60

ΜΟΡΦΕΣ
ΣΤΟ ΦΩΣ
EΙΣΑΓΩΓΗ

Ω
ς μια εισαγωγή-γνωριμία μαζί σας θα θέλαμε να εκ-
φράσουμε δυο λόγια καρδιάς, σχετικά με το πόνημα
που κρατάτε στα χέρια σας, αν και πιστεύουμε ότι η
Τέχνη, από μόνη της, έχει τη δύναμη της δικής της
φωνής και μία τεράστια πειθώ.
Το λεύκωμα, λοιπόν, αυτό παρουσιάζει μια μικρή
μόνο συλλογή γλυπτών, μια πολύ σύντομη αναφο-
ρά σε κάποια από τα πολλά εκείνα που -σε δημόσια
θέα εκτεθειμένα- κοσμούν την ευρύτερη περιοχή της
Αθήνας. Η παρουσίαση αυτή ξεκίνησε, και ολοκλη-
ρώθηκε, ως το συλλογικό αποτέλεσμα μιας ομάδας
ανθρώπων που ενδιαφέρονται για τα πολιτιστικά
δρώμενα του τόπου τους και προσπαθούν έμπρακτα
να το δείξουν, θέτοντας ένα ακόμη λιθαράκι σε μια
σημαντική κληρονομιά που όλοι μας είμαστε υπο-
χρεωμένοι να διαφυλάξουμε. Όμοια και εμείς, όπως
τόσοι άλλοι.
Στη διάρκεια της προσπάθειας αυτής, και αφού διε-
ξαγάγαμε μια ουσιαστική σχετική έρευνα, επιλέξαμε
εξήντα μόνο από τα πολλά υπάρχοντα γλυπτά, με
κριτήρια προσωπικής –αναγκαστικά- αισθητικής, ως
αντιπροσωπευτικά μόνο δείγματα της πολύτιμης τέ-
χνης της Γλυπτικής και αυτής της Ιστορίας μας, όπως
η τέχνη αυτή τόσο εύγλωττα γνωρίζει να αφηγείται
από τα πανάρχαια ήδη χρόνια.
Καθώς η αναζήτησή μας προχωρούσε και τα γλυπτά
γίνονταν ένα οικείο πια κομμάτι μας, όπως και οι δη-
μιουργοί τους -αίφνης- άνθρωποι «δικοί» μας, αυτό
που πραγματικά μας προκάλεσε λύπη και θυμό ήταν
η εμφανής φθορά που έχουν υποστεί τα αγάλματα
αυτά, εξαιτίας της αναπόφευκτης φυσικής φθοράς
του χρόνου αλλά και υπαίτια, λόγω της γενικής
αδιαφορίας, της τοξικής μόλυνσης της ατμόσφαι-
ρας στην πόλη, ή και-ακόμη χειρότερα- σκοπίμων
δολιοφθορών.
Σε μια εποχή που μαθαίνουμε να μην μας ξενίζει
τίποτα, εμείς αδυνατούμε ακόμη να κατανοήσουμε
το κίνητρο εκείνων που ενσυνείδητα βλάπτουν το
«ωραίο», και ενώ γύρω μας όλοι οι «κανόνες» μιας
αξιοπρεπούς έστω συμβιώσεως με τους συνανθρώ-
πους μας καταρρίπτονται, επιλέγουμε να εμμένουμε
στους κανόνες της Αισθητικής και της Τέχνης, ως ένα
αναγκαίο συστατικό σ’αυτό που ορίζεται ως ποιότητα
στη ζωή μας.
Προσωπικά λοιπόν, και χωρίς πρόθεση για οποι-
αδήποτε κριτική δημιουργήσαμε αυτό το λεύκωμα,
με τη βοήθεια της τεχνολογίας «καθαρίσαμε» εμείς
τα αγάλματα για να αναδειχθεί κατά το δυνατόν η
πρωταρχική ομορφιά τους, προσφέροντας έτσι ένα
ελάχιστο δείγμα «έργου» πριν άκοπα προτρέψουμε
άλλους σε αυτό, μια και απαιτείται πίστη και συλλο-
γική προσπάθεια όλων μας, ώστε όχι μόνο τα αγάλ-
ματα αλλά και η ίδια η ζωή μας να αποκτήσουν την
πρωτογενή τους «λάμψη».
Τέλος, ελπίζουμε αληθινά να απολαύσετε την όμορφη
μα και ενημερωτική «βόλτα» που σας προτείνουμε
στην πόλη της Παλλάδος Αθηνάς...

Εύη Παπαδάκη
 ΤΟ ΜΝΗΜΕΙΟ
ΤΟΥ ΑΓΝΩΣΤΟΥ
ΣΤΡΑΤΙΩΤΗ

Ε
κτός από τα αγάλματα, αναθηματικό -πολλές φορές-
σκοπό έχουν και τα μνημεία. Μεταξύ αυτών, ένα από
τα πιο γνωστά είναι του Άγνωστου Στρατιώτη μπροστά
από το κτίριο της Βουλής των Ελλήνων στο Σύνταγμα,
που στέκει εκεί για να θυμίζει όλους τους αφανείς
ήρωες που έδωσαν τη ζωή τους για την πατρίδα. Το
Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη σχεδίασε ο αρχι-
τέκτονας Εμμανουήλ Λαζαρίδης, ενώ τον νεκρό πο-
λεμιστή στη μέση του μνημείου φιλοτέχνησε ο γλύπτης
Φωκίων Ρωκ. Έμπνευση για τον γλύπτη αποτέλεσε
γλυπτό στο αέτωμα του αρχαίου ναού της Αφαίας στην
Αίγινα. Στον τοίχο του μνημείου βρίσκονται χαραγ-
μένα τα ονόματα των τόπων όπου έχουν διεξαχθεί οι
ενδοξότερες και πιο πολύνεκρες μάχες των αμυντικών
και απελευθερωτικών πολέμων του Ελληνισμού, μέχρι
και τα γεγονότα στην Κύπρο, καθώς και, εκατέρωθεν
του γλυπτού, φράσεις από τον «Επιτάφιο του Περικλή»
του Θουκυδίδη. Τα αποκαλυπτήρια του μνημείου έγι-
ναν στις 25 Μαρτίου του 1932.

8 9
 ΣΩΚΡΑΤΗΣ

Τ
ο άγαλμα του Σωκράτη αποτελεί έργο του Λεωνίδα
Δρόση (1834-1882), γιου Βαυαρού μουσικού και Ελλη-
νίδας μητέρας. Ο Δρόσης, τον οποίο και ο ίδιος ο εθνι-
κός ευεργέτης Σίμων Σίνας -πρέσβης της Ελλάδας στο
Μόναχο, στη Βιέννη και στο Βερολίνο- εμπιστεύτηκε
για τον γλυπτικό διάκοσμο της Ακαδημίας, απεικόνισε
τον φιλόσοφο Σωκράτη καθιστό. Το άγαλμα σμίλεψε ο
Ιταλός γλύπτης Piccarelli σε πεντελικό μάρμαρο, βάσει
του προπλάσματος του Δρόση. Τοποθετήθηκε στον
προαύλιο χώρο της εισόδου της Ακαδημίας το 1885
και έχει ύψος 2,40 μ.

10 11
 ΠΛΑΤΩΝ

Τ
ο άγαλμα του φιλόσοφου Πλάτωνα κοσμεί τον εξω-
τερικό χώρο της Ακαδημίας Αθηνών. Ένα κτίριο
που μαζί με το Μουσείο (Εθνική Βιβλιοθήκη) και το
Πανεπιστήμιο αποτελούν τη λεγόμενη «αρχιτεκτο-
νική τριλογία», την οποία σχεδίασε το 1859 ο Δα-
νός αρχιτέκτονας Θεόφιλος Χάνσεν (1813-1891). Ο
Πλάτωνας «απεικονίζεται» καθιστός και βρίσκεται
τοποθετημένος στη σημερινή του θέση από το 1885.
Εχει ύψος 2,40 μ. και έχει σμιλευτεί σε πεντελικό
μάρμαρο από τον Ιταλό γλύπτη Piccarelli, βάσει του
προπλάσματος του Λεωνίδα Δρόση.

