Verduurzamingscongres 2018

Peter Wagener
Managing Consultant
BDH - Harderwijk

Bouw & Infrapark – Harderwijk

7 november 2018
EEN INTRODUCTIE
WWW.BDHO.NL
 Wat doet BDH?

VERDUURZAMING WONINGBOUW
Strategie Kennis Proces Organisatie
 Wie is BDH?
Ondersteunt de energietransitie
5
 Waarom?
Klimaatverdrag Parijs

6
Waarom duurzame energie?

7
 Waarom duurzame energie?

• Klimaatverandering;
• Geo politieke verhoudingen;
• Stop op Gronings aardgas n.a.v. beving problematiek;
• Maatschappelijke veranderingen:
• Verduurzaming is rendabel en levert werkgelegenheid op;
• Van centrale elektriciteitsopwekking en decentraal gebruik,
naar decentrale opwekking én decentraal gebruik.
• Zie ook de opkomst van de lokale energie coöperaties
 Energieverbruik in woningen
• Gas versus elektriciteit (nu) Waar zit het verbruik?
• Gas (warmte) is het belangrijkste energieverbruik Nederland
Gemiddeld (gemiddelde woonhuis bestaat niet):
• Elektriciteit: ca 3.300 kWh/jaar
• Gas: ca. 15.000 kWh/jaar (= 1.500 m3/jaar)

9
 Energieverbruik in woningen
Ruimteverwarming: Verbruik versus vermogen
• Ca. 65% van energieverbruik
• Maximaal benodigd vermogen: 10 kW
Warmtapwater:
• Ca. 15% van jaarlijks energieverbruik
• Maximaal benodigd vermogen: 30 kW
Elektriciteit:
• Ca. 20% van jaarlijks energieverbruik
• Maximaal benodigd vermogen: ca. 6 kW

Vermogen aansluiting:
• Gas:
• G4: 6 m3/uur: ca. 60 kW
• Elektriciteit :
• G6: 10 m3/uur: ca. 100 kW
• 1x25A: ca 6 kW (voor ‘90 standaard)
• 3x25A: ca 17 kW (na ‘90 standaard)
• 3x35A: ca 24 kW (verzwaard)

10
 Energiegebruik in woningbouw
WARMTE (Ruimteverwarming en ELEKTRICITEIT (Huishoudelijk
warm tapwater) energiegebruik)

11 miljard m3 gas = 3.300 KwH/woning/jaar

400 PetaJoule = x 7,6 miiljoen woningen
110 TerraWattUur (TWh) = = 25 TWH/jaar
88 TWh vraag (Ketel=80%)
Bij een SCOP van WP 3,5
= 25 TWH/jaar
EINDGEBRUIKERS IN WONINGBOUW
25 TWh er bij is qua transport (netwerk) en qua opwekking (kWh)
onhaalbaar, ter informatieNL produceert 95 TWh (NEV 2017) in totaal
11
 ISOLEREN DUS, WANT ISOLATIE IS GOED VOOR:

WARMTE (Ruimteverwarming en ELEKTRICITEIT (Huishoudelijk

• BEWONER
warm tapwater) energiegebruik) • >> ENERGIELASTEN, WOONCOMFORT
11 miljard m3 gas =
400 PetaJoule =
3.300 KwH/woning/jaar
x 7,6 miiljoen woningen
• EIGENAAR
110 TerraWattUur (TWh) = = 25 TWH/jaar • >> WAARDE VASTGOED, VERHUURBAARHEID
88 TWh vraag (Ketel=80%)
Bij SCOP van WP 3,5
VOLDOEN AAN WETGEVING
= 25 TWH/jaar
• NETBEHEERDER
EINDGEBRUIKERS IN WONINGBOUW
25 TWh er bij is qua transport (netwerk) en qua opwekking
• >> MINDER NETBELASTING =
onhaalbaar, NL produceert 95 TWh (NEV 2017) in totaal MINDER KOSTEN VOOR VERZWARING
• LANDELIJKE DOELSTELLINGEN
13

t.a.v. ENERGIEBESPARING

12
Hoe verhouden de opties zich energetisch?
 Voor de basis uitleg voor
een warmtepomp, even terug naar
natuurkundeles...

