KOLEKTIF MASS

EDUCATION
OF

GUSTAV THEODOR FEEDER

AN KOMISYON
an

ROYAL SACRED sosyete nan Syans

Pibliye
OF

GOTTL.FIEDR.LIPPS
LEIPZIG
Pibliye pa WILHELM ENGELMANN 1897.

kontni

Premye pati

Preliminè deklarasyon
AVÈTISMAN

I. Entwodiksyon. § 1, 2

II. Preliminè BECA de pwen ki pi enpòtan ki ka konsidere nan ankèt la nan

yon objè kolektif, ak non refere li a. § 3-11

III. Preliminè revizyon nan materyèl etid la ak plis kòmantè jeneral. § 12

IV. Anomali. § 13-23

Lwa V. Gauss a nan devyasyon o aza (obsèvasyon obsèvasyon) ak

jeneralizasyon li yo. § 24-37

VI. Karakteristik nan objè yo kolektif nan detèminan yo oswa sa yo rele

eleman. § 38-46
 Tretman an matematik nan objè kolektif
VII. Distribisyon Primè Prim. § 47-52

VIII. Tablo distribisyon redwi. § 33- 67

IX. Detèmine å yon, yon yon , , å yon ', m , m', AQ , , AQ '. § 68-75.

X. Konpilasyon ak koneksyon pwopriyete prensipal yo nan twa valè prensipal yo A,

C, D: anplis R, T, F. § 76-86

XI. Densest valè D. § 87-92

Asymétrie nan objè kolektif.

XII. Rezon ki fè asimetri esansyèl la nan devyasyon ki gen rapò ak vle di la
aritmetik ak validite nan lwa a distribisyon asimetri ki gen rapò ak valè a
densest D nan sans la nan lalwa Gowèr jeneralize (Chapit V) se ka a an
jeneral. § 93-95
XIII . Relasyon matematik nan konbinezon asimetri esansyèl ak nonessential. §
96
XIV. Fòmil pou valè a vle di ak pwobab nan diferans lan depann sou piman
oyometri u. § 97-101
XV. Detèminasyon pwobabilite pou diferan u asimetri-depandan diferans u nan
pwodiksyon an soti nan vle di a vre. § 102-111
XVI. Detèminasyon pwobabilite pou diferans nan piman o aza asimetri-
depandan v nan pwodiksyon an soti nan vle di a sa ki mal. § 112-117

Lwa yo distribisyon nan objè kolektif dapre prensip aritmetik la.

Ksvii. Senp la ak de-sided lwa Gaussian la. § 118 pou 122
XVIII Atik. Lalwa nan somasyon ak pwosedi a siplemantè. § 123 jiska 128
XIX. Lwa yo nan Asymétrie. § 129-136
XX. Lwa ekstrèm yo. § 137-142

Lwa distribisyon logaritmik.

XXI. Tretman an logaritmik nan objè kolektif. § 143 a 146
Kseui. Tretman kolektif nan relasyon ant dimansyon. Mwayèn rapò. § 147-151
 Apendis chapit.
XXIII. Dependencies. § 152-155

Dezyèm pati.
Egzamen espesyal.
XXIV. Sou relasyon espasyal ak tanporèl nan varyasyon yo nan gwosè rekrite
an. § 136-163
Kseuv. Plan ak Asymétrie nan RYE. § 164-169
Kseuvi. Dimansyon yo nan penti yo galeri. § 170-175
Kseuvii. Atik kolektif ki soti nan jaden meteorolojik. § 176-179
Kseuvii. Asymétrie nan seri a erè. § 180-182
Dokiman Siplemantè. T-tab la. § 183

Prefas.

se Vorliegendes travay kreye pou anpil ane mwen ranmase materyèl pou li epi li
pwosedi a ladan l 'nan preparasyon an nan sa a, men yo souvan koupe pa lòt travay,
mete tan apa nèt long ak te konsa ranvwaye fini an nan travay la byen lwen
tèlman. Retade li pou pi lontan pa ta dwe rekòmande pou laj mwen si travay la te
parèt nan tout; Mwen menm mwen kwè ke, apre yo fin repete repete, li ka nan dènye
azade parèt, pa kòm yon travay pafè, men kòm yon baz pou devlopman plis nan
doktrin nan te fè fas ak isit la. Plis espesyalman, chapit entwodiksyon sa a diskite sou
travay ansèyman an; Se konsa, isit la sèlman sa yo remak jeneral sou li ka jwenn plas.
Avèk nouvo non kote ansèyman an rive isit la, mwen pa bay li kòm yon nouvo
doktrin; sèlman ke eta a prezan nan devlopman li pa t 'ankò sijere bezwen an yo mete
l' pou tèt li anba yon non espesyal. Tout kote syans se ki espesyalize nan kou
devlopman k ap grandi li yo epi kòmsadwa mande separe tèm divès zòn li yo. Koulye
a, pi jeneral la, ki pi enteresan, ki pi merite a, sa ki te prezan nan ansèyman nou an, se
quetelet a "Lètres sou la théorie des probabilités" (1846) ak "sosyal fizik li." (1869),
epi, si ou renmen, ou ka wè nan li menm tou papa papa teyori kolektif la nan mezi
tankou nan EH Weber sa a nan psikophysik; men yon sèl yo pral kapab konvenk tèt li
soti nan pouswit nan travay sa a,
Nan respè sa a mwen fè nan yon sèl bò kòm fwi a prensipal la lòt aksyon kòm
Hauptwur-ZEL alantou etid ki anba la a ki matematik kont men kontwole rezònman
ak validite anpirik nan yon jeneralizasyon nan lwa a ki Gauss nan devyasyon o aza,
kidonk mete restriksyon sou menm bagay la tou pwobabilite simetrik ak proportion
Se ti kras nan devyasyon mityèl soti nan vle di la aritmetik leve, ak jusqu 'relasyon
enkoni legal rive, se youn nan pi enpòtan yo te jwenn § 33 ansanm. An reyalite, nan
ka sa jeneralizasyon nan regilatè a komen nan tout vini nan collectivité yo nan
relasyon ak lang se tou yo bay yo, tankou nan lwa yo senp nan Gauss regilatè nan
tout dispozisyon presizyon fizik ak astwonomik
Sòf si kalib kolektif la baze sou yon konbinezon obsèvasyon ak kalkil nan relasyon
mityèl, li ka konte sou doktrin egzak yo. Sepandan, doktrin yo ki fè reklamasyon yo
genyen tankou yon non pèmèt pou yon degre trè diferan nan sètitid nan rezilta
yo. Nan tèt yo se mekanik, astwonomi, fizik; Fizyoloji kanpe lwen dèyè paske nan
difikilte yo ki opoze konplikasyon ak variabilite nan objè li yo; toujou pi lwen, paske
nan menm pi gwo difikilte nan sans sa a, psikofizik. Kolab kolektif la pataje difikilte
nan kalite sa a, san yo pa sijè a menm difikilte yo debaz kòm psikofizik, depase yo
nan enterè pratik, pandan y ap byen lwen outstripping li nan enterè filozofik.
Nan sans nan fòm la ak gwosè nan vèsyon anpil pral pran an kont ke travay la pa
fèt ni pou Matematisyen pwofesyonèl, ki isit la vini an konsiderasyon pwen
fondamantal se deja abitye, pase pou moun ki pou fè pou pran nòt nan ak aplikasyon
nan doktrin nan se, san yo deja nan posesyon konesans sa yo anvan yo.
Nan fiti prè, mwen ta renmen voye yon demann nan òdinatè nan sijè a ankouraje
ansèyman nou yo. Nan tablo yo li te ye ki GAUSS Pwobabilite chans pou devyasyon
aksidan soti nan vle di (obsèvasyon erè) anjeneral konsidere kòm

Se agiman an sèlman eksprime desann nan de desimal, ki se ase pou itilize a limite
ke fizisyen ak astwonòm fè nan li, ak itilize nan entèpolasyon ak premye ak dezyèm
diferans; men pou sèvi avèk yo byen lwen pi laj, ki se fè collectivité yo li, kantite
lajan nan menm bagay la tou kòm si ou diminye bòdwo yo anpil moun ki yo dwe ki
te dirije pa vle di nan logaritm, agiman an kantite, pou ki logaritm yo senpleman de
oswa twa chif ak pwovizyon entèmedyè sèlman entèpolasyon an te vle bay. Se konsa,
ta dezirab si te egziste nan enterè yo nan ansèyman nou an, ki, fortwit, pa metòd la
psiko nan dwa ak ka sa ki mal, tab, kote pataje tse fèt nan omwen kat chif
desimal 1) de rezèv ki piti esplikasyon an pati a fasilite pati, ak nan nenpòt ka Se
mwen menm gen tab sa yo gravman rate lè yo fè travay sa a. Natirèlman, ekspansyon
nan tab yo ta grandi ak li, men avantaj la te sanble m 'yo grandi plis nan liy ak li. Epi
yo pa ta dwe gen yon enstiti astwonomik oswa statistik, ki gen pouvwa mekanik
informatique fè li! Epitou te kapab fè yon travay pri sou li.
 1) Yon ekzekisyon nan tablo sa a sou twa desimal nan t, ak restriksyon sou valè a
entegral nan kat resp. senk desimal, ou ka jwenn nan Apendis la § 183.

I. Entwodiksyon.
§ 1. Mwen konprann yon objè ki fòme ak yon nimewo endefini, varye pa kopi
konyensidans la, ki fè yo ki te fèt ansanm pa yon espès oswa jenerik tèm. Anba yon
sijè kolektif (kout K.-G.)
Se konsa moun fòme yon objè kolektif nan sans pi laj, nonm sa a nan yon ras sèten,
yon sèten laj ak sèten kwaze sa yo nan sans nan strik, kòm tout bon ki sa ki limit la
nan K.-G. ka rele, apre yo fin ekspansyon an nan genus a oswa Artbegriffs, anba ki li
rive varye.
Kopi yo nan yon K.-G. ka espasyal oswa tanporèman diferan epi apre sa yon espas
espasyal oswa tanporèl K.-G. fòm. Se konsa, rekrite yo nan yon peyi oswa zòrèy nan
yon chan mayi kòm espesimèn nan yon espasyal K.-G. aplike. Se konsa, tanperati 1
(ki vle di) ki te swiv pa yon kantite ane nan yon kote ki bay yo, li bay anpil kopi yon
tanporèl K.-G. Olye pou 1 janvye, yon moun ka gen nenpòt ki lòt anivèsè, olye de
yon jou an patikilye sèten mwa, olye pou yo tanperati a mete Barometerstand la
elatriye elatriye e konsa vin kopi anpil tanporèl K.-G. resevwa.
Antwopoloji, zoologie, botan gen anyen nan tout esansyèl ak K.-G. fè, paske li se
kapab, se pa yon karakteristik nan espesimèn endividyèl, men se sèlman ak sa yo ki
ki fè pati menm yon tout la, ki fòme ak yon sèl la oswa yon lòt aspè se rezime kòm
yon genus oswa espès nan yon distans pi plis oswa pi piti. Meteorolojik, dapre
egzanp yo te site la a, ofri anpil egzanp nan fenomèn ki pa peryodik li yo; e menm
nan atistik yon moun ka pale de tankou liv, kat biznis yo nan mitan yo.
Kopi yo nan yon K.-G. yo kounye a se sou yon sèl men segondè a, sou lòt men an,
quantitative, di ki mezire ak nimewo detèmine, epi sèlman detèminasyon an lèt se nan
collectivité yo. Yon K.-G. An reyalite, an tèm de sètitid quantitative li yo, fè
reklamasyon yo menm jan ak yon sèl objè; eksepte ke nan kèk (menm si sèlman
sèten) respekte pati pyès sa yo nan objè a endividyèl pa kopi yo nan K.-G. nan dwe
reprezante. Èske li aplike z. B. rekrite yon peyi bay yo, kesyon an rive: ki jan gwo yo
rekrite yo an mwayèn, ki jan lajman dimansyon diferan yo vle di yo, ki jan gwo se a
pi gwo e pi piti a nan ki jan dimansyon yo rekrite konpòte dapre dispozisyon sa yo
nan vintaj yo divès kalite tankou nan diferan peyi nan mitan chak lòt. Sa yo ak ki gen
rapò, Kesyon yo dwe konsidere pita ka jwenn avèk chak K.-G. ogmante; ak bay yon
objè espasyal diferan pati distenge e li gen dimansyon yo ke yo ka nan nenpòt nan
pati sa yo ak dimansyon patikilyèman ogmante, ak sa yo konstitye yon K.-G.
espesyal okipe, se konsa zo bwa tèt, nan sèvo, men, pye nan yon moun, wotè, pwa,
volim nan moun nan antye oswa bay pati nan kè yon nonm a; men tou, rapò
quantitative kalifye, rapò yo nan wotè mwayèn, lajè, longè nan zo bwa tèt la pran yon
enterè espesyal tankou nan konpare moun yo nan ras diferan yo fini. ak sa yo nan
byen lwen tèlman espesyal K.-G. trete konsa zo bwa tèt, nan sèvo, men, pye yon
nonm, wotè, pwa, volim nan tout moun oswa bay pati nan moun; men tou relasyon
quantitative pral antre nan kesyon, menm jan rapò yo nan wotè mwayen, lajè, ak
longè zo bwa tèt la pran yon enterè espesyal nan konpare ak gason nan ras diferan. ak
sa yo nan byen lwen tèlman espesyal K.-G. trete konsa zo bwa tèt, nan sèvo, men,
pye yon nonm, wotè, pwa, volim nan tout moun oswa bay pati nan moun; men tou
relasyon quantitative pral antre nan kesyon, menm jan rapò yo nan wotè mwayen,
lajè, ak longè zo bwa tèt la pran yon enterè espesyal nan konpare ak gason nan ras
diferan.
§ 2. Sou tout kesyon endividyèl sa yo, sepandan, yon pi jeneral, ki pi enpòtan, ki ka
fè fas ak nan doktrin sa a tout bagay, epi kòmsadwa yo pral fè fas ak anba a, ogmante
kesyon an nan lwa sou ki jan kopi yo nan yon K.-G. distribye selon gwosè ak
nimewo. Sepandan, ekspresyon ekspresyon an se definisyon kijan kantite kopi yon K.
bay-. ak chanjman gwosè yo. Pou chak K.-G. ki egziste nan yon pi gwo kantite
kopi. Pi piti ak pi gwo espesimèn yo, nan ekstrèm kout, yo se rar la, pi souvan sa yo
ki nan yon sèten gwosè mwayen. Men, pa gen yon jeneral, tout oswa omwen pi K.-
G. lwa ki aplikab nan depandans nan nimewo sou gwosè a nan espesimèn? An
reyalite, tankou yo pral mete kanpe,
Soti nan kòmansman an, nan kou, yon moun ka gen dout ke nan divèsite nan
ekstraòdinè nan K.-G. Relasyon distribisyon legal yo dwe jwenn nan yon jeneralite
sèten pou li nan tout. Pandan se tan, depi dapre kondisyon ki nan K.-G. Nan nenpòt
ka, lwa yo jeneral nan pwobabilite chans - ak chak matematik konnen ke sa yo se -
jwenn aplikasyon. An reyalite, rapò distribisyon yo K.-G. jeneralman domine pa sa
yo, sepandan, lwa yo menm nan pwobabilite nan Maßbestimmungen fizik ak
astwonomik yo, se sèlman okazyonèl nan sekirite a pou detèmine si Dimansyon yo
akeri an konsiderasyon Avèk prezant sa mwen jwe yon estati trè diferan ak anpil
mwens enpòtan pase nan Maßlehre nan K.-G .. Men, tèl degre chans nan sèten, pou
plizyè K.-G. nan diferan, jwe kondisyon ekstèn ak entèn yo, kapab, nan tout
éventualité atravè divès kalite a K.-G. distenge pa karakteristik, sòti nan konte
distribisyon rapò yo. Sa yo se moun ki nan detèminasyon yo detèmine kont youn ak
lòt; ak sa yo ta dwe konsilte ak konsiderasyon nan lwa jeneral yo nan
pwobabilite. Soti nan pwen de vi sa a, vle di aritmetik la nan espesimèn yo te toujou
envisagées, ak dilijans sou detèminasyon li yo pa divès kalite K.-G. vire, san konte
pwobableman ekstrèm, plis raman konsidere kòm devyasyon mwayèn soti nan vle
di. Men, kòm enpòtan tankou detèminan sa yo epi yo toujou ap, yo te twò lwen te
pran twò inilateralman, pandan ke lòt moun, nan prensip pa mwens enpòtan, yo
neglije.
Sòf si tretman an nan K.-G. dapre tout nan relasyon yo anvan sijè a tout lòt pwen
ak lòt espesyalite pote, pase ak mezi fizik ak astwonomik an konsiderasyon vini,
Maßlehre nan K.-G. a kapab, oswa ta dwe nou di collectivité ti bout tan, kòm
patikilyèman mete kanpe yon doktrin nan kalite li yo epi pou yo trete ak sa a pral fè
jan sa a.
Depi nan konsèp nou K.-G. antre nan antre nan konsèp nan yon varyasyon o aza
nan kopi, ou ka antisipe vle yon definisyon nan chans ak yon deklarasyon nan sans li
yo. Tantativ pou bay li soti nan yon pwen de vi filozofik ta, sepandan, dwe nan ti kras
itilize pou ankèt sa a. Li dwe ase bay mete nan yon sèl pou baz sa a, reyèl pwen de
plis negatif pase pèsonaj pozitif li isit la. Pami yon varyasyon o aza nan kopi yo
Mwen konprann yon sèl ki egalman kèlkeswa yon mache sou arbitrèr a detèminasyon
gwosè pase pa yon relasyon yo gwosè ant se reglemante lalwa natirèl. Si youn oswa
lòt aksyon yo nan dispozisyon ki nan objè yo, Lè sa a, sèlman chanjman yo
endepandan rive yo dwe aksidan.
Sa a pa refize ke, ki soti nan pwen ki pi jeneral de vi, pa gen okenn konyensidans,
nan ki lwa yo ki deja egziste nan lanati anba kondisyon sa yo ki deja egziste pouvwa
prezimableman konsidere gwosè a nan chak echantiyon endividyèl kòm
definitif. Men, nou pale de konyensidans osi lontan ke nou ka ni monte nan yon
derivasyon nan detèminasyon endividyèl yo nan lwa sa yo jeneral ni kapab dedwi yo
soti nan reyalite yo prezan. Sòf si li se ka a, konyensidans la sispann, epi sispann
oswa ki afekte pa aplikabilite nan lwa yo dwe prezante isit la.
II. Preliminè BECA de pwen ki pi enpòtan yo te jwenn nan
ankèt la nan yon K.-G. ak desen ki gen rapò ak sa.
§ 3. konpilasyon ki anba la a yo pral kapab sèvi, limit la ak nati a nan syans yo ak
ki nou gen fè fas folgends fè sèten neglije, epi yo ki baze sou pi fò nan bezwen an
pou tèm jenerik antisipe an koneksyon; men yon diskisyon pi detaye sou pwen sa yo
rete rezève pou chapit sa yo.
Nan lòd o aza kote kopi yon K.-G. Li pa ta posib pou jwenn yon BECA de relasyon
yo an tèm de kantite ak nimewo, ni li ta posib pou yo travay sou yo metodik si mezi
yo , jeneralman te denonse pa yon , yo bay nan menm lòd la o aza nan ki yo te
resevwa ak nan yon sèl te vle kite sa yo rele Urlist te vle; Se konsa, yo dwe ranje
selon gwosè yo ak ranje nan yon tab, sa yo rele panèl distribisyon. Eske yo te kounye
a pa gen okenn gwo kantite kopi yon objè, chak se yon , oswa omwen ki pi
ap yon parèt yon sèl fwa nan tablo a, ak gwosè a nan distans ant
siksesif yon chanjman trè iregilye; nan anpil atik devlopman men, sa yo ki an ki anpil
kopi yo prezan, menm jan yo sont principalement asime sa ki annapre yo yo dwe, si
se pa tout, men anpil oswa pi fò nan yon, ki pral pote echèl la ak estimasyon an, plis
oswa mwens souvan rive repete ak Lè sa a dirije nan panèl la distribisyon nan yon
fason ke, nan yon kolòn nan yon chak nan yon , byenke sèlman yon fwa lis, men nan
yon kolòn akonpaye z an , nimewo z an endike konbyen fwa li rive. Kantite total yon ,
ki antre nan yon panèl distribisyon, nan kou, se ki konsistan avèk sòm å z an ,ki se
jwenn nan ajoute moute tout z nan tablo a, epi li se deziye pa m pa m ' .
Pweparasyon tout moun ki tankou yon tab se, se konsa pale, premye etap la ki ka
pran lè w ap travay sou yon anpil K.-G. soti nan lis orijinal la.
Yon etap dezyèm se sa a: ke, ak yon detèmine ki dwe deziyen nan , vle di la
aritmetik nan mezi endividyèl yo ak devyasyon yo pozitif ak negatif,
nimewo z an nan kou ak deflèkteur nan yon matche ak.
Men, rezon sa a, kòm yon pwen depa diferans ki genyen olye pou yo yon ak kèk lòt
valè ki ka sòti ak sètitid matematik soti nan panèl la distribisyon, sèvi; ak pa nenpòt
ki lòt chwa nan sans sa a, nouvo relasyon sòti ki pral diskite pita. Jeneral koulye a,
mwen rele valè ki nesesè yo devlope relasyon tankou valè inisyal la nan devyasyon
yo, valè prensipal ak rele yo ak H, Se konsa, sa YonLi se sèlman yon ka espesyal ki te
pran an kont nan tretman an K.-G. men li gen yon limit abitrè nan mezi kolektif,
tankou yo pral fasilman aparan nan remak sa yo. Anjeneral mwen non devyasyon, ki
valè prensip yo ka fè depandan, devyasyon kolektif yo.
§ 4. Li fasil pou konvenk tèt ou nan sikonstans sa yo. Yon m pi gwo nan tablo
distribisyon yon K.-G. vini nan, plis regilye Kovèti pou la a se
nan yon korespondan z an , gen ak plis ankò sèten legalities yo yo mete soti nan ki
nou dwe pale. Ka a ideyal ta dwe ke yon enfini m ta gen, kote ou gen yon kou trè
regilye nan sa yo ta gen yo dwe atann ak yon pwogrè trè egzak nan regularite yo ki
enpòtan, apre yo fin ki tou kondisyon ideyal ak regularite, kòm li ta bay yon panèl
ideyal ak anpirik, ki konpoze nan plis oswa mwens apwoksimasyon fèmen.
 Tout lwa pwobabilite chans nan tout, ak lwa yo distribisyon K.-G. moun sa yo ki sa
yo ki te nan komen ki konfòmite yo se pi plis sèten ou kapab espere yon pi gwo a
kantite ka yo, al gade, men yo te se konsa pale, ideyal validite sèlman nan evènman
an nan yon nonb infini nan ka yo, ki pa gen eksklizyon ke menm pran plas
konfimasyon an nan lwa yo ki enpòtan nan yon nimewo pwouve byen, se pou
pwokire nan ka nan yon apwoksimasyon fèmen. Sòf si nan nenpòt ka an reyalite
sèlman avèk K.-G. ki soti nan yon nimewo fini nan espesimèn ki reprezante kòm
anpil ka; Mwen gade nan varyasyon yo ki pran plas soti nan kondisyon yo ideyal
legal pou finitud nan nimewo a nan kopi, kòm ensiyifyan, epi, tèl degre ke yo ale
endiferan sou yon bò ak yon lòt bò, ki te koze pa éventualité dezekilib, pandan y ap
Se mwen menm, kondisyon an pou yon nonb infini nan ka yo, ka nou an nan kopi,
règleman aktyèl rele, kòm esansyèl oswa nòmal. Karakteristik jeneral la nan
ensiyifyans nan yon dispozisyon se ke li disparèt tout plis la ki kantite ka,
resp. Espesimèn, an konfòmite ak kondisyon ki tèm nan nan K.-G. detèmine, gwo,
pou ke yon moun ka asime ke li ta disparèt tout ansanm nan yon nimewo enfini nan
ka; dapre ki, nan ka nou an, se sèlman yon foul moun nan objè yo apwopriye pou
ekzamine lwa yo nan ka nou an. pou sipozisyon an nan yon nimewo enfini nan ka yo,
ka nou an nan espesimèn, nan dispozisyon ki deja egziste kòm esansyèl oswa
nòmal. Karakteristik jeneral la nan ensiyifyans nan yon dispozisyon se ke li disparèt
tout plis la ki kantite ka, resp. Espesimèn, an konfòmite ak kondisyon ki tèm nan nan
K.-G. detèmine, gwo, pou ke yon moun ka asime ke li ta disparèt tout ansanm nan
yon nimewo enfini nan ka; dapre ki, nan ka nou an, se sèlman yon foul moun nan
objè yo apwopriye pou ekzamine lwa yo nan ka nou an. pou sipozisyon an nan yon
nimewo enfini nan ka yo, ka nou an nan espesimèn, nan dispozisyon ki deja egziste
kòm esansyèl oswa nòmal. Karakteristik jeneral la nan ensiyifyans nan yon
dispozisyon se ke li disparèt tout plis la ki kantite ka, resp. Espesimèn, an konfòmite
ak kondisyon ki tèm nan nan K.-G. detèmine, gwo, pou ke yon moun ka asime ke li ta
disparèt tout ansanm nan yon nimewo enfini nan ka; dapre ki, nan ka nou an, se
sèlman yon foul moun nan objè yo apwopriye pou ekzamine lwa yo nan ka nou
an. nan konfòmite ak kondisyon yo ki tèm nan K.-G. detèmine, gwo, pou ke yon
moun ka asime ke li ta disparèt tout ansanm nan yon nimewo enfini nan ka; dapre ki,
nan ka nou an, se sèlman yon foul moun nan objè yo apwopriye pou ekzamine lwa yo
nan ka nou an. nan konfòmite ak kondisyon yo ki tèm nan K.-G. detèmine, gwo, pou
ke yon moun ka asime ke li ta disparèt tout ansanm nan yon nimewo enfini nan
ka; dapre ki, nan ka nou an, se sèlman yon foul moun nan objè yo apwopriye pou
ekzamine lwa yo nan ka nou an.
Menm ak yon ti m , sepandan, ensiyifyans a nan yon detèminasyon pwouve lefèt ke
sou repete detèminasyon an ak menm ti m gwosè a ak direksyon nan chanjman ki nan
detèminasyon endetèmine nan ap resevwa kopi nouvo nan objè a menm, tandiske nan
esansyèlman menm bagay la tou an mwayèn yon majorite nan plede repete yon yon
sèten rezilta gwosè ak pi fò a kantite repetisyon, ak m nan chak moun, plis pwononse
yon direksyon sèten nan menm bagay la .
Nou pale de yon distribisyon simetrik nan valè ki gen rapò ak yon bay direktè lekòl
valè H, lè nenpòt devyasyon nan yon pozitif-a H egalman gwo devyasyon negatif nan
yon lòt yonnan H koresponn ak, se konsa ke egal fòs sou tou de
bò H deflèkteur yon egal zye. Nan yon K.-G. nan yon kantite fini nan kopi kapab
paske yo te koensidans yo depaman pa atann gen rapò ak valè nenpòt ki lakay ou a
jwenn yon distribisyon konplètman simetrik, ak nan kou, yon distribisyon simetrik ki
gen rapò ak plizyè valè ki pa-debaz tou egziste; men li se yon sijè enpòtan nan ankèt
la, si wi ou non pa ka jwenn yon valè direktè lekòl ki gen rapò ak ki distribisyon an
nan apwòch yo plis balanse, plis yon sèl nan m nan nan K.-G. ogmante, nan chemen
an ke nan enfini m ka asime yon distribisyon se vre wi: simetrik yo dwe reyalize, nan
ka li ki kòm yon enfini mpa disponib, men li ka pale de yon pwobabilite simetrik nan
devyasyon.
§ 5. Men, pou ankò yon lòt kòm pwen yo anvan yo de vi, yon moun ka fè
distenksyon ant yon panèl distribisyon ideyal nan yon rezilta anpirik ak depann ideyal
ak anpirik. Nan mezi yo nan kopi ou pa kapab ale pi lwen pase limit sèten nan
presizyon jan yo pral pote divizyon an nan echèl la ak estimasyon an ant. Youn
kapab, pou. Men, pa diferan osi ankò milimèt, menm dizyèm nan yon milimèt, menm
milimèt santyèm pi lwen toujou. Pou ki diferan milimèt sèlman, koule tout mezi
endividyèl yo ke li bay manti nan limit yo nan yon milimèt, konfonn ansanm, epi li
enplike tout la pou kopi ke yo aktyèlman gaye sou yon entèval tout antye de 1 mm,
nan yon valè sèl yonKi fòme mitan an nan entèval sa a. Fè byen mwen tande diferans
lan toujou notables nan nan ki pwen sa yo chak yon panèl anpirik aktyèlman entèval
an antye nan gwosè a mwen ant yon - 1 / 2 m ak yon + 1 / 2 m sou li a, pandan ke li se
dapre panèl la anpirik se konsa eksklizyon ak rekiperasyon ladan l 'se anjeneral pran
kòm si degre nan ladan l' tonbe yon pwòp tèt ou- z fwa vorkäme. Nan yon ideyal, se
sa ki, nan limit la nan presizyon mezi kontinyèl ak estimasyon men ta mwen desann
nan yon valè infinitesimal ti 1) , diferansye yon nan plak la miltipliye isit la, men z
yo diminye kòmsadwa; Atravè tab ideyal la devye soti nan yon sèl la anpirik.

1) Yon valè enfiniman piti, prezide isit la nan sans nan kalkil matematik la se pa
dwe konfonn ak zewo, men, byenke diminye kontinyèlman ak anba chak gwosè
citable nan gwosè absoli li yo dapre endetèrminabl, men detèrminabl reckoning
menm apre relasyon li nan lòt valè enfiniman piti.

Koulye a, kote anpirik la mwen trè piti, rezilta yo nan tab la anpirik, sof si yo
konsène gwosè a ak relasyon nan valè yo direktè lekòl ak devyasyon prensipal ki sòti
ladan li, pa diferan materyèl nan sa yo nan ideyal yo; men diferans la rete yo dwe
konsidere jeneralman pale epi yo pral pita jwenn konsiderasyon sa a kote li vini nan
konsiderab konsiderab. tèm anpirik ak kondisyon nan ki li pa obligatwa te pran an
kont, men li se konsidere kòm si reyèlman , pou chak yon sa a yon zukäme anpil,
mwen rele anvan tout koreksyon, sa yo ki kote li se osi lwen ke posib pran an kont
byen file.
§ 6. Nan nenpòt ka, kounye a dwe eseye monte nan sou byen file sou rezilta yo nan
panèl anpirik nan ideyal la nan panèl la ideyal Avèk prezant sa mwen imaginer
esansyèlman anvan tout koreksyon, ki enkli ladan yon pwosesis demgemäße nan
ankadreman distribisyon ki dwe.
Nan sans sa a, gen yon diferans ki genyen ant prensipal ak redwi panno. Pa tablèt
prensipal mwen vle di sa yo ki jwenn dirèkteman pa lòd la nan mezi ki soti nan lis
orijinal la, ak isit la prezante menm done yo anpirik tankou sa yo, sèlman te bay
lòd. Redwi panno mwen se moun nan ki z an yo pou pi gwo Maßintervalle fè
diskriminasyon tankou nan panno yo prensipal, ak pandan y ap total la pou gwosè a
menm nan tout panèl la tout antye, z nan men sa yo entèval pi gwo sant sa yo ladan l
', kòm redwi yon, yo te ajoute enskri , ak benefis yo, kidonk yon kou regilye nan znan
tablo a ak jwenn yon dokiman ki pi apwopriye pou bòdwo, si se pa san konfli ak yon
dezavantaj akòz elajisman nan mwen an, tounen vin jwenn pita. Yon diskisyon pi plis
pwofondè nan fason pou mete kanpe ak pwopòsyon yo nan panno prensipal yo ak
redwi nan Chapit VII ak VIII yo bay, ak posiblite pou plizyè etap rediksyon ak
rediksyon sitiyasyon yo te diskite.
§ 7. Nan chak pa twò iregilye prensipal oswa pa rediksyon regilyèman te fè tablo
yon moun jwenn bagay sa yo.
Z pi piti a yo jwenn apre de limit yo nan panèl la, dapre ki, jan yo te touche, pi piti
a ak pi gwo yon pi piti chans rive, men pi gwo z yo jeneralman yo te jwenn nan yon
pati santral nan panèl la. maksimòm z an tonbe sou kèk yon nan pati mitan sa a, kote
sou tou de bò z an nan ekstrèm yo kontinyèlman, kwake ak ensifizan rediksyon isit la
epi gen koupe pa iregilarite diminye. Valè a nan yon tab la pa twò iregilye primè
oswa redwi a ki maksimòm z latonbe, mwen rele valè nan peple nan panèl la oswa
valè pwouve peple nan objè a, sa ki ka sètènman dwe konsidere sèlman kòm apwoche
valè a ideyal peple jwenn nan yon enfiniman gwo m ak enfiniman ti mwen ta jwenn,
men sa ki pa mwens soti nan Yon se panèl la konsidere kòm, men te deja touche jan
sa yo apwòch atansyon espesyal epi li bay baz la nan yon apwoksimasyon pi egzak pa
kalkil nan fason pita meditation. Yo ba li pwouve oswa depreferans konbine nan sa a
oswa ki apwòch, mwen rele l 'jeneralman D.
Yon ta ka kwè ke valè a peple anpil, se sa ki, ki soti nan yon gwo anpil, estrikteman
pale yon enfini m , epi, estrikteman pale, ak yon infiniman piti anpil mwen, detèmine,
ta kowenside ak vle di la aritmetik, ak nan reyalite mou nan majorite a nan K. -G. tou
de pa detèminasyon nan gwo m ak ti mwenti kras ase soti nan chak lòt pou nou kapab
enkline e li te ki te fèt nan reyalite asire ke diferans lan toujou rete a se senpleman
yon kesyon de dezekilib randonès. Men, li pral youn nan rezilta yo pi enpòtan nan
analiz ki anba la a ke yon diferans enpòtan ant aritmetik vle di ak valè peple se pito
ka la an jeneral, sa yo ki grandè a ak direksyon nan sa a devyasyon tèt li karakteristik
divès kalite K.-G. ye. Nan byen lwen tèlman kòm diferans ki genyen ki gen rapò ak
tou de valè konfòme li avèk kondisyon divès kalite, valè pwouve peple D a kòm yon
mwayèn aritmetik soti nan Yon yo rekonèt panèl la menm yo dwe distenge, enpòtan
valè prensipal di premye valè de devyasyon kolektif.
Sou tou de valè prensipal anvan yo A, D men yo toujou rive youn nan gen distenge
ansyen nan de a, twazyèm lan, ki mwen kòm yon valè santral oswa valè sant ak C va
al gade nan, sa vle di valè a nan yon, nan kòm anpil pi gwo yon gen yo dwe pi piti
nan mitan tèt yo ak nan sa a insight seri a nan yon mitan bisected. Nan menm bagay
la, li vini soti nan di ke li se valè a ki gen nimewo a nan devyasyon pozitif ki gen rapò
ak egal kantite negatif. vle di nan aritmetik, li diferan pa de règ yo ke pandan ke ki
gen rapò ak Yon , sòm total la nan devyasyon yo mityèl se menm bagay la, sepandan,
ki gen rapò ak Cnimewo a nan devyasyon mityèl se menm bagay la, e ke pandan ke
bez. A se sòm total la nan kare yo nan devyasyon yo yon minimòm, ki se pi piti pase
bez. nenpòt lòt valè inisyal la kont sa a bez. C se sòm total la nan devyasyon yo ki
senp (sa yo negatif kalkile sou valè a absoli) nan sans la menm yon
minimòm 2) . Avèk asansyon de valè sa a twazyèm prensipal la de sa yo anvan, nouvo
relasyon karakteristik pou K.-G. nan ki pale.

(2) Mwen te pwouve pwopriyete sa a nan valè santral la, ki te deja inkonu, nan yon
trete espesyal sou menm bagay la tou [sou valè inisyal la nan pi piti kantite
divèjans; Abhandl. matematik la. Gwoup wa a Sachs. Sosyete nan Syans; II. Volim,
1878].

Anplis de twa valè prensipal ki mansyone anwo a, lòt moun ki ka sòti matematik
soti nan tablo distribisyon yo ka itilize kòm valè inisyal de devyasyon yo, ak isit la
kòm valè direktè yo, ak pati endepandan de sa yo ki anvan yo, ak pati ki gen rapò ak
yo; men nan nenpòt ka, yo menm ki pi ansyen yo se pi enpòtan an, epi mwen pral rete
avèk yo pou tan an. Nan yon chapit pita (chapit X), sepandan, mwen pral konsidere,
fortwit, twa lòt prensip direktè kòm divisò valè R , valè T pi lou ak valè a
devyasyon F , ki nan nenpòt ka reprezante yon enterè matematik.
§ 8. Yon bèt karakterize pa estrikti entèn li yo, atravè sèvo, kè, vant, fwa, ak lòt
bagay, gwosè ak pozisyon nan ògàn sa yo kont youn ak lòt, chemen yo manje ak
dechaje li. Se konsa, se yon K.-G. defini quantitative entèn li yo, karakterize pa vle di
aritmetik, valè santral, valè densest, ak lòt valè prensipal, gwosè ak pozisyon nan valè
sa yo direktè lekòl kont youn ak lòt ak devyasyon yo ladan l '; ak sa yo valè yo pa
mwens matematik pase ògàn yo nan koneksyon òganik. Yon K.-G. se konsa pale
konstitye yon òganis matematik ki kapab dekonpozisyon, ki pral diskite anba a. Men,
si sa pa vle di ke chak objè gen fè yon reklamasyon pote soti nan tankou yon
dekonpozisyon,
Li ka obsève an avans, sepandan, ke anba yon kondisyon sèten de valè yo
prensipal D ak C ta kowenside ak A, ak kidonk tout twa ta kowenside youn ak lòt,
sou kondisyon an ki devyasyon mityèl yo. Yon te gen yon pwobabilite simetrik, ki se,
ak ogmante m nan fason ki nan yon distribisyon simetrik (nan sans ki pi wo a)
pwoche bò, ki nan enfini m yon sèl te kapab konsidere tankou rive. Men, li pral vire
ki pou K.-G. olye yon pwobabilite asimetri de devyasyon. Yon gen presuz, ki selon
yon sèl ak ogmante mpa apwòch yon distribisyon simetrik, men pito yon distribisyon
esansyèlman asymmetrik yo dwe pote nan yon lwa sèten. Vreman vre, apa de
konyensidans la esansyèl nan D ak C ak A, ki ka sèlman konsidere kòm yon
eksepsyon, pa gen okenn valè nan tout ka bay pou K.-G. jwenn, bez. ki gen simetrik
pwobabilite nan devyasyon ta pran plas sou tou de bò yo.
 Koulye a, si ou byen lwen tèlman nan tretman nan K.- G. senpleman A, pran
devyasyon yo soti nan li epi li sou ekstrèm yo nan konsiderasyon, nou wè pa sèlman
yon pati nan anvan yo ki trè enpòtan rapò karakteristik ak diferans ki genyen nan objè
li tonbe sou kote men li pral montre tou ke yon lwa jeneral la distribisyon kopi yo nan
K.-G. se pa ou p ap benefisye pa sa a mòd limite nan tretman an.
Men, li pa te diskite nan rezon ki fè li yo ke li te transfere pwen yo ki mennen nan
Maßlehre nan fizik ak astwonomik collectivité yo san yo pa yo konsidere de diferans
ki genyen pi gwo ki egziste ant de la, se konsa ke mòd limite nan tretman pou doktrin
nan ansyen menm jan motive kòm pou se lèt la refize. Pou ansyen an, aritmetik a vle
di valè gen yon nan valè yo obsèvasyon nan dimansyon li yo yo dwe detèmine chak
matyè ak devyasyon yo nan A,di erè obsèvasyon, dominan, se konsa fondamantalman
pou kont li konte a, enpòtans paske nan rezon ki fè yo ke yo li te ye nan
Matematisyen yo kalifye ak fizisyen, ki sòm total la nan kare yo nan devyasyon yo,
erè di se pi piti a nan valè yo ki respekte, aritmetik vle di, yo wè tou valè a, ki,
sepandan, li se valè yo vre nan detèminasyon an fè li, ak tout pwobabilite ki pi pre
devyasyon yo yon vle di detèmine kantite lajan an pa ki valè a vre toujou ak bay
pwobabilite nan youn oswa lòt la pral dwe rate. Se konsa, poukisa swen nan
ansèyman sa a nan lòt valè pi gwo ak ede devyasyon yo li kapab akonpli travay la nan
sa a pa gen anyen doktrin! Se konsa, ni nan menm yon valè pepleyon , nan tèt li jis
kòm byen te kapab mennen nan derivasyon an nan yon D ak C ; kòm kopi divès
kalite yon K.-G. Men, li ta senseless gade nan li nan yon fason espesyal, epi li
sètènman pa rive.
Pou collectivité men pwen an ki fè Maßlehre nan fizik ak astwonomik pito vle di la
aritmetik a devyasyon yo soti nan prensip sa a, pa gen okenn sans. Tout kopi nan yon
K.-G., yo ka toujou byen lwen tèlman diferan de aritmetik a vle di oswa nenpòt ki lòt
valè prensipal yo se menm bagay ak byen tout bon an, epi nou pito konsidere yon sèl
nan anvan lòt la nan yon menm pou tout moun aspè trivial nan kou pa fè okenn
sans , Kont nenpòt lòt valè prensipal la se nan lòt respè karakteristik li yo e menm
pratik nan kèk siyifikasyon pou yon K.-G., kidonk yo fè distenksyon ant li nan men
lòt objè kontribye.
Dezyèmman distenksyon ant Maßlehre nan fizik ak astwonomik Byensir olye
postila oswa sipoze yo dwe Kellerman pwouve, simetrik pwobablite nan obsève erè
mar. aritmetik a obsève vle di ak bon obsèvasyon, twa valè yo direktè lekòl pa
esansyèl, men se sèlman pa koensidans dezekilib nan chak lòt, se konsa ke nan
preferab la paske mwayèn nan espesifye sikonstans aritmetik nan valè yo obsève nan
menm tan an mittrifft valè yo pi pwobab nan lòt valè yo direktè lekòl la, Lè nou
konsidere ke pou K.-G nan , bemerktermaßen yon pwobabilite asimetri nan
devyasyon mar. se yo dwe konsidere kòm mwayèn nan aritmetik nan ka la an jeneral,
dapre ki diferan valè yo direktè lekòl anpil tonbe apa.
By wout la, li ka sanble menm plis dout menm si ou se ak sa postila nan erè yo ki
obsèvasyon vrèman byen dwa yo, yon pwoblèm ki konsène nou, pa anpil, men pita
nan yon chapit espesyal 3) ap konsidere.
 3) [Ak konsiderasyon kesyon sa a, nan dezyèm pati a, chap. XXVIII egzamine
asimetri nan seri erè.]

Men, annou retounen nan kondisyon ki esansyèl pou mezi kolektif.

§ 9. Dapre eleman oswa desizyon yon K.-G. Nan analiz la nan valè sa yo mwen
pral konprann tèm sa yo, kèk nan yo te itilize pi bonè.
1) jeneralman ak m Nimewo a deziyen manm nan kopi yon yon sèl anvizaje panèl
distribisyon.
2) Valè yo prensipal oswa valè inisyal de devyasyon jeneralman deziyen H , ki
aritmetik a vle di A , valè santral C a ak valè a densest D ki pi enpòtan an. Depi valè
santral la anjeneral yo jwenn ant A ak D , jan yo pral montre pita, nan lavni an twa
prensipal valè yo anwo a yo pral jeneralman yo ki nan lis nan lòd A, C, D pou kont
mwen. Isit la se kèk valè prensipal yo dwe pran an kont, ki ap diskite nan chapit X.
Aritmetik vle di, yo detèmine de a nan yon panèl prensipal, ak A 1 , ki soti nan ki se
yon sèl redwi detèmine, yo deziyen A 2 ; Korespondan nan C. Pa gen okenn diferans
sa yo nan Dpaske, paske nan iregilarite yo nan panno prensipal yo, li ka tout kote ap
dedwi sèlman nan tab redwi, e konsa li ta dwe dwe te anonse tout kote pa D 2 . Kont
sa a se. fè yon diferans nan chemen an nan derivasyon an. Derive nan pwopòsyon
pwosedi sa yo rele, ki ban m 'pi konfyans, mwen rele l' Dp , ki sòti nan metòd
entèpolasyon an mwens sekirite, ak D i . Diferans ki genyen ant de metòd yo ap
kontinye diskite.
Tout valè ki tonbe sou bò pozitif nan valè direktè lekòl kote yo relate yo, mwen
deziyen ak yon priz anwo a, tout sa ki tonbe sou bò negatif, ak yon priz anba a,
pandan y ap mwen konte sou sa yo ki aveugles refere a tou de bò yo, omisyon liy ki
koupe yo, dapre ki yon ' vle di yon valè yon , ki depase H , yon , yon sèl
ki depase pa H.
Pa Q mwen jeneralman vle di devyasyon nan nenpòt valè H direktè lekòl
la ; anba Q ¢ = yon '- H yon pozitif, anba Q , = yon , - H yon negatif, si pèsonaj la
negatif nan Q , yo dwe konsève; men depi nan jeneral devyasyon yo negatif dapre
valè absoli yo, menm jan pozitif, yo pral fè w peye, men pito se yo dwe
mete K , = H - yon , . Apre sa , avèk åQ '= å ( a'- H ) Sòm de devyasyon ki
pozitif, ak åQ , = å (H- yon , ) sa de devyasyon negatif dapre valè absoli,
ak åQ = åQ ' + åQ , sòm total la nan devyasyon yo. H vle di.
3) prensipal nimewo diferans di nan, ki kantite devyasyon K a bay valè prensipal
la H, ki, nan kou, ak nimewo a nan valè diferan nan yon simultane, se konsa kantite
total apre endepandan de nati a nan valè yo prensipal yo se egal a m se, pandan y ap
nimewo a nan pozitif ak negatif K an patikilye, varye avèk nati a nan valè yo
prensipal e kòm yon pozitif nan jeneral ak m ', kòm yon negatif nan m , yo refere yo
bay. Nan m ' ak m , yo Lè sa a diferans ki genyen ± ( m' - m , ) ak rapò yo nan m
' :m , ak m , : m ' depann sou ki olye pou m 'ak m , pouvwa dwe mansyone, bay
nan men yo pa konsiltasyon nan m , valè yo nan m ' ak m , swiv (gade anba a.).
4) Souvan devyasyon prensipal yo. sa ki lakòz devyasyon vle di, sa vle di sòm nan
devyasyon divize pa nimewo yo. se sòm nan total de devyasyon yo nan toude
direksyon ansanm, nan valè absoli li yo menm jan nou toujou kwè eksprime AQ nan
endividyèlman nan tou de bò, an patikilye pa AQ ' ak AQ , se konsa
ke AQ = AQ ' + AQ , . Depandan sou sa a se senp vle di devyasyon yo oswa vle di
devyasyon 4) :

Sòm total yo nan åQ yo devyasyon pa rete menm jan ak nimewo total yo m dapre
valè yo direktè lekòl, men chanje pa mwens pase sòm yo yon sèl-sided selon valè yo
direktè lekòl la.

4) Nan kalkil erè fizik ak astwonomik olye ke rasin vle di devyasyon kare soti nan
kare yo vle di
, bez. Yon , ki, kote mwen refere a li, mwen pral distenge, jan sa endike
nan nimewo sa a 5), kòm yon devyasyon vle di kwadratik soti nan senp nan yon sèl
detèmine pi wo a, epi li endike li pa q .

Avèk respè aritmetik a vle di Yon patikilye devyasyon mityèl

rezime Aq 'ak AQ , bezwen menm bagay la tou paske sa a se an tèm de remèd sa a
tèt li, sepandan, nimewo devyasyon mityèl m nan ', m , bez. nan ajan sa a yo pa egal
nan jeneral, ki pote ki inilateral devyasyon jou mwayèn e '= AQ ' : m
' , nan , = Aq , : m , DIST. Yon yo pa egal an jeneral. ansanm aplikab a pou tou de
bò e = AQ : m men se pa kòm yon mwayèn senp ant e ' ak e , = ½ ( e ' + e , jwenn)
oswa detèmine ki jan mwen pou bay manti nan yon papye Ameriken sou rekrite
dimansyon (nan ELLIOTT 5) panse otreman), depi yon sèl pa karakterize

retounen; men sa a se sèlman ka a lè nan mitan an desen soti nan e ' ak e , nan pwa
yo konsidere kòm ki pa vèti nan yo m' ak m , soti nan kote yo yo resevwa, voye, apre
sa kouche:

ki selon obsèvasyon ki anba la a ki senp sou e = AQ : m retounen. Depi pwodwi a

nan yon ajan soti nan varyasyon nan kantite ki se egal a sòm total la nan devyasyon a,
lè sa m ' e ' = AQ ' ak m , nan , = AQ , se konsa m' e '+
m , e , = AQ ' + AQ , = AQ , sou lòt men an
mwen + m , = m.
5)[EB elliott, Sou estatistik militè yo nan peyi Etazini nan Amerik; Bèlen 1863.
Entènasyonal estatistik kongrè nan Bèlen.]

Pi gwo a vle di devyasyon e ki gen rapò ak yon valè direktè lekòl la, plis valè
endividyèl yo yon devye soti nan li an mwayèn , oswa plis yo varye an mwayèn pa
menm bagay la. Apa de gwosè a absoli nan e men tou, relasyon l rive H la , ki te swiv
pa e refere, se konsa e : H nan kont sa mwen rele varyasyon nan manm fanmi. Vle di
ak relatif vle di varyasyon pou yon m bay Malgre ke pa pwopòsyonèl ak valè yo
diferan prensipal; men yo pran, jeneralman pale, nan byen lwen tèlman youn ak lòt ak
pou soti nan ke yon moun ki gen rapò ak yon sèten valè vle di fòtman oswa chetif
fluktue sijè nan lòt valè yo prensipal ka sipoze yo dwe ki fòs balans ak respè, e konsa
youn san yo pa konsidere asistans nan yon sèten Main valè fò ak fèb sou objè
mwayen oswa relativman unsteady.
Apre sa, remak sa a. Gwosè a nan sòm total la senp nan AQ ak senp mwayèn
erè e = AQ : m ki gen rapò ak vle di la aritmetik a Yon se pa totalman endepandan ki
gen nimewo m nan nan valè yo nan yon, ki soti nan ki respektif A a sòti, men pran an
mwayèn ak ogmante m yon bagay; men se yon sèl kapab nan nenpòt ki fini m valè
jwenn AQ ak e rel. Yon pa miltiplikasyon ak ka a nòmal yo ke yo
bez. yon A nan yon nonb infini nan yon jwenn sa mwen rele koreksyon an
6)
akòz fini m rele nan . Koulye a, si åQ ak e = åQ : m yovalè yo uncorrected, Lè sa
a, mwen endike pa åQ c ak e c valè yo korije:

ak .
Se sèlman nan anpil ti m , sepandan, valè yo korije diferan materyèl nan men moun
uncorrected, ak jan nou jeneralman gwo m, ou dwe fè pandan y ap youn notables
disparèt, mwen kontni tèt mwen nan pèfòmans nan eleman yo an jeneral, ki endike ki
komen yo, di valè yo uncorrected AQ , e , sa ki lakòz konpétition ak janm li te
ye m nan ka fasilman jwenn valè yo korije si li se fè li. Yon remak korespondan se
Context pou sòm total yo devyasyon ak devyasyon vle di. Yon lòt valè pi gwo
kòm yon aplike, menm si ankèt la dirèk nan sans sa a byen lwen tèlman sèlman sou
devyasyon yo soti nan Yon te pwolonje. Men, mwens yon kesyon de bay ak lè l sèvi
avèk eleman yo jwenn nan yon m finite yo bay , pi bon an valè yo korije yo; kòm pa
sèlman montan yo divèjans ak vle di devyasyon bez. valè yo lakay divès kalite, men
tou, devyasyon yo nan valè yo prensipal tèt yo soti nan chak lòt ki anba enfliyans a
nan menm fini m nan se menm kondisyon yo ta Se poutèt sa pa chanje pa koreksyon
an komen. Nan ekzamine lwa yo nan distribisyon, sepandan, li pi enpòtan pou nou
rive nan rapò sa yo pase nan valè absoli. Sepandan, kote yon sèl vle pou yo ale nan sa
yo, yon sèl gen ak konsiderasyon koreksyon nan valè yo yon sèl-
sided åQ , åQ , ak e ', E , jwenn nòt la olye pou yo ke yo pa fè sa respektivman
pa ak , men tankou sa yo ki an AQ ak e pa

yo dwe fè paske otreman pa ajoute valè yo korije AQ ', AQ , sòm total la

korije AQ pa ta jwenn. Epitou, pwen an rasyonèl de vi manti nan lefèt ke sòm total
yo devyasyon nan chak paj kòm manm nan sòm total devyasyon yo dwe enfliyanse
an komen pa gwosè a nan m yo .

6) Kòm se byen li te ye, GAUSS te deja pou sòm total la nan kare yo erè åQ ²
bez. A ak sòti nan li, sa yo rele kwadratik vle di erè

detèmine koreksyon an paske nan m fini an ; selon ki ansyen an fè pa miltiplikasyon

pa m: ( m - 1), lèt la ke yo te an akò ak koreksyon nou an nan erè a vle di ki
senp . Deyorasyon a teyorik ak prèv anpirik nan koreksyon nou an
nan åQ ak e, sepandan, se nan m 'nan rapò sa yo nan Kgl. Saxon Society,
Matematik. Klas, Vol. XIII, 1861, S. 57 f. e depi pwobasyon an se avèk siksè siksè
nan devyasyon kolektif, li ka konsidere kòm enkondisyonèl pou sa yo.

5) Devyasyon pwobab w ak kwadratik vle di devyasyon q. Anba devyasyon

pwobab w . nan yon valè direktè lekòl la se yo dwe konprann ke devyasyon, ki te gen
jis anpil pi gwo devyasyon apre valè absoli sou tèt li, pase pi piti anba tèt li, kidonk
bez. devyasyon yo Q gen siyifikasyon an menm, tankou valè santral
la C bez. a . Anba kare. Vle di erè q Mwen konprann yon ti tan rasin lan vle di erè
kare, sa vle di valè a ki se jwenn lè devyasyon nan total ki sòti nan yon valè
prensipal H patikilyèman ogmante kare yo, sòm total la nan kare sa yo, diåQ ²
(pwobableman yo dwe distenge soti nan kare yo nan sòm total la, sa yo ki an
( åQ ) 2 ), divize pa kantite total m ak pran rasin lan nan kosyan an, nan kout

,
Olye de sa ansanm pou tou de bò, valè sa yo kapab egalman tankou sa. senp vle di
devyasyon nan pou tou de bò ki fèt espesyalman ak paske yo te fini m nan dwe
korije, ki mwen pa t 'adrese isit la, menm jan mwen verspare ki sa yo di sou li, jouk
yo rive nan chapit la Dokiman siplemantè sou lalwa Moyiz Gauss' (chap. ksvii), pa ki
valè sa yo gen sèten relasyon youn ak lòt, ki pèmèt kalkile nan menm soti nan chak
lòt, ki se rezèv, yo toujou fè patikilyèman apre pèfòmans nan e nan mitan eleman yo.
6) valè yo ekstrèm yon nan panèl la, sa vle di pi piti a ak pi gwo yon nan panèl la,
ansyen an kòm E ', lèt la kòm E , yo deziyen. Sepandan, dapre tradisyon an nan tablo
a, ki pi wo a valè a, pi ba a pi ba la.
 § 10. Si de valè yon, b nan konekte fason sa a pa parantèz,
kòm yon ( b ) , ekspresyon sa a se egalman ki valab ak yon b , di pwodwi
nan yon ak b , men si yo yo ki konekte pa parantèz kare nan fason ki anba la a yo
se: yon [ beta ] , se konsa sa a pa vle di ke yon b ta dwe miltipliye, men
sa yon fonksyon nan b se; Se konsa, z. B. Q [ A] vle di yon devyasyon
nan A, Q [ C ] se youn nan C ak sou sa, m [ A ] se kantite total
devyasyon. Yon; m [ C ] menm bez la. C usf.
Depi, sepandan, nan ki de preferans souvan Gebrauche valè prensipal A ak D , ki
gen rapò a pèdi wout ekspresyon ak fòmil pa tankou ajoute ta dwe konvenyan ak
maladwa, mwen ta pito jeneralman prezan, pou K , m, e , tou depann de fonksyon yo
nan yon oswa D ki egal a divès kalite yo mete tèm fasil, e ke sa a pral rive pa sa ki
annapre yo, ki se anba respektif valè tit prensipal yo ki al gade san distenksyon
diferans ki genyen mityèl san yo pa tirè, tou depann de si wi ou non yo men bò a
pozitif oswa negatif patikilyèman fè pati, ni ak tirè monte oswa desann yo dwe bay
yo se:

Yon D

K D ¶

m m m

e B e

Se konsa, z se. B. D , se yon devyasyon nan D , ¶ sa yo nan D. Depi kantite total

devyasyon se endepandan de chwa a ki gen valè nan vle di, kòm se jeneralman m
= m = m , pandan y ap AD se pa egal ¶ , ak h se pa egal a e. se.
Diferans m '- m , (relatif nan yon valab) se yon ti tan endike pa u ,
diferans m ' - m , (a D ) pa u . Soti nan u sa a m ' ak m , soti nan u sa
a m ' ak m , selon ekwasyon sa yo:

,
Pou devyasyon yo nan ekstèn yo anwo ak pi ba soti nan vle di aritmetik sou valè
absoli, ki ka pran an kont plizyè fwa, deziyasyon yo sèvi:
U '= E' - Yon ak U , = Yon - E , .
 Olye de sa nan kantite total nan varyasyon, li se an patikilye pou yo avanse pou
swa bò oswa chak bò nan konsiderasyon, n ap jwenn okazyon yo soti nan valè
prensipal yo nan sèlman jiska sèten limit oswa ant bay limit, se pou li valè absoli yo
oswa kondisyon yo m , m ' oswa m , pou avanse pou pi yo konsidere sa ki vle di pa
itilize nan siy F ak j se patikilyèman diskite pita (nan V. Ch.).
Kòm dabitid, se nan panno yo nan dimansyon yo ti yon pa pi gwo, se konsa avanse
nan pa pozisyon natirèl la nan fèy la devan je yo kote anwo a nan pati ki pi ba nan
tablo a, ki nan kou ak ki vini nan konfli, ki pi piti valè pase pi ba , pi ba; pi gran pase
pi wo, valè anwo. Se poutèt sa nesesè yo deside dapre rapò a oswa eksplisit
deklarasyon si ekspresyon yo "pi wo", "pi ba"; "anwo", "pi ba valè" yo ki gen rapò ak
pozisyon nan tablo a oswa rapò a gwosè nan valè yo. Pou evite sa a anmèdan ti kras
konfli fòmèl li ta pi bon nan lavni an, panno yo distribisyon ak pi gwo a valè yonyo
kòmanse; men apre mwen te ki te swiv pa yon pati anvan an pi gwo nan syans mwen
an abityèl wout la liy-up, mwen pa t 'kapab chanje li san yo pa rebati ankadreman m'
ak kouri risk pou yo konfizyon tèt mwen. tirè yo leve, li desann nan nenpòt ka al gade
nan valè yo nan rapò a gwosè nan valè yo, pa relasyon pozisyon yo nan panèl la.
Apre sa, siyifikasyon an ak tèminoloji nan ekspresyon sa yo yo dwe diskite, ki jwe
yon wòl esansyèl nan envestigasyon nou an.
Anba Vorzahl, Vorsumme Mwen konprann respektivman Nimewo å z an ak sòm
total yon yon nan yon, ki sa yon valè bay yon anvan tablo a nan gwosè, anba
Nachzahl, Nachsumme sa ki se yon valè bay yon tablo swiv nan gwosè. Natirèlman,
nimewo sa yo ak montan lajan chanje avèk valè yo nan yon tablo, kote yo vin anvan
epi swiv, ak pou prevansyon de proliksite mwen mennen isit la kòm byen pou ka ki
aplike li ta pi bon yo dwe konsidere kòm nan aplikasyon pou yo, tit espesyal. Jeneral
tankou ak v , V , n, Nrespè a Vorzahl, Vorsumme, Nachzahl, Nachsumme nan nenpòt
kòmansman ki kalifye yon ak fèmti yon gen yon panèl distribisyon bay yo deziyen
dapre v , V , n , N valè yo respektif ki gen rapò ak yonnan , nan ki pi gwo z an ki dwe,
di nan Empòtman dénommé valè D , nan mitan v i , V i , n i , N i , ki gen rapò ak yon
a,dwe entèval reyon ki gen dwe entèrpole detèmine eleman yo nan byen file fason
pita yo dwe endike nan chemen an nan pifò ka yo ak anvan an, simultane valè yo
peple ka Lè sa a dwe elimine kote deziyasyon an pa endèks la.
§ 11. Finalman, remak sa a. Li pral lakòz pou yon aritmetik ak yon tretman
logaritmik nan K.-G. ansyen an yo te itilize pou objè sa yo ki gen devyasyon mwayèn
soti nan valè direktè lekòl yo yo, se sèlman piti, lòt moun yo pou moun nan ki yo se
comparativement gwo. Premye a se pa sèlman ka a, ki se byen lwen pi souvan ak Se
poutèt sa plis vaste pase yon sèl nan dezyèm yo dwe konsidere, men tou, pi fasil
okipe, ak tout tèm yo ak deziyasyon sa a chapit yo ta dwe refere ka sa a premye; men
san yo pa pran an kont ka a dezyèm nan ankèt la tout antye, inivèsalite ki nesesè yo ta
manke.
Diferans nan prensipal ant de metòd yo nan tretman se sa a:
Nan tretman an aritmetik, devyasyon yo nan moun nan yo yon nan valè prensipal yo
nan sans òdinè kòm aritmetik, di kòm pozitif ak diferans ki genyen negatif te pran
nan men valè debaz yo ak valè yo debaz menm imedyatman apre espesifye règ soti
nan yon nan a Yon panèl distribisyon detèmine. Nan tretman an logaritmik, diferans
yo ak ki youn opere, yo te pran kòm yon logaritmik, sa vle di diferans ki genyen nan
logaritm yo nan yon sa yo rele. Valè prensipal Logaritmik, sa vle di valè prensipal yo
tout nan règleman yo menm soti nan boutèy demi lit yon nan kòm aritmetik a vle di
valè nan senp la yondwe sòti. Tranzisyon an nan aritmetik ak tretman logaritmik pote
kèk aspè nouvo, règ ak non, men pita nan pran apre ap gen ofri okazyon pou fè
referans a li (an. Espesyalman chap. V (§ 36) ak XXI) ,
Pami p Nimewo LUDOLF'sche la = 3.1415927 se anba nan fason ki
nòmal, e nimewo a baz nan logaritm natirèl = 2.7182818, anba Mod. =
Log. COMM. e modil sa yo rele sistèm komen logaritmik la = 0.4342945; ki soti nan
ki, paske yo itilize nan souvan nan li, li ka itil yo site lojaritm yo komen. Youn gen:
ale p = 0.4971499; Log e = 0.4342945; Log mod. = 0.6377843-1.
Sa yo valè yo ki nan lis anba t , t ' , t , respektivman:

konprann. Anba t- tab youn nan nan apendis la, § 183, tab ki anba la a montre
nan t gen rapò ak la, yo dwe diskite nan Chapit V. valè F endike nan sans a nan lwa
Gauss nan varyasyon o aza. Depi valè exp [- t 2 ] 7) se de itilizasyon souvan ak yon ti
jan konplike kalkil, yo ka kalkil la nan logaritm li yo bay isit la, ki soti nan ki li tèt li
se dirèkteman derivab.

7) [Pou dedomajman pou senplisite, fonksyon eksponansyèl ansyen la se isit la ak

apre sa endike pa exp [ x ], apre yo fin exp [- t² ] ranplase pou e - t² .]

Ou kapab konekte EXP [- t ²] = ouvri sesyon 1: EXP [ t 2 ] jwenn, ajoute 2 boutèy

demi lit t (. Sa vle di ou kapab konekte Mod) nan 0,63778 nan 1, Je l 'logaritm yo
nimewo a epi mete l negatif, pou fè ou gen nan logaritm yo egzije 8) , men nan yon
komen nan diferan a ak pou aplikasyon an nan logaritm dériver eXP [- t ²] tèt li soti
nan fòm move. Pou jwenn l 'nan nan fòm ka itilize, fè soustraksyon valè absoli li yo
nan lòd yon sèl nimewo a pi wo tout epi ajoute sa a diferans la tounen nan karaktè yo
- tou. Se konsa, lè boutèy demi lit EXP [-t²] = - 0.25 oswa - 1.25 oswa - ta ka jwenn
2.25, ou ta gen yo mete l 'respektivman. 0.75 nan 1; oswa nan 0.75 nan 2 oswa 0.75
nan 3 elatriye

8) An reyalite, logaritm nan exp [ t ²] egal a t² boutèy demi lit e , pakonsekan boutèy
la. nan l: exp [ t ²] egal logaritm negatif de exp [ t ²].
 Anba E se inite a vle di nan ki kopi nan gwosè yon, prensipal valè H ak devyasyon
kantite lajan yo yo eksprime ladan l '.
Olye pou yo pwobabilite se nòmalman W . ; olye pou yo kolektif objè, tankou deja
note, K.-G. ak olye pou yo lwa Gauss a, GG se mete pou kòmantè nan lavni.

III. Preliminè revizyon nan materyèl etid la ak

plis kòmantè jeneral
.
§ 12. Yon difikilte enpòtan pou yon ankèt nan ki jan manti yo prezan nan rezèv la
nan materyèl sa a nesesè. Sa yo ka an reyalite sèlman nan yon plusieurs nan K.-G. ap
chache nan zòn diferan, chak nan yo ki se prezan nan sa yo yon gwo kantite
espesimèn ki aksidan nan distribisyon pa gwosè ak nahehin Nimewo - paske
absoliman li se pa posib - ki kapab konsidere kòm rekonpanse dapre lalwa a nan
nimewo gwo, ak nan chak nan yo ki nan la yo dwe te fè chapit yo considers ke lòt
akseswar yo lajè pa ka konsidere kòm rive vre mwens nahehin. Finalman enfòmasyon
an sou li dwe gen ladan tout done nesesè pou pwosesis.
Men, sou kèk kalite K.-G. ki pa ta dwe inyore nan lòd yo bay ankèt la an jeneral ki
nesesè yo, te tout tan tout tan byen lwen tèlman pa gen anyen anvan, epi si pa gen
okenn mank de lòt enfòmasyon, se konsa pou kèk, tankou limit la rekrite
yon embarras de richesse egziste, men se menm bagay la nan vèsyon li ye kounye a
pa ka plen vant tout nan bi pou yo ankèt nan fen lòt a demand li. Nan pwòp mezi men
se de twa objè kapab mande, epi li se enpòtan ki mezire chak fwa yon gwo kantite
kopi epi pote nan ankadreman distribisyon, jwenn tan an ak pasyans pou sa a,
langmühigen nan menm ak long, boutik yon ti kras limit li yo.
Sepandan, li se m 'nan plas nan pote sou kèk nan travayè ak ankonbran pwosesis
folgends yo yo anrejistre materyèl pou etid nou ansanm, ki nan kou anpil koresponn
sèlman pasyèlman reklamasyon yo yo dwe te fè akseswar konsa men yo tou yon
opòtinite yo revele siksè nan li.
I. Anthropolojik.
A. rekrite limit sa yo, mezi longè ds rekrite menm ki gen laj nan yon orijin sèten,
sitou Saxon, ki mwen te konnen yo ban m 'kopi Urlisten jwenn panno distribisyon
nan yon fòm apwopriye pou fòm ankèt sou li. Sa ki pi enpòtan pou envestigasyon an
jeneral nou yo nan pati pyès sa yo premye 20 vintaj Leipzig elèv rekrite dimansyon
ak yon total m = 2047; byento sa yo rele 17 ane tranzisyon Leipzig dimansyon vil la,
di rapò ak rekrite Leipziger popilasyon an rete, ak yon total. -m = 8402; tou rekrite
dimansyon nan 3 komèsan, respektivman. Borna la ak Anna Berger
Amtshauptmannschaft ak m =2642 ak 3067. Pou rezon sa a, nan dezyèm pati
rekritman plak yo enskri. lòt peyi yo, osi lwen ke pwopozisyon sa yo konsène ak yo
te fè fas ak pi bonè pa QUETELET, an patikilye Bèlj, franse, Italyen ak Ameriken yo,
yon diskisyon kritik an pati, an pati ki gen eksperyans pa tretman devenir Quetzel
a; ak mezi pwa kò ak sikonferans nan pwatrin nan rekrite yo dwe pran an kont.
B . Dimansyon zo bwa tèt , ki te pwopoze pou mwen pa professeur WELKER nan
Halle, yon) sikirasyon vètikal la, b) sikonferans lan orizontal nan kran 450 moun
Ewopeyen an.
C. Pwa nan ògàn entèn nan kò imen an , selon deklarasyon BODY a 1) .

1) [Doktè. Tablo boyd a nan kò imen an ak ògàn entèn yo. Tranzaksyon Filozofik
nan Sosyete a Royal nan Lond; ane 1861.]

II. Botanik.
Mwen tèt mwen mezire zòrèy rye ( Secale sereyal ) nan menm kote ak ane, 217 sis-
manm (eksepte pou zòrèy la fwi) ak 138 senk-manm; chak nan manm yo
espesyalman mezire ak an pati kòm yon espesyal K.-G. trete, an pati pran an kont pa
relasyon li yo ak lòt manm yo.

III. Meteyorolojik.
a) Tèmik ak bawometrik chak jou ak chak mwa valè oswa devyasyon nan sans nan
yo dwe diskite nan § 19 ak 20 nan plis detay. Sa yo enkli sa yo nan QUETELET
nan Lettres sou la prob . anrejistre, dapre § 21 yo dwe diskite, 10-zan sa yo rele
" dyurnasyon varyasyon " ak yon m nan 282 310; Pou objektif sa a, konpilasyon
pwòp nou nan tèmik ak barometrik valè chak jou apre obsèvasyon sou Peissenberge a
sou yon seri pi long nan ane, ak nan tèmik tèmik chak mwa dapre trete DOVE a.
b) Heures chak jou nan dlo ki tonbe pou Jenèv nan plizyè ane, konpile pa
bibliyotèk Universe de Genève la (Achiv nan syans fizik ak natirèl).

IV.
a) Biznis kat ak adrès kat nan machann ak manifaktirè yo, espesyalman mezire pa
tèt mwen nan longè ak lajè.
b) Dimansyon, wotè h ak lajè b , nan galri penti (nan limyè a nan ankadreman an)
nan katalòg yo nan koleksyon yo anba rediksyon nan menm inite a menm pou penti
genre, peyizaj, toujou ap viv patikilyèman detèmine pa m '; Yon diferans nan ka a
kote b > h ak ki kote lakay> b.
Sa a sèlman preliminè BECA; espesyal ki pral nan previzyon materyèl anba chapit
espesifik nan dezyèm pati a, ki kote yo jwenn isit la tou nan manke presize nan yo epi
yo dwe refere li a li, lè, al gade deja nan pati sa a premye nan materyèl sa a.
Li ka remake ke nan mitan objè nan tan lontan an gen moun ki gen ki gen ti kras
oswa ki pa enterè nan sijè a. Men, pwen an nan enterè reyèl nan li pa te nan tout
desizif isit la pou chwa yo ak tretman; men sèlman itilizasyon yo kòm yon baz pou
envestigasyon nou an, nan ki respekte kèk objè w pèdi ensiyifyan, tankou dimansyon
yo nan penti yo galeri ak lapli chak jou yo te vin enpòtan.
Nan ki sans, sepandan, te egziste yon enterè objektif nan objè yo, yon sèl pouvwa
pou menm rezon an pa atann fin itilize pou tretman pou menm bagay la tou nan sa a
enterè isit la, menm si kèk rezilta ki pral tonbe kòm byproducts nan tretman an nan
menm la nan kontak, pou kont li. Chak nan objè sa yo ta ka bay monte nan yon
tretman monografik; men tankou gwo travay ta ka mande sèlman limit ki rekrite yon
konparatif prezantasyon ak diskisyon ladan l 'yo ta dwe te pote soti pou peyi yo
diferan ak nan peyi yo menm pou vintaj diferan oswa sa yo pou dimansyon yo zo
bwa tèt nan ras diferan oswa pou rapò yo divizyon divès kalite gamine la! Nan bouch
kalite sa a se pa panse isit la. Nan lòt men an, sa fè2)
2 )
[Nòt: enfòmasyon yo bay la nan chapit sa a yo ta dwe ajoute ke yon yon pati nan
akizisyon nouvo nan materyèl ki nan egzanp lan te nesesè paske lòt pase yon
fraksyon nan rekrite dimansyon ak dimansyon yo nan pye yo nan RYE pa nenpòt nan
K.-G. deziyen Yo te jwenn lis Url oswa panno distribisyon prensipal yo. Pou asire ke,
osi lwen ke posib, te materyèl la rechèch complète de sous yo bay yo; laverite
espesyalman pou penti Galeri te catalogues de Pinakothek a Alte nan Minik ak galri
la foto nan Darmstadt; inivèsèl pran pou mòn yo lapli chak jou nan Jenèv (XXI la.
chap. ak Achiv yo des syans fizik ak Naturel Bibliothèque kseuvi ak kseuvii). Men,
olye pou yo obsèvasyon yo nan valè tèmik ak barometrik chak jou sou Peissenberge
a, valè korespondan yo te pibliye pou Utrecht nan Albòm pwomosyon Olandè a nan
Meteyoloji (al gade Chapit XXIII ak XXVII). Finalman, ranplasman pou dimansyon
zo bwa tèt yo (gade nan chapit VII ak XXII) mwen dwe Professeur WELCKER, ki te
gen bonte pou voye m 'mezi anviwon 500 kran Ewopeyen an.]

IV. Anomali.
§ 13. ta dwe yon K.-G. Pou pèmèt yon envestigasyon siksè, li dwe satisfè sèten
kondisyon, kèk nan yo se nan KONSEPSYON l 'yo, ak nan pati sibòdone nan pwen
plis jeneral de vi.
Dapre deklarasyon an entwodiksyon, yon K.-G. yon konpreyansib anba a yon tèm
sèten, dwe nan desizyon quantitative li yo pa o aza sijè varye nan yon nimewo
endefini nan kopi. Koulye a, nonb infini nan kopi li pa ka genyen, men ou dwe
besprochenermaßen kap kòm anpil nan li yo ka resevwa anpil ke li dwe te pran
estrikteman pran sèlman pou yon nonb infini ranpli, lwa ideyal chans oswa avèk yon
sib pou degre nan ka presizyon nan apwoksimasyon dwe konfime. Men, si se
kondisyon sa a ase rive vre, yon K.-G. ni tou li ka nòmal oswa enpafè soti nan lòt
pwen de vi, menm jan nou ka renmen eksprime yon ti tan, konfòme li avèk
dispozisyon legal yo ki yo konsidere kòm pi jeneral la pou K.-G. kite mete kanpe,
Sa a gen ladan pi wo a tout sa ki kopi yo soti nan okenn lòt pwen de vi nan yon K.-
G. pran ansanm, men moun ki ekskli, kòm etabli an tèm de atik la se ke, si sijè ki
abòde lan se vielzahlig pa sèlman yon pati nan aspè anvan yo, men tou, nan ki
vollzahlig pase tout sa ki prezante tèt yo nan men l 'nan limit ki nan kopi konsèp li yo
yo aktyèlman konte , youn oswa yon pati nan lòt kote nan echèl la vini pa soti nan sa
a oswa ki bò nan konsiderasyon nan volontè Depatman Edikasyon, mwen objè a pral
rache se konsa yo pale kòm sa yo. ta dwe kòm ka a lè nan Rekrutenmaßtafeln la sa yo
rele. Anba Moderatoren yo ta dwe eskli, sepandan, yo tou dwe jwenn kòm pi bon
kalite ke posib epi melanz nan men objè a, kopi sa vle di, ki moun ki, dapre nenpòt ki
bò, yo ta dwe etap soti nan konsèp l 'yo, dwe eskli nan li; Pou egzanp, kote tèm
kolektif la refere a moun ki an sante, yo dwe elimine espesimèn nan dimansyon
modere modifye; Se poutèt sa, nan mezi yo zo bwa tèt WELCKER ke mwen sou
trete, ni serebral hydrocephalus, ni dwòg miccephalic, yo enkli. Men, sa a se swiv pa
kòmantè nan siyifikasyon jeneral.
§ 14. Li se sèten ke liy ki genyen ant kran an sante ak malad pa konnen ak sètitid ak
yon ensèten korespondan sou limitation an nan retounen yo sijè nan anpil lòt ka yo,
ankò; Men, si sèlman ensèten a kenbe nan limit sa yo vitès etwat ki limit yo nan
ensèten ke nou dwe mete monte ak paske yo te éventualité dezekilib yo pa depase, ka
pral pa gen okenn dezavantaj siyifikatif nan tout akimile yo epi yo dwe wè pa siksè
nan tèt li satisfè si objè a limite nan meprize pi bon lwa yo nòmal nan distribisyon,
oswa yon moun kapab koupe anpil kopi ke li fè sa.
Sepandan, isit la yo kesyon an trè enpòtan rive: Nan kou li se lojikman evidan ke lè
moun ki an sante oswa pati yo dwe egzamine pa tankou zo bwa tèt la, nan rapò yo
alokasyon nan kopi yo, pa sa yo ki yo rekonèt ke yo te malad oswa aksepte l 'ak e pa
gen mwens tèt-evidan ke detèminasyon an nan kondisyon pou espesimèn sante gen
yon enterè pi gwo pase pou yon melanj de sante a ak malad la; sèlman li sanble
kontrè ak jeneralite nan travay la nan kalib la kolektif, detèmine lwa yo distribisyon
jeneral jeneral K.-G. soti nan espesimèn sèlman nan objè a nan yon melanj de sante a
ak malad la.
An reyalite, si zo bwa tèt la malad soti nan konsèp la sòti an sante, yo tonbe toujou
nan konsèp la nan zo bwa tèt la nan tout, e ki sa jistifye nou nan eksplore lwa yo
jeneral pou K.-G. zo bwa tèt la malad èkskrete jan nou olye sa a, olye pou yo pi etwat
sante a aplike sèlman te gen tèm nan pi laj ki gen ladan tout zo bwa tèt la; e gen anpil
lòt ka kote gen yon posibilite egal nan vèsyon ki pi etwat ak pi laj; estrikteman pale,
sa yo egziste toupatou, depi nan dènye tout K.-G. ka ini anba konsèp la nan yon ke yo
te egziste, ki ka sèlman dwe flèch desann nan divès kalite direksyon. Sepandan, nou
ta dwe tante eseye lwa jeneralman pibliye nou sou vèsyon anpil nan K.-G. pou
pwouve, pou kondwi mal, si yo pa t 'pwouve tèt yo oswa sèlman pasyèlman, men nan
vèsyon ase etwat pou K. a pi divèsifye. rete menm jan ak konsa pwouve inivèsalite
yo. Koulye a, kesyon an rive, ki pwen de vi se desizif pou restriksyon an nan distans
la yo dwe obsève.
Ou dwe reponn kesyon sa a ki difisil pou ou reponn ak sikonstans aktyèl sa yo.
ki se inanim, epi ki konpoze ak objè disparate. Nenpòt ekstansyon nan tèm nan nan
yon K.-G. men pote avèk li yon konpoze de youn oswa plis lòt, pètèt disparate, objè
yo.
Soti nan pwen de vi sa a, li imedyatman evidan nan objè anpil yo ke yo pa dwe
melanje. An reyalite, pèsonn pa pral panse de li, gason ak fanm oswa timoun ak
granmoun nan menm K.-G. lè distribisyon an nan espesimèn yo dwe konsidere kòm
tèm longè kò, menm si yo kolektivman kouvri pa konsèp la pi laj nan èt imen; men
yon sèl prezantasyon ki esansyèlman diferan vle di egziste pou fè yo disparate objè
yo. Se konsa, dwe yon konpozisyon kran ki an sante ak kran patolojik chanje nan yon
K.-G. yo ka jwenn inadmisib nan twò lwen ke tou de konpòte tèt li kont youn ak lòt.
§ 15. Soti nan pwen sa a de vi parèt m 'rezilta trè édikatif soti nan syans nan limit ki
rekrite ke apre (Ch. Nan pi wo pase- li yo III nan I. Yon) se mansyone fujitivman, nan
dezyèm pati a nan travay sa a (Ch. Ksksiv) yo dwe avize w de fèk ap rantre ,
Rekrite dimansyon ka rezime pou plizyè peyi, fwa, ki gen laj dapre kondisyon ki
larj dimansyon sa yo nan tout, men yo tou trè espesyalize; ak depi nan kòmansman
z. B. pa vle trete melanje ak 20 ane nan yon lòt peyi 18 ane rekrite yon peyi, kòm tou
de yo fè diferans pa vle di divès kalite dimansyon; men tou, rekrite nan menm peyi a
nan menm laj yo ki pèmèt espesyalizasyon nan diferan sans. Se konsa, mwen gen
limit ki rekrite nan (2ojährigen) Leipzig elèv yo sou men nan yon sèl ak tout rès la
nan popilasyon an Leipzig, sa yo rele. Leipzig Lekòl la mezi, sou lòt men an, tretman
espesyal. Pou la pwemye a gen yon trè satisfè, enkonplè pou youn nan lòt pa yon sans
sèten nan konfimasyon trase moute lwa distribisyon jeneral ki mwen rele
fondamantal, sede; pa te montre nan konparezon ant kalkil ak obsèvasyon ki fèt
relativman souvan nan lèt la, limit la ti ke li ta dwe ka a kòm kalkile sou baz la nan
lwa yo fondamantal san yo pa éventualité dezekilib te ase yo eksplike li. Menm bagay
la tou te vre pou mezi yo rekritman nan popilasyon an melanje nan divès kalite distri
pi gwo nan Saxony. Ki diferans ki genyen ant premye a ak lòt ka yo? Rekrite elèv yo
refere a limit limite nan relativman byen fè, kwasans nòmal nan moun yo vle di pa
febli; lòt la, sou moun ki soti nan yon melanj de depa sa yo depa nan ki gen yon mank
de KONSEPSYON a ak nesans ki gen plis oswa mwens nan fon sa
Ajoute sou lòd mwen 20 ane tranzisyon soti nan Leipzig elèv rekrite dimansyon ak
yon total m = 2047, se sèlman yon sèl gout endividyèl (60 pous) pi ba pase nivo 64
pous 1) ; 17 vintaj nan mezi nan popilasyon an rete Leipzig (Leipzig Lekòl la
dimansyon kout) ak yon total m = 8402 sezon otòn 197 moun anba 64 pous (pi piti a
ak 48 pous); epi nou diminye 197 sou rapò a nan manm -m nanse konsa tonbe-1 ak
moun Leipzig elèv yo dimansyon yo toujou 48 nan dimansyon yo Leipzig santral
anba a 64 pous. Men, Leipzig melanje popilasyon an gen ladan ki jan nenpòt ki gwo
vil, yon pousantaj gwo mizerab proletariat. Men, pi lwen: 3 vintaj rekrite dimansyon
nan Borna Amtshauptmannschaft eksepte Leipzig (de preferans tout ti bouk ti ak tout
ti bouk fwontyè agrikòl ki gen ladan) ak m = 2642 te bay absoliman 50 oswa kòm
redwi pi bonè 39 degre pi ba pase 64 pous (ak dimansyon yo minimòm 51 pous), ak 3
vintaj rekrite Anna Berger Amtshauptmannschaft (mòn anpil ak ba popilasyon
manifakti ki gen ladan) ak m = 3067 absoliman 62, 41 dimansyon redwi anba a 64
pous (ak dimansyon yo minimòm 49 pous). Se konsa, apre pwopòsyon
nan m nan nou gen nan tout ki enpòtan pou depatman yo espesifye 4:
1 48 39 41
Mezi anba 64 2) , epi si nou ale sou aritmetik vle di yo (dapre tablo prensipal yo), valè
sa yo yo jwenn nan sakon koutim:
Stud. Lpzg. Saint M. Borna Annaberg
71.76 69.61 69.34 69.00.
Se konsa, vle di la aritmetik a Leipzig elèv yo se pi plis pase 2 pous pi gwo pase
popilasyon an melanje-Saxon, ak menm bagay la tou aplike nan valè santral ak peple
valè. Nan lòt men an, devyasyon an vle di ki gen rapò ak aritmetik a vle di pou yon
fason inifòm pou tout detèminasyon depatman an pous Saxon pou:
Stud. Lpzg. Saint M. Borna Annaberg
2.01 2.26 2.14 2.33.
Ak, nan kou, diferans lan nan de relasyon yo ta ka menm pi gwo si popilasyon an
melanje nan twa divizyon ki sot pase yo yo te divize an moun ki gen nòmal ak moun
ki gen kwasans nòmal, ak tou de yo ta ka contrast.

1) [1 Saxon pous = 23.6 mm.]

2) Mwens aparan pase mezi ki pi piti yo, diferans ki genyen ant dimansyon elèv yo
ak dimansyon lòt depatman yo se pi gwo; ak kalkil distribisyon an nan lèt la dakò pi
bon pase anba; men yon diferans nan dimansyon yo pi gwo se pa totalman
manke. Mezi elèv yo te fèmen ak twa mezi yo 80; 80,75; 82.5; Vil la Leipzig mezire
ak 79.5 (4 fwa) ak 79,75; moun yo Borna ak 77.25; 77,75; 78,25; Annaberg a ak
76,75; 77,25; 78,5.

Li pa kapab deklare ke si nou te gen proletarya yo rekrite pou tèt nou kòm byen ke
klas rich yo nan elèv yo, lwa fondamantal nou an distribisyon ta dwe valab nan sa yo
tankou nan yo, paske proletariat nan tèt li se toujou yon sèl konsèp lajè se sa ki se
kapab nan espesyalizasyon nan diferan direksyon, epi yo pa apriorise asire ke
espesyalite li yo unaniment nan sans pi wo a. An plas an premye, menm bagay la tou
ta ka vre nan klas rich yo reprezante elèv yo; men kòm eksperyans nan tèt li anseye
ke se espesyalizasyon nan kondwi byen lwen ase nan elèv yo mezire yo ki pèmèt yon
konfimasyon nan lwa yo ki enpòtan, osi lwen ke li se posib nan tout akòz éventualité
dezekilib, se konsa nou dwe rasire posibilite pou, pandan ke nou isit la epi gen nan
plis espesyalizasyon an si li pa t 'ase.
Epitou trè byen ka te konsede sa, si nou sèlman m byen elaji elèv rekrite dimansyon
ak Lè sa a dapre kritè diferan, sa yo. B. sekrete depann sou orijin nan nan ti bouk
oswa tout ti bouk oswa nan ane diferan oswa pozisyon diferan nan depatman ki
toujou, ase m ta gen pou kapab dekouvri diferans sibtil nan eleman yo esansyèl pou
asire w, li ta dwe pa gen okenn mank de moun ki yon kouri vann san preskripsyon
pou konplete unanimite; epi li pa anpeche anyen soti nan fè yon travay nan ankèt soti
nan li.
Men, si diferans sa yo se sèlman ti, ak divizyon yo anpil ki ka fè soti nan pwen ki
pi diferan de vi, isit la varye diferans ki genyen ant eleman yo tèt yo ak pèsonaj la nan
chans, pa sèlman ka rezonableman dwe presupposed, men reyalite nan tèt li anseye ke
diferans ki genyen nan rèspè nan eleman ki nan inevitab enkonvenyans yo
endistenkte, e ke verifikasyon an nan lwa fondamantal yo se pa yon gwo obstak.
§ 16. Mwens nan men se pèmèt nan devyasyon yo ki rapò yo distribisyon twò lwen
kalm e konsa Limit K.-G. montre nan lwa yo fondamantal, wè yon kontradiksyon nan
lwa sa yo, kòm li se ase nan prensip yo konnen rapò yo melanje ak eleman kle nan
konpozisyon bagay ki gen yon objè konfli a kalkile rapò yo distribisyon nan atik la
konpoze dapre lwa yo fondamantal tèt yo, sa yo ke yo konsa nan respè sa a, afime
validite jeneral yo.
Anjeneral sa a soti nan ekri pi wo a ke nou dwe pa sèlman gad palè a jwenn ak tès
nan lwa yo ki pi fondamantal nan distribisyon apre divès kalite direksyon apa retrete
rezilta distribisyon nan definisyon laj, untriftig objè melanje kont générales a nan
defini nan etwatman pou objè ase inifòm trase desann lwa pwoklame fè, men tou, nan
chwa ki genyen ant rezilta yo nan yon vèsyon pi laj ak pi etwat, lòt bagay ki egal, gen
pi pito a pi etwat pou Konstatierung nan lwa yo fondamantal. konsiderasyon yo
anvan yo esansyèlman sibòdone tèt yo nan sa ki annapre yo.
Orijin kopi yon K.-G. soti nan chanm diferan oswa fwa, oswa toude an menm tan
an fasil mennen pa sèlman kalitatif, men tou diferans quantitative nan menm bagay la
ak sa byen lwen tèlman merite atansyon espesyal lè ou bay lòd pou yon ase
gwo mpou jwenn pou yon envestigasyon siksè, anjeneral ki te lakòz oswa fòse, K.-
G. yo dwe konpoze de kopi ki fè pati nan chanm diferan oswa fwa, ak tout bon nan
menm chanm ak tan, yo pa ka fè pati nan tout. Nan relasyon sa a, yon konfli kounye a
pran plas. Pote espesimèn yo nan espas ki trè aleka oswa anpil lajè ak tan mete yo
nan danje pou yo iniite objè disparate ak kidonk manke relasyon yo distribisyon
fondamantal; Pote espesimèn yo soti nan espas twò etwat ak limit tan bay enprevi nan
dezekilib yon gwo zafè nan leeway dériver dispozisyon esansyèl ak nenpòt sètitid
tou. Sepandan, limit yo dwe respekte nan sans sa a pa ka trase yon priori, epi,
finalman, siksè dwe deside pou tèt li si wi ou non sipoze tanporè oswa espasyal lajè
nan objè a rive yon pwogrè satisfezan nan lwa fondamantal yo nan distribisyon; kote
pa, konble a kontinye kondwi, epi si ou fè sa nan valè twò piti nanm antre nan jwenn
rezilta yo nan ase sètitid bay moute egzamen an jwenn yon nimewo pi gwo pati nan
kopi. An jeneral, sa a se pwobableman pi pratik la.
 § 17. Yo dwe bay atansyon patikilye sa yo, an pati deja manyen, relasyon nan tablo
yo distribisyon nan kesyon an si yon objè konpoze de konpozan disparate.
Akòz lwa fondamantal nou se ke z an kontinyèlman ak yon jiska yon gwosè sèten
nan yon ogmantasyon nan plis ogmante yon men desann tou kontinyèlman, se konsa
ke yon maksimòm de z an yo rele (nan yon pati santral nan tablo a distribisyon an.
Peple valè ) ak de minimes, respektivman, nan kòmansman an ak nan fen tab la (nan
ekstrèm nan yon ) yo. Si yon nan kòm abscissae, z ogmante kòm koòdone yo, yo ka
karakterize nan yon fason li te ye reprezante distribisyon an legal grafikman e konsa
jwenn yon koub ki nan ti retire mlis monte pou yon pikwa ak yo desann ankò soti nan
la. Men, nan sa yo rele mwen prensipal, ki se dirèkteman sòti nan mezi yo nan panno
yo Urlisten moun ap insgemein depi nan konmansman an nan tab la an antye, yon
moute iregilye desann z nan kwasans kontinyèl nan yon jwenn anba eprèv yon teksti
aksidante nan koub la distribisyon; pou ki rezon tab yo distribisyon prensipal la VII.
Chapit bay egzanp ki rezonab. ki pi komen, pa janm manke Kòz la nan iregilarite sa
yo se kounye a sètènman nan éventualité dezekilib, ak depann sou li Point nan koub
la disparèt nan yon rediksyon ase lajè-kondwi nan panèl la, se sa ki endike nan pi
bonè (§ 6) Deklarasyon, Ansanm akizisyon de sapou entèval egal nan yon nan tout
tab la, tankou nan Chapit VIII, ak bay egzanp nan tab redwi. Men, an pati, kòz la ka
kouche nan lefèt ke K.-G. nan nati disparate nan valè kay yo.
An reyalite, ki soti nan yon pwen de vi jeneral, li ka neglije ke, Jan yo te fè
dimansyon yo nan menm kantite lajan an nan gason ak fanm ki yo trè diferan nan
aritmetik a vle di kòm peple vo ak melanje nan, se konsa anpil, se sa ki, apa de
aksidan dezekilib, yon ogmantasyon nan Aparisyon nan de maksimòm z Se poutèt sa
de valè ki pi pre ta leve tout bon, pa melanje moute menm plis disparate objè yo,
tablo distribisyon ak plis maksimòm z ka kreye. Nan nenpòt ka, sèlman tab
distribisyon ak yon maksimòm z yo apwopriye pou tès lwa yo fondamantal nan
distribisyon nan Bestande prensipal la nan panèl la, Lè nou konsidere ke ti iregilarite
apre dènye moun ki sou panèl la yo dwe san entèferans enpòtan. Se poutèt sa yo
panno distribisyon anvan ki pa satisfè kondisyon sa a yo, yo se itil pou fè tès lwa yo
sèlman apre yo fin rediksyon sa yo, yo ke yo koresponn ak menm bagay la tou pa ase
konpansasyon nan aksidan, selon ki lalwa Moyiz la pa pral kapab konfime nan tablo a
redwi trè alèz si majorite nan maksimòm z an reyèlman depann nan Bestande
prensipal la tablo a sèlman pa éventualité dezekilib.
Men, se pa t 'dwe neglije ke, kòm ka pa rediksyon nan yon panèl distribisyon ki
gen entèval ogmante, an menm tan an, depann ak koensidans yo dezekilib nan lanati
disparate nan eleman yo nan panèl la, majorite nan maksimòm z an pouvwa disparèt
si sa a savwa sou chak lòt fèmen nan yon sezon otòn, ki vini ansanm nan la gwo
pouvwa pa entèval an rediksyon avèk prezant sa mwen vin konfonn, kidonk, ou
bezwen ale nenpòt ki limit yo reyalize sa a san danje sèlman avèk rediksyon an ak fin
ogmante entèval yo. Se konsa, byenke règ la, panèl la yo dwe teste an tèm de
distribisyon, se redwi a sèlman yon z maksimòm ak nan gen nan tou de bò yo, kou a
desann nan z lamen nenpòt devyasyon soti nan lwa fondamantal yo ka toujou depann
de yon nati disparate nan eleman yo nan panèl la ki te trouble pa rediksyon
an; Kontinwe, menm nan respè sa a sèlman etid la nan distribisyon an tèt li ka desizif.
 § 18. Sepandan, nou pa fini ak akseswar nou ankò. Atik ki yo fèt pa moun ki gen
rapò ak rezon sèten oswa lide, jis kite nou rele l 'atistik, sijè, malgre entansyon an ki
te obgewaltet lè yo leve, men an tèm de règleman gwosè, ki toujou kite yo chans
espas gratis, Kollektivmaßgesetzen a; men si konsiderasyon segondè oswa objektif
segondè esansyèlman limite libète chans lan pa favorize oswa eksepte dimansyon
endividyèl, lwa yo kapab tou esansyèlman deranje, tankou ilistre pa egzanp sa yo.
Biznis kat, osi byen ke kat sa yo rele nan komèsan ak manifaktirè, yo wè yo varye
lajman ak lajè, epi mwen te panse nan premye gen yon objè ekselan pou ekzamine
lwa nou an nan nimewo gwo, se pou li chak jou Trafik, se pou li soti nan liv yo modèl
nan mizisyen li yo, nan ki espesimèn yo kole (nan ki mwen te itilize anpil nan
manifaktirè divès kalite pou mezi), pandan y ap bay avantaj la ki presizyon nan mezi
a ak estimasyon plis pase anpil lòt objè nan men an. Men, si yo pa pa vle di nèt retire
nan lwa nou an, si wi ou non pa longè oswa laj, yo se yon sèl prèv enpafè yo,
Pou tout varyasyon nan nan dimansyon yo, men yo se libète a nan chans limite pa
lefèt ke Maker a pito insgemein dimansyon sa yo ki pèmèt yo esplwate fèy la katon ki
soti nan ki kat yo yo koupe ke posib, se sa ki kòm konplè ke posib te konsome, osi
byen tou pwobableman kèk , patikilyèman popilè rapò ant latitid ak lonjitid,
espesyalman 2 : 3 oswa 3: 5 (apwòch nan rapò an lò) konfòme; ak nan reyalite mwen
te nan mezi yo nan kat sa yo, te fè nan liv yo modèl yon majorite nan manifaktirè yo,
konvenki ke rive pi souvan nan chak nan yo dimansyon sèten pase sa yon sèl te kapab
konsidere li yon konyensidans se mwen menm ki. Dimansyon yo nan penti yo galri
nan limyè yo nan ankadreman an, men se pa sijè a dezavantaj nan menm ak (kseuvi
wè. Chap.) apre mwen te fè catalogues de galeri yo divès kalite te pote ansanm, yon
materyèl ekselan pou pwobasyon logaritmik Maßgesetze delivre anpil dimansyon
menm bagay la.
§ 19. Nan objè yo natirèl sou lòt men an se youn nan pwòp tèt ou-pwovoke pa
akseswar yo tèm ki espesimèn yo yo pa nan yon lwa natirèl kòm yon fonksyon nan
chak lòt, ki results soti nan lwa yo o aza. Nan Pwen sa a vini espesyalman pa
meteolojik K.-G. an konsiderasyon. Tèmomèt ak bawomèt lekti ak lòt done
meteyorolojik montre nan tout kote yon ti tan detounen an detay pa aksidan, men soti
konsèrvateur deside nan mwayèn se, legal sou yo ak sou deja nan Swiv yon sèl jou pa
lè a, pa mwens pa jou a oswa mwa yon sèl ane. sa yo rele. valè meteyorolojik
Peryodik sa yo pa tonbe nan definisyon an nan yon K.-G., men se sèlman ki pa
peryodik la, nan yo ke yo ka konsidere kòm varyab o aza. Nan sans sa a, nou ka valè
vit meteyorolojik chak jou, valè chak mwa ak valè chak ane, tèl degre ke yo patikilye
devye nan anpil ane yo nan resous, ak varyasyon sa yo tèt yo devyasyon kòm chak
jou; Deziyasyon chak mwa ak devyasyon anyèl diferan, yon bagay ki pral pi espesifik
isit la, menm jan pral gen souvan okazyon. tounen vin jwenn sa yo. nou fè
eksplikasyon an nan valè yo tèmik ak devyasyon, ki transfè a rezilta nan lòt kalite
valè meteyorolojik ak devyasyon soti nan tèt li. tounen vin jwenn sa yo. Nou mare
esplikasyon an nan valè tèmik ak devyasyon, ki rezilta nan transfè a nan lòt kalite
valè meteyorolojik ak devyasyon pou kont li. tounen vin jwenn sa yo. Nou mare
esplikasyon an nan valè tèmik ak devyasyon, ki rezilta nan transfè a nan lòt kalite
valè meteyorolojik ak devyasyon pou kont li.
 Tèmik valè chak ka patikilyèman nenpòt espesifik nan jou anyèl dat li yo, di z. Pou
egzanp, 1st nan janvye. Se pou nou pran tanperati a nan jou a nan yon kote ki bay nan
yon ane bay yo, menm jan tèmik valè ki jis yo nan 1 janvye, li te toujou dwe double
nan sèten nan 24 èdtan li yo mwayèn oswa tanperati a nan yon, lè sa a, sèten èdtan
nan jounen an oubyen mwayèn nan kantite maksimòm la ak tanperati minimòm de
jounen an. Sa a te valè ki jis yo nan 1 janvye obsève pa yon kantite ane nan yon
ranje. owaza chanje apre a ane valè jou reprezante kopi yon nanyon tanporèl K.- G.
ladan l 'Trase mwayèn nan aritmetik, pa pran sòm total la nan valè yo chak jou avèk
nimewo a divize menm bagay la, ki konyenside avèk kantite ane, pa ki li te
obsève. Sa vle di an jeneral tèmik cho chak jou mwayèn nan 1st la nan mwa janvye,
ak devyasyon yo nan valè yo chak jou jwenn nan ane diferan yon nan jeneral chak jou
mwayèn A Lè sa a, fòme varyasyon endividyèl yo chak jou, ki selon notasyon ki pi
wo a ak D yo dwe deziyen. Dispozisyon Ou ka jwenn nan chak pwen nan obsèvasyon
an patikilye pou 2 janvye ak nenpòt lòt anivèsè.
Olye de sa, pou chak jou nan ane a men yo ka jwenn menm anba milti-ane
obsèvasyon dispozisyon sa yo pou nenpòt ki semèn patikilye nan ane a, pou chak
mwa nan ane a ak pou ane a tout antye, ki Lè sa a kòm valè chak semèn, varyasyon
chak semèn, done chak mwa, varyasyon chak mwa, figi chak ane, varyasyon anyèl yo
endike. Te sa yo, done yo tèmik chak mwa ak varyasyon chak mwa merite atansyon
espesyal yo paske yo te dispozisyon patikilyèman anpil nan anpil kote ki disponib
pou li. Valè tèmik chak mwa kòm yon yo konsa yo jwenn z. Kòm pou Janvye (epi
conséquence pou nenpòt lòt mwa) an patikilye pa yon kantite lane tanperati vle di nan
mwa janvye, ki se menm bagay la nan 31 jou yo pou pou genyen; tèmik tèmik chak
mwa Janvye kòm D nan devyasyon yo nan sa yo yon soti nan vle di an jeneral
nan yon. Olye pou yo vle di aritmetik ak devyasyon soti nan li, lòt valè prensipal ak
devyasyon nan yo ka sòti nan valè sa yo.
Meteorological K.-G. nan kalite sa a yo an jeneral estime pou ankèt la nan lwa
jeneral yo soti nan plizyè pwen de vi; yon fwa paske nan materyèl la abondan, ki li se
prezan nan sous yo nan meteyowoloji oswa yo ka konpile soti nan li, ak Dezyèmman
paske nan presizyon nan desizyon yo ki ka reyalize avèk obsèvasyon an
meteyorolojik vle di ak metòd, Anfen kòm bagay sa yo byen lwen tèlman bay
materyèl la sèlman ki bay jij , si tanporèl K.-G. sijè a lwa yo menm jan ak
espasyal. Se sèlman yo soufri soti nan dezavantaj ki trè enpòtan ke, depi m nan menm
bagay la tou konyenside avèk kantite ane nan ki obsèvasyon yo pwolonje, li pa fasil
pou yon gwo mmenm bagay la tou, tout bon okenn kote, te egziste osi lwen ke ta ka
dezirab pou sekirite a nan rezilta yo dwe sòti therefrom. 3)

3) Pami varyete yo 70 elijib pou pijon dosye varyasyon yo mwa tèmik nan youn nan
Trete l ', li se senpleman Bèlen, kote 100 ak m se depase pa pouswit la k ap pase-
manman poul pa 138 ane, epi sèlman Prag ak Lond montre yon m plis pase 90,
respektivman 94 ak 92.
 Ou ka, sepandan, yon § pi gwo 20. Koulye a, m jwenn nan yon chif yo bay nan ane,
kòm nimewo a nan ane se nan fason ki anba la a, ki se pa t 'dwe abandone nan
enpòtan par skrupul.
Pou yo ale nan kondisyon yo ki espesifik nan yon QUETELET'schen egzanp (78
an. Lètr ket-kite nan, dènye kolòn vètikal nan tablo p.) Nou asime ke tanperati a nan
tout jou nan mwa janvye kòm yon mwayen ant minimòm ak tanperati maksimòm de
chak jou sou yon patikilye type (Brussels) te obsève pa 10 zan, nou pral, nan fason
detèminasyon espesifye ki se kwè yo dwe kòrèk, pou chak nan 31 jou yo nan mwa
janvye kòm K.-G., an premye, dezyèm, twazyèm lan, ak se konsa yon m jwenn = 10,
ki twò piti se yo etidye lwa yo distribisyon li; kont sa a, nou yo se youn m= 310 pou
tout la nan mwa janvye kòm K.-G. jwenn si nou kontinye apre presedan Quetelet a
nan egzanp yo an patikilye pou nou ansanm pran tanperati yo 31-jou nan mwa janvye
kòm kopi tanperati a janvye chak jou pou 10 ane yo se 310 kopi sa a soti nan rale vle
di la aritmetik lè yo divize pa 310, sa a, 310 nan devyasyon D pran ak si nou vle, lòt
valè yo prensipal ak devyasyon yo detèmine sa mande.
Koulye a, nan kou, yon sèl ke depi apa de chanjman sa yo o aza tanperati a nan lwa
a ki janvye ap grandi nan 1 rive nan 31 jou, n ap jwenn tache yon konplikasyon nan
Ganges aksidan ak yon kou natirèl legal nan valè chak jou, sepandan, estrikteman
pale, se limen soti nan kòmansman an, lwa yo natirèl va pasaj nan egzamen an nan
lwa yo distribisyon prensipal dwe pou ekskli. Sepandan, pèmèt admèt se byen konnen
ke chanjman ki fèt nan tanperati a chak jou, ki pa pwogrè nan legal nan ki se akòz
pou yon mwa, vin atake gwosè an mwayèn nan chanjman o aza nan tanperati yo
lajounen moun twò piti konsiderasyon deranje lwa yo o aza siyifikativman; ka nan
nenpòt ka, menm bagay la tou pa ranmase, men jis twoublan. Men, yon enkyetid pi
enpòtan rive de la lefèt ke byen apa de pwogrè nan legal nan tout trayi pa yon mwa,
kondisyon sa yo meteyorolojik nan yon sèl la imedyatman apre yon lòt jou nan yon
depandans sèten sou youn ak lòt, ki pa bay nan lwa yo nan chans. An jeneral, plizyè
cho, di pi wo a valè a nan tanperati a nan mitan mwa janvye kanpe, ak plizyè frèt, di
anba menm jou yo tonbe nan yon ranje, epi li se ranpli ak tranzisyon an swiv soti nan
yon nan lòt la se pa franchi ak limit, men pa ajou siksesif nan yon sèten wotè pi wo a
valè a sant, epi depi monte a, men se pa ka ale nan endetèmine a, tounen desann nan
yon nivo pi ba oswa nan anba a valè a sant, eksepte ke pa gen okenn peryodisite
regilye nan echanj sa a ant moute desann se vizib. Menm jan an tou, sa yo rele tout.
Pou sa ka fèt, li sanble sèlman itil remarke ke gen yon fason trè senp nan konvenk
tèt li nan demand yo nan pi bon chans pou ka sa yo, kòm satisfaksyon an ki pa nan ka
sa yo. Pou yon kantite ane, mwen te jwenn lis yo desen nan lotri Saxon nan ki
nimewo yo genyen yo ki nan lis nan lòd la nan kote yo soti. Si nenpòt kote, chans jwe
wòl li isit la. Nou kounye a dekri menm nimewo yo ak yon +, enpè la ak yon - jwenn
epi pou swiv nimewo a nan karaktè pa yon gwo kantite youn apre lòt Nimewo
genyen, nou, apa de yon diferans ti akòz aksidan dezekilib, tren kòm anpil nan
karaktè yo menm kòm yon chanjman nan inegal. men nou fè byen ak ka yo +, ak - ka
nan sèten soti nan tout ka yo pou sant nan tab jou meteyorolojik konsa depas deside
ki kantite epizòd sou chanjman sa yo, prèv ki montre émergentes soti nan lwa yo nan
chans depann sou valè yo siksesif meteyorolojik chak jou. Men, pi lwen, si nou bagay
sa yo anba anvan an li te gen ki te fèt anvan yo deziyasyon nan nimewo lotri youn
apre lòt chak depase yon nimewo pa sa ki annapre yo ak +, chak l ap desann - rele,
nou jwenn pouswit la pa yon gwo nimewo nimewo (apa de éventualité dezekilib) nan
Nimewo nan bòdwo de fwa osi gwo ke sa yo nan konsekans yo; men nou fè sa ak yon
deziyasyon korespondan nan valè yo youn apre lòt meteyorolojik chak jou, Kidonk,
kantite chanjman yo byen lwen dèyè de fwa kantite konsekans, dezyèm prèv ke
monte a ak otòn de valè yo meteorolojik de jou an jou pa obeyi lwa yo pi bon kalite o
aza. Youn konplete ak ankouraje envestigasyon sa a, ki mwen kounye a sèlman
allusion nan, yo nan lòd yo retounen nan li nan yon chapit pita, nan sa, nan lòd pou fè
pou evite devyasyon nan lwa sa yo nan pi bon chans, ki senp pou enfinim pral pran an
kont pa éventualité dezekilib, ki gen ladan sa yo ki nan finitud la nan m -dependent
devyasyon pwobab ak mwayèn soti nan deklarasyon an nan lwa a ki detèmine sa ki
ka mete kanpe fòmil tout bon.
Soti nan yon ankèt approfondie gen kounye a devwale m ' 4)Ke pandan ke valè yo
meteyorolojik nan siksesif jou nan mwa sa a, montre karakteristik yo ki endike
depandans nan parfètman menm devyasyon yo chak mwa ane konsekitif nan yo ki yo
pa antyèman retire si yo te deja montre tèlman fèb ak yon ti kras deside menm pa gen
okenn siyifikatif lè w ap itilize Pou pèmèt yo jwenn twoub nan lwa chans yo; ak men
li merite yo idantifye sa a objè Context yon ankèt menm pi fon ak plis ankò vaste pa
Meteorologist pwofesyonèl lè l sèvi avèk kritè sa yo ki nan enterè a nan Metewoloji
tèt ou, isit la menm jan mwen gen l 'vin twò pati kote li te sèlman nan enterè a, sa ki
sòt K.- G. nan tout apwopriye pou tès ak aplikasyon nan lwa piman o aza.

4) [Nan XXIII. Chap. Prèv yo bay.]

Pandan se tan, enpòtan sonje ke translusid nan eskli sou opsyon a anvan, lwa yo o
aza sou valè meteyorolojik ki montre yon depandans nan kalite la mansyone pa youn
ak lòt pou aplike pou, te kapab dwe retabli nan evènman an ki nan gwo
anpil m kondisyon sa yo depandans chanje menm owaza ,
Imajine eksplikasyon an ladan l 'yon om ak enfini voye boul blan ak nwa nan devan
nan yo ki make ak nimewo ki koresponn ak kantite lajan yo devyasyon nan yon bay
valè prensipal la nan yon fason ke nimewo a nan evènman nan chak nan sa yo kalite
nan voye boul nan kantite Ensidan valè korespondan yo jan yo egziste pou lwa bon o
aza. Se konsa, nan ka a nan simetrik pwobabilite lalwa Gauss a se ki gen rapò ak
devyasyon soti nan aritmetik a vle di, nan ka a nan pwobabilite asimetri reprezante
besprechendes pita nou an lalwa jeneral nan fason sa a; kote esfè blan yo montre esfè
pozitif ak negatif nwa. Rive byen yon anpil nan tren owaza sa a soti nan, se konsa
voye boul yo trase yo lalwa Moyiz la nan kesyon, apa de la, paske nan sèlman
nimewo a fini nan tren toujou rete yo, éventualité dezekilib nan sikonstans yo
reprezante kòrèkteman. Men, menm bagay la tou ap tou ap ka a si de, twa oswa plis
voye boul ki fèmen nan valè yo nan chak lòt, swa pa yon règ espesifik oswa san yo pa
sa yo, yo kole ansanm, pou yo ke yo ka rale mete deyò sèlman ansanm; sèlman yon pi
gwo kantite tren, yon pi gwo Kole ansanm pou yo ka sèlman rale ansanm; sèlman
yon pi gwo kantite tren, yon pi gwo Kole ansanm pou yo ka sèlman rale
ansanm; sèlman yon pi gwo kantite tren, yon pi gwom , yo nan lòd yo jwenn yon
satisfaksyon egalman bon nan lwa yo nan kesyon, tankou se ka a ak bal ki lach.
Natirèlman, kesyon an nan si wi ou non li konpòte li ladan l 'ak valè yo
meteyorolojik chak jou pa analoji, pa pa sa a analoji, yap konsidere sa kòm rete, ki
senpleman montre ke li kapab pètèt konpòte fason sa a. Men se pa sèlman
QUETELET'sche Egzanp lan (Lèt p 78th) te ajoute ak m = 310 (an reyalite, olye,
akòz absans la nan yon jou obsèvasyon 309) lè egzamine pa fason ki distribisyon li
yo z trè byen sa yo kondisyon yon, men tou, Men kèk egzanp tèmik ak bawometrik
ak byen lwen pi gran mMwen menm rale (comp. Chap. Kseuvii) nan ankèt, pale pou
menm bagay la sa yo ke yo ka konsidere kòm valab omwen gen plis chans, ki ta dwe
pa sèlman pou ansèyman nou an, men tou pou meteyowoloji a nan enterè
yo. QUETELET tèt li pa t 'reponn kesyon an.
§21. Dmeran sa a trè dezirab ki yon egzanp meteyorolojik akoz de kontra men
kanpe, nan ki ensidan an nan anpil ka moun ki gen yon mank de depandans nan ka yo
siksesif konekte youn nan men lòt. Nan bibliyotèk Universal de Genève la (achiv
fizik ak nati) yo jwenn nan chak Monatshefte yon tab meteyorolojik pou Jenèv 5)nan
ki nan mitan lòt kolòn, ki valab pou tèmomèt, baromètr, elatriye, tou yon kolòn ak
gran tit la; "Yo te konfime nan 24 èdtan yo" bay, ki endike kantite lajan an tonbe dlo
nan milimèt pou chak jou lapli nan mwa a nan kesyon. Men koulye a, swiv souvan
plis mouye kòm jou sèk nan yon ranje, men - ak sa a se sa ki enpòtan yo ban nou, ak
nan ki analòg a se pa ka a ak valè yo siksesif tèmik oswa bawometrik jou - kenbe la
nan mòn yo Lapli kalib lapli nan siksesif Jou pa revele depandans gwosè youn ak
lòt. An reyalite, nou wè chanjman nan iregilye ki pi epi byen souvan yo swiv
menmen kantite lajan lapli yon sèl jou a yon ki ba anpil jou kap vini an oswa vis
vèrsa, mòn yo lapli nan kolòn nan respektif deja nan ti koutje sou a ki pi
supèrfisyèl. Men, desizif nan respè sa yo se pi wo pase de kritè; epi li se remakab ki
jan lòt rezilta yo bay an tèm de siyifikasyon an konprann nan anvan nivo lapli chak
jou pase sou valè yo tèmik ak bawometrik chak jou, ki gen youn pita (chap. XXIII)
pral jwenn dokiman yo.