12 13
 ΑΘΗΝΑ

Ε
ργο του Λεωνίδα Δρόση είναι η Αθηνά Πρόμαχος, η
οποία κοσμεί το μέγαρο του Σίμωνος Σίνα, όπου από
το 1926 εδρεύει η Ακαδημία Αθηνών. Η εμπιστοσύνη
του Σίμωνος Σίνα στο πρόσωπο του Δρόση δεν είναι
τυχαία, καθώς ο γλύπτης είχε ήδη πραγματοποιήσει
σπουδές στο Μόναχο και στη Δρέσδη με υποτροφία
του εν λόγω εθνικού ευεργέτη. Το άγαλμα βρίσκεται
επί στήλης ιωνικού ρυθμού, αριστερά του προστύλου
του μεγάρου, με ύψος 4,11 μ. Τοποθετήθηκε στη θέση
αυτή στις αρχές του 1882.

14 15
 ΑΠΟΛΛΩΝ

Τ
ο μαρμάρινο άγαλμα του Απόλλωνα του Κιθαρωδού
βρίσκεται τοποθετημένο στα δεξιά του προστύλου
του μεγάρου της Ακαδημίας Αθηνών, κτιρίου με
πρόσοψη επί της οδού Πανεπιστημίου. Είναι έργο
του γλύπτη και καθηγητή στο «Σχολείον Τεχνών»
(όπως ονομαζόταν τότε το Πολυτεχνείο) Λεωνίδα
Δρόση. Το άγαλμα είναι τοποθετημένο επί στήλης
ιωνικού ρυθμού και έχει ύψος 3,71 μ. Το έργο το-
ποθετήθηκε οριστικά στη σημερινή του θέση στις
αρχές του 1882.

16 17
 ΠΕΡΙΚΛΗΣ

Ο
Περικλής, δημότης του αρχαίου Χολαργού, γεννήθηκε
κατ’ άλλους το 495 και κατ’ άλλους το 490 π.Χ. Λέγεται
ότι στις απεικονίσεις της τέχνης ο Περικλής, άνδρας
ευγενικής καταγωγής, Αθηναίος πολιτικός της κλασι-
κής εποχής, έφερε πάντα περικεφαλαία, επειδή έτσι
έμενε καλυμμένο το μάλλον δύσμορφο κεφάλι του. Σή-
μερα ο ανδριάντας του βρίσκεται στην πλατεία Κοτζιά,
δίπλα από το δημαρχείο της πόλης των Αθηνών και
είναι έργο του Γερμανού γλύπτη H. Faltermeier.

18 19
 ΑΣΠΑΣΙΑ

Η
Ασπασία, μια πανέμορφη κόρη από τη Μίλητο, έζησε
τον 5ο αιώνα π.Χ. και έμεινε γνωστή στην Ιστορία
για τη μόρφωση, τις γνώσεις και τη σχέση της με
τον Περικλή, άνθρωπο -εκτός των άλλων- ευρύτα-
τα μορφωμένο. Σήμερα η προτομή της βρίσκεται
στον πεζόδρομο μεταξύ των οδών Πανεπιστημίου
και Ακαδημίας, κατασκευασμένη από μάρμαρο και
φιλοτεχνημένη από τη γλύπτρια Μάρα Καρέτσου.
Η προτομή τοποθετήθηκε στο σημερινό της σημείο
το 1973.

20
 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ ΙΑ′

Τ
ο κτίριο της Ιεράς Μητροπόλεως Αθηνών, ναού αφιερω-
μένου στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, βρίσκεται επί
της ομώνυμης οδού και η ανέγερσή του πραγματοποι-
ήθηκε μεταξύ των ετών 1842 και 1862. Ένας από τους
ανδριάντες που κοσμούν τον εξωτερικό περίβολό του
είναι και αυτός του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου ΙΑ′,
έργο του γλύπτη Σπυρίδωνα Γογγάκη με χρονολογία
1989, αντίγραφο του αντίστοιχου πρωτότυπου έργου
που έχει τοποθετηθεί στον Μυστρά.

22 23
ΔΟΜΗΝΙΚΟΣ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΣ

Ο
Δομήνικος Θεοτοκόπουλος ή Ελ Γκρέκο γεννήθη-
κε κατ’ άλλους στο Ηράκλειο της Κρήτης και κατ’
άλλους σε άλλες περιοχές, ενώ και διάφορα ακόμα
στοιχεία γύρω από την υπόλοιπη ζωή και τον θάνατό
του είναι αμφισβητούμενα. Σίγουρο είναι, πάντως,
πως υπήρξε ένας μεγάλος, διεθνούς ακτινοβολίας,
ζωγράφος. Η προτομή του στην Αθήνα βρίσκεται
επί των οδών Ακαδημίας και Μασσαλίας, είναι έργο
του γλύπτη Κώστα Βαλσάμη και στη βάση της οι δύο
από τις τρεις επιγραφές αναγράφουν: Δομήνικος Θε-
οτοκόπουλος El Greco 1541-1614 και Κ. Βαλσάμης
Γλύπτης 1990.

24 25
 ΡΗΓΑΣ ΦΕΡΑΙΟΣ

Ο
Ρήγας Φεραίος ή Βελεστινλής είναι ένας από τους
προδρόμους της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.
Γεννήθηκε στο Βελεστίνο -γνωστό και ως αρχαίες
Φερές- το 1757. Το Πανεπιστήμιο των Αθηνών απο-
φάσισε να τοποθετήσει τον μαρμάρινο ανδριάντα του
στον χώρο των Προπυλαίων του αντίστοιχου κτιρίου.
Το έργο που φιλοτέχνησε ο γλύπτης Ιωάννης Κόσσος,
ένας από τους σημαντικότερους Ελληνες γλύπτες του
19ου αιώνα, τοποθετήθηκε εκεί το 1871. Λέγεται ότι
το δεξί, απλωμένο στο πλάι, χέρι του δείχνει τον δρόμο
προς την ελευθερία.

26 27
 ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ

Η
πατρίδα, σε ένδειξη τιμής προς τον εθνικό ποιητή της
Ελλάδας, τον Διονύσιο Σολωμό, αποφάσισε να τοπο-
θετήσει τη μαρμάρινη προτομή του σε ένα σημαντικό
σημείο της πρωτεύουσας, στον Εθνικό Κήπο. Η προ-
τομή του ποιητή φιλοτεχνήθηκε από τον γλύπτη και
τότε καθηγητή του Πολυτεχνείου Θωμά Θωμόπουλο
και τοποθετήθηκε στο σημείο που βρίσκεται μέχρι
σήμερα το 1924. Στην τελετή των αποκαλυπτηρίων
τον πανηγυρικό λόγο εκφώνησε ο Κωστής Παλαμάς,
ενώ η πρωτοβουλία για το σχετικό έργο ανήκει στον
Κώστα Ελευθερουδάκη, ο οποίος ανέλαβε και τη δα-
πάνη του.

28 29
 ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

Η
προτομή του πρώτου κυβερνήτη αλλά και θεμελιωτή
της Ελλάδας Ιωάννη Καποδίστρια (1776-1831) βρί-
σκεται στον, σχεδιασμένο σύμφωνα με τους Αγγλικούς
Κήπους του Μονάχου και διάσπαρτο με πραγματικά
έργα τέχνης, Εθνικό Κήπο. Η προτομή του Καποδί-
στρια φιλοτεχνήθηκε το 1866 από τον γλύπτη Ιωάν-
νη Κόσσο, έναν από τους σημαντικότερους γλύπτες
πορτραίτων του 19ου αιώνα, ενώ στη βάση της είναι
εγγεγραμμένη η φράση: «ΙΩΑΝΝΗΣ Α. ΚΑΠΟΔΙ-
ΣΤΡΙΑΣ, ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ».

