganu 1,822 2.1 1,779 97.6
11 Pulau Pinang 1,268 1.4 1,222 96.4
12 Negeri Sembilan 1,185 1.3 1,143 96.5
13 Melaka 939 1.1 892 95.0
14 Perlis 401 0.5 358 89.3
15 Pelbagai Negeri2 38,692 43.8 38,244 98.8
Jumlah 88,320 100.0 86,879 98.4
Nota: 1
Peruntukan merujuk kepada peruntukan dipinda.
2
Pelbagai Negeri merujuk kepada projek fizikal dan bukan fizikal serta program yang dilaksana merentas negeri.
F- 6
bahagian II
HALA TUJU
2018-2020
F- 8
Bahagian II menggariskan sasaran sosioekonomi yang disemak semula bagi tempoh

2018-2020 serta keutamaan dan penekanan baharu Rancangan Malaysia Kesebelas,
yang telah dijajarkan dengan komitmen Kerajaan baharu yang dipilih mengambil alih
tampuk pemerintahan pada Mei 2018
Memastikan
Pertumbuhan Ekonomi
Lebih Bermakna
B A B
9-2
Pendahuluan
Ekonomi pada dasarnya masih kukuh sehingga akhir tahun 2017, disokong oleh
permintaan dalam negeri dan perdagangan luar yang memberangsangkan serta
sistem perbankan dan kewangan yang teguh. Inflasi masih terkawal dan stabil
sementara ekonomi terus berada dalam keadaan guna tenaga penuh. Akaun semasa
imbangan pembayaran kekal dalam lebihan. Walaupun pada peringkat makro ekonomi
mencatat prestasi yang baik, beberapa isu yang berlarutan berkaitan ketidaksamaan,
ketidaksamarataan dan struktur dalam ekonomi masih wujud. Antara lain,
ketidaksamaan pertumbuhan wujud antara negeri dan ketidaksamarataan pendapatan
kekal antara kumpulan pendapatan. Selain itu, kadar pengangguran dalam kalangan
belia secara relatifnya tinggi, kos sara hidup semakin meningkat dan kebanyakan
industri masih berada dalam rantaian nilai pengeluaran yang rendah. Cabaran ini,
antara lain telah menjejaskan kuasa beli, menghalang pertumbuhan daripada dinikmati
serta menyebabkan matlamat untuk menjadi sebuah negara maju dan inklusif kurang
bermakna kepada majoriti rakyat.
Justeru dalam melangkah ke hadapan, keutamaan dasar akan mengimbangkan

objektif pengukuhan fiskal dan memastikan pertumbuhan ekonomi yang lebih inklusif.
Reformasi fiskal dan tadbir urus yang serta merta adalah penting untuk mengukuhkan
lagi kedudukan fiskal Kerajaan dan mengagihkan sumber yang mencukupi bagi
meringankan beban hidup rakyat. Pelaksanaan segera reformasi yang sukar dan
penting ini berkemungkinan memberi kesan jangka masa pendek kepada pertumbuhan
ekonomi tetapi pengorbanan ini adalah perlu bagi mengekalkan ekonomi pada landasan
Bab 9: Memastikan Pertumbuhan Ekonomi Lebih Bermakna 9-3
pertumbuhan yang mampan. Namun begitu, langkah dasar struktur serta program dan
projek pembangunan berimpak tinggi akan terus dilaksana dengan cara yang lebih telus
dan mampan dari segi kewangan bagi memastikan pertumbuhan ekonomi yang lebih
bermakna untuk rakyat.
Dalam tempoh akhir Rancangan, 2018-2020, ekonomi dunia dijangka mengukuh dan
harga komoditi semakin stabil. Walau bagaimanapun, masih terdapat beberapa risiko
kelembapan ekonomi, antara lain, dasar monetari di negara maju yang lebih ketat,
ketegangan perdagangan yang semakin meningkat, dasar perlindungan dan dasar
pandang ke dalam serta ketidaktentuan geopolitik. Walaupun berhadapan risiko
kelembapan ekonomi, strategi ekonomi makro yang ditetapkan dalam Rancangan
Malaysia Kesebelas akan diteruskan dengan beberapa penyesuaian bagi memastikan
asas ekonomi diperkukuh, sumber pertumbuhan dijamin dan isu struktur ditangani.
Strategi juga akan digubal bagi menangani cabaran baharu dan memanfaatkan sumber
pertumbuhan baharu termasuk Revolusi Perindustrian Keempat (4IR).
9-4
Keutamaan dan Penekanan Persekitaran Ekonomi Luaran

Baharu, 2018-2020 Pertumbuhan ekonomi global diunjur mengukuh kepada 3.7%
setahun dalam tempoh akhir Rancangan, seperti yang ditunjukkan
Ekonomi Malaysia terbukti berdaya tahan di tengah-tengah situasi
dalam Paparan 9-1. Walau bagaimanapun, prestasi yang bercampur
ekonomi luaran yang tidak menentu. Namun, masih terdapat
adalah dijangkakan merentas rantau dengan pertumbuhan kukuh
cabaran yang perlu ditangani pada peringkat makro. Cabaran ini
di rantau Asia Pasifik, pertumbuhan lebih seimbang di Amerika
termasuk pertumbuhan produktiviti yang perlahan, ruang fiskal
Syarikat (AS) dan pengembangan yang menyederhana di kawasan
yang terhad, pampasan pekerja yang rendah dan ketidaksamaan
euro disebabkan United Kingdom menarik diri daripada Kesatuan
pendapatan isi rumah. Sehubungan itu, strategi makro sedia
Eropah. Ekonomi negara maju diunjur berkembang sederhana
ada akan terus dilaksana dengan beberapa penyesuaian untuk
menangani cabaran baharu dan baru muncul. Walaupun pada kadar purata sebanyak 2.1% setahun manakala pasaran baru
matlamat pelbagai dimensi makro masih sama, matlamat ini muncul dan ekonomi sedang membangun dijangka berkembang
diperkukuh dengan dimensi kualitatif bagi menangani pelbagai pesat sebanyak 3.8% setahun.
ketidaksamarataan dan ketidaksamaan yang wujud seperti
yang diperjelas dalam bab berikutnya. Justeru, ekonomi akan Perdagangan dunia dijangka berkembang pesat pada kadar
mengekalkan trajektori pertumbuhan dan daya tahan malah 4.2% setahun, terutama disumbangkan oleh eksport pasaran
menjadi lebih inklusif. baru muncul dan ekonomi sedang membangun pada kadar 4.8%
setahun. Momentum ini akan menyediakan akses yang lebih luas ke
pasaran global dan memaksimum potensi pertumbuhan Malaysia.
Inflasi dunia juga dijangka meningkat, iaitu sebanyak 3.4% setahun
berikutan harga komoditi global yang lebih tinggi. Potensi risiko
kelembapan ekonomi merangkumi kemerosotan sokongan terhadap
integrasi ekonomi global, peningkatan ketegangan perdagangan dan
dasar perlindungan yang diterima guna oleh ekonomi utama serta
ketidaktentuan geopolitik.
Paparan 9-1
Prospek Ekonomi Dunia, 2016-2020
RMKe-11
Perkara (Pertumbuhan, % setahun) Anggaran asal Sebenar Anggaran dipinda
2016-2020 2016-2017 2018-2020 2016-2020
Pengeluaran dunia 3.9 3.5 3.7 3.6

Negara maju 2.1 2.0 2.1 2.1
Pasaran baru muncul dan ekonomi sedang membangun 5.1 4.6 3.8 4.1
Perdagangan dunia 5.0 3.7 4.2 4.0

• Import
Negara maju 4.6 3.3 3.9 3.6
• Eksport
Negara maju 4.3 3.1 3.5 3.3
Harga dunia
Komoditi utama bukan bahan api -0.7 2.7 0.8 1.5
Minyak (AS$ setong)1 71 48 68 60
Pertumbuhan (%) 5.0 3.8 8.7 6.7
Harga pengguna dunia2 3.5 2.9 3.4 3.2

Negara maju 1.9 1.3 2.0 1.7
Nota: 1 Merujuk kepada harga purata bagi tiga minyak mentah - Dated Brent, West Texas Intermediate dan Dubai Fateh.
2
Harga pengguna dunia bagi tempoh 2018-2020 adalah berdasarkan World Economic Outlook Edisi April 2018.
Sumber: World Economic Outlook, Tabung Kewangan Antarabangsa (April 2015; April dan Oktober 2018)
Strategi Ekonomi Makro Memacu produktiviti pada peringkat nasional, sektor dan
perusahaan bagi memastikan pertumbuhan yang mampan dan
Dalam tempoh akhir Rancangan, rangka kerja dasar ekonomi makro inklusif
akan terus memberi tumpuan kepada peningkatan daya tahan Menggalakkan pelaburan berkualiti bagi meneraju pertumbuhan
ekonomi untuk memastikan matlamat pelbagai dimensi dapat ekonomi
dicapai. Matlamat tersebut juga diperkukuh dengan pengenalan
Melaksana inisiatif untuk beralih kepada rantaian nilai yang lebih
aspek kualitatif bagi memastikan pertumbuhan lebih inklusif, tinggi
seperti yang ditunjukkan dalam Paparan 9-2. Strategi ekonomi
makro utama dengan maklumat terperinci ditunjukkan dalam Mengukuhkan eksport dan mengurus import bagi menambah baik
imbangan pembayaran
Paparan 9-3 adalah seperti berikut:
Memberi penekanan kepada langkah pengukuhan fiskal untuk
memastikan kemampanan dalam jangka sederhana
9-6
Paparan 9-2
Matlamat Pelbagai Dimensi, 2018-2020 : Sasaran Dipinda dengan Keutamaan dan
Penekanan Baharu
Matlamat diperkukuhkan dengan aspek kualitatif melalui tonggak berkaitan
KDNK berkembang ...dengan jurang pembangunan Tonggak III: Menuju ke

sebanyak 4.5-5.5% setahun antara negeri berkurang arah Pembangunan
bagi tempoh 2018-2020 Wilayah yang Seimbang
Produktiviti buruh meningkat kepada ...dengan jurang produktiviti Tonggak VI: Memperkukuh
RM88,450 pada tahun 2020 antara industri mengecil Pertumbuhan Ekonomi
daripada RM81,268 pada tahun
2017
PNK per kapita meningkat kepada ...dengan jurang Tonggak II: Tonggak III:
RM47,720 pada tahun 2020 pendapatan antara Memperkukuh Menuju ke arah
daripada RM41,093 pada tahun negeri berkurang Pembangunan Inklusif Pembangunan
2017 dan kuasa beli dan Kesejahteraan Wilayah yang
rakyat yang lebih Rakyat Seimbang
tinggi
Pampasan pekerja (CE) kepada KDNK ...dengan CE bagi Tonggak IV: Memperkasa
meningkat kepada 38% pada tahun 2020 sektor pertanian dan Modal Insan
daripada 35.2% pada tahun 2017 perkhidmatan
meningkat
Pendapatan purata bulanan isi rumah

meningkat kepada RM8,960 pada tahun 2020 ...dengan pendapatan isi Tonggak II: Memperkukuh
rumah B40 meningkat secara Pembangunan Inklusif dan
daripada RM6,958 pada tahun 2016 Kesejahteraan Rakyat
pantas dan mampan
Rakyat Malaysia
meningkat sebanyak 1.7% Tonggak II: Memperkukuh
setahun bagi tempoh Pembangunan Inklusif dan
2018-2020 ...dengan aspek sosial dan Kesejahteraan Rakyat
ekonomi yang lebih seimbang
Paparan 9-3
Ringkasan Strategi Ekonomi Makro, Rancangan Malaysia Kesebelas, 2016-2020
Strategi utama ekonomi makro disesuaikan untuk mengambil kira perkembangan baharu
Mengukuhkan kerjasama antara kerajaan, industri dan akademia bagi memastikan penawaran bakat yang
sedia untuk industri adalah mencukupi
Menggalakkan pendigitalan operasi perniagaan dan penerimagunaan teknologi secara lebih meluas untuk
Memacu produktiviti pada peringkat
mengambil manfaat daripada 4IR
nasional, sektor dan perusahaan bagi
memastikan pertumbuhan yang mampan Mempercepat pelaksanaan reformasi kawal selia bagi memudah cara urusan menjalankan perniagaan
dan inklusif
Melaksana inisiatif produktiviti pada peringkat sektor dengan penubuhan sembilan Nexus Produktiviti
Merangka intervensi yang sistematik dan berstruktur pada peringkat perusahaan melalui program
produktiviti perusahaan serta perantara R&D sedia ada
Menjalankan kajian semula yang menyeluruh ke atas dasar pelaburan meliputi insentif dan struktur cukai
Menggalakkan pelaburan berkualiti bagi Manambah baik pengurusan semua insentif pelaburan sedia ada bagi mengoptimum sumber
meneraju pertumbuhan ekonomi
Menggalakkan pelaburan dalam teknologi berkaitan Industri 4.0 bagi mengurangkan jurang dalam sektor
pembuatan
Menggalakkan pendigitalan dan inovasi bagi merangsang pertumbuhan

Memberi tumpuan kepada perkhidmatan berintensif pengetahuan untuk mengembangkan sektor
perkhidmatan moden
Melaksana inisiatif untuk beralih kepada Mencergaskan sektor pembuatan ke arah menghasilkan produk yang lebih kompleks dan pelbagai
rantaian nilai yang lebih tinggi
Memodenkan pertanian dengan mempercepat penerimagunaan teknologi pertanian dan menggalakkan
pendekatan berasaskan kluster melalui integrasi menegak rantaian bekalan bagi tanaman terpilih
Memupuk amalan mampan dan meningkatkan kandungan pengetahuan untuk mentransformasi sektor
pembinaan
Menambah baik ekosistem eksport

Meningkatkan rantaian nilai produk eksport
Mengukuhkan eksport dan mengurus
import untuk menambah baik imbangan Mempergiat pengantarabangsaan dalam sektor perkhidmatan
pembayaran
Menggalakkan lebih banyak penggunaan input tempatan dalam projek infrastruktur utama
Menjadualkan import barang modal yang bernilai tinggi (lumpy) untuk tempoh yang lebih panjang
Meningkatkan hasil daripada cukai tidak langsung dan hasil bukan cukai
Memberi penekanan kepada langkah Memaksimum pemulihan kos aset Kerajaan

pengukuhan fiskal untuk memastikan Mengoptimum dan merasionalisasi perbelanjaan untuk mengimbangkan pertumbuhan ekonomi dan
kemampanan dalam jangka sederhana pengukuhan fiskal
Menambah baik sistem pengurusan hutang awam
9-8
Prospek Ekonomi Makro, 2016-2020

Pertumbuhan purata Purata pelaburan swasta Pertumbuhan purata Purata pelaburan awam pada
pelaburan swasta benar pada harga semasa pelaburan awam benar harga semasa
Pelaburan
6.1% RM 252 -0.6% RM 107

9.4% RM 291 bilion 2.7% RM 131 bilion
bilion bilion
Sasaran Terpilih
Penggunaan
Pertumbuhan purata
penggunaan swasta benar
6.8% Pertumbuhan purata
penggunaan awam benar
1.4%
6.4% 3.7%
Pertumbuhan purata eksport Imbangan perdagangan Akaun semasa imbangan

kasar pembayaran sebanyak 2.5%
antarabangsa
Perdagangan
kepada PNK
7.5% RM 118.3 RM 39.9

4.6% RM 57.3 bilion RM 46.5 bilion 2020
2020
bilion bilion
Pengangguran
bawah -3.0%
3.5%
Fiskal
2.8% 2020 Berimbang kepada KDNK 2020
Kadar pengangguran dengan Kedudukan ﬁskal

guna tenaga penuh
sepanjang tempoh
Sasaran Asal Sasaran Dipinda

Ekonomi Dalam Negeri Produktiviti

Dalam tempoh kajian semula, 2016-2017, daya tahan ekonomi Dalam tempoh akhir Rancangan, 2018-2020, produktiviti pelbagai
Malaysia telah memastikan kadar pertumbuhan yang mampan. faktor (MFP) disasarkan meningkat sebanyak 2% setahun dan
Walau bagaimanapun, trajektori pertumbuhan bagi tempoh sumbangan MFP kepada pertumbuhan keluaran dalam negeri
keseluruhan Rancangan telah terjejas berikutan kelembapan kasar (KDNK) dijangka mencapai 40.9%, seperti yang ditunjukkan
dalam Paparan 9-4. Sasaran ini adalah berdasarkan peningkatan
ekonomi pada tahun 2016. Oleh itu, adalah penting untuk
jumlah pekerja mahir dan berpengetahuan dalam tenaga buruh
momentum pertumbuhan dipercepat bagi mencapai objektif dan
serta penerimagunaan teknologi termaju dan automasi yang
sasaran ekonomi makro. Namun begitu, reformasi fiskal dan tadbir
lebih meluas oleh industri. Sejajar dengan itu, sumbangan input
urus yang dilaksana mulai pertengahan tahun 2018 akan memberi
modal kepada pertumbuhan KDNK disasarkan sebanyak 40.6% dan
impak kepada pertumbuhan ekonomi tetapi impak berkenaan
input buruh sebanyak 18.5%. Secara keseluruhannya, produktiviti
dijangka sementara dan terkawal. Pengorbanan pertumbuhan
buruh disasarkan berkembang pada kadar purata 2.9% setahun
jangka pendek ini adalah perlu untuk terus mengukuhkan ekonomi bagi mencapai sasaran RM88,450 setiap pekerja pada tahun
bagi memastikan pertumbuhan yang lebih bermakna kepada rakyat. 2020, seperti yang ditunjukkan dalam Paparan 9-5. Peningkatan
ini didorong oleh aktiviti ekonomi yang bertambah baik dan
keadaan guna tenaga yang stabil serta pelaksanaan inisiatif di
bawah Blueprint Produktiviti Malaysia (MPB) yang bertujuan untuk
meningkatkan daya saing dan produktiviti negara.
Paparan 9-4
Faktor Pengeluaran, 2016-2020 Paparan 9-5
Paparan 9-4 Paparan 9-5
Produktiviti Buruh, 2015-2020
Faktor Pengeluaran, 2016-2020
Pertumbuhan, pada harga malar 2010, % setahun
Produktiviti
Produktiviti Buruh,
Buruh, 2015-2020
Bahagian kepada pada
Pertumbuhan, pertumbuhan ditunjukkan
harga malar 2010, dalam kurungan, %
% setahun Produktiviti
RM ‘000 nilaiBuruh,
ditambah setiap pekerja, pada harga malar 2010
Bahagian kepada pertumbuhan ditunjukkan dalam kurungan, % RM ‘000 nilai ditambah setiap pekerja, pada harga malar 2010
90 88.5
2.9%
KDNK 5.0-6.0
5.1
4.5-5.5 4.5-5.5
81.3
80
Modal 2.6
(44.0) 2.6 2.0 75.6
(50.7) (40.6) 2.2
(44.7)
Buruh 0.9 0.9 70

(16.0) 0.8
0.6 (18.5) (15.7)
(11.5)
Produktiviti 2.3
1.9 2.1 2.0
pelbagai (40.0) (40.9) (39.6)
(37.8)
faktor
60
2016-2020 2016-2017 2018-2020 2016-2020 2015 2016 2017 2018 2019 2020
(Sasaran asal) (Prestasi) (Sasaran dipinda) Sasaran dipinda
Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia dan Unit Perancang Ekonomi Sumber:
Sumber: Jabatan
Jabatan Perangkaan
Perangkaan Malaysia
Malaysia dan dan
UnitUnit Perancang
Perancang Ekonomi
Ekonomi
9-10
9-
Permintaan Agregat Paparan 9-6

Dalam tempoh akhir Rancangan, sasaran asal pertumbuhan KDNK KDNK mengikut Perbelanjaan, 2010-2020
disemak semula kepada kadar purata antara 4.5% hingga 5.5%
setahun, disokong oleh permintaan dalam negeri yang mampan, Pertumbuhan, RM bilion, % kepada
pada harga malar 2010, % setahun pada harga semasa KDNK
khususnya daripada perbelanjaan sektor swasta. Berdasarkan
sasaran pertumbuhan ini, pendapatan negara kasar (PNK) per kapita 6.5
440 20
Penggunaan 17.8
dijangka mencecah RM47,720 atau AS$11,700 pada tahun 2020, swasta
7.0
6.8 400 18
sejajar dengan kadar inflasi yang menyederhana. Paras ini adalah
lebih kurang 6% di bawah anggaran paras pendapatan minimum 360
16
6.8
negara berpendapatan tinggi1. Malaysia dijangka mencapai Pelaburan
5.7
swasta 320
paras pendapatan minimum ini menjelang tahun 2024. Walau 6.1 14
bagaimanapun, sasaran menjadi negara berpendapatan tinggi akan 12.3

3.2 280
12
dapat dicapai lebih awal sekiranya keadaan pertumbuhan ekonomi Penggunaan 0.3
awam 240
bertambah baik dengan ketara berikutan persekitaran ekonomi 1.4
10
luaran yang lebih menggalakkan, pertumbuhan dalam negeri yang 200
-0.2
dinamik dan nilai ringgit yang lebih kukuh. Namun begitu, matlamat Pelaburan -0.8 8
untuk menjadi negara maju bukan sekadar mencapai status awam -0.6 160
berpendapatan tinggi kerana pencapaian ini perlu diiringi dengan 5.3

6
120
kuasa beli rakyat yang lebih tinggi. Pada masa yang sama, aspirasi Eksport 2.2
4
untuk menjadi negara maju memerlukan Malaysia turut maju dalam 3.4 80
pelbagai dimensi lain, seperti ekonomi, politik, budaya, psikologi, 6.0

40 2
rohani dan sosial. Import 2.3
3.7
0 0
Penggunaan swasta akan terus menjadi sumber utama 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2020
pertumbuhan dan dijangka berkembang pada kadar purata 7% Sebenar Sasaran RMKe-11 (Dipinda) Pelaburan swasta Pelaburan awam
2016-2017 2018-2020 2016-2020
setahun dengan sumbangan kepada KDNK mencecah 56.9% Pelaburan swasta (% kepada KDNK)
pada tahun 2020, seperti yang ditunjukkan dalam Paparan 9-6. Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia dan Unit Perancang Ekonomi
Sasaran ini berdasarkan kepada jangkaan keadaan pasaran buruh
yang lebih baik dan pertumbuhan pendapatan yang berterusan. 17.8% pada tahun 2020. Usaha akan diterus bagi memastikan
Sementara itu, penggunaan awam dijangka berkembang pada pelaburan swasta berkualiti untuk mewujudkan lebih banyak
kadar sederhana sebanyak 0.3% setahun berikutan penekanan pekerjaan berkemahiran dengan gaji yang tinggi, terutama dalam
untuk mengoptimum perbelanjaan awam tanpa menjejaskan kualiti sektor pembuatan dan perkhidmatan. Oleh itu, langkah bagi
penyampaian perkhidmatan awam. menggalakkan pelaburan untuk jentera dan peralatan, khususnya
dalam automasi, akan dilaksana bagi meningkatkan kapasiti
Kerajaan akan memperkukuh lagi ekosistem bagi membolehkan dan produktiviti perusahaan. Selain itu, usaha akan diambil
pelaburan swasta terus menjadi pemangkin pertumbuhan, dengan bagi menarik pelaburan langsung asing yang berkualiti dalam
sasaran pertumbuhan sebanyak 5.7% setahun dan peningkatan produk dan perkhidmatan mempunyai nilai ditambah yang tinggi,
sumbangan kepada KDNK daripada 12.3% pada tahun 2010 kepada yang menggunakan teknologi terkedepan dan menggalakkan
pemindahan teknologi kepada syarikat tempatan.
1
Bank Dunia mendefinisikan negara berpendapatan tinggi sebagai negara yang mempunyai PNK per kapita sebanyak AS$12,056 atau lebih pada tahun 2017.
Paparan 9-7
Projek Berimpak Tinggi Terpilih yang sedang Dirancang atau Dilaksana, 2018-2020
Perak
• SK Seri Serdang, Manjung
• SMK Pelangi Perdana, Parit Buntar
Projek Landasan Keretapi dan Lebuh Raya
Pulau Pinang
• Projek Tebatan Banjir Lembangan Sungai Pinang Landasan Berkembar Elektrik Gemas-Johor Bahru
Lebuhraya Pan Borneo

Lebuhraya Pantai Barat
Kedah
• Projek Tebatan Banjir Sungai Muda
• Hospital Pendang
• Sekolah Berasrama Penuh Pendang
Perlis
• Klinik Kesihatan Padang Besar (Jenis 3)
dengan kuarters Sarawak Sabah
Kelantan • Bekalan Air Luar Bandar • Bekalan Air Luar Bandar
• Pembangunan Lembangan Bersepadu • Bekalan Elektrik • Bekalan Elektrik Luar Bandar
Sungai Golok dan Sungai Kelantan Luar Bandar • Hospital Pengajar UMS
• Pembesaran Lapangan Terbang • Hospital Petra Jaya • Fasiliti terapung gas asli
Sultan Ismail Petra • Hospital Lawas cecair PETRONAS 2
• Hospital Tanah Merah (blok tambahan) • SMK Selangau, Sibu • SM Sains Keningau
• SK Sri Sadong, Serian • SMK Kipouvo, Penampang
Terengganu • SK Pekan 1, Semporna
• Hospital Pengajar UNISZA
• Hospital Kemaman
• SMK Permai, Kemaman
Pahang
• Central Spine Road: Bentong Bypass
• Hospital Bera
• SMK Tengku Abdullah, Kuantan
Johor
• Kompleks Petroleum
Bersepadu Pengerang
• Sistem Transit Rapid Johor
Lembah Klang Bahru-Singapura
• Transit Aliran Massa 2 • Hospital Pasir Gudang
• Transit Aliran Ringan 3 • SMK Bandar Putra 2, Kulai
• Lebuhraya Sungai Besi-Ulu Klang
• Lebuhraya Damansara-Shah Alam
• Lebuhraya Putrajaya KLIA
• Zon Perdagangan Bebas Digital
• River of Life
Negeri Sembilan
• Hospital Rembau Melaka
• SMK Nilai Impian • SK Krubung 2

9-12
Pelaburan awam dijangka menguncup sebanyak 0.8% setahun, Sektor perkhidmatan disasar untuk mengekalkan momentum
disebabkan semakan semula ke atas beberapa projek infrastruktur pertumbuhan pada kadar purata sebanyak 6.3% setahun, disokong
utama seperti projek Landasan Keretapi Pantai Timur (ECRL) dan oleh pelbagai inisiatif di bawah Blueprint Sektor Perkhidmatan
Keretapi Berkelajuan Tinggi (HSR). Walau bagaimanapun, Kerajaan serta usaha untuk mempromosikan Zon Perdagangan Bebas Digital
terus komited dalam memenuhi keperluan sosioekonomi rakyat dan menambah baik produktiviti di bawah MPB. Perkhidmatan
dengan melaksana projek berimpak tinggi, antaranya seperti yang berkaitan penggunaan, iaitu subsektor perdagangan runcit,
ditunjukkan dalam Paparan 9-7. Di samping itu, projek pembinaan penginapan serta makanan dan minuman dijangka mendapat
sekolah di seluruh negara serta projek bekalan air dan elektrik manfaat daripada pendapatan isi rumah yang lebih tinggi serta
luar bandar di Sabah dan Sarawak akan terus meningkatkan perbelanjaan pelancong yang lebih besar. Sumbangan subsektor
kesejahteraan rakyat. perkhidmatan moden juga disasar terus berkembang pada tahun
2020, disokong oleh unjuran yang lebih baik dalam perkhidmatan
Keluaran mengikut Sektor ICT serta subsektor pendidikan dan penjagaan kesihatan swasta.
Sektor perkhidmatan dan pembuatan akan terus meneraju
pertumbuhan dalam tempoh akhir Rancangan, seperti yang Sektor pembuatan disasar berkembang pada kadar 4.5%
ditunjukkan dalam Paparan 9-8. setahun, sebahagian besarnya dipacu oleh peralihan ke arah
produk yang mempunyai nilai ditambah yang tinggi, pelbagai
Paparan 9-8 dan kompleks terutama dalam bidang elektrikal dan elektronik,
KDNK mengikut Sektor Ekonomi, 2016-2020 jentera dan peralatan, kimia dan produk kimia, aeroangkasa
serta peranti perubatan. Industri berorientasikan eksport akan
Pertumbuhan, KDNK mengikut jenis aktiviti ekonomi, terus menyumbang dengan ketara kepada pertumbuhan sektor
pada harga malar 2010, pada harga malar 2010, % kepada KDNK pembuatan, disokong oleh peningkatan permintaan terhadap
% setahun
23% pusat data awan dan elektronik dalam industri automotif serta
8.4%
0.8
Pertanian
2.0
aplikasi kecerdasan buatan untuk bandar pintar dan kenderaan
8.2%
1.5 4.6% berautonomi yang baru muncul.
RM 1,174
bilion
(2017)
Perlombongan
1.5 Sektor pembinaan disasar berkembang secara sederhana pada
dan Pengkuarian 0.1 54.5%
0.7 kadar purata sebanyak 4.3% setahun disebabkan oleh pertumbuhan
subsektor hartanah kediaman dan bukan kediaman yang lebih
7.1 22.7%
Pembinaan 4.3
7.3% perlahan. Walau bagaimanapun, penerimagunaan sistem bangunan
5.4 berindustri yang lebih meluas serta projek kejuruteraan awam
7.5%
4.5% sedang dilaksana seperti Transit Aliran Massa 2 dan Kompleks
5.2
Pembuatan 4.5
RM1,358 Petroleum Bersepadu Pengerang di Johor dijangka menyumbang
bilion
4.8
(2020) kepada pertumbuhan sektor ini. Namun begitu, momentum
pertumbuhan keseluruhan subsektor kejuruteraan awam dijangka
5.9
Perkhidmatan 6.3 perlahan berikutan semakan semula keutamaan projek infrastruktur
56.7%
6.2 utama bagi merasionalisasi kedudukan fiskal Kerajaan Persekutuan.
Sebenar Sasaran Pertanian Perlombongan dan Pengkuarian

2016-2017 2018-2020
Pembuatan Pembinaan
RMKe-11 (Dipinda)
2016-2020 Perkhidmatan

Sektor pertanian disasar mencatat pertumbuhan yang lebih tinggi Paparan 9-9
pada kadar 2% setahun disumbang oleh peningkatan pengeluaran
minyak sawit, getah dan tanaman makanan. Secara keseluruhannya,
KDNK mengikut Pendapatan, 2015-2020
komoditi industri terus menjadi penyumbang utama dengan RMbilion,
bilion, pada harga semasa
RM pada harga semasa
sasaran sebanyak 56.4% daripada jumlah nilai ditambah pada Bahagiandaripada
Bahagian daripada
KDNKKDNK dalam
dalam hurufhuruf condong,
condong, % %
tahun 2020. Di samping itu, sumbangan subsektor agromakanan
disasar meningkat dengan penekanan terhadap penambahbaikan 1,800 1,655.4
produktiviti dan pemodenan serta pengenalan sumber kekayaan
3.8
baharu seperti pengeluaran buah-buahan bergred premium, varieti 1,600
kelapa berhasil tinggi dan jagung bijirin berskala besar.
1,400 22.5
Sektor perlombongan disasarkan meningkat sedikit pada kadar 1,353.4
1,200 1,231.0
0.1% berikutan pelanjutan komitmen untuk mengurangkan 1,158.5 4.8
pengeluaran oleh Pertubuhan Negara-negara Pengeksport 5.2
4.8
1,000 22.3
Petroleum (OPEC) dan negara bukan OPEC serta gangguan bekalan 23.0
22.4 35.7
gas asli daripada Saluran Paip Gas Sabah-Sarawak pada tahun 2018.
800
Walau bagaimanapun, pengeluaran gas asli dijangka melonjak
berikutan pembinaan fasiliti terapung gas asli cecair 2 milik 37.7
600 38.0 36.5
PETRONAS di lapangan Rotan, luar pesisir Kota Kinabalu, Sabah.
Fasiliti ini dijadualkan siap pada tahun 2020 untuk memenuhi 400
jangkaan permintaan global yang lebih tinggi bagi tenaga rendah 38.0
karbon. 200 35.3 35.2
34.8
KDNK mengikut Pendapatan 0

Peningkatan bahagian pampasan pekerja (CE) daripada 2015 2016 2017 2020
KDNK kekal sebagai keutamaan Kerajaan bagi mengurangkan Pampasan pekerja Pendapatan pemilik modal
ketidaksamaan pendapatan antara pemilik modal dan pekerja, Pendapatan campuran1 Cukai tolak subsidi
seperti yang ditunjukkan dalam Paparan 9-9. Lebihan kendalian
Nota: 1
Pendapatan daripada bekerja sendiri, perniagaan yang tidak
kasar (GOS) yang menggabungkan pendapatan pemilik modal dan didaftarkan dan lain-lain.
pendapatan campuran dijangka berkurang kepada 58.2% daripada Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia dan Unit Perancang Ekonomi
KDNK pada tahun 2020. Sementara itu, bahagian CE disasarkan

mencapai sekurang-kurangnya 38% daripada KDNK, disokong
oleh peningkatan gaji pekerja yang berterusan. Namun, bahagian
yang disasarkan ini masih belum mencapai kadar di negara
berpendapatan tinggi seperti Australia pada 47.3%, Korea Selatan
pada 44.4% dan Singapura pada 42.4%.
9-14
KDNK mengikut Negeri pembangunan wilayah yang seimbang dengan mempelbagaikan

lagi asas ekonomi dan membangunkan aktiviti ekonomi berasaskan
Dalam tempoh akhir Rancangan, kebanyakan negeri dijangka
pengetahuan. Usaha ini akan mewujudkan lebih banyak peluang
mencatat kadar pertumbuhan sederhana, seperti yang ditunjukkan
pekerjaan dan menjana pendapatan yang lebih tinggi. Projek
dalam Paparan 9-10. Sektor perkhidmatan dan pembuatan dijangka
berimpak tinggi akan terus memacu pertumbuhan ekonomi untuk
kekal sebagai pemacu utama pertumbuhan ekonomi negeri
menangani ketidakseimbangan antara negeri dan dalam kalangan
dengan usaha berterusan untuk menarik pelaburan ke semua
wilayah serta menambah baik inklusiviti. Dari segi KDNK per kapita,
wilayah. Penekanan yang lebih besar akan diberi untuk memastikan
kebanyakan negeri dijangka dapat merapatkan jurang berbanding
paras purata nasional pada tahun 2020, manakala empat negeri
Paparan 9-10 dan tiga wilayah persekutuan dijangka melebihi paras tersebut.
KDNK mengikut Negeri, 2016-2020
Perdagangan Antarabangsa dan
Imbangan Pembayaran
KDNK mengikut Negeri KDNK per kapita,
pada harga malar 2010, % setahun RM ‘000 Pertumbuhan eksport kasar dalam tempoh akhir Rancangan
dijangka kekal pada kadar purata sebanyak 6.2% setahun,
Perlis Sasaran purata Kelantan 15.2 Sasaran purata disokong oleh harga komoditi yang lebih baik dan permintaan
3.3 nasional RMKe-11 nasional RMKe-11
dipinda: 5.0% Kedah dipinda: RM49,001 yang berterusan daripada rakan dagang. Import kasar dianggar
Sarawak 3.5 23.1
meningkat sebanyak 6.1% setahun, dipacu oleh import barangan
N. Sembilan Perlis 26.7
4.0 modal dan perantara. Strategi dan langkah akan dilaksana untuk
Kedah 4.2
Sabah 27.3 meningkatkan eksport dan mengurus import bagi memastikan
Terengganu
imbangan perdagangan kekal dalam lebihan dengan sasaran
P. Pinang 4.4 33.0
sebanyak RM118.3 bilion pada tahun 2020.
Terengganu Perak 33.9
4.6
Kelantan Johor 39.2 Akaun semasa bagi imbangan pembayaran diunjur kekal dalam
4.7
Pahang
lebihan, iaitu sebanyak RM39.9 bilion atau 2.5% kepada PNK pada
Pahang 4.8 39.2
tahun 2020 berbanding dengan RM40.3 bilion atau 3.1% kepada
Perak 4.9 N. Sembilan 47.1 PNK pada tahun 2017. Lebihan yang lebih tinggi dalam akaun
Sabah Melaka 55.4
barangan dijangka menyumbang kepada peningkatan dalam lebihan
5.1
akaun semasa walaupun akaun perkhidmatan dan pendapatan
Johor 5.5 Sarawak 56.0
mencatatkan defisit yang berterusan. Peningkatan dalam terimaan
WP Labuan 5.8 P. Pinang 57.2 perjalanan dan penambahbaikan dalam eksport perkhidmatan
Melaka 6.0 Selangor moden dijangka dapat mengurangkan defisit dalam akaun
58.3
perkhidmatan. Akaun pendapatan dijangka kekal dalam defisit,
Selangor 6.2 WP Labuan 80.9
berikutan penghantaran balik pendapatan oleh pelabur asing dan
WP K. Lumpur 1 6.4 WP K. Lumpur 1
131.8 kiriman wang oleh pekerja asing di Malaysia yang berterusan.
3 4 5 6 7 8 0 50 100 150
Sasaran 2018-2020 Sasaran RMKe-11 2017 Sasaran 2020

(Dipinda) (Dipinda)
Nota: 1Termasuk WP Putrajaya.

Kedudukan Fiskal Kerajaan Persekutuan Langkah konsolidasi perbelanjaan mengurus akan diteruskan dalam
tempoh akhir Rancangan, justeru mengekalkan lebihan imbangan
Dalam tempoh akhir Rancangan, Kerajaan Persekutuan akan
akaun semasa. Antara langkah tersebut merangkumi usaha
mengambil langkah bagi mengukuhkan kedudukan fiskal
mereformasi agensi Kerajaan, memperkukuh proses perolehan
jangka sederhana, antara lain dengan memastikan defisit
bagi semua bekalan dan perkhidmatan, termasuk pelaksanaan
fiskal semakin mengecil, memperkukuh pengurusan hutang
tender terbuka, serta menstruktur semula hutang. Di samping
awam dan mempercepat reformasi institusi. Langkah ini akan
itu, keutamaan program akan disusun semula bagi meningkatkan
diimbangi dengan keperluan untuk mengekalkan pertumbuhan
keberkesanan perbelanjaan Kerajaan. Pengurusan bagi projek
dan menyampaikan perkhidmatan awam yang berkualiti bagi
pembangunan juga akan dikaji semula, khususnya struktur tadbir
memastikan kesejahteraan rakyat. Walau bagaimanapun, semasa
urus penilaian dan pemilihan projek untuk mengurangkan risiko
tempoh peralihan bagi pentadbiran baharu, sasaran fiskal akan
kelewatan dan peningkatan kos.
disesuaikan untuk menyokong pertumbuhan ekonomi. Ekonomi
mungkin akan terkesan dalam jangka pendek berikutan reformasi
Kerajaan komited untuk menerima pakai kaedah pelaporan
fiskal yang serta merta ini. Namun, reformasi ini adalah perlu bagi
pengurusan kewangan awam yang lebih telus dengan mempercepat
meletakkan asas yang lebih kukuh untuk pertumbuhan yang lebih
pelaksanaan sepenuhnya perakaunan akruan. Di bawah kaedah ini,
mampan dan inklusif.
hasil dan perbelanjaan masing-masing akan direkod sebaik sahaja
diterima dan ditanggung. Obligasi seperti hutang, liabiliti luar
Dalam tempoh peralihan, defisit fiskal dijangka lebih besar daripada
jangka dan pajakan kewangan juga akan diambil kira apabila obligasi
sasaran yang ditetapkan semasa Bajet yang lepas sebelum kembali
tersebut dipersetujui bagi membolehkan pengurusan kewangan
ke landasan pengukuhan fiskal. Oleh itu, sasaran defisit fiskal
awam yang lebih menyeluruh.
dijangka sebanyak 3.0% kepada KDNK pada tahun 2020. Sasaran
pengukuhan fiskal ini akan dicapai melalui pelbagai pendekatan
Siling perbelanjaan pembangunan bagi keseluruhan tempoh
bagi mengukuhkan lagi pengurusan fiskal.
Rancangan, 2016-2020 akan dirasionalisasi daripada jumlah asal
sebanyak RM260 bilion kepada RM220 bilion untuk mengukuhkan
Hasil akan terus dipelbagai dengan meningkatkan sumbangan cukai
kedudukan fiskal. Usaha ini adalah perlu dengan mengambil kira
tidak langsung dan hasil bukan cukai seperti lesen, permit, fi dan
hasil Kerajaan yang lebih rendah yang sebahagiannya disebabkan
sewaan. Versi cukai jualan dan perkhidmatan (SST) yang ditambah
oleh ketidakstabilan harga minyak mentah dunia dalam tempoh
baik telah menggantikan cukai barang dan perkhidmatan (GST)
kajian semula dan pemansuhan GST pada tahun 2018. Namun
pada September 2018. Kerajaan akan mengkaji untuk mengenakan
begitu, penglibatan berterusan sektor swasta dalam memacu
cukai ke atas transaksi dalam talian berdasarkan peningkatan
ekonomi akan mengurangkan kesan pelaburan sektor awam yang
e-dagang dan aktiviti berkaitan ekonomi perkongsian. Lebih
lebih rendah. Pelaburan awam akan ditumpu kepada memperkukuh
banyak inisiatif bagi menambah baik pematuhan cukai juga akan
infrastruktur awam dan membangunkan pemboleh untuk
dilaksana untuk memastikan kutipan cukai langsung dan tidak
pengembangan ekonomi. Lebih daripada 4,000 projek yang sedang
langsung dimaksimumkan. Sementara itu, hasil bukan cukai akan
dilaksana di seluruh negara akan tetap diteruskan, antara lain,
dipertingkat, antara lain dengan memaksimum pemulihan kos aset
pembinaan rumah mampu milik, sekolah, hospital dan jalan raya.
Kerajaan. Dalam hal ini, lebih banyak agensi akan diperkasa untuk
menambah baik kadar penggunaan aset. Sehubungan itu, dana
Hutang, liabiliti luar jangka dan komitmen yang dibuat melalui
terakru akan diguna untuk membiayai kos mengurus, terutama bagi
projek perkongsian awam swasta oleh Kerajaan Persekutuan
penyenggaraan aset. Usaha ini akan mengurangkan kebergantungan
adalah sebanyak 80.3% kepada KDNK pada tahun 2017. Paras ini
Kerajaan kepada hasil berkaitan minyak yang lazimnya tidak stabil.
adalah lebih tinggi daripada 50.8% hutang Kerajaan Persekutuan
9-16
berdasarkan laporan rasmi. Dengan mengambil kira kepentingan Keadaan pasaran buruh dijangka kekal stabil dengan guna tenaga
menilai komitmen melangkaui hutang, inisiatif akan diambil untuk penuh pada kadar pengangguran di bawah 3.5% sepanjang tempoh
meningkatkan pengurusan kewangan Kerajaan meliputi liabiliti luar akhir Rancangan. Kadar pengangguran belia yang tinggi akan
jangka dan obligasi lain. Walaupun garis panduan kemampanan ditangani dengan mengkaji semula keadaan pasaran buruh. Usaha
fiskal sedia ada adalah ketat, tadbir urus kewangan akan terus ini, antara lain merangkumi penyediaan program latihan yang lebih
ditambah baik bagi memastikan mekanisme semak dan imbang berkualiti dan berimpak tinggi serta peluasan skim Latihan Pekerja
diinstitusikan. Mekanisme tadbir urus kewangan dan sistem Masa Hadapan bagi melengkapkan pencari kerja dengan kemahiran
pengurusan hutang yang sistematik, menyeluruh dan telus seperti yang bersesuaian untuk memenuhi permintaan industri. Fungsi
di Indonesia dan Thailand akan dibangunkan di Malaysia. Oleh itu, pusat transformasi bandar dan pusat transformasi luar bandar akan
kedudukan hutang negara akan dilapor secara berkala kepada pihak diperluas untuk juga berperanan sebagai pusat sehenti pekerjaan
awam, justeru memperkukuh pengurusan kewangan dan kredibiliti bagi menyediakan khidmat nasihat dan perkhidmatan pemadanan
Kerajaan. kerja kepada pemohon pekerjaan. Di samping itu, laporan Senarai
Pekerjaan Kritikal akan disedia di pusat sehenti tersebut untuk
Inflasi dan Pasaran Buruh rujukan pelajar dan industri bagi meminimum ketidakpadanan
Kerajaan akan terus memantau pergerakan harga dengan lebih pekerjaan.
teliti serta menerima pakai dasar monetari yang bersesuaian dan
memperkukuh langkah pentadbiran bagi mengekang inflasi. Dalam Indeks Kesejahteraan Rakyat Malaysia
hal ini, kadar inflasi dijangka kekal rendah, dengan purata antara Dalam tempoh akhir Rancangan, usaha akan diterus bagi
2% hingga 3% setahun, walaupun harga minyak dan komoditi memastikan kesejahteraan rakyat bertambah baik seiring dengan
dijangka meningkat secara sederhana. Langkah juga akan diambil pertumbuhan ekonomi. Tumpuan yang lebih akan diberi bagi
bagi menangani isu kenaikan kos sara hidup untuk mengukuhkan menangani pelbagai aspek yang menjadi kebimbangan seperti
kuasa beli rakyat. Antara langkah tersebut termasuk menggalakkan kehidupan keluarga, kesihatan dan alam sekitar. Strategi dan
konsumerisme yang lebih baik, meningkatkan penguatkuasaan inisiatif, seperti memperkukuh institusi keluarga, memerangi
peraturan kawalan harga dan menyediakan lebih banyak tempat penyakit dan menyediakan persekitaran hidup yang lebih baik,
yang menawarkan barangan dan perkhidmatan pada harga yang akan dipergiat bagi memastikan pertumbuhan ekonomi adalah
mampu dibayar dan berdaya saing kepada rakyat. bermakna. Oleh itu, Indeks Kesejahteraan Rakyat Malaysia
disasarkan meningkat sebanyak 1.7% setahun dalam tempoh akhir
Rancangan.
Kesimpulan
Matlamat untuk mencapai status negara maju dan inklusif bukan
hanya sekadar menjadi negara berpendapatan tinggi, matlamat
ini mesti seiring dengan kuasa beli yang lebih tinggi. Di samping
itu, aspirasi ini memerlukan Malaysia turut maju dalam pelbagai
dimensi lain sebelum dianggap sebagai negara yang benar-benar
maju. Sehubungan itu, Kerajaan akan berusaha untuk memastikan
pertumbuhan jangka panjang adalah berkualiti, inklusif dan mampan
bagi membolehkan rakyat dapat mengecapi kemakmuran dan
menikmati hasil pembangunan negara. Walaupun reformasi oleh
pentadbiran baharu akan memberi kesan kepada negara dalam jangka
pendek, pengorbanan tersebut adalah perlu untuk memacu ekonomi
pada landasan yang mampan bagi memastikan pertumbuhan yang
lebih bermakna kepada rakyat. Objektif pertumbuhan akan diteruskan
serentak dengan pembangunan dalam dimensi sosial dan pengagihan
untuk Malaysia menjadi negara maju dan inklusif.
9-18
10
B A B
Bab 10: Mereformasi Tadbir Urus ke arah Meningkatkan Ketelusan dan Kecekapan Perkhidmatan Awam 10-1
TONGGAK
I
Mereformasi Tadbir Urus
ke arah Meningkatkan
Ketelusan dan Kecekapan
Perkhidmatan Awam
I
10-2
Pendahuluan
Peralihan kepada pentadbiran baharu memberi isyarat bahawa terdapat keperluan untuk
mereformasi Kerajaan secara menyeluruh melalui tadbir urus demokratik yang lebih
kukuh. Agenda reformasi tersebut memerlukan standard etika, tatakelakuan dan tadbir
urus yang tinggi pada semua peringkat untuk meningkatkan ketelusan dan akauntabiliti
bagi memperoleh semula kepercayaan dan keyakinan rakyat. Dalam hal ini, nilai dan
prinsip kedaulatan undang-undang, integriti, ekuiti dan inklusiviti akan diterap pada
semua peringkat kerajaan. Di samping itu, mekanisme bersesuaian akan dilaksana untuk
mencegah penyalahgunaan kuasa. Pada masa yang sama, perkhidmatan awam perlu
menyampaikan perkhidmatan yang saksama serta berkualiti secara cekap dan berkesan
menerusi usaha bersama, dedikasi dan kreativiti dengan memberi tumpuan kepada
perkara yang menjadi keutamaan rakyat.
Dalam tempoh kajian semula, 2016-2017, usaha telah dilaksana untuk mentransformasi
penyampaian perkhidmatan awam dengan memberi tumpuan kepada aspek seperti
birokrasi, pendigitalan, pengurusan bakat dan projek serta perkhidmatan pihak berkuasa
tempatan (PBT). Walaupun pelbagai usaha telah dilaksana, impak yang dicapai untuk
menambah baik perkhidmatan awam secara menyeluruh dan mampan telah dikekang,
antaranya oleh tuduhan rasuah, kurang ketelusan dan akauntabiliti serta ketidakcekapan
pengurusan sumber dan kewangan. Isu dan cabaran ini telah menjejaskan kredibiliti dan
kebolehpercayaan kepada institusi awam. Oleh itu, di bawah pemerintahan Kerajaan
baharu, prinsip tadbir urus yang baik, keterbukaan dan agihan secara adil melalui proses
demokrasi yang telus akan dijadikan asas penting untuk merencana keutamaan baharu
dalam agenda pembangunan.
Dalam tempoh akhir Rancangan, 2018-2020, langkah akan diambil untuk mereformasi
pentadbiran Kerajaan yang meliputi pengasingan kuasa antara eksekutif, perundangan
dan kehakiman ke arah meningkatkan ketelusan dan akauntabiliti. Langkah ini adalah
bagi memastikan semak dan imbang yang selaras dengan Perlembagaan Persekutuan.
Usaha ini akan merangkumi empat bidang keutamaan, iaitu menambah baik tadbir urus
pada semua peringkat, meningkatkan integriti dan akauntabiliti, menguatkuasakan
pelaksanaan pengurusan kewangan awam yang berhemat dan memperkukuh
penyampaian perkhidmatan awam. Oleh itu, reformasi secara menyeluruh diperlukan
bagi memastikan Kerajaan baharu ini ialah sebuah Kerajaan yang layak mendapat
kepercayaan dan keyakinan rakyat.
I
10-4

Perubahan yang signifikan adalah diperlukan untuk mengembalikan memperkukuh kapasiti pentadbiran dan menambah baik tadbir
semula kepercayaan dan keyakinan rakyat, mengambil kira isu dan urus. Bidang keutamaan dan strategi untuk mereformasi tadbir
cabaran yang dihadapi oleh Kerajaan baharu, terutama berkaitan urus ke arah meningkatkan ketelusan dan kecekapan perkhidmatan
defisit kepercayaan terhadap Kerajaan terdahulu. Oleh itu, awam dalam tempoh akhir Rancangan adalah seperti yang
Kerajaan akan memperkenalkan reformasi1 yang menyeluruh untuk ditunjukkan dalam Paparan 10-1.
Paparan 10-1
Mereformasi Tadbir Urus ke arah Meningkatkan Ketelusan dan Kecekapan
Perkhidmatan Awam
Bidang Keutamaan A Bidang Keutamaan B

Menambah baik tadbir urus pada Meningkatkan
semua peringkat integriti dan akauntabiliti
Memperkukuh mekanisme semak dan imbang Memperkukuh agenda pencegahan rasuah
Menambah baik hubungan antara Kerajaan Persekutuan, Meningkatkan ketelusan
kerajaan negeri dan kerajaan tempatan Strategi B3
Strategi A3 Memupuk nilai murni dan
Mereformasi sistem politik amalan kerja beretika
Bidang Keutamaan C Bidang Keutamaan D

Menguatkuasakan pelaksanaan Memperkukuh penyampaian
pengurusan kewangan awam perkhidmatan awam
secara berhemat
Strategi D1
Strategi C1 Mereformasi institusi sektor awam
Mempertingkat sistem belanjawan Strategi D2
Strategi C2 Memperkemas semula perkhidmatan
Menambah baik pengurusan perolehan yang disediakan
Strategi C3 Strategi D3
Memperkukuh rangka kerja pengurusan Memperkasa pihak berkuasa tempatan
prestasi, pemantauan dan penilaian
1
Sebahagian daripada reformasi ini memerlukan pindaan ke atas Perlembagaan Persekutuan dan undang-undang berkaitan.
Menambah baik tadbir urus Meningkatkan integriti dan Melaksanakan pengurusan

pada semua peringkat akauntabiliti kewangan awam secara
berhemat
16 17
1
15
2
14
3
13
SDG 4
12
16 5
11
30 3.0%
6
10
9 7
8
terbaik kepada
KDNK
Memperkenalkan semula 30 terbaik dalam Defisit fiskal

Akta Perkhidmatan Parlimen 1963 Indeks Persepsi Rasuah oleh pada kadar 3.0% kepada
Transparency International keluaran dalam negeri kasar (KDNK)
Memperkukuh penyampaian perkhidmatan awam
16 17 16 17 16 17
1 1 1
15 15 15
2 2 2
14 14 14
3
SDG
3 3
13
SDG 13
4
13
SDG
16
4 4
12
16 5
12
5
12
11 5
11 11 11
15 10
6 6 6
10 10 10
7 9 7 7
9 8 8 9 8
terbaik terbaik
15 terbaik bagi subindeks 10 terbaik bagi subindeks 90% daripada pihak berkuasa
Perkhidmatan Dalam Talian dalam Kecekapan Kerajaan dalam tempatan mencapai taraf minimum
United Nations World Competitiveness Yearbook 4 daripada 5 bintang berdasarkan
e-Government Development Index Sistem Penarafan Bintang
Pihak Berkuasa Tempatan (SPB-PBT)
Sasaran Asal Sasaran Baharu

I
10-6
Bidang Keutamaan A: Strategi A1:

Menambah Baik Tadbir Urus Memperkukuh Mekanisme Semak dan
pada Semua Peringkat Imbang
Dalam tempoh akhir Rancangan, beberapa inisiatif akan dilaksana
Struktur institusi sedia ada adalah tidak memadai untuk
untuk mempertingkat mekanisme semak dan imbang dalam
memastikan semak dan imbang antara kuasa eksekutif,
pentadbiran Kerajaan. Inisiatif ini akan mendukung pengasingan
perundangan dan kehakiman selaras dengan peralihan Malaysia
kuasa selaras dengan komponen asas kerajaan demokrasi moden.
ke era politik baharu. Oleh itu, pengasingan kuasa merupakan Dalam hal ini, kuasa Parlimen akan dipertingkat dan peranan
asas penting dan perlu dilaksana dengan berkesan untuk Pejabat Peguam Negara akan ditambah baik untuk memastikan
mengelakkan pemusatan kuasa dalam cabang kerajaan yang tadbir urus demokratik yang lebih mantap dan meningkatkan
tertentu. Pengasingan kuasa ini akan memastikan institusi sektor pentadbiran undang-undang.
awam adalah tersusun dan dikendalikan selaras dengan tadbir
urus yang baik dan memerlukan pelaksanaan kuasa yang telus dan Mempertingkat kuasa Parlimen
bertanggungjawab. Dalam tempoh akhir Rancangan, tiga strategi Parlimen adalah komponen penting dalam sistem tadbir urus
utama untuk menambah baik tadbir urus akan dilaksana seperti demokratik. Parlimen yang berkesan menyumbang secara signifikan
berikut: ke arah meningkatkan keupayaan, kepantasan bertindak dan
akauntabiliti Kerajaan serta memastikan kuasa eksekutif sentiasa
Memperkukuh mekanisme dipantau. Pewujudan kuasa autonomi Parlimen adalah penting dari
semak dan imbang untuk perspektif kewangan dan operasi untuk memastikan pentadbiran,
STRATEGI perjawatan dan belanjawan yang lebih baik. Akta Perkhidmatan
menambah baik tadbir urus A1
demokratik dan memperkasa Parlimen 1963 yang telah dimansuhkan pada tahun 1992 akan
institusi perundangan diperkenalkan semula dengan penambahbaikan selaras dengan
persekitaran sosiopolitik dan ekonomi semasa.
Menambah baik Sistem jawatankuasa pemilih yang kukuh dan dianggotai oleh ahli
hubungan antara Parlimen merentas parti politik adalah penting bagi memastikan
Kerajaan Persekutuan, Parlimen dapat berfungsi dengan baik. Langkah akan dilaksana
STRATEGI kerajaan negeri dan untuk menginstitusikan sistem jawatankuasa pemilih ini dalam
A2
kerajaan tempatan untuk Dewan Rakyat dan Dewan Negara serta memperkasa Jawatankuasa
mengembalikan semula Parlimen untuk memantau kuasa eksekutif. Jawatankuasa ini
semangat federalisme memainkan peranan penting dalam mengumpul maklumat,
menyiasat dan melaporkan kepada Parlimen mengenai isu yang
menjadi kepentingan awam. Sumber yang bersesuaian akan
Mereformasi sistem
disediakan bagi membolehkan jawatankuasa ini melaksana fungsi
politik untuk mengelakkan
STRATEGI secara berkesan.
pemusatan kuasa dan
A3
menambah baik landskap Dalam meningkatkan ketelusan dan akauntabiliti serta
politik memantapkan semak dan imbang, suruhanjaya seperti Suruhanjaya
Pencegahan Rasuah Malaysia (SPRM) dan Suruhanjaya Pilihan
Raya Malaysia (SPR) akan bertanggungjawab secara terus kepada
Parlimen. Di samping itu, jawatankuasa pemilih perlu mengesahkan
pelantikan jawatan utama, antara lain, termasuk dalam SPRM, SPR, negeri akan diperkasa untuk melaksana pentadbiran masing-
Jabatan Audit Negara (JAN) dan Suruhanjaya Pelantikan Kehakiman. masing melalui pengagihan kuasa pusat bagi beberapa fungsi
Dalam hal ini, usaha akan dipergiat untuk memastikan komitmen termasuk pengangkutan awam, perkhidmatan sosial, pembangunan
tersebut dilaksana. pertanian dan perlindungan alam sekitar. Pada masa yang sama,
negeri seperti Sabah, Sarawak, Kelantan, Terengganu, Kedah
Memantapkan sistem pentadbiran undang-undang dan Perlis akan diberi keutamaan dalam pengagihan peruntukan
Dalam sistem pentadbiran undang-undang sedia ada, individu yang pembangunan untuk menggalakkan pembangunan sosioekonomi
sama berperanan sebagai Peguam Negara dan Pendakwa Raya. yang lebih seimbang.
Demi menjunjung semangat pengasingan kuasa dan kedaulatan
undang-undang, adalah penting untuk kedua-dua fungsi ini Strategi A3:
dilaksana oleh individu yang berlainan. Pengasingan individu ini Mereformasi Sistem Politik
akan memastikan kedua-dua tugas dapat dijalankan secara bebas
Dalam memastikan sistem politik yang mantap dan demokratik,
dan terhindar daripada persepsi pengaruh politik. Dalam tempoh
tiga inisiatif akan dilaksana dalam tempoh akhir Rancangan. Inisiatif
akhir Rancangan, usaha bersepadu untuk mengasingkan individu
ini adalah mengehadkan tempoh perkhidmatan bagi Perdana
bagi kedua-dua fungsi ini akan dilaksana dengan mengkaji amalan
Menteri, Ketua Menteri dan Menteri Besar, menambah baik sistem
terbaik pada peringkat global.
pilihan raya dan memperkenalkan undang-undang bagi mengawal
pembiayaan politik. Pelaksanaan inisiatif ini akan menambah
Strategi A2: baik landskap politik Malaysia dan memastikan ketelusan dan
Menambah Baik Hubungan antara akauntabiliti yang lebih baik.
Kerajaan Persekutuan, Kerajaan Negeri Mengehadkan tempoh perkhidmatan Perdana Menteri,
dan Kerajaan Tempatan Ketua Menteri dan Menteri Besar
Sistem pentadbiran Malaysia menerima guna struktur kerajaan tiga Pemusatan kuasa yang berlebihan kepada Perdana Menteri
peringkat, iaitu Kerajaan Persekutuan, kerajaan negeri dan kerajaan sebelum ini telah memberi kesan negatif kepada negara dan
tempatan. Peranan dan fungsi ketiga-tiga peringkat kerajaan ini mengakibatkan defisit kepercayaan dalam kalangan rakyat. Atas
ditakrifkan dengan jelas dalam Perlembagaan Persekutuan. Walau kesedaran mengenai kesan negatif pemusatan kuasa ini, usaha
bagaimanapun, mengikut amalan semasa, sebahagian besar akan diambil untuk mengehadkan tempoh perkhidmatan Perdana
bidang kuasa adalah dikawal oleh Kerajaan Persekutuan. Keadaan Menteri, Ketua Menteri dan Menteri Besar kepada dua penggal bagi
ini mengehadkan kuasa kerajaan negeri untuk melaksana dan membendung kemungkinan salah guna kuasa dan rasuah. Usaha
memantau aktiviti pembangunan sosioekonomi atau infrastruktur. ini akan memerlukan pindaan kepada Perlembagaan Persekutuan
Perkara ini telah membataskan keupayaan kerajaan negeri untuk dan Perlembagaan Negeri berkaitan. Sementara itu, langkah
menjana lebih banyak pendapatan. Dalam hal ini, hubungan antara lain termasuk memastikan Perdana Menteri tidak menyandang
Kerajaan Persekutuan, kerajaan negeri dan kerajaan tempatan akan jawatan menteri lain pada masa yang sama. Dalam hal ini, kajian
ditambah baik bagi mengembalikan semula semangat federalisme. perbandingan akan dilaksana untuk membangunkan sistem yang
mantap dan sesuai dengan keperluan sosiopolitik negara.
Mengembalikan semula semangat federalisme
Dalam tempoh akhir Rancangan, prinsip federalisme akan Menambah baik sistem pilihan raya
terus diamalkan. Prinsip ini memberikan takrifan yang jelas Hak mengundi di Malaysia adalah dijamin oleh Perlembagaan
mengenai pembahagian kuasa antara Kerajaan Persekutuan Persekutuan. Warganegara yang telah mencapai umur 21 tahun,
dengan kerajaan negeri seperti yang termaktub dalam Jadual bermastautin di kawasan pilihan raya tertentu dan telah berdaftar
Kesembilan Perlembagaan Persekutuan. Dalam hal ini, kerajaan sebagai pengundi adalah layak dan mempunyai hak untuk
I
10-8
mengundi. Bagi memastikan penyertaan yang lebih baik terutama

dalam kalangan belia, usaha akan dilaksana bagi menurunkan had Memperkukuh agenda
umur minimum untuk mengundi kepada 18 tahun. Di samping pencegahan rasuah untuk
STRATEGI
itu, reformasi yang menyeluruh, termasuk membersihkan daftar meningkatkan keberkesanan B1
pemilih, menambah baik pengundian pos dan menyediakan akses dalam memerangi rasuah
yang adil kepada media untuk semua parti yang bertanding akan
dilaksana.
Meningkatkan ketelusan
Memperkenalkan undang-undang yang mengawal untuk mengembalikan
STRATEGI
pembiayaan politik B2 semula keyakinan rakyat
terhadap pentadbiran
Bagi mengawal pembiayaan politik, undang-undang berkaitan
pembiayaan politik akan diperkenalkan untuk menghalang Kerajaan
penyandang jawatan daripada menyalahgunakan kuasa. Ketiadaan
sistem kawal selia telah menyebabkan berlakunya politik wang Memupuk nilai murni dan
dan mewujudkan persaingan yang tidak adil bagi parti politik. Isu amalan kerja beretika untuk STRATEGI
pembiayaan politik di Malaysia tidak terhad kepada pergerakan mendukung integriti dan B3
wang kepada atau daripada parti politik atau ahli politik tetapi turut profesionalisme pada semua
termasuk pembiayaan secara tidak langsung. Rangka kerja yang peringkat
bersesuaian akan dibangunkan untuk mengelakkan ketidakadilan
oleh penyandang yang mempunyai kelebihan serta menggalakkan
ketelusan dan akauntabiliti yang lebih tinggi dalam mengumpul dan Strategi B1:
membelanjakan dana bagi tujuan politik.
Memperkukuh Agenda Pencegahan
Rasuah
Bidang Keutamaan B: Dalam memperkukuh agenda pencegahan rasuah, institusi dan
undang-undang perlu diperkasa bagi menyokong ekosistem yang
Meningkatkan Integriti dan kondusif dan berkesan. Dalam tempoh akhir Rancangan, institusi
Akauntabiliti seperti SPRM dan Institut Integriti Malaysia akan direformasi.
Sebagai usaha berterusan ke arah meningkatkan tadbir urus yang Langkah ini adalah bagi memastikan agensi atau badan yang terlibat
baik dan kedaulatan undang-undang, isu berkaitan integriti dan dalam membanteras rasuah memikul tanggungjawab penuh, tidak
akauntabiliti perlu ditangani secara menyeluruh dan konsisten. bertindih dan menyampaikan perkhidmatan dengan berkesan.
Dalam tempoh kajian semula, kedudukan Malaysia dalam Indeks Sementara itu, undang-undang dan mekanisme sedia ada berkaitan
Persepsi Rasuah (CPI) jatuh ke kedudukan ke-62 daripada 180 dengan rasuah akan diperkasa untuk meningkatkan keberkesanan
negara pada tahun 2017 berbanding ke-55 daripada 176 negara dalam memerangi rasuah.
pada tahun 2016. Penurunan ini memerlukan pelaksanaan
langkah proaktif yang lebih tegas dan teliti untuk mengukuhkan Mereformasi institusi pencegahan rasuah Malaysia
semula komitmen Malaysia ke arah memerangi rasuah. Dalam SPRM akan ditransformasi menjadi sebuah badan bebas
tempoh akhir Rancangan, tiga strategi utama akan dilaksana untuk sepenuhnya bagi memperkasa dan memperkukuh peranannya
meningkatkan integriti dan akauntabiliti seperti berikut: dalam membanteras rasuah pada semua peringkat. Akta SPRM
2009 akan dikaji semula secara menyeluruh bagi memastikan
bidang kuasa SPRM yang lebih meluas. Sehubungan itu, SPRM akan Strategi B2:
dapat melaksana usaha memerangi rasuah dengan lebih berkesan
dan cekap. Meningkatkan Ketelusan
Birokrasi perlu diurus dengan berteraskan kepada nilai profesional
Dalam tempoh akhir Rancangan, usaha akan dilaksana bagi dan kedaulatan undang-undang di samping mendukung prinsip
meningkatkan keberkesanan dalam memerangi rasuah. Sehubungan berkecuali. Campur tangan politik dalam birokrasi tidak akan
itu, Pusat Governans, Integriti dan Antirasuah Nasional (GIACC) dibenarkan kerana menjejaskan profesionalisme dan melanggar
yang baru ditubuhkan akan bertanggungjawab untuk merancang, prosedur dalam pentadbiran. Oleh itu, usaha akan diambil untuk
merangka, menyelaras dan menilai dasar serta strategi dalam memperbaiki kelemahan dan memperkukuh sistem tadbir urus,
mengamalkan tadbir urus yang baik, integriti dan toleransi sifar di samping meningkatkan ketelusan dan akauntabiliti. Dalam
terhadap rasuah. GIACC akan memainkan peranan utama dalam tempoh akhir Rancangan, beberapa inisiatif akan dilaksana untuk
menyelaras dan memantau inisiatif merentas pelbagai agensi secara meningkatkan ketelusan seperti membolehkan persekitaran
menyeluruh.
kerajaan yang terbuka dan memperluas pilihan pembayaran tanpa
tunai untuk sektor swasta dan awam bagi mengembalikan semula
Memperkukuh undang-undang pencegahan rasuah
keyakinan rakyat terhadap pentadbiran Kerajaan.
Undang-undang pencegahan rasuah akan dikaji semula dan
diperkukuh secara berterusan bagi memastikan undang-undang Membolehkan persekitaran kerajaan terbuka
tersebut sentiasa relevan dengan perkembangan semasa.
Malaysia komited untuk mengamalkan ketelusan bagi membina
Oleh itu, Akta Perlindungan Saksi 2009 dan Akta Perlindungan
keyakinan rakyat dengan menggalakkan persekitaran kerajaan
Pemberi Maklumat 2010 akan ditambah baik bagi meningkatkan
terbuka. Sehubungan itu, Kerajaan akan mengambil bahagian dalam
perlindungan kepada pemberi maklumat berkenaan pendedahan
platform antarabangsa yang berkaitan seperti Open Government
salah laku yang melibatkan kepentingan awam. Di samping itu, libat
urus yang meluas dengan semua pihak berkepentingan termasuk Partnership3. Persekitaran kerajaan terbuka akan mewujudkan
masyarakat sivil, ahli akademik dan badan antarabangsa terkemuka peluang baharu melalui perkongsian data yang lebih baik serta
akan dilaksana bagi memastikan undang-undang pencegahan maklum balas secara interaktif antara Kerajaan dan rakyat. Oleh
rasuah di Malaysia adalah menyeluruh dan setanding dengan itu, inisiatif Data Terbuka Kebangsaan sedia ada akan dipergiat dan
amalan terbaik global. dilaksana secara menyeluruh bagi menggalakkan penggunaan data
Kerajaan secara inovatif melalui langkah berikut:
Kajian semula secara menyeluruh akan dilaksana untuk menggubal
undang-undang bersesuaian bagi membolehkan tindakan yang Menyemak semula perundangan dan garis panduan yang
lebih tegas dan pengurusan yang lebih baik ke atas salah laku menghalang pelaksanaan data terbuka
dan kesalahan dalam kalangan pegawai badan awam2 . Undang-
undang baharu tersebut akan diselaraskan dengan Artikel 19 Mewujudkan rangka kerja data terbuka merentas Kerajaan
dalam United Nations Convention Against Corruption (UNCAC) Persekutuan, kerajaan negeri dan kerajaan tempatan
berkaitan penyalahgunaan kuasa dan kedudukan. Selain itu,
peraturan dan undang-undang sedia ada berkaitan tatakelakuan Membangunkan pelan hala tuju pelaksanaan data terbuka
dan disiplin pegawai awam akan disemak semula bagi memastikan sebagai garis panduan kepada agensi
keberkesanannya.
2
Di bawah Seksyen 3, Akta SPRM 2009 pegawai badan awam ditafsirkan sebagai mana-mana orang yang menjadi anggota, pegawai, pekerja atau pekhidmat sesuatu badan awam,
dan termasuklah anggota pentadbiran, ahli Parlimen, ahli sesuatu Dewan Undangan Negeri, hakim Mahkamah Tinggi, Mahkamah Rayuan atau Mahkamah Persekutuan, dan mana-
mana orang yang menerima apa-apa saraan daripada wang awam, dan jika badan awam itu ialah sesuatu perbadanan seorang, termasuklah orang yang diperbadankan sebagai
perbadanan itu.
3
Open Government Partnership dilancarkan pada 20 September 2011 dengan lapan negara pengasas, iaitu Brazil, Indonesia, Mexico, Norway, Filipina, Afrika Selatan, United Kingdom
dan Amerika Syarikat melalui penerimaan Open Government Declaration.
I
10-10
Melaksanakan pelan komunikasi untuk meningkatkan Strategi B3:

kesedaran dalam kalangan agensi dan orang awam
Memupuk Nilai Murni dan Amalan Kerja
Menerbitkan lebih banyak data utama untuk kegunaan awam Beretika
Prinsip bersih, cekap dan amanah perlu diterap pada setiap masa
Dalam tempoh akhir Rancangan, undang-undang untuk
bagi menggalakkan nilai integriti, ketelusan, akauntabiliti dan tadbir
menggalakkan kebebasan maklumat akan dikaji bagi membolehkan
urus korporat yang baik. Oleh itu, adalah penting untuk memastikan
orang awam diberi hak untuk mengakses maklumat rasmi kerajaan.
penjawat awam dan kakitangan swasta bebas daripada sebarang
Sementara itu, usaha akan diambil untuk mengkaji semula Akta
amalan rasuah dan salah laku bagi mewujudkan persekitaran
Rahsia Rasmi 1972 bagi memastikan Akta tersebut digunakan hanya
perniagaan yang sangat berprinsip. Dalam tempoh akhir Rancangan,
untuk melindungi keselamatan dan kedaulatan negara. Usaha ini
usaha untuk memupuk nilai murni dan amalan kerja beretika pada
juga akan menjamin supaya keperluan merahsiakan maklumat tidak
semua peringkat akan dipergiat bagi mendukung integriti dan
dibuat secara berlebihan dan disalah guna oleh pegawai awam.
profesionalisme.
Sistem pengisytiharan harta yang berkesan akan dibangun untuk
Mendukung integriti pada semua peringkat
memastikan pengisytiharan harta dibuat secara lebih baik serta
mengesan salah guna kuasa dalam kalangan ahli politik. Di samping Usaha untuk mendukung integriti dan membasmi gejala rasuah
itu, Kod Etika bagi pengisytiharan harta dan penerimaan hadiah yang akan dilaksana secara menyeluruh dan berterusan melibatkan
dalam kalangan ahli Parlimen dan anggota pentadbiran termasuk sektor awam dan swasta adalah merangkumi seperti berikut:
Perdana Menteri dan Timbalan Perdana Menteri akan dipinda
supaya dapat meningkatkan ketelusan dan memulihkan keyakinan Memperkenalkan persijilan MS ISO 37001 Sistem
rakyat. Keperluan untuk membuat pengisytiharan harta hanya Pengurusan Antirasuah (ABMS) di semua agensi kerajaan dan
kepada Perdana Menteri seperti yang diamalkan sebelum ini mencadangkan pensijilan tersebut sebagai satu syarat untuk
juga akan dibuat kepada SPRM. Dalam hal ini, SPRM akan diberi sektor swasta membida kontrak kerajaan
mandat untuk mengesah dan memantau pengisytiharan harta
tersebut. Selain itu, peruntukan undang-undang untuk mewajibkan Memperluas penyertaan Pegawai Integriti Bertauliah (CeIO)
pengisytiharan harta bagi kumpulan ini akan dimasukkan di bawah dalam semua aktiviti syarikat milik kerajaan4 (SOE) yang
Akta SPRM 2009. terdedah kepada risiko amalan rasuah
Memperluas platform urusan pembayaran tanpa tunai Mengkaji semula secara menyeluruh pelaksanaan ikrar integriti
korporat untuk memudahcara inisiatif pencegahan rasuah
Harapan yang semakin tinggi dalam kalangan rakyat terhadap
transaksi kewangan yang lebih telus menuntut jabatan kerajaan
Mewujudkan perkongsian strategik menerusi libat urus
memodenkan mekanisme pembayaran supaya lebih berpaksikan
bersama dengan persatuan politik dan organisasi masyarakat
pelanggan, selamat, cekap dan telus. Sistem transaksi pembayaran
sivil bagi melaksana inisiatif kerajaan untuk membina sebuah
tanpa tunai akan memastikan ketelusan serta membolehkan
negara yang bersih dengan toleransi sifar terhadap rasuah
pengesanan dan penjejakan transaksi tersebut. Dalam tempoh akhir
Rancangan, usaha akan dipertingkat untuk memperluas platform
Menguatkuasakan sistem pusingan kerja secara mandatori
e-pembayaran, khususnya dalam transaksi kerajaan ke arah tadbir
bagi penjawat awam yang memegang jawatan sensitif untuk
urus yang lebih baik dan mengurangkan rasuah. Di samping itu,
mengelak dan mengurangkan kecenderungan terhadap amalan
usaha akan dilaksana untuk memanfaatkan potensi penggunaan
rasuah
teknologi lain termasuk blockchain.
4
Syarikat milik kerajaan merujuk kepada syarikat yang dimiliki oleh Kerajaan secara langsung atau tidak langsung dengan pegangan modal saham lebih daripada 50% atau mengawal
lebih daripada 50% hak mengundi atau mempunyai kuasa untuk melantik majoriti ahli lembaga pengarah.
Menubuhkan Suruhanjaya Bebas Aduan dan Salah Laku Polis mengambil kira liabiliti daripada pajakan kewangan dan jaminan
bagi mendukung integriti dan mencegah salah laku dalam kerajaan akan diperkenalkan untuk memastikan pengurusan
pasukan polis kewangan yang mampan. Sehubungan itu, pengurusan dana awam
yang telus dan berhemat akan secara ketara memberikan nilai
Mewujudkan Ombudsman bebas yang melapor kepada terbaik untuk wang dan menghasilkan outcome yang lebih baik
Parlimen untuk menangani dan menyiasat aduan berkaitan kepada rakyat.
salah pentadbiran dalam perkhidmatan awam
Reformasi yang menyeluruh akan dilaksana untuk memastikan
Menerapkan nilai murni dalam kalangan penjawat awam pengurusan kewangan awam yang berhemat ke arah Kerajaan yang
lebih telus dan bertanggungjawab. Usaha akan dipergiat untuk
Tuntutan untuk meningkatkan ketelusan dan keberkesanan
memastikan prinsip akauntabiliti ex-ante5 dan ex-post6 diterap
penyampaian perkhidmatan awam memerlukan usaha secara
dalam menguruskan dana awam. Usaha ini adalah selaras dengan
intensif bagi menerapkan nilai murni dalam kalangan penjawat
aspirasi Kerajaan dalam mendukung integriti dan meningkatkan
awam ke arah meningkatkan prestasi dan menggalakkan budaya
produktiviti melalui pengoptimuman sumber. Sehubungan itu,
kerja cemerlang. Dalam hal ini, Jabatan Perkhidmatan Awam
pelaksanaan pengurusan kewangan awam yang berhemat akan
dengan kerjasama semua kementerian dan agensi akan menerajui
dikuat kuasa menerusi strategi seperti berikut:
usaha, antara lain, seperti berikut:
Menambah baik program berkaitan etika dan nilai Mempertingkat

sistem belanjawan
Menilai tahap integriti organisasi dan individu berdasarkan untuk menambah baik STRATEGI
kaedah penilaian integriti yang bersesuaian perancangan fiskal dan C1
membolehkan orang awam
Memupuk nilai murni secara berterusan melalui inisiatif
mengakses maklumat
perkhidmatan awam sedia ada seperti Tonggak 12 dan Kod
belanjawan
Etika
Memperkukuh penguatkuasaan Sistem Pengurusan Audit Nilai

dan melaksana program intervensi yang sewajarnya Menambah baik
STRATEGI pengurusan perolehan
C2 untuk memaksimumkan nilai
Bidang Keutamaan C: pelaburan awam
Menguatkuasakan Pelaksanaan
Pengurusan Kewangan Awam
Secara Berhemat Memperkukuh rangka
Kerajaan komited untuk melaksana pentadbiran kewangan yang kerja pengurusan prestasi,
lebih telus dan memastikan dana awam dibelanja secara berhemat. pemantauan dan penilaian STRATEGI
Komitmen ini adalah untuk memastikan pengukuhan kemampanan untuk memanfaatkan
C3
fiskal dengan defisit disasarkan sebanyak 3.0% kepada keluaran pendekatan berasaskan
dalam negeri kasar (KDNK) pada tahun 2020. Di samping itu, outcome
kaedah baharu dalam pengurusan hutang dan pelaporan yang turut
5
Akauntabiliti ex-ante memerlukan Kerajaan memadankan keutamaan dasar dengan keperluan peruntukan belanjawan.
6
Akauntabiliti ex-post memerlukan Kerajaan memastikan sasaran outcome dicapai.
I
10-12
Strategi C1: Menambah baik proses belanjawan negara