5)Yon lòt, byen ki apwopriye furnished tab pou estasyon an meteorolojik sou St
Bernhard.

Mwen te kòmsadwa pa kite m 'bezwen deranje annwiye done yo genyen nan yo

nan jounal la Geneva nan mòn yo lapli Jenèv nan tout vintaj, nan ki yo rive nan pou
yo wete tout, ak te fòme apre 12 mwa ki 12 depatman soti nan li, chak yon sèl plis yo
trete K .-G. reprezante. Ladan l 'z. Pou egzanp, tankou egzanp yon nan mwa janvye,
se pa sèlman tout wotè yo lapli (san mank sitou nan fonn nèj) ki te fèt nan yon mwa
janvye, men pran ansanm nan mwa janvye mwa yo nan tout ane yo nan ki lapli yo te
swiv, epi kidonk vin chak mwa yon trè siyifikatif m resevwa yo. Kounye a ke efò sa a
te pou gremesi pou rezon nou an paske se pa nan tout kite sètènman jwenn,yon
priorikite di ke mòn yo lapli janm lwa yo distribisyon menm ajoute kòm rekrite
dimansyon limit zo bwa tèt u. elatriye. men sou kontrè a li te vo lefèt ke mòn yo lapli
deja bay dimansyon yo nan penti yo galri, materyèl la sèlman ki te swiv lalwa
logaritmik distribisyon nou an te pwouve yon gwo pa yon Asymétrie fòmidab ki fè
tonbe valè yo prensipal lwen apa, tou de nan relasyon nan valè prensipal yo trè fò
devyasyon jou mwayèn ofri, kidonk chape Application a nan metòd la aritmetik nan
tretman (al gade Fig. sec. XXI, ak kseuvi ak kseuvii). Apre sa, enkontèstableman li
gen yon enterè espesyal ki fè anpil bagay sa yo tankou dimansyon penti ak wotè lapli
yo lwa distribisyon konsa espesifik ak spesifik pase nou te fè fè a,
Trè posib fason sa a, gen yon lòt ka ta gen valè meteyorolojik chak jou nan
korespondan endepandans siksesyon, yo sèvi ak sa yo kout tèm pase yo montre mòn
yo lapli chak jou, se nesesè sou plis konsa pran yon ti kras pi pre pase l
'coprecipitating ak dokiman an anpirik nan ankèt nou yo ak Nan Quetelet tèt li nan
yon fason ki, nan opinyon mwen, se sètènman pa valab, nan ki respè mwen pral
retounen nan li plizyè fwa. Sa yo se dyurnes varyasyon sa yo rele yonan QUETELET,
ki QUETELET nan lettres li p. 174 fg., Avèk tab p. 408 a 411, pandan mwen menm
mwen nan Cape la. XXVII vini pi pre li; Isit la, sepandan, senpleman nati a nan
menm pwovizwa a detèmine ak envisagées ki gen rapò ak endepandans la nan kesyon
an.
Li te di pi wo a ki Quetelet te detèmine (pou Brussels) ak sa a kontinye nan 10 ane
nan tanperati a nan tout jou chak mwa kòm yon mwayen ant tanperati maksimòm ak
minimòm de chak jou. Diferans ki genyen ant de tanperati yo, kòm sant yo tanperati a
jou aplike, se kounye a ki sa Quetelet " varyasyon diurne " (chak jou varyasyon)
rele. Li dwe transmèt nan tèt ou byen ke devyasyon sa a nan de jou ekstrèm ki genyen
ant, sa vle di tanperati a jou menm pouvwa gen ki soti nan chak gwo oswa piti nan
tanperati a menm vle di ke Se poutèt sa depandans nan siksesyon, ki montre tanperati
yo chak jou, pa nan tout nesesè yo Varyasyon Diurnes yobezwen pwolonje. An
reyalite, tanperati a menm lajounen, z. B. nan 10 °, kòm yon mwayèn de 9.5 ° ak 10.5
°, ki soti nan 8 ° ak 12 °, ki soti nan 5 ° ak 15 ° sòti, ki sa ki varyasyon resp. nan 1 °,
4 °, 10 °; Wi, si tanperati a rete byen konstan nan yon sèl jou a, li ka toujou tèlman
wo oswa ki ba, ak varyasyon an ta dwe zewo. Koulye a, kòm QUETELET te swiv
tanperati a nan jou yo nan chak mwa jiska dis ane, ki ka li kòm kopi yon K.-G. ka
trete, se konsa varyasyon ki asosye yo dyurnes , nan ki yon moun ka wè kopi yon lòt
K.- G. Malgre ke QUETELET gen dyurnes yo varyasyonpa espesyalize pou tout jou
nan chak mwa, ki ta te mande tab nan gwosè menmen san yo pa bay posibilite pou
rezime kout, men li gen p. 410, 411 tab nan ki li endike pou chak mwa konbyen fwa
pandan 10 ane dyourne varyasyon an te ant 0 ° ak 1 °, ant 1 ° ak 2 °, ant 2 ° ak 3 °,
elatriye, kout redwi entèval tab nan sans pita (VIII) chapit la.
Koulye a, jan yo note pi wo a, si varyasyon yo nan gwosè yo parèt yo dwe
sibstansyèlman endepandan de mayitid la nan tanperati yo lajounen ant yo, epi
kidonk pa nesesèman pataje depandans siksesyon yo, tankou yon depandans sanble
kontredi tab yo nan varyasyon chak mwa dyurnes nan yon m,ki varye pou chak mwa
ant 282 (fevriye) ak 309 310 (Janvye ak Out) pase youn ta diman atann de ki deja
egziste siksesyon depann montre tankou yon kou regilye yo ak sa yo yon bon chwa
ak lwa yo otreman valab asimetri distribisyon; sepandan montre Quetelet p. 78 bay
tab nan tanperati lajounen nan mwa Jiyè, konpare ak tab la korespondan
nan Varyasyon Diurnes p. 411, ki kou a nan sa yo nan tou de tab ki sanble ak egal
regilyèman sa yo ke yo ta gen apre premye prensip la diskite ke tab menm san yo pa
akseptasyon nan endepandans la te di kòm yon View itil nan sans ke li pral rive nan
men nou.
§ 22. Janye sa yo kòmantè jeneral sa yo:
An jeneral, mwen pral vin pwen kote K.-G., menm avèk ase gwo m,Se konsa, apa
de éventualité dezekilib ki ka evade lwa libète pwovizwa nou an, dekri kòm magouy
oswa anomali, objè men ki sa yo gratis kòm einwurf gratis. anomali yo se, jan nou
wè, nan divès kalite ak validite a nan lwa a nan fason trè diferan ak anpil degre
diferan kapab afekte. Li ka espere anba fonksyon yo jeneral nan collectivité yo
detèmine enfliyans nan anomali sa yo, ki an pati teyorik nan gade nan lwa a rekonèt
erè-gratis machandiz distribisyon ka fè pwouve nan pati, e ke lèt la sou yon fason
doub. Yon fwa ou ka swiv siksè nan anomali nan egzanp yo nòmal tèt ou ki ofri
reyalite a; Dezyèmman,
Isit la se yon lòt jaden nan ankèt pou lòt moun, depi mwen gen menm bagay la sou
travay la deja konsa konplike, sikonstans yo nan K.-G la. sou sipozisyon an ke yo te
andomaje, pa te gen okenn vle di byen fè fas ak yo.
Nan chak respè parfe erè-gratis objè ak yon gwo m yo se jis yo dwe pwokire nan
miltiplikans nan erè posib, epi li se poutèt sa ak objè yo ki anpirik detèmine oswa
pwouve lwa yo fondamantal nan K.-G. eksepte pou devyasyon yo soti nan ideyal yo
distribisyon legal ideyal akòz finiteness nan m la ak gwosè nan mwen anmenm
devyasyon akòz mank de pwogrè nan akseswar yo oswa kout paske nan defèktuozite
limit admèt lè yo rete nan yon limit ase etwat nan lòd pa eksite kont validite nan
etabli lwa yo fondamantal tèt yo enkyetid sa kou yo diskresyon a subjectif toujou kèk
chanm rete. Tèm ak Kondisyon yo ke tou de devyasyon yo akòz finitud la nan m kòm
akòz gwosè a mwen nan , kòm yo retire akòz mank de konfòmite avèk akseswar yo,
mwen rele apre, eksepte enprime yo deja itilize fondamantal, menm nòmal oswa
ideyal, si sèlman nan reyalite yo te jwenn nan apwòch.
Dmeran, ki soti nan pi wo a, nan ki, nan malgre nan lefèt ke li ka konte tèt li soti
nan pwen yo de vi yo bay nan avètisman an doktrin yo egzak, difikilte pou la manti
nan pote li nan rezilta definitif nan aplikasyon li yo. Gen lòt pwen pase egziste pou
fizyoloji ak psikofizik nan respè sa a; men yo gen yon siksè menm jan an. Apre yo
tout, li rete yon privilèj nan tout doktrin sa yo pou yo pi egzak, premye nan tout
aplike sekirite osi lwen ke posib, dezyèmman pou mennen a lwa jeneral.
§ 23. Obsèvasyon yo byen lwen te konsène akseswar ki K.-G. dwe satisfè tèt
yo; men gen tou akseswa ke ankèt la gen satisfè. Boards distribisyon yo ka mete
kanpe nan fòm pi plis oswa mwens pratik oswa ka itilize, jan sa dekri nan Chapit. VII
ak VIII se pi plis espesifik. Erè inevitab yo te fè lè mezire espesimèn yo; pa dwe
ensiyifyan ase yo entèfere ak ranfòsman nan lwa yo, ak presizyon nan mezi pral Se
poutèt sa jeneralman ap ase yo neglije erè yo mezi kont devyasyon yo kolektif. Nan
mezi yo, depatman yo endike sou echèl la toujou kenbe yon estimasyon pa
divizyon; ak sa a se trè komen ke divizyon an antye ak mwatye yo pi pito, ki mwen
rele erè nan estimasyon ki pa-inifòm, ak nan ki mwen refere egzanp. gwosè a nan
rekrite yo ak dimansyon zo bwa tèt nan chapit. VII. Plon. Erè sa yo ka move
konsekans sou detèminasyon egzak eleman yo, kidonk li nesesè pou vijilan an, epi,
kote sa yo egziste, pou rann yo san danje ke posib pa mwayen yon rediksyon
apwopriye. Avèk kantite mezi yo dwe pran, sipèvizyon nan mezi a menm oswa
anrejistreman li yo se tout twò fasil, epi gen pouvwa pa gen okenn lòt mwayen pou
evite li san danje pase fè mezi yo de fwa poukont yo youn ak lòt epi kontwole yo, jan
mwen te fè fè pa mezire zòrèy rye yo; men depi travay la travayè kidonk double, ou
pral diman konprann li nenpòt kote. Li pi difisil pou evite sipèvizyon lè l sèvi avèk
yon gwo kantite mezi pou detèmine eleman ak pwouve lwa yo; ak omwen ki gen rapò
ak nenpòt ki rezilta evidan oswa enpòtan, yon chèk pa repete bòdwo a se pa yo dwe
evite.
An jeneral, gen fason san danje epi yo an sekirite detèmine eleman yo ak nan kou
premye yo se nan pi preferab nan tèt li; men kòm tout tan tout tan, se sèlman
apwoksimasyon nan valè yo ideyal nan eleman yo ka jwenn, li kapab ke yon ti
avantaj nan respè sa a pa vini nan sekou a nan kont, ki bay yon fason yon ti kras
mwens ki an sekirite ak sa ki kapab fèt aspè pratik sa yo men ou dwe preferab si li
satisfè yon rezilta, sa ou gen nan tèt ou, ni dwe deklare ak sekirite
satisfezan. Astwonomi presizyon ak sekirite kapab kounye a dwe menm nan ka sa a
pa reyalize, epi li pouvwa pou ki se tout tan enposib pa reklamasyon an initil, yon sèl
vle moun ankò reyalize yon envestigasyon.

Lwa V. Gauss a nan devyasyon o aza (obsèvasyon obsèvasyon) ak jeneralizasyon li

yo.
§ 24. Apre Gauss 1) Konstitisyon an nan sa yo rele. Observational erè a, sa vle di
devyasyon yo o aza nan obsèvasyon vle di, se pa sèlman mete kanpe nan teyori, men
tou menm bagay la tou soti nan Bessel 2) te pwouve nan done astwonomik pwouve,
se pou tèt li sijere ke li aplike sèlman , lwa sa a sou devyasyon o aza nan kopi yon
nan yon K.-G. soti nan aritmetik yo vle di A, se konsa K a transmèt ki gen rapò ak li
nan gen ki apwopriye ak sa pou erè yo ki obsèvasyon, sa vle di konsa tankou yo gen
yon lwa ki pèmèt, ki gen rapò a yon detèminasyon anpirik nan aritmetik a vle di ak
yon valè devyasyon vle di yo kòm tankou devyasyon an vle die = åQ : m pou
detèmine distribisyon an antye nan yon K. - G. pa mezi ak nimewo, sa vle di pou
detèmine nan ki pwopòsyon nan kantite total m (bay ke sa a se pa twò piti) espesimèn
nan nenpòt limit gwosè nan devyasyon soti nan Vle di.
1) [Theoria motus motè soulye, 1809. Lib. II, Sect. III. nan Theoria konbinezon
obsèvasyon an nan obsèvasyon ki fèt yo; Kòmantè
sosyete. reg. Scient. Götting. rec. Vol. V. 1823.]
2) [Fundamenta astronomiae, 1818; Rèd. II.]

Depi nou kounye a gen travay la, yon lwa distribisyon jeneral pou K.-G. pou
chèche konnen, omwen nan lwa GAUSS'schen (kout GG) ap soti, repete oblije
retounen nan li, e tout bon nan yon sèten limit pou K.-G. Pou jwenn ke yo prèske
adekwa, sèlman yo dwe sgondèr a yon lwa ki pi jeneral, dwe gen yon bagay davans
sou lwa sa a. Malgre ke li te depi lontan te li te ye ak abitye nan astwonòm espesyalis
ak fizisyen, sou baz sa a yo kalkile erè a pwobab te fè nan detèminasyon an nan yon
mwayen obsèvasyon; men mwen gen isit la tou prevwa lòt ti sèk nan lektè ak lòt
itilizasyon nan lwa a, ak Se poutèt sa ale an premye, olye ke soti nan tèm nan
enpopilè entegral nan lwa a, soti nan ekspresyon yo fasil-a-konprann tabulaire, nan ki
menm bagay la tou ka tradui epi ki dwe tradui toupatou pou itilizasyon pratik de tout
fason. Pita (Chapit XVII) yo pral retounen nan menm bagay la tou nan fen tèm
entegral li yo; pou kounye a sa ki annapre yo ap sifi.
Ki sa ki deklare nan lwa sa a se sèlman esansyèl nan li nan sans nan diskite nan §
4; men ki moun ki, osi lwen ke lwa a konsène, yon moun ka atann vini pi pre a pi pre
a nimewo a nan valè epi konsa devyasyon, sou ki li se jwenn, se miltipliye. Se pou
nou kounye a diskite sou menm bagay la tou nan aplikasyon li nan devyasyon
kolektif. Dapre konvansyon an, § 10, ka ekspresyon jeneral K la ki gen rapò ak A ka
chanje ak D , e e avèk h ; men isit la nou kanpe pa ekspresyon yo an jeneral.
§ 25. sans an jeneral nan Lwa sou Repa Gauss, ki deja pi wo a te fè sijesyon an, an
konsideran yon pwobabilite simetrik nan devyasyon mar. vle di la aritmetik a Yon ak
yon gwo, estrikteman pale enfini m , ki derive nan Yon manti nan pati anba a, ki
kantite manm fanmi oswa absoli nan devyasyon K ak fin deflèkteur yon detèmine ki
se ki genyen ant limit devyasyon yo bay yo, ak konsiderasyon ki detèminasyon sa a
ka chanje anpirman pa enkonpetan dezekilib, ki pi piti a m sou baz derive nan A la e
pakonsekan m sa yo devyasyon tèt yo. 3) Nan ti bout tan, GG a se yon lwa distribisyon
nan devyasyon yo ak sa ki ap devye yon anba kondisyon ki anwo yo.

3) Li ka tou se ka a ki A a sòti nan yon gwo m , men relasyon yo distribisyon yo

etidye sèlman pou yon ti kantite devyasyon, men isit la mwen abstrè soti nan ka sa a
konpoze nan enterè ti kras ak nou.

Se konsa, ou gen yon varyete K.-G. nan devan nan yo ki satisfè fournitur yo
mansyone nan chapit anvan an gen soti nan, bemerktermaßen ak yon yo dwe deziyen,
kopi mwayèn nan aritmetik a Yon = yon yon: m rale, devyasyon yo pozitif ak negatif
± gen K nan tout moun nan yon nan yon pran ak pou soti nan ankèt la nan K a san yo
pa konsidere siy li yo, valè absoli li yo nan di, vle di e = AQ : m trase, yon sèl te
ladan l 'dapre pi bonè obsèvasyon bay sa yo rele senp vle di rel nan devyasyon .. A, ki
aplike isit la kòm ekselans mwayèn par devyasyon.
§ 26. Pou eksplike aplikasyon lwa a an premye nan deklarasyon li pou yon ka
patikilye, nou pral jwenn nimewo a nan devyasyon ki ale soti nan A yon, di soti
nan Q = 0 nan yon limit devyasyon Q = 0.25 e oswa, ki se reyèlman menm bagay la,
ki chenn nan Q : e = 0 a Q : e = 0.25, yo jwenn nimewo sa a apre yon tab nan ki GG a
tradui, egal a 15.81 p. C. kantite total m oswa = 0.1581 m , bay nimewo sa a sou tou
de bò yo Aswiv menm limit la epi ajoute ansanm pou toude bò yo. Pou nenpòt
devyasyon limit lòt pase Q : e = 0.25, tab la menm bay yon diferan diferan
devyasyon relatif; men se pou nou eksplike premye detèminasyon an pa yon egzanp
konkrè.
Sipoze nou te gen 10,000 rekrite, ki gen yon ak e detèmine ansyen = 71.7 pous,
lèt = 2.0 pous yo te jwenn (tankou nahehin aplike nan elèv la Leipzig rekrite
dimansyon), yo ta anba sipozisyon an ki Lwa a Debaz pou aplike, 1581 rekrite
ant yon + 0.25 e yon sèl men, ak yon - 0.25 e lòt men, di soti tonbe nan 71.2 72.2
pous. Nan sans la menm, kite K nan devyasyon limit , nan ki yon sèl konte soti
nan Q = 0, dwe pran kòm egal a 0.5 e , kidonk Q : e= 0.5, lè sa a selon sou tab la nan
lwa a ki nan nimewo a nan K = 0 pou yo ale nan tou de bò nan menm tan an rive
devyasyon ak valè Se poutèt sa diferan yon, di nimewo sòti nan 70.7 72.7 pous, 31,01
p , C. nan kantite total oswa 0.3101 m . Se konsa, dapre lalwa a, pral gen yon
detèminasyon ki koresponn pou nenpòt valè Q : e kòm limit nan ki yon sèl konte soti
nan Q : e = 0. Sòf si se pa tout valè posib K : eyo enskri ak pousantaj ki asosye oswa
rapò nan tablo a nan lwa a ki ka jwenn nan yon tab ase egzekite ekidistan parapò ak
moun ki pran kòm pre youn ak lòt ki ka entèrpole nan ant. Koulye a, tab ki anba la a
pa bay kou nan ase pou zòn entèpolasyon egzat, nan ki youn dwe konfòme yo ak yon
tab pi konplè, men ase pou konprann la ak yo sosyalize fini isit la diskisyon. Apre sa,
mwen reyalize ke mwen rele nan nimewo tankou 0,1581 ak 0,3101 rapò kout ak F va
al gade, ak F [ Q : e ], si, tankou nan tab ki anba la a, kòm fonksyon nan K : e yo
eksprime. Pa miltipliye rapò F a pa kantite total m, nan kout pa m F , yon moun
jwenn nimewo a absoli nan Q : e = 0 jiska limit la bay Q : e . Kontrèman, si nimewo
a absoli ant sa yo limit li te ye, rapò F a jwenn nan divize valè yo absoli pa m.

27. F [ K : e ] tab oswa e- tab nan lwa GAUSS.

K:e F[K:e] K:e F[K:e]

0.00 0,0000 2.75 .9718
0.25 1581 3.00 9833
0.50 3101 3.25 9905
0.75 4504 3.50 9948
1.00 5751 3.75 9972
1.25 6814 4.00 9986
1.50 7686 4.25 9993
1.75 8374 4.50 9997
2.00 8895 4.75 9998
2.25 9274 5.00 9999
2.50 9539 5.25 1.0000
 Nan tablo sa a, rapò yo yo te deklare F toujou sou pwodiksyon an soti nan K : a =
0 jiska yon limit bay valè Q : e detèmine. Men, nan rapò lòd pou entèval ant de
diferan K : e sou devyasyon yo soti nan Yon yo jwenn, di
ant K : e = yon ak Q : e = b , li sèlman pran diferans lan nan
korespondan F valè yo , sa vle di F [ b ] -F [ yon pran], ki jeneralman j ka di sa sa
yo. B. selon sou tab anvan pou entèval ant K : e = 0.25, ak K : e = 1.00 ak j [1.00
0.25] yo dwe deziyen rapò aspè 0,5751 0.1581 = 0.4170 pati , Tablo ki annapre yo
gen j valè yo pou gwosè a menm, ki chita imedyatman adjasan a youn ak lòt entèval
ant siksesif K a : e nan anvan e nan tablo depi nan konmansman an.

j tab nan Lwa GAUSSíschen

Siksè entèval j Siksè entèval egal j

egal ant ant

K:e K:e

0.00-0.25 .1581 2.75 - 3.00 0,0115

0.25-0.50 1520 3.00 - 3.25 0072
0.50 - 0.75 1403 3.25 - 3.50 0043
0.75 - 1.00 1247 3.50 - 3.75 0024
1.00 - 1.25 1063 3.75 - 4.00 0014
1.25 - 1.50 0872 4.00 - 4.25 0007
1.50 - 1.75 0688 4.25 - 4.50 0004
1.75 - 2.00 0521 4.50 - 4.75 0001
2.00-2.25 0379 4.75 - 5.00 0001
2.25 - 2.50 0265 5.00 - 5.25 0001
2.50 - 2.75 0179

J nimewo sa yo tou yo dwe miltipliye pa kantite total m yo nan lòd yo jwenn chif
yo absoli pou entèval yo respektif.
Indican K a : e F tab la , ki toujou K : e . Pemanan 0 = premye limit yon ti tan kòm
lim, li wè ke nan valè ti lim. nimewo relatif F lim la. ale prèske pwopòsyonèl; Wi ou
ale nan yon F- tablo pi konplè , jan kominike isit la, ak lim la. desann nan mwens
pase 0.25, yon apwoksimasyon menm pi gwo pwopòsyonalite a pran plas, ki rive nan
valè infinitesimal nan lim. ka konsidere egzat; Lè nou konsidere ke sou monte gwo
valè lim. pwopòsyonalite nan kesyon echwe konplètman; ak yon konsekans sa a se ke
nan jTable j rapò yo , ki se premye a nan entèval yo siksesif egal ant lim la. fè pati,
prèske egal; men pi lwen nan youn ale sou, yon sèl la pi rapid pèdi li; menm jan pou
entèval egal nan Q : e soti nan 0 rive 0.25; 0.75 1.0; 3.0 a 3.25 ak pou fè yo se valè
yo ( j, 0.1581, 0.1247, 0.0072 ak sou sa).
§ 28. Pou evalye validite a ak Application nan Lwa a Debaz sou anpirik se tounen
vin jwenn ki avantou menm nan yon simetrik W. devyasyon mityèl K rel. Yon fond,
sa yo ki anba sipozisyon an nan yon gwo, estrikteman pale, enfini m pou chak K sou
bò la ki pozitif nan yon egal K se yo dwe atann sou bò negatif; ak rapò R la ak j yo
jan eksprime pou W. la te rele MINUSTAH nan kopi jiska bay limit devyasyon yo
nan Yon yo wè oswa nan bay entèval sa a devyasyon.
Sa a kounye a gen ladan deja pa bemerktermaßen vle di ke rive malgre validite nan
fondamantal nan lwa a ki anba kondisyon sa yo sipoze li devyasyon plis oswa mwens
anpirik soti nan demand li yo, paske kondisyon an nan yon enfini m se pwouve pa
dwe satisfè; epi kapab gen devyasyon soti nan demand li yo se sèlman moun ki te fè
kont li pwoklame Se konsa, lè mikwoskòp la m pa ede yo pote devyasyon sa yo
disparisyon an pi pre, jis sèlman tèl degre ke yo éventualité pa sou-balans akòz
finitud a mki pa manke nan endikasyon yo dwe diskite nan plas yo. Men, kite nou
premye swiv enplikasyon yo nan lwa a sou kondisyon an ke li se nan validite
fondamantal.
Nan pi wo a, li deklare kouman rapò F a ak nimewo absoli m F pou toude bò yo
ansanm depann sou valè a ± Q : e , nan ki youn swiv yo nan tou de bò yo. Si sa rive
sèlman sou yon sèl bò, lè sa a, dapre presipoze lwa simetrik la, nimewo absoli jiska
bay limit yo pral sou chak bò dwe mwatye osi gwo tankou si li te swiv pou tou de bò
jiska menm limit la nan devyasyon. Men, toutotan kantite total tou de bò ansanm ak
yon gwo, estrikteman pale enfini, m diminye a menm simetrik W. a ½ m , rapò yo nan
chak bò yo dwe kalkile dapre Lwa a Debaz rete san okenn chanjman .F ¢ ak F , ki
egal ak total Nimewo rapò F la , Lè nou konsidere ke yon sèl-sided kondisyon ki
absoli ½ m F ¢ ½ m F , ou panse apre GG a pou mwatye kòm gwo tankou resipwòk
Nimewo m F la nan limit nan menm ± K .
Anpwime, egalite nan nimewo de absans de-sided pa aplike nan menm limit la
paske nan enkonpetan dezekilib; men abstrè yo GG soti nan sa yo koensidans ak
presupoze ka a ki diferans m '- m , = u kont m disparèt. Li ta Se poutèt sa dwe mal,
si ou e pou kalkil la nan F ' egal Aq ': m ' ak pou sa yo ki nan F , egal
a AQ , : m , ta pran, men pou F ' ak F ,dwe tou kòm pou Fvalè a ap kalkile nan
totalite e = åQ : m , depi otreman sipozisyon nan W simetrik, ki se ki baze sou GG a,
ta dwe kontradiktwa sou tou de bò jiska menm limit yodevyasyon. Epitou Quetelet
gen nan tab konparezon li ant kalkil selon GG a ak obsèvasyon pa otreman
formul. Sinon, nan kou, kote yon W. asimetri nan devyasyon yo. Yon egziste, kòm se
aktyèlman ka a ak devyasyon kolektif, kote GG a aplikab nan tout sèlman avèk yon
modifikasyon plis yo dwe diskite; men pi wo a tout moun, li enpòtan kòmanse soti
nan GG nan piman vin ansent tèt li, e konsa nou pouswiv konsekans li menm pi lwen.
Soti nan pre legal W a simetrik . K rel nan . Yon kounye a swiv imedyatman plis ke
valè santral la C, rel. nan ki nimewo a nan devyasyon mityèl ki egal, esansyèlman ak
aritmetik a vle di A, rel. nan ki sòm total la nan devyasyon yo mityèl ki egal,
konyenside, se sa ki, ke tou de ka devye youn ak lòt sèlman pa enkonpetan
dezekilib. Pou si, selon W simetrik, sou yon bò yon egalman gwo Q se yo dwe
atann pou chak Q pozitif , Lè sa a, menm kantite devyasyon yo dwe espere sou tou de
bò ak menm sòm nan. Men, li se demann ke pa vèti nan W simetrik, diferans ki
genyen u = ± ( m ¢ - m , ) ant kantite devyasyon pozitif ak negatif ak
ogmante m disparèt pi plis ak plis, pa gwosè a absoli nan u, men rapò li nan kantite
total m nan , di u: m refere li, paske u menm dapre li te ye lwa nan chans sou yon
elaji m nan rapò a sa a valè men ap grandi kont m plis konsa disparèt, pi
gwo m nan , ak nan enfini mkonplètman disparèt. Epitou, nan kwasans lan absoli
nan u nan rapò a nan direksyon nan diferans lan nan tèt li rete endefini.
Ke menm valè a peple an konsideran validite nan GG D a anpil ak yon konyenside
ki te swiv pa je a nan j - Table reyalite ki kantite devyasyon ak valè Se poutèt sa
diferan nan yonnan toude direksyon pou entèval egal ki pi konsekan: pi pre a entèval
yo a se konsa vini, pi gran nan an sou Yon pwòp tèt ou adjasan ak menm entèval yo
konplè ant yo, ki jan ti nou menm tou nou pran sa a.
§ 29. Apre sa remak la ki tab la nan Lwa a Debaz pa mare nan limit yo ant
ki F eksprime detèmine fonksyon yo nan erè a mwayèn senp. Nan tab abityèl yo sou
teren pwosedi olye keK : e Olye de sa Q : e oswa Q : w 4) chwazi sa lòt tab yo te
itilize kòm pi wo a la, mwen yon ti tan kòm e deziyen tab, epi nou pral gade menm
bagay la yo dwe espesifye rezon nan lavni an, yo dwe te fè olye aplikasyon sou yon
tab ki gen rapò ak Q : e pase mar CI-dessus. K :e kenbe; epi gen ou K : e
anjeneral ki gen t rele, m 'sa yo, sou t yon ti tan ki gen rapò tab t- rele tab ak yon
kouri t di tab anekse § 183RD Depi nan konmansman an anpil li te fè tèt li pou yon
ekstrè soti nan li:

t F[t]
0.00 0,0000
0.25 .2763
0 , 50 .5205
0.75 0,7112
elatriye
 4) Tankou yon tab ki gen rapò ak erè pwobab ou ka jwenn nan fen astwonòm nan
Bèlen. Albòm pwomosyon pou 1834 (edited by Encke) kòm Tafel II; nan Ekstrè, li se
kominike nan § 108.]

Dabitid, yo ta dwe tankou yon tab dwe itilize byen tankou nan e - tab la, jan sa
eksplike nan egzanp ki anwo a, kote A = 71.7, e = 2.0 pous sipoze. Pi wo pase tout,
yon sèl gen e ak , anpil anpil pitit di 1,77245, yo 3,5449 ak se kounye a yo T - tab
z an . Kòm kantite a nan K ak kontinwe yon ant yon + 0.25 3,5449 Mwen menm
ak Yon - 0.25 ï 3,5449, di ant 71.7 0.25 + Mwen 3,5449 ak 71.7 - 0.25 - 3.5449, yon ti
tan ant 72.5862 ak 70.8138, = 0.2763 m .
Rezon ki fè la pa nou nan lavni nan e kenbe tab sa men tren pi fasil, se ke yon e nan
yon konsepsyon ki apwopriye tab la kòm t tab men pa kounye a, ak Se poutèt sa
sèlman einfachster ki bay esplikasyon, e te tab la nan pwodiksyon an te pran fason sa
a, si yo vorläge egzekite, ta ofri sèlman avantaj nan miltipliye e ak de rezèv ki
piti toupatou.
Yon tab T ekzekitif men yo ka jwenn nan diferan kote, tankou. B. nan fen
astwonòm Bèlen an. Albòm pwomosyon pou lane 1834 ak lettres nan Quetelet sou la
teyori de probab. p. 389 flg., Nan de ka egzekite sèlman jiska t = 2.00. Yon tab
lithographed a jete m ', ki se pa nan libreri a, bay ekzekisyon an jiska t = 3.00 ak 7
desimal pou F 5) . pi wo a e Tablo ki men se nan m 'pa entèpolasyon ak diferans ki
genyen dezyèm soti nan t jwenn tab la , osi lwen ke sa a se ase ak chaje dirèkteman
nan menm pi wo valè.

5) [Yon coextensive tab korespondan yo te jwenn nan A. MEYER, Konferans sou

kalkil pwobabilite (Alman edited by Czuber), Leipzig 1879, p 545ó549 kote t pa g se
ranplase. Akòz batay yo menm te konnen anekse § 183, nan Etid yo Filozofik
(Edited. Pa Wundt), Volim IX, p 147ó150 kalkile premye pibliye tab nan ki fonksyon
an valè F vin pi kout nan kat desimal, agiman t yo , respektivman. gsepandan, ant
limit yo 0 ak 1.51 yo pwolonje nan 3 kote desimal. Ou ka jwenn yon tab nan limit ki
apwopriye ak valè senk-chif fonksyon nan anèks la. Oh tab nan premye nan sa a
kalite yo ki tab ki anwo yo se pwobableman akòz yon sous, KRAMP te kalkile
entegral sou EXP [- t² dt a fini valè t t = ¥ gen ak logaritm yo nan entegral sa
yo. Gade: "Analiz de réfrifications astronomiques et terrestres"; pa KRAMP
sitwayen, Estrasbou, l'yon VII, p. 195ó206.]

§ 30. Apre sa, mwen rive nan rezon ki fè yo okazyon pou ale pi lwen pase GG ki
senp la nan ka devyasyon kolektif, jan yo te eksplike byen lwen tèlman.
 Gauss tèt li lalwa Moyiz la se pa pou devyasyon kolektif, kòm devyasyon nan chak
echantiyon gwosè yonsoti nan vle di aritmetik yo, men te note ak note pou erè
obsèvasyon, kòm devyasyon nan valè obsèvasyon endividyèl yo nan yon objè ki soti
nan vle di aritmetik li yo; ak nan tèt li pa gen anyen mwens pase yon kesyon de kou
se ke yon transfere nan lwa ki soti nan lèt la ansyen an pran plas. An reyalite, li se
yon bagay priori trè diferan, gen devyasyon nan devan l ', jwenn akòz mank de
précision nan enstriman mizik yo mezire oswa sans ak o aza latwoublay ekstèn nan
repete mezi nan yon atik nan yon sèl soti nan vle di la aritmetik nan mezi yo, epi
devyasyon yo ki anpil Kopi yon K.-G. soti nan vle di aritmetik yo pou rezon ki fè yo
ki sitiye nan nati a nan objè yo tèt yo ak sikonstans ekstèn yo enfliyanse
yo.prevwa yon priori ke lanati nan sa yo devyasyon soti nan vle di la obeyi lalwa
Moyiz la nan erè obsèvasyon, men premye aplike yon egzamen dirèk nan li nan K.-
G. fè li tèt ou.
Nan entre-temps la, depi li te fasil wè nan kòmansman an ki nan ka a nan yon
gwo m tou nan ka a nan devyasyon kolektif. Yon kantite varyasyon kòm erè
obsèvasyon z se yon maksimòm pou yon valè nan yon pati mitan nan tablo a
distribisyon, ki soti nan lè sa a, men apre ekstrèm yo nan diminye pa kòm regilye, pi
gwo m nan se, tou te prezan pa gen okenn lòt lwa kòm gosyen a, nan ki yon sèl ap
chèche yon lwa distribisyon pou K.-G. Li te natirèl yo panse ke, pi wo a tout moun, li
te mete nan tès la. Apre sa, rekrite mezi yo te objè a premye ak deja pa lòt rete sèlman
(ak enklizyon nan pwatrin ak kapasite nan poumon nan rekri) nan ki lwa a ki te eseye
nan.
Sa a miltilateral (pa QUETELET, BODIO, GOULD, ELLIOTT ak petèt lòt
moun) 6) chèk te pote soti sou rekrite dimansyon nan diferan peyi kounye a
okòmansman te sanble tout kote yon konfimasyon nan lwa a ki bay, pa devyasyon yo
soti nan kondisyon yo ki nan lwa a ki parèt ti ase yo dwe konsidere kòm sèlman kòm
indiféran nan sans ki endike; ak yon validite apwoksimatif gen GG a omwen pou
rekrite limit, men pa gen okenn anpil sa yo pase te deja kwè yo dwe kapab aksepte,
jan mwen te konvenki tèt mwen an pati a kritik Revison te deja fèt la sou
envestigasyon, an pati atravè analiz pwòp li yo tèt li pwokire vielzahliger
Rekrutenmaßtafeln, tandiske gen lòt K.-G., nan ki GG a senp echwe tout ansanm,
pandan ke yo kanmenm satisfè yon jeneralizasyon nan lwa sa a.

6) [BODY, La ren nan rekrite en Itali; Ann. de démographie entènasyonal Paris

1878. GOULD, Envestigasyon sou estatistik militè yo ak antropolojik nan sòlda
ameriken; Etazini memwa komisyon Sanitory. New York 1869. ELLIOTT, Sou
estatistik militè yo nan peyi Etazini nan Amerik la. Bèlen 1863.]

An reyalite, dapre eksperyans pwolonje m 'yo, sa yo de aspè yo ka deklare, ki fè li

enposib an plas an premye, bay GG a senp yon validite jeneral pou K.-
G. akozde. Premye a se sa a 7) :
 7) [Dezyèm la. § 34 ak 35.]

§ 31. Si GG a gen jeneralman aplikab a devyasyon kolektif, lè sa a konklizyon yo

ki bez soti nan sipoze la pou menm devyasyon yo W. balanse ta dwe. Yon pwezante,
jeneralman konfime sa ki pa, epi si ou te kapab rete ensèten sou egzamen supèrfisyèl
nan rekrite modération epi yo pa yon kèk lòt bagay, si se pa dezekilib randonès oswa
mank de konfòmite avèk akseswar yo dèt se vo, men lòt bagay ki sipozisyon chape
nan kè l ' deside tankou sa simetri sibstansyèl nan varyasyon yo nan Yonkòm yon
karaktè jeneral nan K.-G. te kapab gade nan. An reyalite, QUETELET deja gen nan
"lettres sur la théorie des probabilités" p. 166 nòt ke kèk K.-G. diferans lan nan
ekstrèm devyasyon U ' , U , tou de bò yo pa. Yon konstan ak legal pozitif, negatif
pou lòt moun pase konpatib ak pwobabilite simetrik; e menm anvan mwen te konnen
kesyon li yo sou sa, mwen deklare ak konsiderasyon yon lòt reklamasyon nan
simetrik W. ki nan kèk K.-G. nimewo yo devyasyon bez. Yon di MI ak m ,pa sèlman
plis konstan ak legal, men tou pi lwen, pase yo ka eksplike pa enkonpetan dezekilib,
diferan de youn ak lòt. Tou de QUETELET a ak eksperyans mwen yo te montre ke,
depann sou nati a nan K.-G. devyasyon an ant U ' ak U , oswa devyasyon
ant m' ak m , kenbe sa a oswa ki direksyon; se konsa pandan ke yo nan gwosè li
depase valè a ki ta ka espere paske nan enkonpetan dezekilib, an menm tan an
direksyon karakteristik nan youn oswa yon lòt kalite K.-G. se.
Koulye a, mwen, al gade nan li kòm yon Asymétrie an jeneral, lè yon devyasyon
ant U ' ak U , oswa m ¢ ak m , se konpoze; Men, depi sa yo se pa fasil manke paske
nan aksidan dezekilib, li se Asymétrie esansyèl pase sa yo ki pa ka fè depann sou
éventualité dezekilib, yo dwe distenge soti nan Asymétrie ensiyifyan oswa aksidan
jan sa yo, ki ka fè depandan.
Pwouve, melanje Asymétrie la esansyèl, menm kote sa yo egziste, toujou ak o aza
paske ou toujou fini m te fè sa ki sa yo depandan, men kòm ki gen rapò diferans nan
esansyèl Asymétrie an rapò yo nan m, o aza nan depann senpleman nan de kondisyon
ki ap grandi, valè an lèt disparèt kont ansyen plis konsa plis mèt yo yo ap grandi,
ak antre nan depann dispozisyon ki Asymétrie esansyèl pwodui pur, pi gwo m nan se,
epi yo ka konsidere kòm yon karakteristik Asymétrie esansyèl li tèt ou si ka a nan
gwo m diferans jwenn ant U ¢ ak U ,oswa m ¢ ak m , ak menm mikwoksasyon menm
direksyon an. Nan lòt karakteristik men nou pral pita 8) soti nan, ki fè li sanble pa gen
dout ke yon moun nan domèn nan K.-G. pa tout kote ak sipozisyon an nan asometri
sèlman o aza.

8) [Comp. an patikilye Chap. XII "Rezon pou Asimetè esansyèl".]

§ 32. Koulye a, altènatif sa a parèt an premye.

 1) Yon ta ka panse ke nan Asymétrie an, menm kote yo rekonèt kòm esansyèlman
jis yon maladi nan GG a, ki depann sou kalite a nan K.-G. ta dwe wè nan yon sèl sans
oubyen yon lòt, ki ajoute tèt yo nan nenpòt patikilye lwa matematik dwe formul.
2) Yon ta ka panse ke validite nan esansyèl nan Lwa a Debaz pou devyasyon
kolektif men rete soti nan aritmetik a vle di règ la ke ka men ki kote li se pa aplikab,
dwe konsidere kòm eksepsyon ki swa rive oswa nan ka 1) yon sede vre, men se
sèlman eksepsyonèlman valab, sijè a lwa ki lòt pase GAUSS'schen.
3) Depi devyasyon ki genyen ant U ' ak U , menm jan tou ant m ¢ ak m , nan yon
bay minsofar jan li depann de sibstansyèl asimetri, tou depann de nati a nan K.-
G. diferan gwosè ak ak sa a, Asymétrie a esansyèl ka gen degre diferan, lè sa a kite
simetri la esansyèl, kote sa yo rive, kòm ka a an patikilye nan tout degre posib pou
konplè View ka jeneral la Asymétrie, kote degre nan nan menm bagay la vini desann
nan zewo ak ta ka panse ke nan zòn nan nan K.-G. Asymétrie la esansyèl prezante ka
a jeneral nan degre divès kalite li yo, simetri la esansyèl men se sèlman yon ka
espesyal, ki, si li rive nan tout kòmsadwa, ka sèlman dwe konsidere kòm yon ka
eksepsyonèl, si total la anba degre yo enfiniman divès kalite posib pou Asymétrie
Disparisyon an gen yon infinitesimal W. ki sa ki pa règ soti ki degre yo pi fèb nan
Asymétrie, ki ka pwouve fasil konfonn ak yon detounen sèlman pa éventualité
dezekilib anpil simetri, gen plis chans pase pi fò nan ki fè pou evite posibilite pou
tout moun ki tankou yon erè. Nan relasyon ak yon sa a wè, men ta imajine ke li pral
bay yon valab pou ka jeneral lwa a inivèsèl, ki rezime moute Lwa sou Debaz sèlman
kòm ka a espesyal nan mitan tèt yo ke W. nan asimetri vin melanje nan simetrik.
Kilès nan twa opsyon sa yo, epi espesyalman si youn nan de a an premye, ki se
modifikasyon sèlman nan youn ak lòt, oswa yon twazyèm a se pi plis ki kòrèk la,
kounye a pa ta deside san yo pa plis tarde, men li te youn nan yo yon fwa desizyon an
si yon jeneralizasyon nan GG nan ka a nan Asymétrie esansyèl selon prensip yo
menm selon ki li se ki sòti pou ka a patikilye nan simetri a esansyèl, se reyèlman
posib, dezyèmman, si wi ou non K.-G. ki apwopriye anpirik egzamen, pou ki
akseswar yo yo patikilyèman endike nan seksyon an anvan vrèman soumèt a lwa a
pou deducible. Mwen te fè ankèt la sou tou de bò, ak tou de kesyon kapab reponn nan
afimatif la nan bon amoni nan favè nan ka nan twazyèm nan altènatif la. Men, nan
kou, sa a genyen ladan l yon ekzekisyon nan syans teyorik ak anpirik ki pa ka nan
yon moman ak nan yon ti bout tan, men rete sijè a chapit sa yo, epi sèlman prejidis
mwen remake ke envestigasyon yo pi fondamantal teyorik nan XIX la. Chapit ki ofri
nan teren yo anpirik ke nan prezans nan siyifikatif Asymétrie reyèlman kòm ka la an
jeneral nan domèn nan K.-G. dwe konsidere, nan XII a. Chapit yo enkli. Premyèman,
sepandan, li gen chans rive nan gen yon enterè lè m 'gwo dispozisyon ki pi enpòtan
nan jeneralizasyon an nan Lwa a Debaz nan simetrik asimetri W. Avèk prezant sa
mwen soti nan simetrik nan distribisyon asimetri nan epi sèlman ak prejije mwen
remake ke pi fondamantal nan ankèt yo teyorik nan XIX la. Chapit, rezon yo ofri nan
prèv anpirik ke prezans nan asimetri esansyèl reyèlman kòm ka a jeneral nan zòn nan
nan K.-G. dwe konsidere, nan XII a. Chapit yo enkli. Nan premye fwa, sepandan, li ta
sanble m 'nan enterè yo konsidere dispozisyon ki pi esansyèl nan jeneralizasyon GG a
soti nan simetrik nan asimetrik W., isit la soti nan simetrik nan distribisyon asimetri
nan gwo epi sèlman ak prejije mwen remake ke pi fondamantal nan ankèt yo teyorik
nan XIX la. Chapit, rezon yo ofri nan prèv anpirik ke prezans nan asimetri esansyèl
reyèlman kòm ka a jeneral nan zòn nan nan K.-G. dwe konsidere, nan XII a. Chapit
yo enkli. Nan premye fwa, sepandan, li ta sanble m 'nan enterè yo konsidere
dispozisyon ki pi esansyèl nan jeneralizasyon GG a soti nan simetrik nan asimetrik
W., isit la soti nan simetrik nan distribisyon asimetri nan gwo m, ki te gen konbinezon
an nan teyori ak rechèch anpirik mennen m ', ansanm prezan beweislos isit la
preliminè, ak byenke mwen mansyone dispozisyon sa yo pou plizyè fwa li dwe te
pran soti tounen kouvri lwa kòm espesyal nan W. asimetri oswa distribisyon dapre
kondisyon espesyal jan sa a sou li a, lwa, ki yon moun ka satisfè ak, osi lontan ke yon
fluctuation konsiderab proportion de K.-G. nan sans la diskite nan (§ 9) bay monte
nan konsiderasyon nan yon lòt jeneralizasyon, ki nou pral pale pita, men ki pa
mennen nan yon rejè, men se sèlman nan yon entansifye nan lwa sa yo.
§ 33. Nan lwa espesyal sa yo, pi enpòtan an se premye twa, ki, byenke mete kanpe
isit la an patikilye, swiv nan kondisyon matematik debaz yo nan asimetri kolektif nan
solidarite, tankou nan XIX la. Pou montre chapit. Rès la se an pati imedyatman
evidan kowolè nan yo, an pati mathématik enferring nan men yo, menm jan tou yo
dwe montre pita.
Lwa Espesyal nan distribisyon esansyèlman asimetri pou K.-G. avèk fluctuation
pa twò fò relatif nan menm bagay la.
1) Debaz Lwa . devyasyon sa yo ki te fèt nan mwayèn nan aritmetik a Yon soti nan
ke nan evènman an nan yon Asymétrie enpòtan tou materyèl soti nan Yon diferan
peple valè D ka espere menm konpreyansib nan anba yon règ ki senp epi jwenn
eksperyans ki koresponn distribisyon an, yon règ ki nan ka ke esansyèl asimetri a
disparèt, kote D esansyèlman konyenside avèk A , nan règ GG la.
2) De-kolòn GAUSSian lalwa . Distribisyon nan devyasyon D , nan ti bout tan,
swiv règ la menm pou chak nan de kote sa yo, kòm pou simetrik W. mar. A ap swiv
ansanm pou toulède bò yo. Li sèlman pran plas nan m, Q , e = åQ :
m rel . Yon positiverseits m ', K ', e '= AQ ': m ¢ , negatif
men, m , , K , , e , = AQ, : m , bez. D; ak konsiderasyon sa a, tab yo
menm, e- tab la ak tab la- , yo toujou patikilyèman itil pou kalkil la distribisyon sou
chak bò, menm jan pou kalkil dapre GG a pou simetrik W. Fig. A ta aplike a tou de bò
yo ansanm. Konvansyon kounye a nou ranplase rezon ki nan § 10 pran nan tit
ofisyèl m nan ' , m , , AQ ', AQ , , e ¢ , e , ki mar. nan nenpòt valè direktè lekòl,
pa m ' , m ,, ¶ ' , ¶ , , e' , e , sòf si li se ki gen rapò ak D se, se konsa pozitif ak
negatif pral konsa proportion figi devyasyon F 'ak F , osi byen ke tèm absoli F
¢ m ¢ ak F , m , , menm jan se j ' ak j , , j ' m' , ak j , m , chak bò nan
fonksyon de tit sa yo pi wo a.
3) Pwopozisyon lalwa . nimewo devyasyon mityèl m nan ' , m , bez. valè a peple
konpòte tankou senp devyasyon jou mwayèn e ' , e , , di kòm ¶
¢ : m ¢ ak ¶ , : m , bez. D , Se poutèt sa
 .
nan ki se kowolè sa yo.
a) kare yo nan figi yo devyasyon mityèl, di m ' 2 , m , 2 konpòte tankou montan lajan
yo devyasyon mityèl ¶ ' , ¶ , konsa:
m ' 2: m ,2 = ¶ ' :¶ , .
b) Valè a densest D ka tèt li dwe detèmine kòm valè a ki gen nimewo devyasyon
mityèl ak devyasyon vle di satisfè lalwa a nan pwopòsyon. Wi, mwen panse ke,
jeneralman pale, li se pa fason ki pi bon, men pi egzak pou detèmine li, epi pita
(Chapit XI) li endike ki jan yo pote l 'soti. Pou dedomajman pou konsantrasyon, li ka
rele pwopòsyonèl la, ak D a detèmine nan fason sa a , si li nesesè ekspreseman refere
ak sa a mòd detèminasyon , dwe endike pa D p . Sa a D p ka Lè sa a, dwe konpare ak
empirikman dirèkteman detèmine D , sa vle di valè a ki maksimòm nan nimewo
a ztonbe nan yon tablo distribisyon, konpare, epi jwenn ke li diferan de li sèlman nan
limit ki nan ensèten, jwenn youn nan prèv yo nan validite nan legalism asimetri nou
an.
4) lwa yo distans . Distans ki genyen ant twa valè prensipal yo detèmine nan fason
sa. Èske m ', kantite total, ¶ " , sòm total nan total " = e ¶ " m " dwòg la nan
ak C oswa Yon(kèlkeswa sa yon sèl distans ki genyen ant C a oswa Yon etidye pa D)
devyasyon ekilateral rel. D , sa vle di ki ale nan menm bò D , aprè C oswa A li ka
pozitif la oswa bò negatif la, pandan y ap endèks la nan de tirè anba a ka gen
siyifikasyon ki koresponn lan pou valè yo inegal, Lè sa a, dapre § 131:
C - D = t "e" ,
kote t "se valè t , ki nan tablo a egal a t

.
yon ti tan nan F ".

yon valè ki selon lwa a pwopòsyonèl dakò ak 2 F "e" , jan yo montre nan § 131,
dapre ki youn ka tou mete:

,
Apre sa, A - C se diferans ki genyen ant de distans anvan yo:
Yon ñ C = ( Yon ñ D ) N ( C ñ D ) = (2 F² - t ² )e²,
kote F "ak t" yo detèmine jan yo endike.
 5) Lwa P yo . Pou pran plas nan ka a nòmal, ki distans la nan C soti nan D yon ti
(estrikteman pale infiniman) relatif nan vle di devyasyon e ' oswa e , bò nan
ki C a D dista yon ti tan e " te, yon sèl gen miyò:

Apa de mank dezekilib ak anomali, ki nan chapit. IV, kote relasyon sa yo, tankou tout
lwa etabli isit la, ka chanje, relasyon sa yo ta dwe estrikteman valab si ( C - D ) 2 :
3 p e ² 2 kont 1 te kapab konplètman neglije, sa vle di C - D ti kont e) , men toutotan
disparisyon sa a pa fèt nèt, fonksyon p pi wo a nan D , C, A oswa aktyèlman dwe
ranplase:

.
kote x se yon valè pozitif ki depase 1 nan yon ti rapò.
petites a teyorikman dedwir kondisyon ki proportion an konsideran nan C -
D kont e " , valè a

apwoksimatif = ¼ p = dwe 0,78540, ki dwe nan piblik la an jeneral, nan ki li trouve

tèt li pwouve konfimasyon ki pi enpotan nan lwa asimetri distribisyon nou an, ak valè
a nan p Se poutèt sa se tan kap vini an espesyalman endike nan tab yo nan eleman yo
trete pa m 'bagay nan lòd soti nan apwoksimasyon nan ladan l '¼ p konvenkan. Yon
matche ak egzak se konsa ke se nan prensip pa demann, nan teyori li ta, jan yo note pi
wo a, yon gaspié pi gwo pase ¼ p sòti nan tès yo, men yo ka sa a ti Obezite teyorik
fasil plis pouvwa pase pa éventualité dezekilib, se konsa li te gen (apre detèminasyon
egzak nan posib pwopòsyonèlD kòm D p ) nan aktyèl la tire nan diferan zòn K.-G. ki
te kapab egzamine nan relasyon ak yon validite nan lwa yo pi wo a (mezi zo bwa tèt,
rekrite dimansyon, botanik, mezi meteyorolojik), nan yon varyete de etap rediksyon
yo epi li redwi kouch nan panno distribisyon ant 0 , 6 ak 0.9 jwenn.
Olye pou yo rantre nan p , yon sèl ta ka tou konfòme ak de lòt p - fonksyon yo,
eksepte ke paske yo te rapò a pi piti, ki te gen A - C kont C - D ak konplètman kont A
- D , sa yo lòt fonksyon yo nan pi fò rapò Pouvwa enkonpetan ka afekte.
Soti nan twazyèm P - ekwasyon an, ki eta yo

.
Li posib dériver yon fason trè senp nan apwoksimasyon D nan kèk lòt fason pase
dirèkteman anpirik oswa pwopòsyonalman, ki se ke, apre yo fin detèmine A ak C ,
distans la nan chache D a soti nan C se 3.66 fwa pran gwo, menm jan yo distans
de A nan C jwenn. Byento nou ka konsa detèmine D valè kòm D p not. Nan entre-
temps la, pwovizyon sa a twò ensèten ajoute nenpòt valè nan li; espesyalman kòm
detèminasyon an travayè nan D kòm D P, ankò yon lòt fason relativman senp nan
detèminasyon trè apwoksimatif kòm sa yo rele D i, ki disponib, ki nan chapit
XI. diskou a pral.
Yo nan lòd yo jwenn, olye pou yo senpleman apwoksimatif, detèminasyon egzak
nan twa distans yo, yon sèl te ale tounen nan valè yo egzak nan twa distans yo tèt yo,
ki yo bay anba lwa yo nan distans, dapre ki:

rapò sa yo gen de limit ant kote yo konfòme, premye a nan ka sa a m nan ' = m " , se
sa ki, ka a nan disparèt Asymétrie, kote x = 1 koresponn; dezyèm nan ka a kote m " ,
v m "vanishingly ti = 0 ka mete, Se poutèt sa. Sa a se pou
1ye fwontyè: 2nd fwontyè:

= p 0.7
8540 0.84535

0.21460 0.15465

3,65979 5,46,609.
Kidonk, valè p la pa ka nòmalman tonbe pi ba pase 0.78540 nan tout epi li pa ka leve
anlè 0.84535.
6) kouch lalwa . Valè santral la C ak aritmetik vle di A yo sou menm bò valè D
an valè , nan yon fason ke C tonbe ant A ak D (al gade § 134).
7) ranvèse lalwa . Asymétrie nan devyasyon yo D gen siy opoze a kòm sa yo ki
nan devyasyon yo bez. A , di, si mwen - m , rel. A (di μ '- μ , ) pozitif; Se konsa m '-
m , bez. D (di m '- m , ) negatif, ak vis vèrsa (al gade § 134). Anplis de sa, diferans
ki genyen ant devyasyon yo ekstrèm gen. Yon , di U '- U , , siyen opoze a pase
diferans ki genyen ant figi yo devyasyon, di u = μ' - μ , (yo, § 142).
8) Lwa yo ekstrèm . [Èske nimewo a anwo resp. kouche anba a D devyasyon
egal m ' resp. m , se konsa gen yon chans:

ke:
U ' = t'e'
reprezante valè ekstrèm nan devyasyon an anwo yo. An konsekans, W. a se ke:
U,=t, e,
ekstrèm nan nan devyasyon yo pi ba a egal a:

,
Jiska, valè a pwobab nan anwo a resp. pi ba devyasyon ekstrèm egal:

respektivman. .
Si t ' ak t, pa vle di nan tab la t- :

respektivman.
dwe detèmine. (Gade chapit XX)] 9)

9)[parantèz yo endike sipleman ak ajoute nan Piblikatè a, jan yo deja mansyone nan
"Remak yo Entwodiksyon".]

Apa de p Eigenbetriebsgesetze 5) ak lwa ekstrèm 8), ki mwen sèlman dwe teyori a,

men yo te jwenn apre sa pwouve pwouve ke lwa yo anvan yo nan men m 'te pwemye
te jwenn piman pwouve, selon ki lwa sa yo tou yon validite anpirik pitye sou tout
teyori epi li ka, nan lòt men an, bay konfyans nan yon teyori ki konyenside avèk
li. Nan gremesi, nan kou, yon detèminasyon gwosè nan plak prensipal antremele ak
iregilarite gwo ta fè yon detèminasyon egzak nan D aak jwenn valè yo ki asosye avèk
li, epi chèche jwenn kontwòl sou lwa anvan yo; li pral toujou nesesè pou diskite sou
fason pou reyalize objektif sa a pa rediksyon apwopriye ak entèpolasyon tab
distribisyon yo.
§ 34. Li te ekspreseman deklare ke lwa anvan yo pa aplike nan ka a nan fluctuation
twòp pwopòsyonèl nan K.-G la. (nan sans 9 §) ka konsidere kòm ase, men mande yon
jeneralizasyon GG a nan ka fò fluctuation relatif. Koulye a, li dwe deklare sa ki ka
bay monte sa a ak ki jan yo atrab sa a jeneralizasyon.
 GSM G. nan ka a enfini nan lanati tèt li m fèt sèlman yon lwa rive ak Gauss tèt li te
sèlman eksplike pou 10) ; pou li pa limite nan gwosè a nan devyasyon yo soti
nan A sou toude bò yo, men se sèlman pèmèt nimewo a nan devyasyon diminye pi
plis ak plis kòm ogmante gwosè li yo. Men, li vle di rezon ke si devyasyon yo soti
nan Yon nan negatif pi gwo pase yontèt li ta dwe ki valè diferan yondwe mwens pase
zewo ki se enposib. Se konsa, GG a ka pran soti nan kòmansman an pa kontinye
endefiniman ranpli, menm si rete valab ak apwoksimasyon nan pi gran pou ka kote
dezakò ki rete soti nan aritmetik a vle di, omwen nan kantite vas, tou pre ki mwayèn
ak piti anpil. Men, menm bagay la kòm yo bay nan respè sa a, devyasyon yo negatif
soti nan Yon GG pi bon kalite aplike, pa aplike egalman a devyasyon negatif mar
la. D ak jeneralizasyon nan modifikasyon an anvan ak fin nan GG, e gen K.-G. nan ki
varyasyon relatif la nan D se konsa gwo ke li se pa ase ak prensip la ansyen nan
jeneralizasyon.

10) Teyori motè a motè komès; Lib. III. Arctic. 178. Theoria konbinezon
obsève. erè. plis enfòmasyon. obnoxiae; Pars anvan,
atizay. 17; Kòmantè. societ. Götting. rec. Vol. V.

Apre sa a se yon jeneralizasyon nan Lwa a Debaz sou Application a K.-G. yo fè

distenksyon ant de direksyon oswa nan de fason: 1) pa montre si devyasyon kolektif,
erè yo ki obsèvasyon atribiye simetrik W. ki gen rapò ak aritmetik nan vle di, ka ka a
nan Asymétrie dwe konsidere yo dwe pi jeneral ki simetri a sèlman kòm yon ka
espesyal nan mitan tèt yo konprann; 2) si devyasyon kolektif, menm si li nan majorite
a nan K.-G., men se pa tout montre erè yo ki obsèvasyon lejitim ba varyasyon
proportion alantou valè yo vle di.
Koulye a, K.-G. a, nan ki yon sèl jeneralize GG a nan premye direksyon an, se pa
sèlman byen lwen anpil, men tou, pi fasil trete pase sa yo nan ki li nesesè, toujou plis
jeneralizasyon an nan dezyèm lan Nan yon antisipasyon jeneralizasyon an,
prezantasyon prensip jeneralizasyon an nan respè nan dezyèm fasilite, se konsa sa a
te patisipe nan yon plas isit la, men kanmenm, yo nan lòd yo bay ankèt nou an
inivèsalite ki nesesè yo, ki Soti nan kòmansman an, gen de pwen de vi ki bay lide a
yon direksyon sou ki jan sa a jeneralizasyon ka ranmase.
§ 35. Se konsa, lwen nou te toujou te gen dezakò senpleman kalkil konsènan
nenpòt valè debaz nan tèt ou, sa ki ka pran kòm diferans pozitif ak negatif nan yo, epi
anjeneral moun sa yo ki kòm plis rive isit la vle di pa dezakò par. Mwen rele yo
deklare yo jeneralman K . Men, yonn ka pale konsènan yon rapò bay tou dezakò valè
prensipal yo, sa vle di, kondisyon nan ki yon bay direktè lekòl valè H se depase oswa
ogmante, nou jeneralman y ap rele. Konsa, si Q = yon - H se yon devyasyon
aritmetik se y = yon: Hyon devyasyon rapò, ak pandan ke nou K 'ak Q , diferan kòm
pozitif ak devyasyon negatif aritmetik depann sou yon > H oswa < H , nou diferansye
nan pwen a menm y ¢ ak y , kòm devyasyon rapò anwo ak pi ba yo.
 Koulye a, pandan y ap fò devyasyon aritmetik ki sòti nan yon valè prensipal nan
negatif nan mwens pase gwosè a nan valè kay la desann plon ak Avèk prezant sa
mwen dwe enposib, sa a se pa fò pi ba devyasyon rapò ke, tankou osi lwen ke y'ap
desann olye sèlman mennen nan tout tan tout tan ki pi piti valè fraksyon nan valè a
prensipal ki, sepandan, rete menm jan pozitif kòm valè prensipal la nan kote yo
refere; paske devyasyon rapò negatif pa egziste nan tout, men se sèlman pozitif, ki
depase 1; ak moun ki pa rive 1 (kòm fraksyon vre). Apre sa li te ka vin chonje ke lwa
a distribisyon, yo nan lòd yo fè fas ak comparativement fòtman fluctuating K.-
G. desann yo dwe kòm aplikab tankou sou fluctué fèb,
Avèk pwen sa a matematik, sepandan, sa yo anpirik konyenside nan menm
direksyon an.
Erè Obsèvatwa yo, jeneralman pale, omwen ki gen rapò ak mezi longè espasyal,
anpil endepandan de gwosè objè yo dwe mezire, sof ke gwosè yo pa chanje, rasanble,
oswa konplike; pou, nan kou, erè yo nan obsèvasyon lè mezire yon mil yo pral pi
gran pase lè mezire yon longè pye, men se sèlman paske operasyon plis ak plis
konplèks apatni a mezi a nan ansyen an; Sepandan, erè yo obsèvasyon nan mezire
yon tèmomèt segondè oswa bawomèt jeneralman pale yo pa pi gran pase lè mezire
yon ba.
Kont sa, K.-G. an jeneral depann anpil sou gwosè yo, si yo konprann nan sans nan
egzanp sa yo. Nan mwayèn, yon pinèz se yon ti bèt, e konsa devyasyon yo nan chak
pinèz soti nan pisans yo presegondè yo an mwayèn sèlman ti, fraksyon sèlman nan
gwosè vle di li, ak diferans antye ant pi gwo ak pi piti pinèz la rete piti. Sourit la se an
mwayèn pi gwo pase pinèz la, chwal la ankò pi gwo pase sourit la, yon pye bwa pi
gwo pase yon zèb, elatriye, ak tout kote yon remak korespondan
korespondan. Dezavantaj yo nan espesimèn yo sourit endividyèl soti nan sourit la
presegondè yo an mwayèn pi gran pase sa yo ki nan espesimèn yo pwa endividyèl
soti nan pinèz la presegondè, elatriye. Epitou, sa a ka depandans gwosè mwayèn nan
varyasyon yo sou gwosè an mwayèn nan objè a ka konprann de la lefèt ke sa ki lakòz
entèn ak ekstèn jwenn plis sib sou objè gwo pase sou ti piti. Pou asire ke, bon jan
kalite a nan objè yo, tou, se enfliyanse pa fasilite nan pi gran oswa pi piti ak kote yo
bay fason enfliyans yo chanje; Anplis de sa, aksè nan enfliyans chanje ekstèn ka
varye selon sikonstans. Se konsa, yon pwopòsyonalite egzak nan gwosè an mwayèn
nan devyasyon yo ak gwosè an mwayèn nan objè yo se pa yo dwe atann de
kòmansman an. Men, de tout fason, gwosè objè yo rete yon gwo faktè nan gwosè
chanjman yo, epi si gwosè mwayèn yo nan diferan K.-G. Deviasyon yo refere.
§ 36. Premyèman, nan kou, ide sa a opoze difikilte pou la aparan ke GG a nati li se
pou avanse pou pi nan apre sèlman devyasyon ki se konpreyansib kòm diferans
pozitif ak negatif soti nan valè inisyal yo apre sa pa ka vini kòm yon ka espesyal anba
yon lwa ki se refere a devyasyon fanmi, e ankò nou ap chèche pou yon lwa ki te ale
pou ka a nan disparèt Asymétrie ak fèb varyasyon proportion nan GG a oswa repwodi
mòd nan distribisyon. Men, nou tradui devyasyon yo rapò y = yon: H nan logaritm
yo, ouvri sesyon y = ouvri sesyon yon - ouvri sesyon H , nou yon ti tan kòm diferans
ki genyen logaritmik ak l ka endike, ak nòt:
 1) ki devyasyon yo logaritmik l = ouvri sesyon yon - ouvri sesyon H pèsonaj la nan
aritmetik K pataje nan yo dwe kenbe diferans kòm pozitif ak negatif ki sòti nan yon
ba valè inisyal la, eksepte ke sa a pwòp tèt ou-yon logaritmik, pa H , men ouvri
sesyon H se;
2) ke osi lontan ke diferans ki genyen aritmetik yo relativman ti konpare ak valè vle
di li yo, ki se yon varyasyon relativman ti ant menm bagay la tou pran plas, kòm li se
bay nan GG a, rapò yo nan diferans ki genyen aritmetik ak sa yo ki nan logaritmik ki
koresponn lan nètman kowenside, ki se pa sèlman matematik prouvabl men tou se
anpirik nan tab yo nan logaritm detekte pa ki figi yo korespondan konpare diferans ki
genyen nan logaritm yo.
Se konsa, nou ta menm avèk fluctuation relativman fèb nan prensip la logaritmik
kòm zulänglichen ki pi jeneral, ka fè pou sèvi ak avantaj sèlman ki avantaj sa a se
twò ba nan fluctuation relativman ba yo dwe vo efò a ogmante, ki pote tretman an
logaritmik, sepandan, li results deside nan varyasyon relativman wo, ki gen ladan
prèv la anpirik pral swiv; paske byenke san yo pa prèv anpirik ki KONSEPSYON
anvan ta ka janm parèt sèlman kòm yon bati nan ipotèz lè. Aplikasyon an nan tretman
an logaritmik sou anpirism men sa a.
Ou diminye dimansyon endividyèl yo bay yon K.-G. nan logaritm yo yon = ouvri
sesyon yon , kap nan menm fason an pase nan eksplore valè peple D a soti nan yon fè
sa pita sèten yo pran, valè a peple nan yon , ki D cho, epi eksplike pita a ki jan sèten,
pa ouvri sesyon D se yo dwe konfonn, pran ti gout nan valè sa a D , logaritmik
devyasyon l la = yon ñ D =ouvri sesyon yon - DKi an pati pozitif ak an pati yo pral
negatif, k ap chèche soti nan l nan chak bò, an patikilye, di l ' ak l , aritmetik a
senp vle di oswa sa yo rele Mid-ouvri sesyon devyasyon. E ', e , respektivman:

, ,
dans m ' ak m, ki kantite devyasyon pozitif ak negatif, pa kòm itilize yo
dwe yon nan a D, men nan yon nan D vle di, ak Lè sa a detèmine distribisyon an nan
devyasyon logaritmik l la', l , sou chak bò, an patikilye tou nan relasyon ak
yon e ¢ , e , , m ' , m , apre zwiespältigem GG, jan sa endike anba 2) pi wo a (§ 33),
eksepte ke e' , e , , m ' , m, isit la logaritmik nan fason yo bay yo, olye pou yo
aritmetik.
aplikab soti nan sa yo pou dispozisyon ki logaritmik devyasyon swiv lè sa a pa
tradui yo nan sa ki nan dispozisyon ki logaritmik nimewo pou devyasyon yo rapò ak
valè prensipal yo, ki sa pa pran pou kounye a pa rete sou pou yon chapit pita
eksplikasyon ki nesesè yo, sa ki tout tan an tretman logaritmik nan K.-G. pi pre
resevwa (chap. XXI).
Anplis de sa nan logaritmik peple valè D a kapab Lè sa a, tou vle di nan
logaritmik G kòm yon yon : m , se sa ki kòm mwayèn nan aritmetik a logaritm yo
nan yon, ak logaritmik valè santral C a , kòm valè a nan yon , menm kantite yon e li
gen nan mitan tèt yo detèmine.
Nan valè yo logaritmik ou ka tou nan valè yo nimerik ki apatni a yo dapre tab yo
logaritm, pase sou yo, epi etabli tèm espesifik nan sa ki pa san fè anyen konsa, depi
valè sa yo gen enpòtans remakab yo. Se konsa, yo dwe D nan korespondan valè
nimerik ak J aple peple valè rapò pa gen siyifikasyon an, nan distans yo rapò menm
soti nan li apre chak paj ke plis valè yon ak Se poutèt sa yon ini pase nan distans yo
pwopòsyon menm soti nan nenpòt lòt a.
logaritmik nan nan valè santral C a ki koresponn nimerik valè konyenside avèk
arithmetic sèten C match la ; paske si yon valè de yon , di C , kèlkeswa yon ak gen
plis pase nan mitan tèt yo, se konsa tou gen logaritm a nan C , sa vle di C , kèlkeswa
logaritm nan yon, di menm kantite lajan nan yon sou yo ak anba tèt li.
ak G yo dwe deziyen nan , ki jan se yon valè nimerik yo G ki dwe, reprezante
mwayèn nan jewometrik nan yon konstitye.
§ 37. Se konsa, nou gen yo fè distenksyon ant twa lwa sa yo jeneral oswa prensip,
chak nan yo ki sa a kòm yon jeneralizasyon, ak nan menm tan an pi sere ekri pi wo a
ki kapab konsidere kòm, ak diferans ki genyen sibstansyèl yo yo dwe isit la rezime
moute yon ti tan.
1) pi bon kalite, ki senp, orijinal Lwa a gosyen oswa prensip, kondisyone simetrik
pwobabilite ki genyen pou aritmetik mityèl devyasyon K ' , K , soti nan vle di la
aritmetik. Isit la, pwodiksyon an soti nan vle di la aritmetik a Yon pran, detèmine
devyasyon yo mityèl ladan l 'kòm aritmetik, devyasyon an mwayèn nan e = yon
Q : m pou tou de bò ansanm kòm kosyan an nan sòm total la nan devyasyon yo
mityèl nan valè absoli pa kantite total yo dirèkteman (oswa apre yon li te ye fòmil
nan sòm total la nan kare kòm kalkile), epi apre t Tablo detèmine
distribisyon an. Pou eksplisitman distenge relasyon an nan devyasyon yo sou A ,
mwen ranplase tèm jeneral yo m , Q , e pa μ , D , h .
2) jeneralizasyon nan aritmetik a GG, pou kondisyon an nan asimetri W.
devyasyon K ' , K , soti nan vle di la aritmetik, jeneralman aplikab pou degre divès
kalite Asymétrie, men se sèlman ase pou fluctuation relativman fèb alantou valè yo
prensipal kòm pi fò K .-G. garanti dwa moun. Isit la pwodiksyon an soti nan aritmetik
a peple valè D te pran nan men valè yo dimansyon yon nan pita fason
meditation L1) se jwenn san yo pa gen yo deja tradui nan logaritm. mityèl
devyasyon K a ', K , yo jan aritmetik sou tou de bòD patikilyèman pran, vle di yo
valè e '= AQ ': m ' ak e , = Aq , : m , detèmine, ak Lè sa a pou chak paj an
patikilye, distribisyon an dapre GG a de-kolòn (§ 33) apre mete nan t' = Q ' : e '
pou bò pozitif ak t , = K , : e , negatif bò nan t tab la detèmine. Eksprime sa yo
panse diferansyasyon nan relasyon ki genyen ant devyasyon DMwen ranplase tèm
jeneral m , Q , e ak m , ¶ , e.
 11) [p. Chap. XL]
3) Logarithmic jeneralizasyon nan lwa anvan oswa prensip la, ki valab pou asimetri
abitrèman gwo ak gwo fluctuation proportional gwo. Apati yo tout valè sèl
dimansyon yonlogaritm yon = ouvri sesyon Yon pran sa mande valè
peple D a detèmine varyasyon logaritmik l ', l , yo pran sou tou de bò ladan l', vle di
la a menm e ', e , yo pran ak sou yon , D , ldate nan , l , , e ' , e , aplike tout
dispozisyon ki enpòtan kòm dapre yon sèl anvan an, jeneralizasyon nan
aritmetik yon , D , ¶ ' ¶ , , e' , e , . Valè logaritmik yo ka Lè sa a, dwe itilize yo rive
nan rapò yo valè kòm nimewo ki fè pati tab yo logaritmik.
Nan prensip, estrikteman pale, mwen senpleman gade nan logaritmik
jeneralizasyon nan GG a, sa vle di 3; men li trè ankonbran nan aplikasyon li yo, ak
nan ka varyasyon comparativement fèb yon moun ka trè byen kontinye selon
jeneralizasyon aritmetik la, jan eksperyans te montre. Ki pi piti Commonplace la se
GG a senp 1), pandan ke li se pi fasil pou aplike pou paske aritmetik vle di A a pi
fasil pou detèmine kòm valè inisyal la nan devyasyon yo pi fasil pase valè yo
Densest D ak D ak presizyon relatif; men ak asimetri fèb, rezilta yo nan 1), 2), ak 3)
diferan ti kras nan chak lòt.
Tou depan mwen kounye a folgends tretman an nan yon atik sou sipozisyon an nan
simetrik W. devyasyon mar. A, se sa ki, apre prensip nan premye, oswa asepte
asimetri W. bez. Yon, se konsa gen nan tèt ou apre prensip la dezyèm oswa yon
twazyèm, mwen pral pale yon ti tan nan tretman apre yon prensip simetrik oswa
Asymétrie; ak depann sou m ', mwen pral pale nan aritmetik oswa tretman logaritmik,
tretman ak aplikasyon nan devyasyon aritmetik, sa vle di apre prensip la premye
oubyen dezyèm, oswa aplikasyon devyasyon logaritmik, dapre prensip la twazyèm,
gen nan tèt li.
An jeneral yon sèl jwenn pou sa ki annapre yo tretman an nan objè yo ak aranjman
nan fraz yo selon prensip aritmetik la; Sepandan, tranzisyon an nan prensip la
logaritmik ak tretman pou objè sa yo esansyèlman mande se espesyalman rezève nan
Chapit XXI.

VI. Karakteristik nan objè yo kolektif nan

detèminan yo oswa sa yo rele eleman.

§ 38. Kite nou refere pou moun ki pi bonè yo (chapit II) konsènan karakteristik K.-
G. kounye a te fè yon bagay jeneral.
Ta dwe yon K.-G. dwe konplètman detèmine pa gwosè ak nimewo, se konsa li ta
janm aplike, pa sèlman menm tout prezan an, men tou dènyèman te kopi lavni yo
konte ak pran ki soti nan chak dimansyon nan respè yo ki bay yon desizyon kantitatif
espas kòm gwosè sa yo apre twa dimansyon prensipal yo, pwa, dansite, dire. Sa a se
jeneralman enposib. Kantite lajan an nan kopi yon objè bay se tout tan sitou
endetèmine gwosè, ak pou soti nan ki gwo kantite lajan indéfinisabl se nòmalman
sèlman yon kantite trè limite nan mezi li nan lòd l 'yo. Li klè ke si z. , Pwa a nan sèvo
a Ewopeyen yo ak nwa yo dwe konpare, sa a pa ka rive nan ke yon moun konpare
pwa yo de milye de sèvo Ewopeyen pwa yo nan yon mil sèvo nigger. Gen yon rezilta
inifòm. Se konsa, li se tout bon aplike nan pi bonè remak fè a, yo dwe egzamine kòm
kopi anpil nan ak mezire objè yo dwe konpare ke posib san yo pa esklizyon abitrè
nan gwosè sèten nan ki ou ka fè twòp, se konsa yo pa bay twòp espas éventualité
dezekilib ki pou fè aranjman pou mezi jwenn nan fason ki endike nan nimewo ak
gwosè nan ankadreman distribisyon, ak tankou sa a men se sèlman mennen nan te
neglije kou a nan valè an jeneral, ki soti nan panno distribisyon sa yo valè sèten, sa yo
rele an. moso detèminasyon oswa eleman nan K.- G. derive yon karakteristik nan
objè a ak posibilite nan konparezon li yo ak lòt objè pa relasyon kantitatif.
Si yon sèl sifizan, tankou se souvan ka a, ak endikasyon an nan vle di aritmetik nan
yon K.-G. Lè sa a, yon sèl gen ladan li yon enpòtan ak nan okenn ka neglijab valè
detèminasyon ak valè konparezon ak lòt objè; men ka gen de K.-G. yo dakò
konplètman oswa sere nan li, men divèrj anpil anpil selon relasyon ak lòt. Koulye a, li
te kapab parèt byento ase, tou gwosè a fluctuation vle di ak ranje a fluctuation tout
yon K.-G. pa pran an kont devyasyon an vle di soti nan vle di la aritmetik ak ekstrèm
yo, yo nan lòd yo fin itilize karakteristik nan esansyèl ak li, e tout bon sa a te pafwa
rive. Men, avèk konesans nan K.-G.
§ 39. Si ou Lè sa a, jeneral Kollektivmasslehre pa nan deja dabitid, konsiderasyon
an limite nan Yon ka rete ak varyasyon ki gen rapò, e ankò, kòm admèt pi wo a, se pa
tout moun K.-G. ka kouche reklamasyon nan yon konsiderasyon de tout faktè posib
pou detèmine si espesifye nan Mondyal la. Chapit, li pa pral opòtinite fasil sou tout
kote yo pran kont nan menm bagay la, sof si nan yon K.-G., ki yon sèl yon trè
espesyal Mete aksan sou enpòtans, e yo ta dwe sèvi kòm yon egzanp posibilite
konsiderasyon inivèsèl nan tèt li. Se konsa, ou ka vle gen yon gade gide pou yon
seleksyon fè.
Se poutèt sa tout bagay sa yo ansanm, Mwen kwè ke kote ou vle pou konsève pou
avèk dispozisyon, epi li se yon konvansyon aplike nan ki prensipal valè de preferans
bay distenksyon nan karakteristik K.-G. kenbe aritmetik a vle di ak varyasyon li yo
ap toujou gen deja wè nan l 'preferans, sèlman ki nan menm tan an pèdi ak volontè
Depatman Edikasyon nan lòt faktè sa yo pou detèmine si nan insight nan konstitisyon
an kantitatif K.- G. ak karaktè menm bagay la tou mepwize ki nan tèt li pa mwens
siyifikatif pase moun ki sèvi ak aritmetik vle di, ak elve li nan etablisman an nan yon
lwa jeneral nan distribisyon. ladan l ', pou klarifikasyon an pral retounen nan
pwopriyete yo deja pi wo a (Ch. II) endike nan valè sa yo divès kalite prensipal ak
agrandi ak eksplikasyon konsiderasyon.
[Sa a detaye nan X. Chap. rive. Men, pandan ke gen pwopriyete yo nan chak valè
prensipal yo prezante pou tèt yo, sa a se yon evalyasyon konparatif nan valè yo
prensipal tèt yo an tèm de pèfòmans yo sou karakteristik sa yo nan K.-G la. Pou rezon
sa a, sèlman aritmetik a vle di A, valè santral C la ak valè a Densest antre nan
konsiderasyon; paske valè a separasyon R, osi byen ke T a pi gwo valè ak valè
a devyasyon Fyo soti nan kòmansman an paske nan pi piti enpòtans yo nan yon
seleksyon yo dwe fèt pa kòt. Sepandan, gen yon diferans ki genyen ant si twa valè
prensipal sa yo dwe konsidere ak konsiderasyon oswa san konsiderasyon nan yon lwa
distribisyon sipoze valab, depi yon apresyasyon trè diferan nan menm bagay la tou
aplike nan plas la menm.]
§ 40. [youn sètadi Pèmèt gout sipozisyon an ki yon lwa distribisyon kou a nan sa
yo kontwòl valè nan yon panèl distribisyon, li se prensip la lèt senpleman kòm yon
koleksyon o aza ansent nan valè, epi li ka Se poutèt sa valè yo prensipal apatni
sèlman nan enpòtans ki genyen, kòm Valè vle di rezime ak reprezante sa a konplèks o
aza nan fason ki pi plis oswa mwens apwopriye. Men, Lè sa a, pa gen okenn dout ke
detèminasyon nan A se pi plis valè pase sa yo ki nan C oswa D. Pou Areprezante yon
mwayèn aritmetik reprezante valè an mwayèn ki ka aktyèlman mete nan plas, chak
valè moun si yo yo dwe konbine yo fòme yon sòm. C lòt men an, yo senpleman mitan
an valè, ki se jis osi souvan depase kòm anba a, epi konsa reprezante valè yo tab la
avèk pi ba fyab paske li se pa tankou yon depann sou sòm total la, men se sèlman sou
ki kantite devyasyon mityèl. D Finalman, pa ka yo aksepte kòm Adjwen vle di, kòm
li refere sèlman nan pwouve peple valè nan li yo réglementées pa nenpòt randonès
lalwa epi yo pa detèmine pa kalkil nan pozisyon li yo, men ka jwenn tou senpleman
pa wè tablo a. Tout tan tout tan prezans aktyèl li nan yon tablo o aza kouri se yo dwe
konsidere kòm yon aksidan gen chans, ki pa gen okenn enpòtans yo ta dwe tache.]
[Li se diferan lè egzistans la nan yon lwa distribisyon sipoze. Lè sa a,
byenke Yon konsève siyifikasyon an kòm yon valè mwayèn, ki li tou te gen nan panèl
la o aza san yo pa dirèkteman pran yon bagay. Nan lòt men an, siyifikasyon an
nan C vin pi gwo, depi li reprezante valè a pwobab kòm sant lan valè, pran an kont
konsèp yo pwobabilite ki kounye a antre nan fòs. D, sepandan, antre nan sant lan nan
atansyon , depi, kòm valè a anpirik ki pi pre, omwen apeprè, se sa ki, apa de
enkonpetan dezekilib yo, li vle di valè a ki W. a pi gran ki dwe. DSe konsa, kanpe nan
solidarite ak lwa a distribisyonèl ki gen valè maksimòm dwe kowenside ak li nan
prensip. Li se tou evidan ke, apre etablisman an nan yon lwa apwopriye nan
distribisyon, yon fason doub nan detèmine D se ouvè: yon sèl la sou baz la nan lwa a,
ki gen valè maksimòm teyorikman vle di ki pi pwobab valè; lòt la sou baz tab la ki pi
pre valè anpirik endike valè ki pi pwobab. Li pa enpòtan si wi ou non pasaj la nan z
la nan tablo a endike valè a densest dirèkteman oswa sèlman tandans nan pwodwi
li. Paske kòm yon rezilta nan lwa a ki te vin nan fòs yo yon nan ak z se konsa ke
peple la nan yon koneksyon fonksyonèl dapre li te ye règ z ka kalkile nan
entèpolasyon soti nan bay valè panèl la si detèminasyon bit li echwe nan je an dirèk
nan panèl la oswa parèt enpresizyon. Nan byen lwen tèlman kòm men yo ta dwe
matche ak sa a detèminasyon anpirik ki gen valè ki pi pwobab ak sa yo ki an teyorik,
gen D a tout pwopriyete yo ap rete ki karakterize valè maksimòm nan nan lwa a ki
distribisyon, se konsa ke yon pati, kalkil la nan D a pa entèpolasyon bay yon vle di,
validite nan yon lwa distribisyon etabli yo ranfòse lòt pati, nan konsiderasyon trase
moute lalwa Moyiz la, konnen sa ki pwopriyete yo nan pwouve
konstatierten D atablèt yo ka bay yon siy nan dekouvèt la nan yon lwa distribisyon.]
 § 41. [Sa a lyen solidarite ant karakteristik sa yo nan valè peple D a ak lwa yo
distribisyon D a asire priyorite a absoli anvan te gen ankenn lòt valè gwo fèt tou nan
teyori a fizik ak astwonomik nan erè nan limyè. Menm bagay la tou konsidere kòm li
te ye tankou valè a obsèvasyon vre vle di la aritmetik nan valè yo obsève, devyasyon
yo soti nan ke erè obsèvasyon. nan men valè vre se pa gen anyen lòt pase valè a ki pi
pwobab, ki nan yon seri de erè ase gwo revele yon kou legal, se yo dwe rekonèt kòm
valè a anpirik pi dans. Se konsa, pa etabli prensip la ke valè a vre oswa ki pi pwobab
se aritmetik a vle di A , A gen siyifikasyon nan yo te valè a Densest D an menm tan
an . Kondisyon sa a nan konyensidans direktè lekòl la nan A ak D kounye a mennen
nan lwa erè GAUSS la, kòm z la. Soti nan ENCKE a 1)Reprezantasyon nan metòd la
nan pi piti kare ka wè. Sou baz sa a, akò fondamantal la nan valè a
santral C ak A ak D , ki gen konbine pozisyon pou kou a nan simetri nan panèl,
swiv. Yon kondisyon, pandan y ap rezilta yo nan asyetri.)
1) [Albòm pwomosyon astronomik Bèlen pou 1834, p. 264 fg.]
[Prensip sa a, nan kou, yo dwe konfime pa eksperyans. Sa a pa mande pou,
sepandan, ke pou seri de erè ki gen limit pèmèt nou bay yon valè ki pi dans pa je
imedyat la nan seri a oswa pa kalkil entèpolasyon, li konyenside egzakteman
ak A ; pou yon sèl ap toujou gen pran kont de enkonpetan dezekilib ki ka lakòz yon
divergence anpirik nan valè yo direktè lekòl san yo pa, an menm tan an, kesyone
validite nan prensip la etabli. Anplis, yo pral yon pwobasyon nan prensip la olye ka
jwenn nan akò a nan kou a nan valè aktyèlman prezan nan seri a nan erè ak kou a
egzije pa lalwa a, pase nan konyensidans la anpirik nan A akD chache epi jwenn; kòm
tou z. B. Bessel erè lan selon teyori a, epi apre eksperyans lan "astronomiae
Fundamenta" nan a pa opoze pasaj la nan yon GG sispann te bay yo. Savwa, aksidan
yo dezekilib, sitou ak ase rediksyon nan tab la erè enfliyanse kou a nan valè yo tab
atravè ti jan nan, pandan ke li espere entèfere ak pozisyon nan nan valè moun pafwa
erbeblich ak limyè yon relativman konsiderab k ap deplase apa nan valè yo prensipal
ki gen ki te tonbe nan se teyori mande kapab lakòz.]
Men, nan byen lwen tèlman pran plas sa yo k ap deplase apa, aritmetik a vle di
konsève avantaj nan nan li, ke moun gade pa prensip Gauss kòm valè ki pi pwobab ki
gen rapò ak ki sòm total la nan kare se pi piti a posib, oswa ki gen rapò ak ki sòm
total la nan devyasyon yo pa de te sit yo se menm bagay la; men tou de valè
kowenside nan aritmetik vle di, simetri a oswa Asymétrie ka pran plas ki gen rapò
kite yo pase. Se konsa, preferans a pou aritmetik a vle di se, menm kote li pa
kowenside ak lòt valè yo prensipal yo, menm bagay la tou nan nenpòt ka deside nan
Maßlehre nan fizik ak astwonomik sou rezon yo.
Sepandan [Sa a se laverite sèlman anba sipozisyon an ki nan prensip ta dwe vle di
la aritmetik yap konsidere sa kòm valè a pi pwobab. Si prensip sa a pèdi validite li yo,
Lè sa a, Atou pèdi pozisyon privilejye li; paske byenke li konsève siyifikasyon
orijinal li kòm yon mwayèn, men ki gen rapò ak lalwa Moyiz la distribisyon kounye a
parèt ke valè nan plas li, ki te pran plis pase kounye a trase moute prensip yo dapre
wòl nan nan valè a pwobab ak prensip konyenside avèk valè yo peple. Pou egzanp, si
valè santral la C oswa yon lòt "pouvwa vle di", ki gen rapò ak etablisman yo ak
diskisyon sou trete a 2): Referans yo ta dwe "Sou valè a pwodiksyon nan pi piti sòm
total la devyasyon", konsidere kòm valè nan yo ki ou vle jwenn W. nan pi gran, se
konsa chak fwa rive nan koneksyon avèk sa a yon lòt lwa distribisyon nan fòs, pa
egzistans li, kache valè an pwobab byen kòm nan Sipremasi resevwa aritmetik vle di
kòm nan validite nan GG la.]

2) Tretman matematik la. Gwoup wa a Sachs. Gesellsch. syans lan Volim XI , 1878.
(An patikilye, Seksyon VI: "Remak sou validite nan prensip la nan vle di aritmetik"
ak Seksyon VII: "lwa pwobabilite nan devyasyon ki gen rapò ak resous yo diferan
pouvwa, bay prensip yo valab.")

§ 42. [Pou mezi kolektif, valè a densest nan menm fason an se nan enterè
fondamantal, le pli vit ke distribisyon an nan kopi yon K.-G. Pwoblem pwobabilite
dominan vini nan kesyon an. Ak konsiderasyon detèminasyon pwopriyete yo nan
valè a densest ak derivasyon nan lwa sa a yo dwe chita sou yo, prensip la nan vle di
aritmetik, oswa nenpòt ki lòt prensip , pa kapab yon prioridwe mete kanpe. Paske K.-
G. Yo ba sèlman pa eksperyans, epi gen yon priori pa menm sètitid ke pou menm yon
valè nan sèten se jeneralman yo te jwenn kòm valè wahrscheinlichster oswa ki - nan
lòt mo - valè a pwouve peple nan K.-G. nan divès kalite ka karakterize pa pwopriyete
yo menm. Li se Se poutèt sa yo dwe konsidere kòm yon rezilta fondamantal nan
eksperyans la ki K.-G. nan divès kalite ki te detansyon an, pèmèt detèminasyon an
nan yon valè pi pwobab, an reyalite, e ke konyenside yo lèt yo ase pre sa yo ki an
valè pou ki nan Pwopòsyon nan devyasyon yo mityèl vle di ( e ': e , ) ki egal a rapò a
nan nimewo yo devyasyon mityèl (m ' : m ,). Valè a peple se konsa
Kollektivmasslehre nan aritmetik a vle di nan prensip diferan ak se pito an akò avèk
prensip la nan egzije pwopòsyon e': e,= m ': m ,defini valè. Lèt sa a (ki, selon
definisyon yo bay nan Chapit II a, seDp, pandan y apDi nonmen entèpolasyon-
kalkile, empirically dénommé valè tab) reklamasyon menm respè la isit la kòm
aritmetik vle di nan teyori erè. Li te gen siyifikasyon ki koresponn tou; paske sou
prensip la ki valè ki pi pwobab nan yon K.-G. pwopòsyon e ': e , = m ': m , oswa
ke D p = D mwen , nou jwenn, kòm yon lwa nan distribisyon, GG pwolonje a deja
mete nan chapit anvan an nan yon fason menm jan an, tankou sou prensip la ke pi
pwobab valè vle di aritmetik, oswa ke A = D i se yo dwe rezilta yo GG ki senp kòm
yon lwa erè.]
[Sèlman nan respè sa a kapab Yon sipremasi afime isit la, tankou nan ka K.-
G. konsa fèmen nan D p ke li sifizan pou aplike pou GG a senp nan plas de-kolòn a
apwoksimatif.]
§ 43. Lè w chwazi ant diferan valè direktè yo, degre degre légèreté ak
detèminasyon ak kote yo ka genyen pa dwe inyore. Matters nan tou de detèminasyon
senpleman anvan tout koreksyon, valè a nan peple la se Désidéman pi senp lan ak pi
fasil, depi yon sèl jis apre nan yon panèl distribisyon yon bezwen yo wè sa ki pi gwo
a pou tande; byento nan sans sa a, detèminasyon an ki gen valè nan santral, pou ki
gen se sèlman yon enimerasyon ki swiv yon oswa Q soti nan tou de bò nan direksyon
pou sant la egalite a jwenn nan m ¢ ak m , bezwen; ki pi ankonbran nan A a,depi
moun nan de sa tout yon yon anpil nan devlopman distribisyon panèl oswa, ki sa
kantite lajan nan menm bagay la, fòmasyon an ak adisyon nan pwodwi zapou jwenn
sòm total la yon yon ki mete ansanm ak m dwe ap divize, yon sèl ak yon gwo m se
long ak fatigan operasyon.
Men otreman, ak vis vèrsa, relasyon an rive, si yon sèl vle pou yo ale nan byen file,
apwòch yo ideyal apwoche ke posib. Soti nan detèminasyon an anvan tout koreksyon
nan valè a peple apre li sot tonbe sou li maksimòm z se tout tan tout tan espere
sèlman yon apwoksimasyon trè ensèten nan valè a ideyal; sharpest a, men, sou
rapò m nan ' : m , = e ¢ e , yo dwe etabli, se vre yo pote yon sèten epi yo pa difisil a
dirijan bòdwo, men se unstreng nan ekzekisyon, apèl pou rediksyon ak entèpolasyon,
dènye a toujou kite yon ti marge pou rezilta a ap kalkile. Epitou detèminasyon an
byen file nan C labyenke pi senp pase sa yo ki nan D a , pa ka fè san yo pa èd sa yo,
Lè nou konsidere ke detèminasyon nan A la pa bezwen sa yo. Ka konpleksite nan
fòmasyon nan pwodwi yo za ka evite pa yon pita (chapit IX) yo dwe espesifye metòd.
§ 44. Apre diskisyon anvan nan karakteristik yo ak benefis nan valè sa yo divès
kalite prensipal yo pral di yon bagay soti nan pwen an de vi, ekstrèm yo ak fonksyon
devyasyon soti nan moun ki nan konsiderasyon.
Ka gen de K.-G. an antye oswa an matche ak fèmen nan valè prensipal yo ak ankò
lajè a fluctuation ak fluctuation a vle di valè de kopi yo dwe trè diferan nan valè vle
di yo, ki se pa pa gen okenn vle di endiferan karakteristik distenktif. Kidonk,
tanperati vle di nan yon zile nan mitan oseyan an ak yon kote nan mitan yon kontinan
ka menm bagay la; men devyasyon yo nan tanperati yo moun ki soti nan kenbe nan
tanperati vle di premye fwa a ak nan pi etwat limit pi piti pase nan dezyèm lan, apre
yo fin ki nou fè distenksyon ant klima maritim ak klima kontinantal nan mwayèn yo.
[Li pral kounye a dwe enkline diferans sa yo pa ki espesifye pi gwo a ak valè a pi
piti a, se sa ki, E la ' ak E , ki nan yon kantite kopi yon K.-G. karakterize nan fason
ki pi senp.]
Sepandan, li rekòmande pou di valè ekstrèm E ' ak E , pou montre nan ki limit
gwosè echantiyon yo te fluktue, men benefis sa a soti nan plis pase yon sèl relasyon
se delika ak limite. Yon fwa valè sa yo sijè a gwo enkoni, se konsa ke yon moun pa
ka konte sou jwenn ekstrèm yo ak varyasyon ekstrèm nan yon seri nouvo nan
espesimèn ak m nan menm jwenn valè yo menm; Dezyèmman,
deklarasyon valè sa yo gen yon valè sèlman pou kantite espesimèn, m , ki soti nan ki
yo sòti; pou pi gwo m, latitid nan chanjman yo vin pi gran, se konsa ke pou pi
gwo man jeneral plis lwen ekstrèm, yon pi piti E , 'yon pi gwo E' e konsa yon pi gwo
varyasyon E '- E , resevwa pase nan pi piti m. Koulye a, mete z. Pou egzanp, yon sèl
vle yon mezi nan varyab la absoli ak relatif nan yon K.-G. nan ki valè E '- E , oswa
( E' - E , ) : Yon Search, kòm se fè byen, epi apre plizyè K.- G. konpare, kidonk, ou
va fè erè yo ki pi gran lè objè yo yon diferan m gen , e mwen vrèman te rankontre ak
erè nan kalite sa a, ki tou mennen nan konklizyon inègza.3)

3) [Paragraf sa a te pran nan yon ekspozisyon pa FECHNER sou Deviations ak

ekstrèm siyifikasyon, ki an 1868 te kominike nan WELCKER professeur e li te
disponib pou mwen pa l '.]

Pi bon pase varyasyon nan fluctuation E '- E , Se poutèt sa, varyasyon an vle di, ki
idantik ak vle di devyasyon , se adapte nan mezi a nan varyab la nan yon objè, depi
li se byen endepandan nan mepi yo ka fèt pa yon koreksyon apwopriye konplètman
poukont li. Sepandan, nivo sa a chanje dapre valè yo vle di, nan yo ki moun ki vle
kalkile devyasyon yo, epi ki se, jeneralman pale, diferan pou bò pozitif ak
negatif. konsiderasyon an nan diferans nan lèt men se yon sèl manke lè toupatou sòm
total la manm nan devyasyon yo nan toude direksyon, divize pa kantite total
varyasyon sou tou de bò, yo itilize, ki dapre deziyasyon jeneral nou an kòm
varyasyon nan vle di oswa vle di devyasyon se pou chak ki gen rapò ak yon bay valè
direktè lekòl se:
,

Si ou vle sèvi ak varyasyon yo nan youn oswa lòt valè nan prensipal depann sou ki te
sou ou vle gen rapò nan tout, ak yon pa gen eksklizyon lòt la. Kòm ka wè, mezi a nan
chanjman nan yon bay m apre sòm nan total manm nan devyasyon yo mityèl nan valè
yo diferan prensipal; jouk jòdi a, nou te sèlman fè pou sèvi ak devyasyon yo nan
aritmetik a vle di, epi nou okòmansman rete ap fè, se konsa nou kòm mwayèn valè
fluctuation nan sans nan deziyasyon an pi wo a:
,

Koulye a, sepandan, h se pa totalman endepandan de gwosè a nan m , men li

konpòte li jan sa a: Valè a nan yon ki soti nan ki devyasyon yo yo te pran, varye yon ti
jan depann sou ki kantite yon, Se poutèt sa m nan nan menm bagay la, ki soti nan ki li
fòme vle di la ; ak pi egzat A a te kapab jwenn sèlman nan yon m enfini . Ak gwosè a
nan fini m nan , sa vle di nan nenpòt ki evènman enpresizyon Yon men tou, gwosè a
nan devyasyon yo epi kidonk sòm total la nan yo, nan divizyon yo ak
chanjman m valè a nan h se jwenn, ak ki anseye teyori ak eksperyans4) ki å D e
konsa h = AD : m ak ogmante m mwayèn de rapò yo ap grandi, apre yo
fin ki å D , ak h nan ka a nòmal, ki detèminasyon an nan yon ak devyasyon li yo soti
nan yon enfini m t ap rive , pouvwa retounen, pa åD resp. h ak , notables
= 2 m : (2 m - 1), miltipliye, ki te rele koreksyon an paske nan m fini an . Sa korijeh
yo rele h c , e konsa trouve tèt li:
 ,

4) Nan toude respè, gade trete mwen nan rapò yo nan wa a. Saxon Society of Syans,
Volim XIII, 1861 [ "Sou koreksyon yo nan presizyon nan pou detèmine si
obsèrvasyon-obligasyon yo, pou detèmine si varyasyon nan valè meteyorolojik moun
alantou vle di yo epi yo psiko-fizik Maßbestimmungen a pa metòd la nan mwayèn
erè"].

Pandan ke koreksyon sa a aplike pa nan chak ka, men an mwayèn nan nan ka yo,
ak te gen okenn fason yo detèmine pou chak ka aplikab jisteman, youn ladan yo dwe
konfòme yo ak valè nan men vre an mwayèn nan nan ka yo, se konsa, e yo ka si ou
pa timid lwen efò sa a ti koreksyon, menm nan collectivité yo pito h c pase h kenbe.
Si fluctuation an mwayèn nan C oswa D yo detèmine, nou pa gen okenn koreksyon
premye si e = AQ : m , dezyèm si e = ¶ : m , men koreksyon ta, kòm anpil mwen wè,
rete menm jan an. fluctuation an mwayèn nan C , enterè gen yo dwe pi piti pase ki
gen rapò ak Yon ak D , se nan tout, pi piti posib la, paske, dapre pi bonè yo ki te fèt
endikasyon de sòm total la nan varyasyon yo nan C se jeneralman pi piti a posib, epi
sa a sou kosyan yo lè yo m transfè.
Anjeneral pale, byenke sa a ka soufri eksepsyon, ak egzak proporsyonalite pa pran
plas, ogmante varyasyon an mwayèn ak gwosè a nan objè, epi li kapab nan enterè
elimine enfliyans sa a kòm anpil ke posib pa lefèt ke fluctuation an mwayèn divize pa
gwosè a nan objè a varye fèmen relatif nan san konte varyasyon nan absoli vle di
anvizaj.
§ 45. Yon siyifikasyon pi enpòtan pase limit la nan varyasyon nan yon objè sou
valè prensipal li yo ranport devyasyon an vle di kòm yon lyen konekte pou detèmine
distribisyon an nan objè a. Maßlehre nan fizik ak astwonomik fè nan bi pou pa vle di
devyasyon e konsènan Yon oswa nan e ki gen rapò valè sèvi ak, men sa a se
sèlman pèmèt pou avantou la nan sa a doktrin erè W. simetrik nan obsèvasyon, Lè
nou konsidere ke collectivité yo apre pou yo aktyèlman ki egziste deja kondisyon
jeneral nan Asymétrie ki gen rapò ak sèlman devyasyon an vle di D, epi yo pa
ansanm pou toude bò, men chak paj ka fè patikilye (gade § 33), sa vle di:

,
Isit la, tou, estrikteman pale, yo dwe yon koreksyon dwe fèt akòz m fini an ; men
valè yo korije yo pa, jan ou ta ka panse, yo mete:
 , ,
men:

.
An reyalite, otreman, koreksyon an nan de kote sa yo konsènan sòm total yo
devyasyon pa ta dwe nan akò avèk koreksyon an komen nan sòm total la ladan l '.
Pou sòm total la ou gen savwa:

,
Si ou te vle mete espesyalman pou montan devyasyon mityèl:

, ,
sa yo ta dwe jwenn nan adisyon sa yo valè:

.
ki pa kòrèk ak valè ki anwo yo pou å œ c .
§ 46. Finalman, gen kèk valè yo dwe komemore, ki se ki gen rapò ak règleman yo
trè enpòtan Asymétrie ki te repete diskite, men ki pral diskite an detay pita. Pou tan
ke yo te sèlman sa ki annapre yo sou valè sa yo.
Li se premye diferans μ '- μ , = u ant nimewo a nan devyasyon pozitif ak negatif
nan A ak diferans lan U ¢ - U , = ( E ¢ - A ) - (A - E , ) = E' + E , - 2A ant grandè a
devyasyon a pozitif ak negatif ekstrèm soti nan a, ki vini nan sans sa a an
konsiderasyon. Pi enpòtan, men kòm diferans sa yo absoli yo se fanmi an:

ak .
Isit la, pou tan an yo te sèlman, an konsiderasyon de itilize a yo dwe te fè nan li pita
sou.
Nan yon diferans ki genyen ant sòm total la nan devyasyon pozitif ak negatif
nan A, di AD 'ak AD , nan kou gen pa kapab, depi Yon se ki fèt espesyalman pou ke
tou de montan lajan yo egal; men sa pa poko vle di ke an menm tan tou de
devyasyon μ ' , μ , vin egal a chak lòt, ak nan pi pa chans yon sèl pral jwenn
li. Men, sa ou konsènan jeneral oswa sèlman ak eksepsyon o aza, omwen an mwayèn,
devyasyon yo kolektif Yon plas se ke μ ' - μ , ak gwosè a nan m ogmante.
 Sou sipozisyon an nan devwa egal ki pozitif ak negatif, kalkil pwobabilite a, apre
yo fin retounen ka a urn la ak menm kantite esfè nwa ak blan, anseye ke μ ¢ - μ ,
an mwayèn, ogmante nan pwopòsyon kòm yon fonksyon valè absoli . Men

plis m ogmante, pi piti rapò a nan : m vin , se konsa ke nan enfini m ,

zewo ak yon sèl vin.

Yon konsekans sa a se ke nan etid sa a, si pozitif la ak negatif la. devyasyon
negatif Yon gen yon W. egal vrèman pa diferans ki genyen absoli tou senpleman u ka
fè ki pa jeneralman manke menm avèk W. la menm, men sou relasyon l avèk m , ki pa
dwe depase yon gwosè sèten yo ta dwe gleicheW . pa trè fasil, sou ki pral gen plis
pita.
Se konsa, lwen nou gen inegalite a nan nimewo a mityèl nan devyasyon
bez. Yon di μ ' , μ , pran kòm yon karakteristik ak nan kèk respè kòm yon mezi
asimetri. Natirèlman, ki soti nan yon asimetri akòz inegalite nan
divèjans åd ', åD , bez. A pa gen okenn kesyon, paske li se nan konsèp
nan A ki åD ' åD, ki se , A dwe detèmine pou sa egalite sa a; Nan lòt men an, yon
karakteristik oswa mezi asimetri pa t 'kapab endike yon inegalite nan kantite
devyasyon. C paske li se nan konsèp nan C ki nimewo a mityèl nan devyasyon nan
relasyon ak li se menm bagay la; kont ke pa gen anyen ta anpeche, olye ke Asymétrie
an ki gen rapò ak aritmetik a vle di valè se pou chak yon sou valè peple D a apre
inegalite a nan nimewo ki devyasyon m ¢ , m , detèmine, nan ka a nan tou de valè
prensipal diferan ase ki soti nan chak lòt; ak avantaj la, ki gen rapò ak D, nan yon pi
gwo diferans nan devyasyon yo m ¢ , msoti nan yon lòt pase devyasyon yo μ ', μ, akòz
lwa yo nan Asymétrie, bez. Yon jwenn soti nan chak lòt; ak m ' , m , yo ka ki
gen rapò ak bilateral G. G la, pandan ke yo nan ka a nan Asymétrie kont A, ni senp
ni GG a de-sided valab ankò ki gen rapò ak nimewo a devyasyon nan A. Li ta dwe te
note ke si bez. Yon μ ¢ over μ , sipèpoze, kontrèman m , sou m ¢ overlaps. Men,
depi A ak apre sa μ ', μ , yo pi fasil detèmine pase Dak apre m ' , m , ak nan yon
asimetri pi gran oswa pi piti. Yon toujou sou yon pi gwo oswa pi piti, sèlman nan
chak ka asimetri a bez. Yon inegalite ki depase. D ka dedwi soti nan direksyon opoze
a, li sanble jeneralman plis pratik premye gade nan rezilta yo nan detèminasyon an
nan asimetri pa μ ¢ - μ , ref. Yon , nan byen lwen tèlman li implique inegalite
nan m ¢ ak m , ref. Dka fèmen; Sepandan, si li se yon kesyon de detèminasyon
egzak, li dwe egzamine an patikilye selon teyori ak anpirik.

VII. Distribisyon Primè Prim.

§ 47. [Nan chapit ki vin anvan an, pwen prensipal yo nan ankèt la te pre-emptively
eksplike. Koulye a, li se tan aktyèlman fè envestigasyon an. Depi li pa baze sou
sipozisyon ipotetik; men ki baze antyèman sou eksperyans la, li ka sèlman pa an
emosyonèl yo bay K.-G. ale deyò tèt ou. Lèt la, sepandan, nan fòm orijinal yo pa ni
apwopriye pou derivasyon ni pou prèv la nan lwa yo teyorikman valab. Pi wo pase,
yo dwe anseye tretman matematik yo. Sou yon bò, li fè fas ak preparasyon an nan
yon fòm analiz apwopriye pou egzamen an mete kanpe tab prensipal ak redwi
distribisyon (Chapit VII ak VIII); nan lòt men an, li bay règ pou kalkile valè yo
direktè lekòl ak fonksyon devyasyon, nan ki karakteristik yo karakteristik ak
pwopriyete nan K.-G. prezante tèt ou (Chapit. IX - XI). Pou dedomajman pou la
senplisite, sèlman tretman an aritmetik nan K.-G. Se pou pale a; pou tretman
logaritmik la, ak ki se sèlman jeneralite a plen nan metòd la nan ankèt la rive, dakò ak
aritmetik la nan direktè lekòl la, nan ke se sèlman lojaritm yo nan mezi yo pran plas
nan plas nan mezi yo tèt yo.]
[Koulye a, si gen yon dokiman ki apwopriye pou ankèt la teyorik te jwenn, travay
la se prezante asimetri a nan K.-G. ak etabli kritè pou distenge asimetri esansyèl ak ki
pa esansyèl (Chapit XII - XVI). Nan ka sa a, sepandan, lwa yo nan patisyon valab
pou esansyèl simetri ak asimetri esansyèl dwe devlope (Chapit XVII - XX). Nan ka
sa a, ka a abityèl nan yon ti fluctuation proportion de valè yo endividyèl alantou valè
yo direktè a sipoze.]
[Pati sa a prensipal nan ankèt la ki te swiv pa yon diskisyon sou modifikasyon yo
ke yo te lakòz tranzisyon an lwa a distribisyon logaritmik. Tretman Logaritmik
mande pou premye ak surtout K.-G. avèk gwo fluctuation relatif, men tou, relasyon ki
genyen ant dimansyon yo divès kalite K.-G. mande pou tankou (chapit XXI ak
XXII). Finalman, rapò depandans yo nan K.-G. diskite (Chapit XXIII).]
§ 48. [Si yon moun vle yon K.-G. Nan premye egzanp lan, espesimèn endividyèl yo
menm yo dwe mezire nan lòd o aza, espasyal, oswa tanporèl nan kote yo prezante tèt
yo, epi mezi yo dwe deziyen ak yon yo dwe anrejistre nan yon lis prensipal. Swen yo
dwe pran pou asire ke akseswa espesifye nan Chapit IV yo satisfè, sa vle di an
patikilye ke yon kantite ase mezi yo te pote ansanm, eksepte nenpòt ki anomali.]
[Kòm deja mansyone (§ 3), tankou yon lis inisyal se pa ankò apwopriye pou
tretman aritmetik. Sepandan, li enpòtan nan lòt respè jan li pèmèt detèminasyon si
kopi K.-G. varye poukont youn nan lòt oswa yo nan yon relasyon depandans. Nan
sans sa a, règleman yo te espesifye nan § 20, ki dekri nan Chapit. XXIII ka yon lòt
reyalizasyon ka jwenn. Nan enterè a nan tretman matematik, sepandan, yon sèl dwe
bay lòd dimansyon yo nan gwosè yo ak sa ki pwodwi yon panèl distribisyon nan lis
orijinal la. Li refere kòm panèl distribisyon prensipal la pou distenge li nan panèl
redwi a, ki gen preparasyon ak tretman anseye nan pwochen chapit la. Nan menm
dimansyon yo fòme yonyon pwogresis soti nan pi piti a nan pi gwo valè kolòn nan
nan chak Yon gen yon sèl fwa pandan y ap yon bèlj pase nimewo yo kolòn ki asosye ,
pou lis ki endike konbyen fwa chak nan yon fèt.]
[Panèl prensipal sa a se kounye a pwen an kòmanse nan ankèt la tout
antye. Sepandan, li se anjeneral toujou sijè a iregilarite fò, epi anjeneral gen tankou
yon limit ke kominikasyon li yo ta pran twòp chanm. Youn ap Se poutèt sa chèche
kontrekare tou de dezavantaj pa fè rediksyon, ak Lè sa a, jeneralman mete restriksyon
sou tèt yo nan demonstrasyon an nan panèl la nan fòm redwi li yo. Men, sa a se sou
vin konnen nati a nan panno yo prensipal ak pran yon insight nan sengularite yo ki
pouvwa leve; Se poutèt sa kat nan yo, k ap sèvi kòm egzanp K.-G. panno prensipal yo
prezante.]
§ 49. [De premye panno yo mwen ak II bay mezi yo pou sikonferans vètikal ak
orizontal nan 450 kran Ewopeyen an. Li ta dwe remake ke moun ki toujou pran isit la
ak apati rele "vètikal echèl" ta dwe nan pi egzak ranplase "longè Bend la somè" pa pa
limit nan total, men se sèlman fwon, kouwòn lan ak tounen lakay ou nan tèt la nan
kwen an devan nan Mark nan twou pwolonje Arc, Se poutèt sa, redwi a zo sikonstans
la vètikal sikonferans nan tablo a yo bay yo. Kòm deja nan III. Nòt Chapter, mezi yo
te bay pa Professeur WELCKER, ki moun ki te ranmase yon rich, respire materyèl
trete pandan y ap konfòme yo ak youn ak metòd la menm mezi. 1) Inite mezi se
milimèt la. Yon mezi tep itilize pou mezi. Mezi yo tèt yo refere a deklarasyon
WELCKER a sou "nòmal" kran gason. Zo bwa Tèt ak anomali suture, menm kran
devan yo te eskli.]