30 31
 ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΚΟΡΑΗΣ

Ο
Αδαμάντιος Κοραής, ο κορυφαίος διδάσκαλος του
Γένους και εκπρόσωπος του ελληνικού διαφωτισμού,
γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1748, όπου σπούδασε στην
Ευαγγελική Σχολή, και πέθανε στο Παρίσι το 1833.
Στις 7 Απριλίου του 1875 στήθηκε στα Προπύλαια του
Πανεπιστημίου ο ανδριάντας του, έργο του γλύπτη
Γεωργίου Βρούτου. Ο Βρούτος σπούδαζε την εποχή
εκείνη στην Ιταλία, απ’ όπου και επέστρεψε ειδικά
με σκοπό να μεταφέρει σε μάρμαρο το σχέδιο του
ανδριάντα του Κοραή που είχε φιλοτεχνήσει ο δά-
σκαλός του, Ιωάννης Κόσσος.

32 33
 ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ

Ο
έφιππος ανδριάντας του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη,
του σπουδαίου αγωνιστή της Επανάστασης, είναι
έργο του γλύπτη Λάζαρου Σώχου (1852-1911). Για
την κατασκευή του ανδριάντα ο γλύπτης εργάστηκε
στο Παρίσι από το 1891 έως το 1895 και το έργο
απέσπασε το Χρυσό Βραβείο στη Διεθνή Εκθεση
του Παρισιού το έτος 1900. Το πρωτότυπο έργο -από
ορείχαλκο- τοποθετήθηκε στο Ναύπλιο, ενώ αντίγρα-
φό του στην Αθήνα -και συγκεκριμένα έξω από το
κτίριο της Παλιάς Βουλής- το 1904.

34 35
 ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ

Τ
ο άγαλμα του στρατηγού Μακρυγιάννη στέκει αγέρω-
χο επί της οδού Διονυσίου Αρεοπαγίτου -και συγκε-
κριμένα επί της συμβολής της με την οδό Βύρωνος-,
τοποθετημένο εκεί όπου ο στρατηγός τραυματίστηκε
σοβαρά, μαχόμενος για την υπεράσπιση της Ακρό-
πολης. Ο ανδριάντας είναι έργο του γλύπτη και ακα-
δημαϊκού Γιάννη Παππά. Αν και ολοκληρώθηκε το
1988, τοποθετήθηκε στη σημερινή του θέση στις 26
Μαρτίου του 1996, στην ίδια θέση που βρισκόταν πριν
η προτομή του Καρόλου Κουν.

36 37
 ΠΑΛΑΙΩΝ ΠΑΤΡΩΝ ΓΕΡΜΑΝΟΣ

O
Παλαιών Πατρών Γερμανός ή, κατά κόσμον, Γε-
ώργιος Γκότζιας, γεννήθηκε το 1771 και πέθανε το
1826, ενώ υπήρξε Ιεράρχης, Φιλικός και από τις εξέ-
χουσες φυσιογνωμίες της Επανάστασης του 1821.
Η μαρμάρινη προτομή του, φιλοτεχνημένη από τον
γλύπτη Γεώργιο Συννέφα, έργο του 1963, βρίσκεται
κι αυτή στη γνωστή οδό Ηρώων του Πεδίου του Άρε-
ως, «ανάμεσα» σε άλλους συναγωνιστές του.

39
ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ ΜΠΟΥΜΠΟΥΛΙΝΑ

H
μεγάλη ηρωίδα και αγωνίστρια του 1821 Λασκαρίνα
Πινότση, γνωστή ως Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα, γεν-
νήθηκε τον Μάιο του 1771 και δολοφονήθηκε στις 22
Μαΐου του 1825 κατά τη διάρκεια έντονης οικογενεια-
κής διαμάχης. Η προσφορά της στην Επανάσταση ήταν
τεράστια, τόσο σε χρήματα όσο και σε προσωπικό
αγώνα, και κυριάρχησε ιδίως στις ναυτικές επιχειρή-
σεις. Η μαρμάρινη προτομή της, που βρίσκεται στο
Πεδίον του Άρεως, φιλοτεχνήθηκε από τον Λάζαρο
Λαμέρα το 1934 και τοποθετήθηκε στο σημείο που
βρίσκεται σήμερα το 1937.

40
 ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗΣ

Ο
Γεώργιος Καραϊσκάκης συγκαταλέγεται ανάμεσα
στους ηγέτες της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.
Γεννήθηκε στο Μαυρομμάτι Καρδίτσας το 1782 και
από πολύ νεαρή ηλικία ενώθηκε με Σώματα Κλε-
φτών. Το 1826 αναγορεύτηκε Γενικός Αρχηγός της
Στερεάς Ελλάδας. Πέθανε το 1827 κατά τη διάρκεια
στρατιωτικής επιχείρησης στο Φάληρο. Σήμερα ο
έφιππος ανδριάντας του βρίσκεται στον χώρο του
Ζαππείου και είναι έργο του Μιχάλη Τόμπρου. Η τε-
λετή αποκαλυπτηρίων του ανδριάντα έγινε το 1968.

42 43
 ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΙΑΚΟΣ

O
Αθανάσιος Διάκος, μοναχός από τα δεκαεπτά του
χρόνια, υπήρξε μεγάλος αγωνιστής της Ελληνικής
Επανάστασης. Γεννήθηκε, σύμφωνα με μία εκδοχή,
στην Άνω Μουσουνίτσα Φωκίδος με πραγματικό όνο-
μα Αθανάσιος Μασσαβέτας (ή Γραμματικός). Υπήρξε
μέλος της Φιλικής Εταιρείας, Κλέφτης και Αρματολός
και έλαβε μέρος σε μάχες κρίσιμες για την έκβαση του
Αγώνα. Υπέστη μαρτυρικό θάνατο από τους Τούρ-
κους τον Απρίλιο του 1821. Τη μαρμάρινη προτομή
του στην οδό των Ηρώων του Πεδίου του Άρεως, έργο
του 1936, «υπογράφει» ο γλύπτης Πέτρος Ρούμπος
(1873-1941).

44
 ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΣ

O
Οδυσσέας Ανδρούτσος ήταν ένας από τους οπλαρχη-
γούς του 1821. Γεννήθηκε το 1790 και πέθανε το 1825,
όντας φυλακισμένος στα Προπύλαια της Ακρόπολης
με την κατηγορία του προδότη. Η μαρμάρινη προτομή
του, φιλοτεχνημένη από τον γλύπτη Θανάση Απάρτη,
βρίσκεται στο Πεδίον του Άρεως, που το 1934 μετα-
τράπηκε σε δημόσιο πάρκο και σχεδιάστηκε έτσι ώστε
να τιμήσει τους ήρωες της Επανάστασης του 1821. Εξ
ου και η επονομαζόμενη οδός Ηρώων ή Αγωνιστών
του ’21 εντός του άλσους, που φιλοξενεί τις προτομές
ηρώων της Επανάστασης.

47
 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ

O
Δημήτρης Παπανικολής ήταν αγωνιστής της Επα-
νάστασης και πολιτικός, καταγόμενος από ναυτική
οικογένεια των Ψαρών. Ηταν ένας από τους πυρπο-
λητές που διακρίθηκαν το 1829 στην επιχείρηση για
την απελευθέρωση της Χίου. Η προτομή του, από
μάρμαρο και φιλοτεχνημένη από τον γλύπτη Νικό-
λαο Γεωργαντή, βρίσκεται επί της οδού Ηρώων στο
Πεδίον του Άρεως.

48
 ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΡΙΕΖΩΤΗΣ

O
αγωνιστής της Ελληνικής Επανάστασης Νικόλαος Κρι-
εζώτης καταγόταν από τα Κριεζά Ευβοίας. Γεννήθηκε
το 1785 και πέθανε το 1853 στη Σμύρνη. Η προτομή του,
από λευκό μάρμαρο, έργο του 1984, είναι τοποθετημέ-
νη στην οδό Ηρώων. Φιλοτεχνήθηκε από τον γλύπτη
Στέλιο Τριάντη, ο οποίος γεννήθηκε στο Τρίκαστρο
Πρεβέζης το 1931 και απεβίωσε το 1999 στην Αθήνα.