Berdasarkan Open Budget Index7 (OBI) 2017, Malaysia mencatat
Mempertingkat Sistem Belanjawan nilai skor 46/100, yang menunjukkan maklumat belanjawan yang
Bajet yang lebih bertanggungjawab adalah penting untuk tersedia untuk orang awam adalah terhad. Skor ini adalah tinggi
melaksana strategi dan komitmen Kerajaan. Pendedahan penuh sedikit berbanding purata global pada nilai 42/100. Malaysia hanya
mengenai perincian bajet akan disediakan kepada orang awam, menerbitkan enam daripada lapan dokumen bajet mandatori
yang akan membolehkan peruntukan dan perbelanjaan Kerajaan yang diperlukan oleh IBP, seperti yang ditunjukkan dalam Paparan
diteliti. Di samping itu, pelaksanaan penuh sistem perakaunan 10-2. Lebih banyak langkah akan diambil secara berperingkat
akruan akan dipercepat untuk menambah baik amalan perakaunan untuk memperbaiki skor Malaysia dalam OBI kepada sekurang-
negara. Sementara itu, syor daripada badan antarabangsa termasuk kurangnya 61/100 pada kitaran bajet tahun 2021. Langkah ini
Bank Dunia dan International Budget Partnership (IBP) akan dilaksana menerusi sesi libat urus yang lebih baik dengan pihak
terus diambil kira untuk menambah baik sistem belanjawan dan berkepentingan serta dipantau oleh Parlimen dan JAN. Di samping
membolehkan orang awam mendapat akses kepada maklumat. itu, proses belanjawan tahunan akan direkayasa bagi memastikan
penyelarasan yang lebih baik dengan rancangan pembangunan lima
tahun Malaysia.
Paparan 10-2
Ketersediaan Dokumen Bajet kepada Umum, 2008-2017
DOKUMEN 2008 2010 2012 2015 2017
1. Penyata Pra-Bajet
2. Cadangan Bajet Eksekutif
3. Bajet yang Diluluskan
4. Bajet untuk Edaran Umum
5. Laporan Tahunan
6. Semakan Setengah Tahun
7. Laporan Akhir Tahun
8. Laporan Audit
Sumber: International Budget Partnership Tidak diterbitkan Tersedia kepada umum
7
Open Budget Index (OBI) adalah indeks yang dikeluarkan oleh International Budget Partnership untuk menilai jumlah dan ketepatan masa bagi pemberian akses maklumat belanjawan
kepada orang awam oleh negara yang mengambil bahagian. Setiap negara diberi skor antara 0 hingga 100 yang akan menentukan kedudukan dalam OBI.
Meningkatkan kecekapan dan ketelusan syarikat milik Memperkukuh rangka kerja perolehan
kerajaan Dalam tempoh akhir Rancangan, usaha akan diambil untuk
Kajian semula akan dilaksana ke atas peraturan sedia ada yang memperkenalkan rangka kerja perundangan berkaitan PK yang
mentadbir pengoperasian SOE untuk menangani kelemahan dan menyeluruh dan berkesan. Perundangan mengenai PK akan
menambah baik lagi amalan tadbir urus. Di samping itu, semakan digubal untuk mengawal selia aktiviti PK, meningkatkan kecekapan
berkala ke atas portfolio kerajaan akan dilaksana untuk menilai penggunaan sumber, menjaga kepentingan awam dan negara serta
peranan dan fungsi SOE. Selain itu, satu badan kawal selia akan melindungi hak pihak yang terlibat dengan kontrak. Di samping
ditubuh untuk menyatukan maklumat mengenai aset dan liabiliti itu, maklumat terperinci mengenai PK termasuk perancangan
SOE serta menyedia dan menerbitkan laporan kewangan yang perolehan kementerian dan agensi akan dimasukkan dalam portal
menyeluruh. MyProcurement bagi membolehkan penyertaan awam yang lebih
luas dalam aktiviti PK.
Memperluas dan mempercepat pelaksanaan perakaunan
akruan Sistem ePerolehan yang sedang diguna pakai dalam PK bagi
Usaha untuk melaksana perakaunan akruan melalui Integrated penawaran bekalan dan perkhidmatan bukan perunding akan
Government Financial Management and Accounting System terus ditambah baik. Sehubungan itu, kajian akan dijalankan
(iGFMAS) akan dipercepat dalam tempoh akhir Rancangan. untuk menilai keperluan pembangunan sistem perolehan kerja
Perakaunan akruan akan menyediakan laporan kewangan yang yang bersepadu. Sistem yang ditambah baik ini akan merangkumi
menyeluruh termasuk jaminan kerajaan, liabiliti luar jangka dan perancangan projek, proses perolehan serta pelaksanaan,
liabiliti masa hadapan serta komitmen lain. Pada masa yang pemantauan dan pentadbiran kontrak untuk memastikan kitaran
sama, Kerajaan menetapkan matlamat untuk menyatukan akaun projek diliputi secara menyeluruh.
kewangan Kerajaan dengan penyata kewangan Menteri Kewangan
Diperbadankan melalui perakaunan akruan. Penyatuan akaun ini Kerajaan komited untuk mendukung prinsip persaingan terbuka
akan meningkatkan akauntabiliti dan ketelusan dalam pengurusan bagi mengelakkan monopoli dalam kontrak dan memaksimumkan
dana dan sumber sektor awam. Selain itu, peruntukan kewangan nilai untuk wang dalam PK. Usaha ini akan direalisasikan melalui
dalam Akta Tatacara Kewangan 1957 dan perundangan lain yang penguatkuasaan pelaksanaan tender terbuka sebagai mekanisme
berkaitan akan dikaji semula dan dipinda sewajarnya. utama. Oleh itu, pelaksanaan tender terhad telah dimansuhkan
dan diganti dengan tender terbuka secara prakelayakan. Di samping
Strategi C2: itu, syarat yang ketat akan dikenakan dalam pemberian kontrak
dan tindakan yang sewajarnya akan diambil mengikut terma dan
Menambah Baik Pengurusan Perolehan syarat di dalam kontrak untuk membendung aktiviti manipulasi
Perolehan Kerajaan (PK) merupakan satu instrumen penting yang untuk mengaut keuntungan. Tindakan ini termasuk penamatan
menyumbang sebanyak 15% hingga 20% kepada KDNK, diguna kontrak yang disebabkan oleh penyerahan projek kepada pihak
untuk memastikan nilai terbaik untuk wang melalui perolehan kerja, lain melalui subkontrak atau pemindahan ekuiti syarikat tanpa
bekalan dan perkhidmatan. PK juga bertujuan untuk merangsang terlebih dahulu mendapat kelulusan bertulis daripada Kerajaan.
pertumbuhan dan mencapai objektif pembangunan sosioekonomi. Sementara itu, pengecualian terhadap rundingan terus akan dikaji
Walau bagaimanapun, masih terdapat isu dalam PK, iaitu kurang semula selaras dengan piawaian dan amalan terbaik antarabangsa,
ketelusan dalam proses perolehan dan kelemahan pengurusan antara lain, termasuk perjanjian berkaitan PK di bawah Pertubuhan
kontrak disebabkan oleh ketidakpatuhan kepada tatacara yang Perdagangan Dunia.
berkuat kuasa. Sehubungan itu, pengukuhan rangka kerja
perolehan dan perkongsian awam swasta (PPP) adalah penting bagi Modal insan yang kompeten adalah penting dalam rantaian nilai
mempertingkat pengurusan perolehan untuk memaksimumkan nilai perolehan bagi memastikan tadbir urus yang baik dan cekap.
pelaburan awam. Sehubungan itu, pegawai yang menguruskan PK akan mengikuti
latihan di bawah program Chartered Institute of Procurement and
I
10-14
Supply untuk meningkatkan keupayaan dan kompetensi pegawai yang ditetapkan, pelaksanaan bajet berasaskan outcome (OBB)
tersebut. Usaha ini akan memastikan pakar perolehan yang akan diperkukuh sebagai satu kaedah bersepadu bagi pengukuran
mempunyai kelayakan bertaraf antarabangsa menguruskan PK di prestasi. Kaedah ini adalah untuk memastikan pengurusan
pelbagai kementerian dan agensi. perbelanjaan awam yang lebih cekap dan berkesan. OBB akan
menyediakan platform bagi menyelaras outcome nasional dengan
Di samping itu, usaha berterusan akan dilaksana untuk program dan peruntukan bajet kementerian serta meningkatkan
mempertingkat kemahiran dan kebolehan kontraktor melalui akauntabiliti pada semua peringkat. Di samping itu, prestasi
latihan kemahiran kompetensi dan akreditasi. Program penarafan program dan aktiviti akan diukur berdasarkan petunjuk prestasi
untuk menilai kompetensi dan kapasiti kontraktor yang melaksana utama yang disesuaikan dengan peranan dan fungsi kementerian.
projek Kerajaan akan terus diperkukuh. Oleh itu, projek kerajaan Sehubungan itu, langkah akan diambil bagi memastikan pelaporan
akan ditawar berdasarkan penarafan dan akreditasi kontraktor. prestasi yang sebenar dan tepat pada masanya, membangunkan
keupayaan teknikal serta menggalakkan budaya yang mengguna
Memperkukuh rangka kerja perkongsian awam swasta pakai maklumat prestasi.
Kerajaan akan mengkaji semula rangka kerja PPP sedia ada bagi
pelaksanaan projek secara PPP. Di samping itu, jumlah komitmen Menambah baik mekanisme pemantauan dan
projek PPP akan ditentukan bagi mengawal tahap tanggungan dan penyelarasan
komitmen tahunan Kerajaan. Penetapan had komitmen tahunan Sistem MyResult, iaitu alat untuk pemantauan, penilaian dan
akan membantu Kerajaan untuk meminimumkan risiko fiskal. pelaporan yang sistematik dan menyeluruh, akan ditambah
Sementara itu, audit forensik akan dipergiat untuk projek PPP baik bagi menghasilkan laporan yang lengkap pada peringkat
terpilih bagi menambah baik rangka kerja sedia ada. kementerian dan nasional. Sementara itu, Sistem Pemantauan
Projek II akan ditambah baik bagi memantau secara menyeluruh
Strategi C3: kitaran pengurusan projek. Sehubungan itu, Arahan No.1, 2010:
Majlis Tindakan Negara akan dikaji semula untuk memperkukuh
Memperkukuh Rangka Kerja Pengurusan mekanisme penyelarasan dan pelaksanaan projek pada peringkat
Prestasi, Pemantauan dan Penilaian Persekutuan, negeri dan daerah untuk pelaksanaan yang lebih
Rangka kerja pengurusan prestasi, pemantauan dan penilaian cekap dan berkesan. Di samping itu, modul pelan pengurusan risiko
adalah penting dalam menentukan keutamaan perbelanjaan bagi akan diambil kira dalam semua projek kerajaan.
memastikan kejayaan pelaksanaan program dan projek. Komponen
pemantauan dan penilaian dalam kitaran pengurusan projek Memperkukuh pengurusan projek
adalah tidak mencukupi untuk memberi gambaran prestasi sebenar Dalam tempoh akhir Rancangan, kementerian dan agensi perlu
dalam proses membuat keputusan yang lebih baik. Dalam tempoh menyusun projek pembangunan mengikut keutamaan dengan
akhir Rancangan, tiga inisiatif akan dilaksana, iaitu mempertingkat mematuhi pendekatan OBB. Penggunaan pelan standard yang
pengurusan prestasi, menambah baik mekanisme pemantauan diluluskan (PAP) dan sistem binaan berindustri (IBS) akan diberi
dan penyelarasan serta memperkukuh pengurusan projek bagi penekanan dalam projek kerajaan untuk mempercepat pelaksanaan
memanfaatkan pendekatan berasaskan outcome. projek serta memastikan nilai terbaik untuk wang. Seterusnya,
penggunaan PAP akan diperluas menerusi pengenalan kategori
Mempertingkat pengurusan prestasi baharu dan pilihan reka bentuk tambahan yang bersesuaian dengan
Bagi menangani cabaran fiskal dalam tempoh jangka pendek, kehendak dan keperluan kementerian dan agensi. Sementara itu,
Kerajaan akan memperkenalkan zero-based budgeting sebagai katalog IBS akan disesuaikan dengan koleksi reka bentuk pemodelan
kaedah untuk mengawal perbelanjaan dengan rapi. Pada masa maklumat bangunan bagi meningkatkan ketepatan perancangan
yang sama, bagi memastikan perbelanjaan mencapai outcome dan kerjasama semua pihak dalam rantaian nilai proses pembinaan.
Di samping itu, penggunaan pembanding sektor awam sebagai

kaedah untuk membandingkan kos akan diperluas kepada semua Mereformasi institusi sektor
kementerian dan agensi, menjadi sebahagian daripada proses awam untuk mewajarkan
saiz perkhidmatan awam dan STRATEGI
penilaian dan pemilihan projek. D1
mempertingkat pengurusan
bakat
Penilaian formatif akan dilaksana untuk memastikan intervensi
yang tepat pada masanya boleh diambil di sepanjang kitaran projek
untuk kejayaan pelaksanaan projek dan pencapaian outcome. Memperkemas semula
perkhidmatan awam
Sehubungan itu, projek yang sedang dilaksana akan dipantau
STRATEGI yang disediakan
melalui usaha secara bersama dan terselaras oleh kementerian dan
D2 untuk meningkatkan
agensi. Jawatankuasa Tindakan Pembangunan Kementerian akan kebolehcapaian, kecekapan
dimanfaatkan untuk memantau dan menilai kemajuan fizikal dan dan kepuasan pelanggan
outcome serta keberhasilan program dan projek.
Memperkasa pihak
Bidang Keutamaan D: berkuasa tempatan untuk

meningkatkan kepantasan STRATEGI
D3
Memperkukuh Penyampaian dan keberkesanan
penyampaian perkhidmatan
Perkhidmatan Awam pada peringkat tempatan
Kerajaan baharu akan melaksana reformasi menyeluruh terhadap
semua dasar dan amalan pentadbiran untuk memastikan
penyampaian perkhidmatan yang lebih baik dan pantas kepada Strategi D1:
rakyat dan komuniti perniagaan. Di samping itu, perkhidmatan Mereformasi Institusi Sektor Awam
awam perlu menyediakan perkhidmatan yang pantas dan lancar,
tersedia di mana sahaja dan setiap masa (sama ada melalui saluran Perkhidmatan awam akan mengoptimum struktur, saiz dan model
fizikal, mudah alih atau dalam talian) dan mengoptimumkan operasi sedia ada untuk meningkatkan fleksibiliti dan prestasi
pengalaman pengguna pada harga yang munasabah. Perkhidmatan institusi. Di samping itu, usaha secara intensif akan dilaksana untuk
awam juga perlu lebih fleksibel, inovatif dan responsif untuk mempertingkat pengurusan bakat dalam perkhidmatan awam.
menghadapi cabaran masa hadapan. Dalam hal ini, rasionalisasi Oleh itu, dalam tempoh akhir Rancangan, inisiatif bagi mereformasi
struktur sedia ada akan diteruskan secara agresif untuk institusi sektor awam akan dipergiat untuk mewajarkan saiz
kedinamikan dan pengoptimuman sumber. Pengurusan bakat perkhidmatan awam dan mempertingkat pengurusan bakat. Inisiatif
pula akan dipertingkat bagi menyediakan kumpulan bakat yang ini termasuk merasionalisasi institusi sektor awam, memperkukuh
diperlukan. Sementara itu, inisiatif sedia ada akan dipergiat untuk pengurusan bakat, melaksana penyesuaian penilaian prestasi,
memperkemas semula dan menjadikan penyampaian perkhidmatan menggalakkan pembangunan kerjaya serta menambah baik
awam lebih berinovasi dengan memberi penekanan kepada keseimbangan antara kerja dan kehidupan bagi penjawat awam.
pemerkasaan PBT. Sehubungan itu, beberapa strategi telah dikenal
pasti untuk menambah baik penyampaian perkhidmatan awam Merasionalisasi institusi sektor awam
seperti berikut: Rasionalisasi institusi sektor awam akan diteruskan dalam tempoh
akhir Rancangan dengan menubuhkan satu pasukan petugas khas
untuk melaksana audit dan kajian menyeluruh merentas institusi
I
10-16
dan agensi sektor awam. Pasukan ini akan diketuai oleh Ketua dan pendekatan asas bagi membangunkan modal insan dalam
Setiausaha Negara untuk menilai peranan dan fungsi pelbagai entiti perkhidmatan awam untuk mewujudkan tenaga kerja masa
termasuk badan berkanun dan SOE. Reformasi institusi sektor hadapan yang dinamik, dengan kemahiran berfikir aras tinggi dan
awam juga merangkumi rasionalisasi pejabat perwakilan Malaysia mempunyai kompetensi digital. Di samping itu, HRDP juga akan
di luar negara. Usaha rasionalisasi ini akan melibatkan kajian mewujudkan peluang kepada penjawat awam untuk merancang
semula struktur, perjawatan dan fungsi sedia ada pelbagai pejabat keperluan pembangunan latihan individu bagi pembangunan
perwakilan Malaysia di seluruh dunia. Tujuan utama rasionalisasi kerjaya masa hadapan.
ini adalah untuk mewajarkan saiz dan meningkatkan kecekapan
perkhidmatan awam menerusi penggunaan sumber secara Pengurusan program pembangunan bakat secara berpusat akan
optimum. dikurangkan dan diganti dengan pendekatan bottom-up. Dalam hal
ini, kementerian dan agensi akan diperkasa untuk merancang dan
Syarat kemasukan ke perkhidmatan awam akan disemak semula menentukan penempatan bakat serta menyesuaikan pengurusan
supaya selaras dengan reformasi perkhidmatan awam untuk bakat berdasarkan keperluan dan keutamaan. Oleh itu, garis
menarik minat calon yang sesuai dan terbaik. Syarat kemasukan panduan khusus akan disediakan bagi memastikan program
akan diteliti dan diperkukuh untuk memastikan calon yang dilantik pembangunan bakat adalah seiring dengan keutamaan negara.
memiliki integriti dan kompetensi yang tinggi. Langkah ini akan
menyokong keupayaan perkhidmatan awam dalam menjayakan Institut Tadbiran Awam Negara (INTAN) akan mengkaji semula
keutamaan Kerajaan baharu. kurikulum sedia ada bagi menggabung dan menawarkan kursus
yang akan memberi tumpuan kepada pembangunan kemahiran
Dalam melaksana reformasi perkhidmatan awam, Kerajaan kepimpinan serta fungsi utama kementerian dan agensi. Di samping
akan memperkenalkan undang-undang untuk mengawal selia itu, INTAN akan bekerjasama dengan institusi latihan awam (ILA)
perkhidmatan awam. Undang-undang tersebut bertujuan untuk yang lain bagi membangunkan pelan pembangunan latihan yang
membolehkan penjawat awam berkhidmat dengan telus dan penuh mampan dan menyeluruh untuk pelbagai skim perkhidmatan.
tanggungjawab kepada Kerajaan, Parlimen dan rakyat. Undang- Pada masa yang sama, INTAN juga akan mengukuhkan jalinan
undang ini juga akan memperkasa penjawat awam untuk melaksana kerjasama dengan institusi latihan tempatan dan antarabangsa bagi
tugas dan tanggungjawab tanpa rasa takut atau cenderung kepada mempertingkat pembangunan modal insan dalam perkhidmatan
mana-mana pihak. awam.
Memperkukuh pengurusan bakat dalam perkhidmatan Sebagai sebahagian daripada inisiatif Kerajaan untuk
awam membangunkan model pengoperasian kerajaan digital, rangka kerja
Dasar latihan sektor awam akan dikaji semula dan satu dasar Digital Government Competency and Capability Readiness (DGCCR)
pembangunan sumber manusia (HRDP) yang strategik dan akan diterap ke dalam perkhidmatan awam. Rangka kerja DGCCR
menyeluruh akan dibangunkan. Dasar baharu ini akan memperkasa akan diguna sebagai pendekatan berstruktur dan menyeluruh bagi
kementerian dan agensi untuk merancang dan melaksana menyediakan pengurusan bakat yang lengkap. Sehubungan itu,
latihan modal insan berdasarkan keperluan. Dalam hal ini, Kluster Inovasi Teknologi Pengurusan (i-IMATEC) sedia ada di INTAN
pembangunan kapasiti akan memberikan tumpuan, antara akan ditransformasi sebagai Kluster Pembelajaran Digital (DLC)
lain, untuk mempelbagai kemahiran serta latihan dalam bidang bagi melaksana inisiatif DGCCR. DLC akan melaksana pembelajaran
dan pengkhususan baharu. HRDP akan menggariskan prinsip berkaitan digital yang standard bagi membangunkan keupayaan
digital dalam perkhidmatan awam.
Pada masa ini terdapat 178 ILA yang dikendalikan oleh pelbagai samping itu, langkah akan diambil untuk mempergiat peningkatan
kementerian dan agensi. Peranan ILA akan diperkemaskan kemahiran dan latihan kemahiran semula bagi kumpulan pelaksana
dengan memberi tumpuan kepada bidang khusus dan fungsi yang dalam perkhidmatan awam untuk menjadikan mereka sebagai
berkaitan. Dalam hal ini, Majlis Latihan Sektor Awam (MLSA) akan tenaga kerja yang mempunyai pelbagai kemahiran. Langkah
diperkasa untuk memperkemas ILA dan memainkan peranan ini akan meningkatkan peluang pembangunan kerjaya dengan
penting dalam membangunkan dasar latihan awam di samping membolehkan kumpulan pelaksana menjawat jawatan sehingga ke
menilai keperluan mewujudkan ILA yang baharu pada masa peringkat pengurusan dan profesional atau melaksanakan pelbagai
hadapan. tugas.
Pelantikan secara kontrak untuk memperoleh bakat terbaik telah Menambah baik keseimbangan antara kerja dan kehidupan
dilaksana sama ada melalui contract for service atau contract of Langkah untuk menggabung dan mengukuhkan inisiatif ke arah
service. Dalam tempoh akhir Rancangan, penekanan akan diberi menambah baik keseimbangan antara kerja dan kehidupan
kepada pelantikan bakat khusus bagi jawatan kritikal seperti penjawat awam akan dipergiat. Aturan kerja sedia ada akan
pemeriksa pengendali penerbangan, pemeriksa keselamatan ditambah baik untuk mewujudkan keseimbangan kerja dan
terbang yang berterusan dan pegawai pakar perubatan dengan kehidupan yang lebih baik dengan memberikan lebih fleksibiliti,
struktur gaji yang menarik mengikut harga pasaran. Sehubungan seterusnya meningkatkan produktiviti dalam perkhidmatan awam.
itu, dasar pengambilan sedia ada akan dikaji semula bagi menarik Beberapa langkah yang sedang dipertimbang adalah bekerja dari
minat dan mengekalkan bakat yang mempunyai kepakaran khusus. rumah, masa bekerja anjal dan waktu kerja padat untuk jenis
pekerjaan tertentu. Sementara itu, skim bekerja secara sambilan
Melaksanakan penyesuaian penilaian prestasi akan diperkenalkan untuk mengekalkan kepakaran, mengurangkan
Usaha akan diambil bagi memperkenalkan model baharu ketirisan dan meminimumkan pengambilan baharu.
pengurusan prestasi perkhidmatan awam. Sehubungan itu,
kementerian dan agensi akan dapat melaksanakan penilaian Strategi D2:
prestasi yang bersesuaian berdasarkan peranan dan fungsi masing-
masing. Penilaian prestasi yang bersesuaian ini akan melengkapkan
Memperkemas Semula Perkhidmatan
sistem penilaian sedia ada, yang akan ditambah baik lagi bagi yang Disediakan
membolehkan pemberian ganjaran yang lebih baik kepada penjawat Objektif Kerajaan dalam menambah baik penyampaian
awam berprestasi tinggi melalui insentif berasaskan prestasi yang perkhidmatan awam adalah untuk meningkatkan kecekapan,
dilaksana secara tidak berpusat. mengurangkan kos dan meningkatkan kepuasan pelanggan.
Perkhidmatan awam akan utuh semula melalui pendekatan kreatif
Menggalakkan pembangunan kerjaya dan inovatif untuk meningkatkan kualiti sistem penyampaian.
Kemajuan kerjaya dan kenaikan pangkat pada masa hadapan Tumpuan akan diberi untuk mewujudkan kerajaan yang berpaksikan
dalam perkhidmatan awam akan lebih telus berdasarkan merit rakyat dalam menyediakan perkhidmatan yang lancar melalui
dan prestasi. Di samping itu, laluan kerjaya penjawat awam akan pendekatan keseluruhan kerajaan dengan konsultasi awam dan libat
dirangka untuk menyediakan prospek masa hadapan bagi menarik urus yang berterusan. Dalam tempoh akhir Rancangan, usaha akan
minat dan mengekalkan bakat dalam perkhidmatan awam. Oleh diambil untuk memperkemas semula perkhidmatan yang disediakan
itu, kompetensi dan prestasi yang diperlukan untuk maju ke bagi meningkatkan kebolehcapaian, kecekapan dan kepuasan
peringkat seterusnya akan dikenal pasti dengan sewajarnya. Di pelanggan.
I
10-18
Mengurangkan birokrasi dan mengintegrasi peningkatan Menyedia dan menggunakan pelbagai saluran penyampaian
produktiviti perkhidmatan dengan tumpuan kepada platform mudah alih
Prosedur dan proses kerja akan dikaji semula untuk menghapuskan
pertindihan dan kerenah birokrasi yang tidak selaras dengan Memperkukuh perlindungan keselamatan siber
keperluan dan kemajuan teknologi semasa. Sehubungan itu, proses
kerja agensi barisan hadapan termasuk PBT akan ditambah baik Menawarkan lebih banyak perkhidmatan menerusi kaedah
untuk mempercepat penyampaian perkhidmatan. Di samping single sign-on
itu, pengintegrasian perkhidmatan di barisan hadapan dengan
proses back-end antara agensi akan dipergiat untuk meningkatkan Melaksana peralihan daripada pendekatan penyampaian
kecekapan penyampaian perkhidmatan. Initiatif ini akan menyokong
berasaskan agensi kepada berasaskan perkhidmatan dan
amalan pengawalseliaan yang baik untuk memudah cara urusan
maklumat
menjalankan perniagaan dan membantu melengkapkan inisiatif
produktiviti pada peringkat sektor menerusi sembilan nexus
produktiviti. Meningkatkan dan memperkemas pelaksanaan perkhidmatan
e-pembayaran
Dalam tempoh akhir Rancangan, usaha akan diteruskan bagi
meningkatkan kecekapan dan produktiviti dalam perkhidmatan Mewujudkan Identiti Digital Malaysia
awam. Sehubungan itu, usaha mengadaptasi model kecemerlangan
perniagaan yang dibangunkan oleh Perbadanan Produktiviti Memperluaskan perkhidmatan Government Secured Private
Malaysia akan diteroka sebagai instrumen analisis prestasi untuk Cloud
mengenal pasti peluang penambahbaikan oleh kementerian
dan agensi. Kaedah yang bersesuaian juga akan dipertimbang Meningkatkan pelaksanaan enterprise architecture
bagi mengukur produktiviti dalam merangka KPI untuk ketua
setiausaha kementerian, ketua jabatan dan agensi. Di samping
Perkongsian data merentas agensi terus menjadi pemacu utama
itu, kementerian dan agensi juga perlu menyemak semula aliran
bagi membolehkan proses membuat keputusan berasaskan
kerja dan proses dalaman untuk memudah dan menambah baik
kualiti, mengurangkan kos dan mempertingkat keberkesanan maklumat dan menyediakan penyampaian perkhidmatan yang
perkhidmatan. lancar. Sehubungan itu, analitis data raya (BDA) akan terus
dimanfaat untuk menambah baik perancangan dasar dan strategi
Memperluas agenda pendigitalan serta pelaksanaan program intervensi. Sementara itu, Pelan
Dalam tempoh akhir Rancangan, agenda pendigitalan akan Pembangunan BDA Sektor Awam yang merangkumi mekanisme
dilaksana secara agresif bagi memastikan penerimagunaan digital tadbir urus, pelan komunikasi dan pembangunan keupayaan
yang lebih meluas dalam perkhidmatan awam. Dalam hal ini, akan disemak untuk dijadikan panduan bagi meneruskan
tadbir urus digital dalam sektor awam akan dipertingkatkan pada pelaksanaan BDA dalam perkhidmatan awam. Di samping itu, untuk
peringkat kebangsaan dan kementerian untuk menyokong agenda mengukuhkan keupayaan saling kendali perkhidmatan kerajaan dan
pendigitalan negara. Di samping itu, Gerbang Perkhidmatan Dalam perkongsian data, undang-undang sedia ada mengenai perkongsian
Talian Kerajaan akan diperluas untuk menawarkan akses kepada maklumat, termasuk data peribadi, akan dikaji semula. Kajian
pelbagai perkhidmatan kerajaan dalam talian melalui portal semula ini adalah untuk melengkapkan usaha pendigitalan untuk
tunggal. Pada masa yang sama, pelbagai kaedah digital akan diguna memudahkan interaksi dan kebolehcapaian dalam kalangan agensi
pakai dalam pelaksanaan agenda pendigitalan Kerajaan. Antara
tanpa menjejaskan keselamatan dan kerahsiaan maklumat.
langkah yang akan diambil untuk meningkatkan usaha pendigitalan
kerajaan dan menggalakkan penggunaan perkhidmatan dalam
talian adalah seperti berikut:
Menerapkan inovasi ke arah perkhidmatan yang lebih Sehubungan itu, infrastruktur8 dan kemudahan kerajaan sedia
berkualiti ada akan dinaik taraf atau diperluas bagi membolehkan penjawat
Penerapan budaya pemikiran inovatif dan kreatif dalam awam memberikan perkhidmatan yang lebih baik kepada pihak
perkhidmatan awam akan terus dipergiat menerusi inisiatif seperti berkepentingan yang disasarkan. Sementara itu, garis panduan
Civil Service IdeaConnect. Civil Service IdeaConnect online web perkongsian sumber dalam kalangan agensi kerajaan akan
dan mobile platform akan diguna sepenuhnya bagi mempercepat disediakan. Perkongsian sumber ini termasuk ruang pejabat,
penglibatan dan menggalakkan penjawat awam untuk berfikir kemudahan dan agihan aset merangkumi, antara lain, seperti
di luar kotak. Penggunaan platform ini akan menggalakkan kelengkapan pejabat dan kenderaan untuk memastikan penggunaan
perkongsian idea inovatif dan kreatif berimpak tinggi yang dapat sumber yang optimum. Selain itu, satu sistem seragam untuk fungsi
membantu meningkatkan penyampaian perkhidmatan awam. generik juga akan dibangunkan dengan menggunakan kepakaran
dalaman dan mengoptimumkan Pusat Data Sektor Awam. Di
Mengurangkan peranan kerajaan dalam perkhidmatan samping itu, garis panduan yang standard bagi ruang pejabat akan
bukan teras dipinda untuk mengoptimumkan penggunaan ruang.
Sebagai usaha meningkatkan fungsi sebagai pemudah cara, peranan
kerajaan dalam perkhidmatan bukan teras akan dikurangkan melalui Strategi D3:
penswastaan dan penyumberan luar. Sehubungan itu, mekanisme Memperkasa Pihak Berkuasa Tempatan
penyampaian perkhidmatan alternatif (ASD) akan dilaksana secara
PBT sebagai kerajaan pada peringkat ketiga dan paling dekat dengan
berfasa dimulai dengan projek rintis penjagaan warga emas di
rakyat perlu terus meningkatkan penyampaian perkhidmatan
Rumah Seri Kenangan Seri Iskandar, Perak. Sementara itu, ASD bagi
seiring dengan kemajuan sosioekonomi dan teknologi. Walau
pemulihan penagihan dadah akan dijayakan dengan memperkasa
bagaimanapun, PBT menghadapi kesukaran dalam menyampaikan
penglibatan masyarakat untuk turut serta dalam inisiatif pemulihan
perkhidmatan yang berkualiti dan tepat pada masanya yang
ini. Kerajaan akan terus meneroka perkhidmatan lain yang
memenuhi harapan rakyat berikutan kekangan kewangan dan
boleh dilaksana melalui mekanisme ASD. Dalam hal ini, kajian
keupayaan. Dalam tempoh akhir Rancangan, usaha akan diambil
kemungkinan akan dijalankan untuk mengenal pasti perkhidmatan
untuk memperkasa PBT bagi meningkatkan kepantasan dan
yang boleh dilaksana menerusi penswastaan atau penyumberan
keberkesanan penyampaian perkhidmatan untuk mencapai
luar. Pada masa yang sama, kawalan ke atas perkhidmatan bukan
outcome pembangunan yang berkesan.
teras yang terpilih akan dikurangkan secara berperingkat untuk
membolehkan pengawalseliaan kendiri atau bersama. Langkah
Meningkatkan akauntabiliti pihak berkuasa tempatan
ini akan dapat meningkatkan kualiti perkhidmatan, memberikan
lebih fleksibiliti dan mengurangkan kos pelaksanaan, menghasilkan PBT akan terus mempergiat libat urus bersama komuniti setempat
struktur Kerajaan yang lebih kejat selain mewujudkan peluang dan pertubuhan bukan kerajaan untuk menyediakan semak dan
perniagaan bagi sektor swasta. imbang dalam pentadbiran dan membolehkan penyertaan komuniti
yang lebih baik dalam proses membuat keputusan. Usaha ini akan
Menambah baik dan berkongsi sumber kerajaan dilaksana melalui pelbagai mekanisme seperti sesi town hall,
perbicaraan awam dan media sosial. Sementara itu, PBT akan
Kerajaan akan terus menyediakan infrastruktur dan kemudahan
meningkatkan penguatkuasaan untuk memastikan projek awam dan
yang diperlukan untuk menyokong aktiviti operasi dan menawarkan
swasta mematuhi Penilaian Impak Alam Sekitar dan Penilaian Impak
persekitaran kerja yang kondusif untuk penjawat awam.
8
Bangunan kerajaan yang menempatkan jabatan dan kakitangan yang berkaitan untuk tujuan pentadbiran, tidak termasuk hospital, sekolah, universiti dan infrastruktur kebajikan
sosial yang lain.
I
10-20
Sosial. Hasilnya, PBT akan menjadi lebih telus melalui pelaksanaan Sistem Penarafan Bintang Pihak Berkuasa Tempatan (SPB-PBT)
langkah tersebut, seterusnya memperkukuh keyakinan rakyat. akan terus dimanfaatkan sebagai kaedah penilaian untuk menilai
kecekapan perkhidmatan PBT. Penilaian ini akan membolehkan PBT
Inisiatif untuk memastikan PBT menerima pakai dan mematuhi mencontohi dan mengguna pakai amalan dan inovasi yang baik
semua garis panduan dan prosedur operasi standard yang daripada PBT lain untuk memperkukuh penyampaian perkhidmatan.
diluluskan oleh Majlis Negara bagi Kerajaan Tempatan akan Sehubungan itu, indikator bagi SPB-PBT akan terus diperkukuh
dilaksana. Inisiatif ini adalah untuk memastikan pemakaian garis untuk menilai keberkesanan perkhidmatan semua PBT.
panduan dan prosedur yang seragam dalam kalangan PBT di
seluruh negara. Sementara itu, penarafan PBT akan terus dilaksana Usaha untuk menambah baik perkongsian data akan dipertingkat
berdasarkan kebolehan dan keupayaan dalam penyampaian untuk memastikan data dapat diakses oleh rakyat. Data ini
perkhidmatan. Penarafan ini akan menjadi antara faktor dalam termasuk maklumat mengenai kemudahan awam, perumahan
penentuan peruntukan kewangan oleh Kerajaan Persekutuan bagi dan premis perniagaan serta data sosioekonomi di kawasan PBT.
memastikan kemampanan PBT. Sehubungan itu, langkah untuk memperkasa Jabatan Perangkaan
Malaysia sebagai agensi rujukan tunggal bagi menyediakan capaian
Memperkukuh penyampaian perkhidmatan oleh pihak data kepada agensi kerajaan dan rakyat akan dikaji dalam tempoh
berkuasa tempatan akhir Rancangan. Ketersediaan data akan membolehkan PBT
Usaha untuk menambah baik penyampaian perkhidmatan oleh meningkatkan kapasiti perancangan, pelaksanaan dan pemantauan.
PBT akan dipertingkat secara berterusan melalui penambahbaikan
sistem dan proses. Libat urus antara Kerajaan Persekutuan, negeri Memperkukuh kerjasama untuk merangsang pembangunan
dan PBT serta sektor swasta akan dipergiat untuk memastikan ekonomi tempatan
projek pembangunan negara dijajarkan dan sesuai dengan Kerajaan tempatan perlu melakukan perubahan dan memperkemas
kepentingan setempat. Libat urus awam oleh PBT adalah penting semula strategi untuk menjadi lebih relevan, berupaya dan berdaya
untuk memperoleh maklum balas komuniti dalam mewujudkan tahan dalam usaha untuk mengekalkan penduduk dan perniagaan
projek pembangunan baharu. Penguatkuasaan melalui kerjasama sedia ada. Langkah ini juga akan turut menarik penduduk dan
yang lebih erat bersama agensi berkaitan akan terus dilaksana perniagaan yang baharu. Kerjasama antara PBT dan komuniti
untuk memastikan pematuhan peraturan. perniagaan akan dipergiat untuk menggalakkan pelaburan dan
meningkatkan penyertaan sektor swasta dalam pembangunan
Standard perkhidmatan PBT perlu ditambah baik untuk memastikan ekonomi. PBT akan meningkatkan usaha untuk merancang,
kecekapan penyampaian perkhidmatan. Dalam tempoh akhir memudah cara dan mengawal selia aktiviti perniagaan. Sehubungan
Rancangan, usaha akan diambil untuk memastikan perkhidmatan itu, langkah akan diambil untuk terus menambah baik infrastruktur
PBT selaras dengan komitmen di bawah Agenda 2030 untuk dan utiliti serta perkhidmatan sokongan lain bagi mewujudkan
Pembangunan Mampan oleh Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu. persekitaran perniagaan yang kondusif. Sementara itu, ketelusan
Sementara itu, satu kajian akan dijalankan bagi mengenal pasti dan penguatkuasaan akan dipertingkat bagi memastikan komuniti
standard perkhidmatan antarabangsa lain dan amalan terbaik untuk dan perniagaan setempat mendapat manfaat sepenuhnya daripada
menyampaikan perkhidmatan yang berkesan kepada rakyat. pembangunan ekonomi. Pada masa yang sama, struktur tadbir urus
PBT akan diperkukuh untuk memastikan semak dan imbang serta
menghapuskan penyalahgunaan kuasa yang boleh mengurangkan
kos untuk menjalankan perniagaan.
Kesimpulan
Reformasi tadbir urus pada pelbagai peringkat melambangkan
satu jenama baharu Kerajaan Malaysia yang akan dibina atas dasar
keyakinan, integriti dan keupayaan tertinggi untuk memenuhi
keperluan dan harapan rakyat. Matlamat ini akan dicapai dengan
menegakkan prinsip ketelusan dan akauntabiliti dalam menyediakan
perkhidmatan awam yang lebih mudah diakses, cekap dan efektif.
Di samping itu, perkhidmatan awam yang didukung oleh integriti,
keterbukaan dan inovasi akan diperkukuh untuk mewujudkan
pentadbiran Kerajaan yang lebih mantap, dinamik dan responsif. Dalam
melangkah ke hadapan, Kerajaan yang telus dan bertanggungjawab
adalah penting untuk memastikan rakyat adalah penerima sebenar
manfaat dan menikmati kemakmuran Malaysia Baharu.
I
10-22
B A B
II
TONGGAK
Memperkukuh Pembangunan
Inklusif dan Kesejahteraan
Rakyat
II
11- 2
Pendahuluan
Dalam tempoh akhir Rancangan, 2018-2020, pendekatan pembangunan inklusif akan
terus dilaksana dengan penekanan kepada pertumbuhan dengan ekuiti. Pendekatan ini
akan terus dipergiat untuk meningkatkan kesejahteraan semua rakyat Malaysia tanpa
mengira jantina, kaum, status sosioekonomi dan lokasi geografi. Langkah bersepadu
akan diambil terutama dalam membantu isi rumah miskin1 dan berpendapatan rendah2
serta kumpulan lain yang disasarkan dalam masyarakat. Pendekatan pembangunan
inklusif adalah berteraskan kepada beberapa prinsip utama, iaitu ketelusan, berdasarkan
keperluan dan merit, mesra pasaran, mampan dan menyokong pertumbuhan.
Berdasarkan semangat inklusiviti, rakyat akan mempunyai peluang yang saksama untuk
menyertai dan mendapat manfaat daripada pertumbuhan ekonomi dan pembangunan
negara tanpa mengira latar belakang. Peningkatan pendapatan akan menjadi strategi
utama dalam mempertingkat tahap kemakmuran dan kesejahteraan rakyat serta
menangani ketidaksamarataan sosioekonomi. Bagi mengurangkan ketidaksamarataan
pendapatan yang masih wujud dalam masyarakat, langkah akan dipergiat untuk
meningkatkan pendapatan dan kesejahteraan isi rumah berpendapatan pertengahan
rendah3 daripada kumpulan isi rumah berpendapatan 40% terendah (B40).
1
Isi rumah miskin merujuk kepada isi rumah yang berpendapatan kurang daripada Pendapatan Garis Kemiskinan (PGK). Berdasarkan Penyiasatan Pendapatan Isi Rumah dan
Kemudahan Asas (PPIR & KA) 2016, PGK nasional ialah sebanyak RM980.
2
Isi rumah berpendapatan rendah merujuk kepada isi rumah yang berpendapatan antara PGK dan separuh daripada pendapatan penengah bulanan isi rumah nasional (RM980 –
RM2,614). Berdasarkan PPIR & KA 2016, pendapatan penengah bulanan isi rumah nasional ialah sebanyak RM5,228.
3
Isi rumah berpendapatan pertengahan rendah merujuk kepada isi rumah yang berpendapatan antara separuh daripada pendapatan penengah bulanan isi rumah nasional dan
pendapatan penengah bulanan isi rumah nasional (RM2,614 – RM5,228).
Bab 11: Memperkukuh Pembangunan Inklusif dan Kesejahteraan Rakyat 11-3
Di samping itu, kumpulan yang terpinggir akan terus disokong untuk hidup berdikari
dengan lebih bermaruah serta membolehkan peningkatan mobiliti sosial. Langkah ini
juga akan menggabungkan keperluan untuk menganjak minda dan mengubah nilai
rakyat daripada bergantung kepada bantuan Kerajaan supaya berdikari, inovatif dan rajin
berusaha. Sementara itu, usaha untuk meningkatkan kesejahteraan rakyat termasuk
meningkatkan kuasa beli, menyediakan perumahan mampu milik dan berkualiti,
memperkukuh sistem penyampaian penjagaan kesihatan, menjadikan negara lebih
selamat dan terjamin serta menggalakkan nilai murni dan gaya hidup aktif.
II
11- 4

Usaha untuk memperkukuh pembangunan inklusif dan Kesejahteraan rakyat pula akan dipertingkat untuk menambah baik
kesejahteraan rakyat akan dipergiat dalam tempoh akhir kualiti kehidupan sejajar dengan pertumbuhan ekonomi. Bidang
Rancangan. Langkah pembangunan inklusif bertujuan mewujudkan keutamaan dan strategi ke arah memperkukuh pembangunan
masyarakat yang lebih saksama khususnya dengan meningkatkan inklusif dan kesejahteraan rakyat adalah seperti yang ditunjukkan
pendapatan dan kuasa beli isi rumah B40 serta kumpulan dalam Paparan 11-1.
sasar bagi mengurangkan ketidaksamarataan sosioekonomi.
Paparan 11-1
Memperkukuh Pembangunan Inklusif dan Kesejahteraan Rakyat
Memperkukuh Komuniti Memperkasa kumpulan
Ekonomi Bumiputera minoriti
(BEC)
Strategi A4
Strategi A1
Meningkatkan
BIDANG Menangani
pendapatan dan KEUTAMAAN A keperluan
kumpulan sasar
kuasa beli isi Memperkukuh inklusiviti ke
rumah B40 khusus
arah masyarakat yang saksama
BIDANG
Strategi
B1
KEUTAMAAN B Strategi
B5
Meningkatkan Menggalakkan
Meningkatkan
kuasa beli
kesejahteraan nilai murni dan
rakyat rakyat gaya hidup
aktif
Strategi B2
Menyediakan Strategi B4
perumahan Strategi B3 Menjadikan
mampu Memperkukuh negara lebih
milik dan sistem penyampaian selamat dan
berkualiti penjagaan kesihatan terjamin

Menambah baik Meningkatkan taraf isi rumah Menangani keperluan
ketidakseimbangan B40 ke arah masyarakat kumpulan sasar
pendapatan secara kelas menengah khusus
keseluruhan
16 17 16 17 16 17 16 17 16 17 16 17
1 1 1 1 1 1
15 15 15 15 15 15
2 2 2 2 2 2
14 14
SDG
14
SD
14
SD 14 14
SDG 1,2&G 1,2&G SDG SDG

3 3 3 3 3 3
1,2&
13 13 13 13 13 13
1&1 4 4
10
4
10
4
11
4
5
4
0 10
12 12 12 12 12 12
5 5 5 5 5 5
8
11 11 11 11 11 11
6 6 6 6 6 6
10 10 10 10 10 10
9 7 9 7 9 7 9 7 9 7 9 7
8 8 8 8 8 8
RM RM
0.385 4,430 4,790 0.67% daripada 56.5% 75.2
10
Pekali Gini Pendapatan Pendapatan Insiden Skor purata Kadar penyertaan Skor purata
purata penengah Kemiskinan Indeks wanita dalam Indeks Belia
bulanan isi bulanan isi Pelbagai Kesejahteraan tenaga kerja Malaysia
rumah B40 rumah B40 Dimensi Keluarga
Memperkukuh Komuniti Ekonomi Bumiputera (BEC)

untuk meningkatkan pemilikan kekayaan
sekurang- sekurang- sekurang-

kurangnya kurangnya kurangnya
60% 75% 11%
Penyertaan Isi rumah Bumiputera Pertumbuhan

Bumiputera dalam memiliki seunit tahunan pemilikan
kategori pekerjaan kediaman ekuiti korporat
mahir Bumiputera
Sasaran Asal Sasaran Dipinda Sasaran Baharu

II
11- 6

Peningkatan keseluruhan dalam Indeks Kesejahteraan Rakyat Malaysia (MyWI1)
1.4%
Menyediakan perumahan mampu Memperkukuh sistem penyampaian penjagaan kesihatan

milik dan berkualiti
16 17 16 17 16 17 16 17
1 1 1 1
15 15 15 15
2 2 2 2
14 14 14 14
13
SDG 3
13
SDG 3
13
SDG 3
13
SDG 3
12
11
4
12 2&3 4
12 2&3 4
12 3&9 4
5 5 5 5
11 11 11 11
6 6 6 6
10 10 10 10
9 7 9 7 9 7 9 7
8 8 8 8
200,000 8
2.0 1:450 minit
2018-2020
Nisbah katil hospital
Rumah yang dibina untuk isi rumah miskin, bagi setiap 1,000 Nisbah doktor kepada Pengoptimuman masa
berpendapatan rendah dan sederhana2 penduduk penduduk respons kecemasan
Menjadikan negara lebih selamat dan terjamin Menggalakkan nilai murni dan gaya
hidup aktif
16 17 16 17 16 17 16 17 16 17
1 1 1 1 1
15 15 15 15 15
2 2 2 2 2
14 14 14 14 14
13
SDG 3
13
SDG 3
13
SDG 3
13
SDG 3
13
SDG 3
16 16 16 16 3
4 4 4 4 4
12 12 12 12 12
5 5 5 5 5
11 11 11 11 11
6 6 6 6 6
10 10 10 10 10
9 7 9 7 9 7 9 7 9 7
8
8 8 8 8 8
60.0% 342 6,800 50.0%

kes minit
Persepsi rasa selamat Kes jenayah indeks Pengoptimuman Bilangan sekolah Peratusan
bagi setiap 100,000 masa respons polis menubuhkan Kelab rakyat Malaysia
penduduk (paras) Rukun Negara membudayakan sukan

Nota: 1 MyWI bukan sebahagian daripada sasaran terpilih.
2
Berdasarkan Buku Harapan, sasaran untuk membina 1 juta rumah dalam 2 penggal (2018-2028).

Memperkukuh Inklusiviti ke arah Meningkatkan Pendapatan dan Kuasa
Masyarakat yang Saksama Beli Isi Rumah B40
Dalam tempoh akhir Rancangan, beberapa inisiatif akan dilaksana
Objektif utama pembangunan inklusif adalah menangani
bagi meningkatkan pendapatan dan kuasa beli isi rumah B40 dan
ketidaksamarataan sosioekonomi bagi menambah baik integrasi mengurangkan ketidaksamarataan sosioekonomi. Inisiatif tersebut
sosial dan menggalakkan perpaduan yang lebih erat. Bagi tujuan ini, bertujuan untuk meningkatkan kapasiti dan keupayaan isi rumah
Kerajaan komited untuk meningkatkan pendapatan dan kuasa beli ini supaya dapat meningkatkan peluang mendapatkan pekerjaan,
rakyat melalui langkah yang membolehkan lebih banyak penyertaan menggalakkan keusahawanan dan meningkatkan produktiviti. Di
dalam aktiviti ekonomi. Di samping itu, langkah akan diambil untuk samping itu, langkah untuk meningkatkan sistem perlindungan
menangani keperluan kanak-kanak, belia, wanita, warga emas, sosial akan dilaksana bagi memastikan kualiti hidup golongan ini
orang kurang upaya (OKU) dan keluarga. Dalam tempoh akhir tidak terjejas dalam menghadapi ketidaktentuan sosioekonomi.
Rancangan, empat strategi utama untuk memperkukuh inklusiviti Sementara itu, penerimagunaan Indeks Kemiskinan Pelbagai
akan dilaksana seperti berikut: Dimensi (MPI) akan membantu memperlengkap dan memperkukuh
sistem penyampaian dan pemantauan inisiatif ini.
Usaha untuk meningkatkan kesejahteraan isi rumah B40 akan

Meningkatkan pendapatan dan STRATEGI diperkukuh dengan mengambil kira keperluan khusus dalam
kuasa beli isi rumah B40 untuk A1
pelbagai dimensi bagi setiap subkumpulan pendapatan. Pendekatan
merapatkan ketidaksamarataan
ini perlu kerana setiap subkumpulan pendapatan mempunyai ciri
sosioekonomi
dan keperluan yang berbeza. Subkumpulan pendapatan isi rumah
B40 adalah seperti ditunjukkan dalam Paparan 11-2.
Meningkatkan pendapatan isi rumah miskin dan

Memperkukuh Komuniti
STRATEGI berpendapatan rendah
A2 Ekonomi Bumiputera (BEC)
untuk meningkatkan Dalam tempoh akhir Rancangan, bantuan akan terus diberikan
pemilikan kekayaan kepada kumpulan isi rumah miskin dan berpendapatan rendah
untuk meningkatkan pendapatan, kuasa beli dan kesejahteraan
hidup. Sehubungan itu, program peningkatan pendapatan serta
penyediaan keperluan asas yang meliputi aspek perumahan,
Memperkasa kumpulan minoriti
untuk mendapat manfaat STRATEGI pendidikan dan kesihatan akan terus dilaksana. Akses kepada
daripada aktiviti ekonomi A3 pendidikan dan latihan kemahiran akan diperkukuh sebagai inisiatif
utama dalam peningkatan mobiliti sosial. Di samping itu, bantuan
pendidikan seperti Kumpulan Wang Amanah Pelajar Miskin,
Rancangan Makanan Tambahan dan Biasiswa Kecil Persekutuan
akan diperluas bagi meringankan beban isi rumah miskin dan
Menangani keperluan berpendapatan rendah. Pada masa yang sama, skim pembiayaan
STRATEGI kumpulan sasar khusus mikro kredit dan program bimbingan usahawan juga akan
A4 untuk menggalakkan diteruskan bagi menggalakkan isi rumah miskin dan berpendapatan
masyarakat yang saksama rendah menceburi bidang perniagaan.
II
11- 8
Paparan 11-2
Kategori Pendapatan dan Subkumpulan Pendapatan Isi Rumah B40, 2016
Kategori Pendapatan
Pendapatan
bulanan
isi rumah
Pendapatan Subkumpulan Pendapatan Isi Rumah B40
tinggi Had
pendapatan T20 Keseluruhan B40
RM10,456
M40 • Pendapatan bulanan isi rumah kurang daripada RM4,360
RM9,619 • Pendapatan purata bulanan isi rumah ialah RM2,848
• Pendapatan penengah bulanan isi rumah ialah RM3,000
Pendapatan • 2.78 juta isi rumah
pertengahan
tinggi
M40 Pendapatan Pertengahan Pendapatan Rendah
Pendapatan Rendah
pertengahan Had • Pendapatan bulanan isi rumah • Pendapatan bulanan isi rumah
pendapatan ialah antara RM2,614 dan RM4,360 ialah antara RM980 dan RM2,614
RM5,228 B40
RM4,360 • 1.68 juta isi rumah (24.1% daripada • 1.08 juta isi rumah (15.5% daripada
Pendapatan keseluruhan isi rumah) keseluruhan isi rumah)
pertengahan
rendah Miskin
RM2,614 B40 • Pendapatan bulanan isi rumah ialah kurang daripada RM980
Pendapatan
• 24,700 isi rumah (0.4% daripada keseluruhan isi rumah)
rendah
RM980
Miskin
Nota: Berdasarkan Penyiasatan Pendapatan Isi Rumah & Kemudahan Asas (PPIR & KA) 2016, pendapatan penengah bulanan isi rumah nasional ialah sebanyak RM5,228.

Masyarakat kelas menengah merujuk kepada isi rumah berpendapatan pertengahan yang memperoleh pendapatan antara separuh dan dua kali pendapatan penengah
bulanan isi rumah nasional (RM2,614 – RM10,456).
Meningkatkan keupayaan mendapat pekerjaan Selain itu, pelajar daripada kalangan isi rumah B40 akan diberi
Dalam meningkatkan keupayaan isi rumah B40 mendapatkan lebih keutamaan untuk memasuki Maktab Rendah Sains MARA dan
pekerjaan terutama bagi pekerjaan berpendapatan tinggi, Sekolah Berasrama Penuh. Langkah ini merupakan penambahbaikan
keutamaan akan diberi untuk membina kapasiti dan keupayaan dengan mengambil kira latar belakang sosioekonomi berbanding
melalui pendidikan dan latihan kemahiran. Sehubungan itu, amalan semasa yang hanya berasaskan merit. Sementara itu,
akses kepada pendidikan berkualiti dalam kalangan pelajar kelayakan khas kemasukan, kuota kemasukan dan kemudahan
daripada isi rumah B40 akan dipertingkat pada semua peringkat kewangan akan terus diberi kepada pelajar daripada kalangan isi
iaitu pendidikan awal, rendah, menengah dan tertiari. Usaha rumah B40 yang memenuhi syarat minimum untuk melanjutkan
untuk meningkatkan akses kepada pendidikan awal termasuk pengajian ke peringkat lebih tinggi dan menjalani kursus
menyediakan lebih banyak pusat penjagaan dan pendidikan awal profesional. Di samping itu, isi rumah B40 akan digalak untuk
kanak-kanak (ECCE) dan pendidikan prasekolah pada kos yang menyertai Program Pendidikan dan Latihan Teknikal dan Vokasional
berpatutan. Usaha ini akan membantu kanak-kanak daripada (TVET) bagi meningkatkan tahap kemahiran.
kalangan isi rumah B40 bersedia untuk mengikuti pendidikan
formal.
Menggalakkan keusahawanan teknologi bagi meningkatkan produktiviti. Sementara itu, pekebun

Bagi menggalakkan keusahawanan, Kementerian Pembangunan kecil getah dan kelapa sawit akan digalak untuk menggabungkan
Usahawan (MED) telah ditubuhkan semula untuk menerajui aktiviti menerusi pengurusan berasaskan komuniti bagi menjamin
program pembangunan keusahawanan secara menyeluruh dan jualan secara pukal untuk menikmati faedah ekonomi bidangan.
bersepadu. Program ini meliputi latihan khusus untuk isi rumah B40
meneroka peluang perniagaan dalam talian, termasuk penggunaan Meningkatkan sistem perlindungan sosial
platform media sosial dan mekanisme mudah perbankan sebagai Satu rangka kerja bagi sistem perlindungan sosial bersepadu dan
kaedah mempromosikan e-usahawan. Di samping itu, penekanan komprehensif akan diwujudkan dalam meningkatkan perlindungan
akan diberikan terhadap latihan penyimpanan rekod kewangan dan dan kesejahteraan, khususnya isi rumah B40. Pelaksanaan program
dokumentasi urus niaga yang betul bagi membolehkan usahawan perlindungan sosial oleh pelbagai agensi akan diselaras melalui
dalam kalangan isi rumah B40 menyimpan rekod kewangan dengan majlis di peringkat pusat. Majlis tersebut akan mendapatkan
lebih baik. Penyimpanan rekod adalah penting untuk usahawan maklumat daripada pelbagai pangkalan data dan dibantu oleh
mendapatkan pinjaman daripada institusi kewangan. Semua input daripada industri dan akademia. Di samping itu, analitis data
program latihan keusahawanan akan menerapkan aspek perubahan raya akan diguna untuk menjana maklumat bernilai dan memberi
minda untuk membina sikap berdikari dan sifat keusahawanan. gambaran yang jelas bagi meningkatkan tahap lantai perlindungan
sosial6. Penentuan penerima yang layak mendapat bantuan akan
Lebih banyak ruang pemasaran akan disediakan menerusi pusat ditambah baik supaya lebih berasaskan keperluan termasuk faktor
sehenti dan tapak perniagaan sementara seperti pasar tani serta sosiodemografi dan geografi. Selain itu, beberapa mekanisme akan
fasiliti bergerak termasuk agro-caravan dan food truck. Pada masa dikenal pasti untuk memperluas perlindungan keselamatan sosial
yang sama, ekonomi perkongsian4 dan keusahawanan sosial5 akan kepada isi rumah yang bekerja dalam sektor tidak formal.
terus digalakkan, terutama di kawasan yang mempunyai peluang
pekerjaan terhad. Langkah penguatkuasaan juga akan dipertingkat Menambah baik pengukuran kemiskinan
untuk mengawal kegiatan perniagaan warga asing yang mengambil Model Pendapatan Garis Kemiskinan (PGK) semasa akan dikaji
peluang usahawan B40. semula untuk lebih menggambarkan corak penggunaan dan
keperluan serta demografi semasa isi rumah. Sementara itu, MPI
Meningkatkan produktiviti akan diguna sebagai pelengkap kepada PGK ke arah pengukuran
Penggunaan teknologi dan amalan terbaik akan terus digalak kemiskinan yang lebih inklusif selaras dengan amalan antarabangsa.
dalam kalangan isi rumah B40 untuk meningkatkan produktiviti dan Model MPI Malaysia bukan sahaja mengambil kira dimensi
menjana lebih pendapatan. Isi rumah terutama yang terlibat dalam pendidikan, kesihatan dan taraf hidup tetapi juga pendapatan.
aktiviti pertanian dan perikanan akan digalak untuk memanfaatkan Maklumat lanjut adalah seperti ditunjukkan dalam Kotak 11-1.
4
Ekonomi perkongsian merujuk kepada aktiviti penyewaan jangka pendek bagi lebihan barangan atau perkhidmatan yang tidak digunakan oleh pemilik untuk menjana pendapatan.
5
Keusahawanan sosial merujuk kepada entiti yang menjalankan misi sosial dengan menggunakan model perniagaan yang mampan. Entiti ini berhasrat untuk memberikan impak
yang mampan bagi meningkatkan kesejahteraan masyarakat dalam aspek ekonomi, sosial dan alam sekitar.
6
Pusat Penyelidikan Kesejahteraan Sosial, Universiti Malaya mendefinisi lantai perlindungan sosial sebagai beberapa set jaminan asas perlindungan sosial bertujuan untuk mencegah
atau membasmi kemiskinan, keadaan mudah terjejas dan peminggiran sosial menurut definisi peringkat nasional.
II
11- 10
Kotak 11-1
Indeks Kemiskinan Pelbagai Dimensi
Indeks Kemiskinan Pelbagai Dimensi (MPI) akan melengkapi populasi tertentu) dan ketersisihan (bilangan ketersisihan purata
Pendapatan Garis Kemiskinan (PGK) untuk mengukur dan yang dialami oleh isi rumah pada tempoh tertentu). Indeks ini
memantau kemiskinan dalam perspektif pelbagai dimensi. membolehkan analisis dilaksana berdasarkan insiden dan intensiti
Berbeza dengan PGK yang mengukur kemiskinan mutlak hanya yang sekali gus dapat mengenal pasti jurang pembangunan dengan
berdasarkan dimensi pendapatan, MPI pula mengukur kemiskinan lebih jelas. Analisis ini membolehkan pihak berkepentingan
dalam pelbagai dimensi. MPI mencerminkan insiden ketersisihan membangunkan intervensi yang lebih bersepadu bagi meningkatkan
pelbagai dimensi (jumlah isi rumah yang mengalami ketersisihan pendapatan dan kesejahteraan kumpulan sasar
dalam pelbagai aspek kehidupan pada tempoh tertentu dalam
Insiden dan Agihan Ketersisihan, 2014 dan 2016 (% isi rumah)

Insiden
Agihan Ketersisihan (%)
Ketersisihan (%)
Dimensi Indikator Garis Ketersisihan
Nasional Bandar Luar Bandar
2014 2016 2014 2016 2014 2016

Semua ahli isi rumah berumur antara 13 hingga
Jumlah tahun
60 tahun mempunyai kurang daripada 6 tahun 1.13 1.22 0.59 0.72 0.54 0.50
persekolahan
Pendidikan persekolahan
Kanak-kanak di umur persekolahan (berumur
Kehadiran ke sekolah 0.60 0.42 0.42 0.30 0.18 0.12
6-16) yang tidak bersekolah
Akses kepada Jarak ke kemudahan kesihatan melebihi 5
kemudahan penjagaan kilometer dan tiada kemudahan kesihatan 5.84 6.84 1.85 3.12 3.99 3.72
Kesihatan kesihatan bergerak disediakan
Selain daripada bekalan air paip terawat dalam
Akses kepada air bersih 4.90 4.07 0.95 0.73 3.95 3.34
rumah dan paip air/pili awam
Keadaan tempat
Usang atau mulai rosak 3.03 2.88 1.54 1.52 1.49 1.36
kediaman
Kesesakan bilik (bilangan
Melebihi 2 ahli isi rumah bagi setiap bilik tidur 14.01 12.03 9.13 7.92 4.88 4.11
bilik tidur)
Kemudahan tandas Selain tandas curah atau tandas tarik 0.50 0.34 0.17 0.15 0.33 0.19
Taraf Hidup Kemudahan kutipan

Tiada kemudahan kutipan sampah 16.15 14.95 5.07 4.78 11.08 10.17
sampah
Kesemua ahli isi rumah tidak menggunakan
Pengangkutan pengangkutan persendirian atau pengangkutan 0.34 0.46 0.19 0.26 0.15 0.20
awam
Peralatan komunikasi Tidak mempunyai telefon talian tetap atau
1.65 1.44 0.85 0.70 0.80 0.74
asas telefon bimbit secara konsisten
Pendapatan purata Pendapatan purata bulanan isi rumah kurang
Pendapatan 0.64 0.36 0.26 0.13 0.38 0.23
bulanan isi rumah daripada PGK
Keseluruhan 32.57 30.51 17.10 16.52 15.47 13.98

Insiden ketersisihan keseluruhan di peringkat nasional telah bertambah baik daripada 32.57% pada tahun 2014 kepada 30.51% pada
tahun 2016. Pada tahun 2014 dan 2016, agihan ketersisihan menunjukkan kejadian ketersisihan adalah lebih tinggi di kawasan bandar
berbanding kawasan luar bandar
Insiden ketersisihan dalam kebanyakan indikator telah bertambah baik dalam tempoh 2014-2016, kecuali bagi tiga indikator iaitu akses
kepada kemudahan kesihatan, jumlah tahun persekolahan dan pengangkutan. Ini menunjukkan langkah pembasmian kemiskinan telah
dilaksana secara berkesan berdasarkan keperluan isi rumah
Indikator yang mempunyai insiden ketersisihan tertinggi pada tahun 2016 ialah kemudahan kutipan sampah, diikuti oleh kesesakan
bilik (bilangan bilik tidur), akses kepada kemudahan penjagaan kesihatan dan akses kepada air bersih. Ini menunjukkan indikator ini
memerlukan intervensi susulan bagi membasmi kemiskinan pelbagai dimensi
Insiden Kemiskinan Pelbagai Dimensi, Intensiti Ketersisihan dan Indeks Kemiskinan Pelbagai Dimensi
(MPI), 2014 dan 2016
Insiden Kemiskinan Pelbagai Dimensi Purata Intensiti Ketersisihan Isi Rumah Indeks Kemiskinan Pelbagai
(H)% Miskin Pelbagai Dimensi (A)% Dimensi (M)1
Wilayah/Strata
2014 2016 2014 2016 2014 2016
Nasional 1.10 0.86 39.66 38.90 0.0044 0.0033
Strata
Bandar 0.19 0.13 39.02 38.64 0.0007 0.0005
Luar Bandar 4.14 3.50 39.75 38.94 0.0165 0.0136
Wilayah
Semenanjung Malaysia 0.25 0.19 37.72 36.89 0.0010 0.0007
Sabah & W.P. Labuan 6.34 4.95 42.55 41.70 0.0270 0.0206
Sarawak 4.82 3.76 37.41 36.77 0.0180 0.0138
Nota: 1 M = H% x A%, M ialah indeks yang mempunyai nilai antara 0 hingga 1, dengan nilai “1” bermaksud tersisih sepenuhnya, manakala “0” tiada ketersisihan.
Pada peringkat nasional, insiden kemiskinan pelbagai dimensi telah berkurangan daripada 1.10% pada tahun 2014 kepada 0.86% pada
tahun 2016. Purata intensiti ketersisihan juga berkurang daripada 39.66% kepada 38.9% dalam tempoh yang sama
Kebanyakan Isi rumah miskin pelbagai dimensi mengalami ketersisihan dalam indikator kemudahan kutipan sampah, kesesakan bilik
(bilangan bilik tidur) dan akses kepada kemudahan penjagaan kesihatan
II
11- 12
11-12
MPI telah berkurangan daripada 0.0044 pada tahun 2014 kepada 0.0033 pada tahun 2016. Pengurangan ini menunjukkan program
pembasmian kemiskinan telah dilaksana dengan berkesan dan mengambil kira aspek pelbagai dimensi
MPI mengesahkan bahawa bukan sahaja bilangan isi rumah miskin pelbagai dimensi telah berkurangan pada tahun 2016, kualiti hidup
golongan miskin juga telah bertambah baik seperti ditunjukkan oleh pengurangan dalam purata intensiti ketersisihan dalam pelbagai
dimensi
Perbezaan antara Insiden Kemiskinan Mutlak dan Insiden Kemiskinan Pelbagai Dimensi, 2014 dan
2016
Insiden Kemiskinan Mutlak1 % Insiden Kemiskinan Pelbagai Dimensi (H)2 %
Wilayah/Strata
2014 2016 2014 2016
Nasional 0.64 0.36 1.10 0.86
Strata
Bandar 0.34 0.17 0.19 0.13
Luar Bandar 1.65 1.04 4.14 3.50
Wilayah
Semenanjung Malaysia 0.32 0.11 0.25 0.19
Sabah & W.P. Labuan 3.91 2.82 6.34 4.95
Sarawak 0.95 0.61 4.82 3.76