1) [Comp. H. WELCKER, kwasans ak konstriksyon nan zo bwa tèt imen an,

Leipzig 1862; Anplis de sa: kapasite a ak twa dyamèt yo pi gwo nan skullcap a nan
nasyon yo diferan; Achiv pou Antwopoloji, Vol. XVI].

[Plak III rekrite dimansyon nan 2047 ven ane nan Leipzig elèv ki soti nan 20 vintaj
yo 1843 gen - 1862. Nan lis la orijinal la nan mezi sa yo se yo dwe te note ke yo
fonde pa metòd yo nan preparasyon lè Aushebungsgeschäfte, pi bon kalite randonès
se ekselan kòm yon rezilta nan sa yo rejyon yo, ki se poukisa nan chapit la
menm. XX ki itilize pou rantabilite nan lwa yo ekstrèm. Inite a se pous nan Saxon =
23.6 mm; Te gen, sepandan, se pa sèlman mezire tout la, men tou, mwatye ak sezon
pous.]
[Plak IV montre dimansyon yo nan manm nan topmost (internode) nan 217 sis
zòrèy Rye pye. Ou kapab jwenn plis detay sou ekstraksyon materyèl sa a nan dezyèm
pati a, chap. Kseuv. Li se konekte ak metòd la mezire jis dekri ke mwatye yon
santimèt parèt kòm yon inite mezi.]
§ 50. [Panno yo kat yo nan lòd: 2) ]
Plak I. 450 europ. zo bwa tèt Gason an; Vèsyonèl sikonferans .
E = 1 mm; m=åz =450; Yon1 = 408.5.

yon z yon z yon z

368 1 400 13 425 8
371 2 401 12 426 7
376 1 402 13 427 3
378 1 403 6 428 4
 379 1 404 10 430 3
380 2 405 18 431 3
381 1 406 8 432 2
382 2 407 8 433 5
383 3 408 16 434 5
384 3 409 13 435 4
385 8 410 20 438 1
386 2 411 9 440 3
387 6 412 15 442 1
388 4 413 8 443 1
389 5 414 12 447 1
390 7 415 21 448 1
391 7 416 6
392 7 417 5
393 2 418 16
394 8 419 9
395 12 420 15
396 4 421 8
397 7 422 7
398 14 423 5
399 3 424 12
2) [Depi ni lis orijinal yo ni panno prensipal yo nan K.-G. (al gade nan Chapit III),
panno ki anwo yo te dwe rekonstwi. Panel I ak III te kapab soti nan senk resp. kat
rediksyon pozisyon, ki endike nan chapit sa a (§ 64 ak 65), yo retabli; pou panno II ak
IV aranjman korespondan yo pa t ase konplè. Nan entre-temps la, logaritms yo
nan yonValè. Valè yo nan Table II, nan lòt men an, yo te sòti nan mezi yo nan 500
kran Ewopeyen gason transmèt mwen pa professeur WELCKER. Sepandan, 63 mezi
yo te dwe ajoute dapre afilyasyon pwobab yo ak korespondan dimansyon vètikal yo,
depi sèlman nan fason sa a te kapab yon matche ak reyalize ak tab la redwi nan chapit
sa a (§ 58). Sepandan, devyasyon ti tay ki ka lakòz soti nan sa pa afekte foto panèl la,
ki, anplis, pa materyèlman konsidere pi ba a.]
Panel II 450. zo bwa tèt Gason an; Kouche plat limit.
E = 1 mm; m =åz,= 450; Yon1 = 522.2.

yon z yon z yon z

481 1 510 13 535 10
484 2 511 12 536 11
485 2 512 14 537 5
486 1 513 7 538 8
488 1 514 6 539 9
489 2 515 13 540 14
490 2 516 11 541 6
491 1 517 7 542 3
492 1 518 9 543 4
493 2 519 10 544 3
494 4 520 15 545 4
495 5 521 6 546 3
496 1 522 8 547 2
497 4 523 14 548 2
498 1 524 17 549 3
499 2 525 21 550 6
500 8 526 9 552 1
501 4 527 8 553 1
502 3 528 7 554 4
503 6 529 8 555 2
504 9 530 13 558 1
505 8 531 5 561 1
506 4 532 6 567 2
507 3 533 7 576 1
508 6 534 8
509 7

Plak III. Elèv rekrite elèv .

E = 1 pous, m = å z = 2047; Yon 1 = 71,77.

yon z yon z yon z

60,00 1 70,00 70 76,00 24
64,00 2 70,25 65 76,25 17
64,75 4 70,50 71 76,50 9
 65,00 6 70,75 61 76,75 7
65,25 3 71,00 78 77,00 14
65,50 5 71,25 75 77,25 9
65,75 5 71,50 81 77,50 7
66,00 8 71,75 89 77,75 3
66,25 6 72,00 79 78,00 3
66,50 9 72,25 81 78,25 2
66,75 19 72,50 82 78,50 3
67,00 7 72,75 63 79,00 1
67,25 11 73,00 79 79,50 2
67,50 25 73,25 79 80,00 1
67,75 15 73,50 68 80,75 1
68,00 35 73,75 56 82,50 1
68,25 27 74,00 64
68,50 37 74,25 42
68,75 34 74,50 55
69,00 43 74,75 33
69,25 48 75.00 43
69,50 57 75,25 26
69,75 54 75,50 25
75,75 17

Plak IV. Manm ki pi wo nan 217 sis-manm Rye-tij.

E = 0.5 cm; m = å z= 217; Yon1= 86,54.

yon z yon z yon z yon z yon z

42.9 1 75.6 1 85.4 1 91.7 1 99.0 2
49.7 1 75.8 2 85.5 1 91.9 2 99.2 1
52,8 1 76.1 1 85.7 1 92.0 2 99.3 1
55.6 1 76.2 2 85.8 1 92.3 1 99.4 1
57.6 1 76.4 2 85.9 1 92,8 1 99.5 1
58.9 1 76.7 1 86.0 2 93.0 2 100.3 1
59.0 1 77.0 1 86.2 1 93.1 1 100.5 1
61.4 1 77.2 1 86.3 1 93.3 1 100.8 1
61.9 1 77.5 1 86.8 2 93.4 1 100; 9 1
62.2 1 77.6 1 86.9 1 93.5 2 101.0 1
62.3 1 77.7 1 87.0 3 93.7 1 101.1 1
63.0 1 77.9 1 87.1 2 94.4 1 101.3 1
64.1 1 78.0 1 87.4 2 94.6 2 101.5 1
64,3 1 78.1 2 87.5 1 94.7 1 101.9 1
65.5 1 78.4 1 87.8 1 95.7 1 102.2 1
67.4 1 78.8 1 87.9 2 95.8 2 102.3 1
67.7 1 79.0 1 88.0 2 95.9 1 102.7 1
67.8 1 79.4 1 88.3 1 96.0 1 102.8 1
68.1 1 80.0 2 88.6 1 96.1 1 103.3 1
68.3 1 80.4 1 88.8 1 96.2 1 103.4 1
68.9 1 80.7 1 88.9 2 96.3 1 104.0 1
69.6 1 80.9 2 89.2 2 96.5 1 104.2 1
69.9 1 81.3 1 89.3 2 96.8 1 104.4 1
70.5 1 81.9 1 89.4 1 96.9 1 105.3 1
71.4 1 82.0 2 89.7 2 97.0 1 105.5 1
72.0 2 82.1 2 89.9 2 97.1 1 105.6 1
72.1 1 82.3 3 90.0 1 97.5 2 105.8 1
72.5 1 82.4 1 90,2 3 97.6 1 106.0 1
72.9 1 82.8 1 90.4 1 97.7 1 106.2 1
73.7 1 83.0 1 90.5 1 97.8 1 106.3 1
73.9 1 83.1 1 90.6 1 97.9 1 108.0 1
74.1 1 83.4 1 90.7 3 98.0 1 110.0 1
74.8 2 83.7 4 91.2 1 98.2 1 111.2 1
75.1 2 83.9 2 91.3 1 98.6 1 112.0 1
75.2 1 84.6 1 91.4 1 98.8 1 112.2 1
 § 51. [Yon gade konparatif nan sa yo ankadreman nan koridò a montre jis
konsidere sa yo kòm konsènan siksesyon an nan yon yon diferans esansyèl ant twa
premye panno yo ki pase la. Savwa ansyen an gen yon mwayèn pi gwo fòme, ki
gen z grandi kont sant la panèl nan, an jeneral, ak li yo yon fòm yo apa ki soti nan
chak enteripsyon kont bout yo, yon seri ekidistan. Se konsa, nan
ekidistan yon, ekidistan yo yon kontinyèlman pwolonje soti nan 378 428 ak soti nan
430 435, pandan y ap nan menm tan an z la, men ak toujou ap fluctuations renouvlab,
premye grandi ak Lè sa a, diminye ankò. Nan II. Seri a nan ekidistan parapò
se yon 488 550 ak konsiste, apre yo fin entèripsyon pa mank de yon = 551, 552-555
kontinye, pandan ke yo nan vire z montre nan yon tranzisyon a yon menm jan
an. Plak III. finalman, ak yon konpòtman ki koresponn, z la ant limit yo 64, 75 ak 78,
50 ki karakterize pa yon ekidans ékistabilite nan yon . Sa a Bestande prensipal fèmen
nan chak nan twa fèy papye yo nan kòmansman an ak nan fen yon nimewo
relativman ti nan yon valè, ki gen distans chanje owaza, ak yo zmajorite egal a 1:
imajine Endabteilungen ak gaye yon . reprezante Nan panèl la katriyèm, sepandan,
Stride nan yon toujou prezan nan entèval iregilye, epi li ka dwe te note sèlman ki
entèval yo ki pi piti pi souvan nan sant la pase nan bout yo; an menm tan, a vas
majorite de z egal a 1. Se konsa, nou ka gen plak ki gen yon stock prensipal nan
ekidistan yon pwochen nan fen divizyon ak gaye yon , ak moun ki gen yon atravè
panèl an antye pa iregilyèman gaye, diferan. Kòm reprezantan ki nan premye kalite a,
panno I. a III. pou aplike; Plak IV reprezante dezyèm kalite a. Tou de tip yo
esansyèlman diferan de youn ak lòt; pou li yo pral montre ke tablèt nan dezyèm kalite
a mande pou yon rediksyon pi plis pase sa yo ki nan premye a, si tretman yo se yo
reyisi.]
[Lè delimite stock prensipal la nan yon tablo, sepandan, li dwe vin chonje ke li pa
detache tèt li nan defini byen file soti nan divizyon final yo. Yon sèl te kapab
kontrekare ki engredyan prensipal la se pou yon ekstansyon pou ke kòm anpil
egzakteman jan ekidistans la nan nenpòt ki anbigwite pa mete kòn
lan yon pòte. Sepandan, li klè nan kòmansman an ke pa gen okenn dispozisyon
esansyèl ta dwe fè. Paske, nan anpil ka ka-a ka leve menm kont anndan grenn lan
ekwistans la detounen pa yon ki manke yon ; menm pi souvan, soti nan mitan an, nan
direksyon pou kòmansman an oswa nan direksyon pou fen a , pral gen yon lòt ranje
nan ekidistan yon , menm jan se tout bon ka a pou mwen ak II, akòz absans la
nanyon= 429 resp. yon = 551 se verite. Nan ka sa yo, si règ ki endike anwo a yo te
respekte a, envantè prensipal la ta swa dwe initilman limite oswa konplètman
kesyone. Nan lòt men an, li posib tou ke yon a ka ranpli, men kou a nan z la fè
eksklizyon yo soti nan stock prensipal la sanble dezirab. Se poutèt sa, li dwe kite
detèminasyon an nan stock prensipal la nan yon maj sèten nan abitrè, depi ka yon règ
dwe mete kanpe sèlman nan limit ki ekivalans a nan yon valè yo pa sijè a twoub
konsiderab ak ki gen rapò ak z a,omwen sou tout la, kwasans nan direksyon pou sant
lan yo ta dwe rekonèt. Se konsa, yon moun ka endike limit yo nan stock prensipal la
pou mwen 378 ak 435, pou II 488 ak 555, pou III 64.75 ak 78.50, ak remak la,
sepandan, limit sa yo pèmèt yon chanjman.]
 [Dmeran, ekidans la nan yon ka omwen fòmèlman etabli menm nan ka a nan
manke yon , si manke a yon , ak yon z = 0, yo enkli nan panèl la. Li ta dwe refere yo
kòm ensèsyon nan vid yon . Pou egzanp, konstitiyan prensipal la nan mwen ak II nan
fason sa a vin toujou ekidistan lè yo eleman nan mwen 429, nan II 551 ak yon z = 0.]
Kòm pou kou a nan z nan seksyon prensipal la nan Tablo I-III, li te deja te remake ke
ogmantasyon nan direksyon pou mitan an se sijè a fluctuations konstan. Koulye a,
sepandan, kwasans san enteripsyon ak n bès se pa yo dwe espere paske nan enkoni ki
pa janm manke dezekilib. Men, si sèl sa a se kòz la, peryodisite nan ékivok nan
vibran nan z la ta rete ineksplikab. Se poutèt sa dwe gen yon lòt kòz dèyè li. Menm
bagay la tou klè nan remak sa yo.]
[Nan konstitiyan prensipal la nan mwen gen tout ansanm 18 relatif maksimòm, 17
minimes kouche ant yo; 8 maxima tonbe sou sa yo , ki reprezante santimèt antye
oswa mwatye, pandan y ap pa gen yon sèl minimòm ki dwe nan tankou yon . Nan 17
maxima a nan stock prensipal la nan II, 10 tonbe soti nan 16 Minima a okenn
nan yonSa a montre byen ke nan mezi a nan zo bwa tèt la pa vle di nan mezi a kasèt,
aparamman milimèt yo te jwenn nan estimasyon, santimèt antye ak mwatye yo te pi
pito; otreman maksimòm yo ak Minima ta dwe distribye egalman nan mitan
subdivizyon yo nan santimèt la. Nan estime ki pa-inifòm, sa vle di nan preferans nan
divizyon yo antye ak mwatye nan echèl la itilize, yon sèl jwenn konsa sous la nan
iregilarite regilyèman renouvlab nan kou a nan z. Sa a se konfime sou Plak III. Nan
19 maxima a nan stock prensipal yo, 9 tonbe a plen, 7 a mwatye pous; nan 18 minima
a, se sèlman 2 valè integer yo te ajoute, pandan y ap rès la yo ¼ oswa ¾ pous.
[Se poutèt sa, li nesesè pou veye kont erè yo akòz estimasyon ki pa inifòm nan
pwosesis tab distribisyon yo epi pou konsidere elimine yo pa yon rediksyon
apwopriye. Sa a rezilta nan divize panno yo, dapre peryòd de estimasyon ki pa-
inifòm, nan divizyon prensipal la. Pou egzanp, yo gen yo pwogrese soti nan 5 a 5 mm
nan panno I ak II, ak mwatye yon pous oswa pi bon nan panèl antye apre mwatye yon
pous nan panèl III. An jeneral, depatman prensipal sa yo pral kòmanse ak stock
prensipal la nan tablo a. Youn ka Lè sa a, jwenn li avantaje surnumize stock prensipal
la pou ke li kenbe jis yon nimewo konplè nan direktè lekòl la. Lè sa a, z. Pou egzanp,
nan Tablo I, twa valè yo koupe soti nan envantè a jan yo defini anwo a, ak apeprè
valè yo 380 ak 434 yo chwazi kòm limit.
§ 52. [Finalman, pwen sa yo ki valab pou chak panèl distribisyon an antye yo dwe
mansyone. Chak mezi se sijè a limit nan presizyon, pou ke yon la pa janm ka
kontinyèlman kowòdone men yo dwe separe pa yon entèval ki gen grandè depann sou
degre nan presizyon nan mezi a. Entèval sa a yo ta dwe rele entèval prensipal la
ak make mwen . Li konstan pou ekstansyon an nan tout tab la, paske li se kondisyone
sèlman pa echèl la, pa pa gwosè a nan objè yo mezire.]
[Nan egzistans li yon sèl gen pou chèche rezon ki fè yon stock ekidistan prensipal
nan tablo distribisyon yo se menm posib. Pou entèval la nan stock prensipal la se pa
gen anyen lòt pase sa prensipal mwen, ki pa ka koupe, men se sèlman pi klèman pi
gwo a ki kantite kopi mezire nan K.-G la. - M nan tablo a -
se. prensipal mwen an men nan kou, pou panno ki pa gen okenn eleman prensipal yo
soti nan yon a ka wè dirèkteman valè. Pou tablo IV z. Pou egzanp, li egal a pati nan
dizyèm nan E , di = 0.05 cm.]
[Siyifikasyon nan esansyèl nan egzistans lan nan yon entèval prensipal, sepandan,
se ke li mete manm yo nan z a nan yon, ki yo ajoute nan tab yo nan limyè a dwat. Li
ka wè sètadi ke yon se senpleman yo dwe konsidere kòm reprezantan nan entèval yo
prensipal, ki gen sant yo reprezante; Li Se poutèt sa tou li nesesè yo panse a z pa ki pa
nan yon a, men ki fè pati entèval yo prensipal ki endike pa yon , epi yo dwe respire
distribiye nan lèt la, paske pa gen okenn endikasyon de yon distribisyon diferan fòm,
legal. Toutotan entèval an primè, yonanantoure oswa ansèrkl, li se nan entèval la
nan yon ka mansyone. Limit mityèl li yo se yon - ½ mwen ak yon + ½ mwen ; yo
mete ansanm nan tout tab la, se konsa ke fwontyè a premye nan nenpòt ki youn
entèval konyenside avèk dezyèm lan nan youn ki anvan an.]
[ Yon - ak z Valè yo yo konsa estokaj nan chak lòt pa vle di nan entèval an reyon
asosye yo. Ta dwe rezoud sa a konpoze, ak yon pral egzamine nan izolasyon ak vle
di: li ta dwe toutouni kòm yon va refere li bay.]
[Afilyasyon nan z nan yon a eksplike jis kounye a pèmèt yon reprezantasyon vre
jewometrik nan tablo yo distribisyon. Savwa, yon rad la nan yon absis ak pa regilye
nèf semenn klas valè yo yon - ½ m ak yon + ½ m entèval yo reyon akonpaye
menm; Lè sa a, yo yo dwe etabli sou rektang yo lèt, kontni an nan ki yon bèlj a siyen
panèl z an dwe reprezante; Isit la, nan kou, ka tou de dimansyon an nan yon , osi byen
ke konstriksyon nan rektang yo yo baze sou nenpòt ki echèl, depi li se sèlman nesesè
yo jwenn yon foto nan pwopòsyon yo nan valè yo tab.]
[Ou jwenn tankou z. Egzanp reprezantasyon sa yo nan pati mitan nan tablo I:]

Figi 1.
VIII. Tablo distribisyon redwi.
§ 53. pati sou panno yo distribisyon trase nan plis etwat e konsa pran yon espas ki
pi piti pou yo pou konplete, an pati pou konpanse pou iregilarite yo nan wout ki pase
nan valè yo, epi fè nenpòt iregilarite estime inonsan, pafwa kalkile faktè sa yo pou
detèmine si oswa li te ye. Eleman K.-G. nan pi fasil, li te pase soti nan ren
ankadreman yo, distribisyon prensipal sou redwi a ak kite kanpe sa a pou sa yo ak
kèlkeswa nan relasyon sèten, ka yon panèl prensipal yo lè li pa redwi dwe
konplètman ranplase, panèl la redwi konsève men aktyèlman nan espesifye relasyon
avantaj yo anvan nan prensipal avanse, epi li se nesesè fè fas ak liy-up yo fason sa a,
relasyon yo ak fason itilizasyon yo.
Nou konsidere premye rediksyon an nan plakèt sa yo prensipal nan je a, ki jan m
'III yon eleman prensipal ak ekidistan yon nan Endabteilungen ak gaye yon ka
distenge. Yo nan lòd yo pwodwi yon redwi soti nan yon panèl prensipal nan kalite sa
a, divize, kòm ki te fèt deja pi wo a prejidis nan § 50, eleman prensipal la ladan l 'nan
konpatiman, ki nan yo yon , si sa nesesè, kolòn vid, yon PO menm nan ekidistan
parapò [pa ensèsyon nan yon ekwidistant te fè) , sa yo rele fè yon , ak an
patikilye montan z yo nan chak nan divizyon sa yo. Apre sa a aplike kòm yon
redwi mwengwosè a nan entèval la tout antye nan ki kantite prensipal yon se, ki gen
ladan entèval reyon li yo rezime kòm yon redwi pou sòm total la nan z, ki te sou
enfòmasyon ki nan entèval yo redwi yon sezon otòn, kòm yon redwi yon, dans
redwi z an se beizuschreiben , vle di ant toutouni a yon oswa, ki sa ki vini nan menm
bagay la, vle di nan ekstrèm lan toutouni , ki antre nan entèval la.
Pa fason eksplikasyon sèvi rediksyon nan yon seksyon an patikilye nan envantè
prensipal la nan panèl la prensipal mwen kòm:

fè yon 380 381 382 383 384

prensipal z 2 1 2 3 3
Nan adisyon prensipal z an , nou jwenn kòm yon redwi pou nimewo a 11,
sepandan, redwi a yon mwayèn nan 5 prensipal toutouni yon depatman an nan ki
enpòtan oswa, kantite lajan yo menm menm bagay la paske yo te ekidistans, an
mwayèn nan eksteryè a yon , 380 ak 384, Pakonsekan, 382 se ki redwi z = 11 a
atribiye. Limit yo nan redwi a mwen men se pa eksteryè lan fè yon 380 ak 384, epi
konsa entèval an redwi pa 384-380 = 4, paske menm nan entèval an redwi nan
entèval yo nan fwontyè yon nanak ki entèval an antye fin youn ak lòt bò a pa yon
prensipal mwen ½ ; depi kounye a prensipal mwen an = 1, se konsa limit yo nan
entèval an redwi a yon sèl bò 380 - ½ = 379,5, apre yo fin yon lòt 384 + ½ = 384,5,
ak gwosè a nan tout la redwi entèval nan diferans ki genyen ant de = 5 nan ,
Pandan ke redwi a pou yon menm kòm yon mwayen pou eksteryè prensipal
toutouni yon jwenn ki antre nan depatman an yo dwe redwi, li pa kapab gwosè
a nan nan entèval nan redwi kòm distans ki genyen ant de limite yon resevwa, men se
sèlman anba ekspansyon nan distans sa a chak bò pa mwatye, ak Se poutèt sa nan tout
la pa yon antye mwen prensipal la . Sa a se pwobableman yo dwe konsidere epi yo pa
tout kote byen obsève, tankou kontinye avi.
Si n ekidistan toutouni a , e konsa ni ini nan chak seksyon prensipal nan tablo a
prensipal la, Lè sa a, mwen nan tablo a redwi tou n fwa mwen nan tablo a prensipal
la. Koulye a, nan chak depatman nan tablo I ak II 5 chak, chak 4 nan toutouni
III yon nan chak depatman; prensipal la mwen nan I ak II se 1 mm, nan III ¼ pous; Sa
se, mwen nan plak yo redwi nan I ak II egal a 5 mm, nan III egal a 1 pous.
§ 54. An konsekans, tankou nan panno yo prensipal a pa gen anyen yo aksepte nan
redwi ki redwi A tèt li konsa kèk ka se fèt, kòm bèlj yo egzije l 'redwi sa yo eta men
sa sou entèval an, jan sa endike nan redwi yon nan se
reprezante, e.g. nan Distribye valè yon , ki kenbe ant limit yo nan entèval la redwi; ak
bay tou yon reprezantan nan panno yo prensipal fondamantalman yon entèval tout li a
ki sa yo distribiye, se sèlman yon pi piti pase redwi nan yon, se fondamantalman ant
primè ak redwi yonse sèlman yon diferans relatif. Olye pou yo redwi yon nan men
nan panno yo redwi ak entèval an tèt li ka dwe espesifye, ki se reprezante pa li, epi li
vini nan sou tablo ki disponib redwi yon sèl la ak lòt moun yo soti nan ki sa
mwen yon distenksyon -self ak panno Entèval. Paske nan prezantasyon an yon ti kras
pi kout, mwen anjeneral pito fòm nan yon tablo a; men yon distenksyon reyèl pa
egziste ant yon-tab ak entèval-tab, e yon moun ka fasilman soti nan yon fòm nan lòt
la, bay ke redwi a nan yonTablo se mwayen ki genyen ant limit entèval redui yo,
pandan limit entèval yo menm jan ak nan tab prensipal yo a - ½ mwen, yon
+ ½ mwen , eksepte ke isit la redwi yon ak mwen pran plas prensipal la, tankou nan
egzanp sa yo, nan ki se rediksyon an dapre prensip la deklare kontinye pa yon
divizyon, ak sa ki annapre yo korespondan yon kolòn ak kolòn entèval yo te jwenn:

Wouj A wouj. entèval

382 379.5 - 384.5

387 384.5 - 389.5
Si, nan egzanp nou an, nou kontinye rediksyon an selon prensip yo menm nan
Tablo I, nou jwenn sa ki annapre yo redwi yon ak entèval tab pou chak lòt :

yon entèval z

382 379.5 - 384.5 11

387 384.5 - 389.5 25
392 389.5 - 394.5 31
397 394.5 - 399.5 40
402 399.5 - 404.5 54
407 404.5 - 409.5 63
 412 409.5-414.5 64
417 414.5 - 419.5 57
422 419.5 - 424.5 47
427 424.5 - 429.5 22
432 429.5 - 434.5 18
Li se te wè nan egzanp sa a ki entèval yo nan panèl la redui a tonbe fwontyè an
dezyèm nan chak entèval ak fwontyè a premye nan entèval sa a kòm fèmen nan chak
lòt kòm limit yo entèval respektif nan panno yo prensipal (yo. § 52).
Pa tout kote men yo ka yo te jwenn yon lòt kote, entèval limit yo apre règ anvan
espesifye kòrèkteman, men neglije entèval yo reyon ki fwontyè yon pwòp tèt ou bay
depatman yo redwi kòm limit entèval, nan otreman Estimable Bèlj
Rekrutenmaßtafeln a, men sa a parèt jistifye tèl degre ke eksperyans la imedyatman
men se sèlman sa a fwontyè yon yo, ki soti nan kote ou ka fasilman pase sou limit yo
entèval vre pou resiklaj nan panno yo; men li ta sanble pi plis rekòmande bay
fwontyè yo vre, menm apre règ la anvan nan tab yo. Si non an nan limit yo entèval
pou rezon ki nan panno yo Bèlj rive ankadreman nou yo, nou ta nan egzanp anvan
nou an, yon an-Connect panèl nan entèval tab la, yo mete:

yon mwen ntervalle z

382 380 - 384 11

387 385 - 389 25
392 390 - 394 31
elatriye
Men, isit la dezavantaj nan notasyon sa a se ke entèval yo pa fèmen nan chak lòt,
men kite twou vid ki genyen nan yon inite mezi ant yo, nan ki, an reyalite, mezi
tonbe, nan ki tab la se pa responsab. Sepandan, sa a miskonsepsyon leve soti vivan
epi yo ka soulve nan tab yo Bèlj nan mezi, tou, pa fè limit sa yo asosye nan desen soti
nan limit yo nan entèval siksesif.
§ 55. Ki sa nou gen kounye a vorstehends eksplike lè l sèvi avèk yon egzanp sou
Schädelmaßtafeln, yo pral aplike nan tout ankadreman itilize ki tout tan tout tan yon
sèl gwo eleman ak ekidistan yon genyen. Men, si nou aplike aplikasyon sa a nan
Komite Elèv Mezi III yo, gen yon enkonvenyans ki ka kontre ak yon pwosedi ki
mwen pral rele rediksyon an ak divize z . Pou eksplikasyon, annou gade nan de
divizyon an premye nan stock prensipal la nan Panel Primè III a. Yo se:

toutouni yon 65.0 65,25 65.5 65,75 66.0 66,25 66.5 66,75
Primè z 6 3 5 5 8 6 9 19
Kote mwen = 0, 25 pous.
 Si nou kounye a diminye depatman sa yo nan kat fwa prensipal la mwen dapre
règleman anvan yo, nou jwenn sa ki annapre yo yon ak entèval tab yo, ki aflije ak
fraksyon trè konvenyan :
redwi
yon entèval z

65,375 64.875 - 65.875 19

66,375 65,875 - 66.875 42
An reyalite, sa a se redwi yon = 65,375 mwayèn nan limit la prensipal yon 65 ak
65,75 ak redwi limit yo entèval 64,875 ak 65,875 ki egal a la redwi yon = 65,375 ±
redwi nan mwatye mwen.
[Pou kontwole sa a deranjman, sonje ke konstitiyan prensipal la nan yon panèl ak
ekidistan yon se pa nan distenksyon byen file soti nan divizyon yo fen ak
gaye yon . Ki ta ka yon III olye pou yo 65.0 fòme prensipal la nan tab la menm jan
anpil vid yo avèk 64,75 oswa apre ensèsyon nan yon ka, kòmanse ak 64.5 oswa
64,25. Sepandan, tankou yon chanjman nan popilasyon prensipal la pa youn, de oswa
twa antye prensipal mwen pa ta mennen nan objektif la; paske menm apre chanjman
an ta dwe tou de redwi Yon ak limit yo nan entèval yo redwi nan mitan an ant chak de
adjasan prensipal yontonbe epi yo toujou ap soufri ak ka zo kase yo alèz. Se poutèt sa
Remak tou ki, jan yo gen te note plizyè fwa, pou egzanp pa nan panèl la bèlj a te
siyen yon pati dirèkteman, men sou entèval an reyon antye nan yon gaye. Li se konsa
akseptab divize prensipal la mwen ak divize pòsyon pwopòsyonèl nan z
la nan subintervals yo . An patikilye, yon sèl ka halve prensipal la mwen , se konsa ke
olye pou yo entèval la ak limit yo yon - ½ mwen, yon + ½ mwen de entèval ak limit
yo yon - ½ mwen, yon ak yon, yon +½ mwen , chak ½ z tande. Si lèt la rive nan panèl
prensipal III a, lè sa a, pou egzanp, olye pou yo:

prensipal
entèval z

64,875 - 65,125 6
65,125 - 65.375 3
65.375 - 65.625 5
elatriye
entèval sa a ki asosye ak z seri:
prensipal (mwatye)
entèval z
64.875 - 65.0 3
65.0 - 65.125 3
 65,125 - 65,25 1.5
65.25 - 65.375 1.5
65.375 - 65.5 2.5
65.5 - 65.625 2.5
elatriye
Si yon sèl kounye a orè stock prensipal la pa mwatye yon prensipal mwen olye pou
yo yon antye , ak kòmanse li ak 65,0 olye pou yo 64.875, ki valè vle di limit entèval
epi yo pa yonvalè, Lè sa a, yo swiv yon ak entèval tab yo jwenn :
redwi
yon entèval Z
65.5 65.0 - 66.0 20
66.5 66.0 - 67.0 41.5
Sepandan, si yon sèl kòmanse popilasyon prensipal la ak 64.5 kòm fwontyè a entèval,
yon moun jwenn:
redwi
yon entèval z
65.0 64.5 - 65.5 15.5
66.0 65.5 - 66.5 26
Nan fason sa a, pa chanje ak divize entèval yo, li ka toujou reyalize ke omwen
entèval la limit oswa valè yon nan tab la redwi vin entegral si sèlman redwi
a mwen egal a oswa yon miltip nan inite a kache nan mezi.]
§ 56. Men, gen tou tab kòm IV Table pou RYE, kote dimansyon yo trè gaye nan
tout tab la kote yon eleman enpòtan ak ekidistan yon priori pa egziste ak inonbrabl
sèlman pa yon entèvansyon pratikman diman posib vid yon ka pwodui. Lè sa a, ou
pral gen kontinye jan sa a.
Premyèman, yon sèl gen yo dwe trase moute pa imedyatman (§ 60) konsiderasyon
yo deside sou yon sèl ki gwo mwen ou vle diminye. Yon kou nahehin regilye nan valè
yo nan zjwenn, ou pral patisipe nan panèl nou yo ak mwen pa pèmèt yo ale anba kat
inite. Se pou nou kounye a ale nan premye nan prensipal yon toujou fèmen = 42.9 nan
pwemye entèval an redwi a ki fwontyè a an premye byen lwen tèlman tounen, se sa ki
fen sa a te rive, pou ki objektif satisfè, fwontyè a an premye nan wouj la an
premye. Entèval = 42, lè sa a 42.9 tonbe nan entèval an premye 42-
46 1) . Z redwi nan entèval sa a se lè sa a sòm total z prensipal yo ki tonbe nan entèval
la 42-46, sa vle di 1, wouj la. Yon mitan ant 42 ak 46, sa vle di 44. Dezyèm wouj
la. Entèval se apre sa 46 - 50, kote ankò sèlman yon sèl z tonbe, pakonsekan wouj
la. z = 1, elatriye, ki bay bagay sa yo redwi tab soti nan kòmansman an:
redwi
 yon entèval z

44 42 - 46 1
48 46 - 50 1
52 50 - 54 1
56 54 - 58 2
Si youn nan limit yo entèval owaza ak yon simultane panèl la prensipal, mwatye nan
prensipal se tankou ki yon nan redwi z an nan entèval an pran pa lòt mwatye
a pou (tankou pa metòd la nan divize z an ) sa ki nan entèval la vwazen.

1) Pou objektif la menm yon sèl ta ka ale tounen menm pi lwen ak limit la an
premye, 41, 40, 39, kote Lè sa a, entèval yo an premye ta dwe 41-45, 40-44, 39-
43. Nan chak nan yo tonbe 42,9. Sa a bay kouch diferan de rediksyon, ki apre sa; nan
nenpòt ka, menm 42 se ase kòm limit la entèval an premye pou objektif la.

§ 57. Nou kounye a vini nan ankadreman distribisyon tankou I, II, III tounen nan ki
yon gwo konstitiyan ak ekidistan yon nan yon kolòn nan Endabteilungen ak
gaye yon ka diferan, li toujou presize ki jan fè fas ak lèt la. Sa a ka fè nan de
fason. Swa yon ) fè yon nan a Endabteilungen la pa oblije chanje vid yon menm jan
an tou ekidistan, kòm se ka a nan divizyon prensipal yo, ak diminye li apre sa selon
prensip yo vin anvan an, depi yo Lè sa a, nan prensip pa diferan de divizyon prensipal
yo; oswa b ) yon sèl pa kontinye rediksyon nan depatman yo fen, men se satisfè ak
done Bausch sou li. Metòd la lèt, osi lwen ke mwen ka wè, te jusqu 'te sèlman
pwosedi a abityèl, men metòd la ansyen se yo dwe pi pito pou rezon ki fè yo dwe bay,
ak nan lavni an pou kont li.
Sa a se fason ou wè pwosedi tout kote b) Nan rekrite mezire redwi prensipal
Bestande nan vin anvan Bausch endikasyon de ki kantite dimansyon ki se pi piti pase
fwontyè an premye nan kanpe la redwi prensipal yo, epi fèmen tab la avèk
endikasyon nan Bausch ki gen nimewo a nan dimansyon ki se pi gwo pase fwontyè
an dezyèm nan kanpe la redwi prensipal san yo pa spesifikasyon dimansyon sa yo: sa
yon moun, men se pa ta dwe limite, paske ou toujou pa kapab detèmine aritmetik a
vle di apre valè a santral, men, nou pa mansyone lòt dezavantaj; Olye de sa, ou ta
dwe si ou vle tout tan tout tan bay moute aplikasyon an nan rediksyon an pa
Endabteilungen a, yo ka divilge lòt pase sòm total la nan nimewo a nan dimansyon,
sòm total la nan dimansyon yo tèt yo, ki fè yo enkli nan Endabteilungen la, ak pa gen
yon sèl se Inposibl yo ajoute ekstrèm nan prensipal ,v ak Vorsumme V , nimewo
( å zan ) ak sòm ( å az ) nan prensipal yon nan , ki se pi piti pase fwontyè an premye
nan kanpe la redwi prensipal yo, sou lòt men an kòm Nachzahl N ak
Nachsumme N kantite ak sòm de nan prensipal yon, ki se pi gran pase nan dezyèm
limit sa a stock yo jan e , ak e ' se pi piti ak pi gwo yon nan bò tab la prensipal nan
tout, se konsa se eleman nan redwi prensipal menm pa ki
espesifye v , V , n , N ,E , , E ' sipleman, ki youn fè itil tab la, men nan kou li nan
avantaj la nan konsizyon, se sèlman pi bon kalite b la , pèdi pwosedi yo akòde.
Pwosesis la yon ) se pa sèlman metodolojik pa Lè sa a kapab rediksyon an nan
panèl la tout antye prensipal san distenksyon an toujou yon ti jan abitrè ant elektè
prensipal ak Endabteilungen ak san yo pa yon sipleman kalite sot pase yo nan prensip
la menm fè, men estrikteman pale sèlman pou redwi panno itil entwodwi mezi nan
revni ki nesesè yo.
Mwen mennen kounye a sou prensip sa a, rediksyon an nan yon m = 5 mm nan tout
tab yo I ak II, ki gen rapò, pa oblije chanje vid yon pa sèlman yon fè bò tab la
ekidistan, men tou, premye fòs la prensipal yon anpil vide yon kite vin anvan ke
premye nan prensipal yon toujou tonbe nan li (ak mwen 368, kote II 481) nan di
premye redwi entèval, nou ka vide li kapab akonpli kondisyon sa a, tou depann de
kouch a chwazi rediksyon 1, 2, 3 oswa 4 yon anvan vid ak, lè pèmèt yo vin anvan pou
egzanp de, vid la premye pa yonkonplete depatman nan panèl la prensipal mwen gen
yo ekri:

prensipal yon 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375
prensipal z 0 0 1 0 0 2 0 0 0 0
elatriye
Wouj nan premye. Entèval se apre sa, ak respè nan entèval yo perimèt nan fwontyè
prensipal la yon , 366 - ½ 370 + ½, di 365 ½ - 370 ½, dezyèm lan 370 ½ - 375
½; wouj la. yon nanentèval an premye se 368 kòm mitan an ant 366 ak 370, dezyèm
lan 373; ak z redwi a ki te jwenn nan sifas z prensipal yo nan chak divizyon se 1 pou
divizyon an premye, 2 pou dezyèm lan , ki bay nan konmansman an nan panèl la
redwi:
redwi
yon entèval z

368 365.5 - 370.5 1

373 370.5 - 375.5 2
elatriye
An konsekans, nan Plak II , nou pral oblije ekri de premye seksyon yo complétée pa
vid yon :

prensipal yon 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489
prensipal z 0 1 0 0 2 2 1 0 1 2
Men kòm kòmansman tablo redwi a:
 redwi
yon entèval z
482 479.5 - 484.5 3
487 484.5 - 489.5 6
§ 58. Si nou prezante kounye a rediksyon sa a nan tout tab yo I ak II, nou jwenn
anba restriksyon nan fòm lan nan yon panno redwi sa yo, chak yon trè itil pou kolòn
lavni -self- S ,se tache, ki se kreye pa nan ki z an nan z kolòn nan depi nan
konmansman an nan konmansman an yon (. incl) nan yon kolòn, nan ki
respektif S nan , ki mete adisyone:
Rediksyon nan panno yo prensipal mwen (perimèt vètikal) ak II
(orizontal perimèt) ak wouj. mwen = 5 mm.
Mwen II
yon z S, yon z S,

368 1 1 482 3 3
373 2 3 487 6 9
378 5 8 492 10 19
383 17 25 497 13 32
388 24 49 502 30 62
393 36 85 507 28 90
398 41 126 512 52 142
403 59 185 517 50 192
408 65 250 522 60 252
413 65 315 527 53 305
418 51 366 532 39 344
423 40 406 537 43 387
428 17 423 542 30 417
433 19 442 547 14 431
438 4 446 552 12 443
443 2 448 557 3 446
448 2 450 562 1 447
567 2 449
572 0 449
577 1 450
 Konparezon ki tabli tab yo redwi ak prensipal yo ki soti nan ki yo baze ki bay
monte nan remak sa yo nan siyifikasyon jeneral.
Mwen konprann nan tout anba yon kou regilye nan z tankou yo ke yo ak
moute yon grandi san entèripsyon pa desann nan yon maksimòm, men diminye soti
nan Lè sa a, sou kòm byen san entèripsyon pa k ap monte ankò, Avèk prezant sa
mwen bay yon koub distribisyon lis nan tèm de § 17, se konsa tout montre redwi
panno nan premye je kont nan prensipal, ki soti nan kote y ap sòti, avantaj ki pi
evidan nan regilarite. Ak sèlman apre tranzisyon an nan valè yo pa diminye omwen
ozalantou sant la vin tounen yon regilye, yo pral menm bagay la tou pale de yon
legalite, menm bagay la kapab detèmine oswa konsidere yon legalite voraussetzliche
nan li.
Ke mwen de adjasan menm maksimòm z montre jis k ap pase epi se pa wout la
regilye nan wout la, kòm ta dwe ka a si pa entèvni yon pi piti z te divòse. II gen, kòm
dabitid, se sèlman yon maksimòm z . Pi pre atansyon, mwen montre yon eksepsyon
ensiyifyan nan regilarite sèlman nan yon sèl fen, osi lontan ke z = 17 ak 19 gen echanj
gwosè yo nan lòd yo swiv byen; ak gen raman nenpòt ki tankou iregilarite ti nan
direksyon pou fini yo, san yo pa anpil enpòtans yo te atache a itilize nan plak yo, plis
konsa a si moun ki nan rejyon an nan densest a yon, se sa ki, pi gwo z late pran
plas; epi nou konprann konsizyon nan nwayo a nan peple panèl la nan yon ak li yo de
pi wo ak pi ba de vwazen yon , nou se de preferans nan sa a am gen dwa a jwenn
regilarite jwenn lwa nòmal nou an nan distribisyon konfime ak apwoksimasyon
satisfezan. Pandan ke nwayo a nan mwen, ki akòz kantite maksimòm la doub kounye
a z sis yon fin, kondisyon an nan regilarite se ase, sa a se ki gen rapò II anwo (dapre
dimansyon yo pi piti a) pa ka a, epi tou li desann nan sa a nimewo a 43 kòrèk kont
nimewo a limit 39 nan nwayo a.
Soti nan sa a li ka dedwi soti nan kòmansman an ke panèl la II pou sikiral orizontal
pral anfòm mwens byen ak distribisyon an nòmal epi yo pral mwens apwopriye pou
sonde lwa yo nòmal pase panèl I pou perimèt vètikal.
§ 59. Men koulye a, li sifizan mwen Plak ak II de fwa mwen pase anvan, olye ke
redwi a 5mm 10mm yo nan lòd yo fè de tab yo, toujours regilyèman, ki ka fè pa trè
senp, ke de successivement yon nan sou mwen = 5 mm panno redwi a vle di yo
ak z asosye yo konbine nan sòm total la. Sa a se fè nan tablo a mwen (§ 58) soti nan
pi wo a, gen rete paske nan nimewo a nan enpèr toutouni yon ki tablo sa a yon =
448 pou bò gòch = 2; Sepandan, li pa anpeche konsistans kontinye yon tablo pase 448
pa ajoute yon 5mm pi gwo nan yon = 448yon= 453 ak z = 0 ajoute; vle di yon ant 448
ak 453 Lè sa a, bay yon redwi yon = 450.5 ak yon redwi z = 2. An reyalite, tab sa yo
yo jwenn:
Fèy I ak II, redwi a mwen = 10mm.
Mwen II
yon z S, yon z S,

370,5 3 3 484,5 9 9
 380,5 22 25 494,5 23 32
390,5 60 85 504,5 58 90
400.5 100 185 514,5 102 192
410,5 130 315 524,5 113 305
420,5 91 406 534,5 82 387
430,5 36 442 544,5 44 431
440,5 6 448 554,5 15 446
450,5 2 450 564,5 3 449
574,5 1 450

Soti nan panno anvan yo yon sèl yo pral kapab, sou prensip la menm, dériver yon
tab redwi a mwen = 20 mm, ak sou sa, ki mwen rele plizyè etap rediksyon. Avèk
chak etap rediksyon nouvo, tablo a rkul, jouk nan dènye yon sèl wouj sèl. yon ak yon
sèl wouj. z vini.
Pou yo ka fè sa sèlman pou panèl la, yo jwenn yon- panno yo pou rediksyon,
respektivman, a 20, 40 mm, ak pou soti nan rediksyon an pou mwen = 5 mm :
20 mm 40 mm 80 mm 160 mm
yon z yon z yon z yon z

375,5 25 385,5 185 405,5 448 445,5 450

395,5 160 425,5 263 485,5 2
415,5 221 465,5 2
435,5 42
455,5 2
Se konsa, si yon rediksyon nan yon bay mwen poko pèmèt yon regilye kou nan valè
yo z , nou yo pral kapab rive tankou yon valè oswa omwen kapab apwòch li pa
agrandi mwen an . Epi, menm jan se fasil a konprann, posibilite pou rediksyon nan
yon gwosè diferan mwen egziste dwa Depi nan kòmansman an . Nou te kapab gen
nan I ak II, nan prensipal mwen nan etap nan rediksyon premye pa plis oswa mwens
pase senk fwa, pa plis oswa mwens pase kat fwa nan III mwen ka ogmante jan nou
plis oswa mwens ekidistan (respektivman. Pa mete vid yon ekidistan te fè)
prensipal yonpran ansanm. Se konsa, sa yo se aspè ki ka detèmine chwa a nan sa a
konsiderasyon. Byen jeneral ak fiks pou chak ka patikilye prezante pa kapab kounye
a dwe byen, men sa ki annapre yo mete kanpe, sa ki ka limite ak regle libète chwa a
nan yon sèten limit.
§ 60. Gen yon konfli sèten ant avantaj ak dezavantaj nan elaji oswa diminye
rediksyon mwen . Soti nan pwen sèten de vi li se vorteilhaftesten ki mwen kenbe
tankou ti ke posib paske travay tèt apre pi bonè (§ 5) Diskisyon sou lwa yo
distribisyon ideyal entèdi mande pou yon ka sa yo, epi nan respè sa a merite menm
tab la prensipal nan preferans nan chak redwi nan toujou gen yon miltip nan prensipal
la mwen ; ta pi bon tout bon, si yon sèl mwen te kapab diminye nan petites enfini nan
panèl la prensipal tèt li, ki kounye a sètènman pa kapab. Sikonstans sa a tou
kontribye, dapre sikonstans ki similè menm jan an, rediksyon a ti mwen kite
rediksyon an pito pi gwo yo. Si lefèt ke nan yon bay yon nimewo ekri pou aktyèlman
koute yon entèval an antye, ki nan panno prensipal kòm redwi nan gwosè a
nan mwen anap grandi, dwe pran an kont lè y ap detèmine eleman ki nesesè se konsa
ke pita dwe fè, entèpolasyon nan entèval an respektif yo dwe itilize kòm yon èd, epi li
dwe pètèt kenbe entèval ti a ase ki ase pa entèpolasyon senp (Seksyon IX.); paske
collectivité yo ta dwe pratikman prèske enposib lè youn ta gen rale entèpolasyon ak
diferans ki genyen dezyèm detèmine tout eleman ki ak konparezon ki genyen ant
kalkil ak obsèvasyon toupatou. Ak byenke mwen pral presize metòd yo ki pita, mwen
pa t 'fè sa nan itilize jeneral li apre mwen lè limite a sa sèlman gwosè yo aplike
nan m te kapab jwenn yo vanjeur avantaj pa difikilte nan itilize ak tapaj nan
prezantasyon.
kontrè a, ajisteman nan éventualité yo ke kou a regilye nan sa yo entèfere nan panèl
la prensipal epi yo konparezon yo ak pwogrè nan legalman obligatwa nan wout la,
men se sèlman pa rediksyon ak fin ogmante nan mwen yo jwenn, ak yon pa twò
gwo m mal anpil mwens pase iregilarite twòp nan respè sa a. Apati, li pral fè pi plis
nan kòm yon antye, mwen la kòm gwo ak men pa li dwe te pran pi gwo pase sa yon
tranzisyon regilye fèt omwen nan nwayo a nan tab la redwi; paske iregilarite nan kou
a nan eksteryè ti z la pa gen okenn enfliyans enpòtan sou detèminasyon nan eleman
yo ak kondisyon legal. Men, kote, tankou nan twa panno premye egzanp nou an, rive
iregilarite akòz éventualité dezekilib menm moun akòz estimasyon ki pa inifòm, ni
kondisyon an patikilye ki fèt ajoute ke mwen se pa pi piti, ak Se poutèt sa ki kantite
rezime ekidistan yon pa pran mwens pase peryòd la nan estimasyon ki pa inifòm
koresponn, ak elajisman nan la mwen fè sa pou tout Multiplis li paske ka espere
sèlman anba kondisyon sa a sou konpansasyon nan erè akòz estimasyon ki pa
inifòm. Koulye a, vire sou mezi zo bwa tèt nan Contenu. I ak II Dapre § 51,
Maximalmaß- nanz apre chak 5 pwogrese nan 1 mm yon, pa elèv yo rekrite
dimansyon nan Contenu. III apre 4 chak pwogrese 0.25 pous yon tab prensipal ankò,
se konsa rediksyon an nan pi piti a olye pou eksplikasyon kapab mwen an I ak II
sèlman mwen = 5mm , nan III sèlman 1 pous, tankou nan tab yo (§ 58 ak § 62) se ka
a; nan yon pi gwo mwen men yo pran, ou ta sèlman okazyon lè konsa pa gen kou
regilye nan redwi z ta ka reyalize.
§ 61. Malgre ke li pral kounye a chèche konnen rezon bay pa gen okenn rezon ki fè
nou kontinye ak koreksyon tab echantiyon nou an nan pi wo etap sa yo rediksyon, li
ka toujou gen yon enterè yo wè yo, ki jan lwen nan tout ou kapab espere yon
chanjman nan eleman ki nan pwogrè sa yo, ak mwen bay apre sa premye nan tout pou
tab mwen, tab ki anba la a nan eleman prensipal dapre kalkile yo nan nivo rediksyon
diferan. Detèminasyon nan D p te fè sèlman pou de premye etap yo nan rediksyon
paske nan konpleksite li yo. Apre chanje valè prensipal yo, nan kou, tou fonksyon yo
devyasyon depana chanje; u , u ak pdeja (§ § 10 ak 33) gen siyifikasyon yo bay la, ki
soti nan ki μ ' , μ , , m ' , m , ak konpétition a nan kantite total m nan kapab fè konkli
nan fason ki endike yo. derive a nan m ' , m , ak kòmsadwa nan u , osi byen
ke e' , e , se nenpòt kote nan D p , pa nan D m rive pou. Sòti nan panèl prensipal A ,
di A 1, se mansyone nan tit la. Tout eleman yo sòti dapre sa yo rele metòd byen file
nan Kap.IX ak X ak entèpolasyon senp nan entèvansyon entèvansyon an. Se konsa,
tout panno pi lwen nan eleman yo yo dwe konprann.
Eleman nan Table I, depann sou derivasyon an nan etap rediksyon diferan .
E = 1mm; m = 450; Yon1 = 408.5.

mwen 5 E 10 E 20 E 40 E
Yon 2 408,2 408,1 408,2 409,2
C2 408,6 408.6 2) 409,1 411,6
Dp 409,7 410.1 - -
Di 410,5 409,8 410,6 414,7
u + 10 +12 + 20 +31
u - 29 - 40 - -
e, 11.9 12.4 - -
e¢ 10.4 10.4 - -
p 0.74 0.75 - -

2) Li ta ka parèt kòm bay ki C 2 pou mwen = 10 egzakteman valè a menm jan ak

pou m resevwa =. 5 [Sepandan, li tij soti nan sa a ki entèval la, nan ki C 2 tonbe pou m
= 10, se yon de fwa tankou gwo zposede pase entèval la nan ki C 2 pou mwen = 5, ki
tonbe, nan de adjasan menm maksimòm z an rediksyon etap mwen an = se
kondisyone. 5]
Nou wè ke, apa de dènye konsidere kòm isit la etap nan rediksyon kote m = 40 kote
panèl la redwi rkul nan twa valè ki valè kay jis yo dwe diferan depann sou etap la
rediksyon gwosè neglijab ak owaza translusid nan chak lòt; Lè nou konsidere
ke u , u , yo e pakonsekan μ , , μ ', m , , m ' chanje pa ensiyifyan apre yo fin ki li
kapab dedwi sa a, si li se sèlman detèmine valè yo direktè lekòl sou etap la rediksyon
vini pa anpil lè ou jis pa t 'moute nan nivo ki pi wo ale ak li; Lè sa a, kalkil yo
distribisyon nan etap yo rediksyon dwe esansyèlman enfliyanse, ak Se poutèt sa li se
byen fè sa, osi lwen ke li konsène, yo konpare ak distribisyon kalkile, kanpe nan nivo
ki pi ba posib, ki toujou bay yon distribisyon regilye nan nwayo a rete. Ki kote nivo
ki pi ba se kounye a pa konsiderasyon pou yon pètèt ki deja egziste estimasyon ki pa
inifòm kondisyonèl, tankou nan tab mwen menm, II ak III a, yon sèl se pa mare,
nouvo eli mwen ana doub jis pou li ale nan bi pou yo yon nwayo regilye, ki te sèlman
gen avantaj la fòmèl ke ou senpleman ka dériver soti nan nivo a anvan pi ba nan nivo
siperyè-pi wo. Men, si ou vle di nan yon nwayo regilye nan yon rediksyon pi fèb pase
pa double anvan an mwen ka jwenn, se konsa li pa pral jwenn aksè repetisyon sa a,
men Lè sa a, dwe ale tounen nan dériver rediksyon nan ki gen rapò ak tablo a
prensipal.
§ 62. Koulye a, yo wè ki jan rezilta sa yo konpare ak lòt K.-G. Nan lòt sikonstans,
nou vire soti nan Plak I, ki aplike nan dimansyon zo bwa tèt ak m = 450 3) , nan Plak
III pou elèv yo rekritman mezi ak m = 2047.

3) Mwen pase sou Plak II, non sèlman paske li prezante kondisyon analogique
menm jan mwen, men tou, paske li ofri mwens sètitid nan du a nan grenn nan
prensipal paske nan iregilarite.

Nan panèl mwen nou te kontrent pa konpòtman an nan estimasyon ki pa-

inifòm nan diminye prensipal la mwen = 1 mm nan premye etap nan senkfold; nan
Plak III nou yo ki te fèt pou menm rezon an pou redwi prensipal mwen = 0.25 pous a
kat fwa, sa vle di 1 pous, ak pou rezon ki bay nan § 55 pi wo a, yo dwe metòd la ak
divize z yo dwe itilize. Si nou kòmanse soti nan yon pozisyon nan rediksyon an
premye ( 4) ki a nan menm bagay la tou rive san yo pa kraze, sa a bay tab yo
distribisyon ak eleman.

4) Pral posibilite pou pozisyon rediksyon diferan yo pral diskite plis.

Tablo III redwi a diferan nivo.

E = 0.25 pous; m = 2047; Yon 1 = 71,77.
mwen = 1 pous mwen = 2 pous mwen =
4 pous mwen = 8 pous
yon z yon z yon z yon z

60 1 60.5 1 61.5 1 63.5 98.5

61 0 62.5 0 65.5 97.5 71.5 1815
62 0 64.5 17.5 69.5 823 79.5 133.5
63 0 66.5 80 73.5 992 87.5 0
64 2 68.5 280 77.5 129,5
65 15.5 70.5 543 81.5 4
 66 26 72.3 626,5 85.5 0
67 54 74.5 365,5
68 108 76.5 113
69 172 78,5 16.5
70 253 80.5 3
71 290 82.5 1
72 330,5 84.5 0
73 296
74 223,5
75 142
76 75
77 38
78 13
79 3.5
80 2
81 1
82 0.5
83 0.5
Eleman nan Table III apre dediksyon soti nan etap rediksyon diferan .
E = 1 pous; m = 2047; Yon1= 71,77.

mwen 1E 2E 4E 8E
Yon 2 71,75 71,76 71,77 71,64
C2 71,81 71,83 71,91 71,58
Dp 71,99 72,06 - -
Di 72,04 71,98 72,16 71,54
u + 39 + 41 + 70 - 29
u -120 - 147 - -
e, 2.16 2.26 - -
e' 1.92 1.96 - -
p 0.75 0.77 - -
Kòm ou ka wè, tablo sa a konfime konklizyon yo trase soti nan etap sa yo
rediksyon pou I.
 § 63. Kòm pou Plak IV konsènan zòrèy rye ak m = 217, mwen jwenn pa
eksperyans repete ki pou rive nan yon nwayo regilye yon moun pa ka prezimeman ale
anba yon redwi mwen = 4 E , kote E = 0 , 5 cm se; ki, nan kòmansman panèl la ak
yon redwi yon = 42, bay rezilta sa yo:

Tablo IV redwi a plizyè nivo

E = 0.5 cm; m = 217; Yon 1 = 86,54.
mwen = 4 E i = 8 E i = 16 E i
= 32 E
yon z yon z yon z yon z

42 1 44 1 48 4 56 26
46 0 52 3 64 22 88 176,5
50 1 60 8 80 85 120 14.5
54 2 68 14 96 91.5
58 3 76 35 112 14.5
62 5 84 50
66 6 92 51.5
70 8 100 40
74 15 108 13
78 20 116 1.5
82 25
86 25
90 32
94 19.5
98 24.5
102 15.5
106 10
110 3
114 1.5
118 0

Soti nan sa a mwen kontni dériver sèlman valè prensipal yo, ki montre tou yon
chanjman anpil ti depann sou nivo rediksyon an.
 Valè prensipal nan Table IV apre rediksyon nan diferan nivo .
E = 0.5 cm; m= 217; Yon1= 86,54.
mwen 4 E 8E 16 E 32 E

Yon 2 86,48 86,67 86,67 5) 86,30

C2 87,60 87,60 5) 87,53 86,96
Dp 90,25 - - -
Di 89,44 88,76 89,25 87,41

5) [soumission a nan valè yo nan yon 2 pou mwen = 8 ak mwen = 16, osi byen
ke C 2 pou mwen = 4 ak mwen = 8 se yo ki etabli pa kondisyon an nan Table IV,
savwa, egalite a nan de a sa a Yon 2 soti nan ke nan etap la rediksyon mwen = 8, sòm
total la nan premye, twazyèm, senkyèm z elatriye nan aksidantèlman egal a sòm total
la nan dezyèm lan, katriyèm z se elatriye, pandan y ap equinumerous nan pou sèn
nan m = 4 (pou yon = 82 ak 86) egalite a nan de C2 kondisyon.]

§ 64. Antretan, apa de chwa ki genyen ant etap rediksyon an, li toujou yon kesyon
de chwa ant rediksyon sitiyasyon yo.
Diferans lan nan kouch yo rediksyon ki baze sou lefèt ke, selon kòm valè a
pwodiksyon nan konpayi an ansanm prensipal toutouni yon chanjman nan , divès
echwe panèl la redwi. Konsidere sa a premye an tèm de eleman prensipal yo nan I. la
panèl prensipal rasanbleman an ansanm nan yon te kòmanse nan Egzanp § 53 ak
premye yon an = 380, premye depatman an pi gwo, ak nou te resevwa se konsa yo
redwi yon 382 ak redwi z an = 11. Ann al koulye a, toujou prezan, lè sa a, rediksyon
an nan dezyèm seksyon an prensipal ak senk an fè yon385, 386 flg. yon pri
redui yon = 387 ak redwi nan e.g.= Antre nan 25th a Men koulye a, pa gen anyen
anpeche nan konmansman an nan ko-antrepriz la nan senk fè yon yon yon avanse,
konsa diminye lòt moun yo divizyon, leve non, sètadi yo kanpe nan de a an premye:

fè yon 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390
prensipal 1 2 3 3 8 2 6 4 5 7
z
soti nan ki swiv:
redwi
 yon entèval z
383 380.5 - 385.5 17
388 385.5 - 390.5 24
elatriye
Sa a bay, jan ou ka wè, yon lòt dolar redwi nan stock prensipal la pase yon sèl
anvan an, ki te ogmante sitou ak yon = 380, redwi ak 382, olye pou yo ogmante li
prensipalman ak 381, redwi ak 383. Pli lwen, olye pou yo ogmante ak prensipal yon =
380 oswa 381 , yon sèl ta ka tou ogmante 382, 383, oswa 384, epi sèlman lè yon sèl
kòmanse ak 385 ta yon sèl tonbe tounen nan premye mòd nan rediksyon, kòmanse ak
380, ak 385 kòmanse kòm yon kontinyasyon gen ladan.
tout pozisyon yo kòm anpil ladan yo rediksyon posib, kòm nimewo a nan
prensipal yon oswa mwen se ke nan la mwen se etap nan rediksyon konbine. Sòf si
koulye a, mwen = 1 mm an nan tablo a prensipal mwen nan etap nan rediksyon
premye mwen = 5 mm se ogmante senk kouch rediksyon la a posib, sou rediksyon
nan 10 mm dis kouch ta posib sou sa. Men, si rezon ki nan metòd la nou yon ) nan
prensipal Endabteilungen pa sipleman ak vid yon trete nan yon koneksyon inifòm ak
divizyon prensipal, se konsa kantite moun ki dokiman sou detire ak sa a.
Yo nan lòd yo itilize kouch yo rediksyon posib nan yon etap rediksyon bay yo, nou
gen pa sèlman twou vid ki genyen ki genyen ant prensipal yon nan a
vid yon sipleman, men tou, dèyè fòs nan premye yon byen lwen tèlman ak nan anpil
fason ak vid yon retounen ke fòs nan premye yon toujou anba a ansanm
ogmante yon se enkli, di nan senk pozisyon posib dapre pozisyon an, respektivman ak
kat, twa, de, ak yon vid a. Se konsa, nou se nan TafelI kote 368 premye
fòs yon nan z = 1, gen yo mete pou kouch nan premye:

yon 364 365 366 367 368

z 0 0 0 0 1
ak wouj. yon = 366 kòm mitan ant 364 ak 368, ak. wouj. z = 1 kòm sòm total wouj
la. Entèval genyen z ; nan dezyèm lan pouse pou pi devan ak yon yon :

yon 365 366 367 368 369

z 0 0 0 1 0
ak wouj. yon = 367, wouj. z = 1, elatriye, ki bay senk kouch sa yo:
Panel I (vètikal sikonferans) nan senk pozisyon rediksyon
ak mwen = 5 mm; E = 1 mm; m = 450.
yon z yon z yon z yon z yon z
366 1 367 1 368 1 369 3 370 3
 371 2 372 2 373 2 374 1 375 1
376 2 377 3 378 5 379 5 380 7
381 9 382 11 383 17 384 18 385 22
386 23 387 25 388 24 389 29 390 30
391 28 392 31 393 36 394 33 395 33
396 45 397 40 398 41 399 49 400 55
401 47 402 54 403 59 404 55 405 50
406 60 407 63 408 65 409 66 410 73
411 65 412 64 413 65 414 62 415 52
416 60 417 57 418 51 419 53 420 55
421 44 422 47 423 40 424 39 425 35
426 34 427 22 428 17 429 13 430 12
431 13 432 18 433 19 434 16 435 14
436 10 437 5 438 4 439 4 440 5
441 5 442 5 443 2 444 2 445 2
446 2 447 2 448 2 449 2 450 1
Yo fè distenksyon ant kouch yo diferan, se chans yo dwe pi fasil la nan deziyasyon
pa nan konmansman an nan panèl la redwi, di pi piti a redwi yon oubyen nan pri
redui E , opere, dapre ki se sa ki premye a nan ki pi wo a diminye kouch pa E , =
366, dezyèm lan nan E , = 367 usf.
[Enfliyans nan pozisyon an rediksyon sou valè yo nan eleman yo montre nan tablo
ki anba la a:]

Eleman nan Table I (perimèt vètikal) lè redwi a senk kouch diferan.

E = 1 mm; mwen = 5 mm; m= 450; Yon1= 408.5.

E , 366 367 368 369 370 vle di

Yon2 408,6 408,7 408,2 408,5 408,6 408,5
C2 409,1 409,1 408,6 408,9 409,1 409,0
D p 410,7 410,5 409,7 410,4 410,3 410,3
Di 411,0 410.1 410,5 410,2 410.1 410,4
m, 246 244 240 244 242 243
m' 204 206 210 206 208 207
e , 12.3 12.1 11.9 12.1 12.1 12.1
 e¢ 10.2 10.3 10.4 10.2 10.4 10.3
u +13 +10 +10 +11 +16 +12
u - 42 - 38 - 30 - 38 - 34 - 36
p 0.76 0.78 0.73 0.79 0.71 0.75

Remake byen ke A 1 nan tablo prensipal la egal a 408.5, ak ke A 2 a devient sèlman

yon ti kras nan li nan tout senk pozisyon, e konsa nan chak lòt, men sou tout
la dakò antyèman ak A 1. Menm jan tou, lòt valè prensipal yo montre ti diferans ki
depann sou diferan sitiyasyon yo; devyasyon yo ak sòm yo divèjans ak devyasyon yo
vle di ki kapab lakòz yo yon ti kras diferan.
Men, li ka remake ke tankou ti kòm valè yo A, C, D diferan nan menm pozisyon an,
yo parèt nan menm lòd la nan tout pozisyon rediksyon. Se konsa ,, D se pi gwo
pase A, ak Ctonbe ant tou de valè yo, jan yo egzije lwa yo nan asimetri. Asymétrie a
tou klèman evidan nan ke tout kote m , > m ¢ se; tout bon, egzijans la pou ka a nan
asimetri ki p = ( D - C ): ( D - A ) se trè apwoksimatif = ¼ p = 0.785 rive vre.
§ 65. Pandan ke nou kounye a tankou yon fòm nan tablo mwen pa vèti nan
ogmantasyon de nan prensipal mwen posibilite pou senk panno diferan jwenn redwi a
senk fwa, n ap jwenn nan III akòz ogmantasyon a kat fwa posibilite a nan kat kouch
rediksyon.
Plak III nan kat pozisyon rediksyon
Avèk mwen = 1 pous; E = 1 pous; m = 2047.
yon z yon z yon z yon z

59.5 0.5 59,75 1 60 1 60,25 1

60.5 0.5 60,75 0 61 0 61,25 0
61.5 0 61,75 0 62 0 62,25 0
62.5 0 62,75 0 63 0 63,25 0
63.5 1 63,75 2 64 2 64,25 4
64.5 8 64,75 11.5 65 15.5 65,25 18.5
65.5 20 65,75 22.5 66 26 66,25 35
66.5 41.5 66,75 43.5 67 54 67,25 60
67.5 72 67,75 94 68 108 68,25 123.5
68.5 137 68,75 151.5 69 172 69,25 192
69.5 215,5 69,75 237,5 70 253 70,25 263,5
70.5 271 70,75 280 71 290 71,25 309
 71.5 323,5 71,75 327 72 330,5 72,25 318
72.5 305 72,75 304 73 296 73,25 285,5
73.5 274,5 73,75 248,5 74 223,5 74,25 205,5
74.5 183,5 74,75 165 75 142 75,25 119
75.5 101.5 75,75 87.5 76 75 76,25 62
76.5 52 76,75 43 77 38 77,25 35
77.5 27.5 77,75 18.5 78 13 78,25 9.5
78,5 7 78,75 5 79 3.5 79,25 3
79.5 3 79.75 3 80 2 80,25 1.5
80.5 1.5 80,75 1 81 1 81,25 0.5
81.5 0 81,75 0 82 0.5 82,25 1
82.5 1 82,75 1 83 0.5 83,25 0

Eleman nan Table III apre rediksyon nan kat kouch.

E = 1 pous; mwen = 1; m= 2047; Yon1= 71,77.

E , 59.5 59,75 60 60,25 vle di

Yon2 71,76 71,75 71,75 71,76 71,755

C2 71,79 71,80 71,81 71,80 71,80
D p 71,91 71,96 71,99 71,97 71,96
Di 71,74 71,92 72,04 71,97 71,92
u + 21 +33 + 39 + 28 +30
u - 76 -104 -120 -106 -101,5
B 2.05 - 2.04 - 2.045
e , 2.12 2.14 2, l6 2.15 2.14
e¢ 1.97 1.93 1.92 1.94 1.94
p 0.80 0.76 0.75 0.81 0.78
Nou wè ke rezilta yo nan tablo a anvan mwen a III nan ideyal la tab konfime. Isit
la, tou, montre D mwen nenpòt kote ak D p prèske egzakteman provok, eksepte
kote E la , = 59.5, ki byen eksepsyonèlman D mwen pa sèlman relativman fèmman
sou D p se diferan, men tou, kont yon direksyon ki nan Asymétrie la esansyèl mwens
pase Yon 2 ak C 2 se.
 § 66. [Depi pou Tablo IV redwi a mwen = 4 E , ki se akòz iregilarite li yo ,
se prensipal la mwen men = 0.1 E , nan ka sa a fondamantalman 40 pozisyon
rediksyon yo se posib. Soti nan sa yo, sa yo kat kouch yo ta dwe chwazi:
Plak IV nan kat pozisyon rediksyon
ak mwen = 4 E ; E = 0.5 cm; m = 217.
yon z yon z yon z yon z

41 1 42 1 43 1 44 1
45 0 46 0 47 0 48 1
49 1 50 1 51 2 52 1
53 1 54 2 55 1 56 2
57 3.5 58 3 59 3 60 4
61 5 62 5 63 7 64 6
65 3.5 66 6 67 7 68 8
69 9 70 8 71 9 72 9
73 11 74 15 75 17.5 76 21.5
77 23.5 78 20 79 18.5 80 15.5
81 19 82 25 83 21 84 24
85 23 86 25 87 30 88 33.5
89 35.5 90 32 91 30 92 27.5
93 22 94 19.5 95 22.5 96 23.5
97 24 98 24.5 99 22 100 18.5
101 18 102 15.5 103 13.5 104 13.5
105 12 106 10 107 8 108 4
109 2 110 3 111 4 112 3.5
113 3 114 1.5 115 0 116 0
Eleman nan Plak IV apre rediksyon nan kat kouch.
E = 0.5 cm; mwen = 4; m= 217; Yon1= 86,54.

E, 41 42 43 44 vle di

Yon 2 86,50 86,48 86,59 86,52 86,52

C2 87,90 87,60 87,87 87,85 87,805
Dp 90,19 90,25 91,31 90,58 90,58
 Di 88,92 89,44 89,00 88,45 88,95
u - 41 - 41 -52 - 45 - 45
e, 11,70 11,86 12,28 11,82 11.915
e¢ 8.01 8.09 7.56 7.76 7.855
p 0.62 0.70 0.73 0.67 0.68

Tablo sa a montre estabilite relatif la nan valè yo vle di ak fonksyon diferans nan
kouch yo divès kalite, regilarite a nan siksesyon an nan pi fò k ap deplase apa nan
valè yo prensipal kòm nan mwen ak III Yon , C ak D , ak pwoksimite a
nan D m ak D p . Pandan se tan, p toujou mwens pase valè a teyorikman egzije a
0,785.]
§ 67. Koulye a, kesyon an rive, ki nan kouch yo divès kalite diminye ou te kenbe
sou ki mennen nan eleman yo oswa tès nan lwa yo etabli, ki sa ki ankò trè jeneral, règ
strik pa yo te pèmèt yo kite pas, men pwobableman sa ki annapre yo pral jeneralman
di ,
Premyèman, panno nou an kapab montre san yo pa di ke ak tèlman gwo pa
aparans m nan , sijè kòm panno nou an, chanjman sa yo nan eleman yo depann sou
pozisyon nan rediksyon yo petinan epi jeneralman nan lòd la nan ensèten a ki nan
tout akseptab nan pou detèmine si eleman yo se, se konsa ke li pa sanble yo gen
pwoblèm ak nenpòt degre nan ki pozisyon rediksyon yon sèl pral kenbe, epi sèlman
règ la dwe obsève detèmine tout eleman ki yo dwe egzamine nan menm pozisyon an
rediksyon. Okazyonèlman, sepandan, bagay sa yo rive ke anba rediksyon sitiyasyon
diferan, youn oswa lòt la yon dezavantaj kont rès la nan konsiderasyon regilye a
nan z montre kouman z. B. senk panno nou an mwen (§ 64) ak dènye E la , = 370 se
yon deviyasyon fèt nan regilarite a, si rezilta a nan z an redwi: 55,50,73 resevwa, olye
pou yo z an yo ta dwe monte nan yon maksimòm de 73 kontinyèlman. Tout lòt kat
panno yo, nan lòt men an, montre pa gen anyen nan kalite a ak Se poutèt sa pi
preferab yo. Sa a pwen nan lefèt ke, si ou gen aksidantèlman frape yon nwayo ak yon
kou iregilye, ou ka wè si ou pa pi bon ak yon lòt sitiyasyon. An jeneral, lè konpare
pozisyon rediksyon diferan, youn nan ki montre pi piti devyasyon nan lwa jeneral
distribisyon an dwe chwazi. Dmeran, nenpòt ki chwa ka evite lè w ap pran an kont
rediksyon posib sitiyasyon yo ak èkstraksyon vle di soti nan rezilta yo, eksepte ke sa
a ta dwe travayè e yo ta mennen nan mwens enkonvenyan rekonpanse.
Si nou kounye a pran yon gade konparatif nan valè a nan prensipal ak sòti tab
redwi, li swiv ke pou konplete tretman nan yon K.-G. Olye de sa, yo dwe
konplemante youn ak lòt olye ke ranplasan, dapre ki li se sèlman yo dwe regrèt ke
gwo espas la jeneralman okipe pa Plak prensipal yo gen tandans abandone
kominikasyon yo ak kontni tèt li ak moun ki redwi. Nan nenpòt ka, nan premye tab la
gen baz dirèk anpirik pou tretman an antye nan yon K.-G., epi depi se rediksyon an
detèmine pa gwosè a nan mwen, pozisyon nan entèval yo, apre yo fin antye ak
mwatye z Nan nenpòt ka, nan prezans nan tablo a prensipal, tout moun toujou pa gen
okenn chwa kòm ki chwa fè, ak konsève opòtinite a chanje ak kontwole yon chwa ki
te deja te fè. Epitou, aritmetik vle di pa ka jwenn kòm siman pa yon panèl redwi
tankou soti nan prensipal la, byenke diferans lan nan anpil atik ka neglijab. Kont yon
sèl sa a ka swiv kou legal la nan valè yo nan yon K.-G. yon rediksyon jeneral sou tab
la ak nan detèmine eleman yo ki patisipe nan iregilarite lokal yo nan yon fason
espesyal, pa tout yon rediksyon lokal, ak rediksyon nan panèl la pral gen avantaj la
nan nenpòt ka pote yon regilarite montre nan,

IX. Detèmine å yon , yon yon , , yon yon ¢ , m , , m ' , AQ , , AQ ' .

§ 68. Pou eksplike aplikasyon règleman yo bay anba a, chak nan tablo distribisyon
anvan yo ta ka sèvi. Li senplifye ak Avèk prezant sa mwen men fasilite aplikasyon an
nan règleman yo ak ren ankadreman yo, ti bout tan, se konsa mwen pral kite premye
yon ti, jeneralman sèlman apre yo fin konplo a nan yon panèl distribisyon kolektif,
nan chemen an abitrè, ki soti nan jis wit yon nan yon swiv kolòn konstwi panèl yo ki
Eksplikasyon sa yo ka fèt, ki, byen konprann, ka aplike nan nenpòt panèl distribisyon
reyèl kolektif. kolòn S yo , , S ' yo kolòn oksilyè, ki fè yo jwenn imedyatman
eksplikasyon yo.
Ti, arbitrman ranje panèl distribisyon .
mwen = 2; m = 80; å Yon = 912th
yon entèval z za S, S'

3 2-4 1 3 1 80
5 4-6 2 10 3 79
7 6-8 5 35 8 77
9 8 - 10 10 90 18 72
11 10 - 12 30 330 48 62
13 12 - 14 20 260 68 32
15 14 - 16 10 150 78 12
17 16 - 18 2 34 80 2
sòm 80 912 304 416

Nan tablo anvan an, siyifikasyon valè yo nan kolòn yo a , Interv., Z, za se li te

ye selon eksplikasyon yo pi bonè, men valè S , ' S' yo eksplike jan sa a: Premye S
a , egal a premye z a, dezyèm lan S , egal a premye + dezyèm egzanp lan , twazyèm
egal a nan premye + dezyèm nan + twazyèm z , elatriye, se konsa ke dènye a ki egal a
sòm total la nan tout z ak Avèk prezant sa mwen = m ye. Apre sa, chak, bay yon, se
yon S ki koresponn ,pa somasyon nan anvan an yon korespondan S , ak z an nan
respektif yon kondisyon nan .
Pwosedi a menm yo itilize nan kolòn nan S ¢, men ak somasyon anba a nan
direksyon opoze a.
§ 69, se kounye a apa de manm sòm å yon nan ak nimewo manm m nan yo fè
distenksyon ant yon bit ak yon desizyon byen file nan valè yo respektif nan
siyifikasyon an pi bonè endike; yon kri, si yon sèl kalkile, tankou si nimewo a z, ki
ekri sou chak yon nan yon tablo primè oswa redwi, ki dwe antyèman nan li; yon byen
file, si li te pran an kont yo ke yo aktyèlman nan entèval la perimèt nan chak yonLi
dwe panse tankou distribiye, dapre ki valè eleman yo dwe detèmine nan entèval la
nan ki detèminasyon an nan menm entèvni yon ti tan apre entèvansyon entèvansyon
an, se yo dwe detèmine entèpolasyon, jan yo montre anba a. Se konsa, lwen, yon sèl
pa te antre nan sa a; nan sa ki annapre yo li pral konsidere kòm ak avantaj nan li
pwouve.
yo dwe entèrpole nan la entèval detèminasyon byen file, sa yo rele. entèval
Entèvansyon, mwen vle kote li yo ak gwosè nan jeneralman mwen rele. Nan tablo
echantiyon nou an, li se ki konsistan avèk kontinyèl la nan tab la mwen gwosè a nan =
2, ka chanje pozisyon li sou nati a nan travay la, sepandan. An jeneral, kite l 'dwe
fwontyè a premye ki soti nan kolòn nan entèval ak g 1 , dezyèm li deziyen g 2 ; se sa
ki, lè 10-12 se entèval la angajman, g 1 = 10, g 2 = 12.
Anplis de sa, dwe jeneral:
z o valè z an , ki se ki baze sou entèval an angajman mwen tonbe,
yon o nan kolòn nan nan yon ki enpòtan I valè ki asosye nan yon, ki sant la
nan mwen se,
z o .yon o demgemäße dimansyon pwodwi a ki te sou mwen tonbe,
v prefiks la sa yo rele, sa vle di sòm total la nan z la ak V sòm total za
a, ki pwolonje depi nan konmansman an nan tablo a nan nan konmansman an
nan mwen ,
n sifiks la sa yo rele akN sòm, ki rive nan konklizyonmwenan nan fen tab la,
x = H - g1 , mezi entèvansyon, valè a kivalè prensipal laH tonbenanmwenbay nan
konmansman an nanmwen,dig1,
y = m,- v , nimewo angaje, nimewo a pa ki moute depi nan konmansman an
kòmanseH nimewoasòti moute nan konmansman an nanmwen-reaching prezante,
Yangajman sòm, sòm total la nanyon, ki depi nan konmansman an nan IjiskaHchenn.
Anjeneral ou genyen:
v + n +zo=m,
V + N +zoyono=åyon =åza.
 Koulye a, si pou eksplikasyon sa a entèval 10 - 12 la ap prezante nou mwen , nou
gen:
m = 80; å yon = å za = 912;
g 1 = 10; g 2 = 12;
z o = 30; yon o = 11 ; z o yon o = 330;
v = 18; V = 138;
n = 32; N = 444;
x = H - 10; y = m , - 18.
Nenpòt valè pouvwa rive tankou H , men nou pral mare eksplikasyon an pi pito vle
di aritmetik nan tab la kòm H , ki se yo te jwenn pa divize å za = 912 pa å z = 80
egal a 11.4, e pakonsekan x = 1, 4 bay; men tou valè santral la ta dwe sèvi kòm H
§ 70. Detèminasyon nan yon sòm de valè yon a.
se detèminasyon sa a fè dirèkteman nan adisyon za la , se konsa
ke å yon ak å za yo itilize synonym.
Avèk tablo tankou ti tablo egzanp nou an, fòmasyon an ak somasyon za
a pa fè okenn difikilte; Men, si yon panèl ekspire lwen tèlman ke yon nan yon kolòn
ak fin fòme Maßprodukte za yo trè anpil, espesyalman satisfè panno yo prensipal,
fòmasyon sa a epi somasyon se trè konplike ak byen fasil sijè a erè kalkil. Eseye
sèlman youn nan tab prensipal nou an; e menm ak tab yo redwi, menm
enkonvenyans, kwake nan yon degre pi piti, toujou pretann tèt li. Se poutèt sa se trè
dezirab ki yon sou prensipal redwi kòm tablèt chak etap ak kote jis aplikab jete metòd
se, å yon (Epi apre sa A) Jwenn tout valè a menm, men nan yon fason byen lwen plis
bon pase dapre metòd la anvan yo ki mwen sa yo ki an tankou yon pral rele, pandan y
ap mwen an folgends auseinanderzusetzende ki S apèl la . Li fè pati sèlman nan sa
pwosesis la nan za nan se pa esansyèl ke ren ankadreman yo, ki te sou metòd la
nan S ta dwe aplikab, ekidistan parapò oswa pa oblije chanje sou vid yon yo te fè
ekidistan parapò, ki ka sèlman nan metòd la konvenyan nan za ap limite a ka kote
ekidistans a se pa sa etabli.
Ou kapab kounye a nenpòt nan S , oswa S ' detèmine sòm total la yon yon sèvi
ak. Nan premye fwa, detèminasyon an fèt dapre fòmil sa a:
a = mE '- Z , mwen ; (1)
otreman, selon fòmil la:
a = mE , + Z 'mwen. (2)
Nan lèt sa yo gen siyifikasyon sa yo. Anba m kantite total se yon konprann ki gen
sòm total se yo dwe pran, di å z , anba E ' pi gwo yon nan oswa ekstrèm anwo anba
(ki nan kou se nan tablo ki anba a) E , pi piti yon nan oswa pi ba ekstrèm nan mitan
sa yo yon , ki valè lè sou yo dwe adisyone yon ta dwe senpleman yon moso nan yon
panèl distribisyon antye, yo jwenn gen rapò sèlman nan moso nan, pa panèl la tout
antye. Pli lwen, se pou Z , sòm total la manm nan S ,Ki yo dwe adisyone nan yon sa
ki, mwens sid la , ke yo 'E ki dwe, oswa sa ki di menm bagay la tou, sòm total la
total de S , eksepte ekstrèm sid la , ; Pli lwen, Z ' sòm total la nan S ¢ san konte lè sa
yo dwe E , ki dwe; mwen se diferans lan konstan alantou ki a nan nan yon kolòn nan
diverge.
Koulye a, kite å yon nan yo pran panèl ki nan egzanp lan antye, se sa
ki m = å pou menm 80 an; E ' = 17; E , = 3; Z , = 304 - 80 = 224; Z ' = 416-80 =
336; mwen = 2. Si yon sèl kounye a itilize fòmil la premye oswa dezyèm, yon sèl pral
jwenn, dapre valè sa yo, nan yon = 912, nan akò avèk sòm total la detèmine nan za ,
ki kanpe anba kolòn nan za .
Byen menm jan an sòm total la ka yon yon pou chak moso nan panèl ki nan egzanp
lan jwenn, sèlman ki valè yo nan m , E ', E , , S , , S' gen yon amannman nan
kòmsadwa, jis tankou si somasyon an sèlman pou kat la yon nan yon kolòn ta gen nan
aksyon soti nan 5 a 11, yon sèl ta gen: m = å z = 47, e ¢ = 11, e , = 5, m = 2. kolòn yo
nan S , , S ' , men ta dwe nan fòm:
S, S¢
2 47
7 45
17
40 47 30 Total: 73 162

kon sa Z , = 73 - 47 = 26; Z ' = 162-47 = 115;

sa yo se: yon yon = 465th
Pou seri trè long yon sèl ka jwenn li konvenyan gen pwogrè nan valè gwo S nan
pwogrè a ; men ki ka fasil solisyon lè yo divize seri a tout antye nan de oswa plis
divizyon, ak yo å yon patikilyèman egzamine pou fason vorigem finalman ini
yo. Men, menm plis pratik se aplikasyon an konbine nan kolòn nan S , ak S ' nan
fason ki anba la a.
Youn sondere yon kote pi pratik sou mitan an nan tablo a, yon valè de yon nan yo
ki c cho, kouri kolòn nan nan S , jiska sa a c , èkskl. Nan menm bagay la tou, epi tou
li kolòn nan nan S a ' èkskl. C kontinye adisyon ki kapab lakòz S nan , kòm S
' apa; ansyen sòm cho tankou anvan, Z , ak dezyèm Z a ' , lè sa a yon sèl gen:
å yon = mc + ( Z '- Z , ) mwen ,
(3)
ki kapab lakòz nan:

, (4)
kote m se kantite total tout yo dwe adisyone yon .
 § 71. Mwen te jwenn metòd S a nan yon trete Ameriken sou mezi rekrit yo (pa
ELLIOTT) 1) san yo pa espesifye kijan otè a te fè sa, epi san prèv jeneral li
yo. Koulye a, yo ka bay prèv sa a sètènman, men, byenke lekòl primè 2 , li se olye
ankonbran ak difisil yo swiv; Mwen pase l 'konsa, depi metòd la konsiste de chak tès
empirik, men ajoute remak sa yo asire aplikasyon li yo.

1) [EB ELLIOTT, Sou estatistik militè yo nan peyi Etazini nan Amerik la. Bèlen
1863. (Creole kongrè statistik nan Bèlen). S. Remak sou konstriksyon tab sèten,
p. 40.]
2) [Vreman vre. senpleman nesesè å za detay
pa z 1 yon 1 + z 2 yon 2 + z 3 yon 3 +. , z n yon n epi reprezante ekidistans
yo yon 2 , yon 3 , ... yon n pa yon 1 + mwen , yon 1 + 2 mwen , ... yon 1 + n -
1 mwenranplase, yo nan lòd, pa konvnableman desen ansanm nan branch yo, sòm
total la transfòme nan fòm lan: Yon 1 ( z 1 + z 2 + ... z N ) + mwen ( z 2 + z 3 + .. z N )
+ mwen ( z 3 + ... z N +) ... iz N e konsa fòmil la molekilè: e , m + Z ¢ m jwenn. Menm
jan an tou, nou jwenn e'm - Z , mwenLè yon 1 , yon 2 , yon 3 ... yon n - 1
respektivman. ranplase pa yon n - n - 1 mwen , yon n - n - 2 mwen , yon n - n -
3 mwen ...yon n - mwen .]

1. Natirèlman, presizyon nan pou detèmine si depann å Yon epi swiv-dekò ki nan
yon Yon nan Correct nan S - kolòn nan. Si yon S se mal nan lòd la, tout moun ki vin
apre yo pral tou sa ki mal, paske chak pi bonè S yo pral enkli nan tout moun ki pita,
ak lè moute sou valè segondè nan S , yon erè ka fasil rive. Men, li gen yon limyè epi
pa janm dwe rate vle di nan kontwòl se ke lè l sèvi avèk yon S - kolòn nan ekstrèm S ,
ki nan Z , pa ale ak m dwe matche ak; nan metòd konbine S , ak S ' men pase a,
nan Z pa ak valè fèk ap rantre nan S , ak S ¢ , ki mennen, ak z valè yo nan c , total
Nimewo m nan dwe antre nan .
2. S yo - metòd, byenke egalman aplikab a panno ak ak san yo pa chanje vid yon ,
ak fòmasyon nan S - kolòn k ap pase si tou de pa règ la menm; men li pral sètènman
itil yo eksplike espesyalman aplikasyon an nan règ la pou ka a nan vid yon ak z = 0
yo nan lòd yo antisipe malonstans posib ak sipèvize konsekan. Apre règ la espesifye
chak nan yon bay se yon nan yon kolòn korespondan S kòm sòm total la nan
anvan yon korespondan S nan ak z an nan ki enpòtan ayon resevwa. Si lèt la se yon
vid ak z = 0, lè sa a, nan kou, dapre règ la anvan, S li yo se yon repetisyon sèlman nan
S ki anvan an, e konsa anpil vid yon swiv youn lòt, konsa souvan S a nan anvan an
valab yon repete tèt li . de dra echantiyon nou an (nan § § 68 ak 70) bay eksplikasyon
an ladan l 'okenn rezon paske, tankou ankadreman pi redwi, pa gen okenn
vid yon enkli; se plis opòtinite ki pwopoze pa panno yo prensipal, espesyalman nan
fen depatman yo. Pou eksplikasyon tou kout men nou menm tou nou isit la yon tablo
ti ak kèk vid yonabitrèman ak rete kole pandan y ap vid nan yon korespondan,
repete S pou idantifikasyon fasil pa youn nan lòt san li men ki gen fòmasyon
nan å S kòmsadwa epi Z pouvwa dwe pou ekskli nan somasyon an, menm jan yo
olye li byen tankou lòt moun yo konsidere:

yon z S, S¢

3 2 2 50
5 0 (2) (48)
7 0 (2) (48)
9 10 12 48
11 30 42 38
13 5 47 8
15 0 (47) (3)
17 3 50 3
sòm 50 204 246

Si, kòm souvan nan Endabteilungen panno yo prensipal, yon nimewo pi gwo nan
vid, yon , se poutèt sa repete kwochè S swiv youn apre lòt la, ou pral jwenn li pi fasil
sa yo bracketing egal nan sòm, eksepte ke yon moun te gade kont ki vin
apre S nan Lè sa a, pa yo dwe detèmine kòm sòm total la nan sòm sa a nan S ak
nouvo z a , men kòm sòm total la nan tout Sanvan ki vire-sou la ak nouvo z la . Se
konsa, seri a nan S , panèl anvan yo pral pran fòm lan:
2, (4), 12, 42, elatriye,
Sa se , S , = 12 ki fè pati nan yon = 9 ak z = 10, pa ka fòme pa ajoute 10 a deja
adisyone a (4), men nan 2 toutouni ki vin anvan switch-sou la; yon règ ki ta dwe pran
an kont. Apati sa a kounye a nan antre nan tab prensipal mwen an (chapit VII),
konvèsasyon ki nesesè (vid la a , ki de ant 368 ak 371, kat ant 371 ak 376, youn ant
376 ak 376, vin 378 tonbe, seri a S ,se konsa fè:
1, (2), 3; (12); 4, (4), 5, 6, elatriye
Nan premye panèl III a, kote mwen = 0.25 pous, ant de premye valab yon, di 60 ak 64
antye respektivman, ak z = 1 ak 2, menm 15 vid yon , plis ant 64 ak 64.75 de , ak nan
konmansman an nan seri a S , se tankou sa a:
1 , (15), 3, (6), 7, elatriye
 Li enpòtan yo konsilte avèk. sa a pou sèvi ak vid nan yon fè familye yo ak lòt
kontwole repons ki kòrèk la fè yo reyèl nan nenpòt itilizasyon ka pa revizyon
atansyon, paske moun twò fasil bay li, epi paske kontwòl la pi wo a nan fòmasyon an
kòrèk la nan S -Kolumnen nan ki dènye l ' valè m dakò, menm nan kòmanse moute
vid yon dwe toujou aplike, kidonk li se pa neglijab, men menm si li aplike, pa kont
yon itilizasyon kòrèk nan vid la yon garanti.

§ 72. Detèminasyon nan montan ki pi ba ak anwo yo, resp. å Yon , ak å yon ' ki
gen rapò ak yon bay prensipal valè H.
Pou egzanp, kite yon valè prensipal yo, nan egzanp nou an, Table 11.4, lè sa a yon
sèl gen nan tout anvan tout koreksyon pou detèmine si yon, ki se pi piti pase 11.4, se
sa ki soti nan yon = 3 a incl. Yon = 11 yo dwe adisyone, sa vle di,
korespondan za la ak sòm yon yon , gen; sepandan, yon sèl yon yon ¢ nan
adisyon za la nan yon jwenn = 13 jiska lafen, di å yon ,= 468 Å yon ' = 444. Eksepte
pa somasyon dirèk nan respektif za laLajan sa yo ka jwenn nan fason ki endike
pa metòd S la.
Pou definisyon byen file gen sòm total la yon yon , yo panse ki konpoze de de
pati, Vorsumme la V , ki depi nan konmansman an nan tablo a nan jiska nan
konmansman an nan entèval an angajman mwen chenn, ak angajman sòm Y la , ki soti
nan gen jiska H , ka nou yo yon ase epi li se te jwenn nan entèpolasyon senp, pa mete
ke sòm total la angajman Y ak sòm total nan entèval an mwen , di z 0 yon 0 , konpòte li
tankou kantite lajan an angaje x entèval nan total mwen ; Se poutèt sa:
Y : z 0 yon 0 = x : Mwen , (5)
konsa:

; (6)
vre wi:

, (7)

Nan tablo echantiyon nou an, se V = 138, z 0 yon 0 = 330 , x = 1.4, Mwen = 2; Se
poutèt sa:
Yon yon , =
369; Yon yon ¢ = yon yon - yon yon , = 912-
369 = 543,
ki trè diferan de règleman yo bit.
 Yo ta dwe nenpòt lòt valè direktè H olye pou yo A , fòmil anvan yo ta rete menm
jan an, eksepte x ta dwe pran olye de = A-g 1 , olye, H = g- 1 . Fè e.g. byen file
sèten C a kòm H yo te pran. Dapre § 82 gen ti, men yon ti kras diferan de A , egal a
11.467 pou tab nou an, awondi nan dènye desimal la , ak pakonsekan x = 1,467; yo
se:

Yon yon ¢ = 912 - å Yon , = 532 - 0,055

kote ajoute ti yo 380 ak 532 dwe omisyon, paske yo depann sèlman sou awondi
nan C a nan dènye desimal la.
[Si youn te vle; yon desizyon pi egzak nan angajman sòm Y jwenn, olye pou yo
entèpolasyon nan senp, se yon nèt, se pou pase nan zongle diferans dezyèm, kidonk
sa a pa ta dwe pèmèt. Paske sa a te baz la diferans premye nan pwodwi
obligatwa az reprezante sòm total la nan yon entèval m tonbe valè yon sèlman anba
kondisyon an se ke valè sa yo yo distribiye respire sou entèval an tout antye. Se
konsa, li se nan ide sa a, fonksyon an nan sòm total la angajman Y nan dimansyon
angaje x yo deja réglementées, ak an patikilye yon enfliyans pa entèval yo entèrpole
anvan oswa apre valè pwodwi az, yo kòm yo ta gen dwe bay nan konpétition a
dezyèm oswa menm pi wo diferans retire. Si, Se poutèt sa, soti nan pwen a menm de
vi, somasyon an nan tout tonbe sou yon entèval tout yon sijè; sòm total la
angajman Y detèmine ak précision nan pi gran posib, li dwe valè yo patisipe nan
fòmasyon an nan sòm total la angajman nan yon , ki kantite nimewo angaje y , ak nan
paragraf ki anba la a egal a z 0 x: Mwen se yo te jwenn nan mitan an nan kantite lajan
an angaje xki dezinye subinterval, ki panse nan g 1 + ½ x , ini ak konsa

(8)
mete jan sa dekri pi wo a, egal a z 0 yon 0 x: Mwen parye. Sòm nan yon, yon sèl jwenn
Lè sa a, menm bagay la tou:

, (9)
kote endèks la tache ak siy la sòm yo ka sèvi yo distenge li soti nan fòmil (7). Nan
detèminasyon pwopòsyonèl a Y Se poutèt sa se å yon , pa kantite lajan an

Twòp ki te pran an kont, se konsa ke mòd nan plis detèmine nan detèminasyon (8)
pral an jeneral bay yon avantaj posib. An reyalite jwenn pou Yon nan tablo egzanp
nou an = 11.4 å ¢ yon ' = 362,7 kont å yon , = 369.]
Men, [pa ase pou presizyon an pou possible, se konsa pa sèlman se Y, men
tou, V ak N yo dwe detèmine ki baze sou lide ki fè konnen olye pou yo distribisyon
an inifòm nan yonyon sèl-ki gen rapò nan chak entèval pa pran kont nan entèval yo
adjasan kontinyèlman chanjman fèt. Se konsa, yon sèl reyalize pwochen degre ki pi
wo nan presizyon, si adisyon a nan entèval yo vwazen nan youn nan de entèval yo
dirèkteman adjasan, z. B. limite a, menm jan li pwogrese soti nan pi piti a pi gwo
a yon entèval imedyatman sa yo. Lè sa a, dispozisyon anvan yo yo dwe ranplase pa sa
ki annapre yo.]
[Delege z 1 , ki kantite valè tonbe nan sa yo entèval la pwosedi entèval, epi yo te
ajoute nan valè yo nan premye a, ekstrèm E la , sa ki, ak valè yo nan dènye a,
ekstrèm a nan E ' pa rale jwen entèval nan kont gen, nan kòmansman ak nan fen nan
panèl la yon entèval vid yo avèk z = 0 te ajoute, lè sa a, sòm total la nan
detèmine yon angajman an nan tout entèval egal a yon 0 z 0 - 1 / 12 mwen ( z 0 - z 1 ), ki
Vorsumme egal a V +1 / 12 Mwen z 0 , Nachsumme a egal a N - 1 / 12 Mwen z 1 ,
kote V ak N yo kalkile kòm pi wo a, ak sòm total la manm nan yon se konsa egal a
kalkile ki pi wo a å a. Pou kalkile sòm entèvansyon an, fòmil la tou sèvi:

, (10)
ki soti nan ki finalman:

(11)
sa a.

§ 73. Detèminasyon nan nimewo devyasyon m yo , , m ¢ .

Apre pou detèmine si gen anvan tout koreksyon m , fasil lè yo ajoute valè
yo pou ki valè yo yon pi piti pase H yo; ak asepte A = 11.4 pou H nan egzanp tab nou
an , sa a bay μ , = 48 ak μ ¢ = m - μ , = 80 - 48 = 32.
Li se detèminasyon an byen file ki va m , ki konpoze de Vorzahl v la , ki moute
nan konmansman an nan mwen chenn ak nimewo angajman y , ki kote
l H chenn. Men, sa a se jwenn nan konesans nan x = H - g 1 pa entèpolasyon sou baz
pwopòsyon an:
Y : z 0 = x : mwen , (12)
Se poutèt sa:

(13)
ak apre sa:

, (14)
 Sipoze pou H valè a nan A = 11.4 epi apre sa valè yo pi wo a v = 18; x = 1.4; z 0 =
30; Mwen = 2, nou jwenn μ , = 39, μ ¢ = 80 - 39 = 41, yon detèminasyon ki, nan vire,
trè diferan de yon sèl brit la, ak tout bon ki lakòz preponderans a tonbe sou bò opoze
a.
Ta dwe m ¢ pa pa wete m , nan m , men yo detèmine dirèkteman, ki kapab itil pou
fè swivi, nou gen sevè nan jeneral:

, (15)
ki mete ansanm ak rediksyon nan H = Yon vèti nan N = 32 a

retounen.
Ap fèt Yon olye C pase H yo te pran. Apre detèminasyon byen file nan X.
Chap. Pou tab egzanp nou an nou jwenn ti kras, men yon ti kras diferan de A , egal a
11.467, kon sa x = 1,467, Lè nou konsidere ke valè ki rete yo rete menm jan ak
pou A. Sa bay:

,
Tou de valè yo, menm jan li koresponn ak konsèp nan valè santral la, egal a yon lòt,
ki egal a ½ m = 40, nan ki ti pozitif ak negatif adisyon a li ankò depann sèlman sou
awondi C a nan desimal la.
[Detèminasyon sa a nan nimewo entèvansyon y pa entèpolasyon senp gen yo dwe
konsidere kòm egzakteman osi lontan ke distribisyon an nan yon ka nan chak entèval
dwe sipoze yo dwe inifòm. Sepandan, si sa a se pa ka a, Lè sa a, pa entèpolasyon
byen file, lè l sèvi avèk diferans dezyèm ak pi wo, ka nenpòt degre nan presizyon ka
reyalize. Paske entèval yo konbine nimewo sa yo nan yon z valè ki nan baz
entèpolasyon nan baz la premye diferans ki genyen, se pa tankou ki koresponn a
konbine montan lajan yo nan yon za - valè nan yon kondisyon sèten sou distribisyon
an nan yonnan entèval ki asosye yo. Se konsa, lè diferans dezyèm yo te ajoute, sa vle
di lè w ap pran an kont entèval la imedyatman apre entèvansyon entèvansyon an, z
la ki mete egal a z 1 kòm pi wo a , fòmil la:

, (16)
Anplis de sa, pran an kont entèval la imedyatman anvan ki gen z
eksprime pa z - 1 , fòmil la itilize pou kalkil la nan y se :
 (17)
nan ki diferans ki genyen twazyèm yo patisipe. Li ta dwe remake ke moun ki tankou
yon entansifye nan kalkil la nan y , ki koresponn a pi sere nan kalkil la
nan Y, V ak N kondisyon. An patikilye, itilize nan fòmil (16) rezilta nan antre a nan
fòs nan fòmil (10) ak (11).]

§ 74. Detèminasyon nan devyasyon mityèl montan åQ ', åQ , bez. nan yon
valè H. bay yo bay
Dirèkteman nou jwenn distans pozitif åQ 'bez. yon abitrè premye valè H, si nou
endividyèlman detèmine diferans Q '= yon ¢ - H sòm; patisipe folgends toujou valè
absoli nan negatif devyasyon sòm AQ , si nou endividyèlman detèmine
diferans Q , = H - yon , sòm; men detèminasyon endividyèl la nan diferans yo
anpil se travayè epi li se fasil sijè a sipèvizyon moun; Tou de yo te rankontre ak
detèminasyon selon fòmil sa a:
AQ ¢ = å yon ¢ - m ¢ H
AQ = m , H - yon yon , (18)
An reyalite, sòm total la nan pozitif K a , di AQ 'se jwenn pa lefèt ke valè H la nan
chak nan m nan ' valè yon ', sa vle di, yon an , ki gen plis pouvwa pase H yo, se pou
nan tout m nan 'fwa H soti nan se yon ' dedui 3) ; ki premye ekwasyon ki anwo
yo. Nan lòt men an, sòm total la nan negatif la se K jwenn nan valè absoli lè sòm total
la nan m , valè nan yon , , d . mwen. valè yonKi se pi piti pase H , se nan m , n
fwa H se retire, ki se dezyèm nan ekwasyon ki anwo yo.
3) Pa nan m'a , ki te kapab sèlman rive si tout yon te gen menm gwosè a.
fòmil sa yo aplike a tou de anvan tout koreksyon kòm yon detèminasyon byen file,
ak diferans la sèlman ki pou detèminasyon anvan tout
koreksyon m , ak m ¢ , yon yon , ak yon yon ' ki graj, byen file detèminasyon sevè
detèmine. Si nou pran Yon ankò kòm valè prensipal la pou tab egzanp nou an, nan ka
sa a μ ranplasan pou m , D pou Q , Lè sa a, nou ka fè pou sèvi ak detèminasyon anvan
tout koreksyon epi detèmine valè yo, dapre ki kri μ , = 48; μ ' = 32; å Yon ,=
468; Yon yon ¢ = 444; yo se:
anvan tout koreksyon
DD , = 48 × 11.4 - 468 = 79.2
ΔD ¢ = 444 - 32 × 11.4 = 79.2
Tou de montan lajan yo se menm bagay la kòm koresponn ak kondisyon ki nan
aritmetik a vle di, apre yo fin yon desizyon byen file gen μ , = 39; μ ' =
41; Yon yon , = 369; a ' = 543; vre wi:
 sevè
DD , = 39 × 11.4 - 369 = 75.6
ΔD ¢ = 543 - 41 × 11.4 = 75.6
Se konsa, ankò egalite nan tou de montan lajan, eksepte si montan yo sevè detèmine
yo pi piti pase kri yo detèmine. Sepandan, si olye de kalkilasyon pwopòsyonèl nan Y
yon sèl pran pi plis nan egzat yo bay pi wo a, yon sèl ranplasman a , =
362.7; å ' yon' = 549,3, nou jwenn, menm si isit la yo fè distenksyon ant li nan men
montan lajan yo devyasyon pi wo a se yon endèks ajoute nan siy lan sòm:
sevè
à ¢ D , = 39 × 11.4 - 362.7 = 81.9
D ¢ = 549.3 - 41 × 11.4 = 81.9,
Pakonsekan de sòm total egal ki pi konsekan pase sa yo kri.]
Rezilta sa a se pa. A kòm H jeneralman pran, sètadi:

1.nan ka a ke A > yon 0 , konsa :

byen file åD , = kri åD , - = kri åD , - k (19)

[Sevè yon ¢ D , = anvan tout koreksyon AD , + = anvan tout

koreksyon AD , + k ]

2.nan evènman an ki A < yon 0 , lè sa a ::

byen file åD , = kri åD , - = raw åD , - l (20)

[byen file □ D , = raw åD , + = raw åD , + l ]

yon ti jan ankonbran ak penibeln Prèv la 4) Nouvèl m 'ale sou li a, men ou kapab
presizyon nan fòmil la nan nenpòt ki egzanp endijèn sa yo. Pa egzanp, konfime ak tab
echantiyon nou an. Isit la se A = 11.4; yon 0 = 11, epi kidonk Yon > yon 0 , an menm
tan an se mwen = 2, x = 1.4, Se poutèt sa, x > ½ mwen . Se konsa, ka a se
premye. Koulye a, nou te gen kri åD , = 79.2. Valè k yo dwe dedwi sa a nan lòd yo
rive nan åD , men se kalkile dapre ekspresyon ki pi wo a ak konsiderasyon kez 0 =
30, nan ½ x 30 x 0.6 x 0.4 = 3.6 ak soustraksyon sa a soti nan 79.2 bay 75.6 jan yo
jwenn pi wo a dapre fòmil la. [Valè a nan k tou ki mennen ale nan yon ' D , mennen
byen file, se yo te jwenn dapre detèminasyon an pi wo a se ¼ × 30 × 0.6 2= 2.7, ak sa a
se ajoute nan 79.2 81.9, kòm li ta dwe. ]
4) [Liswiv, ansanm ak ekstansyon an pou nenpòt valè H direktè lekòl la , ak respè
ki devyasyon an pi ba ak anwo sòm total Q , resp. åQ ' , pa kalkil dirèk nan fòmil
yo:
kri åQ , = ( v + z 0 ) H - ( V + yon 0 z 0 ),
si H > yon 0 = v H - V lè H < yon 0 ;

byen file

konsantre ,
ki te sipòte pa fòmil analogue pou montan divèjans anwo yo.]

Se sèlman nan ka a espesyal nan diferans ki genyen ant disparèt AD , anvan tout
koreksyon epi AD , byen file, kote yon ak youn nan de limit yo nan I oswa simultane
ak sant la ladan l ', kote x = 0 oswa = mwen oswa = ½ mwen ; Lè nou konsidere ke
apre yon ekwasyon maksimòm diferans lan nan kantite maksimòm la, lè ka a an
premye x = ¾ mwen menm,dezyèm si = ¼ mwen pa tou de si valè a
nan 1 / 16 × z 0 Mwen jwenn. [Diferans ki genyen ant åD ,bit ak å ' D , byen file,
si Yon ak yon sèl nan de limit yo nan mwen simultane nan , tandiske sa a diferans valè
maksimòm li yo 1 / 8 z 0 mwen yo jwenn lè Yon nan mitan an nan mwen tonbe.] Se
konsa, flote diferans antye k la oswa l 0 entèrlokutwar
ak 1 / 16 z 0 mwen[diferans k la oswa l entèrlokutwar 0 ak 1 / 8 z 0 mwen ]; men tou sa
se diferans ki genyen ak menm I ak x nan relasyon senp pou 0 .
Li ka wè ke byen file åD , [resp. å ' D , kapab] ak ensi detèmine ke yon moun
detèmine sèlman pi fasil-a-jwenn anvan tout koreksyon, apre sa k oswa l ladan l'
soustraksyon [respektivman nan . k oswa l ajoute nan li], depann de A>
yon 0 oswa A <yon 0 .
Si H pa egal A, Lè sa a, yon sèl ta dwe atann inegalite olye pou yo egalite nan tou
de montan lajan. Pran z. B. C. Fòm yo pou detèminasyon yo isit la:

(21)

,
 Selon Chapit. X. C pral rezilta pou tab egzanp nou an apre detèminasyon byen file
= 11.467, pandan y ap ½ m = 40. Apre sa, nou kounye a tou
detèmine å Yon , ak yon yon ' nan règ la preskri byen file, se konsa nou jwenn:
åQ , = 40 × 11,467 - 380 = 78,7
åQ '= 532 - 40 × 11,467 = 73,3
[Respektivman. å ' K , = 40 × 11,467 374.13 = 84.5
å ' K ' = 537.87-40 x 11,467 = 79.2].
§ 75. Se pou yo fè kounye a aplikasyon an nan espesyalite yo anvan nan youn nan
K.-G. nou an epi nou egzaminen ki jan lwen avantaj ki genyen nan detèminasyon
byen file sou anvan tout koreksyon a akòde nan konsiderasyon konyensidans la nan
eleman nan kalkile soti nan kouch diferan diminye, se konsa yo ke yo nan respè nan
detèminasyon an nan montreμ , (ki soti nan ki μ '= M - μ , ki te swiv pa ) trè
enpòtan, nan respè nan AD , (ki AD ' se menm bagay la), men ki manke oswa se
endesi [nan respè nan å ' D , enpòtan pou remake results sou lòt men an].
Mwen te fè konparezon a olye ki vrèman difisil sou 5 rediksyon pozisyon yo nan
panèl la distribisyon nan periferik la zo bwa tèt vètikal, ki fè yo eksplike nan § 64, epi
ki gen eleman defini sezi yo ki nan lis la.

Konparezon ant valè yo anvan tout koreksyon epi byen file sèten
nan μ , ak AD , .
E, 366 367 368 369 370 vle di nandif.
Yon 408,6 408,7 408,2 408,5 408,6 408,5 0.7
μ , kri 217 230 250 193 201 218,2 87.2
μ , byen 218 220 220 219 217 218.8 5.2
file
ÈD ,anvan 2531 2509 2471 2492 2531 2,506.8 101.2
tout
koreksyon
å , byen 2528 4292 2465 2479 2509 2,494.6 95.6
file
å ' D ,byen 2531 2513 2505 2518 2540 2,521.4 56.4
file
kolòn å diff la . se sòm total la nan devyasyon yo nan senk dispozisyon endividyèl
yo nan dispozisyon santral la, ak fin yon kalite mezi varyasyon nan depann sou
sitiyasyon an. anvan tout koreksyon nan dezavantaj kont byen file pou μ , se vre wi
nan reyalite anpil, pou AD , twò ba pa gen dout yo rete [pou å ' D , sepandan, ase
gwo fè sa yo fason ki detèminasyon egzak parèt la yo dwe favorab]. By wout la, ou
pral avi ke pozisyon E la ,= 370 petèt pi byen eskli nan konparezon an, paske tab la
distribisyon nan pozisyon sa a dapre § 67 montre yon iregilarite nòmal nan Kernel la,
ki fè li pa byen aplikab pou kalkil la nan eleman yo.
Panèl la prensipal se pa sa desine sou yon konparezon, paske yo pa pèmèt
detèminasyon serye nan iregilarite nan gwo ak moun ki pa inifòmite nan estimasyon
an. Sepandan, yon sèl ta ka mande si se pa ankò yon menm = 408,5 nan pou jete a
nan tout μ , ak AD , paske rediksyon an pi pito kote nan senk a pa gen okenn
avantaj, men pito yon ensèten yon ti jan pi gwo nan detèminasyon an
nan yon pote. Sepandan, mwen panse ke sa a se pa pou rezon sa yo pou kòmsadwa.
Pou kalkile nan lòt valè yo direktè lekòl kòm yon dezavantaj ki genyen nan
iregilarite ak estimasyon egalite a nan tablo a prensipal se nan nenpòt ki vitès
majorite, ak yon dwe toujou konfòme yo avèk yon panèl redwi, ak lè sa a, nan gade
m ', kidonk, tou Yon sòti nan sèn nan menm rediksyon ak kote, ki kwè yo diminye se
pa nan sant fin vye granmoun rapò yo nan valè sa yo divès kalite prensipal pa
enkonsistans la nan sa a konsiderasyon. Nan nenpòt ka, se nòmalman sèlman yon
panèl redwi nan dériver A anvan kòm eleman yo ak lòt. Dmeran, depi A nan panno yo
redwi prensipal dapre rezilta yo nan konbinezon yo § 64-66 nan Ajeneralman diferan
ti; Ni ka gen okenn diferans siyifikatif ap atann nan swiv youn ak lòt la. Nan respè sa
a mwen te egzamine omwen μ , comparativement sou tab la menm ki te bay rezilta
anvan yo k ap aplike 5 espesyal A pou dérivés nan μ , pa dedye li toupatou nan
prensipal la A = 408.5, epi li jwenn rezilta sa yo Dapre ki μ , kri gen okenn kote
chanje anvan , nan kontra a μ , sevè chanje nan yon fason ki korespondans ki
genyen ant kouch yo diferan yon ti jan redwi, bay ke å diff. deja te sèlman 5.2, 11.6
folgends se sa ki yon baz komen sèlman nan detriman la nan aplikasyon an fèt nan
prensipal A ki gen rapò ak aplikasyon an patikilye nan redwi A yo ka entèprete.