51
 ΜΑΝΤΩ ΜΑΥΡΟΓΕΝΟΥΣ

H
Μαντώ Μαυρογένους υπήρξε μια ένθερμη αγωνί-
στρια του 1821 που διέθεσε όλη της την περιουσία για
την Επανάσταση. Παρ’ όλες τις θυσίες της, πέθανε
τελικά στην Πάρο, τον Ιούλιο του 1840, πάμφτωχη και
μόνη. Η προτομή της, μαρμάρινη, έχει τοποθετηθεί
στην ανατολική είσοδο του Πεδίου του Άρεως και
είναι έργο του γλύπτη Νίκου Κουβαρά.

52
 ΝΙΚΗΤΑΡΑΣ

A
πό τους σημαντικότερους αγωνιστές της Επανάστασης
υπήρξε ο ανιψιός του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, Νική-
τας Σταματελόπουλος ή Νικηταράς ή Τουρκοφάγος.
Γεννήθηκε το 1784 σε ένα μικρό χωριό στους πρόπο-
δες του Ταϋγέτου, τη Νέδουσα, και πέθανε το 1849
στον Πειραιά. Η προτομή του, από λευκό μάρμαρο,
έργο του γλύπτη Γρηγόρη Ζευγώλη, φιλοτεχνήθηκε το
1936 και σήμερα βρίσκεται στο Πεδίον του Άρεως.

55
 ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΙΑΟΥΛΗΣ

O
Ανδρέας Βώκος γεννήθηκε κατ’ άλλους στα Φύλλα
Ευβοίας και κατ’ άλλους στην Ύδρα. Επoνομάστηκε
Μιαούλης είτε λόγω ενός τουρκικού μπρικιού που είχε
αγοράσει, του «Μιαούλ», είτε λόγω της εντολής «Μία
ούλοι!» που έδινε στους ναύτες του για να κωπηλατούν
όλοι μαζί. Υπήρξε ναύαρχος του ελληνικού στόλου
κατά την Επανάσταση. Πέθανε στην Αθήνα το 1835
και τάφηκε στην «Ακτή Μιαούλη». Η προτομή του, που
βρίσκεται στη δυτική είσοδο του Πεδίου του Άρεως,
είναι έργο του 1936, φιλοτεχνημένο από τον Γεώργιο
Ζογγολόπουλο.

56
 ΔΗΜΗΤΡΑΚΗΣ ΠΛΑΠΟΥΤΑΣ

Ο
Δημήτρης (Δημητράκης) Πλαπούτας ήταν ένας ακό-
μη μεγάλος αγωνιστής της Επανάστασης του 1821,
μυημένος στη Φιλική Εταιρεία. Με δικό του στρατό
έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στη μάχη του Βαλτετσί-
ου. Η προτομή του, από λευκό μάρμαρο, βρίσκεται
στο Πεδίον του Άρεως, στην οδό Ηρώων, μαζί με τις
άλλες προτομές των αγωνιστών του 1821, η φιλοτέ-
χνηση των οποίων ανατέθηκε στο Σωματείο Ελλήνων
Γλυπτών το 1935.

59
 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ

O
Αριστοτέλης Βαλαωρίτης ήταν Επτανήσιος ποιητής
του 19ου αιώνα, γεννημένος το 1824 στη Λευκάδα.
Αν και σπούδασε Νομικά στο εξωτερικό, στη Γαλλία
και την Ιταλία, δεν εξάσκησε ποτέ το επάγγελμά του
και αφοσιώθηκε στην ποίηση, γράφοντας κυρίως
ποιήματα με θέμα τους αγωνιστές του 1821. Πέθανε
στο νησί που γεννήθηκε, το 1879. Η προτομή του,
κατασκευασμένη από λευκό μάρμαρο, βρίσκεται
στον Εθνικό Κήπο, φιλοτεχνημένη από τον γλύπτη
Φωκίωνα Ρωκ.

60
 ΠΑΝΑΓΗΣ ΒΑΛΛΙΑΝΟΣ

Ο
Παναγής Βαλλιάνος γεννήθηκε το 1814 από οικογέ-
νεια που καταγόταν από την Κεφαλλονιά. Στη διάρ-
κεια του 18ου και του 19ου αιώνα η οικογένειά του
έγινε γνωστή για την εμπορική και τη ναυτιλιακή της
δράση. Ο ίδιος και ο αδελφός του Μαρίνος έδωσαν
στο ελληνικό κράτος το ποσό των 2.800.000 δρχ. το
1888 για την ανέγερση του κτιρίου της Εθνικής Βιβλι-
οθήκης, μπροστά από την οποία είναι τοποθετημένος
ο μαρμάρινος ανδριάντας του, έργο του Γεωργίου
Μπονάνου, που δημιουργήθηκε το 1900.

63
ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ

O
Χρυσόστομος Καλαφάτης, πέρα από μέγας Ιεράρ-
χης, υπήρξε και εθνομάρτυρας αφού κατακρεουργή-
θηκε από όχλο Τούρκων το 1922 στη Σμύρνη, όπου
είχε διατελέσει Αρχιεπίσκοπος. Ο ανδριάντας του
Χρυσοστόμου Σμύρνης βρίσκεται παρακείμενος του
Ιερού Ναού της Ιεράς Μητροπόλεως Αθηνών, έργο
του γλύπτη Κώστα Δημητριάδη, ο οποίος διακρινό-
ταν για τις γνώσεις του σχετικά με την ανατομία του
ανθρώπινου σώματος, κάτι που διαφαίνεται καθαρά
στις δημιουργίες του. Ακόμα και ο ανδριάντας του
Χρυσοστόμου Σμύρνης μοιάζει να δέεται υπέρ ενός
ιερού σκοπού.

64
 ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ

O
Κωστής Παλαμάς γεννήθηκε στην Πάτρα τον Ιανου-
άριο του 1859 και πέθανε τον Φεβρουάριο του 1943.
Στα χρόνια που μεσολάβησαν έγραψε πολλά έργα,
ποιήματα και πεζά, ενώ διετέλεσε και γραμματέας
του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ως εθνικός ποιητής της
Ελλάδας χαρακτηρίστηκε επειδή έγραψε τους στί-
χους του Ολυμπιακού Υμνου. Η βαθυστόχαστη μα
και γαλήνια φιγούρα του έχει απαθανατιστεί στο
άγαλμα που στήθηκε προς τιμήν του στο Πνευματι-
κό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων, έργο του γλύπτη
Βάσου Φαληρέα.

66 67
 ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ A′

Τ
ο άγαλμα του έφιππου βασιλιά Κωνσταντίνου Α′
βρίσκεται στην είσοδο του Πεδίου του Άρεως. Φι-
λοτεχνήθηκε το 1938 από τον Francesco Patisi, ενώ
τον χώρο του μνημείου και του βάθρου σχεδίασε ο
αρχιτέκτονας Costantino Vetriani. Τα αποκαλυπτή-
ρια του αγάλματος έγιναν τον Οκτώβριο του 1938 με
τη βασιλική οικογένεια παρούσα, αλλά και άλλους
επίσημους φορείς και αντιπροσώπους του Κράτους,
πανεπιστημιακούς, δικαστικούς και άλλους. Ο βασι-
λιάς Κωνσταντίνος Α′ γεννήθηκε το 1868 και πέθανε
το 1922 στο Παλέρμο της Σικελίας.

68 69
 Η ΕΛΛΑΣ ΣΤΕΦΑΝΩΝΕΙ
ΤΟΝ ΒΥΡΩΝΑ

T
ο γλυπτό «Η Ελλάς στεφανώνει τον Βύρωνα» είναι
ένα ακόμη μαρμάρινο γλυπτό-σύμπλεγμα που βρί-
σκεται στον Κήπο του Ζαππείου. Τη δαπάνη για την
κατασκευή του έργου αυτού είχε αναλάβει ο ομογε-
νής Δημήτριος Στεφάνοβικ Σκυλίτσης, ενώ το πρό-
πλασμα φιλοτέχνησε ο Henri-Michel-Antoine Chapu
και σμίλεψε σε μάρμαρο ο Alexandre Falguiere. Το
σύμπλεγμα στηρίζεται σε κυκλικό βάθρο που φέρει
ανάγλυφες διακοσμήσεις.