Nota: 1 Insiden .kemiskinan mutlak diukur menggunakan PGK.
2
Isi rumah dianggap miskin pelbagai dimensi sekiranya isi rumah tersebut mengalami ketersisihan sekurang-kurangnya 30% daripada indikator berwajaran.
Insiden kemiskinan mutlak dan insiden kemiskinan pelbagai dimensi telah bertambah baik antara tahun 2014 dan 2016
Walau bagaimanapun, insiden kemiskinan pelbagai dimensi adalah lebih tinggi berbanding insiden kemiskinan mutlak kerana insiden
kemiskinan pelbagai dimensi turut mengambil kira dimensi bukan pendapatan. Namun, terdapat pengecualian di kawasan bandar
yang mana insiden kemiskinan mutlak adalah lebih tinggi daripada insiden kemiskinan pelbagai dimensi disebabkan oleh akses kepada
pendidikan, penjagaan kesihatan, air bersih dan kemudahan lain yang lebih baik
Strategi A2: dan SOE juga akan disemak semula, sementara prestasi institusi
ini akan dinilai berdasarkan fungsi yang dimandatkan dan petunjuk
Memperkukuh Komuniti Ekonomi prestasi utama berasaskan outcome. Selain itu, peranan dan fungsi
Bumiputera (BEC) agensi Bumiputera seperti Unit Peneraju Agenda Bumiputera
Cabaran dalam meningkatkan Komuniti Ekonomi Bumiputera (TERAJU), Ekuiti Nasional Berhad (EKUINAS) dan Majlis Amanah
(BEC) adalah termasuk bilangan penyertaan yang rendah dalam Rakyat (MARA) akan diselaras untuk memperkukuh penyampaian
pekerjaan mahir dan profesional, pemilikan ekuiti korporat yang agenda Bumiputera. Sementara itu, penubuhan semula MED pada
rendah serta kekangan kapasiti dan keupayaan untuk bersaing tahun 2018 akan memperkukuh penyampaian dan penyelarasan
di pasaran terbuka. Sehubungan itu, Kerajaan komited untuk program keusahawanan di seluruh negara, termasuk untuk
meneruskan agenda Bumiputera pada peringkat nasional melalui Bumiputera.
pelaksanaan dasar dan inisiatif inklusif, termasuk penekanan
terhadap perubahan minda. Selain itu, tumpuan akan diberi Perusahaan Bumiputera akan terus menerima bantuan berdasarkan
kepada penerapan nilai moral dan etika yang baik seperti bekerja merit dan pertimbangan perniagaan, sekaligus menghapuskan
bersungguh-sungguh, berdisiplin dan berdikari dalam meningkatkan sokongan politik. Di samping itu, portal sehenti yang interaktif
status sosioekonomi serta memastikan kejayaan BEC. Agenda akan dibangun untuk memudahkan BEC mengakses maklumat dan
Bumiputera merupakan salah satu agenda nasional yang penting perkhidmatan yang disediakan oleh Kerajaan, terutama berkaitan
untuk memastikan inklusiviti dan kesejahteraan ekonomi rakyat. pendidikan dan latihan, keusahawanan serta hartanah. Portal ini
Dalam tempoh akhir Rancangan, usaha akan dipergiat untuk
juga akan membantu Kerajaan untuk membangunkan program
memperkukuh keberkesanan institusi dan program Bumiputera,
yang lebih baik berdasarkan keperluan serta mengelak pemberian
memperkasa pendidikan dan modal insan serta meningkatkan
pelbagai faedah kepada penerima yang sama.
kawalan efektif dan kemampanan dalam pemilikan ekuiti korporat.
Di samping itu, usaha akan diambil untuk meningkatkan pemilikan
Memperkasa pendidikan dan modal insan
kekayaan dan membina BEC yang berdaya tahan dan mampan.
Usaha akan dipergiat untuk memperkasa modal insan Bumiputera
Kongres Masa Depan Bumiputera dan Negara 2018 (KBN 2018) dengan menyediakan lebih banyak peluang untuk pendidikan dan
yang telah diadakan pada bulan September 2018 menjadi platform latihan. Sehubungan itu, akses kepada pendidikan yang berkualiti
penting kepada Kerajaan baharu untuk memperbaharui agenda dalam kalangan pelajar Bumiputera daripada latar belakang
pemerkasaan Bumiputera. Kongres tersebut telah menghasilkan keluarga yang berpendapatan rendah dan mempunyai persekitaran
63 resolusi di bawah empat bidang fokus, iaitu nilai etika dan mencabar akan dipertingkat. Program bantuan pendidikan seperti
moral; penciptaan dan pemilikan kekayaan; perniagaan dan biasiswa, program pemupukan dan pembangunan serta bimbingan
keusahawanan; dan pendidikan dan modal insan. Kerajaan akan akan diteruskan. Sementara itu, usaha untuk menyediakan lebih
mengkaji dan memperhalusi pelaksanaan resolusi ini ke dalam banyak pusat ECCE dan pendidikan prasekolah akan dipergiat
pelan tindakan jangka pendek, sederhana dan panjang. dengan memberi tumpuan kepada kanak-kanak daripada isi rumah
B40, terutama dalam kalangan Bumiputera. Dari segi peningkatan
Memperkukuh keberkesanan institusi dan program latihan, Yayasan Peneraju Pendidikan Bumiputera (YPPB) akan
Dalam meningkatkan tadbir urus dan penyampaian perkhidmatan mewujudkan kerjasama dengan pelbagai pihak berkepentingan
institusi Bumiputera, pelantikan lembaga pengarah dan pengurusan untuk melaksanakan program latihan pada peringkat menengah
tertinggi organisasi pembangunan keusahawanan (EDO) dan dalam bidang sains, teknologi, kejuruteraan dan matematik
syarikat milik Kerajaan (SOE) akan dibuat berdasarkan pengalaman, (STEM). Program ini bertujuan untuk memupuk minat dan
merit dan kelayakan. Peranan strategik dan model perniagaan EDO membolehkan pelajar Bumiputera memperoleh pengetahuan
II
11- 14
dan kemahiran berkaitan STEM, terutama dalam kemunculan pulangan yang lebih tinggi ke arah mencapai sasaran sekurang-
Revolusi Perindustrian Keempat (4IR). Langkah bersepadu ini kurangnya 30% pemilikan ekuiti korporat. Dalam hal ini, institusi
akan meningkatkan penyertaan Bumiputera dalam tenaga buruh, Bumiputera akan terus melabur dalam syarikat yang mempunyai
terutama dalam pekerjaan bergaji tinggi. pertumbuhan tinggi dan syarikat tersenarai di Bursa Malaysia
serta meneroka peluang melabur dalam syarikat berpotensi
Modul keusahawanan dan kemahiran insaniah akan dijadikan sebagai pemegang saham minoriti. Institusi Bumiputera juga akan
sebahagian daripada program latihan di institusi seperti GIATMARA meneroka dan melabur dalam industri halal dengan kerjasama
dan Kolej Kemahiran Tinggi MARA (KKTM) untuk meningkatkan pihak berkepentingan yang berkaitan. Di samping itu, inisiatif
kebolehpasaran dan mewujudkan BEC yang lebih kompetitif. Antara untuk menggalakkan syarikat Bumiputera yang berpotensi untuk
modul kemahiran insaniah yang akan dilaksana adalah kemahiran disenaraikan di Bursa Malaysia akan diteruskan. Selain itu, insentif
interpersonal dan komunikasi serta penguasaan bahasa Inggeris. kewangan baharu akan ditawar kepada perusahaan kecil dan
Kaedah pemilihan termasuk ujian psikometrik akan diguna untuk sederhana (PKS) Bumiputera yang berkelayakan untuk disenaraikan
memadankan minat dan kecenderungan pelatih Bumiputera di Leading Entrepreneur Accelerator Platform di Bursa Malaysia.
dengan program latihan yang sesuai. Di samping itu, program
latihan industri berstruktur dengan persijilan antarabangsa akan SOE akan memperoleh pegangan saham bagi mendapatkan
ditawarkan oleh institusi latihan kemahiran. kawalan ke atas syarikat Bumiputera yang berpotensi, khususnya
dalam industri yang mempunyai nilai ditambah yang tinggi dan
Penekanan juga akan diberi ke arah menggalakkan lebih ramai baru muncul. Kawalan ini bertujuan untuk memacu prestasi dan
Bumiputera memperoleh akreditasi profesional. Sehubungan meningkatkan nilai syarikat sebelum pegangan tersebut dilupuskan
itu, MARA dan YPPB akan terus melaksana program akreditasi kepada pelabur Bumiputera yang berpotensi. Sehubungan itu,
profesional untuk meningkatkan jumlah profesional Bumiputera pasukan kepimpinan dan pengurusan berwibawa dengan penetapan
seperti akauntan, penganalisis kewangan dan pengurus risiko minda yang bersesuaian akan dilantik dalam syarikat yang dikenal
kewangan. Dalam menyokong inisiatif ini, sumber dana alternatif pasti untuk memastikan sasaran tercapai. Bantuan kewangan dan
akan diteroka menerusi kerjasama strategik antara agensi, SOE khidmat nasihat perniagaan akan disediakan bagi menyokong
dan sektor swasta. Di samping itu, inisiatif untuk menghasilkan inisiatif ini. Sementara itu, SOE akan terus melabur dalam syarikat
individu berkemahiran teknikal dan profesional dalam kalangan yang berkembang pesat dan tersenarai di Bursa Malaysia bagi
huffaz7 akan dipergiat. Oleh itu, institusi latihan Bumiputera memperoleh kawalan yang berkesan dalam syarikat berkenaan.
akan membangunkan sistem pembelajaran yang bersepadu dan Langkah ini akan membolehkan SOE melaksana inisiatif dan
seimbang berdasarkan Al-Quran dan Sunnah untuk mempersiap program yang berkesan dan memberi faedah kepada Bumiputera.
huffaz dengan pengetahuan dan kemahiran yang diperlukan bagi Selain itu, SOE yang terpilih akan mempergiat aktiviti management
meningkatkan kebolehpasaran huffaz. buy-out untuk meningkatkan pemilikan ekuiti Bumiputera.
Meningkatkan kawalan efektif dan kemampanan dalam Agensi amanah Bumiputera seperti Permodalan Nasional Berhad
pemilikan ekuiti korporat (PNB) dan Pelaburan MARA Berhad akan mengenal pasti lebih
Institusi Bumiputera akan terus memainkan peranan penting banyak produk kewangan yang inovatif supaya dapat memberi
dalam meningkatkan kawalan efektif dan kemampanan pemilikan pulangan yang menarik dan lebih tinggi kepada pemegang unit
ekuiti korporat. Penekanan akan diberi untuk menggalakkan lebih amanah saham Bumiputera. Di samping itu, PNB akan terus
banyak penyertaan Bumiputera dalam pelaburan strategik dengan melabur dalam instrumen yang dapat memberi pulangan yang
7
Orang Islam yang telah menghafal keseluruhan Al-Quran.
tinggi serta meningkatkan pelaburan dalam aset persendirian dan serta menyediakan bantuan berdasarkan merit dan keperluan. Di
global untuk menjana pulangan yang mampan dan berdaya saing samping itu, usahawan akan digalak untuk bekerjasama dengan
kepada pemegang saham, khususnya Bumiputera. Amanah Saham peserta industri lain untuk meletakkan perniagaan pada kedudukan
Nasional Berhad yang diuruskan oleh PNB juga akan melabur dalam yang lebih baik dan mampan dalam dan luar negara. Perkongsian
sektor hartanah bagi mempelbagai portfolio pelaburan. antara usahawan Bumiputera dan bukan Bumiputera juga akan
digalakkan untuk mewujudkan perniagaan yang tulen dan bukannya
Meningkatkan pemilikan kekayaan aktiviti manipulasi untuk mengaut keuntungan. Sementara itu,
Dalam mempertingkat pemilikan kekayaan Bumiputera, usaha perkongsian strategik antara SOE dan pusat penyelidikan dan
bersepadu akan dilaksana untuk meningkatkan aset bukan pembangunan dengan PKS Bumiputera juga akan dipergiat untuk
kewangan dalam bentuk hartanah komersial, industri dan kediaman meningkatkan penciptaan produk dan perkhidmatan yang inovatif.
terutama di lokasi utama dan strategik. Sehubungan itu, Pelaburan
Hartanah Berhad (PHB) akan menambah saiz dana Amanah Program pembangunan usahawan bersepadu akan terus
Hartanah Bumiputera (AHB) untuk memiliki dan membangunkan dilaksana untuk menyokong pembentukan BEC yang berdaya
lebih banyak hartanah komersial dan projek pembangunan tahan dan mampan. Dalam hal ini, institusi Bumiputera akan
bercampur bagi memberi pulangan pelaburan yang lebih baik terus menyediakan bantuan, termasuk membeli atau mengambil
kepada pelabur. PHB juga akan membangunkan model perniagaan alih dan membangunkan premis perniagaan untuk disewa oleh
baharu berasaskan kepada perkongsian strategik dengan institusi usahawan Bumiputera. Selain itu, pusat jualan berkonsepkan souq
kewangan, rakan kongsi projek dan EDO untuk memperoleh premis atau bazar akan dibangunkan, terutama di pusat bandar untuk
perniagaan yang strategik, terutama di pusat bandar. Premis memanfaatkan akses pasaran yang lebih besar dan meningkatkan
tersebut akan disewakan kepada usahawan Bumiputera dengan penyertaan Bumiputera dalam aktiviti perniagaan. Pusat ini
pilihan untuk dibeli. akan dipromosi sebagai pusat tarikan baharu kepada pelancong.
Dalam menggalakkan lebih banyak Bumiputera menyertai industri
Jabatan Wakaf, Zakat dan Haji (JAWHAR) akan menyedia rangka strategik dan mempunyai nilai ditambah yang tinggi, EDO dan SOE
kerja menyeluruh bagi meneroka potensi pembangunan tanah akan terus membantu usahawan yang berpotensi termasuk belia
wakaf melalui kerjasama dengan Yayasan Waqaf Malaysia, majlis untuk meneroka industri seperti minyak dan gas, automotif serta
agama Islam negeri (MAIN) dan kerajaan negeri. Di samping itu, aeroangkasa dan pertahanan. Di samping itu, dana wakaf akan
wakaf dalam bentuk sumbangan wang tunai akan terus ditingkatkan dimanfaat untuk meningkatkan penyertaan usahawan Bumiputera
melalui sumbangan dana awam, manakala sijil wakaf akan dalam aktiviti perniagaan termasuk industri halal. Inisiatif ini
dikeluarkan terutama untuk meningkatkan penyertaan masyarakat akan melengkapkan usaha Kerajaan dalam membiayai program
bagi menambah bilangan harta wakaf. Selain itu, garis panduan keusahawanan Bumiputera.
mengenai sukuk akan dikaji semula untuk memudahkan penjanaan
dana bagi pembangunan tanah wakaf yang lebih baik. Penyertaan usahawan Bumiputera dalam ekonomi digital akan terus
dimudah cara menerusi pembangunan kapasiti dan peningkatan
Membina Komuniti Ekonomi Bumiputera (BEC) yang berdaya akses kepada dana. Bagi tujuan ini, lebih banyak program latihan,
tahan dan mampan pembiayaan dan khidmat nasihat kepada usahawan Bumiputera
akan diperkenal untuk meningkatkan penyertaan dalam e-dagang.
Usaha untuk membina BEC yang lebih berdaya tahan dan mampan
Program ini juga akan memperluas capaian pasaran usahawan
termasuk mengubah minda usahawan Bumiputera yang cenderung
Bumiputera dengan memanfaatkan platform dalam talian. Di
bergantung kepada bantuan Kerajaan. Antara usaha tersebut adalah
samping itu, platform sumbangan dana awam dalam talian yang
mendorong sikap berdikari, menguatkuasakan dasar pemisah,
boleh dipercayai akan dikaji sebagai mekanisme alternatif bagi
menggalakkan budaya prestasi tinggi dan meningkatkan produktiviti
membiayai perniagaan Bumiputera.
II
11- 16
Garis panduan dan rangka kerja Program Pembangunan Vendor berikutan akses yang terhad kepada peluang dan kemudahan asas.
akan dikaji semula untuk mengukuhkan outcome program Sementara itu, masih terdapat isu berkaitan akses kepada peluang
pembangunan usahawan Bumiputera yang kompetitif, mampan pekerjaan dan kemudahan pinjaman mikro untuk perniagaan bagi
dan berprestasi tinggi dalam pasaran domestik dan global. Kajian isi rumah India dan Cina yang berpendapatan rendah. Oleh itu,
ini termasuk memperkukuh kriteria pemilihan dan modul latihan beberapa inisiatif akan dilaksana untuk memperkasa kumpulan
serta melaksana dasar pemisah yang ketat pada pelbagai peringkat minoriti ke arah mewujudkan masyarakat yang saksama.
perniagaan. Sementara itu, dasar carve-out and compete ke atas
kontrak akan dipertingkat untuk memastikan penyertaan yang Mengupayakan Orang Asli di Semenanjung Malaysia, Anak
berkesan oleh syarikat Bumiputera dalam projek besar Kerajaan Negeri Sabah dan Bumiputera Sarawak
dan di sepanjang rantaian bekalan yang berkaitan. Di samping Dalam meningkatkan tahap pendidikan dan kemahiran,
itu, syarat yang ketat akan dilaksana dalam pemberian kontrak pengambilan pelajar berpotensi untuk kemasukan ke sekolah
Kerajaan dan permit eksport dan import (AP) termasuklah mengkaji berprestasi tinggi akan dipertingkat bagi komuniti Orang Asli
proses pemilihan dan memperkukuh mekanisme pemantauan serta golongan yang tinggal di luar bandar dan pedalaman Sabah
serta memperkenal undang-undang yang berkaitan. Langkah dan Sarawak. Keutamaan juga akan diberi untuk meningkatkan
ini bertujuan untuk memastikan peluang yang diberi kepada pengambilan pelajar dalam kalangan Orang Asli, Anak Negeri Sabah
Bumiputera diusahakan dengan sewajarnya. Kerajaan akan dan Bumiputera Sarawak ke institusi latihan kemahiran seperti
mengambil tindakan yang tegas termasuklah membatalkan secara KKTM dan Institut Kemahiran MARA. Sementara itu, program
automatik pemberian kontrak dan AP sekiranya dijual atau dipindah keusahawanan akan memberi fokus kepada pemupukan kemahiran
milik kepada orang lain. keusahawanan dalam kalangan masyarakat Orang Asli, Anak Negeri
Sabah dan Bumiputera Sarawak. Program tersebut akan direka
Usaha akan dipergiat untuk memperkemas inisiatif dalam bentuk berdasarkan bakat intrinsik kumpulan sasar dan akan
menggalakkan lebih banyak enterpris Bumiputera berskala mikro dilengkapi dengan bantuan seperti kemudahan pembiayaan serta
dan kecil untuk beralih ke tahap yang lebih tinggi. Inisiatif ini akan pembungkusan dan pemasaran produk. Sehubungan itu, program
dilaksana dengan memanfaatkan kerjasama dalam kalangan EDO ini menyasarkan untuk mengoptimumkan penggunaan sumber
untuk meningkatkan keupayaan dan kebolehan usahawan. Bagi asli dan meningkatkan status ekonomi kumpulan sasar. Di samping
menyokong inisiatif ini, insentif dan bantuan yang sesuai termasuk itu, proses pemberian hak milik tanah kepada Orang Asli, Anak
khidmat nasihat dan pembiayaan perniagaan akan disediakan Negeri Sabah dan Bumiputera Sarawak akan terus dipercepat bagi
kepada usahawan yang berpotensi. Sementara itu, dasar peluang membolehkan golongan ini mengusahakan tanah tersebut. Langkah
kedua akan diperkenal untuk membantu usahawan Bumiputera ini akan membolehkan tanah tersebut dapat dimanfaatkan untuk
yang pernah gagal disebabkan oleh keadaan luar jangka untuk aktiviti ekonomi dengan bantuan daripada agensi yang berkaitan.
meneruskan perniagaan. Bantuan ini bertujuan untuk mengatasi
stigma kegagalan kali pertama yang menghindar usahawan Meningkatkan taraf isi rumah India dan Cina yang
daripada terus berkecimpung dalam perniagaan. berpendapatan rendah
Dalam usaha meningkatkan taraf isi rumah India dan Cina yang
Strategi A3: berpendapatan rendah, bantuan akan terus disalurkan melalui
Memperkasa Kumpulan Minoriti program isi rumah B40. Isi rumah India berpendapatan rendah akan
Beberapa kumpulan minoriti terutama Orang Asli di Semenanjung digalak untuk memanfaat kemudahan pembiayaan mikro di bawah
Malaysia serta Anak Negeri Sabah dan Bumiputera Sarawak di Skim Pembangunan Usahawan Masyarakat India bagi menceburi
kawasan pedalaman masih dibelenggu kemiskinan disebabkan bidang perniagaan. Lebih banyak peluang akan diberikan kepada
ketinggalan dalam aspek pendidikan, kemahiran dan keusahawanan anak muda India untuk menyambung pelajaran ke peringkat yang
lebih tinggi dan menjalani program TVET bagi meningkatkan Membangun potensi belia
peluang mendapatkan pekerjaan. Sementara itu, bagi isi rumah Pelbagai usaha akan diambil bagi mengasah bakat, meningkatkan
Cina berpendapatan rendah di kampung baru, bantuan akan terus jati diri dan menyemai nilai murni dalam kalangan belia. Program
diberikan melalui skim pembiayaan mikro, bayaran premium tanah pembangunan dan pemerkasaaan belia akan diteruskan dengan
dan naik taraf rumah di bawah Skim Pinjaman Khas Penduduk fokus kepada bidang utama seperti pendidikan, kepimpinan,
Kampung Baru Cina, dengan lebih daripada 90% dana disalur untuk patriotisme dan kesukarelawanan. Usaha ini bertujuan untuk
skim pembiayaan mikro. membentuk belia menjadi warganegara yang lebih berdaya tahan,
berpengetahuan dan bertanggungjawab. Selain itu, langkah akan
Strategi A4: diperkukuh untuk menangani cabaran sosioekonomi yang dihadapi
Menangani Keperluan Kumpulan Sasar oleh belia melalui pewujudan lebih banyak peluang pekerjaan
dan perniagaan, terutama melalui aktiviti keusahawanan dan
Khusus penyediaan dana.
Pelbagai inisiatif akan terus diambil bagi menangani keperluan
kumpulan sasar khusus iaitu kanak-kanak, belia, wanita, warga Meningkatkan peranan wanita dalam pembangunan
emas, OKU dan keluarga. Inisiatif ini bertujuan untuk menyokong
Pemerkasaan wanita merupakan komponen penting di bawah
keperluan dan kepentingan kanak-kanak, membangun potensi belia,
agenda pembangunan inklusif, mengambil kira perbezaan
meningkatkan peranan wanita dalam pembangunan, menambah
sosioekonomi dan budaya. Selaras dengan ini, usaha bersepadu
baik persekitaran kehidupan warga emas, memperkasa OKU dan
antara agensi kerajaan, sektor swasta dan organisasi berasaskan
memperkukuh institusi keluarga. Pelaksanaan inisiatif ini akan
komuniti (CSO) akan diperkukuh dalam 13 teras strategik8 di bawah
menyumbang kepada pengukuhan inklusiviti ke arah masyarakat
Dasar Wanita Negara. Sehubungan itu, hak dan kepentingan wanita
yang saksama.
akan terus dilindungi bagi memastikan program pembangunan dan
inisiatif mengambil kira kesaksamaan gender. Penyertaan wanita
Menyokong keperluan dan kepentingan kanak-kanak
dalam tenaga kerja akan dipertingkat dengan menggalakkan aturan
Kesejahteraan kanak-kanak akan dipertingkat bagi menyediakan kerja fleksibel serta inisiatif bekerja dari rumah dan kembali bekerja
persekitaran pembesaran yang lebih selamat dan sihat. Sehubungan seperti portal flexWorkLife dan program Career Comeback. Selain
itu, Pelan Hala Tuju Kesejahteraan Kanak-kanak sedang dirangka itu, usaha sama antara agensi kerajaan dan pertubuhan sivil akan
bagi menangani isu-isu kritikal seperti pemakanan, pendidikan, dipertingkat bagi mendidik wanita dan kanak-kanak perempuan
kemiskinan dan persekitaran termasuk perkara berkaitan penjagaan terhadap kepentingan penjagaan kesihatan serta hak dan
kanak-kanak. Pelan hala tuju ini juga akan menangani isu berkaitan perlindungan wanita terhadap keganasan.
hak dan perlindungan kanak-kanak terhadap keganasan, penderaan
dan pengabaian. Selain itu, perkhidmatan penjagaan kanak-kanak Menambah baik persekitaran kehidupan warga emas
bersubsidi akan diperluas kepada semua agensi kerajaan manakala
Dalam menuju ke arah negara tua9 menjelang tahun 2030, pelbagai
insentif akan diberi kepada badan korporat yang menyediakan
langkah akan diambil bagi memenuhi keperluan warga emas.
perkhidmatan ini. Sementara itu, kurikulum ECCE akan diperkemas
Langkah ini termasuk memperkukuh program pembangunan
bagi meningkatkan kualiti dan standard keseluruhan, seterusnya
komuniti sukarelawan dan inisiatif penuaan aktif bagi meningkatkan
memperkukuh proses pembangunan kanak-kanak.
persekitaran kehidupan. Usaha untuk mempromosi kesedaran sosial
8
13 teras strategik tersebut adalah ekonomi; kemiskinan; undang-undang; keganasan terhadap wanita; kesihatan; pendidikan dan latihan; sains dan teknologi; media; alam sekitar;
sukan; agama, budaya, seni dan warisan; pembuatan keputusan dan politik; dan mekanisme, jentera dan institusi pembangunan.
9
Berdasarkan Dasar dan Pelan Tindakan Warga Emas Negara, negara tua didefinisikan sebagai negara yang mempunyai 15% populasi berumur 60 tahun dan ke atas.
II
11- 18
dalam kesukarelawanan akan dipergiat bagi menggalak penyertaan Memperkukuh institusi keluarga
komuniti terutama belia dalam aktiviti sukarela untuk warga Tumpuan yang lebih besar akan diberi untuk memperkukuh
emas. Inisiatif seperti komuniti mesra warga emas, pembelajaran kesejahteraan institusi keluarga. Sehubungan itu, program
sepanjang hayat dan konsep desa persaraan akan digalakkan pembangunan keibubapaan dalam bidang seperti kemahiran
sebagai sebahagian daripada usaha mempromosi penuaan keibubapaan, perancangan keluarga dan kesihatan serta
aktif10. Inisiatif ini akan membolehkan warga emas menyumbang pengurusan kewangan akan diperkukuh bagi memberi tumpuan
pengetahuan dan pengalaman kepada komuniti, meneruskan kepada kepentingan perkongsian peranan dan mempertingkat
pembelajaran dan memperoleh pengetahuan dan kemahiran daya tahan keluarga terhadap cabaran sosioekonomi. Langkah
serta mempromosi kehidupan berdikari. Selain itu, langkah akan percukaian yang berkaitan juga akan disemak bagi terus
diambil untuk menggalakkan penyertaan warga emas dalam tenaga memperkukuh kesejahteraan institusi keluarga. Sementara itu,
kerja serta memelihara kebajikan golongan tersebut. Di samping akses kepada perkhidmatan reproduktif dan kesihatan keluarga
itu, kelayakan peringkat pendidikan tertiari berkaitan penjagaan seperti pemeriksaan mammogram dan vaksinasi human papilloma
geriatrik akan dipertingkat untuk melahirkan lebih ramai penjaga virus (HPV) akan dipertingkat melalui kerjasama yang lebih meluas
dan profesional yang bertauliah dalam bidang ini. antara agensi kerajaan, komuniti dan pertubuhan bukan kerajaan
(NGO). Selain itu, usaha untuk meningkatkan pembangunan sosial
Memperkasa orang kurang upaya dan psikologi golongan remaja akan dimulakan daripada peringkat
Pembangunan dan peningkatan kualiti kehidupan dan awal perkembangan kanak-kanak lelaki dan perempuan melalui
kesejahteraan OKU adalah penting bagi menggalakkan inklusiviti pendidikan mengenai kepentingan peranan gender dan hak sosial.
dalam komuniti. Sehubungan itu, usaha untuk meningkatkan tahap
kesedaran awam mengenai keperluan dan hak OKU akan dipergiat
melalui program pendidikan dan kesedaran. Kajian semula yang
menyeluruh akan dilaksana terhadap dasar dan perundangan
Bidang Keutamaan B:
berkaitan OKU termasuk menjadikan reka bentuk sejagat sebagai Meningkatkan Kesejahteraan
mandatori. Pelaksanaan kajian ini adalah melalui sesi libat
urus dan rundingan dengan pihak berkepentingan termasuk
Rakyat
Kerajaan komited untuk memastikan pembangunan yang seimbang
pertubuhan sivil dan persatuan OKU. Kajian ini adalah bagi
dalam aspek pertumbuhan ekonomi dan kesejahteraan rakyat.
memastikan penguatkuasaan garis panduan reka bentuk sejagat
Sehubungan itu, usaha akan dipergiat untuk meningkatkan
terhadap bangunan awam dan swasta serta infrastruktur dapat
kualiti hidup bagi kesejahteraan rakyat yang lebih baik melalui
dilaksanakan sewajarnya. Sementara itu, inisiatif bagi meningkatkan
pelaksanaan beberapa strategi dan inisiatif. Dalam tempoh akhir
akses kepada bidang utama seperti pendidikan, TVET, penjagaan
Rancangan, lima strategi utama untuk meningkatkan kesejahteraan
kesihatan dan pemulihan dalam komuniti juga akan diteruskan.
rakyat akan dilaksana seperti berikut:
Dasar pengambilan dan program pemadanan kerja akan ditambah
baik bagi menggalakkan penyertaan OKU dalam tenaga kerja.
10
Berdasarkan Dasar dan Pelan Tindakan Warga Emas Negara, penuaan aktif merujuk kepada proses untuk mengoptimumkan peluang dan pendayaupayaan warga emas dalam
keluarga dan masyarakat ke arah meningkatkan kesejahteraan hidup.
Strategi B1:
Meningkatkan kuasa beli
Meningkatkan Kuasa Beli Rakyat
rakyat bagi meringankan STRATEGI Kenaikan harga barangan dan perkhidmatan menyumbang kepada
bebanan hidup B1 peningkatan kos sara hidup yang menjejaskan kuasa beli rakyat
terutama dalam kalangan isi rumah B40. Mengambil kira situasi
ini, inisiatif akan dilaksana untuk menangani herotan pasaran
dengan menggalakkan lebih banyak persaingan yang mewujudkan
lebih banyak ruang penawaran barangan dan perkhidmatan pada
Menyediakan perumahan harga yang berpatutan dan kompetitif. Selain itu, penguatkuasaan
STRATEGI mampu milik dan berkualiti ke atas peraturan kawalan harga dan tahap konsumerisme akan
B2 untuk meningkatkan kualiti dipertingkat. Subsidi juga akan hanya diberi kepada kumpulan sasar
hidup bagi barangan asas terpilih berdasarkan prinsip keperluan. Semua
inisiatif ini bertujuan untuk mengurangkan beban rakyat dalam
menghadapi kos sara hidup yang meningkat.
Menangani herotan pasaran dengan menggalakkan lebih

Memperkukuh sistem banyak persaingan
penyampaian penjagaan STRATEGI
kesihatan bagi meningkatkan B3 Persaingan adalah teras kepada pasaran yang dinamik dan cekap
tahap kesihatan rakyat yang akan menggalakkan inovasi, meningkatkan produktiviti
dan memperkukuh pertumbuhan ekonomi. Persaingan juga
akan mendorong kepada kecekapan pasaran yang meningkatkan
kepuasan dan kesejahteraan pengguna. Dalam tempoh akhir
Rancangan, usaha akan diambil untuk menghapuskan pelbagai
Menjadikan negara lebih bentuk herotan pasaran supaya persaingan dapat dipertingkat
STRATEGI selamat dan terjamin untuk untuk memastikan barangan dan perkhidmatan dapat disediakan
B4 meningkatkan keselamatan kepada rakyat pada harga yang berpatutan dan mampu bayar.
dan ketenteraman awam
Sehubungan itu, jawatankuasa khas peringkat menteri akan
mengkaji semula amalan monopoli serta hak dan keistimewaan,
termasuk dalam pemberian konsesi dan perolehan Kerajaan. Kajian
semula ini mensasarkan untuk mengembalikan persaingan yang adil
Menggalakkan nilai murni dan menggalakkan kecekapan pasaran bagi melindungi kepentingan
dan gaya hidup aktif untuk STRATEGI pengguna untuk mengurangkan beban kos sara hidup rakyat
membina masyarakat yang B5
terutama dalam kalangan isi rumah B40.
lebih sejahtera, harmoni dan
bersatu
II
11- 20
Menyediakan lebih banyak ruang yang menawarkan berkaitan konsumerisme yang lebih baik akan diterap dalam
barangan dan perkhidmatan pada harga yang berpatutan kalangan pelajar melalui Kelab Pengguna Sekolah dan Gerakan
dan kompetitif Pengguna Siswa. Selain itu, peranan persatuan pengguna akan
Subsidi ke atas barangan keperluan yang terpilih akan diteruskan diperkukuh untuk meningkatkan kesedaran dan menggalakkan
walaupun usaha untuk meningkatkan kecekapan pasaran sedang perkongsian maklumat dalam kalangan pengguna bagi
dilaksana. Lebih banyak ruang yang menawarkan barangan dan mempertingkat tahap konsumerisme. Dengan asas konsumerisme
perkhidmatan pada harga yang berpatutan akan disedia untuk yang kukuh, pengguna tidak akan mudah terpedaya dengan
mengurangkan beban rakyat. Selain kedai yang dimiliki oleh syarikat golongan peruncit yang licik.
dan milikan persendirian, koperasi akan digalak untuk mengendali
kedai harga patut untuk faedah ahli dan komuniti setempat. Pada Strategi B2:
masa yang sama, entiti wakaf dan koperasi juga akan menawarkan
perkhidmatan pada harga yang berpatutan seperti penjagaan
Menyediakan Perumahan Mampu Milik
kesihatan primer, farmasi dan perhotelan. Kerajaan juga akan dan Berkualiti
mengkaji pelbagai mod pelaksanaan subsidi petrol secara bersasar. Penyediaan perumahan mampu milik dan berkualiti adalah
Harga barangan bersubsidi antara Sabah dan Sarawak dengan penting untuk meningkatkan kualiti hidup isi rumah miskin,
Semenanjung Malaysia juga akan terus diseragamkan. Tambahan berpendapatan rendah dan sederhana. Dalam tempoh akhir
pula, pengenalan semula Cukai Jualan Dan Perkhidmatan (SST) bagi Rancangan, Kerajaan akan terus memudah cara dan menyediakan
menggantikan Cukai Barang dan Perkhidmatan (GST) bertujuan persekitaran yang menggalakkan pembangunan perumahan mampu
untuk mengurangkan beban rakyat. milik dengan penglibatan yang lebih luas daripada sektor swasta.
Oleh itu, tumpuan akan diberi bagi memperkukuh pengurusan
Mempergiat penguatkuasaan peraturan berkaitan kawalan perumahan mampu milik, meningkatkan kemampuan dan akses
harga kepada perumahan untuk isi rumah berpendapatan rendah dan
Penguatkuasaan peraturan berkaitan kawalan harga di bawah Akta sederhana serta menggalakkan penyediaan kemudahan yang mesra
Kawalan Harga dan Antipencatutan 2011 akan diteruskan untuk persekitaran untuk daya huni yang lebih baik.
mencegah amalan pencatutan. Sehubungan itu, penguatkuasaan
dan pemantauan harga akan terus dipertingkat. Sebagai tambahan, Memperkukuh pengurusan perumahan mampu milik
Skuad Tindakan Aduan dan Resolusi serta Skuad Tindakan Khas Usaha untuk meningkatkan bilangan rumah mampu milik akan
akan terus mempercepat proses penyelesaian aduan pengguna. dipergiat melalui mekanisme perancangan dan pelaksanaan
Cadangan pewujudan ombudsman akan dikaji untuk memperkukuh yang lebih baik. Majlis Perumahan Mampu Milik Negara akan
perlindungan kepada pengguna. Sementara itu, Majlis Tindakan ditubuhkan untuk mengawasi pelaksanaan perumahan mampu
Sara Hidup Negara (NACCOL) telah ditubuhkan sebagai badan milik di seluruh negara. Sehubungan itu, sebanyak 200,000 unit
utama bagi menangani isu dan cabaran berkaitan peningkatan kos rumah mampu milik disasarkan untuk dibina dalam tempoh akhir
sara hidup yang menjejaskan kesejahteraan rakyat. Rancangan, melibatkan program perumahan oleh agensi Kerajaan
Persekutuan dan kerajaan negeri serta pemaju swasta. Kerjasama
Mempertingkat tahap konsumerisme kerajaan negeri dan pihak berkuasa tempatan akan ditambah baik
Pengguna juga akan digalak untuk memainkan peranan yang lebih bagi membendung kenaikan kos pembinaan rumah mampu milik
besar dalam melaporkan amalan perniagaan tidak beretika melalui termasuk projek Program Perumahan Rakyat. Sebagai tambahan,
pelbagai saluran termasuk Skuad Pengguna, persatuan pengguna, pelbagai inisiatif perumahan mampu milik awam11 oleh beberapa
Friends of KPDNHEP dan sistem EZ Adu. Di samping itu, kesedaran kementerian dan agensi akan dirasionalisasi di bawah Kementerian
11
Inisiatif perumahan mampu milik awam merujuk kepada program di bawah Syarikat Perumahan Negara Berhad (SPNB) dan program lain seperti Perumahan Rakyat 1Malaysia (PR1MA),
Perumahan Penjawat Awam Malaysia (dahulunya dikenali sebagai PPA1M), Rumah Mampu Milik Wilayah Persekutuan (RUMAWIP) dan Program Bantuan Rumah (PBR).
Perumahan dan Kerajaan Tempatan. Proses rasionalisasi ini akan menyediakan akses yang lebih baik kepada pembeli rumah pertama
membolehkan pelaksanaan program perumahan mampu milik dengan memperkenal skim pembiayaan yang lebih fleksibel dan
dipercepat untuk manfaat rakyat. inovatif. Di samping itu, skim pembiayaan perumahan sedia ada
akan ditambah baik untuk menyediakan penyelesaian yang mampan
Kajian semula ke atas subsidi bagi program perumahan mampu kepada isi rumah berpendapatan rendah dan sederhana untuk
milik akan dilaksana untuk memastikan kemampanan program serta memiliki rumah mampu milik. Sehubungan itu, Program Sewa-Beli
mengoptimum sumber kerajaan dan mengurangkan pergantungan Rumah akan diperkukuh untuk meningkatkan pemilikan rumah bagi
kepada peruntukan Kerajaan. Di samping itu, langkah akan membolehkan kumpulan sasar menyewa dan mempunyai pilihan
dipergiat untuk meningkatkan penawaran perumahan mampu untuk membeli rumah dalam tempoh penyewaan yang ditetapkan.
milik di atas tanah wakaf dan baitulmal. Sehubungan itu, JAWHAR
akan meningkatkan kerjasama melalui inisiatif perkongsian pintar Menggalakkan penyediaan kemudahan yang mesra
dengan MAIN, pemaju swasta dan institusi kewangan untuk persekitaran untuk menambah baik daya huni
membangunkan lebih banyak rumah mampu milik di atas tanah Usaha akan dipergiat untuk memastikan 1% daripada jumlah unit
wakaf dan baitulmal. rumah mampu milik yang dibina bagi setiap projek perumahan
awam disediakan kepada kumpulan sasar khusus, terutama OKU,
Sistem Bank Data Perumahan Negara telah dibangunkan sebagai warga emas dan ibu tunggal. Pemaju swasta juga akan digalak
pangkalan data bersepadu bagi penawaran dan permintaan untuk menerima pakai kadar agihan ini. Perancangan perumahan
perumahan dalam negara. Sistem ini akan menambah baik dan kawasan tempatan akan ditambah baik bagi mewujudkan
pengumpulan data dengan menghubungkan pangkalan data masyarakat yang lebih cergas dan cemerlang. Penambahbaikan
pelbagai agensi persekutuan dan negeri seperti Pusat Maklumat ini juga akan memastikan rumah mampu milik dibina berdekatan
Harta Tanah Negara (NAPIC), Jabatan Perangkaan Malaysia dan dengan terminal transit dan kemudahan awam untuk memudahkan
pemaju swasta. Sistem ini bertujuan untuk menambah baik mobiliti dan ketersambungan yang lebih baik. Sementara itu,
perancangan dasar secara menyeluruh dan memantau pelaksanaan lebih banyak kemudahan mesra persekitaran seperti taman dan
projek perumahan. ruang rekreasi akan dibina di sekitar kawasan perumahan yang
berkepadatan tinggi.
Meningkatkan akses kepada perumahan mampu milik untuk
kumpulan sasar Inisiatif akan dipergiat untuk menggalakkan budaya
Selaras dengan objektif untuk meningkatkan kesejahteraan penyelenggaraan bagi memastikan rakyat menikmati
rakyat, usaha akan dipergiat untuk menyediakan perumahan persekitaran yang selesa dan berdaya huni. Kerja pembaikan
mampu milik dan berkualiti serta meningkatkan pemilikan rumah. dan penyelenggaraan utama di perumahan kos rendah dan
Sehubungan itu, insentif yang sesuai akan dipertimbang untuk sederhana awam dan swasta akan dipergiat menggunakan dana
pemaju yang menyediakan perumahan mampu milik, terutama penyelenggaraan sedia ada12, dengan syarat penghuni turut
untuk memenuhi permintaan isi rumah berpendapatan rendah menampung sebahagian daripada kos kerja berkenaan. Selain itu,
dan sederhana. Pemaju perumahan akan digalakkan menggunakan program dan kempen kesedaran akan dilaksana bagi memupuk
teknologi seperti sistem binaan berindustri (IBS) dan mengguna rasa pemilikan bersama dan mengurangkan kejadian vandalisme
pakai reka bentuk standard untuk perumahan mampu milik bagi terutama dalam kalangan penghuni perumahan awam.
mengurangkan kos. Institusi kewangan juga akan digalak untuk
12
Dana penyelenggaraan awam sedia ada adalah Tabung Penyelenggaraan 1Malaysia bagi perumahan kos rendah dan sederhana swasta dan Program Penyenggaraan Perumahan bagi
perumahan kos rendah dan sederhana awam.
II
11- 22
Strategi B3: penduduk. Situasi ini, sebahagiannya disebabkan oleh kos

penjagaan kesihatan swasta yang lebih tinggi secara relatif,
Memperkukuh Sistem Penyampaian mengakibatkan lebih ramai pesakit mendapatkan perkhidmatan
Penjagaan Kesihatan penjagaan kesihatan awam. Sehubungan itu, Kerajaan akan
Penyediaan penjagaan kesihatan yang berkualiti dengan kos memberi tumpuan kepada perkhidmatan penjagaan kesihatan
berpatutan adalah penting bagi meningkatkan tahap kesihatan primer dan perkhidmatan berasaskan komuniti untuk menambah
dan kesejahteraan rakyat secara menyeluruh. Dalam tempoh akhir baik penyampaian perkhidmatan penjagaan kesihatan melalui
Rancangan, usaha akan dipertingkat untuk mewujudkan sistem libat urus yang lebih baik dengan pihak berkepentingan. Sebagai
kesihatan yang mampan, mengoptimum penggunaan sumber tambahan, lebih banyak hospital dan klinik akan dibina untuk
kewangan untuk penjagaan kesihatan, memperkukuh kesihatan menambah baik akses kepada penjagaan kesihatan berkualiti dan
penduduk dan mempererat kerjasama dalam kalangan pihak meningkatkan nisbah katil hospital kepada penduduk. Kemudahan
berkepentingan. Pelaksanaan inisiatif ini adalah penting kerana kesihatan sedia ada juga akan dinaik taraf. Sementara itu, lebih
penduduk yang sihat adalah perlu untuk pembangunan dan banyak hospital bukan pakar akan menyediakan perkhidmatan
kesejahteraan negara. kepakaran secara berjadual iaitu pakar akan bertugas di hospital
berkenaan secara berkala. Antara bidang perkhidmatan kepakaran
Mewujudkan sistem kesihatan yang mampan yang ditawarkan ialah perkhidmatan penjagaan geriatrik,
Dasar Kesihatan Negara (DKN) akan diperkenal untuk menetapkan penjagaan paliatif dan pemulihan. Pembangunan kemudahan
hala tuju pembangunan sektor penjagaan kesihatan selaras dan perkhidmatan kesihatan yang baharu akan diselaras dengan
dengan aspirasi global oleh Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO), keperluan sumber manusia.
khususnya Kesihatan dalam Semua Dasar dan Setiap Sektor adalah
Sektor Kesihatan. DKN akan memberi tumpuan kepada kesihatan Kekurangan kemudahan perhubungan dan kekerapan yang rendah
penduduk serta kemampanan sistem dan industri penjagaan bagi klinik bergerak serta ketidakcukupan kemudahan kesihatan
kesihatan. Dalam hubungan ini, DKN bertujuan untuk memudah masih menjadi cabaran dalam penyampaian perkhidmatan
cara kerjasama dalam kalangan Kerajaan, rakyat dan organisasi penjagaan kesihatan di kawasan luar bandar dan terpencil.
untuk membangunkan sektor penjagaan kesihatan. Sehubungan itu, liputan perkhidmatan penjagaan kesihatan primer
akan diperluas lagi melalui penyediaan perkhidmatan penjagaan
Sistem penyampaian penjagaan kesihatan akan diperkukuh bagi kesihatan yang lebih dekat dengan komuniti, kediaman dan
penyelarasan dan penguatkuasaan yang lebih baik pada peringkat individu. Perkhidmatan tersebut meliputi penjagaan kesihatan
nasional, wilayah dan negeri. Bidang penjagaan kesihatan yang akan domisiliari, penjagaan paliatif, klinik bergerak serta program
diliputi termasuk kesihatan persekitaran, kebersihan dan sanitasi jangkauan penjagaan kesihatan oral dan karnival saringan mata.
serta keselamatan makanan dan pemakanan untuk pengurusan Di samping itu, perkhidmatan sedia ada termasuk intervensi
kesihatan awam yang lebih baik. Di samping itu, Kerajaan akan pencegahan kesihatan secara komprehensif merangkumi imunisasi,
meneroka skim penjagaan kesihatan ke arah mewujudkan skim pemakanan, sanitasi, penjagaan antenatal dan perinatal akan
pembiayaan kesihatan nasional. Skim ini akan menyediakan diperkukuh.
bantuan perawatan penjagaan primer kepada isi rumah B40 untuk
memastikan liputan kesihatan yang menyeluruh. Sejak kebelakangan ini, produk dan perkhidmatan penjagaan
kesihatan yang dijual secara dalam talian telah meningkat dengan
Kemudahan dan perkhidmatan kesihatan awam yang tidak cepat dan sebahagian daripadanya membawa kesan buruk kepada
mencukupi, terutama di kawasan bandar terus menjadi pengguna. Produk dan perkhidmatan ini tidak dipantau atau
kebimbangan dalam memenuhi keperluan penjagaan kesihatan dikawal selia dalam aspek keselamatan, kualiti, keberkesanan dan
etika. Oleh itu, dasar dan peraturan baharu akan digubal bagi Tingkah Laku (COMBI) akan terus diperkukuh. Di samping itu,
mengawal selia produk dan perkhidmatan penjagaan kesihatan pelaksanaan pelbagai dasar seperti Pelan Tindakan Pemakanan
dalam talian. Peraturan ini bertujuan untuk melindungi pengguna Kebangsaan Malaysia III (2016-2025), Akta Air Minum yang
serta memastikan keselamatan, kualiti dan pematuhan kepada Selamat 2017, Pelan Strategik Kebangsaan untuk Gaya Hidup Aktif
standard dalam kalangan penggiat industri. Selain itu, rangka kerja (2017-2025) dan Pelan Strategik Malaysia Penyakit Baru Muncul
kawal selia dan dasar bagi perancangan kehadapan akan dirangka dan Kejadian Kecemasan Kesihatan Awam (2017-2021) akan
untuk mengambil kira perkhidmatan dan teknologi baru muncul terus dipergiat. Dalam tempoh akhir Rancangan, pusat kawalan
seperti perkhidmatan penjagaan kesihatan digital, analisa data raya, dan pencegahan penyakit kebangsaan akan dibangunkan untuk
blockchain dan kecerdasan buatan. mengesan, mencegah dan mengatasi ancaman pelbagai penyakit.
Sementara itu, dua institusi perubatan khusus iaitu Kompleks
Mengoptimum sumber kewangan untuk penjagaan kesihatan Endokrin di Hospital Putrajaya dan Pusat Kardiologi di Hospital
Dalam menangani peningkatan beban kewangan dalam sektor Serdang akan ditubuh dan dijangka siap pada tahun 2022. Kompleks
penjagaan kesihatan awam, mekanisme pembiayaan alternatif Endokrin akan menyediakan perkhidmatan perubatan khusus
dan mampan seperti dana antarabangsa dan wakaf dalam dan pembedahan kepada pesakit endokrin13 serta menjalankan
penjagaan kesihatan akan dipergiat. Kerjasama antara Kementerian penyelidikan dan latihan. Manakala Pusat Kardiologi akan
Kesihatan Malaysia (KKM) dengan MAIN seperti penyediaan Pusat menambah baik perkhidmatan kardiologi sedia ada di Hospital
Pembedahan Katarak MAIWP-Hospital Selayang dan Pusat Bersalin Serdang termasuk pembedahan kardiotorasik14. Selain itu, pusat
Berisiko Rendah MAIWP-Hospital Putrajaya akan diperluas ke kanser baharu di wilayah utara akan dibina sebagai pelengkap
seluruh Malaysia. Selain itu, sektor swasta dan NGO akan digalak kepada Institut Kanser Negara. Sementara itu, Institut Kesihatan
untuk menubuhkan lebih banyak kemudahan kesihatan yang Negara yang merupakan pusat tumpuan dalam penyelidikan
memenuhi keperluan isi rumah miskin, berpendapatan rendah dan kesihatan dan perubatan akan distruktur semula dan diperkasa bagi
sederhana sebagai sebahagian daripada tanggungjawab sosial. meningkatkan peranannya.
Memperkukuh kesihatan penduduk Kesihatan mental merupakan masalah kesihatan awam yang
kompleks dan rumit yang memberi impak kepada psikologi,
Ekosistem kesihatan yang lebih baik akan dibangunkan sebagai
emosi, sosial dan ekonomi. Mengambil kira kepentingan untuk
tindak balas kepada peningkatan insiden penyakit berjangkit
mengekalkan kesejahteraan mental, pelan tindakan kesihatan
(CD) dan penyakit tidak berjangkit (NCD). Ekosistem ini akan
mental akan dirangka untuk mempromosi kesedaran kesihatan
memberi fokus kepada beberapa faktor termasuk amalan sihat,
mental. Pelan tindakan ini akan meliputi enam bidang utama dalam
persekitaran fizikal, penjagaan klinikal dan sosioekonomi. Dalam
kesihatan mental, iaitu perkhidmatan dan penjagaan kesihatan
konteks ini, usaha untuk memerangi CD akan dipergiat menerusi
mental, kerjasama merentas sektor, pembangunan sumber
pelbagai inisiatif kesihatan seperti penyelidikan dan pembangunan,
manusia, promosi kesihatan mental dalam kalangan komuniti serta
program imunisasi, saringan kesihatan dan kesedaran kesihatan.
penyelidikan dan pengawasan. Di samping itu, usaha akan dipergiat
Langkah bagi mencegah NCD pula termasuk program Komuniti
untuk menambah baik perkhidmatan kesihatan mental.
Sihat Pembina Negara (KOSPEN) dan Komunikasi untuk Perubahan
13
Endokrin/endokrinologi merujuk kepada bidang subkepakaran perubatan berkaitan sistem endokrin, penyakit berkaitan dan rembesan khusus yang dikenali sebagai hormon. Subkepakaran
ini melibatkan pengurusan penyakit gangguan hormon kelenjar endokrin yang merangkumi hipotalamus, kelenjar pituitari, kelenjar pineal, tiroid, paratiroid, pankreas, kelenjar adrenal,
testis dan ovari serta pengurusan gangguan metabolik seperti obesiti dan gangguan lemak darah.
14
Kardiotorasik merujuk kepada pembedahan yang dilakukan ke atas organ dalaman di bahagian toraks atau dada, secara umumnya adalah rawatan untuk masalah jantung dan vaskular yang
merangkumi aorta dan vena kava serta penyakit paru-paru.
II
11- 24
Nisbah kematian ibu mengandung semakin membimbangkan Strategi B4:

terutama disebabkan oleh embolisme obstetrik, pendarahan
teruk selepas bersalin dan masalah perubatan yang berkaitan. Menjadikan Negara Lebih Selamat dan
Sehubungan itu, usaha untuk mengelakkan kematian ibu bersalin Terjamin
yang boleh dicegah akan dipertingkat dengan memastikan akses Keselamatan dan ketenteraman awam merupakan keutamaan
kepada perkhidmatan penjagaan kesihatan berkualiti tinggi semasa bagi memastikan taraf hidup dan kesejahteraan rakyat yang lebih
mengandung dan melahirkan anak. Di samping itu, perkhidmatan baik. Dalam tempoh akhir Rancangan, pelaksanaan inisiatif akan
intervensi kesihatan seperti akses kepada perkhidmatan kesihatan ditumpu kepada usaha meningkatkan sumber dan kapasiti agensi
seksual dan reproduktif dan perancangan keluarga akan terus penguatkuasaan dan keselamatan serta mempergiat langkah
disediakan. pencegahan jenayah. Komuniti akan digalak untuk memainkan
peranan yang lebih besar bagi meningkatkan keselamatan dan
Mempererat kerjasama dalam kalangan pihak ketenteraman awam dalam melengkapkan usaha Kerajaan tersebut.
berkepentingan
Usaha menambah baik perkhidmatan kesihatan awam terutama Memperkukuh agensi penguatkuasaan dan keselamatan
semasa bencana dan wabak oleh pelbagai sektor dalam kalangan Kebolehan dan keupayaan anggota penguat kuasa dan keselamatan
kementerian dan agensi serta NGO akan terus dipertingkat. terutama Angkatan Tentera Malaysia (ATM) dan Polis DiRaja
Sehubungan itu, kerjasama antara agensi akan diperkukuh dan Malaysia (PDRM) akan terus dipertingkat melalui latihan yang lebih
dipertingkat melalui penyelarasan yang lebih teratur dengan sistematik dan kursus khusus yang terkini seperti analisis jenayah
menggembleng agensi kerajaan dan CSO yang berkaitan. Kerjasama dan penyiasatan. Selain itu, anggota akan dilengkapi dengan
ini akan memberi tumpuan kepada penambahbaikan masa respons peralatan yang bersesuaian bagi pengumpulan maklumat perisikan,
kecemasan, pencegahan wabak, kesiapsiagaan terhadap bencana penyiasatan, penganalisisan bukti dan pendakwaan. Usaha ini akan
termasuk respons dan mitigasi serta rehabilitasi awal. meningkatkan kecekapan anggota penguat kuasa dan keselamatan
serta persepsi awam terhadap keselamatan.
Perkhidmatan penjagaan kesihatan di rumah yang kebanyakannya
disediakan oleh sektor swasta adalah mahal dan tidak mampu Keselamatan negara akan diperkukuh melalui peningkatan
dibayar oleh majoriti rakyat. Sehubungan itu, sektor swasta dan kawalan dan pengawasan sempadan yang berterusan, terutama
NGO akan digalak untuk menyediakan lebih banyak khidmat sosial menggunakan teknologi dan peralatan terkini bagi mengekang
bagi memenuhi keperluan pesakit dalam kalangan isi rumah pencerobohan sempadan. Sementara itu, kawalan di pintu masuk
berpendapatan rendah dan sederhana, yang memerlukan rawatan dan keluar negara akan dipertingkat untuk menghalang sebarang
jangka panjang. Di samping itu, perkhidmatan yang disediakan oleh kemasukan yang menyalahi undang-undang dan aktiviti haram
Kerajaan seperti Perkhidmatan Penjagaan Kesihatan Domisiliari dan termasuk pergerakan pengganas. Usaha ini termasuk operasi dan
Program Khidmat Bantu di Rumah akan terus diperkukuh melalui rondaan bersama oleh pelbagai agensi penguat kuasa sempadan
penyertaan yang lebih meluas daripada sektor swasta, CSO, NGO seperti ATM, PDRM, Agensi Kawalan Sempadan Malaysia, Jabatan
dan sukarelawan. Kastam Diraja Malaysia, Jabatan Imigresen Malaysia dan Agensi
Penguatkuasaan Maritim Malaysia.
Kerjasama antarabangsa melalui persefahaman dua hala dan program jangkauan dan sokongan komuniti. NGO dan
pelbagai hala dengan negara lain dan badan kepolisan antarabangsa masyarakat juga digalak untuk membantu bekas banduan dan
akan dipergiat untuk menangani isu jenayah rentas sempadan, penagih dadah mendapatkan pekerjaan dan menyesuaikan diri
jenayah siber, keganasan dan jenayah terancang. Persefahaman ini dalam masyarakat. Selain itu, Dasar Dadah Negara 2017 yang
termasuk perkongsian pintar, penempatan pegawai, perkongsian menggariskan pendekatan strategik bagi menangani isu berkaitan
maklumat dan risikan serta amalan terbaik. Selain itu, kerjasama dadah akan dilaksana dalam tempoh akhir Rancangan. Dasar ini
dengan agensi respons kecemasan siber pada peringkat merangkumi lima teras iaitu pencegahan, rawatan dan pemulihan,
antarabangsa akan diperkukuh bagi mengesan amaran awal penguatkuasaan, pengurangan kemudaratan dan kerjasama
terhadap bentuk ancaman siber baharu. antarabangsa.
Mempergiat usaha pencegahan jenayah Pengukuran jenayah indeks dalam Rancangan Malaysia Kesebelas
Langkah untuk membanteras jenayah oleh PDRM akan dipergiat sebelum ini adalah berdasarkan kepada jumlah kes jenayah indeks
melalui Program Omnipresence dengan menempatkan semula yang dilaporkan, iaitu dengan sasaran pengurangan sebanyak 5%
lebih ramai anggota polis untuk mencegah jenayah. Sehubungan setiap tahun. Pengukuran ini akan diganti dengan menetapkan
itu, usaha akan dipertingkat untuk mengukuhkan libat urus dan sasaran baharu iaitu jumlah jenayah indeks tidak melebihi had
meningkatkan penyertaan orang awam dalam pencegahan jenayah. 342 kes bagi setiap 100,000 penduduk pada tahun 2020. Sasaran
Selain itu, orang awam akan digalak untuk mengamalkan self- baharu ini menetapkan nilai asas pada 352 kes bagi setiap 100,000
policing dan memasang sistem pencegahan kecurian di tempat penduduk pada tahun 2016 akan mengambil kira pertambahan
kediaman bagi mencegah jenayah. Sektor swasta juga akan digesa penduduk selaras dengan amalan antarabangsa.
untuk menyokong usaha pencegahan jenayah sebagai sebahagian
daripada tanggungjawab sosial korporat bagi mewujudkan Strategi B5:
persekitaran yang lebih selamat. Menggalakkan Nilai Murni dan Gaya
Program pembudayaan dan kesedaran mengenai pencegahan
Hidup Aktif
jenayah akan diperluas melalui media sosial, dengan memberi Masyarakat penyayang yang menjiwai nilai murni dan mengamalkan
tumpuan kepada golongan berisiko tinggi seperti kanak-kanak dan gaya hidup aktif dan sihat adalah lambang sebuah masyarakat
belia. Pencegahan penglibatan juvana dalam penagihan dadah yang maju. Oleh itu, dalam tempoh akhir Rancangan, tumpuan
dan kegiatan jenayah akan dilaksana melalui program kaunseling akan diberi untuk menggalakkan nilai murni, memupuk budaya
dan pendidikan. Selain itu, pendekatan bersepadu akan dilaksana kebangsaan serta kesepaduan sosial dan perpaduan nasional di
untuk mendidik remaja mengenai pencegahan penagihan dadah, samping menggalakkan amalan gaya hidup aktif dan sihat dalam
hubungan seks sebelum perkahwinan dan jenayah berkaitan seks, kalangan rakyat. Inisiatif ini akan memastikan pembangunan fizikal
Human Immunodeficiency Virus (HIV)/Acquired Immune Deficiency seiring dengan pembangunan kerohanian bagi meningkatkan
Syndrome (AIDS) dan jenayah lain. Usaha ini akan melibatkan kesejahteraan secara menyeluruh.
pelbagai agensi seperti PDRM, Kementerian Pendidikan Malaysia,
KKM dan Jabatan Kebajikan Masyarakat serta NGO melalui Menggalakkan nilai murni
pelaksanaan pelbagai kempen dan program. Nilai etika dan moral yang teguh adalah penting dalam membina
masyarakat Malaysia yang progresif dan bersatu seperti yang
Penglibatan NGO dan orang awam akan dipertingkat dalam dihasratkan dalam Wawasan 2020. Nilai unggul dalam lima prinsip
program rawatan, pemulihan dan pascapemulihan; mengenal Rukun Negara khususnya kepercayaan agama, tingkah laku dan nilai
pasti kes baharu penyalahgunaan dadah; serta pelaksanaan moral yang baik akan menjadi asas dalam membangunkan sebuah
II
11- 26
masyarakat penyayang dan beretika. Sehubungan itu, usaha akan serta komuniti akan terus digalak untuk mempromosi detik
dipergiat untuk menyemai nilai murni seperti jujur, sopan, hormat, perpaduan dan memperkukuh semangat patriotisme.
sabar serta integriti dalam kalangan rakyat melalui program
pendidikan dan kempen kesedaran. Menggalakkan amalan gaya hidup aktif dan sihat
Sukan akan terus kekal sebagai elemen penting dalam
Memupuk budaya kebangsaan menggalakkan gaya hidup yang aktif dan sihat ke arah
Usaha dan inisiatif akan terus diperkukuh untuk mengekalkan meningkatkan kesejahteraan rakyat meskipun terdapat cabaran
kepelbagaian budaya masyarakat dan membentuk identiti Malaysia. dalam memupuk budaya bersukan. Sehubungan itu, lebih banyak
Sehubungan itu, peranan keluarga, sekolah dan komuniti akan kemudahan sukan dan rekreasi akan dibangun dan dinaik taraf
diperkukuh dalam membentuk nilai dan membina jati diri generasi termasuk laluan basikal dan kawasan rekreasi hijau di bandar,
muda Malaysia yang utuh. Inisiatif mempromosi warisan negara, infrastruktur sukan-eko, litar lumba motosikal serta industri e-sukan
nilai budaya dan elemen sejarah masyarakat Malaysia yang melalui kerjasama antara Kerajaan dengan sektor korporat dan
berbilang kaum akan diteruskan bagi meningkatkan pemahaman persatuan sukan kebangsaan. Sementara itu, orang awam akan
mengenai pembinaan negara bangsa. Di samping itu, tumpuan akan digalak untuk menggunakan kemudahan sukan di sekolah kerajaan
diberi untuk menggalakkan seni, budaya dan industri kreatif bagi serta institusi pendidikan tinggi dan institusi latihan awam.
mempromosi nilai murni dan memupuk budaya kebangsaan.
Pendekatan baharu keseluruhan sukan di Malaysia akan
Memupuk kesepaduan sosial dan perpaduan nasional digabungkan dalam merangka pelan hala tuju sukan negara bagi
Dalam meletakkan Malaysia pada peringkat global sebagai sebuah menggalakkan gaya hidup sihat dan kecemerlangan bersukan.
negara yang mementingkan keharmonian dan kemakmuran Program pembangunan bakat sukan akan dipergiat dalam mengenal
masyarakat, majlis perundingan keharmonian akan ditubuhkan. pasti dan membimbing atlet yang berpotensi pada peringkat
Dasar dan inisiatif untuk memperkukuh integrasi sosial dan sekolah dan pendidikan tertiari. Teras pendekatan ini adalah
perpaduan nasional akan dipertingkat untuk interaksi, libat urus pembangunan rangka kerja sukan negara yang bersepadu dan
dan kerjasama yang lebih baik dalam kalangan rakyat. Kerajaan efektif untuk meningkatkan inklusiviti dan integrasi sosial serta
juga akan menerajui usaha untuk menggubal undang-undang pembinaan kapasiti dan penambahbaikan tadbir urus pelbagai
berkaitan keharmonian negara bagi memastikan kesaksamaan dan organisasi sukan. Di samping itu, sokongan kepada atlet elit melalui
menghapuskan diskriminasi. Di samping itu, indeks perpaduan pelbagai program sukan berprestasi tinggi akan diteruskan untuk
nasional akan dibangun untuk berfungsi sebagai instrumen Sukan SEA 2019. Inisiatif ini juga akan meningkatkan peluang
pemantauan bagi mengukur tahap perpaduan dan keharmonian Malaysia untuk memenangi pingat emas Olimpik yang pertama
negara. Sementara itu, program bertemakan perpaduan pada Sukan Olimpik Tokyo 2020.
menggunakan platform sukan, kesukarelawanan, seni dan budaya
Kesimpulan
Dalam tempoh akhir Rancangan, pendekatan pembangunan
inklusif akan dipergiat untuk meningkatkan kesejahteraan rakyat
secara menyeluruh sejajar dengan pertumbuhan ekonomi. Seiring
dengan prestasi yang telah dicapai, usaha akan dilipat ganda
untuk meningkatkan pendapatan dan kuasa beli isi rumah B40,
memperkukuh Komuniti Ekonomi Bumiputera serta memperkasa
golongan minoriti dan kumpulan sasar khusus. Sementara itu, kualiti
hidup rakyat akan ditambah baik melalui langkah untuk meningkatkan
kuasa beli, akses kepada perumahan mampu milik dan berkualiti dan
penjagaan kesihatan serta keselamatan dan ketenteraman negara.
Pada masa yang sama, nilai murni dan semangat patriotisme dalam
kalangan rakyat akan terus disemai untuk memupuk kesepaduan sosial
dan perpaduan nasional yang lebih utuh, manakala sukan dan gaya
hidup aktif akan digalak untuk membina masyarakat yang sihat dan
sejahtera. Pelaksanaan inisiatif yang telah dikenal pasti secara efektif
adalah kunci untuk mencapai semua outcome yang disasarkan, selaras
dengan Agenda 2030 untuk Pembangunan Mampan oleh Pertubuhan
Bangsa-Bangsa Bersatu.
II
11- 28
12 B A B
III
TONGGAK
Menuju ke arah Pembangunan

Wilayah yang Seimbang
III
12- 2
Pendahuluan
Pembangunan wilayah bermatlamat untuk mengurangkan ketidakseimbangan
melalui pengagihan manfaat sosioekonomi yang lebih baik dalam kalangan wilayah
dan merentas semua negeri bagi menggalakkan pertumbuhan saksama dan
meningkatkan kesejahteraan rakyat. Walaupun terdapat usaha untuk mengurangkan
ketidakseimbangan wilayah, ketidaksamaan antara negeri serta di dalam negeri
dan wilayah terus wujud, manakala jurang antara bandar dan luar bandar masih
berterusan. Oleh itu, dalam tempoh akhir Rancangan, 2018-2020, usaha akan dilaksana
untuk mengurangkan jurang pembangunan antara kawasan bandar dan luar bandar.
Antara lain, usaha tersebut termasuk meningkatkan akses dan ketersambungan serta
menambah baik infrastruktur dan kemudahan asas untuk menjana lebih banyak aktiviti
ekonomi di kawasan yang kurang membangun. Kerjasama antara negeri juga akan
dipertingkat untuk merangsang pertumbuhan ekonomi, terutama di kawasan sempadan
dalam wilayah berkaitan melalui penggunaan sumber yang lebih baik. Bandar utama
dan pusat pertumbuhan di kawasan luar bandar akan dimanfaatkan untuk mempercepat
pertumbuhan ekonomi ke arah pembangunan wilayah yang seimbang.
Di samping mengimbangkan pembangunan wilayah dalam negeri, kerjasama

dengan negara jiran akan turut dipergiat melalui kerjasama serantau ASEAN1.
Pembangunan sosioekonomi kawasan yang kurang membangun akan dipercepat di
sepanjang sempadan antarabangsa. Kerjasama ini akan menggalakkan sinergi dengan
mengoptimumkan asas yang saling melengkapi dan faedah berbanding dalam kalangan
negara jiran.
1
Kerjasama serantau ASEAN termasuk Kawasan Pertumbuhan Segitiga Indonesia-Malaysia-Thailand (IMT-GT), Kawasan Pertumbuhan ASEAN Timur Brunei Darussalam-Indonesia-
Malaysia-Filipina (BIMP-EAGA), Jawatankuasa Malaysia-Thailand bagi Strategi Pembangunan Bersama Kawasan Sempadan (JDS) dan Jawatankuasa Bersama Peringkat Menteri
antara Malaysia-Singapura bagi Iskandar Malaysia (JMCIM).
Bab 12: Menuju ke arah Pembangunan Wilayah yang Seimbang 12-3

Usaha untuk menangani ketidakseimbangan wilayah akan dipergiat untuk merapatkan jurang pembangunan sosioekonomi antara wilayah
dan negeri bagi merangsang aktiviti ekonomi dan meningkatkan kesejahteraan rakyat. Dalam menangani ketidakseimbangan wilayah, negeri
dikategori mengikut kluster berdasarkan sempadan geografi seperti berikut:
Perlis WILAYAH
UTARA WILAYAH
SABAH
Kedah
Pulau Pinang
Kelantan
WP Labuan Sabah
Terengganu
Perak
WILAYAH
TIMUR
Pahang
Selangor
WP Kuala Lumpur
WILAYAH
WP Putrajaya
TENGAH
Negeri Sembilan
Sarawak
WILAYAH
Melaka SARAWAK
Johor
WILAYAH
SELATAN
III
12- 4
Dalam mencapai pertumbuhan inklusif, pelbagai langkah akan dilaksana untuk mengurangkan jurang pembangunan antara kawasan bandar
dan luar bandar. Oleh itu, bidang keutamaan dan strategi bagi menuju ke arah pembangunan wilayah yang seimbang adalah seperti yang
ditunjukkan di Paparan 12-1.
Paparan 12-1
Menuju ke arah Pembangunan Wilayah yang Seimbang
BIDANG Memperkukuh BIDANG Merapatkan jurang BIDANG Mempercepat

KEUTAMAAN pembangunan KEUTAMAAN pembangunan antara KEUTAMAAN pembangunan di
A ekonomi wilayah B bandar dan luar C Sabah dan Sarawak
bandar
Mempergiat
Memperkukuh dan pertumbuhan
memperkemas Mempertingkat ekonomi dan Strategi
perancangan Strategi infrastruktur Strategi perancangan C1
pembangunan A1 luar bandar B1 pembangunan
negeri dan wilayah
Mempertingkat
infrastruktur untuk
Menambah baik Strategi menambah baik
Memoden dan C2 ketersambungan
Strategi mempelbagai asas Strategi hubung kait antara
A2 ekonomi B2 bandar dan luar
bandar Memperluas
akses kepada
infrastruktur, Strategi
Mewujudkan ameniti dan C3
Menggalakkan aktiviti ekonomi perkhidmatan asas
bandar yang Strategi setempat di luar
Strategi
berdaya saing A3 bandar
B3
Menambah peluang
Strategi pekerjaan
C4
Memperkukuh
Strategi kerjasama Meningkatkan
A4 serantau ASEAN pembangunan
tanah adat Strategi
C5

Memperkukuh pembangunan ekonomi wilayah
16 17 16 17
1 1
15 15
2 2
14 14
13
SDG 3
13
SDG 3
10 11
4 4
12 12
5 5
11 11
Rangka kerja
6
6
10 6
10
9 7 7
8 9 8
pembangunan
wilayah
bandar
Kajian rangka kerja Kajian Pelan Induk

pembangunan Daya Saing Bandar
wilayah bersepadu
Merapatkan jurang pembangunan antara bandar dan luar bandar

16 17
16 17 16 17 16 17 16 17 1
1 1 1 1 15
15 15 15 15 2
2 2 2 2 14
SDG
14 14 14 14
SDG SDG SDG SDG

3
3 3 3 3 13
13 13 13 13
9
4
9 6 7 9
4 4 4 4 12
12 12 12 12
3,000
5
5 5 5 5 11
11 11 11 11 6
1:0.67 41,160 300 1,000

10
60,000
6 6 6 6
10 10 10 10 9 7
7 7 7 7 8
9 8 9 8 9 8 9 8
km
Nisbah Pembinaan jalan Tambahan rumah Tambahan rumah Menara baharu Menara dinaik taraf
ketidaksamaan berturap menerima bekalan dengan bekalan
pendapatan isi air bersih dan elektrik Menara telekomunikasi luar bandar
rumah antara bandar terawat di seluruh negara
dan luar bandar
Mempercepat pembangunan di Sabah dan Sarawak
16 17
16 17 1 16 17
1 15 1
15 2 15
2 14 2
SDG
14 14
SDG SDG
3
3 13 3
13 13
9
4
51,000 225,600
7 9
4 12 4
12 12
106
5
99.0 %
400
5 11 5
11 6 11
6 10 6
10 9 7 10
8
hektar hektar
9 7 9 7
8 8
Liputan bekalan Menara baharu Menara dinaik taraf Sabah Sarawak

elektrik
Menara telekomunikasi Pemetaan tanah di bawah Hak
Tanah Adat (NCR)

III
12- 6
Bidang Keutamaan A: Kotak 12-1

Ketidaksamaan Sosioekonomi dalam
Memperkukuh Pembangunan kalangan Wilayah
Ekonomi Wilayah Ketidaksamaan sosioekonomi dalam kalangan wilayah dan negeri,
Ketidaksamaan sosioekonomi dalam kalangan wilayah, seperti yang seperti ditunjukkan dalam Graf A, terus wujud walaupun pelbagai
ditunjukkan dalam Kotak 12-1, akan ditangani dalam tempoh akhir usaha telah dilaksana untuk mengurangkan jurang pembangunan
Rancangan bagi mencapai pembangunan wilayah yang seimbang
wilayah. Kemajuan yang tidak sekata di wilayah Sabah, Timur dan
untuk memberi manfaat kepada rakyat. Sehubungan itu, usaha
Utara ditunjukkan melalui keluaran dalam negeri kasar (KDNK) per
akan dipergiat untuk mempercepat pertumbuhan ekonomi dan
kapita yang secara relatif adalah rendah berbanding purata nasional
menangani ketidakseimbangan antara dan dalam wilayah. Empat
sebanyak RM38,915 pada tahun 2016. Wilayah Sabah merekodkan
strategi yang dikenal pasti untuk menyokong bidang keutamaan ini
KDNK per kapita terendah iaitu sebanyak RM22,098, wilayah Timur
adalah seperti berikut:
RM23,392 dan wilayah Utara RM29,725 pada tahun 2016. Selain itu,
kadar kemiskinan yang tinggi di wilayah Sabah dan Sarawak turut
Memperkukuh dan menggambarkan ketidakseimbangan sosioekonomi ini. Walaupun
memperkemas perancangan kadar kemiskinan mutlak di Sabah berkurang dengan ketara daripada
pembangunan negeri dan STRATEGI 19.7% pada tahun 2009 kepada 2.9% pada tahun 2016, kadar ini
wilayah bagi merangsang A1 masih lebih tinggi berbanding purata nasional sebanyak 0.4%. Pada
pembangunan ekonomi peringkat daerah, malah terdapat insiden kemiskinan pada kadar dua
digit di Sabah, seperti di daerah Tongod sebanyak 14.6% dan Beluran
sebanyak 12.1%.
Memoden dan
mempelbagai asas ekonomi
STRATEGI Dalam Malaysia berusaha menjadi sebuah negara yang inklusif,
A2 untuk membolehkan
pembangunan yang seimbang dan mampan perlu digalakkan
pertumbuhan ekonomi yang
merentas wilayah. Berdasarkan sumbangan mengikut wilayah
rancak dan dinamik kepada pertumbuhan ekonomi negara, seperti yang ditunjukkan
dalam Graf B, kadar pertumbuhan wilayah Sabah, Tengah dan
Selatan adalah lebih tinggi daripada purata nasional sebanyak
Menggalakkan bandar yang 5.1% dalam tempoh 2016-2017. Wilayah Sabah telah menunjukkan
berdaya saing peningkatan pertumbuhan KDNK yang ketara daripada 4.2% dalam
STRATEGI
bagi merangsang Rancangan Malaysia Kesepuluh kepada 6.4% dalam tempoh 2016-
A3
pertumbuhan bandar utama 2017. Walaupun koridor ekonomi wilayah telah diwujudkan untuk
melonjakkan aktiviti ekonomi, wilayah Sarawak, Timur dan Utara
mencatatkan kadar pertumbuhan yang lebih rendah berbanding
purata nasional dalam tempoh 2016-2017. Wilayah ini yang banyak
Memperkukuh kerjasama bergantung kepada komoditi industri, terutama kelapa sawit dan
STRATEGI serantau ASEAN untuk getah, telah terjejas kesan daripada fenomena El-Nino pada tahun
A4 mempercepat aktiviti 2016.
ekonomi di kawasan
sempadan
Graf A
KDNK per Kapita, 2010 & 2016 dan Kadar Kemiskinan Mutlak mengikut Negeri, 2009 & 2016
KDNK per kapita

KDNK (RM
per‘000)
kapita (RM ‘000) Kadar kemiskinan
Kadarmutlak
kemiskinan
(% isi mutlak
rumah)(% isi rumah)
WILAYAH SABAHWILAYAH SABAH

22.1 22.1 WILAYAH SABAHWILAYAH SABAH 19.2 19
2.8 2.8
Sabah Sabah Sabah Sabah 19.7
21.1 21.1 2.9 2.9
WP Labuan WP Labuan WP Labuan WP Labuan
61.8 61.8 0.0 0.0
WILAYAH TIMURWILAYAH TIMUR23.4 23.4 WILAYAH TIMURWILAYAH TIMUR 3.5 3.5

0.3 0.3
Kelantan Kelantan Kelantan Kelantan
12.8 12.8 0.4 0.4
Terengganu Terengganu Terengganu Terengganu
27.3 27.3 0.4 0.4
Pahang Pahang Pahang
32.3 32.3 0.2 Pahang 0.2
WILAYAH UTARA
WILAYAH UTARA WILAYAH UTARA WILAYAH UTARA 3.5 3.5
29.7 29.7 2010 2010 0.1 0.1 2009 2009
Kedah Kedah Kedah
19.2 19.2
2016 2016 0.2 Kedah 0.2 2016 2016
Perlis Perlis Perak Perak
22.5 22.5 0.2 0.2
Perak Perak
27.3 27.3 Perlis Perlis
Pulau Pinang Pulau Pinang 0.1 0.1
47.3 47.3 Pulau Pinang Pulau Pinang
0.1 0.1
WILAYAH SELATAN
WILAYAH SELATAN 32.0 32.0 WILAYAH SELATAN
WILAYAH SELATAN
1.3 1.3
0.0 0.0
Johor Johor Johor Johor
32.0 32.0 0.0 0.0
WILAYAH SARAWAK
WILAYAH SARAWAK WILAYAH SARAWAK
WILAYAH SARAWAK 5.3 5.3
44.4 44.4 0.6 0.6
Sarawak Sarawak Sarawak Sarawak
44.4 44.4 0.6 0.6
WILAYAH TENGAH
WILAYAH TENGAH WILAYAH TENGAHWILAYAH0.7TENGAH 0.7
54.2 54.2 0.0 0.0
Negeri SembilanNegeri Sembilan Negeri SembilanNegeri Sembilan
38.5 38.5 0.2 0.2
Melaka Melaka Melaka Melaka
41.4 41.4
Selangor Selangor 0.0 0.0
44.7 44.7 Selangor Selangor
WP Kuala Lumpur
WP Kuala Lumpur 0.0 0.0
101.6 101.6 WP Kuala LumpurWP Kuala Lumpur
0.0 0.0
MALAYSIA MALAYSIA MALAYSIA MALAYSIA 3.8 3.8

38.9 38.9 0.4 0.4

Sumber: Jabatan
Sumber:
Perangkaan
Jabatan
Malaysia
Perangkaan Malaysia
III
12- 8
Graf B
Sumbangan Wilayah kepada Pertumbuhan Ekonomi Negara, 2015-2017
Pertumbuhan KDNK mengikut wilayah, % setahun Bahagian kepada KDNK mengikut wilayah
(pada harga 2010) (pada harga 2010)
Wilayah
Sarawak
10MP Sarawak, 4.1%
4.1% 2017
2016-2017 Sarawak, 3.5% 3.5%
7.3%
4.7%
8.7%
Wilayah 10MP Kelantan, 4.8% Pahang, 5.1% Terengganu, 4.0%
Timur
4.7%
9.5%
RM1.17
2016-2017 Kelantan, 4.9% Pahang, 4.8% Terengganu, 4.5%
45.1%
trilion
Wilayah 10MP Kedah, 5.7% P. Pinang, 5.7% Perak, 6.0% Perlis, 3.7% 5.7% 9.7%
Utara
2016-2017 Kedah, 4.1% P. Pinang, 5.4% Perak, 4.8% Perlis, 3.1% 4.9%
15.8%
Wilayah
6.0%
2015
10MP Johor, 6.0%
Selatan
2016-2017 Johor, 5.9% 5.9%
7.1%
8.8%
6.4%
Wilayah 10MP Selangor, 6.2% WP KL, 7.3% N.S, 4.4% Melaka, 5.6%
9.3%
RM1.06
Tengah
6.1%
2016-2017 Selangor, 6.0% WP KL, 6.7% N.S, 4.2% Melaka, 6.3% 44.2%
trilion
10.0%
Wilayah Sabah, 3.9% WP Labuan, 8.6% 4.2%
10MP 6.4%
Sabah 15.9%
2016-2017 Sabah, 6.4% WP Labuan, 6.6%
5.3% Wilayah Tengah Wilayah Selatan

Malaysia 10MP
Wilayah Utara Wilayah Timur
2016-2017 5.1%
Wilayah Sarawak Wilayah Sabah

Wilayah Tengah terus menyumbang peratusan tertinggi kepada Strategi A1:

KDNK, diikuti dengan wilayah Utara, Sarawak, Selatan, Timur dan
Sabah, seperti yang ditunjukkan dalam Graf B. Walaupun beberapa Memperkukuh dan Memperkemas
wilayah seperti wilayah Selatan dan Sabah mencatat pertumbuhan Perancangan Pembangunan Negeri dan
KDNK yang lebih tinggi, pertumbuhan tersebut tidak mencukupi Wilayah
untuk meningkatkan sumbangan seiring dengan wilayah Tengah dan Penyelarasan yang kurang dalam perancangan sosioekonomi
Utara. pada pelbagai peringkat memberi cabaran dalam melaksana
pembangunan wilayah yang bersepadu dan mampan. Sehubungan
Jurang pendapatan antara wilayah masih menjadi kebimbangan itu, usaha yang lebih gigih diperlukan untuk memperkemas
walaupun terdapat peningkatan yang berterusan dalam pendapatan perancangan pembangunan pada peringkat nasional, wilayah dan
penengah bulanan isi rumah pada peringkat nasional kepada negeri. Dalam tempoh akhir Rancangan, kerjasama dalam wilayah
RM5,228 pada tahun 2016. Wilayah Tengah dan Selatan terus dan antara negeri akan diperkukuh untuk membina sinergi bagi
mencatat pencapaian yang ketara dengan masing-masing sebanyak menggalakkan pertumbuhan seimbang. Sementara itu, agensi
RM6,616 dan RM5,652. Wilayah Timur mencatat pendapatan kerajaan negeri perlu memainkan peranan yang lebih besar dalam
penengah bulanan isi rumah yang paling rendah, iaitu sebanyak merangsang pembangunan ekonomi pada peringkat negeri.
RM3,917, dengan Kelantan mencatat nilai terendah dalam kalangan Dalam hal ini, beberapa inisiatif akan dilaksana bagi menyediakan
negeri, iaitu sebanyak RM3,079. Negeri Kedah dalam wilayah Utara rangka kerja pembangunan wilayah yang bersepadu, memastikan
mencatat pendapatan kedua terendah, iaitu sebanyak RM3,811. pengagihan peruntukan pembangunan yang lebih baik kepada
negeri kurang membangun, meningkatkan peranan perbadanan
Ketidaksamaan antara wilayah kekal menjadi cabaran kemajuan ekonomi negeri (PKEN) dan menggalakkan penyelarasan
meskipun pelbagai usaha telah dilaksana bagi mengurangkan antara negeri dalam penyediaan infrastruktur.
ketidakseimbangan. Sehubungan itu, strategi pembangunan
wilayah yang menyeluruh bagi mengurangkan jurang pembangunan Menyediakan rangka kerja pembangunan wilayah bersepadu
antara wilayah adalah amat penting terutama bagi wilayah yang
Perancangan pembangunan akan memanfaatkan kelebihan dan
kurang membangun. Pelaksanaan langkah khusus yang berkesan
sumber dalam setiap wilayah bagi memacu potensi pertumbuhan
bagi menangani ketidaksamaan sosioekonomi dalam kalangan
dalam bidang terpilih. Pada masa yang sama, kelebihan antara
wilayah amat penting untuk mencapai pembangunan wilayah yang
wilayah akan dimanfaatkan untuk saling melengkapi dan
seimbang.
membentuk sinergi bagi pembangunan seterusnya. Sumber
pertumbuhan baharu di dalam kluster industri juga akan diteroka
untuk terus merangsang pembangunan ekonomi dalam wilayah.
Dalam hal ini, kajian mengenai rangka kerja pembangunan wilayah
yang bersepadu akan dijalankan untuk memperkemas dasar, pelan
induk dan strategi supaya sejajar dengan perancangan spatial
negara. Rangka kerja ini juga akan memastikan penyelarasan
antara dan dalam negeri yang lebih baik dalam perancangan dan
pelaksanaan pembangunan.
III
12- 10
Memastikan pengagihan peruntukan pembangunan yang Strategi A2:

lebih baik kepada negeri kurang membangun
Memoden dan Mempelbagai Asas
Peruntukan pembangunan Kerajaan Persekutuan akan diagih
secara lebih baik dengan keutamaan diberi kepada enam negeri
Ekonomi
yang kurang membangun dalam tempoh akhir Rancangan. Negeri Daya saing wilayah dan keupayaan untuk menarik pelabur telah
tersebut adalah Sabah, Sarawak, Kelantan, Terengganu, Kedah dan terjejas akibat kekurangan ekosistem sokongan untuk menggalak
Perlis. Agihan peruntukan ini adalah bagi memastikan pertumbuhan dan mengekalkan aktiviti ekonomi yang berasaskan pengkhususan
yang lebih seimbang antara negeri. dan kluster di setiap wilayah. Di samping itu, kemahiran dan tahap
pendidikan yang rendah dalam kalangan masyarakat setempat telah
Meningkatkan peranan perbadanan kemajuan ekonomi mengakibatkan kurang penyertaan dalam industri yang mempunyai
negeri nilai ditambah yang tinggi dan berintensif pengetahuan. Oleh
PKEN mempunyai peranan yang penting dalam pembangunan itu, lebih banyak usaha akan dilaksana untuk memperkukuh
ekonomi negeri. Sehubungan itu, peranan PKEN akan terus ekosistem bagi menggalakkan aktiviti nilai ditambah yang tinggi
dipertingkat untuk memudah cara aktiviti ekonomi pada peringkat yang membolehkan pemindahan teknologi dan menggalakkan
negeri dan wilayah. Pengenalan Program Transformasi Perbadanan inovasi. Usaha akan turut dipergiat untuk menggalakkan aktiviti
Kemajuan Ekonomi Negeri pada tahun 2017 akan membolehkan ekonomi khusus yang memanfaatkan penggunaan sumber yang
reformasi PKEN dalam memperkukuh tadbir urus korporat tersedia dalam wilayah. Oleh itu, dalam tempoh akhir Rancangan,
dan melaksana model perniagaan yang mampan. Reformasi inisiatif akan dilaksana bagi memperkukuh ekosistem untuk aktiviti
ini akan meningkatkan daya maju dan daya saing PKEN dalam ekonomi, memberi tumpuan kepada aktiviti kluster terpilih serta
jangka panjang. Di samping itu, PKEN akan bekerjasama dengan meningkatkan kemahiran dan pembangunan modal insan.
agensi kerajaan berkaitan pada peringkat wilayah dan sektor
swasta secara lebih terselaras dan bersepadu untuk merangsang Memperkukuh ekosistem untuk aktiviti ekonomi
pembangunan wilayah. Kerjasama tersebut akan menyumbang
Usaha akan dipergiat untuk memperkukuh ekosistem dan
kepada pertumbuhan yang saksama serta peluang pelaburan dan
meningkatkan keseluruhan rantaian nilai kluster ekonomi.
pekerjaan, terutama dalam wilayah yang kurang membangun.
Usaha ini termasuk meningkatkan pembangunan modal insan,
menambah baik infrastruktur, utiliti dan kemudahan logistik serta
Menggalakkan penyelarasan antara negeri dalam
penyediaan infrastruktur memperkukuh rangkaian rantaian bekalan. Penyediaan infrastuktur
dan utiliti yang baik, termasuk menambah baik liputan jalur
Ketersambungan yang lebih meluas dan penyediaan infrastruktur
lebar, akan memastikan ketersambungan yang lebih baik serta
yang lebih baik akan meningkatkan pergerakan penduduk,
meningkatkan pertumbuhan ekonomi. Sementara itu, perkhidmatan
barangan dan perkhidmatan serta menambah baik kualiti hidup.
logistik yang cekap adalah penting untuk membolehkan pergerakan
Sehubungan itu, penyelarasan dan kerjasama bagi melaksana
barangan dan sumber yang cepat. Pengukuhan rangkaian rantaian
projek antara negeri akan diperkukuh untuk mempertingkat
rangkaian antara wilayah dalam menggalakkan aktiviti ekonomi. bekalan akan juga termasuk usaha untuk meningkatkan hubung
Dalam hal ini, jawatankuasa peringkat atasan akan ditubuhkan kait antara pelabur dan pembekal tempatan serta menyediakan
bagi mempertingkat penyelarasan perancangan antara Kerajaan sokongan institusi, terutama yang memudah cara pelaburan. Di
Persekutuan dengan kerajaan negeri. Projek antara negeri samping itu, langkah akan dipergiat untuk menarik pelaburan
seperti jalan, utiliti dan infrastruktur tebatan banjir, memerlukan berkualiti dengan memberi tumpuan kepada industri yang
penyelarasan yang rapi dalam kalangan negeri bagi memastikan berasaskan nilai ditambah yang tinggi, teknologi termaju dan
penggunaan sumber yang optimum serta merangsang aktiviti inovasi serta berintensif pengetahuan. Ekosistem yang kukuh akan
ekonomi dalam wilayah. merangsang pertumbuhan dan meningkatkan daya saing ekonomi.
Memberi tumpuan kepada aktiviti kluster terpilih ekonomi yang dikongsi bersama antara negeri dan dalam kalangan
Usaha akan digalakkan untuk menarik lebih banyak pelaburan, wilayah. Negeri perlu menerima pakai pendekatan berpaksikan
terutama untuk program dan projek berimpak tinggi dalam aktiviti wilayah untuk melengkap dan memanfaatkan kelebihan, keunikan
kluster terpilih yang dikenal pasti, berdasarkan kelebihan daya dan sumber tersedia bagi pertumbuhan ekonomi. Sehubungan itu,
saing enam wilayah tersebut. Di samping itu, kerjasama akan setiap wilayah digalakkan untuk melaksana bidang fokus utama
dipergiat untuk mewujudkan sinergi dan meningkatkan manfaat seperti berikut:
WILAYAH UTARA WILAYAH TIMUR WILAYAH TENGAH WILAYAH SELATAN WILAYAH SABAH WILAYAH SARAWAK
• Pembuatan • Perlombongan • Perdagangan • Pembuatan • Pertanian • Pertanian