E, 366 367 368 369 370 vle di nan dif.

μ , kri 217 230 250 193 201 218,2 87.2
μ , byen 217 217 224 219 216 218,6 11.6
file

Kòmanse ak devyasyon an vle di, pa doubling åD , ou premye gen åD ak apre

sa:

ak . (22)
Untriftig li ta, kòm se fè ELLIOTT nan trete l 'sou Ameriken rekrite limit h kòm
yon mwayen pou h , = AD , : μ , ak h ¢ = AD ' : μ ' ½ (di = h , + h vle
detèmine'); pou pa sèlman sa a kouri kontrè ak siyifikasyon an nan règ orijinal la
gosyen, men li neglije pwa yo divès kalite ki vini nan h , oswa h, depann sou
derivasyon yo soti nan μ , ak μ 'valè; sa ki dwat vle di:

(23)
se.

X. Konpilasyon ak korelasyon nan pwopriyete prensipal yo

nan twa valè yo prensipal
A, C, D, plis R, T, F.

§ 76. Anplis de sa nan tout pi pito twa valè prensipal m 'yo, vle di la aritmetik
a A, medyàn C a ak valè pi pre D a se folgends twa yo se bò kote pwen an konsidere
kòm pa m', ki mwen kòm yon valè séparation R, valè pi lou T ak devyasyon fokal
valè F pèfòmè.
Klèman ranje selon diferans prensipal yo, yo se sa ki annapre yo.
Djenn valè R , valè a nan yon ki gen rapò ak ki yon yon '= å yon , = ½ å yon , se
poutèt sa sòm total la nan valè yo pi gwo egal a sòm total la nan pi piti a e konsa chak
nan tou de egal a mwatye sòm total la manm nan yon a.
Aritmetik vle di Yon , valè a nan yon ki gen rapò ak ki AQ '= AQ , sa vle di sòm
total la nan devyasyon yo ki pozitif ki egal a sòm total la nan negatif la; ak bez. ki
gen 2Q se yon minimòm.
valè Santral C , valè a nan yon ki gen rapò ak ki m '= m , sa vle di ki kantite
devyasyon pozitif ki egal a ki kantite devyasyon negatif, ak AQ se minimòm.
Peple valè , D , valè a yon ki gen rapò ak ki nimewo yo devyasyon nan tou de
bò m , : m ' kòm erè yo ki vle di nan menm e , e' konpòtman, ak valè mezire z an se
yon maksimòm.
Pi gwo a yon -value T, valè a yon , ki gen mezire pwodwi za se yon maksimòm.
Lou valè devyasyon F, valè a nan yon , ki gen rapò ak z K a se yon maksimòm.
Sepandan, mwen pral trete sa yo valè pa nan lòd anvan an, men dapre
sekans A , C , D , R , T , F.
Apa de A , valè yo anvan, tankou valè yo nan chapit anvan an, yo kapab yon
detèminasyon kri ak byen file, Lè nou konsidere ke nan A yo konfonn. Menm ti tablo
distribisyon an pral isit la epi gen sèvi pou esplike derivasyon an, ak tèm yo itilize isit
la yo pral konprann nan sans yo bay nan §§ 9 ak 10. Bez. Yon ale isit la m , , m
', nan μ , , μ ' ak Q , , K 'nan D , , D ' sou.
§ 77. Aritmetik vle di Yon .
Aritmetik a vle di nan yon seri de valè yon konbine twa pwopriyete sa yo:
1.Ke li pwopriyete a tèt li, apre yo fin ki li se defini rapò a nan sòm total la
nan yon nan nimewo yo m se , Se poutèt sa:

(1)
oswa, tèl degre å yon nan adisyon za la pou pou genyen = å az: m ;
1.ke sòm total la nan devyasyon yo pozitif D 'nan li se egal a sòm total la
nan D negatif la , dapre valè absoli, konsa:
åD ¢ = åD , oswa åD ¢ - åD , =
0; (2)
3) ke sòm total la nan kare yo nan devyasyon yo soti nan li se mwens pase nenpòt
lòt valè, nan kout:
ΔD 2
=Δ
D '²
+Δ
D,
2=
mini
mò
m
(3)

Pwopriyete yo ansyen nan A yo, se pou solidman ini ke lòt moun yo yo bay nan
menm tan an, epi chak nan yo ka sòti ak rezilta ki idantik, sèlman ki derivasyon an
dapre pwopriyete a premye rete pi pratik la. Anplis de sa, yo endepandan de yon lwa
an patikilye nan distribisyon yon, epi, nan adisyon a teyori kolektif nan mezi, yo
konsidere kòm pa sèlman pou yon ideyal sipoze enfini, men tou, pou chak seri fini
nan yon nan distribisyon abitrè.
Relasyon an nan fraz yo dezyèm ak twazyèm ak premye yo bay nan definisyon an
yo te jwenn nan fason sa a.
Dezyèm fraz . Chak devyasyon ki pozitif nan Yon se yon '- Yon , chak negatif pou
valè absoli A - yon , , apre sa devlope:
 AD
¢=
( yo
n¢-
Yon
)+
( yo
n ¢¢ -
Yon
)
+ ××××
×× (4)

åD
,=
(A-
yon
,)+
(A-
yon
")
+ ××××
×

kidonk, si μ 'se kantite pozitif, μ , sa yo ki nan devyasyon negatif,

AD
¢=
å yo
n¢-
μ¢Y
on

AD
,=
μ,
Yon
- yo
n yo
n,

AD
¢ - AD , = y
on yon ¢ + yo
 n yon , -
( μ ¢ + μ , ) Yo
n (5)

oswa paske å yon ¢ + yon yon , = å yon ak μ ¢ + μ , = m ,

AD
¢ - AD , = yo
n yon - m Yon ,
(6)

epi paske Yon = yon yon : m

åD
¢ - AD , = yo
n yon - å yon
= 0 (7)

Twazyèm fraz . Fè valè a, bez. ki gen åD 2 se yon minimòm, okòmansman mete

kòm sèks = x , se konsa nou genyen:
AD ² = ( yon ¢ - x ) ² + ( yon ¢¢ - x ) ² + ×××× +
( yon , - x ) ² + ( yon ' - x ) ² + ××××× (8)

Malgre ke, li ta dwe sof si nou pran devyasyon yo negatif pou valè absoli kòm
pozitif, nenpòt devyasyon negatif olye pou yo yon , - x elatriye olye x - yon , yo
mete elatriye; men ( yon , - x ) 2 ki egal a ( - x yon , ) 2 , sa ki pèmèt valè a anvan
nan AD yo devlope ² nan fason ki endike yo. Koulye a, nou jwenn valè a minimòm
nan åD 2 pa mete diferans lan nan ekspresyon li yo bez. x se zewo; sa bay:
2 [( yon ¢ - x ) + ( yon ¢¢ - x ) + ×××× +
( yon , - x ) + ( yon ' - x )
+ ××××× ] DX = 0 (9)

Se konsa, pa sote tout yon ak - x

å yo
n-
mx =
0,

, (10
)
 § 78. Si menm aritmetik a vle di nan collectivité yo pa ka pran yon enterè egal
prensip konsome pase pou Maßlehre nan fizik ak astwonomik, men konbinezon an
nan twa karakteristik prensipal li yo akòde tou bay moun yon enterè matematik gade
nan plis a sa li ap grandi paske li etabli yon relasyon ant de ansèyman
yo. An patikilye, li se nan yon avantaj sou D pa fasilite a pi gwo ak senplisite nan
detèminasyon egzak li yo; nan C li toujou depase li, men ke nan monotoni a pou
detèmine si pwopriyete dezyèm li yo an menm tan an te resevwa ak nimewo a, gwosè
a nan devyasyon yo, li se yon enterè plis enpòtan kòm C. nanEpitou, sa ki annapre yo
ka remake. Defini yon nimewo abitrè nan yon , fraksyon soti nan menm kantite lajan
an nan yon chif yo bay selon lòd la o aza nan kote y ap enkli nan lis la
orijinal yon pataje ak pou soti nan chak nan yo ki A patikilyèman detèmine kòm vre,
vle di la aritmetik a Yon ak vle di jeneral yo seri a tout antye nan yon match. Men,
pwosedi a se nan akò avèk detèminasyon an nan C, se konsa ni medyàn la, ni
mwayèn de divès kalite spezialen vre C a an tèm jeneral ak sa yo ki an ankèt la
nan yon refè C matche ak. Si ou kontinye adrese ak laD, Lè sa a , D a, men se pa vle
di nan D nan espesyal konyenside ak D la nan totalite a nan yon .
Finalman mare moute ak detèminasyon an nan yon avantaj pratik yo. Si ou
gen yon yon sèl K.-G. nan pa soti nan yon panèl distribisyon ak twò piti m detèmine,
moun ap pa sèlman gwosè a an jeneral "Gr." matyè a nan sa a panèl pa
miltipliye A ak m nan , men tou, an tèm de pwobabilite, gwosè a an jeneral nan objè a
pou chak pi gwo oswa pi piti m pa miltipliye ke se sèlman sèten Yon ak
nouvo m yo jwenn sèlman ak yon tèlman gwo erè pwobab, nan pi piti m nan se, ak pi
lwen m nan nan ,ki yon sèl konkli, deviye soti nan li. Kontrèman, kantite kopi m ki fè
pati l ap bay yon gwosè GR total. pou bay pwobabilite, pa mete m = gr. : A ; depi
wi å yon = mA = Gr . , kon sa m = gr. : A.
Fraz sa yo ka z. Pou egzanp, li ka itil pou detèmine espas ki kenbe yon nimewo bay
moun nan gwosè owaza varye. Ni valè santral la ni valè densest la pèmèt itilizasyon
apwopriye.
§ 79. Li ka sa soti nan A a diferan K.-G. oswa tou espesyalman detèmine A
nan diferan divizyon nan menm K.-G. trase yon mwayen komen, epi, si sa yo A yo
jwenn nan diferan m , dwe distenge si vle di yo definitif yo ta dwe trase san oswa nan
konsiderasyon diferans lan nan m la . Se pou A 1 , A 2 , A 3 ... dwe espesyal vle di,
respektivman nan m 1 , m 2 , m 3 ... Rale modera. Kèlkeswa divèsite nan m , vle di
nan A a nan kesyon yo pral :

, (11)
kote N se nimewo A; men ak konsiderasyon divèsite nan m la li pral:

(12)
ak dakò ak vle di ke yo jwenn nan divize total la nan tout yon pa sòm total la nan
tout m .
Premye a vle di sengilye a, lèt la rezime la. Tou depan de nati travay la, youn oswa
lòt kalite edikasyon ka pi preferab. Mete vle di nan longè kò a nan Chinwa, Negro,
Malezi, Ameriken yo ak Ewopeyen Ras kawotchou yo dwe detèmine; men nan
Ewopeyen yo gen 1000 mezi, nan chak nan ras yo lòt sèlman 10-20 mezi; se konsa
dezyèm lan, fòm nan rezime de fon ta dwe inadmisib; pou, kòm fasil wè, ta longè nan
kò mwayèn nan sa yo ras diferan paske nan pwa a disproporsyonelman vas, ki
Ewopeyen yo avèk gwo yo m jwenn prèske antyèman dakò ak Ewopeyen yo, ak tout
bon vle di la definitif sitou, pa ajan yo espesyal ak pi gwo a m Pou detèmine kisa
lekontrer nati a nan travay la. Men sèlman premye a, kalite a sengilye nan edikasyon
presegondè ki itil; e ke se pa tout mèt yo gwosè nan menm, se sèlman diminye
sekirite a nan pwovizyon nan kont ka a ke seri a nan m ki egal ant tout Yondistribye
yo. An jeneral, objè disparate (gade § 14) ap bay plis rezon pou premye a vle di
detèminasyon dezyèm; Lè nou konsidere ke espesyal A soti nan diferan depatman nan
yon objè inanim yo dwe konbine dapre prensip la nan dezyèm lan vle di.
Li kapab tou yon sèl. olye pou yo gen trase soti nan divès kalite A yon vle di
aritmetik nan diferan C oswa D , ak Lè sa a, gen distenksyon ki koresponn ant vle di
sengilye ak rezime, ak pwen yo menm nan preferans nan youn oswa lòt la aplike.
§ 80 santral valè C.
Kontrèman ak twa pwopriyete prensipal yo nan aritmetik a vle di A , valè santral
la C konbine twa pwopriyete sa yo prensipal yo:
1. bay la pa pwopriyete definisyon li yo menm jan pi plis yon ' sou tankou
ti yon , gen nan mitan tèt yo.
2. Pwopriyete a ki gen egalman anpil devyasyon pozitif ak negatif nan tèt li, se
konsa ke m '= m , = ½ m.
3. Pwopriyete a ki sòm de devyasyon pozitif ak negatif de li dapre valè absoli ki pi
piti pase nenpòt lòt valè, ak Se poutèt sa menm åQ se yon minimòm.
Pwopriyete sa yo, tou, yo nan solidarite youn ak lòt, epi pou nenpòt ki bay
seri yon , yo se san pitye nan yon lwa an patikilye nan distribisyon, kòm li se vre nan
twa kalite prensipal yo nan A.
Enferans nan dezyèm pwopriyete a soti nan premye a se pwòp tèt ou-evidan ak
mande pou pa gen okenn eksplikasyon. Koneksyon an nan twazyèm lan ak li konsa
swiv.
Si valè pwopriyete twazyèm lan kenbe okòmansman mete kòm sèks = x , Lè sa a,
sòm total devyasyon ki gen rapò ak x dapre valè absoli dwe endike jan sa a:
AQ = ( yon ' - x ) + (yon ¢¢ - x ) + ×××××× + ( x - yon , ) +
( x - yon " ) + ×××× (13)
Pou jwenn minimòm de sòm sa a, nou gen diferans nan menm bez la. mete x egal a
0; ki bay:
 - m'dx + m , dx = 0 , (14)
Se poutèt sa:
m ¢ = m , (15)
ki koresponn ak konsèp nan valè santral la.
Mwen premye pwouve pwopriyete sa a nan valè santral la nan yon trete 1 sou
menm bagay la tou, ak pa jeneralizasyon wout la, ki mennen nan desizyon
konklizyon jeneral, ki, sepandan, mwen pa gen okenn rezon ki fè yo antre isit la.
1) [Sou valè inisyal la nan divèjans ki pi piti a, detèminasyon li yo, itilize ak
jeneralizasyon; Tretman matematik la. Gwoup
Kgl. Sachs. Gesellsch. d. Syantifik. XI. bann; 1878. p. L - 76.]
§ 81. Sa ki anba la yo ka tache ak valè santral la pou mezi kolektif.
Ta dwe panse ou tout kopi nan yon K.-G. fè nan yon om gwo, pou ki yon moun ka
wè mond lan tèt li, ak rale soti yon kopi pa chans, pwobabilite a ta dwe egal, yon pi
gwo ak yon kopi ki pi piti nan C ekstrè, ak nan karakteristik anpil anpil pwobabilite
sa a menm ta reyèlman prezève Lè nou konsidere ke ki gen rapò ak pi gwo valè
kòm C a kòm pwobabilite ki genyen pou fè ekstraksyon a nan yon objè ki pi piti ki
gen rapò ak ki pi piti valè C depas pwobabilite ki genyen pou èkstraksyon yon kopi pi
gwo. Apre sa ou kapab Cnan sans la menm valè a pwobab nan yon K.-G. yo rele sa
yon sèl rele probable de erè a nan yon mwayen obsèvasyon, insofar kòm pwobabilite
pou depase ak tonbe kout li yo se menm bagay la.
Nan fason an komen abityèl yo mete kanpe Verteilungstafelm la KG, eke
Rekrutenmaßtafeln pou ke kopi yo ki ale pi wo a ak anba a yon limit gwosè sèten, se
sèlman nimewo a, pa gwosè a nan sòm total la yo bay, se posibilite pou elimine, egzat
aritmetik vle di rale; ak Lè sa a olye pou ladan l 'valè nan santral, sa ki ka dwe
detèmine tou senpleman pa nimewo a sèlman, konparezon sa yo z. trase kòm ant ane
diferan ak kote kote mezi yo yo sòti, se yon metòd ki te sèvi m 'lè pwosesis ki dire
long tan Bèlj rekrite mezi soti nan pwovens yo diferan nan Bèljik, yo dwe deklare
dimansyon sa yo nan tan ak espas koridò a ak paralelis.
§ 82. Derivasyon C a soti nan yon seri de valè yon , ki te bay lòd pa gwosè yo, gen
nan prensip yo dwe fè pa konte soti nan chak fen yo nan lòd presegondè a menm
kantite valè ak valè a oswa valè entèmedyè ant de valè C , nan ki tou de konte
konyenside, depi ke nosyon de C se byen klè ase pou tou de bò yo gen menm kantite
devyasyon ak konsa egalman diferan valè pi wo a ak anba a chak lòt. Gen sepandan,
fè de ka diferan: premye, kote yon nan , nan ki yon sèl rive nan sa a konte doub, oswa
de nan yon ant ki rezilta konte a rive, se senp, oswa kote, menm jan se jeneralman ka
a ak tab distribisyon nou yo, yo aflije ak yon z> 1.
Ann gade premye nan ka a an premye ki pi senp. Pou je nan premye kounye a pi
wo a règ parèt yo bouyi desann isit la, ke si nimewo a nan valè m se ½m valè, se pou
li konte desann nan youn oswa lòt bò a, ak ½m- valè nan th kòm C ogmante. Nan
entre-temps la yon sèl fasil konvenk tèt li ke enimerasyon sa a mennen, menm jan
bagay sa yo rive nan yon sèl bò oswa lòt la, nan yon valè diferan. Paske yo dwe
z. Pou egzanp, seri sa yo nan kat valè:
a, b, c, d
bay, youn ta jwenn ½ m -yèm la, sa vle di valè a dezyèm soti nan kite nan = b, soti
nan dwa nan = c . Oswa, olye de yon sèl dwat, nou pran yon m enpè , z. B. 5, pa mete
kanpe seri sa yo:
yon , B, C, d , e ,
youn ta pou valè a 2½-th nan la kite nan ant b ak c, dwat nan ant c ak ta jwenn,
sepandan, se sèlman c koresponn ak règ la debaz nan sou yon bò valè kòm anpil pi
gwo sou tèt li pase nan lòt la nan mitan tèt yo genyen. Nan lòt men an li satisfè
kondisyon an soti nan youn oswa lòt bò a nan menm C a vini nan tou dwat kòm
enpè m lè ½ ( m nan + 1) th valè (di entèmedyè ant ½ m ak ½ m + 1) pou pran. An
reyalite, nan egzanp nou yo ak tou dwat m nan =4 yon sèl vini nan yon valè
ant b ak c soti nan yon sèl bò nan lòt la , nan egzanp lan ak enpè m = 5 tou de valè c .
Men koulye a, nou pran dezyèm lan, nou aktyèlman sèlman ka nan enterè, ki te
pran plas nan panno distribisyon nou an ki konte a soti nan tou de bò nan
yon yon rive oswa ant yonrive ak yon z enplike> 1, nou ta pa anvan tout koreksyon
detèminasyon pa nou sa a pou tout konsène yon panse a tonbe tèt yo, e C premye
ka a ak sa yo ki an yon ka pwòp tèt ou-azar oswa dezyèm ant sa yo de yontonbe, ak
nan absans nan arè sèten, kòm yon mwayen pou Se konsa, ta nan calcul echantiyon
nou an (§ 68) 11 dwe konsidere se yon valè santral pa lè nou anvan règ yo ½ x = 40½
konte 81 soti nan tou de bò, sa a nan yon atribue = 11 z an rive = 30
Men, yo ka resevwa yon definisyon nèt, nou dwe pran an kont ki z = 30 kopi yo
distribiye nan tout entèval la nan 10 a 12, ak rive ki gen rapò kite yo pa konsiltasyon
nan yon entèpolasyon nan sa a kòm mwen entèval pran nan yon matche C pa konte
soti nan tou de pati yo ki nan pa ½ ( m + 1) , men pa ½ m kopi, tankou soti nan
kòmansman an parèt pi natirèl. An reyalite, yo nan lòd soti nan tèt la desann nan 40th
a (sou ki kote tab la) (di ½ m th) a antre nan valè, nou dwe pran an kont (ki se
dirèkteman nan kolòn nan nan S ,ka li) ke jiska nan fen entèval an anvan, Se poutèt
sa, jiska nan konmansman an nan nan, mwen sòti 18 kopi; Se konsa, manke al kontre
40 ni 22 espesimèn yo nan entèval an mwen sipèpoze. Koulye a, nou gen ladan: ki jan
kwa sa yo nan entèval an 22 a kantite total 30 nan I konpòte, nan konmansman an
nan I , nan 10 toujou zuzufügende valè di x, sa yo rele entèferans. Se mwen
menm, gwosè a nan mwen menm, di nan 2, konsa:
22 : 30 = x : 2,
di x = 44 / 30 = 1.467
C = 10 + 1.467 = 11.467.
Ann al kounye a ak konte a soti nan anba a egal, se konsa moun rich 32 kopi yo
entèval la mwen , enben, manke 40 toujou 8 ke nan entèval an mwen tonbe tèt yo, e
ke pati mwen - xpran l ', sa yo ki an x dezyèm limit nan mwen, ki chenn jiska
12. Koulye a, nou fèmen ankò:
 Mwen - x : I = 8 : 30.
Depi mwen = 2, yon sèl gen
30
(2
-x)
=
16,

ki soti nan ki ogmantasyon x a nan limit nan premye 10 detèmine kòm pi wo

a = 1.467, ki mennen nan C = 11.467.
Depi mòd dezyèm detèminasyon jiska ½m anba a mennen nan rezilta a menm jan
ak premye a, men sa a se pi senp, nou ka satisfè ak detèminasyon an nan C , ak
jwenn fòmil sa a 2pou detèminasyon nan C :

, (16)
dans g 1 tankou anvan valè inisyal la oswa fwontyè an premye nan nan yo dwe
entèrpole entèval, z 0 , z nan entèval sa a, y nimewo a angaje nan menm bagay la tou,
ki se nimewo a pa ki Vorzahl v la dwe toujou dwe miltiplikasyon ½m yo ale.
2) [Si nan plas entèpolasyon nan senp, nèt, 2yèm lè l sèvi avèk diferans ki genyen yo
fè fèt, yon sèl ta gen x = C - g 1 (pa rezoud ekwasyon an 16) nan chapit la. IX ki te fèt
pi wo a pa rezoud ekwasyon an (13) bay chapit la menm yo jwenn.]

§ 83. Tightest valè D.

Si nou yon ti tan defini valè ki pi pre a sa ki rive pi souvan anba yon seri de yon ,
oswa ki pi gwo z tonbe, Lè sa a, tankou yon valè pa ka sòti nan nenpòt ki bay
seri yon tankou de valè yo anvan direktè , e li te an jeneral sèlman pou kalib la
kolektif yon ki enpòtan, men pou yo trè enpòtan enpòtans 3) . An reyalite, nou mete
z. Pou egzanp, ou ka mete seri sa yo nan senk yon nan o aza :
1, 3, 4, 6, 16,
se konsa nou pral gen yon mwayèn aritmetik A = yon yon : m = 30 : 5 =
6; kòm valè santral la (pa coinciding konte a dwat ak agoch) C = 4. Men, ki valè nou
ta dwe pran kòm valè a densest, depi chak valè rive sèlman yon fwa, pou ke tout z yo
se sèlman 1. ka Lòt seri dwe mete kanpe abitrèman nan ki, byenke diferan , pou nan
divès yon ka sa a menm maksimòm zan men nan plis pase yon repete sa ki pa deside
ki nan D a yo montre. Men, nan tablo distribisyon pa K.-G. ak gwo mMoun ki satisfè
obligasyon yo pou yon ankèt siksè swa pa menm gen ka sa yo, oswa yo tolere si plak
prensipal yo te itilize, egzanp ki yo bay nan Chap. Èske VIIfinden, elimine nan
rediksyon egzije nan fason ke maksimòm la pou se sèlman youn nan la
redwi yon sezon otòn. Sepandan, li pa dwe bliye ke ak lefèt ke nou tout
maksimòm pou redwi a yon, kote li ki ekri nan Liv bèlj refere; sèlman yon
detèminasyon ki graj nan valè a peple jwenn, ki se plis oswa mwens RapRocher nan
ideyal la, ki se an konsideran yon enfiniman gwo m enfiniman ti nan Mwen ta dwe,
epi yo dwe chache apwòch ke posib nan yon fason pita. An jeneral, yon moun ka
sèlman di ke valè sa a se yo dwe jwenn nan entèval la, entèval ki nan tablo a pou
redwi a yon ranplase kòm entèval reyon li yo.

(3)Natirèlman, sipozisyon an, ki pa te kritike jiska kounye a, ke erè yo obsèvasyon

nan obsèvasyon inkonu yo ta dwe simetrik. nan vle di aritmetik nan obsèvasyon yo se
inègza, se konsa enpòtans a gwo nan D la tou pwolonje nan mezi yo fizik ak
astwonomik. [Gade Chap. Kseuvii.]

Sa a nan simetrik W. devyasyon yo bez. Yon valè densest D esansyèlman

konyenside avèk A ak C se mansyone plizyè fwa; apre jeneralizasyon GG a pou
asimetri W. nan K.-G. men li devye jeneralman soti nan li, ak Lè sa a, posede pa youn
nan twa kalite debaz yo, se pou li A a ni C a;sepandan, sa yo ki ki nan lis nan § 33
pwopriyete yo, nan yo ki solidarite ki pi enpòtan ki asosye yo se: 1) ke li se jisteman
peple nan nan sans ki endike 2) ke lwa a pwopòsyon, ak 3) ki GG a de-kolòn konsiste
rapò ak menm bagay la, ki Lè sa a plis depann de, ke yo nan lòd yo jwenn yon lwa
distribisyon ki senp pou devyasyon kolektif, devyasyon yo dwe pito dwe fè depann
sou li, olye ke sou A oswa C. Li ka ajoute ke D se valè ki pi pwobab nan yon K.-
G. soti nan pwen sa yo de vi reprezante.
Si yon moun pran soti nan totalite a nan yon nan yon K.-G. yon kopi pa Random
soti, valè a se D plis chans pase lòt moun li dwe te pran chak, ak ki tou pre a l ' yon ak
yon, l' yo, prèske egal a vini, men verschiedenenW., tou depann de yo nan youn oswa
lòt bò a nan D tonbe.
Apre sa, enpòtans D pou K.-G. soti nan plis pase yon pwen de vi, sa yo ki nan
nenpòt ki valè direktè lòt, men san yo pa bloke lefèt ke sa yo rete enpòtan pou remake
dapre kalite yo ke li pa pataje, ak karakterizasyon konplè a nan yon K.-G. gen
ladan; Li menm tou li kanpe nan enkonvenyans yo nan byen lwen tèlman kont tout lòt
moun yo ke reprezantasyon egzak li yo se ankonbran e mande pou yon travay nan
kalkil, ki pa bezwen pou lòt moun. Sa a ta kounye a dwe diskite nan plis detay; men
mwen ta pito rezèv diskisyon an olye ankonbran nan dediksyon li yo sou yon chapit
an patikilye, diskite sou sa yo twa valè prensipal la.
§ 84. Divizyon valè R.
Valè a nan yon sòm egal a yon gen yo dwe nan mitan yo, epi ki Se poutèt sa
fwontyè a djenn ant gwosè a apre paran ki pi piti ak pi gwo yon te yo dwe etabli si pa
somasyon nan pi piti yon gwosè nan menm an jeneral se yo dwe pwodwi, kòm nan
adisyon pi gwo yon nan .
[Li manti anwo C. Paske nimewo a nan pi wo ak anba a C sitiye yon se toude ki
apwopriye, konsèp yo nan C a selon egal ½m; Se poutèt sa:
 .
se konsa ke yon menm kantite vòt nan pati anba a sèlman pou yon valè ki pi
konsekan pase sòm total la anwo nan C ou ka jwenn. Se konsa, an menm tan an pi wo
a A oswa pi wo a D; depann Yon oswa D se mwens pase C se, Lè nou konsidere ke li
kapab pi ba pase youn oswa lòt la nan sa yo de valè prensipal ka, si youn oswa lòt la
gen plis pouvwa pase C se. Sepandan, nan lòd pou detèmine pozisyon li ki gen rapò
ak A, ki se jeneralman sipoze yo dwe deja li te ye , li se sipoze ke R manti pi wo a A. ]
Koulye a, kite yon yon , , yon yon ' total anba a ak pi wo
a R, yon yon " ak yon yon" montan lajan yo anba a epi ak pi wo a A, se konsa yon
sèl konte nan = ½ ( å yon "- å yon ")anwo, di pa valè yo pi gwo nan nan Yon de
pou R rive.
Prèv . Apre gade konplo la liy

¾¾¾¾¾¾¾¾ | ¾¾¾¾¾¾ |
¾¾¾¾¾¾¾¾
Yon R
se sòm ki pi ba nan yon bez la. R egal a pi ba sòm. Yon plis sòm total ant A ak R, ki
rele s , sa vle di
å Yon , = yon yon "
+a.
Sòm anwo a bez. R men se egal a:
yon yon ¢ = å yon ¢¢ - la ,
Se konsa, gen
å Yon , = å yon ' , yon yon " + a = å yon " - nan ,

, (17)
paske
a yon " = μ , A - ΔD ,
a yon " = μ ¢ A + åD ' ,
konsa tou ou gen:

(18)
Esplikasyon sa yo se san pitye nan yon lwa espesyal nan distribisyon, se sèlman ke
yon detèminasyon kri ak byen file ka distenge nan fason nòmal la. [Yo kenbe validite
yo menm nan ka a ki A se pi wo a R ; Sepandan, lè sa a vin negatif, epi, Se poutèt sa,
pran nan valè absoli li yo, li se konte desann di apre valè yo ki pi piti nan A rive nan
R.]
Nan egzanp ilistrasyon nou an, A = 11.4; å Yon " = 369; yon yon" = 543, kon sa
u jetziges lavil Our? = 87; sòm sa a, nou gen egal a 11.4 a, di pa pi gwo a yon pou fè
pou konte a Ra antre nan ak entèval an 10-12 ak za = entèpole 330, ki mennen nan
2 × 87 : 330 = Add 0.527 to 11.4; bay R = 11.927. [Sepandan, Si, tankou anvan (§
72) å 'yon ' = 362,7; å 'yon'= 549,3, se poutèt sa nan = 93.3, kòm se kidonk
diferans R la - Yon = x soti nan ekwasyon an: 93.3 = (11.4 + ½x) x 15 x jwenn valè
yo 0,533; yo ak valè ki anwo anpil simultane R = 11,933.]
[Olye pou yo detèmine R kòm yon fonksyon A , kòm se fè isit la , li ka jwenn
menm jan anpil tankou C oswa D ; lè sa a, nan kou, se å yon " , å yon" ak
kòmsadwa, nimewo yo devyasyon ak flote sòm DIST. C oswa D olye pou yo
pa. Yon pran. Nan fen C nou jwenn definisyon sa a: s = ½Q ( oswa C ) ; nan lòt men
an, nan sòti nan D : s = ½ (m ' - m ,) D+ ½å . Anplis, kaR tou dirèkteman ka jwenn
san yo pa referans nan yon valè Predetermined lòt prensipal la. Sa a se fè pa lè yo
ajouteyonvizit entèval nan tou de bout nan panèl la distribisyon, nan kiR rive repo, ak
Lè sa a sòm total la angajman nan sa a entèval angajman Yyo detèmine sa yo ki
Vorsumme a ogmante pa sòm total la angajman egal a mwatye sòm nan total la
nanyonse. Sa a kondwi, defini lè l sèvi avèk (§ 69) non yo nan fòmil la:

(19a)
oswa tou

, (19b)
depann sou detèminasyon yo te fè an akò ak § 72, mezi entèvansyon x a , sa vle di
valè a ki R pwojè pi lwen pase limit la g 1 nan entèval mwen an , selon pwopòsyon an
x: mwen = Y: yon 0 z 0
oswa plis egzakteman dapre ekwasyon an:

kalkile ak g 1 se ajoute.]
Pou yo kapab mansyone ke pozisyon nan [Finalman touche R nan yon fason lòt
pase sa yo ki an A, C ak D pa yon panèl distribisyon depann. Si yon sèl multipliye
chak yon pa youn ak menm kantite lajan an, Lè sa a, A, C, ak D ogmante tou pa
menm kantite lajan an, se konsa ke pozisyon an nan tablo a konsève; sepandan,
ogmantasyon an espesifye lakòz yon apwoksimasyon nan R C nan kalite la ke, nan
san limit pwopagasyon R ak C konyenside. Sa a swiv dirèkteman nan lefèt ke moun
ki ant C ak R Sòm la pi pito nan yon , di nan , toujou ap egal a ½ AQ (Ref. C) e
konsa nan ogmante yon distribisyon yon entèval janm pi piti.]

§ 85. valè pi gwo T.

Chak valè yon se yon apwopriye etid nou, distribisyon, epi jeneralman pale, tou
depann de gwosè li yo ak pou konbyen fwa li rive, yon pwodwi diferan za , epi li se
kounye a apre yon kesyon pou ki pwodwi sa a se yon maksimòm. Premye a tout, li ka
vin chonje ke li konyenside avèk valè a densest. Men, avèk sa a li depann sèlman sou
gwosè a nan z la , pa za la . Gen valè yon ki pi gwo pase D , ak byenke yo pi raman
pase D , yo ba ou, nan yon sèten mezi, gwosè a nan yon a konsènan za aKi sa yo
delivre, yon avantaj.
Nan nenpòt ka, ka t jis apre bò pozitif nan D kouche, paske lè ekraze bout nan
valè yon pi ba a D tou de yon kòm sa yo diminye. Apre detèminasyon anvan tout
koreksyon nan tablo echantiyon nou ta T ak D nan menm tan an sou yon = tonbe 11
kòm kantite maksimòm la pou sa a za plas = 330th Apre detèminasyon byen file men
tou de sezon otòn soti nan chak lòt, epi yon moun te lè se GG a de-sided sipoze ke
enfòmasyon an egzak, yo sèvi ak desann prèv ki anba la a nan tout sa yo fòmil:

, (20)
Soti nan tablo egzanp nou an § 68 nou jwenn pwosedi a pwopòsyon yo dwe diskite
nan pwochen chapit la
D = 11.6; e ' = 1.9;
apre sa
T = 12.1.
Koulye a, yon ka mande, ki sa ki vle di anpirik, ki maksimòm nan z tonbe nan valè
a T konsa detèmine . Nan respè sa a, yon sèl gen sonje ke apre yon gade byen file
chak yonaktyèlman yon tab distribisyon pou yon entèval antye nan gwosè a
nan mwen an reprezante tablo sa a, ki respektif A se sant lan. Se konsa, ak valè T
= 12,1 pou tab distribisyon mwen anki gen mwen = 2, li te di ke nan mitan tout
entèval nan panèl sa a nan gwosè 2 entèval la ki gen sant se T = 12,1, se sa ki, entèval
la 11,1 - 13.1 yon pi gwo za gen pase nenpòt ki lòt entèval nan gwosè 2.
[Sa a se kounye a, men se pa konfime; paske za la entèval an soti nan 11.1 13.1 ki
egal a 296, pandan y ap desann nan nan entèval nan 10 - 12 ki egal a 330th Sa a,
sepandan, se pa enfidelite a nan pi wo a fason ki detèminasyon teyorik nan
se T detekte men mete sèlman sijere ke teyori a mande pozisyon ki gen valè nan pi
lou pa egzakteman matche ak ak li pwouve prezante nan fèy la panèl, ki nan chemen
an te yo dwe atann soti nan kòmansman an. Ke sa a pwouve bay menm lè panno yo
K.-G. se pa anpil diferan, se evidan nan egzanp ki anba la a.]
Komisyon an distribisyon pou sikonferans vètikal la nan zo bwa tèt la ak mwen = 5
mm (§ 58) bay, apre yo fin detèminasyon D a, pa vle di nan metòd la pwopòsyonèl:
 D = 409,7; T = 410,1;
Lè sa a, isit la sou entèval la 407,6 - 412,6 pi gran an za tonbe. Si sa a se reyèlman ka
a ka anpirman teste sou tab la distribisyon, ak pou konparezon kite nou chwazi
entèval la nan valè a densest 409.7, sa vle di, apre yo fin apwopriye detèminasyon,
407.2 - 412.2.
Kòm desann nan nan entèval yo ki koresponn yo pa imedyatman mete yo nan panèl
la distribisyon, paske entèval sa yo tèt yo ak yo za yo pa bay ladan l ', men entèval la
ki gen valè ki pi grav, osi byen ke sa yo ki an valè nan peple, doubl ant de entèval nan
panèl la yo bay yo, li dwe kalkile interpolationsmäßig sa pwopòsyon nan
fouye za la delivre chak nan de entèval yo, ak nan adisyon aksyon sa yo tou
de desann nan nan entèval la, ki sa D pase sa T te mete, chèche konnen sa m 'pa vle
detay isit la 4) . Apre sa, mwen te jwenn pou egzanp ki anwo a, za lavalè a densest
nan 26631, sa yo ki an T egal a 26656, se konsa, jan yo ka espere, dènye a anpil ti,
men, jan nou ta atann, yon ti jan pi gwo pase ansyen an. [Men, sepandan, T a
te detèmine teyorikman nan (20) diferan de ki anpirik yo dwe pran nan tablo a; paske
pou yon = 413, valè a menm pi plis za = 26845 rezilta yo.]

4) [Nan ka sa a, sa a se kalkil senplifye kòm yon rezilta nan z = 65 komen pou yon =
408 ak yon = 413 , ak za a pou D resp. T egal 65. D resp. 65th d .]

Prèv. Depi T pi gran pase D , nou mete

T = D + ¶ , (21)
kote ¶ yon devyasyon ki pozitif nan D , ak detèmine ¶ , jan nou
za =
z(
D+
¶)(
22)

mete sa a valè yo jwenn yon ekwasyon maksimòm ki gen rapò ak ¶ , diferansye, li

mete diferans lan egal a zewo, kote nou pou senplisite, tirè ki anwo yo z, yon, ¶ ,
e siprime ke yo aktyèlman kole ak kote adrès la nan valè sa yo pi wo a D fè yon don ,
Se konsa, nou genyen:

, (23)

nan ki valè ki sot pase a se z . Pou jwenn koulye a , z dwe eksprime kòm yon
fonksyon nan ¶ , ki ka fè pa sipoze pwopòsyon pwobabilite yo pou D sou bò pozitif
nan D apre GG a de-kolòn . Apre sa, kòm se li te ye, pwobabilite a nan yon valè ¶
 , (24)
kote h = 1: e . Sepandan, nan ka nòmal la nan yon gwo m ,
yo kapab tou eksprime pa z: m ' , kon sa

, (25)
soti nan ki swiv:

(26)

ak, paske

, (27)
konsa:

, (28)
kote z se omisyon kòm yon faktè komen, epi, pa ranvèse siy yo ak konsidere ke h =
1:e , yon moun jwenn ekwasyon kwadratik sa yo:
2 ¶ ² + 2 D ¶ - p e ² = 0, (29)
ki soti nan ki ¶ ka detèmine.
Sa bay premye:

, (30a)
nan ki sèlman siy anwo a se itil; oswa:

(30B)
ak:

(31)

§ 86. Pwa Deviyasyon F.

Yon moun ka toujou pale de yon valè devyasyon karakteristik ki se analoji nan pi
gwo a yon valè ak se yo dwe kalkile analogously, dapre ki ka devyasyon nan pi gwo
ka rele apre sa. Gen ou mande, nan ki yon rad nan pi gwo za la , isit la ou mande yo
ki K tonbe pi gwo z K a , ak bay nan pwodiksyon an nan yon bay valè
prensipal H ak Q nan menm tan yon nan = H± K yo bay ki yon rad nan la pi gwo
z K , se yon valè ki nan okenn fason ak pi lou yon nanValè kowenside. Pandan se tan,
analoji a echwe nan pwen sa yo. maksimòm lan nan za se endepandan de valè yo
prensipal ke ou vle kòm pi preferab paske sa a repons lan se wi nan valè yo reyèl
nan yon ak ki gen rapò ak sa yo chanjman pa gen anyen, eksepte ke yon kalkil senp
nan pi gwo za la jis anba pwodiksyon soti nan D a lwa distribisyon jeneral nou an
posib se. Kont valè a depann pou K soti nan ak nan valè yo prensipal y ap atann yo
dwe devyasyon yo soti nan la paske valè Q nan depann tèt yo dapre gwosè yo li. Li
rete ak kalkil la nan pi lou yon nan Valè egal, ke menm avèk pi gwo Q- valè a, li ka
fèt sèlman nan fen Dsou baz lwa jeneral distribisyon nou an, epi aplikasyon an nan
rezilta a kapab detounen pa yon mank de pwogrè. Finalman, analoji a pa kenbe nan
sans ke gen ka nòmalman sèlman yon maksimòm de za ' nan chak tablo
distribisyon; tandiske pou chak bò nan valè a chwazi prensipal la gen yon maksimòm
espesyal nan z Q resp. nan z ' Q ' ak z , Q , kout F ' ak F ,bay, ki se jis nan
pwodiksyon an nan Dse sijè a yon kalkil ki koresponn.
Pou montre, nou pran tab la redwi pou sikonferans la vètikal nan zo bwa tèt la (§
58) ak E , = 368; mwen = 5, pou ki selon § 61:

D = 409,7; = 14.9; = 13.0;

Valè ki pral konsidere nan kalkil la; epi nou tren dapre yon ak devyasyon
nan yon nan D, d . mwen. ¶ , nan tablo sa a, tablo ki anba la a nan valè ki gen rapò:

D = 409,7; = 14.9; = 13.0.

yon , ¶, z, z, ¶ ,

383 26.7 17 454

388 21.7 24 521
393 16.7 36 601
398 11.7 41 480
403 6.7 59 395
405.5 - D 0 - 4,2 55 115
yon ' ¶' z¢ z'¶'
D - 410.5 0 - 0.8 10 4
413 3.3 65 214
418 8.3 51 423
423 13.3 40 532
 428 18.3 17 311

Nou wè isit la ke ¶ ak pou byen lwen tèlman pran yon Kovèti pou do, kòm ¶ pwoche
bò li yo yon sou D diminye sou chak bò, pou ap grandi; Kontrèman, sou yo retire yon
elèv yon nan D. Ta dwe kounye a z ak ¶ isit la swiv yon relasyon envès, sa yo
ta ¶ rete konstan nan ranje a tout antye nan valè, men sa a se pa ka a, menm jan ou
kapab konvenk tèt ou kont kolòn ki sot pase a, ki pou yon , yon paj maksimòm
nan z , ¶ , jis F, , Nan ¶ , = 16.7, ak yon , = D - ¶ , = 393; ak sou yon ' bò yon
maksimòm de z' ¶ ' , nan kout F' , pran plas nan ¶ ¢ = 13.3 ak yon ' = D + ¶ ' =
423. [Valè yo menm tou make avèk desizyon byen file pa vle di nan entèpolasyon
senp, omaksimòm nan z ¶ .]
Kòm ka wè, valè a maksimòm empirically detèmine nan z , ¶ , = F , trè pre
valè a pi wo yo bay e , = 14,9 ak valè a maksimòm empirik jwenn nan z ' ¶ ' F
' sou yon a' - Side trè pre valè yo bay pi wo a e ' = 13.0; epi, tout bon, rezilta a
nan kalkil la yo dwe etabli pita, sou baz validite nan lwa nou yo nan distribisyon, se
sa

; (32)
[Men, yonn detèmine valè yo nan interpolationsmäßig ¶ an , = 14.9 ak ¶ ' = 13.0
akonpaye z , ¶ , ak z ' ¶ ' konsiderasyon ke mwen = 5 se konsa, yon sèl z , ¶ , =
563; z ¢ ¶ ' 529, ki gen konparezon ak vrè maksimòm valè panèl la revele degre
korespondans ant valè teyorikman obligatwa ak empriz yo.]
[Prèv. Si yon sèl kouche sou baz valab kòm valid de-kolòn GG:

, (33)
kote h '= 1 : e' , valè pou jwenn ekwasyon maksimòm pou z ' ¶ ' se:

(34)
konsènan ¶ ' yo diferansye ak yo mete diferans nan zewo. Ou jwenn tankou sa a:

, (35)
se sa ki, depi koyefisyan nan (1 - 2 h '² ¶ ' ²) pa ka disparèt nan lanati,

oswa . (36)
Nan menm fason sa a swiv pou devyasyon yo pi ba:

, (37)

Gen kounye a men e ' ak e , mityèl vle di devyasyon yo kare, se konsa ke

siyifikasyon an teyorik nan devyasyon valè lou F ' ak F , ki gen rapò ak D konsiste
nan lefèt reprezante kare devyasyon an mwayèn nan valè yo anwo ak pi ba.]

XI. Valè a densest.

§ 87. [Depi valè a densest se valè inisyal la nan K.-G la. pansé ké wòl nan yon
fondamantal nan Kollektivmasslehre la nan lalwa distribisyon reklamasyon pou pran
yo, lè sa a yon diskisyon sou siyifikasyon matematik li yo ak nesesè pou bezwen li yo
pou lèt la yo dwe etabli detèminasyon matematik. Nan ka sa a, li se esansyèl yo
kòm D mwen deziyen pwouve peple valè ki panèl la, pral ba, kòm pa D p deziyen
teyorikman pi pwobab valè ke lwa a distribisyon mande pou separe epi trete chak
separeman.]
[Se egzistans D i baze sou lefèt ke z nan tablo a, ki te itilize pou yon K.-G. ki
kantite kopi gwosè a nan yon eta, se pa konstan nan tout, men monte ak tonbe. Osi
lontan ke kounye a nan detèminasyon anvan tout koreksyon pou dirèkteman kòm bèlj
a te siyen yon vin ansent asosye e konsa mezire ki genyen ant yon a nan panèl la
kouvri yon valè yo pa konsidere kòm ki fèt epi li ka sèlman ak pi gran z -
prone nan yon tèt yo yo reklame kòm valè a peple ; epi gen Lè sa a, pa gen okenn
mwayen pou ka a ke yon plusieurs nan siksesif Yonmenm maksimòm z an gen dout
nan ki yon kounye a nan reyalite konstitye valè a peple ogmante 1) . Men, se
konsidere ke entèval ki genyen ant mezire yon sèlman nimewo a nan relativman ti
nan atik yo mezire ak enfidelite a nan mezi a dwe egzistans yo, pandan y ap antye a
nan kopi yo san limit nan K.-G. nan san entèripsyon nan tout, kouche ant ekstrèm yo
nan yondistribye, yon sèl gen fè rechèch sèlman baz la nan valè yo tab bay sou ki yon
relasyon fonksyonèl ant z ak yonbati. Lè yo te fè menm bagay la, valè a densest tou
senpleman rezilta kòm maksimòm nan fonksyon an yo te konstwi.]
1) [Prezansnan de mityèlman egal, separe pa valè entèmedyè nan maksimòm z se pa
yo dwe konsidere kòm tankou sa yo lakòz aparans nan de valè diferan ak dansite se
konsa yon rechèch Mi-disparate K.-G. yo ki distribisyon lwa yo pa gen okenn dirèk
Jwenn aplikasyon ta montre.]
[Se kounye a enpòtan asire Nan preparasyon an nan sa a relasyon fonksyonèl ki - ki
sa se deja akòz enfidelite a nan mezi, ak pa egzistans lan konsekan nan entèval
prensipal - poupanèl la valè pa tankou moun nan fonksyon an vle, men kòm valè yo
sòm; pou fè referans a entèval ki asosye yo, epi konsa kòm valè entegral, pran pou
limit entèval yo pou aplike. Anplis, prensip yo nan entèpolasyon yo dwe te pote nan
itilize, ki sa kantite lajan nan, ki kantite kopi gwosè a nan yon, jeneralman
ak z siyifye, nan yon seri sèten kòm yon fonksyon antye rasyonèl nan yonpresipoze
ak lè sa a, pa vle di nan z yo bay nan tablo a, detèmine kifè yo tankou sòm yo nan z
la , d. mwen, entegral yo ant limit yo nan entèval yo konsidere, dakò ak z
yo bay nan panèl la pou entèval yo menm; Nimewo a nan entèval youn apre lòt yo
dwe pran an kont depann de degre nan fonksyon an sipoze oswa sou kantite
Koefisyan yo dwe detèmine, ak degre nan presizyon rive reyalize ak ogmantasyon
nan nimewo sa a.]
[Si se konsa depi ke pou ranje a nan yon valè yon, ki nan entèval la nan sant la
nan yon 0 ak yon z egal a z 0 manti, z se swa konstan oswa pa yon fonksyon lineyè
nan yon montre, oswa pa sa yo ki nan degre nan dezyèm nan ka a an premye,
sèlman z 0 nan entèval nan tèt li, nan ka a dezyèm z a nan youn nan de entèval yo de
vwazinaj, ak nan ka a twazyèm z la nan de entèval yo vwazen, yo pral itilize
detèmine konstan yo. Youn jwenn sa, si z laentèval la apre anwo ekstrèm ak z 1 , ki se
nan direksyon opoze a, ki deziye pa z - 1 , ak gwosè a entèval deklare nan ekstansyon
an nan tout tab la rele mwen apre yo fin fixing anvan , nan ka a an premye:

; (1)
nan dezyèm ka a:

oswa = ; (2)
nan ka twazyèm lan:

; (3)
Fòmil ki gen gid validite fin nan nenpòt ka sou entèval la ak limit yo yon 0 -
½ mwen ak yon 0 + ½i .]
[Si yon sèl koulye a vle detèmine yon dansite a nan entèval la sou baz depandans
nan fonksyonèl konsa konstwi , Lè sa a, fòmil (3) pwouve itil; paske (1) pwodiksyon
toujou konstan, (2) toujou ap ogmante oswa toujou ap diminye valè yo. Soti nan (3),
sepandan, valè maksimòm oswa rezilta ki pi pre:

, (4)
si sèlman 2 z 0 - z 1 - z - 1 > 0 . Si valè a lèt se pi piti pase zewo, bay yon minimòm-
nan se, men se 2 z 0 - z 1 - z - 1 = 0, (3) se lineyè, ak pou detèmine yon maksimòm ka
itilize yo. Si, Anplis de sa, maksimòm la dwe kouche nan entèval la anba
envestigasyon, Lè sa a, tou de z 1 ak z - 1 , chak endividyèlman, dwe mwens pase z 0. ]
 [Olye de mitan an yon 0 , detèminasyon an nan valè a densest kapab tou, al gade
nan limit ki nan entèval la: g 1 = yon 0 - ½i ak g 2 = yon 0 + ½i . Yon jwenn, si yon -
g 1 = x se mete:

; (5)

ki sa ki fè pwopòsyon an senp:
x : ( mwen - x ) = ( z 0 - z - 1 ):
( z 0 - z 1 ) (6)
sa a.]
[Detèminasyon nan D m pran swen nan tèt li epi kidonk pa vle di nan fòmil ki anwo
yo, pa premye reyaji entèval an ak maksimòm z an , sa vle di anvan tout koreksyon
sèten valè a peple t'ap chache, ak Lè sa a pozisyon nan D m nan entèval sa a pa
apwòch la nan pwopòsyon ki (6) oswa nan ekwasyon yo (5) oswa (4) se kalkile. Gen
yon sèl maksimòm z , presizyon la reyalize se ase, ak asistans nan nèt entèpolasyon
pran an konsiderasyon z an nan kat oswa plis entèval adjasan jeneralman pa
nesesè. Wi ou te yon genyen menm yon solid detèmine lè de adjasan maksimòm zkite
detèminasyon an anvan tout koreksyon nan valè a peple ensèten. Savwa,
lè z 0 = z - 1 , x = 0, ak lè z 0 = z 1 , x = m , se konsa ke toujou fwontyè a komen nan de
a, ak maksimòm -z entèval yo afekte kòm D mwen an reklamasyon yo se pran.]
§ 88. [Nan fason sa yo valè D i nan etap yo rediksyon divès kalite ak pozisyon
rediksyon nan VIII. kalkile. Pa diferan li pral kenbe nan chapit pita yo. Sepandan, li
ka dezirab gen yon fòmil nèt nan ka de adjasan maksimòm -z rive. Wi, li ta tankou
yon enperatif si - ki se diman yo dwe atann, epi, lè sa nesesè, ka evite pa chanje
rediksyon kote - twa succedierende maksimòm pou fayit la nan fòmil ki anwo yo ta
ka mande. Lè sa a, gen yon lòt entèval pou ajoute nan te deja konsidere, z pou kapab
detèmine kòm yon fonksyon nan twazyèm degre. Se pou sa a entèval la ak z =
z 2 apre entèval la ak z = z 1 . Si, tankou pi wo a, yon = g 1 + x oswa = g 2 - ( i - x ),
kote g 1 ak g 2 se limit ki pi ba ak anwo nan entèval la ak sant la yon 0 ak z= z 0 , nou
jwenn :
z = yon + b ( m - x ) - g ( m - x ) 2 - d ( m
-x}3;
12 mwen yon = 7 z 0 +
7 z 1 - z - 1 - z 2 ; 12 i² b = 15 z 0 -
I5 z 1 - z - 1 + z 2
 4 i³ g = z 0 + z 1 - z - 1 - z 2 ; 6 ak 4 d =
3 z 0 - 3 z 1 - z - 1 + z 2 . (7)
Li swiv kòm yon valè maksimòm lè z. Eg z 0 = z 1 ak z 0 > z 2 > z - 1 :

, (8)
Yon tou jwenn:

si z 2 = z 1 = z 0 ;

si z - 1 = z 1 = z 0 (9)
selon ki pozisyon nan D mwen chanje, menm jan li pran an kont twa maksimòm -z sa
yo oswa entèval ki anvan an. Ensètitid sa a kapab fèt sèlman kontakte pa pran an kont
de entèval yo vwazen.]
[Sa a se fè pa z 0 = z 1 = z - 1 aksepte ak eksepte pou entèval ki anba la a ak z
= z 2 gen entèval an anvan ak z = z - 2 te pran an kont, nou jwenn pou detèminasyon
an nan kantite maksimòm la, pou x = yon - g 1 , ekwasyon an:
yon + 2 b x + 3 g x 2 + 4 d x ³ = 0;
12 mwen ² yon = - z 0 + z - 2 ; 8 i3 b = z - 2 - z 2 ; 6 m 4 g = z 0 - z - 2 ; (10)

24 mwen 5 d = - 2 z 0 + z 2 + z - 2 ;
ak kondisyon an:
2 b + 6 g x + 12 d x ² <0.]
§ 89. [Pandan ke konsa egzistans lan nan D m se endepandan nan egzistans la nan
yon lwa distribisyon epi yo ka detèminasyon li yo ap reyalize nan apwoksimasyon
siksesif pa entèpolasyon, egzistans lan nan se D p , jis pa lalwa Moyiz la distribisyon
sipoze, ka nou an pa de-sided GG a mande, epi li se kalkil li yo soti nan valè yo tab
bay rekòmande paske nan pwopriyete matematik formul li yo. Pandan ke li ta dwe lè
inevitab éventualité yo dezekilib pa ta anpeche yon egzat aplike lwa a distribisyon,
valè a peple soti nan kòmansman an pwopriyete yo nan D p gen, Se poutèt
sa D mwen = Dp dwe; epi li ta Lè sa a, pa gen okenn rezon ki egziste, nan adisyon
nan D m toujou D p yo kalkile, si se pa pwopriyete yo fòtman remak bwèf nan ka sa
a D p ta ofri pi gwo sekirite pase apwoksimasyon yo nan
Interpolalionsverfahrens. Nan respè sa a, men pasaj la nan valè Blackboard pa janm
konplètman konfòm ak egzijans ki nan lwa a ki, mou D mwen ak D p apa; epi li dwe
endepandan de D mwen ak D p yo detèmine nan lòd yo jwenn yon mezi nan k ap
aplike an nan lwa a distribisyon nan tou de diferans ki genyen nan pozisyon yo, osi
byen ke nan Dp pou jwenn yon valè ki pi apwopriye inisyal tankou nan D mwen pou
aplikasyon lwa sa a.]
[Li se kounye a D p ke nimewo ki nan pi ba ak anwo devyasyon yo ladan l 'konpòte
ki gen rapò ak tankou valè yo mwayèn nan devyasyon yo anwo ak pi ba, oswa ki
defini nan koneksyon solidarite ak GG a de-sided, pa pwopriyete a nan:
m : m ' =e,: e ¢ . (11)
Depi pwopriyete sa a ki gen valè nan teyorikman gen plis chans se yon degajman nan
lwa a ki distribisyon, li se anba kondisyon detèmine validite nan lwa sa-a soti nan
kòmansman an ke yon moun ak sèlman yon sèl valè sa yo egziste nan ankadreman
distribisyon nou yo ak tou pre D mwen ta dwe chèche pou. Men, li gen yon enterè yo
demontre ke D p men nan yon sèl, pa kòm yon oswa C, egziste nan nenpòt panèl ak
sou lòt men yo rive nan plizyè ka sipòte.]
[Yo chita Pou sa ka fèt, yon panèl distribisyon ak ekidistan yon pou pi devan ki
gen z tan nan yon sèl konstan nan tout, tan an lòt nan tout miltip nan menm nan ki
asosye yon poze a .]
[Nan ka a ansyen, z yo ta dwe distribiye respire sou tab la tout antye; Se poutèt sa,
ant limit yon = b ak yon = c :
z = yon ,
kote yon se yon konstan; ak pou nenpòt ki yon yon sèl jwenn:
e , = ½ (a - b ); e '= ½ ( c - yon )
m , = yon(yon -b); m '=yon (c-yon),
Se konsa, chak yon gen pwopriyete D p .]
[Nan dezyèm ka a, rezilta distribisyon kontinyèl yo atravè entèpolasyon:
z = yon × yon
epi chwazi kòm limit yon = 0; yon = c , yon moun jwenn ak respè a nenpòt ki yon:

; ;

; ;
konsa ke kòm solisyon nan ekwasyon an:
e, m '-e'm,=0
sèlman de valè yo yon = 0 ak yon = c rezilta, pou ki e , ak m , resp. e ' ak m ' yo egal
a zewo. Nan valè limit sa yo, sepandan, ekwasyon kondisyonèl la pou D p rive
vre soti nan kòmansman an nan chak panèl , san yo pa reklame kòm valè D p . Se
konsa, pa gen okenn D p nan panèl la nan ka sa a .]
[Kòm yon rezilta nan sa a ensidan an, li pouvwa sanble dezirab, yon kritè pou
prezans nan D p yo posede. ofri sa yo nan yon fason ki senp pa konsiderasyon sa
a. Èske detekte pou nan konmansman an nan panèl e , : m , > e ' : m ' , pou nan
fen e , : m , <e ': m ' , li dwe pou yon valè mwayèn nan e , : m , = e ' : m ' gen, depi
rapò e , : m , ak e ' : m ' akòz distribisyon an kontinyèl nan z entèval endividyèl yo,
chanje kontinyèlman ak pozisyon an ki gen valè nan ki yo gen rapò. Koulye a,
sepandan, lè sa yon z nan nan E , , z w sa yo ki an E ' se ak limit la pi ba nan entèval
nan E , ak b , limit la anwo nan entèval nan E' ak c se refere yo bay, pou nan
konmansman an nan panèl la :

; ;
pou fen tablo a:

; ,
Nan nenpòt ka, gen yon valè D p nan tablo a si:

; se.] (12)
§ 90. [Pou kalkil D p , nan premye sèlman pwopòsyon (11) ka sèvi, depi li defini
valè sa a. Sepandan, sou baz pwopòsyon sa a, pwopriyete sa yo nan valè D p ka
detekte, ki ka itilize nan menm fason an pou yon kalkil:
1.vle di nan aritmetik a anba a D p sitiye yon , di å yon , : m , ogmante pa vle
di la aritmetik nan pi wo D p bay manti yon , di å yon ': m ¢ , ki egal a mwayèn
nan aritmetik a tout yon, ogmante pa D p tèt ou.

, (13
)
2) Diferans nan valè vle di soti nan devyasyon ki pi ba ak anwo nan yon ki gen rapò
ak D p egal a diferans ki genyen ant valè D p tèt li ak vle di aritmetik a ; konsa:
e , - e '= D p - A. (14)
Koneksyon an nan ekwasyon an lèt ak (11) mennen nan detèminasyon an plis:

, (15)
kote u = m ' - m , . Lè yo ajoute ak soustraksyon (14) ak (15), yon sèl tou jwenn:

(16)
Prèv la nan (13) se furnished pa sibstitisyon nan valè yo

; (17)
nan ekwasyon e m ' , = e , m sich ki soti nan pwopòsyon an (11), ekwasyon an:

(18)
sòti ak nan menm bagay la tou

;
se mete. An reyalite, ekwasyon sa yo swivan:

(19)
pa divize pa m fòmil la (13). Sepandan, se sa a fòmil jwenn jan sa a soti nan li
lè yon yon , : m , ak yon yon ¢ : m ' soti nan (17) pa D p , ak e , respektivman. e ' ,
dirèkteman ekwasyon an (14).]
§ 91. [Pou detèminasyon matematik nan D p , ekwasyon (13) kounye a ofri apwòch
ki pi bon. Sepandan, pou sa a se yon konesans nan entèval la nan ki D p tonbe, mande
paske pwopriyete yo nan valè a vle dwe baze sou nimewo yo devyasyon ak montan
lajan devyasyon epi yo pa yon detèminasyon absoli kòm pou Yon se posib pèmi. Se
poutèt sa, kote konesans sa yo, z. B. pa kalkil anvan nan D i yo ka achte, manke,
tantativ apwòch la nan nenpòt fè yon entèval ak si yo te entèval ki kòrèk la frape pa
pa chans, yo dwe repete pou yon lòt entèval, sepandan, rezilta a nan kouri a an
premye, manke retentissant deklarasyon, chwa pou yo entèval la nan repetisyon nan
Eseye enfliyanse. Si tablo a pa ofri okenn anomali gwo, tantativ sa yo pral sèlman
chwa ki genyen ant entèval adjasan.]
[Si youn gen Se poutèt sa yon entèval sèten, sant la nan ki yon 0 , limit la pi ba
nan g 1 ak z an egal a z 0 se chwazi kòm entèval an angajman ak pou
menm v la , n , V , N se kalkile, lè sa a detèminasyon anvan tout koreksyon an akò
avèk ( 13):
 ; (20a)
oswa:

; (20b)
depann sou D p ki pi piti oswa pi gwo pase yon 0 . Se konsa, ansyen an se vre
si yon 0 - D p <½i, lèt la si D p - yon 0 <½i .
Pou detèminasyon byen file, men se nan apwòch la:

(21)
kote y se sòm nan may, y se nimewo a may. Si ou mete isit la apre Cape. IX, fòmil (8)
ak (13), lè x endike kantite angajman = D p - g 1 2) :

; ;
sa a bay ekwasyon sa a pou x = D p - g 1 ;
yon x 2 - b x + g = 0;

; (22)
;
ak kondisyon an ki x pozitif ak mwens pase I. ]

2) [Si yon sèl te vle fòmil ki pi senp men kòrèk la (6) nan chapit la. IX, sètadi Y =
yon 0 z 0 x: Mwen , Lè sa a, olye pou yo (22) yon ekwasyon degre twazyèm
tareziltapou x ; Se konsa, pèt la nan presizyon ta tou rezilta nan yon pèt konvenyans
enfòmatik.]

[Depi, sepandan, mòd detèminasyon sa a se pa vle di bon , se pou D p dwe gen

rapò ak nenpòt ki valè direktè H la nan menm entèval la nan lòd yo derive pi senp
ekwasyon akòz pwopriyete an patikilye nan chwazi a .
[Pou rezon sa a, tankou nimewo yo, epi montan lajan yo nan pi wo a ak anba
a H sitiye yon pa m ' , m ", å yon " , yon yon " vle di, plis D p - H = x' ak ant
a D p ak H kouche yonnimewo yo egal a y ', sòm total yo egal a ' , konsa:
 ; ,
Youn Lè sa a, genyen soti nan apwòch la:

(23)
pou x '= D p - H ekwasyon an :
yon ¢ x ¢ ² - b ¢ x ¢ + g ¢ = 0;

; (24)
;
ki ale nan H = g 1 nan (22). Soti nan sa a dwe lakòz yon x ' ki se swa pozitif ak
mwens pase g 2 - H (kote g 2 se limit la anwo nan entèvansyon entèvansyon an), oswa
negatif, epi, an tèm absoli, mwens pase H - g 1. ]
[Ekwasyon sa a, lè swa aritmetik a vle di A oswa valè santral C a oswa valè
divisor R la tonbe nan entèval D p epi li chwazi kòm H , mennen nan desizyon sa yo:
1.Kite H = A ; x = D p - A ; Lè sa a ,:

; (25)
kote μ , ak μ 'yo se nimewo yo devyasyon, åD se sòm total la nan
devyasyon. Yon prezante.
1.Kite H = C; x = Dp - C; Lè sa a, rezilta:

; (26)
kote yon yon " ak å yon" C gen rapò.
3) Finalman, kite H = R ; x = D p - R; Lè sa a, rezilta:

; (27)
kote m " ak m ¢ yo dwe pran ki gen rapò ak R. ]
[Pral Sijè ki abòde lan nan mòd yo nan detèminasyon dwe pwolonje lè ap chèche
pou ka a kote D p ak valè a prensipal la ki bòdwo a refere tonbe nan entèval adjasan,
fè yon chanjman nan entèval angajman oswa, nan lòt mo, entèval an angajman nan
adumbrative pati de entèval vwazen konpoze. z an 0 se nan entèval sa a konpoze Lè
sa a, ki konpoze de pwopòsyonèl sèten z an ansanm nan pati, pandan y ap mar la. rete
valè nan prensipal nan règleman aktyèl.]
§ 92. [Nan fòmil sa yo, (26) an jeneral pral preferab. Pou (27) refere a yon ti kras
enteresan valè prensipal, kalkil egzak la ki menm apre Ch. X (19b) mande pou
rezolisyon yon ekwasyon dezyèm degre; pandan ke (25) se nan yon dezavantaj nan
ke A se separe de D p pa C pa lalwa a nan pozisyon, e konsa, mwens souvan
pase C, ak D p pral kouche nan menm entèval la. Anplis de sa, li pa dwe konsidere
kòm yon dezavantaj ke ekwasyon (26) mande pou konesans de de valè A ak C , depi,
nan adisyon a D p , nou toujou gen tou Aak C apkalkile.]
[Se poutèt sa rekòmande pou redwi kalkil D p a (26) nan fòm ki pi senp posib
ki baze sou konesans nan C ak A ].
Pou rezon sa a divize (26) pa ¼ m ² x epi ekri ekwasyon an jan sa a:

(28)
Koulye a, mete:

, se konsa ,
konsa ou jwenn:

, (29)
bay yon reprezantasyon fractional kontinye pou x , ki konverges rapidman, depi
2 z 0 ( C - A ) : ( Im ) reprezante valè ti pou pann nou yo.]
[Kou a nan bòdwo a Se poutèt sa yo mete kanpe wout la ki akòz

;
nan vire:
x 1 = yon - 1;

;
 ;
elatriye
epi, lè kalkil la te vini nan yon estannfil, valè x = D p - C se sòti nan valè yo jwenn
nan x . An menm tan an Lè sa a, rezilta nan yon fason senp, valè a

menm .]
[Soti nan ekwasyon (26), Anplis de sa, li swiv ke lwa a posisyonèl rive vre soti nan
kòmansman an pa valè yo direktè empirik yo detèmine A, C, ak D p nan pwopòsyon
yo ki aplike nan plak nou an. Èske ou pote ekwasyon sa a nan fòm lan:

.
kidonk, si

.
ke A - C ak x , di D p - C, pa ka tou de pozitif ak negatif an menm tan an. Se poutèt sa,
depi kondisyon an espesifye se vre rive vre pa tablo yo distribisyon,
swa A > C > D p oswa A < C < D p ,
kòm Lejislasyon an egzije li.]

XII. rezon
asire ke Asymétrie konsiderab nan devyasyon yo ki gen rapò ak aritmetik a vle
di ak validite nan lwa a ki distribisyon asimetri se ki gen rapò ak valè a peple
nan D nan sans nan jeneralize lalwa gosyen (chap. V) nan ka la an jeneral.
§ 93. Dapre diferans ki genyen fè (§ 4) ant dispozisyon esansyèl ak ki pa esansyèl
ka enkline nan yon Asymétrie enpòtan ak ensiyifyan (oswa o aza) nan devyasyon yo
ki gen rapò ak yon valè prensipal kòm yo fè distenksyon ant aritmetik a vle di oswa
valè a peple. Nou mete kanpe isit la konsiderasyon an nan sans sa a, premye sou vle
di aritmetik A. la Li se sèten ke menm avèk simetrik devyasyon W. Mar. Yon pa
éventualité dezekilib yon diferans ant distans yo nan ekstrèm yo E ', E , nan Yon ak
yon diferans u ant kantite devyasyon mityèl μ'ak μ , e konsa yon moun ka mande
pou karakteristik ki endike yon asimetri enpòtan. Yon, ki pa depann de enkonpetan
dezekilib, diferan de yon ensiyifyan oswa aksidan yon sèl ki depann sou li. Apa de sa
yo nan chapit. II deklare jeneral, yon ti jan karakteristik vag, ki dwe distenge soti nan
dispozisyon ki pa esansyèl esansyèl, li kapab isit la pran yon ti repo, ki kapab lakòz
dezekilib pa sèlman koensidans diferans u ant μ ' ak μ , nanyon desizyon pwobabilite
se kapab nan ak ki ka nan gwosè nan menm endike pwobab la. An akò ak kounye a,
lè sa a se diferans pwobab depase, li posib ke Asymétrie an se senpleman yon o aza, e
gen menm règ detèmine degre nan enprobabilite, byenke yo te yon sètitid absoli isit
la se rive nan; ki mwen (istorik) rejte remak yo nan § 31 ak, al gade nan XIV nan
pwobabilite fòmil. chapit. Se konsa, se sèlman moun ki ka nan Asymétrie konsènan
yon sèl t 'ka rete kòm yon pwen k ap gide pou pwobabilite preponderan Yon yo kenbe
esansyèl ak pwobasyon lwa siyifikativman asimetri distribisyon yo gade pou kote
respè Arezilta ki ka lakòz pwobab nan usiyifikativman depase.
An reyalite, mwen te pran nan men bagay sa yo kòmansman tankou sa yo, men
apre sa konvenk mwen remake, tankou nan § 32 ke sa a premye se konsa natirèl, se
konsa nesesè parèt kwè konplètman manke pwen an reyèl. Li ta difisil si W. nan
simetrik nan varyasyon nan Yonta jeneralman presupoze a, epi sèlman kòm youn ta ka
asime depi nan konmansman an epi yo pral bay pa Quetelet, ta soufri eksepsyon ki ta
ka patikilyèman chache epi pou yo trete branch fanmi. Sinon li vire men si Asymétrie
la esansyèl se ka la an jeneral olye nan sans nan deja prejidis View eksprime ke nan
mitan degre yo inonbrabl, ka nan ki rive Asymétrie la ki, kote li disparèt menm jan
espesyal, nan tout précision petèt gen pa janm rive ka.
§ 94. Yon diferans direktè ant Asymétrie esansyèl ak supèrflu Lè sa a, se pa fè; tout
K.-G. pouvwa, tout bon dwe asimetri W. dwe trete anba kondisyon an nan
konsiderasyon sèlman ke ak fini m grandè a ak direksyon nan Asymétrie ka varye
owaza soti nan ke akòz éventualité dezekilib ki nan enfini m ta vire deyò an
esansyèl; ak rezon ki fè yo retentissant ki fè nou kwè li Lè sa a menm, pou jouk nan
ka kote Asymétrie an ki gen rapò ak prezan pwobabilite fòmil A ta ka jis rive yo dwe
petèt lwa yo nan Asymétrie mansyone nan § 33 konfime nan tèt mwen inatandi
piblik.
Sepandan, mwen konfese ke li te sanble etranj m ', e ke yo ka yon kontwole ka
jwenn nan li ki ak ti asimetri kòm se souvan ka a ak K. - G. nan VII. Ak VIII. nan
konfli ak incarnations inevitab akòz finiteness la nan m , men lwa yo nan asimetri ki
dekri pi wo a yo konfime yo dwe nan keralite jeneral ak apwoksimasyon.
Pran z. B. Dimansyon zo bwa tèt yo. 450 echantiyon nan kran Ewopeyen bay pou
sikonferans vètikal la (nan mwen = 5 mm E , = 368) 220 negatif, 230 devyasyon
pozitif soti nan A 2, Zo bwa tèt la menm pou limit la orizontal nan kondisyon ki
apwopriye menm 226 negatif, 224 devyasyon pozitif, diferans ki twò ensiyifyan yo
dwe pa kantite ti vilaj ak éventualité dezekilib; men bay ka sa yo, ak anpil lòt moun
nan lòd la menm nan diferans ki genyen, pa mwens bon konfimasyon nan lwa
Asymétrie etabli kòm egzanp nan pi gwo Asymétrie, ki sa mwen konnen twò lwen
sèlman dwe eksplike kòm m 'ki eleman yo divès kalite, relasyon yo, ki enpòtan nan
lwa gen rapò afekte pa aksidan yo dezekilib nan koneksyon, yo modifye sa mande
nan menm direksyon an ak pa gwosè nahehin egal oswa nan rapò a menm, se konsa
ke olye soufri sèlman valè yo absoli pase diferans ki genyen legal oswa rapò nan
eleman yo anba a, ki se pa sa te pretandi ke chanjman sa a menm oswa pwopòsyonèl
jis frape, men se sèlman byen lwen tèlman ke sijè ki abòde lan ke lwa yo te kite, pa
depase se. Sa a wè pouvwa gen toujou nan bezwen nan diskisyon plis detay
matematik; Nan nenpòt ka, reyalite a rete annatant sa yo ki menm degre nan pi fèb
nan Asymétrie ki gen rapò akYon lwa distribisyon kontrole a Asymétrie toujou
pwouve validite yo epi yo konsa ede tèt yo, piblik la an jeneral yon pi plis pase
senpleman okazyonèl Asymétrie bay prèv 1) .

1) [Man konpare sa a, dediksyon nan teyorik nan asimetri distribisyon seksyon an

lalwa 136, apre yo fin ki valè yo prensipal sèlman nan gwosè nan lòd la. Mwen oswa
1: diferan, lèt la yo presupoze konsa ti ke kare yo mwen 2 oswa 1: m gwosè fini
kont, yo ka neglije.]

Men, si sa yo egziste nan sans yo bay la pou K. - G., Lè sa a, aplikasyon an nan

fòmil matematik nan pwobabilite yo fè distenksyon ant esansyèl ak immateri asimetri
se aktyèlman san fè anyen konsa. Toujou ta renmen pwouve pou objè nan asimetri
fèb ke asimetri a ki gen rapò ak A ta ka petèt sèlman dwe koensidans; kisa k ap pase
lè envestigasyon reyèl pwouve ke yo obeyi lwa asimetri esansyèl yo; Sepandan, depi
fòmil sa yo kenbe yon enterè teyorik sèten nan jaden nou an, mwen pral fè fas ak yo
nan chapit sa yo san yo pa gen sa yo baz pratik pou mete yo desann.
§ 95. Mwen kounye a kanpe nan tout rezon yo ansanm ki gen lakòz nou pran yon
simetri sibstansyèl yon Asymétrie esansyèl ki gen rapò ak Yon pèmi ak yon
jeneralizasyon nan Lwa a Debaz Dapre § 33 lwa te site yo, yo se these-.
1) Depi gen ka kote moun te tèlman gwo nan nenpòt ki pousantaj u: m se, kote yon
sèl pa ka ede pa lwen pi gwo a rezon pwobabilite, prezans nan siyifikatif Asymétrie
ki gen rapò Yon pèmi, ka a jeneral kapab pa nan sibstansyèl mar
simetri. Yon chache; men, si nan tout, yon bagay jeneral pou K.-G. ta dwe aplike nan
respè sa a, nan sibstansyèl Asymétrie nan mitan ki te fèt sibstansyèl simetri ak
Asymétrie fèb kòm ka espesyal.
2) Si youn ak menm K.-G. yon kalkil distribisyon konparatif dapre règleman pou
swiv pou Asymétrie esansyèl, de kolòn lalwa gosyen distribisyon (§ 33) ak règleman
pou swiv pou sibstansyèl simetri, senp lwa gosyen distribisyon (§ 24 FlgD.) matyè
yo, se ansyen kalkil la distribisyon soti nan kòmansman an karakterize nan avantaj yo
ke yo gen empirically diferanm 'yo , m , bez. D sou tou de bò avèk presizyon reflete,
pandan y ap lèt la pou pwouve diferan μ la ¢ , μ , DIST. A se valè a menm ½
( μ '+ μ ,) Èske = ½m ke se konsa pou bò sa a pa otan kont nimewo a devyasyon
anpirik twò gwo pase sou lòt la dwe twò piti. Sa a etabli prensip la nan fason ki fakti
konpare benefisye pou voye bòdwo pou la apre jeneralizasyon a nan GG a pou
Asymétrie ta kounye a tout bon anpeche pa nan tèt li ke nan dispozisyon ki
distribisyon endividyèl yo nan m nan ' j ' ak m , j , (27 §) se pi gwo ak nan atravè
dezavantaj yo vas kont regleman an apre senp GG reklame mach-th; men byen lwen
tèlman mwen te fè yon konparezon, opoze a se ka-a.
3) Lwa yo nan anpil Asymétrie ki seksyon 33 pou ka a nan yon ase gwo m ak
pwogrè nan nan Chap. akseswar IV bay yo pozisyone epi yo pral kontinye jwenn
jistifikasyon teyorik yo, konfime nan materyèl la etid prezan nan jeneral ak apwòch
sa yo demand yo ideyal, kòm li kapab fèt sèlman espere nan éventualité yo pa
totalman èkskluzif dezekilib, ak nan menm tan an konsa pwouve presizyon nan sa a
teyori.
Se konsa, li aplike premye nan tout ki gen rapò ak lwa a pwopòsyonèl. Dapre
esplikasyon yo bay li se ke ki gen rapò ak valè a yo ki pi gwo z an tonbe kout ki gen
rapò ak valè a ki pi pre, ki kantite devyasyon mityèl tankou gwosè a nan valè vle di
yo, di m , : m ' = e , : e Nan lòt mo, valè a ki gen rapò ak ki relasyon an kenbe dwe
kowenside ak valè yo densest dirèkteman detèmine pa z -max li yo. Kounye a ke nou
gen yon tablo distribisyon pa rediksyon apwopriye a tankou yon regilye kou
nan zmennen l 'ke yon ankèt sou lwa li yo ak rapò ki posib, n ap jwenn detèmine nan
sa mande dapre valè a kondisyon ki se fanmi a menm m nan , : m ' = e , e ' konpòte,
kòm tonbe nan entèval la ki te sou pi gwo a z tonbe, kòm youn kapab konvenk si sou
men nan yon sèl destinasyon an endike nan tab yo nan eleman yo, sèten toupatou nan
ke kondisyon D p , sou ogmantasyon yo men lòt, mennen l 'bay fòm nan nan tablo a
entèval distribisyon panèl soti nan ki se derive a fè, anvan je yo. Sant nan Cape la. XI
metòd entèpolasyon espesifye, men ou ka Dnan entèval yo nan ki li sitiye, detèmine
plis presizyon pase fè li dirèkteman sou gwosè a nan li yo z egzamine detèmine ki
youn Lè sa a, sètènman pa ta dwe jwenn plis konfimasyon nan lwa a ki pwopòsyonèl
se nan tab moun ki eleman yo ki konsènan ki nan lis nan ladan l ' peple
valè D p reyèlman m , : m ' = e , : e ¢ konpòte li kòm D p menm jan valè a ak ki
relasyon sa a ki egziste yo detèmine. Sepandan, eksepsyonèlman, valè sa a ka tonbe
nan entèval la vwazen ki anba enfliyans a kowensidans fò dezekilib, epi, nan ka a nan
yon pozisyon rediksyon favorab, olye pou yo nan entèval la ak maksimòm z nan tèt
li; men li se jeneralman ase yo chanje pozisyon nan rediksyon yo nan lòd yo pote l
'nan entèval la nan kesyon an.
Men, plis nou wè byen file nan ke posib bay sou baz la nan ke pwopòsyon
valè D p yon liy debaz pou devyasyon ki satisfè GG a de-kolòn, ak perturbation o aza
men sa tout bon ka manke nenpòt kote, men se sèlman sa yo ki nan lòd la menm, osi
byen ke nan distribisyon an rive ki gen rapò ak erè a obsèvasyon nan aritmetik a vle
di yo epi yo dwe tolere, kòm tab yo konparezon Bessel 2) pwouve ant obsèvasyon ak
kalkil.
2) [fondasyon astwonomi, seksyon II, p. 19. 20.]

Ki sa ki se sa lalwa mande la kote konsène, apre yo fin ki valè santral C a , ak

mwayèn nan aritmetik a Yon koupe-mete bò lanmè a menm soti nan valè yo pi pre
nan yon fason ki Cant Yon ak D p tonbe, se konsa li pral l 'ak konsekans li yo, san
okenn eksepsyon, menm pi fèb u nan : m nan jwenn konfime tab nan eleman yo, e li
kapab enkline jwenn dokiman sa a prèv la allerschlagendsten a sibstansyèl Asymétrie,
tankou nan simetri a sibstansyèl olye D p , C , Yonsèlman pa enkonpetan dezekilib, ak
Lè sa a, nan yon endefini sitiyasyon mityèl, te kapab diferan youn ak lòt. Men, pa gen
anyen yo bay sou sa. Li kapab pwouve sètadi ke lwa a kote se yon konsekans nesesè
nan Lwa sou Repa pwopòsyonèl 3) , epi si D p yo detèmine nan tab yo nan eleman yo
nan lalwa Moyiz la pwopòsyonèl, yo dwe nan kou Lè sa a, respekte nan konfime
menm bagay la tou ansanm ak lalwa Moyiz la kote, san yo pa ke yo te kapab pwouve
ke li, ke valè sa a koresponn ak maksimòm z la , ki fondamantalman ka fèt sèlman pa
konparezon dirèk.
3) [Comp. konklizyon nan chapit anvan an.]
Kont seri p -Gesetze nan , ki pou distans ki genyen ant D p , C, A valè sèten yo
detèmine validite nan GG a de-kolòn devan san yo pa ke sa a se yon konsekans
nesesè nan lwa a ki pwopòsyonèl, se poutèt sa mete, toutotan li se nan eksperyans la
konfime ak apwòch sa yo, kòm li pèmèt koensidans dezekilib, men anpil, bay prèv
egzistans la nan Asymétrie esansyèl, si sa yo se an solidarite ak GG nan de-kolòn.
Finalman, se sa ki, esansyèl ki soti nan tab yo nan eleman yo ak ki gen rapò a pèdi
wout tab konparezon ant obsève ak kalkile yo dwe retire Karakteristik distribisyon
prezans nan Asymétrie tounen vin: yon) ki detèmine dapre pwopòsyonèl lalwa D p ak
dirèkteman espesifik D mwen kòm fèmen nan kowenside, kòm li pèmèt éventualité
dezekilib; b) ki devyasyon yo soti nan egzakteman ke posib la nan ansyen sèten
chemen D p satisfè GG a de-kolòn nan yon fason satisfezan; c) ki p -Lwa yo satisfè
ak apwoksimasyon ase. Natirèlman, nan tout sa a, pwogrè nan akseswar yo nan
Ch. IV, ki ka menm mennen nan yon envestigasyon siksè nan K.-G. yo dwe rive
vre. Sòf si kritè yo bay yo jeneralman aplike nan kondisyon sa yo, ka yon konklizyon
dwe trase sou ensidan an jeneral nan asimetri esansyèl.
4) èske nou konprann ki gen rapò K.-G. dapre egzanp sa yo, gen byen yon ka kèk
kote u nan ladan l 'nan disponib a li m se twò piti yo ki pèmèt pa tout moun
espesyalman posibilite pou depandans sou Asymétrie senpleman o aza kite nan yon
direksyon ki men nan tout sa yo konyenside, oswa yon modifikasyon nan objè yo
konsa legalman swiv, kòm se pa konpatib ak konyensidans sèlman.
Se konsa, mwen gen ak rekrite dimansyon trè diferan peyi, osi lwen ke yo yo
konsidere yo dwe konplè, Asymétrie a ki gen rapò ak Yon se toujou pozitif yo te
jwenn nan chak jou ak chak mwa lapli (Jenèv, Freiberg) negatif pou tout mwa (pou
yon varyete de ògàn nan vant ak dorsal nan imen pa BOYD) toujou jwenn
negatif. Nan devyasyon yo mwa tèmik sou lòt men an, yon direksyon ki nan
Asymétrie an nan retounen nan pwogrè la nan mwa a nan ane a pa lwa nan yon fason
ke li pozitivman nan mwa ivè yo, mwens negatif nan mwa ete yo, nan mwa kap
pwovizwa ant se doutans. RYE a ki se usa a anwo manm pozitif, febli sou desandan
nan branch ki pi ba ak vire nan pi ba a negatif la. Li se Context ki ka m nan tout ka sa
yo ta dwe pran ti ase ki konstan yo oswa legalite ta dwe detounen oswa pèdi, bay ki
ak ti kras nan m nan enkonpetan dezekilib yo genyen yon enfliyans k ap
grandi; men mèt yo , ki te nan lòd, te gen ase yo anpeche li. Men, si pa gen asimetri
esansyèl ki te prezan, li pa ta egziste nan nenpòt ki gwosè m lajwenn tankou yon
konstan oswa legal preponderans sou enkonvenyans yo. Miltiplikans nan ka sa yo
premye mennen m 'konsidere asimetri esansyèl la nan tout yon wòl jeneral nan esfè a
nan K.-G. responsab; ak san dout ka sa yo kalite ta dwe anpile, si sèlman
envestigasyon ase ak m ase nan relasyon ak li yo te disponib.

XIII. Relasyon matematik nan konbinezon asimetri esansyèl ak nonessential.

§ 96. Se pou kèk, se yon valè H kòm yon valè kòmanse nan devyasyon yo, epi gen
asimetri W. (esansyèl Asymétrie) ladan l 'ki gen rapò, li ta san aksè éventualité
dezekilib (Random Asymétrie) diferans ki genyen u ant diferans ki genyen mityèl tou
senpleman pwopòsyonèl ogmantasyon nan oswa rediksyon respektivman. grandi
oswa diminye. An reyalite se li ki nan yon pwodiksyon bay -m egal a x, kòm li ta
nan n menm valè -maliger repetisyon nan obsèvasyon an nan chak kopi nouvo nan
objè a menm xn fwa rive jwenn, ak Se poutèt sa menm lè konpozisyon sa a
nan n nanSeri Obsèvatwa yo pase sou yon sèl kontinyèl diferans x nan nx . Si,
toutfwa, Asymétrie a esansyèl konplètman tonbe lwen, ak diferans ki genyen jis pa
éventualité dezekilib depann, lè sa a si nou mete pwodiksyon m diferans y ta jwenn
diferans sa a nan n -fold m pa egal a NYka posib paske direksyon an ak mayitid nan
diferans lan nan plede repete yon yo owaza chanje, ak, menm si jeneralman pale, yon
twò gwo, endetèmine ki bò rete, chanjman sa a, se konsa diferans lan definitif osi
lontan ke ou deplase nan nimewo gwo nan dezakò , ak an mwayèn menm ak nimewo
ti, selon yon prensip li te ye olye pou yo nan pwopòsyon n olye nan pwopòsyon
. Nou kounye a prezante konparab nan n -fachende m kòm inite a nan konparezon N -
fachung ak deziyen gwosè a nan n valè yo -dependent nan n gen yo mete kòm yon
endèks, nou pral 1) :
nan ka a nan asimetri senp esansyèl:
u n = nx 1 (1)
nan ka senpman ensiyifyan ensiyifyan:

(2)

ak nan ka reyinyon an nan tou de:

(3)

kote y 1 ka jeneralman pale avèk x 1 siy egal oswa inegal; pandan y ap x, nan
tranzisyon an nan x 1 rive nx 1 , konsève direksyon li yo , se pou li pozitif oswa
negatif, y 1 kapab, nan o aza, kenbe oswa chanje direksyon li nan y 1 san yon
desizyon jeneral nan ant; epi si nou pran y 1 dapre valè absoli, nou dwe gen pou wè ak
konsiderasyon sa a:

(4)

ak nan kòmanse m nan tèt li, kote n = 1,

u 1 = x 1 ± y 1 . (5)
Si nou kounye a mete n = 100, yon lòt fwa = 1: 100, nou pral jwenn:
u 100 = 100 x 1 ± 10 y 1 , (6)

, (7)
Se konsa, lè san ogmantasyon nan pwodiksyon m nan pwodiksyon an, dapre (6) x nan
100 fwa, pwodiksyon y sèlman nan ogmantasyon nan 10-pliye, epi yo ta N ap
ogmante endefiniman, se konsa ta definitif y , sa vle di nan diferans depann sou
enkonpetan, konplètman disparèt kont x depann sou asimetri sibstansyèl ; Kontrèman,
dapre (7), lè m pwodiksyon an redwi a 1 : 100, pwodiksyon x la se 1 : 100,
pwodiksyon an y sèlman 1 : 10, ak ansyen an ta kapab disparèt fòtman sou rediksyon
plis nan m nan lèt la, ki sèlman insofar pa ale byen paralèl ak elajisman an nan m ,
jan m ogmante nan infini, men yo ka sèlman redwi a 2, yo ta dwe toujou yon sèl plis
Diferans ou egziste. Men, jeneralman li swiv ki Asymétrie la esansyèl pi lejè nan
gwo, minè a ak yon ti m depas sof si nou ansyen an kòm yon elaji fòtman kondisyon
sa a kòm yon redwi nan relasyon solid kòmanse m ka konsidere ke yon moun ka
toujou pran li nan ki, nan kou, bezwen an depann, pi gwo a posibm yo nan lòd yo
jwenn asimetri esansyèl la kòm trankil ke posib nan enpòtans minè.

1) Isit la, valè x gen endèks 1 la toujou avèk notasyon ki anwo a, sof jan li
deziyen valè x k ap fèt nan m a sortan , kote n = 1 , ki koresponn ak y. [Remak tou ke
fòmil (3) sèlman vle bay yon reprezantasyon schematic nan melanj la nan esansyèl ak
neglijab asimetri san yo pa ki deklare ke y 1 reprezante menm valè a tankou nan (2). An
reyalite, tou de valè yo diferan. Paske manm nan ki baze sou Asymétrie a
ensiyifyan y 1 se pa gen anyen plis pase mwayèn nan espere pa W. fluctuation nan
valè a nan u n, pandan y ap etabli a an sibstansyèl manm Asymétrie no a 1 gen plis
chans la. Reprezante valè u n ; mwayèn fluctuation a espere alantou valè ki pi
pwobab, sepandan, depann de lèt la e konsa gen valè diferan, dapre ki valè ki pi
pwobab egal a zewo oswa reprezante yon kantite fini. Comp. sou sa a adisyon nan
chapit sa a, (§ 101).]
XIV. Fòmil pou valè a vle di ak pwobab nan diferans lan depann sou piman
oyometri u .

§ 97. Si deja mansyone karakteristik yo fè distenksyon ant esansyèl ki soti nan yo

ba Asymétrie nan supèrflu, men yo admèt ke yo pa gen absoli. Epitou, ou ka pa janm
absoliman asire yo ke yon Asymétrie enpòtan ki egziste, men se sèlman ke yon
pwobabilite akablan nan menm bagay la gen nan menm plis boulvèsan, plis la gen
karakteristik yo ki distenktif nan aksidan bay pi wo a ak sanble. An reyalite,
Nan lòd fè yon jijman yon ti jan pi definitif nan pwobabilite, li itil yo konnen ki
diferans ki genyen yon moun ka atann yo jwenn apre W. ak, an mwayèn, menm ak
simetri esansyèl, dapre o aza sèlman.
Pami diferans chans Mwen konprann ke yo montre nan yon gwo, estrikteman pale,
nonb infini nan ka yo, osi souvan anba a (pa rive jwenn), pral yo te depase; anba
mwayen oswa moyenne jwenn nan lè w ap konsidere souvan a nan repete eksperyans
ak yon bay m valè jwenn nan u te ajoute san yo pa konsidere siy la, ak avèk
nimewo n nan nan plede repete yon te fè divize. An reyalite, li gen youn oswa lòt la
nan de valè yo pou ka a nan sibstansyèl simetri jeneralman detèmine, moun ap chak,
se yon valè jwenn nan yon mwayen bay pou detèmine ukonpare ak li. Li peze valè yo
nan kondisyon grav, nou pral gen jwenn li trè fasil ke li ta ka reyalize avèk simetri,
paske enprobabilite a nan li ogmante ak gwosè a nan sou k ap grenpe isit la nan yon
Asymétrie esansyèl nan siy lan nan u ka anpil chans kenbe. Li rete konsiderableman
pi ba pase valè sa yo, nou gen yo fèmen yon gwo W. simetri oswa Asymétrie ki ba
nan ézitan siy. Wi, yon moun ka trase konklizyon menm plis presi. Teyori a anseye,
ak eksperyans konfime, ki rapò yo chans, ki fè yo te fèt pa GG pou erè obsèvasyon
nan sans li te ye tabulaire afichabl entegral, nan sibstansyèl simetri nan lau kapab
transmèt nan yon fason ki depase la presegondè oswa pwobab u egal a limit W
bay . se sijè a menm bagay la kòm depase erè an mwayèn oswa pwobab obsèvasyon.
Sa a pral montre nan pi gwo detay ak plis presizyon nan de chapit sa yo
teyorikman, pwouve anpirik, ak aplikasyon an ladan li. Men mwen limite tèt mwen
prezimableman prete soti nan li dispozisyon direktè lekòl sa yo ki yo kapab bay
endikasyon ki pi jeneral.
§. 98. Youn ka, de ka gen yo dwe distenge, ka a reyèlman sèlman ideyal ki valè yo
nan D soti nan vre A ap atann, kòm li ta dwe jwenn soti nan yon nonb infini nan valè
moun, sa vle di nan absoli ka nòmal, epi ka-a nan reyalite, kote li soti nan nan yon
fason kòrèk Ajan yo ka jwenn nan yon nimewo fini nan valè. Premye ka pa gen
pwoblèm sa lwa yo nan distribisyon obeyi valè yo endividyèl pa gwosè ak nimewo,
pa gwosè a, men kantite a nan yo nan menm W. a + ak - ta dwe konsidere kòm, epi ou
ka sak la byen li te ye-ak yon kantite egal blan ak nwa voye boul olye pou yo + ak -
pran kòm yon referans pou kalkil la. Dènye ka gen pou kalkil la teyorik nan mwayèn
nan ak pwobab ak yon lwa patikilye nan distribisyon yo te sipoze, paske apre sa erè a
mwayèn ak rezonab pwobab nan fo a soti nan vre A dirije, ak sa a ankò nan gwosè a
nan mwayèn ak pwobab u nanse nan enfliyans. Nou tache kòmsadwa dezyèm
apwopriye, sikile GG devyasyon yo o aza soti nan obsèvasyon an vle di anba ki se
reprezante pa entegral nan yo konnen yo, depi distribisyon sa a pase nòmal pou ka a
ideyal nan yon K.-G. anpil simetrik ka aplike.
An referans kounye a U mwayèn nan, V chans a u endike nan jis (§ a 97) sans anba
kondisyon nan ka a an premye, U ak V anba kondisyon an nan dezyèm ka a 1) , yon
sèl gen, jiska piti anpil m konsiderableman egzat yo kondisyon estanda:

, (1)
, (2)

, (3)
, (4)
log 0.799788 = 0.90194 - 1, log 0.67449
= 0.828 97 - 1,
log 0.48097 = 0.68212-1, log 0.40659 =
0.60916-1.
Nan valè U ak U , siy anwo nan 0.5 ak 1.5 respektivman se yo dwe
itilize enpè, youn nan pi ba a yo dwe itilize pou menm m .

l) V ak V se poutèt sa gen yon siyifikasyon diferan isit la pase sa ki espesifye nan §

10.

§ 99. Remak sa yo. Tout fòmilè kat yo nan prensip ki sòti sèlman kòm
apwoksimasyon pou pi gwo m , ak nan sa a derivation koreksyon yo ± korije 0.5 ak
1.5 nan valè yo U ak U (ki disparèt kont pi gwo m ) yo pa jwenn. Men, li se
empirikman te jwenn ke pa apiye yo fòmil yo nan kesyon jiska pi piti m - wi, prèske
pi piti a - yo se notables pi egzak pase san yo pa yo.
Yon siksè nan koreksyon an ± 0.5 pou U se ke valè li yo se menm bagay la pou
chak enpè ak pwochen pi gwo a menm m , ak yon siksè nan koreksyon an ± 1.5
pou U , ki valè a pou chak enpè ak ki alantou 3 inite pi gwo m dwat se menm gwosè
a. Pa tonbe tounen nan fòmil trè presi pou U, men ki vin twò ankonbran nan ka a nan
pi gwo m , li ka pwouve ke siksè nan premye se nòmalman soti nan pi piti a pi gwo
a mse estrikteman ak inivèsèl valab; Kòm pou dezyèm lan, mwen pa ka fè menm
bagay la ak sètitid egal, men se sèlman dapre sa yo ki nan Ch. Rezilta sa yo anpirik
reklamasyon ki montre siksè sa a fèmen tankou yon sèl ta ka atann de ensèten nan
rezilta sa yo; ak derive a teyorik nan fòmil yo bay pou U ak V se pa byen kòm sèten
kòm pou U ak V, e depi sa yo, se sèlman aplikasyon yo pratik pou envestigasyon
prezan nou an, Lè nou konsidere ke sa yo pou U ak VNan koneksyon sa
a, rezilta sondipik pou U ak V ke mwen te jwenn nan yon trè spesifik, metòd trè
travayè nan § 115 dwe refere nan koneksyon sa a.
Li pral itil sonje ke fòmil yo anvan kapab tou gen pou aplike nan ka a si, olye pou
yo m yon seri sèl summatorische å m nan plis, ki gen rapò ak lajan divès kalite
resevwa seri, swa ak menm oswa diferan m nan gen dwa a pa sa a
se å m pou m ranplase nan fòmil yo anvan; sèlman kondisyon an gen yo dwe te
rankontre ki aksidan yo ki nan chak seri gwosè a nan an ugen enfliyans, kòm ka
konsidere kòm endepandan de youn ak lòt, yo e pakonsekan, lè te ajoute ansanm
divès kalite m nanki koresponn a konpansasyon an, tankou si yo ogmante m nanseri a
menm.
§ 100. Nou toujou vle ogmante kèk rezèvasyon teyorik ki ka fasil pou enpoze pa
gade fòmil anvan yo.
Apre sipoze nan fòmil anvan pwobabilite ki egal a D 'ak D , te nan sak la ak
kontinuèl voye boul blan ak nwa, ki nou D a ' ak D , ka reprezante aksepte yon
kantite egal nan tou de; ak lè ta tout nimewo a enfini yo dwe desine, mèt yo nan tren
an pou te enfini, diferans lan ta dwe vre wi ak pral nil ak tout bon gen ak chak
repetisyon tout moun ki tankou yon tren zewo, konsa tou diferans nan mwayèn ak
pwobab zewo, pandan y ap fòmil youn nan ak m ap grandi endefiniman
ak m = ¥kite enfini valè U , V, U , V jwenn.
Soti nan lòt bò, men se yon sèl ke ak ap grandi limyè, mèt ak sijè ki abòde lan yon
diferans posib aksidan ant μ ' ak μ , ogmante, ak nan respè sa a, sepandan, kwasans
nan mitan an ak diferans pwobab ak m ka espere, ki se antisipe pa gen limit, apre sa
nan enfini m nan reyalite ka yon diferans enfini dwe espere.
Sa a paradoks aparan vle di soti nan ki, menm si diferans lan mwayèn ak pwobab
nan enfini m fòmil yo nan tèt li vin enfini selon li men menm jan ak
pwopòsyonèl, kòm gwosè a nan lòd dezyèm konpare m tou de μ ' ak μ , ki menm
avèk m yo nan lòd la menm, disparèt, se konsa ke sa a soti nan aspè matematik larj
posib μ a ', ki ou ka tire, toujou egal a μ ,oswa μ' : μ , ka mete inite a menm bagay la
tou kòm yon kondisyon pou simetri se yo dwe te note, si deja μ¢ nan μ , diferan pa
youn kont tou de gwosè disparèt.
Epitou, yon moun ka petèt mete pwoblèm nan fason sa a: Depi ka yon Infinity dwe
te panse miltipliye pa yon Infinity, ki se yon Infinity ankò, se konsa li swiv ki nou tou
senpleman fè soustraksyon yon nonb infini nan voye boul, pa sa ki yon sèl pran nonb
antye relatif la, ak nimewo a nan voye boul blan ak nwa te kapab apre tout menm
bagay la san yo pa nan absoli Infinity m nan = ¥ egalite sa a supervened sof
si ¥ nan pa vle di Infinity nan absoli.
 De tout fason, ou ka fè eksperyans pa satisfè eksepte nan fòm lan pi wo a nan fòmil
yo, ak jistifye kidonk menm bagay la tou kont nenpòt objeksyon li fè ak teyori a, sa ki
kapab rete yon pati nan aspè anvan yo.
Dezyèmman, yon moun ka etabli ke, menm jan ak ogmante m diferans ki genyen
ant vrè la ak fo Yon pi plis ak plis redwi ak nan enfini m ki mal la se vanishingly ti
men dapre fòmil ki anwo yo Yon projetée U nan vrè Yon kalkile U a yon sèl nan pi
gwo m gen konsiderableman konstan rapò, papòt la egzak pou enfini m olye pou yo 1
olye

(5)
se.
Sepandan, sa a gen rezon sa a: Nimewo a nan varyasyon ki kouche ant verite a ak
mwayen yo fo, e ki sa diferans ki genyen ant U ak U depann, pran kou nan apwòch
la nan fo nan vle di la vre, men ak gwosè a nan m nan; ak tèl degre ke apwòch la nan
tou de ajan pa gwosè a nan m se limite, sa a se rekonpanse se konsa ke ke rapò
konstan ak ogmante m soti; e menm nan apwoksimasyon enfini nan tou de ajan pa
vèti nan Infinity m toujou yon nonb infini nan diferans ki genyen enfiniman ti ant de
la yo matematik panse bay manti. Nan sans sa a, eksperyans la se yon fason a
desizif. Apre sa fikse nan § 115, ak chak valè konparab nan U ak U se yo te jwenn
pou m = 10; 50; 100, nimewo a ni valè U a : U egal a 0,554; 0.558; 0,608, ki se
diferan de rapò yo teyorik nan konstans la ak sèlman ki nan limit ki nan ensèten a te
espere, ki se nan kou konsiderableman pi gwo pou rapò a nan de valè ke pou valè yo
endividyèl elèv yo.
Twazyèmman, ka reyalite ki anba la a dwe remake. Tou depan espere deviyasyon
fèt nan vre oubyen fo vle di sòm total la tonbe diferan de menm bagay la tou,
moyenne ki pi piti a nan kalkil nan remèd la sa ki mal pou bòdwo a soti nan sant la
vre, ki pi piti m nan ak fo nan Se poutèt sa se vle di la. Men, diferans lan se deja nan
modere m prèske vanishingly pa, jan mwen te di nan yon trete separe 2) montre
teyorikman ak pwouve ki jan fo nan total la vre, an mwayèn konpòte, ki sa relasyon
ak ogmante m inite a ap rapidman apwoche. Kont sa a li se aparan ke
diferans lan vle di ant kantite a nan devyasyon pozitif ak negatif se konsa
konsiderableman diferan pase rapò a pi wo a U : U = 0.6028.

2)["Sou Koreksyon konsènan detèminasyon presizyon nan Obsèvasyon" elatriye nan

rapò yo nan Kgl. Sachs. Sosyete nan Syans. ane 1861.]

Sa a ka konprann jan sa a. Si devyasyon yo ki nou aktyèlman resevwa ka kalkile

nan vle di a vre, Lè sa a, nan fini m pa sèlman nimewo a, men tou sòm nan nan yo
sou tou de bò ta owaza inegal. Koulye a, detèminasyon an nan vle di a sa ki mal rive
nan yon fason ke montan lajan yo nan D la nan tou de bò atifisyèlman egal, tankou
sa a se vre kondisyon an nan aritmetik a vle di, epi ou ta ka espere apre sa menm, pou
jouk diferans nan vitès sou kont nan fo vle di konplètman disparèt ak sòm total la nan
diferans ki genyen lè tou de diferans ki genyen yo te Prorate. Koulye a, sa a se pa ka
a; men nan nenpòt ka yon sèl wè ki disparisyon nan diferans ki genyen total ki nan
tranzisyon soti nan verite a trè byen pouvwa yo ki asosye ak sa yo yon rediksyon
enpòtan nan kantite diferans nan vle di yo sa ki mal tankou nan relasyon
yo U : U vire.
Osi lwen ke asimetri esansyèl la konsène, li sèlman pran yon ti pati nan rediksyon
sa a. Jan yo note sa pi wo a (Chapit XIII), ni asimetri sibstansyèl ni neglijab ka
devlope nan twò ba yon nivo ; men kòm devyasyon nan fo a soti nan mwayèn nan vre
se an mwayèn kòm anpil nan sans la kòm nan sans nan asimetri esansyèl la, yon
gwo m konpanse enfliyans sa a pou asimetri esansyèl la.
§101. [Aditif. Finalman, yo nan lòd modifikasyon yo ki soufri fòmil ki anwo yo
pou ka a nan Asymétrie la esansyèl endike ak nan menm tan an bay prèv validite nan
yo bay la nan konplo a seksyon anvan yo melanj lan nan Asymétrie esansyèl ak moun
ki pa esansyèl, li se te note ke lè anpil asimetri K.- G. pa soti nan vle di la aritmetik,
men nan valè yo peple se fondamantalman sipoze. Avèk respè nan valè a lèt, chans yo
nan devyasyon pozitif ak negatif yo lè sa a pa menm bagay la tou, men, nan akò avèk
detèminasyon an teyorik nan valè a peple nan de kondisyon ki mityèl senp devyasyon
jou mwayèn e ' ak e , aksepte. Paske pwopòsyon e ': e ,= M ': m , defini valè a
peple pou ke kantite total kopi nan rapò e ' : e ,distribiye sou tou de bò ki gen valè
nan peple, epi konsa jisteman sa a rapò, pwobablite p ak q = 1- p pou pozitif ak
devyasyon negatif yo detèmine. Li se kòmsadwa pou yon K.-G. ak bay e
' e e , bez. valè a densest 3) :

; (6)
Lè sa a, premye, diferans lan gen plis chans ant devyasyon pozitif ak negatif pou
nenpòt ki m se menm bagay la:
m ( p - q ). (7)
Pli lwen, si devyasyon an vle di ak pwobab soti nan sa a valè yo
te deziye pa U ak V nan menm fason an kòmsadwa konsènan devyasyon an vle di ak
pwobab soti nan valè yo zewo, nou jwenn koreksyon yo, sou kote nan sa ki annapre
yo:

(8)

V = 0.6745 × (9)
Se konsa, limit pwobab yo nan u yo diferans ki egal

( p - q ) m ± 0.6745 × , (10)
sa vle di, parye 1 kont 1 ke yon u obsève pi gran pase ( p - q ) m - 0.6745 ak
mwens pase ( p - q ) m + 0.6745 .]

3)[Yon diskisyon pi detaye anseye ke nan Asymétrie fèb yon sèl tretman aritmetik
nan K.-G. pèmèt, p ak q sèlman kantite lòd nan lòd 1: kote m se kantite total kopi
K.-G. diferan de ½.]

[Detèminasyon sa a nan limit yo gen anpil chans an menm tan an, rapò yo melanje
nan Asymétrie la esansyèl ak moun ki pa esansyèl kapab detekte si nan UNISON ak
fil nan chapit ki vin anvan an anba gwo Asymétrie of-zewo ki pa valè a gen plis chans
diferans u, se anba Asymétrie ki pa esansyèl konprann fluctuation a pwobab sou sa a
valè pi pwobab , Li montre ke nan fòmil (3) nan chapit yo bay x 1 = ( p - q ) m; y 1 =
0.6745 , ak lè sa a, nan fòmil (2), kote p = q = ½, y 1 = 0.6745 gen yo
mete.]
[Ou rive nan dispozisyon ki espesifye nan chans u, ak fluctuations yo mwayèn ak
pwobab alantou sa a valè, konsidere pwobabilite ki genyen pou ke
anba m devyasyon m ' pozitif ak m , negatif te jwenn ke konsa u = m ' - m , , egal a:

(11)
ak an konsideran yon gwo valè de m kouche valè a apwoksimatif:

(12)
sòti]

XV. Detèminasyon pwobabilite pou diferan u asimetri-depandan diferans u nan

pwodiksyon an soti nan vle di a vre.

§ 102. An jeneral, K.-G. ant kantite devyasyon pozitif ak

negatif μ ', μ , DIST. aritmetik a vle di Yon diferans u = μ '- μ , mande ki soti nan ki,
si li pa t' nan anpil menm W. diferans ki genyen mityèl senpleman pa aksidan
dezekilib akòz finitud a m se konprann, oswa si patisipasyon an nan yon W. asimetri a
Deviasyon sou tou de bò yo dwe konsidere kòm kontribiye, paske enkonpetan
enkonpetan nan m nan fini , ak ki yon sèl toujou gen fè, pa ka manke san yo pa li yo,
men yo ki te bezwen pa enplike sèlman diferans lan jwenn. Isit la Sou mwen
desizyon chans ka presize ki, byenke pou anseye nou an pa gen okenn enpòtans
fondamantal, men yo toujou yon enterè soti nan dat ki espesifye nan § 94
Fondamantalman, ki sa ki lakòz m 'san fatigan sijè a isit la epi ou vle swiv nan
pwofondè matematik l' yo sèten limit pou reponn a li.
pi jeneral, sa ki ka di sou li se ke pi gwo a diferans ki genyen ak nan valè absoli nan
pwopòsyon nan kantite total m nan se, ak pi gwo m nan se menm, gen mwens chans a
se nanreliance la sou éventualité sèlman dezekilib, oswa, jan nou yon ti tan ka di
randonès a absoli nan diferans ki genyen, gen plis chans Mitabhängigkeit asimetri W.
la, san yo pa, sepandan, kapab reyalize yon sètitid absoli nan fason sa a nan
tout. Men, pwobableman ka presize moute nan anpil W. simetrik mwayen an aza, epi
pwobab diferans ki jan gwo u ant μ ' ak μ , se ke dapre ki deja egziste am ka espere
lè anba diferans modere, yon ti tan U se konprann diferans ki genyen nan enterè apre
repete repetisyon nan obsèvasyon anba menm kondisyon yo ak menm m nan soti nan
ap resevwa kopi nouvo nan objè a menm jan ak vle di la aritmetik nan diferan valè yo
kidonk jwenn nan u (valè yo absoli apre); anba diferans pwobab yon ti tan V , se valè
a jis osi souvan depase kòm anba a, premye a nan yo ki sou u an valè menm jan
ak Yon mar. yon valè yo , dezyèm nan menm bagay la kòm DIST a valè santral
la. nan yonValè se. Nan tout tan tout tan pi fò sikonstans kounye a, dapre teyori a nan
pwobabilite, detèmineabl, piman aksidan vle di ak pwobab u nan yon tab distribisyon
bay, resp. U ak V, pi lwen pase ki yo jwenn , vin mwens chans yo dwe depann sou
sèlman chans; e menm apre yo fin rapò sa a depase, degre nan enkobabilite ka bay,
pou ki règleman yo yo li te ye matematisyen, kote mwen pa pral antre nan detay isit
la.
Koulye a, li sanble nan premye, nan kou, nan detèmine rapò yo nan u sipoze li te ye
nan om a nan pwobabilite sou kondisyon an ke li enfiniman anpil nan kantite men
menm kantite voye boul blan ak nwa genyen pa nan desen, chak m yon voye boul
egal W . se nan tren blan ak nwa voye boul, apre yo fin ki diferans ki genyen
vitès ak owaza ta dwe voye boul yo zewo, men ki gen repete, di n tren, chak m voye
boul vit nimewo a nan yon sèl ak Lè sa a, voye boul yo lòt pafwa plis epi, pafwa,
depas mwens, kout yon diferans o aza u nan gwosè o aza nan yon direksyon o aza. Li
pa ka sèlman ap kalkile, men pwouve pa eksperyans ki jan gwo ka a nan anpil
(estrikteman pale, yon nonb infini) tren mwayen ak pwobab u se nan valè absoli, epi
li vle di rezon Nouvèl rezilta a, sou mitan an ak pwobab valè a nan u yo dwe
transmèt, ki selon konyensidans a toutouni ant kantite devyasyon pozitif ak negatif
soti nan valè an mwayèn arith-metic nan yon K.-G. asepte simetrik W. ki gen rapò ak
menm bagay la tou se jwenn. Men, yo pral kounye a kontinye (§ 109) yon sikonstans
presize ki fè transmisyon a pi bon kalite nan rezilta nan inposibilité soti nan yon nan
ka a lòt; Men, kite a ale nan ka a jis mansyone, ak kèk enteresan, si mwen pa fè erè,
te deja relasyon sèks pral pwouve ke yo pita sou pi konplike la, ki prezante diferans
ki genyen kolektif yo pase; Byento nou premye ka-pale rezilta a nan tren an nan voye
boul yo soti nan om a nan sikonstans yo bay yo, epi mwen menm mwen nan sans
rezilta yo pou pi gwo m sipò sou ansanm sa yo, mwen menm mwen nan "Recherches
yo sur la pwobabilite a jugements" nan POISSON ak Trete yo nan HAUBER nan 7th,
8th nan ak obligasyon 9yèm nan Journal of Fizik ak Matematik soti nan Baumgartner
ak Ettingshausen jwenn yon baz komen ak tou yon lòt kote 1) , tandiske pou pi
piti m, pou ki, konesans mwen, pa gen ankèt , mwen baze sou ankèt pwòp mwen.
l) [Egzanp nan konferans MEYER a sou kalkil pwobabilite, an koneksyon avèk
tretman teyorèm BEBNOULLI; Chap. III.]