70 71
 ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΤΡΙΚΟΥΠΗΣ

Ο
Χαρίλαος Τρικούπης γεννήθηκε στο Ναύπλιο το
1832 και σταδιοδρόμησε ως διπλωμάτης και σπου-
δαίος πολιτικός, ενώ διετέλεσε και πρωθυπουργός
της Ελλάδας. Είναι αυτός στον οποίο οφείλεται το
σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας και η διάνοιξη του
Ισθμού της Κορίνθου. Μαρμάρινος ανδριάντας του
είναι τοποθετημένος από το 1954 στο πλάι του κτιρίου
της Παλιάς Βουλής. Πρόκειται για έργο του γλύπτη,
ζωγράφου και ακαδημαϊκού Θωμά Θωμόπουλου, που
κατασκευάστηκε το 1916 με δαπάνες του Αιγυπτιώτη
Πολυχρόνη Κότσικα.

72 73
 ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΟΥΡΗΣ

O
Γεώργιος Σουρής υπήρξε ένας σατιρικός ποιητής και
πολυγραφότατος δημιουργός, που και ο ίδιος αυτο-
σαρκάσθηκε συχνά στα ποιήματά του. Ο Σουρής, ένα
από τα πιο φωτεινά πνεύματα του 20ού αιώνα, «σύγ-
χρονος Αριστοφάνης» για πολλούς, γεννήθηκε στην
Ερμούπολη της Σύρου το 1853 και πέθανε το 1919.
Η προτομή του βρίσκεται στο Ζάππειο, όπου τοπο-
θετήθηκε στις 12 Μαΐου του 1932, και είναι έργο του
Γεωργίου Δημητριάδη του Αθηναίου, ενός από τους
πιο δημιουργικούς γλύπτες της εποχής του.

74 75
 ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΖΑΠΠΑΣ

O
Eυάγγελος Ζάππας γεννήθηκε το 1800 στο χωριό Λά-
μποβο της Βόρειας Ηπείρου. Ο πατέρας του ανήκε
στους πλούσιους εμπόρους της εποχής. Ο ίδιος, μετά το
τέλος της Επανάστασης, στην οποία συμμετείχε ενερ-
γότατα, μετανάστευσε στο Βουκουρέστι και δημιούρ-
γησε τεράστια περιουσία. Μαζί με τον ξάδελφό του,
Κωνσταντίνο Ζάππα, τιμώνται ως εθνικοί ευεργέτες
από το 1859, όταν ιδρύθηκαν τα «Νέα Ολύμπια», έκ-
θεση γεωργική, τεχνική και βιομηχανική που ορίστηκε
να πραγματοποιείται ανά τετραετία στο Ζάππειο. Ο
μαρμάρινος ανδριάντας του, έργο του 1864 φιλοτε-
χνημένο από τον γλύπτη Ιωάννη Κόσσο, κοσμεί τον
κήπο του Ζαππείου.

76 77
 ΚΥΒΕΛΗ ΑΔΡΙΑΝΟΥ

H
Κυβέλη Αδριανού, που έμεινε γνωστή ως Κυβέλη,
υπήρξε μεγάλη ηθοποιός και θιασάρχις. Γεννήθηκε
το 1888 στη Σμύρνη και πέθανε το 1978 στην Αθήνα.
Απέκτησε τον δικό της θίασο, του οποίου και ηγήθηκε
στα χρόνια μεταξύ του 1908 και του 1932, και τιμήθηκε
με το Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών. Παντρεύτηκε
τρεις φορές, ο τελευταίος δε γάμος της ήταν με τον
πολιτικό Γεώργιο Παπανδρέου. Το άγαλμά της, από
λευκό μάρμαρο, είναι έργο της γλύπτριας Ναταλίας
Μελά και βρίσκεται τοποθετημένο στον εξωτερικό
χώρο του Πνευματικού Κέντρου Αθηνών, στην οδό
Ακαδημίας.

78 79
 ΙΩΑΝΝΗΣ ΒΑΡΒΑΚΗΣ

O
Ιωάννης Βαρβάκης υπήρξε εθνικός ευεργέτης με κα-
ταγωγή από τα Ψαρά. Προσέφερε πολλά στην Επανά-
σταση, αλλά και μετά τον θάνατό του, το 1825, άφησε
μεγάλη κληρονομιά για την ίδρυση του Βαρβακείου
Λυκείου και άλλες αγαθοεργίες. Ο μαρμάρινος ανδρι-
άντας του ορθώνεται στον Κήπο του Ζαππείου, έργο
του γλύπτη Λεωνίδα Δρόση, ενώ οι τέσσερις μορφές
που υπάρχουν στη βάση του, η Απελευθερωμένη Ελ-
λάδα, η Ιστορία, η Σκέψη και η Ναυτιλία, θεωρούνται
στοιχεία του χαρακτήρα και της προσφοράς του.

80 81
 ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΟΝΔΥΛΑΚΗΣ

O
Ιωάννης Κονδυλάκης ήταν συγγραφέας, ηθογράφος,
δημοσιογράφος και πρώτος πρόεδρος της ΕΣΗΕΑ,
όπως αναφέρεται στη βάση της προτομής του που
βρίσκεται έξω από το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου
Αθηναίων. Ο Κονδυλάκης γεννήθηκε το 1861 στην
Κρήτη με καταγωγή από οικογένεια οπλαρχηγών
του 1821 και πέθανε το 1920 στο νησί που τον γέν-
νησε. Έγραψε πολλά χρονογραφήματα, διηγήματα
και μυθιστορήματα, ενώ συνεργάστηκε με πολλές
εφημερίδες της εποχής. Η προτομή του είναι έργο
του Ζάχου Μπεκιάρη και τοποθετήθηκε στη σημερινή
της θέση το 2003.

82 83
 ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ε′

O
Γρηγόριος ο Ε′ υπήρξε Πατριάρχης Κωνσταντινου-
πόλεως. Γεννήθηκε το 1745 ή το 1746 στη Δημητσάνα
και το κοσμικό του όνομα ήταν Γεώργιος Αγγελόπου-
λος. Ανήμερα του Πάσχα του 1821, στις 10 Απριλίου,
συνελήφθη από τους Τούρκους και απαγχονίστηκε
μπροστά από το Πατριαρχείο, ενώ το σκήνωμά του
ρίχτηκε στη θάλασσα. Ο ανδριάντας του, σμιλεμένος
από μάρμαρο, είναι έργο του γλύπτη Γεωργίου Φυ-
τάλη και κατασκευάστηκε με δαπάνη του Γεωργίου
Αβέρωφ. Χρονολογείται από το 1872 και βρίσκεται
τοποθετημένος δεξιά της εισόδου του Πανεπιστημίου
Αθηνών.

84 85
 ΕΔΟΥΑΡΔΟΣ ΣΑΟΥΜΠΕΡΤ

O
Εδουάρδος Σάουμπερτ ήταν Γερμανός αρχιτέκτονας
που έφθασε στην Ελλάδα μαζί με τον Σταμάτη Κλε-
άνθη, επίσης αρχιτέκτονα, για να μελετήσει μαζί του
το πολεοδομικό σχέδιο της Αθήνας που επρόκειτο
την εποχή εκείνη να γίνει πρωτεύουσα του τότε νεο-
σύστατου ελληνικού κράτους. Ηταν λίγα χρόνια μετά
την Επανάσταση, συγκεκριμένα το 1828. Η προτομή
του, κατασκευασμένη από μάρμαρο, κοσμεί τον εξω-
τερικό χώρο του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου της
Αθήνας επί της οδού Ακαδημίας και έχει φιλοτεχνηθεί
από τη γλύπτρια Φανή Σακελλαρίου.