(elektrik & dan borong & runcit (elektrik & (perhutanan, (perhutanan,
elektronik, pengkuarian elektronik, perikanan dan perikanan dan
jentera & (minyak & gas) • Penginapan petrokimia, kelapa sawit) kelapa sawit)
peralatan, dan makanan & pemprosesan
bioindustri, • Pertanian minuman berasaskan • Perlombongan • Pembuatan
aeroangkasa (perhutanan pertanian) dan (aluminium,
dan perikanan) • Kewangan & pengkuarian kaca, keluli,
dan peralatan insurans
perubatan) • Perlombongan (minyak & gas) produk
• Pembuatan dan pengkuarian berasaskan
(petrokimia) • Pelancongan • Logistik
• Logistik (minyak & gas) kayu, produk
(seni, hiburan (pengangkutan
(pengangkutan marin)
• Logistik dan rekreasi) • Pelancongan dan
dan (pengangkutan
penyimpanan) (seni, hiburan penyimpanan) • Perlombongan
dan • Hartanah & dan rekreasi) dan
• Pelancongan penyimpanan) perkhidmatan • Pelancongan pengkuarian
(seni, hiburan perniagaan • Logistik (seni, hiburan (minyak & gas)
• Pelancongan (pengangkutan dan rekreasi)
dan rekreasi) (seni, hiburan • Pembuatan dan • Teknologi
dan rekreasi) (aeroangkasa) penyimpanan) • Pendidikan maklumat dan
• Pertanian (padi
dan perikanan) komunikasi
• Hartanah
• Pendidikan
• Pertanian
(tanaman
makanan)
III
12- 12
Wilayah akan digalakkan untuk memoden dan mempelbagai Kotak 12-2

asas ekonomi bagi melonjakkan aktiviti nilai ditambah yang
tinggi dan mendorong pertumbuhan yang lebih tinggi, terutama
Guna Tenaga Mengikut Kategori
wilayah yang sangat bergantung kepada pertanian. Usaha untuk Kemahiran dan Wilayah
memodenkan sektor pertanian akan dipergiat, termasuk dengan Jumlah guna tenaga yang meliputi kategori mahir, separuh mahir
memperluas aktiviti hiliran melalui pengunaan teknologi moden dan berkemahiran rendah telah meningkat di semua wilayah antara
bagi menggalakkan produk nilai ditambah yang tinggi. Sebagai tahun 2015 dengan tahun 2017. Bahagian pekerja mahir kepada
contoh, pembangunan Kedah Rubber City di wilayah Utara yang jumlah guna tenaga di semua wilayah menunjukkan peningkatan
menumpu kepada industri getah, seperti produk lateks dan getah pada tahun 2017. Wilayah Tengah mencatat bahagian tertinggi
khusus serta produk getah kejuruteraan tepat, akan membolehkan sebanyak 39%. Walau bagaimanapun, bahagian pekerja mahir di
pengeluaran produk nilai ditambah yang tinggi. Sementara itu, wilayah lain masih kekal di bawah purata nasional, iaitu sebanyak
Palm Oil Industrial Cluster (POIC) di Sandakan dan Lahad Datu di 28%. Sementara itu, pada peringkat nasional, bahagian pekerja
wilayah Sabah akan dimanfaat untuk melonjakkan pelaburan dalam separuh mahir terus mendominasi iaitu sebanyak 60% daripada
aktiviti pemprosesan hiliran yang mempunyai nilai ditambah lebih jumlah guna tenaga. Bahagian pekerja separuh mahir di empat
tinggi. Usaha ini akan merangsang aktiviti sosioekonomi termasuk wilayah adalah lebih tinggi daripada purata nasional dengan
pewujudan pekerjaan baharu kepada penduduk setempat, wilayah Timur mencatat sebanyak 67% daripada keseluruhan guna
mengurangkan ketidakseimbangan antara wilayah. tenaga dalam wilayah tersebut dan wilayah Utara sebanyak 65%
manakala wilayah Sarawak dan Selatan masing-masing sebanyak
Meningkatkan kemahiran dan pembangunan modal insan 64%. Sebaliknya, bahagian pekerja separuh mahir di wilayah
Pekerja mahir adalah amat penting untuk menarik pelaburan Tengah mencatat sebanyak 52% manakala wilayah Sabah mencatat
dan menggalakkan peningkatan aktiviti ekonomi di wilayah. sebanyak 59%. Bagi kategori berkemahiran rendah, wilayah Sabah
Bilangan pekerja mahir adalah tertumpu di wilayah Tengah dan mencatat sebanyak 26% daripada keseluruhan guna tenaga
Utara, seperti yang ditunjukkan dalam Kotak 12-2. Penumpuan dalam wilayah tersebut, diikuti oleh wilayah Sarawak sebanyak
ini menunjukkan ketidakseimbangan wilayah dalam mewujudkan 17% dan wilayah Timur sebanyak 14%. Kebergantungan terhadap
pekerjaan mahir. Oleh yang demikian, wilayah akan membangunkan pekerja berkemahiran rendah dalam wilayah ini menggambarkan
strategi yang bersasar untuk menarik pelaburan yang akan kebergantungan kepada aktiviti berintensifkan buruh, terutama
mewujudkan pekerjaan mahir berdasarkan keperluan industri. dalam sektor pertanian. Keadaan ini memerlukan semua wilayah
mempergiat usaha untuk meningkatkan kemahiran tenaga kerja di
samping menarik pelaburan berkualiti yang akan mewujudkan lebih
banyak pekerjaan mahir.
Guna Tenaga mengikut Kategori Kemahiran dan Wilayah, 2015 dan 2017
Guna Tenaga (‘000)
6,000
5,000
4,000 1,815 1,993
3,000 Mahir
632 717
Separuh
2,000 2,588 2,669 mahir
318 348 254 273
345 408 1,865 1,832 Berkemahiran
1,000 224 240 1,201 1,060 1,076 rendah
1,038 1,185
793 798 1,044
194 169 266 246 497 485 300 285 492 458
0 198 213
Wilayah Wilayah Wilayah Wilayah Wilayah Wilayah
Sarawak Selatan Timur Sabah Utara Tengah Malaysia
Kategori kemahiran
mengikut wilayah, 2015 2017 2015 2017 2015 2017 2015 2017 2015 2017 2015 2017 2015 2017
% bahagian
Mahir 19 19 22 25 18 19 14 15 22 25 37 39 26 28
Separuh mahir 65 64 66 64 67 67 59 59 67 65 53 52 60 60
Berkemahiran rendah 16 17 12 11 15 14 27 26 11 10 10 9 14 12
Jumlah 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100
Sumber:
Sumber:Jabatan
JabatanPerangkaan Malaysia
Perangkaan Malaysia
Pelaburan swasta akan dimanfaatkan untuk mewujudkan pekerjaan Strategi A3:

mahir dan meningkatkan kemahiran modal insan di kawasan
kurang membangun selaras dengan langkah untuk memoden Menggalakkan Bandar yang Berdaya
dan mempelbagai asas ekonomi. Sehubungan itu, usaha untuk Saing
memenuhi permintaan industri termasuk peningkatan kemahiran Urbanisasi yang pesat memberi cabaran dalam memastikan
dan latihan semula kemahiran tenaga kerja sedia ada melalui segenap lapisan masyarakat dapat mendiami bandar yang berdaya
pembudayaan inovasi dan peningkatan penggunaan teknologi huni dan menikmati kualiti hidup yang lebih baik. Walaupun
maklumat. Usaha ini akan dilaksana melalui program latihan khusus terdapat pertumbuhan ekonomi yang rancak di bandar, faktor
oleh institusi latihan tempatan dengan kerjasama pihak industri. seperti densiti yang rendah, rumah mampu milik yang kurang,
Peningkatan kemahiran ini akan menambah baik daya saing dan perkhidmatan penjagaan kesihatan awam yang tidak mencukupi
mempercepat pertumbuhan merentas wilayah dalam usaha dan ketersambungan pengangkutan awam yang tidak lengkap
menggalakkan pembangunan wilayah yang seimbang. serta lalu lintas yang sesak terus menjejaskan daya saing
bandar. Pertumbuhan bandar dan luar bandar yang dinamik
amat diperlukan dalam mengurangkan jurang antara bandar
III
12- 14
dan luar bandar serta memastikan pembangunan wilayah yang memberi tumpuan kepada pengoptimuman sumber. Di samping
seimbang. Dalam hal ini, bandar akan menjadi pemangkin utama itu, tumpuan akan diberi untuk meningkatkan daya huni dan
dalam menyediakan peluang pelaburan dan perdagangan serta inklusiviti dalam kalangan penduduk bandar, khususnya isi rumah
meningkatkan ketersambungan dengan kawasan luar bandar serta berpendapatan 40% terendah (B40) di bandar melalui peningkatan
pinggir bandar di wilayah tersebut. Dalam tempoh akhir Rancangan, kualiti hidup. Sehubungan itu, penduduk bandar akan memperoleh
beberapa inisiatif akan dilaksana untuk menambah baik potensi akses yang lebih baik kepada peluang ekonomi, pengangkutan
bandar utama bagi merancakkan pertumbuhan ekonomi wilayah, awam yang cekap, perumahan mampu milik, perkhidmatan dan
meningkatkan daya saing bandar serta mempercepat pembangunan kemudahan penjagaan kesihatan yang bertambah baik serta
di kawasan pertumbuhan yang dikenal pasti. kawasan hijau dan lapang yang lebih banyak. Kerajaan akan terus
memberi tumpuan untuk menambah baik perkhidmatan bandar
Menambah baik potensi bandar utama bagi merancakkan melalui pembangunan Pusat Transformasi Bandar (UTC) bagi
pertumbuhan ekonomi wilayah menyediakan perkhidmatan kerajaan dan sektor swasta secara
Persaingan global antara bandar untuk menarik pelaburan dan berpusat kepada masyarakat bandar. Tiga UTC baharu akan
bakat terus meningkat. Oleh itu, Kerajaan akan terus memanfaatkan dilancarkan di Pulau Pinang, Bintulu di Sarawak dan Sandakan di
empat bandar utama yang telah dikenal pasti iaitu Wilayah Sabah.
Persekutuan (WP) Kuala Lumpur, Johor Bahru, Kuching dan Kota
Kinabalu untuk mempercepat pertumbuhan ekonomi. Bandar Mempercepat pembangunan di kawasan pertumbuhan yang
utama ini akan dibangunkan untuk menjadi lebih aktif, produktif dikenal pasti
dan berdaya huni untuk menarik dan mengekalkan bakat dan Selain bandar utama, usaha akan ditumpukan untuk mempercepat
firma, dan pada masa yang sama meningkatkan hubung kait dan pembangunan di kawasan pertumbuhan yang dikenal pasti,
akses antara bandar dan luar bandar. Keutamaan akan diberi termasuk kawasan konurbasi2, zon promosi pembangunan (ZPP)
kepada pelaksanaan program dan inisiatif yang dikenal pasti dalam dan pusat katalis, seperti ditunjukkan dalam Paparan 12-2. Kawasan
Pelan Induk Daya Saing Bandar (CCMP) bagi empat bandar utama pertumbuhan ini akan menjadi hab pemangkin pertumbuhan
dengan memberi penekanan kepada bidang fokus utama. Bidang ekonomi dengan menyediakan peluang perniagaan dan pekerjaan
ini, antara lain, termasuk perancangan dan pembangunan bandar, terpilih di wilayah berkenaan. Di bawah Rancangan Fizikal Negara
penyediaan pengangkutan awam dan perumahan mampu milik 3 (RFN3), enam konurbasi, 17 ZPP dan 48 pusat katalis akan terus
serta penambahbaikan ketersambungan digital. Dalam tempoh dimanfaatkan bagi mewujudkan peluang pelaburan untuk memacu
akhir Rancangan, kajian CCMP untuk bandar Georgetown dan ekonomi bandar. Pembangunan kawasan pertumbuhan yang dikenal
Kuantan akan dijalankan. pasti akan menyumbang kepada pembangunan wilayah yang
seimbang.
Meningkatkan daya saing bandar untuk kehidupan dan
ketersambungan yang lebih baik Tumpuan akan diberi kepada usaha mempercepat pembangunan
Bandar merupakan pusat tumpuan penduduk dan pertumbuhan di kawasan tertentu di Sarawak yang mempunyai potensi ekonomi
ekonomi yang seharusnya mempunyai perkhidmatan bandar yang tinggi tetapi ketinggalan dari segi kemajuan sosioekonomi.
yang cekap dan memenuhi harapan rakyat. Usaha akan dipergiat Bagi menangani ketidakseimbangan pembangunan wilayah di
untuk menangani isu seperti perebakan bandar yang semakin Sarawak, tiga subwilayah telah dikenal pasti, iaitu Highland Area,
meningkat, mobiliti dan ketersambungan bandar yang lemah serta Upper Rajang Area dan Northern Area. Strategi pembangunan akan
kebergantungan kepada kenderaan persendirian yang tinggi dan dirangka bagi kawasan subwilayah ini untuk mengoptimumkan
kesesakan lalu lintas yang meruncing. Usaha tersebut termasuk potensi ekonomi dan menjana peluang pekerjaan bagi penduduk
penambahbaikan garis panduan perancangan bandar yang akan setempat.
2
Konurbasi merujuk kepada kawasan pertumbuhan ekonomi bandar yang merangkumi bandar, kawasan utama bandar dan kawasan bandar yang dihubungkan secara fizikal,
mempunyai hubungan ekonomi dan mengalami pertumbuhan penduduk bagi membentuk kawasan pembangunan yang bergabung.
Paparan 12-2
Kawasan Pertumbuhan yang Dikenal Pasti
Konurbasi Zon Promosi Pembangunan (ZPP) Pusat Katalis
4 konurbasi di Semenanjung 12 ZPP di Semenanjung Malaysia 37 Pusat Katalis di Semenanjung Malaysia
Malaysia 5 ZPP di Sabah dan Labuan 11 Pusat Katalis di Sabah
1 konurbasi di Sabah 3 subwilayah di Sarawak
1 konurbasi di Sarawak
Semenanjung Malaysia Semenanjung Malaysia Semenanjung Malaysia 27. Sungai Besar
1. Konurbasi Nasional (WP Kuala 1. Padang Besar-Lembah Chuping 28. Kuala Selangor
Lumpur, WP Putrajaya dan 2. Kangar-Arau-Kuala Perlis 1. Kaki Bukit-Wang Kelian 29. Kuala Kubu Bharu
sebahagian Negeri Selangor 2. Beseri 30. Seri Jempol
3. Alor Setar-Jitra
termasuk daerah Klang, Petaling, 3. Pauh Putra 31. Gemas
Gombak, Hulu Langat, Kuala Langat 4. Sungai Petani
4. Kuah 32. Tampin
dan Sepang) 5. Ipoh
5. Bukit Kayu Hitam 33. Pulau Sebang
2. Konurbasi Selatan (sekitar Johor 6. Lumut-Sitiawan-Seri Manjung 6. Kulim 34. Kuala Linggi
Bahru termasuk Iskandar Puteri, 7. Kota Bharu 7. Parit Buntar 35. Sungai Rambai
Senai, Kulai, Skudai, Pasir Gudang, 8. Kuala Terengganu
Tanjung Pelepas, Pontian, Kota 8. Kamunting-Taiping 36. Segamat
Tinggi, Desaru dan Pengerang) 9. Seremban-Nilai-Port Dickson 9. Gerik 37. Mersing
3. Konurbasi Utara (Pulau Pinang dan 10. Melaka Bandaraya Bersejarah 10. Lenggong
sebahagian Seberang Perai) 11. Bandar Maharani Bandar Diraja 11. Teluk Intan Sabah
4. Konurbasi Timur (sekitar Kuantan, 12. Bandar Penggaram-Kluang 12. Tanjung Malim
Pekan dan Gambang) 13. Tumpat 1. Kudat
Sabah dan Labuan 14. Rantau Panjang 2. Kota Belud
Sabah 15. Tok Bali 3. Kota Marudu
1. Keningau
2. Sandakan 16. Jeli 4. Ranau
1. Konurbasi Kota Kinabalu
(sekitar Bandaraya Kota Kinabalu, 3. Lahad Datu 17. Machang 5. Kimanis
Tuaran, Putatan dan Papar) 4. Tawau 18. Gua Musang 6. Beaufort
5. Labuan 19. Jerteh 7. Tenom
Sarawak 20. Kerteh 8. Sipitang
1. Konurbasi Kuching (sekitar Sarawak1 21. Chukai 9. Kota Kinabatangan
Bandaraya Kuching) 1. Highland Area-Bario dan Mulu 22. Jerantut 10. Tongod
2. Upper Rajang Area-Belaga, Bukit 23. Bandar Tun Abdul Razak 11. Semporna
Mabong, Murum, Bakun, Kapit, Song (Jengka)
dan Kanowit
3. Northern Area-Limbang, Lawas dan 24. Bentong
Bakelalan 25. Bandar Muadzam Shah
26. Temerloh-Mentakab
Nota: 1 Pembangunan subwilayah di Highland Area, Upper Rajang Area dan Northern Area di Sarawak tertakluk di bawah Ordinan Lembaga Pembangunan Koridor Wilayah
(Pindaan) 2017.
Sumber: Jabatan Perancangan Bandar dan Desa (Rancangan Fizikal Negara 3) dan Unit Perancang Negeri Sarawak
III
12- 16
Strategi A4: Kompleks Imigresen, Kastam, Kuarantin dan Keselamatan yang

baharu di Bukit Kayu Hitam, Kedah. Selain itu, pembinaan dua
Memperkukuh Kerjasama Serantau jambatan baharu akan meningkatkan perhubungan antara
ASEAN Rantau Panjang, Kelantan dengan Sungai Golok, Narathiwat serta
Platform kerjasama serantau ASEAN masih belum dimanfaatkan mewujudkan hubungan darat antara Pengkalan Kubor, Kelantan dan
sepenuhnya bagi mempercepat dan membantu pembangunan Tak Bai, Narathiwat. Di samping itu, negara anggota IMT-GT sedang
ekonomi, terutama di kawasan sempadan. Di samping itu, memuktamadkan memorandum persefahaman mengenai hubungan
perhubungan antara penduduk dan aktiviti ekonomi untuk udara yang akan membolehkan ketersambungan yang lebih baik di
meningkatkan pembangunan masih kurang. Keadaan ini menjadi kawasan serantau.
cabaran dan pada masa yang sama memberi peluang kepada
Kerajaan, perniagaan dan rakyat. Dalam tempoh akhir Rancangan, Malaysia akan memberi tumpuan kepada tujuh projek dalam
inisiatif akan dilaksana bagi mempercepat pembangunan di Zon BIMP-EAGA Priority Infrastructure Projects untuk meningkatkan
Ekonomi Khas (SEZ) serta meningkatkan ketersambungan serantau perdagangan dan ketersambungan dengan negara anggota.
dalam Kawasan Pertumbuhan Segitiga Indonesia-Malaysia- Antara lain, Kota Kinabalu, Sabah telah dikenal pasti sebagai hab
Thailand (IMT-GT) dan Kawasan Pertumbuhan ASEAN Timur Brunei penerbangan serantau untuk menampung peningkatan penumpang
Darussalam-Indonesia-Malaysia-Filipina (BIMP-EAGA). dan perkhidmatan pengangkutan fret. Pembinaan Lapangan
Terbang Mukah di Sarawak yang sedang dalam pelaksanaan pula
Mempercepat pembangunan di Zon Ekonomi Khas akan memastikan ketersambungan udara yang lancar. Sementara
Kerjasama dalam IMT-GT akan dipertingkat bagi mempercepat itu, perkhidmatan feri roll on-roll off antara Sabah dan Palawan,
pembangunan SEZ di Bukit Kayu Hitam, Kedah dengan Songkhla, Filipina akan dilancarkan bagi menambah baik ketersambungan
Thailand serta cadangan SEZ baharu di Arun, Tanjung Api-Api dan laut, meningkatkan pelancongan dan memperkukuh aktiviti
Sei Mangkei, Indonesia. Inisiatif yang dilaksana melalui IMT-GT akan perdagangan sempadan. Di samping itu, peluasan Pelabuhan
meningkatkan lagi kerjasama dengan wilayah Songkhla, Narathiwat, Kontena Teluk Sapangar, Sabah akan merancakkan industri logistik
Satun dan Yala di selatan Thailand. Inisiatif ini bertujuan untuk di kawasan tersebut. Dalam aspek ketersambungan pengangkutan
meningkatkan aktiviti perdagangan, menambah baik perniagaan darat, pembinaan Lebuhraya Pan-Borneo akan merancakkan
tempatan serta mewujudkan pekerjaan di kawasan sempadan pembangunan di Sabah dan Sarawak.
Perlis, Kedah, Perak dan Kelantan. Usaha akan turut dilaksana
melalui BIMP-EAGA bagi meningkatkan pembangunan perdagangan
sempadan, iaitu penaiktarafan pos sempadan Tebedu, Sarawak dan Bidang Keutamaan B:
Entikong, Kalimantan Barat kepada pintu masuk antarabangsa.
Merapatkan Jurang
Meningkatkan ketersambungan serantau dalam IMT-GT dan Pembangunan antara Bandar
BIMP-EAGA dan Luar Bandar
Usaha untuk meningkatkan ketersambungan serantau dalam Usaha mencapai pembangunan yang seimbang antara bandar
IMT-GT dan BIMP-EAGA akan terus dilaksana untuk menggalakkan dan luar bandar akan terus menjadi bidang keutamaan dalam
mobiliti dan memacu pertumbuhan ekonomi di negeri dan wilayah mengurangkan ketidakseimbangan dalam kalangan wilayah.
yang kurang membangun. Sembilan projek infrastruktur telah Langkah akan diambil untuk mengurangkan ketidaksamaan
dikenal pasti sebagai IMT-GT Physical Connectivity Projects untuk
pembangunan antara kawasan bandar dan luar bandar dalam
memudah cara aktiviti perdagangan di sempadan dan menambah
setiap negeri dan wilayah. Penekanan juga akan diberi untuk
baik ketersambungan. Projek tersebut termasuk pembinaan
membangunkan pusat pertumbuhan luar bandar dengan ini adalah disebabkan oleh kos pembangunan yang lebih tinggi
mewujudkan aktiviti menjana pendapatan bagi menambah baik berikutan bentuk muka bumi yang mencabar. Bentuk muka bumi
ketidaksamaan pendapatan antara isi rumah bandar dan isi rumah ini membatasi akses ke tapak projek serta meningkatkan kos
luar bandar daripada 1:0.57 pada tahun 2016 kepada 1:0.67 pengangkutan dan bahan binaan. Walau bagaimanapun, pelaburan
pada tahun 2020. Penekanan ini akan menambah baik jurang dalam penyediaan infrastruktur asas, utiliti dan perkhidmatan yang
pembangunan antara bandar dan luar bandar serta meningkatkan berkualiti di luar bandar masih diperlukan untuk menambah baik
kesejahteraan rakyat. Tiga strategi bagi menyokong bidang akses dan mengurangkan jurang antara bandar dan luar bandar.
keutamaan ini adalah seperti berikut: Dalam tempoh akhir Rancangan, inisiatif akan dilaksana untuk
meningkatkan penyediaan rangkaian jalan raya serta akses kepada
bekalan air dan elektrik di samping menambah baik infrastruktur
Mempertingkat digital.
infrastruktur luar bandar
untuk memacu aktiviti STRATEGI Meningkatkan penyediaan rangkaian jalan raya
sosioekonomi B1 Liputan jalan luar bandar akan diperluas bagi meningkatkan akses
masyarakat luar bandar, termasuk Orang Asli, bertujuan untuk
menyediakan peluang sosioekonomi yang lebih banyak. Walaupun
kebanyakan kawasan luar bandar adalah dihubungkan melalui
Menambah baik hubung jalan, tidak semua jalan tersebut diturap dan berkeadaan baik.
kait antara bandar dan luar Oleh itu, pembinaan dan naik taraf baki 1,458 kilometer jalan
STRATEGI bandar untuk menggalakkan berturap di kawasan luar bandar, terutama di Sabah dan Sarawak
B2 integrasi ekonomi yang lebih akan diteruskan bagi mencapai sasaran 3,000 kilometer pada
baik
tahun 2020. Walau bagaimanapun, disebabkan jumlah jalan luar
bandar yang perlu dinaik taraf dan dibina adalah besar, garis masa
pelaksanaan akan dirancang sewajarnya dengan mengambil kira
Mewujudkan aktiviti keutamaan negeri dan kedudukan kewangan kerajaan. Sementara
ekonomi setempat di luar itu, ketahanan dan keselamatan jalan luar bandar sedia ada akan
bandar untuk menjana STRATEGI dipastikan melalui penyenggaraan jalan yang dilaksana secara
pendapatan serta peluang B3
berterusan. Penyediaan jalan luar bandar akan meningkatkan
pekerjaan dan perniagaan
ketersambungan dan mobiliti masyarakat dan barangan, dan
seterusnya memacu aktiviti ekonomi dalam dan antara wilayah.
Usaha ini akan menyumbang kepada pengurangan jurang
Strategi B1: pembangunan antara wilayah.
Mempertingkat infrastruktur luar bandar Memperluas liputan bekalan air

Kawasan luar bandar meliputi hampir 75% daripada keseluruhan Akses kepada bekalan air bersih dan terawat di kawasan luar bandar
keluasan Malaysia. Walaupun usaha yang berterusan telah masih menjadi cabaran. Pada tahun 2016, Kelantan mencatat
dilaksana, akses kepada infrastruktur asas seperti jalan luar peratusan akses kepada bekalan air bersih dan terawat yang
bandar, bekalan air terawat dan elektrik di kawasan luar bandar terendah, iaitu sebanyak 67.7%3, diikuti oleh Sabah sebanyak 79%
masih lagi terhad, terutama di kawasan pedalaman. Keadaan dan Sarawak sebanyak 80.4%, berbanding dengan negeri lain yang
3
Peratusan liputan di Kelantan adalah rendah kerana sumber alternatif lain digunakan walaupun terdapat akses kepada bekalan air bersih dan terawat.
III
12- 18
telah mencapai akses lebih daripada 90%. Sehubungan itu, usaha Strategi B2:
untuk menambah baik akses kepada bekalan air bersih dan terawat
akan dipergiat melalui penaiktarafan paip dan sistem retikulasi Menambah Baik Hubung Kait antara
sedia ada. Sementara itu, lebih daripada 30% isi rumah luar bandar Bandar dan Luar Bandar
di Kelantan memilih sumber bekalan air alternatif seperti perigi, Kebanyakan kawasan luar bandar masih belum memaksimumkan
telaga tiub dan sistem air graviti. Oleh itu, sumber bekalan air manfaat daripada pusat bandar yang berhampiran disebabkan oleh
alternatif akan terus diperluas untuk menampung keperluan isi hubung kait antara bandar dan luar bandar yang lemah. Hubung
rumah luar bandar. Langkah ini adalah bagi memastikan sasaran kait yang lemah ini telah mengakibatkan kadar migrasi luar bandar
99% liputan bekalan air bersih di luar bandar dapat dicapai. ke bandar yang tinggi, seterusnya menjejaskan aktiviti ekonomi,
produktiviti dan pendapatan masyarakat luar bandar. Sehubungan
Meningkatkan liputan bekalan elektrik itu, hubung kait antara bandar dan luar bandar akan diperkukuh
untuk menggalakkan integrasi ekonomi yang lebih baik serta
Akses kepada bekalan elektrik luar bandar di Sarawak adalah
memperluas perkhidmatan ke kawasan luar bandar. Dalam tempoh
yang terendah, iaitu sebanyak 85.4% manakala di Sabah sebanyak
akhir Rancangan, inisiatif akan dilaksana untuk mempertingkat
92.4% pada tahun 2017. Oleh itu, tumpuan bekalan elektrik luar
ketersambungan dan pergerakan bagi memperkukuh ekonomi luar
bandar akan diteruskan melalui penjanaan luar grid untuk kawasan
bandar serta memperluas akses kepada perkhidmatan asas.
pedalaman dan terpencil. Pembangunan sistem alternatif seperti
hibrid solar serta hidro mikro dan piko akan menyokong rangkaian
Mempertingkat ketersambungan dan pergerakan bagi
luar grid untuk memastikan liputan yang lebih luas. Penyediaan
kemudahan bekalan elektik kepada tambahan 41,160 buah rumah
memperkukuh ekonomi luar bandar
di kawasan luar bandar akan memastikan sasaran liputan 99% Pengangkutan awam akan dipertingkat untuk menyediakan
dapat dicapai. Akses kepada bekalan elektrik luar bandar yang lebih ketersambungan yang lebih baik antara kawasan bandar, bandar
luas akan membantu mengurangkan jurang pembangunan antara kecil dan luar bandar dalam setiap negeri dan wilayah. Lebih banyak
bandar dan luar bandar. bas akan disediakan bagi laluan ulang-alik di kawasan luar bandar
untuk meningkatkan ketersambungan dengan pusat bandar. Pada
Menambah baik infrastruktur digital masa yang sama, sistem pengangkutan awam berasaskan komuniti
akan dikaji untuk meningkatkan lagi perkhidmatan pengangkutan di
Teknologi maklumat dan komunikasi (ICT) akan dimanfaatkan
kawasan luar bandar. Usaha ini akan meningkatkan perkhidmatan
sebagai satu daripada alat strategik untuk memperkasa
pengangkutan awam yang cekap, mampu dibayar dan selamat
sosioekonomi masyarakat luar bandar bagi merapatkan jurang
untuk menghubungkan kawasan luar bandar dengan pusat bandar.
pembangunan antara kawasan bandar dan luar bandar. Dalam
tempoh akhir Rancangan, infrastruktur digital seperti 1,000
Memperluas akses kepada perkhidmatan asas
menara telekomunikasi akan dinaik taraf dan 300 menara baharu
akan dibina untuk meningkatkan liputan dan kualiti perkhidmatan Liputan dan akses kepada pelbagai kemudahan sosial dan ameniti
jalur lebar di kawasan luar bandar. Di samping itu, kemudahan asas di luar bandar akan dipertingkat melalui penambahbaikan
dan perkhidmatan telecentre akan dioptimum untuk memperkasa perkhidmatan asas seperti pendidikan, penjagaan kesihatan
masyarakat ke arah transformasi digital. Inisiatif ini akan primer serta penyediaan rumah mampu milik dan berkualiti. Di
merapatkan jurang pembangunan ekonomi digital antara kawasan samping itu, pusat sehenti pelbagai perkhidmatan dan perniagaan
bandar dan luar bandar. di luar bandar, iaitu Pusat Transformasi Luar Bandar (RTC) dan
mini RTC, akan menyediakan peluang ekonomi kepada usahawan
luar bandar untuk mempromosi dan memasarkan produk. Pusat Menggalakkan aktiviti ekonomi luar bandar yang mampan
ini akan dijenamakan semula, dengan fungsi dan lokasi RTC dikaji Aktiviti ekonomi luar bandar yang mampan seperti industri asas
semula dan peranan mini RTC dipertingkat. Langkah ini adalah bagi tani dan ekopelancongan akan digalak untuk mengurangkan jurang
memastikan penyediaan perkhidmatan yang lebih baik kepada pendapatan. Aktiviti lain dalam sektor pembuatan dan pertanian
masyarakat luar bandar melalui pengoptimuman ruang dan akan dipergiat melalui pembangunan industri berasaskan sumber
pengurangan pertindanan fungsi antara agensi. Selain itu, cadangan dengan memanfaatkan kelebihan setempat. Usahawan mikro
untuk menggalakkan penyedia perkhidmatan kurier memperluas serta perusahaan kecil dan sederhana (PKS) akan disokong untuk
perkhidmatan ke kawasan luar bandar akan turut diteroka. menjalankan perniagaan di kawasan luar bandar. Kepelbagaian
aktiviti ekonomi dan penyediaan sokongan yang diperlukan
Strategi B3: akan merangsang ekonomi di negeri yang kurang maju dan
Mewujudkan Aktiviti Ekonomi Setempat mengurangkan ketidaksamaan pembangunan dalam kalangan
di Luar Bandar wilayah.
Penyertaan sektor swasta dalam aspek pelaburan dan menerajui

Memperluas pelaksanaan inisiatif di bawah konsep Kampung
aktiviti ekonomi di luar bandar masih di tahap yang rendah. Di
Maju Abad Ke-21
samping itu, penerimagunaan ICT yang lemah dalam pembangunan
Inisiatif Kampung Maju Abad Ke-21 akan diperkukuh melalui
perniagaan dan peluang sosioekonomi serta tahap pencapaian
program perkongsian strategik dengan syarikat swasta dan anak
pendidikan dan kemahiran yang rendah telah menjadikan
syarikat kerajaan. Inisiatif ini bertujuan untuk mewujudkan
masyarakat luar bandar kurang mendapat faedah. Dalam
dan membantu pembangunan perniagaan 200 koperasi
tempoh akhir Rancangan, beberapa inisiatif akan dilaksana untuk
kampung pada tahun 2020. Pelaksanaan inisiatif kampung maju
menggalakkan lebih banyak pelaburan swasta dan aktiviti ekonomi
merentas wilayah akan memesatkan pertumbuhan ekonomi dan
luar bandar, memperluas pelaksanaan inisiatif di bawah konsep
mengurangkan jurang pendapatan khususnya dalam kalangan isi
kampung maju, memanfaatkan ekonomi digital serta menambah
rumah B40. Kerjasama dalam pembangunan luar bandar antara
baik keupayaan mendapatkan pekerjaan.
perusahaan sosial dengan agensi berkaitan akan diperkukuh
untuk membangunkan kemahiran usahawan mikro dan PKS dalam
Mengalakkan lebih banyak pelaburan swasta
membuat keputusan perniagaan, meningkatkan pembangunan
Penyertaan sektor swasta di kawasan luar bandar akan dipertingkat
kapasiti dan memupuk kesedaran mengenai kualiti produk.
bagi menarik pelaburan bernilai lebih tinggi serta melaksana
Sementara itu, PKS di kawasan luar bandar akan dibantu dalam
program tanggungjawab sosial korporat (CSR) untuk terus
mengkomersialkan produk berinovatif dan mendapatkan akses
membangunkan usahawan luar bandar. Dalam hal ini, beberapa
kepada pembiayaan terutama pada peringkat awal perniagaan.
pelabur swasta telah berjaya melaksana aktiviti perniagaan dengan
Pelaksanaan inisiatif di bawah konsep ini termasuk meningkatkan
penyertaan usahawan luar bandar. Oleh itu, syarikat peneraju yang
aktiviti pelancongan luar bandar seperti inap desa, ekopelancongan
berwibawa akan terus digalakkan untuk menerajui keseluruhan
dan agropelancongan untuk menjana pendapatan tambahan dan
rantaian nilai, termasuk menyediakan latihan kemahiran kepada
mewujudkan peluang perniagaan kepada masyarakat luar bandar.
usahawan luar bandar. Langkah ini akan mewujudkan peluang
pekerjaan dan keusahawanan kepada penduduk setempat dan akan
memberi faedah kepada kumpulan isi rumah B40.
III
12- 20
Memanfaatkan ekonomi digital pertumbuhan dan mengurangkan jurang pembangunan dengan

Ekonomi digital akan dimanfaatkan bagi peluasan dan kemampanan wilayah lain. Pembangunan ekonomi akan memanfaatkan sumber
perniagaan di kawasan luar bandar untuk meningkatkan daya saing kekayaan dan bidang terpilih di kedua-dua wilayah. Dalam tempoh
dan kapasiti usahawan luar bandar serta merapatkan jurang digital akhir Rancangan, strategi yang dikenal pasti di bawah bidang
antara bandar dan luar bandar. Sehubungan itu, penerapan ICT keutamaan ini adalah seperti berikut:
akan dipertingkat dengan memperluas penerimagunaan teknologi
digital, menggunakan perkhidmatan pengkomputeran awan,
menjayakan mekanisme e-bayaran, mempertingkat perdagangan Mempergiat pertumbuhan
ekonomi dan perancangan
melalui e-dagang dan menggalakkan penggunaan hab fulfilment. Di
pembangunan bagi
samping itu, usaha akan diambil untuk memastikan inisiatif dalam STRATEGI
mempercepat pembangunan
Pelan Hala Tuju Strategik e-Dagang Kebangsaan (NeSR) dilaksana.
di kawasan kurang C1
NeSR menyediakan program pembangunan keupayaan yang
membangun
menyeluruh untuk secara efektif mempromosi dan menggalakkan
perniagaan, terutama PKS, supaya dapat menceburi perniagaan
dalam talian serta membolehkan akses ke pasaran yang lebih luas. Mempertingkat infrastruktur
Inisiatif ini akan membantu usahawan luar bandar melonjakkan STRATEGI untuk menambah baik
kapasiti perniagaan bagi mengatasi perbezaan dalam perkhidmatan C2 ketersambungan bagi
yang ditawarkan antara wilayah. merancakkan pembangunan
setempat
Mempertingkat pengetahuan dan kemahiran untuk
menambah baik keupayaan mendapatkan pekerjaan Memperluas akses kepada
Dalam meningkatkan keupayaan modal insan masyarakat luar infrastruktur, ameniti dan
bandar, usaha akan dipergiat melalui peningkatan pengetahuan dan perkhidmatan asas bagi STRATEGI
meningkatkan kesejahteraan
C3
latihan kemahiran bagi menambah baik keupayaan mendapatkan
pekerjaan. Program latihan berstruktur akan terus dipertingkat rakyat
bagi membangunkan kemahiran keusahawanan dan pengurusan
untuk membantu usahawan luar bandar. Di samping itu, institusi
latihan akan dilengkapi dengan kemudahan yang mencukupi bagi STRATEGI Menambah peluang
menyokong peningkatan kemahiran belia luar bandar. C4 pekerjaan bagi menambah
baik taraf hidup rakyat
Bidang Keutamaan C:
Mempercepat Pembangunan di Meningkatkan pembangunan
Sabah dan Sarawak tanah adat untuk menjana STRATEGI
C5
pendapatan dan membasmi
Pembangunan inklusif dan saksama akan diperkukuh di wilayah
kemiskinan
Sabah dan Sarawak untuk memberi manfaat kepada rakyat.
Sehubungan itu, langkah akan dilaksana untuk mempercepat
Strategi C1: Bahagian Kapit dan Daerah Kanowit di Upper Rajang serta Bahagian
Limbang di utara Sarawak. Tumpuan pembangunan di kawasan ini
Mempergiat Pertumbuhan Ekonomi dan adalah untuk menambah baik infrastruktur termasuk jalan, air dan
Perancangan Pembangunan ketersambungan jalur lebar. Kluster tumpuan khusus, terutama
Sabah dan Sarawak menawarkan peluang yang besar untuk dalam sektor pertanian komersial dan pelancongan akan dipergiat
pertumbuhan ekonomi memandangkan kedua-dua wilayah untuk melonjakkan pembangunan ekonomi dengan mengambil
tersebut akan mampu memanfaatkan kekayaan sumber asli. Walau manfaat daripada kekayaan sumber di kawasan
bagaimanapun, sumber asli ini masih belum dioptimum disebabkan tersebut.
keadaan geografi yang mencabar dan populasi yang berselerak.
Dalam tempoh akhir Rancangan, beberapa inisiatif akan dilaksana Membangunkan sektor ekonomi terpilih
untuk meningkatkan peranan agensi pembangunan di Sabah dan Sektor ekonomi terpilih akan terus dibangunkan dengan
Sarawak, membangunkan sektor ekonomi terpilih, menyedia agihan memanfaatkan kekayaan sumber yang dimiliki oleh Sabah dan
hasil petroleum secara wajar serta menambah baik perkhidmatan Sarawak yang boleh meningkatkan potensi ekonomi. Industri
bekalan tenaga. berasaskan kelapa sawit kekal sebagai industri utama, manakala
perkhidmatan berkaitan pelancongan dan industri asas tani
Meningkatkan peranan agensi pembangunan di Sabah dan juga telah dikenal pasti sebagai penyumbang utama kepada
Sarawak keluaran dalam negeri kasar bagi negeri Sabah. Di samping itu,
Sabah menetapkan sasaran untuk mempergiat pertumbuhan penekanan akan diberi untuk meningkatkan aspek ketenteraman
ekonomi dan mengurangkan kadar kemiskinan melalui penggubalan dan keselamatan di pantai timur Sabah bagi memastikan industri
Pelan Tindakan Strategik Jangka Panjang Sabah (Sabah LEAP), 2016- pelancongan terus berkembang. Sementara itu, Sarawak akan
2035. Melalui pelan tindakan ini, pelbagai strategi pembangunan memanfaatkan taman perindustrian, iaitu Taman Perindustrian
telah dirangka untuk menggalakkan pertumbuhan sektor utama Samalaju di Bintulu dan Taman Perindustrian Matadeng di Mukah
dan meningkatkan kualiti hidup, terutama masyarakat luar bandar. serta bandar baharu Tunoh di Kapit untuk menarik lebih banyak
Antara strategi tersebut termasuk meningkatkan kesejahteraan pelaburan. Pelaburan di kawasan ini akan membolehkan kemajuan
sosial dan kemampanan alam sekitar untuk menggalakkan sosioekonomi penduduk setempat melalui pewujudan lebih banyak
pembangunan seimbang. Di samping itu, usaha akan diperkukuh peluang pekerjaan dan perniagaan, terutama di kawasan yang
untuk memudah cara dan menggalakkan pelaburan, terutama kurang membangun.
untuk menyokong usahawan tempatan.
Menyedia agihan hasil petroleum secara wajar
Peranan agensi pembangunan di Sarawak akan diperkukuh untuk Kerajaan akan menyedia agihan hasil minyak dan gas secara wajar
menerajui usaha pembangunan ekonomi melalui rangka kerja mengikut perundangan sedia ada dalam memastikan kemakmuran
perancangan yang menyeluruh untuk mempergiat pertumbuhan. masyarakat Sabah dan Sarawak. Pada masa yang sama, satu
Tiga agensi pembangunan yang baru ditubuhkan, iaitu Highland jawatankuasa khas kabinet akan ditubuhkan bagi mengkaji semula
Development Agency, Upper Rajang Development Agency dan dan memantau pelaksanaan yang wajar bagi Perjanjian Malaysia
Northern Region Development Agency akan mempercepat 1963. Usaha ini akan memastikan penyelesaian yang telus dan
pembangunan di kawasan luar bandar. Agensi pembangunan inklusif, terutama kepada isu berbangkit mengenai industri minyak
ini akan memanfaatkan potensi pertumbuhan dan melonjakkan dan gas bagi kedua-dua negeri ini.
transformasi luar bandar di Baram4 di kawasan highland Sarawak,
4
Kawasan Baram termasuk Marudi, Mulu, Bario, Telang Usan dan Long Lama.
III
12- 22
Menambah baik perkhidmatan bekalan tenaga pembinaan jalan luar bandar dan jalan ke empangan hidro
Sabah akan digalakkan untuk merangka strategi perancangan serta menaik taraf bekas jalan balak. Sementara itu, pembinaan
tenaga yang menyeluruh, terutama bagi meningkatkan jaminan lebuh raya Pan Borneo yang sedang dalam pelaksanaan akan
bekalan, menilai semula struktur tarif dan menambah baik meningkatkan lagi ketersambungan dan mobiliti merentas wilayah
kualiti perkhidmatan. Strategi ini bertujuan untuk mewujudkan Sabah dan Sarawak. Ketersambungan jalan raya yang lebih baik
industri elektrik yang giat di negeri ini dengan memastikan grid akan menghubungkan penempatan luar bandar serta merangsang
kuasa yang berdaya tahan dan kewangan yang berdaya maju. aktiviti ekonomi setempat, terutama pertanian komersial. Usaha ini
Di samping itu, Sabah Electricity Sendirian Berhad (SESB) perlu akan meningkatkan status sosioekonomi rakyat serta mengurangkan
melaksana reformasi yang bersesuaian, termasuk struktur tarif, jurang pembangunan di wilayah tersebut.
untuk mampan dari segi kewangan. Sementara itu, usaha akan
dipergiat untuk menangani kekurangan bekalan elektrik di Meningkatkan kapasiti dan kecekapan lapangan terbang dan
kawasan pantai timur Sabah, terutamanya menerusi pengukuhan pelabuhan
grid sedia ada. Di samping itu, Southern Link akan dibina untuk Usaha akan dilaksana untuk meningkatkan kapasiti dan
menyediakan lingkaran penghantaran yang lengkap dalam grid kecekapan lapangan terbang dan pelabuhan bagi mempertingkat
negeri. Penambahbaikan grid ini akan meningkatkan kestabilan dan ketersambungan antara dan dalam negeri serta meningkatkan daya
memastikan lebihan penjanaan di kawasan barat dapat disalurkan saing negeri dalam persekitaran perniagaan pada peringkat wilayah.
ke kawasan pantai timur Sabah. Sehubungan itu, pembinaan lapangan terbang baharu di Mukah
akan membantu mempertingkat ketersambungan dan mobiliti
Strategi C2: ke kawasan pesisir pantai Sarawak. Di Sabah, Pelabuhan Kontena
Teluk Sapangar akan diperluas untuk menjadi hab pemunggahan
Mempertingkat Infrastruktur untuk di kawasan serantau BIMP-EAGA. Kapasiti dan kecekapan lapangan
Menambah Baik Ketersambungan terbang dan pelabuhan yang ditambah baik akan mengurangkan
Kawasan luar bandar dan pedalaman di Sabah dan Sarawak masih masa perjalanan dan kos pengangkutan, seterusnya memudahkan
mempunyai akses yang terhad kepada infrastruktur asas yang penting lagi perdagangan di wilayah tersebut.
untuk pembangunan. Kesannya, taraf hidup belum meningkat
dengan ketara manakala aktiviti perniagaan tidak dapat berkembang Strategi C3:
disebabkan ketersambungan dan pergerakan penduduk, barangan
dan perkhidmatan yang terhad. Dalam tempoh akhir Rancangan,
Memperluas Akses kepada Infrastruktur,
beberapa inisiatif akan dilaksana untuk meningkatkan liputan dan Ameniti dan Perkhidmatan Asas
ketersambungan jalan raya. Pada masa yang sama, usaha akan Peluasan infrastruktur asas seperti bekalan air dan elektrik serta
diambil untuk meningkatkan kapasiti dan kecekapan lapangan akses kepada perumahan mampu milik dan perkhidmatan termasuk
terbang dan pelabuhan bagi meningkatkan ketersambungan ke pendidikan dan penjagaan kesihatan, adalah penting dalam
seluruh negeri. Di samping itu, mod pengangkutan yang lain akan mempercepat pembangunan dan meningkatkan kesejahteraan
diteroka bagi kawasan yang mempunyai ketersambungan jalan yang rakyat. Walaupun usaha yang berterusan telah dilaksana, akses
terhad atau tidak dapat disedia. kepada infrastruktur dan perkhidmatan asas masih lagi terhad
disebabkan oleh keadaan geografi yang mencabar dan populasi
Meningkatkan liputan dan ketersambungan jalan raya yang berselerak, khususnya di kawasan luar bandar dan pedalaman.
Liputan dan ketersambungan jalan raya bagi menghubungkan Dalam tempoh akhir Rancangan, beberapa inisiatif akan dilaksana
semua bandar utama, bandar dan kampung di wilayah Sabah untuk mempertingkat akses kepada bekalan air dan elektrik,
dan Sarawak masih tidak mencukupi. Sehubungan itu, usaha meningkatkan liputan jalur lebar serta menyediakan akses yang
akan dipergiat untuk memperluas rangkaian jalan raya termasuk lebih baik kepada perumahan mampu milik serta perkhidmatan
pendidikan dan penjagaan kesihatan.
Mempertingkat akses kepada bekalan air dan elektrik jalur lebar yang lebih cekap. Selain itu, 106 menara telekomunikasi
Liputan bekalan air dan elektrik di Sabah dan Sarawak masih kekal akan dibina dan 400 menara telekomunikasi akan dinaik taraf di
lebih rendah berbanding negeri lain meskipun peningkatan yang Sabah dan Sarawak untuk menambah baik perkhidmatan jalur
marginal dicapai pada tahun 2016. Liputan bekalan air di Sabah lebar. Pada masa yang sama, penglibatan sektor swasta dalam
telah meningkat daripada 87.9% pada tahun 2015 kepada 89.4% pembangunan infrastruktur digital juga akan digalakkan.
pada tahun 2016, manakala liputan di Sarawak meningkat daripada
94.2% pada tahun 2015 kepada 94.5% pada tahun 2016. Dari segi Menyediakan akses yang lebih baik kepada perumahan
bekalan elektrik, liputan di Sabah telah meningkat daripada 91.7% mampu milik serta perkhidmatan pendidikan dan penjagaan
pada tahun 2016 kepada 92.4% pada tahun 2017, manakala liputan kesihatan
di Sarawak meningkat daripada 83.8% pada tahun 2016 kepada Penyediaan akses yang lebih baik kepada perumahan mampu milik
85.4% pada tahun 2017. Sehubungan itu, lebih banyak usaha serta perkhidmatan pendidikan dan penjagaan kesihatan akan terus
akan dilaksana bagi meningkatkan penyediaan bekalan air dan menjadi keutamaan di Sabah dan Sarawak. Usaha yang berterusan
elektrik. akan dilaksana untuk menyediakan kemudahan pendidikan
yang berkualiti bagi meningkatkan pembangunan modal insan.
Usaha untuk menambah baik akses kepada bekalan air akan Penekanan akan diberi untuk menaik taraf sekolah daif berdasarkan
termasuk menggalakkan lebih banyak syarikat swasta dan badan keperluan. Selain itu, kemudahan seperti akses kepada internet
bukan kerajaan untuk membantu menyediakan bekalan air bersih dan bekalan elektrik juga akan dipertingkat di lebih banyak sekolah
melalui program CSR serta meneroka sumber bekalan air alternatif khususnya di kawasan luar bandar bagi menyediakan persekitaran
di kawasan pedalaman. Sementara itu, sistem bekalan elektrik pembelajaran yang lebih kondusif.
di Sabah dan Sarawak akan diperkukuh melalui pembinaan dan
menaik taraf rangkaian penjanaan, penghantaran dan pengagihan, Penyediaan rumah mampu milik di Sabah dan Sarawak akan
seterusnya meningkatkan fleksibiliti operasi. Di samping itu, menjadi sebahagian daripada sasaran sebanyak 200,000 rumah
penggunaan tenaga boleh baharu seperti solar, hidro mikro dan mampu milik yang akan dibina dalam tempoh akhir Rancangan.
piko serta biojisim akan digalakkan, terutama di kawasan terpencil. Majlis Perumahan Mampu Milik Negara akan memantau
Pelaksanaan program ini bertujuan untuk meningkatkan liputan pelaksanaan inisiatif ini. Kerajaan Persekutuan akan terus
bekalan elektrik di Sabah dan Sarawak kepada 99% pada tahun melaksana program perumahan sedia ada dengan kerjasama
2020. kerajaan negeri. Program ini akan mengambil kira rasionalisasi
pelbagai inisiatif penyediaan rumah mampu milik awam dan
Meningkatkan liputan jalur lebar semakan semula subsidi perumahan. Selain itu, kerajaan negeri
Usaha akan diteruskan bagi meningkatkan liputan dan kapasiti jalur akan digalakkan untuk mempercepat pelaksanaan program
lebar di seluruh negara untuk menyokong pertumbuhan ekonomi. rumah mampu milik dan memastikan pemaju perumahan swasta
Pada tahun 2017, kadar penembusan jalur lebar di Sabah adalah mematuhi kuota pembinaan rumah mampu milik.
sebanyak 64.5 per 100 penduduk5 dan Sarawak pada kadar 106.5.
Kedua-dua negeri ini mencatat kadar yang lebih rendah berbanding Dalam aspek perkhidmatan penjagaan kesihatan, usaha akan
purata nasional, iaitu sebanyak 117.3. Kadar yang lebih rendah dilaksana untuk meningkatkan liputan penjagaan kesihatan primer
ini disebabkan oleh pelaburan swasta yang terhad dan prosedur seperti klinik dan klinik desa serta menaik taraf kemudahan
pihak berkuasa tempatan (PBT) yang rumit. Sehubungan itu, usaha kesihatan. Tiga buah hospital sedia ada di Papar, Miri dan Lawas
akan dipergiat untuk meningkatkan kerjasama antara Suruhanjaya juga akan dinaik taraf. Perkhidmatan penjagaan kesihatan seperti
Komunikasi dan Multimedia Malaysia dengan kerajaan negeri serta perkhidmatan doktor udara dan klinik bergerak akan diteruskan
PBT untuk perancangan dan pelaksanaan pemasangan infrastruktur untuk meningkatkan akses kepada penjagaan kesihatan di kawasan
5
Kadar ini dikira dengan membahagi jumlah langganan jalur lebar tetap dan mudah alih dengan jumlah keseluruhan penduduk dan didarab dengan 100.
III
12- 24
pedalaman. Inisiatif ini akan mengurangkan jurang pembangunan memperluas liputan pasaran kepada pelancong antarabangsa.
dengan wilayah lain di Malaysia dan meningkatkan kesejahteraan Usaha ini akan meningkatkan prospek guna tenaga dan memupuk
rakyat. usahawan kecil, terutama isi rumah B40, bagi merangsang
pertumbuhan ekonomi di kedua-dua negeri dan merapatkan
Strategi C4: ketidaksamaan pendapatan.
Menambah Peluang Pekerjaan
Permintaan terhadap pekerja mahir terus meningkat selaras dengan
Strategi C5:
peningkatan aktiviti ekonomi yang semakin kompleks, terutama Meningkatkan Pembangunan Tanah Adat
dengan kemunculan teknologi baharu. Jumlah pekerja mahir Pembangunan tanah adat adalah penting untuk mewujudkan
dengan kemahiran dan kepakaran khusus masih tidak mencukupi, aktiviti ekonomi dan menjana pendapatan masyarakat setempat
terutama di Sabah dan Sarawak. Sehubungan itu, usaha akan di Sabah dan Sarawak. Kerjasama antara Kerajaan Negeri,
dilaksana untuk memastikan pewujudan peluang pekerjaan baharu agensi berkaitan, pemilik tanah dan pelabur akan meningkatkan
dengan meningkatkan kemahiran dan latihan kemahiran semula kesejahteraan rakyat, khususnya isi rumah B40 di kedua-dua
modal insan serta meningkatkan kemahiran dalam industri khusus. negeri. Dalam tempoh akhir Rancangan, inisiatif akan dilaksana
untuk mempergiat aktiviti pengukuran dan pemetaan tanah serta
Meningkatkan kemahiran dan latihan kemahiran semula mempercepat pembangunan tanah Hak Tanah Adat (NCR).
modal insan
Dalam usaha untuk memenuhi permintaan industri, tumpuan Mempergiat aktiviti pengukuran dan pemetaan tanah
akan diberi untuk meningkatkan kemahiran dan latihan kemahiran Pengukuran dan pemetaan tanah adat bagi menentukan sempadan
semula pekerja tempatan melalui penyediaan latihan kemahiran tanah NCR akan dipercepat. Dalam tempoh kajian semula, sejumlah
insaniah dan praktikal bagi meningkatkan kualiti pekerja. 30,702 hektar tanah NCR di Sabah dan sejumlah 95,796 hektar di
Sehubungan itu, sebanyak 52 institusi Pendidikan dan Latihan Sarawak telah diukur. Dalam tempoh akhir Rancangan, pemetaan
Teknikal dan Vokasional (TVET) awam di Sabah dan 54 di Sarawak tanah NCR akan meliputi tambahan kawasan seluas 51,000
akan ditambah baik untuk menyediakan program latihan yang perlu hektar di Sabah dan seluas 225,600 hektar di Sarawak. Penyiapan
berasaskan permintaan industri. Kemahiran yang diperoleh akan pengukuran parameter tanah NCR ini adalah penting bagi
meningkatkan kebolehpasaran, tahap pendapatan pekerja dan membolehkan pembangunan tanah dimulakan dan memperbaiki
seterusnya produktiviti. daya maju ekonomi.
Meningkatkan kemahiran dalam industri khusus Mempercepat pembangunan tanah NCR

Usaha untuk meningkatkan kemahiran masyarakat setempat akan Kebanyakan tanah NCR di Sabah dan Sarawak akan terus
dipergiat bagi memenuhi keperluan kluster ekonomi khusus. dibangunkan secara komersial bagi aktiviti pertanian melalui
Dalam industri pelancongan sebagai contoh, kemahiran terpilih pelbagai mekanisme. Mekanisme ini termasuk usaha sama dengan
dalam bidang hospitaliti dan pengurusan akan terus diperkukuh. pelabur swasta, pajakan, perladangan kontrak dan perladangan
Latihan kemahiran ini akan merangkumi kemahiran asas bahasa dan persendirian. Inisiatif ini akan menyediakan peluang kepada
kemahiran memandu pelancong bagi menyediakan perkhidmatan masyarakat setempat untuk mengoptimum pembangunan tanah
yang lebih baik kepada pelancong serta memasarkan produk bagi tujuan ekonomi. Melalui inisiatif ini, pertumbuhan ekonomi di
tempatan. Pemilik inap desa dan penduduk setempat akan dilatih kedua-dua negeri akan diperkukuh manakala ketidaksamaan antara
untuk memanfaatkan platform yang dikongsi bersama untuk bandar dan luar bandar akan dapat dikurangkan.
Kesimpulan
Strategi dan inisiatif yang menyeluruh akan terus dilaksana dalam
tempoh akhir Rancangan. Usaha ini adalah untuk memastikan
pembangunan wilayah lebih seimbang, yang akan menyumbang
kepada pertumbuhan negara. Pembangunan negeri dan wilayah
yang kurang membangun akan dipercepat untuk mengurangkan
lagi ketidaksamaan antara wilayah. Di samping itu, hubung kait
antara bandar dan luar bandar akan diperkukuh bagi merangsang
aktiviti ekonomi dan mentransformasi kawasan luar bandar untuk
meningkatkan kesejahteraan masyarakat setempat. Bandar juga akan
dimanfaatkan bagi mempercepat pertumbuhan ekonomi wilayah dan
negara. Pada masa yang sama, pembangunan di wilayah Sabah dan
Sarawak akan terus menjadi keutamaan bagi mengurangkan jurang
dengan wilayah lain. Pelaksanaan pelbagai strategi pembangunan
wilayah yang selari dengan Agenda 2030 Pembangunan Mampan
oleh Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu dengan tema tiada sesiapa
tertinggal, akan menyumbang ke arah menyediakan peluang pekerjaan
dan mencapai pertumbuhan inklusif.
III
12- 26
13 B A B
IV
TONGGAK

IV
13- 2
Pendahuluan
Modal insan yang berpengetahuan dan berinovatif merupakan faktor penting untuk
menyokong pertumbuhan ekonomi. Oleh itu, meningkatkan pembangunan modal insan
akan terus menjadi keutamaan dalam tempoh akhir Rancangan, 2018-2020. Usaha
pembangunan modal insan akan meningkatkan akses kepada pendidikan dan latihan
serta menyediakan peluang pekerjaan yang berkualiti ke arah membina negara yang
lebih inklusif, saksama dan makmur.
Inisiatif akan dipergiat untuk meningkatkan akses kepada pendidikan yang berkualiti
dan menambah baik program latihan. Pada masa yang sama, reformasi pasaran buruh
akan dilaksana bagi memastikan pekerjaan berkualiti yang menawarkan gaji dan upah
yang tinggi serta terma dan syarat pekerjaan yang lebih baik. Usaha akan diambil untuk
mewujudkan persekitaran kerja yang lebih kondusif bagi meningkatkan kecekapan dan
produktiviti buruh. Langkah penambahbaikan ini akan memastikan pekerja pada masa
hadapan dilengkapi dengan kemahiran yang relevan untuk pekerjaan yang berkualiti.
Bab 13: Memperkasa Modal Insan 13-3

Tumpuan akan diberi kepada reformasi pasaran buruh untuk berkemahiran rendah. Usaha akan diambil bagi memastikan lebih
menghasilkan tenaga kerja yang cekap dan mahir ke arah banyak pekerjaan berkemahiran diwujudkan dan menyediakan
menyokong pertumbuhan ekonomi. Reformasi ini adalah perlu bagi peluang kepada rakyat Malaysia untuk mendapat gaji dan upah
menangani ketidakpadanan pekerjaan yang mengakibatkan guna yang tinggi dengan persekitaran kerja yang lebih baik. Di samping
tenaga tidak penuh dalam kalangan siswazah, kadar pengangguran itu, outcome pelajar dan penglibatan industri akan dipertingkat
yang tinggi dalam kalangan belia dan pertumbuhan gaji yang bagi membangunkan bakat bertaraf dunia. Bidang keutamaan dan
perlahan serta kebergantungan yang tinggi kepada pekerja asing strategi ke arah memperkasa modal insan adalah seperti yang
ditunjukkan dalam Paparan 4-1.
Paparan 4-1
BIDANG
Mereformasi
Menjana Meningkatkan KEUTAMAAN pasaran buruh
pekerjaan gaji dan upah A
berkemahiran
Strategi B1
Memperkukuh hak
pekerja
Menambah baik
Strategi A3 Strategi BIDANG kecekapan dan
Menambah baik A4 KEUTAMAAN
pengurusan pekerja Menambah baik B produktiviti buruh
asing keadaan pasaran
buruh Strategi B2
wanita dalam tenaga buruh
BIDANG
KEUTAMAAN Meningkatkan akses kepada
C pendidikan dan latihan yang
Strategi C1
Meningkatkan kualiti berkualiti
pendidikan
Strategi D1
Membangunkan kemahiran yang
Memupuk relevan dengan industri
jalinan
Strategi C2 Strategi C3 BIDANG industri-
Mengutamakan Menambah baik KEUTAMAAN
kualiti berbanding pendidikan untuk D akademia
kuantiti dalam TVET semua rakyat
yang lebih
kukuh Strategi D2
Menggalakkan sumbangan
masyarakat dan industri
IV
13- 4

Menambah baik
kecekapan dan
Mereformasi pasaran buruh produktiviti buruh
17 17 16 17 16 17
16 1 16 1 1 1
15 15 15 15
2 2 2 2
14 14 14
SDG
14
13
SDG 3
13
SDG 3
13
3
13
SDG 3
8 8 8
4
8
4 4 4
12 12 12 12
5 5 5 5
Setara
11 11 11 11
6 6 6 6
10 10 10 10
7 7 7 7
9 8 9 8 9 8 9 8
RM
dengan
2.9% 38.0% 2,400 piawaian
antarabangsa
2018-2020
Pampasan pekerja Gaji penengah Kajian semula Undang-Undang
Pertumbuhan kepada KDNK bulanan Perburuhan:
produktiviti buruh Akta Kerja 1955, Akta Kesatuan
Sekerja 1959 dan Akta
Perhubungan Perusahaan 1967
Memupuk jalinan
Meningkatkan akses kepada pendidikan dan latihan yang industri-akademia
berkualiti yang lebih kukuh
17 17 17 16 17 16 17
16 1 16 1 16 1 1 1
15 15 15 15 15
2 2 2 2 2
14 14 14 14 14
13
SDG 3
13
SDG 3
13
SDG 3
13
SDG 3
13
SDG 3
4 4 4 4 4
4 4 4 4 4
12 12 12 12 12
5 5 5 5 5
11 11 11 11 11
Setara
6 6 6 6 6
10 10 10 10 10
2
7 7 7 7 7
9 8 9 8 9 8 9 8 9 8
dengan Enrolmen
purata sejagat 225,000 dalam 85.0%
antarabangsa (≥95%) 100 teratas
Malaysia mensasarkan Enrolmen Pengambilan 2 universiti dalam Lepasan TVET

untuk berada pendidikan lepasan SPM ke kalangan 100 teratas mendapat pekerjaan
sekurang-kurangnya prasekolah dan aliran TVET QS World University dalam tempoh 6
setara dengan purata menengah Rankings bulan selepas tamat
antarabangsa dalam pengajian
penilaian TIMSS
dan PISA

Mereformasi Pasaran Buruh Menjana Pekerjaan Berkemahiran
Kecekapan pasaran buruh merupakan penyumbang penting untuk Komposisi pekerjaan di Malaysia adalah lebih tertumpu dalam
meningkatkan pertumbuhan ekonomi. Oleh itu, pasaran buruh kategori separuh mahir dan berkemahiran rendah. Pelbagai inisiatif
perlu direformasi, terutama bagi memastikan kualiti pekerjaan, gaji akan dilaksana dalam tempoh akhir Rancangan untuk menjana
dan upah yang tinggi serta menyediakan persekitaran kerja yang peluang pekerjaan mahir dengan memberi tumpuan kepada
lebih kondusif. Dalam tempoh akhir Rancangan, empat strategi penggalakan automasi dan inovasi, mengenal pasti kemahiran
utama yang akan dilaksana untuk mereformasi pasaran buruh kritikal serta menangani kekurangan kemahiran. Pelaksanaan
adalah seperti berikut: inisiatif ini akan membantu menggalakkan pertumbuhan ekonomi
ke arah mencapai status negara maju.
Menggalakkan inovasi dan automasi

Menjana pekerjaan Usaha akan dilaksana bagi menggalakkan inovasi, automasi,
berkemahiran untuk
STRATEGI
menggalak pertumbuhan A1 menerima guna teknologi baharu dan pengkomersialan harta
ekonomi intelek untuk menjana pekerjaan mahir dengan gaji dan upah yang
lebih tinggi. Dalam hal ini, pelaburan berkualiti tinggi akan diberi
keutamaan untuk mewujudkan lebih banyak pekerjaan mahir
dalam ekonomi. Senarai industri yang layak mendapat insentif di
bawah Akta Penggalakan Pelaburan 1986 akan dikaji semula untuk
Meningkatkan gaji dan upah menarik pelaburan berkualiti tinggi.
STRATEGI supaya setimpal dengan
A2 produktiviti
Mengenal pasti kemahiran kritikal bagi keperluan industri
Jawatankuasa Kemahiran Industri (JKI) akan mengenal pasti
kemahiran kritikal yang diperlukan oleh industri dan memudah
cara intervensi dasar untuk menangani kekurangan kemahiran
yang kritikal. Dalam hal ini, senarai pekerjaan yang kritikal (COL)
Menambah baik pengurusan telah dibangunkan oleh Jawatankuasa Jurang Kemahiran Kritikal
pekerja asing untuk di bawah JKI dalam menangani ketidakseimbangan kemahiran dan
mengurangkan kebergantungan STRATEGI
kepada pekerja asing A3 ketidakpadanan pekerjaan. Laporan COL akan terus dikemaskini
berkemahiran rendah untuk mengenal pasti kekurangan pekerja dalam pekerjaan
kritikal yang akan memberi kesan ke atas ekonomi. Kerajaan akan
melaksana intervensi berdasarkan laporan COL dengan menyusun
semula keutamaan bidang pengajian dan memanfaatkan diaspora
Malaysia.
Menambah baik keadaan
STRATEGI pasaran buruh untuk Menangani kekurangan kemahiran
A4 mengurangkan ketidakpadanan
Kekurangan kemahiran kritikal akan ditangani melalui program
pekerjaan
peningkatan kemahiran dan latihan kemahiran semula untuk
melengkapkan siswazah dengan kemahiran khusus yang diperlukan
IV
13- 6
oleh industri. Bagi menangani kekurangan kemahiran secara lebih kelayakan dan kemahiran pekerja. NWI akan dibangun dengan
mampan, kurikulum Pendidikan dan Latihan Teknikal dan Vokasional menggabungkan data upah dari pelbagai sumber supaya dapat
(TVET) dan pendidikan tinggi akan dikaji secara berterusan supaya memberi gambaran yang lebih baik.
selaras dengan keperluan dan permintaan industri yang dinamik.
Usaha ini adalah penting terutama bagi menghadapi Revolusi Meningkatkan produktiviti buruh
Perindustrian Keempat (4IR) dalam keadaan permintaan kemahiran Usaha bersepadu akan diambil bagi memperluas pelaksanaan PLWS
oleh pasaran buruh yang sentiasa berubah. untuk memastikan upah adalah setimpal dengan produktiviti yang
lebih tinggi. Di samping itu, Pembangunan Sumber Manusia Berhad
Strategi A2: (PSMB) akan terus memberi tumpuan kepada program peningkatan
kemahiran dan latihan kemahiran semula. PSMB akan memperluas
Meningkatkan Gaji dan Upah liputan sektor yang layak untuk pembiayaan bagi membolehkan
Kajian1 yang dijalankan pada tahun 2016 menunjukkan bahawa lebih ramai pekerja dilatih. Program latihan ini bertujuan untuk
majoriti lepasan TVET memperoleh pendapatan di bawah RM1,500 mewujudkan pekerja mahir yang lebih produktif dan memperoleh
sebulan manakala Kajian Pengesanan Graduan Tahun 2017 upah yang lebih tinggi.
pula menunjukkan hampir separuh daripada jumlah siswazah
memperoleh pendapatan kurang daripada RM2,000 sebulan. Oleh Strategi A3:
itu, Kerajaan komited untuk menangani isu ini melalui inisiatif
seperti semakan secara berterusan ke atas dasar gaji minimum Menambah Baik Pengurusan Pekerja Asing
dan pembangunan Indeks Gaji Kebangsaan (NWI). Di samping itu, Beberapa sektor masih terus menggaji sebahagian besar pekerja
peluasan Sistem Upah yang Dikaitkan dengan Produktiviti (PLWS) asing berkemahiran rendah walaupun terdapat pengurangan jumlah
dan pelaksanaan menyeluruh program peningkatan kemahiran keseluruhan pekerja asing yang berdaftar. Sektor ini termasuk
dan latihan kemahiran semula akan dipergiat untuk meningkatkan pembinaan, pertanian dan pembuatan. Dalam tempoh akhir
produktiviti buruh ke arah meningkatkan gaji dan upah. Rancangan, langkah yang akan dilaksana termasuk mengurangkan
kebergantungan dan meningkatkan pengurusan pekerja asing
Mengkaji semula dasar gaji minimum secara berterusan berkemahiran rendah.
Kerajaan komited untuk mengkaji semula dasar gaji minimum setiap
dua tahun sekali dan menangani isu berkaitan perbezaan kadar Mengurangkan kebergantungan terhadap pekerja asing
gaji minimum antara Semenanjung Malaysia, Sabah dan Sarawak. berkemahiran rendah
Dalam hal ini, gaji minimum bulanan akan diseragamkan kepada Usaha untuk mengurangkan kebergantungan terhadap pekerja
RM1,050 di seluruh negara mulai 1 Januari 2019. Penguatkuasaan asing berkemahiran rendah akan dipergiat, antara lain, dengan
akan dipertingkat bagi memastikan pematuhan dasar ini. menggalakkan automasi dan mekanisasi terutama dalam sektor
pembuatan dan pertanian. Bagi sektor pembinaan, pelaksanaan
Membangunkan Indeks Gaji Kebangsaan Sistem Binaan Berindustri (IBS) akan terus digalakkan bertujuan
untuk mengurangkan jumlah pekerja asing berkemahiran
Selain gaji minimum, terdapat juga kebimbangan bahawa
rendah. Sistem levi berperingkat yang progresif berasaskan
gaji permulaan pekerja adalah tidak setimpal dengan tahap
kepada jumlah pekerja asing yang digaji akan dilaksana untuk
kelulusan, terutama bagi yang mempunyai pendidikan tertiari.
mengurang dan mengawal selia bilangan pekerja asing dengan
Oleh yang demikian, Kerajaan akan melancarkan NWI pada
lebih ketat. Di samping itu, kajian akan dilaksana bagi menganalisis
tahun 2019 sebagai panduan dan penanda aras kepada majikan
kesan penggajian pekerja asing berkemahiran rendah ke atas
dalam menentukan tahap gaji yang sesuai, selaras dengan tahap
sosioekonomi.
1
Berdasarkan kajian Study on the Demand and Supply of Human Capital Requirements on TVET, 2016.
Meningkatkan pengurusan pekerja asing memahami isu pasaran buruh, menentukan hala tuju masa hadapan
Inisiatif Aku Janji Majikan akan dikuatkuasakan untuk membolehkan dan membuat keputusan mengenai dasar negara berasaskan
pengurusan yang lebih baik dan melindungi kebajikan pekerja maklumat yang tepat. Pangkalan data Biro Statistik Buruh Malaysia
asing. Inisiatif ini, antara lain, akan menetapkan agar majikan akan diperkukuh dengan mengintegrasi data daripada pelbagai
bertanggungjawab ke atas pembayaran levi, penyediaan perumahan agensi Kerajaan untuk memudahkan proses membuat keputusan
dan kemudahan asas serta memastikan pekerja asing pulang ke dan penilaian dasar yang berasaskan bukti. Data tersebut akan
negara asal selepas tamat kontrak pekerjaan. Selain itu, Akta Kerja dikumpul daripada Jabatan Perangkaan Malaysia, Kementerian
1955 akan dipinda bagi menetapkan keperluan mandatori kepada Sumber Manusia, Kumpulan Wang Simpanan Pekerja dan Jabatan
Perkhidmatan Awam.
majikan agar gaji pekerja asing dibayar melalui sistem perbankan.
Langkah ini akan membolehkan pengurusan yang lebih baik seperti
mencegah eksploitasi serta memantau pengiriman wang oleh
pekerja asing. Bidang Keutamaan B:
Strategi A4:
Menambah Baik Kecekapan dan
Produktiviti Buruh
Menambah Baik Keadaan Pasaran Buruh Persekitaran kerja yang kondusif adalah penting untuk memastikan
Malaysia terus mengekalkan guna tenaga penuh sejak tahun 1992. pekerjaan yang berkualiti yang akan menyumbang kepada
Walau bagaimanapun, kadar pengangguran dalam kalangan belia kecekapan dan produktiviti yang lebih baik. Dalam hal ini,
berumur 15 hingga 24 tahun masih tinggi, terutama bagi belia yang langkah untuk menambah baik keadaan pekerjaan termasuk
mempunyai pendidikan tertiari. Hal ini sebahagiannya disebabkan usaha memastikan pekerja mempunyai hak dan perwakilan yang
oleh ketidakpadanan antara kemahiran yang dimiliki oleh siswazah mencukupi bagi berurusan dengan majikan. Pada masa yang
dan yang diperlukan oleh industri. Dalam tempoh akhir Rancangan, sama, penyertaan wanita dalam pasaran buruh akan dipertingkat
terdapat keperluan bagi menambah baik keadaan pasaran buruh untuk memanfaatkan potensi kemahiran bakat dan meningkatkan
melalui penubuhan pusat sehenti perkhidmatan pekerjaan dan inklusiviti dalam tenaga kerja. Dalam tempoh akhir Rancangan,
menambah baik pangkalan data pasaran buruh. keutamaan akan diberi untuk melaksanakan strategi berikut:
Menubuhkan pusat sehenti perkhidmatan pekerjaan

Dalam menangani masalah ketidakpadanan pasaran buruh, fungsi Memperkukuh hak pekerja
untuk meningkatkan STRATEGI
pusat transformasi bandar dan pusat transformasi luar bandar akan
kesejahteraan B1
diperluas sebagai pusat sehenti bagi pencari pekerjaan dengan
menggabungkan latihan dan perkhidmatan pemadanan pekerjaan.
Pusat sehenti ini juga akan menyediakan khidmat nasihat dan
maklumat mengenai peluang latihan dan pekerjaan. Di samping itu,
laporan COL akan disediakan di setiap pusat sehenti perkhidmatan
pekerjaan sebagai rujukan kepada pelajar dan industri bagi
meminimumkan ketidakpadanan pekerjaan. wanita dalam tenaga buruh
STRATEGI untuk memanfaatkan bakat
Menambah baik pangkalan data pasaran buruh B2 yang berpotensi
Langkah akan diambil untuk menyediakan data pasaran buruh yang

menyeluruh dan tepat pada masanya bagi mengenal pasti serta
IV
13- 8
Strategi B1: ini, pelaksanaan SIP bermula 1 Januari 2018 menyediakan jaringan
keselamatan untuk semua pekerja tempatan dalam sektor swasta
Memperkukuh Hak Pekerja sekiranya berlaku kehilangan pekerjaan di luar jangkaan. Pekerja
Pampasan pekerja (CE) di Malaysia adalah rendah, menunjukkan yang diinsuranskan akan menerima manfaat yang merangkumi,
pampasan pekerja yang diperoleh tidak setimpal berbanding antara lain, elaun mencari pekerjaan, latihan, penempatan
dengan peningkatan produktiviti. Keadaan ini ditunjukkan melalui pekerjaan dan kaunseling kerjaya. Pengenalan SIP memberi
peningkatan yang marginal dalam sumbangan CE kepada keluaran gambaran terdapat perubahan penting dalam pendekatan, daripada
dalam negeri kasar (KDNK), iaitu daripada 33.6% pada tahun melindungi pekerjaan kepada melindungi pekerja. Dalam tempoh
2013 kepada 35.2% pada tahun 2017. Selain itu, sumbangan CE di akhir Rancangan, tumpuan akan diberi kepada pelaksanaan SIP
Malaysia adalah lebih rendah secara relatif berbanding di Singapura yang cekap dan berkesan di samping menambah baik pengurusan
dan Republik Korea. Tahap CE yang lebih rendah di Malaysia dana.
sebahagiannya disebabkan oleh kuasa rundingan yang lemah dalam
kalangan pekerja. Dalam tempoh akhir Rancangan, hak pekerja akan
diperkukuh melalui kajian semula undang-undang perburuhan dan
Strategi B2:
pelaksanaan secara menyeluruh Sistem Insurans Pekerjaan (SIP). Meningkatkan Penyertaan Wanita dalam
Tenaga Buruh
Mengkaji semula undang-undang perburuhan Kadar penyertaan wanita dalam tenaga buruh (FLFPR) adalah
Kerajaan akan terus mendukung hak pekerja, setara dengan secara ketara lebih rendah daripada lelaki meskipun enrolmen
standard antarabangsa dan meningkatkan pematuhan kepada wanita lebih tinggi di universiti awam. FLFPR di Malaysia juga lebih
standard Pertubuhan Buruh Antarabangsa (ILO). Dalam hal ini, rendah daripada negara lain di rantau ini seperti di Singapura,
Malaysia akan menggalakkan prinsip dan hak dalam beberapa Thailand dan Vietnam. Dalam tempoh akhir Rancangan, usaha akan
isu seperti kebebasan berkesatuan, hak untuk rundingan kolektif, ditumpu bagi meningkatkan FLFPR melalui pelaksanaan aturan
penghapusan buruh paksa dan penghapusan diskriminasi dalam kerja yang fleksibel serta peluasan kadar minimum cuti bersalin
pekerjaan. Langkah ini juga bertujuan untuk mewujudkan dan penyediaan kemudahan penjagaan yang lebih baik bagi kanak-
persekitaran kerja yang kondusif berkaitan dengan upah minimum, kanak.
tempoh bekerja serta keselamatan dan kesihatan pekerjaan.
Ke arah ini, beberapa akta akan dikaji semula termasuk Akta Melaksana aturan kerja yang fleksibel
Kerja 1955, Akta Kesatuan Sekerja 1959 dan Akta Perhubungan Kajian2 yang dilaksana pada tahun 2014 mendapati bahawa FLFPR
Perusahaan 1967. yang lebih rendah adalah disebabkan oleh kesukaran dalam
mengimbangi komitmen di rumah dan tempat kerja. Dalam hal ini,
Melaksana secara menyeluruh Sistem Insurans Pekerjaan beberapa majikan sektor swasta telah melaksana aturan kerja yang
Kerajaan akan mengambil pendekatan yang menyeluruh untuk fleksibel untuk lebih menarik minat dan mengekalkan bakat wanita.
mengukuhkan sistem perlindungan sosial untuk pekerja, terutama Akta Kerja 1955 dan kedua-dua Ordinan Buruh Sabah dan Sarawak
dalam menghadapi cabaran masa hadapan. Kemunculan membolehkan pelaksanaan aturan kerja yang fleksibel tertakluk
4IR akan membawa perubahan pesat kepada teknologi yang kepada persetujuan bersama antara pekerja dengan majikan. Oleh
berkemungkinan menyebabkan pemberhentian pekerja. Dalam hal yang demikian, pelaksanaan aturan kerja yang fleksibel akan terus
digalakkan dalam sektor swasta dan awam.
2
Berdasarkan kajian Study to Support the Development of National Policies and Programmes to Increase and Retain the Participation of Women in the Malaysian Labour Force:
Key Findings and Recommendations oleh Kementerian Wanita, Keluarga dan Pembangunan Masyarakat dan United Nations Development Programme (2014).
Meluaskan kadar minimum cuti bersalin dan meningkatkan

peranan wanita dalam kepimpinan
Akta Kerja 1955 akan dipinda untuk meningkatkan bilangan Meningkatkan kualiti
pendidikan untuk menambah STRATEGI
minimum hari cuti bersalin daripada 60 hari kepada 90 hari untuk baik outcome pelajar C1
terus menyokong ibu yang bekerja di sektor swasta. Di samping itu,
peraturan kemudahan penjagaan kanak-kanak akan dikaji semula
untuk memudahkan majikan menyediakan pusat penjagaan kanak-
kanak di tempat kerja atau di kawasan berhampiran. Sementara
Mengutamakan kualiti
itu, mulai Januari 2019 semua agensi Kerajaan perlu menyediakan berbanding kuantiti dalam
kemudahan penjagaan kanak-kanak. Bagi meningkatkan peranan TVET
wanita dalam kepimpinan dan penggubalan dasar, usaha juga STRATEGI untuk meningkatkan
C2 kebolehpasaran
akan diteruskan untuk mencapai sasaran sekurang-kurangnya 30%
penglibatan wanita dalam lembaga pengarah syarikat milik kerajaan
(SOE), badan berkanun dan syarikat awam tersenarai menjelang
tahun 2020.
Menambah baik pendidikan

Bidang Keutamaan C: untuk semua rakyat bagi
memastikan akses yang
STRATEGI
C3
Meningkatkan Akses kepada saksama kepada pendidikan
Pendidikan dan Latihan yang yang berkualiti
Berkualiti
Usaha akan dipergiat dalam pelaburan modal insan bagi
memastikan akses yang saksama kepada pendidikan dan latihan Strategi C1:
yang berkualiti untuk rakyat. Pelajar akan dilengkapkan dengan Meningkatkan Kualiti Pendidikan
pengetahuan yang mantap dan kemahiran yang pelbagai pada Selaras dengan Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia (PPPM)
setiap peringkat pendidikan bagi meningkatkan peluang pekerjaan 2013-2025 (Pendidikan Prasekolah hingga Lepas Menengah)
dan menggalakkan pertumbuhan ekonomi. Dalam tempoh akhir dan PPPM 2015-2025 (Pendidikan Tinggi), pembaharuan sistem
Rancangan, keutamaan akan diberi untuk melaksana tiga strategi pendidikan memberi penekanan terhadap kualiti, ekuiti, akses,
seperti berikut: perpaduan, kecekapan dan inklusif. Oleh itu, untuk meningkatkan
kualiti pendidikan asas yang meliputi pendidikan prasekolah,
sekolah rendah dan sekolah menengah, inisiatif akan ditumpu
kepada peningkatan pendidikan sains, teknologi, kejuruteraan
dan matematik (STEM) serta penguasaan kemahiran Bahasa
Inggeris. Inisiatif lain akan juga termasuk meningkatkan kemahiran
berfikir aras tinggi (KBAT) dalam pengajaran dan pembelajaran,
menggalakkan persekitaran pembelajaran maya dan mempergiat
pembangunan profesionalisme berterusan untuk guru. Sementara
IV
13- 10
itu, sektor pendidikan tinggi akan memberi tumpuan kepada Mempertingkat kemahiran berfikir aras tinggi dalam
usaha meningkatkan kualiti siswazah dan program akademik serta pengajaran dan pembelajaran
mencapai kecemerlangan dalam tadbir urus institusi pendidikan Pengajaran dan pembelajaran akan memberi penekanan terhadap
tinggi (IPT). Walau bagaimanapun, Kerajaan akan mengkaji semula KBAT dan menerima pakai pendekatan yang lebih inovatif untuk
kedua-dua PPPM untuk terus menambah baik ekosistem pendidikan membangun kemahiran abad ke-21 seperti kemahiran kolaboratif,
bagi memenuhi cabaran masa kini dan akan datang. Kajian semula celik digital, pemikiran kritis serta kemahiran menyelesaikan
ini akan memberi tumpuan terhadap strategi untuk menjadikan masalah. Dalam hal ini, pentaksiran berasaskan sekolah akan
sekolah awam sebagai pilihan utama rakyat dan memperkasa IPT mengandungi lebih banyak soalan berkaitan KBAT. Soalan berkaitan
bagi penambahbaikan berterusan. Langkah ini bukan sahaja akan KBAT yang memerlukan pemikiran analitik dan aplikasi pengetahuan
memastikan standard pendidikan yang lebih tinggi, malah menerap akan ditingkatkan secara beransur-ansur dalam Ujian Penilaian
nilai murni dan budaya kerja yang positif seperti yang diamalkan di Sekolah Rendah dan Sijil Pelajaran Malaysia (SPM), daripada 20%
Jepun. kepada 40% menjelang tahun 2020.
Pendidikan Asas Menggalakkan persekitaran pembelajaran maya