§ 103. Premye a tout, mwen jwenn nan sous sa yo rezilta jeneral la ke relasyon
yo pwobabilite nan u pou anpil gwo m ak n anba kondisyon yo bay swiv nan relasyon
yo menm lwa a nan devyasyon o aza kòm devyasyon yo D soti nan aritmetik a vle di
GG a Erè a obsèvasyon, e ke si Q 2 - se vle di la kare yo nan tout posib u bay m , Lè
sa a, tou ant Q , U ak V nan gwo m ak nmenm rapò a egziste kòm GG
ant q 2 , e ak w, si q 2 se erè a kare vle di åD ² : m, e se senp mwayen erè åD :
m, ak w se erè a pwobab. Ki sa ki:

U= = 0.79788 Q boutèy demi lit 0.79788 = 0.90194 - 1 (1)

V = 0.677449 Q ale 0.67449 = 0.82897 - 1 (2)
V = 0.84535 U louvri sesyon 0.84535 = 0.92703 - 1 (3)
Apre ankèt pwòp li yo men mwen jwenn sa ki annapre yo de, pa entérésan nan tèt li
kouche ki pou gwo anpil, estrikteman pale, enfini N rete estrikteman ki valab,
tankou m dwe gwo oswa piti, pral Se poutèt sa jwenn tèt yo apwoksimatif plis nan pi
souvan tren an nan yon sèl nan chak voye boul m repete, se pou li 2 oswa 10 oswa
100, elatriye chak fwa:
1) ke Q 2 = m
2) ke U egal a yon enpè e menm pi gwo pa 1 pi gwo m, sa vle di pou m = 1 ak 2, 3
ak 4, 99 ak 100 usf.
§ 104. Sa ki anba la a se fason ki jan matematik pou yo vini nan fraz anvan yo.
Chak fwa m, pou egzanp, 4 voye boul trase soti nan urn la nan kesyon, sa ki annapre
yo 5 ka ka rive:

Espesyal nimewo nan trase voye

boulblan u
ak nwa
4 w. o nwa +4
3 w. 1 nwa +2
2 w. 2 nwa 0
1 w. 3 nwa -2
0 w. 4 nwa -4
An jeneral, pou bay m, se potansyèl u valè yo m + 1, lè a pozitif ak negatif u yo
distenge, sepandan, se sèlman ½ m + 1 pou yon menm m, ½ ( m + 1) pou
enpè m lè u nan pou absoli valè ki yo, se pou pozitif ak negatif konte kòm egal-
ego. Pou chak pa twò gwo m posib la yo se u fasil jwenn pwouve sou konplo a anvan,
ansanm ak kesyon an se kounye a, konbyen fwa nan tren trè souvan soti nan m, se
konsa sa a ka ta gen kat voye boul nan chak nan potansyèl la unan pwopòsyon nan
kantite total u posib , oswa nan kout, ki W. gen chak u . Mete l 'nan W . yo te jwenn
nan menm fason an. Si yon sèl Lè sa a, miltipliye chak u pa W. li yo ak ajoute pwodui
sa yo, Lè sa a, dapre prensip la li te ye nan kalkil pwobabilite, yon sèl gen ladan li u
an egzak u , ki nou rele U. Nan premye li pouvwa sanble ke sòm total la nan pwodwi
sa yo menm avèk sòm total la nan W . yo ta dwe divize nan mitan an upou
resevwa; men chak sèl W. prezante tèt li kòm yon valè fraksyon de 1, ak sòm total
fraksyon sa yo bay 1, ki pa egzije yon divizyon espesyal. Menm jan an tou, yon sèl
jwenn vle di u 2 la , ki nou rele Q2 , pa sipleman pwodwi yo nan moun nan u 2 nan W
respektif yo.
Li aplike a U ak K ² pou yon bay m ke ou jwenn ke sa posib ak anrejistre kòm
defini pi wo a egzanp, W. la nan chak yo dwe detèmine jan sa a, ak Lè sa a pran sòm
total la nan pwodwi yo jan sa endike.
Yo nan lòd ke yon W. u, kout W [ u ] oswa W [ μ '- μ , ], anba separasyon nan valè
pozitif ak negatif pou bay m pran, ou te sa ki annapre yo, yo konnen li Matematisyen
fòmil 2) :

, (4)
kote 1 . 2 . 3 ... m se pwodwi a nan tout nonm antye soti nan 1, yo enkli M , ki
koresponn a μ ¢ ak μ , men nan ka a ki μ ¢ oswa μ , = 0, valè a se 1.2.3. . μ ' oswa
1.2.3 ... μ , se yo dwe mete egal a 1.

2) Pi kout youn eksprime fòmil la menm jan sa a:

Si nou aplike sa a nan egzanp nou an m = 4, pran μ ' pou kantite blan, μ , pou esfè
nwa a, 1 × 2 × 3 × 4 = 24; ; konsa nou jwenn:

μ' μ, u W[u]

4 0 +4
3 1 +2
 2 2 0
1 3 -2
0 4 -4

Koulye a, nou pran u nan valè absoli pitye sou siy li yo, jan nou dwe fè, paske U se
pran kòm mwayèn nan valè yo absoli, double, pou enpè m W. lan pou chak, ak, pou
yon menm m,kòm nan m = 4, pou chak u ak. Eksepsyon nan u = 0, e nou dwe ekri
egzanp lan anvan tankou sa a:

±u W[±u]

4
2
0

Aplikasyon ki koresponn lan pou m m = 5 ak 1 pi gran m = 6 bay:

pou m = 5
±u W[±u]
5
3
1
pou m = 6
± u W [± u]

6
4
2
0
[Sa implique, sepandan, U = 1 ½, Q ² = 4 pou m = 4; U = 1 7 / 8 , K 2 = 5 pou m = 5,
ak U = 1 7 / 8 , K ² = 6 pou m = 6, se konsa ke gen yo konfime tarif yo pi wo a
pa K ² = m pou m = 4 , 5 ak 6, ak U pou m = 5 ak 6 resevwa menm valè a. Nan menm
fason an, pou nenpòt lòt mkonfimasyon pa fakti dirèk.]
 [Men, pou pwouve teyorèm yo de nan validite jeneral yo, yo endike Q ak U an tèm
de depandans nan m sou Q m ak U m , epi li mete premye:

, (5)
kote somasyon an sou tout pè valè ( μ ' , μ , ) = ( m, 0); ( m- 1,1); ×××× (1, M
- 1); (0, m ), pou ki μ '+ μ , = m. Kidonk, ( μ '- μ , ) ² = ( μ ¢ + μ ,)
²- 4 μ ¢ μ , = m ² - 4 μ ' μ ,, ak yon sèl jwenn pa sibstitisyon nan valè a lèt:

, (6)
paske

.
si μ ¢ = 0 oswa μ , = 0, Lè sa a, dezyèm sòm lan se sèlman sou pè yo valè ( μ ¢ , μ , )
= ( m - 1, 1), ( m - 2, 2), × × × (1 , m - 1), epi youn ka reprezante Q m 2 nan fòm sa a:

, (7)
Sepandan, li se sòm total la premye egal a (1 + 1) m : 2 m , dezyèm nan ki egal a (1 +
1) m-2 : 2 m-2 , kòm ka wè imedyatman lè dividann yo yo devlope dapre teyorèm nan
binòm, ak valè chak nan de montan lajan yo egal a yon sèl. Se poutèt sa ou jwenn:
1) Q m 2 = m 2 - m ( m - 1) = m .
Sipoze plis pou yon m dwat , ki se sipoze egal a 2 μ :

(8)
pou pi piti enpè m = 2 μ - 1:

(9)
ak nan premye pwolonje somasyon an sou pè yo nan valè: ( μ ¢ , μ , ) = (2 μ , 0),
(2 μ - 1, 1), ××××× ( μ + 1, μ - 1); dezyèmman atravè pè yo nan valè ( μ ¢ , μ , ) = (2 μ
- 1, 0), (2 μ - 2, 1), ××××× ( μ , μ - 1). Nan ka a ansyen μ ¢ = μ + 1 + 1 , μ , = μ - 1 -l ,
nan ka a lèt μ ¢ = μ + l , μ , = μ - 1 - l , mete, kote tou de si l μ valè a μ - 1, μ 2,
- ×××× te asime 0, se konsa ke fòm sa yo nan prezantasyon ranport:
 ; (10)

; (11)
Men, pou nenpòt ki pozitif pozitif μ ak v 3 ) :

, (12)
Se konsa tou se:

(13)
epi ou jwenn pa senp rediksyon:

1. .]

§ 105. Nan anvan de kouche pa gen anyen nan se ki genyen sou relasyon ki vitès
ki, nan fòmil yo (1), (2) (3) akòz Application a nan GG a rapò yo chans ak ant valè yo
nan U, Q ak Vseri ak, nan tan lontan an, pa gen okenn toujou [senp] depandans
valè U yo ak V sou gwosè a nan m , jan nou reyèlman bezwen li. Si, sepandan, nou
ranplase valè pou Q nan fòmil ki anwo yo sou baz Teorèm 1) , nou jwenn de
fòmil sa yo ki fè sa ki nesesè 4) :
U = 0.79788 (14)
V = 0.67449 , (15)
By wout la, fòmil ki ka sòti nan fòmil jeneral nan sous yo parèt, se konsa ke pa gen
anyen esansyèlman nouvo yo ofri; kont sa a ka mete nan 2 ) etabli sa ki annapre yo,
mwen panse, deja koreksyon unknown nan fòmil la (14), nan ki sa yo nan site.

3) [Li pwouve idantite sa a pa premye

mete ak Lè sa a, nan vire

 pou l = 1, 2, ... μ - 1

ranplase.]
4) [Se menm fòmil pou U yo jwenn lè, nan reprezantasyon ki pi wo a nan U 2 μ , pou
dedomajman pou la senplisite, nan fòm la unreduced

asepte, selon fòmil la STIRLING (2 μ )! = (2 μ ) 2μ. exp [- 2 μ ]

ak μ ! = μ μ × exp [- μ ] ansanm; Lè sa a, rediksyon ki nesesè yo jwenn

oswa .
Sepandan, depi se sèlman yon apwoksimasyon nan valè a vre nan U 2μ = U 2μ -
1 reyalize, li se apwopriye pou pi piti valè nan 2 μ oswa 2 μ - 1, ki baze sou fòmil ki pi
presi

valè a apwoksimatif nan (2 μ )! ak ( μ )! toujou faktè a

respektivman.

akonpaye; Lè sa a, ou jwenn

;
Se konsa, pou dwat m fòmil la:

pou enpè m fòmil la:

,
Se konsa pou pou genyen nan fason sa a make pi ba pase (16) koreksyon
pou Etazini ] .
 Pandan ke ansanm sa yo, pi wo a 1) ak 2) pou nenpòt ki ti ak gwo m nan sèlman
yon gwo ase N rete valab, mete fòmil yo (14) ak (15), tankou (1) fòmil yo, (2) ak (3),
soti nan kote yo swiv yon gwo, estrikteman pale, enfini m devan san yo pa yon pi
gwo N mande pase premye fwa a Men, yo te vle yo sou tankou yon ti m aplike kòm 3,
4 oswa 5, yo ta menm nan mitan an nan enfiniman anpil tren, se konsa nan yon gwo
enfiniman N yon rezilta konsiderableman move, sepandan, ki deja nan yon pati inik
nan yon gwo anpil m yon rezilta notables kòrèk pou nou bay. Men, nou ranplase
fòmil la (14) pa bagay sa yo:

U = 0.799788 (16)
lè l sèvi avèk make la tèt pou dwat, ki pi ba pou enpè m, nou Se poutèt sa konfòme li
avèk kondisyon an nan fraz 2) ak jwenn tou de pwouve ke sa a fòmil jouk yo rive nan
pi piti m nan Malgre ke desann pa konplètman, men prèske egzakteman ak teyorik la
egzak nimewo vre nan wout ki anwo espesifye nan prensip egalman egzat pou ti jan
pou gwo m yo jwenn, eksepte ke pou gwo m se pa plan sa posib. An reyalite, yon sèl
apre sa yo tab konparezon se:
Konparezon nan valè yo egzak nan U ak sa yo kalkile dapre (16).

m egzakteman 0.797 88 diff.

1 ak 2 1.0000 .9772 - 0.0228

3 u. 4 1,5000 1,4927 - 0,0073
5 u. 6 1,8750 1,8712 - 0.0038
7 ak 8 2,1875 2,1851 - 0,0024
9 &. 10 2,4609 2,4592 - 0,0017
11 u.12 2,7070 2,7058 - 0,0012
15 u.16 3,1421 3,1413 - 0,0008
25 ak 26 4,0295 4,0291 - 0.0004

Kòm ou ka wè, tout valè U nan mwens kalkile nan fòmil (16) diferan de sa yo
egzak, men menm nan m = 1 ak 2 devyasyon an trè ensiyifyan, nan m = 25 ak 26 li se
sèlman 4 inite nan 4 la. Diminye ak diminye jan ogmantasyon nan m . Natirèlman,
fòmil ki kòrèk la (14) bay pi gwo devyasyon soti nan valè a egzak pou ti m ; nan m
= 25 li toujou - 0.0401, nan m = 26 toujou + 0.0389; epi sèlman nan pi gwo m èske li
vin notables disparèt dapre fòmil (14) tankou nan fòmil (16).
§ 106. Kòm valè V la se konsène, li ta nan prensip ekzakteman menm bagay la
kidonk dwe bay ke valè a nan u bay nan respè nan yo ki pwobabilite ki genyen pou pi
gwo ak egal a pwobabilite ki genyen pou pi piti u; men nou eseye sa a sou egzanp ak
yon ti m, kòm pi wo a la ak m aplike = 4, 5 oswa 6, se konsa ba li menm pa gen
okenn valè nan sa yo, men sa ki valè nou vle pran li, se konsa sòm total la
pwobabilite nan pi gwo a ak minè se ak inegal, epi si yon sèl te gen menm bagay la
tou, si yon sèl mande pou yon valè sèten nan tout, ant de nan u la pou fè rechèch, ki
se chak separe pa 2, z. B. nan m = 5 ant u = 3 ak 1, m = 6 ant u = 2 ak 0 san yo pa,
osi lwen ke mwen ka wè, prezante yon prensip rasyonèl pou yon detèminasyon pi
egzak, ki pa anpeche, tankou yon gwo M ke ± 2 disparèt, sepandan, jwenn fòmil la
(15) akseptab. Nan entre-temps la, li te sanble m 'nan enterè eseye yon detèminasyon
tou pou pi piti m dapre prensip sa yo.
Nimewo a nan valè nan z, valè a nan yon yon yon K.-G. ki ekri: si wi ou non nan
yon panèl prensipal oubyen nan pri redui, an akò ak agiman anvan se aktyèlman
distribye plis pase yon entèval antye rive sou panse ki gen limit ekidistan parapò
a yon nan mitan an ant chak de yon sezon otòn. Kounye a, annou konpare ekidistan
parapò a ak ak ekidistan parapò a yonka konsa dwe prepare pa analoji, pwobablite yo
ke chak ak vini nan panse distribye plis pase yon entèval nan gwosè 2, ak apre sa, nan
anpil menm jan an kòm nou valè an santral la nan yonpa entèpolasyon nan entèval la
nan ki li tonbe (al gade § 82), se konsa jwenn valè santral la nan u, di V; pa
interpolating entèval li yo. Mwen pa di ke konsiderasyon sa a se strik; paske
distribisyon z nan K.-G. yo bay jan sa nesesè pa nati a nan bagay la, men nan ka a
nan u nan tèt li li pa mande pa anyen, ak yon detèminasyon yo jwenn nan
entèpolasyon pa ka konfonn ak yon yon sèl egzak. Nan entre-temps la, te tantativ la te
fè yo chèche konnen ki sa ki te soti nan li, ak valè yo konsa yo te jwenn pou yo
bay m te kapab fèt ak sa yo pou gwo myo bay nan fòmil (15). Olye pou yo senpleman
entèpolasyon ak diferans ki genyen premye, mwen te aplike pi presi a ak diferans
dezyèm ak jwenn rezilta sa yo:
Konparezon nan entèpolize V a ak sa yo kalkile dapre (15).

m entèrpol 0,67449 diff.

2 1.0000 .9539 - 0.0461

3 1,1716 1,1682 - 0.0034
4 1,3837 1,3490 - 0.0347
5 1,5072 1,5082 + 0.0010
6 1,6667 1,6522 - 0.0145
7 1,7912 1,7845 - 0.0067
8 1,9117 1,9077 - 0.0040
9 2,0372 2,0235 - 0.0137
10 2,1328 2,1329 + 0.0001
15 2,6168 2,6123 - 0,0045
 20 3,0241 3,0164 - 0.0077
25 3,3733 3,3724 - 0.0009

Li wè ke konparezon an an reyalite, se pa sa echwe pa anvlòp la te jwenn nan

entèpolasyon V valè menm nan valè ki ba anpil nan m prèske egzakteman dakò ak sa
yo ki koresponn ak fòmil la (15). Apre sa, se sèlman enpòtan ki diferans ki genyen
ant valè ki asosye swiv nenpòt ki kou regilye, ak pandan y ap pi fò nan valè yo
calculée dapre (15) se yon gaspié pi ba pase valè yo entèrpole, kote yon kèk (pou m =
5 ak 10) ranvèse a pran plas, ki se pa akòz sipèvizyon, jan mwen te konvenki tèt
mwen pa revizyon atansyon.
[Sepandan, li se jisteman akò kontinyèl sa a ki montre ke detèminasyon
entèpolasyon an se vre sèlman nan byen lwen tèlman fòmil (15) reprezante valè
pwobab u ak ase apwoksimasyon. Men, depi sa a, apre derivasyon an nan fòmil sa a,
se sèlman ka a, si kantite nan lòd 1 : ka neglije, Lè sa a, pou pi piti m ni fòmil la
(15) ni metòd la nan entèpolasyon yo pral itilize ak avantaj, men olye olye nan plis
presizyon dispozisyon nan Vkenbe youn ak lòt. Sa yo ka ap divize an apwoksimasyon
siksesif nan valè a vre pa vle di nan fòmil la anpirik nan MAC LAURIN se sa ki,
genyen fòmil somasyon Euler la. Savwa, gen enpòtans ki genyen fondamantal nan ke
fòmil anpirik se ke kalkil la nan yon sòm disrè, retounen sou satisfaksyon nan sèten
kondisyon, entegrasyon ak diferansyasyon, ak ensi kouche yon chanjman konstan
pèmèt ekspresyon nan plas ki gen valè nan sòm chanje soti nan entèval entèval
franchi yo. Si sa a se fè pou sòm total la nan valè yo nan W [± u ], kòm youn nan
ka u yo detèmine, nan ki sòm total la nan se en ak valè en egal a ½, kidonk
jisteman Vse yo te jwenn.]
[Li kounye a swiv, jan sa endike nan sipleman an premye (§ 110), pou menm ak
enpè m:
V = 0.674 489-1 ; (17)
si kantite nan lòd 1 : yo te pran an kont, sa yo ki nan lòd 1 : m yo neglije. Si ou
pran gwosè yo nan lòd la 1 : m plis ou pral jwenn:
1.pou menm m = 2 μ

; (18a)
2.pou enpè m = 2 μ - 1

; (1
8b)
kote valè c a pa vle di nan tab la- nan tou de ka pou yon μ = ½ m resp. ½ (m +
1 ) nan:
 (18C)
Ou ka jwenn. Fòmil yo de (18a), (18b) fòme analòg la pou (16); yo gen konsekans
lan ki nahehin la V pou yon dwat m ak ak sa ki annapre yo pwochen enpè ki egal a
youn ak lòt epi ki idantik ta si c ak neglijans nan manm la 1 : 16 μ . ta dwe mete
nan (18C) ki egal a 0,67449]
[Pou konparezon twa fòmil apwoksimatif (15), (17) ak (18), ki gen V ki deziye nan
sekans kòm V 1 , V 2 ak V 3 , yo itilize konpozisyon sa a:

m V1 V2 V3

4 1,349 0,349 0.565

5 1,508 0.508 0,529
6 1,652 0,652 0,827
9 2,023 1,023 1,043
10 2,133 1.133 1,267
11 2,237 1,237 1,257
20 3,016 2,016 2,111
100 6,745 5.745 5.786
1000 21,329 20,329 20,333

§ 107. Depi apa de interpolationsmäßig yo ki te pwodwi V baze tout dispozisyon

anvan sou prensip ékivok aritmetik ak fraz, se konsa yo ta dwe menm bagay la tou pa
bezwen nesesè nan tèt li yon pwobasyon anpirik, sepandan, mwen ap toujou ale nan
sa yo ak an pati paske metòd la nan libète pwovizwa tèt li ta dwe prezante yon enterè
spesifik pa ranplase om nan pwobabilite, an pati paske rezilta yo bay kèk endikasyon
ki di kòman lwen ou valè yo egzak nan K ak U pou bay m, ki nan prensip yon
dispozisyon nan enfini N asime nan gwo, men yo toujou fini n, kòm li vle di anpirik,
ka espere jwenn ankò.
Context om a akòde ak enfiniman anpil, nan nimewo egal blan ak nwa voye boul
yon lide trè ki apwopriye, nan ki yon moun ka eksplike ansanm sa yo, anvan, men
biwo vòt sa yo pa ka pwodui, e menm si yo pa yon om ak yon fini kantite voye boul
ranplase yon sèl la m nanBoul apre chak kou zurücktut sa ki ka te rive, ta pwosedi a
nan anpil anpil tren trè raz ak pwodiksyon an nan yon melanj konplètman o aza nan
voye boul yo anvan chak nouvo direksyon difisil yo rive jwenn, toujou gen
inposibilité kout aplikasyon an reyèl nan metòd la; Mwen menm mwen te pa t
'konnen sa ki te tout tan tout tan fè pou sèvi ak li. Men, li se ekivalan a nan om a nan
lis yo trase genyen kantite akoz de kontra yo lotri, ki menm jan blan, enpè nan ak nwa
voye boul, oswa nan la konparezon ak devyasyon pozitif ak negatif nan W. egal, yon
sèl la pozitif, lòt la ka pran kòm negatif.
Pou sa ka fèt, mwen gade nan lis la nan dis lotri Saxon soti nan 1843 yo wè-achte
(nan 50s yo) pa otorite yo konsène ak ak 1852, yo chak ak 32,000 34,000 nimewo,
lis, nan ki nimewo nan genyen apre lòd la o aza nan ki rale yo yo te sispann lè kòm
28904; 24460; 32305; 16019; 157; 3708; 16928, elatriye Koulye a, byenke nimewo a
nan nimewo chak lotri ane se toujou sèlman yon kantite fini, ak nimewo yo trase pa
pral dwe retounen nan volan an nan fòtin, men itilize nan nan nimewo yo fin vye
granmoun pa chanje nan rapò a chans nan pita a jan li rive nan aplikasyon an om ak
yon kantite fini an voye boul ta dwe ka a, epi ou ka gade li tankou si yon om ak yon
enfini voye boul nimewo vorläge 5) .
5)nimewo anpil nan Glücksrade imajine, osi lwen ke mwen ka wè nan yon Se poutèt
sa te fè soti nan enstitisyon an, tankou ti Pins se ke, wè pi pre, woulo ti yo konpoze
gen soti nan byen sere woule ak eleman nan etikèt bag-manch rad ki te sou nimewo
yo ye. Petèt sa a deskripsyon apre memwa a se pa egzakteman sa li pa gen pwoblèm
isit la. Anvan trase a nimewo sa yo yo te bay lòd dapre lòd yo, yo sou tablo, 1000 sou
yon tablo. ankadreman sa yo yo vide rès dlo nan iregilye, detèmine pa apèl o aza yon
lòd pou ofisyèl sèlman nan yon bwat ak pou soti nan la a yo volan an nan fòtin, se
konsa ke soti nan kòmansman an gen yon melanj iregilye apre dè milye plas, Lè sa a,
volan an vire tèt li, ak nimewo sa a leve soti vivan nan 100 repete. kat zèl kase yo
tache ak aks la nan volan an, ki Thorne nan direksyon opoze a nan volan an ak ensi
transmèt conflation nan iregilye. Si ou gade nan ki jan sa rive, ak anpil yo kouvri pa
youn ak lòt, se konsa yon sèl santi l vin tante l 'kwè ke menm sifi Torsion byen kèk fè
melanj la trè iregilye; men, pi souvan vwazen nimewo, yo ta dwe, dapre ofisyèl yo
nan kontraksyon yo an premye, nan ki se lotri a divize parèt youn apre lòt, pandan ke
yo nan trase a pase a apre conflation a ki te koze pa plizyè santèn fwa wotasyon nan
volan an, pa gen anyen nan kalite la se remake. Ki jan sa rive, ak anpil yo kouvri pa
youn ak lòt, yon sèl ki vin tante l 'ki fè nou kwè ki deja sifi Torsion byen kèk fè
melanj la trè iregilye; men, pi souvan vwazen nimewo, yo ta dwe, dapre ofisyèl yo
nan kontraksyon yo an premye, nan ki se lotri a divize parèt youn apre lòt, pandan ke
yo nan trase a pase a apre conflation a ki te koze pa plizyè santèn fwa wotasyon nan
volan an, pa gen anyen nan kalite la se remake. Ki jan sa rive, ak anpil yo kouvri pa
youn ak lòt, yon sèl ki vin tante l 'ki fè nou kwè ki deja sifi Torsion byen kèk fè
melanj la trè iregilye; men, pi souvan vwazen nimewo, yo ta dwe, dapre ofisyèl yo
nan kontraksyon yo an premye, nan ki se lotri a divize parèt youn apre lòt, pandan ke
yo nan trase a pase a apre conflation a ki te koze pa plizyè santèn fwa wotasyon nan
volan an, pa gen anyen nan kalite la se remake.

Se pou nou eksplike premye aplikasyon an nan ka a senp nan m = 3, kote sèlman
de ± u = 1 ak 3 yo posib ak teyorik W [ u ] = 0.75 ak 0.25, respektivman, ki ka jwenn
selon règleman yo bay , Repete detèminasyon an nan m = 3 nan nimewo
nouvo 2000 fwa , sa vle di n = 2000, repete rezilta sa yo:
 Nimewo anpirik de fwa yon ± u nan n seri de m = 3 valè chak , konpare ak
nimewo a teyorik
m = 3; n = 2000.
± u teyorikman pwouve
1 1500 1494
3 500 506

Si chif yo jwenn yo divize pa n, dispozisyon sa yo yo jwenn nan tablo anvan an:

W[±u]
± u teyorikman pwouve

1 0.750 0,747
3 0.250 0,253

ki soti nan ki Q ² , U, V ka detèmine , jan sa endike anvan; Se konsa,

z. Teyorikman Q 2 = 1 × 0.750 + 9 × 0.250 = 3; ak U = 1 x 0.750 + 3 x 0.250 =
1.5. An konsekans, rezilta sa yo yo dwe konprann ak trete ak pi gwo m ak diferan,
men toujou gwo anpil n .
Nimewo anpirik nan konbyen fwa yon ± u ki te fèt nan seri n nan valè m ,
konpare ak nimewo a teyorik.

±u m = 10; n = 5000 m = 50; n = 1000 m = 100; n = 600

teyorikman pwouve teyorikman pwouve teyorikman pwouve

0 1230 1201 112 110 48 46

2 2051 2027 216 217 93.5 104
4 1172 1225 192 194 88 85
6 439 442 158 154 80 67
8 98 97 119.5 120 69.5 68
10 10 8 84 65 58 63
12 - - 54 62 47 51
14 - - 32 41 36 31
16 - - 17 21 27 34
 18 - - 9 10 19 13
20 - - 4 3 13 14
22 - - 2 2 8.5 8
24 - - 0.5 1 5.5 7
26 - - - - 3 4
28 - - - - 2 2
30 - - - - 1 1
32 - - - - 0.5 0
34 - - - - 0.3 1
36 - - - - 0.1 1
38 - - - - 0.1 0
5000 5000 1000 1000 600 600

Valè posib u nan tablo anvan an yo pa fin ranpli nèt pou m = 50 ak 100, men sa ki
manke yo , ki se notables disparèt W., se konsa ke yon fòmidab n ta dwe nesesè yo ta
dwe tankou rive youn oswa lòt tan an.
Soti nan tab anvan an, tablo ki anba la a nan anpirik Q ² , U, V se sòti an
konparezon ak valè yo teyorik.

m N Q² U V
teyorikman pwouve teyorikman pwouve 0.674 49 empirik
entèrpol.
3 2000 3.00 3.02 1.50 1.51 1.17 1.18
10 5000 10.00 10.13 2.46 2.49 2.13 2.19
50 1000 50,00 52,02 5.61 5.71 4.77 4.76
100 600 100.00 101,68 7,96 8.05 6.74 6.94

korespondans lan fèmen nan valè yo anpirik ak teyorik la se pa sa diskite satisfè ak

jis frape ke pou tout valè nan m anpirik K ² nan ak U se yon ti kras pi gwo pase
teyorik la, ki se pwobableman rezon ki fè yo sèlman ka a, paske seri a pou la
gwo m sitou pa fusion seri a, ki pou pi piti m yo te jwenn yo te jwenn, se konsa ke yo
te kapab pwolonje enfliyans yo sou ansyen an ak ke akòz kwadratur a nan u nan nan
detèminasyon nan K 2 te dwe aparan pase nan u , kote se korespondan nan montre nan
yon degre pi piti.
 § 108. Konsiderasyon ki pi wo yo ak fòmil yo ka souvan itilizasyon itil nan
envestigasyon estatistik. Pou egzanp, li te nesesè yo egzaminen si wi ou non diferans
lan ki egziste ant kantite nesans oswa lanmò oswa swisid nan de sezon diferan, oswa
ant kantite nesans gason ak fi, oswa ant nimewo a nan tanpèt nan de lokalite diferan,
se piman fortwit oswa si nati a nan sezon yo, sèks la, lokalite a gen yon enfliyans
enpòtan sou gwosè a ak direksyon nan diferans lan. Koule moute, pou tou de
kondisyon ki fè diskriminasyon yon nimewo gwo anpil, di m , ka yo te obsève, epi li
te jwenn ke sou yon sèl bò μ ', nan lòt μ a, Ka yo, Se poutèt sa, diferans lan
absoli u se, li pral depann de si wi ou non diferans la yo te jwenn ak valè yo absoli
nan pwobab la V depase oswa tonbe leve, ak nan ki sikonstans sa a se ka a, yo fè
konklizyon pwobabilite yo fason.
Si W. nan μ ' ak μ , egal, ak Se poutèt sa diferans lan jwenn u pa chans, li ta jis pou
se konsa chans ke li espesifik diferans la pwobab pou sa a kondisyone W. simetrik
apre fòmil anvan V ta depase e yo ta monte, e Si obsèvasyon an te repete trè
souvan avèk menm m , li ta an mwayèn yo jwenn yo dwe egal a V ; Nan lòt men an,
yon diferans piman aksidan vin, nan kou, tout plis fasil la, plis la li vin V a pwobab
detèmine sou presuppositions la sèlman chans depase; sa a soti nan W. lan, ke li te pa
senpleman pa chans, pi gwo a pral pran plas nan chak rapò pi gwo depase sa a; ak bay
ke kondisyon sa yo piman o aza ak ak yon gwo m ansanm yo konfòme yo ak rapò yo
nan erè nan obsèvasyon apre GG, tou dapre yon tab nan GG, ki bay rapò yo
pwobabilite nan erè a kòm yon fonksyon nan rapò an nan ki erè a pwobab w nan yo
depase oswa anba ogmante , anba sibstitisyon nan V pou w kapab fè menm plis
definitif kalkil pwobabilite nan relasyon anvan yo.
Kont pwopozisyon jeneral sa yo, nan opinyon mwen ta dwe ogmante pa gen okenn
objeksyon dirab; nan sans a entèpretasyon an patikilye men mwen folgends rapò
yo u: V bay benefis nan itilizasyon pratik li yo, yo ta dwe yon pati nan yon parfe
abitye avèk teyori a nan pwobabilite matematisyen kalifye pwobableman toujou
dezirab nan fasilite nan gwo nan tèm kòrèk ak iluzyon nan sa jaden dat revizyon an
fondamantal.
Pou egzanp, konsidere m = 1000 tanpèt loraj sou menm peryòd tan an nan de kote,
pran ansanm pou tou de, obsève nan yon sèl μ ' = 530, nan lòt μ , = 470, se sa ki, u =
60; Se konsa ,, dapre fòmil (15), diferans lan pwobab V, ki nou espere pa sèlman
chans, epi, anba menm presuppositions la, nan simetrik W. pou u ak D , ka ranplase w
nan erè-tab la:
V = 0.6745 = 21.33 .
Sa a valè 21,33 pwopòsyon konsiderab nan diferans ki genyen yo te
jwenn ak depase = 60; pa = 60 2.81 V se, se konsa li se pi plis chans yo dwe opoze a,
ki diferans lan se pa piman fortwit, men yon enfliyans lokal yo sou pataje konklizyon
li yo san yo pa pèmèt men sa plis chans pase pa jwenn li ke li te jis ki baze sou
enfliyans nan lokal yo, men sèlman sa yon enfliyans lokal la sèten direksyon ki
prezan, ki tou kondui atann senpleman pa chans pou yon W. simetrik atravè. Si sou la
lòt bò, diferans lan jwenn, ak pi piti pase pwobab la V, pou egzanp. B. μ ' = 505, μ ,=
495, pakonsekan u = 10 = 0.47 V, Lè nou konsidere ke V =se 21,33, se konsa ta yon
W. vas pa egziste pou lefèt ke jis yon diferans o aza egziste men sa efè a o aza se gwo
ase yo depasse okenn efè posib lokal yo, sepandan, pa gen okenn teyori pwobabilite
pou lefèt ke diferans lan jwenn te li se senpleman aksidan oswa senpleman depann
sou enfliyans lokal yo. Nan ti bout tan, li se kesyon an nan si wi ou non youn oswa
lòt enfliyans nan priyorite, pa si sèlman youn oswa lòt la egziste. Men, si W. nan ki
lokal la dominant, se gwo anpil, W. la Nou al gade nan kou tou trè gwo ki se youn
disponib; epi kidonk vin bòdwo nan kalite sa a pou itilize pou prèv pwobabilite nan
egzistans lan nan lòt pase senpleman enfliyans aksidan. Si, nan lòt men an, W.
inonde, ki enfliyans nan o aza depase aksidan an ki pa aksidan,
Si nou aksepte pwen sa de vi e konsa tounen nan egzanp anvan yo, nou jwenn an
premye, kote diferans lan te jwenn u = 60 ak V = 21.33, pakonsekan u: V = 2.81,
dapre tab la nan GG a, ki W. a, u a diferans ap rete anba a sa a valè kòm piman
konyensidantal, ak pou W. kontrè a, li pral tankou 0.942 kont 0.058; ak bay ke
valè u se kanmenm rive jwenn, ou yo pral kapab yo parye kont 6 nan nimewo wonn
94, li pa t 'senpleman aksidan. Nan dezyèm ka a, kote u = 10 = 0.47 V , li jwenn,
selon tablo a ki enpòtan, ki W. a, diferans lan, ak renmen anap rete pi ba pase valè sa
a kòm chans, epi konpòte yo nan fason opoze a kòm 0.249 0.751, men sof si li te rete
anba a ki valè, opoze W. a pral pran plas pou li te rive sa a valè pa chans, epi yo pral
awondi moute sèlman 1 a 3 ka parye ke yon enfliyans lokal gen outdid yon sèl o aza,
3 kont 1 men pou kontrè a, san ke yo te kapab parye ke yon enfliyans lokal pa t
'prezan nan tout. Omwen mwen pa ta konnen ki jan kondisyon sa yo ta ka otreman
dwe okipe pratikman ak efikasite.
Èske W w W. ki D oswa u anba sipozisyon an nan simetrik W. anba yon fraksyon bay
oswa miltip nan w , oswa V ap rete, yon moun te yon ti modèl sa ki isit la tab la 6) bay
GG a chak diman:

u Ww u Ww

0,10 v 0,05378 2.25 V 0,87088

0.25 V 0,13391 2.50 V 0,90825
0,50 V 0,26407 2.75 V 0,93638
0.75 V 0,38705 3.00 V 0,95698
1,00 V 0,50000 3.25 v 0,97163
1.25 V 0,60083 3,50 V 0,98176
1.50 V 0,68833 4.00 V 0,99302
1.75 V 0,76214 4,50 V 0,99760
2,00 V 0,82266 5.00 V 0,99926
 Sepandan, li nesesè pou pwoteje kont move aplikasyon nan menm bagay la nan
sans sa a lè y ap aplike pwovizyon anvan an. Mete ou genyen, se pou li kèk de mwa
oswa nenpòt de sezon san yo pa lòt, pran nan konsiderasyon ki kantite tanpèt nan
ankèt, yo pral anpeche a anyen, detèminasyon an anvan nan sans nan kesyon an si wi
ou non diferans lan nan de mwa yo oswa sezon yon lòt pase efè senpleman okazyonèl
sou ki kantite tanpèt te, menm jan yo pote aplikasyon an kòm si li se enfliyans nan
lokal la lokalite a. Men, si ou gen yo obsève nimewo a tanpèt nan bay m fè pou tout
12 mwa, menm si menm bagay la tou pou tout mwa nan W. loraj nonb ki se, se
ke umenm fail lè yo konpare nenpòt de owaza diferan, epi pral gen nan mitan yo se
de mwa ki pi gwo a u bay sa ki ta ka ki gwo fasil wè ke apre relasyon li yo
ak V fèmen nan vas W. yon enfliyans konsiderab. Men, konklizyon sa a ta dwe inègza
nan byen lwen tèlman kòm nan mitan yon nimewo pi gwo pati nan ka menm nan W.
ba pouvwa diferans devyasyon ankò gwo rive. Nan nenpòt ka, Lè sa a, mwa yo nan
kesyon rete sispèk paske nan yon enfliyans espesifik; men asire ke, nan opinyon
mwen, obsèvasyon an ta dwe espesyalman pwolonje yo ak z. B. jiska double nimewo
a yo wè si konklizyon an pwobabilite konfime 7) .

6)[Tablo sa a ka jwenn nan astwonòm Bèlen an. Albòm pwomosyon pou 1834, p.
309 flgd.]
7) [Comp. nan paragraf sa a dezyèm adisyon a (§ 111).]

§ 109. Premyèman, li sanble kounye a ke nan konsiderasyon anvan ak fòmil fè

aplikasyon dirèk nan travay la soti nan grandè a diferans lan u ant kantite devyasyon
pozitif ak negatif + D ak - D bez. aritmetik a vle di Yon se yo fèmen apre W., si wi ou
non diferans lan te kapab depann de chans sèlman, oswa si yon rezon ki fè enfliyans
manti nan nati a nan objè a ak kondisyon egzistans li, si se pa sèl sou obezite nimewo
a youn oswa devyasyon yo ak lòt men fòt lous yo, oswa ti bout tan, si wi ou non gen
sibstansyèl Asymétrie nan pataje a diferans. Ak tout bon, si nou te asire depi nan
konmansman an ki devyasyon yo nan espesimèn yoyon montre ki soti nan aritmetik
yo vle di A menm lèt la simetrik sou toude bò, tankou voye boul yo blan ak nwa nan
desen yo, konsiderasyon ki anvan yo ak fòmil ta dwe konplètman aplikab; men sa se
pa ka a selon konsiderasyon sa yo.
Se pou yo rele an tèm de yon li te ye sèvi ak lang reyèl vle di Yon ¥ mwayèn nan
yon nonb infini nan kopi, sa ki mal remèd Yon m nou jis kanpe la nan lòd nan yon PO
fini m. Si nou kounye a simetrik devyasyon W. Mar. vre a vle di avanse, men tou de
montan lajan yo devyasyon mityèl, kòm bez nan figi devyasyon mityèl. ladan l 'dwe
ki pa owaza ak fason a nòmal lè w ap chanje kantite total m nan nan devyasyon yo pa
pwopòsyonèl nan chak lòt, men nan yon koneksyon fonksyonèl nan menm direksyon
an, se sa ki, chanjman nan ogmante oswa diminye 8) . Èske yo pral nan yon kantite
fini nan yonSi vle di nan sa ki mal trase, Lè sa a, diferans ki genyen ant de montan
lajan yo de devyasyon disparèt, depi ke se sans nan vle di aritmetik; fè sa, montan
lajan yo se konsa pale, atifisyèlman egal, epi si montan lajan ak nimewo chanje
pwopòsyonèl nan chak lòt, diferans la ta dwe diferans ki genyen ant montan lajan yo
mityèl nan menm tan an udisparèt ant nimewo yo mityèl, ki se pa sèlman pwouve pa
ka a, men se pa yo dwe atann paske nan ki pa pwopòsyonèl chanjman. Men, de tout
fason diminye ak abolisyon nan diferans ki genyen ant montan lajan yo devyasyon
mityèl nan diferans fonksyonèl ki gen rapò ant nimewo yo mityèl kont ka a ke
devyasyon yo te pran soti nan sant lan vre pou ki fòmil ki anwo yo yo valab, se poutèt
sa yo ka prevwa ke mwayèn nan ak valè pwobab nan u bez. vle di nan mal nan yo ki
nou toujou ka konte sèlman pou menm m nan dwe pi piti pase bez. nan vre a, e ke
fòmil ki anwo yo pa kapab desizif.

8) Nou konsidere ke kòm mwayen yo vre resevwa soti nan yon nonb infini
nan yon panse rale, men nimewo m nan nan devyasyon yo pran ka yon fini plis oswa
mwens gwo.

Pandan se tan, ankò yo ka pati nan anvan yo sa ki annapre de premye konklizyon

trase: 1) W. yon enfliyans nan enpòtan se aplikasyon an nan fòmil ki anwo yo
diferans ki genyen devyasyon u bez. vle di la aritmetik a Yon m nan yon
bay m aksepte pou menm pi gran pase parèt dapre fòmil ki anwo yo, paske V, nan
pwopòsyon yo ki u se konsène, ki gen rapò ak Yon m nan nenpòt ka pi piti pase
enskri. Yon ¥ kisa fòmil ki anwo yo aplike.
2) Kite bez. ajan nan mal A m kòm byen ke bez. nan vre a A ¥ presuppositions yo
nan W simetrik aplike, men Lè sa a, rele valè yo deziyen anwo a ki gen rapò ak
ansyen an ak u, Q, U, V , si yo pito nan lèt la yo detèmine resp. V , Q , U , V , li pral
aplike sèlman, sa a kòmsadwa kòm yon fonksyon nan m bez. Yon m dwe detèmine
kòm moun ki gen rapò ak A ¥ , yo nan lòd yo jwenn fòmil ki ka sèvi pou itilizasyon
ki apwopriye yo.
Seksyon 110. [Premye Amannman. Detèminasyon nan diferans lan
pwobab V pa fòmil la molekilè nan MAC LAURIN oswa EULER:]
[Sa a fòmil se 9) :

, (19)
kote b = yon + NH ak B 1 = 1 / 6 ; B 3 = 1 / 30 × × × × nimewo yo Bernoulli.]
[Pou konbine W [ ± u ] dapre fòmil sa a se pa fòm orijinal la (4), men rezilta sa a pa
fòmil la apwoksimasyon:
 , (20)
oswa, si yon sèl konsidere kondisyon nan lòd 1 : n , ki baze sou fòmil la korije:

(21)
fòm kache.]
[Si nou premye itilize (20), Lè sa a, pou m = 2 μ ; μ ¢ = μ + v ; μ , = μ - v ; u = 2 v :

; , (22)
Sòm W [ u ] ant limit + 2 n ak - 2 n, oswa sòm W [± u ] ant limit 0 ak 2 n yo bay
konsa:

, (23)
Koulye a, sepandan, selon (19), si, nan akò ak apwoksimasyon yo bay nan (20),
eleman nan lòd la 1 : μ yo neglije:

, (24)
Kontinwe ou jwenn:

, (25)

Se bò dwat la bay yon fòm pi bon lè yo pran x 2 = μ t 2 ; n 2 = μt 2 ; dx = d t

ranplase. Yon Lè sa a, jwenn, kòm yon ekspresyon de pwobabilite W la, ke:

; oswa
dispozisyon:

, (26)

9)[EULER vini soti nan Institution yo diferan diferans, Pars pòs, Cap.V. -
Repwodiksyon. z. B. nan Compendium SCHLÖMILCH nan analiz ki pi wo yo,
Dezyèm Volim, p. 226.]

Dapre li, valè pwobab nan u, sa vle di V, yo bay nan:

 , (27)
si t nan kondisyon an:

(27a)

ase. Pou li se lè sa a W., ki ± u < 2 t egal ½. Sa mande t yo kalkile yon

seri t = c + g , epi detèmine c soti nan

.
Se konsa, dapre tablo a- , li egal a 0.476 936; Lè sa a, entegral ki genyen ant limit 0
yo ak c + g divize an de entegral ant limit 0 ak c ak ant limit c ak c + g , sa ki lakòz:

Sepandan, depi g gwosè nan lòd la nan 1 : se, nou jwenn yon presizyon ase lè
EXP - [ t 2 ki te fèt nan ekstansyon sa a nan konstan nan entegral ak egal a exp] [-
( c + g ) 2 ] se mete. Se konsa, apre divizyon ak exp [- (c + g ) 2 ]:

oswa .
Poutèt sa ou jwenn 10) :

, (28)
Depi m = 2 μ te okòmansman mete, li ta ka sanble ke fòmil sa a aplike sèlman nan
menm-konte m . Sepandan, pou m = 2 μ- 1, yo jwenn menm rezilta, tankou youn ta
atann, depi sèlman kantite 1 nan lòd yo pran an kont.]

10) [Fòmil sa a tou bay nan MEYER nan konferans yo sou kalkil pwobabilite nan
tretman nan teyorèm BERNOULLI a, p.107.]

[Si gen moun ki vle gwosè nan lòd la nan 1 : m nan kont, nou dwe sèvi ak olye pou
yo (20) fòmil la apwoksimasyon (21), ak nan evènman an ki m menm, nan evènman
an ki m , divòs se yon nonm enpè.]
[Nan kòmansman an, asime (22) ki faktè a (1 - 1 : 8 μ ) enkli nan règleman yo
la. Yon lè sa a jwenn pa vle di nan (19) pran dérivés yo an premye:
 , (29)

lè manm nan lòd 1 : μ yo kite sou kote. Rezilta sa a, si n 2 = μt 2 , x 2 = μ t 2 mete,

tankou yon ekspresyon de pwobabilite W, ke:

oswa ,

, (30)

Yo nan lòd yo jwenn V soti nan sa a , asime W = ½ , Lè sa a, t soti nan ekwasyon

an:

(31)

Pou kalkile ak

(31a)
yo mete. Koulye a, jan sa dekri pi wo a, asime t = c + g nan, detèmine c sa yo ki apre
divizyon nan ekwasyon an (31) ak (1 -1 : 8 μ ) oswa, ki sa ki menm bagay la tou, apre
yo fin miltiplikasyon pa (1 + 1 : 8 μ )

, (32)
epi chèche konnen g :

, (33)

ekwasyon sa a pran an kont ki g yon gwosè ti nan lòd la l : se, apre divizyon pa
EXP [- ( c + g ) 2 ] , fòm nan senp:

oswa (33a)
sou, ki soti nan, depi B 1 = 1 : 6 ak 2μ = m, kòm valè pwobab pou menm m:

(34)
sa a.]
[Si m se enpè = 2 μ - 1, Lè sa a, si μ '= μ + v ; μ , = μ - v - 1; u = 2 v + 1:

, (35)

epi pwobabilite ke u kenbe ant limit yo + (2 n - 1) ak - (2 n - 1) detèmine pa:

, (36)

Se konsa, pa (19), si n = t , pwobabilite a egziste :

(37)
pou sa

oswa . (37a)
Si nou ankò detèmine t soti nan ekwasyon an:

, (38)
pa kalkile c ak anviwònman t = c + g kòm nan (32) , rezilta a se:

(39)

ak neglijans nan manm yo nan lòd la 1 : ,

, (39a)
kidonk

epi finalman:

.
Se poutèt sa, konsidere m = 2 μ - 1 kòm yon valè pwobab pou enpè m

(40)
rezilta]
§ 111. [ Dezyèm Amannman . Diskisyon an nan § 108 baze sou pwoblèm nan pou
jwenn pwobabilite enkoni nan yon gwo kantite ka obsève. Menm bagay la tou ki gen
rapò ak anilasyon an nan teyorèm BERNOULLl a, dapre ki valè limit yo ka bay pou
W. a enkoni ak nan menm tan an degre nan pwobabilite ak ki W. a enkoni ka chache
nan limit sa yo ka kalkile. Si yon moun obsève de evènman mityèlman
eksklizif A ak B nan yon gwo kantite m nan ka ak ensi evènman an Yon μ 'fwa,
evènman B μ , fwa yo te jwenn, yon moun ka premye W. a pou ensidan an nan
evènman anYon menm μ ' : m , W. lan pou B egal a μ , : m mete san yo pa
éventualité yo ki detèminasyon an nan μ ' ak μ , mete konfòme bòdwo lopital la. An
reyalite, ou ka μ ' : m ak μ , : M sèlman kòm valè yo pi pwobab nan
enkoni W. x la ak 1 - x konsidere li pwobab ke nan yon repetisyon nan obsèvasyon ki
soti nan yon lòt seri de ka yo, kounye a pi pwobab valè yo nan vwazinaj la nan sa yo
jwenn pi bonè. Nan plas sa yo konstelasyon endefini, envèrsyon nan teyorèm
BERNOULLI a bay dispozisyon sa yo.]
[Gen W .:

(41)
ke probabilité a enkoni x pou ensidan an nan evènman an A ant limit yo:

ak (41a)
se sitiye; pwobabilite opoze a 1 - x se lè sa a ansanm ant limit yo

(41B)
pou fè rechèch; pandan y ap pou diferans u yo dwe espere ak W. W ant nimewo a
mityèl nan ka inegalite a:

(41c)
aplike. An patikilye, anviwònman W = ½ fè c = 0.476 936, ak sibstitisyon an nan valè
sa a bay limit yo pwobab pou x ; 1 - x ak u. ]
[Kidonk, pou m = 1000 tanpèt obsève nan de kote pandan menm peryòd tan an, yo
se pwobab limit valè W, ki espere lakòz yon loraj nan yon sèl kote oswa yon lòt:
1) nan yon sèl kote 0.541 ak 0.519, nan lòt kote yo 0.459 ak 0.481, si nan ansyen
plas la 530, sou tanpèt la lane 470 yo te obsève.
 2) nan yon sèl kote 0.516 ak 0.494, nan lòt kote yo 0.484 ak 0.506, si nimewo yo
nan tanpèt loraj 505 resp. 495. An konsekans, limit pwobab yo pou u nan ka a premye
ak dezyèm yo se 60 ± 21.29 resp. 10 ± 21.33.]
Sipozisyon an ki kantite ka obsève se ase gwo pèmèt sipozisyon an ki diferans lan
obsève u se pa piman aksidan, men se akòz diferans lan nan W x a unknown ak 1- x,
se pi lwen pase sa yo sipozisyon se, kòm deja endike, depi ke valè yo pi pwobab
nan x , 1 - x ak u jis valè yo obsève μ ': m , μ , : m ak μ ¢ - μ , . te gen]
[Men, pa gen okenn rezon konvenkan ou panse jisteman valè sa yo kòm valè yo pi
pwobab. Paske, anvan anbochaj obsèvasyon ki fèt yo te gen nenpòt ipotèz sou valè yo
pwobab nan xak u W. la menm, ak ki gen rapò ak obsèvasyon ki fèt yo te fè youn nan
ipotèz sa yo anvan ka lòt la dwe distenge sèlman pa pi gwo W., men se pa
reklamasyon yon sètitid pou tèt li , Se konsa, li se toujou degre nan W. detèmine
ipotèz la ki valè yo obsève yo te gen plis chans a, an konparezon ak lòt ipotèz ki
prezante lòt valè kòm gen plis chans a, te genyen an. Pou sa, prensip la ke Encke yo
itilize nan diskisyon an nan metòd la nan pi piti kare 11) nan fòm sa a, remake ke
devyasyon yo nan valè obsève soti nan valè yo gen plis chans yo refere yo kòm erè.]
[ "W. nan de, anvan obsèvasyon ki fèt yo fè ipotèz egalman pwobab ak mityèlman
eksklizif konpòte jis tankou W. la nan konpayi an ki kapab lakòz nan men yo erè
oswa erè sistèm".]
[Pou konparezon, ipotèz la se ke valè ki pi pwobab nan x ak 1 - x yo egal a chak lòt,
kon sa egal a ½, dapre ki diferans ki pi pwobab u = 0 se yo dwe atann. Li Lè sa a, gen
aktyèlman obsève diferans lan u W la.:

, (42)
Ki baze sou ipotèz la anvan ke valè yo pwobab nan x ak 1 - x resp. μ ': m =
p ak μ , m = q , sepandan, rezilta pou obsève a ak valè a maksimòm de W., sètadi:

, (43)
Se konsa, li konpòte li W a ,. Sa obsève nan u se piman o aza, sa vle di egalite
nan x ak 1 - x te parèt devan W. nan ki obsève nan ak valè a diferans gen plis chans a
mityèl nimewo μ a 'ak μ , reprezante , tankou

oswa kijan ; (44)

epi si ou vle parye, parye yo dwe nan rapò a espesifye.]
 11) [Berliner Astron. Albòm pwomosyon f. 1834, p. 258.]

[Nan lòt sikonstans dispozisyon ki pwobabilite ki baze nan § 108. Premyèman, li ta

dwe te note ke gen u se pran ak valè absoli li yo nan kont, li Se poutèt sa se deside
sou ki bò majorite nan ka se yo dwe t'ap chache. Apre sa, li dwe vin chonje ke ak
sipozisyon an ki diferans ki genyen obsève u se pa pa chans, li se sipoze aparamman,
menm bagay la tou ap toujou kenbe sa a valè, petèt menm pi gwo valè asime (ki
endike absans la nan randonès pi bon kalite se sèlman chans), men pa anba sa yo valè
sezon otòn ti bout tan, li sanble valè a obsève kòm yon limit pi ba pou aplike pou, ki
se pi ba pase sèlman pi bon kalite randonès an akò ak lwa a Debaz.
Si youn mete yon sèl men mande pou diferans lan obsève u = ± (μ '- μ , ) se piman o
aza, se konsa gen apre G . G. W w , ke valè sa a pa rive, ak W 1 - W w , ke li rive
oswa depase. Nan lòt men an, sipoze ke diferans sa a se pa aksidan men nati egal
a u oswa pi gran pase u, Lè sa a, W. se ke li te rive oswa depase yo mete egal a 1. Se
konsa, li surpase W. ki valè a obsève u ki egal a oswa pi gran pase u pa lanati ,W., li
te senpleman aksidan W w , se konsa ke pwobabilite ki genyen akablan W w pou
mank de pi bon kalite randonès pwobabilite 1 - W w ap fè fas nan egzistans la nan
randonès pi bon kalite, ak nan sitiyasyon sa a se lè sa a konpare ak parye pou
randonès pi bon kalite .]

XVI. Detèminasyon pwobabilite pou diferans nan piman o aza asimetri-

depandan v nan pwodiksyon an soti nan vle di a sa ki mal.
§ 112. Kounye a, annou detèmine rapò yo chans nan diferans aksidan, ki se yo dwe
atann ant kantite devyasyon pozitif ak negatif ki sòti nan yon valè vle di nan yon
kantite fini nan valè, si pwobabilite ki genyen pou devyasyon yo soti nan vle di yo
vre ke nan yon nimewo enfini nan valè ta swiv, egal a tou de bò yo. Pa fo nan, se sa
ki, ki soti nan fini m nan sòti nan vle di a vre nan yon o aza (, ale nan diferan seri pran
yo touswit apre pran yo touswit apre lòt) diferan gwosè a, diferans ki genyen yo
se D nan de ajan nan chak seri diferan; epi li rete vre menm ak kalkil nan sa ki mal
vle di menm W. W. + D a -D egziste si li egziste pou vle di la vre, men rapò yo chans
nan diferans v nan ant kantite yo chanje. Sa a se fasilman konprann nan
konsiderasyon yo bay nan § 109, depi vle di an fo yo detèmine pa kondisyon an ki
sòm total la nan devyasyon yo soti nan li dwe fèt egal a tou de bò, pandan ke yo nan
kalkil la nan vrè vle di nan fini m nan jeneral se yo dwe sipoze inegalman. Pa
atifisyèlman egalize montan lajan yo nan a + D ak - D ta chif yo ladan l 'yo balanse lè
nimewo ak kantite lajan pwopòsyonèl a te soufri chanjman, ki se pa ka a; men nan
nenpòt ka diferans lan vin vredwi pa tranzisyon an soti nan vre vle di fo kont diferans
lan u .
Yo nan lòd yo evalye nan sa kondisyon rediksyon sa a ap atann W., yon lwa
patikilye nan distribisyon an nan vre dwe D nimewo a ak gwosè yo te itilize kòm baz
paske yo te sa a, rapò yo chans nan diferans ki genyen ant vle di vre ak fo depann sou
sa a menm si ankò Pwopòsyon pwobabilite nan diferans v. Koulye a, li konnen sa pou
devyasyon yo ki kopi yo sèl nan K.-G. montre respè nan valè vle di yo se pa
distribisyon twò iregilye, pa entegral F sèten lwa a nan pwobabilite nan erè yo ka
pran kòm yon baz (yo. ch ksvii.) yo jwenn lè yon gwo mepi li gen simetri
apwoksimatif, e konsa lwa sa a pral itilize tou nan sa ki annapre yo.
§ 113. Jiska kounye a, pa te gen okenn envestigasyon nan kondisyon sa yo, ni ankèt
yo preliminè li te ye m 'byen lwen tèlman nan trete travay la konplètman apre
sa. Pandan se tan, ka jwenn nan Sipleman (§ 116) yon ankèt nan men m 'opere, ak
RapRocher ke ak Q 2 vle di yo dwe refere yo bay kare a nan diferans v la ki egal a m
(1 - 2: p ) se jwenn, epi apre ki te plis montre yo dwe kominike eksperyans
echantiyon ki ke dispozisyon tèt li jiska m = 4 desann ase trè apwoksimatif gòch,
mande si soti nan valè a nan K , rès la nan rapò yo chans nan vka dedwi
korespondan, tankou nan kalkil la nan vre a vle di rapò yo pwobabilite nan u soti nan
valè a Q = . Sa a, tou, ki te konfime pa eksperyans ak apwoksimasyon
ase. Savwa, valè a pwobab nan v, kote V cho [si yon sèl sèvi ak detèminasyon an
interpolationsmäßige pou konparezon], ni yon koreksyon dapre sa a derive jan sa
nesesè pou valè a nan V pou kalkile nan K ; pou senp mwayèn v nan men ki U cho,
se sèlman yon koreksyon ti kras pi gwo pase pou vle di la
senp u, nouU rele. Finalman, tablo distribisyon v la endividyèl la kalkile selon kantite
ak gwosè apeprè ase selon sipozisyon sa a.
Korespondan korespondan fondamantal yo jan sa a:

Q2= m=0.366338m; boutèy demi lit 0.366338 = 0.56036-1; (1)

Q= = 0.60281 ; Log 0.60281 = 0.78018-1; (2)

U= = 0.48097 ; Log=0.68212-1; (3)

V = 0.40659 ; Log 0.40659 = 0.60916-1. (4)

Pou detèminasyon an nan W [± v] ou gen diferans lan nan F la yo pran valè ki nan
tablo t la

ak
enkli ladan yo, kote pou K valè a pi wo a se yo dwe ranplase; pou W [ v = 0] men an
patikilye yo dwe t = 1: Q asosye F valè. W w [ v ] , di W. nan ke valè a bay
nan v pa ka se reyalize, dwe jwenn kòm F valè a , ki nan t = ( v - 1) : Q
ak W yon [ v ], pou di a v tèt li ak anba a v nan ki deja egziste valè ki tou pre W., pase
sa a (v + 1) : Q ki dwe.
Nan fòmil la pou U siy la anwo aplike koreksyon an ± 1.5 pou enpè, pou pi ba
dwat m nan , ak yon konsekans koreksyon sa a, epi rezon ki fè yo ladan l 'se dat la
eksperyans, men pou ki pou fè rechèch pou teyori a ni ke chak valè nan U pou yon
dwat m ansibleman konyenside avèk inite yo ki pi piti pa twa valè nan U pou yon
enpè m, pou ki rezon dokiman yo swiv anba a.
Malerezman, jiska kounye a, kontwòl sa yo fòmil apwoksimasyon ki gen rapò ak v
se pa menm bagay la tou, osi byen ke fòmil yo pou ti m, ki se egzat pou u nan chapit
anvan an ; yon domaj plis évitab pase rezònman an teyorik ak derivasyon nan fòmil
ki anwo yo nan sipleman an se enkonplè, ak koreksyon an pou U ka menm sanble
etranj. Se poutèt sa, mwen ta ofri yo ak ti konfyans, si mwen pa t 'kapab, pa yon tès
trè anpirik, ranplase sa a domaj nan limit ke yon moun ka asire w pa fè okenn erè nan
itilize nan li, byenke yon jistifikasyon plis detaye ak revizyon nan teyori pa yon
matematisyen pa komès ta dwe trè dezirab.
se validite la anpirik ki baze, kòm fonksyon an nan valè yo pi bonè nan u nan yon
pou sèvi ak lis lotri, men ki te ankonbran san yo pa konparezon kòm pou valè yo nan
chapit anvan an. Pou li te nimewo yo premye plas, chak lis nan valè nan + D ak
- D nan chemen an li tradui ke pou lis la tout antye nan entegral F la soti korespondan
distribisyon nan nimewo ak gwosè nan kontablite soti nan verite a vle di ke
pa t la - tab se reprezante nan Apendis §183; Lè sa a, pou nenpòt ki seri o aza nan
devyasyon sa yo soti nan yon bay mPou detèmine sa ki mal vle di konte devyasyon
yo pozitif ak negatif sa a vle di fo ak yo pran diferans ki genyen ant kantite a tou de
kòm v . Yon ti kras plis detay nan sa a yo bay nan sipleman an (§ 117) ak egzanp la
nan yon detèminasyon nan v pou yon seri o aza ak m = 6 yo bay la.
§ 114. Apre sa, mwen pral premye a tout swiv seri a nan done anpirik nan kèk tab
ki mwen te resevwa dirèkteman sou travay nou yo mete tèt yo ansanm apre sa ak
kalkile dapre fòmil ki anwo yo, valè, valè yo prensipal sòti nan li a rantre nan nan. Si
anpil figi ak yon kraze fòs 0,5 rive konsa tij sa a soti nan ke lè, kòm ki te fèt pafwa,
jis pa chans rankontre wout la mal ak yon valè devyasyon vre, devyasyon ki soti nan
vle di yo sa ki mal ak + 0.5 ak - 0, te dwe konte 5 sou tou de bò, annakò ak sa
yon v soti, ki nan sant ki genyen ant distanten nan pa 2 valè nan v tonbe echèl, men li
te lè sa a, partition ak 0.5 nan de valè yo vwazen.

I. Nimewo z, konbyen fwa te gen yon diferans v ant kantite a nan devyasyon
pozitif ak negatif soti nan vle di a sa ki mal soti nan valè m nan repetisyon n- fwa
nan detèminasyon an.
a) nan enpè m
 v m=5 m=7 m=9 m = 11 m = 13 n = 15 1) m = 17 m = 19

n = 2400 n = 1700 n = 1320 n = 820 n = 840 n = 800 n = 600 n = 600

1 2,155.5 1,388.5 966,5 552 562,5 ? 351 327,5

3 244,5 300,5 324,5 235,5 231,5 ? 187 197.5
5 - 11 29 32.5 41.5 ? 57 63
7 - - - - 4.5 ? 5 10
9 - - - - - - - 2

b) pou dwat m

v m=4 m=6 m=8 m = 10 m = 12 m = 14 m =16 m = 18 m = 20

n = 3000 n = 2000 n = 1500 n = 1200 n = 1000 n = 850 n = 750 n = 660 n = 600

0 1950 1040 648 494 379 314 247 179,5 176

2 1050 905 753,5 588 489 382,5 333 325,5 256,5
4 - 55 96.5 112 126 127.5 148 120 130.5
6 - - 2 6 6 25 20 28 33
8 - - - - - 1 2 7 3
10 - - - - - - - - 1

1) [Valè yo nan kolòn sa a te defigire pa kontradiksyon irresolvable]

II. Enfòmasyon an menm pou kèk valè pi gwo nan m.

v m = 30 m = 50 m = 100 m = 500

n = 400 n = 240 n = 120 n = 24

0 94 49 19 2
2 169 84 31 2
4 90 51 13 3
6 36 32 22 3
 8 8 14 18 2
10 3 8 9 2
12 - 3 5 2
14 - - 2 5
16 - - 1 0
24 - - - 1
28 - - - 1
34 - - - 1

Seri a menm ak m = 10 , te 50, 100 ki te bay nan kont lan nan devyasyon yo soti
nan sant lan vre sa ki annapre yo rezilta, Se konsa, sa, yo tout dirèkteman konparab
ak yon sèl anvan an, kalkile soti nan vle di yo sa ki mal, sepandan, ke espesifye nan §
107 rezilta pa konsiltasyon Men, yon lòt seri, se poutèt sa pi gwo n, yo jwenn.

III. Tablo konparab ak tab anvan yo pou u nan diferans nan kalkil la vle di la
vre.

u m = 10 m = 50 m = 100

n = 1200 n = 240 n = 120

0 301 23 10
2 467 52 17
4 299 44 14
6 102 42 13
8 29 28 22
10 2 16 16
12 - 17 10
14 - 7 2
16 - 10 5
18 - 0 4
20 - 1 2
22 - - 4
 28 - - 1

Nan de tab yo pou kont lan nan vle di yo sa ki mal se nimewo z ¢ nan , konbyen fwa
yon v siy nan menm avèk depa a nan sa ki mal te gen vle di a vre, ak
nimewo egzanp nan ,konbyen fwa li te gen siy opoze a, nan kout, konbyen fwa
yon v ak A a mal A te ekilateral oswa inegal, z = z '+ z , kontra. Koulye a, bay
valè z = z '- z , pou valè m = 6 a m= 30, paske pou lòt moun yo separasyon an nan z
' ak z , pa t' rive. Anba å ( ± z ) se yon sòm de z nan valè absoli,
anba å z konprann ki gen rapò ak siy lan.

IV. Diferans z = z ¢ z , ant nimewo z 'nan vle di nan ekilateral ak nimewo a z,

nan valè yo inegal nan v gwosè egal, ki ini nan z nan anvan yo, soti nan m
= 6 m = 30.
a) nan enpè m
v m=7 m=9 m = 11 m = 13 m = 15 m = 17 m = 19
n
n = 1700 n = 1320 n = 840 n = 800 n = 600 n = 600
= 820
1 + 33.5 + 0.5 - 33 - 25.5 + 29 +1 - 20.5
3 + 46.5 - 4,5 + 9.5 + 21.5 - 7 - 10 + 11.5
5 0 +1 - 0.5 - 8.5 + 7.5 -5 - 15
7 - - - + 0.5 + 1.5 +3 -4
9 - - - - - - -2
å ( ± z ) 80 6 43 56 45 19 53
√ ( z) + 80 -3 - 24 - 12 +31 - 11 - 30
b) pou dwat m
v m=6 m=8 m = 10 m = 12 m = 14 m =16 m = 18 m = 20 m =30
n = 2000 n = 1500 n = 1200 n = 1000 n = 830 n = 750 n =660 n = 600 n = 400
2 - 24 +42,5 + 20 +8 +1,5 - 29 - 35.5 - 16.5 +5
4 +13 +11,5 + 16 +8 +0,5 - 14 -8 + 1.5 0
6 - 0 -4 0 +3 +2 +2 -1 +4
8 - - - - +1 +2 +1 -3 -2
10 - - - - - - - -1 -1
å ( ± z ) 37 54 40 16 6 47 46.5 23 12
√ ( z) - 11 +54 +32 +16 +6 - 39 - 40.5 - 20 +6

Li pouvwa sanble yon ti jan remakab ki valè yo nan z e konsa tou yon pou pi piti
a, an patikilye valè menm m prèske tout yo pozitif. Pwobableman men sa a gen rezon
ki fè yo menm, ki te fè pou yon fenomèn analoji (§ 107) reklamasyon ke savwa seri a
nan pi piti m nan seri a ak yon pi gwo m ak ale, se konsa ke seri a nan diferan mèt yo
pa antyèman endepandan de youn ak lòt, men se pa sèlman chak seri pou tèt li, ki te
bay yon v , men tout n- seri pou yon m bay yo ansanm ranje piman pa konyensidans.
§ 115. Soti nan de premye tab yo, valè sa yo prensipal yo sòti, ki gen konpilasyon
ak valè yo teyorik ki disponib, dapre fòmil ki anwo la a, ka sèvi yo teste fòmil sa yo.

2 U V
m Q
obsève 0.366338 m obsève 0,48097 Obs. 2) 0,40659
4 1.40 1.45 0.70 0.76 0.72 0.81
5 1.82 1.82 1.20 1.23 0.89 0.91
6 2.25 2.18 1.02 1.02 0.96 1.00
7 2.57 2.54 1.38 1.40 1.03 1.08
8 3.09 2.91 1.27 1.23 1.19 1.15
9 3.49 3.27 1.58 1.56 1.21 1.22
10 3.63 3.63 1.38 1.40 1.27 1.29
11 4.25 4.00 1.73 1.70 1.36 1.35
12 4.19 4.36 1.52 1.56 1.38 1.41
13 4.65 4.72 1.78 1.83 1.37 1.47
14 5.33 5.09 1.69 1.70 1.46 1.52
15 ? 3) 5.45 ? 1.95 ? 1.57
16 6.06 5.81 1.86 1.83 1.65 1.63
17 6.17 6.18 2.05 2.07 1.64 1.68
18 7.09 6.54 2.05 1.95 1.78 1.73
19 7.22 6,90 2.21 2.18 1.80 1.77
20 7,66 7.27 2.11 2.07 1.85 1.82
30 10.06 10,90 2.27 2.57 2.14 2.23
50 17,87 18.17 3.25 3.35 2.63 2.88
100 37,87 36,34 4.87 4.77 4.64 4.07
 500 178,17 181,69 10,42 10,74 9.00 9.09
2) [Kòm nan § l 06, li te entèpole ak adisyon nan diferans ki genyen dezyèm.]
3) [Comp. kòmantè sou Table I a.]

Youn ta jwenn akò an mwayèn nan valè yo anpirik ak moun yo kalkile trè
satisfezan. Si, sepandan, pa devwalezon dezavantaj rive isit la epi gen, sa a pa ka ekri
aksidantèlman nan revizyon an prekosyon nan valè sa yo, men li se nan nati a nan
bagay sa yo ke nan mitan valè anpil aksidan kalkile selon lalwa yo, yo menm tou yo
ka vin pi fò Deviyasyon soti nan valè nòmal yo rive. [Anplis de sa, devyasyon yo
relativman gwo yo te jwenn nan mitan valè yo nan dènye kat liy yo ka pran an kont
pou ti n nan yo.]
[Lè w ap pran an kont, anplis Tablo I ak II, Konparezon Table III, yon moun jwenn
valè direktè lekòl sa yo, ki konparab youn ak lòt, pou rezilta vrè ak fo vle di:

m K K U U V V

10 10.32 3.63 2,495 1.38 2.19 1.27

50 52,48 17,87 5,825 3.25 5.04 2.63
100 97,47 37,87 8.00 4.87 7.49 4.64

Sa yo montre ke tranzisyon an soti nan vre vle di fo, an reyalite, gen ladan yon
rediksyon nan diferans yo vle di ak pwobab, ki nan ase akò ak rediksyon an
teyorikman mande. Li se savwa:

m Q² :Q² U:V V:V

10 0,352 0,554 0.577

50 0,341 0.558 0,522
100 0,389 0,608 0.619

Kontrèman, rapò teyorik yo san yo pa pran an kont koreksyon yo

pou U ak U, Q 2 : Q ² = 0.363; U : U = V : V = 0.603.]
Li ka site kòm yon singularité ki valè U , ki pou kont lan nan vle di la fo, vini tou
pre devyasyon an mwayèn senp soti nan U valab la pou kalkil la vle di la vre , oswa
ki U se fèmen nan e [ U ] , men se sèlman ak tankou yon gwo m ke koreksyon an ±
1.5 se pa siyifikatif ankò. Rezilta sa a tou de nan konparezon fòmil yo pou toude valè
yo:

U = 0.48097
ak 4) :
e [ U ] = 0.48262 ,
kòm empirik konfime pou pi gwo m .
[Sou baz konpilasyon ki anwo a nan valè U ak U an
patikilye, e [ U ] pwodiksyon m = 10; 50; 100 resp. egal a 1.64; 3.44; 4.40. Li se
konsa nan menm lòd e [ U ] - U resp. egal a: 0.26; 0.19; - 0.47.]
Ni ka yon sèl asire si wi ou non koyefisyan a nimerik pou toude valè pa ka vrèman
dwe sipoze yo dwe menm ak avantaj egal, depi tou de Koefisyan ki sòti nan divès
fason ak kon sa yon ti jan diferan rezilta sou toude bò sèlman detèminasyon
apwoksimatif e konsa pa gen okenn validite absoli.

4) [Comp. § 120 nan chapit sa a. Depi, dapre definisyon yo bay

la, e [ U ] = 0.60488 U epi gen nan lòt men an, neglije koreksyon an:

U =U ,
li swiv, sou baz korespondans nan e [ U ] ak U , ki, jan sa endike nan pasaj sa a, li se
apwoksimatif

0.60488 menm
ka mete.]

Pwobableman relasyon yo menm pwolonje nan lòt valè direktè yo, ak rapòte done
yo obsèvasyon bay opòtinite pou yo teste li; men mwen te echwe pou pou reponn, an
pati nan tann nan ke teyori a pral pran plis posesyon pwosesis sa a, an pati pou yo pa
pou yon ekstansyon pou envestigasyon an deja vaste.
Finalman, isit la se konparezon a nan kèk tablo distribisyon pa kalkil ak
eksperyans.

Konparezon nan nimewo yo obsève nan v nan tablo ki anwo yo ak sa yo kalkile

dapre § 113 pou kèk valè nan m.
v m=4 m = 10 m = 20 m = 30 m = 50
Obs. Calc. Obs. Calc. Obs. Calc. Obs. Calc. Obs. Calc.
 0 1950 1779 494 480 176 174 94 95 49 44.5
2 1050 1182 588 581 256,5 267 169 159.5 84 80
4 - 38 112 128 130.5 121 90 93.5 51 57.5
6 - - 6 10 33 32 36 38.5 32 33.5
8 - - - - 3 6 8 13 14 16
10 - - - - 1 - 3 0.5 8 6
12 - - - - - - - - 2 2
14 - - - - - - - - - 0.5

§116. [Premye adisyon. Detèminasyon an teyorik nan valè a vle di ak pwobab

nan v.]
[Chak sistèm nan m pozitif oswa negatif kantite D 1 , D 2 ... D m gen ladan yon valè
mwayèn D 0 ak yon valè v , ki endike nan konbyen nimewo v 5) nan valè yo kouche pi
wo a D 0nimewo a μ depase valè yo ki anba a D 0 . Valè yo nan v = v - μ ka Se poutèt
sa gen nenpòt valè nan seri a: m - 2 , m - 4 .... 4 - m,2 - m , se konsa ke gen m - 1
pozitif oswa negatif v valè nan tout, pandan y ap nimewo ki koresponn lan
nan valè u se m + 1. Nan ka sa a, ka a kote yon D mwen ( mwen = 1, 2 ... M )
konyenside avèk D 0 mande pou pa gen konsiderasyon espesyal, depi li dwe konsidere
kòm yon ka limite nan ka a nan varyab la konstan nan kantite sa yo ki se swa ka sa
a D mwen pi wo a D 0 oswa ka D a mwen anba a D 0 se ajoute se. Pou egzanp, pou m
= 2, valè v se toujou egal a zewo; pou m = 3, nan lòt men an, v se swa egal a + 1
oswa egal a 1.]
5) [ v ak μ ranplase isit la μ 'ak μ .]
[Nan lòt men an, pou chak v = v - μ, gen yon manifoul nan sistèm D 1 , D 2 ... D m ki
ka detèmine jan sa a.]
[Si D 0 vle di vle di varye ant - ¥ ak + ¥ , Lè sa a, d reprezante yon kantite
pozitif ki ka asime tout valè soti nan 0 a ¥ , epi finalman
reprezante yon 1 , yon 2 ... yon μ - 1 ; b 1 , b 2... b v - 1 endepandan de chak lòt valè
pozitif yo de 0 a 1, konsa ou mete:
D 1 = D 0 - (1 - yon 1 ) d
D 2 = D 0 - (1 - yon 2 ) yon 1 d
,,,,,,,,,,,,,,,
 D μ -1 = D 0 - (1 - yon μ -1 ) yon μ-2 . , yon 1 d
D μ = D 0 - yon μ -1 yon μ-2 . , yon 1 d (5)
D μ + 1 = D 0 + (1- b 1 ) d
D μ + 2 = D 0 + (1- b 2 ) b 1 d
,,,,,,,,,,,,,,,
D m - 1 = D 0 - (1 - b v -1 ) b v -2 . , b 1 d
D m = D 0 - b v -1 b v -2 . , b 1 d .
Se konsa jwenn premye tout sistèm ki gen valè D 1 ... D m , μ valè yo premye pi ba a
respektif valè vle di manti a, pandan y ap v nan valè pase depase menm bagay la. An
reyalite, akòz chenn yo variation mete D 1 , D 2 . , D μ mwens pase D 0 ; D μ + 1 , D μ +
2 . , , D m pi gran pase D 0 ; Se konsa, tou se sòm total la nan μ premye Degal
a μ D 0 - d ak sòm v dènye D egal v D 0+ d , pakonsekan sòm tout D egal a m D 0. ]
[Lè sa a, tout sistèm valè D 1 , D 2 . , D m jwenn, pou ki nenpòt nan valè yo nan
kantite μ anba a ak rete v la se pi wo a valè a respektif vle di se sèlman ki nesesè nan
tout pèrmutasyon yo posib ant a sou sistèm yo (5) μ premye ak v nan dènye D fè
sa m! : ( ! Μ v ) fè ekwasyon nan fòm nan (5), chak nan miltiplikasyon an menm ki
gen valè sistèm D 1 . , D m reprezante sèlman ak lòd chanje D chak fwa , epi ki gen
asosyasyon detèmine manifoul total la nan sistèm yo valè ki fè pati v = v - μ .]
[Gen kounye a D a mwen ( mwen = . 1 .. M ) yo dwe entèprete kòm yon depa soti
nan sant lan vre pou ki GG a aplike. Lè sa a, W. lan pou ensidan an nan yon valè se

sèl nan D egal a: .

Li se tou W la pou ensidan an nan sistèm lan nan m valè D 1 . , , D m egal:

;
depi, dapre yon pwopozisyon ki byen koni nan teyori pwobabilite, W. se pou
konyensidans nan plizyè evènman endepandan egal a pwodwi a nan W. pou ensidan
an nan chak evènman sèl. Finalman, li se W. la pou ensidan an nan nenpòt
sistèm D 1 . , , D m , ki fè pati yon byen defini, manifoul kontinyèl nan sistèm sa yo,
egal a:

d D 1 . , , D D m (6)
kote entegral la se pwolonje pi lwen pase kontinyòm nan sistèm valè nan ki domèn
sistèm valè a ki deja egziste se tonbe. Pou W. a pou nenpòt nan yon seri de evènman
mityèlman eksklizif se, kòm kalkil la pwobabilite anseye, egal a sòm nan W. a nan
evènman endividyèl yo.]
[Men, dapre ekwasyon yo (5):
.
lè abrevyasyon nan ( yon , SS ) =
(7a)

, (7b)
Se konsa, yon sèl jwenn kòm ekspresyon pou W. a
nan m deviations D 1 . , , D m , μ nan premye anba a, v nan dènye pi wo a valè vle
di D a 0 se entegral nan:

, (8)

.
kote plis pase D 0 pa - ¥ nan + ¥ a d a 0 a ¥ ak chak nan yon ak SS yo entegre ki ant
0 a 1. An akò avèk yo, peze W. an ki nan tout nan m devyasyon μ anba a epi ak v se pi
wo a mwayèn nan, kidonk ki v = v - μ te pote soti:

×
, (9)
kote entegral la dwe pran ant menm limit yo.]
[Depi entegrasyon an sou D 0 ak plis pase d ka te pote soti imedyatman pa:

;
ak pou dwat m :

;
pou enpè m :
 ;
pou W [ v ] nou jwenn ekspresyon senplifye a:

(10)
woselbst:

;
pou dwat m :

;
pou enpè m :

;
ak ki kote entegrasyon a pou chak yon ak b se pou yon ekstansyon ki soti nan pi ba
mare a 0 nan mare nan anwo 1.]
[Fòmil (10) yo premye teste nan ka ki pi senp, pou m = 2 ak 3, W a [0],
respektivman. W [1] se li te ye nan kòmansman an. Savwa, li se paske pou m = 2
toujou v = 0, W [0] = 1 ak, depi v pou m = 3 se swa egal a +1 oswa egal a - 1, epi
toude, ni valè se menm chans, W [ + 1] = W [ - 1] = ½. Men, an reyalite se jwenn soti
nan (10) pou m = 2:

;
Anplis de sa pou m = 3:

.]
Soti nan (10), pa fè entegrasyon yo, yo bay valè W nan [ v ] pou pi gwo m . Li ta
dwe remake ke sòm total tout W [ v ] pou yon m bay 1, e ke
W [ + v ] = W [ -v ], (11)
depi v ale nan v , μ interchanges ak v , ki pa gen okenn enfliyans sou valè a nan
entegral la.]
[Apre yon sèl sa a jwenn pou m = 4:
 ; ;

,
Li swiv:
W [0] = 0.64908; W [ + 2] = W [ - 2] = 0.17546;

K ² = 1,40368; U = 0.70184.
Menm jan an tou, pou m = 5,
W [+1] = W [-1] = 0.451075; W [ + 3]
= W [ - 3] = 0.048925;
K ² = 1,7828; U = 1.1957.
Pou de ka yo m = 4 ak m = 5 kòm valè yo egzak pou yo K 2 ak U lòd, 115 pèmèt yo
evalye fyab la nan règleman lokal yo konparezon yo ak valè yo korespondan nan §.]
[Sepandan, nan lòd nan fason sa a nan menm fason ki jan sa te fè l 'nan chapit
anvan an pou devyasyon ki soti nan sant lan vre, fòmil pou W [ v ] epi apre sa sa yo
pou K 2 , U ak Vjwenn depandans a nan valè sa yo nan m klèman yo ta dwe
reprezante entegral ( m - 2) -fold nan (10) nan yon fason jeneralman valab. Sepandan,
tankou yon ekzekisyon, ki pi fasilman soti nan (9), yo ka jwenn pa devlope nan
seri. Sepandan, depi li mennen nan ekspansyon, li se apwopriye yo mete valè a
nan Q 2 detèmine dirèkteman, yo nan lòd yo Lè sa a, - - ki gen admisyon nan ki
tankou yon inonsan pou objektif yo pran kouri dèyè isit la diferans
rete U ak V dériver, anba rèstriksyon a ki pou gwo m rapò yo pwobabilite a v yo ki
reji pa GG a. Kondisyon sa a se akseptab paske apre (11) lwa a pwobabilite pou v se
simetrik ki gen rapò ak valè maksimòm v la = 0 , ak plis depi sa ki annapre yo soti
nan relasyon yo GG ant K 2 , Uak V, ki baze sou fòmil yo (1) a (4), yo te jwenn yon
tès ase anpirik. Sepandan, yon eksplikasyon teyorik nan koreksyon yo bay pou U yo
pral omisyon.]
[Detèminasyon an dirèk nan Q 2 ka reyalize jan sa a. Li se te note ke pou nenpòt ki
sistèm nan devyasyon D 1 , D 2 ... D m , kalkil vle di valè D a 0 se,
diferans v la = v - μ ant nimewo sa yo nan pi wo a ak anba
a D 0 kouche D a mwen ( mwen = 1, 2 .. m ) ka reprezante pa:

; (12)

kòm chak kosyan ( D mwen - D 0 ) : ki egal a 1 oswa egal a + - 1, tou

depann de D mwen pi wo a oswa pi ba pase D 0 la chita. Se poutèt sa:

, (13)
kote entegrasyon an sou chak D mwen se pou yon ekstansyon soti nan - ¥ to + ¥ .]
[Men koulye a:

kote somasyon an sou tout mwen ak k se yo dwe pwolonje soti nan seri a nan nimewo
soti nan 1 a m, eksepte valè yo mwen = k . Se poutèt sa paske

.
ak tout m ( 1 - 1) entegral:

yo egal a youn ak lòt:

, (14)
kote limit entegrasyon yo, jan sa endike anwo a.]
[Pou kounye a m nan evalye pliye entegral li tradui:

D1=D0+d1
D2=D0+d2
 ,,,,,,,,,,,,,,,,,,
(15)

Se konsa, olye pou yo D 1 , D 2 , D m, ki varye poukont youn nan lòt ant limit yo
- ¥ ak + ¥ , yo menm tou yo rive poukont youn nan lòt ant menm bagay la; Limite
varye D 0 , d 1 , d 2 ... dm-1 , epi ou jwenn:

kote:
(16)
Soti nan yon sèl sa a ranport pa ekzekisyon nan bez a
entegrasyon. D 0 , d 3 , d 4 . , d m :

(17)

Sepandan, depi d 1 d 2 : = + 1 lè d 1 ak d 2 yo ansanm pozitif oswa negatif, epi

depi kosyan an menm reprezante valè a -1 si de valè yo ta 1 ak d 2 youn nan pozitif
ak lòt la se negatif, nou jwenn apre transfòmasyon senp:

(18)

oswa, si ; :
 (19)

Koulye a, se:

Kontinwe, finalman, si t 1 2 = t 1 ak t 2 2 = t 2 mete:

(20)

Nan rezilta sa a, sepandan, valè chache Q 2 , jan yo reprezante pa fòmil (1), yo jwenn
lè kantite nan lòd 1 : m yo neglije. Pa devlopman nan pouvwa nan 1 : m yon sèl
jwenn savwa:

; (21)
konsa nan premye apwoksimasyon:

, (22)
Sa a soti nan li lè sa a imedyatman ki te swiv pa fòmil yo (3) ak (4) pou U ak V - men
san yo pa sou U pwouve jwenn koreksyon an - lè G. G a . pou pwobabilite rapò v nan
gwo mreklame.]
§117. [Dezyèm Adisyon. Eksplikasyon sou prèv anpirik pwobabilite
pou Q , U ak V pa lis lotri.]
Nan premye li ta ka sanble nan tout enposib jwenn yon prensip nan pwobasyon
anpirik pou, depi fòmil yo mande pou sibstansyèl simetri ak validite nan Lwa a
Debaz nan varyasyon o aza; men ki te sou objè ou vle eseye pwobasyon a, gen
devyasyon yo soti nan a vle di Yon supoz ni youn la, ni kondisyon nan lòt yo dwe te
rankontre soti nan kòmansman an. Men, ou ka atifisyèlman kreye yon objè ki satisfè
kondisyon sa yo, selon prensip sa yo.
Panse ou gade yo eksplike prensip la nan premye nan fòm konpreyansib posib, nan
yon om yon nimewo gwo anpil, mwen vle di 15 000 blan ak byen fè anpil voye boul
nwa, ki ka gen ladan premye a kòm pozitif, dènye valè yo negatif; li ta dwe men dekri
ak valè pozitif ak negatif varyab voye boul sa yo, nenpòt ki gwosè nan yon
repetisyon, kòm koresponn ak W. la anpler nan erè korespondan apre Lwa a
Debaz. Valè kòrèk vle di, ki soti nan ki erè yo kòmanse, se valè a zewo. Koulye a,
trase voye boul m ak rele sòm pozitif åD ' sòm total la jwenn nan miltipliye chak
gwosè erè pozitif pa kantite fwa li se desine; kòmsadwa avèk sòm negatif åD
la, . Tèl degre AD 'ak AD , (pa jwenn imedyatman apre o aza, valè an mwayèn
nan parèt AD -' å D , ) : m, ki valè c cho, ogmante oswa diminye, tou depann
de AD '> å D , oswa vis vèrsa. Sans sa ki mal se poutèt sa egal a 0 ± c. Si yon sèl
konsa te detèmine c , yon moun ka konte konbyen erè yo pi gran ak konbyen pi piti
pase c ak apre sa yon ± ( μ '- μ , ) oswaJwenn v pou ka sa a, epi, li te fè n deplase ,
jwenn tou de yon v ak yon v pwobab , ki egzije sèlman entèpolasyon.
Koulye a, tankou yon pwosedi ak urn la ak anpil bal blan ak nwa ki dekri an tèm de
gwosè ta dwe pratikman enpraktikabl; men ou ka kenbe urn la ranplase pa wou a
lotri, voye boul yo blan ak nwa pa menm ak nimewo enpè. Yon moun kapab plis yo
pwodwi relasyon nan mitan 30000 nimewo yo, ki koresponn ak rapò yo chans nan erè
a, tout nimewo ant 1 ak incl. 338 fèmen gwosè a nan 0.25, tout soti nan gen incl.
1015, gwosè a 1, tout soti nan gen 1691 gwosè 2, tout soti nan gen ak sa gwosè a nan
3-2366 epi pote tradiksyon sa a nan yon tab ki ba ou fidbak enstantane sou chak
nimewo lotri, rankontre nan ale atravè tout lis la nan sa ki gwosè li reprezante.
[Tablo sa a prepare pa mwayen tablèt la (§ 183), jan sa a. Premyèman, va yon
desizyon dwe pran, apre yo fin ki entèval baz la nan obligatwa t- ta dwe kontinye
valè. Nan enterè a nan konvenyans, entèval la 0.02, ak inisyal la t = 0.01, yo
chwazi. Depi koulye a nimewo a presize nan lotri nimewo, ki se menm jan kopi anpil
nan yon K.-G. 30,000, Lè sa a, F kikoresponn ak limit yo entèval yoMiltipliye valè
pa 30,000 pou jwenn, nan diferans siksesif yo, nimewo de devyasyon ki tonbe nan
entèval siksesif. Sepandan, devyasyon yo tèt yo, menm jan pou K.-G. Toujou rive
panse ini nan mitan entèval la kote yo fè pati. Li ta konsa dwe
kòm t = D : E , premye D a egal a e • 0,005; dezyèm lan egal e • 0.02; yo mete
twazyèm egal a e • 0.04 elatriye; Sepandan, depi gwosè a nan vle di devyasyon e yo
ka abitrèman mete, Lè sa a, e = 1 : 0.02 = 28,2095, apre yo fin
premye a D egal 0.25, dezyèm lan D egal 1, twazyèm egal 2, ak sou sa. Pou sa ka
finalman D frekans nan ensidan kòm GG lan selon t la an sekirite tab obligatwa, chak
nan nimewo lotri kòm anpil yo asiyen, kòm nimewo a nan devyasyon ki asosye se. Sa
a plasman te kapab nan tèt li dwe fèt byen abitrèman, depi chak nan chif yo 30,000
nan rou a nan Fortune gen W. a menm yo dwe trase. Natirèlman, sepandan, se lòd
natirèl la nan nimewo yo obsève; Kidonk, premye D se premye 338 nimewo yo,
dezyèm D a nimewo 677 sa yo, elatriye yo tache, jan sa endike anwo a, se konsa ke
se yon tab trase moute, ki li jan sa a:]

gwosè nimewo gwosè nimewo gwosè nimewo

0.25 1 - 338 14 8923-9548 47 24347 - 24626
1 339-1015 15 9549-10167
2 1016-1691 74 28872 - 28946
3 1692 - 2365 75 28947 - 29018
4 2366-3038 25 15351 - 15877
26 15878 - 16393
5 3039 - 3708 27 16394-16899 100 29854-29,865
28 16900 - 17394
10 6356 - 7005
11 7006 - 7650 143 29998
12 7651-8289 45 23756-2 24056 150 29999
13 8290 - 8922 46 24057 - 24346 160 30000

Aktyèlman, nan kou, devyasyon yo chanje kontinyèlman, Lè nou konsidere ke isit

la chak kantite devyasyon devient de bagay sa yo pa 1; men entèval sa a
devyasyon se ti ase nan relasyon ak devyasyon an mwayèn senp, se sa ki, dapre rapò
1 : 0.02 = 28,2095, bay yon rezilta nòmalman konyenside ak yon chanjman
kontinyèl nan gwosè.
Mwen te kounye a te ofri lis Saxtery lotri nan 10 ane, chak nan 32,000 a 34,000
nimewo, nan ki mwen te kite nimewo yo plis pase 30,000 nan lis yo kòm pa disponib
nan paj. [Soti nan lis sa yo 10, done yo anpirik nan Tablo I ak II pi wo a ak apre sa
pwobabilite yo nan detèminasyon pwobabilite yo nan Q , U ak V te jwenn nan
metòd anvan an .]
[Li aplike z. Pou egzanp, detèminasyon nan v pou m = 6. Ou Lè sa a, yo dwe
konbine sis nimewo youn apre lòt nan lis yo, inyore nimewo ki pi wo a
30,000; Konsa, si nimewo 28904 la, 24460, 32305, 16019, 157, 3708, 16928 yo te fè,
paske li depase 30 000 pou mete sou kote 3-th a, ak sis ki rete nan tablo ki pi wo a
nan gwosè devyasyon D aplike nan pozitif yo se pou menm nimewo, negatif pou
nimewo enpè. Se konsa, nimewo yo deziyen reprezante kantite 74, + 47, - 26, - 0.25,
+ 5, + 28 ak vle di la + 21.3; kidonk, ak respè lèt la, μ ' = μ , = 3 ak v
= 0 . Detèminasyon sa a, te pote soti 2000 fwa, te bay valè yo ki nan lis nan Tab I, b
anba m = 6, n = 2000.]
Ksvii. Senp la ak de-sided lwa Gaussian la.
§ 118. Si menm GG ki senp la, ki nou te eksplike § 24 - 29, paske nan jeneralman
nan K.-G. presumé W asimetri W nan devyasyon yo kolektif. Yon pa dirèkteman sou
K.-G. se aplikab, li se GG nan de-kolòn (§ 33) nan reklamasyon yo, dapre ki tout
dispozisyon ki nan GG a senp sou K.-G. vin transfere, si yon sèl pran devyasyon yo
soti nan D olye pou yo A ak moun ki apre senp GG ansanm pou tou de bò
bez. Yon valè valab ± D , m , h = åD : m rel . chak paj espesyalman
resp. atravè ¶ ', m',' E = ¶ ' : m ' ak ¶ ; m , , e , = ¶ , : m ,ranplase. Ak
konsiderasyon sa a nou ale nan moun ki deja nan v. yo bay enfòmasyon sou GG ki
senp yo, ki se yo dwe sipoze isit la, ni yo ajoute sa yo ajoute nan yon sèl la menm.
Li te deja te deklare ke tab yo distribisyon nan GG la ki te te pote soti jiska kounye
a, sa vle di panèl la F ak panèl j la, pa gen okenn D : h , pou ki yo te bay § 27, men
pa. D : h , kout t, yo mete kanpe. Se yon tab ki kominike nan anèks la (§ 183).
Nan menm fason an, detèminasyon fondamantal Gaussian a baze sou lefèt ke W. a
oswa nimewo relatif la nan yon sèl valè ± D se kout yon kantite sèten, egal a:

, (1)
dans , .
Nan li ant bay limit pa D genyen li gen ekspresyon anvan ak d D anpil anpil pitit ak
pran entegral nan ladan l 'ant limit yo respektif; bay jeneralman:

(2)
oswa apre ranplase h pa 1 : h , D pa h t, d D pa h dt:

(3)
ak W. oswa nimewo relatif D ant t = D : h = 0 ak yon t bay apre:

, kout = F [ t ]. (4)
Sa a pwobabilite F [ t ] pral jis pou valè diferan t yo eksprime yo bay la nan tablo a
apendis. Nan nimewo a absoli nan D ant limit t = yo 0 ak yon bay t gen, li gen F [ t ]
menm avèk kantite total m nan yo dwe anpil avans.
ekspresyon nan entegral pou F [ t ] ka konnen, pa entegre nan fòm fini, men
pwobableman reprezante nan seri sa a enfini, ki osi lontan fòtman convergé yo e
pakonsekan pou kalkil la nan F se itil kòm t = D : h se pi piti pase 1, yo e
pakonsekan D < h , di <1.772 45 × h se:

(5)
Depi F a toujou swiv bez. t yo pran, adisyon a [ t ] ka inyore. Tout pouvwa nan t yo
pozitif, paske t = D : h , D ak h yo tou de pozitif ak negatif.
Koulye a, se enpòtan sonje ke si, kòm anpil nan aplikasyon pou nou an, se ka a,
valè a nan D , ki nan t = D : h vini nan, piti anpil kont erè santral h nan , konsa t tèt li
se piti anpil, tout moun ki nan seri a ( 5) ka neglije kont premye a; ki
apwoksimatif:

(6)

, (7)
Men, nan sa a neglijans nan tèm yo ki pi wo, nan gade nan nan (5), valè F a
yo detèmine ki se yon ti kras twò gwo, e konsa nou gen yo mete plis jisteman:

, (8)
kote w se yon ti valè pozitif. Soti nan (8) men swiv:

, (9)
apre t , neglije w , sa vle di , jwenn valè a apwoksimatif (7), yon ti jan twò piti.
§ 119. Selon GG, valè h gen sèten relasyon nòmal pou kèk lòt valè ki soti nan tablo
distribisyon yo, sof si yo sijè a GG, ki gen konfimasyon an dwe atann yo plis
apwoksimatif, plis m ap grandi.

Se pou q = devyasyon nan rasin-vle di-kare, ki se konsidere pa astwonòm

yo kòm vle di devyasyon se pou chak, ak w sa yo rele devyasyon a pwobab, sa vle di,
devyasyon a sa a, si yon sèl pran devyasyon pozitif ak negatif tou de pou valè absoli
kòm anpil pi gwo devyasyon gen yo dwe pi piti nan mitan tèt yo, se konsa
fondamantalman medyàn lan nan diferans ki genyen, pa dwe konfonn ak valè santral
nou par ekselans, ki moun ki avèk C se refere ak li avèk sa a pa yon devyasyon D ,
men yon yon se. Li kounye a gen relasyon yo nòmal yo:

= 1.253 314 x h , se konsa ansibleman = 5 / 4 h ;

 = 0.797 885 x q , konsa ansibleman = 4 / 5 q ; (10)
q = 1.482 604 × w ; W = 0.674 489 × q
h = 1.182 947 × w ; W = 0.845 347 × h
Pa ranplase ekspresyon anvan yo pou h nan t = D : h , yon moun ka mete tou san
yo pa chanje asosye a F :

oswa t = , (11)
Sa a soti nan li parèt nan premye endiferan nan ki ekspresyon pou t kenbe a. Kòm li
se pa yon kesyon de indiféran si wi ou non yon sèl premye q nan kare yo nan
devyasyon yo, AD 2, gen entansyon apre sa h oswa w vle di fòmil yo anvan Ki jan yo
jwenn, oswa vis vèrsa h oswa w soti nan devyasyon yo ki senp yo nan lòd soti nan
yon nan nan valè sa yo, jwenn lòt moun, men detèminasyon an dirèk nan q nan kare
yo nan devyasyon yo gen yon sètitid yon ti kras pi gwo pase sa yo ki h kòm yon
mwayen pou varyasyon ki senp, epi lèt la aksepte yon anpil pi gwo pase sa yo ki
an w pa konte varyasyon yo, ki transmèt selon la fòmil ki anwo yo sòti valè. Se poutèt
sa, yon konsidere Maßlehre nan fizik ak astwonomik pito valè t = D : q , apre yo
fin detèminasyon dirèk nan q nan kare yo nan devyasyon yo; nan men yo ta dwe
jwenn sekirite nan menm pa aplikasyon nan ekspresyon yo lòt pou t lè h oswa wladan
l 'dapre fòmil ki anwo yo soti nan detèmine dirèkteman q nan te sòti, pandan y ap
sekirite a se pi ba lè h oswa menm w nan ekspresyon an nan tdetèmine dirèkteman
nan devyasyon ki senp, ak yon sèl pa gen anyen pa aplike ekspresyon an t = D : q
, si q se sòti ladan li pa aplikasyon an nan fòmil anvan soti nan h a oswa w .
Byenke itilizasyon valè T = D : q , apre detèminasyon dirèk q , gen yon avantaj
fondamantal nan sekirite sou lòt mòd t , nan teyori kolektif nou an jeneralman prefere
valè t = D : h, soti nan detèminasyon an dirèk nan h soti nan åd , paske kantite
lajan gwo nan devyasyon jeneralman te fè fas ak nan estanda sa a ta fè kare kare a
nan yo twò ankonbran, avantaj nan sekirite nan aplike detèmine a qanvan sa yo
nan h a dirèkteman detèmine , li se sèlman ensiyifyan, ak nan ka a nan yon gwo m
li pèdi siyifikasyon li notables. An reyalite, pandan y ap pwobab erè a dirèkteman
detèmine q egal

se egal ak sa ki nan h dirèkteman detèmine ak sa

dirèkteman detèmine w imedyatman

 1) .

1) [kalkile a nan erè sa posib se Gauss nan jounal la nan Astwonomi Vol mwen
(travay; .. Vol IV, pp 116, 117) ak Encke nan diskisyon an nan metòd la nan pi piti
kare (Bèlen Astron Albòm pwomosyon pou 1834 S. . 293 ak 298). Li ta dwe remake
ke valè a nimerik pou w, se ki se yo te jwenn nan kote a espesifye nan Gauss,
defigire.]

§ 120. Tout pi wo a yo se bagay sa yo li te ye. Men, li ka pa san enterè ajoute yon

fraz kèk sòti nan GG la.
Youn dwe pran swen pa sòm total la nan kare AD 2 ak kare a nan sòm total la
devyasyon ( AD ) 2 yo dwe konfonn. Si nou kounye a pran pwoblèm nan eksepte lèt
la, tou senpleman pa kwadratur a AD yo dwe jwenn valè yo jwenn tou ansyen fatigan
a pa detèmine devyasyon yo au, yon moun ka an konsiderasyon ke ( Piblisite ) 2 =
( m h ) 2 ak AD 2 MQ = 2 , ki soti nan ekwasyon an:

fasil ekwasyon an enteresan:

, (12)
oswa, si ou rele fraz la sou bò gòch P ,
P=p (12a)
derive ke sòm nan kare yo devyasyon miltipliye pa 2 m, sa vle di de fwa nimewo a
devyasyon, divize pa kare a nan sòm nan devyasyon, se egal a rapò a sèk p . Pou
yon ti moman, fòmil la ka rele fòmil P la.
Nan lòt men an, dapre fòmil anvan an, sòm total la nan kare yo nan devyasyon ki
ka kalkile dirèkteman nan kare yo pi fasil detèrminab nan devyasyon an sòm dapre
fòmil la jwenn dirèkteman ak difikilte:

, (13)
eksepte ke sd 2 a dirèkteman detèmine yo detèmine yo dwe yon ti jan pi an sekirite pase
sa ki sòti nan ( åD ) 2 soti nan fòmil anvan an .
 Youn nan de erè yo santral, ki senp h = AD : m nan ak kare , ka toujou
yon twazyèm

(14)
ajoute, moun mwen pral rele sèk erè a sant, ak selon ekspresyon ki pi wo a se jwenn
pa pote soti montan lajan yo nan kare ak sòm total la nan devyasyon yo oswa, ki sa
kantite lajan nan menm bagay la, divize kare a nan rasin lan vle di erè kare ak erè an
mwayèn senp.
Mwen bay li non an pi wo a paske li reprezante yon pwen vire nan sans sa a an
relasyon ak rapò a sèk p eksprime pa P- ekwasyon an . Si nou premye asime ke
ekwasyon an se egzakteman satisfè pa devyasyon yo ki deja egziste, Lè sa a, nan ka a
ki devyasyon pi gran pase hp grandi, P se pi gran pase p ; sepandan, P vin pi piti
pase p lè devyasyon mwens pase hp grandi. Chanjman an se pwopòsyonèl nan
distans la nan devyasyon an ki enpòtan nan HP . Prèv sa a mwen pase plis pase 2) .

2) [Li swiv ki P nan depandans li a sou nenpòt ki devyasyon sèl valè D mwen , rive nan

minimòm li yo lè oswa = hp .. An menm tan an li se evidan ke P rive nan

minimòm absoli li yo ak valè yo 2, lè chak nan D m = hp vin.]

Mwen te jwenn P- ekwasyon de erè anpil nan metòd la psikofizik nan vle di erè yo
dwe admirab.
Dapre ekspresyon yo bay yo, twa erè sant yo gen relasyon sa yo:

, (15)
epi li ka montre ke sijè a devyasyon pi wo a sa yo erè sant kantite lajan nan sòm total
la nan devyasyon yo dapre Chap. XVIII gen relasyon sa yo, kote e, tankou toujou, se
nimewo fondamantal nan logaritm natirèl:

= 0.72738 rel. h ; = 0.60653 rel. q ;

= 0.45594 rel. hp ;
nan ki de premye valè yo trè pre rapò a 7 : 6.
 Rapò korespondan nan montan yo devyasyon pi ba yo se, nan kou, jwenn nan
soustraksyon nimewo anvan soti nan 1, ak Lè sa a, li sanble ke sòm nan devyasyon pi
ba ak anwo yo ki gen rapò ak chak lòt. q konpòte trè pre 2 : 3.
Avèk respè w , rapò a respektif nan divèjans anwo a se 0.79655; sepandan, valè a ki
gen rapò ak ki sòm nan devyasyon anwo egal a youn nan pi ba a se 1.17741 × q .
Nimewo devyasyon an anwo gen rapò sa yo nan kantite total devyasyon:
0.42494 rel. h ; 0.31731 bez. q ; 0.21009 bez. hp ; 0,5 bez. w ;
selon ki rapò sa yo pou w , h , q, hp yo trè pre 5 : 4 : 3 : 2.
Ni ka ak kòm yon devyasyon jou mwayèn nan dezyèm lòd h nan 2 mwayèn nan yo
dwe deziyen nan diferans ki genyen nan moun D a soti nan santral h nan defini
menm, di [an lè AD " sòm total la ak m " ki kantite D , ki se pi piti pase h yo, an akò
avèk AD " ak μ " ak kantite total D ki gen plis pouvwa pase h , don sa yo ki μ
" h - AD ' = AD " - μ' ' h =½ m h 2 ]:

, (16)
apwoksimativman ak

provok.
Se konsa, kouman valè a nan p ka reprezante pa yon fonksyon nan devyasyon yo
dapre GG, osi byen ke valè a nan e. Sòf si sètadi jan sa endike pi wo a, sòm total la
devyasyon sou qdivize pa sòm total la manm nan devyasyon egal , sòm total
la manm nan devyasyon se envers divize pa mar nan anwo kay la. q ak kosyan an
okib egal a e .
§ 121. Tout deklarasyon anvan sou mete nan GG validite plen yo nan yon gwo,
estrikteman pale, nonb infini nan varyasyon devan yo nan ki gwosè yo nan kesyon yo
sòti, ki ankò, jan yo note sa pi bonè, pa anpeche menm nan yon trè modere se jwenn
yon konfimasyon trè apwoksimatif anpirik ki gen nimewo a kouche anvan nan
devyasyon; ak jan pou tretman an siksè nan yon K.-G. nan nenpòt ki pousantaj yon
nimewo konsiderab m nan kopi yon e konsa varyasyon nan menm bagay la sou tou de
bò Dki dwe, kidonk, ou pa ka jis espere [ranplase GG a senp pa de-kolòn nan] yon
konfimasyon trè genyen nan ansanm sa yo, anvan nan men tou, te jwenn. Pandan se
tan, devyasyon yo soti nan sa yo rele touche. Vrè valè, sa vle di ki fòme ak yon
enfini m swiv, oswa sa yo rele. Erè ki depann sou gwosè a nan fini m nan nan tou de
kote ak m nan ' ak m , an patikilye, toujou rete apre chak bò, apre tout, enpòtan
atansyon; ak gen rapò ak pati a sa yo rele. pwobab erè, pafwa koreksyon yo nan
detèminasyon an nan fini mTou depan de erè a chanje valè reyèl la indiferans ak
owaza nan yon pozitif oswa negatif oswa nan yon direksyon ki sèten pa yon gwosè a
nan m valè nan -dependent swa rale nan oswa soti 3) .

3)[Koreksyon yo pou valè devyasyon vle di yo te dekri nan § 44 u. 45 kominike; Ou

ka jwenn erè pwobab pou h , q, ak w nan § 119 pi wo a. Li se vo mansyone tou erè a
pwobab nan pou detèmine si aritmetik a vle di Yon nan m se yo dwe atann valè, ak
menm bagay la w : se yo dwe mete lè w, kòm dabitid, erè yo ki gen anpil chans di
(devyasyon a pwobab nan valè moun nan ki anwo yo. (10)).

§ 122. [Nan lòd kounye a pou pwouve validite GG bilateral la an konparezon ak

lwa a distribisyon ansyen K.-G. Ki baze sou Tablo I ak III nan Chapit VIII, tab
konparatif ant valè obsève ak kalkile z yo dwe prepare. Moun sa yo ki panno yo
apwopriye pou konparezon sa yo, paske yo gen yon asimetri ki fèb, e konsa jistifye
atant la ke yon avantaj bay pa aplikasyon lalwa de-sided la pral jwenn yon pi gwo
limit nan evènman an nan pi gwo asimetri.]
[Soti nan 5 rediksyon pozisyon yo nan Tablo I (§ 64), mwen chwazi pozisyon E , =
368, ak nan 4 pozisyon rediksyon nan Plak III (§ 65), pozisyon E , = 60 ak remak ki
ansyen an se relativman pi fèb la; lèt la gen asimetri nan relativman pi fò nan konpare
ak kouch yo ak lòt. Pou tou de panno yo kounye a se tou de ki gen rapò ak Yon ,
valè t yo = D : h epi apre sa F [ t ] ak ak referans a D p , valè t la ' = ¶ ' : e ¢
ak t, = ¶ , : e , epi apre sa F [ t ¢ ] ak F [ t , ] se kalkile,
kote D a , ¶ ' , ¶ , nan Yon oswa D p jiska entèval an respektif limite yon ± ½i (pa
jiska a yon pwòp tèt ou) pwolonje. Gen Lè sa a, diferans ki genyen ant youn apre
lòt F valè ki jan j yo dwe deziyen valè, epi li te jwenn fòme j nan[ T ]
ak ½m, j [ T ' ], respektivman. j [ t , ] ak m ' resp. m , miltipliye. Nan fason sa a,
kalkile nan lè l sèvi avèk senp la ak apre GG a de-sided ki kapab lakòz z valè konpare
ak valè yo plak obsève nan de tab ki anba yo. Isit la, valè yo nimerik
nan h , e ¢ ak e , mete san yo pa koreksyon baz paske aliye nan ladan l 'nan gwosè a
nan mèt se petinan ak degre a vle nan presizyon:
Konparezon nan anpirik z an nan tablo mwen (vètikal limit nan zo bwa tèt la) ak
teyorik la apre yon sèl ak de-sided GG
E = 1 mm; mwen= 5; A= 408.2; D p =409,7; h= 11,1; e'= 10.4; e,= 11.9; m =
450; m '= 210; m , = 240.

yon anpirik z Teyorik z diferans

 Ref. A bez. D p bez. Yon Ref. D p

363 - 0.5 0.5 + 0.5 + 0.5

368 l 1 1 0 0
373 2 3 3 +1 +1
378 5 6 7 +1 +2
383 17 13 13 -4 -4
388 24 22.5 22.5 - 1.5 - 1.5
393 36 35.5 34.5 - 0.5 - 1.5
398 41 49 47 +8 +6
403 59 60 58 +1 -1
408 65 64 64 -1 -1
413 65 60 62 -5 -3
418 51 50 52 -1 +1
423 40 37 38 -3 -2
428 17 24 24 +7 +7
433 19 13 13 -6 -6
438 4 7 6 +3 +2
443 2 3 3 +1 +1
448 2 1 1 -1 -1
453 - 0.5 0.5 + 0.5 + 0.5
sòm 450 450 450 46 42

Konparezon nan anpirik z an nan tablo III (rekrite) ak teyorik la apre yon sèl ak
de-sided GG
E =1 pous; mwen =1, A= 71,75; Dp =71,99; h= 2.04; e ¢ = 1.92; e,= 2.16; m=
2047; m '= 963.5; m , = 1083.5.

yon anpirik z teyorik z diferans

bez. Yon bez. D p bez. Yon bez. D p
 60 1 - - -l -1
61 0 - - 0 0
62 0 - 0.5 0 + 0.5
63 0 1 1.5 +1 + 1.5
64 2 3.5 4 + 1.5 +2
65 15.5 10 12 - 5.5 - 3.5
66 26 26 28 0 +2
67 54 58 59 +4 +5
68 108 110 108 +2 0
69 172 179 174 +7 +2
70 253 252 243 -1 - 10
71 290 304 298 + 14 +8
72 330,5 315 318 - 15.5 - 12.5
73 296 282 291 - 14 -5
74 223,5 217 226 - 6.5 + 2.5
75 142 143 145.5 +1 + 3.5
76 75 81 80.5 +6 +5.5
77 38 40 37 +2 -1
78 13 17 15 +4 +2
79 3.5 6 5 + 2.5 + 1.5
80 2 2 1 0 -1
81 1 0.5 - - 0.5 -1
82 0.5 - - - 0.5 - 0.5
83 0.5 - - - 0.5 - 0.5
sòm 2047 2047 2047 90 72

Kòm ou ka wè, nan tou de tab, sòm total la manm nan diferans ki genyen ant
obsève ak kalkile valè, valè a absoli se pran pa pi piti pou lalwa de-sided kòm senp la,
menm si diferans lan, espesyalman pou tab la konparezon premye se ensiyifyan. Men,
sa ki tonbe plis enpòtan, se verite a pi gwo, ki se reyalize pa lalwa Moyiz la de-sided
nan konparezon a senp la nan prezantasyon an nan nwayo a nan tou de panno,
Endabteilungen la sou.]
 [Dmeran, konparezon an nan la endike z valè nan lwa a ki de-sided ak
korespondan z valè yo nan lwa a ki senp nan tou de ka dakò ke soti nan sant la panèl
soti pou ap grandi yonmoun premye pi gwo ak Lè sa a, ki pi piti pou
diminye yon moun premye ki pi piti ak pi gwo pase sa yo se. Rezon ki fè la pou sa a
manti nan de panno yo nan direksyon an komen nan Asymétrie, ak rapò sa yo ta
ranvèse si asimetri a te ranvèse.]