86 87
 ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ

O
συγγραφέας, μεταξύ άλλων, του μυθιστορήματος
«Αλέξης Ζορμπάς», Νίκος Καζαντζάκης χαρακτηρί-
ζεται ως πεζογράφος και ποιητής, αν και ένας απλός
χαρακτηρισμός δεν φτάνει στην ουσία για να εκφρά-
σει όσα το σύνολο του έργου του αντιπροσωπεύει. Ο
Καζαντζάκης γεννήθηκε το 1883 στο Ηράκλειο της
Κρήτης και η μορφή του πατέρα του τον ενέπνευσε
για να δημιουργήσει τον Καπετάν Μιχάλη, τον ήρωα
του ομώνυμου μυθιστορήματός του. Η προτομή του,
έργο του γλύπτη Θανάση Απάρτη, βρίσκεται στον
εξωτερικό χώρο του Πνευματικού Κέντρου Δήμου
Αθηναίων.

88 89
 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

O
Δημήτρης Μητρόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα τον
Μάρτιο του 1896 και πέθανε στο Μιλάνο τον Νο-
έμβριο του 1960. Υπήρξε καταξιωμένος, διεθνούς
ακτινοβολίας, μαέστρος, συνθέτης και πιανίστας.
Σήμερα η προτομή του βρίσκεται επί της Βασιλέως
Κωνσταντίνου, στο προαύλιο του Ωδείου Αθηνών,
εκεί όπου ο μουσουργός έκανε τις πρώτες του σπου-
δές. Πρόκειται για έργο που φιλοτέχνησε ο γλύπτης
Θανάσης Απάρτης το 1961.

90 91
 ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ

O
Ελευθέριος Βενιζέλος γεννήθηκε το 1864 και νε-
αρός ακόμα άρχισε να μάχεται για την ανεξαρτη-
σία της Κρήτης και την ένωσή της με την Ελλάδα.
Υπήρξε ιδρυτής του κόμματος των Φιλελευθέρων,
θέσπισε σημαντικούς νόμους και, υπό την ηγεσία
του, η Ελλάδα έλαβε μέρος στους δύο Βαλκανικούς
Πολέμους. Πέθανε εξόριστος το 1936 στο Παρίσι
και τη σορό του μετέφερε στα Χανιά το αντιτορπι-
λικό «Παύλος Κουντουριώτης» μέσα σε πανελλήνιο
πένθος. Ο ανδριάντας του, κατασκευασμένος από
χαλκό το 1969, με ύψος 4 μέτρα, βρίσκεται επί της
λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας και είναι έργο του
γλύπτη Γιάννη Παππά.

92 93
 ΝΑΠΟΛΕΩΝ ΖΕΡΒΑΣ

O
Ναπολέων Ζέρβας υπήρξε τόσο στρατιωτικός όσο και
πολιτικός, αρχηγός του ΕΔΕΣ, του Εθνικού Δημοκρα-
τικού Ελληνικού Συνδέσμου, που ίδρυσε επί Κατοχής.
Πολέμησε εθελοντικά στους Βαλκανικούς Πολέμους
και τιμήθηκε επί ανδραγαθία, ενώ μετά την Κατοχή
υπηρέτησε ως υπουργός άνευ Χαρτοφυλακίου, Δημο-
σίας Τάξεως και Δημοσίων Εργων. Η προτομή του, τα
αποκαλυπτήρια της οποίας έγιναν τον Μάιο του 1969,
βρίσκεται στη συμβολή των λεωφόρων Αλεξάνδρας
και Βασιλίσσης Σοφίας και είναι αντίγραφο της προ-
τομής που υπήρχε στο Πολεμικό Μουσείο, η οποία
ήταν έργο του Π. Μωραΐτου.

94 95
 ΜΝΗΜΗ

O
Νίκος Περαντινός γεννήθηκε στην Αθήνα το 1910
και πέθανε το 1991. Σπούδασε γλυπτική στην Αθήνα
και το Παρίσι και υπήρξε πιστός εκπρόσωπος των
κανόνων της αρχαίας ελληνικής γλυπτικής, κάτι που
άφηνε να διαφαίνεται έντονα μέσα από τα έργα του.
Η «Μνήμη», έργο του που βρίσκεται τοποθετημένο
στην αρχή της λεωφόρου Αμαλίας, εντυπωσιάζει με
την πλαστικότητα της κίνησης και την εκφραστικό-
τητα του προσώπου.

96 97
 ΔΙΣΚΟΒΟΛΟΣ

O
Δισκοβόλος είναι έργο του γλύπτη και ακαδημαϊκού
Κώστα Δημητριάδη, ο οποίος υπήρξε και Ολυμπιονί-
κης. Μόνο που τη διάκριση στους Ολυμπιακούς Αγώ-
νες του 1924 στο Παρίσι δεν την απέσπασε σε άθλημα
παρά στους καλλιτεχνικούς αγώνες που είχαν συμπε-
ριληφθεί τότε στο πρόγραμμα. Mάλιστα, το εν λόγω
έργο ήταν που κέρδισε το χρυσό μετάλλιο. Ο Δισκο-
βόλος, άγαλμα από ορείχαλκο, θεωρείται κορυφαίο
έργο γλυπτικής. Το πρωτότυπο βρίσκεται εκτεθειμένο
στη Νέα Υόρκη και το αντίγραφό του στον χώρο του
Ζαππείου, απέναντι από το Παναθηναϊκό Στάδιο.

98 99
 ΘΕΡΙΣΤΗΣ

O
Δημήτρης Φιλιππότης, ο γνωστός γλύπτης που αποκα-
λούσαν και «Φωτοβόλο της Τέχνης αστέρι» λόγω της
σπουδαιότητάς του, γεννήθηκε το 1834 στον Πύργο
της Τήνου και άρχισε να ασχολείται με τη γλυπτική σε
μάρμαρο από πολύ νεαρή ηλικία. Σπούδασε στη Σχολή
Καλών Τεχνών στην Αθήνα και σε διεθνή διαγωνισμό
της Ρώμης, όπου έλαβε μέρος το 1870, τιμήθηκε με το
«Μέγα Γενικόν Βραβείον» για το έργο του «Θεριστής».
Το έργο αυτό βρίσκεται σήμερα εκτεθειμένο στον γεμά-
το από καλλιτεχνήματα Κήπο του Ζαππείου.

100 101
 Ο ΠΑΛΑΙΣΤΗΣ

T
ο πρώτο της γλυπτό η Αθήνα το απέκτησε το 1860 και
έκτοτε πολλά ακόμα έχουν κοσμήσει κατά καιρούς
τους δρόμους και τις πλατείες της. Ένα από αυτά, «Ο
Παλαιστής», αντίγραφο αγάλματος από Μουσείο της
Νάπολης, προσφορά του Λόρδου Bute, δικαστικού
ακόλουθου του βασιλιά Όθωνα, βρίσκεται σήμερα
εκτεθειμένο στην πλατεία Συντάγματος.

102 103
 ΞΥΛΟΘΡΑΥΣΤΗΣ

E
ργο του γλύπτη Δημήτρη Φιλιππότη, ο Ξυλοθραύστης,
βρίσκεται σήμερα στον Κήπο του Ζαππείου. Από
πολλούς θεωρείται ως το σημαντικότερο έργο του
δημιουργού του. Το πρόπλασμά του φιλοτεχνήθηκε
μεν το 1871, αλλά σε μάρμαρο μεταφέρθηκε το 1896.
Το πρώτο αυτό αντίγραφο του έργου τοποθετήθηκε
στον προαύλιο χώρο του Νοσοκομείου ΚΑΤ, ενώ ο
Κήπος του Ζαππείου φιλοξενεί το δεύτερο αντίγραφό
του. Ο Δημήτρης Φιλιππότης πέθανε τον Νοέμβριο
του 1919.

104
 ΑΓΓΕΛΟΣ

O
Άγγελος είναι ένα από τα αγάλματα ιδιαίτερης καλλι-
τεχνικής αξίας που βρίσκονται εκτεθειμένα στον πανέ-
μορφο Κήπο του Ζαππείου, όλα κατάλληλα ενσωμα-
τωμένα μέσα στον περιβάλλοντα χώρο. Πρόκειται για
έργο του Γεωργίου Βρούτου, φτιαγμένο από μάρμαρο.
Γεννημένος το 1843 στην Αθήνα, ο Γεώργιος Βρούτος
σπούδασε Γλυπτική στο Σχολείον των Τεχνών, συνέχι-
σε τις σπουδές του στο εξωτερικό και από το 1883 έως
το 1908 υπήρξε καθηγητής στο Σχολείον των Τεχνών.
Πέθανε το 1909 στην Αθήνα.