14
 Nul graden Celsius lijkt koud,
maar er is nog steeds veel
energie voorhanden

Anders Celsius 1701-1744

 Nul graden Kelvin, da’s pas koud.
Dan is er geen energie meer
beschikbaar voor een
warmtepomp

William Kelvin 1824-1907

16
 Energie voor warmte uit buitenlucht

20 gr. Celsius = 293 gr. Kelvin

0 gr. Celsius = 273 gr. Kelvin
warmtepomp
Werkgebied lucht/water

Minus 273 gr. Celsius = 0 gr. Kelvin

 Bij condenseren wordt energie afgegeven

18
 Bij verdampen wordt energie opgenomen

After shave of parfum opspuiten = afkoeling

19
 POMP

Omgevingslucht
Radiatoren
of
vloer-
verwarming

20
 Des te groter de stap, des te meer energie benodigd

21
 Binnenkort: www.keuzehulpduurzaamverwarmen.nl

Een project
van:

Warmtenet laag
Warmtenethoog
Warmtenet hoogtemperatuur
temperatuur65
65ºC
ºC Warmtenet
Warmtenet midden
midden temperatuur
5555 5555
temperatuur ºCºC Temperatuur 45 ºC

22
 Binnenkort: www.keuzehulpduurzaamverwarmen.nl

Warmtenet laag
Warmtenethoog
Warmtenet hoogtemperatuur
temperatuur65
65ºC
ºC 55
Warmtenet midden temperatuur 40 Temperatuur 45 ºC
65 55 55 ºC

23
 Binnenkort: www.keuzehulpduurzaamverwarmen.nl

Warmtenet laag
Warmtenethoog
Warmtenet hoogtemperatuur
temperatuur65
65ºC
ºC Warmtenet
Warmtenet midden
midden temperatuur
55 5555
temperatuur ºCºC Temperatuur 45 ºC

24
 Woningbouw verduurzamen is…

25
 KOELKAST & GEDOE
• Dak isoleren > Huurder moet zolder opruimen
• HR++ glas > Leveranciers om offertes vragen
• Spouwmuurisolatie > Kijken of het technisch
• kan, offertes vragen
VERDAMPER • Warmtepomp installeren > Ruimte buiten- en
CONDENSOR binnenshuis?
• Maar vooral,
de interactie met de huurders zoeken

COMPRESSOR
26
 Verduurzaming van uw woningbezit is…

27
 Implicaties
Wat is dé (?) ideale warmtepomp-configuratie?

28
 Besparingen van hybride warmtepompen
Versnel de transitie, gebruik alle opties

29
 Hoe zien lucht/water & hybride warmtepompen er uit?

30
 Hoe zien lucht/water & hybride warmtepompen er uit?

31
 Hoe zien lucht/water & hybride warmtepompen er uit?

32
 Hoe zien lucht/water & hybride warmtepompen er uit?

33
 Hoe zien lucht/water warmtepompen er uit?

34
35
 Wees niet bang voor…

36
Sicilië 2018
 Nederland is Kroatië niet…

37
Split 2018
38
 En zeker Hong Kong niet…

39
 Tenslotte,
Samenvatting waarom warmtepompen?
• De meest efficiënte manier om lage-temperatuur warmte te maken;
• Comfort, comfort, comfort;
• Gebruik van hernieuwbare energie (bodem, lucht);
• Eigen opwek zon-PV mogelijk gebruiken
(Zonder batterij ca. 25-30% van eigen opwek naar warmtepomp);
• Betrouwbare techniek;
• Ook koeling is mogelijk >> nieuwbouw;
• Grotere investering, maar financiering en ISDE subsidie is beschikbaar;
• Neem altijd tijdig een vakman in de arm!
• Voor advies t.a.v. dimensionering, geluidsaspecten, installatie en
onderhoud.

40
 Tenslotte,
Logische stappen
• Denk na, wat men wil met het vastgoed dat men heeft
• Praat met uw huurders, gemeente, netbeheerder en de andere
stakeholders
• Gebruik het ‘Stappenplan’ van Vastgoed Belang
• Maak een lange termijn planning voor de warmtetransitie in uw
vastgoed portefeuille
Belangrijk:
Wordt actief met verduurzaming voor de regelgeving u daartoe dwingt!

41
 Stakeholders in de stappen

Woning Verhuur
corporatie der
Huurders/
Eig.Bewon
ers
Netbe
heerder Gemeente

42
 Verduurzaming van uw woningbezit is…

43
 Verduurzaming van uw woningbezit is…

EEN KWESTIE VAN ISOLEREN,

DUURZAME OPLOSSINGEN
INSTALLEREN EN
X
VOORAL GE DOEN
44
 Dank u wel voor uw aandacht

45