XVIII Atik. Lalwa nan somasyon ak pwosedi a siplemantè.

§ 123. Se konsa, lwen, osi lwen ke mwen konnen, GG a ki te itilize senpleman

detèmine nimewo a relatif oswa absoli nan devyasyon D nan A ant limit limit nan
devyasyon; men an koneksyon ak sa a, ak nan yon sèten limit, kòm yon kowolè nan
li, fòmil pou sòm total la ak absoli nan devyasyon yo nan A ant limit limit nan
devyasyon ka devlope, ki, menm jan fòmil yo cont. nan GG an jeneral, osi lontan ke
yo rete valab ak mityèlman aplikab pou devyasyon yo mityèl, kòm yon W simetrik
nan devyasyon. Yon se; nan ka a nan Asymetrik W. men ankò apre GG a de-kolòn
validite yo pou chak bò an patikilye reklamasyon, si devyasyon yo bez. D olye pou
yo pa. Yon aksepte, ak m , AD , h , t pou chak bò, an patikilye pa
relatif m , , ¶ , , e , , t , ak m ' , ¶ ' , e ' , t' ranplase.
men li merite rezilta yo an tèm de sòm total la nan diferans ki genyen atansyon a pi
plis pase yo pa pataje dezavantaj la nan rezilta yo sou ki kantite varyasyon, se sèlman
yon moun ki pa resikle nan yon tèm fini entegral oswa yon seri enfini, yo apre sa
konpile depi yo ka eksprime nan yon fòm final, anplis, yo vin enpòtan nan pwosedi
siplemantè a (§128), sa ki fè yo posib. Sa ki annapre yo aplike, annakò avèk pwosedi
ki dwe eksplike anba la a.
§ 124. Pou sòm total la nan devyasyon yo nan yon limit devyasyon sèten soti nan
peple valè sou yon bò, di pozitif la, ki se jiska fwontyè ¶ an ' detèmine kisa ki menm
bagay la tou se yon reyalite pou bò negatif, ou pran total la sòm de varyasyon sou bò
sa a, di ¶ ' , sa mande fòm senp vle di devyasyon e ' = ¶ ' : m ' , asime t = ¶ ' : e' ,
fòme ladan l 'dapre règ ki anba la a anba a valè a nan eXP [- t 2 ], lè sa a, sòm

total la absoli nan devyasyon yo soti nan se ¶ '=0 a yo bay la ¶ ' egal a: ¶ ' (1 - EXP
[- t ²]), ak anplis pa ¶ ' ¥ kouche egal a: ¶ ' × EXP [- t ²]; relatif sòm moute ¶ an ' men
di anvan an absoli, divize pa manm ¶ an ' ki mete ansanm ak T yo pral deziye, ki egal
a 1 - EXP [- t 2 ], Anplis EXP [- t 2 ].
Olye pou yo absoli ak proportion sòm total la jiska yon sèten limit ¶ ' detèmine ak
pi lwen pase, kapab sa a dispozisyon tou nan yon sèten kantite devyasyon ki z' cho,
fè, bay ak yon gwo m ' , kòm li se sipoze isit la , z ¢ : m 'ka jwenn apre yo te deja
detèmine t a ak vis vèrsa kòm F nan t la - tab. Se konsa, fè z ' : m ¢ bay yo, yo te kap
nan t la - tab, t la epi sèvi ak li nan wout anvan an nan detèminasyon an sòm total.
Pou sa limit, chak valè yon nan yon nan - kolòn nan tablo a distribisyon se
aktyèlman yon entèval tout mwen reprezante, nan ki nan sou yon ekri z - valè gaye, ki
nou, entèval an reyon konsène yon apèl la , lè sa a limit la jiska nou, sòm total la dwe
pran nimewo sa yo nan varyasyon, pa gen yon sèl yon nan yon - kolòn tèt li, men pa
fòs la nan entèval reyon li yo, fè li nan perimèt la nan entèval la adjasan yon konekte,
kòm detèmine fè yon gade nan.
Olye pou yo sòm total la ki rive jiska bay limit nan D detèmine ki soti nan chak bò,
yo kapab tou dwe detèmine ant nenpòt limit sou chak bò, nan egzakteman menm jan
an kòm nimewo a nan chak men, pa soustraksyon fwontyè ki separe ki koresponn a
desizyon nan ansyen vle di montan lajan ki soti nan chak lòt.
125. Yo nan lòd EXP § [- t 2 ] jwenn pral ajoute 2 boutèy demi lit t 0,63778 nan 1,
rechèch nimewo sa a nan tab yo logaritmik, pran yo negatif, yo ke yo trase soti nan pi
gwo kantite nan pwochen te antye, epi ajoute yo tounen ak siy negatif te
ajoute; rechèch pou nimewo a ankò, sa a se exp [- t 2 ] .
kalkil sa a te, nan kou, pa gen okenn difikilte, sepandan, se wè yo dwe yon ti jan
ankonbran, ak yo nan lòd de rezèv ki piti pou chak ka, sepandan, ou ka lè sa a pou
ekidistan parapò t = D : h oswa nan miltiplikasyon an nan h ak de rezèv ki
piti pou moun nan D : h valè yo korespondan nan

ak Lè sa a, presize 1 - exp [- t 2 ] epi pran valè yo ekidistan fèmen ase yo entèpole ant
yo. Sa a se te swiv pa tankou yon tab, valè yo nan yo ki, nan kou, yo ta dwe pi pre
youn ak lòt nan lòd yo pèmèt yon entèpolasyon trè egzak.

Tablo sou divèjans yo divèjans soti nan D a ¥ , sòm total la kòm inite ,

exp [- t 2 ] exp [- t ²] exp [- t 2 ]

0.00 1,00000 1.00 0,72738 2.00 0,27992

0.05 0,99920 1.05 0,70403 2.05 0,26245
0.10 0,99682 1.10 0,68035 2.10 0,24568
0.15 0,99286 1.15 0,65641 2.15 0,22961
0.20 0,98735 1.20 0,63232 2.20 0,21425
0.25 0,98030 1.25 0,60813 2.25 0,19960
0.30 0,97176 1.30 0,58395 2.30 0,18566
0.35 0,96176 1.35 0,55983 2.35 0,17241
0.40 0,95034 1.40 0,53586 2.40 0,15986
0.45 0,93757 1.45 0,51210 2.45 0,14798

0.50 0,92350 1.50 0,48861 2.50 0,13677

0.55 0,90820 1.55 0,46545 2.55 0,12621
0.60 0,89173 1.60 0,44270 2.60 0,11628
0.65 0,87417 1.65 0,42038 2.65 0,10696
0.70 0,85558 1.70 0,39855 2.70 0,09823
0.75 0,83606 1.75 0,37726 2.75 0,09006
0.80 0,81569 1.80 0,35654 2.80 0,08245
0.85 0,79455 1.85 0,33641 2.85 0,07536
0.90 0,77273 1.90 0,31692 2.90 0,06877
0.95 0,75031 1.95 0,29809 2.95 0,06266

exp [- t 2 ] exp [ - t 2 ] exp [ - t ²]

3.00 0,05700 4.00 0,00614 5.00 0,00035

3.05 0,05176 4.05 0,00540 5.05 0,00030
3.10 0,04694 4.10 0,00474 5.10 0,00025
3.15 0,04249 4.15 0,00416 5.15 0,00022
3.20 0,03841 4.20 0,00364 5.20 0,00018
3.25 0,03466 4.25 0,00318 5.25 0,00015
3.30 0,03123 4.30 0,00278 5.30 0,00013
3.35 0,02809 4.35 0,00242 5:35 0,00011
3.40 0,02523 4.40 0,00211 5.40 0,00009
3:45 0,02263 4.45 0,00183 5.45 0,00008
 3.50 0,02026 4.50 0,00159 5.50 0,00007
3.55 0,01811 4.55 0,00137 5.55 0,00006
3.60 0,01616 4.60 0,00119 5.60 0,00005
3.65 0,01440 4.65 0,00103 5.65 0.00004
3.70 0,01281 4.70 0,00088 5.70 0,00003
3.75 0,01138 4.75 0,00076 5.75 0,00003
3.80 0,01009 4.80 0,00065 5.80 0.00002
3.85 0,00893 4.85 0,00056 5.85 0.00002
3; 90 0,00790 4.90 0,00048 5.90 0.00002
3.95 0,00697 4.95 0,00041 5,95 0,00001

6.00 0,00001
6.15 0,00001
6.20 0,00000
§ 126. Derivasyon an nan lwa a sòm kòm yon fonksyon nan A apre yon senp GG
se sa a.
Dapre GG ki senp la, nimewo absoli nan devyasyon ant t = 0 ak yon valè yo bay
nan t = D : h se pran ansanm sou toude bò :

; yon ti tan m F [ t ]. (1)

Pou yo gen sòm ki asosye, youn gen miltipliye valè anvan ki anba a siy lan entegral
pa D , ki bay:

, (2)
Men, depi t = D : h e konsa D = t h , youn gen ranplase valè sa a pou D nan entegral
anvan an:

, (3)
Solisyon an jeneral nan 2 ò t EXP [- t ²] DT se nan konsiderasyon ke tdt = d t 2 , yo
ka entegre nan fòm fini, savwa, egal a - [- EXP t 2 ] e konsa ant limit t = yo 0 ak t =
t egal (1 - exp [- t 2 ]), ki miltipliye pa m h = åD , bay:
åD (1 - exp [- t ²]), (4)
kòm sòm total D ant t = 0 ak yon t bay .
 Fè kout
1- eksp [[ t ²] = T (5)
mete, se konsa
åD × T (6)
valè ki nesesè yo.
Koulye a, li se eksprime nan seri enfini:

, (7)
li achte nan yon piti anpil t di D : h se ase yo kenbe de premye kondisyon ki, ki
pou anpil ti t aparan yo se:
åD × T = t ² × åD . (8)
Nan ka Asymétrie yon sèl te kòmanse soti nan D olye pou yo A epi aplike GG nan
de-kolòn, d, mwen. olye pou Piblisite mete ¶ ' oswa ¶ , ak t sou chak bò kòm
byen pa e ¢oswa e , fè yo depann tankou anvan sou h .
§ 127. Yo nan lòd yo konpare obsèvasyon ak kalkil, li se nan kou nesesè yo
detèmine sòm total la devyasyon tèt li bay limit. Koulye a, pou detèminasyon an
anpirik nan total la å nan chak paj (dapre § 74):
¶ , = m , D - yon yon , ;
¶ ' = å yon' - m ¢ D ; (9)
Fòmil nan akòz pou detèmine nan limit ¶ , oswa ¶ ' chanjman chak bò sèlman nan
byen lwen tèlman kòm anba a m , ak m ' pa ankèt la nan valè yo devyasyon nan chak
paj, men se sèlman nimewo yo diferans jiska ki limit, ak å yon , , yon yon ' pa ankèt
la nan yon chak bò, men ankò sèlman jiska limit la bay konprann yo se sa ki nou yo
valè yo respektif ak de tirè pi wo a ak anba a, olye ke ki gen rapò ak ankèt la
senpleman endike yon tirè. tèl degre Djeneralman tonbe nan yon entèval sèten se pati
nan m ' , m " , å yon " , yon yon " endike ke tonbe nan ki entèval, menm jan li te
dekri (§ 72 73 u.) detèmine pa entèpolasyon, sepandan la, se rete pati yo bay nan
obsèvasyon nan tèt li.
Ann eksplike sa sou Plak I nan 450 Zo yo. [Pou pozisyon rediksyon E , = 368 (§
64) D p = 409.7 tonbe nan entèval la 405.5 - 410.5. Li se konsa yon 0 = 408; z 0 =
65; mwen = 5; g 1 =405.5; x = 4.2, epi li se te jwenn nan D p rive jiska entèval an
premye fwontyè 405,5 ¶ " , pou di y D p - Y, kote y kantite ak Yendike sòm
entèvansyon entèvansyon an, selon fòmil yo (13) ak (8) nan IX a. chapit:

y= x 65 = 55; Y = 55 × 407,6; yD p - Y = 55 x 2.1 = 116.

 An konsekans, tablo konparezon sa a ant teyori ak eksperyans yo jwenn pou
montan devyasyon pi ba yo nan Tablo I:
Konparezon nan odyo anpirik " ak teyorik la pou panèl I
(vètikal sikonferans nan zo bwa tèt la).
E = 1 mm; mwen = 5; Dp = 409,7; e,= 11.9; å¶,= 2840.

¶" å¶ " å¶ " : å¶ ,

diferans diferans
empir. theor. empir. Theor.
0 rive 116 111 -5 0.041 0.039 - 0,002
4,2
"9.2 511 491 - 20 0.180 0,173 - 0.007
"14.2 991 1034 +43 0,349 0,364 + 0.015
"19.2 1592 1599 +7 0,561 0,563 + 0,002
"24.2 2113 2079 - 34 0,744 0,732 - 0.012
"29.2 2566 2423 - 143 0,904 0,853 - 0.051
"34.2 2725 2636 - 89 0,960 0,928 - 0.032
"39.2 2798 2749 - 50 0,982 0,968 - 0.014
"44.2 2840 2806 - 34 1,000 0,988 - 0.012

Soti nan sa a li ka wè ak sa ki apwoksimasyon absan ak relatif sòm yo nan

devyasyon jan yo bay nan grenn nan yo reprezante pa lwa a nan somasyon. Li ta dwe
sonje ke valè yo anpirik yo sijè a sipozisyon an nan yon distribisyon inifòm
nan yon resp. Yo te detèmine nan entèval endividyèl yo, pandan ke kalkil teyorik la
baze sou sipozisyon an ke distribisyon an koresponn ak GG la nan entèval yo.]
§ 128. Adisyon. Pwosedi siplemantè a.
Si, kòm se òdinè, nan yon panèl distribisyon senpleman kantite total, men se pa
total la sòm de yon, ki sou yo ak tonbe anba a yon valè sèten, jis senpleman
Vorzahl v la ak Nachzahl N , men Vorsumme pa la V ak Nachsumme N se bay yo,
Malgre C , men ni A ni D p ka jwenn dirèkteman, ni fonksyon yo devyasyon ki gen
rapò ak valè sa yo, pa gen okenn kalkil distribisyon pral posib. Nan entre-temps la
yon moun ka fè sa a dapre sa ki annapre yo, admèt yon ti jan travayè, pwosedi, ki
mwen rele pwosedi a siplemantè.
Yo detèmine olye pou yo D p olye D mwen , ki se nòmalman nan D p tankou ti
sekarte yo dwe ranplase pou li pou kapab okòmansman kite yon konsiderasyon de v,
V, n, N sou kote, men detèmine toujou enkonplè nimewo devyasyon m nan " , m ' ak
devyasyon montan lajan ¶ " , ¶ " pa yon metòd li te ye senpleman byen file soti
nan pati pyès sa yo kouri nan panèl la. Men, li tou detèmine manm nimewo
devyasyon m yo , = m ' + v ak m' = M ' + N , apre sa v: m , ak n : m . Apatni a valè sa
yo ka wè nan tablo ki anba la a valè yon jwenn ki gen kalkil se imedyatman
espesifye nan tab la, men pral, omwen pou kèk valè, pwoblèm lan nan . kalkil dwe
touye tab la se jis nan ti valè v: m , ak n: m ¢ pwolonje, kòm li se nan byen lwen pifò
ka sèlman bay moun, kote tab la se pa ase, yo dwe yon ap kalkile dirèkteman.
Apre yon sèl sa a jwenn sòm total la nan devyasyon yo pi ba ak anwo
nan D mwen jan sa a:

, . (10)
Apre 1) :

, ;

, (11)

1)[Depi sa a validite supoze nan de-kolòn GG respè nan D m egzistans la nan lwa a ki
pwopòsyonèl: e ' : e , = m ': m , yon rezilta, li se posib ki gen rapò ak reyalite a olye
pou yo ki anwo a, aplikab san yo pa konsidere sa a fòmil lalwa tou dirèkteman: A =
D i + e '- e , ki bay yon endikasyon sou sekirite a nan detèminasyon an konpare ak
derivasyon an nan yon pi wo a .]

Gen kèk nan valè yo nimerik v : m , , N : m ' sòm valè fraksyon asosye yon nan
devyasyon yo nan chak bò ki gen rapò ak D.

yon

.1626 0,37726
0,1105 0,27992
0,0726 0,19960
0,0461 0,13677
0,0282 0,09006
0,0167 0,05700
 0,0095 0,03466
0,0052 0,02026
0,0028 0,01138
0,0014 0,00614
0,0007 0,00319
0,0003 0,00159
0,0002 0,00076
0,0001 0,00035

Kalkil la nan yon konsa k ap pase: Youn k ap chèche m ': m , oswa nan m ': m ' ,
kèlkeswa sa li se bò negatif oswa pozitif kòm F [ t ] pran, valè t la epi pran yon =
exp [- t ²] .
Metòd sa a detèminasyon depann de lefèt ke, pou chak bò nan devyasyon yo soti
nan D mwen , GG a senp konsidere kòm valab apre nimewo a ak mwayèn devyasyon
yo te jwenn pou paj sa a, nan kout G a modifye pou totalite a, ak depann de sa nan sa
ki annapre yo Aktivasyon devlope prensip.
[Twa valè yo: 1) nimewo relatif de devyasyon yo, 2) sòm relatif de devyasyon yo, 3)
kosyan devyasyon an tèt li, jiska ki nan D i se nimewo relatif la ak sòm yo detèmine,
ak devyasyon an vle di , yo se konsa depann sou chak lòt ke chak de ka kalkile nan
twazyèm lan. Li se paske nan GG la pou devyasyon yo nan yon paj, pou egzanp,
pozitif la:

; ; ; (12)
kote m ' ak ¶ ' prezante kantite total ak sòm de devyasyon yo nan paj sa a, ¶ " men
devyasyon a se, jiska ki nimewo enkonplè m nan " ak sòm total la enkonplè ¶ '' yo
pwolonje. Se poutèt sa, nan fason ki endike anwo a, pou m ": m ' oswa m ": m , li
se posib, pa vle di nan t, yo asiyen valè a å¶ ': å¶ ' resp. å¶ " : å¶ , kalkile
sa mande lè ¶ "respektivman. ¶ " se yo te jwenn pwouve ¶ ' respektivman. å , yo
detèmine dapre (10).]
Pou eksplike desizyon sa a pa yon egzanp espesifik, nan tab QUETELET nan
rekrite franse 2) v = 28 620; n = 2490; m = 100,000. [Koulye a, nou jwenn D i =
1.6273 m, se konsa m ,= 55 951; m = 44.049; m ": m , = 0.488848; m ": m =
0.94347; apati soti nan t la - Table premye si t = 0,46420 ak 1 - EXP [- t 2 ] =
0,19385; dezyèm ka t = 1.34843 ak 1 - exp [- t 2 ] = 0.83769. Konsekamman yon
moun jwenn nan (10) sòm total la å¶ , = 3740,5; ¶ '= 2410,7 kòm ¶ " = 725,1
ak ¶ " = 2019,4. Finalman, (11) bay e , = 0.0669; e '= 0.0547; A = 1.6140. Li se
konsa D - A = 0.0133, pandan y ap e , - e ' = 0.0122; tou de valè yo ta dwe egal a
chak lòt, men divizyon yo se akòz lefèt ke valè inisyal la D i nan pwopòsyonèl
detèmine D p la yon bagay esansyèl. Quettel tèt li, ki moun ki pa evalye konparezon
nan valè yo pwobabilite obsève ak valè yo teyorik nan tab pwobabilite li yo, rive nan
yon tablo distribisyon, di: "The waist moyenne est de 1.62 m anviwon".]

2) [Lettres sur la théorie de probabilités, p. 401. "Taille nan francais yo konsekri".]

Youn ta ka panse, sepandan, ke menm nan ka kote gen yon seri konplè, valè yo
obsève vin anòmal twò piti bès, menm jan se ka a ak rekrite yo Leipzig ak Annaberg,
se sèlman metòd la siplemantè nan pati ki pi wo nan seri a, men ki toujou sou bò a
menm nan D , bezwen pou aplike pou yon å ,jwenn, ki se pa patisipe oswa konsa
ranje sou efè yo nan anòmal la desann pase lè relasyon an nòmal ant kantite ak gwosè
nan devyasyon yo, ki nou sipoze anwo, tou nan fen a pi ba men nou. Men, sa a se pa
ka a, men ou ka sèlman se konsa atann yon rezilta itil soti nan Supplementarverfahren
pase eskli nan lè yo kalkilte pi ba yon pati nan seri a, ki b cho, se jis kòm nòmal kòm
te deplase nan nan kalkil la ki yon cho. An reyalite, nou asime ke nimewo a manm
fanmi an devyasyon soti nan yon sèten valè devyasyon nan fen a, di nan pati b la , se
twò gwo, ki kantite relatif pi wo a, nan pati yon,dwe anòmal twò piti; nan pwosedi a
siplemantè, sepandan, li se sipoze ke li se nòmal, ki kontredi tèt li. Se poutèt sa, li tou
vini lè yon sèl men zak pa Supplementarverfahren ak ranje sa yo nòmal, nan
konklizyon absid. Natirèlman, nan seri sa yo, pa metòd la siplemantè , valè a
dirèkteman jwenn a , ak valè a nan ogmante A. - Se konsa, mwen gen ak moun yo nan
Leipzig kòm yonpran apre segondè negatif pati nan = D 69,71 66.5 se ase lè b pòsyon
nan soti nan gen nan fen a, kote ou ka sonje (dapre § 15) 66 sa a se valè anba a ki
afebli tonbe. Valè ki sòti nan totalite å, 9935, 9097 la sòti nan metòd siplemantè a,
te notables egal a valè a nan å¶ = 9070, ki swiv soti nan pati ki pozitif nan seri a
konsidere kòm nòmal. Valè A yon dirèkteman sòti nan totalite seri a te 69,62, ak
69,70 la jwenn nan metòd siplemantè a, se sa ki, valè D a, te notables menm bagay
la. Koulye a, si men D reyèlman mwayèn nan, se konsa medyàn la ta gen kowenside
ak li, se konsa m ' = m , dwe, Lè nou konsidere ke m , = 4257; m ' = 4145.

XIX. Lwa yo nan Asymétrie.

 § 129. [Nan de chapit anvan yo, GG a te devlope byen lwen tèlman ke li se
disponib kòm yon zouti apwopriye pou distribisyon an nan bòdwo a K.- G. jis kòm
byen ak yon simetri sibstansyèl pase nan Asymétrie an konsiderab nan devyasyon yo
pou sèvi ak yo. Koulye a, kòm eksperyans nan montre ke an reyalite lwa a gosyen
nan erè a varyasyon ki ba nan valè moun reprezante alantou yo vle di lwa a vre
distribisyon, e ke menm nan Asymétrie ki ba, nan ki li rete endesi si wi ou non
sèlman yon dezòd nan simetri esansyèl oswa sibstansyèl Asymétrie prezan, benefis ki
genyen lalwa bilateral akòde nan lwa yo ki senp kont se konsa ka GG a de-sided pase
byen pwouve tèt li lalwa distribisyon K.-G. mete kanpe ak yon fluctuation relatif
fèb. Lwa Debaz sa a pou K. -G. Lè sa a, rpoz sèlman sou eksperyans la epi li mande
pou pa gen okenn jistifikasyon teyorik. Soti nan pwen de vi a anpirik, Se poutèt sa, li
rete sèlman travay la dériver lwa yo espesyal nan yon distribisyon esansyèlman
asimetri, ki te deja pretandi pre-anrejistre (nan v. Chapit), kòm konsekans nan Lwa a
Debaz.
[Si, sepandan, Lwa sa a Debaz ase sipòte pa eksperyans, Lè sa a, li se sètènman
enteresan yo gen teyorik sipozisyon konsènan K.-G la. teyorikman jistifye GG a de-
sided nan yon fason sanblab kòm li te fè pou lwa a ki senp nan teyori erè. Sa a ta dwe
fè apre derive lwa espesyal yo nan Sipleman nan chapit sa a.]
§ 130. [Lwa espesyal yo nan distribisyon esansyèlman asimetri yo divize an de
gwoup. Premye a gen pwovizyon nan valè inisyal la, dapre ki lèt la
1.se valè a densest, sa vle di gen maksimòm z la ,
2.gen pwopriyete a endike nan Lwa Pwopòsyonèl la.
Dezyèm gwoup la se relasyon ant valè yo prensipal yo, aritmetik a vle di valè Yon ,
valè yo santral nan C ak valè ki pi pre D a , tèl degre ke distans yo nan valè sa yo ak
pozisyon relatif yo detèmine teyorikman ak pwopriyete Yon ak D figi yo korespondan
devyasyon yo devlope 1) .]

1)[Anplis lwa sa yo, § 33 bay lis ekstrèm lwa tou. Sepandan, yo valab pou simetri
kòm byen ke asimetri nan valè yo devyasyon, e konsa yo pa lwa de sibstansyèlman
asimetri distribisyon. Anplis de sa, depi yo bay monte nan plis detay diskisyon yo, yo
pral resevwa tretman espesyal nan chapit sa a.]

[Pou delege lwa sa yo, GG a de-sided dwe itilize kòm baz pou distribisyon kopi
yon K.-G.

, (1)
Isit la vle di, kòm dabitid, m ¢ ak m , nimewo yo nan pi wo a ak anba a nan premye
valè D a sitiye devyasyon ¶ ' ak ¶ , ki valè absoli yo apre yo fin pran distans nan
devyasyon yo soti nan D , h' ak h , finalman, valè yo resipwòk nan e ' ak e ,
kote e' ak e , valè yo mwayèn nan ¶ ' ak ¶ , ye. Men, li ta dwe valè a
pwodiksyon Dpa soti nan kòmansman an kòm valè ki pi pre ni kòm valè a detèmine
pa lwa a pwopòsyonèl, depi tou de pwopriyete yo dwe pwouve premye. Okontrè, D
yo ta dwe konsidere kòm yon premye inisyalman abitrèman chwazi valè inisyal la, ki
ka pwouve sèlman pa lalwa (1) kòm li te gen valè a tache ak de pwopriyete sa
yo. Men, li ta dwe remake ke moun ki sa yo 'ak sa yo , sa vle di pa gen okenn
nimewo, men se sèlman nan jewometrik entèpretasyon ¶ ' respektivman. ¶ ,prezante
kòm absis, sou òdonans yo pèpandikilè nan lwa distribisyon an imajine. Nan contrast,
nimewo yo nan devyasyon toujou refere a entèval ak yo reprezante pa bann zòn, pou
ke ekwasyon yo
z ' = z ¢ d ¶ ' ; z , = z , d ¶ , (2)
presize konbyen lajan varyasyon nan lwa a (1) Dapre ant fwontyè enfiniman tou
pre ¶ ' ak ¶ ' + d ¶ ' respektivman. ¶ , ak ¶ , + d ¶ , zòn nan fèmen nan entèval nan
lèt gwosè d ¶ 'respektivman nan . d ¶ , tonbe. An konsekans, detèmine nan
W. W ¢ ak W , ki ka yon devyasyon ant limit yo espesifye ka jwenn li. Li fèt pa:

(3)
respektivman.]
[Pa ekwasyon yo (1), pou nenpòt ki valè fini nan ¶ ' ak ¶ , valè a ki asosye nan z '
ak z , ak Se poutèt sa tou valè a korespondan nan z 'ak z , oswa W ¢ ak W , inikman
detèmine , Sepandan, pou valè a pwodiksyon tèt li, ki gen valè yo devyasyon ¶ ' = 0
ak ¶ , = 0, sa a singularité ki manke sof si
h

' m ' = h , m , oswa (4)

Paske li pral pou valè sa a:

; (5)
Se konsa, yon tranzisyon kontinyèl nan de koub yo, ki reprezante ekwasyon yo (1),
an reyalite pran plas sèlman lè kondisyon ekwasyon an (4) rive vre. Men, sa a
ekwasyon kondisyonèl dwe nesesèman rive vre se klè nan konsiderasyon sa yo.]
[Li se evidan tèt ke yon entèval nan gwosè bay yo ak pozisyon yo bay yo ka sèlman
fè pati nan yon sèten kantite devyasyon. Sa a gen konsekans lan ke yon enfiniman ti
entèval, ki se yo dwe konsidere kòm limit la nan yon entèval fini, yo dwe jwenn
nimewo a menm, li ka wè nan anwo a oswa nan pati ki pi ba nan panèl la distribisyon
pwolonje entèval kòm fwontyè a nan yon. Men, pou valè inisyal z ' diferan de z ,, Lè
sa a ki kantite devyasyon pou valè yo korespondan nan entèval nan pwodiksyon
depann de si lèt la sou pati nan ki se gen entansyon rive pi wo a oswa soti nan kote yo
ki sitiye pi ba a devyasyon debaz. Depi sa a se pa akseptab, Lè sa a, z '= z , e konsa
kondisyon ekwasyon an (4) dwe satisfè.]
[Li ta ensiyifyan kontrekare sa a pa rive ekleraj pou chif yo, men se pa pou diferans
yo. Pou detèminasyon pwobabilite yo (3) gen rapò ak chak bò devyasyon yo an
patikilye, san yo pa pran lòt bò a nan kont oswa afekte pa li. Si ou vle yon mityèlman
pataje konsidere pou detèmine si W. nan , se konsa dwe menm bagay la tou sou
kantite manm m = m ¢ yo + m ,pran devyasyon a ki gen rapò, epi li se yo dwe mete
Lè sa a,:

, (6)
Se konsa, kòm li ta dwe, pou ¶ '= ¶ , = 0, se singularité a nan detèminasyon an
pwobabilite yo bay sou baz la nan (4).]
[Ekwasyon kondisyonèl la (4) dwe tou dwe tache ak lwa distribisyon an (1). Sa a,
sepandan, vin pwogrè nan lwa a pwopòsyonèl soti nan valè inisyal la
e ' : e , = m ': m , (7)
yo mande yo. An menm tan an, valè sa a manifeste tèt li kòm valè ki pi pre a, depi tou
de z ' ak z , pou valè a zewo nan devyasyon nan kantite ' ¶ ak ¶ , rive
jwenn maksimòm la.]
[Pou ilistre lwa sa a distribisyon, de koub sa yo ka sèvi, premye a nan ki montre
kou a valè yo anwo a D , ak endikasyon de devyasyon pwobab ak mwayèn w =
DW ; e '= DE' ; q = DQ ; dezyèm lan montre kou a nan valè sou tou de bò D , ak de
valè yo prensipal A ak C akote D ak de devyasyon yo vle di senp e ' = DE' ; e , =
DE , nan tèt ou.
Li ta dwe remake ke moun ki koòdone yo prezante valè relatif pa plas la nan valè yo
nan z 'ak z , nan fòmil la (1) pa 2 h' m '= 2 h , m , divize
valè z ' : 2 'h m ' ak z , : 2 h , m ,yo mete. Li te plis h '= 1; h , = 2 / 3 te
adopte. Se poutèt sa, valè maksimòm lan se DB nan de koub yo, ki egal a 1 : ; plis
comprenant:
e ¢ : e , = 2 : 3; e ¢ = 0.564; e , = 0.846; D - A = 0.282;

D - C = 0.222; ,
Inite mezi a se 5.6 cm pou koub nan premye ak 3.2 cm pou dezyèm lan.]
§ 131. [Sèlman eksepsyonèl pral nimewo m ' ak m , devyasyon yo pi wo a ak anba
a valè inisyal D a dwe egal a chak lòt. Nan ka sa a eksepsyonèl valè nan santral
yo C ak mwayèn nan aritmetik a Yon ak D ini. Pou li se m = m , se konsa ke
kondisyon an karakterize valè santral la satisfè; soti nan egalite nan m ' ak m , men
toujou swiv sou baz la nan pwopòsyonalite ki e' = e , ak kidonk m' E '
= m , e , . Sa implique ke montan yo mityèl mityèl yo tou egal a chak lòt, ki
detèmine aritmetik vle di la.]
 [Sepandan, se ki jan ou panse yon règ, m ' a m , diferan, de valè yo prensipal yo
se yon ak C Pa janm D ansanm, epi li kapab distans yo soti nan D soti nan GG sòti
jan sa a.]
[Endike pi gwo a nan de nonb m nan ' ak m , pa m ", ki pi piti a nan m " ak
karakteriz sou bò a m nan " valè yo kouche ¶ , e , h ak t nan inison ak ansyen a (§ 33)
te fè dispozisyon . pa de tirè pi wo a Lè sa a, valè a santral la se C pase al chache valè
a ki asosyasyon yo ak D defini yon entèval ½ ( m - " m " ki gen) divèjans, pou li se:

, (8)
se konsa ke pi wo a ak pi ba valè a detèmine pa espès yo, gen menm kantite
devyasyon kòm li nesesè pou valè santral la. Sepandan, li swiv nan lwa distribisyon
an si g = C - D endike distans ant valè C ak D kèlkeswa pozisyon mityèl yo:

, (9)
oswa, si h " ¶ ¢ " = h; h " g = t" mete:

, (10)
Li se konsa konsidere ke h " = e " ,
C - D = g = t "e" , (11)
kote swa g yo kalkile, oswa ki sòti dirèkteman nan (9) t " pa vle di nan t tab la sou baz

la nan (10) detèmine kòm valè a se yo dwe yon ti tan F " ki dwe.]
[Distans C - D se poutèt sa esansyèlman depann sou kosyan an
( m "- m " ) : m " . Si lèt la egal a zewo, g tou vin zewo, ak C konyenside ak D , jan yo
deja note . Si, sepandan, kosyan sa a pa egal a zewo, men se ase ti ke pouvwa dezyèm
pouvwa li yo ka neglije, li se akseptab apeprè F [ t " ] kòm gwosè a nan menm lòd
pa:

oswa (12)
reprezante e konsa:

(13)
oswa:

(14)
yo mete. Nan lòt men reyalize C a - D valè maksimòm nan lè ( m '- m " ) : m " pran
valè a 1, se sa ki, lè m ' = 0 ak m ' = m , se konsa si tout nan devyasyon yo sou yon bò
menm ki gen valè inisyal la sitiye, ak Asymétrie an se kidonk enfini Li se sa a ka
limite nan (10) ekwasyon an senp .:

, (15)
sa yo ki t '= w: e " , kote w se valè a pwobab nan devyasyon yo, anba a § 119 egal
a 0,845347 × e" se yo dwe fikse pou distans. C a - D se jwenn KIDONK ekwasyon an:
C - D = w = 0.845347 × e ".]
(16)
[Sa a detèminasyon nan C - D se tou nan ka a jeneral (11) antyèman ki baze sou
GG a de-sided kòm yon lwa distribisyon tankou nan de ka yo Borderline (14) ak
(16). Se poutèt sa detèminasyon an anpirik nan distans sa a nan yon tab distribisyon
soumèt, pi fasil a dirije kalkil nan C ak Yon pa vle di nan ekwasyon an (26) oswa (29)
nan XI la. An jeneral, yon valè deviant soti nan detèminasyon an teyorik jwenn
rezilta isit la. Li diferan ak respè distans A-D ant aritmetik vle di A a ak valè
pwodiksyon D a, depi fòmasyon nan fòmil pou distans sa a sèlman sou pwopriyete yo
nan Yon ak D se ki baze, ki se tou se kalkil la anpirik baze sou, pandan y ap yon pou
sèvi ak GG a pa gen okenn okazyon rive.]
[Si youn konsidere sètadi ke pi gwo a nan de montan lajan yo
devyasyon ¶ ' ak ö , kòm yon rezilta nan lwa a ki pwopòsyonèl sou bò a menm
nan D se yo te jwenn ki te sou pi gwo a nan de nimewo yo devyasyon, sètadi m ", se
yo dwe t'ap chache, apre yo fin ki pi gwo a nan tou de sòm pa å¶ " , se youn nan pi
piti pa å¶ " yo rele, se konsa yon moun ka mete:
¶ "= å yon" - m "D
¶ " = m " D - å yon " . (17)
Soti nan sa a swiv pa soustraksyon:
¶ "- ¶ " = yon yon "+ å yon " - ( m '+ m " ) D = yon yon - MD ,
ak, apre divizyon ak m , yon moun jwenn ke:

.
ekwasyon an:

, (18)
ki, sepandan , pa ankò pran an kont pwopriyete a nan D nan satisfè lalwa Moyiz la
pwopòsyonèl. Pou rezon sa a, mete nan (18):
å¶ "= m " e " ; å¶ " = m "e "
oswa, ki sa ki menm bagay la tou, depi m "= m- m " ak m " = m- m " :
å¶ "= mwen" - m "e '' ; å¶ " = m ' " - m " e " .
Sa a mennen nan ekwasyon an:

, (19)
nan ki selon lwa yo pwopòsyonèl:
m " e" - m "e" = 0
se, se konsa ke finalman:
A - D = e "- e " (20)
rezilta nan yon relasyon ki deja nan XI la. Chap. lè li te rive eksplwate pwopriyete yo
nan D p nan enterè nan detèminasyon li yo soti nan valè yo tab an emwobinè.]
[Depi selon lwa yo pwopòsyonèl:

e "- e " = ( m "- m " ) ,

Se konsa, ekwasyon (20) kapab tou nan fòm:

(21)
oswa, si pi wo a:

se mete nan fòm lan:

A - D = 2 F " × e" (22)
dwe pote.]
[Detèminasyon nan distans A - D Se poutèt sa se endepandan nan reyalite nan
egzistans la nan GG a pou ke dwe ekwasyon an (20) dwe fèt pou chak panèl
distribisyon lè diferan Yonkòm vle di ak D kòm D p , se di dapre lalwa a pwopòsyonèl
kalkile yo te.]
[ Limit yo ka espesifye pou A - D. Si m "= m " , li swiv soti nan (21) ki tou A = D,
an akò ak remak la deja fè, ki C ak A kowenside ak D nan menm tan an . Si,
toutfwa, m ' = m ak m "= 0, Asymétrie a Se poutèt sa se enfini, se konsa li ye
A - D = e ", (23)
konsa egal a devyasyon an mwayèn senp, pandan y ap dapre (16) C - D reprezante
devyasyon a pwobab. Nan ka a tou ke ( m "- m " ) : m ¢¢ se yon gwosè ti, pouvwa
pouvwa nan dezyèm dwe neglije, fòmil yo (12), (13) ak (14) antre nan fòs, se konsa
ke soti nan ( 21) oswa (22) ekwasyon an:
 (24)
ka sòti.]
§ 132. [Akòz detèminasyon an pi wo a nan distans C yo - D ak A - D kapab tou gen
pou A - C wè kòm diferans ki genyen nan de entèval yo anvan, apre yo fin ki lalwa
Moyiz la distans pou twa valè prensipal A , C ak D nan fòm nan ka bay:

1) pou valè byen abitrè m " ak m " , sa vle di pou yon degre abitrè nan Asymétrie, yon
sèl gen dapre fòmil yo (11) ak (20) resp. (22):

C - D = t "e"
A - D = e " - e " = 2 F " × e" (25)

A - C = (A - D ) - (C - D) = ( 2 F " - t" )e";

2) pou m " = 0 ak m " = m, sa vle di pou ka enimetri enfiniman gwo, relasyon
(16) ak (23) egziste; li se konsa:
C - D = 0.845347 × e "
Yon - D = e" (26)
A - C = 0,154653 × e " ;

3) si ( m "- m " ) : m "entwodui yon ti kantite ki gen dezyèm pouvwa ka neglije,

se sa ki, si asimetri a trè piti, yon moun ka mete dapre fòmil (14) ak (24):

; (27)
4) nan evènman an ki pa gen okenn asimetri, nan ka sa a m '= m , Lè sa
a, finalman vin:
C-D=0
A - D = 0 (28)
A-C=0.
Li ta dwe remake ke moun ki, byenke, kòm kalkile nan divèjans yo pou A - D ak C -
D ka imedyatman rekonèt Yon ak C nan menm tan an sou bò a nan m nan " yo, men
ke se sèlman valè yo absoli nan distans sa yo yo detèmine, ak Se poutèt sa li rete pou
wè si A ak C diferan nan pozitif la oswa nan yon direksyon negatif de D. Ansyen an
se ka a si m ¢ > m ,; lèt la, si m , > m ' .]
 § 133. [Soti nan lwa sa yo nan distans distans relasyon yo ak an
patikilye p- règleman yo kapab jwenn nan divizyon. Ou jwenn:
1) pou ka jeneral la nan ki degre nan Asymétrie se pa sijè a nenpòt ki kondisyon:

(29)

;
2) nan ka asimetri trè fèb:

(30)

;
3) nan ka asimetri enfini:

(31)

,
Valè yo rapòte anba 2) ak 3) reprezante limit ki genyen ant ki dispozisyon ki
aplikab nan ka jeneral la varye. An patikilye, relasyon yo ki valab pou asimetri
fèb yo se nan enterè, depi ak fluctuation a ti nan kopi yo K.-G. se konsa komen
ke li ka rele yon règ. Pou rezon sa a, relasyon yo (30) yo bay yon non espesyal
epi yo rele p - lwa yo.]
[Nan twa kosyan an se anjeneral konsidere kòm kanpe nan an plas an premye
ak Se poutèt sa pou senplisite pa yon espesyal. Savwa lèt pa p ,
respektivman. Li se konsa yo dwe espere ke p oswa ( C - D ) : ( A - D ) se pa pi
piti pase 0,785 epi yo pa pi plis pase 0,845, pa wofern entèfere ak iregilarite
kou a nan valè anpirik nan yon panèl distribisyon ak akò a ak teyori a, nan se
gid sèlman yo pi wo a dispozisyon afekte.]
 § 134. [Sa C ak yon manti sou bò la menm nan D te deja te note; men
ke C manti ant A ak D se klè nan deklarasyon sa a.]
[Apre fòmil (29) an jeneral:

, (32)
kote t "se valè a ki asosye ak F " nan t la- tab. Koulye a, note ke F " ka sèlman
reprezante valè ant 0 ak ½, depi

.
Se konsa, yon gade nan t la- tab anseye ke toujou
t "< F ", (33)
paske se sèlman nan valè F = 0.6209 yo se twa-chif t- valè ki pi gran pase
asosye F- Valè yo, yo nan lòd yo rete pi gwo jouk nan fen tab la. Anplis de sa,
paske:
<2
e konsa plis:
t ¢¢ <2 F "
an reyalite:
C - D <A - D. (34)

Lwa sa a, selon ki C toujou bay manti ant A ak D , yo rele lwa a nan pozisyon.]
[Lwa nan pozisyon gen konsekans ki asimetri a nan devyasyon bez. D siy ki
opoze a gen kòm devyasyon yo bez. A. Savwa, depi ki gen rapò ak C , nimewo
yo devyasyon mityèl yo egal youn ak lòt, gen pou chak valè pi wo a C inegalite
a m ' < m , epi pou chak valè anba a C inegalite m nan ' > m , . Li se konsa,
si A se pi wo a C ,
μ ¢ < μ , sa vle di μ '- μ , negatif.
Men, Lè sa a, D bay manti anba a C, se konsa ke:
m ¢ > m , sa vle di mwen - m , pozitif.

Kontrèman, si yon pi ba Et D pi wo a C la chita. Sa a anilasyon nan asimetri a

ki gen rapò ak A ak D yo rele lwa a envèrsyon , ki se kidonk yon outgrowth
nan lwa a nan pozisyon.]
 [Aditif. Fondasyon an teyorik nan bilateral GAUSS lalwa.]
§ 135. [Se konsa, lwen, GG a de-sided te baze sou eksperyans kòm
Pwobabilite a pwobabilite pwobab nan K.-G. etabli. Si, nan adisyon a prèv la
anpirik, se yon fondasyon teyorik nan lwa sa a gen entansyon, ipotèz konsènan
K.-G. dwe devlope, ki pèmèt yon derivasyon nan lwa sa a. Etablisman an nan
ipotèz sa yo gen jistifikasyon li yo nan lefèt ke yo mennen nan lwa a yo dwe
sòti epi yo gen ladan li kòm si nan boujon la. E menm si eksperyans pou kont li
deside kòrèkteman nan lalwa a etabli, insight la nan nati a nan K.-
G. ankouraje.]
[Premyèman, mwen, apre yo fin ke li se ase, kòm chwazi anba pwopòsyonèl
lwa valè D p suppose kòm valè ki pi pwobab dériver GG a de-sided nan menm
fason an tankou nan teyori a erè, GG a senp soti nan sipozisyon an ki vle di nan
aritmetik a se pwobab valè, li se konkli. Ipotèz la nan aritmetik a vle di nan
teyori a nan erè se konsa nan Kollektivmasslehre nan ipotèz la ke lwa a
pwopòsyonèl valè nan pi pwobab nan mitan kopi yo nan yon K.-G. detèmine,
totalman ekivalan bò lanmè a.]
[Pou pwouve sa a, asime ke espesimèn m yon nan yon K.-G. pou ki gen
egziste yon valè D p = yon 0 detèmine selon lwa a pwopòsyonèl . Gen Lè sa
a, m , valè nan yon, sètadi yon 1 , yon 2 , , yon 3 .... anba a D p ak m ' valè yon ,
sètadi yon' , yon " , yon" ' ..., pi wo a D p, epi li lòd pou devyasyon yo nan valè
sa yo nan D p = yon 0 selon lwa yo pwopòsyonèl ekwasyon an:

oswa, si devyasyon yo pi ba yo akòz ¶ 1 , ¶ 2 . , , tèt la pa ¶ ' , ¶ " , ... yo refere

yo bay:
m '²¶,+ m ' ² ¶ 2+ ××× + m , 2¶' + m , 2¶"+× ×× = 0. (35)
Li ka kounye a W. devyasyon ¶ 1 , ¶ 2 × ××
¶ ' , ¶ " × ×× pa j ( ¶ 1 ), j ( ¶ 2 ) × ×× j ( ¶ ' ), j ( ¶ ") × ×× dwe rele. Lè sa a, W. la
pou konyensidans nan tout devyasyon m pa pwodwi a nan mW. a, konsa pa:

eksprime.]
[Men, jan yon 0 ki reprezante valè a pi pwobab pou nan ipotèz la kache, menm
jan tou pwodwi a nan W. pou devyasyon yo nan valè yo soumèt dwe konfòme
yo avèk prensip yo li te ye nan pwobabilite yon nan yon 0 yo dwe pi gwo pase
pou devyasyon yo nan nenpòt yon lòt, ki soti nan yon 0 valè diferan. Li dwe Se
poutèt sa

yo dwe yon maksimòm. Koulye a, pou dedomajman pou la konsizyon:

kidonk li se poutèt sa:

(36)
yo mete.]
[Ekwasyon sa a dwe menm ak ekwasyon (35). Se poutèt sa yon sèl pote (36)
nan fòm lan:

se konsa lisid ke:

, (37)
kote k se yon konstan abitrè. nan:

men swiv

ak pa entegrasyon:
, (38)
Zugleich erkennt man, daß k einen negativen Wert vorstellen muß, wenn j (¶ )
für ¶ = 0 sein Maximum erreichen soll.]
[Es ist somit für die unterhalb D = a0 gelegenen Abweichungen, die jetzt
unterschiedslos durch ¶,bezeichnet werden sollen:

, (39)
wo c, eine noch näher zu bestimmende Konstante und - h,² = ½km' 2ist. Für
die oberhalb D = a0liegenden Abweichungen dagegen, die unterschiedslos
durch ¶' repräsentiert werden mögen, findet man:
, (40)
wo wiederum die Bestimmung von c' noch aussteht, während - h¢ ² =
½km,2ist]
[Finalman, konstan c yo ' ak c , detèmine W. nan sa yo ki an m nan ' anwo
ak m , pi ba devyasyon, nenpòt ant 0 ak ¥ sitiye, - yo mete egal a 1 - kòm yon
kesyon de kou. Li dwe Se poutèt sa:

ak:

dwe. Sa a mennen nan:

.
nan:

, (41)

Se poutèt sa, finalman:

(42)
ak sa yo ki an valè yo bay pou h ' ak h , kondisyon sa yo:

. (42a)
§ 136. [Nan ka sa rezònman a GG a de-sided li ka kapab santi yo tankou yon
domaj ki espesifye ipotèz la kache nan lwa a ki pwopòsyonèl a ipotèz la nan
aritmetik a vle di nan teyori la erè nan senplisite ak prèv fon. Paske ou ka
kòmanse pa jwenn yon sipò pou menm bagay la sèlman nan eksperyans la,
kòm li te depi refere yo bay nan § 42 kòm yon reyalite fondamantal nan
eksperyans ki K.-G. nan pèmèt detèminasyon an nan yon valè pi pre ki
konyenside ase fèmen nan zòn nan defini nan valè yo lalwa pwopòsyonèl.]
[Se poutèt sa nan enterè ki ka yon lòt ipotèz dwe fèt, ki baze sou
konsiderasyon senp ak evidan sou orijin nan K.-G. sipòte. Pou tan ke yo te, li
mennen nan yon lwa distribisyon inifòm; Sepandan, pa lèt la, detèminasyon an
nan yon valè pi pre pèmèt satisfè yo apwoksimatif lwa a pwopòsyonèl, tou
ogmante GG a de-sided kòm yon apwoksimasyon ak sa yo ki lalwa inifòm
reprezante. Youn konsa rive nan realizasyon an ke divizyon an nan lwa a
distribisyon, kòm a pa itilize nan GG se kondisyonèl, pa nati K.-G. ki nesesè,
pwobableman ka motive pa bezwen nan men yo pataje bagay sa yo soti nan
ipotèz la trase moute lalwa yon konfòtab, satisfè collectivité yo itilize aksesib.]
[Yo nan lòd yo fè klè pwen yo esansyèl nan devlopman nan ipotèz sa a,
premye, kontrè ak sikonstans aktyèl yo, yon K.-G. bay ke espesimèn yo diferan
sèlman nan yon ti kantite ekidistan ak fini gradyasyon nan gwosè. Pou egzanp,
senk nivo gwosè ka egziste ak gwosè yo tèt yo nan vire egal a:
yon, yon + mwen, yon + 2 mwen, yon + 3i, yon + 4i (43)
dwe. Lè sa a, li se natirèl nan atribi diferans lan nan gwosè a nan jwèt fòs
espesyal yo, chak nan yo ki nan ka a nan aktivite yo ogmante m pwodwi. Youn
pral Se poutèt sa, asime kat fòs K 1 , K 2 , K 3 , K 4 , fason ke chak ka aji kòm
byen ke pa aji. Si okenn nan kat fòs yo anvigè, yon echantiyon gwosè yon
pwodui ; se sèlman youn nan kat fòs yo, se echantiyon yo jwenn lan pou gwosè
a nan yon + mwen ; men aji de, twa oswa tout kat fòs, se konsa gwosè a
se yon + 2 m, se yon + 3 m oswa yon + 4 m pwodwi. Pa W. ki fòme ak dat
efektif la nan chak fòs, frekans nan ensidan nan moun ki nan yon etap gwosè
bay se lè sa a depann e konsa dwe lalwa Moyiz la distribisyon ki te koze. Se
jwenn savwa lè fòs yo poukont nan chak lòt ak W. p 1 , p 2 , p 3 , p 4 zak ak
kòmsadwa, W la pou mank de efè li yo pa q 1 = 1 - p 1 , q 2 = 1 - p 2 , q 3 = 1
- p 3, q 4 = 1 - p 4 , reprezantasyon sa yo pou W. a nan etap sa yo gwosè diferan:
W [ yon ] = q 1 q 2 q q 4 ;
3

W [a + mwen ] = p 1 q 2 q 3 q 4 + q 1 p 2 q 3 q 4 + q 1 q 2 p 3 q 4 + q 1 q 2 q 3 p 4 ;
W [a + 2 mwen ]
=p1p2q3q4+p1q2p3q4+p1q2q3p4+q1p2p3q4+q1p q3p4+q1q 2

p3p4;
2

W [a + 3 i ] = p 1 p 2 p 3 q 4 + p 1 p 2 q 3 p 4 + p 1 q 2 p 3 p 4 + q 1 p 2 p 3 p 4 ;
W [a + 4 mwen ] = p 1 p 2 p 3 p 4 . (44)
Soti nan sa a li ka wè ke yon distribisyon simetrik nan kopi yo sou etap sa yo
gwosè diferan se sèlman posib si z. B. p 1 + p 3 = p 2 + p 4 = 1, oswa si ensidan
an nan efè a nan chak fòs endividyèl menm W. a kòm pou absans la nan efè a
nan nenpòt nan lòt fòs yo. Lè sa a ,:
W [ yon ] = p 1 p 2 q 1 q 2
W [ yon + m ] = ( p 1 p 2 + q 1 q 2 ) ( p 1 q 2 + p 2 q 1 )
W [ yon +2 mwen ] = ( p 1 p 2 + q 1 q 2 ) ² ( p 1 q 2 + p 2 q 1 ) ² - 2 p 1 p 2 q 1 q 2
W [a + 3 mwen ] = ( p 1 p 2 + q 1 q 2 ) ( p 1 q 2 + p 2 q 1 )
W [ yon +4 mwen ] = p 1 p 2 q 1 q 2 .

Nenpòt lòt detèminasyon nan W. mennen nan yon distribisyon asimetrik nan
espesimèn yo sou etap yo diferan gwosè. Pou egzanp, 1. Pou p 1 = p 2 = p 3 =
p 4 = p , 2. Pou p 1 = p 2= p 3 = ½, p 4 = p, kote p ak q = 1 - p yo diferan de ½
yo se:
1. 2.
W [ yon ]
= q41 /8q
W [ yon + mwen] =
4 PQ 3 1 / 8 (3 q + p )
W [ yon +2 mwen ] =
6 p ² q 2 1 / 8 (3 q +3 p )
W [ yon +3 mwen ] =
4 p3q 1 / 8 ( q +3 p )
W [ yon +4 mwen ]
=p41/8p
Li se konsa posib ou presize ankò yon lòt fason distribisyon asimetri kòm
espesyalite nan konplo an jeneral (44), pandan y ap sèlman nan fason ki pi wo
a, yon distribisyon simetrik se posib. Men, chak nan yo se ki baze nan menm
fason an sou sipozisyon an ki kat endepandan ki soti nan chak fòs lòt yo
kounye a, chak nan ki te gen yon W. sèten pou efè yo ak nan ka a nan travay yo
ogmante nan gwosè m pwodwi.]
[Sepandan, gen vrèman pa K.-G. ki pèmèt sèlman senk grandè, separe pa
entèval fini ak konstan, yo dwe distenge. Olye de sa, espesimèn yo ap piti piti
distribiye sou seri a gwosè limite pa valè yo ekstrèm, se konsa ke menm lè yo
ogmante etap sa yo gwosè, kote olye pou yo senk, yon nimewo pi gwo ta dwe
chwazi, pa gen anyen ranport. Men, seri a gwosè ki kopi yo nan K.-G. toujou
ap satisfè, divize an entèval nan gwosè konstan mwen epi
detèmine gwosè entèval nan kalite a, ki nan chak entèval endividyèl
distribisyon nan kopi yo ka sipoze kòm inifòm ak lwa a distribisyon kòm
konstan. Sa a se ka a lè mwenentwodui yon gwosè ti ki gen pouvwa dezyèm ka
neglije konpare ak gwo limit. Lè sa a, li se pèmèt yo panse ini espesimèn yo
entèval tonbe nan mitan an nan entèval la, se konsa ke li se resikle nan fason sa
 a nan prezantasyon an nan etap sa yo gwosè ak entèval konstan. Mòd nan
premye nan reprezantasyon, sepandan, se kounye a modifye nan ki atik yo pa
gen okenn ankò fè pati nan klas endividyèl yo nan gwosè tèt li, men entèval ki
asosye ak sèvi premye etap yo gwosè sèlman kòm reprezantan ki nan entèval
yo.]
[Lè w ap pran modifikasyon sa a nan kont, ka ranje gwosè a ki satisfè pa
egzanp K.-G. kounye a ka ranplase pa yon kantite endeterminate nan etap
gwosè, se konsa ke varyab yo tèt yo parèt
yon, yon + mwen, yon + 2 mwen, .... yon + ni (45)
yo reprezante. Li te gen Se poutèt sa sèlman ki nesesè nan plas chwazi a nan
egzanp ki anwo limite kantite kat fòs yon nimewo endefiniman gwo N suppose
epi mete chak moun sèten W. pou efè yo nan bestimmendeW pou chak nivo
gravite youn pi wo a fòs sa yo. e konsa jwenn yon distribisyon sèten nan kopi
nan zòn nan gwosè tout antye. An menm tan an li se evidan ke distribisyon sa a
se sèlman simetrik si n fòs yo ka rezime nan pè epi pou chak pè, ki gen W. egal
a p mwen ak p k yo, p mwen + p k= 1. Nenpòt lòt detèminasyon nan sa a W.
mennen nan yon distribisyon asimetri. Men, si yo ka pouswiv la lèt nan legalite
li yo, li pa aksepte bay chak fòs aji yon konplètman abitrèman chwazi W. Pou
dedomajman pou tretibilite a nan tretman matematik nan chak fòs, li ka Se
poutèt sa yo dwe atribiye a W. a menm pou vini yo anvigè.]
[Sa a mennen nan ipotèz sa yo:
1) Gen yon nimewo endefini n nan fòs 2)
K 1 , K 2 , ××× K N
bay yo patisipe poukont yo nan pwodiksyon kopi yon K.-G.
2) Gen egziste W. p pou ensidan an ak W. q = 1 - p la pou absans efè chak fòs
endividyèl.

3) Chak fòs pwodui, nan ka aksyon li, enkreman mwen, kote mwen
entwodui tankou yon ti kantite ke pouvwa dezyèm li yo, anplis de gwo limit, ka
neglije.]

2)[Tèm "fòs" yo chwazi pou konesans sèlman; li ka konprann tankou tout patikilarite
yo, kèlkeswa kalite yo, ki gen yon enfliyans chanje sou gwosè kopi yon K.-G. yo
kapab egzèse.]

[Apati, li resevwa yon kopi, pa youn nan la a génération li yo n fòs patisipe, gwosè
a nan yon ki gen W. W [ yon ] = q N , pandan y ap gwosè a nan ensidan an nan tout
fòs NI yon +rive pou ki W [ yon + NI ] = p n se. Sepandan , si fòs x yo patisipe nan
yon sèl egzanp , gwosè li vin yon + xi ; epi depi
diferan sistèm chak fòs x ka fòme, pou chak sistèm, men W. a.
p x × q n-x
egziste, konsa se:

, (46)
Koulye a, pou gwo n, x ak n - x, fòmil yo se:

,
Ak konsiderasyon sa a, yon moun jwenn:

(47)
Ranplase isit la pn ak Kn avanse kòm nonm antye, kidonk, ou sipoze ke n pa
denominatè yo komen nan fraksyon p ak q se divisible, se konsa ke piblik la an
jeneral pral swiv-devlope pa limite, kidonk, ou ka pran x ak n - x ak avantaj pn +
x ak q n - x ekri, kote kounye a x tout nimewo pozitif ki ant 0 a + NQ ak tout negati-
Ven nimewo ki ant 0 a - np gen yo ale nan; an menm tan, yon + xi se yon + pni +
xi oswa, siyon + pni se yon ti tan endike pa yon 0 , yo dwe ranplase pa yon 0 +
xi . Yon moun jwenn konsa:

(48)

Soti nan yon sèl sa a ranport ak konsiderasyon ke:

apre fòm reprezantasyon:

 (49)
Li valab osi lontan ke x: pn ak x: qn yo pi piti pase 1.]
[Si lwa sa a se pou reprezante W. pou valè final yo nan devyasyon yo xi nan yon 0 ,
Lè sa a, x dwe sipoze nan lòd 1 : mwen . Nan lòt men an, n se yon kantite pi wo-lòd si
devyasyon yo ekstrèm pni ak qni yo trè gwo an konparezon ak valè
yo xi konsidere . An reyalite, sa a se vre, depi devyasyon yo ekstrèm ogmante ak
kantite kopi sou tou de bò e konsa, ki soti nan pwen de vi nan teyori a, yo dwe sipoze
yo dwe ap grandi endefiniman. Kite n gen yon gwosè nan lòd 1 : mwen2 bay. Lè sa a,
kosyan x 2 : n reprezante yon kantite fini ak kotetik x: n nan menm fason ak
kosyan x 3 : n 2 a reprezante yon kantite lòd mwen. Se konsa, lè kantite nan lòd
la mwen 2 ak pi wo nan reprezantasyon seri a nan j ak y yo neglije, yon moun ka
mete lwa a nan pwobabilite (49) nan fòm sa a ki senp:

.
oswa:

, (50)
lè xi = D ak ni 2 = k mete.]
[Nan derive lwa sa a, li te sipoze ke kopi K.-G. nan mitan an nan yon 0 + xi ka
reprezante pa mete nan valè (45) reprezante entèval konbine gen
entansyon. espesimèn yo men li gaye nan reyalite piti piti nan entèval yo, se konsa ke
fonksyon an pwobabilite kòm yon fonksyon kontinyèl nan devyasyon yo D se sipoze,
entegral ki genyen ant limit yo nan entèval yo pa W a [ yon 0 + D yo make]. Si, Se
poutèt sa, fonksyon an pwobabilite ki te deziye pa w [ yon 0 + D ] lè sa a:
 W [yon 0 + D ] = ò w × d D ,
oswa ak konsiderasyon ti piti mwen an :
= w × mwen.
Yon moun jwenn Se poutèt sa, premye pou sant sa yo entèval:

; (51)
men depi w se yon fonksyon kontinyèl nan D , reprezantasyon sa a gen pou kenbe pou
abitrè D. ]
[Pli lwen, pa diferansyasyon, yon sèl jwenn valè maksimòm w la nan ekwasyon an:

;
oswa (mete nan tèt ou ke yon pati nan w pa disparèt, nan lòt men D isit la yon gwosè
nan lòd mwen, ak kidonk Mwen D 2 se neglijab):

,
Se konsa, valè a densest D tonbe sou:

,
Si se valè sa a chwazi kòm valè inisyal la pou lwa a nan pwobabilite, Lè sa
a, yon 0 = D + ½i ( q - p ); Finalman, si w [ D + ¶ ] ranplase pa j ( ¶ ) , Lè sa
a, D = ¶ - ½i ( q - p )

(52)
kòm fòm final la nan lwa a yo dwe sòti.]
[Li toujou yon kesyon pou pwouve ke premye valè D apeprè satisfè lalwa
pwopòsyonèl la sou baz lwa a (52). Pou rezon sa a:

mete sa:

, (53)
Koulye a, si m ¢ endike nimewo ki anwo a D ak m kantite total devyasyon:
 ,
An konsekans, pou anba a D Nimewo pito m nan , :

,
Se refere yo plis pi wo a ak anba a D montan lajan ki sitiye nan devyasyon yo
pa ¶ ' ak ö , se konsa li ye:

,
Youn jwenn sa a:

; , (54)
Se konsa:

= Si b = ¾ PA = 2,356 yon . (55)

Nan premye apwoksimasyon yon moun ka Se poutèt sa
yon = 1; b = 2
mete, se konsa ke an reyalite apwoksimativman:

, (55a)
kòm lwa a pwopòsyonèl mande.]
[Men, si lwa a pwopòsyonèl ki valab, Lè sa a, GG a de-sided ka ranplase inifòm la
pwobabilite lalwa (52) ak yon apwoksimasyon ki koresponn. Menm bagay la tou se
yo dwe sipoze nan fòm lan (6), ki vle di devyasyon yo mityèl, depi lwa a (52) pran
tou an kont devyasyon an anwo ak pi ba yo. Se konsa, se pou li:

, (56)
Isit la se akòz nimewo yo devyasyon kalkile ak montan lajan devyasyon:

, (56a)
Sepandan, depi validite ki genyen nan lwa a ki pwopòsyonèl mande pou ¾ p se
awondi desann nan valè a nonb antye relatif 2, li se tou ½ p ak 4 / 3 yo dwe konsidere
kòm ekivalan ak

(56B)
mete; Epitou, ki gen otorite nan menm nan reprezantasyon an nan h ' ak h , olye pou
yo ½ p - 2 / 3 osi byen ¼ p ak 2 / 3 yo mete].
[Ranplasman nan lwa an inisyal (52) pa GG a bilateral kidonk rezilta nan ranplase
manm lan

manm lan

rive, ki resevwa yon siy pozitif pou pozitif ¶ , yon siy negatif pou negatif ¶ .]
[Tou de (52) ak (56) bay pou p = q reprezante GG a senp, ki se konsa fèt tankou
yon ka espesyal nan menm tan an ak sa yo lwa jeneral la ipotèz la etabli. Si lèt ka a sa
a adapte soti nan kòmansman an, li se pa trè diferan de ipotèz la ki HAGEN 3) dériver
senp la te mete G. G. pou teyori erè.]

3)[Broad pwobabilite, Bèlen, 1837. 34. - Ipotèz la HAGEN nan li: "erè a nan rezilta
yo nan yon mezi se sòm total la aljebrik nan yon nonb infini nan erè primè ki tout
moun egal, ak chak nan yo ki ka menm jan fasil gen pozitif oswa negatif. ".]
 [Li ta dwe remake ke asimetri a isit la reprezante pa kantite nan lòd mwen an . Li
Se poutèt sa vin enfiniman piti lè mwen vin enfiniman piti. Nan divize anwo a,
sepandan, mwen pa te panse yo dwe enfiniman ti, men se sèlman yo dwe tèlman ti
ke mwen 2 ka neglije kont gwo limanite.]
[Li ta dwe mansyone ke pou lwa a inifòm nan pwobabilite, olye pou yo valè a
Densest D, ka yon valè lòt pase valè inisyal la ka chwazi. Nan fòm reprezantasyon
(51), pou egzanp, li se vle di la aritmetik, ki se te fè pwen an kòmanse nan devyasyon
yo. Avèk respè yon 0, montan yo nan devyasyon yo mityèl yo egal a chak lòt, se konsa
ke yon 0 se an reyalite aritmetik vle di A. ]

XX. Lwa ekstrèm yo.

§ 137. Eleman yo anjeneral konsidere kòm nan yon K.-G. gen ladan valè yo
ekstrèm ki bay tablo a distribisyon menm, sa vle di mezi a nan kopi a pi gwo e pi
piti; Epitou, li gen yon enterè miltip fè fas ak li. Deja soti nan kiryozite sèlman ou ka
pran swen sou sa a, ki jan gwo se jeyan nan pi gwo e tinen ki pi piti a, ki te ki te fèt
nan yon peyi bay oswa nan tout, ki se chalè a pi gwo oswa ki frèt yo ki ogmante
tanperati a nan yon kote ki bay ak gen koule, ak sou sa, men endikasyon nan valè yo
ekstrèm nan yon objè egzamine ladan l 'te gen tou yon valè syantifik pou nòt la pa
kontribye, menm bagay la ki gen rapò ak ki kantite kopi nan ki ekstrèm sa yo yo
obsève pou karakteristik; ak tann nan ki limite yon echantiyon nan lavni ap chache,
ak pi lwen pase ki li pa prezimableman monte, anba ki li pa pral koule, ka pafwa vin
pratik. Kidonk, pi wo nivo espere nan yon rivyè ka detèmine wotè baraj la
pwoteksyon oswa wotè plant yo sou bank li yo, frèt la pi gran yo dwe espere limit
plante nan plant sèten, elatriye
Youn pa ta dwe bliye sèlman ki gwosè a nan ekstrèm yo se depann sou ki kantite
kopi ki se sijè a siveyans, epi si sa yo. Kòm wotè a nan yon rivyè pa t 'depase yon
sèten nivo, nan 100 ane, kidonk, ou pa ka atann ke li pa ta dwe nan 1000 ane yon fwa
ka a depi Avèk prezant sa mwen pi gwo sijè ki abòde yo devlope ekstrèm nan se yo
ofri, ki soti nan ki imedyatman enterè einleuchtet jwenn yon lwa nan envès la nan
grandè a ekstrèm yo nan nimewo a nan kopi, yon enterè ki se yon syantifik ak pratik
la nan menm tan an. Menm lè gen nenpòt detèminasyon anpirik nan ekstrèm pou
kantite kopi ki gen enpòtans ki soti nan ki te detèminasyon an te fè; men yo ka sèvi
ak materyèl la anpirik pou fè pwovizyon an jeneral nan ekstrèm, ak yon nimewo
chanje.
Se konsa, lwen nou te neglije pwen sa a plizyè fwa, jan mwen nan plis pase yon sèl
kote, gwosè a nan devyasyon a absoli oswa yon manm fanmi ant ekstrèm yo: E '-
E , oswa ( E' - E , ) : A, pou plizyè m nan divès K. -G. itilize yo konpare varye
absoli oswa relatif nan matyè a itilize, ki ka gen konsekans trè inègza.
Isit la, apèrsu nan sanble mete nan rezone ke si ou detèmine sèlman ekstrèm yo nan
yon gwo kantite, ou ta ka konte sou si ekstrèm pa absoliman posib, men yo ka
resevwa sa yo yo trè prè, ak lòt moun nan Anhaltes yo absans ta ka kontni ak sa yo te
jwenn. Men, sipozisyon sa a nan limit yon apeprè attainable nan ekstrèm ak
ogmante m pa ni anpirik ni teyorik nan izòlman; men vre se sèlman de pwen de vi ki
grandè a ekstrèm yo nan pi piti anpil pwopòsyon pase gwosè a nan m lè k ap grandi,
men, m se te panse k ap monte nan Infinity, toujou specifiable fason yo kontinye ap
grandi.
§ 138. [Pandan se tan entèdi etablisman an nan yon relasyon legal ant gwosè a nan
ekstrèm yo ak nimewo a nan valè ki soti nan ki rive ekstrèm yo, yon sèl reprezante
egzanp sou DOVE ak Encke nan KONSEPSYON, ki ta swiv ekstrèm yo nan nenpòt
ki legalite yo sove. ]
DOVE apre kesyon nan premye l ', "distribisyon an jeografik ki fenomèn move tan
menm jan an" trete 1) : endike "Sou varyasyon yo ki pa peryodik nan distribisyon an
tanperati sou sifas la nan tè a", devyasyon yo ekstrèm ki nan tanperati chak mwa epi
chak ane vle di pandan yon chif yo bay pran plas nan diferan obsève sit ane, klèman
nòt: "figi yo bay yo isit la pa gen yon bagay trè abitrè, depi yon sèl sezon fredi trè
grav oswa yon sezon ete trè cho kapab double diferans ki genyen detekte soti nan yon
long liy de ane anvan," yon remak ki tou schmid nan gwo travay li
meteyorolojik 2)swiv. Remake Menm jan an tou Encke nan trete l 'sou metòd la nan
pi piti kare 3) akòz lefèt ke erè yo ki obsèvasyon ekstrèm vire soti nan li te ye ranje yo
erè Bessel yon ti kras twò gwo kont kondisyon an teyorik: "Dmeran, diferans sa a se
fasil eksplike de la lefèt ke pi gwo erè anjeneral mande pou yon konbinezon etranj
nan efè negatif, e menm souvan pa konsa izole evènman kanpe te pote sou ke pa gen
okenn teyori yo yo pral kapab yo soumèt bòdwo an. "

1) Tretman nan Kgl. Bèlen Akademi Syans, ki soti nan 1848.

2) Liv nan meteyoloji. Leipzig 1860.
3) Bèlen astwonòm. Albòm pwomosyon pou 1834. p.249 flgd.

An konsekans, te genyen jiskaske yo pa te ankèt teyorik oswa eksperyans ak

detèminasyon kondisyon legal yo nan valè sa yo, e konsa se pa sèlman yon diferans
nan sa a respekte yo ta dwe ranpli nan ankèt sa a, men tou, eliminasyon an defo
sispèk. ki valè ekstrèm yo pa gouvène pa lalwa nan tout, pran kèk enterè nan tèt yo.
Se vre, sepandan, pafwa ekstrèm oswa ekstrèm devyasyon ka leve soti nan kòz
eksepsyonèl ki rive nan seri a nan kondisyon ki anba yon K.-G. konsidere kòm
konpoze ak sijè a ankèt; z. B. barrel-ki gen fòm oswa dwòg mikrofòn zo bwa tèt, kote
li se zo bwa tèt sante. Ekstrèm sa yo se tout bon enprevizib. Men, depi lwa yo dwe
trase jis aplike nan sa yo K.-G. Si sipò yo bay pi bonè (chapit IV) ase, Lè sa a,
Aparisyon nan ekstrèm yo soti nan relasyon legal yo ka prèske pran kòm yon
endikasyon ke ekstrèm sa yo se nòmal, ki, nan ka sikonstans nòmal, yo dwe eskli.
§ 139. Pwouve youn ka nan chanjman an nan ekstrèm, ak gwosè a nan m nan fasil
wè nan fason ki anba la a.
 Detèmine soti nan ankèt la nan yon lis orijinal la nan yon bay m , nan ki mezi yo yo
ki nan lis nan lòd o aza, de ekstrèm yo E ' ak E , Lè sa a, pati san li pa chanje lòd la
o aza nan limit la tout la ladan l' nan yon plusieurs nan fraksyon menm z. Pou egzanp,
si manm m nan = 1000 ta, nan 10 fraksyon nan m = 100, e kounye a, tou detèmine
ekstrèm yo nan fraksyon sa yo. Si sa ki pa azar, ak yon total gwo - m sèlman
eksepsyonèlman ka a pouvwa ap, rive ekstrèm yo menm plizyè fwa deja nan ankèt la,
ou pa pral jwenn nan fraksyon yo, men yo an mwayèn sèlman minè E 'ak pi
gran E , bay; epi si se pwosesis la repete sou chak fraksyon nan m = 100, pou
egzanp, pa divize li nan 10 fraksyon nan m = 10, Lè sa a, nan kou siksè nan
korespondan pral rive. Koulye a, yon moun ka konsidere totalite a nan mezi yo
bay m, ki moun ki te premye anvan tèt li, tankou fraksyon nan yon totalite nan pi
gwo m , ak konkli ke si yon sèl te gen plizyè fraksyon nan menm m la devan yo, E
' ak E , jwenn nan men yo, tou an mwayèn de E ' ak E ,totalite a pi gwo nan tout
kopi nan plis ak mwens ta dwe outbid.
Li ka dwe te note ke E la , ki fè yo jwenn nan fraksyon yo equinumerous ladan l
'ankèt yo, yo gen yon gwosè yon ti kras diferan, ak pa menm yon fraksyon ankèt la
pase nan lòt fraksyon equinumerous nan yon ankèt pi gwo pati nan bay m kapab wè,
yon sèl ta toujou ant e sa yo fraksyon pi gwo jwenn diferans ki genyen, konsa ke li Se
poutèt sa pa ka konte sou youn nan bay m depann trè espesifik e ' ak e , jwenn; men
pwobableman ka di detèmine, an premye, ki nòmalman nan espas ki la pi wo a
prezante siyifikasyon an nan yon bay m -dependent E an mwayèn, pi wo a kantite m ,
pi wo a nimewo a m ; Dezyèmman, pou yo bay m , konsidere varyasyon yo kòm yon
kesyon de ensèten akòz enkonpetan konsekans ki gen rapò ak yon egzamen ki pi pre,
pou li retounen anba.
Annou eksplike youn anvan an sou tablo elèv la 4) avèk m = 2047, ki gen eleman
yo bay nan § 65, selon ki A 1 nan panèl prensipal la = 71.77; D p apre rediksyon mwen
= 1 pous men yon mwayèn de 4 kouch = 71.96. Sepandan, depi itilize nan tout m =
2047 ta dwe grandman ankonbran, mwen itilize sèlman 360 valè jan sa a.

4) Paske nan dezavantaj la nan estimasyon ki pa inifòm, ki dimansyon yo rekrite

ki pi ba pase-tout, mwen ta pito te chwazi yon lòt egzanp, si mwen Urlisten te kanpe
bò kote objè ki gen menm sekirite randonès a pi bon kalite nan sekans lan nan
referans pou akoz de kontra; men sa dezavantaj, relasyon yo ki gen pwoblèm
folgends, enkontèstableman fè diskriminasyon sèlman très.

Soti nan lis orijinal la, nan ki mezi yo se byen o aza, premye 18 mezi yo nan chak
nan 20 ane yo te ekri soti nan sekans o aza yo ak konbine nan yon totalite nan 360
mezi. Dokiman sa a, E ¢ = 77.5, E , = 64 pous jwenn. Isit la Next 360 mezi sa yo ta
nan 180 fraksyon gen yon m divize = 2, nan chak nan yo ki nan kou, dirèkteman yon
mezi ki E ¢ , ki lòt pase E ,rive, ak lè yo divize sòm total la nan konsa
jwenn E la ' ak E , ak 180 yo te vle di E ' = 73,16 e vle di E ,= 70.26; Anplis de sa,
yon divizyon nan 360 mezi yo nan 120 fraksyon ak yon m = 3 te fè, ki gen vle di E
' ak E , kalkile ak pou fè, ki rezilta yo yo rezime nan tablo ki anba la a.
I. Mwayèn valè ekstrèm anwo ak pi ba nan fraksyon n ak manm m chak .

m N e' E, E '- E , E '+ E ,

2 180 73,16 70,26 2.90 143,42
3 120 73,81 69,56 4.25 143,37
4 90 74,25 69,17 5.08 143,42
6 60 74,68 68,41 6.27 143,09
9 40 75,09 67,86 7.23 142,95
18 20 75,84 66,85 8.99 142,69
36 10 76,25 66,27 9,98 142,52
72 5 76,90 65,70 11,20 142,60
360 1 77,50 64,00 13.50 141,50
Tablo sa a bay monte nan remak sa yo.
San okenn eksepsyon, nou wè ak ogmante m , vle di 'E la monte, E , pèdi pwa, ki
se konsekans natirèl la se ke diferans ki genyen ant de ekstrèm E' - E , ak
ogmante m ap grandi, menm jan nou wè, pa gen anyen mwens pase Prorate ak m ap
grandi pa z. B. nan m = 2 egal a 2.9, nan m = 360 ki egal a 13.5. Li pouvwa nan
premye sanble evidan ke sòm total la nan tou de ekstrèm chanje sèlman trè
ensiyifyan ak ogmante m ; se sa ki, apa de ti iregilarite nan m= 4 ak 72, ki konsidere
kòm kòz la nan enkonpetan dezekilib, chanjman ki fèt nan yon diminye kontinyèl
nan E ' + E , ak ogmante m. Men, li se yo dwe konprann fason sa. Natirèlman, si E
' ak ogmante m ap grandi, E , diminye, jeneralman pale, yo bay posibilite pou ke tou
de jis rekonpanse, lè sa a kote E' + E , ak ogmante mta rete konstan, yon ka apa de
éventualité dezekilib dwe espere ki, lè simetri a devyasyon aksyon nan tou de bò soti
nan vle di la aritmetik. Koulye a, limit la rekrite nan apwòch sa yo, men jan yo menm
bagay la tou, men se pa antyèman matche ak, konsa tou rezilta a nan korespondan E
'+ E , pa byen kondisyon an nan sa yo.
§ 140. [Malgre ke valè yo kounye a Table mwen pi wo a kwasans lan nan ekstrèm
nan anwo ak retire elèv la nan pati anba a pou ap grandi m mete byen klè nan tèt ou,
yo pa trase moute sou pwobasyon nan nan bagay sa yo (§ 141) Trè lwa yo. Pou sa yo
yo sòti nan GG a, ki chita sou devyasyon yo soti nan vle di la aritmetik a Yon oswa
nan valè yo pi pre Daplike, se konsa ke dispozisyon ki ekstrèm premye devyasyon
ekstrèm soti nan valè yo premye ak valè pa ekstrèm E ' ak E , dirèkteman
enkyetid. Diferans lan ki te koze kidonk detèmine fason se evidan nan obsèvasyon an
ki E 'byen anba a valè a premye ak yon lòt lè ranvèse E , ka pi wo a menm bagay la,
ak Lè sa a reprezante ki devyasyon ki soti nan ekstrèm a nan ki valè pwodiksyon, pa
tèlman valè maksimòm nan olye ke valè a minimòm de devyasyon rive. Valè yo
 mwayèn nan tablo a pi wo a pa ka konsidere kòm valè mwayèn nan devyasyon yo
ekstrèm Se poutèt sa, depi, jan sa yo, se sèlman tèt yo nan valè yo devyasyon dwe
pran an kont. Nan dispozisyon sa a vle di, sepandan, objeksyon an ka kolekte, ki
ekstrèm yo E ' ak E ,kòm sa yo, san yo pa konsidere valè direktè lekòl la chwazi
kòm valè inisyal la, atire enterè epi mande pou etabli lwa dirèkteman valab yo; men
sa a ka fèt sèlman nan medyasyon an nan lwa ki valab pou devyasyon yo ekstrèm,
depi lwa a distribisyon sou ki sa a se ki baze sou refere a valè devyasyon. Se poutèt sa
tou premye nan tout pwouve pwopozisyon yo teyorik pou devyasyon yo ekstrèm.]
[Pou rezon sa a, yo dwe ranplase dimansyon yo nan lis orijinal la pa devyasyon yo
soti nan valè inisyal la pandan y ap kenbe lòd la ki deja egziste. Lèt la se aritmetik a
vle di valè Yon, lè sa a devyasyon yo rive D nan plas yon, swa avèk oswa san
separasyon nan pozitif la soti nan valè yo diferans negatif, tou depann de ki kote GG
a-sèlman nan respektivman nan anwo kay la. pi ba devyasyon pou kont ou oswa sou
toude ansanm. Lè rezilta a D , sepandan, se diferans ki genyen ¶ ' ak ¶ , olye pou
yo yon anviwònman, pandan y ap pozitif la ¶ 'nan negatif la¶ , men paske G.G. a de-
sided ki se kounye a itilize prensipalman mande separasyon an nan devyasyon an
anwo ak pi ba, ak refere a tou de nan diferan fason.]
[Nan ka sa a li ka, yo bay degre nan fèb nan Asymétrie ki se nannan rekrite
dimansyon, chwazi aritmetik a vle di nan debaz, e ke valè yo pozitif ak negatif
devyasyon yo pa separe nan konsiderasyon de piti, kanpe kantite total 360 valè
metrik dwe trete. An konsekans, mwen ranplase rekrit yo 360 pa kenbe lòd yo pa
devyasyon yo nan ASa senplisite te sipoze egal a 71,75 olye pou yo egzak menm
71,77. Lè sa a, total la nan devyasyon yo gen yon devyasyon ekstrèm nan valè yo
7.75, epi chak sub-divizyon ladan l 'gen yon egalman ak sèlman yon valè devyasyon
ekstrèm ki se swa Malgre ke orijin li yo pa pozitif oswa negatif, men rive kòm yon
valè absoli, depi devyasyon yo sèlman valè absoli yo yo konsidere yo. Koulye a, seri
a nan 360 byen kòm devyasyon pi wo a seri a nan 360 degre menm nan N gwoup,
chak nan m konsiste valè, demonte ak chak fwa jeneralman U aanrejistre pou deziyen
ekstrèm devyasyon, nou jwenn tab sa a, endike nan ki, menm jan souvan yon
devyasyon nan yon gwosè sèten anba N fraksyon yo kòm devyasyon ekstrèm
nan U ki te fèt; gen, nan kou, pou m =devyasyon yo menm nan menm tan an pran
kòm devyasyon ekstrèm 1:
II. Counts konbyen fwa devyasyon nan ekstrèm U nan n fraksyon, yo chak
ak m ki te fèt manm.
U m=1 m=2 m=3 m = 4 m =6 m = 9 m = 18 n = 20 m = 36 m = 72 n = 5 m = 360

n = 360 n = 180 n = 120 n = 90 n = 60 n = 40 n = 10 n=1

0.00 12 1
0.25 28 1
0.50 25 4
0.75 21 9 1
1.00 16 6 - 1
1.25 31 11 4 -
1.50 35 14 7 -
1.75 29 13 5 2
2.00 24 18 13 13 4 3
2.25 23 12 9 5 2 -
2.50 15 7 6 3 2 1
2.75 16 9 7 4 1 -
3.00 11 10 7 7 3 -
3.25 12 8 7 5 3 1
3.50 5 4 4 4 3 3
3.75 16 14 11 9 8 5 1
4.00 7 5 6 5 4 2 1
4.25 10 10 10 9 8 6 3
4.50 4 4 3 3 3 3 1
4.75 3 3 3 3 3 2 2
5.00 5 5 5 5 5 4 2 2
5.25 6 6 6 6 5 4 4 3 2
5.50 1 1 1 1 1 1 1 - -
5.75 2 2 2 2 2 2 2 2 -
6.00 1 1 1 1 1 1 1 1 1
6.25 - - - - - - - - -
6.50 1 1 1 1 1 1 1 1 1
6.75 - - - - - - - - -
7.00 - - - - - - - - -
7.25 - - - - - - - - -
7,50 - - - - - - - - -
7.75 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

Seri sa a, ki reprezante panno distribisyon pou devyasyon ekstrèm ka deja pa davans

lan siksesif nan valè yo pi piti kwasans lan nan ekstrèm la ak
ogmante m rekonèt. Sepandan, yon lide plis egzak ladan l 'bay seri ki anba la a nan
valè mwayèn nan U a , kòm ki aritmetik a vle di U yon , santral valè U c nan ak valè a
peple U ta gen entansyon:
III. Valè yo mwayèn U yon , U c ak U d nan devyasyon yo ekstrèm nan m -
membered fraksyon.
m m m
m=2 m=3 m=4 m = 18 m = 36 m = 72 m = 360
=1 =6 =9
U yon 2.00 2.72 3.27 3.61 4.10 4.39 5.14 5.75 6.15 7.75
Uc 1.73 2.41 3.16 3.65 4.13 4.33 5.13 5.50 6.00 7.75
Ud 1.50 2.00 2.00 2.00 4.00 4.25 5.25 5.25 5.25 7.75

Li ta dwe remake ke UC te detèmine pa entèpolasyon senp, men U d kòm valè a ki

pi gwo kantite U tonbe; sèlman pou m = 6 te vle di nan de valè yo te pran, ki ansanm
gen nimewo a maksimòm 8. Apati de valè yo ensètmost dans, valè sa yo montre yon
ogmantasyon konstan ak ogmante m . Men, U d pa diminye, men konsève valè
li sèlman de fwa pou chak twa myoun apre lòt .]
[Si youn te wete anwo a soti nan devyasyon ki pi ba nan konbine plas tou de nan
yon ranje, sa ta dwe antre II de tab nan plas yon tab, yonn pou D a ' , lòt la
pou D a , ; men depi kantite total devyasyon pou chak ta redwi apeprè mwatye,
ensètitid nan dispozisyon yo ta vin pi plis. Te kapab plis D nan plas Yon se chwazi
kòm valè a pwodiksyon, ta gen yon separasyon nan seri a nan valè devyasyon nan
yon seri de ¶ ' ak moun ki nan ¶ an , ] te mande prensip.
§ 141. [Nan lòd pou mete sou pye de detèminasyon teyorik pou valè empirik sa yo,
lalwa pwobabilite W [ U ] dwe dedwi, ki deklare ak ki W. anba devyasyon m valè
ekstrèm U a dwe espere. Men, si U se reprezante valè a ekstrèm, Lè sa a, youn
nan devyasyon m yo dwe gen valè sa a, pandan y ap m - 1 a ka asime nenpòt lòt valè
ant 0 ak U. Lwa W [ U ] konsa eksprime W. sa, nan deviations m , nenpòt ki moun ki
egal ak U ak lòt moun yo ant limit yo 0 akU kenbe.]
[Li se kounye a, lè valè absoli nan devyasyon yo yo te deziye pa Q , ki W., ki yon
devyasyon ant limit yo enfiniman fèmen Q ak Q + d Q tonbe, ki egal a:

, (1)
Li pa enpòtan si wi ou non nan pwodiksyon an nan aritmetik la vle di devyasyon yo
mityèl + D ak - D oswa nan sòti nan valè yo densest devyasyon yo
inilateral ¶ ' resp. ¶ , anba ki Q yo dwe konprann; si sèlman nan ka a ansyen h =
1: h , nan dènye ka a h = 1: e ' resp. = 1: e , se mete, kote h se valè a
vle di nan D , e ' resp. e , vle di nan ¶ ¢ resp. ¶,reprezante. Si sa vle di,
nan m deviations Q 1 , Q 2 ... Q m, pou egzanp, premye a ki egal a U ak chak youn ki
vin apre se pi piti oswa nan pi egal a U , premye a se W la.:

ak pou chak sa yo W la :.

,
W. a pou konyensidans nan devyasyon m , ki premye a ki egal a U , ak chak ki vin
apre gen yon valè abitrè ant 0 ak U , se konsa egal a:

Sepandan, valè sa a detèmine W menm jan an, si, olye pou yo devyasyon an premye,
youn nan sa ki annapre yo mete egal a U , epi chak fwa m - 1 lòt moun apatni a valè
chenn ant 0 ak U. Kontinwe, W. a, de m deviations egal a yon sèl U , ak lòt moun ki
genyen ant limit yo 0 ak U kenbe oswa, nan lòt mo, W. a, U se valè ekstrèm nan
mitan devyasyon m , pa:

kote t = hU , (2)
montre. paske

.
.
konsa ou ka tou:
; ( t = hU ) (3)
mete.]
[Soti nan fòm lan lèt nan reprezantasyon, li ka wè ke entegral la sou W [ U ] se
dirèkteman espesifye. Sa a entegral, ki te pran ant sèten limit, eksprime sepandan W.
la ki devyasyon nan ekstrèm tonbe ant sa yo limit. Se poutèt sa, W. ke devyasyon
ekstrèm lan pi piti pase U 1 = t 1 : h ak pi gran pase U 2 = t 2 : h, egal a:

, (4)
se konsa ke an patikilye W. a, ki U = t: h anwo a resp. pi ba limite nan ekstrèm, pa:
respektivman.
se deziyen.]
 [Si nou kounye a detèmine yon valè U c = t c : h nan kalite sa a

oswa , (5)

Se konsa, li se egalman pwobab jwenn yon pi gwo oswa pi piti valè pase U c lè yo
detèmine ekstrèm yo nan devyasyon m . Kontinwe, U c pral reprezante valè santral la
oswa valè pwobab pou repete detèminasyon nan devyasyon ekstrèm la ki gen
depandans sou m endike fòmil la (5) epi ki gen valè nimerik pou yon m jwenn yo
pa vle di nan tab la- . Konpilasyon sa a nan rapò m ak t c la pou kèk valè
nan m endike kwasans sa a valè santral ak ogmante m yo dwe wè.]

m tc m tc m tc
1 .4769 9 1,2628 500 2,2611
2 .7437 18 1,4689 1000 2,3988
3 .8936 36 1,6576 5000 2,6946
4 .9957 72 1,8319 10000 2,8134
6 1,1330 360 2,1933
[Anplis valè yo santral, li se nan enterè yo konnen valè a ki gen pi gwo W. a kòm
yon valè sèl. Avèk detèminasyon souvan repete souvan nan ekstrèm lan, li manifeste
devyasyon m kòm valè ki pi pre epi li se teyorikman detèmine kòm valè
maksimòm W [ U ]. Li konsa satisfè pou t = hU ekwasyon an:

.
oswa:

, (6)
epi yo dwe endike pa U d = t d : h . Kalkile t d soti nan ekwasyon an (6) pou yon
soumèt m , kòm sa yo ki an t c , ki vle di t tab fè fè yo. Youn jwenn valè sa yo asosye
nan m ak t d :

m td m td m td
1 0.000 9 1,194 500 2,203
 2 0.620 18 1,404 1000 2,342
3 0,801 36 1,594 5000 2,641
4 0,914 72 1,770 10000 2,761
6 1.060 360 2,134

Montre nan menm ki t d < t c , ki gen ladan U d anba a U c se, sepandan, ke ak

ogmante m , valè sa yo ap apwoche youn ak lòt.]
[Finalman, yo kapab detèmine aritmetik vle di nan ekstremite ekstrèm yo. Li te
rele U yon , se jwenn soti nan (2):

(7)
oswa - apre entegrasyon pasyèl -:

, (8)
Pou m = 1, rezilta a nan (7) U yon = 1 : h di senp valè a vle di nan devyasyon yo
pou tèt li. M se = 2 jwenn nan (8) U yon = :h , ak di nan = 1,4142
miltipliye vle di valè de devyasyon yo tèt li. Pou pi gwo m kapab F [ t ] dapre § 118
montre nan fòm seri e konsa tou U yon yo devlope nan yon seri. Pou egzanp, nan
fason sa a yon sèl rive nan m = 3:

oswa, gen

.
nan:

,
Se konsa, U yon vin egal a vle di nan devyasyon yo miltipliye pa 1.6623.]
[Chak nan twa valè U c nan , U d ak U yon se nan yon fason espesyal depandans nan
devyasyon yo ekstrèm soti nan nimewo m nan nan devyasyon yo soti nan ki se
detèminasyon an te fè nan tèt li. Sepandan, li se lè sa nesesè yo konpare valè yo
teyorik ak anpirik, osi byen sekirite a nan detèminasyon an anpirik ak fasilite la nan
kalkil teyorik pran an kont ak yo konsidere ki gen rapò ak sa a, ki bay benefis la pi
gran nan twa valè yo. Koulye a, kalkil la ki gen valè nan teyorik nan se U c bon pase
sa yo ki an U d oswa Uyon men, ki gen rapò ak detèminasyon an anpirik
se U d dèyè U c ak U yon sekirite tounen tankou U c ak U yon touche jeneralman
konfyans nan menm. Se poutèt sa ak avantaj ki gen valè nan santral U c sèvi pou
konparezon nan teyori ak eksperyans.]
[Pou dimansyon yo rekrite pou ki valè yo pwouve detèmine nan U c . Nan Table III
yo ki nan lis, konparezon sa a mennen nan rezilta sa yo, kote valè mwayèn h nan a
devyasyon senp dapre § 65 egal a 2,045, ak 1: h = h = 3,625 seri se:
IV. Konparezon nan valè yo teyorik nan U c ak anpirik a soti nan m sèten
fraksyon -membered.
Uc Uc
m Dif. m Dif.
theor. empir. theor. empir.
1 1.73 1.73 0 9 4.58 4.33 - 0.25
2 2.70 2.41 - 0.29 18 5.32 5.13 - 0.19
3 3.24 3.16 - 0.08 36 6.01 5.50 - 0,51
4 3.61 3.65 +0,04 72 6,64 6.00 - 0.64
6 4.11 4.13 +0,03 360 7.95 7.75 - 0,20

Li se, espesyalman bay yo ti kantite moun nan 360 valè ki se sijè a detèminasyon
anpirik, jwenn matche ak nan nan valè teyorik ak anpirik san dout satisfezan, se
konsa ke apre sa se sa lalwa mande a te etabli nan pwobabilite konfime pa eksperyans
nan.]
§ 142. [Enplikasyon ki pi enpòtan nan devlopman anvan yo se sa yo:
l) Èske se yon K.-G. ak siyifikatif Asymétrie - kòm ou panse tankou yon règ -
prezante, e li gen GG a de-sided pou aplikasyon an menm, gen Se konsa, lè t
' = U' : e ' se mete, W la.:

(9)
pou lefèt ke valè ekstrèm nan m ' anwo a D manti egal a U' ak kidonk ekstrèm anwo a
tèt li egal a:
(9a)
te ye a. Conséquence, gen yon W.:

(10)
pou lefèt ke U , = t , e , valè ekstrèm nan m , devyasyon ki anba a D , oswa
pi ba ekstrèm nan tèt li
(10a)
te ye a. Èske li posib, nan repetisyon kontinye ankò e ankò m ' anwo ak m , anba
a D kopi sa a K.-G. yo chwazi nan o aza, valè santral la nan ki kapab lakòz anwo a ak
pi ba ekstrèm vin:

; kote

; kote (11)
valè a densest nan:

; kote

; kote (12)
aritmetik la vle di pa:

; kote

; kote (13)
dwe prezante.]
[2) Depi ak ogmante m ' ak m , sa ki nan yo selon fòmil ki anwo yo
valè t' ak t , grandi, se konsa okòmansman posede diferans nan valè t '-
t , ak m ' - m ' gen menm siy lan; Pli lwen, depi dapre lalwa a pwopòsyonèl tou e '-
e , siy la menm jan ak m ' - m , gen, kòm menm bagay la tou se vre nan diferans ki
genyen E't '- e , t , ak m ¢ - m ,, Asymétrie nan devyasyon ekstrèm D konsa gen
menm direksyon an kòm asimetri nan nimewo yo devyasyon. D. Ou vle lwa sa a sou
devyasyon yo bez. nan aritmetik a vle di A , nou rive nan lwa a ranvèse bay dezyèm
nan § 33 (7) sou baz konsiderasyon sa yo. Depi devyasyon yo ekstrèm yo vin gran epi
relativman gwo fluctuations, sipozisyon an se akseptab ki diferans lan nan devyasyon
pa chanje siy lè youn nan D nan valè yo relativman fèmen Yon pase. Diferans lan nan
nimewo yo devyasyon bez. Yonmen gen siy opoze a kòm diferans lan nan nimewo yo
devyasyon bez. D. Se konsa, osi lwen ke sipozisyon sa a kòrèk, li gen diferans lan
nan devyasyon yo ekstrèm. Yon siy opoze a kòm diferans ki genyen ant nimewo yo
devyasyon bez. A. An reyalite, lwa envèstisman sa a jwenn z. Nan Tablo III ak IV nan
XXV. Chapit pou manm nan rye pays yo (avèk yon sèl eksepsyon nan mitan 15
diferan ka) pwobasyon li. Sepandan, menm bagay la tou ka konsidere kòm yon lwa
anpirik, ki se anjeneral vre nan ka a nan asimetri enpòtan. Nan ka Asymétrie
ensiyifyan, nan lòt men an, li ta kapab kapab revandè validite li yo (al gade § 181).]
[3) disparèt Asymétrie an K.-G. sa yo se yo dwe obligatwa pou diferans ki genyen
ekstrèm nan prensip valè yo menm jan ak valè pwodiksyon li yo kounye a ke
ak D Koyinside Yonbipartit dwe aplike lè l sèvi avèk sèvis sa yo nan GG a senp
pito. Nan ka sa a, fòmil yo bay nan 1) rete, si sèlman m ' ak m , pa ½ m ak e' ak e , pa
mityèlman egalman valab h nan se ranplase. Men, depi pou simetri esansyèl nan lwa
a ki distribisyon nan Kache Mete jeneral m nan sou tou de bò yonLi pi apwopriye pou
sijè devyasyon pozitif ak negatif ansanm pou ekstrèm lan, ki mennen nan deklarasyon
sa yo. Si yon moun mete t = U: h , lè sa a W la.:

(14)
asire ke valè yo ekstrèm nan devyasyon yo ± D c .. Yon egal a U se. Sepandan, li rete
deside si U ta dwe ajoute nan valè inisyal la nan yon sans pozitif oswa negatif. Li ka
Se poutèt sa sèlman dwe di ke Lè sa a, swa
oswa (14a)
, Ak nan menm tan an nan ka ansyen E la , pi wo a A -, U nan ka a lèt E
' anba Yon + U rete. Korespondan kòmantè yo tou ki gen rapò ak adisyon a nan an
fòmil yo (5), (6) ak (8) yo dwe detèmine mwayèn valè ekstrèm devyasyon U c ,
U d ak U yon fè valè yo pwodiksyon. Paske fason sa a ou pa pral jwenn mitan an
ekstrèm tèt yo, men sèlman yon respektivman anwo kay la. pi ba limit pou
respektivman nan anwo kay la. pi ba mitan ekstrèm.]

XXI. Tretman an logaritmik nan objè kolektif .

§ 143. [tretman aritmetik K.-G. gen site la ki mezi yo gen yon ti fluctuation
proportional alantou valè prensipal yo. Men, gen tou K.-G. jan dimansyon yo nan
penti yo galri ak mòn yo lapli chak jou, dapre yon remak nan òf IV la . Chapit nan
relasyon ak yon valè yo prensipal yon trè fò devyasyon vle di, konsa evite aplikasyon
an nan aritmetik a nan tretman an, nan contrast, tretman an logaritmik ki disponib epi
ki pèmèt yon pwobasyon travyè nan lwa a ki distribisyon logaritmik.]
[Sa a bay monte nan travay la nan antre nan sipleman moun ki deja nan chapit V (§
35 ak 36) te di tout tan tout tan pi pre tretman an logaritmik. Gen, aspè yo jeneral te
devlope ki fè li sanble nesesè, lalwa ki distribisyon K.-G. prensip gen rapò pito rapò
devyasyon pase varyasyon aritmetik, sa ki lakòz dirèkteman konklizyon an li te
jwenn ke GG a olye pou yo aritmetik K a = yon - H logaritm yo nan devyasyon yo
rapò y = a: H , sètadi ouvri sesyon y = ouvri sesyon yon - ouvri sesyon Hyo dwe
baze sou. Anplis de sa, aplikasyon an nan tretman an logaritmik nan pwen prensipal
la te deja te rapòte la, ak metòd la deziyasyon te etabli. An konsekans, an jeneral:
 a = ouvri yon ; ; l ¢ = log y ¢ =

log yon ¢ - boutèy H ; ;

l = ouvri sesyon y , = ouvri
sesyon H - ouvri sesyon yon , (1)

ak an patikilye vle di valè a densest nan yon pa D , aritmetik li yo vle di

pa G ak valè santral li pa C , pandan y ap nimewo yo devyasyon anwo ak pi ba ak
devyasyon vle di refere a. Dnan menm fason an kòm bez. D pa m ' , m , e e', e , yo
bay, pou ke:

; ; kote l ¢ = yon ¢ - D ; l = D - yon . (2)

Si yon sèl tou vle pou avanse pou pi soti nan valè yo logaritmik valè yo nimerik ki fè
pati yo dapre tab yo logaritmik, se konsa
D = boutèy T ; C = boutèyC; G =bouton G (3)
suppose. Li Lè sa a, deziyen T valè rapò ki pi pre nan yon , ki diferan de aritmetik
dans D valè a ; C dakò ak vle di aritmetik; ak G reprezante vle di jewometrik
nan yonAvèk referans a nan detèminasyon sa yo ak devlopman nan chapit la endike,
sepandan, obligasyon an, sa ki te gen sèlman nan gade, konekte isit la akonpli. Se
poutèt sa, gen kèk prèv anpirik yo dwe bay ki avantaj nan tretman an logaritmik pou
K.-G. klèman pwononse ak fluctuation relatif fò. Yon lòt pati nan li se ke pou
devyasyon yo logaritmik nan yon ak valè prensipal li yo D , C, G , akòz de-kolòn G. G
a . dirèkteman aplikab dispozisyon sou devyasyon relatif yo nan yon ak valè direktè
lekòl yo T , C ,G ak dériver yon relasyon ant tretman logaritmik ak aritmetik pa
dedwi relasyon an teyorikman valab ant T ak D. ]
[Isit la, distribisyon lwa a logaritmik tèt li se yo dwe konsidere kòm yon ka de gwo
fluctuation se bewährendes eksperyans ase Lwa, ki pase sou fluctuation ba nan tout
lalwa a òdinè aritmetik. Se poutèt sa, jis tankou ti jan sa a, soti nan pwen an anpirik
de vi sa a bezwen plis jistifikasyon. Men, nan adisyon a XIX la. Chapter gen yon
ipotèz kòm a orijin lan, K-G a, te prepare, ki soti nan nan de-sided G. G,
apwoksimatif dezakò aritmetik leve, li sanble nesesè li modifye ipotèz sa a Se konsa,
depi li pou devyasyon logaritmik lwa a distribisyon swiv nan yon fason menm jan
an. Sa a pral fè anplis chapit sa a.]
§ 144. [Pou ilistre avantaj tretman lojaritmik la gen plis pase aritmetik fluctuations
gwo, mwen pran chak nan K. -G. mansyone pi wo a, dimansyon yo nan penti galeri a
ak lapli chak jou, yon egzanp ak pataje rezilta yo pou tou de tretman.]
[Soti nan katalòg yo nan ki pi gran Pinakothek nan Minik ak koleksyon an penti
nan Darmstadt, dimansyon yo nan 253 penti genre ki gen wotè dimansyon yo te pran
nan yon tablo distribisyon prensipal te montre. Kòm yon inite mezi, te santimèt la
chwazi. mezi ki pi piti a te jwenn tèt li egal a 13, pi gwo egal a 265, vle di la aritmetik
a Yon 1 egal a 54.4 ak medyàn C a 1 egal a 44.2 cm. Sa a soti nan, yo te yon fèy redwi
jwenn nan ki dimansyon yo te pisin pou chak 10 cm. Menm bagay la tou a nan
tretman aritmetik apre zweiseitigenG. G. sou rezilta sa yo:

I. Dimansyon wotè nan foto genre nan tretman aritmetik.

m = 253; mwen = 10; Yon 1 = 54.4; E = 1 cm .

z
yon
empir. theor.
- - 1
15 13 15
25 41 38
35 54 39 1)
45 43 36
55 22 31
65 20.5 26
75 15 21
85 10 16
95 8.5 11
105 5 8
115 3 5
125 6 3
135 3 2
145 5 1
155 0 -
165 1 -
195 1 -
235 1 -
265 1 -
Yon 2 = 55.3
C 2 = 44.3
 D mwen = 35.4
D p = 24.9
m '= 220
m , = 33
e'=
35.8
e,= 5.4

1)[Isit la, maksimòm nan valè yo teyorik pa tonbe sou entèval la 20-30, ki gen
ladan valè a densest D p . Sepandan, sa a se kondisyone sèlman pa anwo a rezime
entèval nan z la . An reyalite, pou yon lòt rezime, pou egzanp:

entèval z

20-24 14.0
24 - 28 15.9
28 - 32 15.8
se konsa ke yon ti depase ki dwe nan entèval la 24-28 ak valè a densest 24.9.]

Si nou ranplase valè yon nan tablo prensipal la ak valè logaritmik

yo yon = boutèy yon , ki kounye a varye ant limit yo yon = 1, 11 ak yon = 2.42, epi
chwazi yon entèval redwi nan gwosè 0.08 se konsa jwenn lè tab sa a nan yon se
konplètman trete jis tankou tab la anvan nan yon rezilta sa yo:
II. Dimansyon wotè nan imaj genre nan tretman logaritmik.
mwen = 0.08; m = 253.
Z
yon
empir theor.

1.04 - 0.5
 1.12 4 1.5
1.20 5 4
1.28 5 10
1.36 19 18
1.44 22 27
1.52 38 32
1.60 32 32
1.68 31 30
1.76 26 26
1.84 18 22
1.92 19 17
2.00 13 12
2.08 9 8.5
2.16 8 5.5
2.24 1 3
2.32 1 2
2.40 2 1
2.48 - 1
G = 1.699
C =1.644
D mwen= 1.538
D p =1.549
G= 46.7
C= 44.1
T mwen= 34.5
Tp = 35.4
m '= 165
m , = 88
e' = 0.256
e , = 0.136

Si nou konpare tou de tab, avantaj de tretman logaritmik vin klè. Pou tab la aritmetik
sòm total absoli diferans ki genyen ant valè anpirik ak teyorik se 74; nan tab la
logaritmik, nan lòt men an, li se sèlman egal a 37, sa vle di egzakteman mwatye kòm
gwo. Anplis de sa, dansite yo anpirik ak teyorik, D i ak D p , diferan pa 10.5
inite; pandan y ap valè yo konparab T i akT p diferan sèlman pa 0.9. Li ta dwe tou
dwe mansyone ke kotetik la detèmine aritmetikman

valè 0.64 la, kowotyen nan lozaryomik detèmine

reprezante 0.792 valè, konsa li tonbe konplètman deyò limit teyorik nan p , di 0.785
ak 0.845, pandan li vini trè pre valè yo egzije nan lwa p yo ¼ p = 0.785 nan limit sa
yo. Tout bagay sa a montre ke tout bon aritmetik tretman an echwe isit la, Lè nou
konsidere ke lojaritmik la yon sèl pwouve tèt li. Li ta dwe remake ke malgre ti m
nan panèl la anpirik, relasyon yo mete aksan sou dimansyon yo nan imaj yo genre yo
dwe konsidere kòm tipik.]
[Kòm yon egzanp nan mòn yo lapli chak jou yo nan Jenèv pandan 1845 - yo touye
1,892 nan mwa janvye lapli (fonn nèj oswa lapli), nan tab yo meteyorolojik nan
Bibliothèque Iniversel nan Genève a (Achiv des Syans Phys ak Nat.). anba tit "Tann
ou nan 24 èdtan yo". Kantite total jou lapli pandan peryòd deziyen 48 ane se 477; pou
chak nan yo, nivo yo lapli yo desann nan dizyèm nan yon milimèt endike yo. 16 jou
lapli yo anrejistre ak 0.0 mm; lapli nan pi gwo se 40,0; aritmetik vle di A 1 se
4.45; valè santral la C 1 egal a 2.24 mm. Panno distribisyon prensipal la te vin yon
panèl redwi ak entèval lamwen = 1 mm, ki te bay valè sa yo pou tretman aritmetik:
III. Heights yo lapli nan mwa janvye a pou Geneva nan tretman aritmetik.
m = 477; mwen = 1; Yon 1 = 4,45; E = 1mm.

z
yon
EMP. theor.
0.5 133 67
1.5 88 63
2.5 43.5 61
3.5 28 56
4.5 27 49
5.5 28 42
6.5 27.5 35
7.5 14.5 28
8.5 16 22
9.5 11.5 16
 10.5 12 12
11.5 10 8
12.5 6.5 6
13.5 5.5 4
14.5 3 2
15.5 3 2
16.5 2 1
17.5 5 1
18.5 1 -
19.5 3 -
20.5 0 -
21.5 3 -
22.5 0 -
23.5 2 -
28.5 1 -
30.5 1 -
32.5 1 -
40.0 1 -
Yon 2 = 4.49
C 2 = 2.40
D mwen = 0.75
Dp=0
e' =A 2
e, =0
m '=m
m,=0

Kòm ou ka wè, Heights yo lapli chak jou fè yon K.-G. ak enfiniman gwo Asymétrie
se pa D p = 0, epi konsa tout valè pi wo a D p ye. Men, dakò valè yo teyorik
nan z konsistan avèk anpirik pou ti kras nan ki tretman an aritmetik pwouve yo dwe
inutiles. Si youn vle pou avanse pou sou tretman an logaritmik, li dwe premye dwe te
fè sou KONSEPSYON la nan 16 jou yo nan lapli, jan sa ekri nan 0.0 mm, yon
konvansyon, paske li te nan jou sa yo wotè nan lapli se pa konplètman egal a 0, men
se sèlman tankou ti ke li pa t 'rive nan yon dizyèm nan yon milimèt. Mwen pran sou
0.05 mm olye pou yo 0.0 mm, se konsa ke logaritm yo nan yonant limit yo - 1.30 ak
+ 1.60 varye. Si, sou baz sa a fixation fondamantal abitrè, se grenn nan prensipal
redwi a yon entèval nan gwosè 0.2, epi si limit la pi ba nan entèval an premye yo
chwazi kòm 1.50, rezilta sa yo yo jwenn:
IV. Lapli nan mwa janvye pou Geneva nan tretman logaritmik.
m = 477; mwen = 0.2.
Z G = 0.313G= 2.06
yon
empir. theor. C = 0.374 C = 2.37
- - 5 D i= 0.800 T mwen= 6.31
- 1.4 8 4 D p = 0.843 T p = 6.97
- 1,2 8 6
e ' = 0.219
- 1.0 9 9 e , = 0.749
- 0.8 9 14 m ' = 108
- 0.6 28 19 m , = 369
- 0,4 14 26
- 0.2 34 34
0.0 45 42
+ 0.2 66 50 Malgre ke desen yo isit la sitiye pi ba a valè a peple
+ 0.4 47 56 nan z nan - 0.4 ak + 0.2 iregilarite fò ki pa disparèt lè
w ap chanje kouch nan rediksyon, men pito pa kou a
+ 0.6 53 60 nan z nan tablo a primè ak rezime a akòz entèval yo
+ 0.8 67 63 logaritmik yo; Men, akò ki genyen ant teyori ak
+ 1.0 53 52 eksperyans se tèlman bon ke diferans ki genyen ant
valè yo teyorik ak anpirik la kòm yon konpansasyon
+ 1.2 27 27 nan koensidans yo, konfòme a lèt, prezante tèt yo. Li
+ 1.4 7 8 konsa pwouve lwa a distribisyon logaritmik tou nan
+ 1.6 2 2 mòn yo lapli byen satisfezan.]
§ 145. [Akòz la te pote soti nan konparezon a ekri
pi wo ant teyori ak eksperyans, lalwa ki distribisyon logaritmik pwouve pou K.-G. ak
varyasyon varyasyon relatif tankou vre. Koulye a, depi menm bagay la - apre
diskisyon nan chapit la senkyèm - matche ak notables sou ba varyasyon proportion
nan valè moun alantou valè yo prensipal nan jeneralizasyon nan aritmetik nan Lwa a
Preliminè a, li se - kòm nan fen chapit la espesifye. te deja mete aksan sou - nan tout
jan lalwa a distribisyon entèdi ki valid nan K.-G. pou fè reklamasyon. Se konsa,
pwobabilite a detèmine W ¢ oswa W , ke yon deviyasyon fèt nan valè yo logaritmik
peple D ant limit enfini l 'ak l ' + d l ¢ oswa l , ak l , + d l , tonbe pou chak K.-
G. pa:

;
 ; (4)
ak nimewo a nan devyasyon ant limit yo espesifye se menm bagay la:

z ¢ = W ' × m '; z , = W , m , (5)

kote li m ' = h , m ,; h '= 1: e ' ; h , = 1: e , ak e ¢ , e , , m ' , m , D ka

jwenn kòm yon valè pwodiksyon].
[Pou valè prensipal G , C ak D nan devyasyon lojaritmik, Se poutèt sa, lwa yo
menm aplike, ki nan XIX la. Chapter pou aritmetik valè vle di A , C ak D yo te
sòti. Si, sepandan, G, C, ak D yo ranplase pa bouton G , boutèy C, ak bouton T ,
yon moun jwenn dirèkteman lwa ki valab pou valè prensipal yo G , C, ak T
nan devyasyon yo rapò.]
[Rezilta sa a an patikilye dispozisyon sa yo:
1.valè santral C a toujou bay manti ant jewometrik valè G a ak valè valè valè T
a , depi selon lwa a pozisyon menm bagay la tou aplike nan C , G ak D.
2.Si yon sèl vle di vle di jewometrik nan pi wo oswa resp. kouche anba
a T yon valè pa G ' resp. G , , sa yo ki:

e ' = boutèy G' - boutèy T ; e , = ouvri sesyon t - ouvri sesyon G , ,

se konsa akòz lwa a pwopòsyonèl:
e '- e , = boutèy G - boutèy T ; (6)
G'xG,=G×T.
3.Si nou detèmine, tankou nan § 131 ak referans a D , valè t " an relasyon
ak D isit la tou :

kote m ¢¢ pi gwo a ak m " , ki pi piti a nan de nonb

devyasyon m nan ' ak m , imaj, Lè sa a,:
 ale C - boutèy T = t "e" ; (7)
diferans nan lojaritm yo te pran an kont sèlman nan tèm absoli. Avèk
asimetri fèb sa a soti nan sa a:

.
oswa konsènan (6):

boutèy C - boutèy T = (bouton G

- boutèy T ), (8)
yon ekwasyon ki gen lwa p yo pou devyasyon yo rapò.]
[Relasyon ki genyen ant valè yo aritmetik prensipal ak sa yo ki nan devyasyon yo
rapò evantyèlman yo fraz reprezante li.]
Pou valè logaritmik vle di G = å ouvri sesyon yon: m pran kòm logaritm a gen
ladan ak G yo dwe refere a nan, sa yo rele jewometrik vle di oswa valè rapò ki toujou
enpridans nan yon lalwa distribisyon sèten yon ti kras pi piti pase aritmetik a vle di
valè Yon = yon yon: m ak (apre yon prèv ki montre Scheibner 2) ) apwoksimatif nan
relasyon sa ki annapre a te, ki aplike pi egzak ki pi piti a nan la ak q rele yo dwe
deziyen. rasin vle di kare mar erè. Yon , di q = se:

, (9)
Apre sa ou kapab G a apwoksimatif Yon sòti.