107
 ΜΙΚΡΟΣ ΨΑΡΑΣ

Σ
τον κήπο που φημίζεται για τη «φιλοξενία» του προς
την Τέχνη, τον Κήπο του Ζαππείου, βρίσκεται ακόμα
ένα έργο του γνωστού γλύπτη Δημήτρη Φιλιππότη, ο
Μικρός Ψαράς. Πρόκειται για έργο του 1874, κατα-
σκευασμένο από λευκό μάρμαρο. Η εκφραστικότητα
του προσώπου του αγάλματος προκαλεί δέος προς τον
καταξιωμένο καλλιτέχνη, αφού το μάρμαρο μοιάζει
να αποπνέει ζωή.

108
 ΕΡΩΤΑΣ ΤΟΞΟΘΡΑΥΣΤΗΣ

Ε
ργο του γλύπτη Γεώργιου Βρούτου, που γεννήθηκε το
1843 και πέθανε το 1909, είναι το άγαλμα «Ο έρωτας
σπάζει το τόξο» ή «Έρωτας» ή «Έρωτας Τοξοθραύ-
στης». Το γλυπτό αυτό, από λευκό μάρμαρο, βρίσκεται
στον Κήπο του Ζαππείου, έναν κήπο κυριολεκτικά
μέσα στην καρδιά της Αθήνας, καθώς βρίσκεται δίπλα
σε κτίρια όπως εκείνο του Κοινοβουλίου, το Προεδρι-
κό Μέγαρο και το Μέγαρο Μαξίμου, αλλά και την
πλατεία Συντάγματος.

111
 ΣΑΤΥΡΟΣ

Ο
Γ. Δημητριάδης είναι ο δημιουργός του έργου «Σά-
τυρος», γλυπτό από λευκό μάρμαρο που είναι τοπο-
θετημένο στον Κήπο του Ζαππείου. Πρόκειται για
άλλο ένα έργο «ζωντανό», που χαρακτηρίζεται από
την εκφραστικότητα του προσώπου του αγάλματος.
Ο γλύπτης του, Γεώργιος Δημητριάδης ο Αθηναίος,
που γεννήθηκε στην Αθήνα το 1880 και πέθανε το
1940, είναι ο δημιουργός πολλών έργων που εκτίθενται
δημοσίως τόσο στην Αθήνα όσο και σε άλλες πόλεις
της Ελλάδας.

112
 ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ

Τ
α Πουλιά είναι ένα μοντέρνο γλυπτό από μάρμαρο
λευκό που βρίσκεται στην πλατεία Καραϊσκάκη, στο
Μεταξουργείο. Είναι έργο της Γαβριέλλας Σίμωση. Η
γλύπτρια γεννήθηκε στον Πύργο το 1926 και από το
1945 έως το 1950 σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών.
Οι σπουδές της αλλά και η ζωή της συνεχίστηκαν στο
Παρίσι, όπου πέθανε το 1999. Η Γαβριέλλα Σίμωση
εκφράζει μια δική της άποψη Τέχνης με γλυπτά αν-
θρωποκεντρικά, αλλά και πολλές φορές εμπνευσμένα
από την αρχαιότητα.

114 115
 ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΛΑΣ

Ε
να όνομα-θρύλος, η Μαρία Κάλλας, μία ακόμη Ελληνί-
δα διεθνούς ακτινοβολίας που «ακούστηκε» σε όλη την
οικουμένη. Γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη τον Δεκέμβριο
του 1923 και χαρακτηρίστηκε σαν κορυφαία υψίφωνος,
ερμηνεύτρια όπερας και λυρικού θεάτρου. Τελευταία
φορά εμφανίστηκε δημοσίως το 1973 στο Παρίσι, ενώ
-σύμφωνα με την επιθυμία της- το σώμα της αποτεφρώ-
θηκε και η στάχτη σκορπίστηκε στο Αιγαίο. Το άγαλμά
της βρίσκεται στο πάρκο της οδού Μιχαλακοπούλου,
μια αγέρωχη παρουσία - δημιούργημα της γλύπτριας
Ασπασίας Παπαδοπεράκη.

116 117
 Η ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΗ

Ε
ργο του γλύπτη Δημήτρη Αρμακόλα κατασκευασμέ-
νο το 1975, η Αναδυομένη, βρίσκεται στο κέντρο
της Αθήνας, στη συμβολή των οδών Ερμού και Νί-
κης. Σε μια άλλη συμβολή οδών, εκείνη των Ζωο-
δόχου Πηγής και Σμολένσκυ, στο εργαστήριό του
στα Εξάρχεια, ο Δημήτρης Αρμακόλας χάθηκε το
Μάιο του 2009 από γεγονός τραγικό, όταν το φου-
λάρι που φορούσε πιάστηκε στον ηλεκτρικό τροχό
που χρησιμοποιούσε για ένα έργο του. Ο Δημήτρης
Αρμακόλας γεννήθηκε το 1939 στην Αθήνα και είχε
τιμηθεί με διεθνείς διακρίσεις για το έργο του.

118 119
 ΑΝΤΩΝΗΣ ΤΡΙΤΣΗΣ

Ο
Αντώνης Τρίτσης, πολιτικός της σύγχρονης Ελλάδας,
γεννήθηκε στο Αργοστόλι το 1937 και διετέλεσε βου-
λευτής αλλά και υπουργός. Φοίτησε στην Αρχιτεκτο-
νική Σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και
ακολούθως συνέχισε τις σπουδές του στην Αμερική.
Υπήρξε αθλητής του δεκάθλου, με βαλκανικές διακρί-
σεις, και κάτοχος τριών ξένων γλωσσών. Πέθανε στις
7 Απριλίου του 1992, στη διάρκεια της θητείας του ως
δήμαρχος Αθηναίων. Η προτομή του, έργο του γλύπτη
Κώστα Αργύρη, εκτίθεται στον προαύλιο χώρο του
Πνευματικού Κέντρου Δήμου Αθηναίων.

121
 ΘΗΣΕΑΣ (FONTANA THESÉE)

Ο
Θησέας, πρόσωπο μυθικό, ήρωας της Αττικής, ήταν
γιος του Αιγέα και της Αίθρας, που -ανάμεσα σε
άλλα ανδραγαθήματα- σκότωσε τον Μινώταυρο της
Κρήτης. Σήμερα, ένα μοντέρνο γλυπτό, προσωπική
καλλιτεχνική έκφραση αλλά και προσφορά τής πα-
γκοσμίου φήμης γλύπτριας και ζωγράφου Σoφίας
Βάρη, βρίσκεται στην Πλατεία Κοτζιά, μπροστά από
το Δημαρχιακό Μέγαρο, «αναδυόμενο» μέσα από
τον περιβάλλοντα πίδακα.

122 123
 ΜΕΛΙΝΑ ΜΕΡΚΟΥΡΗ

Η
Μελίνα Μερκούρη, πολιτικός, ηθοποιός και άνθρω-
πος της δράσης, έμεινε γνωστή και για τον αγώνα της
σχετικά με την επιστροφή των μαρμάρων του Παρ-
θενώνα στην Ελλάδα. Αγαπημένη ηρωίδα πολλών
καλλιτεχνικών δημιουργών, αλλά και των Ελλήνων
όλων, πρωταγωνίστησε σε πολλούς τομείς της ζωής.
Η προτομή της βρίσκεται σήμερα τοποθετημένη στη
συμβολή της οδού Διονυσίου Αρεοπαγίτου και της
λεωφόρου Αμαλίας, φτιαγμένη από μάρμαρο και φι-
λοτεχνημένη από τον γλύπτη Αναστάσιο Κρατίδη. Η
προτομή τοποθετήθηκε εκεί το καλοκαίρι του 1999.