Mempertingkat pendidikan sains, teknologi, kejuruteraan Persekitaran pembelajaran maya di sekolah akan dipertingkat
dan matematik melalui pembangunan bahan e-pembelajaran yang lebih baik
Salah satu keutamaan untuk mengukuhkan kualiti pendidikan dengan kerjasama IPT, agensi kerajaan dan institusi swasta. Dalam
asas adalah untuk terus mempertingkat pembelajaran STEM hal ini, modul Teknologi Maklumat dan Komunikasi di sekolah akan
berdasarkan konsep kehidupan sebenar dan aktiviti amali. Pusat dikaji semula secara berterusan agar selaras dengan perkembangan
STEM Kebangsaan akan membangunkan kaedah pengajaran dan teknologi terkini. Di samping itu, kesedaran mengenai perlindungan
pembelajaran terkini bagi melatih guru untuk menjadi pakar STEM. dan keselamatan siber akan diterap dalam kurikulum sekolah.
Kaedah ini akan menggabungkan komponen inkuiri, penaakulan, Guru akan turut dilatih dengan kemahiran dan pengetahuan
kolaborasi dan penerokaan untuk membangun kebolehan murid yang mencukupi untuk mereka bentuk dan membangun bahan
dalam mengaplikasi pengetahuan dan kemahiran. Amali sains e-pembelajaran yang akan disesuaikan secara khusus mengikut
akan diperkenalkan semula untuk membolehkan murid mendapat keperluan pembelajaran di sekolah.
pengalaman secara langsung dan pemahaman yang lebih baik
mengenai pembelajaran STEM. Mempergiat pembangunan profesionalisme berterusan
untuk guru
Meningkatkan penguasaan kemahiran Bahasa Inggeris Usaha untuk mempertingkat kompetensi pengasuh di pusat
Bagi meningkatkan penguasaan kemahiran Bahasa Inggeris penjagaan dan pendidikan awal kanak-kanak (ECCE) serta
di sekolah, kurikulum berasaskan modular akan diberi lebih guru pada semua peringkat sekolah akan dilaksana melalui
penekanan untuk menerapkan sikap positif terhadap pembelajaran penyediaan program latihan khusus dan profesional. Di samping
dan penggunaan Bahasa Inggeris. Di samping itu, penguasaan itu, guru prasekolah awam dan swasta perlu memiliki sekurang-
Bahasa Inggeris dan kemahiran mengajar dalam kalangan guru akan kurangnya diploma dalam ECCE menjelang tahun 2020. Program
dipergiat. Sementara itu, lebih banyak sekolah akan digalakkan pembangunan profesionalisme berasaskan kompetensi juga akan
untuk melaksana Program Dwibahasa (DLP) melalui pengajaran dilaksana bagi guru dalam perkhidmatan untuk menambah baik
mata pelajaran matematik dan sains dalam Bahasa Inggeris. DLP kemahiran pengurusan, pedagogi dan insaniah. Selain itu, kursus
menyediakan opsyen kepada ibu bapa untuk menentukan bahasa Kelayakan Profesional Kepimpinan Pendidikan Kebangsaan akan
pilihan bagi pendidikan kanak-kanak. diteruskan untuk meningkatkan kemahiran kepimpinan bakal guru
besar dan pengetua sekolah.
Pendidikan Tinggi tinggi, iaitu Framing Malaysian Higher Education 4.0: Future-Proof
Talents telah diperkenalkan. Tujuan rangka kerja ini adalah untuk
Meningkatkan kualiti siswazah dan program akademik
melahirkan warganegara yang beretika dan bermoral dengan nilai
Selaras dengan PPPM 2015-2025 (Pendidikan Tinggi), usaha kerohanian yang kukuh untuk memenuhi keperluan 4IR. Rangka
bersepadu akan ditumpu ke arah meningkatkan kualiti siswazah dan kerja ini juga memberi tumpuan kepada mod kurikulum yang lebih
program akademik serta memperkukuh keupayaan penyelidikan. fleksibel dan dinamik yang boleh disesuaikan dengan mengambil
Pelan ini mensasarkan untuk mempertingkat kualiti siswazah kira keperluan yang berubah dalam industri. Dalam hal ini, IPT
berdasarkan enam atribut utama, iaitu etika dan kerohanian, akan diberi kebenaran untuk menawarkan 30% daripada kurikulum
kemahiran kepimpinan, identiti kebangsaan, kemahiran bahasa, dalam mod tersebut. Pada masa yang sama, kaedah penyampaian
kemahiran berfikir dan pengetahuan. Sasaran ini akan dapat dicapai pembelajaran dan pengajaran yang dibuat perubahan merangkumi
menerusi pelbagai pendekatan termasuk meningkatkan kemahiran pembelajaran kendiri pelajar, pembelajaran berorientasikan rakan
insaniah, memperluas pendidikan keusahawanan, mempergiat sebaya, pembelajaran secara maya dan pembelajaran berasaskan
penglibatan industri dalam pembangunan kurikulum dan latihan pengalaman akan diperkenalkan.
amali serta memperkukuh Massive Open Online Courses (MOOC)3.
Inisiatif utama bagi terus memperkukuh dan meningkatkan Mencapai kecemerlangan tadbir urus bagi institusi
kualiti siswazah dan program akademik adalah termasuk pendidikan tinggi
menjajar semula dan menghapuskan program berimpak rendah,
Universiti awam telah menunjukkan kemajuan ketara dalam
mempergiat penglibatan pemain industri dalam pembelajaran dan
kedudukan antarabangsa, terutama dalam Quacquarelli Symonds
pengajaran serta melaksana Integrated Graduate Employability
(QS) World University Rankings 2018/2019. Semua universiti
Structured Programme (i-GESP). Di samping itu, usaha juga akan
penyelidikan menunjukkan peningkatan memberangsangkan dalam
ditumpukan untuk mempertingkat pelaksanaan program latihan
kedudukan antarabangsa. Universiti Malaya telah berjaya mencapai
industri dan pensijilan industri untuk pelajar. Inisiatif tersebut
kedudukan dalam 100 universiti teratas di dunia, iaitu berada di
akan memperlengkap pelajar universiti dengan kemahiran
tangga ke-87. Sementara itu, Universiti Kebangsaan Malaysia telah
yang diperlukan bagi membina daya tahan dan meningkatkan
mencapai kedudukan dalam 200 universiti teratas di dunia, berada
kebolehpasaran. Selain itu, usaha untuk memupuk kemahiran
di tangga ke-184.
keusahawanan akan dipergiat bagi mengubah pemikiran siswazah
daripada pencari pekerjaan kepada pencipta pekerjaan. Di samping
Dalam melangkah ke hadapan, universiti awam akan digalakkan
itu, inisiatif bagi memperkukuh keupayaan penyelidikan di IPT
untuk memanfaat status autonomi dan mencapai kedudukan
akan dilaksana dengan meningkatkan fungsi Pusat Kecemerlangan
kewangan yang mampan. Inisiatif bagi mempelbagai sumber
Pendidikan Tinggi (HICoE)4, menambah pengkomersialan output
pendapatan termasuk mewujudkan kumpulan wang endowmen
penyelidikan, pembangunan dan inovasi (R&D&I) dan memastikan
dan menyediakan perkhidmatan perundingan. Satu mekanisme
penyelidikan yang dipacu permintaan.
pembiayaan berasaskan prestasi, keutamaan nasional dan inovasi
akan diperkenalkan. Mekanisme ini akan memastikan penggunaan
Bagi memastikan modal insan masa hadapan memenuhi keperluan
sumber yang lebih optimum ke arah memberi keutamaan kepada
serta berupaya menghadapi cabaran dan mengambil peluang yang
outcome pelajar dan meningkatkan kecemerlangan universiti.
diwujudkan oleh 4IR, rangka kerja yang menyeluruh bagi pendidikan
3
Inisiatif MOOC bertujuan untuk menggalakkan pembelajaran secara atas talian dan pembelajaran sepanjang hayat dalam kalangan rakyat Malaysia melalui kepelbagaian
pengalaman dalam kelas serta interaksi tanpa had dengan penggunaan internet. Program MOOC bukan sahaja boleh diakreditasi di Malaysia tetapi juga boleh diakreditasi oleh
penyedia MOOC antarabangsa.
4
Status HICoE diberikan kepada pusat kecemerlangan yang mempunyai potensi dan keupayaan dari segi kepakaran, infrastruktur dan penghasilan output untuk memperluas lagi
penyelidikan khusus dalam bidang tujahan HICoE.
IV
13- 12
Peruntukan pembiayaan ini akan ditentukan oleh empat komponen dan bersedia menyertai industri. Usaha bersepadu akan dilaksana
utama, iaitu pembiayaan berdasarkan jumlah pelajar, insentif dalam melangkah ke hadapan untuk merasionalisasi TVET, termasuk
berkaitan petunjuk prestasi utama, insentif inisiatif khas dan mengoptimumkan kapasiti institusi TVET sedia ada.
insentif inovasi. Sementara itu, Akta Universiti dan Kolej Universiti
1971 akan dikaji semula dengan hasrat untuk memansuh dan Melaksana sistem akreditasi yang diharmoni
menggantikan dengan perundangan baharu yang menyeluruh Sistem akreditasi yang diharmoni dan jaminan kualiti akan
dan lebih baik. Kajian semula ini adalah untuk menjamin kualiti dilaksana melalui penggunaan Kod Amalan Akreditasi Program
pendidikan tinggi yang lebih baik dan memberi lebih kebebasan TVET di bawah Kerangka Kelayakan Malaysia (MQF) yang telah
akademik serta kebebasan bersuara dan berpersatuan. Kesatuan disemak semula. MQF tersebut akan memberi tumpuan kepada
pelajar juga akan diperkasa untuk beroperasi secara bebas tanpa tiga komponen utama, iaitu syarat kemasukan ke peringkat
campur tangan seperti amalan di negara maju. tertiari, penglibatan industri serta reka bentuk dan penyampaian
kurikulum yang membolehkan mobiliti pelajar dalam institusi TVET
Strategi C2: termasuk Rangkaian Universiti Teknikal Malaysia (MTUN). Oleh
Mengutamakan Kualiti Berbanding itu, pelaksanaan sistem akreditasi yang diharmoni akan memberi
peluang kepada lepasan TVET untuk melanjutkan pelajaran serta
Kuantiti dalam TVET membolehkan pelajar beralih daripada aliran TVET ke akademik.
Terdapat ketidakpadanan antara permintaan industri terhadap Di samping itu, individu yang mempunyai pengalaman kerja
kemahiran teknikal dan vokasional dengan kemahiran yang tetapi tidak memiliki kelayakan akademik formal akan berpeluang
dimiliki oleh pelajar daripada institusi TVET. Dalam tempoh akhir melanjutkan pelajaran. Sementara itu, pengharmonian pelbagai
Rancangan, tumpuan akan diberikan untuk mengkaji semula sistem penarafan merentas institusi TVET awam dan swasta
penawaran program TVET, melaksanakan sistem akreditasi yang akan diperkukuh bagi meningkatkan kebolehbandingan antara
diharmoni dan memperkukuh TVET sebagai laluan pendidikan institusi. Sistem tersebut akan menilai kualiti institusi dan program
pilihan. Pelaksanaan inisiatif ini akan memastikan penyampaian berdasarkan kepada petunjuk outcome seperti penglibatan industri,
program TVET yang berkualiti dan seterusnya meningkatkan tarikan kebolehpasaran lepasan TVET dan gaji yang diterima.
terhadap TVET.
Memperkukuh TVET sebagai laluan pendidikan pilihan
Mengkaji semula penawaran program
Kerjasama yang lebih erat antara sektor awam dan swasta
Institusi TVET awam akan terus mengkaji semula program sedia diperlukan untuk menambah baik persepsi terhadap TVET sebagai
ada dengan menghentikan program berimpak rendah, memberi pilihan utama. Sehubungan ini, aktiviti promosi yang berkesan akan
tumpuan kepada program yang mempunyai kebolehpasaran dipergiat untuk meningkatkan daya tarikan pekerjaan berkaitan
tinggi dan mengkhusus kepada bidang tujahan. Sehubungan itu, teknikal dan vokasional, terutama dalam kalangan generasi
tumpuan akan diberikan untuk menaik taraf peralatan dan mesin muda. Peluang kerjaya yang baik dan perkongsian mengenai kisah
berbanding membina institusi baharu. Pusat kecemerlangan juga kejayaan TVET akan diketengahkan untuk meningkatkan imej TVET.
akan diwujudkan bagi membolehkan pemain industri bekerjasama Selain itu, industri akan dilibatkan dalam pengambilan pelajar dan
dan berkongsi peralatan, bahan guna habis dan kemudahan penempatan pekerjaan untuk menjamin lepasan TVET mendapat
lain serta bekerjasama membangunkan program latihan yang pekerjaan. Aliran TVET juga akan diperkukuh dengan menyediakan
memenuhi keperluan industri. Usaha menyeluruh akan dipergiat laluan pendidikan yang lebih baik untuk pelajar melanjutkan
untuk membolehkan kerjasama industri, terutama dalam mereka pelajaran ke peringkat pengajian tinggi. Bilangan kursus di institusi
bentuk kurikulum dan penyampaian program latihan untuk MTUN akan diselaras untuk memenuhi permintaan terhadap
memastikan lepasan TVET dilengkapi dengan lebih kemahiran amali TVET. Ke arah ini, bilangan program sarjana muda MTUN dalam
kejuruteraan teknologi akan ditingkatkan daripada 50% kepada 75% Menambah baik infrastruktur sekolah untuk pembelajaran
menjelang tahun 2020 bagi menyediakan peluang yang lebih luas murid yang lebih baik
kepada siswazah diploma TVET untuk melanjutkan pelajaran. Sejumlah lebih kurang 400 sekolah daif di kawasan luar bandar,
terutama di Sabah dan Sarawak, telah dikenal pasti untuk
Strategi C3: ditambah baik atau dinaik taraf dalam tempoh akhir Rancangan
Menambah Baik Pendidikan untuk bagi memastikan persekitaran pembelajaran yang selamat dan
Semua Rakyat kondusif untuk semua murid. Di samping itu, sekolah agama yang
daif akan dikenal pasti dan didaftar sebagai Sekolah Agama Bantuan
Malaysia telah mencapai kemajuan dalam menyediakan pendidikan Kerajaan bagi membolehkan sekolah tersebut menerima bantuan
asas untuk rakyat dengan pendidikan rendah telah mencapai kadar dan mempertingkat kualiti pendidikan. Usaha ini bagi memastikan
enrolmen sejagat5. Walau bagaimanapun, usaha yang berterusan penekanan diberi untuk menambah baik infrastruktur di sekolah
adalah penting untuk menambah baik akses kepada pendidikan sedia ada dan tidak memberi tumpuan secara berterusan untuk
berkualiti bagi setiap kanak-kanak, terutama yang kurang bernasib membina sekolah baharu.
baik dan memerlukan pendidikan khusus. Dalam tempoh akhir
Rancangan, penekanan akan diberi ke arah memperkukuh Mengurangkan kadar keciciran
usaha bagi meningkatkan prestasi sekolah dan menambah baik
Pendekatan kolaboratif dengan pihak berkuasa tempatan dan
infrastruktur sekolah, termasuk di kawasan pedalaman serta
pemimpin komuniti akan dilaksana untuk membantu sekolah dalam
terpencil, untuk pembelajaran murid yang lebih baik. Di samping
usaha mengurangkan kadar keciciran dan mengenal pasti kanak-
itu, tumpuan akan diberi untuk mengurangkan kadar keciciran dan
kanak umur persekolahan yang tidak pernah bersekolah. Program
menambah baik pendidikan bagi murid pendidikan khas.
intervensi akan dilaksana untuk membawa kanak-kanak yang
tercicir kembali ke sekolah. Di samping itu, murid yang berisiko
Memperkukuh usaha meningkatkan prestasi sekolah
untuk tercicir juga akan dikenal pasti dan inisiatif akan dilaksana
Inisiatif untuk menambah baik outcome murid, terutama di untuk mengekalkan murid dalam sistem persekolahan. Usaha akan
kawasan pedalaman dan terpencil, turut melibatkan penempatan turut dipergiat untuk meningkatkan kesedaran ibu bapa mengenai
Pembimbing Pakar Peningkatan Sekolah+ (SISC+) dan Rakan manfaat menghantar anak ke sekolah bagi mengikuti pendidikan
Peningkatan Sekolah+ (SIPartners+). SISC+ akan membantu guru wajib selama enam tahun untuk semua kanak-kanak warganegara
menambah baik kaedah pengajaran dan pembelajaran dalam Malaysia seperti yang termaktub dalam Akta Pendidikan 1996.
menyampaikan pedagogi abad ke-21 bagi membolehkan guru Sementara itu, pedagogi Pendidikan Islam dan Pendidikan Moral
memudah cara murid dalam pembelajaran aktif. Sementara itu, akan ditambah baik secara berterusan untuk menyemai nilai murni
SIPartners+ mempertingkat kemahiran pengurusan pemimpin dan memperkukuh sikap positif, integriti dan akauntabiliti dalam
sekolah bagi memastikan setiap sekolah memiliki pemimpin yang kalangan murid. Program di sekolah seperti perhimpunan mingguan
berkualiti tinggi dan pasukan kepimpinan yang berkeupayaan dan dan aktiviti kokurikulum akan memberi penekanan terhadap
menyokong dalam meningkatkan prestasi sekolah. tanggungjawab sosial dan khidmat komuniti untuk memupuk
persahabatan dan hubungan lebih erat dalam kalangan murid dan
komuniti.
5
Enrolmen sejagat merujuk kepada enrolmen yang telah mencapai sekurang-kurangnya 95% berdasarkan definisi oleh Institute of Statistics di bawah Pertubuhan Pendidikan,
Sains dan Kebudayaan Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (UNESCO)
IV
13- 14
Menambah baik pendidikan bagi murid pendidikan khas Strategi D1:

Tumpuan akan diberi bagi meningkatkan kapasiti dalam mendidik
murid pendidikan khas6 di sekolah pendidikan khas, program
Membangunkan Kemahiran yang
pendidikan khas integrasi dan program pendidikan inklusif. Kerajaan Relevan dengan Industri
juga akan menilai ketersediaan kemudahan sedia ada untuk Usaha akan dilaksana untuk memastikan siswazah dilengkapi
membolehkan murid pendidikan khas menerima pendidikan yang dengan kemahiran berkaitan industri bagi melahirkan modal insan
sesuai berdasarkan keperluan pembelajaran. Di samping itu, usaha berkualiti yang memenuhi permintaan industri. Dalam tempoh
untuk mempertingkat pendidikan khas akan turut melibatkan akhir Rancangan, pelbagai inisiatif akan dilaksana untuk menambah
intervensi awal, latihan untuk guru dan penyediaan peralatan baik program berasaskan industri, meningkatkan kebolehpasaran
di bilik darjah. siswazah dan mengiktiraf teknologis sebagai profesional untuk
sektor TVET. Di samping itu, IPT akan memberi tumpuan kepada
usaha mempergiat kerjasama industri-akademia manakala PSMB
Bidang Keutamaan D: akan memperluas skim Latihan Bakal Pekerja (FWT).
Memupuk Jalinan Industri- Menambah baik program berasaskan industri

Akademia yang Lebih Kukuh Program latihan akan dilaksana berdasarkan kursus modular dan
Kerjasama industri dan akademia yang lebih baik diperlukan untuk latihan jangka pendek, khususnya persijilan profesional yang
meningkatkan mutu pendidikan dan latihan bagi menghasilkan diiktiraf oleh industri. Program bridging akan diteruskan untuk
modal insan yang berkualiti. Kerjasama ini akan membantu dalam menyediakan lepasan TVET dengan latihan dalam pekerjaan bagi
memadankan penawaran dengan permintaan bagi memastikan melengkapkan lepasan TVET dengan kemahiran serta pengalaman
kecekapan pasaran buruh. Ke arah ini, keutamaan akan diberi untuk yang diperlukan untuk meningkatkan kebolehpasaran. Lebih banyak
melaksana strategi berikut: kempen akan dilaksana untuk mempromosi program bridging bagi
menggalakkan lagi penyertaan pihak industri dan lepasan TVET.
Institusi TVET awam akan digalakkan untuk melibatkan industri
Membangunkan kemahiran secara aktif dalam melaksana kursus modular dan program latihan
yang relevan dengan industri STRATEGI yang fleksibel melalui program pembiayaan kompetitif dan geran
untuk memenuhi permintaan D1 padanan. Sistem Latihan Dual Nasional akan diperluas kepada lebih
pasaran
banyak institusi TVET awam untuk memacu kerjasama yang lebih
erat dengan industri. Disamping itu, institusi TVET akan digalakkan
untuk mempelajari dan menerima pakai amalan terbaik daripada
Jepun, khususnya melalui penerapan pengetahuan dan kemahiran
Menggalakkan sumbangan mengenai teknologi terkini dalam pengajaran dan pembelajaran.
masyarakat dan industri untuk
Selain itu, Kerajaan akan terus menggalakkan industri untuk
menambah baik sokongan
STRATEGI dan meningkatkan kecekapan menyediakan lebih banyak program latihan perantisan kepada
D2 sistem pendidikan pelajar TVET ke arah menghasilkan lepasan TVET yang bersedia
menyertai industri.
6
Kementerian Pendidikan Malaysia menyediakan tiga opsyen persekolahan untuk murid pendidikan khas:
i) Sekolah pendidikan khas adalah untuk murid pendidikan khas yang meliputi murid kurang upaya pendengaran, penglihatan dan masalah pembelajaran;
ii) Program pendidikan khas integrasi untuk murid pendidikan khas di sekolah arus perdana; dan
iii) Program pendidikan inklusif untuk murid pendidikan khas yang ditempatkan bersama murid lain dalam kelas biasa di sekolah arus perdana.
Meningkatkan kebolehpasaran lepasan TVET berfungsi sebagai platform perhubungan yang menggalakkan
Kualiti lepasan TVET masih belum memenuhi keperluan industri kerjasama dan perkongsian dalam kalangan ahli. Di samping
walaupun terdapat permintaan yang tinggi terhadap pekerja itu, Panel Pakar Teknologi di bawah MBOT akan diperkasa untuk
mahir. Sistem Kajian Pengesanan Graduan TVET akan digunakan menggalakkan penglibatan industri dalam perundingan teknologi
untuk mengumpul data, antaranya, seperti data kebolehpasaran dan mempromosi mobiliti bakat menerusi kerjasama antarabangsa
lepasan TVET, trend gaji dan pilihan pekerjaan. Dapatan ini akan yang lebih kukuh.
membantu dalam pembangunan dasar berkaitan TVET dan juga
untuk menentukan agihan peruntukan. Dalam hal ini, sasaran 85% Mempergiat kerjasama industri-akademia
kebolehpasaran lepasan TVET akan ditetapkan untuk mengukur Sektor pendidikan tinggi juga akan mempergiat kerjasama
kualiti dan prestasi institusi TVET awam dalam melahirkan lepasan industri-akademia selaras dengan model quadruple helix yang
TVET yang berkemahiran. Di samping itu, adalah penting untuk merupakan perkongsian antara universiti, industri, Kerajaan dan
melengkapkan pelajar TVET dengan kemahiran insaniah dan komuniti. Kerjasama industri-akademia akan diteruskan terutama
sikap bekerja yang positif untuk meningkatkan kebolehpasaran. dalam meningkatkan kebolehpasaran siswazah, penyelidikan dan
Komponen keusahawanan juga akan diterap sebagai sebahagian pembangunan, jangkauan kepada komuniti dan kemampanan
daripada modul pembelajaran bagi menyediakan lepasan TVET kewangan universiti. Dalam hal ini, universiti awam akan terus
dengan pengetahuan dan kemahiran yang diperlukan untuk memperluas program seperti Pusat Kecemerlangan Industri
menjadi pencipta pekerjaan. (ICoE)7 dan Rangkaian Penyelidikan Awam-Swasta (PPRN).
Program PPRN akan memberi tumpuan untuk menghubungkan
JKI dan pusat pembangunan kemahiran negeri akan mengenal perusahaan kecil dan sederhana (PKS) dengan IPT terpilih atau
pasti kompetensi yang bersesuaian dan mendapat permintaan vendor rantaian bekalan yang berpotensi bagi menambah baik
tinggi melalui kerjasama berterusan dengan industri, khususnya, produk dan perkhidmatan untuk memperluas pasaran. Oleh itu,
dalam reka bentuk dan penyampaian kurikulum TVET, untuk peningkatan PKS akan membuka peluang pekerjaan baharu kepada
mengurangkan ketidakpadanan kemahiran dan menyediakan bakat siswazah. Di samping itu, kerjasama ini akan mempermudah proses
masa hadapan. Di samping itu, program Latihan Sangkutan Industri bagi membolehkan PKS memanfaatkan IPT dalam mendapatkan
untuk tenaga pengajar TVET yang diperkenalkan pada tahun 2017 penyelesaian menerusi R&D&I.
akan diperluas untuk mewujudkan lebih ramai tenaga pengajar
yang dinamik serta mempunyai pendedahan industri. Program Memperluas skim Latihan Bakal Pekerja
tersebut akan meningkatkan lagi kompetensi tenaga pengajar TVET. Skim FWT di bawah PSMB akan diperluas untuk menggalakkan
latihan prapekerjaan, memberi tumpuan kepada teknologi
Mengiktiraf teknologis sebagai profesional baru muncul yang berkaitan dengan 4IR. Oleh itu, PSMB akan
Lembaga Teknologis Malaysia (MBOT) akan terus menaik taraf bekerjasama dengan industri bagi melengkapkan bakal pekerja
kompetensi pengamal TVET, terutama tenaga pengajar TVET, dengan kemahiran yang relevan untuk memenuhi permintaan
melalui pensijilan profesional yang diiktiraf. MBOT akan mempergiat industri. Tumpuan khas akan diberikan kepada program latihan
usaha untuk menggalakkan latihan pendidikan dan profesional berkaitan pendigitalan, automasi dan mekanisasi.
dalam bidang berkaitan teknologi dan teknikal. MBOT juga akan
7
Program ICoE menyediakan ruang kepada pemain industri untuk mewujudkan makmal dan kemudahan pengajaran dalam universiti bagi memberikan pendedahan kepada
pelajar mengenai penggunaan teknologi terkini.
IV
13- 16
Strategi D2: Memperluas kerjasama awam-swasta
Menggalakkan Sumbangan Masyarakat Program Sekolah Amanah, merupakan kerjasama antara sektor
awam dan swasta, bertujuan untuk mengubah ekosistem
dan Industri pendidikan bagi mempertingkat tadbir urus serta kaedah
Usaha akan dilaksana untuk melibatkan ibu bapa, komuniti dan pengajaran dan pembelajaran. Program ini akan diperluas kepada
sektor swasta sebagai rakan dalam pendidikan. Tumpuan adalah sekurang-kurangnya 90 sekolah menjelang tahun 2020 untuk
untuk memanfaatkan kelebihan daya saing pihak yang berbeza meningkatkan prestasi murid. Program Sekolah Amanah juga
bagi menyampaikan pendidikan yang berkualiti secara bersepadu, akan diguna pakai di sekolah awam melalui program Transformasi
berkesan dan cekap. Dalam tempoh akhir Rancangan, usaha akan Sekolah 2025 (TS25). Kerajaan menetapkan sasaran untuk
ditumpukan ke arah meningkatkan penglibatan sektor swasta bagi memperluas program TS25 kepada 1,000 sekolah menjelang tahun
melengkap dan menyokong inisiatif Kerajaan. Usaha ini termasuk 2020 dan semua sekolah menjelang tahun 2025.
memperkukuh sokongan masyarakat untuk pendidikan, memperluas
kerjasama awam dan swasta serta memanfaatkan sumbangan dan Memanfaatkan sumbangan dan membangunkan wakaf yang
membangunkan wakaf yang mampan untuk IPT. mampan
Universiti awam akan digalakkan untuk meneruskan jangkauan
Memperkukuh sokongan masyarakat untuk pendidikan ke industri dan alumni untuk memanfaatkan sumbangan untuk
Kerajaan akan memperkukuh kerjasama yang lebih erat dengan kursi penyelidikan dan membangunkan wakaf bagi mengukuhkan
sektor swasta, termasuk perusahaan sosial dan masyarakat sivil, kemampanan kewangan. Pendekatan seperti pemberian hak
selaras dengan objektif dan keutamaan negara, terutama melalui penamaan bangunan dan geran padanan akan diperluas sebagai
tanggungjawab sosial korporat (CSR). Aktiviti CSR akan terus insentif untuk menggalakkan lebih banyak sumbangan kepada IPT.
digalakkan untuk menyokong program pengayaan dan aktiviti Di samping itu, usaha untuk membangunkan wakaf yang mampan
kokurikulum tambahan seperti bengkel motivasi dan pembinaan dan mampu menjana pendapatan bagi menampung sebahagian
pasukan serta kesedaran terhadap alam sekitar. Di samping itu, perbelanjaan universiti awam akan dipergiat dengan dipandu
penglibatan persatuan ibu bapa dan guru serta alumni sekolah oleh University Transformation Programme: Enhancing University
akan mempertingkat keberkesanan program sekolah dari segi Income Generation, Endowment and Waqf (UniTP Purple Book).
pembiayaan, kerja sukarela dan khidmat pakar. UniTP Purple Book ini menyediakan langkah melaksana wakaf dan
mencadangkan model tadbir urus wakaf di universiti awam.
Kesimpulan
Dalam tempoh akhir Rancangan, usaha akan dipergiat untuk
menggalakkan kualiti pekerjaan melalui reformasi pasaran buruh serta
meningkatkan kecekapan dan produktiviti buruh. Usaha ini melibatkan
beberapa strategi termasuk menjana pekerjaan berkemahiran,
meningkatkan gaji dan upah, menambah baik pengurusan pekerja
asing, menambah baik keadaan pasaran buruh dan meningkatkan
penyertaan wanita dalam tenaga buruh. Sementara itu, penekanan
akan diberi untuk meningkatkan akses kepada pendidikan dan latihan
berkualiti, menambah baik kualiti TVET dan memupuk jalinan industri-
akademia yang kukuh. Strategi ini bertujuan untuk memperkasa modal
insan serta menghasilkan bakat yang berdaya saing dan berdaya tahan
bagi menyokong aspirasi nasional untuk menjadi negara yang inklusif
dan maju.
IV
13- 18
14 B A B
V
TONGGAK
Mempertingkat Kemampanan
Alam Sekitar melalui
Pertumbuhan Hijau
V
14- 2
Pendahuluan
Pembangunan mampan adalah prinsip menyeluruh yang disokong oleh inisiatif
pertumbuhan hijau bagi mempertingkat kemampanan alam sekitar. Pada masa yang
sama, pembangunan mampan juga membolehkan pencapaian pertumbuhan ekonomi
yang lebih tinggi dan peningkatan daya tahan negara terhadap perubahan iklim dan
bencana. Pertumbuhan hijau akan diteruskan bagi mencapai ekonomi yang berdaya
tahan, rendah karbon dan cekap sumber. Inisiatif pertumbuhan hijau akan dipergiat
bagi melindungi khazanah semula jadi untuk generasi masa kini dan masa hadapan,
mengurangkan pelepasan gas rumah kaca (GHG) dan meningkatkan kualiti alam sekitar
untuk kesejahteraan yang lebih baik. Walaupun pelbagai inisiatif telah dilaksana dalam
tempoh kajian semula, masih terdapat isu dan cabaran yang perlu ditangani. Isu dan
cabaran ini termasuk tadbir urus yang kurang bersepadu, teknologi dan produk hijau
yang terhad, degradasi sumber asli dan isu berkaitan alam sekitar seperti pencemaran,
perubahan iklim dan risiko bencana.
Dalam tempoh akhir Rancangan, 2018-2020, langkah untuk mempertingkat

pertumbuhan hijau akan dilaksana dengan memperkukuh tadbir urus, menambah baik
pemuliharaan sumber asli dan biodiversiti serta meningkatkan daya tahan terhadap
perubahan iklim dan bencana alam. Sehubungan itu, dasar dan perundangan akan
dikaji semula sewajarnya, manakala keupayaan institusi dipertingkat bagi memastikan
pematuhan dan penguatkuasaan yang lebih baik. Di samping itu, tumpuan yang lebih
akan diberi untuk memulihara kawasan perlindungan sedia ada dan memulihkan
ekosistem yang terosot serta meningkatkan punca pendapatan orang asli dan masyarakat
setempat (ILC). Sementara itu, keutamaan akan diberi kepada tindakan mitigasi dan
Bab 14: Mempertingkat Kemampanan Alam Sekitar melalui Pertumbuhan Hijau 14-3
adaptasi perubahan iklim serta pengurangan risiko bencana. Langkah ini adalah selaras
dengan pelbagai perjanjian multilateral berkaitan alam sekitar yang diratifikasi oleh
Malaysia, yang menunjukkan komitmen negara dalam menangani isu alam sekitar dan
pada masa yang sama mencapai matlamat pembangunan.
V
14- 4

Usaha ke arah pertumbuhan hijau akan terus dipergiat bagi meminimumkan pencemaran. Dalam tempoh akhir Rancangan,
mempertingkat kemampanan alam sekitar. Dalam hal ini, bidang keutamaan dan strategi ke arah mempertingkat
pertumbuhan ekonomi akan diharmoni dengan kemampanan kemampanan alam sekitar melalui pertumbuhan hijau adalah
alam sekitar, termasuk menambah baik kecekapan sumber dan seperti yang ditunjukkan dalam Paparan 14-1.
Paparan 14-1
Mempertingkat Kemampanan Alam Sekitar melalui Pertumbuhan Hijau
BIDANG KEUTAMAAN A BIDANG KEUTAMAAN C

Memperkukuh Menangani perubahan iklim dan
tadbir urus mengurangkan risiko bencana
Memperkukuh rangka kerja dasar, Mempergiat tindakan mitigasi
perundangan dan institusi perubahan iklim
Menambah baik kapasiti dan keupayaan, Mempertingkat tindakan adaptasi
penguatkuasaan dan pemantauan perubahan iklim
Meningkatkan kesedaran dan memupuk Memperkukuh pengurusan
rasa tanggungjawab bersama risiko bencana
BIDANG KEUTAMAAN B
Memulihara sumber asli
Strategi B1
Memulihara kawasan terestrial dan air daratan
Strategi B2
Memulihara ekosistem pesisir pantai dan marin
Strategi B3
Meningkatkan punca pendapatan dan kapasiti
orang asli dan masyarakat setempat
Memperkukuh tadbir urus Memulihara sumber asli
16 17 16 17
1 1
15 15
2 2
14
SDG
14
SDG 3 3
13 13
14 15
4 4
12 12
5 5
11 11
6 6
10 10
7 7
Sekurang- Sekurang-
9 9 8
8
Akta
Perlindungan kurangnya kurangnya
Alam Sekitar 10% 17%
Penggubalan akta Kawasan pesisir pantai dan Kawasan terestrial dan air daratan
bagi mempertingkat marin diwartakan sebagai diwartakan sebagai kawasan
tadbir urus alam sekitar kawasan perlindungan perlindungan

V
14- 6

Menangani perubahan iklim dan mengurangkan risiko bencana
16 17 16 17
1 1
15 15
2 2
14
SDG
14
SDG 3 3
13 13
13 7
4 4
12 12
5 5
Pelan
11 11
6 6
10 10
7 9 7
9 8 8
45.0% Induk
DSM
Pengurangan intensiti pelepasan GHG kepada KDNK Penggubalan pelan induk pengurusan
menjelang tahun 20301 berbanding tahap pada tahun 2005 permintaan tenaga (DSM) yang menyeluruh
16 17 17
1 16
15 1
16 17 15
1 2 2
15 14
SDG
14
SDG
2
14 3 3
SDG
13 13
3
12 12
13 4 4
12 12
7
4
12 5 5
11 11
5 6
11 10 6
10
6 9 7 7
10 8 9
Sekurang-
8
7
8,885
9 8
kurangnya 30.0%
MW
20%
Kapasiti terpasang tenaga Perolehan hijau Kerajaan bagi Kadar kitar semula
boleh baharu produk dan perkhidmatan hijau sisa isi rumah
terpilih
16 17 16 17
1 1
15 15
2 2
14
SDG
14
SDG
3 3
13 13
13 13
4 4
12 12
Sistem 11
6
5
11
5
2
6
10
bersepadu
10
9 7 7
8 9 8
ramalan cuaca
dan banjir serta juta
amaran awal
banjir
Pembangunan sistem bersepadu bagi Rakyat dilindungi melalui projek

memperkukuh pengurusan risiko bencana tebatan banjir

Nota: 1 Selaras dengan komitmen Malaysia kepada Perjanjian Paris di bawah Konvensyen Rangka Kerja Perubahan Iklim Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (UNFCCC) untuk
mengurangkan sebanyak 45% daripada intensiti pelepasan GHG kepada keluaran dalam negeri kasar (KDNK) menjelang tahun 2030 berbanding tahap pada tahun 2005.
Bidang Keutamaan A:
Memperkukuh Tadbir Urus
Tadbir urus alam sekitar pada masa ini adalah tidak bersepadu dan membolehkan pengurusan sumber yang lebih baik. Dalam
dan kurang terselaras yang seterusnya menghalang usaha untuk tempoh akhir Rancangan, tiga strategi utama untuk memperkukuh
mencapai pembangunan mampan. Dalam hubungan ini, Kerajaan tadbir urus alam sekitar akan dilaksana seperti berikut:
komited untuk memudah cara peralihan ke arah pertumbuhan hijau
Memperkukuh rangka kerja dasar,

perundangan dan institusi untuk STRATEGI
memastikan kesepaduan dan menambah A1
baik penyelarasan
STRATEGI Menambah baik kapasiti dan keupayaan,

A2 penguatkuasaan dan pemantauan untuk memastikan
pelaksanaan yang berkesan
Meningkatkan kesedaran dan memupuk rasa STRATEGI

tanggungjawab bersama untuk menggalakkan A3
perubahan tingkah laku
Strategi A1:
Memperkukuh Rangka Kerja Dasar,
Perundangan dan Institusi
Pelaksanaan dasar nasional berkaitan alam sekitar serta matlamat Mempertingkat dasar dan perundangan berkaitan alam sekitar
dan obligasi perjanjian antarabangsa mengenai alam sekitar adalah Kajian semula ke atas dasar, perundangan, standard dan garis
bergantung kepada tadbir urus yang berkesan. Pengurusan alam panduan sedia ada akan dilaksana secara berterusan dan ditanda
sekitar yang terletak di bawah bidang kuasa pelbagai kementerian aras dengan standard dan amalan terbaik antarabangsa supaya
dan agensi telah mengakibatkan perancangan yang tidak terselaras selaras dengan perkembangan terkini dan keperluan masa hadapan.
dan pelaksanaan tidak berkesan. Dalam tempoh akhir Rancangan, Sementara itu, dasar, perundangan, peraturan, garis panduan dan
tumpuan akan diberi bagi mempertingkat dasar dan peraturan pelan tindakan yang baharu akan digubal untuk membolehkan
berkaitan alam sekitar serta memperkukuh rangka kerja institusi pengurusan yang menyeluruh mengenai alam sekitar, sumber asli
untuk memastikan kesepaduan dasar dan penyelarasan yang lebih dan risiko bencana. Kajian semula dan penggubalan ini, antara lain
baik. adalah seperti berikut:
V
14- 8
Kajian Semula Dasar dan Penggubalan Dasar dan Perundangan

Perundangan
Dasar Perhutanan Negara 1978 (Pindaan Dasar mengenai pengurusan maklumat geospatial
1992) dan Akta Perhutanan Negara 1984 Dasar mengenai pembangunan zon pesisir pantai
untuk merangkumi perlindungan sumber
hutan bagi pemeliharaan biodiversiti dan Dasar mengenai pengurusan risiko bencana
kestabilan alam sekitar Perundangan mengenai perlindungan alam sekitar untuk menggantikan Akta Kualiti
Dasar Alam Sekitar Negara 2002 untuk Alam Sekeliling 1974 sedia ada
merangkumi pelan tindakan yang Perundangan mengenai pengurusan taman laut yang mampan
menyeluruh, meliputi isu alam sekitar
yang baru muncul Peraturan mengenai buangan peralatan elektrik dan elektronik terjadual
Peraturan mengenai kawalan pencemaran tanah
Dasar Sumber Air Negara 2012 untuk
memperkemas dan mengukuhkan Peraturan mengenai penguatkuasaan pengurusan sisa pepejal dan pembersihan
pengurusan sumber air awam:
Sisa daripada aktiviti pembinaan
Sisa daripada aktiviti komersial, industri dan institusi
Pelesenan untuk perkhidmatan pemungutan sisa pembinaan
Pelesenan untuk perkhidmatan pemungutan sisa bagi aktiviti komersial,
industri dan institusi
Garis panduan mengenai strategi pelupusan bagi pengurusan sisa terjadual
kenderaan terbiar
Garis panduan mengenai pengumpulan dan kitar semula buangan peralatan
elektrik dan elektronik terjadual
Garis panduan yang selaras dengan Perintah Kualiti Alam Sekeliling (Aktiviti yang
ditetapkan) 2015 untuk menambah baik Penilaian Kesan Kepada Alam Sekeliling
(EIA)
Pelan tindakan mengenai mitigasi dan adaptasi perubahan iklim

Memperkukuh rangka kerja institusi Kepakaran dalam bidang ini adalah penting bagi memastikan
Rangka kerja institusi akan diperkukuh untuk menambah baik pendekatan yang lebih menyeluruh dalam perancangan dan
penyelarasan dalam pengurusan alam sekitar dan sumber asli pelaksanaan inisiatif ke arah mencapai pembangunan mampan.
pada peringkat Persekutuan, negeri dan tempatan. Dalam hal ini, Sementara itu, kapasiti dan keupayaan institusi juga akan
Kementerian Tenaga, Sains, Teknologi, Alam Sekitar dan Perubahan dipertingkat melalui pemindahan pengetahuan dan kemahiran
Iklim telah ditubuhkan untuk memastikan penyelarasan yang dalam kalangan agensi untuk memperkasa personel pada
lebih baik berhubung perkara berkaitan tenaga, alam sekitar, semua peringkat serta mengoptimum penggunaan sumber bagi
perubahan iklim dan teknologi hijau. Di samping itu, struktur dan memastikan keberkesanan pelaksanaan agenda negara. Selain itu,
fungsi Majlis Teknologi Hijau Negara dan Perubahan Iklim akan kerjasama dengan agensi antarabangsa akan diperkukuh untuk
dikaji semula untuk menambah baik penyelarasan mengenai menggalakkan pembangunan kapasiti dalam bidang yang berkaitan
tindakan perubahan iklim pada semua peringkat. Sementara termasuk penggunaan dan pengeluaran mampan (SCP), pengurusan
itu, penubuhan Kementerian Air, Tanah dan Sumber Asli akan risiko bencana serta pengurusan bahan kimia dan sisa.
memastikan pengurusan yang lebih menyeluruh mengenai sumber
asli dan perkara berkaitan air. Struktur dan fungsi Majlis Sumber Mempergiat penguatkuasaan dan pematuhan
Air Negara juga akan dikaji semula dan majlis pada peringkat negeri Usaha penguatkuasaan akan dipergiat untuk memastikan
akan ditubuh untuk memastikan pendekatan yang lebih bersepadu pematuhan terhadap perundangan dan peraturan. Usaha
dalam pengurusan sumber air dan lembangan sungai. Kajian semula penguatkuasaan secara bersama antara agensi alam sekitar
ini juga akan meneliti kaedah untuk mengoptimum penggunaan dan pihak berkuasa lain yang berkaitan akan diperkukuh untuk
infrastruktur berkaitan air yang akan disokong oleh pangkalan data memastikan penguatkuasaan yang berkesan serta menangani
spatial perkhidmatan air. isu sumber manusia dan peralatan yang terhad. Di samping
itu, pematuhan kendiri terpimpin dalam kalangan industri akan
Strategi A2: diperluas kepada bidang lain seperti pencemaran bunyi dan tanah,
selain daripada pencemaran udara, air dan sisa berbahaya sedia
Menambah Baik Kapasiti dan ada untuk memastikan pematuhan terhadap standard alam sekitar
Keupayaan, Penguatkuasaan dan yang lebih meluas. Dalam hal ini, mekanisme penalti dan tarif
Pemantauan yang berkaitan akan dikaji semula untuk menyediakan langkah
pencegahan yang berkesan terhadap kesalahan alam sekitar.
Kapasiti dan keupayaan agensi yang terhad telah mengekang
usaha untuk membolehkan pengurusan alam sekitar yang lebih
Menambah baik data berkaitan alam sekitar untuk
cekap dan berkesan. Dalam tempoh akhir Rancangan, tumpuan
pelaporan, pemantauan dan penilaian
akan diberi untuk meningkatkan kapasiti dan keupayaan,
mempergiat penguatkuasaan dan pematuhan serta menambah baik Pelaporan, pemantauan dan penilaian akan dipertingkat
pemantauan, penilaian dan pelaporan. Inisiatif ini akan menambah melalui pembangunan mekanisme yang bersesuaian dan
baik kualiti alam sekitar melalui pelaksanaan yang berkesan ke arah penambahbaikan indikator berkaitan. Ketersediaan data akan
mencapai pertumbuhan hijau. membolehkan pemantauan dan penilaian inisiatif secara lebih
baik, seterusnya memantapkan proses membuat keputusan bagi
Mempertingkat kapasiti dan keupayaan perkara berkaitan alam sekitar. Dalam hal ini, repositori data
secara berpusat mengenai sumber asli, alam sekitar, bencana dan
Keberkesanan institusi akan diperkukuh melalui pembangunan
Matlamat Pembangunan Mampan (SDG) akan diwujudkan untuk
kompetensi, kepakaran penyelidikan dan teknikal serta
meningkatkan ketersediaan dan kebolehcapaian data. Justeru,
pengetahuan baharu dan saintifik dalam bidang berkaitan alam
semua agensi dan pihak berkuasa berkaitan dikehendaki mengemas
sekitar. Bidang tersebut, antara lain meliputi model dan ramalan
kini dan berkongsi data secara berkala bagi tujuan ini. Sementara
berkaitan iklim dan sumber air; pengurusan risiko bencana;
itu, faktor pelepasan GHG mengikut sektor pelepasan utama khusus
pengurusan sumber asli yang mampan; penilaian alam sekitar; dan
bagi Malaysia akan dibangunkan untuk menambah baik anggaran
maklumat spatial mengenai kawasan tadahan air dan sistem sungai.
inventori GHG.
V
14- 10
Strategi A3: Bidang Keutamaan B:

Meningkatkan Kesedaran dan Memupuk Memulihara Sumber Asli
Rasa Tanggungjawab Bersama Pemuliharaan sumber asli bertujuan untuk melindungi,
Usaha ke arah meningkatkan kesedaran berkaitan pemuliharaan memelihara, mengurus dan memulihkan sumber asli bagi
alam sekitar dan seterusnya diterjemah sebagai amalan akan terus memastikan kemampanan perkhidmatan ekosistem1. Pemuliharaan
dipergiat. Penglibatan komuniti dan rasa tanggungjawab bersama ini juga adalah penting untuk memastikan generasi masa kini dan
terhadap alam sekitar masih rendah walaupun pelbagai program masa hadapan terus mendapat akses kepada sumber asli tersebut.
kesedaran telah dilaksana. Dalam tempoh akhir Rancangan, langkah Dalam tempoh akhir Rancangan, tiga strategi untuk memulihara
akan dilaksana untuk meningkatkan komunikasi, pendidikan dan sumber asli akan dilaksana seperti berikut:
kesedaran awam (CEPA) serta penglibatan pihak berkepentingan
dalam menggalakkan perubahan tingkah laku terhadap
pemeliharaan alam sekitar.
Memulihara kawasan terestrial
dan air daratan untuk STRATEGI
Mempertingkat komunikasi, pendidikan dan kesedaran awam
memastikan kemampanan B1
Program CEPA akan dipergiat untuk meningkatkan kesedaran perkhidmatan ekosistem
mengenai sumber asli dan isu berkaitan alam sekitar serta
bencana alam dalam kalangan pelbagai pihak berkepentingan.
Program kesedaran juga akan mendidik orang awam mengenai Memulihara ekosistem
pemeliharaan alam sekitar, terutama di kawasan semula jadi seperti STRATEGI pesisir pantai dan marin
air terjun, pantai dan hutan. Sementara itu, pendidikan mengenai B2 untuk memastikan
pembangunan mampan akan terus dilaksana di sekolah, institusi penggunaan sumber laut
pendidikan tinggi dan pusat latihan guru untuk mempertingkat secara mampan
pemahaman mengenai isu alam sekitar ke arah memupuk gaya
hidup mampan.
Meningkatkan punca STRATEGI
Menggalakkan penglibatan pihak berkepentingan pendapatan dan kapasiti B3
Penglibatan pihak berkepentingan memainkan peranan penting orang asli dan masyarakat
dalam pengurusan risiko bencana serta perancangan dan tadbir setempat untuk memulihara
urus alam sekitar. Penglibatan yang lebih meluas daripada sektor sumber asli
swasta, akademia, masyarakat sivil dan komuniti setempat akan
menjurus kepada proses membuat keputusan yang lebih baik dan Strategi B1:
peningkatan sokongan bagi pelaksanaan projek yang berkesan.
Dalam hal ini, usaha bersama dalam memantau dan melaporkan
Memulihara Kawasan Terestrial dan Air
aktiviti yang merosakkan alam sekitar akan dilaksana secara Daratan
lebih cekap dan berkesan. Sementara itu, mekanisme untuk Percanggahan keutamaan antara pembangunan sosioekonomi
menggalakkan penglibatan aktif pihak berkepentingan terutama dan perlindungan alam sekitar telah mengakibatkan sumber asli
dalam pengurusan sumber akan dikaji. terosot dan konflik antara manusia dan hidupan liar. Perlindungan
1
Berdasarkan United Nations Environment Programme (UNEP), perkhidmatan ekosistem adalah manfaat yang masyarakat peroleh daripada ekosistem. Manfaat ini termasuk
daripada penyediaan sumber seperti makanan dan air; khidmat kawalan seperti kawalan banjir dan penyakit; khidmat budaya kehidupan seperti manfaat rohani, rekreasi dan
budaya; dan perkhidmatan sokongan seperti kitaran nutrien yang mengekalkan keadaan hidup di muka bumi.
alam sekitar memerlukan mekanisme pembiayaan yang mampan Mekanisme pembiayaan yang mampan bagi kawasan perlindungan
dan inovatif untuk memenuhi kos pemuliharaan sumber asli yang terestrial dan air daratan akan diteroka untuk membiayai
semakin meningkat. Dalam tempoh akhir Rancangan, inisiatif pemuliharaan biodiversiti. Penemuan awal daripada kajian
akan diambil untuk melindungi kawasan terestrial dan air daratan, inisiatif pembiayaan biodiversiti menganggarkan sejumlah
memulihara dan memulihkan khazanah strategik negara serta RM19 bilion diperlukan untuk pelaksanaan Dasar Kepelbagaian
mengurangkan konflik antara manusia dengan hidupan liar bagi Biologi Kebangsaan, 2016-2025 bagi tempoh 2018 hingga 2025.
memastikan kemampanan perkhidmatan ekosistem. Dalam hal ini, pelan mobilisasi sumber kewangan akan dirangka
untuk mengenal pasti mekanisme pembiayaan yang sesuai bagi
Melindungi kawasan terestrial dan air daratan pemuliharaan biodiversiti. Sementara itu, mekanisme pembayaran
Kerajaan akan mewartakan lebih banyak kawasan sebagai kawasan bagi perkhidmatan ekosistem akan ditambah baik dan diperluas
perlindungan bagi melindungi kawasan terestrial dan air daratan ke seluruh negara bagi mengiktiraf sumber asli sebagai aset
untuk pemuliharaan dan penggunaan sumber asli secara mampan. kepada negeri. Dalam hal ini, kerajaan negeri akan digalakkan
Peluasan kawasan perlindungan ini adalah seperti yang disyorkan untuk menerima guna mekanisme yang melibatkan pembayaran
di bawah Rancangan Fizikal Negara bagi Semenanjung Malaysia, bagi penggunaan sumber asli, sebagai contoh pembayaran oleh
Rancangan Struktur Sabah, Strategi Biodiversiti Sabah dan Pelan penyedia utiliti3 kepada kerajaan negeri dalam projek hidro mikro
Induk Hidupan Liar Sarawak. Kawasan perlindungan ini akan untuk tujuan pemuliharaan.
meliputi zon penampan, empangan, sungai, akuifer dan kawasan
tadahan air di seluruh negara. Di samping itu, bagi kawasan Caj dan fi yang berkaitan dengan penggunaan sumber asli
perlindungan terestrial merentas sempadan, usaha akan diambil seperti bayaran masuk ke taman negara akan dikaji semula untuk
untuk mengukuhkan kerjasama dengan Brunei dan Indonesia pemuliharaan dan pengurusan sumber asli dan perkhidmatan
serta menjalin kerjasama dengan Thailand. Sementara itu, pelan ekosistem yang lebih baik. Inisiatif ini juga dijangka mendorong
tindakan akan dirangka untuk memperkukuh rangkaian kawasan orang awam untuk lebih menghargai alam sekitar. Sementara itu,
perlindungan negara, terutama kawasan tanah lembap dan kawasan program dan aktiviti di bawah Tabung Konservasi Sumber Asli
sensitif alam sekitar. Nasional akan dipakej semula berdasarkan kepentingan penderma
untuk menggalakkan lebih banyak sumbangan.
Penguatkuasaan melalui program Malaysia Biodiversity
Enforcement Operation Network (MBEON2) akan dipergiat untuk Memulihara dan memulihkan khazanah strategik negara
mengekang pencerobohan dan pemburuan haram dalam kawasan Usaha penanaman semula hutan akan diperluas untuk memulihkan
perlindungan. Dalam hal ini, perundangan akan diperkemas untuk kawasan hutan terosot, antara lain, melalui program penanaman
membolehkan sumber daripada agensi berkaitan digerakkan dalam pokok di kawasan seluas 1,640 hektar. Di samping itu, program
aktiviti penguatkuasaan. Di samping itu, siasatan forensik alam pengayaan hutan akan diteruskan dalam koridor ekologi4 untuk
sekitar, pemulihan tapak, sokongan perundangan serta sumber meningkatkan dan menambah baik ketersambungan laluan hidupan
akan diperkukuh untuk memastikan kejayaan sabitan kes terhadap liar melalui projek Central Forest Spine dan Heart of Borneo. Flora
aktiviti haram. dan fauna liar akan terus dilindungi dengan meningkatkan usaha
2
Program MBEON menerima guna pendekatan pengoptimuman kos melalui kerjasama dan perkongsian sumber untuk menjalankan rondaan bersama di taman negara bagi
mengawal pemburuan haram hidupan liar dan memelihara biodiversiti. Kementerian dan agensi yang terlibat termasuk Kementerian Air, Tanah dan Sumber Asli, Jabatan
Perhutanan Semenanjung Malaysia, Angkatan Tentera Malaysia, Angkatan Pertahanan Awam Malaysia, Perbadanan Taman Negara Johor dan Perbadanan Taman Negeri Perak.
3
Tenaga Nasional Berhad membayar Kerajaan Negeri Perak untuk penggunaan air dalam projek hidro mikro bagi membiayai usaha pemuliharaan di kawasan tersebut.
4
Koridor ekologi ialah kawasan habitat yang dapat menghubungkan populasi hidupan liar yang terpisah akibat aktiviti manusia atau pembalakan atau struktur seperti jalan raya
dan pembangunan.
V
14- 12
pemuliharaan dalam habitat semula jadi (in situ) dan di luar habitat santuari hidupan liar akan diwujudkan dan program pengayaan
semula jadi (eksitu). Usaha pemuliharaan ini akan dilaksana, hutan secara in situ akan dilaksana untuk meningkatkan sumber
antara lain, melalui program pengayaan hutan serta pembiakan makanan bagi memulihara hidupan liar dalam habitat semula jadi.
dan penambahan semula spesies flora dan fauna terancam yang Di samping itu, lebih banyak koridor ekologi akan diwujud untuk
terpilih5. Sementara itu, teknologi yang sesuai seperti teknologi memastikan kawasan perlindungan adalah terhubung dengan
pembiakan termaju akan digunakan untuk menguruskan populasi baik bagi membentuk kawasan perlindungan yang bersepadu
hidupan liar dengan lebih baik. Di samping itu, national red list dan tersambung. Langkah lain bagi menangani konflik antara
index untuk spesies terancam serta pangkalan data hidupan liar manusia dan hidupan liar termasuk menjamin laluan bagi haiwan
akan terus dikemas kini. seperti pelarasan jajaran jalan raya dan pembinaan jejambat atau
terowong. Selain itu, aspek pengurusan hutan rentas sempadan,
Pengurusan hutan mampan akan dipergiat dengan memperkukuh khidmat nasihat dan kempen kesedaran serta program translokasi
pembangunan kapasiti dalam pensijilan perhutanan serta sistem hidupan liar dan pagar elektrik berasaskan komuniti akan ditambah
pengurusan kualiti dan standard. Di samping itu, teknologi termaju baik.
akan diterima guna untuk meningkatkan keberkesanan pemantauan
dan penguatkuasaan bagi mengurangkan pembalakan haram. Strategi B2:
Selain itu, libat urus antara Kerajaan Persekutuan dan kerajaan
negeri akan dipergiat bagi meningkatkan pematuhan kepada kuota Memulihara Ekosistem Pesisir Pantai dan
pembalakan yang ditetapkan oleh Majlis Tanah Negara. Marin
Ekosistem pesisir pantai dan marin telah menyumbang kepada
Kerjasama antara pihak yang berkaitan akan dipertingkat untuk pembangunan sosioekonomi dan menyediakan keselamatan
menggalakkan lebih banyak taman alam semula jadi disenaraikan persekitaran dengan bertindak sebagai penampan semula jadi
sebagai Tapak Warisan Dunia di bawah Pertubuhan Pendidikan, bagi menghalang hakisan pantai, ombak besar dan peningkatan
Sains dan Kebudayaan Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu aras laut. Walau bagaimanapun, amalan yang tidak mampan,
(UNESCO). Sementara itu, usaha akan diambil untuk meningkatkan penguatkuasaan yang tidak mencukupi dan aktiviti pembangunan
pemuliharaan dan pemulihan kawasan tadahan air melalui yang tidak terkawal sejak sekian lama telah menyebabkan
inisiatif Pengurusan Sumber Air Bersepadu dan Pengurusan kemerosotan ekosistem pesisir pantai dan marin. Dalam tempoh
Lembangan Sungai Bersepadu bagi menguruskan sumber air dan akhir Rancangan, usaha akan dilaksana untuk memperkukuh tadbir
lembangan sungai dengan lebih baik. Di samping itu, reka bentuk urus serta melindungi dan memulihara ekosistem pesisir pantai
infrastruktur air seperti empangan, baraj, struktur tebatan banjir dan marin untuk memastikan penggunaan sumber lautan yang
serta loji rawatan air dan pembentungan akan dikaji semula untuk mampan.
mengoptimum faedah kepada sektor berkaitan.
Memperkukuh tadbir urus ekosistem pesisir pantai dan
Mengurangkan konflik antara manusia dengan hidupan liar marin
Fragmentasi hutan6 berpotensi mewujudkan konflik antara Pengurusan ekosistem pesisir pantai dan marin yang mampan
manusia dengan hidupan liar akibat pencerobohan ke dalam memerlukan pendekatan yang bersepadu dalam perancangan
habitat semula jadi hidupan liar. Dalam hal ini, pelan pengurusan pembangunan dan proses membuat keputusan antara kementerian
konflik spesies akan dirangka untuk menyediakan rangka kerja yang dengan agensi serta kerajaan negeri dan kerajaan tempatan.
menyeluruh bagi agensi berkaitan. Sementara itu, lebih banyak Program libat urus bersama pihak berkepentingan akan dipergiat
5
Spesies flora terancam yang terpilih termasuk keruing layang, asam batu dan slipper orchid, manakala fauna termasuk gajah, harimau dan seladang.
6
Fragmentasi hutan adalah pemecahan kawasan berhutan yang luas dan tersambung kepada bahagian yang lebih kecil akibat jalan raya, pertanian, koridor utiliti, pecah
sempadan atau pembangunan lain.
untuk memudah cara dan menyelaras semua isu yang berkaitan tumpuan kepada peluasan beberapa ekosistem yang kurang diberi
dengan lautan. Selain itu, dasar lautan nasional akan dikaji perhatian seperti ekosistem terumbu karang, hamparan rumput
bagi memastikan pemuliharaan sumber lautan yang mampan. laut dan pantai pendaratan penyu. Sementara itu, pelaksanaan
Sementara itu, pelan pembangunan spatial marin juga akan dikaji Inisiatif Segitiga Terumbu Karang (CTI) akan dipergiat untuk
untuk mengambil kira keperluan pembangunan pelbagai sektor memperkukuh kerjasama rentas sempadan mengenai MPA dengan
secara menyeluruh bagi memastikan penggunaan sumber marin negara yang terlibat7.
yang mampan.
Strategi B3:
Penilaian ke atas had daya tampung pulau peranginan dan taman
laut terpilih seperti Pulau Tenggol di Terengganu, Pulau Besar di
Meningkatkan Punca Pendapatan dan
Melaka dan Pulau Payar di Kedah akan dilaksana untuk memastikan Kapasiti Orang Asli dan Masyarakat
pembangunan yang mampan di pulau berkenaan. Selain itu, Setempat
aktiviti penguatkuasaan akan diperkukuh dengan mempergiat Sebahagian besar ILC yang tinggal berhampiran kawasan hutan,
program kerjasama dalam kalangan agensi yang berkaitan serta tadahan air, sungai dan marin amat bergantung kepada sumber
menambah baik kapasiti dan keupayaan anggota penguatkuasa. asli sebagai punca pendapatan, memberi tekanan ke atas sumber
Penalti akan disemak semula bagi mengurangkan aktiviti haram tersebut. Sementara itu, ILC yang terlibat secara aktif dalam
dan memudaratkan yang boleh mengancam kawasan pesisir pantai pemuliharaan sumber asli memerlukan sokongan daripada
dan marin. Di samping itu, kempen kesedaran akan dipergiat organisasi awam, swasta dan antarabangsa. Dalam tempoh
untuk mendidik pelancong dan masyarakat setempat mengenai akhir Rancangan, inisiatif akan dilaksana untuk menggalakkan
kepentingan memulihara ekosistem pesisir pantai dan marin. punca pendapatan alternatif bagi ILC untuk mengurangkan
kebergantungan kepada sumber asli serta menggalakkan usaha
Melindungi dan memulihara ekosistem pesisir pantai dan pemuliharaan dalam kalangan ILC.
marin
Usaha untuk mewarta kawasan perlindungan marin (MPA) akan Menggalakkan punca pendapatan alternatif untuk orang asli
dipergiat melalui rundingan yang berterusan dengan kerajaan dan masyarakat setempat
negeri. Pelan pengurusan untuk kawasan larangan perikanan Punca pendapatan alternatif untuk ILC akan digalakkan bagi
dan untuk MPA yang baharu akan dirangka bagi memastikan mengurangkan kebergantungan kepada sumber asli dengan
kemampanan pertumbuhan populasi spesies yang disasar. menyediakan sumber pendapatan baharu. Kursus pemandu
Sementara itu, pendekatan berasaskan ekosistem bagi pengurusan pelancong berkaitan alam semula jadi dan program pembangunan
perikanan akan digalakkan bagi memastikan kemampanan stok ikan. koperasi usahawan yang sedang dilaksana akan diperluas dengan
Penyelidikan dan pembangunan (R&D) mengenai hidupan marin melibatkan lebih banyak ILC sebagai sebahagian daripada usaha
juga akan dipergiat untuk meningkatkan hasil sumber biodiversiti untuk memperkasa ILC dalam menjana pendapatan tambahan. Di
marin. Selain itu, laluan migrasi bagi hidupan marin terpilih samping itu, penguatkuasaan Akta Akses kepada Sumber Biologi
akan dikenal pasti, dipetakan dan dilindungi untuk memastikan dan Perkongsian Faedah 20178 akan diperkukuh untuk memastikan
kemandirian spesies tersebut. Dalam hal ini, pelan tindakan keuntungan yang diperoleh daripada pengkomersialan sumber asli
akan dirangka untuk memperkukuh jaringan MPA yang memberi dan pengetahuan tradisional dikongsi dengan ILC.
7
Negara yang terlibat ialah Indonesia, Papua New Guinea, Filipina, Kepulauan Solomon dan Timor Leste.
8
Di bawah Akta Akses kepada Sumber Biologi dan Perkongsian Faedah 2017, permit diperlukan untuk mengakses sumber biologi atau pengetahuan tradisional yang berkaitan
dengan sumber biologi tersebut bagi tujuan penyelidikan dan pembangunan. Sekiranya sumber biologi atau pengetahuan tradisional digunakan untuk tujuan komersial,
perjanjian perkongsian manfaat mesti ditandatangani antara pembekal sumber dan pengguna sumber.
V
14- 14
Menggalakkan pemuliharaan sumber asli dalam kalangan Mempergiat tindakan mitigasi

orang asli dan masyarakat setempat perubahan iklim untuk
Program pembangunan kapasiti dan kesedaran oleh organisasi mengurangkan pelepasan GHG
STRATEGI
awam, swasta dan antarabangsa akan terus digalakkan untuk dan menyokong pertumbuhan C1
menyokong ILC yang terlibat secara aktif dalam pemuliharaan hijau
sumber asli. Di samping itu, jaguh tempatan dalam kalangan ILC
akan dikenal pasti bagi memacu usaha pemuliharaan. Sementara
itu, ILC juga akan bertindak sebagai pemberi maklumat dan dilantik Mempertingkat tindakan
STRATEGI adaptasi perubahan iklim
sebagai warden dan renjer kehormat bagi hidupan liar sebagai
C2 untuk meningkatkan daya
pelengkap dalam usaha penguatkuasaan untuk melindungi flora
dan fauna liar. Selain itu, anugerah untuk mengiktiraf sumbangan tahan dan kapasiti adaptasi
ILC dalam melindungi spesies flora dan fauna liar akan dikaji.
Memperkukuh pengurusan
risiko bencana untuk
STRATEGI
Bidang Keutamaan C: mengurangkan kerugian
ekonomi dan sosial serta
C3
Menangani Perubahan Iklim dan kemusnahan alam sekitar
Mengurangkan Risiko Bencana
Malaysia terus memberi penekanan yang besar ke atas tindakan Strategi C1:
mitigasi dan adaptasi terhadap perubahan iklim. Malaysia
memberi komitmen untuk mengurangkan sebanyak 45% daripada Mempergiat Tindakan Mitigasi
intensiti pelepasan GHG kepada keluaran dalam negeri kasar Perubahan Iklim
(KDNK) menjelang tahun 2030 berbanding tahap pada tahun Dalam tempoh akhir Rancangan, langkah mitigasi bagi menangani
2005. Komitmen ini diberikan dengan meratifikasi Perjanjian Paris perubahan iklim akan terus dipergiat melalui pengurangan
di bawah Konvensyen Rangka Kerja Pertubuhan Bangsa-Bangsa pelepasan GHG dalam sektor utama pelepasan, iaitu tenaga,
Bersatu mengenai Perubahan Iklim. Selain itu, Rangka Kerja Sendai pengangkutan, sisa, industri pemprosesan dan penggunaan produk
bagi Pengurangan Risiko Bencana, 2015-2030 (Rangka Kerja Sendai) serta pertanian, perhutanan dan guna tanah yang lain (AFOLU).
di bawah Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu yang telah diratifikasi Langkah ini termasuk memperluas penggunaan tenaga boleh
akan diterima guna sebagai panduan strategik untuk pengurusan baharu (TBB), mengoptimum pengurusan permintaan tenaga
risiko bencana. Sementara itu, langkah untuk meningkatkan (DSM), serta menggalak mobiliti rendah karbon dan pembinaan
daya tahan dan kapasiti adaptasi terhadap perubahan iklim akan bangunan mesra alam. Penerimagunaan konsep SCP dalam
melengkapi langkah pengurangan risiko bencana. Pelaksanaan memperluas pasaran hijau dan pengurusan sisa yang lebih baik ke
langkah ini akan mengurangkan kerugian ekonomi dan sosial serta arah circular economy9 akan menyumbang kepada pengurangan
menyediakan pendekatan pelbagai disiplin untuk menangani pelepasan GHG. Dalam memastikan pelaksanaan tindakan mitigasi
perubahan iklim dan mengurangkan risiko bencana secara yang merentas pelbagai sektor lebih terselaras, pelan tindakan
menyeluruh. Dalam tempoh akhir Rancangan, tiga strategi utama mitigasi peringkat nasional akan dirangka.
akan dilaksana seperti berikut:
9
Dalam circular economy, nilai sesuatu produk dan bahan dikekalkan selama mungkin. Sisa dan penggunaan sumber diminimumkan, dan apabila sesuatu produk mencapai
tempoh hayat, ia akan diguna semula untuk terus menghasilkan nilai.
Meningkatkan sumbangan tenaga boleh baharu dalam kecekapan dan penjimatan tenaga untuk menguruskan penggunaan
penjanaan elektrik sumber tenaga secara cekap. Perundangan ini sedang digubal dan
Subsektor elektrik sangat bergantung kepada sumber bahan api dijadualkan selesai pada tahun 2019. Di samping itu, program DSM
fosil, terutama arang batu dan gas. Penggunaan bahan api fosil sedia ada untuk bangunan, industri dan komersial akan diteruskan.
ini menyumbang lebih 50% daripada pelepasan karbon dalam Inisiatif untuk meningkatkan kecekapan tenaga dalam bangunan
profil pelepasan GHG negara. Dalam hal ini, bagi mengurangkan termasuk menggalakkan pelaksanaan energy performance
kebergantungan kepada bahan api fosil, sumber baharu TBB contracting untuk mengurangkan penggunaan tenaga. Sementara
akan diteroka, selain daripada sumber sedia ada yang terdiri itu, penerimagunaan reka bentuk cekap tenaga akan diwajibkan
daripada biojisim, biogas, hidro mini dan solar fotovoltan (PV). bagi semua bangunan Kerajaan yang akan dibina. Pada masa yang
Penerokaan ini termasuk mengkaji daya maju teknikal dan potensi sama, kerajaan negeri akan digalakkan untuk memasukkan Standard
aplikasi komersial teknologi TBB baharu seperti grid mikro dan Malaysia: Kod Amalan Kecekapan Tenaga dan Tenaga Boleh Baharu
penyimpanan tenaga dalam bateri. bagi Bangunan Bukan Kediaman (MS1525) sebagai sebahagian
daripada Undang-Undang Kecil Bangunan Seragam (UBBL) negeri
Pelaksanaan program solar berskala besar serta program net masing-masing.
energy metering akan diteruskan untuk meningkatkan sumbangan
TBB dalam sistem grid. Sementara itu, usaha akan diambil untuk Pelaksanaan tarif Pengoptimuman Masa Penggunaan Tenaga (EToU)
menggalakkan penjanaan elektrik daripada biojisim dan biogas, bagi industri akan diteruskan untuk menggantikan Special Industrial
terutama daripada sisa kelapa sawit dan sisa pepejal bandaran. Tariff (SIT10), yang akan dikurangkan secara berperingkat pada kadar
Penekanan ke atas TBB adalah seiring dengan komitmen negara 2% setahun dan dimansuhkan pada tahun 2020. EToU menawarkan
untuk mengurangkan intensiti pelepasan GHG kepada KDNK tarif yang kompetitif bagi tiga zon masa, iaitu waktu puncak, waktu
sebanyak 45% menjelang tahun 2030. pertengahan puncak dan waktu luar puncak sebagai pilihan kepada
pengguna komersial voltan pertengahan dan pengguna industri
Pekerja yang cekap dan mahir adalah penting untuk menyokong voltan tinggi. Sementara itu, penguatkuasaan Standard Prestasi
pertumbuhan industri TBB. Dalam hal ini, usaha akan ditumpu ke Tenaga Minimum dan pelabelan tenaga untuk peralatan elektrik
arah meningkatkan kerjasama antara institusi latihan awam dan bagi kediaman akan diperkukuh.
swasta bagi mengeluarkan 28,000 pekerja mahir dan separuh
mahir pada tahun 2020. Di samping itu, Kerajaan akan terus Menggalakkan mobiliti rendah karbon
menyediakan latihan kepada lebih daripada 1,000 personel yang Usaha untuk menggalakkan mobiliti rendah karbon akan ditumpu
akan melahirkan pakar dalam bidang biojisim, biogas, hidro mini kepada penambahbaikan sistem pengangkutan awam di seluruh
dan solar PV. Peserta akan terdiri daripada pihak industri seperti negara bagi mengurangkan pencemaran udara, pelepasan GHG dan
pemaju projek TBB, institusi kewangan dan penyedia perkhidmatan kesesakan lalu lintas. Bagi mengurangkan pencemaran, penggunaan
yang berpotensi. pengangkutan cekap tenaga seperti bas hibrid dan elektrik akan
digalakkan, di samping mempertingkat kecekapan pengangkutan
Mengoptimum penggunaan tenaga melalui amalan awam. Langkah untuk menggalakkan mobiliti tidak bermotor
pengurusan permintaan tenaga seperti berbasikal dan berjalan kaki akan dipergiat melalui
Pelan induk DSM menyeluruh yang merangkumi keseluruhan penyediaan laluan pejalan kaki dan basikal yang lebih selamat. Pada
spektrum tenaga termasuk tenaga elektrik dan termal serta masa yang sama, pembangunan berorientasikan transit akan terus
penggunaan tenaga dalam sektor pengangkutan akan dirangka. digalakkan untuk mengurangkan perebakan bandar dan kesesakan
Pelan induk ini akan mengandungi perundangan berkaitan lalu lintas serta memudahkan perhubungan dan mobiliti.
10
SIT telah diperkenal oleh Suruhanjaya Tenaga pada tahun 1996 untuk industri. Syarikat yang menggunakan elektrik melebihi 5% daripada kos operasi tahunan layak mendapat
kadar tarif elektrik yang lebih rendah.
V
14- 16
Langkah untuk meningkatkan kualiti udara akan diteruskan Penyelidikan, pembangunan, pengkomersialan dan inovasi
dengan penguatkuasaan standard bahan api yang lebih baik untuk (R&D&C&I) bagi produk yang boleh dikitar semula akan dipertingkat
sektor pengangkutan. Standard EURO 5 bagi diesel dijadual untuk untuk menyokong peluasan pasaran kitar semula. Di samping itu,
diterima guna sepenuhnya pada tahun 2020. Pelaksanaan ini sektor swasta akan digalakkan untuk mengurang, mengguna semula
akan membolehkan pelepasan asap daripada ekzos kenderaan dan mengitar semula sisa melalui penguatkuasaan peraturan
mengandungi sulfur tidak melebihi 10 bahagian per juta (ppm), mengenai sisa pepejal bagi aktiviti komersial, industri dan institusi
selaras dengan Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Kawalan serta peraturan mengenai sisa pepejal bagi aktiviti pembinaan.
Kandungan Petrol dan Diesel) (Pindaan) 2015. Sementara itu, Lokasi kemudahan kitar semula dan punca penjanaan sisa juga akan
penggunaan biodiesel yang pada masa ini berasaskan B7, dengan dipetakan untuk menyediakan maklumat ketersediaan bahan kitar
campuran 7% metil ester berasaskan sawit dan 93% diesel, akan semula. Pada masa yang sama, pelaksanaan instrumen kewangan
ditingkatkan melalui peralihan kepada B10, dengan campuran 10% yang menyokong pengurusan sisa, seperti extended producer
metil ester berasaskan sawit dan 90% diesel, pada tahun 2020. responsibility11 dan take-back system serta user-pay dan polluter-
Inisiatif ini akan membekalkan sumber tenaga yang lebih mampan pay principles akan diperluas.
dan mesra alam.
Kitar semula biopepejal, bioefluen dan biogas daripada loji
Menggalakkan pembinaan bangunan mesra alam rawatan kumbahan, sebagai sebahagian daripada inisiatif untuk
Pembinaan bangunan baharu yang mesra alam termasuk merubah sisa kepada kekayaan, akan terus digalakkan sebagai
bangunan kediaman dan komersial akan terus digalakkan melalui sumber pendapatan bukan tarif untuk operator. Sebagai contoh,
penerimagunaan Malaysian Carbon Reduction and Environmental air sisa kumbahan terawat boleh digunakan dalam industri bukan
Sustainability Tool (MyCREST) untuk menyokong pembangunan makanan, biopepejal untuk penjanaan TBB dan sebagai baja serta
bandar hijau. Bangunan baharu ini akan dibina dengan ciri-ciri dan biogas untuk sumber elektrik. Inisiatif untuk merubah sisa kepada
reka bentuk mesra alam serta menggunakan bahan yang mesra kekayaan akan mewujudkan peluang perniagaan dalam keseluruhan
alam. Prestasi bangunan ini akan dipantau untuk mengira pelepasan rantaian bekalan air dan pendekatan pemerolehan semula sumber
GHG serta penjimatan penggunaan elektrik dan air. Pada masa yang serta menggalakkan aktiviti R&D.
sama, pewujudan green lungs dan pemuliharaan hutan bandar akan
terus digalakkan untuk menyokong pembangunan bandar hijau. Mekanisme dan garis panduan baharu akan dirangka untuk
mempertingkat pengurusan buangan peralatan elektrik dan
Memperkukuh pengurusan sisa elektronik (e-waste) terjadual daripada isi rumah. Usaha ini akan
mewujudkan sistem pengurusan e-waste yang lengkap dan mesra
Pelaksanaan program kurangkan, guna semula dan kitar semula sisa
alam merangkumi pengumpulan, pelaporan, kitar semula dan
(3R) dan penguatkuasaan pengasingan sisa di punca akan dipergiat
pelupusan e-waste. Dalam usaha untuk mengurangkan risiko
untuk mengurangkan sisa di punca dan mencegah pelupusan
kepada kesihatan manusia dan alam sekitar, peraturan mengenai
sisa yang tidak terkawal. Program ini termasuk pengurangan
e-waste daripada isi rumah akan digubal bagi membolehkan
penggunaan plastik sekali guna seperti beg plastik, pembungkus
pengurusan e-waste dilaksana secara teratur dan menyeluruh.
makanan dan penyedut minuman. Langkah ini akan memastikan
Sementara itu, bagi mempertingkat kesihatan dan keselamatan
daratan, sungai dan laut bebas daripada pencemaran serta
awam, teknologi sedia ada bagi rawatan sisa klinikal akan
meningkatkan inisiatif untuk merubah sisa kepada kekayaan dan
ditambah baik dengan teknologi baharu yang dapat menyahaktif
sisa kepada tenaga. Usaha ini akan menyokong pencapaian sasaran
mikroorganisma berjangkit.
kitar semula sisa isi rumah yang telah ditetapkan sebanyak 30%
pada tahun 2020.
11
Berdasarkan Pertubuhan Kerjasama dan Pembangunan Ekonomi (OECD), extended producer responsibility merupakan satu pendekatan dasar yang meletakkan tanggungjawab
yang penting ke atas pengeluar, dalam bentuk kewangan dan/atau fizikal untuk melaksana rawatan atau pelupusan produk yang telah diguna.
Memperluas pasaran hijau Mempergiat aktiviti pertanian, perhutanan dan guna tanah
Dalam tempoh akhir Rancangan, inisiatif perolehan hijau yang lain secara mampan
Kerajaan (GGP) pada peringkat Persekutuan akan diteruskan bagi Dalam tempoh akhir Rancangan, usaha akan diteruskan untuk
menggalakkan pasaran hijau. Dalam hal ini, kriteria alam sekitar mengurangkan pelepasan GHG daripada aktiviti AFOLU. Usaha ini
dan analisis kos kitaran hayat akan diberi penekanan dalam proses antara lain akan dilaksana dengan menambah baik pengurusan
perolehan. GGP bagi produk dan perkhidmatan hijau terpilih baja nitrogen, membangunkan sistem pertanian rendah karbon
disasarkan mencapai 20% menjelang tahun 2020. Inisiatif ini akan untuk tanaman dan ternakan serta menganalisis sekuestrasi
diperluas kepada kerajaan negeri dan kerajaan tempatan serta karbon oleh tanaman. Di samping itu, pendekatan REDD+ (reducing
syarikat milik kerajaan selari dengan pelan tindakan jangka panjang emissions from deforestation and forest degradation and enhance
GGP yang sedang dirangka. Sementara itu, bilangan produk dan the role of conservation, sustainable management of forests and
perkhidmatan hijau terpilih untuk GGP akan ditambah secara enhancement of forest carbon stocks) akan dilaksana. Usaha ini
berperingkat. akan menyumbang ke arah aktiviti AFOLU yang mampan dan
seterusnya menangani perubahan iklim.
Standard dan sistem penarafan hijau yang telah diselaras dengan
standard antarabangsa akan diperkukuh untuk menyokong pasaran Strategi C2:
hijau dan membantu industri tempatan menembusi pasaran
global. Selain itu, portal MyHijau akan dinaik taraf sebagai platform Mempertingkat Tindakan Adaptasi
bagi pembekal dan pelanggan menyatakan minat dan keperluan Perubahan Iklim
mengenai produk dan perkhidmatan hijau. Di samping itu, industri Dalam tempoh sedekad lalu, Malaysia telah mengalami lebih
akan digalak untuk menjalankan audit tenaga dan mengukur banyak kejadian cuaca melampau. Banjir besar telah berlaku pada
pelepasan GHG serta jejak karbon dan jejak air. tahun 2010, 2012, 2014 dan 2017, dengan banjir monsun timur
laut pada tahun 2014 menjadi antara bencana yang terburuk dalam
Pilihan teknologi hijau yang lebih banyak dalam pasaran akan sejarah. Di samping itu, kesan El-Nino 2016 telah mengakibatkan
menggalakkan penggunaan teknologi hijau yang lebih luas, sekali tempoh cuaca kering dan gelombang haba yang berpanjangan.
gus memacu peralihan industri ke arah pengeluaran yang lebih Sehubungan itu, langkah adaptasi akan dipertingkat dan diperluas
bersih dan pertumbuhan hijau. Oleh itu, pembangunan teknologi terutama dalam sektor mudah terjejas untuk meningkatkan daya
hijau tempatan akan dipergiat dengan menjalankan lebih banyak tahan terhadap impak perubahan iklim dan meminimumkan
R&D&C&I. Usaha ini akan disokong oleh Pelan Induk Teknologi Hijau kerosakan.
(GTMP) yang akan membantu mengarusperdanakan pembangunan
teknologi hijau dalam enam sektor utama iaitu tenaga, pembuatan, Mempertingkat langkah adaptasi
pengangkutan, bangunan, sisa dan air. Pelan tindakan teknologi Langkah adaptasi bagi meningkatkan daya tahan dan kapasiti
hijau akan dirangka untuk menyokong pelaksanaan GTMP. adaptasi terhadap impak perubahan iklim akan dilaksana bagi
sektor mudah terjejas seperti air, pertanian, infrastruktur, bandar
Mekanisme pembiayaan untuk menyokong pembangunan projek, dan penempatan, serta kesihatan awam. Sehubungan itu, aktiviti
teknologi dan industri hijau akan terus dipertingkat. Pembiayaan R&D akan terus dilaksana untuk mengenal pasti mekanisme yang
sukuk hijau akan terus digalakkan sebagai satu kaedah inovatif bersesuaian bagi meningkatkan daya tahan dan kapasiti adaptasi
untuk membiayai pembangunan projek hijau. Skim Pembiayaan sektor tersebut. Sementara itu, penyediaan peta jangkaan kawasan
Teknologi Hijau (GTFS) 2.0 akan diteruskan untuk menyedia limpahan banjir di pesisir pantai dan daratan serta peta jangkaan
pembiayaan bagi pembangunan teknologi dan industri hijau. tempoh kering dan taburan hujan bermusim akan memudah cara
usaha menangani impak perubahan iklim pada masa hadapan.
V
14- 18
Sumber air alternatif seperti air yang dikitar semula, air bawah Meningkatkan kesiapsiagaan menghadapi bencana
tanah, tasik dan takungan akan diteroka melalui Sistem Pengurusan Sistem bersepadu bagi ramalan cuaca dan banjir serta amaran awal
Imbangan Air Negara. Di samping itu, R&D bagi memanfaatkan banjir sedang dibangunkan. Sementara itu, sistem amaran awal
air hujan, larian air ribut dan kumbahan akan dipergiat. Usaha ini untuk pemantauan tsunami dan gempa bumi akan dipertingkat.
menyumbang kepada peningkatan daya tahan dan kemampanan Sistem ramalan dan amaran awal ini akan membolehkan
sektor air. Pada masa yang sama, pelan tindakan adaptasi penyampaian maklumat dengan lebih sistematik dan tepat pada
nasional akan dirangka sebagai panduan dalam perancangan dan masanya kepada agensi berkaitan bencana dan penduduk yang
penyelarasan langkah adaptasi, manakala indeks adaptasi akan terjejas. Di samping itu, profil risiko bencana akan disedia untuk
disediakan bagi mengukur tahap kerentanan negara terhadap mengenal pasti kawasan cenderung bencana. Profil ini akan
impak perubahan iklim. membolehkan program pengurangan risiko dan adaptasi direka
bentuk dengan lebih baik, lebih bersasar, dan khusus mengikut
Strategi C3: lokasi.
Memperkukuh Pengurusan Risiko Pemetaan bahaya dan risiko bagi kawasan cenderung bencana akan
Bencana terus dilaksana untuk memudah cara proses membuat keputusan
Maklumat yang tidak lengkap dan kurangnya pengetahuan bagi pembangunan masa hadapan. Sistem ramalan iklim mengikut
mengenai risiko bencana telah menyukarkan usaha untuk mengenal musim akan diwujud untuk menjana ramalan cuaca jangka panjang
pasti kerentanan negara terhadap pelbagai bencana. Dalam hal lebih awal, iaitu antara satu hingga enam bulan. Di samping
ini, penekanan kurang diberikan kepada langkah sebelum bencana itu, langkah pengurangan risiko bencana akan menggabungkan
berbanding selepas bencana walaupun langkah untuk meningkatkan pendekatan yang seimbang antara langkah struktur fizikal seperti
daya tahan dan melindungi hasil pembangunan adalah lebih pembinaan tembok penahan dan empangan, dan langkah struktur
penting. Oleh itu, dalam tempoh akhir Rancangan, pengurusan bukan fizikal seperti penyediaan peta bahaya banjir dan amaran
risiko bencana, termasuk usaha pengurangan risiko akan dipergiat awal. Pelaksanaan sistem saliran yang mampan akan dipertingkat
dengan mempertingkat integrasi inisiatif pengurangan risiko selaras dengan Manual Saliran Mesra Alam (MSMA) bagi
bencana, memperkukuh kesiapsiagaan menghadapi bencana dan pengurusan larian air ribut untuk pengawalan di punca dan semasa
meningkatkan kapasiti tindak balas semasa bencana. aliran puncak.
Mempertingkat integrasi pengurangan risiko bencana Meningkatkan kapasiti dalam tindak balas bencana
Komuniti akan dilindungi dengan lebih baik daripada bahaya akibat Dalam memperkukuh pengurusan risiko bencana pada peringkat
bencana alam melalui langkah meminimumkan risiko bencana. komuniti, latihan menghadapi bencana dan latihan lain berkaitan
Bagi meningkatkan usaha sebelum bencana, elemen pengurangan pengurusan risiko bencana berasaskan komuniti akan diadakan
risiko bencana akan terus diintegrasi dalam perancangan, secara berkala untuk penduduk yang tinggal di kawasan cenderung
reka bentuk dan pelaksanaan pembangunan merentas semua bencana. Latihan ini akan memperkasa komuniti yang terjejas
sektor. Standard dan kod bangunan juga akan dikaji semula bagi untuk mengambil tindak balas awal ketika bencana melanda.
membolehkan pengurangan risiko diambil kira dalam pembangunan Sementara itu, dalam meningkatkan keupayaan tindak balas
pada masa hadapan. Di samping itu, dasar akan digubal sebagai personel setempat berkaitan bencana, latihan tabletop dan latihan
panduan untuk menyokong dan memperkukuh pengurusan risiko di lapangan mengenai banjir, tanah runtuh, gempa bumi dan
bencana, termasuk pengurangan risiko ke arah memastikan negara tsunami akan diteruskan melalui simulasi dengan pegerak balas
mempunyai daya tahan terhadap bencana. Indikator berkaitan pada peringkat nasional, serantau dan antarabangsa. Di samping
bencana akan dibentuk berdasarkan indikator yang diterima guna itu, prosedur operasi standard sedia ada bagi pengurusan bencana
di bawah Rangka Kerja Sendai bagi memudah cara proses membuat alam iaitu kemarau, gempa bumi, banjir, jerebu dan tsunami akan
keputusan dan pelaporan nasional mengenai pengurusan bencana. dikaji semula untuk menambah baik langkah tindak balas terhadap
Sementara itu, Platform Kebangsaan mengenai Pengurangan bencana.
Risiko Bencana akan diperkukuh sebagai jawatankuasa penyelaras
pelbagai sektor bagi memantau, mengkaji semula dan mengemas
kini pelaksanaan Rangka Kerja Sendai.
Kesimpulan
Pertumbuhan hijau bukan sahaja akan memastikan pencapaian
objektif pembangunan mampan tetapi juga mengekalkan
pertumbuhan ekonomi, mempertingkat kemampanan alam sekitar
dan menggalakkan kesejahteraan yang lebih baik. Tadbir urus yang
lebih kukuh akan membolehkan peluasan pertumbuhan hijau dalam
semua sektor ekonomi, termasuk pasaran hijau. Ekonomi yang cekap
sumber dan cekap tenaga akan dapat meminimumkan pelepasan
GHG, pencemaran dan sisa serta mempertingkat jaminan bekalan air,
makanan dan tenaga. Tambahan pula, pemuliharaan habitat marin
dan terestrial menjamin perkhidmatan ekosistem yang berterusan
untuk generasi masa kini dan masa hadapan. Sementara itu, langkah
mitigasi dan adaptasi serta pengurangan risiko bencana yang dipergiat
akan meningkatkan daya tahan negara terhadap kesan perubahan
iklim dan bencana alam. Di samping itu, rasa memiliki dalam kalangan
semua lapisan masyarakat adalah amat penting dalam memupuk sifat
tanggungjawab bersama untuk mengekalkan khazanah semula jadi
negara.
V
14- 20
15 B A B
Bab 15: Memperkukuh Pertumbuhan Ekonomi 15-1
VI
TONGGAK
Memperkukuh
Pertumbuhan
Ekonomi
VI
15-2
Pendahuluan
Prestasi ekonomi Malaysia dalam tempoh kajian semula, 2016-2017, adalah berdaya
tahan, didukung oleh permintaan dalam negeri yang kukuh dan pelaburan yang
meningkat. Pengembangan ekonomi ini disokong oleh pertumbuhan dalam sektor
perkhidmatan dan sektor pembuatan. Pertumbuhan juga disokong oleh sektor luaran
yang bertambah baik dengan peningkatan eksport barangan pembuatan. Sektor ekonomi
lain mencatat perkembangan sederhana, kecuali sektor pertanian yang mencatat
pertumbuhan lebih perlahan. Walaupun pertumbuhan adalah stabil dan menyeluruh,
sektor ekonomi terus menghadapi cabaran struktur seperti sektor perkhidmatan
yang tidak bersepadu, aktiviti yang mempunyai nilai ditambah yang rendah dalam
kalangan perusahaan kecil dan sederhana (PKS) dan kebergantungan kepada pekerja
berkemahiran rendah. Di samping itu, inovasi dan penerimagunaan teknologi yang
rendah, infrastruktur yang tidak mencukupi dan rangka kerja kawal selia yang kompleks
terus mengekang prestasi ekonomi.
Dalam tempoh akhir Rancangan, 2018-2020, langkah untuk menyokong pengembangan