2)[W . SCHEIBNER, sou vle di. Ekstrè soti nan yon lèt adrese nan Professeur
FECHNER. Rapò nan Kgl la. Sachs. Gesellsch. d. Syantifik. Matematik ak
Phys. Klas la. 1873. p. 562 flgd.]

Ant logaritmik valè peple D a ak logaritm a nan arithmetic peple valè D yo relasyon
ki egziste:

, (10)
Ladan l ', e , pi ba logaritmik vle di devyasyon = à l , : m nan , Mod Modil a nan
sistèm nou an abityèl logaritmik = 0,43429, p kòm toujou 3,14159. Relasyon sa a se
lye nan validite a nan jeneralizasyon a logaritmik nan GG la epi yo ka Se poutèt sa yo
dwe itilize nan validasyon yo anpirik nan jeneralizasyon sa a.
[ Prèv . Dosye logaritmik dénommé D deziyen ki entèval logaritmik ki, nan tout
entèval nan mayitid la menm , pote ansanm pi fò z la . Li se, Se poutèt sa, pa
maksimòm la nan fonksyon an pwobabilite (4) nan konstan d ¢ l ak d l , , di pa valè
a pwodiksyon nan devyasyon l la 'ak l , detèmine. Aritmetikman pi pre valè D
a, nan lòt men an, bay manti nan entèval aritmetik ki, anba tout entèval nan mayitid la
menm, se maksimòm nan - z, posede. Se poutèt sa, si lwa a distribisyon logaritmik
valab, sa a valè yo jwenn yo dwe maksimòm nan fonksyon an pwobabilite (4) ki gen
rapò ak entèval aritmetik konstan. An konsekans, nou endike devyasyon yo aritmetik
a yon nan rapò a peple valè T pa K '= yon ' - T ak Q , =T - Yon , se konsa
ke d Q '= da' ak d Q , = - da , li mete sou baz la nan nan definisyon yo l ' =
boutèy yon' - D = journal yon '- boutèy T ; l , = D - ouvri yon , = boutèy T -
boutèy yon , nan fonksyon yo (4):

, (11)
Lè sa a, yon moun jwenn pou konstan d Q ' ak d Q , detèmine maksimòm nan:

;
ekwasyon yo:

,
Men, l ¢ ak l yo , pa nati yo anpil, pozitif. Li Se poutèt sa ofri sèlman dezyèm lan
nan de ekwasyon yo yon maksimòm pou:

(12)
. Substitusyon se isit la yo dwe l , ki koresponn yon valè de D fè yon don:
l , = D - boutèy D ; Anplis de

sa ,
an reyalite, yon sèl jwenn relasyon ki reprezante pa (10). ]
Seksyon 146. [ Sipleman . An akò ak deklarasyon sa yo nan § 35, se prensip la ki
etabli ke chanjman yo gwosè nan kopi yo nan yon K.-G. yo depann anpil sou gwosè a
nan espesimèn yo, ki sibi chanjman yo, rezilta a se imedyatman modifikasyon an ki
nan adisyon nan XIX la. Chapit (§ 136) devlope ipotèz se fè yo sèvi lwa a
distribisyon logaritmik.]
 [Pou divizyon an nan lwa a logaritmik kòm byen ke pou derivasyon nan enfliyans
yo aritmetik espesyal oswa sikonstans, fòs yo ka presupoze kòm kòz chanjman sa yo
gwosè. Nimewo yo se endefiniman gwo, asime n , ak bay yo tout nan menm fason
an W. p pou entèvansyon yo, W. q = 1 - p pou absans la nan efè yo. Siksè nan ensidan
li yo se, sepandan, pa plis pase yon adisyon aditif, men yon miltiplikasyon, se konsa
ke olye pou yo yon + mwen ak yon + xi , ai ak ai x rive. Sa a vin bay akòz
modifikasyon sa a pou yon kopi gwosè a lavil Ayi x W. a menm ki ipotèz la pi bonè
devlope se yon echantiyon nan gwosè a nan yon + xi pwoche bò, se konsa ke kounye
a:

, (13)
Men, lè l sèvi avèk yon = ouvri sesyon yon ak mwen = ouvri sesyon mwen , lè sa
a yon + x mwen = boutèy demi lit (AI x ) epi li se jwenn kòm ekspresyon an
pou W. la ki logaritm a nan gwosè a nan yon kopi ki egal a yon + x mwen se:

, (14)
Selon sa a, devlopman yo pi bonè aplike nan menm fason an ak nan menm limit nan
lwa a logaritmik nan distribisyon, si sèlman tout kote yon ranplase
pa yon = log yon ak mwen pa mwen = boutèy mwen .

Kseui. Tretman kolektif nan relasyon ant dimansyon. Mwayèn rapò.

§ 147. Apre sa, mwen vle di yon bagay nan men yon travay ki jwe yon wòl
konsiderab nan collectivité yo, ak reyinyon yo ka yon bon jwenn yon kote isit la, osi
byen ke yo santi yo se bezwen an nan yon tretman logaritmik mete imedyatman
adjasan.
dimansyon Bemerktermaßen pa senpleman senp nan yon objè, men tou, kondisyon
ladan l 'ka trete kolektivman, e deja pi wo a (chap. Mwen menm ak III) mwen
mansyone nan sa a konsiderasyon relasyon ki genyen ant dimansyon yo zo bwa tèt
nan yon ras bay ak depatman yo tij, sa yo rele. Manm oswa internodes yon graminée
sa yo dwe anpil lòt egzanp ka jwenn. Se pou nou nan relasyon ki genyen ant vètikal
dimansyon yon la ak ki asosye orizontal b la nan zo bwa tèt la nan yon ras bay yo, ki
se yo dwe detèmine pou konparezon ak lòt ras li mete tankou yon règ yon nan kontwa
an, bnan denominatè a, menm si rapò a ka jis kòm byen ka ranvèse. Relasyon
an yon : b se deja yon ti jan diferan ant espesimèn yo nan yon sèl ak ras la
menm; men pou karakteristik la konparatif nan ras lòt, olye pou yo detèminasyon yo
chanjan endividyèl, gen rezilta inifòm. Li kapab fèt sèlman yon rapò mwayèn ant Se
poutèt sa b ak yon demann, ki an jeneral ak M [ yon : b se refere yo]. Apre ou fin
konsidere aritmetik oswa jewometrik vle di, A oswa G pran plas nan M.Ka travay la
korespondan dwe mete kanpe ak respè dimansyon yo nan pati nan menm oswa
dimansyon nan diferan pati pa sèlman nan moun, men nan nenpòt objè. Li ka ap
mande, kòm longè a nan yon dwèt ak sa yo ki nan lòt la, longè a nan manm nan youn
nan longè a nan manm nan dezyèm nan yon zòrèy, longè a konpòte li vle di lajè a nan
yon kat biznis, elatriye, tanperati a vle di nan yon mwa nan lòt la, nan ti bout tan,
travay la menm se intèrminabl.
§ 148. Yon relasyon mwayen kapab kounye a jwenn nan diferan fason; an patikilye
nan sa ki annapre yo, kote valè mityèlman korespondan nan yon ak b yo dwe deziyen
ak endèks la menm. direksyon an pou yon : b egzanp prepare ka nan kou pou
direksyon b la : yon kapab aplike.
1) aritmetik rapò yo vle di nan Yon [ yon : b ] se te jwenn nan reyaji tout valè
moun yon : b te ajoute ak divize pa kantite a nan menm bagay la; konsa:

, (1)
2) Kòm yon rezime vle di mwen endike sa ki se jwenn lè sòm total la nan yon ak
sòm la nan tout b oswa, ki sa kantite lajan nan menm bagay la, vle di la aritmetik nan
tout yon ak vle di la aritmetik nan tout b divize, selon fòmil la:

, (2)
Li ta ka te diskite kont itilize nan sa a remèd, li se pito yon relasyon ant resous kòm
yon mwayen pou rapò; men pandan y ap li a yon sèl bagay, gen tou lòt la nan lòt
kondisyon ki nan vle di la ke nou itilize isit la nan tout, sof si pou yon prensip
espesifik ant valè yo endividyèl yo nan yon : b e ke, apa de ka trè eksepsyonèl, nan
tou pre a lòt la vle di tonbe.
3) Pousantaj. Pou w jwenn konpozisyon sa a, valè yo fòme yon : ( yon + b )
ak b : ( yon + b ), ak divize sòm total la pa youn nan lòt la selon fòmil la:

, (3)
4) vle di jewometrik, reprezante pa fòmil la:

, (4)
se vle di la jewometrik nan pwodwi a nan rapò endividyèl yo nan yon : b , oubyen,
egalman valab li, vle di la jewometrik nan pwodwi yo nan yon an , divize pa b la epi
li se itilize nan yon fason pratik kòm fouye nan nan valè a logaritmik a ( å boutèy
demi lit yon - å boutèy demi lit b ) : m resevwa yo.
Si nou kounye a mande pou chwa ki genyen ant sa yo siyifikasyon divès kalite, nou
ta dwe premye nan tout, menm jan tou nan konsiderasyon mezi yo senp, prevwa ke
sof si li se sèlman yon kesyon de relasyon yo nan yon K.-G. ki pèmèt yon konparezon
menm bagay la ak objè lòt, chak nan vle di yo te kontribye nan tankou yon
karakteristik sèlman soti nan yon lòt pwen de vi, e ke kote rapò a yon : b varye
sèlman relativman ti kras nan tout, tout kat destinasyon mennen prèske nan menm
valè a , Se konsa, z. B. 10 kat biznis, owaza rale soti nan yon pake, si bò kout
ak yon, ki se depi lontan te endike pa b , kòm yon mwayen:
aritmetik 0.5654
Rezime 0.5634
pousan 0.5650
jewometrik 0.5649.
Valè ekstrèm yon : b te 0.5333 ak 0.6053.
Pandan se tan, kote varyasyon ki genyen ant yon a : b se enpòtan, ak dispozisyon ki
lajan divès kalite ka bay yon rezilta trè diferan, ak an jeneral li se nesesè yo presize
faktè sa yo ki kapab detèmine chwa pou yo yon pou detèmine si fason devan yo nan
lòt moun.
Nan respè sa a, yon moun ka di nan jeneral ki aritmetik a ak tab percen vle di
enferyè nan chak rapò ak de lòt mwayèn yo epi jeneralman pale, vle di la jewometrik
gen chans rive nan touche privilèj la, men tou ka pafwa jwenn yon itilize itil nan
rezime an.
An reyalite, vle di aritmetik nan kondisyon soufri de dezavantaj sa yo.
a) Pou moun nan kraze yon : b ajoute, ou dwe premye diminye chak moun nan yon
fraksyon desimal nan sa ki valè anpil yon : b se yon bagay ki fatigan.
b) Nan tèt li, li pa gen pwoblèm si wi ou non valè yo dirèk nan yon : b oswa
resipwòk la nan b : yon vle yo sèvi ak trase santral la a rapò an mwayèn
nan yon ak b detèmine; ak nan kou youn ta dwe jwenn yon rezilta ki konsistan nan
tou de fason; men metòd sa a pa bay, menm jan li vire soti, si yon sèl ranvèse vle di ki
sòti nan valè yo resipwòk, kote yon moun jwenn sa yo rele an Harmony vle di ke yo
jwenn nan valè yo dirèk; tou de pa matche ak, yon ti tan Yon [ yon : b ] se pa egal a
Harmony a vle di yon sèl sa a : Yon [b : yon ] . Fè z. Pou egzanp, yo pran yon egzanp
trè senp nan sèlman de rapò:

; ;
Se konsa, se:

; ; ; ; .
10 / 16 men = 0,625, 6 / 10 = 0.600. Lè w ap pran plis diferan de youn repo lòt tankou
nan egzanp nou an, se konsa diferans ki genyen ant ajan an dirèk ak Harmony se
menm pi gran. Nan tankou K.-G. kote pifò valè yon : b Retire pa trè lwen soti nan
yon valè vle di, li se tout bon ki ba anpil, men se pa neglijab, tankou yon règ tout
kote, epi pwosedi a paske yo te anbigwite la nan rezilta li yo nan nenpòt ka ka rejte
sou prensip.
 c) Si youn gen rapò yo vle di ant twa valè yon , b , c detèmine, menm jan se twa
rapò yon : b , b : c , yon : c posib ak valè resipwòk yo, epi yon moun vle (nan de nan
kondisyon sa yo se li dirèk oswa resipwòk) nan dériver twazyèm lan
imedyatman. Men, sa a pa fè metòd sa a pa z. B. Yon [ yon : c ] pa ka jwenn nan yon
sèl Yon [ yon : b ] ak Yon [ b : c ] miltipliye.
Pousantaj la vle di aksyon sa a tout dezavantaj aritmetik la. Men, yon sèl pafwa
jwenn tou de yon sèl ak lòt la bezwen.
Rezime a ak jewometrik vle di, nan lòt men an, yo gratis nan tout dezavantaj sa
yo. Men, si yon sèl ta dwe bay patikilye kredi a dirèk aritmetik ak dwa egal a vle di
Harmony, men nan men dirèk la vle di diferan, yon sèl ta ka sèlman kenbe nan vle di
aritmetik oswa jewometrik nan vle di a dirèk ak Harmony. Men, depi gen tou kanpe
gratis, olye pou yo yon : b , nan b : yonsipoze kòm pwopòsyon dirèk, pa sèlman ta
konsa rete yon anbigwite, men tou, nan chwazi aritmetik a vle di ankò soulve kesyon
an nan si wi ou non pito dirèk an oswa Harmony, se konsa anbigwite a pa ta rive nan
sitiyasyon ki sòti bò sa a. Men, apre yon dokiman ki pwouve mwen professeur
Scheibner 1) dwe a, jewometrik vle di bay sitiyasyon an tonbe nan nan nan K.-G. ki te
fèt anjeneral ka a ke aritmetik an dirèk ak Harmony vle di diferan ti kras, notables
egzakteman ak vle di la aritmetik nan de a ansanm, epi ou ka jwenn li sou egzanp
endijèn fasil konfime.

1)[Comp. W. SCHEIBNER: "Sou vle di", rapò sou Kgl. Sosyete Sosyete nan
Syans. 1873. p 564. - Apre bay dispozisyon ki lokal yo, vle di la jewometrik se

apeprè egal a: ,

vle di la Harmony ki egal a: ,

si A se vle di aritmetik ak q se erè kare a vle di; ki soti nan ki fraz la pi wo a swiv.]

§ 149. Finalman, se sèlman yon kesyon de ki jan rezime a oswa vle di jewometrik
se preferab.
Koulye a, rezime a vle di rekòmande sitou nan fasilite nan desten l ', kòm li, se
sèlman somasyon an nan tout yon ak tout b ak divizyon nan bezwen yon sòm pa lòt
la, sepandan, li enpòtan pou rekiperasyon an nan mwayèn nan jewometrik, jis
tout yon ak b pou tradwi nan logaritm. Tou de gen diferans principal sa yo nan
siyifikasyon.
Fè yon rezime vle di:
opsyonèlman, se konsa se evidan ke si tankou yon kopi nan de fèk ap rantre li yo nan
rapò a nan eleman yon ' ak b' ta dwe gwo anpil konpare ak rès la, rapò a ajan
ansibleman senpleman toujou sou rapò a nan yon ' : b' ta depann, lè sa a
ajoute yon "+ yon " '+ × ×× kont yon' ak b '+ b ' '+ × ×× kont b ¢ disparèt, e ke menm pi
gwo espesimèn yo, dapre gwosè yo, genyen tou plis enfliyans sou remèd la. Koulye
a, sa a se byen yo nan lòd, si yon sèl tache pi gwo espesimèn plis pwa pou
detèminasyon nan sant kòm pi piti, ki trè byen ka ka a nan sèten sikonstans, epi
sètènman pa gen anyen kanpe nan rezime a vle di sa pote sa a reyalite kòm bon yon
rapò karakteristik nan K. -G la bay yo. yo wè, tankou nan nenpòt ki relasyon mwayen
lòt, ki pa pote l ', pa karakterize objè a sèlman nan yon lòt sans.
Nan lòt men an li ka tout bon kouche nan entansyon an nan sa ki pèmèt gwo ak ti
espesimèn kontribye ak enpòtans egal a dispozisyon santral la pou. pa pran kòm rapò
ki genyen ant orizontal ak vètikal dimansyon ak pi gwo tèt pi enpòtan pase ki pi piti,
ak sa a entansyon siman pi komen koresponn ak mwayèn nan jewometrik.
sortan nan aritmetik ak tab percen avantaj nan ajan sa a, lè nan twa rapò yon: b , b:
c , yon: c yo se de detèmine sou mwayèn nan, an mwayèn a nan twazyèm an
imedyatman li swiv fractionne rezime a vle di ak jewometrik la pa apre tou de gen:

, (5)
Sepandan, gen anvan rezime vle di sa yo avantaj sou jewometrik la. Mete, youn
gen nan yon milti-manm objè sa yo. Kòm chalimo sereyal bay kalite, an patikilye
detèmine nan rezime, rapò a mwayèn nan longè li yo nan longè a total de lam la pou
chak manm nan, kidonk, ou bezwen ajoute ke de manm pou nenpòt ki relasyon sa yo
nan lòd yo gen rapò a mwayèn nan konbinezon an nan de manm sa yo, paske longè
total , ki se pa ka a ak metòd yo jewometrik tankou ka pwouve fasil; sa ki ka yon ti
tan eksprime jan sa a: rapò a vle di dispozisyon pou pati pyès sa yo ak tout la depann
rasyonèl ansanm apre jijman somè ke yo jewometrik la e menm youn ak lòt.
Anplis de sa, ka sa a ta dwe konsidere. Ann chita avèk yon K.-G. rive nan mitan lòt
espesimèn pou ki youn oswa lòt nan tou de valè yon oswa b se zewo; tankou pou
egzanp Pou egzanp, nan detèmine rapò a vle di ant pwa yo nan pati yo solid ak mou
nan divès kalite bèt, kèk pati solid ka byen absan. Nan ka sa a, vle di a jewometrik
vin ka itilize paske, depann sou valè a zewo nan nimeratè a oswa denominatè, vle di
la vin zewo oswa infini. Lè sa a, yon moun ka sèlman kenbe nan vle di rezime, si yon
sèl pa vle mete pi devan prensip la ke ka sa yo pa kowenside ak moun ki
kote yon ak byo kenbe valè fini, tout kote, nan ini anba vle di a menm.
§ 150. Depi nenpòt evenman, matyè a prezan pa rezime a ak jewometrik rapò nan
eleman yon nan ak b, ki antre nan detèminasyon l 'yo, li se detèmine nan divès fason,
kòm se jeneralman pale apatni a konplè a nan detèminasyon li yo ke yon moun
detèmine tou de vle di, ki pa anpeche, selon sikonstans, soti nan fè pou sèvi ak youn
sou lòt la 2) . Men, li gen detèminasyon tou de eksepte kontribisyon jeneral la nan
karakteristik yon K. -G bay yo, ki gen eleman yon ak b yo, ni avantaj ki genyen nan
rapò a tou de vle di pa enpòtan gwo dispozisyon karakteristik, sètadi sa ki annapre
yo:
1) Si rapò a nan yon b , kèlkeswa grandè a absoli nan yon ak b pou tout kopi se
menm bagay la, se konsa pou espesimèn gwo tankou gwo tankou pou ti, sòm total-
marische a vle di ki egal a jewometrik la.
2) Si yon ak b toujou nan ogmante menm tan an oswa diminye, men se pa
jeneralman nan menm kondisyon yo, li kapab ke rapò yon nan : b ak ogmante gwosè
nan yon ak b ogmante, oswa ke li diminye; ansyen an se ka a lè vle di la jewometrik
nan yon : b se pi piti pase rezime a, lèt la, si li se pi gwo.
3) Si fluctuation relatif la nan valè a yon pa aritmetik yo vle di A egal fluctuation
relatif nan valè yo b pa vle di aritmetik B , Lè sa a, vle di a jewometrik egal a sòm
total la. Kòm yon mezi fluctuation relatif la aplike isit la bez. Yon senp oswa
kwadratik devyasyon vle di nan Yon divize pa Yon ,
sètadi ea : Yon oswa q yon : Yon , nou di yon ti tan P ; ki koresponn
a e b: B oswaq b : B , Q pou kout , ki gen rapò ak B.
4) Selon lefèt ke fluctuation relatif la nan valè yo, konprann nan sans anvan an, se
pi fò pa A oswa pa B , vle di jewometrik la pi piti oswa pi gwo pase somasyon an.
5) Soti nan konbinezon 1) ak 2) ak 3) ak 4) li swiv plis ke, tou depann de
fluctuation la relatif sou A egal a ki nan B , pi gran oswa pi piti, valè a yon : b
se endepandan de valè yo absoli yon ak b a se konstan oswa ogmante mayitid
nan yon ak b se ogmante oswa diminye [bay ke nenpòt valè de yon : b se yon
konpòtman regilye, ak sèlman ant Konstanz, kontinyèl ogmantasyon ak kontinyèl
diminye pèmèt yon desizyon].

2) Kòm bon jan de oswa plis K.-G. Natirèlman, selon rapò A ak G yo , yo ka

konpare ak rapò C ak D yo , ak rezilta sa yo pa pa vle di jeneralman
pwopòsyonèl; men mwen pa pral antre nan diskisyon jeneral sou sa. - Pou egzanp,
nan 236 kran mesye Alman an, rapò a vle di (Hor .: Vertik.) Nan sikonferans la
vètikal nan kapsil la zo bwa tèt nan sikonferans orizontal la te summary
1.2830; jewometrik 1.2827; santral 1.2837.

Apati, Se poutèt sa, yo ka wè nan rapò yo nan jewometrik la pou rezime vle di fè
san yo pa yon fakti plis, trase dirèkteman sikui, si ak ogmante gwosè nan yon objè ak
fin eleman li yo yon ak b , rapò yon nan : b nenpòt kote (oswa omwen sitou) ogmante
oswa diminye epi si youn oswa eleman lòt yon nan , b nan pi gwo rapò varye selon
aritmetik yo vle di.
Sa ki anba la a kòm prèv nan fraz ki anwo yo. Sou premye a, rezime a ak vle di
jewometrik yo se:

ak
fè fas a youn ak lòt. Koulye a, CAUCHY pwouve nan kou li d'analize p. 15 ak 447 sa

jeneralman ant yon ' : b' , yon ' : b " , ... tonbe. Koulye a, si yon ' : b' , yon
" b" , ... tout egal yon: b , pyèj yo entèmedyè par ak se yon : b , pandan y ap pa
mwens vle di la jewometrik pou ka a nan egalite ant yon ' : b ¢ , yon
" : b" , ... sou yon : b redwi. Men, jan egalite ki genyen ant valè yo
endividyèl Yon : b sispann, tou, jeneralman pale, egalite ant de vle di yo, epi li ka
byen ke yon : b ogmantasyon ak an pati diminye ak chanjman nan grandè absoli a
nan yon ak b , pou ki ka pa gen anyen jeneral etabli kite. Mete,
sepandan, yon ak bpran toupatou youn ak lòt nan menm tan an oswa desann san yo pa
li, men k ap pase toupatou nan menm kondisyon yo, se konsa gen pou mete 2) yon
prèv jeneral se mwen menm ki dèt anvè tout professeur Scheibner, sepandan, se
ankonbran epi yo pa primè, se konsa mwen isit la pito, al gade nan validite nan
anpirik nan règ la pa nenpòt egzanp endijèn. Ak nan kou, règ la pral aplike tou nan ka
a lè sèlman yon ak b a-nan menm tan an nan majorite a nan ka youn ak lòt oswa
diminye. twazyèm ak katriyèm seri Touche a yo, yo se yon konsekans la pa
Scheibner 3) yo bay relasyon ant aritmetik ak mwayen jewometrik nan valè yo ki
senp. Apre yon sèl sa a gen, akòde nan P akK kòm Q yon : Yon ak q b : B :
;

; (6)
soti nan ki fraz 3) ak 4) swiv. Si fòmil yo nan kesyon yo se sèlman apwoksimatif, Lè
sa a, direksyon nan rezilta yo pa chanje pa lyen ki omèt ti. Fraz la 5) swiv nan sa yo
anvan yo.

3) ["Sou vle di" aa O.]

§ 151. Detèminasyon fason ki espesifye nan pi wo a la (§ 148) nan G a [ yon : b ]
se aplikasyon an nan logaritm senpleman fasilite kalkil la; men bezwen pou
aplikasyon yo rive nan pi fon.
Savwa kesyon an rive si wi ou non, tankou dimansyon endividyèl yon nan ak b , ki
gen ladan vle di yo yon : b ajoute lwa distribisyon nou yo; yon etid nan ki n bès nan a
moun la, men Lè sa a, yon : b pa kapab touye Depi nan kòmansman an men apre
remak yo te fè byen lwen tèlman einleuchtet ke youn nan yon tretman aritmetik nan
menm bagay la pa ka atann anyen; pandan y ap gade te ke pa chache valè a peple nan
boutèy la ( yon : b ) devyasyon yo nan boutèy la endividyèl ( yon : b) ki te kapab
konfòme ak lwa distribisyon nou an, ki se evidan nan K.-G. konfime te jwenn.
[Ann pran yon egzanp sa a pa yon egzanp, mwen chwazi rapò a nan sijè ki abòde
lan orizontal pou vètikal limit (plis jisteman somè pliye) nan 500 moun Ewopeyen an
zo bwa tèt ke yo te fè disponib nan m 'pa professeurs WELCKER. Depi limit ki
orizontal se toujou pi gran pase vètikal la - pi piti sikonferans orizontal la (pou yon ti
Larisi) se 465 mm; pi gwo la pliye somè (pou yon zo bwa tèt soti nan katye a nan
Halle) se 448 mm - Se konsa, kondisyon yo, yo tout fraksyon move ak logaritm yo se
pozitif. Minimòm rapò yo egal a 1.211, maksimòm egal a 1.403. Valè logaritmik
konsa varye ant limit 0.083 ak 0.147; yo gen valè G 1 = 0.1073, pou ke jewometrik
vle di G 1rapò a egal a 1.280. Si nou kounye a chwazi kòm yon entèval
logaritmik mwen = 0.003 ak limit ki pi ba nan entèval an premye, valè a nan 0,0825,
rezilta a se tab la konparezon sa yo ant anpirik la ak lalwa egzije sa a logaritmik nan
distribisyon valè teyorik:

Pwopòsyon nan sikonferans an orizontal nan yon ak limit la vètikal (somè

pliye) b 500 Ewopeyen an moun zo bwa tèt.
yon = boutèy demi lit yon - boutèy b ; mwen = 0.003; m = 500; G 1 =
0.1073; G 1= 1.280.

yon z
empir. theor.
- - 1
0,084 l 2
0,087 4 5
0.090 12 10
0,093 17 19
0,096 29 32
0.099 47 46
0.102 64 58.5
0,105 64 65
0,108 67 64
0.111 61 58
0,114 45 47
0.117 36 36
0.120 28 24.5
0,123 11 15
0,126 7 9
0.129 3 4.5
0,132 2 3
 0,135 1 0.5
0,138 0 -
0,141 0 -
0,144 0 -
0.147 1 -
sòm 500 500

G 2= 0.1073G2= 1.280
C = 0.1070 C = 1.279
D i = 0.1068 T mwen= 1.279
D p = 0.1060 T p= 1.276
e '= 0.0079
e , = 0.0066
m '= 272.5
m ,= 227.5
h = 7142
h , = 85.48.
Hierzu ist zu bemerken, daß Di nicht den aus der obigen Tabelle direkt ableitbaren,
empirisch dichtesten Wert darstellt (der vielmehr gleich 0,1075 ist), sondern das
Mittel der drei aus den drei möglichen Reduktionslagen berechneten Werte: 0,1075 ;
0,1085 ; 0,1043 . Diese Bestimmungsweise wurde gewählt, weil hier zufällig die
Reduktionslage von großem Einflusse auf die Lage von Diist, während G2und C fast
vollständig mit den aus der primären Tafel resultierenden Werten übereinstimmen.
Die Asymmetrie ist schwach; wie denn auch

fèmen nan ¼ p = 0.785. akò ki genyen ant anpirik ak teyorik z valè yo men se
satisfezan, pa gen dout.]

XVIII Atik. Lalwa nan somasyon ak pwosedi a siplemantè.

 § 123. Se konsa, lwen, osi lwen ke mwen konnen, GG a ki te itilize senpleman
detèmine nimewo a relatif oswa absoli nan devyasyon D nan A ant limit limit nan
devyasyon; men an koneksyon ak sa a, ak nan yon sèten limit, kòm yon kowolè nan
li, fòmil pou sòm total la ak absoli nan devyasyon yo nan A ant limit limit nan
devyasyon ka devlope, ki, menm jan fòmil yo cont. nan GG an jeneral, osi lontan ke
yo rete valab ak mityèlman aplikab pou devyasyon yo mityèl, kòm yon W simetrik
nan devyasyon. Yon se; nan ka a nan Asymetrik W. men ankò apre GG a de-kolòn
validite yo pou chak bò an patikilye reklamasyon, si devyasyon yo bez. D olye pou
yo pa. Yon aksepte, ak m , AD , h , t pou chak bò, an patikilye pa
relatif m , , ¶ , , e , , t , ak m ' , ¶ ' , e ' , t' ranplase.
men li merite rezilta yo an tèm de sòm total la nan diferans ki genyen atansyon a pi
plis pase yo pa pataje dezavantaj la nan rezilta yo sou ki kantite varyasyon, se sèlman
yon moun ki pa resikle nan yon tèm fini entegral oswa yon seri enfini, yo apre sa
konpile depi yo ka eksprime nan yon fòm final, anplis, yo vin enpòtan nan pwosedi
siplemantè a (§128), sa ki fè yo posib. Sa ki annapre yo aplike, annakò avèk pwosedi
ki dwe eksplike anba la a.
§ 124. Pou sòm total la nan devyasyon yo nan yon limit devyasyon sèten soti nan
peple valè sou yon bò, di pozitif la, ki se jiska fwontyè ¶ an ' detèmine kisa ki menm
bagay la tou se yon reyalite pou bò negatif, ou pran total la sòm de varyasyon sou bò
sa a, di ¶ ' , sa mande fòm senp vle di devyasyon e ' = ¶ ' : m ' , asime t = ¶ ' : e' ,
fòme ladan l 'dapre règ ki anba la a anba a valè a nan eXP [- t 2 ], lè sa a, sòm
total la absoli nan devyasyon yo soti nan se ¶ '=0 a yo bay la ¶ ' egal a: ¶ ' (1 - EXP
[- t ²]), ak anplis pa ¶ ' ¥ kouche egal a: ¶ ' × EXP [- t ²]; relatif sòm moute ¶ an ' men
di anvan an absoli, divize pa manm ¶ an ' ki mete ansanm ak T yo pral deziye, ki egal
a 1 - EXP [- t 2 ], Anplis EXP [- t 2 ].
Olye pou yo absoli ak proportion sòm total la jiska yon sèten limit ¶ ' detèmine ak
pi lwen pase, kapab sa a dispozisyon tou nan yon sèten kantite devyasyon ki z' cho,
fè, bay ak yon gwo m ' , kòm li se sipoze isit la , z ¢ : m 'ka jwenn apre yo te deja
detèmine t a ak vis vèrsa kòm F nan t la - tab. Se konsa, fè z ' : m ¢ bay yo, yo te kap
nan t la - tab, t la epi sèvi ak li nan wout anvan an nan detèminasyon an sòm total.
Pou sa limit, chak valè yon nan yon nan - kolòn nan tablo a distribisyon se
aktyèlman yon entèval tout mwen reprezante, nan ki nan sou yon ekri z - valè gaye, ki
nou, entèval an reyon konsène yon apèl la , lè sa a limit la jiska nou, sòm total la dwe
pran nimewo sa yo nan varyasyon, pa gen yon sèl yon nan yon - kolòn tèt li, men pa
fòs la nan entèval reyon li yo, fè li nan perimèt la nan entèval la adjasan yon konekte,
kòm detèmine fè yon gade nan.
Olye pou yo sòm total la ki rive jiska bay limit nan D detèmine ki soti nan chak bò,
yo kapab tou dwe detèmine ant nenpòt limit sou chak bò, nan egzakteman menm jan
an kòm nimewo a nan chak men, pa soustraksyon fwontyè ki separe ki koresponn a
desizyon nan ansyen vle di montan lajan ki soti nan chak lòt.
 125. Yo nan lòd EXP § [- t 2 ] jwenn pral ajoute 2 boutèy demi lit t 0,63778 nan 1,
rechèch nimewo sa a nan tab yo logaritmik, pran yo negatif, yo ke yo trase soti nan pi
gwo kantite nan pwochen te antye, epi ajoute yo tounen ak siy negatif te
ajoute; rechèch pou nimewo a ankò, sa a se exp [- t 2 ] .
kalkil sa a te, nan kou, pa gen okenn difikilte, sepandan, se wè yo dwe yon ti jan
ankonbran, ak yo nan lòd de rezèv ki piti pou chak ka, sepandan, ou ka lè sa a pou
ekidistan parapò t = D : h oswa nan miltiplikasyon an nan h ak de rezèv ki
piti pou moun nan D : h valè yo korespondan nan

ak Lè sa a, presize 1 - exp [- t 2 ] epi pran valè yo ekidistan fèmen ase yo entèpole ant
yo. Sa a se te swiv pa tankou yon tab, valè yo nan yo ki, nan kou, yo ta dwe pi pre
youn ak lòt nan lòd yo pèmèt yon entèpolasyon trè egzak.

Tablo sou divèjans yo divèjans soti nan D a ¥ , sòm total la kòm inite ,

exp [- t 2 ] exp [- t ²] exp [- t 2 ]

0.00 1,00000 1.00 0,72738 2.00 0,27992

0.05 0,99920 1.05 0,70403 2.05 0,26245
0.10 0,99682 1.10 0,68035 2.10 0,24568
0.15 0,99286 1.15 0,65641 2.15 0,22961
0.20 0,98735 1.20 0,63232 2.20 0,21425
0.25 0,98030 1.25 0,60813 2.25 0,19960
0.30 0,97176 1.30 0,58395 2.30 0,18566
0.35 0,96176 1.35 0,55983 2.35 0,17241
0.40 0,95034 1.40 0,53586 2.40 0,15986
0.45 0,93757 1.45 0,51210 2.45 0,14798

0.50 0,92350 1.50 0,48861 2.50 0,13677

0.55 0,90820 1.55 0,46545 2.55 0,12621
0.60 0,89173 1.60 0,44270 2.60 0,11628
0.65 0,87417 1.65 0,42038 2.65 0,10696
0.70 0,85558 1.70 0,39855 2.70 0,09823
0.75 0,83606 1.75 0,37726 2.75 0,09006
0.80 0,81569 1.80 0,35654 2.80 0,08245
0.85 0,79455 1.85 0,33641 2.85 0,07536
0.90 0,77273 1.90 0,31692 2.90 0,06877
0.95 0,75031 1.95 0,29809 2.95 0,06266

exp [- t 2 ] exp [ - t 2 ] exp [ - t ²]

3.00 0,05700 4.00 0,00614 5.00 0,00035

3.05 0,05176 4.05 0,00540 5.05 0,00030
3.10 0,04694 4.10 0,00474 5.10 0,00025
3.15 0,04249 4.15 0,00416 5.15 0,00022
3.20 0,03841 4.20 0,00364 5.20 0,00018
3.25 0,03466 4.25 0,00318 5.25 0,00015
3.30 0,03123 4.30 0,00278 5.30 0,00013
3.35 0,02809 4.35 0,00242 5:35 0,00011
3.40 0,02523 4.40 0,00211 5.40 0,00009
3:45 0,02263 4.45 0,00183 5.45 0,00008

3.50 0,02026 4.50 0,00159 5.50 0,00007

3.55 0,01811 4.55 0,00137 5.55 0,00006
3.60 0,01616 4.60 0,00119 5.60 0,00005
3.65 0,01440 4.65 0,00103 5.65 0.00004
3.70 0,01281 4.70 0,00088 5.70 0,00003
3.75 0,01138 4.75 0,00076 5.75 0,00003
3.80 0,01009 4.80 0,00065 5.80 0.00002
3.85 0,00893 4.85 0,00056 5.85 0.00002
3; 90 0,00790 4.90 0,00048 5.90 0.00002
3.95 0,00697 4.95 0,00041 5,95 0,00001
 6.00 0,00001
6.15 0,00001
6.20 0,00000
§ 126. Derivasyon an nan lwa a sòm kòm yon fonksyon nan A apre yon senp GG
se sa a.
Dapre GG ki senp la, nimewo absoli nan devyasyon ant t = 0 ak yon valè yo bay
nan t = D : h se pran ansanm sou toude bò :

; yon ti tan m F [ t ]. (1)

Pou yo gen sòm ki asosye, youn gen miltipliye valè anvan ki anba a siy lan entegral
pa D , ki bay:

, (2)
Men, depi t = D : h e konsa D = t h , youn gen ranplase valè sa a pou D nan entegral
anvan an:

, (3)
Solisyon an jeneral nan 2 ò t EXP [- t ²] DT se nan konsiderasyon ke tdt = d t 2 , yo
ka entegre nan fòm fini, savwa, egal a - [- EXP t 2 ] e konsa ant limit t = yo 0 ak t =
t egal (1 - exp [- t 2 ]), ki miltipliye pa m h = åD , bay:
åD (1 - exp [- t ²]), (4)
kòm sòm total D ant t = 0 ak yon t bay .
Fè kout
1- eksp [[ t ²] = T (5)
mete, se konsa
åD × T (6)
valè ki nesesè yo.
Koulye a, li se eksprime nan seri enfini:

, (7)
li achte nan yon piti anpil t di D : h se ase yo kenbe de premye kondisyon ki, ki
pou anpil ti t aparan yo se:
åD × T = t ² × åD . (8)
 Nan ka Asymétrie yon sèl te kòmanse soti nan D olye pou yo A epi aplike GG nan
de-kolòn, d, mwen. olye pou Piblisite mete ¶ ' oswa ¶ , ak t sou chak bò kòm
byen pa e ¢oswa e , fè yo depann tankou anvan sou h .
§ 127. Yo nan lòd yo konpare obsèvasyon ak kalkil, li se nan kou nesesè yo
detèmine sòm total la devyasyon tèt li bay limit. Koulye a, pou detèminasyon an
anpirik nan total la å nan chak paj (dapre § 74):
¶ , = m , D - yon yon , ;
¶ ' = å yon' - m ¢ D ; (9)
Fòmil nan akòz pou detèmine nan limit ¶ , oswa ¶ ' chanjman chak bò sèlman nan
byen lwen tèlman kòm anba a m , ak m ' pa ankèt la nan valè yo devyasyon nan chak
paj, men se sèlman nimewo yo diferans jiska ki limit, ak å yon , , yon yon ' pa ankèt
la nan yon chak bò, men ankò sèlman jiska limit la bay konprann yo se sa ki nou yo
valè yo respektif ak de tirè pi wo a ak anba a, olye ke ki gen rapò ak ankèt la
senpleman endike yon tirè. tèl degre Djeneralman tonbe nan yon entèval sèten se pati
nan m ' , m " , å yon " , yon yon " endike ke tonbe nan ki entèval, menm jan li te
dekri (§ 72 73 u.) detèmine pa entèpolasyon, sepandan la, se rete pati yo bay nan
obsèvasyon nan tèt li.
Ann eksplike sa sou Plak I nan 450 Zo yo. [Pou pozisyon rediksyon E , = 368 (§
64) D p = 409.7 tonbe nan entèval la 405.5 - 410.5. Li se konsa yon 0 = 408; z 0 =
65; mwen = 5; g 1 =405.5; x = 4.2, epi li se te jwenn nan D p rive jiska entèval an
premye fwontyè 405,5 ¶ " , pou di y D p - Y, kote y kantite ak Yendike sòm
entèvansyon entèvansyon an, selon fòmil yo (13) ak (8) nan IX a. chapit:

y= x 65 = 55; Y = 55 × 407,6; yD p - Y = 55 x 2.1 = 116.

An konsekans, tablo konparezon sa a ant teyori ak eksperyans yo jwenn pou
montan devyasyon pi ba yo nan Tablo I:
Konparezon nan odyo anpirik " ak teyorik la pou panèl I
(vètikal sikonferans nan zo bwa tèt la).
E = 1 mm; mwen = 5; Dp = 409,7; e,= 11.9; å¶,= 2840.

¶" å¶ " å¶ " : å¶ ,

diferans diferans
empir. theor. empir. Theor.
0 rive 116 111 -5 0.041 0.039 - 0,002
4,2
"9.2 511 491 - 20 0.180 0,173 - 0.007
 "14.2 991 1034 +43 0,349 0,364 + 0.015
"19.2 1592 1599 +7 0,561 0,563 + 0,002
"24.2 2113 2079 - 34 0,744 0,732 - 0.012
"29.2 2566 2423 - 143 0,904 0,853 - 0.051
"34.2 2725 2636 - 89 0,960 0,928 - 0.032
"39.2 2798 2749 - 50 0,982 0,968 - 0.014
"44.2 2840 2806 - 34 1,000 0,988 - 0.012

Soti nan sa a li ka wè ak sa ki apwoksimasyon absan ak relatif sòm yo nan

devyasyon jan yo bay nan grenn nan yo reprezante pa lwa a nan somasyon. Li ta dwe
sonje ke valè yo anpirik yo sijè a sipozisyon an nan yon distribisyon inifòm
nan yon resp. Yo te detèmine nan entèval endividyèl yo, pandan ke kalkil teyorik la
baze sou sipozisyon an ke distribisyon an koresponn ak GG la nan entèval yo.]
§ 128. Adisyon. Pwosedi siplemantè a.
Si, kòm se òdinè, nan yon panèl distribisyon senpleman kantite total, men se pa
total la sòm de yon, ki sou yo ak tonbe anba a yon valè sèten, jis senpleman
Vorzahl v la ak Nachzahl N , men Vorsumme pa la V ak Nachsumme N se bay yo,
Malgre C , men ni A ni D p ka jwenn dirèkteman, ni fonksyon yo devyasyon ki gen
rapò ak valè sa yo, pa gen okenn kalkil distribisyon pral posib. Nan entre-temps la
yon moun ka fè sa a dapre sa ki annapre yo, admèt yon ti jan travayè, pwosedi, ki
mwen rele pwosedi a siplemantè.
Yo detèmine olye pou yo D p olye D mwen , ki se nòmalman nan D p tankou ti
sekarte yo dwe ranplase pou li pou kapab okòmansman kite yon konsiderasyon de v,
V, n, N sou kote, men detèmine toujou enkonplè nimewo devyasyon m nan " , m ' ak
devyasyon montan lajan ¶ " , ¶ " pa yon metòd li te ye senpleman byen file soti
nan pati pyès sa yo kouri nan panèl la. Men, li tou detèmine manm nimewo
devyasyon m yo , = m ' + v ak m' = M ' + N , apre sa v: m , ak n : m . Apatni a valè sa
yo ka wè nan tablo ki anba la a valè yon jwenn ki gen kalkil se imedyatman
espesifye nan tab la, men pral, omwen pou kèk valè, pwoblèm lan nan . kalkil dwe
touye tab la se jis nan ti valè v: m , ak n: m ¢ pwolonje, kòm li se nan byen lwen pifò
ka sèlman bay moun, kote tab la se pa ase, yo dwe yon ap kalkile dirèkteman.
Apre yon sèl sa a jwenn sòm total la nan devyasyon yo pi ba ak anwo
nan D mwen jan sa a:

, . (10)
Apre 1) :
 , ;

, (11)

1)[Depi sa a validite supoze nan de-kolòn GG respè nan D m egzistans la nan lwa a ki
pwopòsyonèl: e ' : e , = m ': m , yon rezilta, li se posib ki gen rapò ak reyalite a olye
pou yo ki anwo a, aplikab san yo pa konsidere sa a fòmil lalwa tou dirèkteman: A =
D i + e '- e , ki bay yon endikasyon sou sekirite a nan detèminasyon an konpare ak
derivasyon an nan yon pi wo a .]

Gen kèk nan valè yo nimerik v : m , , N : m ' sòm valè fraksyon asosye yon nan
devyasyon yo nan chak bò ki gen rapò ak D.

yon

.1626 0,37726
0,1105 0,27992
0,0726 0,19960
0,0461 0,13677
0,0282 0,09006
0,0167 0,05700
0,0095 0,03466
0,0052 0,02026
0,0028 0,01138
0,0014 0,00614
0,0007 0,00319
0,0003 0,00159
0,0002 0,00076
0,0001 0,00035
 Kalkil la nan yon konsa k ap pase: Youn k ap chèche m ': m , oswa nan m ': m ' ,
kèlkeswa sa li se bò negatif oswa pozitif kòm F [ t ] pran, valè t la epi pran yon =
exp [- t ²] .
Metòd sa a detèminasyon depann de lefèt ke, pou chak bò nan devyasyon yo soti
nan D mwen , GG a senp konsidere kòm valab apre nimewo a ak mwayèn devyasyon
yo te jwenn pou paj sa a, nan kout G a modifye pou totalite a, ak depann de sa nan sa
ki annapre yo Aktivasyon devlope prensip.
[Twa valè yo: 1) nimewo relatif de devyasyon yo, 2) sòm relatif de devyasyon yo, 3)
kosyan devyasyon an tèt li, jiska ki nan D i se nimewo relatif la ak sòm yo detèmine,
ak devyasyon an vle di , yo se konsa depann sou chak lòt ke chak de ka kalkile nan
twazyèm lan. Li se paske nan GG la pou devyasyon yo nan yon paj, pou egzanp,
pozitif la:

; ; ; (12)
kote m ' ak ¶ ' prezante kantite total ak sòm de devyasyon yo nan paj sa a, ¶ " men
devyasyon a se, jiska ki nimewo enkonplè m nan " ak sòm total la enkonplè ¶ '' yo
pwolonje. Se poutèt sa, nan fason ki endike anwo a, pou m ": m ' oswa m ": m , li
se posib, pa vle di nan t, yo asiyen valè a å¶ ': å¶ ' resp. å¶ " : å¶ , kalkile
sa mande lè ¶ "respektivman. ¶ " se yo te jwenn pwouve ¶ ' respektivman. å , yo
detèmine dapre (10).]
Pou eksplike desizyon sa a pa yon egzanp espesifik, nan tab QUETELET nan
rekrite franse 2) v = 28 620; n = 2490; m = 100,000. [Koulye a, nou jwenn D i =
1.6273 m, se konsa m ,= 55 951; m = 44.049; m ": m , = 0.488848; m ": m =
0.94347; apati soti nan t la - Table premye si t = 0,46420 ak 1 - EXP [- t 2 ] =
0,19385; dezyèm ka t = 1.34843 ak 1 - exp [- t 2 ] = 0.83769. Konsekamman yon
moun jwenn nan (10) sòm total la å¶ , = 3740,5; ¶ '= 2410,7 kòm ¶ " = 725,1
ak ¶ " = 2019,4. Finalman, (11) bay e , = 0.0669; e '= 0.0547; A = 1.6140. Li se
konsa D - A = 0.0133, pandan y ap e , - e ' = 0.0122; tou de valè yo ta dwe egal a
chak lòt, men divizyon yo se akòz lefèt ke valè inisyal la D i nan pwopòsyonèl
detèmine D p la yon bagay esansyèl. Quettel tèt li, ki moun ki pa evalye konparezon
nan valè yo pwobabilite obsève ak valè yo teyorik nan tab pwobabilite li yo, rive nan
yon tablo distribisyon, di: "The waist moyenne est de 1.62 m anviwon".]

2) [Lettres sur la théorie de probabilités, p. 401. "Taille nan francais yo konsekri".]

 Youn ta ka panse, sepandan, ke menm nan ka kote gen yon seri konplè, valè yo
obsève vin anòmal twò piti bès, menm jan se ka a ak rekrite yo Leipzig ak Annaberg,
se sèlman metòd la siplemantè nan pati ki pi wo nan seri a, men ki toujou sou bò a
menm nan D , bezwen pou aplike pou yon å ,jwenn, ki se pa patisipe oswa konsa
ranje sou efè yo nan anòmal la desann pase lè relasyon an nòmal ant kantite ak gwosè
nan devyasyon yo, ki nou sipoze anwo, tou nan fen a pi ba men nou. Men, sa a se pa
ka a, men ou ka sèlman se konsa atann yon rezilta itil soti nan Supplementarverfahren
pase eskli nan lè yo kalkilte pi ba yon pati nan seri a, ki b cho, se jis kòm nòmal kòm
te deplase nan nan kalkil la ki yon cho. An reyalite, nou asime ke nimewo a manm
fanmi an devyasyon soti nan yon sèten valè devyasyon nan fen a, di nan pati b la , se
twò gwo, ki kantite relatif pi wo a, nan pati yon,dwe anòmal twò piti; nan pwosedi a
siplemantè, sepandan, li se sipoze ke li se nòmal, ki kontredi tèt li. Se poutèt sa, li tou
vini lè yon sèl men zak pa Supplementarverfahren ak ranje sa yo nòmal, nan
konklizyon absid. Natirèlman, nan seri sa yo, pa metòd la siplemantè , valè a
dirèkteman jwenn a , ak valè a nan ogmante A. - Se konsa, mwen gen ak moun yo nan
Leipzig kòm yonpran apre segondè negatif pati nan = D 69,71 66.5 se ase lè b pòsyon
nan soti nan gen nan fen a, kote ou ka sonje (dapre § 15) 66 sa a se valè anba a ki
afebli tonbe. Valè ki sòti nan totalite å, 9935, 9097 la sòti nan metòd siplemantè a,
te notables egal a valè a nan å¶ = 9070, ki swiv soti nan pati ki pozitif nan seri a
konsidere kòm nòmal. Valè A yon dirèkteman sòti nan totalite seri a te 69,62, ak
69,70 la jwenn nan metòd siplemantè a, se sa ki, valè D a, te notables menm bagay
la. Koulye a, si men D reyèlman mwayèn nan, se konsa medyàn la ta gen kowenside
ak li, se konsa m ' = m , dwe, Lè nou konsidere ke m , = 4257; m ' = 4145.

Kseui. Tretman kolektif nan relasyon ant dimansyon. Mwayèn

rapò.
§ 147. Apre sa, mwen vle di yon bagay nan men yon travay ki jwe yon wòl
konsiderab nan collectivité yo, ak reyinyon yo ka yon bon jwenn yon kote isit la, osi
byen ke yo santi yo se bezwen an nan yon tretman logaritmik mete imedyatman
adjasan.
dimansyon Bemerktermaßen pa senpleman senp nan yon objè, men tou, kondisyon
ladan l 'ka trete kolektivman, e deja pi wo a (chap. Mwen menm ak III) mwen
mansyone nan sa a konsiderasyon relasyon ki genyen ant dimansyon yo zo bwa tèt
nan yon ras bay ak depatman yo tij, sa yo rele. Manm oswa internodes yon graminée
sa yo dwe anpil lòt egzanp ka jwenn. Se pou nou nan relasyon ki genyen ant vètikal
dimansyon yon la ak ki asosye orizontal b la nan zo bwa tèt la nan yon ras bay yo, ki
se yo dwe detèmine pou konparezon ak lòt ras li mete tankou yon règ yon nan kontwa
an, bnan denominatè a, menm si rapò a ka jis kòm byen ka ranvèse. Relasyon
an yon : b se deja yon ti jan diferan ant espesimèn yo nan yon sèl ak ras la
menm; men pou karakteristik la konparatif nan ras lòt, olye pou yo detèminasyon yo
chanjan endividyèl, gen rezilta inifòm. Li kapab fèt sèlman yon rapò mwayèn ant Se
poutèt sa b ak yon demann, ki an jeneral ak M [ yon : b se refere yo]. Apre ou fin
konsidere aritmetik oswa jewometrik vle di, A oswa G pran plas nan M.Ka travay la
korespondan dwe mete kanpe ak respè dimansyon yo nan pati nan menm oswa
dimansyon nan diferan pati pa sèlman nan moun, men nan nenpòt objè. Li ka ap
mande, kòm longè a nan yon dwèt ak sa yo ki nan lòt la, longè a nan manm nan youn
nan longè a nan manm nan dezyèm nan yon zòrèy, longè a konpòte li vle di lajè a nan
yon kat biznis, elatriye, tanperati a vle di nan yon mwa nan lòt la, nan ti bout tan,
travay la menm se intèrminabl.
§ 148. Yon relasyon mwayen kapab kounye a jwenn nan diferan fason; an patikilye
nan sa ki annapre yo, kote valè mityèlman korespondan nan yon ak b yo dwe deziyen
ak endèks la menm. direksyon an pou yon : b egzanp prepare ka nan kou pou
direksyon b la : yon kapab aplike.
1) aritmetik rapò yo vle di nan Yon [ yon : b ] se te jwenn nan reyaji tout valè
moun yon : b te ajoute ak divize pa kantite a nan menm bagay la; konsa:

, (1)
2) Kòm yon rezime vle di mwen endike sa ki se jwenn lè sòm total la nan yon ak
sòm la nan tout b oswa, ki sa kantite lajan nan menm bagay la, vle di la aritmetik nan
tout yon ak vle di la aritmetik nan tout b divize, selon fòmil la:

, (2)
Li ta ka te diskite kont itilize nan sa a remèd, li se pito yon relasyon ant resous kòm
yon mwayen pou rapò; men pandan y ap li a yon sèl bagay, gen tou lòt la nan lòt
kondisyon ki nan vle di la ke nou itilize isit la nan tout, sof si pou yon prensip
espesifik ant valè yo endividyèl yo nan yon : b e ke, apa de ka trè eksepsyonèl, nan
tou pre a lòt la vle di tonbe.
3) Pousantaj. Pou w jwenn konpozisyon sa a, valè yo fòme yon : ( yon + b )
ak b : ( yon + b ), ak divize sòm total la pa youn nan lòt la selon fòmil la:

, (3)
4) vle di jewometrik, reprezante pa fòmil la:

, (4)
se vle di la jewometrik nan pwodwi a nan rapò endividyèl yo nan yon : b , oubyen,
egalman valab li, vle di la jewometrik nan pwodwi yo nan yon an , divize pa b la epi
li se itilize nan yon fason pratik kòm fouye nan nan valè a logaritmik a ( å boutèy
demi lit yon - å boutèy demi lit b ) : m resevwa yo.
Si nou kounye a mande pou chwa ki genyen ant sa yo siyifikasyon divès kalite, nou
ta dwe premye nan tout, menm jan tou nan konsiderasyon mezi yo senp, prevwa ke
sof si li se sèlman yon kesyon de relasyon yo nan yon K.-G. ki pèmèt yon konparezon
menm bagay la ak objè lòt, chak nan vle di yo te kontribye nan tankou yon
karakteristik sèlman soti nan yon lòt pwen de vi, e ke kote rapò a yon : b varye
sèlman relativman ti kras nan tout, tout kat destinasyon mennen prèske nan menm
valè a , Se konsa, z. B. 10 kat biznis, owaza rale soti nan yon pake, si bò kout
ak yon, ki se depi lontan te endike pa b , kòm yon mwayen:
aritmetik 0.5654
Rezime 0.5634
pousan 0.5650
jewometrik 0.5649.
Valè ekstrèm yon : b te 0.5333 ak 0.6053.
Pandan se tan, kote varyasyon ki genyen ant yon a : b se enpòtan, ak dispozisyon ki
lajan divès kalite ka bay yon rezilta trè diferan, ak an jeneral li se nesesè yo presize
faktè sa yo ki kapab detèmine chwa pou yo yon pou detèmine si fason devan yo nan
lòt moun.
Nan respè sa a, yon moun ka di nan jeneral ki aritmetik a ak tab percen vle di
enferyè nan chak rapò ak de lòt mwayèn yo epi jeneralman pale, vle di la jewometrik
gen chans rive nan touche privilèj la, men tou ka pafwa jwenn yon itilize itil nan
rezime an.
An reyalite, vle di aritmetik nan kondisyon soufri de dezavantaj sa yo.
a) Pou moun nan kraze yon : b ajoute, ou dwe premye diminye chak moun nan yon
fraksyon desimal nan sa ki valè anpil yon : b se yon bagay ki fatigan.
b) Nan tèt li, li pa gen pwoblèm si wi ou non valè yo dirèk nan yon : b oswa
resipwòk la nan b : yon vle yo sèvi ak trase santral la a rapò an mwayèn
nan yon ak b detèmine; ak nan kou youn ta dwe jwenn yon rezilta ki konsistan nan
tou de fason; men metòd sa a pa bay, menm jan li vire soti, si yon sèl ranvèse vle di ki
sòti nan valè yo resipwòk, kote yon moun jwenn sa yo rele an Harmony vle di ke yo
jwenn nan valè yo dirèk; tou de pa matche ak, yon ti tan Yon [ yon : b ] se pa egal a
Harmony a vle di yon sèl sa a : Yon [b : yon ] . Fè z. Pou egzanp, yo pran yon egzanp
trè senp nan sèlman de rapò:

; ;
Se konsa, se:

; ; ; ; .
10 / 16 men = 0,625, 6 / 10 = 0.600. Lè w ap pran plis diferan de youn repo lòt tankou
nan egzanp nou an, se konsa diferans ki genyen ant ajan an dirèk ak Harmony se
menm pi gran. Nan tankou K.-G. kote pifò valè yon : b Retire pa trè lwen soti nan
yon valè vle di, li se tout bon ki ba anpil, men se pa neglijab, tankou yon règ tout
kote, epi pwosedi a paske yo te anbigwite la nan rezilta li yo nan nenpòt ka ka rejte
sou prensip.
c) Si youn gen rapò yo vle di ant twa valè yon , b , c detèmine, menm jan se twa
rapò yon : b , b : c , yon : c posib ak valè resipwòk yo, epi yon moun vle (nan de nan
kondisyon sa yo se li dirèk oswa resipwòk) nan dériver twazyèm lan
imedyatman. Men, sa a pa fè metòd sa a pa z. B. Yon [ yon : c ] pa ka jwenn nan yon
sèl Yon [ yon : b ] ak Yon [ b : c ] miltipliye.
Pousantaj la vle di aksyon sa a tout dezavantaj aritmetik la. Men, yon sèl pafwa
jwenn tou de yon sèl ak lòt la bezwen.
Rezime a ak jewometrik vle di, nan lòt men an, yo gratis nan tout dezavantaj sa
yo. Men, si yon sèl ta dwe bay patikilye kredi a dirèk aritmetik ak dwa egal a vle di
Harmony, men nan men dirèk la vle di diferan, yon sèl ta ka sèlman kenbe nan vle di
aritmetik oswa jewometrik nan vle di a dirèk ak Harmony. Men, depi gen tou kanpe
gratis, olye pou yo yon : b , nan b : yonsipoze kòm pwopòsyon dirèk, pa sèlman ta
konsa rete yon anbigwite, men tou, nan chwazi aritmetik a vle di ankò soulve kesyon
an nan si wi ou non pito dirèk an oswa Harmony, se konsa anbigwite a pa ta rive nan
sitiyasyon ki sòti bò sa a. Men, apre yon dokiman ki pwouve mwen professeur
Scheibner 1) dwe a, jewometrik vle di bay sitiyasyon an tonbe nan nan nan K.-G. ki te
fèt anjeneral ka a ke aritmetik an dirèk ak Harmony vle di diferan ti kras, notables
egzakteman ak vle di la aritmetik nan de a ansanm, epi ou ka jwenn li sou egzanp
endijèn fasil konfime.

1)[Comp. W. SCHEIBNER: "Sou vle di", rapò sou Kgl. Sosyete Sosyete nan
Syans. 1873. p 564. - Apre bay dispozisyon ki lokal yo, vle di la jewometrik se

apeprè egal a: ,

vle di la Harmony ki egal a: ,

si A se vle di aritmetik ak q se erè kare a vle di; ki soti nan ki fraz la pi wo a swiv.]

§ 149. Finalman, se sèlman yon kesyon de ki jan rezime a oswa vle di jewometrik
se preferab.
Koulye a, rezime a vle di rekòmande sitou nan fasilite nan desten l ', kòm li, se
sèlman somasyon an nan tout yon ak tout b ak divizyon nan bezwen yon sòm pa lòt
la, sepandan, li enpòtan pou rekiperasyon an nan mwayèn nan jewometrik, jis
tout yon ak b pou tradwi nan logaritm. Tou de gen diferans principal sa yo nan
siyifikasyon.
Fè yon rezime vle di:

opsyonèlman, se konsa se evidan ke si tankou yon kopi nan de fèk ap rantre li yo nan
rapò a nan eleman yon ' ak b' ta dwe gwo anpil konpare ak rès la, rapò a ajan
ansibleman senpleman toujou sou rapò a nan yon ' : b' ta depann, lè sa a
ajoute yon "+ yon " '+ × ×× kont yon' ak b '+ b ' '+ × ×× kont b ¢ disparèt, e ke menm pi
gwo espesimèn yo, dapre gwosè yo, genyen tou plis enfliyans sou remèd la. Koulye
a, sa a se byen yo nan lòd, si yon sèl tache pi gwo espesimèn plis pwa pou
detèminasyon nan sant kòm pi piti, ki trè byen ka ka a nan sèten sikonstans, epi
sètènman pa gen anyen kanpe nan rezime a vle di sa pote sa a reyalite kòm bon yon
rapò karakteristik nan K. -G la bay yo. yo wè, tankou nan nenpòt ki relasyon mwayen
lòt, ki pa pote l ', pa karakterize objè a sèlman nan yon lòt sans.
Nan lòt men an li ka tout bon kouche nan entansyon an nan sa ki pèmèt gwo ak ti
espesimèn kontribye ak enpòtans egal a dispozisyon santral la pou. pa pran kòm rapò
ki genyen ant orizontal ak vètikal dimansyon ak pi gwo tèt pi enpòtan pase ki pi piti,
ak sa a entansyon siman pi komen koresponn ak mwayèn nan jewometrik.
sortan nan aritmetik ak tab percen avantaj nan ajan sa a, lè nan twa rapò yon: b , b:
c , yon: c yo se de detèmine sou mwayèn nan, an mwayèn a nan twazyèm an
imedyatman li swiv fractionne rezime a vle di ak jewometrik la pa apre tou de gen:

, (5)
Sepandan, gen anvan rezime vle di sa yo avantaj sou jewometrik la. Mete, youn
gen nan yon milti-manm objè sa yo. Kòm chalimo sereyal bay kalite, an patikilye
detèmine nan rezime, rapò a mwayèn nan longè li yo nan longè a total de lam la pou
chak manm nan, kidonk, ou bezwen ajoute ke de manm pou nenpòt ki relasyon sa yo
nan lòd yo gen rapò a mwayèn nan konbinezon an nan de manm sa yo, paske longè
total , ki se pa ka a ak metòd yo jewometrik tankou ka pwouve fasil; sa ki ka yon ti
tan eksprime jan sa a: rapò a vle di dispozisyon pou pati pyès sa yo ak tout la depann
rasyonèl ansanm apre jijman somè ke yo jewometrik la e menm youn ak lòt.
Anplis de sa, ka sa a ta dwe konsidere. Ann chita avèk yon K.-G. rive nan mitan lòt
espesimèn pou ki youn oswa lòt nan tou de valè yon oswa b se zewo; tankou pou
egzanp Pou egzanp, nan detèmine rapò a vle di ant pwa yo nan pati yo solid ak mou
nan divès kalite bèt, kèk pati solid ka byen absan. Nan ka sa a, vle di a jewometrik
vin ka itilize paske, depann sou valè a zewo nan nimeratè a oswa denominatè, vle di
la vin zewo oswa infini. Lè sa a, yon moun ka sèlman kenbe nan vle di rezime, si yon
sèl pa vle mete pi devan prensip la ke ka sa yo pa kowenside ak moun ki
kote yon ak byo kenbe valè fini, tout kote, nan ini anba vle di a menm.
 § 150. Depi nenpòt evenman, matyè a prezan pa rezime a ak jewometrik rapò nan
eleman yon nan ak b, ki antre nan detèminasyon l 'yo, li se detèmine nan divès fason,
kòm se jeneralman pale apatni a konplè a nan detèminasyon li yo ke yon moun
detèmine tou de vle di, ki pa anpeche, selon sikonstans, soti nan fè pou sèvi ak youn
sou lòt la 2) . Men, li gen detèminasyon tou de eksepte kontribisyon jeneral la nan
karakteristik yon K. -G bay yo, ki gen eleman yon ak b yo, ni avantaj ki genyen nan
rapò a tou de vle di pa enpòtan gwo dispozisyon karakteristik, sètadi sa ki annapre
yo:
1) Si rapò a nan yon b , kèlkeswa grandè a absoli nan yon ak b pou tout kopi se
menm bagay la, se konsa pou espesimèn gwo tankou gwo tankou pou ti, sòm total-
marische a vle di ki egal a jewometrik la.
2) Si yon ak b toujou nan ogmante menm tan an oswa diminye, men se pa
jeneralman nan menm kondisyon yo, li kapab ke rapò yon nan : b ak ogmante gwosè
nan yon ak b ogmante, oswa ke li diminye; ansyen an se ka a lè vle di la jewometrik
nan yon : b se pi piti pase rezime a, lèt la, si li se pi gwo.
3) Si fluctuation relatif la nan valè a yon pa aritmetik yo vle di A egal fluctuation
relatif nan valè yo b pa vle di aritmetik B , Lè sa a, vle di a jewometrik egal a sòm
total la. Kòm yon mezi fluctuation relatif la aplike isit la bez. Yon senp oswa
kwadratik devyasyon vle di nan Yon divize pa Yon ,
sètadi ea : Yon oswa q yon : Yon , nou di yon ti tan P ; ki koresponn
a e b: B oswaq b : B , Q pou kout , ki gen rapò ak B.
4) Selon lefèt ke fluctuation relatif la nan valè yo, konprann nan sans anvan an, se
pi fò pa A oswa pa B , vle di jewometrik la pi piti oswa pi gwo pase somasyon an.
5) Soti nan konbinezon 1) ak 2) ak 3) ak 4) li swiv plis ke, tou depann de
fluctuation la relatif sou A egal a ki nan B , pi gran oswa pi piti, valè a yon : b
se endepandan de valè yo absoli yon ak b a se konstan oswa ogmante mayitid
nan yon ak b se ogmante oswa diminye [bay ke nenpòt valè de yon : b se yon
konpòtman regilye, ak sèlman ant Konstanz, kontinyèl ogmantasyon ak kontinyèl
diminye pèmèt yon desizyon].

2) Kòm bon jan de oswa plis K.-G. Natirèlman, selon rapò A ak G yo , yo ka

konpare ak rapò C ak D yo , ak rezilta sa yo pa pa vle di jeneralman
pwopòsyonèl; men mwen pa pral antre nan diskisyon jeneral sou sa. - Pou egzanp,
nan 236 kran mesye Alman an, rapò a vle di (Hor .: Vertik.) Nan sikonferans la
vètikal nan kapsil la zo bwa tèt nan sikonferans orizontal la te summary
1.2830; jewometrik 1.2827; santral 1.2837.

Apati, Se poutèt sa, yo ka wè nan rapò yo nan jewometrik la pou rezime vle di fè
san yo pa yon fakti plis, trase dirèkteman sikui, si ak ogmante gwosè nan yon objè ak
fin eleman li yo yon ak b , rapò yon nan : b nenpòt kote (oswa omwen sitou) ogmante
oswa diminye epi si youn oswa eleman lòt yon nan , b nan pi gwo rapò varye selon
aritmetik yo vle di.
 Sa ki anba la a kòm prèv nan fraz ki anwo yo. Sou premye a, rezime a ak vle di
jewometrik yo se:

ak
fè fas a youn ak lòt. Koulye a, CAUCHY pwouve nan kou li d'analize p. 15 ak 447 sa

jeneralman ant yon ' : b' , yon ' : b " , ... tonbe. Koulye a, si yon ' : b' , yon
" b" , ... tout egal yon: b , pyèj yo entèmedyè par ak se yon : b , pandan y ap pa
mwens vle di la jewometrik pou ka a nan egalite ant yon ' : b ¢ , yon
" : b" , ... sou yon : b redwi. Men, jan egalite ki genyen ant valè yo
endividyèl Yon : b sispann, tou, jeneralman pale, egalite ant de vle di yo, epi li ka
byen ke yon : b ogmantasyon ak an pati diminye ak chanjman nan grandè absoli a
nan yon ak b , pou ki ka pa gen anyen jeneral etabli kite. Mete,
sepandan, yon ak bpran toupatou youn ak lòt nan menm tan an oswa desann san yo pa
li, men k ap pase toupatou nan menm kondisyon yo, se konsa gen pou mete 2) yon
prèv jeneral se mwen menm ki dèt anvè tout professeur Scheibner, sepandan, se
ankonbran epi yo pa primè, se konsa mwen isit la pito, al gade nan validite nan
anpirik nan règ la pa nenpòt egzanp endijèn. Ak nan kou, règ la pral aplike tou nan ka
a lè sèlman yon ak b a-nan menm tan an nan majorite a nan ka youn ak lòt oswa
diminye. twazyèm ak katriyèm seri Touche a yo, yo se yon konsekans la pa
Scheibner 3) yo bay relasyon ant aritmetik ak mwayen jewometrik nan valè yo ki
senp. Apre yon sèl sa a gen, akòde nan P akK kòm Q yon : Yon ak q b : B :
;

; (6)
soti nan ki fraz 3) ak 4) swiv. Si fòmil yo nan kesyon yo se sèlman apwoksimatif, Lè
sa a, direksyon nan rezilta yo pa chanje pa lyen ki omèt ti. Fraz la 5) swiv nan sa yo
anvan yo.

3) ["Sou vle di" aa O.]

§ 151. Detèminasyon fason ki espesifye nan pi wo a la (§ 148) nan G a [ yon : b ]
se aplikasyon an nan logaritm senpleman fasilite kalkil la; men bezwen pou
aplikasyon yo rive nan pi fon.
Savwa kesyon an rive si wi ou non, tankou dimansyon endividyèl yon nan ak b , ki
gen ladan vle di yo yon : b ajoute lwa distribisyon nou yo; yon etid nan ki n bès nan a
moun la, men Lè sa a, yon : b pa kapab touye Depi nan kòmansman an men apre
remak yo te fè byen lwen tèlman einleuchtet ke youn nan yon tretman aritmetik nan
menm bagay la pa ka atann anyen; pandan y ap gade te ke pa chache valè a peple nan
boutèy la ( yon : b ) devyasyon yo nan boutèy la endividyèl ( yon : b) ki te kapab
konfòme ak lwa distribisyon nou an, ki se evidan nan K.-G. konfime te jwenn.
[Ann pran yon egzanp sa a pa yon egzanp, mwen chwazi rapò a nan sijè ki abòde
lan orizontal pou vètikal limit (plis jisteman somè pliye) nan 500 moun Ewopeyen an
zo bwa tèt ke yo te fè disponib nan m 'pa professeurs WELCKER. Depi limit ki
orizontal se toujou pi gran pase vètikal la - pi piti sikonferans orizontal la (pou yon ti
Larisi) se 465 mm; pi gwo la pliye somè (pou yon zo bwa tèt soti nan katye a nan
Halle) se 448 mm - Se konsa, kondisyon yo, yo tout fraksyon move ak logaritm yo se
pozitif. Minimòm rapò yo egal a 1.211, maksimòm egal a 1.403. Valè logaritmik
konsa varye ant limit 0.083 ak 0.147; yo gen valè G 1 = 0.1073, pou ke jewometrik
vle di G 1rapò a egal a 1.280. Si nou kounye a chwazi kòm yon entèval
logaritmik mwen = 0.003 ak limit ki pi ba nan entèval an premye, valè a nan 0,0825,
rezilta a se tab la konparezon sa yo ant anpirik la ak lalwa egzije sa a logaritmik nan
distribisyon valè teyorik:

Pwopòsyon nan sikonferans an orizontal nan yon ak limit la vètikal (somè

pliye) b 500 Ewopeyen an moun zo bwa tèt.
yon = boutèy demi lit yon - boutèy b ; mwen = 0.003; m = 500; G 1 =
0.1073; G 1= 1.280.

yon z
empir. theor.
- - 1
0,084 l 2
0,087 4 5
0.090 12 10
0,093 17 19
0,096 29 32
0.099 47 46
0.102 64 58.5
0,105 64 65
0,108 67 64
0.111 61 58
0,114 45 47
0.117 36 36
0.120 28 24.5
 0,123 11 15
0,126 7 9
0.129 3 4.5
0,132 2 3
0,135 1 0.5
0,138 0 -
0,141 0 -
0,144 0 -
0.147 1 -
sòm 500 500

G 2= 0.1073G2= 1.280
C = 0.1070 C = 1.279
D i = 0.1068 T mwen= 1.279
D p = 0.1060 T p= 1.276
e '= 0.0079
e , = 0.0066
m '= 272.5
m ,= 227.5
h = 7142
h , = 85.48.
Li ta dwe remake ke D mwen pa reprezante valè a anpirik dans dirèkteman franchiz soti
nan tab la pi wo a (ki se olye egal a 0.1075) men mwayèn nan twa valè yo kalkile nan
twa pozisyon yo rediksyon posib: 0.1075; 0,1085; 0,1043. Sa a te mòd nan
detèminasyon chwazi paske isit la, azar, pozisyon nan rediksyon se nan gwo enfliyans
sou pozisyon nan D mwen , pandan y ap G 2 ak C prèske konplètman kowenside ak valè
yo ki soti nan panèl la prensipal. Asymétrie a fèb; osi byen ke

fèmen nan ¼ p = 0.785. akò ki genyen ant anpirik ak teyorik z valè yo men se
satisfezan, pa gen dout.]
XXIII. Dependencies

§ 152. Li ka mande yo si tanperati yo mwayèn nan ane sa yo siksesif varye pa

chans pi bon kalite lwa a oswa montre yon depandans sèten nan siksesyon yo nan
chak lòt; yon kesyon ki ka transfere nan anpil ka analoji. Koulye a, relasyon yo nan
depandans ka diferan, ak envestigasyon yo sou li kòmsadwa diferan. Youn nan
kesyon yo pi senp ak fason envestigasyon men swiv sa a remak sa a.
Mwen pran yon lis trase lotri. Yon egzanp sa yo kòmanse avèk:
26 826 _
21 460 +
31 094 _
22 120 _
16.226 (+)
Mwen al gade nan kòm beistehend, nenpòt diminisyon nan youn nan nimewo ki anba
la a - nenpòt ogmantasyon ak + e konsa jwenn san yo pa recourir nan nimewo nan
premye yo seri: - + - - ak nan sa yo, san yo pa recourir nan siy de chanjman yo nan
premye siy ak yon sekans nan ki idantik siy; oswa si mwen tonbe tounen tou de ak
nimewo kòm siy: - + - - + ak isit la kat chanjman ak yon konsekans; jeneralman, si
mwen nimewo a nan nimewo m ak nimewo a nan chanjman ak konsekans sa yo rele,
premye ka z = m nan - 2, nan ka a lèt , pou = m. Premye metòd cho a , metòd lèt la b.
Mwen renmen kounye a metòd yon nan oswa b pou aplike pou, se konsa mwen
panse ke ak yon gwo m ki kantite chanjman siy kòm se apeprè egal a de fwa kantite
strings ke mwen W. nan youn nan W. nan lòt kòm nan 2 : pouvwa pran 1 1) , Sa a se
lwa ki pi bon chans.

1) [Teyorikman, se rapò sa a pase nan soti nan obsèvasyon an ke twa valè yon, b , c, ki
se gratis nan Successionsabhängigkeit, ak pwobabilite a menm nan chak nan sis
siksesyon yo:
a , b, c ,
c , b, a ,
b , a , c,
c, a, b, a
, c, b,
b, c, a
ka rive, se konsa ke lè z. B. yon < b < c , de premye siksesyon yo depann sou yon
fisèl, kat dènye a chak bay yon chanjman mak, epi konsa W. nan yon fisèl egal
a 1 / 3 W. nan yon Zei-chenwechsels egal / 2 3se yo dwe mete. ]
 Men, si ta dwe gen yon depandans nan nimewo yo siksesif nan kalite a, yo ke yo
leve, li tonbe kontinyèlman nan yon entèval sèten, ki kantite strings ta ogmante pi
lwen pase rapò ansyen an. Wi, si depandans la toujou kontinye nan menm direksyon
an, Lè sa a, yon sèl ta jwenn pa metòd yon strings tout, pa metòd bm - 2 sekans, 2
altèrnasyon.
Se pou yo bwa nan metòd yon kanpe epi di ki kantite echanj w ke konsekans
yo pou , se endepandans la plen f = 1 / 3 , pou depandans la plen pa z f = ak
depandans yon pati nan pa valè nan f caractérise genyen ant sa yo epi nou pral jwenn
yon mezi depandans pasyèl pou yo bay f ak z nan rapò a nan ki depase an
nan f depase mezi a nan endepandans konplè nan depase an total de depandans
konplè sou endepandans plen, se sa ki, si nou konpare mezi sa a ak Abh endike:

Dep. = . (1)
Pandan se tan , se ensèten paske nan m fini an , ak Abh. Èske li enplike nan sa a
ensèten. Detèminasyon sa a ensèten se enkli nan valè a nan Abh Kòm yon erè
pwobab.
[Detèminasyon sa a fèt pa kalkile pwobab limit ki rezilta nan anilasyon an nan
teyorèm sa yo rele BERNOULLI a pou W. a nan yon fisèl sou baz valè yo obsève
nan f ak z . Si yon sèl kouche W. a enkoni pou ensidan an nan yon fisèl egal a x , W. a
nan yon chanjman senbòl egal a 1 x , teyorèm nan kalkil pwobabilite a 2) deklare W
la.:

(2)
pou valè x ant limit yo:

ak (2a)
Liege. Depi pou W = ½ valè c = 0.476 vin 94, limit pwobab yo nan x egal a:

, (3)
An konsekans, limit pwobab Abh yo se menm bagay la:

, (4)
Li se konsa parye 1 kont 1 ki mezi a depandans jan yo defini anwo a se pa pi piti pase
pi ba a ak pa pi gran pase anwo a nan de limit yo espesifye.]

2) [Comp. Konferans MEYER a sou pwobabilite kalkil chapit VII.]

 [Menm bagay la tou kapab aksepte valè negatif epi kidonk endike yon depandans
ki manifeste tèt li pa majorite - nan ka ekstrèm la pa konstan - chanjman nan siy
yo. Sa mande pou ke nimewo a f nan strings ki anba valè a nan 1 / 3 pou diminye ak
nan ka a limite ta egal 0th]
§ 153. [Aplikasyon de mezi depandans (4) pou tcheke depandans siksesyon valè
meteyorolojik chak mwa yo ak chak jou mennen nan rezilta sa yo.]
[Nan youn nan disètasyon li yo 3, DOVE konpile "devyasyon yo nan mwa yo
endividyèl soti nan valè yo ki dire lontan vle di nan menm" pou yon kantite kote. Pou
Bèlen, konpilasyon sa a kouvri peryòd ki soti nan 1719 ak 1849 ak sezon otòn la nan
sèlman 3 a 7 ane pou mwa yo endividyèl elèv yo. Soti nan sa a, pou chak mwa pran
ansanm, selon metòdyon, 1421 siksè nan rezilta karaktè, sètadi 913 chanjman karaktè
ak sekans 508 karaktè. W. x nan yon kòd konsa gen limit pwobab yo:

oswa 0.3575 ± 0.0086;

ki soti nan ki youn
Dep. = 0.036 ± 0.013
resevwa.]

3)[Rapò sou obsèvasyon ki fèt nan ane 1848 ak 1849 nan estasyon enstiti meteyolojik
yo. Bèlen 1851. p. XX flgd.]

[Nan Albòm pwomosyon Olandè nan Meteyoloji 4 ] yo jwenn tab tèmomèt chak
jou ak devyasyon barometrik yo jwenn nan nivo chak jou nòmal yo te jwenn nan
plizyè ane nan obsèvasyon, pou mwa yo endividyèl nan ane a. Obsèvatwar yo se
plizyè estasyon meteyorolojik nan peyi a; fwa yo obsèvasyon yo se èdtan espesifik
nan jou a ki tou de nòmal la ak valè yo devyasyon refere. Sa a pran an kont monte
legal la oswa tonbe nan tèmomèt la ak bawomèt nan yon mwa, se konsa ke
depandans nan siksesyon pa afekte. Mwen te chwazi valè yo bay pou Utrecht nan
mwa Janvye a pandan peryòd la 10 ane soti nan 1884 rive 1893, nan midi 2 è. Menm
bagay la a nan metòdyon siksè 298 nan karaktè. Pami yo te 129 chenn karaktè ak
chanjman karaktè 169 pou devyasyon tèmomèt, pou devyasyon barometrik 153
karaktè ak 145 chanjman karaktè. Pakonsekan, pou ansyen an, nou jwenn limit
pwobab yo nan W. nan yon fisèl:
0,433 ± 0,019
ak:
Dep. = 0.149 ± 0.029;
pou lèt la, nan lòt men an, kòm limit pwobab nan W. a nan yon fisèl:
 0.513 ± 0.020 ak:
Dep. = 0.270 ± 0.029.
An konsekans, tèmomèt la chak jou ak devyasyon barometrik gen yon depandans
deside siksesyon, pandan y ap menm bagay la tou parèt pou devyasyon yo tanperati
chak mwa - jan sa te deja note nan § 20 - ak ti kras desizivite.]

4)[Meteorolojik Jaarboek, pibliye pa Kon. Nederlandsch Meteorolojik

Enstiti. "Thermoen Barometer afekte".]

[Heights lapli chak jou, nan lòt men an, yo - dapre yon remak nan § 21 - gratis nan
depandans esansyèl siksesyon. An reyalite, nan XXI a. Chapit kòm egzanp de tretman
logaritmik nan Heights lapli chwazi nan mwa Janvye a pou Jenèv soti nan 1845-1892
anba 475 siksesyon nan siy 165 sekans nan siy yo menm. Tout valè 477 yo nan
siksesyon tanporèl yo ini nan yon ranje, ak siksè yo nan valè egal yo te pran an kont
variantes kòm ogmantasyon ak diminye. Se konsa nou jwenn:
Dep. = 0.022 ± 0.022.
Sa a soti nan valè se pa anpil diferan, degre nan depandans pou lis orijinal la nan
rekrite dimansyon ki gen siksesyon depandans se vin ansent soti nan kòmansman an
kòm petinan paske pa gen okenn rezon ki fè menm jan ak mezi yo rekrite nan
Aushebungsgeschäftes yon depandans enpòtan yo nan lòd nan degre ta dwe kapab
deyò. Pou seri de 360 elèv rekritman mezi, ki yo dekri nan chapit. XX te sèvi pou
pwouve lwa yo ekstrèm, sètadi rezilta nan 125 karaktè karaktè ak 233 chanjman
karaktè, dapre ki
Dep. = 0.023 ± 0.025
se. Nan de ka, limit de depandans yo mezire valè 0 nan ka ideyal la nan endepandans
konplè.]
§ 154. [Yon lòt fason pou mennen ankèt sou depandans siksesyon te dekri nan § 20
an menm tan an tankou deja diskite. Li baze sou obsèvasyon an ke nan endepandans
plen ak san entèferans soti nan dezekilib randonès ki kantite sekans nan de pi wo a
oswa de anba a valè sant C sitiye valè yo dimansyon ki egal a ki kantite chanjman ant
de anwo a yo ak anba a Cvalè bay manti. Savwa, valè yo anwo C +, valè anba
a Cendike nan -, W. nan se yon valè pozitif se ki gwo tankou W. negatif la; Se poutèt
sa menm avèk endepandans plen chak nan kat siksesyon yo posib: + +; - -; + -; - +
egal pwobableman. de a an premye bay chak yon afè, de ki sot pase a pou chak yon
chanjman nan siy, se konsa ke gen tou de yon fisèl menm jan tou pou yon chanjman
nan siy W. ½ a. Koulye a, se yo te jwenn pou yon trete nan fason sa a, mete nan
valè f strings ak w chanjman siy nan yon ase gwo kantite z = f + w siksesyon nan
karaktè, pouvwa tou pou pi wo a limit yo chans pou W. la sèks x yon fisèl ki soti nan
Nòt nan teyorèm BERNOULLI a:
ka jwenn. Isit la, valè f z an lè w ap pran plas yon pati nan depandans siksesyon ki ka
rekonèt kòm yon akimilasyon nan efè an konparezon ak chanjman ki genyen ant valè
½ yo, ki aplike nan endepandans plen, ak valè yo 1, ke pou f = z plen Endike
depandans. Yon moun kapab Se poutèt sa vire nan pwopòsyon kantite moun ki
depase an nan depandans pasyèl sou endepandans plen, sa vle di kalkile nan x sou ½
genyen yo surplus total ki plen depandans sou endepandans plen, sa vle di soti nan 1
sou ½, yon mezi nan depandans ak

Dep. = , (5)
oswa si limit pwobab yo ap pran pou x ,
Dep.

= (6)
mete. Sa a mezi depandans, tou, konsève siyifikasyon li pou valè negatif, nan ke li Lè
sa a, endike preponderans la nan W. a nan yon chanjman nan siy sou W. a nan yon
fisèl.]
[Kòm yon egzanp nan sa a detèminasyon depandans nan yon pòsyon k ap sèvi seri
a nan devyasyon mwa pou Bèlen, te yon lòt pati nan seri a nan rekrite dimansyon ki
gen Dependencies siksesyon te kalkile dapre fòmil (4), se konsa ke nan menm tan an,
se yon konparezon ant de mòd yo nan detèminasyon se posib.]
[Konsènan devyasyon yo chak mwa, sant valè a se C pou chak mwapou
detèmine. Li tonbe pi ba li pou kèk mwa, pou majorite nan mwa pi wo pase respektif
a alontèm mwayèn. Sepandan, ki anpil fasilite aplikasyon an nan metòd sa a, vle di
nan tèt li ka pran kòm vle di la nan valè, pou ke valè yo pozitif ak negatif nan
devyasyon ka an menm tan an ap konsidere + valè ak valè nan sans nan metòd nou
an. Pou 12 mwa yo, pran ansanm, rezilta nan 768 sekans karaktè ak 665 chanjman
karaktè apre yo fin detèmine valè santral la; nan lòt men an, lè refere dirèkteman nan
vle di la, gen 769 karaktè strings ak 664 chanjman karaktè, ki pa fè yon diferans
siyifikatif nan mezi a depandans. Soti nan detèminasyon yo ansyen, limit yo pwobab
pou W. a nan yon fisèl yo se valè yo:
0.536 ± 0.009;
soti nan lèt la valè yo:
0.537 ± 0.009;
ak nan ka a ansyen:
Dep. = 0.072 ± 0.018
nan ka a lèt:
Dep. = 0.073 ± 0.018.
Depandans mezi (6) konsa mennen nan pi gwo valè pase mezi depandans (4).]
[Valè santral C nan 360 rekrite yo mezire 71,75. Selon sa a, gen 165 sekans fisèl ak
194 chanjman karaktè nan mitan 359 siksè nan karaktè. Limit pwobab pou W. nan
yon lòd yo se:
0,460 ± 0.018
ak:
Dep. = - 0.081 ± 0.035.
An konsekans, yon valè relativman pi piti jwenn nan ka sa a pase dapre fòmil
(4); sepandan, li sekarte plis de valè ideyal la nan 0.]
§ 155. [Yo ka itilize mezi depandans (6) tou pou detèmine entèdepandans de
dimansyon de yon K. -G. oswa dimansyon nan diferan, men tanporèman ki gen rapò
K.-G. dwe fè sèvis. Pou rezon sa a nou endike kwasans lan nan chak nan de
dimansyon yo konpare pa +, retire elèv la pa - se konsa ke yon seri m pè nan valè ki
gen rapò pa M - 1 pè pèsonaj ++, - -, + -, - + ki karakterize. Pami lèt la, de dimansyon
yo nan chak lòt ak san yo pa supervention éventualité dezekilib yo sitiye kòm anpil
strings kòm yon chanjman siy nan endepandans plen, menm jan W. lan pou chak nan
kat ki kalite pè karaktè se egal a aksepte. Se poutèt sa, si
anba z obsèvasyon f konsekans ak w chanjman yo fè fèt, yo kalkile yon W. fisèl dapre
fòmil (3) ak detèmine mezi a nan depandans dapre fòmil (6).]
Se konsa, pou egzanp, ant gwosè a nan limit ki orizontal ak vètikal somè Bend la
nan 500 moun Ewopeyen an zo bwa tèt la, ki te sèvi kòm yon egzanp nan chapit
anvan an nan tretman an rapò ant dimansyon, yon depandans ki ka dwe detèmine pa
metòd la espesifye jan sa a. zo bwa tèt 500 mas la yo se nan lis orijinal la nan 34
gwoup 6-30 zo bwa tèt rezime (de la premye gen 20 ak 15 Breisgauer Schwaben; de
dènye Sèb a 6 ak 22 Great Larisi); nan chak gwoup, men limit la a lè yo ogmante
orizontal limit yo bay lòd la. Koulye a, mwen konte pou chak gwoup ki kantite
karaktè ak chanjman karaktè soti nan ki rive nan kou a nan de valè konpare, ka yo
nan ki yon estopaj te fèt nan chanjman nan youn nan de gwosè yo Mwatye nan
konsekans yo ak mwatye nan bòdwo yo te ajoute. Apre sa, te gen 273 karaktè strings
ak 193 chanjman karaktè anba 466 pè karaktè, se konsa ke:

Dep.
parèt.]
[Yon egzanp dezyèm mwen ranmase professeurs WELCKER a nan trete a 5) :
"kapasite nan ak twa pi gwo dyamèt la nan kranyom a" konnen dimansyon nan espas
ki la enteryè mwenak longè L la , lajè B ak wotè H a 101 kran nan divès nasyon, an
patikilye depandans nan WELCKER-règ la "Schädelmodulus" L + B + H , ak
pwodwi L × B × Hsoti nan espas ki la asosye asosye yo kalkile. Si se moun nan, te bay
lòd dapre ogmante entèn gwoup zo bwa tèt espas ki gen nimewo se 13, kòm diskite
isit la, tankou ki gen rapò ak gwoup yo nan dimansyon yo orizontal oswa vètikal
espesifye, se konsa ki kapab lakòz pou tou de L + B + H ak mwen menm jan tou
pou L. B. H ak mwen 59.5 strings kont 26.5 karaktè anba 86 pè karaktè. Se poutèt sa
tou de pou depandans la nan sòm total la kòm pwodwi a nan twa dyamèt prensipal yo
nan enteryè a:

Dep. = ± 1.3490 = 0.384 ±

0.067
yo mete. Li kapab kòm byen ke professeur WELCKER montre nan trete a te di, tou
de valè yo nan L + B + H kòm sa yo ki nan L x B x H yon mwayèn valè enteryè
konpile, ki fè li posib sou baz la ki gen valè a mezire nan sòm total la oswa detèmine
pwodwi a nan twa pi gwo dyamèt enteryè a la ki asosye nan zo bwa tèt la pi pre.]

5) [Achiv yo nan Antwopoloji, Volim XVI, Nimewo 1 &. P. 72 flgd.]

Si gwosè a nan kwasans nan oswa diminye dimansyon yo konpare se te pran an
kont [yon pi sere se detèminasyon depandans sa a rive jwenn. Sa a ka fè pou
detèmine pwa a nan strings yo obsève ak chanjman karaktè nan fason ki anba la a. Yo
separe yon pè karaktè, pwa a 1 lè chak dimansyon nan apatman an ap ogmante oswa
diminye, li mete KIDONK pwa a nan chak pè nan karaktè egal a pwodwi a nan de
gwosè yo nan ogmante ki chak nan de dimansyon yo oswa diminye. Nan fason sa a,
olye pou yo detèminasyon ki sot pase a espesifye depandans ant sòm total la ak
pwodwi yo nan twa pi gwo dyamèt la ak espas ki la enteryè nan zo bwa tèt la
pou L + B + H ak mwen :
Dep. = 0.8436 ± 0.0012
pou L × B × H ak mwen :
Dep. = 0.8387 ± 0.0008
nan ka a an premye, pou f ak w, valè yo 45641 ak 3871; otreman valè yo 99886 ak
8763 rive. Kòm ta ka espere, degre depandans la vin konsiderableman pi gwo san
okenn diferans sibstansyèl ant depandans depandans yo nan L + B + H ak mwen ak sa
ki nan L × B × H ak mwenmanifeste poukont li. Se poutèt sa, si - kòm deklarasyon sa
yo WELCKER'schen montre - pwodwi a nan twa dyamèt bay yon mezi pi sansib nan
enteryè a kòm sòm yo, li dwe remake ke moun ki metòd nou an, omwen nan mitan
nimewo a relativman ti nan 101 kran, pa gen okenn diferans sa yo se pèmèt. Anplis
de sa, depi sa yo Ahhängigkeitsbestimmung pa enfliyanse pa gwosè a absoli nan
dimansyon yo konpare, men se sèlman ki baze sou ogmantasyon an epi diminye, li
pouvwa tou pou okenn prèv nimerik ki - kòm tou anseye trete nan WELCKER'sche -
asosyasyon an tabulaire nan valè enteryè se pi plis egzat nan sòm total la nan twa pi
gwo dyamèt lè sa yo rele endèks la lajè nan zo bwa tèt la, sa vle di rapò ki genyen ant
lajè li yo ak longè li yo, An konsekans, kran yo nan dolichocephalic, mesocephalic ak
brachycephalic fòm yo trete separeman. Pou rezon sa a, relasyon ki genyen ant sòm
nan twa dyamèt yo sou men nan yon sèl ak espas enteryè a nan lòt men an ta dwe sibi
tretman kolektif pran an kont endèks la lajè.]
XXIV. Sou kontèks la espasyal ak tanporèl nan varyasyon yo
nan gwosè a nan rekrite an.

§ 156. rekòt yo pote l 'depann sou nati a nan ane sa yo pa sèlman nan yon revni
diferan, ki pa men grandi nan ane diferan jiska yon apwòch nivo diferan, tou depann
sitou sou tanperati a ak imidite kondisyon nan vintaj yo divès kalite. Sòf si kondisyon
sa yo komen nan pi gran detire nan peyi, enfliyans yo sou kwasans lan nan rekòt an
koneksyon avèk tout pati nan detire sa yo tou pwoklame; men chanjman nan tras yo
swiv, tankou kondisyon sa yo chanje.
Kesyon an se si wi ou non yon bagay ki koresponn pran plas pou gwosè a nan la ki
te fèt nan moun yo menm vintaj, si yo pral tou chanje nati a nan vintaj yo nan yon
kontèks sèten pou etandi vwazen nan peyi, petèt ak plant la chanje menm nan
kontèks. Natirèlman, li se prèske posib yo prezante yon enfliyans ki koresponn dirèk
nan tanperati ak imidite sou kwasans lan nan moun ak nan plant yo; Epitou, moun ki
pa grandi tankou rekòt yo nan chak ane soti nan pitit pitit an nan yon apwòch nouvo,
ankò yo fèmen egzistans yo nan menm ane an soti nan sa ke ou ta kidonk sèlman
peye atansyon sou kondisyon sa yo nan yon ane; men li se limajinè ke fètilite a nan
yon ane, pa tan an nan jenerasyon timoun nan oswa pandan gwosès oswa timoun nan
menm pandan sezon an ap grandi, espesyalman premye a, ki afekte kondisyon sa yo
nitrisyonèl nan paran yo te eksprime tou yon enfliyans endirèk sou kwasans lan nan
timoun nan, e konsa se vre wi: kwasans nan plant yo ak moun ki chanje nan yon
kontèks. Sepandan, pann kondisyon sa yo nitrisyonèl nan moun ki nan yon peyi ki pa
sèlman nan fètilite a nan ane yo soti nan; menm lagè ak eta kè poze, eta de endistri a
ak komès gen gen enfliyans sou, pa sèlman kondisyon nitrisyon ki kapab konsidere
kòm; ak tout bagay sa yo fè ak fòs nan fizik ak mantal ak sante nan paran yo nan yon
moman nan moun k'ap viv koulye timoun nan ak gwosès gen yon peyi sèten nan
koneksyon, petèt menm enfliyans epidemi e menm cosmic. Nan ti bout tan, li se pa sa
ki lakòz posib ke gwosè an mwayèn nan fèt la nan moun yo ane menm sou long
distans espas gwo nan koneksyon osi byen ke sa yo ki an plant yo, si wi ou non
chanjman avèk oswa san referans a sa a jennen. Kesyon an sèlman se si reyalite a nan
tankou yon koneksyon ka ka remonte sou pi gwo oswa pi piti traktè nan peyi; ak
ankèt ki anba la a pral pwouve ke li se ka a. Separeman de sa a, analiz ki anba la a ap
fè fas ak kesyon an nan si wi ou non enfliyans yo aji sou chanjman ki fèt nan gwosè,
tou revele yon relasyon tanporèl sa yo ki frekans yo se, nan sans nan éventualité
dezekilib, divès degre monte ak tonbe nan gwosè a nan vintaj yo sou vintaj yo toujou
vintaj plizyè yo enkline leve, e ankò plizyè tonbe. Pou ane yo ven nan Saxon elèv
rekrite pa gen anyen nan kalite a ka pwouve, nan lòt men an rezilta yon rezilta plis
deside pou ane nan rekrite Bèlj.
Anplis de sa nan de kesyon yo anvan, Mwen menm mwen te egzamine kesyon an
nan si wi ou non genyen ant pri yo fwi direktè lekòl la, ki te pran plas otou
Gehurtszeit la rekrite, epi li ka dekouvri yon relasyon nan gwosè an mwayèn nan ki
kapab lakòz nan soti nan tan sa a rekrite, ak m 'te fè etid sa a nan Rizam sanitè jounal
"Sante" (1876) 1) ; Sepandan, depi li te mennen nan yon rezilta anpil negatif, mwen
pa tounen vin jwenn li nan sa ki annapre yo.

1) [ankèt sou kontèks espasyal ak tanporèl nan divèsite gwosè moun; IV Seksyon:
Sou kesyon de ki jan mouvman an gwosè nan rekrite yo ki gen rapò ak mouvman an
nan pri fwi alantou tan an nan nesans. "Sante", 1ye ane, S, 54 flgd.]

Nan nenpòt ka, yo nan lòd yo mennen ankèt sou kesyon yo dwe fè avèk,, rekritman
mezi ini plizyè nan kondisyon ki pi favorab; youn ta renmen di ke yo te fè yo fè sa; se
tou materyèl la sèlman ki disponib pou ankèt sa yo twò lwen. Yon fwa ke rekritman
an mezi chak ane yo pran pa moun ki te fèt tou nan menm ane a, 20, 19 oswa 18 ane
bak, tou depann de divèsite nan peyi yo. Dezyèmman, mezi yo rekrite pwolonje sou
tout peyi kiltive ak pi long peryòd yo espesifye pou tout peyi, pati nan peyi a, distri,
tout ti bouk, se konsa ba li chans pou egzaminen enpak la nan pi laj ak plis ankò
espesifik efè sou yon echèl pi gwo, comparativement. Twazyèmman, kantite mezi
endividyèl, menm pou yon distri modere,
Pou pati mwen, ankèt la antye nan relasyon ak yon kesyon anvan an se sèlman akòz
materyèl la trè limite, ki te prezan avè m 'nan Saxon ak Bèlj dimansyon yo konnen ki
sa ki yon pati li te yon rezon ki fè ke mwen pa vorfand lòt materyèl ki itil, an pati ke
sa a ankèt nan tout senpleman kòm yon envestigasyon segondè. Paske pou Saxony
mwen te kapab pwobableman toujou lis URL pou lòt pati nan peyi a ak vintaj pita
pwokire; men menm pwosesis la nan materyèl la te deja itilize te tan ak
dotasyon. Yon egzamen jeneral jeneral nan kesyon yo te fè fas ak isit la ka sèlman
yon pwoblèm pou enstiti estatistik, ki gen ase pouvwa mekanik informatique pou
travay avèk yon materyèl vaste. ki fè yo trè pran nan reyalite pa envestigasyon sa yo
nan reklamasyon. Nan tout nan ankèt sa a ta dwe, osi lwen ke li gen yo dwe fè kenbe
enterè a doub, yon fwa yo rele fason ak diskite sou ki yo ka fè tankou yon ankèt nan
tout, dezyèmman, nan rezilta yo te toujou remakab, ki konsa sere pou espas limite epi
pou yo jwenn kite epòk, ki gen ladan yon envitasyon pou lòt moun bay ankèt la yon
konsekans pi lwen.
Avèk avantaj sa yo, ki te ka ofri rekri yo mezi kòm yon baz pou envestigasyon nan
sa a kalite nenpòt kote, se sèlman yo dwe regrete, kòm deja manyen pi bonè ke yo
nan travay estatistik, ki kote ou ta gen nan rechèch done yo sou apwopriye
jeneralman pa gen okenn Fòm yo prezante. mwayèn anyèl Yon pati pa ka jwenn,
pafwa pa pran nan ase limit oswa konsekan, espesyalizasyon, précision, ak tablo
done, osi lwen ke mwen konnen moun pa janm mete kanpe konsa ke sa yo trase
nenpòt avèk presizyon soti nan levasyon yo rele soti nan Urlisten men yon djòb
travayè, ak akizisyon lis orijinal yo pa disponib tout kote.
§ 157. Apresa deskripsyon jeneral metòd envestigasyon an.
 Ann rele chanjman nan yon gwosè soti nan yon ane nan yon lòt mouvman nan
gwosè ak pale nan yon paralelism nan mouvman an nan de gwosè, tankou. Kòm jou
mwayèn anyèl la nan dimansyon yo rekrite nan de pati adjasan nan peyi a lè
mouvman yo ki mityèl gen direksyon an menm nan diminisyon oswa ogmante san yo
pa mande ki jan li paralelis ta dwe mande nan yon sans matematik nan pawòl Bondye
a, ki chanjman nan tou de gwosè yo konpare se tou egal a oswa ale pwopòsyonèl
youn ak lòt; ase si li sèlman koresponn nan direksyon an. Yon ka paralelis pral avèk
| | , Yon ka ta gen Nichtparallelismus oubyen, jan nou di anti-paralelis
ak ' deziyen; nimewo a | | anba yon nimewo z baykonpare ka mouvman
ak p , ' ak q . Si pa gen okenn depandans tou de grandè sou chak lòt oswa sou yon
kòz komen pran plas, pasaj la ta dwe swiv pa yon seri pi gran nan ane, e konsa nan
mouvman | ak 'chanjman endiferan, ak nimewo a tou de tou pre youn ak lòt, se sa ki,
eksepte pou enkonpetan dezekilib, dwe menm bagay la. Si tout ka echwe nan paralèl,
yon sèl ta ka konkli ke yon kòz oswa konpozisyon nan plizyè kòz, ki afekte
mouvman an nan de kantite yo, depase tout moun ki aji nan sans opoze a. Yo ta dwe
sèlman yon ki enpòtan anpil nan | | sou 'Nan sans de pi gwo preponderans, li ta pi
fasil tou pou jwenn ke yon enfliyans komen nan respè sa a ap pran plas, men ke gen
pafwa chanm pou yon preominans nan enfliyanse opoze. Si finalman ' sèlman oswa
trè majorite rive, sa a pa ta pwouve yon endepandans tou de grandè youn ak lòt, men
sa enfliyans nan menm, ki travay pou elajisman an nan yon sèl gwosè a, travay pou
diminution nan lòt la.
Anplis paralelis la ak anti-paralelis nan sans ki endike, se gwosè a nan mouvman an
inyore, men ou ka kounye a tou trase gwosè sa a nan konsiderasyon pa W. nan yon
depandans oswa yon enfliyans komen siyifikativman ranfòse lè li ta pi bon mouvman
yo ki fò yo, nan ki paralelis la oswa (nan efè kontras) montre anti-paralelis san okenn
eksepsyon oswa majorite; sepandan, yon moun te pran kont nan pi fèb mouvman
enfliyans nan éventualité dezekilib, epi li Se poutèt sa se nan ka kote yon nimewo pi
gwo pati nan vintaj se prezan (tankou nan Contenu. III a, wè § 160) itil apre sèlman
mouvman yo apre rezilta a nan la te ki nan lis vintaj yo wè si se pa rapò a nan
| | ak 'chanjman aparan sou tan, yo yon lòt fwa ankò pou lòd nan momantòm, yon
fason oswa yon lòt gwosè, fè, kote li se apwopriye a pou yon kondisyon nan nan ka
enfliyans komen de preferans nan sou pati nan pi gwo, chanje a petinan ak endiferan
sou pati dwe vini ansanm ki pi piti mouvman, enfliyans sa yo se yo dwe akseptab.
Sa a ogmante kesyon an nan si pwa a, ki sa ki yon pèlen nan | | oswa ' ta dwe
ajoute nan sòm total la oswa pwodwi nan kantite mouvman ki enplike. Enkontournabl
nan pwodwi a, paske si youn nan de mouvman yo k ap antre nan yon ka se zewo, pwa
nan ka a, menm jan yon menm kantite vòt ant | | ak ' , yo dwe zewo, ak paske
paralelism ant mouvman pozitif egal ki ant mouvman negatif, ki ka sèlman reyalize
pa pwodwi a nan tou de mouvman.
Lè w fin di sa, youn pral jwenn yon jijman menm pi an sekirite pase kantite sèl
| | ak ' pa konsiderasyon sa yo nan genyen pwa yo. Pran pwodwi yo mouvman nan
gwosè ki gen rapò pou tou de | | kòm ' espesyal, rele sòm nan premye P a , ki nan
dezyèm Q a , ak jij kounye a, olye pou yo selon relasyon yo oswa diferans relatif soti
nan p nan q , apre sa soti nan P rive Q. Si yon enfliyans komen se yo dwe akseptab,
Lè sa a, se pa sèlman dwe yon siyifikatif preponderans nan swa youn nan de valè
yo P , Qpran plas sou lòt la, men tou, diferans nan proportion nan p q se depase, kout
( - PQ ) : ( P + K () nan valè absoli pi gran pase - p q ) : ( p + q ) ap paske nan
sikonstans yo lèt pwa nan pi gwo nan ka yo fò an favè enfliyans a pa antre nan
konsiderasyon. Se poutèt sa itil nan nenpòt ka, tou de p ak q kòm P ak QPou
detèmine, si enferans la dwe trase soti nan konpòtman an nan premye a pa ranfòse pa
konpòtman an nan dezyèm lan, nan dout enfliyans nan komen.
Sètite a nan konklizyon an ap grandi sou men nan yon sèl, sou men nan yon sèl, ak
kantite ka mouvman z , nan lòt men an, gwosè a nan diferans ki genyen relatif

,
Pou byen lwen twò piti pou oswa menm ki ba surplus relatif ou ka tire pa gen okenn
rezilta remakab nan tout; plis nan tou de pi gwo, ak dezyèm lan elaji nan tout tan tout
tan pi gwo pwopòsyon pase premye fwa a, pi pre a W. la nan yon enfliyans nan
sètitid, epi li ta enkontèstableman anpeche pa gen anyen yo fè dispozisyon
pwobabilite egzat nan sans sa a, ki mwen pa ale nan isit la vle 2) .

2) [Comp. sa a § 155. Li se sèlman nesesè ka esplike nou rèv paralelis la kòm yon
fisèl, anti-paralelis la kòm yon siy nan chanjman yo nan lòd yo jwenn yon koneksyon
dirèk ak règleman lokal yo.]