124 125
 ΠΡΟΣ ΤΙΜΗΝ ΤΩΝ ΘΥΜΑΤΩΝ

Π
ρόκειται για ένα από τα πιο γνωστά έργα του γλύ-
πτη Μέμου Μακρή, το οποίο φιλοτέχνησε το 1978
και δώρισε προς τιμήν των θυμάτων της εξέγερσης
των νέων κατά της δικτατορίας τον Νοέμβριο του
1973. Με την τοποθέτησή του στην είσοδο του Πο-
λυτεχνείου αντικατέστησε τη συντριμμένη από τα
τανκς πόρτα, που μέχρι τότε θύμιζε τη θυσία των
φοιτητών. Γεννημένος στην Πάτρα το 1913, ο Μέ-
μος Μακρής σπούδασε στην ΑΣΚΤ Αθηνών και στο
Παρίσι με υποτροφία της γαλλικής κυβέρνησης.
Πέθανε το 1993.

126 127
 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
Α ΑΓΓΕΛΟΣ του Γεωργίου Βρούτου.........................................................................................106
ΑΔΡΙΑΝΟΥ ΚΥΒΕΛΗ της Ναταλίας Μελά..........................................................................78
ΑΘΗΝΑ του Λεωνίδα Δρόση...................................................................................................14
ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΣ ΟΔΥΣΣΕΑΣ του Θανάση Απάρτη.............................................................46
ΑΠΟΛΛΩΝ του Λεωνίδα Δρόση.............................................................................................16
ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ του Κώστα Δημητριάδη........................................64
ΑΣΠΑΣΙΑ της Μάρας Καρέτσου.............................................................................................20
Β ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ του Φωκίωνα Ρωκ............................................................60
ΒΑΛΛΙΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΗΣ του Γεωργίου Μπονάνου...........................................................62
ΒΑΡΒΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του Λεωνίδα Δρόση.......................................................................80
ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
των Francesco Patisi και Costantino Vetriani..........................................................................68
ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ του Γιάννη Παππά................................................................92
Γ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ε′ του Γεωργίου Φυτάλη....................................................................................84
Δ ΔΙΑΚΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ του Πέτρου Ρούμπου.......................................................................44
ΔΙΣΚΟΒΟΛΟΣ του Κώστα Δημητριάδη.................................................................................98
Ε ΕΡΩΤΑΣ ΤΟΞΟΘΡΑΥΣΤΗΣ του Γεωργίου Βρούτου........................................................110
Ζ ΖΑΠΠΑΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ (ΕΥΑΓΓΕΛΗΣ) του Ιωάννη Κόσσου..........................................76
ΖΕΡΒΑΣ ΝΑΠΟΛΕΩΝ του Π. Μωραΐτου.............................................................................94
Η Η ΕΛΛΑΣ ΣΤΕΦΑΝΩΝΕΙ ΤΟΝ ΒΥΡΩΝΑ
των Henri-Michel-Antoine Chapu και Alexandre Falguiere..................................................70
Η ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΗ του Δημήτρη Αρμακόλα.......................................................................118
Θ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΣ ΔΟΜΗΝΙΚΟΣ του Κώστα Βαλσάμη...............................................24
ΘΕΡΙΣΤΗΣ του Δημήτρη Φιλιππότη......................................................................................100
ΘΗΣΕΑΣ (FONTANA THESÉE) της Σοφίας Βάρη..........................................................122
Κ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ ΝΙΚΟΣ του Θανάση Απάρτη...................................................................88
ΚΑΛΛΑΣ ΜΑΡΙΑ της Ασπασίας Παπαδοπεράκη..............................................................116
ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του Ιωάννη Κόσσου...............................................................30
ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ του Μιχάλη Τόμπρου.............................................................42
ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ του Λάζαρου Σώχου......................................................34
ΚΟΝΔΥΛΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ του Ζάχου Μπεκιάρη.............................................................82
ΚΟΡΑΗΣ ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ του Γεωργίου Βρούτου...............................................................32
128
ΚΡΙΕΖΩΤΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ του Στέλιου Τριάντη..................................................................50
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ ΙΑ′ του Σπυρίδωνα Γογγάκη..................................22
Μ
ΜΑΥΡΟΓΕΝΟΥΣ ΜΑΝΤΩ του Νίκου Κουβαρά.................................................................52
ΜΕΡΚΟΥΡΗ ΜΕΛΙΝΑ του Αναστάσιου Κρατίδη..............................................................124
ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ του Θανάση Απάρτη.......................................................90
ΜΙΑΟΥΛΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ του Γεωργίου Ζογγολόπουλου.....................................................56
ΜΙΚΡΟΣ ΨΑΡΑΣ του Δημήτρη Φιλιππότη...........................................................................108
ΜΝΗΜΕΙΟ ΤΟΥ ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΗ
των Εμμανουήλ Λαζαρίδη και Φωκίωνα Ρωκ...........................................................................8
ΜΝΗΜΗ του Νίκου Περαντινού.............................................................................................96
ΜΠΟΥΜΠΟΥΛΙΝΑ ΛΑΣΚΑΡΙΝΑ του Λάζαρου Λαμέρα................................................40
Ν ΝΙΚΗΤΑΡΑΣ του Γρηγόρη Ζευγώλη......................................................................................54
Ξ ΞΥΛΟΘΡΑΥΣΤΗΣ του Δημήτρη Φιλιππότη........................................................................104
Ο Ο ΠΑΛΑΙΣΤΗΣ.......................................................................................................................102
Π ΠΛΑΤΩΝ των Λεωνίδα Δρόση και Piccadelli........................................................................12
ΠΕΡΙΚΛΗΣ του H. Faltermeier...............................................................................................18
ΠΑΛΑΙΩΝ ΠΑΤΡΩΝ ΓΕΡΜΑΝΟΣ του Γεωργίου Συννέφα...............................................38
ΠΑΛΑΜΑΣ ΚΩΣΤΗΣ του Βάσου Φαληρέα..........................................................................66
ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ του Νικολάου Γεωργαντή................................................48
ΠΛΑΠΟΥΤΑΣ ΔΗΜΗΤΡΑΚΗΣ............................................................................................58
ΠΡΟΣ ΤΙΜΗΝ ΤΩΝ ΘΥΜΑΤΩΝ του Μέμου Μακρή.......................................................126
Σ ΣΑΟΥΜΠΕΡΤ ΕΔΟΥΑΡΔΟΣ της Φανής Σακελλαρίου......................................................86
ΣΑΤΥΡΟΣ του Γεωργίου Δημητριάδη του Αθηναίου..........................................................112
ΣΟΛΩΜΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ του Θωμά Θωμόπουλου..............................................................28
ΣΟΥΡΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ του Γεωργίου Δημητριάδη του Αθηναίου.........................................74
ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ του Γιάννη Παππά.........................................................36
ΣΩΚΡΑΤΗΣ των Λεωνίδα Δρόση και Piccadelli...................................................................10
T ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ της Γαβριέλλας Σίμωση...................................................................................114
ΤΡΙΚΟΥΠΗΣ ΧΑΡΙΛΑΟΣ του Θωμά Θωμοπούλου............................................................72
ΤΡΙΤΣΗΣ ΑΝΤΩΝΗΣ του Κώστα Αργύρη...........................................................................120
Φ ΦΕΡΑΙΟΣ ΡΗΓΑΣ του Ιωάννη Κόσσου..................................................................................26
129
 60
ΜΟΡΦΕΣ
ΣΤΟ ΦΩΣ

Δ/ΝΤΡΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ
ΕΥΗ ΠΑΠΑΔΑΚΗ

CREATIVE DIRECTOR
ΠΕΤΡΟΣ ΑΡΓΥΡΟΣ

ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ / ΚΕΙΜΕΝΑ

ΑΝΤΩΝΗΣ ΦΡΑΓΚΟΥΛΗΣ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ
ΡΕΝΑ ΚΑΝΤΖΑ

ΕΡΕΥΝΑ
ΑΝΤΩΝΗΣ ΦΡΑΓΚΟΥΛΗΣ
ΓΙΟΥΛΗ ΣΥΚΙΩΤΗ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
ΑΝΤΩΝΗΣ ΦΡΑΓΚΟΥΛΗΣ

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ
REALMEDIA A.E