ekonomi akan memberi tumpuan kepada mengukuhkan pertumbuhan sektor dan
mereformasi struktur, mempercepat inovasi dan penerimagunaan teknologi serta
menyediakan infrastruktur yang berkualiti. Sehubungan itu, usaha akan dipertingkat
untuk menggalakkan lebih banyak inovasi dan pemodenan serta membangunkan
tenaga kerja berintensif pengetahuan dan mahir, terutama dalam sektor pembuatan
dan sektor perkhidmatan. Tumpuan juga akan diberi untuk membangunkan sektor
pertanian yang moden dan produktif. Sementara itu, penyediaan infrastruktur yang
berkualiti akan dipertingkat bagi menyokong dan memudah cara aktiviti ekonomi. Selain
itu, usaha akan dilaksana untuk menambah baik iklim perniagaan serta menangani
kekurangan infrastruktur fizikal dan digital. Keutamaan akan diberi untuk mempercepat
penerimagunaan teknologi dan inovasi bagi meningkatkan produktiviti dan daya saing,
khususnya dalam kalangan PKS. Oleh itu, semua sektor ekonomi dijangka menyumbang
kepada pengembangan ekonomi dalam negeri melalui peningkatan pelaburan berkualiti
dan penambahbaikan produktiviti.
VI
15-4

Dalam tempoh akhir Rancangan, momentum pertumbuhan berlandaskan inovasi, kreativiti dan aktiviti yang mempunyai
ekonomi akan dipercepat dengan merangsang aktiviti bagi nilai ditambah yang tinggi untuk memacu produktiviti. Bidang
meningkatkan rantaian nilai dan menggalakkan pelaburan keutamaan dan strategi untuk mengukuhkan pertumbuhan adalah
swasta. Tumpuan akan diberi kepada pengukuhan asas ekonomi seperti ditunjukkan dalam Paparan 15-1.
bagi melonjakkan Malaysia menjadi negara maju dan inklusif
Paparan 15-1
Memperkukuh Pertumbuhan Ekonomi
BIDANG BIDANG BIDANG

KEUTAMAAN A KEUTAMAAN B KEUTAMAAN C
Memperkukuh pertumbuhan Mempercepat inovasi dan Menyediakan infrastruktur

sektoral dan mereformasi penerimagunaan teknologi berkualiti
struktur
Strategi A1 Strategi B1 Strategi C1

Mempertingkat pertumbuhan Memanfaatkan Revolusi Membangunkan sistem
sektoral melalui peningkatan Perindustrian Keempat pengangkutan bersepadu
produktiviti
Strategi A2 Meningkatkan penerimagunaan Memperkukuh logistik dan
Meningkatkan kapasiti eksport teknologi fasilitasi perdagangan
Strategi A3
Menjajarkan penyelidikan dan Menambah baik infrastruktur
Menambah baik kecekapan
inovasi digital
pasaran
Strategi C4
Menambah baik perkhidmatan air
Memudah cara urusan Meningkatkan pembangunan
menjalankan perniagaan kapasiti Strategi C5
Memampankan bekalan tenaga
Memperkukuh pertumbuhan sektoral dan mereformasi struktur
16 17 16 17 16 17 16 17
15 1 15 1 15 1 15 1
2 2 2 2
SDG
14 14 14 14
13 SDG 3
13 SDG 3
13
3
13 SDG 3
8,9& 4
8&9 4 2,6,8 4
8&9 4
12
17 12 12
14& , 12
11
5
11
5
11 15 5
11
5
6 6 6 6
10 10 10 10
9 7 9 7 9 7 9 7
8 8 8 8
Pertumbuhan Sumbangan
2018-2020 6.3 %
4.5 %
2.0 %
4.3 %
kepada KDNK 41.0%
16 17
15 1
2
14
13 SDG 3
12 8&9 4
5
Produktiviti Sumbangan
11
6
10
7
3.4% 3.8% 1.5% 3.0% 23.0%

9 8
buruh kepada jumlah

2018-2020 eksport
Sektor Sektor Sektor Sektor PKS

Perkhidmatan Pembuatan Pertanian Pembinaan
Mempercepat inovasi dan penerimagunaan teknologi
16 17
15 1
2
14
13 SDG 3
Rangka Kerja
4
12
9 5
11
6
Dasar Negara
10
9 7
8
mengenai 2.0 %
70.0%
Industri 4.0
2018-2025
Memangkin Perbelanjaan kasar R&D Perbelanjaan R&D oleh

Industri 4.0 (GERD) kepada KDNK perusahaan perniagaan
(BERD) kepada GERD

VI
15-6
Menyediakan infrastruktur berkualiti
16 17
15 1
2
14
13 SDG 3
4
12
9 5
11
6
10
9 7
8
Dasar
Pengangkutan 95.0% 1.0% 98.0%
Negara
Menyedia rangka Kawasan PNK per kapita Liputan televisyen

kerja dasar berpenduduk bagi kos langganan terestrial digital
bagi sistem mendapat liputan jalur lebar talian seluruh negara
pengangkutan infrastruktur jalur tetap
yang mampan lebar
16 17 16 17 16 17
15 1 15 1 15 1
2 2 2
14 14 14
13 SDG 3
4
13 SDG 3
4
13 SDG 3
4
12
6 5
12
6 5
12
9 5
11 11 11
6 6 6
10 10 10
9 7 9 7 9 7
8 8 8
7.3% 31.0% 80.0% 7,626 300,000

MW 1 TSH2
Pertumbuhan Kadar air tidak Liputan perkhidmatan Kapasiti terpasang Kapasiti tambahan
subsektor berhasil pembetungan baharu penjanaan penapisan minyak
pengangkutan dan bersambung terutama elektrik di
penyimpanan di bandar utama Semenanjung Malaysia
2018-2020
Nota: 1 MW-megawatt
2
TSH-tong sehari
Bidang Keutamaan A:
Memperkukuh Pertumbuhan
Sektoral dan Mereformasi
Struktur Strategi A1:
Aktiviti industri semasa, terutamanya dalam kalangan firma Mempertingkat Pertumbuhan Sektoral
tempatan, tertumpu kepada perkhidmatan dan produk nilai melalui Peningkatan Produktiviti
ditambah yang rendah. Di samping itu, sumbangan PKS kepada Dalam tempoh akhir Rancangan, inisiatif akan dilaksana untuk
keluaran dalam negeri kasar (KDNK) secara relatifnya adalah memacu pertumbuhan sektoral. Inisiatif ini termasuk mempercepat
rendah, walaupun bilangan PKS adalah tinggi. Sebilangan besar transformasi sektor perkhidmatan, merancakkan semula sektor
PKS mempunyai keupayaan yang terhad untuk mencapai ekonomi pembuatan serta membangunkan sektor pertanian yang moden
bidangan dan meningkatkan keamatan modal. Oleh itu, tumpuan dan produktif. Pertumbuhan sektoral akan diperkukuh melalui
akan diberi untuk mengukuhkan pertumbuhan sektoral dan peningkatan produktiviti, penerimagunaan teknologi dan
mereformasi struktur, termasuk PKS, melalui empat strategi utama pendigitalan serta penambahbaikan ekosistem perniagaan.
seperti berikut:
Mempercepat transformasi sektor perkhidmatan
Sektor perkhidmatan akan terus menjadi pemacu utama
Mempertingkat
pertumbuhan ekonomi, berpandukan pelbagai pelan pembangunan
pertumbuhan sektoral
subsektor perkhidmatan, termasuk Blueprint Sektor Perkhidmatan.
melalui peningkatan
STRATEGI Sehubungan itu, inisiatif akan memberi tumpuan kepada
produktiviti untuk A1 meningkatkan daya saing dan keupayaan produktif sektor
menambah baik daya saing
perkhidmatan serta mewujudkan pekerjaan bergaji tinggi. Oleh
itu, usaha akan terus dipergiat dengan memberi tumpuan kepada
perkhidmatan yang berintensif pengetahuan dan meningkatkan
Meningkatkan kapasiti produktiviti.
STRATEGI
eksport untuk memperkukuh
A2
pengantarabangsaan Faktor kritikal yang menentukan prestasi sektor perkhidmatan
adalah kapasiti sumber manusia. Oleh itu, usaha bagi menggalakkan
perkhidmatan yang berintensif pengetahuan akan diperkukuh
Menambah baik kecekapan melalui pembangunan modal insan berkemahiran. Langkah yang
pasaran untuk menggalakkan STRATEGI akan dilaksana termasuk meningkatkan kesediaan siswazah baharu
persaingan yang adil A3 dengan kemahiran yang diperlukan oleh industri dan menggalakkan
PKS untuk menyediakan latihan kepada pekerja. Langkah ini dapat
mengurangkan ketidakpadanan pasaran buruh. Usaha ini akan
membolehkan sektor perkhidmatan memaksimumkan sumbangan
STRATEGI Memudah cara urusan
kepada pertumbuhan produktiviti dan mewujudkan lebih banyak
A4 menjalankan perniagaan
pekerjaan bergaji tinggi.
untuk menambah baik iklim
perniagaan
VI
15-8
Tumpuan akan diberi untuk industri beralih daripada kepada yang berintensifkan pengetahuan dan nilai ditambah yang
berorientasikan penawaran kepada berorientasikan permintaan dan tinggi. Peralihan ini akan membolehkan sektor perkhidmatan
daripada menjadi pengguna kepada menjadi pengeluar. Peralihan meningkatkan rantaian nilai dan menjadi penghubung yang kukuh
ini juga adalah daripada industri yang kurang berintensifkan antara sektor. Inisiatif yang akan dilaksana mengikut subsektor
pengetahuan dan mempunyai aktiviti nilai ditambah yang rendah adalah seperti berikut:
Perkhidmatan teknologi Menerima guna teknologi terkini seperti kecerdasan buatan (AI), analitis data raya
maklumat dan komunikasi (ICT) (BDA), teknologi kewangan (fintech) dan internet benda (IoT)
Memperkukuh keupayaan kendiri dalam keselamatan siber dan membangunkan

produk dan perkhidmatan tempatan serta membimbing syarikat dalam peringkat
permulaan menjadi syarikat yang berdaya saing
Menambah baik penyelidikan, pembangunan, pengkomersialan dan inovasi

(R&D&C&I) dalam ICT dengan memperkukuh kerjasama antara institut
penyelidikan awam, institusi pendidikan tinggi dan industri bagi menghasilkan
penyelesaian komersial
Industri kreatif Merangka pelan komprehensif untuk memanfaat budaya, seni dan kraf bagi
memastikan kemampanan industri
Menggalakkan animasi, permainan elektronik dan industri muzik serta melahirkan

usahawan yang inovatif
Mengkaji semula insentif dan mekanisme pembiayaan sedia ada untuk

meningkatkan ketelusan dan menggalakkan pengembangan industri
Perkhidmatan kewangan Menggalakkan lebih banyak penggunaan teknologi digital dan menyediakan
sokongan kawal selia ke arah mewujudkan masyarakat tanpa tunai, mengurangkan
kos transaksi dan memperluas capaian kepada pelanggan yang kurang mendapat
liputan perkhidmatan
Meningkatkan pembangunan kewangan Islam melalui penerimagunaan

pengantaraan berasaskan nilai1
Menjadikan Malaysia sebagai pusat bagi pelaburan mampan dan

bertanggungjawab (SRI) serantau dan mempromosi pembiayaan hijau sebagai kelas
aset yang baharu
Memudah cara penyaluran pelaburan swasta ke dalam syarikat yang mempunyai

potensi pertumbuhan melalui langkah untuk memacu industri modal teroka dan
ekuiti swasta serta pelaburan alternatif
Nota: 1 Pengantaraan berasaskan nilai bertujuan untuk memenuhi matlamat syariah melalui amalan perbankan, tata kelola dan perkhidmatan yang menjana impak positif dan
mampan kepada ekonomi, masyarakat dan alam sekitar.
Perkhidmatan penjagaan Menarik pelancong kesihatan dengan memberi tumpuan kepada perkhidmatan
kesihatan swasta dalam bidang kardiologi dan kesuburan
Menggalakkan pelaburan tambahan dalam fasiliti penjagaan kesihatan swasta

untuk menjadi pelengkap kepada perkhidmatan penjagaan kesihatan awam
Menambah baik perkhidmatan perubatan tradisional dan komplementari
Industri perkhidmatan dan Membangun keupayaan dan mengembangkan operasi perniagaan ke luar negara
peralatan minyak dan gas (OGSE) termasuk meningkatkan pertumbuhan syarikat OGSE dengan menggalakkan
penggabungan dan pengambilalihan
Mempertingkat kepakaran teknikal dan mempergiat promosi untuk menembusi

pasaran antarabangsa
Industri pelancongan Menjenama semula Malaysia sebagai destinasi pelancongan utama dan
memanfaatkan produk ekopelancongan
Memanfaatkan platform digital untuk mempromosi produk dan perkhidmatan

pelancongan
Meningkatkan akses pelancong ke Malaysia dan ke destinasi pelancongan dalam

negeri serta meningkatkan kualiti perkhidmatan
Menambah baik infrastruktur dan kemudahan serta menyemai budaya

penyelenggaraan
Perdagangan runcit Memanfaatkan teknologi dan e-dagang supaya lebih mudah, meningkatkan
produktiviti dan mengurangkan harga runcit
Menggalakkan pemodenan, terutama dalam kalangan peruncit tradisional untuk

meningkatkan daya saing
Industri halal Membangunkan ekosistem yang dinamik dengan mewujudkan ruang pasaran yang
lebih besar serta menghasilkan lebih ramai pakar dalam bidang halal dan juara
halal tempatan
Memperkukuh kesahihan pengesahan dan pengesanan halal melalui kaedah

saintifik
Menghasilkan lebih banyak produk dan perkhidmatan premium halal

VI
15-10
Dalam meningkatkan produktiviti, lima nexus produktiviti bagi dan baharu adalah lebih mampan dan berdaya saing. EIP akan
sektor perkhidmatan di bawah Blueprint Produktiviti Malaysia digalakkan untuk mempromosi kerjasama yang lebih bersepadu
(MPB) telah ditubuhkan, iaitu dalam bidang ICT, penjagaan antara entiti perniagaan dan industri melalui pertukaran bahan,
kesihatan swasta, perkhidmatan profesional, peruncitan dan tenaga, air atau produk sampingan. EIP juga membolehkan
pelancongan. Nexus ini menyediakan platform bagi sektor awam penciptaan nilai baharu, yang seterusnya memanfaatkan semua
dan swasta merancang, melaksana dan memantau inisiatif pihak secara kolektif. Oleh itu, EIP bertujuan untuk mengurangkan
dan program pada peringkat sektor dan perusahaan untuk sisa industri dengan ketara dan menggalakkan penggunaan sumber
meningkatkan produktiviti. Juara industri akan mengetuai nexus secara optimum di samping memaksimumkan pulangan ekonomi.
ini dengan melaksana pelbagai inisiatif dan memperluas terima
pakai amalan terbaik industri untuk mempercepat peningkatan Membangunkan sektor pertanian yang moden dan produktif
produktiviti. Usaha pemodenan sektor pertanian akan diteruskan melalui
reformasi subsektor agromakanan dan meningkatkan sumbangan
Memperkasa sektor pembuatan subsektor tersebut kepada nilai ditambah pertanian. Dengan
Peralihan sektor pembuatan akan diteruskan ke arah mengeluarkan usaha ini, sumbangan agromakanan disasarkan mencapai 42.8%
lebih banyak produk yang mempunyai nilai ditambah yang tinggi pada tahun 2020 berbanding 37.4% pada tahun 2015. Pada masa
serta produk yang pelbagai dan kompleks. Subsektor pemangkin, yang sama, subsektor komoditi industri akan memberi tumpuan
iaitu elektrikal dan elektronik (E&E), jentera dan peralatan (M&E) kepada peluasan aktiviti hiliran sepanjang rantaian nilai untuk
serta kimia dan produk kimia akan kekal sebagai subsektor memanfaatkan pasaran yang sedang berkembang bagi produk
yang menjadi keutamaan. Subsektor yang mempunyai potensi nilai ditambah yang lebih tinggi. Kajian akan dilaksana untuk
pertumbuhan yang tinggi, iaitu aeroangkasa dan peranti perubatan mereformasi kementerian dan agensi yang berkaitan dengan
juga akan terus diutamakan. Perusahaan akan digalakkan untuk pertanian bagi menambah baik penyampaian perkhidmatan ke arah
meningkatkan produktiviti dengan mempercepat automasi dan memodenkan sektor pertanian. Kajian ini termasuk merasionalisasi
inovasi, menjalankan penyelidikan dan pembangunan (R&D), peranan dan fungsi agensi di bawah subsektor agromakanan bagi
melaksana amalan pengeluaran mampan dan memanfaatkan meningkatkan kecekapan dan mengoptimumkan sumber.
persatuan industri dalam perkongsian amalan terbaik.
Beberapa inisiatif akan dilaksana bagi subsektor agromakanan,
Penubuhan tiga nexus produktiviti untuk sektor pembuatan antaranya, mengurus permintaan dan penawaran makanan serta
di bawah MPB, iaitu bagi subsektor E&E, M&E serta kimia dan membangunkan input alternatif dan sumber kekayaan baharu bagi
produk kimia bertujuan meningkatkan produktiviti dengan lebih mengurangkan kebergantungan terhadap import makanan. Usaha
ketara. Nexus produktiviti tersebut menyediakan platform untuk akan dipergiat bagi meningkatkan produktiviti dan pendapatan
sektor awam dan swasta bekerjasama bagi merancang, melaksana petani, nelayan dan penternak serta menambah baik imbangan
dan memantau inisiatif dan program pada peringkat sektor dan dagangan makanan. Sehubungan itu, pengeluaran secara berskala
perusahaan dalam meningkatkan produktiviti. Sehubungan itu, besar bagi buah-buahan bergred premium, termasuk durian, nanas
insentif seperti geran dan pinjaman mudah untuk menggalakkan dan nangka; variasi kelapa berhasil tinggi; dan jagung bijirin untuk
automasi, penerimagunaan teknologi dan eksport akan disedia makanan ternakan, akan digalakkan sebagai sumber kekayaan
berdasarkan garis masa dan outcome khusus untuk memastikan baharu. Bagi tujuan tersebut, program akan dirangka untuk
agihan sumber yang berkesan dan optimum. meningkatkan produktiviti dan kemampanan sektor pertanian
melalui penyediaan insentif dan sokongan yang diperlukan,
Pemakaian konsep taman ekoperindustrian (EIP), yang menyokong termasuk infrastruktur, teknologi pertanian, maklumat pasaran dan
amalan penggunaan dan pengeluaran mampan (SCP), akan akses kepada pembiayaan untuk petani dan pekebun kecil.
digalakkan bagi memastikan taman perindustrian sedia ada
Inisiatif strategik akan dilaksana bagi menangani jaminan sumber yang lebih baik dan meningkatkan kuasa tawar-menawar
bekalan makanan negara di samping memastikan produktiviti serta mencapai ekonomi bidangan. Di samping itu, kajian akan
dan pendapatan petani yang lebih tinggi. Inisiatif ini termasuk dilaksana bagi merangka dasar baharu dalam memacu pemodenan
memastikan bekalan yang mencukupi, mengkaji semula subsektor agromakanan. Kajian ini, antara lain, akan mengenal
sasaran tahap sara diri pengeluaran produk agromakanan, pasti strategi untuk mempercepat proses pemodenan, menyelaras
serta memperkukuh saluran pengedaran dan pemasaran untuk semula pelaburan untuk infrastruktur, modal insan dan R&D&C&I,
menambah baik akses dan harga keluaran pertanian untuk mampu serta memperkukuh struktur institusi agensi berkaitan pertanian.
dibayar serta memperkenalkan aktiviti pertanian nilai ditambah
yang tinggi termasuk industi berasaskan pertanian. Sementara itu, Inisiatif strategik akan diperkenal bagi memperkukuh subsektor
perubahan corak permintaan makanan ke arah gaya hidup yang komoditi industri. Inisiatif ini akan memberi tumpuan kepada
lebih sihat menyebabkan wujudnya jangkaan yang lebih besar program tanaman industri yang berpotensi untuk melonjakkan
terhadap keselamatan dan kualiti makanan. Sehubungan itu, Malaysia sebagai pesaing pada peringkat global melalui peluasan
usaha akan dilaksana bagi memperkukuh kawalan biosekuriti dan aktiviti hiliran yang mempunyai nilai ditambah yang lebih tinggi.
mempergiat program jaminan kualiti keluaran pertanian. Program Beberapa subsektor komoditi industri akan diperkukuh lagi
pensijilan seperti Amalan Pertanian Baik Malaysia (myGAP), Organik merangkumi aktiviti nilai ditambah yang tinggi dalam kedua-dua
Malaysia (myOrganic), Amalan Pengilangan yang Baik (GMP), segmen huluan dan hiliran. Usaha ini adalah untuk memastikan
Analisis Bahaya dan Titik Kawalan Kritikal (HACCP) serta pensijilan pendapatan pekebun kecil yang lebih mampan selain meningkatkan
halal akan terus digalakkan. daya saing komoditi. Di samping itu, sumber kekayaan baharu
yang berpotensi akan digalakkan untuk mempelbagai penggunaan
Kerjasama yang lebih erat dalam kalangan agensi berkaitan akan tanaman industri. Sumber kekayaan baharu ini termasuk
digalakkan bagi mengoptimumkan kemudahan dan aset logistik penggunaan batang kelapa sawit sebagai alternatif kepada kayu
sedia ada, khususnya pusat pengumpulan dan pengedaran, balak, serat kenaf sebagai material kusyen tempat duduk dalam
kemudahan rantaian sejuk serta mesin dan jentera pengangkutan. industri automotif serta biji koko premium sebagai produk
Usaha ini akan menyediakan akses pasaran yang lebih besar dan berkualiti tinggi untuk pasaran terpilih. Kajian akan dilaksana untuk
pengedaran yang lebih luas serta mengurangkan kebergantungan mengenal pasti mekanisme pembiayaan yang bersesuaian dalam
kepada orang tengah dan kerugian hasil lepas tuai. Usaha untuk menyokong aktiviti huluan, terutama bagi penanaman semula dan
mengoptimum penggunaan aset dan kemudahan akan menambah penanaman baharu tanaman industri. Mekanisme pembiayaan
baik kecekapan dan akhirnya menyumbang kepada pertumbuhan ini adalah bagi memastikan kemampanan aktiviti huluan serta
sektor pertanian. mengurangkan kebergantungan ke atas bantuan kewangan
Kerajaan.
Penubuhan nexus produktiviti agromakanan di bawah MPB
dijangka dapat mempercepat aktiviti nilai ditambah yang tinggi Melahirkan PKS yang lebih dinamik
di sepanjang rantaian nilai. Nexus ini akan menyediakan platform Pembangunan PKS adalah penting untuk mencapai pertumbuhan
kepada agensi kerajaan, persatuan peladang dan koperasi untuk inklusif dan seimbang. Dalam tempoh akhir Rancangan, usaha
merancang, melaksana dan memantau inisiatif dan program dalam untuk mewujudkan PKS yang berdaya tahan dan mampan akan
meningkatkan produktiviti. Kapasiti dan keupayaan pertubuhan terus dilaksana bagi melonjakkan pertumbuhan PKS merentas
peladang kawasan dan koperasi akan dipertingkat dalam semua sektor. Pelbagai program dan inisiatif untuk menyokong
pengurusan, kewangan, pelaburan dan pemasaran. Sementara itu, pembangunan PKS adalah seperti yang diperincikan dalam Kotak
penyertaan belia dalam aktiviti pertanian moden akan digalakkan, 15-1.
terutama melalui koperasi untuk membolehkan penggemblengan
VI
15-12
Kotak 15-1 (BEEP) akan meningkatkan lagi kemahiran keusahawanan dalam

kalangan Bumiputera. Di samping itu, Program Pembangunan
Program Pembangunan PKS Usahawan Mikro akan menggalakkan pertumbuhan dan produktiviti
Perusahaan kecil dan sederhana (PKS) merupakan bahagian penting perusahaan mikro dengan menyediakan sokongan yang diperlukan
dalam ekonomi dari segi pengeluaran, penjanaan pekerjaan dan dalam menubuhkan perniagaan. Selain itu, PKS akan digalakkan
memudah cara pengagihan pendapatan yang saksama. Di Malaysia, untuk memanfaatkan teknologi dan inovasi baharu terutama
PKS merangkumi 907,065 atau 98.5% daripada jumlah pertubuhan 1 melalui e-dagang untuk berkembang dengan lebih pantas dan
dengan sebahagian besar perniagaan adalah dalam sektor memperluas jangkauan pasaran. Sehubungan itu, Pelan Hala Tuju
perkhidmatan yang menyumbang 89.2% kepada jumlah pertubuhan Strategik eDagang Kebangsaan akan membantu peniaga e-dagang
PKS, diikuti dengan sektor pembuatan sebanyak 5.3%, pembinaan untuk meningkatkan sumbangan kepada KDNK, mencecah RM211
sebanyak 4.3%, pertanian sebanyak 1.1% serta perlombongan bilion pada tahun 2020.
dan kuari sebanyak 0.1%. Dari segi saiz, kebanyakan PKS adalah
perusahaan mikro yang merangkumi 76.5% daripada jumlah Mekanisme pembiayaan oleh Kerajaan seperti geran dan pinjaman
pertubuhan PKS, diikuti dengan perusahaan kecil sebanyak 21.3% mudah disediakan untuk menyokong semua kategori PKS. Pelbagai
dan perusahaan sederhana sebanyak 2.3%. PKS merupakan sumber kementerian dan agensi terlibat dalam ekosistem pembangunan
utama penyedia peluang pekerjaan yang menyumbang 66% kepada PKS untuk membentuk kerjasama dan menyokong aspirasi bagi
jumlah pekerjaan pada tahun 2017. melahirkan usahawan yang berjaya. Sehubungan itu, program di
bawah TEKUN Nasional dan Amanah Ikhtiar Malaysia akan terus
Kerajaan akan terus memberi tumpuan kepada pembangunan PKS memberi bantuan kewangan kepada perusahaan mikro, terutama
dengan matlamat untuk meningkatkan sumbangan PKS kepada untuk membantu kumpulan sasaran seperti wanita serta isi rumah
KDNK daripada 37.1% pada tahun 2017 kepada 41% pada tahun miskin dan berpendapatan rendah.
2020. Selain itu, sumbangan kepada eksport akan ditingkatkan
daripada 17.3% pada tahun 2017 kepada 23% pada tahun 2020. Kemudahan pembiayaan juga disediakan untuk PKS dalam kategori
Sehubungan itu, pelaksanaan 32 inisiatif termasuk enam Program kecil dan sederhana, seperti Skim Pinjaman Mudah Automasi
Berimpak Tinggi di bawah Pelan Induk PKS, 2012-2020 akan dan Pemodenan, Program Pembiayaan untuk PKS dan Skim
dipergiat untuk membangunkan PKS yang berdaya tahan dan Pembiayaan Vendor. Di samping itu, Bank Negara Malaysia akan
mampan. Usaha akan diperkukuh untuk meningkatkan produktiviti, terus menyediakan dana kepada PKS melalui sistem kewangan
memperkasa modal insan, memperbanyak penerimagunaan untuk memenuhi keperluan perusahaan mikro, perusahaan
teknologi dan inovasi, dan mempermudah urusan menjalankan pada peringkat permulaan dan firma yang menceburi bidang
perniagaan serta menambah baik akses kepada pembiayaan. pertumbuhan baharu. Dalam melangkah ke hadapan, akses
kepada pembiayaan untuk PKS akan dibentuk semula dengan
Program lain seperti Skim Peningkatan Kapasiti dan Keupayaan PKS beralih ke arah pembangunan lebih banyak saluran dan platform
akan terus membantu PKS untuk membina kapasiti dan keupayaan pembiayaan bukan tradisional. Saluran dan platform ini termasuk
melalui pelaburan modal dan penerimagunaan teknologi yang dana masyarakat, pembiayaan rakan setara, Pasaran Leading
lebih baik. Pada masa yang sama, Program Tunas Usahawan Belia Entrepreneur Accelerator Platform2 (LEAP), Platform Akaun
Bumiputera (TUBE) dan Program Peningkatan Enterpris Bumiputera Pelaburan (IAP), modal teroka dan pelabur budiman.
Nota: 1 Berdasarkan Banci Ekonomi 2016 oleh Jabatan Perangkaan Malaysia.

2
Pasaran LEAP adalah pasaran tersenarai yang baharu di Bursa Malaysia untuk memberikan akses yang lebih luas kepada PKS dalam pasaran modal dan memperluas pilihan
pembiayaan kepada PKS yang tidak memenuhi keperluan penyenaraian di Pasaran Utama atau Pasaran Access, Certainty, Efficiency (ACE).
Pelan jangka panjang yang baharu akan dirangka dalam tempoh mega, terutama Revolusi Perindustrian Keempat. Pelan induk
akhir Rancangan untuk melakar pembangunan PKS melangkaui ini juga akan meneroka model perniagaan baharu yang terhasil
tahun 2020, berdasarkan pencapaian Pelan Induk PKS sedia ada. daripada teknologi kewangan baru muncul, perniagaan inklusif,
Pelan induk baharu yang dicadangkan akan mengandungi hala tuju ekonomi perkongsian dan circular economy.
dasar, strategi, pelan tindakan dan program untuk mempertingkat
PKS tempatan supaya setanding dengan PKS di negara maju. Kejayaan pelaksanaan inisiatif tersebut serta cadangan pelan
Pelan induk ini akan mengenal pasti peluang dan cabaran baharu induk baharu akan mempercepat pertumbuhan PKS. Usaha ini
yang perlu ditangani dengan mengambil kira perubahan landskap adalah selaras dengan matlamat untuk mewujudkan PKS yang lebih
demografi, ekonomi dan perniagaan. Di samping itu, pelan induk dinamik serta mencapai aspirasi untuk menjadi negara maju dan
ini bertujuan untuk melengkapkan PKS dengan teknologi dan inklusif.
pengetahuan yang diperlukan sejajar dengan kemunculan trend
Strategi A2: dalam kalangan persatuan untuk membida projek di luar negara.
Di samping itu, bagi memudah cara penembusan pasaran
Meningkatkan Keupayaan Eksport antarabangsa, risikan pasaran akan disediakan kepada penyedia
Usaha akan ditumpukan kepada peningkatan bilangan perkhidmatan untuk lebih memahami peraturan dalam negeri
pengeksport dan meneroka pasaran baharu untuk memperkukuh bagi pasaran eksport yang disasarkan. Selain itu, platform digital
kapasiti industri. Dalam hal ini, langkah untuk meningkatkan dan Zon Perdagangan Bebas Digital (DFTZ) akan menyediakan
pengantarabangsaan firma Malaysia, terutama PKS akan dilaksana akses yang lebih besar kepada pemain industri tempatan dalam
melalui pelbagai inisiatif. Dalam tempoh akhir Rancangan, program menembusi pasaran global menerusi aktiviti e-dagang. Program
akan dijalankan untuk meningkatkan ketersediaan eksport PKS dan eksport di bawah pelbagai kementerian dan agensi juga akan
menambah baik pematuhan kepada pasaran antarabangsa. diselaras dan dipantau untuk memastikan keberkesanan program
tersebut.
Mempertingkat ketersediaan eksport PKS
Penekanan akan diberi untuk meningkatkan keupayaan eksport Meningkatkan kepatuhan pasaran antarabangsa
PKS tempatan, meneroka pasaran serantau baharu dan memulakan Malaysia akan terus membangunkan standard halal yang
strategi penggalakan eksport baharu. Sehubungan itu, PKS akan menyeluruh berdasarkan prinsip syariah dan keperluan industri
digalakkan untuk memanfaatkan perjanjian perdagangan bebas dan seperti kebersihan, sanitasi dan keselamatan di sepanjang
mutual recognition arrangements serta pelbagai inisiatif di bawah rantaian bekalan. Sehubungan itu, Program Pematuhan Piawaian
kerjasama serantau. PKS akan diberi insentif untuk mendapatkan Kebangsaan akan memudah cara pemain industri halal untuk
pensijilan dan akreditasi yang bersesuaian bagi membolehkan mematuhi GMP dan HACCP serta piawaian antarabangsa yang lain
produk buatan tempatan menembusi pasaran antarabangsa. melalui penyediaan kepakaran teknikal dan pembangunan kapasiti.
Sementara itu, skop Dana Eksport Perkhidmatan akan diperluas Program ini akan mengukuhkan lagi pensijilan halal Malaysia untuk
untuk merangkumi industri halal serta menyediakan lebih meraih pengiktirafan global serta menyediakan akses pasaran yang
banyak insentif kepada pengeksport melalui Skim Jaminan Sektor lebih baik untuk produk dan perkhidmatan halal.
Perkhidmatan. Selain itu, Program Promosi Eksport yang telah
diperluas untuk merangkumi aktiviti penyertaan pasaran akan terus Perubahan permintaan global dan kehendak pasaran bagi
membantu PKS menembusi pasaran eksport baharu. keluaran pertanian yang mesra alam dan mampan memerlukan
Malaysia melaksana usaha bersepadu untuk memenuhi
Pembentukan konsortium dalam menyediakan perkhidmatan permintaan yang semakin meningkat. Usaha akan dipertingkat
dalam pelbagai bidang akan terus digalakkan melalui kerjasama ke arah mengurangkan pelepasan gas rumah kaca (GHG) dengan
VI
15-14
menggalakkan pengurusan ladang dan hutan yang mampan, Strategi A4:

termasuk akuakultur, amalan penangkapan ikan dan penanaman
komoditi industri. Sementara itu, penggunaan pensijilan Minyak Memudah Cara Urusan Menjalankan
Sawit Lestari Malaysia (MSPO) akan diwajibkan dalam kalangan Perniagaan
pemain industri bagi membendung kempen buruk terhadap minyak Pendekatan yang lebih menyeluruh, tersusun dan strategik untuk
sawit tempatan. Di samping itu, kapasiti dan keupayaan agensi mereformasi tadbir urus akan terus mengurangkan kos kawal
berkaitan yang bertanggungjawab ke atas keselamatan makanan selia dan mempertingkat daya saing perniagaan. Sementara itu,
dan biosekuriti akan diperkukuh bagi menyokong perniagaan dalam pelaksanaan kawal selia dan amalan perdagangan yang sesuai akan
mematuhi keperluan pasaran eksport untuk keluaran pertanian. memudah cara urusan menjalankan perniagaan dan mengurangkan
kos perniagaan yang akhirnya akan memberi manfaat kepada
Strategi A3: rakyat. Sehubungan itu, Amalan Baik Peraturan (GRP) akan
terus dipergiat untuk menambah baik proses dan prosedur
Menambah Baik Kecekapan Pasaran bagi meningkatkan produktiviti dan daya saing. Di samping itu,
Pasaran yang tidak cekap dan persaingan yang tidak sihat amalan perdagangan termasuk peraturan bukan tarif (NTM) akan
merupakan halangan kepada pertumbuhan dan pembangunan diperkemas untuk memudah cara perdagangan.
mampan. Dalam hal ini, herotan pasaran dan amalan tidak adil akan
ditangani untuk menggalakkan pasaran yang cekap dan persaingan Menambah baik peraturan dan amalan perdagangan
yang sihat dalam ekonomi. Dalam tempoh akhir Rancangan, Usaha untuk melaksana amalan GRP akan dipergiat bagi menangani
tumpuan akan diberi untuk mengkaji semula dan memperkemas rangka kerja kawal selia yang kompleks, memodenkan peraturan
peranan syarikat milik kerajaan (SOE) dan entiti monopoli bagi perniagaan dan mewujudkan iklim perniagaan yang lebih baik.
memenuhi objektif meningkatkan kecekapan pasaran dan Usaha ini juga akan menyemak kandungan, kualiti, pentadbiran
persaingan yang adil. dan penguatkuasaan peraturan untuk meminimumkan beban
kawal selia dan memudah cara urusan menjalankan perniagaan.
Memperkemas peranan syarikat milik kerajaan dan entiti GRP memerlukan kementerian dan agensi menjalankan analisis
monopoli impak kawal selia dan sesi libat urus dengan pihak berkepentingan
SOE ditubuhkan untuk memainkan peranan strategik tertentu untuk memperoleh maklum balas mengenai peraturan baharu dan
dalam agenda pembangunan negara dan menangani isu perubahan yang akan dilaksana. Pelaksanaan ini akan meningkatkan
sosioekonomi. Sehubungan itu, terdapat keperluan mendesak ketelusan dan kredibiliti serta memastikan kemampanan
untuk mengkaji semula peranan SOE berikutan terdapat perubahan kawal selia. Di samping itu, pelaksanaan Dasar Negara
pertindihan fungsi serta perubahan dalam agenda pembangunan bagi Pembangunan dan Pelaksanaan Peraturan, yang menjadi
dan amalan terbaik semasa pada peringkat antarabangsa mengenai garis panduan dalam penyediaan parameter dan prinsip amalan
tadbir urus SOE. Langkah akan diambil untuk menyelaras peranan GRP, akan diperluas kepada kerajaan negeri dan pihak berkuasa
SOE dan entiti monopoli lain untuk menggalakkan kecekapan tempatan.
pasaran dan melindungi kepentingan pengguna. Satu jawatankuasa
khas peringkat menteri akan mengkaji semula dasar dan pemberian Usaha sedia ada seperti memodenkan pelesenan perniagaan,
konsesi yang bersifat monopoli kepada entiti tertentu bagi menghapuskan beban kawal selia perniagaan yang tidak perlu
memastikan peningkatan kecekapan pasaran. Di samping itu, dan mengurangkan proses birokrasi akan terus dijalankan bagi
dasar dan rangka kerja tadbir urus negara akan digubal untuk menurunkan kos pematuhan. Dalam melangkah ke hadapan, portal
menjajar SOE dan entiti monopoli yang lain dengan agenda utama libat urus awam bersepadu akan dilancarkan sebagai platform
pembangunan negara. Entiti ini akan digalakkan untuk mempergiat untuk orang ramai memberi maklum balas mengenai cadangan
inovasi dan penerimagunaan teknologi sejajar dengan 4IR bagi ke atas sebarang perubahan peraturan. Di samping itu, NTM di
meningkatkan produktiviti serta mewujudkan peluang pasaran pintu masuk kastam akan diperkemas untuk memansuhkan amalan
yang lebih luas kepada industri dalam negeri melalui strategi yang perdagangan yang tidak perlu dan memperbaiki aliran import dan
didorong oleh eksport dan pertumbuhan dunia. eksport serta mengurangkan kos menjalankan perniagaan bagi
pengimport, pengeksport dan pemain logistik.
Bidang Keutamaan B: Strategi B1:

Mempercepat Inovasi dan Memanfaatkan Revolusi Perindustrian
Penerimagunaan Teknologi Keempat
Kemunculan 4IR melalui teknologi baru muncul seperti robotik
Firma tempatan terutama PKS terus berhadapan dengan pelbagai
termaju, AI dan blockchain memacu perubahan yang tidak pernah
isu, antara lain, berkaitan dengan inovasi dan penerimagunaan
berlaku sebelum ini pada kadar yang pesat di seluruh dunia.
teknologi, penyelarasan antara agensi serta pelaburan dalam
Perubahan landskap ini akan mewujudkan peluang dan kekayaan
R&D bernilai tinggi dan bakat dalam bidang teknologi baharu.
baharu, manakala persaingan antara pusat pengeluaran dan
Inisiatif akan dilaksana bagi menggalakkan firma tempatan
perkhidmatan global yang berbeza menjadi lebih sengit. Usaha akan
khususnya PKS untuk meningkatkan aktiviti dalam rantaian nilai
dilaksana untuk menggalakkan firma tempatan menerima pakai
dan daya saing pada peringkat global, terutama dalam mendepani
4IR serta mempergiat penerimagunaan Industri 4.0 dalam sektor
kemunculan 4IR. Inisiatif ini bertujuan untuk meningkatkan
pembuatan.
inovasi dan menggalakkan penerimagunaan teknologi terkini bagi
mempercepat pertumbuhan ekonomi. Sehubungan itu, empat
Menerima pakai Revolusi Perindustrian Keempat
strategi utama akan dilaksana seperti berikut:
Malaysia perlu mengembangkan budaya inovasi dengan
memperluas keupayaan dan kebolehan sedia ada untuk mendapat
Memanfaatkan Revolusi manfaat daripada 4IR. Rangka kerja dasar nasional 4IR akan
Perindustrian Keempat bagi dibentuk bagi menggalakkan inovasi, kreativiti dan daya saing
melonjakkan peningkatan STRATEGI dalam menerima pakai revolusi digital yang semakin berkembang
produktiviti dan daya saing B1 pesat. Dasar dan program sedia ada akan dikaji semula untuk
mengenal pasti jurang dan merangka intervensi yang sesuai.
Penerangan ringkas mengenai 4IR adalah seperti ditunjukkan dalam
Meningkatkan Kotak 15-2.
STRATEGI penerimagunaan teknologi
B2 bagi menghasilkan produk
nilai ditambah yang tinggi
Menjajarkan penyelidikan
dan inovasi bagi
mempercepat pertumbuhan
STRATEGI
B3
yang dipacu oleh inovasi
Meningkatkan
STRATEGI
B4 pembangunan kapasiti bagi
meningkatkan tenaga kerja
mahir
VI
15-16
Kotak 15-2
Revolusi Perindustrian Keempat Teknologi
Revolusi Perindustrian Keempat (4IR) merujuk kepada Sektor dan Subsektor
perkembangan pesat revolusi digital yang merentas ruang
siber, fizikal dan biologi merangkumi spektrum sektor ekonomi
yang luas dan semua lapisan masyarakat1. Antara teknologi
trend mega yang menyokong 4IR termasuk pengkomputeran
Pembuatan
tahap tinggi serta peningkatan robotik termaju, kecerdasan
Perkhidmatan Pertanian
buatan, internet benda (IoT), blockchain dan pencetakan Kesihatan Pencetakan
Realiti 3D
3D. Konsep 4IR berasal daripada Industrie 4.0 di Jerman. Terimbuh & Bahan
Realiti Termaju
Industrie 4.0 merujuk kepada sistem pengeluaran pintar dalam Maya
sektor pembuatan. Dalam konteks Malaysia, istilah Industri
Automasi &
4.0 merujuk kepada maksud yang sama dan merupakan Pengangkutan Robotik Perkhidmatan
Teknologi Kewangan
sebahagian daripada rangka kerja 4IR yang lebih besar. Antara Angkasa
beberapa aplikasi teknologi 4IR yang boleh digunakan dalam Revolusi
pelbagai sektor dan subsektor adalah seperti yang ditunjukkan Kecerdasan
Buatan
Perindustrian
Bioteknologi
dalam rajah. Keempat
Bateri &
Perkhidmatan Penyimpanan Pembinaan
Kemajuan pesat dalam ekonomi digital dan penumpuan Alam Sekitar Tenaga
Pengkomputeran
teknologi termasuk teknologi disruptif telah memberi kesan Tahap Tinggi
kepada kerajaan, perniagaan dan individu dalam pelbagai Blockchain &
Internet Lejer Teragih
aspek merangkumi daya saing ekonomi sehingga kepada gaya Benda
Geokejuruteraan
hidup seharian. Penerimagunaan teknologi 4IR secara kreatif, Perkhidmatan
ketersambungan masa nyata dan penggunaan aset yang lebih Pertahanan Pendidikan
baik dalam konteks ekonomi perkongsian telah mengubah
model perniagaan serta kaedah penawaran dan perdagangan Keselamatan
Awam
bagi produk dan perkhidmatan. Kemunculan teknologi Bandar Pintar
disruptif, termasuk perkhidmatan e-panggilan seperti Uber
dan Grab, telah mengubah mobiliti manusia dalam bentuk Sumber: Diadaptasi daripada Forum Ekonomi Dunia
baharu yang tidak pernah dijangka, mewujudkan kesamaran
pembezaan antara pengangkutan awam dengan kenderaan Kerajaan telah memperkenal inisiatif kawal selia sandbox nasional
persendirian dan memberi cabaran kepada rangka kerja kawal dengan mengambil kira kepantasan perubahan teknologi dan
selia. keperluan rangka kerja perundangan untuk memudah cara inovasi
bagi membolehkan para inovator menguji idea dalam persekitaran
Nota: 1 Revolusi Perindustrian Keempat berdasarkan definisi Forum Ekonomi Dunia.

sebenar. Bidang yang telah dikenal pasti di bawah inisiatif sandbox, Cabaran
antara lain, termasuk pertanian, bioteknologi, pendidikan, tenaga, Peralihan pelaburan langsung asing ke negara berteknologi
kewangan, penjagaan kesihatan, telekomunikasi, pengangkutan, tinggi
pelancongan, bandar pintar, teknologi hijau dan pengurusan
sisa. Peningkatan ancaman keselamatan siber dan hakisan
kerahsiaan data peribadi
Impak 4IR perlu dinilai secara menyeluruh dengan mengambil
kira kepesatan kemajuan serta kesan mendalam dan meluas 4IR Peralihan dalam pasaran buruh dengan pewujudan pekerjaan
terhadap masyarakat. Antara kelebihan dan cabaran 4IR adalah baharu manakala sebahagian pekerjaan sedia ada menjadi
seperti berikut: jumud
Kelebihan Pengurangan komunikasi secara langsung akibat

Menambah ketersambungan dengan menghubungkaitkan kebergantungan berlebihan kepada peranti
peranti dan IoT
Pembangunan teknologi yang pesat memerlukan Malaysia
Meningkatkan produktiviti dan mengurangkan kos melalui membuat anjakan paradigma daripada hanya sebagai pengguna
rantaian nilai global pada masa sebenar teknologi kepada menjadi rakan pencipta teknologi. Dalam
memacu anjakan ini, cabaran keperluan bakat perlu ditangani
Mempercepat inovasi dan tempahan mengikut penyesuaian secara komprehensif. Keperluan ini termasuk peningkatan
secara massa melalui kaedah pembuatan pintar kemahiran dan latihan kemahiran semula tenaga kerja semasa serta
membangunkan bakat yang diperlukan untuk masa hadapan. Bagi
Mewujudkan perkhidmatan baharu dengan menggunakan mencapai matlamat ini, kerjasama yang lebih erat antara akademia
analitis data raya dengan institut penyelidikan serta institusi latihan teknikal dengan
industri akan dipergiat.
Memangkin Industri 4.0 2018-2025. Dasar tersebut menggariskan pelan tindakan dalam
Kemunculan teknologi baharu seperti IoT, analitis data raya dan memangkin penerimagunaan teknologi berkaitan Industri 4.0 untuk
robotik termaju, boleh mengganggu model perniagaan dan proses meningkatkan produktiviti dan daya saing sektor pembuatan. Dalam
pengeluaran. Oleh itu, firma terutama PKS perlu meningkatkan hal ini, penilaian pematuhan tahap kesediaan firma terpilih akan
penerimagunaan teknologi untuk melonjak peningkatan dilaksana untuk menentukan jenis intervensi dan tahap bantuan
produktiviti dan berdaya saing pada peringkat global. Sehubungan teknikal yang diperlukan. Rangka Kerja Dasar Negara Mengenai
itu, penerimagunaan teknologi berkaitan Industri 4.0 akan Industri 4.0 adalah seperti yang ditunjukkan dalam Kotak 15-3.
dipergiat dengan pelancaran Dasar Negara Mengenai Industri 4.0,
VI
15-18
Kotak 15-3
Rangka Kerja Dasar Negara Mengenai Industri 4.0, 2018-2025
Rangka Kerja Dasar Negara Mengenai Industri 4.0 berperanan pembuatan dan mempercepat penerimagunaan teknologi berkaitan
sebagai panduan strategik bagi membolehkan peralihan sektor Industri 4.0 sebagai tindak balas kepada Revolusi Perindustrian
Keempat.
RANGKA KERJA DASAR NEGARA MENGENAI INDUSTRI 4.0
Rakan strategik bagi Destinasi

Visi sektor pembuatan aktiviti pembuatan Penyedia
Visi Malaysia pintar & perkhidmatan
utama industri penyelesaian total
berteknologi tinggi bagi teknologi termaju
berkaitan di Asia Pasifik
Matlamat Sumbangan
Matlamat khusus sebagai Pertumbuhan sektor Keupayaan Pekerjaan
Negara panduan dan produktiviti pembuatan inovasi bekemahiran
ukuran kemajuan buruh kepada ekonomi
transformasi
Faktor Gabungan faktor anjakan yang perlu

Anjakan dioptimumkan secara seimbang MODAL
INSAN PROSES TEKNOLOGI
KEMAHIRAN
Pemboleh khusus & BAKAT
Pemboleh yang menentukan PEMBIAYAAN
Pembiayaan &
INFRASTRUKTUR
Ekosistem yang
PERATURAN Meningkatkan
TEKNOLOGI
Akses
Kerangka kemahiran sedia
strategi, dasar dan insentif membantu &
infrastruktur
peraturan & ada & menghasilkan
kepada
teknologi
pelan tindakan berasaskan
outcome digital yang
diterima pakai
oleh industri
bakat masa pintar
efisien hadapan
Sumber: Kementerian Perdagangan Antarabangsa dan Industri
Rangka Kerja tersebut menggariskan beberapa strategi umum dan kerja dasar ini juga menggunakan pendekatan ekosistem yang
pelan tindakan meliputi pembiayaan, infrastruktur, peraturan, lebih luas dengan mengambil manfaat kluster teknologi dan rakan
kemahiran dan teknologi yang akan dilaksana oleh kementerian kongsi dalam sektor swasta. Ekosistem ini akan menyokong syarikat
dan agensi dengan kerjasama industri. Strategi dan pelan tindakan tempatan untuk berubah menjadi penyedia teknologi dan penyedia
tersebut akan menyumbang kepada peningkatan penerimagunaan penyelesaian serta meningkatkan daya saing pengeluar dalam
teknologi Industri 4.0 terutamanya dalam kalangan PKS. Rangka pasaran global.
Strategi B2: tinggi. Kajian semula ini akan membolehkan PKS meningkatkan
produktiviti dan kekal berdaya saing pada peringkat global.
Meningkatkan Penerimagunaan Penyedia perkhidmatan profesional akan digalak untuk membina
Teknologi keupayaan dan meningkatkan skala perkhidmatan dalam bidang
Sumbangan PKS kepada KDNK kekal rendah, iaitu sebanyak 37.1% khusus melalui perkongsian dengan syarikat yang lebih besar
pada tahun 2017 walaupun PKS menjadi sumber terbesar dalam atau membentuk konsortium pelbagai bidang apabila membida
menyediakan pekerjaan. Kebanyakan PKS masih bergantung kepada projek dalam negara atau pada peringkat antarabangsa.
teknologi yang rendah dan terlibat dalam aktiviti yang mempunyai Sehubungan itu, Kerajaan akan mengkaji semula dasar perolehan
nilai ditambah yang rendah. Sehubungan itu, inisiatif akan terus bagi memudah cara pembangunan kapasiti dengan memberi
dilaksana bagi mewujudkan PKS yang dinamik, iaitu yang berdaya keutamaan kepada konsortium. Langkah ini akan membolehkan
saing pada peringkat global serta dapat menghasilkan barangan pembekal perkhidmatan profesional memanfaatkan kepercayaan,
dan perkhidmatan nilai ditambah yang tinggi. Dalam tempoh akhir rangkaian, sinergi dan perkongsian pengetahuan teknikal yang telah
Rancangan, inisiatif yang akan dilaksana termasuk meningkatkan diwujudkan apabila meneroka pasaran luar.
kapasiti dan keupayaan PKS, menggalakkan pendigitalan dalam
kalangan PKS serta mempercepat penerimagunaan teknologi dalam Menggalakkan pendigitalan dalam kalangan PKS
sektor pembinaan dan pertanian. Pendigitalan berpotensi besar untuk meningkatkan jangkauan PKS
ke pasaran global, mengurangkan kos menjalankan perniagaan dan
Meningkatkan kapasiti dan keupayaan PKS mewujudkan lebih banyak pekerjaan mahir. Dalam hal ini, usaha
Pemain industri digalak untuk mengeluarkan produk dan akan dipergiat dalam menggalak penerimagunaan teknologi digital
perkhidmatan nilai ditambah yang tinggi untuk beralih ke rantaian dengan lebih meluas termasuk IoT, AI, realiti maya dan robotik.
nilai global. Sehubungan itu, PKS akan disokong dalam bidang Program latihan juga akan ditambah baik bagi menggalakkan
strategik melalui penyediaan dana dan pelaksanaan inisiatif penggunaan ICT, khususnya dalam bidang logistik, kewangan
kerjasama untuk memanfaatkan teknologi terutama elemen Industri dan insurans. Di samping itu, platform pemasaran digital akan
4.0. Penyediaan pembiayaan termasuk program Keterangkuman dimanfaat untuk memberi faedah kepada produk ekopelancongan,
Inovasi untuk membantu PKS membudayakan inovasi. Platform keunikan budaya dan tapak bersejarah untuk pelancongan.
Pengkomersialan Teknologi pula akan membolehkan PKS Tumpuan juga akan diberi kepada perkhidmatan panduan dan
mengkomersialkan produk inovatif. Pada masa yang sama, inisiatif pandangan dalam talian sebagai sebahagian daripada usaha untuk
pembangunan sektor di bawah Catalyst Programme akan terus meningkatkan kualiti perkhidmatan bagi meningkatkan ketibaan
membina keupayaan PKS untuk menyertai rantaian bekalan pelancong.
global. Di samping itu, Skim Pinjaman Mudah Automasi dan
Pemodenan akan menyediakan pembiayaan bagi mengautomasi Mempercepat penerimagunaan teknologi dalam sektor
aliran pengeluaran. Sementara itu, proses kelulusan bagi dana dan pembinaan
geran untuk PKS akan dikaji semula bagi meningkatkan ketelusan, Usaha akan terus dipergiat untuk mempercepat penerimagunaan
menambah baik sasaran dan menghubungkan pembiayaan dengan teknologi dalam sektor pembinaan bagi meningkatkan produktiviti
outcome berasaskan produktiviti seperti yang digariskan dalam dan sumbangan sektor kepada pertumbuhan ekonomi. Sehubungan
MPB. itu, pelaksanaan Program Transformasi Industri Pembinaan
(CITP) akan diperluas untuk meningkatkan daya saing industri.
Kriteria bagi Dana Berimpak Tinggi akan dikaji semula bagi CITP bertujuan untuk menambah baik kualiti, keselamatan
menggalakkan syarikat multinasional bekerjasama dengan dan profesionalisme; menjamin kemampanan alam sekitar;
PKS dalam menghasilkan produk dan perkhidmatan bernilai meningkatkan produktiviti; dan meningkatkan pengantarabangsaan.
VI
15-20
Sementara itu, tumpuan yang lebih akan diberi untuk menggalakkan Mengutamakan sains, teknologi dan inovasi
penggunaan teknologi dalam Sistem Binaan Berindustri (IBS) dan Dasar Sains, Teknologi dan Inovasi Negara (DSTIN), 2013-2020 akan
Pemodelan Maklumat Bangunan (BIM) bagi membuat simulasi reka dikaji semula untuk menyedia hala tuju strategik yang baharu untuk
bentuk, pembinaan dan penyenggaraan bangunan. Penggunaan pembangunan STI selaras dengan kemajuan 4IR. Sehubungan itu,
teknologi BIM akan meningkatkan kecekapan, produktiviti dan pelan tindakan akan dirangka sebagai panduan bagi pelaksanaan
kualiti dalam proses pembinaan. Di samping itu, Perpustakaan strategi yang digariskan dalam DSTIN yang dikaji semula. Tumpuan
MyBIM yang baru ditubuhkan akan berperanan sebagai repositori akan diberi kepada bidang yang diutamakan seperti bioteknologi,
berpusat bagi objek BIM dan komponen IBS untuk mempermudah nanoteknologi, teknologi digital, teknologi hijau dan teknologi
pembinaan reka bentuk model BIM pada kos yang nominal kepada neuro yang akan dimanfaat bagi melonjak kemajuan STI.
pengguna.
Mengukuhkan pengurusan penyelidikan oleh institusi
Mempertingkat penerimagunaan teknologi dalam sektor penyelidikan awam
pertanian
Kerajaan akan melaksana kajian semula secara berkala dan
Pelaksanaan inisiatif dalam mempertingkat penerimagunaan mengukuhkan bidang keutamaan R&D&C&I antara dan dalam
teknologi akan dipergiat bagi memodenkan sektor pertanian. semua sektor dengan mengambil kira sumber negara, kelebihan
Antara inisiatif tersebut termasuk penerimagunaan teknologi daya saing dan kepakaran. Kajian semula ini akan mewujudkan
pertanian tepat, penggunaan aplikasi telefon mudah alih untuk hubung kait yang lebih bersinergi antara dan dalam semua sektor,
proses pengeluaran dan peluasan penggunaan mekanisasi dan seterusnya menggalakkan penyelidikan berasaskan permintaan. Di
automasi. Faktor pemboleh termasuk pembiayaan, latihan, samping itu, terdapat keperluan yang mendesak untuk menyusun
sokongan dan khidmat pengembangan serta insentif seperti geran semula institusi penyelidikan awam bagi memastikan kecekapan
sepadan akan disediakan. Penerimagunaan teknologi moden dan keberkesanan institusi tersebut. Sehubungan itu, tadbir urus
yang lebih meluas dijangka dapat menarik penyertaan lebih ramai aktiviti R&D&C&I akan ditambah baik melalui penubuhan sebuah
golongan belia dalam sektor pertanian. agensi pengurusan penyelidikan berpusat. Agensi ini akan bertindak
sebagai badan pengurusan peringkat nasional untuk menyelaras
Strategi B3: pelaksanaan serta perkongsian dan penggunaan sumber R&D&C&I
Menjajarkan Penyelidikan dan Inovasi awam secara berpusat. Selain itu, jawatankuasa pembuat
keputusan secara bersama antara kementerian akan diinstitusikan
Usaha diperlukan untuk menangani kekurangan penyelarasan
untuk menggalak tanggungjawab dan akauntabiliti bersama.
dalam aktiviti R&D&C&I dan kekurangan pengkomersialan
Penglibatan pakar bidang khusus daripada akademia, industri
output R&D. Sehubungan itu, beberapa inisiatif akan dilaksana
dan masyarakat sivil juga akan dimanfaatkan untuk membantu
untuk menambah baik penjajaran R&D&C&I kepada sektor
penjajaran pasaran dan penilaian saintifik yang rapi.
keutamaan bagi pelaksanaan yang berkesan dan cekap, justeru
mengoptimum penggunaan sumber dan memaksimum pulangan
Mempertingkat kerjasama melalui perantara
pelaburan. Dalam tempoh akhir Rancangan, usaha akan ditumpu
untuk mengutamakan bidang sains, teknologi dan inovasi (STI), Inisiatif akan dilaksana untuk mempercepat aktiviti inovatif,
mengukuh pengurusan penyelidikan oleh institusi penyelidikan seterusnya memberi dorongan kepada pertumbuhan yang dipacu
awam dan mempertingkat kerjasama melalui perantara. Di samping inovasi melalui R&D&C&I. Dalam hal ini, perantara seperti Jaringan
itu, penyelidikan berasaskan permintaan akan ditingkatkan dan Penyelidikan Awam Swasta, Yayasan Steinbeis Malaysia dan
pemindahan output R&D dari makmal ke pasaran ditambah baik. program SIRIM-Fraunhofer akan terus menggalakkan syarikat untuk
berinovasi serta meningkatkan daya saing dan produktiviti. Model
quadruple helix Collaborative Research in Engineering, Science Strategi B4:

and Technology (CREST), melibatkan kerjasama kerajaan, industri,
akademia dan masyarakat sivil yang memberi tumpuan kepada Meningkatkan Pembangunan Kapasiti
subsektor E&E telah menunjukkan kejayaan. Sehubungan itu, Kekurangan modal insan yang berkualiti dan berkemahiran
model kerjasama ini boleh dijadikan contoh oleh sektor lain bagi dalam bidang khusus telah menghalang peralihan ke arah aktiviti
memastikan penyasaran R&D yang lebih baik. ekonomi berintensifkan pengetahuan yang tinggi dan termaju.
Dalam menangani isu ini, usaha pembangunan kapasiti akan
Meningkatkan penyelidikan berasaskan permintaan dipergiat untuk mewujudkan tenaga kerja yang lebih cekap dan
Aktiviti penyelidikan, pembangunan dan pengkomersialan berkemahiran bagi memenuhi permintaan industri. Dalam tempoh
(R&D&C) akan ditumpu ke arah menyokong pertumbuhan PKS akhir Rancangan, inisiatif untuk meningkatkan pembangunan
tempatan. Sehubungan itu, dana untuk penyelidikan inovasi bagi kapasiti termasuklah memperkukuh program latihan kemahiran
perniagaan kecil akan diteroka untuk menggalakkan penyelidikan serta meningkatkan kerjasama antara institusi latihan dengan
dalam kalangan PKS. Dana yang dicadang ini akan ditawar kepada industri.
PKS melalui proses pemilihan yang kompetitif untuk membiayai
aktiviti R&D&C yang sebahagian besar dijalankan di Malaysia. Dana Memperkukuh program latihan kemahiran
tersebut boleh dipohon oleh PKS tempatan yang menggunakan Usaha akan ditumpu untuk meningkatkan pembangunan kapasiti
khidmat penyelidik tempatan atau bakat asing yang menjalankan bagi meningkatkan kualiti serta bilangan tenaga kerja mahir
penyelidikan bersama penyelidik tempatan, untuk memastikan untuk menyokong inovasi, pemodenan dan penerimagunaan
aktiviti R&D&C memberi manfaat kepada negara. Di samping teknologi baharu berkaitan 4IR. Kerjasama yang lebih erat dalam
itu, kerjasama antara kementerian, institusi penyelidikan dan kalangan pihak berkepentingan melalui pelbagai inisiatif seperti
institusi pendidikan tinggi akan dipergiat untuk menyelaras aktiviti program latihan industri dan latihan kemahiran untuk pekerja
penyelidikan berasaskan keperluan dan keutamaan industri. akan diteruskan bagi memenuhi keperluan bakat khusus industri.
Industri akan digalak untuk melabur dalam pembangunan modal
Menambah baik pemindahan output penyelidikan dan insan menerusi program latihan semula dan latihan peningkatan
pembangunan dari makmal ke pasaran kemahiran dalam bidang perkhidmatan ICT, penyumberan luar
Usaha untuk menambah baik pemindahan output R&D dari makmal perisian, logistik, kewangan dan insurans serta pelancongan untuk
ke pasaran akan dipergiat melalui kerjasama, perkongsian dan menerima guna teknologi terkini. Inisiatif bagi menarik pelaburan
pemindahan teknologi dalam kalangan industri dan penyelidik. langsung asing dalam industri berintensifkan pengetahuan dan
Di samping itu, program Tahun Pengkomersialan Malaysia akan menerima guna amalan terbaik akan diteruskan, sejajar dengan
diteruskan bagi memanfaatkan kerjasama dan perkongsian perkembangan 4IR.
sumber oleh pelbagai kementerian dan agensi yang menjalankan
aktiviti R&D serta meningkatkan lagi pengkomersialan hasil R&D Mempergiat kerjasama antara institusi latihan dengan
tempatan. Program ini bertujuan untuk mewujudkan ekosistem industri
pengkomersialan produk R&D yang cekap dan berdaya tahan Kerjasama antara institusi latihan dengan industri akan dipergiat
bagi meningkatkan sumbangan R&D kepada pembangunan dalam tempoh akhir Rancangan untuk menghasilkan tenaga
ekonomi negara. Selain itu, penyediaan insentif dalam bentuk kerja mahir dalam memenuhi permintaan industri. Jawatankuasa
geran dan pinjaman mudah seperti Dana Mudah Cara, Dana Kemahiran Industri, iaitu platform bersama antara sektor awam
Pengkomersialan R&D dan Dana Pengkomersialan Bioteknologi akan dan swasta akan membangunkan sukatan pelajaran baharu yang
terus memudahkan pengkomersialan output R&D dari makmal ke khusus kepada keperluan industri yang baru muncul melalui
pasaran. pengenalpastian bidang dan pemprofilan modal insan. Bagi
VI
15-22
menangani ketidakpadanan kemahiran, inisiatif Senarai Pekerjaan

Kritikal (COL) akan diguna untuk mengenal pasti dan membuat
unjuran pekerjaan dalam jangka masa panjang. Bagi subsektor
Membangunkan sistem
E&E, program akan dilaksana melalui perkongsian bersama dengan
pengangkutan bersepadu STRATEGI
sektor swasta untuk melatih semula lebih ramai jurutera dalam
untuk membolehkan C1
bidang reka bentuk litar bersepadu dan sistem terbenam ke arah
pergerakan barangan dan
aktiviti nilai ditambah yang tinggi.
penumpang yang lancar
Dalam sektor pertanian, inisiatif akan dilaksana bagi memperkukuh

usaha kerjasama dalam mereka bentuk dan membuat penyesuaian
program latihan untuk meningkatkan kebolehpasaran siswazah Memperkukuh logistik dan
dalam subsektor agromakanan. Program latihan akan disesuai dan STRATEGI fasilitasi perdagangan untuk
diperluas meliputi bidang agronomi, sains tanah, penyakit dan C2 meningkatkan daya saing
serangga, biokejuruteraan, teknologi makanan dan nutraseutikal. negara
Lepasan sekolah akan digalakkan menyertai program Pendidikan
dan Latihan Teknikal dan Vokasional (TVET) berasaskan pertanian
bagi meningkatkan penawaran tenaga kerja mahir dalam sektor
pertanian. Ketersediaan pekerja mahir akan membolehkan
penerapan amalan pertanian moden dan meningkatkan produktiviti
sektor pertanian. Menambah baik
infrastruktur digital untuk STRATEGI
C3
Bidang Keutamaan C: menyokong ekonomi digital
Menyediakan Infrastruktur
Berkualiti
Penyediaan infrastruktur berkualiti masih menjadi isu dalam aspek
integrasi, liputan dan ketersambungan serta kemampuan dan
kemampanan. Sehubungan itu, penekanan yang lebih besar akan Menambah baik
STRATEGI
diberi untuk pengintegrasian pengangkutan bagi membolehkan perkhidmatan air untuk
C4
pergerakan barangan dan penumpang yang lancar. Inisiatif logistik memperluas liputan serta
dan fasilitasi perdagangan akan menumpukan kepada peningkatan mempertingkat kualiti dan
kecekapan dan keberkesanan perkhidmatan di sepanjang rantaian kecekapan
nilai untuk mengukuhkan daya saing. Sementara itu, infrastruktur
digital akan ditambah baik untuk meningkatkan liputan dan
kapasiti jalur lebar bagi memenuhi permintaan ekonomi digital. Memampankan
Di samping itu, usaha untuk meningkatkan kecekapan dan daya bekalan tenaga untuk STRATEGI
harap perkhidmatan air dan bekalan tenaga akan dilaksana. Dalam memperkukuh jaminan C5
tempoh akhir Rancangan, lima strategi utama dalam menyediakan tenaga dan mempertingkat
infrastruktur berkualiti untuk pertumbuhan ekonomi adalah seperti kecekapan
berikut:
Strategi C1: yang cekap dan berkesan, meminimumkan pencemaran alam

sekitar serta meningkatkan kesejahteraan rakyat sejajar dengan
Membangunkan Sistem Pengangkutan status negara maju.
Bersepadu
Sistem pengangkutan bersepadu yang memudah cara perniagaan Menambah baik ketersambungan merentas wilayah
dan melancarkan perjalanan adalah penting untuk pertumbuhan Ketersambungan merentas wilayah terutama di kawasan yang
ekonomi. Dalam hubungan ini, inisiatif sedia ada bagi menambah kurang liputan akan diberi keutamaan. Beberapa fasa projek Central
baik perkhidmatan pengangkutan, menangani kesesakan jalan raya Spine Road yang telah siap akan memperkukuh ketersambungan
dan memperluas jaringan jalan raya, terutama di kawasan yang antara negeri di pantai timur Semenanjung Malaysia manakala
kurang liputan akan terus dipergiat. Langkah akan diambil bagi Lebuhraya Pan Borneo akan menambah baik akses di Sabah
meningkatkan kecekapan operasi pelabuhan serta menambah baik dan Sarawak. Lebuh raya ini dijangka akan membuka kawasan
kemudahan di lapangan terbang tertentu. Pelaburan yang berkualiti baharu serta merangsang aktiviti ekonomi. Di samping itu, bagi
akan diberi keutamaan dalam membangunkan projek berkaitan mencapai pembangunan wilayah yang lebih seimbang, pembinaan
pengangkutan dengan mengambil kira permintaan sebenar lebuh raya di luar kawasan Lembah Klang akan terus diberi
dan kebolehlaksanaan bagi memastikan infrastruktur tersebut keutamaan. Dari segi menambah baik perkhidmatan rel, projek
digunakan secara optimum. Dalam tempoh akhir Rancangan, landasan berkembar dari Gemas ke Johor Bahru yang akan siap
usaha akan tertumpu kepada menyelaras inisiatif melalui dasar pada tahun 2021 dijangka dapat mengurangkan masa perjalanan
pengangkutan negara, meningkatkan ketersambungan merentas antara wilayah utara dan selatan tanah air serta meningkatkan
wilayah, mengintegrasi pelbagai mod pengangkutan, menaik kualiti perkhidmatan dan keselesaan pengguna. Sementara itu,
taraf infrastruktur lapangan terbang, menambah baik akses dan perkhidmatan penerbangan udara luar bandar yang memberi
kapasiti pelabuhan serta mengoptimum penggunaan infrastruktur manfaat kepada penduduk tempatan di kawasan terpencil Sabah
pengangkutan. dan Sarawak akan dirasionalisasi bagi memastikan kemampanan
operasi.
Menyelaras inisiatif melalui dasar pengangkutan negara
Dasar pengangkutan negara yang menetapkan prinsip kemampanan Mengintegrasi pelbagai mod pengangkutan
pengangkutan dan menyediakan rangka kerja bagi kementerian dan Usaha akan dilaksana bagi memudahkan pertukaran mod
agensi akan dilancarkan. Dasar ini bertujuan untuk menyediakan pengangkutan kargo daripada jalan raya kepada pengangkutan rel,
ekosistem yang kondusif bagi industri pengangkutan untuk terutama yang melibatkan barangan berbahaya dan marabahaya.
meningkatkan produktiviti serta daya saing pada peringkat nasional, Sehubungan itu, peraturan yang lebih ketat akan dikenakan
serantau dan global. Di samping itu, dasar ini bertujuan untuk manakala ketersambungan yang lebih luas antara kedua-dua
melancarkan pergerakan barangan bagi melonjakkan aktiviti mod pengangkutan tersebut akan terus ditambah baik. Langkah
perdagangan. Dasar ini juga akan menyediakan mobiliti dalam ini bertujuan untuk mengurangkan penggunaan jalan raya yang
memenuhi keperluan rakyat dan menggalakkan inklusiviti serta tinggi untuk mengangkut barangan, iaitu pada kadar 98.4%, yang
menyediakan sistem pengangkutan yang pintar, selamat dan mengakibatkan kesesakan trafik serta bilangan kemalangan yang
terjamin. Strategi dan butiran tindakan telah disediakan sebagai tinggi. Pada masa yang sama, penaiktarafan landasan berkembar
panduan kepada kementerian dan agensi yang berkaitan termasuk di Lembah Klang akan membantu mempercepat pergerakan
pihak berkuasa tempatan untuk membangun dan menyelaras tren penumpang antara bandar, tren Komuter dan tren kargo. Di
inisiatif pengangkutan ke arah matlamat yang sama. Strategi dan samping itu, langkah mengintegrasi pelbagai mod pengangkutan,
butiran tindakan tersebut akan menghasilkan penggunaan sumber khususnya di pintu masuk negara seperti pelabuhan dan lapangan
terbang akan diperkukuh bagi melancarkan pergerakan barangan.
VI
15-24
Menaik taraf sistem dan infrastruktur lapangan terbang Mengoptimum infrastruktur pengangkutan
Pembesaran terminal, pemanjangan landasan dan penambahbaikan Usaha akan dipergiat bagi menangani kemalangan jalan raya
kemudahan lapangan terbang akan dilaksana di lapangan dan gangguan perkhidmatan tren Komuter dan kargo dengan
terbang terpilih seperti Lapangan Terbang Sultan Ismail Petra, menambah baik penggunaan aset dan infrastruktur sedia ada.
Kota Bharu dan Lapangan Terbang Antarabangsa Pulau Pinang Sehubungan itu, penyenggaraan pencegahan ke atas infrastruktur
untuk meningkatkan kapasiti dan kecekapan. Kerja menaik pengangkutan sedia ada akan dilaksana bagi memastikan kesemua
taraf Lapangan Terbang Antarabangsa Langkawi yang dijangka aset dan kemudahan dapat beroperasi pada tahap yang optimum.
siap pada penghujung tahun 2018 akan dapat mengurangkan Sementara itu, sebelum projek infrastruktur baharu dilaksana,
kesesakan dan meningkatkan keselesaan penumpang. Sementara analisis secara menyeluruh dan kajian kebolehlaksanaan akan
itu, keselamatan penerbangan akan terus diperkukuh dengan dijalankan bagi menentukan keperluan serta tahap daya maju
menaik taraf sistem pengurusan trafik udara yang merangkumi projek tersebut. Analisis ini bertujuan untuk memastikan hanya
sistem komunikasi, navigasi dan pemantauan untuk meningkatkan projek yang benar-benar memberi manfaat ekonomi dan sosial
kecekapan perkhidmatan navigasi udara. Sehubungan itu, dengan dilaksana.
siapnya Pusat Kawalan Trafik Udara Kuala Lumpur pada tahun 2020,
bilangan pergerakan pesawat akan dapat ditingkatkan daripada 68 Strategi C2:
pergerakan setiap jam kepada 108 pergerakan bagi mengukuhkan
kedudukan Lapangan Terbang Antarabangsa Kuala Lumpur sebagai
Memperkukuh Logistik dan Fasilitasi
pintu masuk utama negara. Perdagangan
Industri logistik di Malaysia masih tidak bersepadu dan kurang
Meningkatkan akses dan kapasiti pelabuhan berdaya saing disebabkan oleh faktor seperti ketersambungan
Peningkatan kapasiti dan kecekapan operasi pelabuhan adalah yang tidak mencukupi, penerimagunaan teknologi dan inovasi yang
penting bagi menyokong aktiviti perdagangan. Sehubungan itu, rendah serta peraturan yang membebankan. Keadaan ini telah
pengendali pelabuhan adalah digalakkan untuk menambah baik mengekang perdagangan. Inisiatif untuk memperkukuh logistik
perkhidmatan dalam usaha mempertingkat daya saing. Antara dan fasilitasi perdagangan akan diteruskan untuk mempertingkat
lain, inisiatif akan dilaksana untuk menambah baik kedudukan hab kecekapan industri dan menggalakkan aktiviti perdagangan.
utama, iaitu Pelabuhan Klang dan Pelabuhan Tanjung Pelepas (PTP), Dalam tempoh akhir Rancangan, inisiatif untuk mendorong lagi
dalam kedudukan 20 teratas pelabuhan kontena di dunia. Peranan pertumbuhan logistik dan fasilitasi perdagangan akan memberi
pelabuhan sedia ada lain akan diselaras untuk melengkapi dan tumpuan untuk mempertingkat kecekapan di sepanjang rantaian
menyokong hab utama, sejajar dengan kajian Strategi Pelabuhan nilai dan pendigitalan perkhidmatan logistik.
Negara pada tahun 2016. Berdasarkan kapasiti pelabuhan sedia ada
yang tidak digunakan sepenuhnya, cadangan pembinaan pelabuhan Mempertingkat kecekapan dalam perkhidmatan logistik
baharu tidak akan dipertimbang. Selain itu, strategi akan turut Usaha akan ditumpu untuk mempertingkat kecekapan dan
dilaksana bagi menambah baik ketersambungan darat melalui keberkesanan perkhidmatan logistik di sepanjang rantaian nilai bagi
jaringan jalan raya dan rel serta meningkatkan kapasiti pelabuhan menambah baik daya saing dan mewujudkan impak pembangunan
melalui pembinaan tempat berlabuh dan dermaga tambahan. ekonomi secara meluas. Pasukan Petugas Logistik Kebangsaan
Sementara itu, pengendali pelabuhan akan digalak untuk (NLTF) yang diketuai oleh Kementerian Pengangkutan (MOT) akan
mempergiat pendigitalan dan pengautomasian operasi pelabuhan. terus meneraju dan menyelaras pelaksanaan dasar dan strategi
serta memacu perubahan dalam industri logistik. NLTF secara
aktif akan melibatkan pemain industri dan pihak berkepentingan samping itu, kerjasama yang lebih erat dalam kalangan kementerian
yang berkaitan untuk terus menjajar strategi dan inisiatif bagi berkaitan diperlukan bagi merangka rancangan untuk menaik
meningkatkan daya saing industri. taraf ketersambungan kepada pintu masuk bagi membolehkan
pertumbuhan ekonomi tersebar merentas wilayah.
Penyediaan perkhidmatan pergudangan yang cekap dan berkualiti
adalah penting untuk memastikan pergerakan barangan yang Mendigitalkan perkhidmatan logistik
lancar dalam rantaian bekalan logistik. Penyediaan perkhidmatan ICT akan dimanfaat untuk menyediakan pergerakan barangan
ini memerlukan usaha membangunkan standard dan spesifikasi, dan perkhidmatan yang lancar serta menggalakkan aktiviti
mengenal pasti lokasi yang sesuai, menambah baik proses e-dagang. Sektor swasta akan meneraju usaha dalam mewujudkan
kelulusan, mewujudkan pangkalan data nasional yang menyeluruh dan mempromosi platform jualan maya serta membangunkan
mengenai gudang serta pelaksanaan mekanisme pemantauan yang fulfilment centres dan logistik bandar. Aktiviti ini akan mengubah
berkesan. Langkah ini akan membuka peluang kepada Malaysia rantaian bekalan tradisional ke arah ekosistem rantaian bekalan
untuk menjadi pusat pengedaran bagi rantau ASEAN, terutama bagi pintar. Dalam hal ini, Kerajaan akan menyediakan persekitaran
barangan yang dibeli dalam talian dan perkhidmatan kurier. Dalam yang menggalakkan melalui peraturan yang dipermudah untuk
hal ini, MOT akan bekerjasama dengan Kementerian Perumahan mempercepat penerimagunaan ICT dalam industri logistik.
dan Kerajaan Tempatan untuk memastikan kejayaan pelaksanaan Sementara itu, usaha akan dipergiat untuk menggalakkan
inisiatif ini. kerjasama lebih erat antara pelbagai pihak berkepentingan bagi
memanfaatkan inisiatif DFTZ serta mewujudkan ekosistem yang
Kerjasama antara agensi pengeluar permit dan Jabatan Kastam kondusif untuk mengembangkan lagi aktiviti e-dagang.
Diraja Malaysia adalah penting untuk mempercepat masa
memproses pelepasan kargo dan mengurang kos menjalankan
Strategi C3:
perniagaan. Sehubungan itu, bagi meningkatkan kerjasama
tersebut, kawasan pemeriksaan berpusat bagi barangan di pintu Menambah Baik Infrastruktur Digital
masuk utama seperti yang dilaksana di Pelabuhan Klang akan Pembangunan infrastruktur digital dikekang oleh kos yang tinggi
dibina di pintu masuk lain. Selain itu, inisiatif uCustoms, iaitu dan pulangan pelaburan yang rendah terutama di kawasan luar
gerbang tunggal yang menyediakan penyelesaian lengkap bagi bandar, menyebabkan liputan jalur lebar yang terhad. Beberapa isu
proses pelepasan kargo akan dilaksana sepenuhnya pada awal lain termasuk pemberian hak laluan dan permit untuk infrastruktur
tahun 2019. Pelaksanaan uCustoms akan meningkatkan kecekapan komunikasi terus menyukarkan pembangunan infrastruktur
dan produktiviti serta melonjak daya saing pemain industri logistik digital. Sehubungan itu, kapasiti dan liputan infrastruktur
Malaysia. digital akan terus dipertingkat untuk menyokong pembangunan
ekonomi digital serta meningkatkan kecekapan dan produktiviti.
Pertumbuhan ekonomi melalui perdagangan dan eksport Dalam tempoh akhir Rancangan, langkah untuk menambah baik
memerlukan infrastruktur pelabuhan yang cekap dan mempunyai jalur lebar akan dilaksana bagi meningkatkan ketersambungan,
kapasiti yang lebih besar. Pelabuhan yang akan mencapai had kemampuan langganan dan kualiti. Usaha juga akan dilaksana untuk
kapasiti adalah digalakkan untuk mendapat pembiayaan alternatif melengkapkan peralihan kepada televisyen terestrial digital (DTT).
bagi menaik taraf infrastruktur pelabuhan. Infrastruktur pelabuhan
yang dinaik taraf ini akan membolehkan pengendalian kapal yang
lebih besar dan penyediaan kemudahan kendalian kargo yang
cekap melalui penerimagunaan teknologi yang lebih meluas. Di
VI
15-26
Meningkatkan ketersambungan jalur lebar yang baharu bagi meningkatkan pengalaman pengguna melalui
Usaha akan dipergiat bagi menambah baik liputan dan kapasiti jalur siaran televisyen. Perkhidmatan nilai ditambah baharu ini termasuk
lebar melalui National Fiberisation and Connectivity Plan untuk aplikasi e-Pembelajaran, e-Beli-belah, permainan interaktif dan
seiring dengan pembangunan ekonomi digital. Rancangan ini akan dalam talian serta TV sesawang.
melibatkan peluasan rangkaian gentian optik dan pembangunan
komersial infrastruktur komunikasi bagi mencapai sasaran 95% Strategi C4:
liputan jalur lebar di kawasan berpenduduk. Di samping itu, Menambah Baik Perkhidmatan Air
penguatkuasaan pindaan Undang-Undang Kecil Bangunan Seragam Perkhidmatan air yang cekap dan berkualiti adalah penting
akan diperkukuh bagi memastikan pemasangan infrastruktur untuk pertumbuhan ekonomi dan peningkatan kesejahteraan
komunikasi bagi semua pembangunan komersial dan kediaman rakyat. Sehubungan itu, liputan perkhidmatan air akan diperluas
baharu. Sementara itu, undang-undang yang berkaitan akan bagi memenuhi permintaan yang semakin meningkat. Dalam
diperkemas untuk memastikan infrastruktur komunikasi disediakan tempoh akhir Rancangan, inisiatif akan memberi tumpuan kepada
sebagai salah satu utiliti awam. Isu yang berterusan seperti hak peningkatan kecekapan dan produktiviti perkhidmatan bekalan air
laluan dan prosedur yang rumit berkaitan dengan pembangunan dan pembetungan, peluasan rangkaian dan peningkatan kapasiti loji
infrastruktur digital akan diselesaikan melalui kerjasama lebih rapat rawatan serta pengoptimuman penggunaan air.
dan bersepadu antara Kerajaan Persekutuan, negeri dan pihak
berkuasa tempatan. Meningkatkan kecekapan dan produktiviti perkhidmatan
bekalan air dan pembetungan
Meningkatkan kemampuan langganan dan kualiti jalur lebar Usaha akan diteruskan dengan memberi tumpuan kepada
Pelaksanaan standard mandatori mengenai harga capaian dan peningkatan liputan, kualiti dan kecekapan perkhidmatan
kualiti perkhidmatan akan dipantau secara berterusan bagi air kepada pengguna domestik dan bukan domestik. Inisiatif
menyediakan perlindungan pengguna yang lebih baik dan yang akan dilaksana untuk perkhidmatan bekalan air termasuk
menjamin kemampuan langganan jalur lebar talian tetap. Usaha pelaksanaan Mekanisme Penetapan Tarif dan penstrukturan semula
akan dipergiat untuk mengurangkan harga dan menggandakan industri perkhidmatan air. Selain itu, inisiatif bagi perkhidmatan
kelajuan jalur lebar talian tetap. Di samping itu, penglibatan aktif pembetungan termasuk merasionalisasi loji rawatan kumbahan
dengan pihak berkepentingan yang berkaitan akan dipergiat lagi (STP) yang kecil dan tidak cekap untuk beralih kepada STP serantau
untuk menambah baik Kod Pengguna Am yang menyediakan model atau berpusat. Inisiatif ini akan menyumbang kepada peningkatan
prosedur untuk penyedia perkhidmatan dalam usaha memenuhi hasil dan mengurangkan kos operasi penyedia perkhidmatan yang
keperluan pengguna. Usaha ini akan memastikan industri adalah akhirnya meningkatkan kecekapan dan produktiviti perkhidmatan
lebih berorientasikan pelanggan dan hak pengguna dilindungi. bekalan air dan pembetungan.
Di samping itu, peruntukan persaingan dalam Akta Komunikasi
dan Multimedia 1998 juga akan dikaji semula untuk memastikan Pelaksanaan Program Pengurangan Air Tidak Berhasil (NRW)
pasaran lebih berdaya saing dan seterusnya menawarkan harga secara menyeluruh bagi mengurangkan kehilangan air terawat
yang lebih baik kepada pengguna dan perniagaan. akan dipergiat. Kerajaan akan terus memberi tumpuan untuk
membangunkan zon pemeteran daerah yang komprehensif bagi
Migrasi kepada televisyen terestrial digital memantau kebocoran, memasang meter, paip dan tangki air baharu
dan menggantikan yang lama serta melaksana langkah untuk
Dalam aspek migrasi kepada DTT, liputan perkhidmatan ini
menambah baik kawalan tekanan air. Selain itu, Kerajaan akan
disasarkan mencapai 98% selepas penamatan penyiaran analog
memberi insentif kepada operator perkhidmatan bekalan air yang
dilengkapkan pada suku pertama tahun 2019. Selepas migrasi,
mencapai sasaran pengurangan NRW melalui pembayaran balik
DTT akan menawarkan perkhidmatan nilai ditambah dan interaktif
sebahagian daripada pelaburan modal.
Memperluas jaringan dan meningkatkan kapasiti loji Strategi C5:

rawatan
Kapasiti loji rawatan juga akan dipertingkat dengan menaik taraf loji
Memampankan Bekalan Tenaga
sedia ada atau membina loji rawatan air dan STP baharu terutama Penyediaan bekalan tenaga yang berdaya harap dan mampan
untuk memenuhi permintaan yang semakin meningkat di kawasan adalah penting untuk mengukuhkan jaminan tenaga dan
berkepadatan tinggi. Sehubungan itu, keutamaan akan diberi untuk meningkatkan kecekapan. Sehubungan itu, penyediaan dan
menaik taraf kemudahan loji rawatan air sedia ada dan membina kecekapan bekalan tenaga akan dipertingkat untuk memenuhi
kemudahan perkhidmatan air di negeri seperti Kedah dan Selangor permintaan yang semakin bertambah. Dalam tempoh akhir
yang mempunyai margin rizab yang rendah manakala STP serantau Rancangan, inisiatif akan tertumpu kepada mengukuhkan jaminan
dan berpusat akan dibina di bandar utama seperti Alor Setar, bekalan minyak dan gas, memastikan jaminan tenaga melalui
Kuantan dan Taiping. Sementara itu, isu kemampanan bekalan air pengurusan sumber yang lebih baik serta meningkatkan kecekapan
mentah untuk operasi loji akan ditangani menggunakan alternatif sektor tenaga.
yang efektif dari segi kos seperti takungan air di luar sungai untuk
mengambil dan menyimpan lebihan air dari sungai. Memperkukuh jaminan bekalan minyak dan gas
Usaha bersepadu untuk meningkatkan jaminan serta daya harap
Mengoptimum penggunaan air bekalan minyak dan gas akan diteruskan melalui pembinaan
Dalam tempoh akhir Rancangan, penggunaan sumber air secara saluran paip tambahan dan infrastruktur lain yang baharu.
optimum merentas pelbagai sektor akan terus diberi penekanan. Pembinaan ini termasuk fasiliti terapung gas asli cecair 2 milik
Sehubungan itu, pelan induk pengurusan permintaan air yang PETRONAS dengan kapasiti 1.5 juta tan metrik setahun di luar
menyeluruh akan dirangka untuk membantu peralihan secara pesisir pantai Sabah yang dijangka beroperasi pada Julai 2020
berstruktur daripada pengurusan berasaskan bekalan kepada yang dan rangkaian paip gas dari Ayer Tawar ke Lembah Kinta, Perak.
berasaskan permintaan bagi menggalakkan penggunaan air yang Sementara itu, permulaan operasi Refinery and Petrochemical
cekap dan berhemat. Selain itu, pelan induk pembetungan nasional Integrated Development (RAPID) akan meningkatkan jumlah
akan dirangka untuk menyediakan hala tuju dasar jangka panjang terkumpul kapasiti penapisan minyak domestik melebihi 900,000
yang bersepadu dan menyeluruh bagi memperkukuh industri tong sehari pada tahun 2019. Di samping itu, kapasiti simpanan
perkhidmatan pembetungan dan meminimumkan impak kepada minyak mentah dan produk petroleum di Pengerang Integrated
alam sekitar. Petroleum Complex akan ditambah daripada 1.3 juta meter padu
kepada 3.2 juta pada tahun 2020. Usaha ini akan membolehkan
Pengurusan air dan infrastruktur berkaitan yang cekap bagi sektor negara meningkatkan pengeluaran produk petroleum yang
pertanian juga penting memandangkan sektor ini merupakan mempunyai nilai ditambah yang lebih tinggi untuk memanfaatkan
pengguna sumber air terbesar dalam negara. Pengurusan yang pasaran tempatan dan eksport. Selain itu, penggunaan teknologi
cekap ini adalah penting bagi menjamin kemampanan sektor perolehan minyak tertingkat di lapangan minyak yang telah matang
pertanian. Program untuk memupuk sikap bertanggungjawab untuk mendapatkan minyak yang tidak dapat dikeluarkan akan
terhadap penggunaan air dalam kalangan petani akan diperluas meningkatkan lagi pengeluaran minyak mentah daripada lapangan
manakala infrastruktur pengairan dan saliran akan dinaik taraf dan tersebut.
disenggara. Di samping itu, pelaksanaan Amalan Pertanian Baik
seperti myGAP, myOrganic dan MSPO serta amalan pertanian tepat
akan menggalakkan lagi penggunaan air yang cekap dalam sektor
pertanian.
VI
15-28
Memastikan jaminan tenaga melalui pengurusan sumber untuk memastikan liputan yang lebih meluas di kawasan terpencil
yang lebih baik dan mencapai liputan bekalan elektrik sebanyak 99% di seluruh
Penjanaan elektrik yang sangat bergantung kepada arang batu negara.
dan gas yang diimport mendedahkan negara kepada risiko yang
tinggi berkaitan jaminan bekalan dan turun naik harga. Dalam hal Meningkatkan kecekapan sektor tenaga
ini, tahap campuran bahan api Malaysia adalah seimbang seperti Usaha untuk meningkatkan kecekapan dan daya harap bekalan
ditunjukkan oleh Indeks Herfindahl-Hirschman (HHI)1 yang berada elektrik di Semenanjung Malaysia sedang diambil menerusi
pada tahap 0.44 pada tahun 2016. Kerajaan berhasrat untuk pelaksanaan fasa kedua Kawal Selia Berasaskan Insentif (IBR)
terus mengekalkan campuran bahan api yang seimbang dengan dari tahun 2018 hingga tahun 2020. Mekanisme IBR menentukan
meningkatkan penggunaan tenaga boleh baharu. Oleh itu, HHI akan tarif elektrik dengan mengambil kira kos berkaitan bahan api,
dikekalkan di bawah 0.5 untuk memastikan kepelbagaian campuran penjanaan, penghantaran dan pembahagian untuk meningkatkan
bahan api. ketelusan dalam memacu kecekapan dan menambah baik tahap
perkhidmatan. Pelaksanaan IBR akan diperluas ke Sabah dalam
Usaha untuk meningkatkan peratusan elektrik yang dijana daripada tempoh akhir Rancangan. Sementara itu, usaha bagi memastikan
tenaga boleh baharu serta meneroka penggunaan sumber baharu jaminan bekalan elektrik akan diteruskan dengan membina loji
akan dipergiat. Usaha ini bertujuan untuk terus mengurangkan janakuasa baharu melalui bidaan kompetitif supaya lebih telus dan
kebergantungan kepada bahan api fosil bagi penjanaan elektrik, wujud persaingan yang sihat dalam kalangan pemain industri. Di
khususnya penggunaan arang batu yang mempunyai impak samping itu, pelanjutan tempoh loji jana kuasa sedia ada akan dikaji
terhadap alam sekitar. Sementara itu, penggunaan sumber boleh semula. Langkah ini akan menghasilkan tarif yang lebih kompetitif
baharu seperti solar, hidro mikro dan biogas akan dipertingkat dan memberi manfaat kepada pengguna.
1
HHI mengukur tahap kebergantungan kepada jenis bahan api yang digunakan dalam campuran bahan api bagi penjanaan elektrik. Nilai HHI mencerminkan tahap kepelbagaian
dalam sistem grid dengan nilai melebihi 0.5 menunjukkan kebergantungan yang tinggi terhadap sesuatu bahan api.
Kesimpulan
Dalam tempoh akhir Rancangan, pertumbuhan sektoral yang kukuh
dan reformasi struktur serta penghasilan inovasi dan penerimagunaan
teknologi yang pantas, khususnya dalam kalangan PKS dijangka terus
menyokong pertumbuhan ekonomi. Di samping itu, tenaga kerja
yang berintensif pengetahuan dan berkemahiran adalah perlu bagi
menyokong sektor ekonomi beralih kepada rantaian nilai yang lebih
tinggi. Usaha memanfaatkan 4IR juga penting untuk memastikan
Malaysia mendapat faedah daripada perkembangan teknologi
yang pesat bagi meningkatkan daya saing dan kecekapan pasaran.
Sementara itu, penyediaan infrastruktur yang berkualiti dari segi
penambahbaikan ketersambungan, kecekapan dan daya harap
akan terus menyokong aktiviti ekonomi. Usaha bersepadu ini akan
meningkatkan produktiviti dan memastikan Malaysia kekal di landasan
untuk menjadi negara maju dan inklusif.
VI
15-30
Lampiran A-1
Lampiran
Jadual dan Carta
Keluaran dalam Negeri Kasar mengikut Produktiviti Buruh mengikut
Kategori Perbelanjaan, 2010-2020 Jenis Aktiviti Ekonomi, 2010-2020
(pada harga malar 2010) (pada harga malar 2010)
Keluaran dalam Negeri Kasar mengikut Guna Tenaga mengikut Kemahiran dan Negeri,
Kategori Perbelanjaan, 2010-2020 2011-2017
(pada harga semasa)
Pendapatan Kasar Bulanan Penengah Isi Rumah
Keluaran dalam Negeri Kasar mengikut mengikut Negeri, 2009-2016 (RM)
Jenis Aktiviti Ekonomi, 2010-2020
(pada harga malar 2010) Penduduk mengikut Umur, Etnik dan Strata,
2010-2020
Keluaran dalam Negeri Kasar mengikut
Komponen Pendapatan, 2010-2020 Guna Tenaga mengikut Sektor,
(pada harga semasa) 2010-2020
Keluaran dalam Negeri Kasar mengikut Guna Tenaga mengikut Kumpulan Pekerjaan Utama,
Negeri dan Jenis Aktiviti Ekonomi, 2010-2020 2010-2020
(pada harga malar 2010) Guna Tenaga mengikut Kategori Kemahiran,
Barangan Dagangan, 2010-2020
2010-2020 Insiden Kemiskinan Mutlak mengikut
Imbangan Pembayaran, Strata dan Etnik, 2014 dan 2016
2010-2020 Insiden Kemiskinan Mutlak mengikut
Indeks Kesejahteraan Rakyat Malaysia, Negeri, 2014 dan 2016
2010-2020
Glosari
Indeks
Carta Organisasi
Kementerian Hal Ehwal Ekonomi
A-2
Jadual 1
Keluaran dalam Negeri Kasar mengikut Kategori Perbelanjaan, 2010-2020
(pada harga malar 2010)
RM juta Kadar Pertumbuhan Tahunan Purata, %
RMKe-10 RMKe-11
Sasaran
Perkara Sebenar
Dipinda Sasaran
Sebenar Prestasi Sasaran Dipinda
Asal
2010 2015 2016 2017 2020 2011-2015 2016-2020 2016-2017 2018-2020 2016-2020
Perbelanjaan Swasta 496,536 735,772 776,688 835,256 1,014,014 8.2 7.2 6.5 6.7 6.6
Penggunaan 395,245 556,632 589,774 630,988 772,983 7.1 6.4 6.5 7.0 6.8
Pelaburan 101,291 179,140 186,914 204,268 241,031 12.1 9.4 6.8 5.7 6.1
Perbelanjaan Awam 186,347 238,226 239,031 246,972 246,183 5.0 3.3 1.8 -0.1 0.7
Penggunaan 103,346 143,577 144,877 152,769 154,180 6.8 3.7 3.2 0.3 1.4
Pelaburan 83,001 94,649 94,154 94,203 92,003 2.7 2.7 -0.2 -0.8 -0.6
Eksport Bersih 130,738 91,212 92,757 90,958 95,684 -6.9 0.4 -0.1 1.7 1.0
Eksport Barangan dan
714,075 771,739 781,939 855,196 913,285 1.6 2.1 5.3 2.2 3.4
Perkhidmatan
Import Barangan dan
583,337 680,527 689,182 764,238 817,601 3.1 2.3 6.0 2.3 3.7
Perkhidmatan
Keluaran Dalam Negeri
821,434 1,063,998 1,108,935 1,174,329 1,357,520 5.3 5.0-6.0 5.1 4.5-5.5 4.5-5.5
Kasar
Nota: Hasil tambah mungkin berbeza kerana pembundaran.
Lampiran A-3
Jadual 2
Keluaran dalam Negeri Kasar mengikut Kategori Perbelanjaan, 2010-2020
(pada harga semasa)
RMKe-10 RMKe-11
Sasaran
Perkara Sebenar
Dipinda Sasaran
Asal
2010 2015 2016 2017 2020 2011-2015 2016-2020 2016-2017 2018-2020 2016-2020
Perbelanjaan Swasta 496,536 825,020 886,261 983,681 1,269,774 10.7 10.2 9.2 8.9 9.0
Penggunaan 395,245 626,372 674,964 748,857 975,664 9.6 9.5 9.3 9.2 9.3
Pelaburan 101,291 198,648 211,297 234,824 294,110 14.4 12.3 8.7 7.8 8.2
Perbelanjaan Awam 186,347 256,398 260,440 272,066 280,605 6.6 5.6 3.0 1.0 1.8
Penggunaan 103,346 152,338 154,905 164,671 171,539 8.1 5.9 4.0 1.4 2.4
Pelaburan 83,001 104,060 105,535 107,395 109,066 4.6 5.2 1.6 0.5 0.9
Eksport Bersih 130,738 88,592 83,128 93,951 101,770 -7.5 3.0 3.0 2.7 2.8
Eksport Barangan dan

714,075 817,370 834,491 966,174 1,082,330 2.7 4.3 8.7 3.9 5.8
Perkhidmatan
Import Barangan dan
583,337 728,778 751,363 872,223 980,561 4.6 4.4 9.4 4.0 6.1
Perkhidmatan
Keluaran Dalam Negeri
821,434 1,158,513 1,231,020 1,353,380 1,655,387 7.1 8.8 8.1 6.9 7.4
Kasar
Pendapatan Negara Kasar 795,303 1,126,401 1,196,428 1,317,027 1,611,964 7.2 9.2 8.1 7.0 7.4
Pendapatan Negara
Kasar per kapita
RM 27,819 36,119 37,822 41,093 47,716 ... ... ... ... ...
AS$ 8,636 9,248 9,117 9,556 11,695 ... ... ... ... ...
Inflasi, % setahun 1.7 2.1 2.1 3.7 ... 2.4 2.8 2.9 2.0-3.0 2.0-3.0
Perubahan mata peratusan, %

Pengangguran,
3.3 3.1 3.4 3.4 <3.5 -0.2 -0.3 0.3 -0.1 0.2
% setahun, akhir tempoh
A-4
Jadual 3
Keluaran dalam Negeri Kasar mengikut Jenis Aktiviti Ekonomi, 2010-2020
RMKe-10 RMKe-11
Sasaran
Sektor Sebenar
Dipinda Sasaran
Asal
2010 2015 2016 2017 2020 2011-2015 2016-2020 2016-2017 2018-2020 2016-2020
Pertanian 82,882 94,396 89,509 95,968 101,902 2.6 3.5 0.8 2.0 1.5
Perlombongan dan Pengkuarian 89,793 95,508 97,468 98,436 98,877 1.2 1.3 1.5 0.1 0.7
Pembuatan 192,493 243,703 254,472 269,804 308,128 4.8 5.1 5.2 4.5 4.8
Pembinaan 28,213 46,719 50,197 53,574 60,750 10.6 10.3 7.1 4.3 5.4
Perkhidmatan 420,382 569,865 602,261 639,568 769,066 6.3 6.9 5.9 6.3 6.2
Elektrik, Gas dan Air 22,173 27,161 28,618 29,437 32,573 4.1 3.9 4.1 3.4 3.7
Perdagangan Borong dan

Runcit, Penginapan dan 134,634 185,260 197,167 211,258 259,783 6.6 5.9 6.8 7.1 7.0
Restoran
Pengangkutan, Penyimpanan
68,511 98,062 105,120 113,107 143,563 7.4 8.8 7.4 8.3 7.9
dan Komunikasi
Kewangan, Insurans, Hartanah

93,939 119,399 124,470 131,565 155,440 4.9 6.8 5.0 5.7 5.4
dan Perkhidmatan Perniagaan
Perkhidmatan Kerajaan 64,359 93,208 97,818 102,623 116,214 7.7 6.3 4.9 4.2 4.5
Perkhidmatan-perkhidmatan
36,766 46,776 49,068 51,578 61,492 4.9 9.4 5.0 6.0 5.6
Lain
Campur: Duti Import 7,672 13,808 15,030 16,980 18,797 12.5 1.4 10.9 3.4 6.4
Keluaran Dalam
821,434 1,063,998 1,108,935 1,174,329 1,357,520 5.3 5.0-6.0 5.1 4.5-5.5 4.5-5.5
Negeri Kasar
Lampiran A-5
Jadual 4
Keluaran dalam Negeri Kasar mengikut Komponen Pendapatan, 2010-2020
(pada harga semasa)
RMKe-10 RMKe-11
Sasaran
Perkara Sebenar
Dipinda Sasaran
Asal
2010 2015 2016 2017 2020 2011-2015 2016-2020 2016-2017 2018-2020 2016-2020
Pampasan Pekerja 260,682 403,161 434,005 475,726 628,219 9.1 12.0 8.6 9.7 9.3
Lebihan Kendalian Kasar 530,574 699,699 732,617 812,952 964,569 5.7 6.8 7.8 5.9 6.6
Pendapatan Pemilik 384,806 439,894 449,184 510,295 591,489 2.7 3.4 7.7 5.0 6.1
Modal
Pendapatan Campuran 145,767 259,805 283,432 302,656 373,080 12.3 12.2 7.9 7.2 7.5
Cukai tolak Subsidi 30,179 55,653 64,399 64,703 62,598 13.0 7.6 7.8 -1.1 2.4
Keluaran Dalam 821,434 1,158,513 1,231,020 1,353,380 1,655,387 7.1 8.8 8.1 6.9 7.4
Negeri Kasar
Bahagian kepada
KDNK, %
Pampasan Pekerja 31.7 34.8 35.3 35.2 38.0
Lebihan Kendalian Kasar 64.6 60.4 59.5 60.0 58.2

Pendapatan Pemilik 46.8 38.0 36.5 37.7 35.7
Modal
Pendapatan Campuran 17.7 22.4 23.0 22.3 22.5
Cukai tolak Subsidi 3.7 4.8 5.2 4.8 3.8
A-6
Jadual 5
Keluaran dalam Negeri Kasar mengikut Negeri dan Jenis Aktiviti Ekonomi, 2010-2020
RMKe-10 RMKe-11
Sasaran
Negeri/Sektor Sebenar Sasaran
Dipinda Sebenar Prestasi Sasaran Dipinda
Asal
2010 2015 2016 2017 2020 2011-2015 2016-2020 2016-2017 2018-2020 2016-2020
JOHOR
Pertanian 12,501 14,744 14,034 15,274 17,274 3.4 2.7 1.8 4.2 3.2
Perlombongan dan Pengkuarian 228 405 483 556 707 12.2 -1.6 17.2 8.3 11.8
Pembinaan 2,707 5,761 7,141 6,673 6,610 16.3 9.7 7.6 -0.3 2.8
Pembuatan 23,532 30,335 31,991 34,182 39,953 5.2 5.7 6.2 5.3 5.7
Perkhidmatan 34,440 46,588 49,401 52,686 63,105 6.2 6.6 6.3 6.2 6.3
KDNK 74,102 98,959 104,622 111,084 129,455 6.0 5.9 5.9 5.2 5.5
KDNK per kapita
22,035 29,579 32,005 34,362 39,166
(RM pada harga semasa)
KEDAH
Pertanian 4,428 5,456 4,983 5,338 6,089 4.3 4.1 -1.1 4.5 2.2
Pembinaan 593 662 767 713 700 2.2 3.8 3.8 -0.6 1.1
Pembuatan 7,959 10,262 10,722 11,178 12,032 5.2 4.1 4.4 2.5 3.2
Perkhidmatan 14,190 19,255 20,284 21,374 24,935 6.3 7.1 5.4 5.3 5.3
KDNK 27,356 36,014 37,184 39,032 44,224 5.7 5.8 4.1 4.3 4.2
KDNK per kapita
14,034 18,262 19,161 20,327 23,086
KELANTAN
Pertanian 4,498 4,929 5,065 5,305 5,397 1.8 3.6 3.7 0.6 1.8
Pembinaan 316 359 466 423 412 2.6 3.7 8.5 -0.9 2.8
Pembuatan 987 1,087 1,111 1,212 1,508 1.9 3.5 5.6 7.6 6.8
Perkhidmatan 9,643 13,091 13,742 14,429 17,137 6.3 5.4 5.0 5.9 5.5
KDNK 15,591 19,717 20,656 21,684 24,835 4.8 4.8 4.9 4.6 4.7
KDNK per kapita
9,806 12,088 12,813 13,593 15,177

Lampiran A-7
Jadual 5
(pada harga malar 2010)—samb.
RMKe-10 RMKe-11
Sasaran
Asal
2010 2015 2016 2017 2020 2011-2015 2016-2020 2016-2017 2018-2020 2016-2020
MELAKA
Pertanian 2,562 3,409 3,529 3,770 3,947 5.9 3.7 5.2 1.5 3.0
Pembinaan 651 770 813 1,401 1,789 3.4 3.9 34.9 8.5 18.4
Pembuatan 10,213 12,966 13,492 14,399 17,149 4.9 3.7 5.4 6.0 5.8
Perkhidmatan 10,728 14,476 15,213 16,059 19,302 6.2 7.4 5.3 6.3 5.9
KDNK 24,187 31,727 33,163 35,865 42,534 5.6 5.5 6.3 5.8 6.0
KDNK per kapita
29,366 39,864 41,379 46,015 55,433
NEGERI SEMBILAN
Pertanian 3,380 3,980 3,702 3,999 3,979 3.3 3.9 0.2 -0.2 0.0
Pembinaan 860 1,136 1,247 1,457 1,807 5.7 3.8 13.3 7.4 9.7
Pembuatan 13,187 15,211 15,669 16,162 17,788 2.9 4.8 3.1 3.2 3.2
Perkhidmatan 12,521 16,307 17,196 18,031 20,972 5.4 6.0 5.2 5.2 5.2
KDNK 30,229 37,506 38,821 40,717 45,717 4.4 5.1 4.2 3.9 4.0
KDNK per kapita
29,363 36,694 38,545 41,615 47,136
PAHANG
Pertanian 10,068 11,689 10,968 12,287 12,213 3.0 4.2 2.5 -0.2 0.9
Perlombongan dan Pengkuarian 387 1,100 733 592 542 23.2 -1.2 -26.6 -2.9 -13.2
Pembinaan 943 1,355 1,757 2,079 2,612 7.5 3.8 23.9 7.9 14.0
Pembuatan 8,147 9,937 10,326 11,001 13,194 4.1 5.9 5.2 6.2 5.8
Perkhidmatan 16,315 21,770 22,946 24,357 29,091 5.9 6.6 5.8 6.1 6.0
KDNK 35,871 45,910 46,805 50,448 57,933 5.1 5.7 4.8 4.7 4.8
KDNK per kapita
23,883 30,358 32,251 35,352 39,191

A-8
Jadual 5
RMKe-10 RMKe-11
Sasaran
Asal
2010 2015 2016 2017 2020 2011-2015 2016-2020 2016-2017 2018-2020 2016-2020
PULAU PINANG
Pertanian 1,280 1,551 1,507 1,540 1,470 3.9 2.2 -0.3 -1.5 -1.1
Pembinaan 1,486 2,060 2,273 2,045 1,985 6.8 3.9 -0.4 -1.0 -0.7
Pembuatan 24,299 31,181 32,870 34,759 36,286 5.1 6.5 5.6 1.4 3.1
Perkhidmatan 25,569 34,344 36,297 38,312 45,400 6.1 6.1 5.6 5.8 5.7
KDNK 52,946 69,835 73,739 77,641 86,571 5.7 6.1 5.4 3.7 4.4
KDNK per kapita
33,597 44,844 47,345 49,873 57,179
PERAK
Pertanian 8,599 10,095 9,734 10,672 11,386 3.3 1.9 2.8 2.2 2.4
Perlombongan dan Pengkuarian 234 250 291 308 358 1.3 0.6 11.2 5.1 7.5
Pembinaan 1,236 2,204 2,386 1,808 1,762 12.3 3.8 -9.4 -0.9 -4.4
Pembuatan 7,568 10,607 11,151 12,048 13,822 7.0 5.1 6.6 4.7 5.4
Perkhidmatan 25,661 34,877 36,822 38,866 46,371 6.3 7.1 5.6 6.1 5.9
KDNK 43,313 58,097 60,468 63,814 73,852 6.0 5.9 4.8 5.0 4.9
KDNK per kapita
18,207 25,487 27,285 29,226 33,912
PERLIS
Pertanian 1,122 1,072 1,103 1,141 1,242 -0.9 5.2 3.2 2.9 3.0
Perlombongan dan Pengkuarian 31 41 37 40 49 5.7 -1.8 -1.7 7.5 3.7
Pembinaan 161 157 172 99 101 -0.5 4.4 -20.6 0.6 -8.5
Pembuatan 321 425 415 425 465 5.7 3.0 0.0 3.0 1.8
Perkhidmatan 2,396 3,135 3,287 3,417 3,789 5.5 3.8 4.4 3.5 3.9
KDNK 4,105 4,920 5,112 5,230 5,785 3.7 4.0 3.1 3.4 3.3
KDNK per kapita
17,410 21,415 22,482 23,372 26,704
Lampiran A-9
Jadual 5
RMKe-10 RMKe-11
Sasaran
Asal
2010 2015 2016 2017 2020 2011-2015 2016-2020 2016-2017 2018-2020 2016-2020
SELANGOR
Pertanian 3,910 3,768 3,525 3,988 4,601 -0.7 3.6 2.9 4.9 4.1
Pembinaan 8,943 14,855 14,550 15,722 18,467 10.7 12.9 2.9 5.5 4.4
Pembuatan 54,869 70,417 73,410 79,239 93,933 5.1 5.4 6.1 5.8 5.9
Perkhidmatan 104,993 142,943 151,562 161,793 197,509 6.4 7.1 6.4 6.9 6.7
KDNK 177,718 240,182 251,812 269,684 323,993 6.2 6.9 6.0 6.3 6.2
KDNK per kapita
32,300 42,651 44,652 48,091 58,315
TERENGGANU
Pertanian 2,633 2,533 2,378 2,645 2,969 -0.8 4.3 2.2 3.9 3.2
Pembinaan 813 764 779 1,081 1,414 -1.2 3.8 19.0 9.4 13.1
Pembuatan 8,256 10,200 10,944 11,363 12,696 4.3 1.3 5.5 3.8 4.5
Perkhidmatan 11,019 14,128 14,368 15,002 17,317 5.1 5.8 3.0 4.9 4.2
KDNK 22,769 27,729 28,579 30,261 34,740 4.0 4.2 4.5 4.7 4.6
KDNK per kapita
21,573 26,540 27,272 29,347 32,990
SABAH
Pertanian 15,889 15,906 14,122 14,933 16,192 0.0 3.9 -3.1 2.7 0.4
Perlombongan dan Pengkuarian 14,092 18,087 21,786 25,025 26,808 5.1 1.1 17.6 2.3 8.2
Pembinaan 1,870 2,004 1,940 1,908 2,277 1.4 10.5 -2.4 6.1 2.6
Pembuatan 4,823 5,740 5,526 5,822 6,720 3.5 4.4 0.7 4.9 3.2
Perkhidmatan 21,259 28,542 30,180 31,860 38,184 6.1 6.2 5.7 6.2 6.0
KDNK 58,127 70,536 73,825 79,864 90,560 3.9 4.6 6.4 4.3 5.1
KDNK per kapita
17,831 19,778 21,086 23,979 27,300
A-10
Jadual 5
RMKe-10 RMKe-11
Sasaran
Asal
2010 2015 2016 2017 2020 2011-2015 2016-2020 2016-2017 2018-2020 2016-2020
SARAWAK
Pertanian 11,864 15,183 14,778 14,992 15,052 5.1 3.6 -0.6 0.1 -0.2
Perlombongan dan Pengkuarian 22,586 23,778 23,150 23,935 23,767 1.0 1.6 0.3 -0.2 0.0
Pembinaan 2,282 3,155 2,993 3,593 4,339 6.7 10.5 6.7 6.5 6.6
Pembuatan 24,121 28,816 30,097 31,164 35,288 3.6 4.1 4.0 4.2 4.1
Perkhidmatan 25,976 35,113 37,480 39,823 47,536 6.2 6.8 6.5 6.1 6.2
KDNK 87,131 106,415 108,905 113,982 126,623 4.1 4.7 3.5 3.6 3.5
KDNK per kapita
35,034 44,141 44,379 49,327 56,026
WP KUALA LUMPUR1
Pertanian 1 1 1 1 1 5.0 1.3 -11.3 -7.5 -9.0
Pembinaan 5,280 11,359 12,815 14,464 16,350 16.6 11.3 12.8 4.2 7.6
Pembuatan 3,456 5,535 5,690 5,760 6,091 9.9 5.4 2.0 1.9 1.9
Perkhidmatan 103,276 141,430 149,300 159,154 193,267 6.5 7.3 6.1 6.7 6.4
KDNK 113,095 160,695 170,212 182,815 219,192 7.3 7.5 6.7 6.2 6.4
KDNK per kapita
64,693 94,964 101,576 111,321 131,808
WP LABUAN
Pertanian 148 82 79 82 89 -11.0 1.0 -0.1 2.9 1.7
Perlombongan dan Pengkuarian ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Pembinaan 73 118 96 108 126 10.1 4.0 -4.1 5.1 1.3
Pembuatan 756 983 1,058 1,091 1,203 5.4 4.8 5.3 3.3 4.1
Perkhidmatan 2,394 3,867 4,182 4,403 5,149 10.1 6.8 6.7 5.4 5.9
KDNK 3,389 5,119 5,487 5,820 6,778 8.6 6.1 6.6 5.2 5.8
KDNK per kapita
38,445 58,559 61,843 65,949 80,914
1
Termasuk WP Putrajaya.
Lampiran A-11
Jadual 6
Barangan Dagangan, 2010-2020
RMKe-10 RMKe-11
Sasaran
Perkara Sebenar
Dipinda Sasaran
Asal
2010 2015 2016 2017 2020 2011-2015 2016-2020 2016-2017 2018-2020 2016-2020
Eksport Kasar 638,822 777,355 786,964 934,927 1,118,366 4.0 4.6 9.7 6.2 7.5
Pertanian 71,351 67,247 70,424 78,072 80,289 -1.2 2.3 7.7 0.9 3.6
Perlombongan 73,830 80,194 65,056 81,836 98,025 1.7 3.2 1.0 6.2 4.1
Pembuatan 489,611 625,429 645,768 765,858 928,344 5.0 5.0 10.7 6.6 8.2
Lain-lain 4,030 4,485 5,717 9,161 11,708 2.2 2.1 42.9 8.5 21.2
Import Kasar 528,828 685,778 698,819 836,422 1,000,023 5.3 4.8 10.4 6.1 7.8
Import Tertangguh 493,170 582,594 584,851 693,622 760,663 3.4 4.4 9.1 3.1 5.5
Barangan Modal 73,769 95,551 100,245 115,567 131,453 5.3 6.4 10.0 4.4 6.6
Barangan Pengantara 365,681 399,526 399,033 478,932 515,100 1.8 3.3 9.5 2.5 5.2
Barangan Penggunaan 34,477 62,430 66,977 71,036 82,966 12.6 8.5 6.7 5.3 5.9
Lain-lain1 19,242 25,087 18,596 28,087 31,143 5.4 4.2 5.8 3.5 4.4
Import untuk Eksport
35,658 103,184 113,968 142,800 239,360 23.7 7.3 17.6 18.8 18.3
Semula
Jumlah Dagangan 1,167,651 1,463,134 1,485,783 1,771,349 2,118,389 4.6 4.7 10.0 6.1 7.7
Bahagian kepada
142.1 126.3 120.7 130.9 128.0
KDNK, %
Imbangan Perdagangan 109,994 91,577 88,145 98,505 118,343
Nota: 1 Barangan dua guna, barangan tidak dinyatakan di bawah mana-mana kategori dan transaksi di bawah RM5,000.
A-12
Jadual 7
Imbangan Pembayaran, 2010-2020
RM juta
Perkara Sebenar Sasaran Dipinda
2010 2015 2016 2017 2020

Barang dan Perkhidmatan, bersih 130,738 88,592 83,128 93,951 101,789
Barangan, bersih 124,182 109,224 102,046 116,766 121,495
Eksport 602,609 681,275 686,896 807,012 897,921
Import 478,427 572,051 584,850 690,246 776,427
Perkhidmatan, bersih 6,556 -20,632 -18,917 -22,815 -19,705
Pengangkutan -17,168 -24,565 -23,459 -29,561 -31,434
Perjalanan 31,617 26,941 31,515 32,882 37,153
Perkhidmatan lain -7,392 -22,405 -26,309 -24,738 -24,278
Urus Niaga Kerajaan t.d.t.l1 -502 -603 -665 -1,399 -1,147
Pendapatan Primer, bersih -26,132 -32,112 -34,592 -36,354 -43,423
Pampasan Pekerja -2,082 -5,595 -5,606 -4,773 -6,043
Pendapatan Pelaburan -24,050 -26,517 -28,986 -31,581 -37,381
Pendapatan Sekunder, bersih -21,792 -21,325 -18,629 -17,322 -18,442
Imbangan Akaun Semasa 82,814 35,155 29,907 40,275 39,924
% kepada PNK 10.4 3.1 2.5 3.1 2.5
Akaun Modal, bersih -111 -1,136 102 -27
Pindahan Modal -16 -8 -5 -23
Aset Bukan Kewangan Bukan Pengeluaran -95 -1,127 107 -4
Akaun Kewangan, bersih -19,945 -55,350 -249 3,800
Pelaburan Langsung -13,976 -1,810 13,792 16,134
Di Luar Negeri -43,160 -41,187 -33,052 -26,826
Di Malaysia 29,183 39,377 47,182 39,183
Pelaburan Portfolio 48,467 -26,122 -14,203 -12,316
Pelaburan Lain -53,738 -26,755 964 92
Sektor Awam 119 -1,878 -3,033 -614
Sektor Swasta -53,856 -24,877 3,997 706
Imbangan Akaun Modal dan Kewangan -20,056 -56,486 -148 3,773
Kesilapan dan Ketinggalan -32,746 -32,222 -23,899 -27,639
Imbangan Keseluruhan -30,014 -53,553 5,860 16,409
Rizab Antarabangsa BNM, bersih 328,649 409,096 423,874 414,591
Bilangan Bulan Import Tertangguh 8.6 8.5 8.8 7.2
Nota: Angka adalah berdasarkan pengiraan mengikut Manual Imbangan Pembayaran 6 (BPM6).
1
t.d.t.l - yang tidak dicatat di tempat lain.
Sumber: Bank Negara Malaysia, Jabatan Perangkaan Malaysia dan Unit Perancang Ekonomi
Lampiran A-13
Jadual 8
Indeks Kesejahteraan Rakyat Malaysia, 2010-2020
Indeks Kadar Pertumbuhan Tahunan Purata, %
RMKe-10 RMKe-11
Sasaran
Komponen Sebenar
Dipinda Sasaran
Asal
2010 2015 2016 2017 2020 2011-2015 2016-2020 2016-2017 2018-2020 2016-2020
Kesejahteraan Ekonomi 117.7 129.7 130.3 131.9 139.6 2.0 1.8 0.9 1.9 1.5
Pengangkutan 118.8 134.2 135.3 138.4 148.6 2.5 2.2 1.6 2.4 2.1
Komunikasi 112.7 130.3 130.3 132.1 141.3 2.9 2.7 0.7 2.3 1.6
Pendidikan 121.3 129.6 127.9 127.8 141.2 1.3 1.8 -0.7 3.4 1.7
Pendapatan dan
116.2 133.0 134.2 135.3 139.5 2.7 1.2 0.9 1.0 1.0
Pengagihan
Persekitaran Kerja 119.5 121.3 123.8 126.2 127.5 0.3 1.2 2.0 0.4 1.0
Kesejahteraan Sosial 114.2 117.4 118.6 119.7 125.4 0.6 1.7 1.0 1.6 1.3
Perumahan 127.7 136.7 137.4 142.1 144.6 1.4 2.0 1.9 0.6 1.1
Liburan 121.3 131.4 132.4 134.7 143.8 1.6 3.0 1.3 2.2 1.8
Keselamatan Awam 113.2 132.1 131.3 128.5 139.5 3.1 1.0 -1.4 2.8 1.1
Tadbir Urus 118.8 122.7 124.2 127.0 132.9 0.6 2.2 1.7 1.5 1.6
Penyertaan Sosial 111.3 118.5 125.3 121.7 129.1 1.3 2.4 1.4 2.0 1.7
Kebudayaan 119.8 110.6 109.3 110.4 116.8 -1.6 2.2 -0.1 1.9 1.1
Kesihatan 105.6 108.0 107.8 110.0 115.9 0.5 1.5 0.9 1.8 1.4
Alam Sekitar 106.6 99.3 102.1 105.7 109.1 -1.4 0.8 3.2 1.1 1.9
Keluarga 103.4 97.5 97.4 97.1 97.1 -1.2 -0.3 -0.2 0.0 -0.1
115.5 121.8 122.8 124.1 130.5 1.1 1.7 0.9 1.7 1.4
Rakyat Malaysia

A-14
Jadual 9
Produktiviti Buruh mengikut Jenis Aktiviti Ekonomi, 2010-2020
RM Nilai Ditambah setiap Pekerja Kadar Pertumbuhan Tahunan Purata, %
RMKe-10 RMKe-11
Sasaran
Sektor Sebenar
Dipinda Sasaran
Asal
2010 2015 2016 2017 2020 2011-2015 2016-2020 2016-2017 2018-2020 2016-2020
Pertanian 52,887 53,908 51,289 51,988 54,330 0.4 3.6 -1.8 1.5 0.2
Perlombongan dan
2,752,305 984,885 1,133,372 1,210,832 1,212,690 -18.6 1.1 10.9 0.1 4.2
Pengkuarian
Pembuatan 87,627 102,633 106,307 110,858 123,970 3.2 2.6 3.9 3.8 3.9
Pembinaan 27,466 35,723 39,298 40,242 44,020 5.4 9.6 6.1 3.0 4.3
Perkhidmatan 59,412 66,750 69,534 73,030 80,740 2.4 4.1 4.6 3.4 3.9
Keseluruhan 69,031 75,634 78,294 81,268 88,450 1.8 3.7 3.7 2.9 3.2

Lampiran A-15
Jadual 10
Guna Tenaga mengikut Kemahiran dan Negeri, 2011-2017
2011 2015 2017
Negeri/Kemahiran
‘000 ‘000 ‘000
% % %
Orang Orang Orang
JOHOR
Mahir 338.9 23.2 345.2 21.8 407.7 25.2
Separuh Mahir 992.2 67.9 1043.8 66.0 1038.2 64.3
Berkemahiran Rendah 130.9 9.0 193.6 12.2 168.9 10.5
Jumlah 1,461.9 100.0 1,582.6 100.0 1,614.7 100.0
KEDAH
Mahir 152.0 20.4 160.8 18.2 185.7 20.5
Separuh Mahir 506.2 68.1 616.0 69.9 622.4 68.8
Jumlah 743.4 100.0 881.6 100.0 904.4 100.0
KELANTAN
Mahir 98.9 18.2 109.4 16.8 114.4 17.1
Separuh Mahir 391.6 71.9 453.9 69.6 473.7 70.7
Jumlah 544.6 100.0 652.1 100.0 670.0 100.0
MELAKA
Mahir 88.8 26.1 109.4 27.5 131.8 32.5
Separuh Mahir 215.2 63.1 256.1 64.3 236.5 58.3
Jumlah 340.8 100.0 398.3 100.0 405.4 100.0
NEGERI SEMBILAN
Mahir 103.4 24.8 113.9 24.3 146.7 30.8
Separuh Mahir 262.0 63.0 290.1 61.9 267.2 56.0
Jumlah 416.1 100.0 468.7 100.0 476.8 100.0

A-16
Jadual 10
Guna Tenaga mengikut Kemahiran dan Negeri, 2011-2017—samb.
2011 2015 2017
Negeri/Kemahiran
‘000 ‘000 ‘000
% % %
Orang Orang Orang
PAHANG
Mahir 97.5 16.0 121.3 17.4 133.6 19.4
Separuh Mahir 407.1 66.9 446.3 64.0 434.7 63.0
Jumlah 608.4 100.0 697.5 100.0 689.8 100.0
PULAU PINANG
Mahir 229.3 29.7 243.2 29.2 274.4 33.4
Separuh Mahir 473.0 61.2 513.6 61.6 488.4 59.4
Jumlah 772.8 100.0 834.2 100.0 822.2 100.0
PERAK
Mahir 204.3 22.2 208.8 21.3 233.4 23.1
Separuh Mahir 602.0 65.5 664.9 67.7 656.2 65.0
Jumlah 919.7 100.0 981.8 100.0 1,009.3 100.0
PERLIS
Mahir 19.8 23.8 18.9 19.2 23.6 24.1
Separuh Mahir 54.1 64.9 70.0 71.3 65.1 66.5
Jumlah 83.3 100.0 98.2 100.0 97.9 100.0
SELANGOR
Mahir 1,027.9 38.9 1,232.0 39.3 1,346.3 48.1
Separuh Mahir 1,371.2 51.8 1,598.3 51.0 1,737.3 51.7
Jumlah 2,645.2 100.0 3,135.0 100.0 3,359.5 100.0

Lampiran A-17
Jadual 10
2011 2015 2017
Negeri/Kemahiran
‘000 ‘000 ‘000
% % %
Orang Orang Orang
TERENGGANU
Mahir 88.2 22.6 87.6 20.8 99.9 22.9
Separuh Mahir 259.1 66.4 285.2 67.8 293.0 67.2
Jumlah 390.3 100.0 420.5 100.0 435.9 100.0
SABAH
Mahir 236.1 16.0 243.6 13.8 261.5 14.6
Separuh Mahir 919.7 62.4 1,034.8 58.4 1,054.8 58.7

Jumlah 1,474.4 100.0 1,771.1 100.0 1,795.9 100.0
SARAWAK
Mahir 197.0 18.6 223.8 18.4 240.3 19.2
Separuh Mahir 701.8 66.3 793.4 65.3 798.3 63.8
Jumlah 1,058.1 100.0 1,214.8 100.0 1,251.8 100.0

FT KUALA LUMPUR
Mahir 305.5 37.6 340.2 39.9 349.2 41.5
Separuh Mahir 415.5 51.1 426.7 50.0 412.8 49.1
Jumlah 812.5 100.0 853.4 100.0 840.9 100.0
FT LABUAN
Mahir 11.7 30.3 10.3 26.1 11.5 30.1
Separuh Mahir 22.9 59.3 24.7 62.5 21.5 56.3
Jumlah 38.6 100.0 39.5 100.0 38.2 100.0

A-18
Jadual 10
2011 2015 2017
Negeri/Kemahiran
‘000 ‘000 ‘000
% % %
Orang Orang Orang
FT PUTRAJAYA
Mahir 20.3 49.0 19.0 49.4 19.4 52.2
Separuh Mahir 18.1 43.7 16.7 43.4 15.1 40.6
Jumlah 41.4 100.0 38.5 100.0 37.2 100.0
MALAYSIA
Mahir 3,219.7 26.1 3,587.5 25.5 3,979.5 27.5
Separuh Mahir 7,611.3 61.6 8,534.3 60.7 8,615.3 59.6
Berkemahiran Rendah 1,520.4 12.3 1,945.9 13.8 1,855.3 12.8
JUMLAH 12,351.5 100.0 14,067.7 100.0 14,450.0 100.0

Lampiran A-19
Jadual 11
Pendapatan Kasar Bulanan Penengah Isi Rumah mengikut Negeri, 2009-2016 (RM)
Negeri 2009 2012 2014 2016
JOHOR 2,958 3,650 5,197 5,652
KEDAH 1,966 2,633 3,451 3,811
KELANTAN 1,713 2,276 2,716 3,079
MELAKA 3,005 3,923 5,029 5,588
NEGERI SEMBILAN 2,711 3,575 4,128 4,579
PAHANG 2,479 3,067 3,389 3,979
PULAU PINANG 3,200 4,039 4,702 5,409
PERAK 2,094 2,665 3,451 4,006
PERLIS 1,832 2,387 3,500 4,204
SELANGOR 4,306 5,353 6,214 7,225
TERENGGANU 2,096 3,034 3,777 4,694
SABAH 2,066 2,860 3,745 4,110
SARAWAK 2,394 3,047 3,778 4,163
W.P. KUALA LUMPUR 4,409 5,847 7,620 9,073
W.P. LABUAN 3,498 5,063 5,684 5,928
W.P. PUTRAJAYA 5,450 6,486 7,512 8,275
MALAYSIA 2,841 3,626 4,585 5,228
Nota: Data ini adalah berdasarkan warganegara Malaysia

A-20
Jadual 12
Penduduk mengikut Umur, Etnik dan Strata, 2010-2020
Kadar Pertumbuhan Purata
2010 20152 20172 20203
Tahunan, %
% % % %
Juta Juta Juta Juta RMKe-10 RMKe-11
Jumlah Jumlah Jumlah Jumlah
Jumlah Penduduk 28.6 100.0 31.2 100.0 32.0 100.0 33.8 100.0 1.8 1.6
Struktur Umur
0-14 7.8 27.4 7.8 24.9 7.7 24.1 7.9 23.4 0.0 0.3
15-64 19.3 67.6 21.6 69.2 22.3 69.6 23.4 69.4 2.3 1.6
65 dan ke atas 1.4 5.0 1.8 5.9 2.0 6.3 2.4 7.2 5.2 5.9
Etnik
Warganegara 26.3 92.0 28.1 90.0 28.7 89.7 30.5 90.2 1.3 1.7
Melayu 14.3 54.6 15.5 55.4 16.0 55.8 17.1 56.1 1.6 2.0
Bumiputera lain 3.4 13.0 3.6 12.9 3.7 13.0 4.0 13.0 1.1 2.1
Cina 6.4 24.4 6.6 23.6 6.7 23.2 6.9 22.8 0.6 0.9
India 1.9 7.3 2.0 7.1 2.0 7.0 2.1 7.0 1.0 1.0
Lain-lain 0.2 0.8 0.3 1.0 0.3 1.0 0.3 1.1 8.4 0.0
Bukan warganegara 1
2.3 8.0 3.1 10.0 3.3 10.3 3.3 9.8 6.2 1.3
Strata
Bandar 20.3 71.0 23.2 74.4 24.1 75.2 25.9 76.6 2.7 2.2
Luar bandar 8.3 29.0 8.0 25.6 7.9 24.8 7.9 23.4 -0.7 -0.3
Kadar Kesuburan 2.2 2.0
Umur Penengah (tahun) 26.3 27.8 28.3 30.9
Nisbah Tanggungan, % 47.8 44.5 43.6 44.2

1
Merangkumi pemastautin tetap, pekerja asing dengan permit, pegawai dagang dan pelajar asing.
2
Berdasarkan kepada Banci Penduduk dan Perumahan Malaysia 2010 yang disesuaikan.
3
Berdasarkan kepada Banci Penduduk dan Perumahan Malaysia 2010.
Lampiran A-21
Jadual 13
Guna Tenaga mengikut Sektor, 2010-2020
Tenaga Buruh dan Guna Tenaga Kadar Pewujudan Pekerjaan
Pertumbuhan
Industri 2010 2015 2017 2020 Purata Tahunan, % RMKe-10 RMKe-11
‘000 % ‘000 % ‘000 % ‘000 % ‘000 % ‘000 %
RMKe-10 RMKe-11
Orang Jumlah Orang Jumlah Orang Jumlah Orang Jumlah Orang Jumlah Orang Jumlah
Pertanian,
Perhutanan, Ternakan 1,567.2 13.2 1,751.1 12.4 1,845.9 12.8 1,875.8 12.2 2.2 1.4 183.9 8.5 124.7 9.7
dan Perikanan
Perlombongan dan
32.6 0.3 97.0 0.7 81.3 0.6 81.5 0.5 24.4 -3.4 64.4 3.0 -15.5 -1.2
Pengkuarian
Pembuatan 2,196.7 18.4 2,374.5 16.9 2,433.8 16.8 2,485.5 16.2 1.6 0.9 177.8 8.2 111.0 8.7
Pembinaan 1,027.2 8.6 1,307.8 9.3 1,331.3 9.2 1,379.9 9.0 4.9 1.1 280.6 12.9 72.1 5.6
Perkhidmatan 7,075.8 59.5 8,537.3 60.7 8,757.7 60.6 9,524.8 62.1 3.8 2.2 1,461.5 67.4 987.5 77.2
Jumlah Guna Tenaga 11,899.5 100.0 14,067.7 100.0 14,450.0 100.0 15,347.5 100.0 3.4 1.8 2,168.2 100.0 1,279.8 100.0
Jumlah Tenaga Buruh 12,303.9 14,518.0 14,952.6 15,871.3 3.4 1.8
Penganggur 404.4 450.3 502.6 523.8
Kadar Pengangguran, % 3.3 3.1 3.4 3.3

Kadar Penyertaan
63.7 67.9 68.0 69.1
Tenaga Buruh, %
Lelaki 79.3 80.6 80.1 80.5
Perempuan 46.8 54.1 54.7 56.5

A-22
Jadual 14
Guna Tenaga mengikut Kumpulan Pekerjaan Utama, 2010-2020
Guna Tenaga Mengikut Kumpulan Pekerjaan Utama
Tahunan, %
Kumpulan Pekerjaan 2010 2015 2017 2020
‘000 % ‘000 % ‘000 % ‘000 % RMKe-10 RMKe-11
orang Jumlah orang Jumlah orang Jumlah orang Jumlah
Mahir
Pengurus 856.7 7.2 718.6 5.1 689.5 4.8 689.3 4.5 -3.5 -0.8
Profesional 737.4 6.2 1,462.0 10.4 1,769.1 12.2 2,190.3 14.3 14.7 8.4
Juruteknik dan Profesional 1,695.8 14.3 1,406.9 10.0 1,520.9 10.5 1,739.9 11.3 -3.7 4.3
Bersekutu
Separuh Mahir
Pekerja Sokongan Perkeranian 1,183.2 9.9 1,241.1 8.8 1,234.8 8.5 1,273.2 8.3 1.0 0.5
Pekerja Perkhidmatan dan Jualan 1,959.6 16.5 3,188.9 22.7 3,206.1 22.2 3,449.9 22.5 10.2 1.6
Pekerja Mahir 1,382.0 11.6 940.3 6.7 897.0 6.2 804.8 5.2 -7.4 -3.1
Pertanian,Perhutanan dan
Perikanan
Pekerja Berkemahiran dan 1,228.3 10.3 1,578.8 11.2 1,513.9 10.5 1,514.6 9.9 5.1 -0.8
Pertukangan yang berkaitan
Operator Loji dan Mesin dan 1,502.8 12.6 1,585.2 11.3 1,763.5 12.2 1,798.5 11.7 1.1 2.6
Pemasang
Berkemahiran Rendah
Pekerjaan Asas 1,353.7 11.4 1,945.9 13.8 1,855.3 12.8 1,887.0 12.3 7.5 -0.6
Jumlah Guna Tenaga 11,899.5 100.0 14,067.7 100.0 14,450.0 100.0 15,347.5 100.0 3.4 1.8

Jadual 15
Guna Tenaga mengikut Kategori Kemahiran, 2010-2020
Guna Tenaga Mengikut Kategori Kemahiran
Tahunan, %
Kategori Kemahiran 2010 2015 2017 2020
‘000 % ‘000 % ‘000 % ‘000 %
RMKe-10 RMKe-11
orang Jumlah orang Jumlah orang Jumlah orang Jumlah
Mahir 3,290.0 27.6 3,587.5 25.5 3,979.5 27.5 4,619.6 30.1 1.7 5.2
Separuh Mahir 7,255.8 61.0 8,534.2 60.7 8,615.3 59.6 8,840.9 57.6 3.3 0.7
Berkemahiran Rendah 1,353.7 11.4 1,945.9 13.8 1,855.3 12.8 1,887.0 12.3 7.5 -0.6
Jumlah Guna Tenaga 11,899.5 100.0 14,067.7 100.0 14,450.0 100.0 15,347.5 100.0 3.4 1.8

Lampiran A-23
Carta 1
Insiden Kemiskinan Mutlak mengikut Strata dan Etnik, 2014 dan 2016
2014
2014 2016
2016
Strata
Strata Strata
Strata
Nasional
Nasional 0.64
0.64 Nasional
Nasional 0.36
0.36
Bandar
Bandar 0.34
0.34 Bandar
Bandar 0.17
0.17
Luar
Luar
Bandar
Bandar 1.64
1.64 Luar
Luar
Bandar
Bandar 1.04
1.04
Etnik
Etnik Etnik
Etnik
Bumiputera
Bumiputera 0.85
0.85 Bumiputera
Bumiputera 0.48
0.48
Cina
Cina 0.13
0.13 Cina
Cina 0.06
0.06
India
India 0.59
0.59 %% India
India 0.11
0.11 %%
Sumber: Penyiasatan Pendapatan Isi Rumah dan Kemudahan Asas 2014 dan 2016, Jabatan Perangkaan Malaysia
A-24
Carta 2
Insiden Kemiskinan Mutlak mengikut Negeri, 2014 dan 2016
4.02
Sabah 2.95
0.95
Sarawak 0.61
0.92
Kelantan 0.45
0.65
Terengganu 0.41
0.64
MALAYSIA 0.36
0.35
Negeri Sembilan 0.24
0.73
Perak 0.19
0.27
Kedah
0.16
0.25
Perlis 0.12
0.66
Pahang 0.1
0.28
Pulau Pinang 0.07
0.08
Melaka
0.04
0.19
Selangor
0.02
W.P. Putrajaya 0
0
Johor 0.03
0
W.P. Kuala Lumpur 0.09
0
W.P. Labuan 1.13
0
2014 2016
Sumber: Penyiasatan Pendapatan Isi Rumah dan Kemudahan Asas 2014 dan 2016, Jabatan Perangkaan Malaysia
Glosari A-25
Glosari
1MOCC Pusat Panggilan 1Malaysia
1MTC 1Malaysia Training Center
3R kurangkan, guna semula dan kitar semula
4IR Revolusi Perindustrian Keempat
ABMS Sistem Pengurusan Antirasuah
ACCA Association of Chartered Certified Accountants
ACE Access, Certainty, Efficiency
AFOLU pertanian, perhutanan dan guna tanah yang lain
AHB Amanah Hartanah Bumiputera
AI kecerdasan buatan
AIDS Acquired Immune Deficiency Syndrome
AIM Amanah Ikhtiar Malaysia
AKPK Agensi Kaunseling dan Pengurusan Kredit
AP permit eksport dan import
AS Amerika Syarikat
ASD penyampaian perkhidmatan alternatif
ASEAN Pertubuhan Negara-Negara Asia Tenggara
ASO penutupan penyiaran analog
ATM Angkatan Tentera Malaysia
B7 bio-diesel campuran 7% metil ester daripada minyak sawit
B10 bio-diesel campuran 10% metil ester daripada minyak sawit
BDA analitis data raya
BEC Komuniti Ekonomi Bumiputera
BEEP Program Peningkatan Enterpris Bumiputera
BELFOS Beautiful Life for Seniors
BERD perbelanjaan penyelidikan dan pembangunan oleh perusahaan perniagaan
BIM Pemodelan Maklumat Bangunan
BIMP-EAGA Kawasan Pertumbuhan ASEAN Timur Brunei Darussalam-Indonesia-Malaysia-Filipina
BR1M Bantuan Rakyat 1Malaysia
A-26
CAT Certified Accounting Technician

CCMP Pelan Induk Daya Saing Bandar
CCNCPU Unit Pemeliharaan dan Perlindungan Kanak-kanak
CD penyakit berjangkit
CE pampasan pekerja
CeIO Pegawai Integriti Bertauliah
CEPA komunikasi, pendidikan dan kesedaran awam
CFA Chartered Financial Analyst
CIAST Pusat Latihan Pengajar dan Kemahiran Lanjutan
CIDB Lembaga Pembangunan Industri Pembinaan
CITP Program Transformasi Industri Pembinaan
COL Senarai Pekerjaan Kritikal
COMBI Komunikasi untuk Perubahan Tingkah Laku
CPI Indeks Persepsi Rasuah
CRC Konvensyen Mengenai Hak Kanak-kanak
CREST Collaborative Research in Engineering, Science and Technology
CSO organisasi berasaskan komuniti
CSR tanggungjawab sosial korporat
CTI Inisiatif Segitiga Terumbu Karang
DASH Lebuhraya Damansara-Shah Alam
DFTZ Zon Perdagangan Bebas Digital
DGCCR Digital Government Competency and Capability Readiness
DKN Dasar Kesihatan Negara
DLC Kluster Pembelajaran Digital
DLP Program Dwibahasa
DSM pengurusan permintaan tenaga
DSTIN Dasar Sains, Teknologi dan Inovasi Negara
DTT televisyen terestrial digital
DUKE Lebuhraya Duta-Ulu Kelang
E&E elektrikal dan elektronik
ECCE penjagaan dan pendidikan awal kanak-kanak
Glosari A-27
ECER Wilayah Ekonomi Pantai Timur

ECERDC Majlis Pembangunan Wilayah Ekonomi Pantai Timur
ECRL Landasan Keretapi Pantai Timur
EDO organisasi pembangunan usahawan
EIA Penilaian Kesan kepada Alam Sekeliling
EIP taman eko perindustrian
EIST ECER Investment Special Taskforce
EKUINAS Ekuiti Nasional Berhad
EKVE Lebuhraya Lembah Klang Timur
EPD Enterprise Produktivity Diagnostic
EToU Pengoptimuman Masa Penggunaan Tenaga
EURO 4M Malaysian Emission Standards equivalent to European Emission Standards 4
EURO 5 European Emission Standards 5
e-waste buangan peralatan elektrik dan elektronik
FDI pelaburan langsung asing
fintech teknologi kewangan
FLFPR Kadar Penyertaan Tenaga Buruh Wanita
FWT latihan bakal pekerja
GAMMA Galeri Aplikasi Mudah Alih Kerajaan Malaysia
GDV nilai pembangunan kasar
GERD perbelanjaan kasar penyelidikan dan pembangunan
GGP perolehan hijau Kerajaan
GHG gas rumah kaca
GIACC Pusat Governans, Integriti dan Antirasuah Nasional
GMP Amalan Pengilangan yang Baik
GOS lebihan kendalian kasar
GRP Amalan Baik Peraturan
GST cukai barang dan perkhidmatan
GTFS Skim Pembiayaan Teknologi Hijau
GTMP Pelan Induk Teknologi Hijau
HACCP Analisis Bahaya dan Titik Kawalan Kritikal
A-28
HHI Index Herfindahl-Hirschman

HICoE Pusat Kecemerlangan Pendidikan Tinggi
HIV Human Immunodeficiency Virus
HPV Human Papilloma Virus
HRDP Dasar Pembangunan Sumber Manusia
HSBB2 Jalur Lebar Berkelajuan Tinggi 2
HSR Keretapi Berkelajuan Tinggi
IAP Platform Akaun Pelaburan
IBP International Budget Partnership
IBR Kawal Selia Berasaskan Insentif
IBS Sistem Binaan Berindustri
ICoE pusat kecemerlangan industri
ICT teknologi maklumat dan komunikasi
i-GESP Integrated Graduate Employability Structured Programme
iGFMAS Integrated Government Financial Management and Accounting System
i-IMATEC Kluster Inovasi Teknologi Pengurusan
ILA Institusi Latihan Awam
ILB Badan Peneraju Industri
ILC orang asli dan masyarakat setempat
ILO Pertubuhan Buruh Antarabangsa
IMF Tabung Kewangan Antarabangsa
IMT-GT Kawasan Pertumbuhan Segitiga Indonesia-Malaysia-Thailand
INTAN Institut Tadbiran Awam Negara
IoT internet benda
IP harta intelek
IPT Institusi Pendidikan Tinggi
IRDA Pihak Berkuasa Wilayah Pembangunan Iskandar
JAN Jabatan Audit Negara
JAWHAR Jabatan Wakaf, Zakat dan Haji
JDS Jawatankuasa Malaysia-Thailand bagi Strategi Pembangunan Bersama Kawasan Sempadan
JKI Jawatankuasa Kemahiran Industri
Glosari A-29
JMCIM Jawatankuasa Bersama Peringkat Menteri antara Malaysia-Singapura bagi Iskandar Malaysia
JPA Jabatan Perkhidmatan Awam
JPK Jabatan Pembangunan Kemahiran
JTC Jawatankuasa Teknikal Bersama
KBAT kemahiran berfikir aras tinggi
KBN 2018 Kongres Masa Depan Bumiputera dan Negara 2018
KDNK keluaran dalam negeri kasar
KEMAS Jabatan Kemajuan Masyarakat
KKLW Kementerian Kemajuan Luar Bandar dan Wilayah
KKM Kementerian Kesihatan Malaysia
KKTM Kolej Kemahiran Teknikal MARA
KOSPEN Komuniti Sihat Pembina Negara
KPI petunjuk prestasi utama
KPKT Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan
KR1M Kedai Rakyat 1Malaysia
KSM Kementerian Sumber Manusia
Lao PDR Republik Demokratik Rakyat Lao
LDRMP Pelan Tempatan Pengurusan Risiko Bencana
LEAP Leading Entrepreneur Accelarator Platform
LNG gas asli cecair
LNPT Laporan Nilaian Prestasi Tahunan
LRA loji rawatan air
LRT 2 Transit Aliran Ringan 2
LTMS-PIP Lao PDR-Thailand-Malaysia-Singapore Power Integration Project
M40 kumpulan isi rumah berpendapatan 40% pertengahan
M&E jentera dan peralatan
MaGIC Malaysian Global Creativity and Innovation Centre
MAIN majlis agama Islam negeri
MAIWP Majlis Agama Islam Wilayah Persekutuan
MARA Majlis Amanah Rakyat
MAVCOM Suruhanjaya Penerbangan Malaysia
A-30
MBEON Malaysia Biodiversity Enforcement Operation Network

MBOT Lembaga Teknologis Malaysia
MED Kementerian Pembangunan Usahawan
MFP produktiviti pelbagai faktor
MIDA Lembaga Pembangunan Pelaburan Malaysia
MLSA Majlis Latihan Sektor Awam
MMBTu million British thermal unit
MMR nisbah kematian ibu mengandung
Mobile CTC Pusat Transformasi Komuniti Bergerak
MOOC Massive Open Online Courses
MOT Kementerian Pengangkutan
MPA kawasan perlindungan marin
MPB Blueprint Produktiviti Malaysia
MPI Indeks Kemiskinan Pelbagai Dimensi
MPN Majlis Produktiviti Negara
mppa juta penumpang setahun
MQA Agensi Kelayakan Malaysia
MQF Kerangka Kelayakan Malaysia
MRT Transit Aliran Massa
MRT 1 Transit Aliran Massa 1
MS1525 Standard Malaysia: Kod Amalan Kecekapan Tenaga dan Tenaga Boleh Baharu bagi Bangunan Bukan
Kediaman
MSAP standard Mandatori mengenai harga capaian
MSMA Manual Saliran Mesra Alam
MSPO Minyak Sawit Lestari Malaysia
MTPA Juta Metrik Tan Setahun
MTUN Rangkaian Universiti Teknikal Malaysia
MUSE Malaysia User Satisfaction Evaluation
MW megawatt
MyCREST Malaysian Carbon Reduction and Environmental Sustainability Tool
myGAP Amalan Pertanian Baik Malaysia
myOrganic Organik Malaysia
Glosari A-31
MySEEA System of Environmental-Economic Accounting

MyWI Indeks Kesejahteraan Rakyat Malaysia
NACCOL Majlis Tindakan Sara Hidup Negara
NADMA Agensi Pengurusan Bencana Negara
NAPIC Pusat Maklumat Harta Tanah Negara
NAWABS Sistem Pengurusan Imbangan Air Negara
NCD penyakit tidak berjangkit
NCER Wilayah Ekonomi Koridor Utara
NCIA Pihak Berkuasa Pelaksanaan Koridor Utara
NCR Hak Tanah Adat
NEEAP Pelan Tindakan Kecekapan Tenaga Nasional
NeSR Pelan Hala Tuju Strategik e-Dagang Kebangsaan
NGO pertubuhan bukan kerajaan
NICE Pusat Perhubungan Pelabur Wilayah Ekonomi Koridor Utara
NLTF Pasukan Petugas Logistik Kebangsaan
NOSS Standard Kemahiran Pekerjaan Kebangsaan
NRW Air Tidak Berhasil
NTM peraturan bukan tarif
NWI Indeks Gaji Kebangsaan
OBB Bajet Berasaskan Outcome
OBI Open Budget Index
OECD Pertubuhan Kerjasama dan Pembangunan Ekonomi
OGP Open Government Partnership
OGSE perkhidmatan dan peralatan minyak dan gas
OKU orang kurang upaya
OPEC Pertubuhan Negara-negara Pengeksport Petroleum
OSI sub indeks perkhidmatan dalam talian
PAP pelan standard yang diluluskan
PAWE Pusat Aktiviti Warga Emas
PBB Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu
PBR Program Bantuan Rumah
A-32
PBT pihak berkuasa tempatan

PCF dana pembangunan produk dan pengkomersialan
PDK pemulihan dalam komuniti
PDRM Polis DiRaja Malaysia
PE penduduk setara
PERHILITAN Jabatan Perlindungan Hidupan Liar dan Taman Negara
PETRONAS Petroliam Nasional Berhad
PGK Pendapatan Garis Kemiskinan
PHB Pelaburan Hartanah Berhad
PISA Programme in International Students Assessment
PK Perolehan Kerajaan
PKEN perbadanan kemajuan ekonomi negeri
PKS perusahaan kecil dan sederhana
PLWS Sistem Upah yang Dikaitkan Dengan Produktiviti
PMTK pembentukan modal tetap kasar
PNB Permodalan Nasional Berhad
PNK pendapatan negara kasar
PPA1M Perumahan Penjawat Awam 1Malaysia
PPIR & KA Penyiasatan Pendapatan Isi Rumah dan Kemudahan Asas
ppm bahagian per juta
PPP perkongsian awam swasta
PPPM Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia
PPPM(PT) Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia (Pendidikan Tinggi)
PPRN Rangkaian Penyelidikan Awam-Swasta
PR1MA Perumahan Rakyat 1Malaysia
PRC Republik Rakyat China
PSC Caj Perkhidmatan Penumpang
PSC pembanding sektor awam
PSMB Pembangunan Sumber Manusia Berhad
PTP Pelabuhan Tanjung Pelepas
PUNB Perbadanan Usahawan Nasional Berhad
Glosari A-33
PV fotovoltan
QoS kualiti perkhidmatan
QS Quacquarelli Symonds
R&D penyelidikan dan pembangunan
R&D&C penyelidikan, pembangunan dan pengkomersialan
R&D&C&I penyelidikan, pembangunan, pengkomersialan dan inovasi
R&D&I penyelidikan, pembangunan dan inovasi
RAPID Refinery and Petrochemical Integrated Development
RECODA Lembaga Pembangunan Koridor Wilayah
REDD+ reducing emissions from deforestation and forest degradation and enhance the role of conservation,
sustainable management of forests and enhancement of forest carbon stocks
RFN3 Rancangan Fizikal Negara 3
RMKe-11 Rancangan Malaysia Kesebelas
ROI pulangan pelaburan
RTC Pusat Transformasi Luar Bandar
RUMAWIP Rumah Mampu Milik Wilayah Persekutuan
Sabah LEAP Pelan Tindakan Strategik Jangka Panjang Sabah
SABK syarikat awam bukan kewangan
SAIDI Indeks Tempoh Gangguan Purata Sistem
SCORE Koridor Tenaga Boleh Diperbaharu Sarawak
SCP penggunaan dan pengeluaran mampan
SDC Koridor Pembangunan Sabah
SDG Matlamat Pembangunan Mampan
SEA Asia Tenggara
SEDIA Pihak Berkuasa Pembangunan Ekonomi dan Pelaburan Sabah
SESB Sabah Electricity Sendirian Berhad
SEZ Zon Ekonomi Khas
SIP Sistem Insurans Pekerjaan
SIPartner+ Rakan Peningkatan Sekolah
SISC+ Pembimbing Pakar Peningkatan Sekolah
SIT Special Industrial Tariff
SLDN Sistem Latihan Dual Nasional
A-34
SOE syarikat milik kerajaan

SPB-PBT Sistem Penarafan Bintang Pihak Berkuasa Tempatan
SPE Lebuhraya Setiawangsa Pantai
SPKPN Sistem Profil Kampung Peringkat Nasional
SPM Sijil Pelajaran Malaysia
SPNB Syarikat Perumahan Negara Berhad
SPR Suruhanjaya Pilihan Raya Malaysia
SPRM Suruhanjaya Pencegahan Rasuah Malaysia
SRI pelaburan mampan dan bertanggungjawab
SSN jaringan keselamatan sosial
SSO pusat perkhidmatan dan penyumberan luar
SST cukai jualan dan perkhidmatan
STEM pendidikan sains, teknologi, kejuruteraan dan matematik
STI sains, teknologi dan inovasi
STP loji rawatan kumbahan
SUBB Jalur Lebar Pinggir Bandar
SUKE Lebuhraya Sungai Besi-Ulu Kelang
TBB tenaga boleh baharu
TEGAS Tabung Ekonomi Gagasan Anak Bumiputera Sarawak
TERAJU Unit Peneraju Agenda Bumiputera
TEUs twenty-foot equivalent units
TIMSS Trend in International Mathematics and Science Study
TPA Akses Pihak Ketiga
TS25 Transformasi Sekolah 2025
tsh tong sehari
TUBE Tunas Usahawan Belia Bumiputera
TVET Pendidikan dan Latihan Teknikal dan Vokasional
TXC TERAJU XChange
U3A University of the Third Age
UA universiti awam
UBBL Undang-undang Kecil Bangunan Seragam
Glosari A-35
uCustoms ubiquitous Customs

UDA UDA Holdings Berhad
UN EGDI United Nations e-Government Development Index
UNCAC United Nations Convention Against Corruption
UNEP United Nations Environment Programme
UNESCO Pertubuhan Pendidikan, Sains dan Kebudayaan Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu
UNFCCC Konvensyen Rangka Kerja Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu mengenai Perubahan Iklim
UniTP University Transformation Programme
USTIP United States Trafficking in Persons
UTC Pusat Transformasi Bandar
VM pengurusan nilai
WBB waktu bekerja berperingkat
WCS Persatuan Pemuliharaan Hidupan Liar
WCY World Competitiveness Yearbook
WHO Pertubuhan Kesihatan Dunia
WP Wilayah Persekutuan
WTO Pertubuhan Perdagangan Dunia
WWF World Wide Fund for Nature
YPPB Yayasan Peneraju Pendidikan Bumiputera
ZPP zon promosi pembangunan
A-36
Indeks
A Akta Kerja 1955 13-4, 13-7, 13-8, 13-9
adaptasi perubahan iklim 5-13, 14-3, 14-4, Akta Kesatuan Sekerja 1959 13-4, 13-8
14-8, 14-14, 14-17
Akta Keselamatan Sosial Pekerjaan Sendiri 2017 2-7
aeroangkasa 4-6, 9-12, 11-15,
12-11, 15-10 Akta Komunikasi dan Multimedia 1998 15-26
Agenda 2030 untuk Pembangunan Mampan oleh 2-2, 5-6, 10-20, Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 14-8
Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu 11-27, 12-25 Akta Pembangunan Sumber Manusia Berhad (PSMB) 4-8, 4-11
agenda pendigitalan 8-8, 10-18 2001
Agensi Kaunseling dan Pengurusan Kredit (AKPK) 2-7 Akta Pendidikan 1996 13-13
Agensi Kelayakan Malaysia 4-7 Akta Pengangkutan Awam Darat 2010 6-8
Agensi Pengurusan Bencana Negara (NADMA) 5-5, 5-6 Akta Perhubungan Perusahaan 1967 13-4, 13-8
agensi pengurusan penyelidikan 15-20 Akta Perhutanan Negara 1984 14-8
agro pelancongan 12-19 Akta Perintah Fi (Perubatan) 1982 3-7
air bersih dan terawat 2-11, 6-4, 6-6, 12-17, Akta Perlindungan Pemberi Maklumat 2010 10-9
12-18 Akta Perlindungan Saksi 2009 10-9
air graviti 6-10 Akta Rahsia Rasmi 1972 10-10
air kitar semula 14-18 Akta Sistem Insurans Pekerjaan 2017 2-7
akademia 4-12, 7-10, 7-11, 9-7, Akta Universiti dan Kolej Universiti 1971 13-12
11-9, 13-14, 14-10,
15-20, 15-21 aktiviti haram 11-24, 14-11, 14-13
akauntabiliti 1-14, 8-2, 8-8, 8-12, aktiviti hiliran 1-7, 12-12, 15-10,
8-13, 10-2, 10-3, 15-11
10-4, 10-5, 10-6, amalan kerja beretika 10-4, 10-8, 10-10
10-7, 10-8, 10-9,
10-10, 10-11, 10-13, Amanah Hartanah Bumiputera (AHB) 2-15, 11-15
10-14, 10-19, 10-21, Amanah Ikhtiar Malaysia (AIM) 2-6
13-13, 15-20
Anak Negeri Sabah 2-6, 2-17, 11-16
Akses Pihak Ketiga (TPA) 6-11
analitis data raya (BDA) 8-3, 10-18, 11-9
Akta Air Minum yang Selamat 2017 11-23
arang batu 5-16, 6-14, 14-15,
Akta Akses kepada Sumber Biologi dan Perkongsian 5-6, 14-13
15-28
Faedah 2017
asas ekonomi 1-3, 1-10, 7-2, 9-3,
Akta Bekalan Gas 1993 6-11
9-14, 12-4, 12-6,
Akta Kanak-kanak 2001 2-9 12-10, 12-12, 12-13,
15-4
Akta Kawalan Harga dan Antipencatutan 2011 11-20
Indeks A-37
ASEAN 5-4, 6-9, 7-7, 12-2, bekalan air bersih 2-11, 6-4, 6-15,
12-4, 12-6, 12-16, 12-17, 12-18, 12-23
15-25 bekalan air luar bandar 9-11
atlet elit 11-26
bekalan elektrik luar bandar 2-12, 9-11, 12-18
aturan kerja fleksibel 2-10, 2-18, 11-17
bekalan tenaga 6-11, 6-12, 6-15,
audit tenaga 14-17 12-21, 12-22, 15-4,
15-22, 15-27
automasi O-16, 1-14, 7-14, 9-9,
9-10, 13-5, 13-6, bekerja dari rumah 10-17, 11-17
13-15, 15-10, 15-12, belia 2-8, 2-17, 2-18, 3-13,
15-16, 15-20 3-14, 4-2,4-6, 4-10,
autonomi 4-9, 4-12, 8-12, 9-12, 7-14, 9-2, 11-5, 11-7,
10-6, 13-11 11-15, 11-17, 11-18,
11-25, 12-20, 13-3,
13-7, 15-11, 15-20
B
bencana alam 5-2, 5-3, 5-5, 5-13,
bahan api fosil 5-16, 6-14, 14-15, 5-15, 5-17, 14-2,
15-28 14-10, 14-18, 14-19
bajet berasaskan outcome (OBB) 10-14 berintensif pengetahuan 1-7, 4-7, 7-14, 9-7,
12-10, 15-2, 15-7,
bakat masa hadapan 13-15, 15-18
15-29
Banci Ekonomi 2016 7-10, 15-12 berkemahiran rendah 1-12, 1-14, 4-5, 4-10,
bandar 2-2, 2-6, 2-10, 2-11, 7-2, 7-15, 12-12,
2-12, 2-13, 2-17, 12-13, 13-3, 13-5,
2-18, 2-19, 3-10, 6-4, 13-6, 15-2
6-7, 6-11, 6-12, 7-2, bidang pertumbuhan 15-12
7-3, 7-5, 7-11, 7-12,
7-13, 7-14, 9-12, biodiversiti 5-12, 14-2, 14-8,
11-23, 12-1, 12-3, 14-11, 14-13
12-5, 12-14, 12-15, bioefluen 14-16
12-27, 12-32, 15-6,
15-16, 15-25, 15-27 biogas 14-15, 14-16, 15-28
bandar berdaya saing 7-2, 7-12, 7-13, 7-14 bioindustri 12-11
bandar pintar 7-13, 9-12, 15-16, biojisim 5-7, 12-23, 14-15

15-17 biopepejal 14-16
bangunan mesra alam 5-9, 14-14, 14-16 biosekuriti 15-11, 15-14
banjir kilat 5-14 bioteknologi 15-16, 15-17, 15-20
bank tanah 6-12 Biro Statistik Buruh Malaysia 13-7
Beautiful Life for Seniors (BELFOS) 2-9, 2-10 birokrasi 8-2, 8-6, 10-2, 10-9,
beban penyakit 3-2, 3-15 10-18, 15-14
bekalan air alternatif 6-10, 12-18, 12-23 blockchain 7-14, 10-10, 11-23,
15-15, 15-16
A-38
Blueprint Produktiviti Malaysia (MPB) 1-11, 1-13, 9-9, 15-10 dasar gaji minimum 13-6
buangan peralatan elektrik dan elektronik terjadual 14-8, 14-16 Dasar Kepelbagaian Biologi Kebangsaan, 2016-2025 5-6, 5-12, 14-11
(e-waste)
Dasar Kesihatan Negara 11-22
budaya bersukan 3-13, 3-14, 11-26
dasar pembangunan sumber manusia (HRDP) 10-16
budaya kebangsaan 11-25, 11-26
Dasar Pengangkutan Negara 15-6, 15-23
Bumiputera Sarawak 2-6, 2-17, 7-12, 11-16
Dasar Perhutanan Negara 1978 (Pindaan 1992) 14-8
buruh 1-11, 1-14, 2-8, 4-2,
4-3, 4-4, 4-5, 4-10, Dasar Sains, Teknologi dan Inovasi Negara (DSTIN) 15-20
4-13, 7-3, 7-6, 7-7, Dasar Sumber Air Negara 2012 14-8
7-8, 7-9, 7-10, 9-6,
9-9, 9-10, 11-14, daya huni 3-10, 7-13, 11-20,
12-12, 13-2, 13-3, 11-21, 12-14, 12-15
13-7, 13-8, 13-8 defisit fiskal 1-2, 1-5, 1-9, 1-10,
9-15, 10-5
defisit keyakinan dan kepercayaan 8-2
C
degradasi 5-15, 5-17, 14-2
Caj Perkhidmatan Penumpang (PSC) 6-7
densiti 12-13
campuran bahan api yang seimbang 15-28
detik perpaduan 11-26
cekap sumber 5-2, 5-17, 14-2, 14-19
Digital Government Competency and Capability 10-16
Central Forest Spine 5-12, 14-11
Readiness (DGCCR)
Central Spine Road 1-7, 6-6, 6-7, 9-11,
15-23
E
Civil Service IdeaConnect 10-19
East Coast Economic Region Investment Special 2-12
cukai barang dan perkhidmatan (GST) 1-9, 9-15, 11-20
Taskforce (EIST)
cukai jualan dan perkhidmatan (SST) 9-15, 11- 20 e-Bantuan 2-7
cukai langsung 1-15, 9-15 e-bayaran 12-20
cukai tidak langsung 1-15, 9-7, 9-15 e-BR1M 2-7
e-dagang 1-6, 9-15, 11-15,
D 12-20, 15-12, 15-13,
15-25
dadah sintetik 3-14
eksitu 14-12
Dana Berimpak Tinggi 15-19
eKasih 2-7
Dana Eksport Perkhidmatan 15-13
ekonomi dalam negeri 1-3, 1-6, 7-3, 9-9,
dana masyarakat 7-14, 15-12 15-3
dana pembangunan produk dan pengkomersialan 8-10 ekonomi digital 11-15, 12-18, 12-19,
Dasar Alam Sekitar Negara 2002 14-8 12-10, 15-16, 15-22,
15-25, 15-26
dasar fiskal 8-6
Indeks A-39
ekonomi khusus 12-10, 12-24 fasilitasi perdagangan 6-3, 6-4, 6-8, 15-4,
15-22, 15-24
ekonomi rendah karbon 5-2, 5-17
fasiliti terapung gas asli cecair PETRONAS 2 6-11, 9-14, 15-27
ekopelancongan 2-6, 12-19, 15-9,
15-19 FitMalaysia 3-12, 3-13
ekosistem 5-12, 5-15, 7-15, 9-7, flora dan fauna 14-11, 14-14
9-10, 10-8, 12-10,
fragmentasi hutan 14-14
13-10, 13-15, 13-16,
15-7, 15-9, 15-12,
15-18, 15-21, 15-23,
G
15-25
ekosistem kesihatan 11-23 Galeri Aplikasi Mudah Alih Kerajaan Malaysia 8-7
(GAMMA)
ekosistem pesisir pantai dan marin 14-12, 14-13, 14-4,
gas asli 1-7, 1-12, 5-16, 6-5,
14-10
6-13, 6-14, 9-14,
ekosistem yang menyokong pelaburan 2-13, 7-13 15-27
eksport kasar 1-8, 9-8, 9-14 gas asli cecair (LNG) 1-7, 6-5, 6-11, 9-14,
15-27
ekstremisme 3-13
gas rumah kaca (GHG) 5-2, 5-3, 5-4, 5-11,
ekuiti 2-5, 2-14, 2-15, 2-16, 5-14, 5-15, 14-2,
2-17, 2-19, 10-2, 14-6, 14-9, 14-14,
10-13, 11-2, 15-8 14-15, 14-16, 14-17,
ekuiti korporat 2-5, 2-16, 2-17, 11-5, 14-19
11-13, 11-14 gaya hidup aktif 3-8, 11-3, 11-4, 11-6,
Ekuiti Nasional Berhad (EKUINAS) 2-14, 11-13 11-19, 11-23, 11-25,
11-26, 11-27
elektrikal dan elektronik (E&E) 1-7, 1-8, 1-13, 7-7,
9-12, 15-10, 15-20, gaya hidup mampan 5-15, 5-17, 14-10
15-21 gaya hidup sihat 3-2, 3-8, 3-14, 11-26
embolisme obstetrik 11-24
Gerbang Perkhidmatan Dalam Talian Kerajaan 10-18
endokrin 11-23
green lungs 14-16
endowmen 13-11, 13-16
grid kuasa 12-28
enrolmen sejagat 4-9, 13-4, 13-13
guna tenaga penuh 1-2, 1-5, 1-11, 4-2,
e-penyertaan 8-6 4-5, 4-10, 9-2, 9-8,
9-16, 13-7
extended producer responsibility 14-16
guna tenaga tidak penuh 4-5, 4-10, 4-12, 13-3
EZ Adu 2-7, 11-20
H
F
Hak Tanah Adat (NCR) 2-6, 12-33
faedah berganda 2-16
hakisan pantai 5-3, 5-13, 5-14, 14-12
faktor pelepasan GHG 14-10
halal 11-14, 11-15, 15-9,
15-13
A-40
harga komoditi 1-3, 1-7, 1-8, 1-11, Indeks Herfindahl-Hirschman (HHI) 15-28
7-3, 7-8,7-14, 9-3,
Indeks Inovasi Global 7-10
9-4, 9-14
Hari Sukan Negara 3-13 Indeks Kemiskinan Pelbagai Dimensi (MPI) 11-7, 11-10, 11-11
Harmonised Commodity Description and Coding 6-7 Indeks Kesejahteraan Keluarga 2-4, 2-10, 11-5, 11-6
System (Kod HS) Indeks Kesejahteraan Rakyat Malaysia (MyWI) 1-2, 1-11, 3-3, 3-5,
harta intelek (IP) 4-12, 7-11 9-6, 9-16, 11-5, 11-6
hartanah 2-15, 2-16, 6-14, 7-5, Indeks Ketegangan Masyarakat 3-12, 3-13
11-13, 11-15 indeks komponen kesihatan 3-14
hasil Kerajaan 1-19, 1-20, 9-18 indeks perpaduan nasional 11-26
Heart of Borneo 5-12, 14-11 Indeks Persepsi Rasuah (CPI) 8-4, 10-5, 10-8
herotan harga sumber tenaga 6-13 Indeks subkomposit kesejahteraan ekonomi 1-11, 3-3
hidro mikro 12-18, 12-23, 15-28 indeks subkomposit kesejahteraan sosial 1-11, 3-3, 3-4
holistik 6-10 Indeks Tempoh Gangguan Purata Sistem (SAIDI) 6-11
hospital bukan pakar 3-8, 11-22 Indikator Ekonomi Hijau 5-7
hospital kluster 3-8 indikator kemampuan pemilikan rumah 3-10
hutan bandar 14-16 Industri 4.0 7-14, 9-7, 15-5,
hutan simpan kekal 5-3 15-15, 15-16, 15-17,
15-18, 15-19
hutang kerajaan persekutuan 1-10, 9-15
industri halal 11-14, 11-15, 15-9,
15-13
I industri hijau 5-8, 14-17
ikrar integriti korporat 10-10 industri kreatif 11-26, 15-8
imbangan dagangan 15-10 industri perkhidmatan air 6-10, 6-13, 15-26
imbangan pembayaran 1-2, 1-5, 1-8, 1-9, 9-2, industri perkhidmatan dan perlatan minyak dan gas 15-9
9-5, 9-7, 9-8, 9-14 (OGSE)
imbangan perdagangan 1-8, 9-8, 9-14 inflasi 1-2, 1-3, 1-5, 1-11,
9-2, 9-4, 9-10, 9-16
import kasar 1-8, 9-14
infrastruktur digital 6-2, 6-5, 6-9, 6-13,
IMT-GT Physical Connectivity Projects 12-18 7-13, 12-20, 12-22,
in situ 14-12 12-31, 15-4, 15-18,
15-22, 15-25, 15-26
Indeks Belia Malaysia 2-4, 11-5
Inisiatif Aku Janji Majikan 13-7
indeks fataliti kemalangan jalan raya 3-6, 3-12
inisiatif Data Terbuka Kebangsaan 10-9
Indeks Gaji Kebangsaan 13-6
Inisiatif Segitiga Terumbu Karang 14-13
Indeks A-41
inklusif 1-17, 1-20, 2-2, 2-3, isi rumah miskin 11-2, 11-6, 11-7,
2-6, 2-19, 9-1, 9-2, 11-8, 11-11, 11-12,
9-3, 9-4, 9-17, 9-20, 11-20, 11-23
11-1, 11-2, 11-3, Iskandar Malaysia 2-12, 7-11, 7-12
11-4, 11-5, 11-7,
11-9, 11-13, 11-17, Iskandar Service Centre (ISC) 2-12
11-27, 12-2, 12-6,
12-25, 12-28, 12-34,
13-2, 13-9, 13-13, J
13-17 jaguh produktiviti 1-12,
inklusiviti 2-1, 10-2, 11-2, 11-4,
jalur lebar 6-3, 6-5, 6-6, 6-9,
11-7, 11-13, 11-17,
6-13, 12-10, 12-22,
11-18, 11-26, 12-15,
12-27, 12-30, 12-31,
13-7
15-6, 15-22, 15-25,
insentif berasaskan prestasi secara tidak berpusat 10-17 15-26
institusi keluarga 2-8, 11-17, 11-18 Jalur Lebar Berkelajuan Tinggi 2 (HSBB2) 6-7
Institusi Latihan Awam (ILA) 4-6, 8-9, 10-16 Jalur Lebar Pinggir Bandar (SUBB) 6-7
institusi pendidikan tinggi (IPT) 4-9, 4-10, 4-11, 4-12, jaminan bekalan dan keselamatan makanan 7-14
13-9, 13-10, 13-11,
jaminan bekalan makanan negara 15-11
13-14, 13-15, 13-16,
15-8, 15-21 jaminan bekalan tenaga 6-11
institusi perubatan khusus 3-7, 11-23 jaminan kerajaan 10-11, 10-13
institusi perundangan 10-6 jaringan keselamatan sosial (SSN) 2-8, 2-17
Institut Kanser Negara 8-10, 11-23 Jaringan Penyelidikan Awam-Swasta 7-10, 13-11, 15-20
Institut Tadbiran Awam Negara (INTAN) 8-9, 10-16 jaringan rel 15-24
integrasi 12-20, 12-22 Jawatankuasa Kemahiran Industri 13-5, 13-15, 15-21
Integrated Government Financial Management and 10-13 jejak air 14-17
Accounting System (iGFMAS)
jejak karbon 5-9, 14-17
Integrated Graduate Employability Structured 13-11
Programme (i-GESP) jenayah indeks 3-6, 3-11, 3-14, 11-6,
11-25
International Budget Partnership (IBP) 10-12
jenayah siber 3-11, 3-14, 11-25
Isi rumah B40 2-3, 2-4, 2-6, 2-7,
2-8, 2-17, 2-19, 3-10, jumlah nilai ditambah pertanian 7-8
3-14, 9-6, 11-4, jurang pembangunan 9-6, 11-10, 12-2,
11-5, 11-7, 11-8, 12-3, 12-4, 12-5,
11-9, 11-13, 11-16, 12-6, 12-9, 12-16,
11-19, 11-22, 11-27 12-17, 12-18, 12-20,
isi rumah berpendapatan rendah 3-9, 11-2, 11-20, 12-22, 12-24
11-21, 11-24, 15-12
isi rumah M40 3-10, 3-14, 9-6
A-42
K KDNK per kapita 1-8, 9-14, 12-6

kadar air tidak berhasil (NRW) 6-10, 6-13, 15-6, kebolehpasaran siswazah 4-9, 4-12, 13-12,
15-26 13-14, 13-15
kadar kitar semula 5-3, 5-9, 5-10, 14-5 kecekapan dan penjimatan tenaga 5-11, 14-15
kadar pengangguran 1-2, 1-11, 4-2, 4-5, kecekapan sumber 14-4
4-10, 9-2, 9-8, 9-16,
kecerdasan buatan 7-14, 9-12, 15-8,
13-3, 13-7
15-16
kaedah penilaian integriti 10-11
keciciran 2-6, 13-13
Kampung Maju Abad Ke-21 12-24
kedaulatan undang-undang 10-2, 10-7, 10-8
kanak-kanak 2-9, 2-10, 2-17, 2-18,
kediaman 2-5, 2-10, 2-15, 2-16,
11-7, 11-8, 11-10,
11-5, 11-10, 11-15,
11-13, 11-17, 11-18,
11-22, 11-25
11-25, 13-10, 13-13
kedudukan fiskal 1-9, 1-10, 9-2, 9-8,
kapal mega 6-7
9-12, 9-14, 9-15
kapasiti adaptasi 5-3, 5-14, 14-13, keganasan 3-11, 3-14, 11-17,
14-14, 14-17 11-25
kapasiti dan keupayaan 2-2, 2-17, 2-19, 11-7, Kelab Rukun Negara 3-6, 3-12, 11-6
11-8, 11-13, 15-11,
15-12, 15-14 kelestarian alam sekitar 12-26
kapasiti penapisan minyak 15-6, 15-27 keluaran dalam negeri kasar (KDNK) 1-2, 1-3, 1-4, 1-5, 1-6,
1-7, 1-8, 1-9, 1-10,
kardiotorasik 11-23
1-11, 1-14, 1-15, 4-4,
kargo 6-8, 6-12, 15-23, 7-4, 7-5, 7-6, 7-9,
15-24, 15-25 7-10, 9-6, 9-8, 9-9,
karnival saringan mata 11-22 9-10, 9-12, 9-13,
9-14, 9-15, 10-5,
Kawal Selia Berasaskan Insentif (IBR) 15-28 10-11, 13-4, 13-8,
kawasan cenderung bencana 14-18 15-5, 15-7, 15-12,
15-19
kawasan perlindungan 5-3, 5-5, 5-11, 5-12,
keluaran pertanian 15-11
5-15, 14-2, 14-5,
14-11, 14-12, 14-13 Kemahiran berfikir aras tinggi (KBAT) 4-9, 13-9, 13-10
kawasan perlindungan marin (MPA) 5-11, 14-13 kemahiran insaniah 13-11, 13-15
Kawasan Pertumbuhan ASEAN Timur Brunei 12-1, 12-18 kemampanan alam sekitar 5-6, 14-19, 15-19
Darussalam-Indonesia-Malaysia-Filipina (BIMP-EAGA).
kemampanan kewangan 4-12, 13-15, 13-16
Kawasan Pertumbuhan Segitiga Indonesia-Malaysia- 12-1, 12-18
Thailand (IMT-GT) kemasukan yang menyalahi undang-undang 11-24
kawasan sering berlaku jenayah 3-11 kemiskinan mutlak 2-10, 11-10, 11-12,
12-6
KDNK mengikut Negeri 1-8, 9-14,
kemudahan asas 2-10, 11-2, 11-16
KDNK mengikut Pendapatan 1-7, 1-8, 9-13
kerajaan baharu 11-13
Indeks A-43
kerajaan digital 8-3, 10-16 kitar semula sisa 5-8, 5-10, 5-11, 14-6,
14-16
Kerangka Kelayakan Malaysia 4-6, 4-7, 13-12
klinik bergerak 3-7, 11-22
kes yang disabitkan 3-14
Kluster Inovasi Teknologi Pengurusan (i-IMATEC) 10-16
kesaksamaan gender 11-17
kluster pembelajaran digital (DLC) 10-16
keseimbangan antara kerja dan kehidupan 3-14
Kod Amalan Akreditasi Program TVET 4-7, 13-12
kesejahteraan 1-2, 1-11, 2-3, 2-4,
2-5, 2-10, 2-17, 2-18, Kod Etika 10-10, 10-11
2-19, 6-3, 9-6, 9-12, Kod Pengguna Am 15-26
9-14, 9-16, 11-1,
11-2, 11-3, 11-5, komoditi agromakanan 7-14
11-8, 11-9, 11-12, komoditi industri 7-8, 15-10, 15-11,
11-18, 11-19, 11-20, 15-14
11-21, 11-22, 11-23,
11-24, 11-25, 11-26, kompetensi digital 10-16
11-27, 15-23, 15-26 Kompleks Petroleum Bersepadu Pengerang 1-7, 9-14
kesejahteraan ekonomi dan sosial 3-3 Komunikasi untuk Perubahan Tingkah Laku (COMBI) 11-23
keselamatan makanan 3-8 komunikasi, pendidikan dan kesedaran awam (CEPA) 14-10
kesepaduan sosial 3-4, 3-6, 3-12, 3-13, Komuniti Ekonomi Bumiputera (BEC) 2-3, 2-5, 2-14, 2-15,
3-14, 3-15, 11-25, 2-17, 2-19, 11-5,
11-26, 11-27 11-7, 11-13, 11-15,
kesiapsiagaan menghadapi bencana 5-8, 14-18 11-27
kesihatan awam 3-8, 3-14, 11-22, komuniti mesra warga emas 11-18
11-23, 11-24, 12-13, Komuniti Sihat Pembina Negara (KOSPEN) 3-8, 3-12, 11-23
14-17, 15-19
konflik antara manusia dengan hidupan liar 14-10, 14-11, 14-12
Kesihatan dalam Semua Dasar 11-22
Kongres Masa Depan Bumiputera dan Negara 2018 11-13
kesihatan mental 11-23
konsep desa persaraan 11-18
kesukarelawanan 3-12, 11-17, 11-18,
11-26 konsumerisme 2-8, 11-19, 11-20
ketersambungan di kawasan darat 6-12 konurbasi 12-15, 12-17
ketersambungan jalur lebar 6-3,6-9, 15-26 Konvensyen Mengenai Hak Kanak-kanak (CRC) 2-9
ketidaksamarataan 2-3, 11-2, 11-4, 11-7 Konvensyen Rangka Kerja Pertubuhan Bangsa-bangsa 5-3, 5-4, 14-6
Bersatu mengenai Perubahan Iklim (UNFCCC)
ketidakseimbangan 2-4, 2-12, 2-13, 2-19,
11-5 koridor ekologi 14-11, 14-12
ketidakseimbangan pendapatan 2-4, 11-5 koridor ekonomi 7-2,7-3, 7-5, 7-11,
7-13, 7-14
ketidakseimbangan wilayah 2-13, 2-19
koridor ekonomi wilayah 7-2, 7-3, 7-5, 7-11,
keupayaan mendapat pekerjaan 11-8
7-13, 7-14
khazanah semula jadi 5-2, 14-2, 14-19 Koridor Ekonomi Wilayah Utara 7-11
A-44
Koridor Pembangunan Sabah (SDC) 2-12, 7-11 loji rawatan kumbahan (STP) 6-10, 6-11, 6-13,
15-26, 15-27
Koridor Tenaga Boleh Diperbaharui Sarawak (SCORE) 2-12, 7-11
luar bandar 2-2, 2-3, 2-5, 2-6,
kos kitaran hayat 14-17 2-8, 2-10, 2-11, 2-12,
kos langganan jalur lebar talian tetap 6-5, 15-6 2-13, 2-18, 2-19,
11-10, 11-11, 11-12,
kos menjalankan perniagaan 15-14, 15-19, 15-25 11-16, 11-22
kos sara hidup 2-2, 2-7, 2-8, 3-13,
9-2, 9-16, 11-19,
11-20 M
kualiti alam sekitar 5-2, 14-2, 14-9 mahir 2-3, 2-14, 2-16, 2-17,
2-18, 2-19, 4-5, 11-13
kuasa beli 2-8, 2-17, 11-3, 11-4,
11-7, 11-19, 11-27 Mahkamah Jenayah Seksual Terhadap Kanak-Kanak 2-9
kuasa Parlimen 10-6 majlis agama Islam negeri (MAIN) 3-9, 11-15
Kumpulan Wang Simpanan Pekerja 13-7 Majlis Amanah Rakyat (MARA) 2-11, 2-13, 2-14,
2-15, 2-16, 11-13,
kurangkan, guna semula dan kitar semula sisa (3R) 5-8, 14-16 11-14
Majlis Latihan Sektor Awam (MLSA) 10-17
L Majlis Perumahan Mampu Milik Negara 11-20, 12-31
laluan migrasi 14-13 majlis perundingan keharmonian 11-26
Lao PDR-Thailand-Malaysia-Singapore Power 6-12 Majlis Produktiviti Negara (MPN) 1-13
Integration Project (LTMS-PIP)
Majlis Sumber Air Negara 14-9
lapangan terbang 6-6, 6-7, 6-8, 6-12,
15-23, 15-24, 15-25 Majlis Teknologi Hijau Negara dan Perubahan Iklim 14-9
Laporan Penyiasatan Tenaga Buruh 1-14, 2-16, 4-10 Majlis Tindakan Sara Hidup Negara (NACCOL) 11-20
Latihan Bakal Pekerja 13-14, 13-15 maklum balas secara interaktif 10-9
latihan table top 14-26 Malaysia Biodiversity Enforcement Operation Network 14-11
(MBEON)
lebihan kendalian kasar (GOS) 1-7, 9-13
Malaysia User Satisfaction Evaluation (MUSE) 8-8
Lebuhraya Pan Borneo 1-7, 9-11, 12-29,
15-23 Malaysian Carbon Reduction and Environmental 5-9, 5-10, 14-14
Sustainability Tool (MyCREST)
Lembaga Pembangunan Koridor Wilayah (RECODA) 7-13
Malaysian Global Creativity and Innovation Centre 2-6
Lembaga Teknologis Malaysia (MBOT) 4-7, 13-15 (MaGIC)
liabiliti luar jangka 1-10, 1-16, 8-12 mampan 12-6, 12-8, 12-9,
logistik dan fasilitiasi perdagangan 15-4, 15-22, 15-24 12-24, 12-26, 12-28,
12-34
loji janakuasa 6-13, 15-28
marin 5-5, 5-11, 5-12, 5-3,
loji rawatan air 6-10, 15-27 14-12, 14-13, 14-19
Indeks A-45
masa bekerja anjal 10-17 Model pembiayaan sosial 7-10, 7-11

masa respons kecemasan 3-6, 3-10, 3-12, 11-6, model perniagaan 6-10, 7-14, 15-13,
11-24 15-16
massive open online courses (MOOC) 13-11 myGAP 15-11, 15-27
masyarakat kelas menengah 2-3, 2-4, 2-5, 2-6, 2-8, myIDENTITY 2-7
11-5, 11-8
myOrganic 15-11, 15-27
Matlamat Pembangunan Mampan (SDGs) 5-3, 7-3, 14-9
Media sosial 3-9, 3-14
N
mekanisme pembayaran bagi perkhidmatan ekosistem 14-11
nanoteknologi 15-20
mekanisme penetapan 2-8
National Fiberisation and Connectivity Plan 15-26
Mekanisme Penetapan Tarif 15-26
national red list index 14-12
mekanisme semak dan imbang 9-15,
negara maju 4-1, 4-2, 4-13, 13-5,
memulihkan 5-12, 14-11, 14-2, 13-12, 13-17, 15-23
14-10
negara maju dan inklusif 1-14, 1-17, 9-2, 9-17,
menara telekomunikasi 12-22, 12-31 15-4, 15-12
Menteri Kewangan Diperbadankan 10-13 negara tua 11-17
mesra alam 5-6, 5-9, 5-11, 14-14, nexus produktiviti 1-13, 9-7, 15-10,
14-16, 14-18 15-11
migrasi 12-22 nexus produktiviti agromakanan 15-11
mini RTC 2-11, 12-23 nilai ditambah 1-12, 1-15, 7-5, 7-6,
7-7, 7-8, 7-9, 7-10,
minoriti 11-4, 11-7, 11-14,
9-9, 9-10, 9-12, 9-13,
11-16, 11-27
15-2, 15-4, 15-7,
minyak mentah 1-7, 1-12, 9-3, 15-27 15-8, 15-10, 15-11,
mitigasi perubahan iklim 14-4, 14-14 15-15, 15-19, 15-22,
15-26, 15-27
mobiliti 12-15, 12-18, 12-21,
nilai murni 8-3, 10-4, 10-8,
12-29
10-10, 11-3, 11-4,
mobiliti rendah karbon 5-2, 5-9, 5-10, 14-18, 11-6, 11-17, 11-19,
14-20 11-25, 11-26, 11-27,
mobiliti tidak bermotor 14-15 13-10, 13-13
modal insan 2-13, 2-14, 4-1, 4-2, nilai terbaik untuk wang 10-11, 10-14
4-3, 4-5, 4-7, 4-10, nisbah katil hospital kepada penduduk 3-14, 11-22
4-13, 11-13, 13-1,
13-2, 13-3, 13-9, nisbah kematian ibu mengandung 3-8, 11-24
13-11, 13-13, 13-14, Northern Corridor Economic Region Investor Centre of 2-12
13-17 Engagement (NICE)
modal teroka 15-8, 15-12 nutrisi 3-7
A-46
O pekerja mahir 2-18, 4-5, 4-10, 7-14,

9-8, 12-24, 13-6,
ombudsman 10-11, 11-20
13-15, 14-15, 15-22
omnipresence 3-11, 11-25 pekerjaan separuh mahir 4-10, 4-12
Open Budget Index (OBI) 10-12 pelabur budiman 7-14, 15-12
Open Government Partnership (OGP) 10-9 pelaburan 2-5, 2-11, 2-12, 2-13,
Orang Asli 2-6, 2-17, 11-16 2-14, 2-15, 2-18,
2-19, 11-14, 11-15
orang asli dan masyarakat setempat (ILC) 14-2, 14-13, 14-14
pelaburan asing 7-14
orang kurang upaya (OKU) 2-9, 2-17, 11-7,
11-17, 11-18, 11-21 pelaburan awam 1-3, 9-8, 9-10, 9-12,
9-15
organisasi pembangunan keusahawanan (EDO) 11-13, 11-15, 11-16
pelaburan direalisasi 7-5, 7-7, 7-11, 7-13
Organisation for Economic Co-operation and 1-2, 1-15, 4-8
Development (OECD) Pelaburan Hartanah Berhad (PHB) 2-15, 11-15
outcome pelajar 4-3, 4-4, 4-8, 4-9, pelaburan langsung asing 9-10
13-3, 13-9, 13-11 pelaburan swasta 1-3, 1-4, 9-8, 9-10
pelajar antarabangsa 4-9
P
pelaksanaan kuasa 10-6
pakar bidang khusus 15-20
Pelan Hala Tuju Kesejahteraan Kanak-kanak 11-17
pampasan pekerja (CE) 1-7, 1-8, 4-4, 9-4, 9-6,
Pelan Hala Tuju Strategik e-Dagang Kebangsaan (NeSR) 12-20
9-13, 13-4, 13-8
pasaran baru muncul dan sedang membangun 1-3, 9-4, 9-5 Pelan Induk dan Peta Hazard Banjir 5-13
pasaran buruh 1-6, 1-11, 4-3, 4-4, Pelan Induk Daya Saing Bandar (CCMP) 12-14
4-5, 4-10, 4-13, 7-3, Pelan Induk Pembelajaran Sepanjang Hayat Peringkat 4-8
7-6, 9-10, 9-16, 13-2, Nasional 2011-2020
13-3, 13-4, 13-5, 13-
pelan induk pengurusan permintaan air 15-27
6, 13-7, 13-14, 13-17,
15-7, 15-17 Pelan Induk PKS 15-12, 15-13
pasaran hijau 5-3, 5-9, 5-11, 14-14, Pelan Induk Teknologi Hijau (GTMP) 5-6, 14-17
14-17, 14-19
Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia (PPPM) 13-9, 13-10
pascasiswazah 4-9, 4-12 2013-2025 (Pendidikan Prasekolah hingga Lepas
Pasukan Petugas Logistik Kebangsaan (NLTF) 6-8, 15-24 Menengah)
paten 7-10 Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia (PPPM) 13-9, 13-11

2013-2025 (Pendidikan Tinggi)
patriotisme 11-17, 11-26, 11-27
pelan standard yang diluluskan (PAP) 8-10, 10-14
Pegawai Integriti Bertauliah (CeIO) 10-10
Pelan Strategik Kebangsaan bagi Gaya Hidup Sihat 3-6
pekali Gini 2-3, 2-4, 2-10, 11-5
Pelan Strategik Kebangsaan bagi Penyakit Tidak 3-7, 3-8
pekerja asing 1-14, 4-5, 4-10, 7-14, Berjangkit
9-14, 13-3, 13-5, Pelan Strategik Kebangsaan untuk Gaya Hidup Aktif 3-7, 3-8, 11-23
13-6, 13-7, 13-17
Indeks A-47
Pelan Strategik Malaysia Penyakit Baru Muncul dan 11-23 pembeli rumah pertama 11-21
Kejadian Kecemasan Kesihatan Awam
pembiayaan politik 10-7, 10-8
Pelan Tempatan Pengurusan Risiko Bencana (LDRMP) 5-8
Pembimbing Pakar Peningkatan Sekolah (SISC+) 4-8, 13-13
Pelan Tindakan Pemakanan Kebangsaan Malaysia III 3-8, 11-23
pemerdagangan orang 3-14
Pelan Tindakan Strategik Jangka Panjang Sabah (Sabah 12-26
LEAP), 2016-2035 pemetaan 12-33
pelancongan 1-6, 1-13, 15-9, pemetaan bahaya dan risiko 14-18

15-10, 15-17, 15-19, pemilikan kekayaan 2-2, 2-3, 2-5, 2-14,
15-21 2-15, 2-16, 2-17,
pelepasan gas rumah kaca (GHG) 15-13 11-5, 11-7, 11-13,
11-15
pelindung kanak-kanak 2-9
pemilikan rumah 3-10, 11-21
pemacu perubahan 1-1, 1-11, 1-13, 4-1,
4-5, 4-6, 4-7, 7-1, 7-6, Pemodelan Maklumat Bangunan (BIM) 15-20
7-10, 7-12 pemulihan 2-9, 11-18, 11-22,
pemaju swasta 11-20, 11-21 11-25
pemakanan 2-18, 3-7, 3-7, 3-14, pemulihan dalam komuniti 2-9, 11-18
11-17, 11-22 pemuliharaan 5-3, 5-5, 5-11, 5-12,
pemangkin 12-14, 12-15 14-2, 14-10, 14-11,
14-13, 14-14
pematuhan kendiri terpimpin 14-9
pemusatan kuasa 10-6, 10-7
pembanding sektor awam (PSC) 8-5, 8-10, 10-15
penamatan penyiaran analog 15-26
pembangunan berorientasikan transit 7-13, 14-15
penanaman semula 5-12,14-11,15-11
Pembangunan inklusif 12-25
pencegahan jenayah 3-2, 3-11, 11-24,
pembangunan kapasiti 12-24 11-25
pembangunan luar bandar 2-11 pencegahan rasuah 10-4, 10-6, 10-8,
pembangunan mampan 5-3, 14-19, 14-2, 10-10, 10-12
14-7, 14-9, 14-10, pencegahan wabak 11-24
15-14
Pendapatan Garis Kemiskinan (PGK) 11-2, 11-9, 11-10,
Pembangunan Profesional 13-9, 13-10, 13-12 11-12
Pembangunan Sumber Manusia Berhad (PSMB) 4-8, 13-6, 13-14, pendapatan negara kasar (PNK) 1-3, 1-5, 1-6, 1-9, 9-6,
13-15 9-8, 9-10, 9-14
pembangunan wilayah 9-6, 9-14, 15-23 pendapatan negara kasar (PNK) per kapita 15-6
pembangunan zon pesisir pantai 14-8 pendapatan penengah bulanan isi rumah 2-3, 11-2, 11-5, 11-8
pembayaran untuk perkhidmatan ekosistem 5-12, 14-11 pendapatan penengah tahunan 3-10
pembelajaran maya 13-9, 13-10, 13-11 pendapatan purata bulanan isi rumah 1-4, 2-3, 2-8, 9-6,
11-5, 11-8, 11-10
Pembelajaran sepanjang hayat 4-2, 4-3, 4-4, 4-5, 4-8,
4-11, 4-13, 11-18, pendekatan berasaskan ekosistem 14-13
13-11
A-48
pendekatan berasaskan outcome 10-11, 10-14 pengoptimuman 12-15, 12-23

pendekatan bottom-up 10-16 pengukuhan fiskal 1-9, 1-15, 9-2, 9-5,
9-7
pendekatan keseluruhan masyarakat 7-10, 7-11
pengurangan risiko bencana 5-3, 5-8, 5-14, 14-18,
Pendidikan dan Latihan Teknikal dan Vokasional (TVET) 2-6, 2-14, 4-2, 4-3, 14-3, 14-19
4-4, 4-5, 4-6, 4-7,
4-11, 4-13, 11-8, pengurusan alam sekitar 5-17, 14-7, 14-9
11-17, 11-18, 13-3, pengurusan bakat 8-2, 8-3, 8-5, 8-9,
13-4, 13-6, 13-12, 8-12, 8-13, 10-2,
13-13, 13-14, 13-15, 10-15, 10-16
13-17, 15-22
pengurusan e-waste yang lengkap dan mesra alam 14-16
pendidikan sains, teknologi, kejuruteraan dan 4-9, 13-9, 13-10
matematik (STEM) pengurusan hutan mampan 14-12
pendidikan tinggi 4-9, 4-12, 13-6, pengurusan hutang 9-7, 9-15, 9-16
13-10, 13-11, 13-12, pengurusan kejat 3-8
13-15
pengurusan kewangan yang mampan 10-11
penerbangan 6-7, 6-8, 15-23
Pengurusan Lembangan Sungai Bersepadu 14-12
penerbitan 4-9, 4-12
pengurusan maklumat geospatial 14-8
pengairan dan saliran 15-27
pengurusan nilai 8-10
pengangguran 1-5, 9-8
pengurusan permintaan tenaga (DSM) 5-4, 5-6, 5-9, 14-14,
pengangguran belia 9-16
14-15
pengangkutan awam 6-2, 6-4, 6-7, 6-12, pengurusan perolehan 10-4, 10-11, 10-13
15-16
pengurusan risiko bencana 5-3, 5-5, 5-8, 5-13,
pengangkutan cekap tenaga 5-10, 14-15
14-4, 14-6, 14-8,
pengangkutan dan penyimpanan 6-4, 6-8, 7-6, 7-14, 14-9, 14-10, 14-14,
7-15 14-18
pengasingan kuasa 10-3, 10-6, 10-7 pengurusan sisa 5-6, 5-7, 5-10, 7-13,
14-8, 14-14, 14-16,
pengasingan sisa 5-11, 14-16
15-17
pengayaan hutan 14-11, 14-12 Pengurusan Sumber Air Bersepadu 14-12
Pengerang Integrated Petroleum Complex 15-27 penilaian alam sekitar 14-9
pengguna 7-14, 15-8, 15-14, Penilaian Impak Alam Sekitar 10-19
15-17, 15-20, 15-23,
15-26, 15-27, 15-28 Penilaian Impak Sosial 10-19
penggunaan awam 1-6, 9-8, 9-10 penjaga 2-18, 11-18
penggunaan dan pengeluaran mampan (SCP) 5-2, 5-3, 5-17, 14-9, penjagaan dan pendidikan awal kanak-kanak (ECCE) 11-8, 13-10
14-14, 15-10
penjagaan geriatrik 11-18, 11-22
penggunaan pengangkutan 6-7, 6-12
penjagaan kanak-kanak 2-9, 2-10, 2-18,
penggunaan swasta 1-4, 1-6, 9-8, 9-10 11-17, 13-9
Indeks A-49
penjagaan kesihatan domisiliari 3-7, 11-22, 11-24 penyiasatan tenaga buruh 1-14, 2-16
penjagaan kesihatan primer 11-20 12-23, 12-32 penyumberan luar (SSO) 7-12, 7-13, 8-3,
10-19, 15-21
penjagaan paliatif 11-22
perakaunan akruan 9-15, 10-12
pensijilan halal 6-8, 15-11, 15-13
perancangan spatial negara 12-9
penuaan aktif 11-18, 11-17
Peraturan-peraturan Kawalan Harga dan 2-5
penuaan penduduk 4-2 Antipencatutan (Mekanisme untuk Menentukan
penunjuk prestasi utama (KPI) 1-16 Keuntungan Tinggi yang Tidak Munasabah bagi
Barangan) 2016
penutupan penyiaran analog 6-8, 15-39
peratusan tenaga boleh baharu 5-1
penyakit berjangkit 3-8, 11-23
perawatan penjagaan kesihatan primer 3-7, 3-8
penyakit tidak berjangkit 1-11, 3-8, 11-23
Perbadanan Kemajuan Ekonomi Negeri (PKEN) 12-8, 12-9
penyambungan kemudahan pembetungan 6-13
Perbadanan PR1MA Malaysia 3-9
penyampaian perkhidmatan 6-1, 6-9, 6-14, 6-15,
7-10, 7-12, 7-13, 8-2, Perbadanan Produktiviti Malaysia (MPC) 1-11, 1-12, 1-13, 9-9,
8-3, 8-4, 8-6, 8-8, 9-12, 10-17, 10-26,
8-11, 8-12, 8-13, 15-10, 15-11, 15-19
10-2, 10-4, 10-5, Perbadanan Usahawan Nasional Berhad (PUNB) 2-15, 2-16
10-11, 10-15, 10-17,
10-18, 10-19, 10-20, perbelanjaan kasar R&D (GERD) 7-5, 7-11, 15-5
15-11 perbelanjaan mengurus 1-9, 1-10, 9-15
penyampaian perkhidmatan alternatif (ASD) 10-19 perbelanjaan pelancong 7-7, 9-12
penyampaian perkhidmatan awam 9-10 perbelanjaan pembangunan 1-9, 1-10, 9-15
penyelenggaraan jalan raya 6-12 perbelanjaan R&D oleh perusahaan perniagaan (BERD) 7-5, 7-10, 7-11, 15-5
penyelidikan berasaskan permintaan 7-10, 7-11, 15-20, perbicaraan awam 10-19
15-21
perdagangan borong dan runcit 1-6, 7-6, 7-9, 7-14
penyelidikan dan pembangunan (R&D) 5-15, 7-5, 7-11, 9-7,
14-13, 14-16, 14-17, perebakan bandar 12-14, 14-15
14-18, 15-10, 15-15, Perjanjian Malaysia 1963 12-28
15-20, 15-21
perjanjian multilateral berkaitan alam sekitar 14-3
penyelidikan dan pembangunan dan inovasi (R&D&I) 4-12, 13-11, 13-15
Perjanjian Paris 5-3, 14-6, 14-14
penyelidikan, pembangunan, pengkomersialan dan 7-11, 14-16, 14-17,
inovasi (R&D&C&I) 15-8, 15-11, 15-20 perjanjian pengiktirafan bersama 15-13, 15-16
penyenggaraan pencegahan 6-12, 15-24 perjanjian perdagangan bebas 15-13
penyertaan wanita dalam tenaga kerja 2-4, 2-9, 2-10, 2-18, perkapalan 6-7, 6-8
4-5, 4-10, 11-5,
perkhidmatan air 15-4, 15-22, 15-26,
11-17, 13-3, 13-7,
15-27
13-8, 13-17
perkhidmatan bandar 7-12, 7-13
Penyiasatan Pendapatan Isi Rumah dan Kemudahan 2-8, 11-2, 11-8
Asas (PPIR&KA)
A-50
perkhidmatan berasaskan komuniti 11-22 Pertubuhan Pendidikan, Sains dan Kebudayaan 4-9, 13-13, 14-12
Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu (UNESCO)
perkhidmatan bukan teras 10-19
pertumbuhan hijau 5-2, 5-3, 5-6, 5-8,
perkhidmatan doktor udara 3-7 5-14, 5-15, 5-17,
perkhidmatan ekosistem 5-12, 5-15, 14-11, 14-2, 14-4, 14-7,
14-19 14-9, 14-14, 14-17,
14-19
perkhidmatan kardiologi 11-23
pertumbuhan seimbang 9-4, 15-11
perkhidmatan kesihatan seksual dan reproduktif 11-24
perubahan iklim 5-2, 5-3, 5-5-4, 5-5,
perkhidmatan pemadanan pekerjaan 13-7 5-6, 5-8, 5-12, 5-13,
perkhidmatan penjagaan kesihatan di rumah 11-24, 15-23 5-14, 5-15, 5-17,
14-2, 14-3, 14-4,
perkhidmatan udara luar bandar 6-12 14-6, 14-8, 14-9,
Perkongsian Awam Swasta (PPP) 10-13, 10-14 14-14, 14-17, 14-18
perkongsian awam-swasta 1-10, 1-16, 9-15 perubahan pola penyakit 3-14
perkongsian mod pengangkutan awam 6-5, 6-12 perubatan tradisional dan komplementari 15-9
perkongsian tanggungjawab 5-16 perumahan 2-10, 2-15, 2-17,

11-3, 11-4, 11-6,
permintaan dalam negeri 1-3, 9-2, 9-10 11-7, 11-19, 11-20,
Permodalan Nasional Berhad (PNB) 2-15, 11-14, 11-15 11-21, 11-27
perniagaan berasaskan pertanian 7-14 perumahan awam 3-8, 3-13
perolehan hijau Kerajaan (GGP) 5-4, 5-6, 5-9, 5-11, perumahan mampu milik 1-7, 3-2, 3-4, 3-5,
14-6, 14-17 3-9, 3-10, 3-14, 3-15,
7-14, 11-3, 11-4,
Perolehan Kerajaan (PK) 8-12, 10-13 11-17, 11-20, 11-21,
perpaduan nasional 3-4, 3-6, 3-12, 3-13, 11-25, 11-27, 12-14,
3-14, 3-15, 11-25, 12-22, 12-23
11-26, 11-27 Perumahan Penjawat Awam Malaysia 11-20
Persatuan Ibubapa dan Guru 13-16 perundingan 13-14
persatuan peladang dan koperasi 15-11 perusahaan kecil dan sederhana (PKS) 4-8, 7-3, 7-5, 7-9,
pertanian, perhutanan dan guna tanah yang lain 14-18 7-10, 7-11, 7-13,
(AFOLU) 7-14, 7-15, 12-24,
13-15, 15-2, 15-3,
Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu 12-34
15-5, 15-7, 15-11,
pertubuhan bukan kerajaan 2-9, 5-7, 5-8, 10-19, 15-12, 15-13, 15-15,
11-18 15-17, 15-18, 15-19,
Pertubuhan Buruh Antarabangsa (ILO) 13-8 15-21, 15-29
perusahaan mikro 7-10, 15-12
Pertubuhan Kerjasama dan Pembangunan Ekonomi 1-2, 1-15, 4-8
perusahaan mikro dan kecil 2-16
Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO) 11-22
perusahaan sosial 11-9
pertubuhan peladang kawasan 15-11
Indeks A-51
pesisir pantai dan marin 5-5, 5-11, 5-12, produktiviti dan kemampanan sektor pertanian 15-10
14-10, 14-12, 14-13,
produktiviti pelbagai faktor (MFP) 1-5, 1-11, 9-9
14-4, 14-5
peta bahaya 5-3, 5-13, 5-14, 14-18 profil risiko bencana 14-26
peta risiko 5-3, 5-14 program akademik 13-10, 13-11
petani yang semakin berusia 7-14 Program Bantuan Rumah 3-9, 11-20
petikan 4-9 program berkaitan etika dan nilai 10-11
petrokimia 12-11 program Career Comeback 11-17
Petunjuk Prestasi Utama (KPI) 8-9, 10-14 Program Dwibahasa 13-10
pihak berkepentingan 1-13, 15-14, 15-21, Program Friends of KPDNHEP 11-20

15-25, 15-26 Program Friends of KPDNKK 2-7
Pihak Berkuasa Pembangunan Ekonomi dan Pelaburan 2-13, 7-13 program IMFree 3-8
Sabah (SEDIA)
program jangkauan penjagaan kesihatan oral 11-22
pihak berkuasa tempatan 8-2, 8-5, 8-6, 8-10,
8-11, 8-12, 8-13, Program Komuniti Sihat Pembina Negara (KOSPEN) 3-7
10-2, 10-5, 10-15, Program Omnipresence 3-11, 11-24
10-18, 10-19, 10-20,
12-31, 15-23, 15-26 program pemadanan kerja 11-18
piko 12-21, 12-30 program pembangunan keibubapaan 11-18
plastik sekali guna 14-16 Program Pembangunan Vendor 11-16
platform digital 15-13 Program Pengurangan Air Tidak Berhasil (NRW) 6-9, 6-13, 15-40
platform e-pembayaran 10-10 Program Penyenggaraan Perumahan 3-10, 11-21
PNK per kapita 1-3, 1-6, 9-6, 9-10 Program Perumahan Rakyat 3-9, 3-14
polluter-pay principle 14-16 Program Save and Protect Children 2-9
portal MyHijau 14-17 Program Sewa-Beli Rumah 3-9, 11-21
portal MyProcurement 10-13 Program Transformasi Industri Pembinaan (CITP) 15-19
prasekolah 4-3, 4-4, 4-8, 4-9, Programme in International Students Assessment 4-4, 4-8, 4-9, 4-12,
4-12, 13-9, 13-10, (PISA) 13-4
13-4 projek hijau 5-7, 5-8, 5-15, 14-17
produk dan perkhidmatan hijau 5-4, 5-9, 5-11, 14-6,
prosedur operasi standard 14-18
14-17
punca pendapatan alternatif 14-13
produk yang boleh dikitar semula 14-16
Pusat Aktiviti Warga Emas (PAWE) 2-9, 2-10
produktiviti buruh 1-11, 1-12, 4-2, 4-3,
4-4, 4-5, 4-13, 7-6, Pusat Governans, Integriti dan Antirasuah Nasional 10-9
7-7, 7-8, 7-9, 9-6, 9-9, (GIACC)
13-2, 13-3, 13-4, Pusat Kecemerlangan Industri (ICoE) 4-9, 4-12, 13-15
13-6, 13-7, 13-17,
15-5, 15-18 Pusat Kecemerlangan Pendidikan Tinggi (HICoE) 13-11
A-52
Pusat Latihan Pengajar dan Kemahiran Lanjutan 4-7 Refinery and Petrochemical Integrated Development 6-11, 15-27
(CIAST) (RAPID)
Pusat Maklumat Harta Tanah Negara (NAPIC) 11-21 reformasi fiskal 9-2, 9-9, 9-15
pusat sehenti 12-23 reka bentuk sejagat 2-18, 11-18
Pusat Transformasi Bandar (UTC) 7-12, 9-16, 13-7 rekreasi 3-14, 5-15, 6-11,
11-21, 11-26, 12-11,
Pusat Transformasi Komuniti Bergerak (Mobile CTC) 2-11, 8-6
14-10
Pusat Transformasi Luar Bandar (RTC) 2-11, 8-6, 12-23, 13-7 rendah karbon 5-2, 5-3, 5-9, 5-10,
5-11, 5-17, 14-2,
14-14, 14-15, 14-17
Q
repositori data secara berpusat 14-9
QS World University Rankings 4-3, 4-4, 13-4, 13-11
Revolusi Perindustrian Keempat (4IR) 1-14, 9-3, 11-14,
quadruple helix 13-15, 15-21 13-6, 13-8, 13-11,
13-15, 15-14,15-15,
15-16, 15-17, 15-21
R
risiko fiskal 10-14
Rakan Peningkatan Sekolah 4-8,13-13
rizab antarabangsa 1-9
Rancangan Fizikal Negara 3 (RFN3) 12-16
Roadmap for System of Environmental-Economic 5-7
rangka kerja Dasar Mengenai Industri 4.0 15-5, 15-17, 15-18 Accounting (MySEEA)
Rangka Kerja Sendai bagi Pengurangan Risiko Bencana, 5-3, 14-14, 14-18 Rukun Negara 11-25
2015-2030 (Rangka Kerja Sendai)
Rukun Tetangga 3-12
rangkaian bekalan pintar 15-25
rumah kos rendah 3-10
rangkaian hubungan antara luar bandar dan bandar 2-11
Rumah Mampu Milik Wilayah Persekutuan (RUMAWIP) 11-20
rangkaian luar grid 12-21
Rangkaian Penyelidikan Awam-Swasta (PPRN) 13-15
S
rangkaian telekomunikasi 6-2
Sabah Electricity Sendirian Berhad (SESB) 12-28
Rangkaian Universiti Teknikal Malaysia (MTUN) 13-12
sains, teknologi dan inovasi (STI) 15-20
rantaian bekalan tradisional 15-25
saksama 2-1, 2-2, 2-3, 2-19,
rantaian nilai 1-14, 9-2, 9-5, 9-7, 4-9, 11-2, 11-4, 11-7,
7-14, 15-4, 15-8, 11-16, 11-17, 13-2,
15-10, 15-11, 15-15, 13-9
15-17, 15-19, 15-22,
santuari hidupan liar 14-12
15-24, 15-29
rasa tanggungjawab bersama 5-8, 14-3, 14-6, 14-10 sebelum bencana 14-18
realiti terimbuh 7-14, 15-16 Sekolah Agama Bantuan Kerajaan 13-13
REDD+ (reducing emissions from deforestation 14-17 Sekolah Amanah 13-16

and forest degradation and enhance the role of sekolah daif 4-2, 4-12, 13-13
conservation, sustainable management of forest and
enhancement of forest canbon stocks)
Indeks A-53
sektor mudah terjejas 14-17 Sistem Pengurusan Antirasuah (ABMS) 10-10

sektor pembinaan 1-3, 1-8, 1-12, 4-8, Sistem Pengurusan Audit Nilai 10-13
4-10, 9-7, 9-12, 13-6
Sistem Pengurusan Imbangan Air Negara (NAWABS) 5-14, 5-13, 14-18
sektor pembuatan 1-3, 1-7, 1-13, 1-15,
9-7, 9-10, 9-12 sistem penyampaian penjagaan kesihatan 11-3, 11-4, 11-19,
11-22
sektor perkhidmatan 1-3, 1-6, 1-7, 1-8,
1-13, 1-15, 9-12, 9-14 sistem pilihanraya 10-7
sektor perlombongan 1-7, 1-12, 9-13 Sistem Profil Kampung Peringkat Nasional (SPKPN) 2-11
sektor pertanian 1-7, 1-12, 9-13 Sistem Upah yang Dikaitkan dengan Produktiviti 4-5, 13-6
selepas bencana 14-18 SkillsMalaysia 4-7
sempadan geografi 12-3 Skim Jaminan Sektor Perkhidmatan 15-13
Senarai Pekerjaan Kritikal (COL) 4-5, 9-16, 13-5, 13-7, Skim Pembiayaan Deposit Rumah Pertama 3-9
15-21 skim pembiayaan kesihatan nasional 11-22
Setiap Sektor adalah Sektor Kesihatan 11-22 Skim Pembiayaan Teknologi Hijau (GTFS) 5-7, 5-8
siasatan forensik alam sekitar 14-11 Skim Pembiayaan Vendor 15-12
Sijil Pelajaran Malaysia (SPM) 4-3, 4-4, 4-7, 13-4, Skim Perumahan Mampu Milik Swasta 3-9
13-10
Skim Rondaan Sukarela 3-12
single sign-on 8-3, 10-18
solar fotovoltan 14-15
sisa kepada kekayaan 7-12, 14-14, 14-15
solar hibrid 12-21
sisa kepada tenaga 14-16
spatial 12-8
sistem akreditasi 4-6, 4-7, 13-12
spesies yang terancam 5-15, 14-12
sistem amaran awal 5-3, 14-18
Standard mandatori mengenai harga capaian (MSAP) 6-9
Sistem Bank Data Perumahan Negara 3-9, 11-21
Standard mandatori mengenai kualiti perkhidmatan 6-9
sistem binaan berindustri (IBS) 10-14, 11-21, 13-6,
(QoS)
15-20
subindeks Perkhidmatan Dalam Talian (OSI) 8-4
Sistem ePerolehan 10-14
subsektor agromakanan 1-7, 7-8, 9-13, 15-10,
Sistem Insurans Pekerjaan 13-8
15-11, 15-22
sistem jawatankuasa pemilih 10-6 subsektor komoditi industri 1-7, 1-15, 7-8, 15-10,
sistem kesihatan yang mampan 11-22 15-11
Sistem Latihan Dual Nasional (SLDN) 4-6 subsidi yang tidak bersasar 7-14
Sistem levi berperingkat 13-6 Sukan Asia Tenggara (SEA) Kuala Lumpur 2017 3-13
Sistem MyResult 10-14 sukan berprestasi tinggi 11-26
Sistem Pemantauan Projek II 10-14 Sukan Olimpik Tokyo 2020 11-26
sistem pengangkutan bersepadu berdasarkan 6-4, 6-6 Sukan Para ASEAN Kuala Lumpur 2017 3-13
keperluan
A-54
Sukan SEA 2019 11-26 taman laut 14-8, 14-13

sukuk hijau 5-7, 5-8 Taman Perindustrian Samalaju 12-21
sumber air 5-14, 14-12, 14-18, tanah rizab Melayu 2-17
14-8, 14-9
tanaman industri 15-11
sumber asli 5-2, 5-3, 5-4, 5-5, 5-6,
5-7, 5-8, 5-11, 5-12, tanggungjawab sosial korporat 11-25, 12-19, 13-16
5-15, 5-17, 14-2, Tapak Warisan Dunia 14-12
14-4, 14-5, 14-7,
14-9, 14-10, 14-11, tebatan banjir 5-5, 5-13, 5-14, 9-11,
14-13, 14-14 12-10, 14-6, 14-12
sumber bahan api 14-15 teknologi digital 1-14, 7-14, 12-20,

15-8, 15-19, 15-20
sumber boleh baharu 14-2, 14-10, 15-28
teknologi hijau 5-8, 5-14, 5-15, 14-9,
sumber kekayaan baharu 9-13, 15-10, 15-11 14-17, 15-17, 15-20
Suruhanjaya Bebas Aduan dan Salahlaku Polis 10-11 teknologi maklumat dan komunikasi (ICT) 1-14, 1-15, 9-12,
12-11, 12-22, 12-20,
Suruhanjaya Pencegahan Rasuah Malaysia (SPRM) 10-6, 10-7, 10-8, 13-10, 15-8, 15-10,
10-10 15-19, 15-21, 15-25
Suruhanjaya Penerbangan Malaysia (MAVCOM) 6-4, 6-7 teknologi neuro 15-20
Suruhanjaya Pilihan Raya Malaysia (SPR) 10-6, 10-7 teknologi pembiakan termaju 14-12
syarikat awam bukan kewangan (SABK) 1-3, teknologi pertanian 9-7, 15-10, 15-20
syarikat milik kerajaan (SOE) 8-12, 10-10, 10-13, teknologi pertanian tepat 15-20
11-13, 13-9, 11-14,
11-15, 14-17, 15-14 teknologi termaju 1-14, 7-8, 9-9, 12-10,
14-12, 15-18
Syarikat Perumahan Negara Berhad (SPNB) 3-9, 11-20
telaga tiub 6-10, 12-18
Televisyen Terestrial Digital (DTT) 6-3, 6-5, 6-9, 15-25,
T 15-26
Tabung Konservasi Sumber Asli Nasional 14-11 tempat berlabuh dan dermaga 13-24
tadbir urus alam sekitar 14-5, 14-7, 14-10 tenaga boleh baharu (TBB) 5-4, 5-6, 5-7, 6-3,
tadbir urus demokratik 10-2, 10-6 12-23, 14-6, 14-14,
15-28
tadbir urus yang baik 10-2, 10-6, 10-8,
10-9, 10-13 tenaga kerja 2-4, 2-9, 2-10, 2-13,
2-17, 2-18, 4-8, 5-8,
tahap sara diri 1-15, 7-14, 15-11 6-13, 7-2, 7-7, 7-14,
take-back system 14-16 10-16, 10-17, 11-5,
11-17, 13-3, 13-7,
takungan air di luar sungai 15-27 15-2, 15-15, 15-17,
taman eko perindustrian (EIP) 15-10 15-21, 15-22, 15-29
tender terbuka secara prakelayakan 10-13
Indeks A-55
tender terhad 8-10, 10-13 Universiti Kebangsaan Malaysia 13-11

TERAJU XChange (TXC) 2-16 Universiti Malaya 13-11
terestrial dan air daratan 5-5, 5-11, 5-12, University of the Third Age (U3A) 2-9
14-10, 14-11, 14-4,
Upper Rajang Development Agency 12-21
14-5
Terminal Regasifikasi 6-5, 6-11 urbanisasi 4-2, 7-14, 8-12, 12-13
terosot 5-12, 14-2, 14-14, usahawan mikro 12-19

14-10, 14-11
toleransi sifar 10-9, 10-10 V
Tonggak 12 10-11 vaksinasi virus human papilloma 2-8, 11-18
transformasi digital 12-18
Transformasi Sekolah 2025 (TS25) 13-16 W
Transit Aliran Massa (MRT) 1-7, 5-10, 6-6, 6-7, wakaf 2-15, 2-17, 3-9,
6-8, 7-12, 7-13 11-15, 11-20, 11-21,
Transit Aliran Ringan 2 (LRT 2) 1-7, 5-11, 6-6, 6-7, 11-23, 13-16
7-12, 7-13, 7-14, Waktu Bekerja Berperingkat (WBB) 8-9
9-11, 9-12
waktu kerja padat 10-17
trend jenayah yang sentiasa berubah 3-2, 3-14, 3-15
wanita 2-4, 2-9, 2-10, 2-17,
Trends in International Mathematics and Science 4-4, 4-8, 4-9, 4-12, 2-18, 4-2, 4-10, 11-5,
Study (TIMSS) 13-4 11-7, 11-17, 13-7,
Tunas Doktor Muda 3-8 13-8, 13-9, 13-17,
15-12
Tunas Usahawan Belia Bumiputera (TUBE) 2-8, 2-16
warga emas 2-9, 2-10, 2-18,
TVET Malaysia 4-7 10-19, 11-7, 11-17,
11-18, 11-21
U Wawasan 2020 1-17, 11-25
ubiquitous Customs (uCustoms) 6-13, 8-4, 15-25 Wilayah Ekonomi Koridor Utara (NCER) 2-12, 2-13, 7-11
Undang-Undang Kecil Bangunan Seragam 6-9, 14-15, 15-26 Wilayah Ekonomi Pantai Timur (ECER) 2-12, 2-13, 7-11
Unit Pemeliharaan dan Perlindungan Kanak-kanak 2-9 wilayah Sabah 12-3, 12-6, 12-7,
12-8, 12-11, 12-12,
United Nations Convention Against Corruption 10-9 12-13, 12-20, 12-22,
(UNCAC) 12-25
United Nations e-Government Development Index (UN 8-4, 10-5 wilayah Sarawak 12-3, 12-6, 12-7,
EGDI) 12-8, 12-11, 12-12,
UniTP Purple Book 13-16 12-13
universiti awam (UA) 4-9, 13-8, 13-11, wilayah Selatan 12-3, 12-7, 12-8,
13-15, 13-16 12-9, 12-11, 12-13
A-56
wilayah Timur 12-3, 12-6, 12-7, Z

12-8, 12-9, 12-11,
zero-based budgeting 10-14
12-12, 12-13
wilayah Utara 12-3, 12-6, 12-7, 2-8, Zon Ekonomi Khas (SEZ) 12-16
2-9, 12-11, 12-12, zon pemeteran daerah yang komprehensif 15-26
12-13, 15-23
Zon Perdagangan Bebas Digital (DFTZ) 1-6, 6-8, 9-11, 9-12,
World Competitiveness Yearbook (WCY) 8-4, 8-6 15-13
Y
Yayasan Peneraju Pendidikan Bumiputera (YPPB) 2-14, 11-13, 11-14
Yayasan Waqaf Malaysia 3-9, 11-15
Carta Organisasi
Kementerian Hal Ehwal Ekonomi A-57
CARTA ORGANISASI KEMENTERIAN HAL EHWAL EKONOMI

(Kedudukan pada 5 Oktober 2018)
MENTERI
YB Dato’ Seri Mohamed Azmin bin Ali
TIMBALAN MENTERI
YB Senator Dr. Mohd Radzi bin Md Jidin
KETUA SETIAUSAHA
Dato’ Nik Azman Nik Abdul Majid
UNIT PERANCANG EKONOMI
Timbalan Ketua Pengarah Timbalan Ketua Pengarah Timbalan Ketua Pengarah

(Sektoral) (Makro) (Dasar)
Datuk ‘Allauddin bin Haji Anuar (Kosong) Dato’ Saiful Anuar bin Lebai Hussen
Pengarah Pengarah Pengarah Pengarah

Seksyen Infrastruktur & Kemudahan Awam Seksyen Ekonomi Makro Seksyen Pembangunan Ekuiti Seksyen Khidmat Pengurusan
Azhar bin Noraini Zakiah binti Jaafar Dato’ Dr. Noor Zari bin Hamat Boniface Anak Edwin Manung
Pengarah Pengarah Pengarah Pengarah

Seksyen Pertanian Seksyen Industri Perkhidmatan Seksyen Perkhidmatan Sosial Seksyen Pengurusan Maklumat
Dr. Zunika binti Mohamed Muhamad bin Idris Dato’ Ramlan bin Harun Amran bin Hamzah
Pengarah Pengarah Pengarah Ketua

Seksyen Pengurusan Nilai Seksyen Industri Pembuatan, Seksyen Pembangunan Wilayah Unit Komunikasi Korporat
Dato’ Haji Jamilol Nasir bin Saad Sains & Teknologi Ahmad Zamri bin Khairuddin Dr. Haniff bin Hassan
Dato’ V. Valluvan a/l Veloo
Pengarah Pengarah Ketua

Seksyen Tenaga Pengarah Seksyen Pembangunan Modal Insan Seksyen Khidmat Undang-Undang
Dr. Mohd Shaharin bin Umar Seksyen Bajet Pembangunan Dr. Maziah binti Che Yusoff Camellia Roseriana binti Amu
Dato’ Adam bin Sulong
Pengarah Pengarah Ketua
Seksyen Ekonomi Alam Sekitar Pengarah Seksyen Kerjasama Antarabangsa Program Latihan Siswazah
& Sumber Asli Seksyen K-Ekonomi Ashikin binti Abdul Razak Norashikin binti Datuk Haji Ismail
Ahmad Kamal bin Wasis Mohd Sukri bin Mat Jusoh
Ketua Ketua
Pengarah JPPN, Dasar & Unit Pemerkasaan Unit Integriti
Ketua (Kosong)
Seksyen Keselamatan Bumiputera
Unit Statistik
& Ketenteraman Awam Wan Muhammad Najib bin Wan Ab Karim
Shahriman bin Haron
Ahmad bin Ali
Jabatan, badan berkanun, agensi dan syarikat di bawah Kementerian Hal Ehwal Ekonomi

Kajian Separuh Penggal RMK11

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kajian Separuh Penggal RMK11

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

kajian separuh penggal

Maka kami, rakyat Malaysia, KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN

Untuk maklumat selanjutnya sila hubungi:

Laman web: http://www.epu.gov.my

Tel.: 603–8000 8000

Dikeluarkan pada 18 Oktober 2018

Hak Cipta Terpelihara ©

Percetakan Nasional Malaysia Berhad

Reformasi ini perlu sekiranya

DR. MAHATHIR BIN MOHAMAD

MOHAMED AZMIN ALI

Kerajaan baharu ini akan

BAB 1 BAB 4 BAB 5 BAB 8

Enam Teras Stategik

BAB 9 BAB 12 BAB 13

Enam Tonggak Dasar

Pendahuluan 2-2 Pendahuluan 3-2

BAB 4 Prestasi Bidang Fokus dan Pemacu Perubahan 5-6

Bidang Fokus D BAB 8

BAB 9 Strategi B2:

Bidang Keutamaan A: 11-7 Bidang Keutamaan A: 12-6

BAB 15 Strategi C4:

Pemacu Pemacu Pemacu Pemacu

Meningkatkan Mengupayakan Melaksana Meningkatkan

Kajian Semula Teras Strategik

Memperkukuh Meningkatkan Meningkatkan Menuju ke arah Memperkukuh Merekayasa Mentransformasi

Matlamat Pembangunan Mampan

Tonggak I Tonggak II Tonggak III

Tonggak IV Tonggak V Tonggak VI

4 Bidang Keutamaan 3 Bidang Keutamaan 3 Bidang Keutamaan

Matlamat Pelbagai Dimensi, 2018-2020 : Sasaran Dipinda dengan Keutamaan dan

KDNK berkembang ...dengan jurang pembangunan Tonggak III: Menuju ke

Pendapatan purata bulanan isi rumah

Ringkasan Strategi Ekonomi Makro, Rancangan Malaysia Kesebelas, 2016-2020

Menggalakkan pendigitalan dan inovasi bagi merangsang pertumbuhan

Menambah baik ekosistem eksport

Memberi penekanan kepada langkah Memaksimum pemulihan kos aset Kerajaan

Tonggak I: awam pada semua peringkat adalah mereformasi institusi sektor

Tonggak I: Mereformasi Tadbir Urus ke arah Meningkatkan Ketelusan dan Kecekapan

Bidang Keutamaan A Bidang Keutamaan B

Bidang Keutamaan C Bidang Keutamaan D

Tonggak II: Memperkukuh Pembangunan Inklusif dan Kesejahteraan Rakyat

Usaha untuk menangani perubahan iklim akan dipergiat melalui

Tonggak III: Menuju ke arah Pembangunan Wilayah yang Seimbang

BIDANG Memperkukuh BIDANG Merapatkan jurang BIDANG Mempercepat

Tonggak IV: Memperkasa Modal Insan

Tonggak V: Mempertingkat Kemampanan Alam Sekitar melalui Pertumbuhan Hijau

BIDANG KEUTAMAAN A BIDANG KEUTAMAAN C

Tonggak VI: Memperkukuh Pertumbuhan Ekonomi

BIDANG BIDANG BIDANG

Strategi A1 Strategi B1 Strategi C1

Daya Tahan Persekitaran Ekonomi

Ekonomi Ekonomi Dalam Negeri

Pertumbuhan Isu dan Cabaran

Prestasi, 2016-2017 Permintaan Agregat

Akaun semasa Defisit fiskal Produktiviti Inflasi Pengangguran

2.6% 3.1% 40.0% 37.8% 2.8% 3.4%

Peratusan akaun Sumbangan MFP Guna tenaga penuh

0.6% 3.0% 2.5- 2.9%

Peratusan defisit Kadar purata inflasi

Sasaran Asal Prestasi

KDNK benar Pertumbuhan PNK per kapita

Sumber: Jabatan Perangkaan Malaysia

Paparan 1-3 purata nasional sebanyak 5.1% setahun. Pertumbuhan ekonomi