§ 158. Mouvman an nan limit an te espere nan chak nan valè yo prensipal nan A, C,
D yo ka Suivi, men bay pi fasil la pou detèmine si gratèl an pratik; ak nan sa a
konsiderasyon Cgen yon avantaj plis konsa kòm li se toujou ka jwenn soti nan
Rekrutenmaßtafeln nan ki Vorsumme a ak Nachsumme se pa sa espesifye pa erè nan
sa yo òdinè yo Vorzahl ak Nachzahl. Sepandan, yon sèl vle fè fòmasyon nan yon
panèl distribisyon konplètman evite, se pwosedi ki anba la a rekòmande. Man konte
kantite mezi ki soti nan ki pi piti, epi ki pi gran pase yon sèten nivo yon fwa pou tout
oswa ti Maßintervall, rele nan nimewo a nan premye k la , sa yo ki an lòt g laak Lè sa
a jije an akò avèk paralelis la oswa anti-paralelis nan rapò g la : koswa g : m . Nan
dimansyon yo Bèlj mwen te sipoze entèval la pou 1618 1643 mm, kote Lè sa a, g se
nimewo a nan dimansyon ki pi gran pase anwo a, ak k ki kantite moun ki se pi piti
pase limit ki pi ba nan entèval sa a; ak ankèt la yo ap anseye ke apre sa a jijman ak
jijman ki soti nan C pwobableman vre, jan mwen an Bèlj
modération g k la ak g : m comparativement kèk ak C te aplike. Depi, sepandan,
mwen te kapab jwenn ranpli tab prensipal soti nan mas yo Saxon, ki soti nan ki egzat
aritmetik vle di A 1 ka dedwi, mwen te respekte yo.
Depi valè yo Yon 1 , Yon 2 , C , g k , g kte: sepandan, pa ta ka chanje egzakteman
pwopòsyonèl, se konsa ak yon ti m ka antre nan ak diferans ki genyen ajitasyon dou
depann sou pouswit nan konparatif nan chanjman ki nan nan yon sèl la oswa lòt la
nan valè sa yo; men pou pi gwo m ak pi fò mouvman ki kapab fèt sèlman yon rezilta
retentissant nan tout, paralelis, kote yon egziste anpil se, se pa ka detounen. Sa a te
kapab pou yon 1 (prensipal), Yon 2 (redwi) ak C (redwi) pa konparezon nan sa a
konsiderasyon apre ven ane sa yo nan avi an rekritman anrejistreman elèv yo.
Sou kontèks la espasyal nan varyasyon yo nan gwosè a nan rekrite an.
§ 159. Nan tèt li, pa gen anyen dwòl kounye a se ke mitan an rekrite gwosè varye
nan plas la menm; pou ki moun ki ka nan kantite lajan an nan sikonstans aksidan, ki
kwasans lan nan gwosè nan moun nan depann, atann diferans yo nan byen valè yo
menm yon ane tankou lòt la konpanse ladan l 'pa vle di kontraksyon. men menm se
konsa ki ka sanble yo remakab ki fluctuations yo nan gwosè a rekrite vle di ant ane
yo gwo ase yo dwe aparan bay anplwaye yo rekrite mezi reskonsab san yo pa vle di
kontraksyon. Mwen te di nan biwo distri a Leipzig, ki mwen kenbe lis pou Leipziger
nan rekrite ke nou pale de vintaj bon ak move nan respè sa a, ak yon pi wo ofisye
Ostralyen, ki moun ki pou anpil ane te pre-rekrite mezi di lè yo te di l 'm', te fè nan sa
a konsiderasyon remak, mwen pa ka doute ke gwosè a rekrite chanje pa ane. Se
mwen menm te an reyalite remake lè mwen te deplase aritmetik vle di soti nan
komèsan yo 17 nan Dimansyon yo nan vil la Leipzig behufs ankèt jeneral mwen ke
dènye a fèt nan 1862 te bay kantite maksimòm la, penultyèm la nan 1861 minimòm la
nan tout 17 vintaj, ak diferans 1.17 pous yo te sanble se konsa remakab pou gwosè li
yo ki mwen te kap chèche l 'nan vin pi pre nan fon an. Soti nan sa a tout
envestigasyon sa yo te pran sòti an. lè m 'te deplase behufs aritmetik jeneral egzamen
m' vle di soti nan komèsan yo 17 nan Leipzig Lekòl la limit ki dènye a fèt nan 1862,
kantite maksimòm la, penultyèm la nan 1861 te bay minimòm la nan tout 17 vintaj,
ak diferans ki genyen 1.17 pous te sanble m 'pa gwosè li yo pou etranj, ke mwen te
eseye jwenn pi pre l '. Te sa yo, te ankèt la sa ki annapre antye pran sòti nan. lè m 'te
deplase behufs aritmetik jeneral egzamen m' vle di soti nan komèsan yo 17 nan
Leipzig Lekòl la limit ki dènye a fèt nan 1862, kantite maksimòm la, penultyèm la
nan 1861 te bay minimòm la nan tout 17 vintaj, ak diferans ki genyen 1.17 pous te
sanble m 'pa gwosè li yo pou etranj, ke mwen te eseye jwenn pi pre l '. Soti nan sa a
tout envestigasyon sa yo te pran sòti an.
Premye a tout, sispèk la leve ki te gwo diferans lan ki baze sou yon erè mezi
konstan soti nan direksyon opoze nan tou de ane. Lè sa a, li pa t 'kapab espere jwenn
tèt li ankò nan rekrite afiche ak mezire yon lòt kote nan Leipzig. Se konsa, mwen te
resevwa Urlisten mezi yo pou twa dènye ane yo nan tout otorite Borna fèt la, te pote
yo nan ankadreman distribisyon ak deplase lajan Ate konsiderableman pi gwo, pa
sèlman pou vintaj yo diferan, men tou, divès kalite depatman nan
Amtshauptmannschaft Borna, e te gen rezilta a etone ke toujours rejwenn fèmen nan
tout dimansyon yo vle di nan 1860 ak 1861, medyòk nan 1862 men, se konsa ke nan
la tout Amtshauptmannschaft te yon chanjman paralèl nan rekri yo gwosè mwayèn
nan kou a nan ane sa yo. Sa a se pwouve sa ak tab ki anba la a, yo dwe remake ke
moun ki anba Distrik-la ekspresyon tribinal jeneralman kominote vilaj ak tach ti yo
reyalize. Soti nan siy ki montre yo | | ak ' ki fè yo gen entansyon konpare de
Ortlichkeiten pa gen ankò te fè pou sèvi isit la paske li se yon bagay enpòtan yo
konpare plizyè nan yon fwa.
I. mwayèn Yon pou 20-ane-Saxon rekrite nan diferan pati nan Borna nan
Amtshauptmannschaft nan lanne k'ap 1860, 1861, 1862nd
(Total m = 4736, E = 1 saks pous = 23.6 mm.)

Yon m
1860 1861 1862 1860 1861 1862

1) Vil Leipzig ...... 69,17 69,06 70,23 616 560 603

2) Gerichtsamt Leipzig I ak 68,85 68,74 69,85 363 326 418
II ......
3) Vil ak biwo jidisyè 69,39 69,34 70,01 161 169 185
Borna ......
4) Tribinal Biwo Rötha ..... 69.20 69,12 70,11 79 48 61
5) vil ak biwo tribinal Pegau ak
69,45 69,10 69,79 157 199 186
Zwenkau .........

6) lavil ak plonje nan tribinal

68,74 68,93 69,94 109 90 91
ak Markranstaedt .....

7) elèv yo ........ 71,47 71,05 71,89 96 111 108

Tout Amtshauptmannschaft 69,26 69,17 70,15 1581 1503 1652
anba a Yon yo nan nan tout Amtshauptmannschaft a pa sant la nan Yon chak distri,
men nan tout m nan tout nan koneksyon, pa sengilye, men somèr (comp. § 79)
detèmine.
Yon moun kapab wè nan tablo sa a ke menm mouvman an nan tankou ti ane fè
diskriminasyon 1860 ak 1861 nan tout pòsyon yo zòn nan Borna nan
Amtshauptmannschaft eksepte No 6, montan nan paralèl pa nan. Yon se nan 1861
toupatou lòt bagay ki pi piti pase sa yo ki an 1860; eksepsyon sa a,
sepandan, pa ka ékarté nan m nan ti nan nimewo 6. Olye de sa, Mwen konfese, nan ki
tout kote, pa fè sa gwo m jwenn ak diferans ki genyen ti nan de ane ki nan prezan an
nan tout lòt pati nan teritwa paralelis sezi kòm ou dezekilib l 'nan kondisyon sa
yo. Randomite ka ni atann ni jwenn nenpòt kote.
Leipzig an anba ki elèv yo bemerktermaßen pa konte, ak elèv yo touche nan tablo
ki pi wo a konstitye yon atansyon espesyal pase ansyen an, lèt la, nan kou, vini nan
gwo pati nan diferan pati nan Saxony. Si, Se poutèt sa, obsève gwo diferans ki
genyen ant 1862 ak de ane anvan yo pa ta ka chache nan yon erè mezi, Lè sa a, li te
dwe yon fenomèn pi jeneral nan tout.
Yo mete kanpe yon ankèt sou sa a sou yon pati nan Saxony, ki moun ki te kòm
diferan ke posib nan deja envestige a, mwen jwenn menm Rekrutenmaßlisten twa ane
ki te envestige pi bonè pa Annaberg nan Amtshauptmannschaft. An reyalite,
sikonstans yo nan Annaberg Amtshauptmannschaft yo trè diferan de sa yo ki nan
moun yo Borna. Sa a se nan nò a, sa ki sou fen a nan sid Saxony, li gen peyi plat ak
yon gwo lavil ak sous manje relativman bon, sa yo ki tèren mòn sèlman avèk tout ti
bouk ti ak kominote vilaj ak yon popilasyon relativman pòv yo. Rezilta yo enkli nan
tablo ki anba la a.
II. Vle di Yon nan dimansyon nan Annaberg nan Amtshauptmannschaft nan
lanne k'ap 1860, 1861 1862.
(Total m = 3067; E = 1 pous.)

Yon m
1860 1861 1862 1860 1861 1862

Vil yo ........... 68,85 69,04 69,25 369 359 454

Villages ........ 68,99 68,87 69,04 638 565 682
Tout Amtshauptmannschaft. , 68,94 68,94 69,12 1007 924 1136
Si youn konpare premye nan tout mouvman gwosè a pou tout A.-H. Annaberg ak la
pou tout A.-H. Borna apre rezilta yo konklizyon an Tablo I ak II, li se te jwenn 1) ki
Annaberg 1860 ak 1861 oswa sèlman nan konsiderasyon chif desimal twazyèm nan
yon fraksyon ensiyifyan negatif, isit la nan 1861 ak 1862. anpil enpòtan, di um +
0.18, se diferan, 2) ki mouvman sa yo ak sa yo ki nan A.-H. nan Borna reyèlman ale
paralèl; Se konsa, nan toude respekte yon enfliyans komen trayi tèt li. Se sèlman
enfliyans pou A.-H. Annaberg anpil mwens oswa plis Vanport pa enfliyans opoze
fason pase pou A.-H. nan Borna, kote aksyon sa yo - 0.09 ak 0.98 + te. Men, se +
0.18 toujou de fwa ki gwo tankou previzib an soti nan done yo chans diferans ±
0.093) . Epitou ant vil yo ak tout ti bouk nan A.-H. Annaberg jwenn paralelism nan
ane 1861 ak 1862 ankò, epi sèlman nan ane 1860 ak 1861, ki sètènman pa ka konte
sou, li manke isit la.

3) Menm bagay la tou yo te jwenn nan kalkile pou tou de 1861 ak 1862 erè a
pwobab nan detèminasyon an nan A ak desen rasin kare nan sòm total la nan kare li
yo.
 Nan ki sans, kounye a ome anvan, done yo trè limite janm trase yon konklizyon, li
ta ki Malgre ke gen yon enfliyans trè jeneral pwolonje menm direksyon an sou gwosè
a nan mouvman atravè tout la nan Saxony nan ane yo nan kesyon, men pa lokal
counter-efè nan la A.-H. Annaberg sèlman nan yon degre redwi anpil te kapab antre
nan pwòp yo. E ke nan tout nan A.-H. Annaberg lòt kondisyon devlopman gwosè
pran plas pase nan A.-H. Borna, se sòti ki sòti dirèkteman nan lefèt ke vle di limit la
nan ki yo se absoliman mwens pase yo te jwenn tèt yo nan sa a.
§ 160. Apre kesyon an nan paralelis nan anvan an te swiv sèlman pa konsekans de
twa zan, li te gen yon baz komen yo pouswiv yo pa yon nimewo ki pi long ane yon
enterè, te di l pwouve akizasyon an ki paralelis la de preferans nan la yo chèche pi
gwo mouvman. Nan respè sa a genyen m 'mezi Saxon pou konparezon sèlman
Leipzig Lekòl la limit la ak lefèt gen okenn elèv yo fèk ap rantre ak yon gwosè nan
1846 - 1862 te kanpe nan kòmandman l'; epi mwen bay nan tablo ki anba la a rezilta
nan konparezon an. Apre nan li pou premye ane a valè a plen nan A a 1 anba a, sa ki
annapre yo se senpleman mouvman yo nan chak ane soti nan yon sèl anvan
an. Kenbe nan tèt ou ke ane a ki akonpayé yon mouvman se toujou dezyèm lan nan
de kote mouvman an pran plas. Se konsa, si z. Si, pou egzanp, nimewo a - 0.12 ede
ane 1849 la - sa vle di ke A 1 nan ane 1849 la te 0.12 pous pi piti pase sa ki nan ane
anvan an 1848.

III. Mouvman gwosè nan A 1 nan Leipzig Stadtmaße la ak Studentenmaße

a soti nan 1846 - 1862 incl.

ane Leipzig elèv yo

1846 69,19 72,07
1847 + 0.10 - 0.37 '
1848 + 0.28 + 0.40 ||
1849 - 0.12 - 0.79 ||
1850 + 0.37 + 0.70 ||
1851 - 0.18 + 0.55 '
1852 - 0,11 - 1.02 ||
1853 + 0.52 + 0.24 ||
1854 - 0.04 + 0.27 '
1855 - 0.28 + 0.05 '
1856 + 0.15 - 0.06 '
1857 - 0.28 - 0.41 ||
1858 + 0.44 + 0.24 ||
 1859 - 0.89 - 0.96 ||
1860 + 0.04 + 0.56 ||
1861 - 0,11 - 0.42 ||
1862 + 1.17 + 0.84 ||

; ,
Koulye a, ou wè premye nan tout, an jeneral, ki ka yo paralèl depasse ka yo anti-
paralèl pa lwen; ak imaj tab la dapre gwosè a nan yon rezilta nan limit la,, se konsa
ale nan lòd pou Leipziger nan li te ye, sis premye mouvman yo ki, san okenn
eksepsyon, dapre elèv yo dis nan premye sèlman ak eksepsyon de 1851 paralèl yonn
ak lòt, se sèlman soti nan ke chanjman | | ak ' olye endiferan soti nan ki gwo rapò a
nan P Ksa a. Se enpòtan pou remake, sepandan, pou elèv yo nan 1851-52, mouvman
ki pi fò te egal a -0.02 sèlman yon sèl trè ensiyifyan, kwake egal nan menm
direksyon-0.11 a nan ka Leipzigers yo. Atravè revizyon atansyon mwen te konvenki
tèt mwen ke sa a se pa depann sou yon erè kalkil sou pati m 'yo, fortwit, se pa t' dwe
bliye ke relativman ti m nan chak ane rekòt pou elèv yo febli sekirite a nan
pwovizyon an.
Olye pou yo kouri dèyè kòm nan tablo anvan, mouvman an soti nan yon ane a chak
kap vini an, yo kapab tou kenbe tras nan yon premye nan yon tout tan tout tan pita ak
rezilta yo li trè fasil dériver kòm anvan an ki sòti nan yon tab pa mouvman yo ki nan
ane yo respektif aljèb, se sa ki te ajoute ki gen rapò ak siy lan; nou jwenn mouvman
yo ki:

ane Leipzig elèv yo

1846-48 + 0.38 + 0.03
1848-50 + 0.25 - 0.09
elatriye
ak sis p, de q. Men, kite nou sispann nan premye a, se konsa pale, tablo elemantè.
Tablo sa a se toujou yon opòtinite egzaminen si wi ou non ak nan sa ki relasyon fè
mobilite a gen plis pouvwa sou bò a nan Leipzig oswa elèv, pou ki li nesesè sèlman
nan pran sòm total la nan mouvman yo ki nan chak men, kèlkeswa siyen an, ki pou
Leipzig a 5 , 08, se pou elèv yo 7.88; Se konsa, yon sipli sibstansyèl sou pati nan elèv
yo; ki depann de pa diskite ki antye a nan yon popilasyon pi plis varye nan tout ranje,
an pati, pral sijè a enfliyans destriktif pase klas yo rich.
Si youn ajoute lòt men an, mouvman yo ki nan + la ak - pou chak bò espesyalman,
li parèt, se konbyen lajan tout la sou chak bò nan varyasyon nan nan gwosè nan + ak -
montan a sa Leipzig Dimansyon yo nan vil la + 3.07 ak - 2 , se 01, se konsa
konsiderab kwasans kòm yon antye, Lè nou konsidere ke elèv yo +3,85 ak - bay 4.03,
oswa prèske balans ant benefis ak pèt.
 Li se enkontournabl yo espere ke nan ane ki bay yon pi gwo mwayèn A , menm plis
jigantèsk pase pase ekstrèm E ' rive, an jeneral A ak E' ale paralèl. Anplis de sa, sa a
te konfime pou Leipzigers ak elèv an patikilye pa konbine twa ekstrèm anwo pou
chak ane (nan pi bon konpanse pou koensidans); gen 16 mouvman ant 17 ane p =
10.5 4) ; q = 5.5; P = 18.03; Q = 1.23; isit la nan 19 mouvman ant 20 ane p = 11; q =
8; P= 21.33; Q = 6.84. Koulye a, ou ta dwe kontinye espere ke nan dènye ane ak pi
gwo Yon ak pi ba ekstrèm E la , ta grandi, ki grandi ak ogmante mwayèn limit
menm rekrite yo pi piti, ak sa a gen, lè yo pran ansanm twa dimansyon minimòm nan
chak ane, ak elèv se konsa yo te jwenn: p = 14; q = 5; P = 19,73; Q = 10.99. Trè
etranj ase, sepandan, moun yo nan Leipzig lage jis rezilta opoze a: p = 4.5; q =
11.5; P = 3.23; K= 22,62, se konsa ke ak ogmante mwayèn mezi, rekrite ki pi piti yo
sou tout ti piti a olye ke elaji. Rezilta sa a, ki parèt avèk gwo desizivite, sanble etranj
m ', ak nan premye mwen pa ka eksplike pou ki rezon.
4) 0.5 a soti nan lefèt ke yon mosyon nan grandè zewo ki te fèt ant de vintaj, kote Lè
sa a, 0.5 se bat tou de p ak q .
Yon moun kapab tou, kòm pi wo a, mobilite nan A pou Leipzig ak elèv te konpare
san yo pa konsidere siyen nan mouvman yo ki fè konparezon sa a an tèm de
ekstrèm. konparezon an ak moun yo nan poutèt Leipzig a, mwen pral pran elèv yo
kòm pi wo a sèlman nan menm 17 ane yo angrenaj 1846-1862 konsiderasyon sa ki
aplike a Leipzig, e ki rale pou pi bon konpansasyon nan aksidan pa sèlman mouvman
an nan ekstrèm yo eksteryè, men an mwayèn nan twa pou chak valè ekstrèm an
konsiderasyon. Sa a bay konpilasyon sa a:
IV. Sòm mouvman a 17 ane .

Pou d. Fon soti Pou Pou d. Fon

nan d. ankèt d. Mwayen 3 soti nan 3
minimòm. Maxim.
Leipzig 5.08 27,17 14,67
elèv yo 7.88 15.17 16.00
Se konsa, tout vle di yo aritmetik yo Yon ankèt mwens mobil pase sòti nan
senpleman kòm yon mwayen pou twa valè ekstrèm ekstrèm, ki se pa etone, e li ta
senpleman te konsidere kòm ekstrèm yo eksteryè, lè sa a mouvman an ta gen menm
pi gwo parèt pou ,
Anplis de sa, sepandan, yon moun ka ankò remake diferans nan gwo ant Leipzigers
ak elèv ki nan Minimis a, pandan ke yo nan Maximis a prèske konyensidans pran plas
ant de la. Nan elèv yo, mobilite a nan minima a se apeprè egal a sa yo ki nan
maksima a, ak Leipzigers yo prèske de fwa tankou gwo. Men, tout byen an se ki
konsistan avèk pi bonè 5) ansanm etabli sipozisyon an ke valè yo pi piti nan mitan pèp
la nan Leipzig se nòmal.
5) [Comp. § 15 ak § 128.]
 ka § gade 161. pi pre paralelis nan dominant ki te pwouve nan anvan yo ki genyen
ant moun nan Leipzig ak elèv yo, pa tèlman tankou yon pwouve pou diferan pati nan
peyi a pase pou yon trè melanje ak pou yon sèten pati limit pi pito nan popilasyon an
Saxon kòm bemerktermaßen Leipzig pati gwo ki aktyèlman elèv ki sòti nan tout pati
nan peyi a. Sòf si rezilta a te deja jwenn pou distri divès kalite nan Saxony gen rapò
sèlman nan yon espas trè limite ak yon tan trè limite, konfimasyon vaste nan tou de
respè te vle; poukisa mezi yo Bèlj ofri yon enpilsyon akeyi, ki pou yon tan long nan
yon fason ki konsistan pa sèlman pou tout peyi a, 6) yo ki nan lis nan fòm
tabilè. Men, depi vintaj mouvman fèb nan A oswa C pou yon peyi tout antye ka janm
espere yon predominans san danje nan paralelis pou pati endividyèl yo nan peyi a, se
konsa mwen gen konparezon a sèlman pou pi fò mouvman, ki kapab sa yo pou tout la
nan Bèljik jwenn anplwaye ak nan Mouvman yo chwazi ant ane apre ak epòk yo:
1) 1852 ak 1858;
2) de epòk yo senk ane 1851-55; 1856-60;
3) de epòk pi ba nan premye a nan peryòd sa yo senk ane, sa vle di 1851-53 ak
1854-55.
Kòm pou Divizyon 1), se konsa apa nan 1852 ak 1858, men li anpeche
bemerktermaßen pa gen anyen fè yon gade nan gwosè a nan mouvman ant de byen
lwen soti nan chak lòt vintaj; men moun vintaj yo chwazi paske maksimòm nan
premye, dènye minimòm lan nan C a ak g : k gen yon seri long nan komèsan, Se
poutèt sa paralelis la nan gwosè a nan mouvman ant diferan pati nan peyi a, si tankou
egziste nan tout, te danje a pi piti yo dwe Vanport pa éventualité dezekilib ak kache. -
Abtl la. 2) Manyen, lè sa a peryòd sa yo, se distenge apre sa a, ki C a , ak g la : kbyen
diferan. - Depatman an. 3) se yon espesyalis nan Abtl nan premye. soti nan 2).
6) [Exposé de la Sitiyasyon du Royaume. Bruxelles 1852.]
Pou 1) sèlman g : k , a 2) C a ak g : k , a 3) C a ak g : m
yo detèmine. Detèminasyon an nan valè sa yo bay nan 2) ak 3) rezime pou ane yo nan
chak epòk, apre yo fin adisyon moute mezi yo ki fè pati menm mezi entèval yo (pa
singularly kòm vle di nan detèminasyon yo nan ane yo endividyèl); menm bagay la
tou aplike nan fen C a nan chak epòk, ki nan tablo ki annapre yo (VI ak VII) se nan
kolòn nan pi ba transverse (Royaume), ak konsiderasyon pwovens endividyèl yo olye
pou yo ane.
Valè a absoli nan C oswa g : k yo bay sèlman pou premye a nan ane yo oswa
peryòd konpare; pou mouvman an dezyèm tounen, pou ke z. Egzanp nan premye a
nan tab sa yo 1,776 | - 0.182 kanpe pou: 1.776 | 1,594.
Paralelis oswa anti-paralelis ant pwovens yo divès kalite pral kounye a pran plas,
tou depann de siy lan nan mouvman yo ki nan menm kolòn matche ak nan vètikal
oswa ou pa, selon ki yon moun ka wè ke nan mitan 27 mouvman yo ke yo ki nan lis
nan twa tab sa yo pou nèf pwovens yo nan Bèljik, yon sèl (Liege nan tablo a
twazyèm) ki se deyò paralelis la (san yo pa revizyon m 'ki nan bòdwo a te kapab
jwenn yon erè konsènan sa a eksepsyon) apre yo fin ki yon enfliyans jwenti sou
mouvman an nan tout Bèljik se endiskutabl.
 Sepandan, gwosè a nan mouvman yo ki paralèl nan pwovens yo divès kalite se yon
bagay ki diferan ak isit la epi gen konsa ti yo dwe fasil yo wè ke si nou te gen
mouvman ki genyen ant ane oswa epòk vle swiv kote li se ki ba pou tout la nan
Bèljik, antiparallel ase ka ta gen ki te fèt pou pwovens yo, nan kou, ki gen ladan lè yo
nan tout ane sa yo moun nan yon ranje, menm jan li te rive ki gen rapò ak Leipzig an
ak elèv ki ta vle pouswiv, men ta toujou gen yon predominans nan ka paralèl dwe
espere.
Nan nenpòt ka, li pa ta san enterè fè konparezon sa a reyèlman pou pwovens yo nan
Bèljik, kote petèt kèk diferans karakteristik ka leve pou yo; ak estatistik dokiman yo
ofri ase materyèl pou sa; Sepandan, mwen pa ka menm reponn a sa a,
fondamantalman trè senp, ankò byen lwen-rive ekstansyon nan ankèt la.
Yon moun kapab satisfè tab sa yo nan chemen an ki evalyasyon an nan mouvman
yo ki dapre g : k oswa g : m mennen nan rezilta yo menm, tankou C a ; Se konsa,
kapab yon ti jan ankonbran Bestim-syon an nan nenpòt antreprann pi wo a
ankèt C a vle di pa ranplasman rezèv valè anvan yo.
V. Mouvman gwosè nan pwovens endividyèl yo nan Bèljik soti nan 1852 a 1858.

G:k m
1852 1858 1852 1858

Anvers ..... 1,776 - 0.182 3249 3796

Brabant ..... 1,832 - 0,558 5490 6208
Flandr. OCC. , , , 1,209 - 0,179 5144 5782
Flandr. oswa. ... 1,083 - 0.074 6525 7307
Hainaut ..... 1,471 - 0.330 6133 7377
Liège ..... 1,600 - 0,437 3634 4566
Limbourg .... 2,119 - 0.513 1608 1803
Liksanbou. , , 2,293 - 0.819 1544 1782
Namur ..... 2,915 - 0.832 2257 2666
Royaume .... 1,539 - 0.310 35584 41287
VI. Mouvman gwosè nan pwovens endividyèl yo nan Bèljik nan de epòk sa yo:
1ye epòk: senk ane, 1851-1833; 2yèm epòk: senk ane, 1856-1860.

C g:k m
 1.Epoc 1.Epoc
2e epòk 1ye epòk 2e epòk 2e epòk
he he
mm
Anvers .... 1645,8 - 3,6 1.584 - 0.097 17368 18382
Brabant .... 1,650.4 - 9,4 1,767 - 0.389 29301 30444
Flandr. OCC. , , 1,634.7 - 0.2 1,124 - 0.005 28169 28471
Flandr. oswa. , , , 1,633.2 - 1.1 1,075 - 0.027 34648 35483
Hainaut .... 1,638.1 - 1.8 1,289 - 0,081 33063 36204
Liège ..... 1,647.6 - 6,9 1,602 - 0,259 19842 22206
Limburg. , , 1,656.7 - 6.3 2,021 - 0.378 8696 8837
Liksanbou. , 1,658.6 - 9,4 2,167 - 0,460 8279 8823
Namur ..... 1,662.3 - 5.3 2,344 - 0,264 12102 12921
Royaume .... 1,643.1 - 3.7 1,443 - 0.140 191468 201771

VII. Mouvman gwosè nan pwovens endividyèl yo nan Bèljik nan de epòk sa yo:
1ye epòk: twa ane, 1851 - 1853; 2yèm epòk: de ane, 1854 - 1855.

C g: m m

1851-53 1854-55 1851-53 1854-55 1851-53 1854-

55
mm
Anvers .... 1,650.6 - 10,8 0.538 - 0.062 9992 7376
Brabant .... 1,651.3 - 2.1 0.540 - 0.013 17268 12033
Flandr. OCC. , , , 1,635.8 - 2.9 0.454 - 0.013 16511 11658
Flandr. oswa. , , , 1,634.9 - 4.0 0.450 - 0.022 20419 14229
Hainaut .... 1,639.4 - 3.1 0,472 - 0.020 19088 13975
 Liège. , , , , 1,646.0 + 3,6 0,513 + 0.021 11277 8565
Limburg. , , 1,658.3 - 3,8 0,586 - 0.021 5062 3634
Liksanbou. , 1,658.9 - 0.7 0,582 - 0.006 4880 3399
Namur ..... 1,664.2 - 4,5 0,608 - 0.012 7117 4988
Royaume .... 1,644.4 - 3.0 0.505 - 0.017 111611 79857
Li ta kounye a ap dezirab pou kapab pwolonje konparezon a menm pi lwen pase
Bèljik, pou egzanp nan Lafrans; ki gen ladan m ', men ase dokiman fehlen.Die "kont
randu sur le rekritman de l'arme", men bay Lafrans yon anyèl valè mwayèn pou yon
pi gwo kantite ane, nan yon papye pa Bischoff 7) yo repwodwi, men yo tout kalite
malè yo ye pou fè konplètman initil rezon nou an: nan pi fò pati nan seri a nan vintaj
resous yo, se pou ti kras byen file detèmine ki repete pa menm distenge ant de a kat
vintaj nan siksesyon, ak nan ant sote moun ki soti nan seri a ak valè sa yo ke
sipèvizyon kontablite sèlman yo twò chans.

7)[Sou itilite nan rezilta yo nan biznis la rekritman pibliye nan divès peyi
Ewopeyen pou evalyasyon an nan eta a nan devlopman ak sante nan popilasyon yo
Minik 1867 (Verlag der Akademie).]

Sou kesyon an nan yon koneksyon tanporèl ant varyasyon yo nan gwosè a nan
rekrite an.
§ 162. Pou konprann kesyon sa a, § 156 bay. Premye a tout, se pou nou egzamine
yo an relasyon ak mezi yo Saxon ki disponib nan nou, sa vle di elèv yo nan Leipzig
ak elèv yo. rezime jeneral Yon nan premye se 69,61, ak ki alimèt yo sengilye. Si nou
kounye a deziye siksesif 17 ane yo soti nan 1846 ivè ak + oswa - depann sou si A
se pi wo a oswa pi ba sa a vle di, nou jwenn seri sa yo nan siy:
- - - - + + - + + + + - + - - - +.
Nan elèv yo rezime A nan ven ane sa yo se 71,76; ak ki sengilye a dakò tou. Ak
sekans lan nan karaktè apre:
+ - + + - + - + + - + + + + - + - - - +.
Koulye a, fè nan plede kòm anpil chanjman siy ta pou teyori a nan pwobabilite jis ap
atann kòm rezilta a, kòm ou kapab pou tèt ou, si ou fè yon lis orijinal la nan rekrite
dimansyon nan ki degre nan yo swiv pa chans, ak mezi endividyèl yo kòm byen apre
seri a ak + oswa - delege, dapre si li se pi plis oswa mwens pase yon 1 nan yo lis
la 8) . Dimansyon yo Leipziger men kantite a nan strings 9, ki ta gen fè echanj 7, sou
tout elèv yo nan strings yo 7, sa a li se echanj la 13. Se konsa, yo konkli okenn
relasyon tanporèl, paske si sa yo egziste, se konsa chwazi strings yo reye.
 8) [Fè egzateman, valè C santral la ta dwe sijè a règ ki anwo la a. Sepandan, isit
la A ak C pa diferan anpil.]

Bèlj mezi yo (gade Table VIII ki anba la a) montre yon korelasyon trè frape ak
sa. Sèn nan sengilye C nan tout 33 ane soti nan 1843 1875 enklizif se 1645.8
mm. Nan contrast, tout premye 22 ane yo nan mwens, dènye a 11 nan plis; ak selibatè
soti vintaj yo 33 nan de depatman, 16 soti nan 1843 rive 1858 incl. C = 1641.3 ak 17
soti nan 1859 rive 1875 ak avg. C = 1650.0, nou jwenn seri sa yo nan karaktè nan
relasyon ak sa a:
+ + + + - - - - + + + - + - - -;
- - - - - - - - - + + + + + + + +.
Menm plis, li montre moute nan mezi yo Bèlj pa sèlman yon tandans pou plizyè
ane nan yon ranje lè l sèvi avèk ak Lè sa a yo rete ankò anba resous yo jeneral, men
tou, yo kontinye ap monte pa yon kantite ane ak Lè sa a, tonbe ankò tandans
lan. Vreman vre, nou jwenn mouvman yo ki nan sans sa a soti nan 1843 1875 yo swiv
siy sa yo:
+ + - - - + + + + - - + - - - + - + + + + + - + + - + + - + + +.
strings yo (sekans nan karaktè ki idantik) la a 17, nan chanjman siy sèlman 14. Apre
koensidans yo toutouni men ta isit la de fwa siyen chanjman yo te atann kòm
konsekans ki aplikab. (Li se an reyalite, jan mwen te konvenki tèt mwen, lè y ap
detèmine siy lan nan yon fason ki sanble ak mouvman yo ki nan rekrite owaza
siksesif dimansyon nan Urlisten, oswa lis nan nimewo lotri trase, kote nimewo yo ki
te swiv pa Random, tankou yon dispozisyon nan mouvman yo nan nimewo siksesif.)
Nan Saxony, mouvman yo nan mezi yo rekrite yo ki te swiv pa 20 ane, si
nan A 1 , A 2 oswa C , 5 epizòd pou chak 13 bòdwo; Se konsa, menm plis chanjman
pase sa nesesè, jis pou aplike pou aksidan.
Depi gen nan Saxony nan Maßabteilungen nan pi piti anpil pase pou tout la nan
Bèljik, pa gen anyen konparab te montre pa yon kontèks kwonolojik nan varyasyon,
kidonk sa a ta dwe pwouve ke moun ki gen rapò a tout ki baze sou sa ki lakòz trè
jeneral, pa enfliyans lokal ki sou Konpanse pou pi gwo wout pwovens, fasil pou
kache; epi li se pa sèlman yon travay enteresan yo pouswiv sa a nan lòt peyi osi byen,
men tou, mennen ankèt sou ak ki peryodisite enfliyanse peryodisite a nan kwasans
imen ki gen rapò.
§ 163. Mwen bay kounye a valè santral C pou 33 ane 1843-1875, ki sòti nan men m
'soti nan tab orijinal yo; ak valè asosye yo g : k , kote g se kantite mezi ki depase
entèval 1618 a 1643 nan gwosè, k vle di nimewo a nan moun ki pa rive jwenn
li. Avèk dispozisyon sa yo, total la-te m tout kou 33 ane (san yo pa ren enkonu)
1304764; vle di m 39538; minimòm 35584 nan 1852; 41851 maksimòm nan 1860.
VIII valè santral C ak valè g : k pou rekrite 19 zan nan Bèljik soti nan 1843 rive
1875 9) .
 ane C g: k ane C g: k
mm mm
1843 1,642.1 1,412 1860 1,639.5 1,316
1844 1,642.3 1,414 1861 1,642.0 1,432
1845 1,644.6 1,515 1862 1,642.6 1,474
1846 1,642.3 1,428 1863 1,643.1 1,495
1847 1,640.8 1,357 1864 1,645.1 1,577
1848 1,635.1 1,159 1865 1,647.6 1,694
1849 1,639.6 1,308 1866 1,646.2 1,583
1850 1,641.0 1,340 1867 1,648.7 1,692
1851 1,644.1 1,468 1868 1,653.8 2,022
1852 1644,7 1,539 1869 1,651.27 1,892
1853 1,644.3 1,504 1870 1,651.33 1,876
1854 1,641.2 1,361 1871 1,656.6 1,930
1855 1,641.5 1,370 1872 1,654.2 1,923
1856 1,640.3 1,321 1873 1,659.2 2,233
1857 1,640.2 1,336 1874 1,664.4 2,549
1858 1,637.4 1,229 1875 1,664.5 2,570
1859 1,639.8 1,320

9) Tablo sa a bay fason dispozisyon ki pou sis premye vintaj yo, ki yo ki te koze pa
rediksyon 18 ane-fin vye granmoun rekrite 19 ane fin vye granmoun, yon bagay nan
men lè m 'te nan magazin RECLAM a, paske rediksyon an nan C nan tablo ki pi wo a
kòm byen ke g la : k se fè pa vle di nan sengilye kontraksyon, sepandan, yo rive nan
jounal la nan ansyen varye rezime, sèlman pou lèt la fè desen vle di sengilye, sa ki fè
konparezon an nan kèk antre. Nan prensip, ajan yo ansyen dwe trase moute ka nou an
yo pi pito.

Li ka wè ke apa de ane yo 1857 ak 1870, kou a nan valè yo g : k se paralèl ak sa yo

ki nan valè C a nan direksyon diminye ak ogmante toupatou.
Li ta dwe remake ke se sèlman valè yo nan komèsan yo detèmine soti nan 1849
mezi dirèk 19 ane rekrite, valè yo nan sis a an premye, separe pa yon pwenvigil ladan
l 'vintaj men pa rediksyon nan mezi nan 18 ane, tou depann de yon ane anvan
unexcavated rekrite; se konsa ke, pou. Kòm C a = 1642,1, ki se bay nan tablo a kòm
valab pou 19 ane rekrite nan 1843, nan yon C = sòti 1,632.5, ki te jwenn ki sòti
dirèkteman nan mezi nan 18-ane rekrite nan 1842 10) . Pou sa ka fèt, sa ki annapre yo
eksplikasyon.

10)Valè yo jwenn dirèkteman pou dag C nan 18-zan rekrite yo nan lòd la:
1632.5; 1632.7; 1635.0; 1632.6; 1631.2; 1625.5.

Jiska 1847, incl. Rekrite yo te bemerktermaßen mezire pa plen 18 ane, epi yo te Lè

sa a, nan kou pi piti pase si yo te mezire yon ane pita a laj 19. Pou diminye li nan,
mwen gen vle di a sengilye nan sis C a ak g : k . Li te fèt ant rekrite 18-ane-fin vye
granmoun soti nan 1842 a 1847 ki gen ladan detèmine ak ansyen 1631,6, lèt la yo te
jwenn 1,033; Nan lòt men an fouye pou règ yo ki koresponn pou 13-ane nan vintaj 19
rekrite 1849-1861 epi li te jwenn relatif 1641,2 ak 1,373, apre sa C a nan 18 ane rekri
yo fin vye granmoun ak 1641,2: 1631.6 = 1.0059, g la : k miltipliye pa 1.373: 1.033 =
1.329, yo dwe akòz lefèt ke yo ta yo te mezire yon ane pita.
Mwen 19 ane rekrite pou konparezon ak sis koort yo 18 ane rekrite pran jis 13 zan
angrenaj Fortin detèminasyon nan faktè a rediksyon, pandan y ap 27 ka mande, te gen
okòmansman rezon ki fè yo ke mwen kounye a evalye rediksyon sa a été pa vintaj
jete; Se mwen menm ki, sepandan, rete nan plas paske li pa sanble dezirab nan tèt li
pou itilize pou komèsan aleka pou rediksyon.
Si rediksyon an nan pwopòsyon kantite moun ki sis tèt C a rive totalize 27 rete
konsa pou dedomajman pou la nan tan Mitzuziehung trè byen lwen valè gwo
ta C enkontèstableman twòp rediksyon faktè 1646,8: 1631.6 = 1.0093 yo dwe, ak
jeneral a sengilye mwayèn de tout valè 33 nan C 1646,8 1645,8 ap fèt.

Kseuv. Plan ak Asymétrie nan RYE

(Sereyal Secale).
§ 164. Ak rèspè nan non yo mwen remake antisipe ke mwen pral konprann pati nan
anwo nèt nan pay la ki gen grenn yo ki anba Fruchtähre nan panikul, di, anba premye,
dezyèm, twazyèm tèm ak pou manm yo oswa sa yo rele. Internodes, yo nan lòd la soti
nan tèt la desann, anba yon pye ble longè a tout antye: sòm de yon panik ak jwenti
nan yon rasin san yo pa yo.
Li te derasinen nan 1863 a 24 Jiyè pa yon plante ak jaden RYE sou Leutzscher
swen nan Leipzig, jis fè yon don L., se yon premye makout rekòt nan sezon rekòt pye
matirite pa rasin yo. Majorite a nan sa yo, 217 nan nimewo, gen 6 manm 138
senpleman 5 manm yo, 10, sepandan, 7 manm ak 6 de san patipri estanda gade
sèlman 4 manm. Sou 217 sis-chèf_non a ak 138 pye senk-chèf_non nan swen, de
preferans ansyen an, ankèt la prensipal yo gen rapò ke yo rapò yo Asymétrie ak
distribisyon Asymétrie.
 Sepandan, li te sanble nan enterè, si wi ou non zòrèy soti nan lòt kote (tou pre
Leipzig) konsènan kondisyon sa yo menm jan ak Layout la kòm konpòtman an nan
swen an Leutzscher, ki gen ladan yon nimewo ki pi piti te gen nan sèvi chalimo, kòm
ankèt la ta pa te posib pou mwen. An menm tan an pi piti pakèt nan pye yo te pran
nan kote sa yo alantou Leipzig ak kontni sa yo nan pye. Nan Stuenz (St) Jiyè 16: 22
moso, 20 sis-manm, 2 senk-manm; nan Täubchenwege (TBCH.) Jiye 20: 24 moso, 4
sis-chèf_non, senk-chèf_non 20; nan Schoenefeld (Sch.) 15 Jiyè: 22 moso, 18 sis-
moso, 4 senk-moso. Pye yo te soti nan yon jaden demi-rekolt.
Nan tout pye panikul la ak manm endividyèl yo te patikilyèman mezire nan sant la
ne, longè a manm nan lam la (sa vle di ak enklizyon nan panikul nan, men san yo pa
rasin lan) jwenn sèlman lè yo ajoute moute longè yo separeman mezire, depi li se
difisil nan pratik, tout la ki mezire Halm an koneksyon, pa menm bagay la tou jis
paske nan longè a souvan gwo, men tou, paske souvan mete manm nan ang obti youn
ak lòt. Ki sa ki detèminasyon an nan pay la se relativman mwens egzak pase sa yo ki
nan depatman li yo, paske erè yo ki nan dimansyon endividyèl yo ki pasyèlman
konpanse pou adisyon a, men nan kèk ka tou gen pou te ajoute. Menm eleman ki pi
ba se anjeneral pa avèk presizyon mezire, ak dispozisyon ki gen rapò ak li yo se nan
anpil pi piti valè pase lòt manm yo paske li se anjeneral enfim se konsa ke li te kapab
dwe egzekite ki mezire sèlman surfaces ak mezi a tep; e mwen ta gen tout kite sou
kote menm dispozisyon ki anwo yo, si se pa yon espas byen mèb ta konsa dwe kreye
nan yon kontèks nan total nan dispozisyon ki sou men nan yon sèl, epi yo pa
dispozisyon ki dekontrakte akeri te byen bon pour kontèks nan total an jeneral. Pafwa
yon sèl ka nan dout si ou pa gen pi lontan ankò yo dwe atann, eleman ki pi ba nan
rasin lan pase nan chalimo pa montre moute pafwa bese deja soti nan radisèl anwo ne
li yo; bay, sepandan, pa ke ne desann menm yon senp, kwake rachitik Internode fin
nan rasin lan branche, te gen menm bagay la tou tout tan tout tan konte kòm ki pi ba
manm nan pay la. pye rezen an ki gen matirite ka byen fasil kout akòz echèk nan
grenn yo anba epi manm nan premye akote li yo mezire twò lontan kòmsadwa; men li
te longè nan panik la toujou detèmine pa yon avwàn ti, pi byen te santi pa dwèt la
pase pa je a, ki separe l 'soti nan premye manm lan. Awns yo nan panik la yo pa
mezire ak.
Mezi a te fè nan yon santimèt egzakteman divize 1), De mezi kòm egzakteman
menm jan ke posib mezi tep long. Milimèt epi pafwa menm toujou mwatye
Mulimeter estime li. ta milimèt menm presize Maßbande a, apa de la lefèt ke konsa
yo souvan repete Watching nan byen file ta dwe pi afekte je pa pote avantaj enpòtan
paske ou ka estime Dis pati nan yon pous toujou egzat ase, men kouti nan devan
estimasyon an ki pa Peye-inifòm gen pran prekosyon ak ki dimansyon yo ak rekrite
dimansyon zo bwa tèt (al gade Fig. sec. VII) te bay egzanp. Sepandan, tout depatman
nan pye yo te apre pake a tout antye te nan gwoup mezi, mezire ankò, pa tèlman ankò
yo jwenn yon ti avantaj de presizyon nan mitan an nan de mezi yo, pase yo gwosye ki
erè nan KONSEPSYON a ak anrejistreman nan de pa mityèl kontwole chak dosye
endepandan yo idantifye ak amelyore; Bay ki nan anpil mezi fatigan ak dosye se
konplètman evite grav pase ou ta ka panse. Nan de dimansyon yo nan longè a menm
ta Lè sa a dwe pran vle di yo; Mwen gen li, men pou senplisite te prefere yo gen sòm
total la nan tou de dimansyon undividiert pa 2, ak tout enfòmasyon sa yo ki gen rapò
ak sa a etablisman, ki se tou senpleman pi lwen pase dekouvri ke folgends mwatye
olye ke santimèt an antye rive kòm yon inite mezi. Nan de dimansyon yo nan longè a
menm ta Lè sa a dwe pran vle di yo; Mwen gen li, men pou senplisite te prefere yo
gen sòm total la nan tou de dimansyon undividiert pa 2, ak tout enfòmasyon sa yo ki
gen rapò ak sa a etablisman, ki se tou senpleman pi lwen pase dekouvri ke folgends
mwatye olye ke santimèt an antye rive kòm yon inite mezi. Nan de mezi yo nan longè
a menm lè sa a vle di yo te kapab pran; Mwen gen li, men pou senplisite te prefere yo
gen sòm total la nan tou de dimansyon undividiert pa 2, ak tout enfòmasyon sa yo ki
gen rapò ak sa a etablisman, ki se tou senpleman pi lwen pase dekouvri ke folgends
mwatye olye ke santimèt an antye rive kòm yon inite mezi.

1) Mache yo kasèt komèsyal ki disponib souvan yo san danje divize.

§ 165. [Nan fason sa yo te jwenn tablèt yo prensipal pou panikul a ak branch

endividyèl yo nan pay la, nan ki Plak IV nan Chapit. VII-la (pou manm nan anwo nan
217 sis-lidè pye) bay yon egzanp. Soti nan sa yo, tab sa yo te sòti.]
Depi inite mezi E pou RYE a se ½ cm toupatou, mwen oblije sa ki annapre yo yon
sitasyon espesyal nan menm bagay la.

I. Valè A 1 pou panik ak branch, tou depann de diferan kantite branch ak

diferan kote, se longè total pay la mete egal a 100.
7 manm 6 manm 5 manm
L. (10) L. (217) St (20) SCH. (18) L. TBCH. (20)
(138)
Panik ..... 5.8 5.9 7.1 5.7 6.5 5.0
1ye manm .... 27.5 31.4 31.6 33.7 35.4 34.6
2nd manm .... 23.6 26.1 25.3 28.7 28.5 28.8
3yèm manm .... 15.6 16.3 15.7 15.6 16.0 16.9
4yèm manm .... 12.3 11.8 12.0 10.0 10.2 10.5
5yèm manm .... 9.3 6.7 6.8 5.1 3.4 4.2
6yèm manm .... 5.2 1.8 1.5 1.2 - -
7yèm manm .... 0.7 - - - - -
Valè absoli
nan A1 pou tout 318,9 275,2 344,7 286,9 261,1 222,1
la
 Peyi .....

II. Valè h : A 1 .

7 manm 6 manm 5 manm

L. (10) L. (217) St (20) SCH. (18) L. TBCH. (20)
(138)
Panik ..... 0,285 0,212 0,234 0,183 0,217 0,184
1ye manm .... 0.119 0,115 0,116 0,105 0,108 0.101
2nd manm .... 0,106 0.117 0,114 0,106 0,126 0.101
3yèm 0.111 0.119 0.168 2) 0.099 0.128 0,144
manm ....
4yèm 0.128 0,141 0,094 0,135 0,201 0.177
manm ....
5yèm 0.157 0,253 0.179 0,312 0.407 0.490
manm ....
6yèm 0,164 0,487 0,542 0,576 - -
manm ....
7yèm 0.241 - - - - -
manm ....
Whole tij. , 0,083 0.099 0.076 0,093 0,104 0.089

2) 0.168, byenke pwouve kòrèk pa revizyon, se yo dwe konsidere kòm nòmal,

depi otreman tout kote h : A nan twazyèm lan tèm ki pi piti pase sa yo ki nan
katriyèm lan.

III. Eleman nan 217 sis-limye pye nan swen Leutzian apre panèl prensipal.

panikul 1. Eq. 2. Eq. 3. Eq. 4. Eq. 5. Eq. 6. Eq. pye ble

A1 16.2 86.5 71.8 44.9 32.5 18.4 4.9 275,2

G1 15.8 85.5 71.0 44.2 31.9 17.4 4.0 272,8
 E, 7.5 42.9 38.9 19.1 15.0 6.0 0.6 147,9
e' 27.9 112.2 99,8 61.9 48.0 34.0 19.0 352,6
U -5 + 25 + 10 +10 -3 - 15 - 33 + 13
U '- U , + 3.0 - 17.9 - 4.9 - 8,8 - 2.0 + 3,2 + 9.8 - 49,9

IV Eleman nan 138 senk-limye pye nan swen Leutzian selon panèl la prensipal
la.
panikul 1. Eq. 2. Eq. 3. G1. 4. Eq. 5.Gl. pye ble

A1 16.9 92.4 74.4 41.8 26.7 8.9 261,1

G1 16.3 91.5 73.4 41.2 25.8 7.6 258,8
E, 7.0 53.5 34.1 19.5 6.3 1.6 158,7
e' 33.4 119.4 96.4 62.4 41.8 22.0 330,9
u -2 + 14 +8 +8 +4 - 14 + 10
U '- U , + 6,6 - 11.9 - 18.3 - 1.7 - 5.3 + 5.8 - 32.6

§ 166. Rezilta yo nan enterè ki pi jeneral, ki ka trase soti nan tab ki anwo yo, sanble
m 'yo dwe de sa yo.
1) Sa gen sèten kondisyon deskripsyon legal la nan Rye tankou yo ke yo ka aplike
nan RYE a kòm karakteristik ak ka bay enkontournabl rezon ki fè nou egzaminen pa
sèlman kalite sa yo divès kalite nan grenn jaden epi jeneralman gamine apre enterè yo
nan karakteristik konparatif yo, men tou enfliyans nan yo etidye sikonstans ekstèn
tankou tè ak move tan ane li.
2) Sa rezilta sa a nan prèv desizif nan egzistans la nan yon asimetri sibstansyèl ak
yon baz pou ekzamine lwa li yo.
Se pou nou premye mennen ankèt sou enterè nan ansyen nan ankèt la.
Ou ka jwenn li dout si wi ou non varyasyon yo ki montre pye endividyèl yo nan
RYE nan respè nan longè ak deskripsyon kondisyon yo, men pito nan yon varyete o
aza nan grenn oswa nati a nan tè a, chak nan ki se yon sèl sènen depann,
pwobableman soti nan tou de kòz, san yo pa ke li se posib nan dat deside pwouve sou
li. Nan nenpòt ka, sa yo kondisyon sa yo jeneral yo ap fèt.
1) Men, ki longè a vle di Yon 1 alantou pye yo ap varye selon kote yo soti nan 344,7
222,1, atravè ki done yo gade jiska Table mwen, men rapò yo nan manm yo
(aritmetik yo vle di kòm reklame) pou longè total yo poukont li epi li fè yon gade
sèlman nan nimewo a nan manm yo dwe plase, nan kout yo kapab pou RYE la pou
yon chif yo bay nan lyen ak yo konsidere kòm konstan konsa karakteristik. Table
mwen gen dokiman yo nan, bay ki di ke gen tout manm yo, epi panikul nan sou rapò
a nan pay la (egal a 100) yo redwi. Depi apa de Leutzsch ak m = 217 ak 138 lòt kote
sèlman yon sèl m = 10; 18 ak 20, mwen pa ta kwè ke nan ti mensèten ki gen rapò te
gen konsistans nan longè yo lyen relatif pou yon chif yo bay nan lyen byen lwen
tèlman yo ka ale, kòm se ka a. Se sèlman lè Schoenefeld (ak m = 18) montre kèk
diferans pi gwo soti nan lòt kote yo pou pye yo sis-chèf_non; men konpare pou manm
yo sis. Halme soumission nan etone nan manm rapò ki genyen ant L. (217) ak St (20)
nan longè yo trè diferan manm nan 275,2 ak 344,7; osi byen ke pa mwens remakab la
pou senk-limbed la. Tij ant L. (138) ak Tbch. (20) nan diferan longè total 261.1 ak
222.1. Wi, menm Sch. fünfgliedr. ak m = 4 se enpè ak li, epi sèlman
Tbch. sechsgliedr. ak m = 4 ak L. kat-manm. ak m= 6 montre pa devyasyon
ensiyifyan; Men, konparezon ak pou ti kras m gen dwa pa ki enpòtan, epi yo Se
poutèt sa inyore nan tablo anvan yo. Dmeran, li ta pi apwopriye nan tout yo pran
branch endividyèl yo an konsiderasyon nan pwopòsyon nan sòm nan branch yo, san
yo pa panikul a, menm jan ak panikul a, jan sa te pase isit la.
2) Konpare kolòn yo pou sèt, sis ak senk manm yo. Sijesyon nan Tab I, li se
jeneralman te jwenn ke ak desann nan nimewo sa a nan branch, twa premye branch
yo ogmante nan pwopòsyon, men dènye a diminye. Nan ti bout tan, si nimewo a nan
lyen diminye, lyen yo anwo pwolonje ak lyen ki pi ba rakousi nan pwopòsyon nan
longè total la. Pou panik la, pa gen okenn règ patikilye vizib nan sans sa a.
3) Lè w ap pran sou kesyon an si wi ou non agiman yo bay yo pa ZEISING ak
repete aksepte konfime deklarasyon an rapò yo divizyon RYE ki nan lanati irasyonèl
rapò a an lò, di nan notables egzakteman 100 : 162, te jwe yon wòl ekselan kòm ap
reponn nan afimatif lan, sa a kapab pa an akò ak tab mwen, kòm rapò a nan lyen yo
siksesif youn ak lòt se menm byen varyab. Menm jan ti kras fè yon tandans nan senp
relasyon rasyonèl sanble yo egziste.
4) Senp la vle di ki senp oswa fluctuation a vle di vle di h = åD : m . Yon diminye
nan valè absoli soti nan tèt la nan branch ki pi ba a, pou ki mwen pa t 'ansanm yon
tab. Men, depi valè A diminye nan direksyon sa, se konsa mande ki jan li se ak valè
egal h yo : Yon = AD : m Yon , oswa varyasyon relatif la nan sa a konpòte respè, sa yo
dwe evalye dapre Table II .. Isit la se bagay ki remakab ke h nan : Ade a twa manm
yo anwo swa pa kantite atomik la nan eleman yo (si premye, dezyèm, manm,
elatriye), ni ki kalite lam (si seven-, sis- oswa senk-chèf_non), ni finalman varye
selon kote yo nan yon degre konsiderab, eksepte ke nan sèt-yo ak sis-lidè pye
konstans la aparan rive nan twa a 3) , nan ka a nan tij yo senk ki gen rapò sèlman nan
de manm yo anwo nèt. Men, jan li desann pi ba branch se pa sèlman k ap
grandi h : Yon jeneral ak pwofondè ki te nan manm yo nan ka ta gen egalite nan kote
a ak nimewo a nan manm yo, men tou, chanjman ki fèt nan egalite ki gen nimewo a
atomik pou de moman sa yo. h : Yon nanpanik la se konsiderabman pi gwo tout kote,
an mwayèn sou de fwa osi gwo tankou sa yo ki nan premye manm lan, Lè nou
konsidere ke h : A nan branch lan antye se pi piti pase sa yo ki nan nenpòt
depatman; ki fasil pou konprann.
 3)Valè 0.168 pou twazyèm tèm Stünz la se evidamman nòmal, san ke yo te akòz
kontablite erè, depi li se ki te swiv pa valè a pi piti 0.094 nan katriyèm lan tèm.
Depi valè yo nan h : Yon . Contenu II h nan se uncorrected, yo ta pa atache
koreksyon an (. § la 44) valè yo bay aktyèlman toujou pou valè sa
yo m kondisyon sa yo v la dwe ogmante:
m 10; 20; 138; 217
v 1,054; 1.026; 1,004; 1,002.
Men, li fasil pou wè ke sa a pa ta chanje anyen nan konklizyon yo trase.
§ 167. Apre sa mwen vini nan pati nan ankèt la ki gen rapò ak relasyon yo nan
asimetri; ki sèlman done yo jwenn nan sit la Leutzsch ak 217 sis-manm. ak 138 senk-
manm Halmen bay yon m ase . Menm yon m = 217 se sètènman pa gwo ase pou
enfliyans la. koensidans dezekilib nan yon Peze degre vle 4) , men li pral wè ke lè
rediksyon nan obligatwa yo, e tretman byen file, rezilta yo kalkil yo nan akò ekselan
ak ansanm sa yo, nan Asymétrie kolektif; men san yo pa nenpòt ki rediksyon deja bay
valè yo nan u = m '- m , ak U ¢- U , (nan ki U ¢ = E '- A ; U , = A - E , ) nan Tablo
III ak IV prèv la ki esansyèl asimetri ki egziste isit la.

4) [An reyalite, valè pwobab V de diferans u = m - m , rel. Yon 1 asime esansyèl

simetri selon § 98 sou baz fòmil V = ± 0.6745 egal a ± 10.]

Si se simetri esansyèl nan devyasyon mar. Yon kote pou ta diferans ki genyen u ant
de nonb devyasyon m nan ', m , ak diferans nan U' - U , ant de devyasyon ekstrèm
nan tablo III ak .. IV pa espesifye, men kòm U ' = E ¢ - Yon ak U , = A - E , yo
fasil jwenn li, depann sèlman sou éventualité dezekilib ak owaza chanje ant manm yo
nan chalimo yo sou gwosè a ak siyen. Men, nou ap pouswiv tout diferans lan ubès
nan seri de branch yo, nou wè valè pozitif nan premye manm nan kontinyèlman
diminye nan gwosè, ak nan yon sèten manm (pou sis-limbed pye yo nan katriyèm
lan- pou senk-limbed a sèlman nan senkyèm manm nan tèt li) negatif plisman. Nou fè
menm jan ak diferans ki genyen U '- U , , nou jwenn Korespondan a ak siy opoze a,
eksepte ke isit la tou ak sechsgliedr la. Halmen anvlòp la kòmanse sèlman nan
senkyèm lyen an. An menm tan an bay sa yo tab opòtinite yo pwopozisyon an jeneral
(§ 33; 142) a pwouve ke U ¢ - U , siy opoze a nan m '- m , gen sa a se sèlman yon
anpil tiu ak U '- U , ka soufri yon eksepsyon aparan nan dezekilib dezekilib, nan ki
se egzanp lan nan manm nan katriyèm nan sis-limbed a tou bay isit la. Halme
jwenn. Pou panikul a se nan sis la- tankou fünfgliedr. Chalimo ak negatif, U ¢ -
U , pozitif; pou pay tout la valè a premye pozitif, lèt la negatif.
Li ta kounye a dwe trè enteresan mennen ankèt sou si wi ou non detèmine
pwononse nan kou legal nan u ak U '- U , ki isit la jis pou yon kote sèl (Leutzsch) ak
move tan an nan yon ane patikilye (1863) pou ase gwo m sitiye tou te jwenn nan lòt
kote ak lòt kondisyon metewolojik anyèl, depi li trè posib ke lòt kote ak kondisyon
metewolojik pandan kwasans la nan pye yo gen kondisyon diferan nan sans sa
a. Koulye a, mwen gen done yo pou lòt kote (St., Tbch., Sch.), Men, sèlman ak
yon m18-20, ki se byen lwen twò piti ou kapab espere rezilta sèten. Men mwen gen
yo jistifye omwen yon sipozisyon St ak TBCH, tou de ak m = 20, respè yo nan ale
nan ak egzamine, pandan ke yo nan debarase afiche rezilta tab ki anba la a.

V. A 1 ak u pou kote yo Tbch. ak St, tou de ak m = 20.

A1 u

TBCH. 5
St 6 gl. TBCH. St
gl.

Panikul. , , 11.2 24.5 -6 -2

1. Eq. , , 76.8 108.9 -2 ±0
2. Eq. , , 63.9 87.2 ±0 +2
3. Eq. , , 37.6 54.1 -2 -2
4. Eq. , , 23,3 41.4 -6 +2
5. Eq. , 9.3 23,4 -2 ±0
6. Eq. , , - 5.2 - -4
Halm. , , 222,1 344,7 -6 +2

Dapre sa a, sepandan, yon moun ka prèske sètènman asime ke kote a se nan

enfliyans konsiderab sou kou a u u konsa Asymétrie a nan RYE a, depi pou
Tbch. tout u yo negatif oswa zewo, pou St endefiniman chanje nan gwosè ak siyen 5) .
5) [Li ta dwe remake, sepandan, ki valè pwobab u nan ka sa a yo bay sipozisyon an
nan simetri esansyèl. Yon 1 nan fòmil V = ± 0.67 (al gade § 98) egal ± 3, dapre
ki sèlman twa nan valè yo trè wo yo depase valè a pwobab V. Li se konsa tout bon
posib yo asime yon overgrowth nan asimetri piman aksidan, ki nan okenn fason
anpeche ke pou Tbch. ak, pou pi gwo m, lwa ki sanble ak sa yo obsève pou L. ka
rive.]

§ 168. Pou rezilta yo jusqu ', sèlman tab yo prensipal yo te kite deside, men yo pa
pèmèt yon detèminasyon ase nan valè a densest, kalkilasyon distribisyon an depandan
sou li, ak ankèt ankèt sou relasyon yo ki gen rapò ak D. Nou kounye a ale nan plak
redwi, ki pral koulye a dwe limite a sa sèlman materyèl la Leutz, sètadi sis-moun ki
gen youn ak m = 217.
[Men tou, nan materyèl sa a yo ta dwe konsidere sèlman senk anwo anwo yo. Pou
yo ase pou prèv nan lwa asimetriyo nan distribisyon, ak pèmèt yon kontwòl ase,
korektif sou kou nan asimetri ki parèt nan Plak III. Li se plis rekòmandasyon pou
evite panik la ak manm ki pi ba a, pou rezilta yo bay pi wo a (§ 164) ta gen yon valè
endesi. An konsekans, nou bay valè z nan premye senk tèm pou yon redwi mwen
= 4 E nan pozisyon rediksyon abitrè a, epi ajoute dirèkteman nan valè yo obsève
valè yo kalkile jan yo bay nan GG de-sided la. Menm lè sa a yo se eleman ki te itilize
pou kalkil la:

VI. Tablo redwi nan 217 sis-limbed pye (L.).

mwen = 4 E ; m = 217.
1ye manm 2yèm manm kab 3yèm manm 4yèm manm 5yèm
manm

z z z z z
yon Obs. Calc. yon Obs. Calc. yon Obs. Calc. yon Obs. Calc. yon Obs. sou
44 1 1 38 1 1 18 1 0 15 3 1.5 3 0 2
48 1 1 42 1 1 22 1 0.5 19 5 6 7 11.5 10
52 1 1 46 1.5 3 26 2.5 2 23 12.5 17 11 29 28
56 2 2 50 6.5 5 30 4.5 6 27 38 36 15 48 50
60 4 3 54 6.5 8.5 34 16.5 15 31 55.5 53.5 19 63.5 56
64 6 6 58 15.5 13 38 20.5 29 35 57.5 54 23 38 41
68 8 9 62 17.5 18.5 42 43.5 42.5 39 31.5 34 27 15.5 21
72 9 13 66 25.5 24 46 58.5 49 43 11 12 31 8 7
76 21.5 17 70 29.5 29 50 39 41 47 3 3 35 3.5 2
80 15.5 22 74 30.5 32 54 19 22
84 24 25 78 32 32 58 7 8
88 33.5 28 82 25.5 25 62 4 2
92 27.5 28 86 16 15
96 23.5 24 90 6.5 7
100 18.5 18 94 0.5 2
104 13.5 11 98 1.5 1
108 4 6
112 3.5 3
VII. Eleman nan pye yo 217 sis-manmizatè (L. apre redwi slab.

1ye 2yèm 3yèm 4yèm 5yèm

manm lyen manm manm manm
Yon2 86,52 71,69 44,83 32,39 18,38
C2 87,85 72,52 45,30 32,60 18,26
Dp 90,58 76,73 46,23 33,46 17.96
Di 88,45 76,75 45,74 33,29 18,51
u - 45 - 65 - 27 - 24 +10
e, 11,82 10,98 6.28 5.33 4.60
e' 7.76 5.94 4.88 4.26 5.02
p 0.67 0.84 0.66 0.80 0.71
konparezon ki genyen ant teyori ak eksperyans se yon akò ase ki ka satisfè plis
konsa pase dispozisyon ki kache m = 217 se relativman ti. An patikilye, li ka dwe te
note ke dezyèm tèm nan koresponn ak demand yo nan teyori a byen, ki, nan kou, pa
gen okenn karakteristik distenktif se manm yo lòt men se sèlman ki gen rapò ak
chache yon randonès ki asosye ak etap rediksyon ak rediksyon kouch a kounye a
chwazi. Li konsa pwouve GG a de-sided pye yo RYE.]
[Kidonk, prezans nan se tou bay Asymétrie esansyèl pi lwen pase kesyon an. Men,
konklizyon yo sou n bès nan ak ranvèse Asymétrie a pou desann branch ki te koze pa
kou a regilye nan u nan - kontwòl ap sijere valè nan Tablo III ak IV, li se parèt ak a
sou Yon 1 ki gen rapò ak u tab la III korespondan nan bez. D p aplikab uanwo
tablo. konparezon sa a montre ke isit la gen manm nan dezyèm nan plas an premye
valè a maksimòm, epi results ranvèse Asymétrie la sèlman nan manm la senkyèm
olye pou yo katriyèm lan, ak nan ke nan tout varyasyon ki genyen ant manm yo
siksesif distribiye yon fason diferan, epi yo pi fò pase la. Si yon sèl kounye a mande
ki valè yo dwe konsidere kòm autorité, Lè sa a, yon sèl dwe pran an kont ke byenke
toujou yon u valè bez. Yon , ak rapò yo ( D - C ) : ( C - A ) k ap grandi, relativman
gwo u valè bez. Dekivalan nan opoze siy, men sa ka sa a chwa pou yo etap nan
rediksyon yo epi li redwi pozisyon, pozisyon nan valè yo nan D , C ak Yon , sètadi sa
yo ki an D nan yon limit ki pi konsekan pase soti nan C ak Yon enfliyans, jan yo wè
soti nan tab yo konparezon nan eleman yo pou premye etap rediksyon diferan ak ka
wè nan rediksyon pozisyon VIII yo. chapit. Sa a pèmèt fluctuations yo nèt nan eta
a ak an konparezon ak wout la peyaj nan u. Men, yon jijman final sou Asymétrie an
nan relasyon se pito sou u an kòm u nanyo jwenn. Pou lèt la, men yo indicative
detèmine si ak nan ki nivo nan bez nan simetri konsiderab. Yonchans u valè yo depase
pa obsève a; Nan contrast, nan yon kondisyon ki gen sibstansyèl Asymétrie D p yo
dwe konsidere kòm kòm valè wahrscheinlichster, epi li se kòmsadwa
pwobablite p ak q = 1 - p pou yon devyasyon anwo ak pi ba nan rapò yo nan obsève
vle di diferans ki genyen e 'ak e , presupozan, pandan y ap yon akseptasyon
korespondan pou devyasyon yo Yonpa pèmèt. Yo se poutèt sa nan akò avèk
enfòmasyon ki nan Sipleman Chap la. XIV (§ 101) egal pwobab limit u :

ak yo mete sou baz la nan pwopòsyon p : q = e ' : e , yo kalkile, selon ki nan ka a

prezan, valè a ± 10 awondi pou chak nan senk manm yo kòm tèt la ak anba limit
chans, nan men moun endike nan tablo a gen anpil chans u - valè atann se
jwenn. Sepandan, sa a rezilta pa sèlman nan ki chak manm pran endividyèlman
sibstansyèl Asymétrie ki dwe, men tou, ki varyasyon ki genyen ant manm yo siksesif
lòt pase sa yo yo rekonèt ant jenerasyon an twazyèm ak katriyèm, kòm
esansyèl. Sepandan, nan ka sa a nan petites la nan m -founded ak nan chwa pou yo
diminye pozisyon ensèten nan detèminasyon an nanD p pa te pran an kont, li pral
avize w valè yo absoli nan obsève nan u nan plas soufwans pwa ak jis jeneralman
gen tandans a diminye Asymétrie an lè desann nan seri a nan eleman ak yo ranvèse
Asymétrie an nan branch ki pi ba yo estrès.]
§ 169. [Finalman, kesyon an rive sou si relasyon yo nan manm yo Rye yo sijè a
tretman kolektif. Sa a se enterè a nan de tab sa yo ki, pou rapò yo nan premye a ak
dezyèm tèm ak nan tèm yo dezyèm ak twazyèm, redwi tab pou konparezon ant
obsèvasyon ak kalkil, ak chak fwa valè yo nan eleman yo sou baz lwa a lojaritmik
nan distribisyon. Twa siksè pi piti ak pi gwo valè de rapò yo nan premye ak dezyèm
tèm yo se 0.64, 0.98 ak 1.00, respektivman; 1.50, 1.97 ak 2.11 nan lòt men an. Valè
korespondan yo pou rapò de dezyèm ak twazyèm manm yo se 1.12, 1.15 ak 1.16 sou
men nan yon sèl; 2.22, 2.42 ak 2.63 sou lòt la. Avèk yonNan ka a an premye, logaritm
ki dwe deziyen konsa kenbe ant limit yo-0.19 ak + 0.32; nan dènye ka a, ant limit yo
nan 0.05 ak 0.42. Avèk yon redwi mwen = 0.02 sa a mennen nan valè sa yo:

VIII Relasyon nan twa branch yo pi wo nan 217 sis-limb tij yo (L.) ak eleman yo.
mwen = 0.02; m = 217.
1ye manm : 2yèm manm
Z

yon

Obs. Calc.
- 0.19 1 0 G = 0.080
- 0.03 0 1
C = 0.079
- 0,01 1.5 3
+0,01 11.5 9 D p= 0.076
+0,03 15 21
D mwen= 0.080
+0,05 35 34
+0,07 47 43 u = + 13
+0,09 47 41
e , = 0.030
+0,11 30 31
+0,13 16 19 e '= 0.034
+0,15 7 10
p = 0.75
+0,17 4 4
+0,19 0 1 G = 1.202
+0,29 1 0 C = 1.199
+0,33 1 0
T p = 1,191

T mwen= 1.202

2nd manm : 3yèm manm

yon z

Obs. Calc.
0.05 1 1 G = 0.206
0.07 5 2
C = 0.206
0.09 3 5
0.11 8 8 D p = 0,206
0.13 14 13
D mwen =0.210
0.15 17.5 19
0.17 23.5 24 u=0
0.19 26 28
 0,21 37 29 e , = 0.048
0.23 26 36
e '= 0.048
0.25 17 22
0.27 14 16 p = 0: 0
0.29 9 11 G = 1.607
0.31 9 7
C = 1.607
0.33 2 3
0.35 3 2 T p= 1.607
0.37 0 1
T mwen =1.622
0.39 1 0
0.41 1 0

Remakab se degre ki ba nan Asymétrie, ki se konplètman absan pou rapò a nan

dezyèm lan ak twazyèm tèm, epi yo pa ta parèt matematik jiska katriyèm desimal la
nan valè yo prensipal G , C ak D p . Konsiderasyon plas katriyèm desimal la,
sepandan, pa ta chanje distribisyon an teyorik nan z la sou entèval endividyèl yo, depi
li ta sèlman enfliyanse fraksyon yo nan z la . Valè G yo egal a 0.081 jan yo detèmine
nan tab prensipal yo pou rapò a nan premye ak dezyèm tèm ak egal a 0.205 pou rapò
a nan tèm yo dezyèm ak twazyèm. ekstrèm yon nan pou tèm nan premye ak
dezyèm, kalkil la distribisyon vire soti yo dwe dezi nòmal.]

Kseuvi. Dimansyon yo nan penti yo galeri.

§ 170. [Im XXI. Chapit te deja yon K.-G. te pran nan men dimansyon yo nan penti
a galri ak prezante kòm yon egzanp pou dedomajman pou la konparezon ant aritmetik
a ak logaritmik mòd nan tretman an. Limit la nan Urlisten te sèvi kòm hergaben ki
nan lis gen katalòg, kòm sipò imedya lè enstale ren ankadreman yo, distribisyon
redwi, kòm anpil petèt pou logaritmik a kòm pou rediksyon an aritmetik. - Isit la
kounye a se rezilta a nan anpil envestigasyon, ki nan dimansyon yo nan penti yo galri
divès kalite li apati de Asymétrie kolektif nan nan seksyon sa Apendis pou "estetik
lekòl matènèl"; ki te fèt enfòme ak arithmetic redwi ankadreman distribisyon gen
menm ki nan lis yo mete pasyèlman se yon tretman logaritmik ki baze sou. Lèt la ka
Lè sa a ansanm sèvi kòm prèv ki montre tab yo arithmetic redwi kapab tou toujou bay
ase sipò yo bay tretman an logaritmik san yo pa refize Urlisten oswa ankadreman
distribisyon primè, si - tankou nan ka a prezan - seksyon an final la nan dimansyon yo
pi gwo pati nan yon fwontyè soti nan se rezime kòm yon balans epi yo ka limit li yo
dwe detèmine sèlman nan men valè yo espesifye ekstrèm.]
[Koulye a, mwen konprann sous la deziyen 1) premye, enfòmasyon ki sou
sitiyasyon an nan ankèt la (§ 171) yo e yo kontinye (Seksyon 172 ak 173), ren
ankadreman yo, distribisyon ak tab yo nan eleman yo ansanm ak nan yo sosyalize fini
pèdi wout diskisyon Lè sa a, (§ 174) nan yo montre siksè nan tretman an logaritmik
nan kat egzanp. Finalman, mwen pataje (§ 175), nan vire, ki soti nan detay lekòl
matènèl ayestetik sou relasyon ki genyen ant wotè ak lajè ak zòn nan nan galri la ak
penti]
1) [lekòl matènèl nan estetik; Pati De, p. 275 flgd.]

§171. Kòm yon klas nan foto relijye, mitoloji, genre, jaden flè ak toujou foto lavi
yo distenge:
a) Foto relijye yo, sa vle di foto ak Ansyen Testaman ak kretyen kontni relijye
yo. Pou sa ka fèt, pa konpozisyon sèlman yo te kalkile ak plizyè figi, men tou, menm
tèt endividyèl ak figi menm jan Kris la tèt, foto apa pou Bondye, ilustrasyon ki nan
yon istwa martyr, menm paysages ak staffage apa pou Bondye pou ke klas sa a se
aktyèlman yon fatra mal defini; kon sa yon trè unregelmäßigeVerteilung pa gwosè ak
nimewo ki te fèt nan plas li.
b) Mitoloji, sa vle di foto ki gen yon kontni ki soti nan bondye yo grèk ak Women
ak mond ewo, kòmsadwa laj, Se poutèt sa mal distribye.
c) foto genre, nan sans abityèl, san yo pa lagè ak sèn lachas.
d) Peyizaj, ki gen ladan marin, men san yo pa opinyon pò ak vil la.
e) Toujou lavi, foto ds avèk objè inanime (apa de ka a eskli Achitèk), osi
Compilations sa yo comestibles aparèy, tou flè ak fwi moso, ak eksepsyon de sa yo ki
gen ladan figi imen, ak enklizyon men moun nan ki bèt fortwit rive.
Imaj istorik nan lemonn antye, imaj achitekti, pòtrè, ak imaj ki pa konprann nan
klas anvan yo pa egzamine. Tout kote yo ekskli fresko ak foto photo, diptychs ak
triptych ak panno sa yo, nan ki divès kalite reprezantasyon yo te genyen nan nan
depatman separe.
Natirèlman, dout te ka leve repete si wi ou non yo ta dwe yon imaj kòm yon foto
genre dwe kite ak te ajoute oswa kòm foto eksklizyon istorik sou kote anba c) si yon
imaj kòm yon jaden flè anba d) yo ta dwe enkli oswa kite kòm bèt sèlman moso sou
kote elatriye; ak sètènman lòt moun te ka klase ka ézitan yo yon ti jan
diferan. Sepandan, depann lè sa a pa anpil, paske ensèten a sèlman relativman ti kras
afekte imaj pou ke rapò yo konsa pa ka siyifikativman enplike nan sa. Yon prensip
separasyon trè byen file pa ka mete kanpe isit la nan tout; Mwen te ale nan apèrsu nan
enpresyon a dominant nan imaj yo nan katalòg yo.
Nan anpil ka, de oswa menm yon kantite foto ki gen rapò nan fòma a menm yo ki
nan lis youn apre lòt la nan katalòg yo. Kidonk, nan twazyèm pati catalogue Louvre:
École francaise p. 342 ff. 525 a 547 anba tit la komen: "Les principaux traits de la vie
de St Bruno", 22 foto LE SUEUR anvan, ki, ak eksepsyon de non. 533, tout
dimansyon yo menm h = 193; b = 130 cm.
Kesyon an te rive si wi ou non nan ka sa yo tout espesimèn, kòm yon sèl yon sèl,
yo ta dwe enkli nan tablo a distribisyon ak chaje sèlman yon fwa oswa osi souvan yo
te rive.
Si sa a ta dwe pwen an, men ki ta gen ti enterè nan detèmine valè yo vle di reyèl
nan foto yo nan yon kalite bay ki genyen nan galri bay yo ak relasyon yo distribisyon
reyèl, Lè sa a, nan kou sèlman metòd la lèt ka obsève; men depi li pa ta dwe espere ke
nan galeri lòt dimansyon yo menm ta retounen an mwayèn nan rapò a menm, nan
fason sa a yon sèl ta resevwa yon kontribisyon apwopriye a detèminasyon an jeneral
nan vle di la, epi konsa jwenn kondisyon yo distribisyon jeneral konsiderableman
chanje. Kidonk, nimewo sa yo nan imaj relijye yo te jwenn nan entèval yo gwosè sa
yo nan wotè:

entèval z
cm cm
179.5 - 91
189.5
189.5 - 89
199.5
199.5 - 93
209.5

ki nimewo byen matche ak, jan yo espere nan entèval adjasan. Men, isit la, yo tout 22
SUEUR'sche foto nan 193 cm nan wotè yo, se sèlman konte de fwa, yon sèl ta atann
yo vle 22 fwa, nou ta yo te pran nimewo yo youn apre lòt 91; 89; 93 yo te jwenn:
91; 109; 93; ki ta te fè distribisyon an trè iregilye. Korespondan nan lòt ka yo. Men,
jan nan dimansyon yo menm, apre tout, mande pou yon plusieurs nan imaj ki pwòch
preferans fò nan dimansyon sa yo ak Se poutèt sa pran yon pwa ogmante a ranpli, se
konsa mwen deside, kout ak wonn tout ka kote de oubyen plis ki gen rapò imaj nan
dimansyon yo menm te prezan yo dwe konte de fwa, men se pa plis pase de fwa, nan
tablo a distribisyon.
Se poutèt sa, si folgends se kantite total komisyone imaj egzamen espesifye 10558,
nimewo sa a se byen lwen tèlman pa strik, kòm yo se jis te pran an kont apre yon
remak anvan pa yon gwo kantite imaj ki gen rapò nan dimansyon yo menm toupatou
jis de, men Lè sa paysages nan ki relijye ak mwen-thologische staffage rive, tou de
paysages yo kòm imaj relijye oswa mitoloji yo konsa pran moute de fwa. Sepandan,
depi enfliyans nan tou de kondisyon se pa enpòtan, epi, Anplis, ki soti nan direksyon
opoze a, nimewo ki pi wo a rete ase pre egzat.
Gen sèlman yon imaj galerifoto, sètadi vennde galeri piblik 2) mezire ou pito sa yo
bay yo nan dimansyon yo katalòg galri, mache sou gwosè a imaj nan limyè yo nan
ankadreman an, epi li sèvi ak konparezon an, tout yo te redwi a metrik mezi.
2) Itilize katalòg.
Amstèdam. Mete sou pye Paintings Ops Rijks Mize nan Amstèdam 1858.
Antwerp. Catalogue de la Musée d'Anvers, san dat.
Bèlen. a) Lis koleksyon wa a nan penti Mize nan Bèlen 1834.
b) Lis koleksyon penti Konsil Wagener 1861 la.
Brunswick . PAPE, d. Gemäldesamml. d. Kè. Mize a Brunswick 1849.
Brussels. FÉTiS, deskripsyon catalogue. ak istorik. ou muz. roy. de Belgique 1804.
Darmstadt . MÜLLER, deskripsyon d. Gemäldesamml. nan d. Big
kè. Mus. Darmstadt.
Dijon. Avi sou objets d'art exposés au Mus. de Dijon 1860.
Dresden. HÜBNER, Verz. Galeri Foto Dresden 1856.
Florence. CHIAVACCHI, Guida della R. Gall. Palazzo Pitti 1864.
Frankfurt. PASSAVANT, D. D. piblik la. -equipped kwizin. Travay atistik. d. Städel
Art Enstiti 1844.
Leipzig , a) D. D. Travay atistik d. Urban Mus. nan Leipzig 1862.
b) d. Koleksyon Löhr a nan penti nan Leipzig 1859.
Lond. Galeri Nasyonal la, foto li yo elatriye san dat.
Madrid. PEDRO DA MADRAZO, Katalòg sou kadri reyèl Mus an. de Pintura y
Escultura 1843.
Milan. Guida pou chak nan Pinacotheca di Brera.
Minik. a) d. Gem. Nan d. Royal. Pinakothek Minik 1860.
b) d. Gem. D. nouvo wa Pinakothek nan Minik 1861.
Pari . VILLOT, Avi nan tabl la. EXP. dans les gal. imp. du Louvre 1859.
Petersburg . BALANS, Penti a. nan Kaiserl la. Lermitaj a St Petersburg 1864.
Venice. Catalogue degli oggetti d'art esposti la Publico nan L. Roy. Akad. di belli arti
nan V. 1864.
Vyèn. v. MECHEL, d. Gem nan koleksyon foto KK 1781 la.

Kòm yon inite mezi Se poutèt sa swiv sa ki annapre yo san eksepsyon, santimèt la.
§ 172. Ankèt la te pwolonje nan klas ki dekri anwo a; ankò, pou rezon yo bay yo,
reyalite yo relijye ak mitoloji yo te pote nan konklizyon twò kèk. Nan chak klas,
sepandan, de divizyon yo distenge; savwa, imaj kote wotè a pi gran pase lajè b , ak sa
ki nan ranvèse a aplike; ansyen ak h > b lèt ak b > h yo rele. Ant de seksyon sa yo, trè
ra kadratik foto yo distribye nan menm fason an, menm jan yo te
prezante, 3), Sepandan, dispozisyon yo tou trase soti nan agrégation de depatman yo,
ki aplike mutatis mutandis nan h a ak b nan menm bagay la tou.
3) Sa a se sètènman kòrèk lè li atribiye tou de nan youn nan depatman nan lòt
antyèman paske men kounye a yon sèl, kounye a se yon lòt dimansyon nan bagay ki
pi konsekan te konsidere kòm lòt la nan ki nan lis imaj yo kòm kare, eksepte ke mezi
a nan anpil ti diferans pa yo te pran an kont.

Apre sa, z. B. h ; h > b wotè dimansyon nan imaj ki gen wotè se pi gran pase lajè
plis b la ; h> bjè nan imaj ki gen wotè pi gran pase lajè a, elatriye,
finalman h ; peny. oswa b ; peny. Wotè oswa lajè dimansyon nan imaj nan divizyon
yo konbine h > b ak b > h.
Tablo distribisyon prensipal yo nan klas yo ak depatman yo te pran nan syans, ki
gen mwen = 1 cm, natirèlman gen yon gwo limit epi yo sijè a iregilarite
fò. Echantiyon ki anba la a dwe ase yo bay yon lide sou aparans yo:
I. Egzanp ki soti nan panno distribisyon prensipal yo.
(Genre: h ; h> b).

yon z yon Z
29 13 41 17
30 15 42 14
31 13 43 14
32 20 44 12
33 21 45 15
34 9 46 10
35 17 47 17
36 13 48 10
37 22 49 12
38 26 50 4
39 8 51 12
 40 9 elatriye

Yo nan lòd yo limite tou de ekspansyon an ak iregilarite yo, li nesesè pou yo ale
nan dal redwi epi sèvi ak menm bagay la tou kòm mwen = 10 cm.
Isit la yo se panno yo pou redwi pou tou de divizyon nan genre ak jaden flè ak
pou h > b a toujou lavi. kantite total m nan nan kopi nan chak klas ak divizyon yo bay
anba a. Nimewo Anpil nan tablo a montre yon 0 desimal. Sa a se paske ke nimewo
tonbe desann nan limit la nan yon entèval tèt li, dapre metòd la nan divize e.g. ,
mwatye nan , ki pote te mwatye nan youn nan entèval yo konsa divòse te resevwa
lajan nan lòt inite a yon sèl-mwatye nan nimewo enpè. Atrab Maßzah-Len
nan h nan oswa b pou konbine h > b la ak b> hou jis bezwen ajoute jiska mezi yo nan
tou de depatman yo.

II. Aritmetikman redwi panèl distribisyon pou genre, jaden flè ak toujou lavi.
mwen = 10; E = 1 cm.
Yon genre peyi lavi toujou
h> b h h> b h h> b

B b B b B B B b B b

5 - 5 - - - - 6.5 1.5 - -
15 30.5 88 23 6 2 8.5 66 18 - 4
25 133 190,5 90.5 38.5 17.5 23 200.5 90 10.5 16.5
35 161 167,5 109 78,5 26.5 53.5 278,5 166 24.5 44
45 127.5 100.5 114.5 80.5 32.5 40 257,5 189 50.5 45
55 75.5 62.5 79.5 75.5 22 33 219 168 27 51
65 70 58.5 65.5 86 41.5 21 165 202 31.5 45
75 47 31.5 40.5 34.5 25 13.5 139 135.5 29 32
85 39.5 18 28 63.5 8.5 20 79 139,5 38 22
95 20.5 21 33 36.5 20.5 14 93 125.5 23.5 17.5
105 12.5 8 17 26.5 13.5 8.5 69 78 17.5 12
115 11.5 10 25.5 29 10 9 45 63 14.5 2.5
125 12.5 2.5 24 24 6.5 5 36.5 58.5 16 6.5
135 12.5 1.5 11 12 7.5 2 28.5 71.5 5.5 3
 145 7.5 5 15 19 7.5 10 19.5 39 2 1
155 11 2.5 6 9.5 5 9.5 29 33.5 1 3
rès 3 2.5 20 82.5 36 11.5 62.5 215,5 17 3
m = 775 775 702 702 282 282 1794 1794 308 308
Li ka wè ke distribisyon an esansyèlman swiv kou a menm toupatou. Nenpòt kote
gen yon entèval prensipal, kote dimansyon a se yon maksimòm, kote valè yo nimerik
diminye rapidman sou tou de bò, sètadi entèval prensipal la se fen a anwo nan panèl
la, ki ap kòmanse ak dimansyon yo pi piti, anpil pi pre pase anba a, ki mete ansanm
ak nan konplete pi gwo valè, ki ta dwe pi plis aparan menm si pa chif yo nan tout
dimansyon plis pase 160 cm nan fèt yon sèl kou a ta dwe gwoupe ansanm (tankou
yon gwoup). Atravè tablo a ofri yon egzanp patikilyèman enteresan nan yon K.-
G. nan distribisyon trè asimetri se. Li ka wè ke tranzisyon an nan valè yo nan entèval
yo prensipal yo soti nan tou de bò yon regilye vini twò pre. Isit la epi gen, nan kou,
espesyalman ak genre b ;h jaden flè h ; h> b ak b ; b> h pral pran plas tou fò
iregilarite ak mank nenpòt kote nan nimewo ti nan pati pyès sa yo ki pi ba nan panèl
la; men li kapab asime ke sa a ta konplètman disparèt oswa yo te twò allégé si ta yon
nimewo pi gwo nan kopi yo te nan kòmandman l ', menm jan yo balans soti plis
konsa a nan tout tan tout tan pi gwo entèval Rezime dimansyon yo.
Montre yon tranzisyon trè menm jan an kòm genre, jaden flè ak toujou-lavi imaj
yo, relijye a ak mitoloji, eksepte ke, yo rete nan klas sa yo Context akòz rezime
favorab ki gen ladan imaj projetée kèk iregilarite gwo anpil nan pwogrè ki diman
elaji m espere konpanse, se konsa klas sa yo yo pa apwopriye pou tès lwa yo
distribisyon epi ki pa t byen lwen tèlman te travay soti nan m 'pase lòt yo. Pou toujou
lavi b> h relativman pi fò iregilarite yo te rete, men sa ta yon élaboration plen yo te
entérésan.
§ 173. Sepandan, yon insight plis detay nan pwopòsyon yo ak asimetri nan penti yo
galeri ka jwenn sèlman nan enfòmasyon sa yo sou eleman yo, pou kalkil la nan tablo
yo distribisyon orijinal yo te baze.
III. Eleman pou genre, jaden flè, toujou lavi, relijye ak mitolojik apre tablo
prensipal la.
E = 1 cm.
m A1 G1 C1 B h :A1 u

B 775 54.4 46.7 44.6 24.4 0.45 - 197

h> b
b 775 43.6 37.4 35,8 19.6 0.45 - 191
b>h B 702 63.8 53.8 51.4 30.3 0.47 - 182
b 702 86.8 72.0 67.8 42.7 0.49 - 196
genre
B 1477 58.9 50.0 47.8 27.4 0.47 - 379
peny.
b 1477 64.0 51.0 49.4 34.7 0.54 - 437
 B 282 88.1 73.3 70.1 44.1 0.50 - 60
h>b
b 282 69.1 58.7 54.6 25.3 0.37 - 75
B 1794 64.7 54.5 53.3 30.3 0.47 - 426
b>h
b 1794 90.3 75.2 74.4 43.6 0.48 - 436
peyi
B 2076 67.9 56.7 55.7 27.4 0.40 - 520
peny.
b 2076 87.4 72.8 71.2 34.7 0.40 - 522
B 308 80.6 72.6 73.0 29.0 0.36 - 42
h>b
b 308 62.2 57.7 58.9 21.9 0.35 - 34
h B 204 71.0 60.1 55.7 - - - 54
toujou vivan
b 204 95.2 83.5 76.6 - - - 60
peny. B 512 76.8 67.3 67.3 - - -
b 512 76.4 66.8 65.0 - - -
h>b B 3730 135,4 - 109.5 75.5 0.56 - 804
b 3730 107.0 - 76.0 44.5 0.42 -1274
relijye
h B 1804 111.6 - 96.1 56.6 0.51 - 316
b 1804 156,1 - 131.5 80.6 0,52 - 388
h>b B 350 141.7 - 133,3 66.1 0.47 - 30
b 350 103.8 - 95.0 55.8 0.54 - 42
mitoloji
h B 609 116.9 - 104.9 60.0 0.51 - 89
b 609 158,0 - 146.1 74.2 0.47 - 57

Premye a tout kite soti nan valè yo m nan dispozisyon tab anvan sou frekans la
relatif nan ensidan nan imaj bay klas-la ak Abteilungin sòti Galleries, ki nan kou,
sonje ke rapò yo nan sa yo frekans diferan selon galeri endividyèl yo anpil; estatistik
yo ki espesyal nan sans sa a ta sèlman koute twòp espas nan pwopòsyon nan enterè
yo. Si nou kenbe rezilta a an jeneral nan ven-de galeri yo, se konsa swiv nou moute
(san distenksyon nan depatman lakay> b ak b> h ) nan valè yo konbine nan senk klas
yo etidye nan konsiderasyon frekans lan nan imaj yo konsa: relijye, paysages, genre,
mitoloji, toujou lavi. Rapò a nan paysages yo nan genre an patikilye (2076: 1477)
yon bagay depase rapò 4 : 3.
Nan foto genre se yo menm ki ki gen wotè se pi gran pase lajè a ( h > b ) plis anpil
pase sa yo ki gen lajè se pi gran pase wotè a ( b> h ), Lè nou konsidere ke nan
peizaj b> h gen plis pase sis fwa kòm anpil kòm h nan > b. Gen kèk enterè li ka gen
ke ak imaj relijye, h nan > b , sou de fwa tankou anpil ke b> h , enkontèstableman,
paske se syèl la souvan kontra nan altitid wo pou montre, pandan ke yo nan imaj yo
mitoloji, Kontrèman, lajè a se pi pito nan pa b la > h prèske de fwa lavalè (609 a 350)
pase h nan > b.
Gwosè an mwayèn se nan valè A 1 oswa G 1 , fluctuation an mwayèn soti nan bez
la. Yon 1 aplikab h ka wè yo. Konparezon nan h ak A 1 an patikilye montre ke ak
gwosè an mwayèn tou fluctuation an mwayèn ogmante, se konsa ke fluctuation relatif
la h : A 1 pa montre diferans ki genyen gwo anpil selon klas ak depatman.
Nan lòd pou yo pran an kont pa sèlman fluctuation an mwayèn, men tou fluctuation
ekstrèm, mwen bay nan tablo ki anba la a ekstrèm E ' ak E , osi byen ke diferans
lan U' - U , = (E ' - A 1 ) - (A 1 , - E , ) , Valè yo bay tou E " ak E " reprezante
ekstrèm yo E ' ak E , anvan valè yo imedyatman anvan ak apre nan panèl la
distribisyon.

IV. Valè yo ekstrèm ak varyasyon nan ekstrèm pou genre, jaden flè, toujou lavi,
relijye ak mitoloji.
E = 1 cm.
e' e" E" E, U¢-U,
B 223 215 13 12 + 126
h>b
b 212 162 10 9 + 134
Genre ....
b>h B 273 240 12 11 + 156
b 401 351 16 16 + 243
h>b B 300 269 16 14 138
b 244 240 16 11 + 117
b>h B 340 340 7 7 + 218
Landscape. ,
b 464 464 10 10 + 293
h>b B 241 238 22 22 + 102
b 228 190 16 16 + 120
b>h B 221 204 17 16 + 95
Toujou lavi. ,
b 343 317 20 19 + 172
h>b B 1000 610 13 10 + 739
b 769 568 8 7 + 562

Relijye. , b>h B 666 595 11 11 + 454

b 1277 1000 17 17 + 982
h> b B 411 411 21 21 + 149
 b 325 324 16 14 + 131
b>h B 290 222 14 14 + 70
Mythological. b 510 485 20 17 + 211

Se konsa, z. Pou egzanp, pi gwo wotè h , ki te fèt nan yon GEN, 9mm h > b , 223
cm, pwochen pi gwo 215 cm la; pi piti a 12 cm, pwochen pi piti a 13 cm; elatriye Gen
wotè a absoli pi wo ak lajè ki te fèt nan imaj relijye yo. Konparezon nan valè E
yo ak E " sou men nan yon sèl, E , ak E " rekonèt lòt men, yo ka ke an jeneral valè
yo final ak pati nan pi gwo nan panno yo distribisyon prensipal montre pi gwo
iregilarite pase moun ki gen valè yo pi piti kòmanse; sèlman paysages yo ak mitoloji
pa sanble yo konfime sa a, men adisyon a nan valè plis vwazen ta fè diferans la bay
ant anwo a ak fen a pi ba nan tablo a kanpe deyò menm nan de klas sa yo.
Valè u nan Table III yo pi itil nan evalye asimetri . Dapre yo, asimetri a se
bez. Yon tout kote negatif ak fò. Epitou, yon moun ka remake sou baz la nan valè sa
yo, ki h ak asosye balimèt yo nan Asymétrie la pa diferans ki genyen ti, ki montre tab
la nan ant ka konsidere kòm o aza. Se sèlman ak relijye a se diferans lan nan relasyon
sa a yon ti kras pi gwo; men iregilarite yo gwo nan klas sa a pa pèmèt nan tout jwenn
sekirite legal dispozisyon soti nan li.
valè U a '- U , Table IV konfime prezans nan Asymétrie esansyèl ak pwouve tou
lalwa paj-la nan Asymétrie an nan u = m ¢ - m , ak U ¢ - U , pa tou de valè seri gen
toujou opoze siy isit la.
Dmeran, menm diferans lan lajè nan valè yo A ak C nan Table III, osi byen ke
pozisyon nan C anba a A, revele prezans nan asimetri fò soti nan direksyon an
negatif. Konparezon Gak C pli lwen anseye ke asimetri a nan bez. G pi piti anpil epi
li toujou mort h > b menm soti nan direksyon opoze a Mar. A se. Sa a se ki gen rapò
ak lefèt ke G se nesesèman pi piti pase A ak, depi C se tou pi piti pase A , pi wo a
oswa anba a Cmen omwen lèt la se pi pre pase A.
§ 174. [Pou pwouve lwa logaritmik nan distribisyon sou dimansyon penti yo galeri,
aritmetikman redwi entèval yo nan Plak II yo dwe redwi a sa yo lojarimikman
redwi. Pou rezon sa a, pa vle di nan valè ekstrèm yo bay nan Table IV, zòn nan total
ki nan ki mezi yo obsève deplase, ak an patikilye ranje a nan entèval a ki mezi yo
refere yo kòm "rès" yo divize, ak Lè sa a, distribisyon an Pou kalkile aritmetikman
redwi mezi yo sou entèval yo logaritmik pa entèpolasyon.]
[Kòm egzanp mwen chwazi: genre h ; h> b ak h ; konbine, plis peyizaj h ; b > h e
toujou lavi b ; h > b epi konsa jwenn tablo konparezon sa yo ant teyori ak eksperyans,
kote entèval logaritmik egal a 0.08 ak limit ki pi ba a 0.76 = log 5.8 te sipoze. Menm
lè a, eleman yo nan kat echantiyon tab yo yo ki nan lis.]
V. Logarithmically redwi panèl distribisyon pou genre, jaden flè ak toujou lavi.
mwen = 0.08.

yon genre peyi lavi toujou

h;h>b h ; peny. h;b>h b ; h> b
EMP. theor. EMP. theor. EMP. theor. EMP. theor.
0.80 - 0.5
0.88 3 1
0.96 - 1 - 2 4 3
1.04 6 2 11 4 13 6 1 -
1.12 8 6 14 10.5 17 14 1 0.5
1.20 9 14 16 24 19 27 1 1
1.28 20 28 34 47.5 35 49 3 3
1.36 56 49 94 82 84 81 7 7
1.44 68 73 114 123 104 119 9 14
1.52 98 94 164 161 170 159 27 23
1.60 107 103 190 183 198 192,5 33 34
1.68 99 99 191 184 217 210 41 43
1.76 79 88 159 170 216 210 52 49
1.84 76 72 145 145.5 196 192,5 50 48
1.92 61 55 110 115.5 147 163 37 39
2.00 30 38 75 85 148 128 27 25
2.08 26 24 78 58 89 93 10 13
2.16 27 14 56 37 68 62 6 6
2.24 3 8 11 22 18 38.5 2 2
2.32 2 4 9 12 14 22 1 0.5
2.40 - 2 6 6 13 12
2.48 - 1 - 3 11 6
2.56 - 2 10 3
2.64 - 2
m = 775 775 1477 1477 1794 1794 308 308
 VI. Eleman pou genre, jaden flè ak toujou lavi apre logarithmically redwi
tablo.
genre peyi lavi toujou
h;b>h h ; peny. h;b>h b;h>b
G 1,067 1,697 1,738 1,758
C 1,653 1,083 1,731 1,768
Dp 1,605 1,634 1.712 1,796
Di 1,602 1,642 1,716 1,788
G 46.5 cm 49.8 cm 54.7 cm 57.3 cm
C 45.0 cm 48.2 cm 53.8 cm 58.6 cm
Tp 40.3 cm 43.1 cm 51.5 cm 62.5 cm
T mwen 40.0 cm 43.9 cm 52.0 cm 61.4 cm
u + 125 + 231 + 112 - 36
e, 0.160 0.170 0,201 0.176
e' 0,222 0,233 0,227 0,138
p 0,774 0,778 0,731 0,737
[Konparezon ant valè obsève ak kalkile yo montre ke kat K.-G. nan pwopòsyon
nan kantite m nan echantiyon yo kache, pwouve lwa a lojarimik nan distribisyon san
patipri egzakteman menm jan. An patikilye, li ka te note ke mezi yo konbine nan
wotè a nan genre, menm jan tou lòt depatman yo, konfòme yo ak demand yo nan
teyori a; tankou nan egzanp lan nan chapit. XXI dimansyon yo pou h> b ak b> h pa
te divòse. Remak, Anplis, ke gen ak nimewo a ti m =253 gen yon fyab ase nan teyori
a te reyalize, li sanble kòrèk yo dwe pridan nan fòmasyon an nan klas ak depatman
nan penti, tankou yon nimewo gwo anpil nan kopi nan yon eliminasyon ilegalite, ki
fè yo ki te koze pa yon mank de précision nan klasifikasyon an espere. - Avèk respè
eleman yo ta dwe ensiste ke pwouve ak teyorikman detèmine peple valè nan D m ,
ak D p diferan ti kras, sepandan, ke rapò p toujou anba a limit la teyorik
¼ p ye. Asymétrie a se pou toujou mort bez. D negatif, kidonk bez. G -oswa, jan yo te
deja note pi wo a, bez. G - pozitif.]
§ 175. Finalman, enfòmasyon sa yo sou mezi yo pou rapò a nan wotè ak lajè ak pou
zòn nan nan imaj galerye nan enterè yo.
Nan chapit. Kseui te demontre ke se sèlman rezime an oswa jewometrik vle di se pi
an konsiderasyon nan detèminasyon an nan kondisyon mwayèn. Nou kenbe koulye a
sou tab III divisorisch nan genyen jewometrik vle di a. H : b oswa b : h jan nou fè
pou evite fraksyon reyèl h : b pou lakay> b ak b : h pou b> h pito, nou jwenn tab sa
yo:
 VII. Jeyometrik vle di ak relasyon yo nan wotè ak lajè.

h:b b:h b:h

h>b b>h peny.

Genre .... 1.25 1.34 1.02

Landscape. 1.25 1.38 1.28
Toujou 1.26 1.39 0.99
lavi. ,

Moun sa yo ki dispozisyon sa a, li sanble m 'trè enteresan rezilta ke rapò a nan pi

gwo nan dimansyon ki pi piti a nan imaj divès kalite klas yo menm bagay la tou (trè
diferan de rapò an lò) gen valè - paske diferans ki genyen nan tab la ka konsidere
kòm o aza - yon diferan men depann h > b oswa b > h. Lè h > b , wotè nan lajè a
konpòte li konsiderableman byen ke 5 : 4, kote b > h , lajè a nan wotè apeprè kòm
4 : 3yèm
Anplis de sa, li ka dwe te note ke pandan ke yo nan de depatman
yo h > b ak b > h pou wotè a nan lajè a diferan nan rapò se konsa konsiderab,
sepandan, rapò a nan tou de se (nan konpatiman yo konbine nan genre epi ou toujou
ap lavi prèske egal a a Valè 1) yo akomode. Sepandan, yon sèl ta ka panse, depi h soti
nan b nan yon rapò pi piti a lakay> b pase b> h se diferan, lèt la ta bay konbinezon a
balanse sou bò l '; men se nan konpanse apeprè nan ke tou de Stil kòm yon lavi
toujou, h nan > b nan pi gwo nimewo antre nan konbinezon an pase b la. Nan
paysages kontra kote b > h anpil depasse nan nimewo, konpansasyon sa yo pa rive.
Pou genre mwen gen vle di jewometrik la nan h : b pou h > b ak b :
h pou b > hpouswiv oswa nan direksyon espesyal. konstans la nan kondisyon sa yo
parèt tout plis la remakab lè yon patikilyèman etidye pou imaj nan galri divès kalite,
pa fè apeprè valè yo menm jwenn ki ka devyasyon a dwe konsidere kòm o aza si
sèlman chak galri oswa rezime de galeri prezante yon nonm sifizan de imaj sa yo kite
ensèten nan detèminasyon an se pa twòp chanm. Sa a se pwouve pa tab ki anba la a
nan ki espesimèn yo yo te pran nan galeri sa yo, ki prezante sèlman yon ti kantite foto
genre ansanm yo trase a sant.

VIII vle di jewometrik nan h : b ak b : h nan foto genre nan divès galri.
 h>b b>h

m m

Dresden ......... 151 1.28 119 1.33

Minik a) ak b); Frankfurt ............ 126 1.25 103 1.33
Petersburg ........ 122 1.24 87 1.34
Bèlen a) ak b) ...... 74 1.22 60 1.36
Paris .......... 62 1.23 82 1.36
Brunswick ak Darmstadt ......... 57 1.24 58 1.32
Amstèdam ak Antwerp ............. 48 1.24 24 1.33
Vyèn, Madrid, Lond. , , , 48 1.30 97 1.37
Leipzig a) ak b) ...... 48 1.29 34 1.32
Brussels, Dijon, Venice, Milan,
Florence ......... 39 1.23 38 1.35

775 702

Menm ak valè a absoli nan b nan lajè , relasyon ki genyen ant h ak b pa sanble yo
chanje siyifikativman apre egzamen an nan foto genre . Pou mwen jwenn sa yo vle di
jewometrik nan nimewo sa yo m nan espesimèn ant limit sa yo gwosè:
IX. Jewometrik vle di nan h : b ak b : h nan diferan gwosè b (pou genre).

Entèval nan b h>b h

m m

0 - 29.5 274 1.27 42 1.32

29.5 - 49.5 271 1.23 158 1.29
49.5 - 69.5 123 1.23 164 1.32
69.5 - 89.5 54 1.23 98 1.36
89.5 - 109.5 28 1.28 63 1.37
Repoze. ..... 25 1.23 177 1.39

Pou vle di jewometrik nan zòn sifas hb valè sa yo yo jwenn nan qcm.
 X. Jewometrik vle di nan hb.
E = 1 sq Cm.

h>b h peny.
Genre. , , 1747 3874 2550

Landscape. , 4303 4098 4128

Toujou 4189 5018 4496

lavi. , ,

vle di nan aritmetik a HB Mwen gen paske nan difikilte nan gwo pou li yo gen
entansyon senpleman pou Stil h > b detèmine ak 3289 santimèt kare jwenn sa, jan
nou wè, trè diferan de mwayèn nan jewometrik.
Nan total 10558 foto ki te antre nan Table II, twa pi gwo nan espas yo se twa foto
PAUL VERONESE, tout ki reprezante fèt yo nan ki Kris la te prezan, sètadi:
Bankè nan Levi (Luc V) h = 595 cm b = 1277 cm (Venice, No
547)
Maryaj nan Kan h = 666 cm b = 990 cm (Paris; - 103)
Bankè nan Farizyen an h = 515 cm b = 1000 cm (Venice, -
513).
Twa foto ki pi piti yo se twa paysages sou kwiv, de gwosè egal swadizan pa PAUL
BRILL: h = 7,4 cm, b = 9,1 cm (pi gran Pinakothek Minik, Dept 244 a u c) ak youn
nan JAN BREUGHEL: h = 7,4 cm, b = 9,9 cm (Milan No 443); selon ki zòn sifas la
varye ant 67.34 ak 759815 qcm oswa foto a pi gwo ka pran 11283 fwa foto ki pi piti
a.
Imaj kwadratik yo te sèlman 84 di 1 nan 126 nan mitan 10558 imaj yo te pran pou
egzamen an.

Kseuvii. Atik kolektif ki soti nan jaden meteorolojik.

§ 176. [Heights lapli chak jou pou Jenèv. - Yon egzamen an nan kondisyon sa yo
lapli Jenèv deja bay PLANT AMOUR nan li "Nouvelles Études sur le klima de
Genève" nan "de la plwi" nan 1), Li rpoz sou senkant ane sa yo nan obsèvasyon nan
UPS lapli ak jou lapli pandan ane a 1826-1875.Da li, men kalkil li yo sèlman valè
chak mwa pou frekans lan ak kantite lajan nan lapli kreye yon baz, ak objektif li yo
distribisyon an legal nan lapli pandan ane a, ak nati a nan mwa yo endividyèl nan ane
a an tèm de sechrès oswa imidite, egzamen sa a pa ka fèt nan style la nan
PLANTAMOUR. Pou isit la se prèv la nan Asymétrie an ak libète pwovizwa lwa a
distribisyon logaritmik pou mòn yo lapli, pou ki valè yo 50-ane chak mwa yo ase pou
fluctuations ekstraòdinè Swan yo ant valè yo endividyèl nan okenn fason. Olye de sa,
li te ale tounen nan lapli chak jou yo.]
1)
[Pibliye an: Mémoires de la sosyete de fizik ak istwa natirèl de Genève. Tome
XXIV; II Lot. Genève 1875-76. 397-658.]

[Ka Materyèl la etid nan Bibliothèque Iniversel nan Genève a yo te jwenn nan
Achiv des syans fizik yo ak Naturel chak mwa anba bay tab yo
meteyorolojik. Genyen yon bagay pou chak jou nan lapli, wotè nan lapli an milimèt,
jiska yon dizyèm nan yon milimèt, anba tit la, bay lis "Sodo tombée dans les 24
heures". Pa gen okenn kont ki te pran nan fòm lan nan presipitasyon, lapli oswa
nèj 2), Sepandan, mwen pa t 'vote nan plant AMOUR ki ka trete nan th peryòd, men
kantite a nan 48 ane sa yo soti nan 1845 1892. Pou ane a 1846 ki sòti nan yon nouvo
aparèy yo te itilize, epi li te vin nan menm tan an yon desizyon plis atansyon nan
wotè a lapli, imedyatman apre sispansyon nan sezon otòn la lapli, olye ke jan yo te
sèlman yon sèl fwa nan jounen an pafwa obsèvasyon ki sot pase a nan aswè a, nan
pratik. 3) ]
2)
[PLANT AMOUR di aa 0. (p 627): Les parachut de neige Sont en General Très-
peu abondantes à Genève, ak la neige ne recouvre ordinairement le sol que pendant
un petit nombre de jours, rarement Plus de quinze jours. ]
3)
[Nan sans sa a, fè plan amour aa 0. (S. 627), deklarasyon sa a: Yon partir de
l'Année 1846 sou s'est servi d'un nouvel Aparey, Dont l'avait un Diameter entonnoir
beaucoup plis konsiderab, 37 santimèt, le vaz de jauge se une éprouvette gradue de la
kapasité d'un lit, 100 divizyon ENPÒTAN, ce qui koresponn à une Chute d'eau de 10
Milimètr, Chaque divizyon correspondant Ainsi à un dixième de millimètre; de plis,
sou avait le soin de recueillir ak de l'eau mesurer immédiatement après que la plwi
avait CESSE.]

[Aparisyon panno distribisyon prensipal yo ka wè nan echantiyon sa a, ki montre

kòmansman, pati presegondè ak fen valè obsève pou mwa Janvye:

I. Egzanp ki soti nan panèl la distribisyon prensipal pou sezon lapli yo nan
janvye .
m = 477; mwen = 0.1 mm.

yon z yon z yon z yon z

mm mm mm mm
 0.0 16 5.0 3 6.1 6 19.6 1
0.1 9 5.1 2 6.2 2 19.7 1
0.2 18 5.2 2 6.3 5 19,8 1
0.3 19 5.3 5 6.4 5 21.4 1
0.4 9 5.4 1 6.5 1 21.6 1
0.5 10 5.5 2 6.6 1 21,8 1
0.6 11 5.6 4 6.7 2 23.6 2
0.7 18 5.7 5 6.8 1 28.4 1
0.8 8 5.8 1 6.9 1 30.4 1
0.9 10 5.9 4 7.0 2 32.7 1
1.0 10 6.0 1 7.1 4 40.0 1
An reyalite, tout mwa yo montre akimilasyon ki pi fò nan entèval 0 - 1 mm, men
menm nan 2 mm bès yon sèl jwenn yon diminisyon rapid nan valè yo ki, apre yon
long swadizan deside, fòme trè iregilye seksyon fen ak gaye yon . Longè lèt la,
sepandan, varye anpil pou chak mwa, fèmen nan 31.3 mm pou fevriye ak sèlman 97,6
mm pou mwa Oktòb, Lè nou konsidere ke kòmansman li yo pou mwa sa a se apeprè
12 mm pou mwa sa a yo dwe mete nan 18 mm. Pou janvye, limit sa a seksyon final
yo se 12mm ak 40mm.]
(Enfòmasyon jeneral sa a deja endike prezans yon asimetri trè fò pou tout mwa nan
ane a, ki, an menm tan an kòm valè yo pi gwo pandan ane a, parèt nan klè klè nan
tablo ki anba la a nan eleman:
II eleman lapli pou chak mwa nan ane a selon tab distribisyon prensipal
la.
E = 1 mm
Janvye Febr. mas avril Me jen Jiyè Out Septanm Oktòb nov. desanm
M 477 437 532 621 637 596 521 531 497 617 572 505
A1 4.45 4.17 4.60 4.94 6.12 6.58 6.95 7,93 8.46 8.49 6.09 4.97
C1 2.5 2.1 2.6 3.0 3.6 3.3 3.8 4.1 4.6 4.9 3.3 3.0
B 3.82 3.79 4.03 4.14 5.24 5,93 6.11 7.10 7,57 7.49 5.23 4.11
h : A1 0.86 0.91 0.88 0.84 0.86 0.90 0.88 0.90 0.89 0.88 0.86 0.83
e' 40.0 31.3 51.0 38.3 80.7 82.5 60.6 61.1 82.6 97.6 56.7 40.0
U'-U +31,1 +23,0 +41,8 +28,4 +68,5 +69,3 +46,7 +45,2 +65,7 +80,6 +44,5 +30,1
,
u -131 -167 -164 -197 -195 -196 -177 -189 -177 -209 -168 -141
u:m 0.27 0.38 0.31 0.32 0.31 0.33 0.34 0.36 0.36 0.34 0.29 0,28
Valè yo nan pi ekstrèm E yo , pa te enkli isit la, depi yo egal a 0.0 mm nan tout. Yo
tout kote, menm jan echantiyon an pi wo a montre, nan edisyon miltip.]
[Divergence nan valè yo nan A ak C pa 2 a 4 mm sou men nan yon sèl, diferans
yo U '- U , = ( E' - A ) - ( A - E , ) nan lòt men an ak an patikilye diferans ki
genyen u = m '- m ,pwouve Ainsidan prezans nan asimetri enpòtan. Yon 1 pou tout
mwa nan ane a. Li se tout kote negatif , nan siy nan u , epi li montre pa gen okenn
fluctuations gwo nan gwosè; paske valè relatif yo nan u bez. m , diu : m , yo prèske
konstan, ak diferans ti yo pa trayi yon demach lejitim, pou yo ta dwe konsidere kòm
aksidan.]
[Anplis de sa, kou a nan m , A ak h nan tablo ki anwo a merite atansyon. Soti
nan m valè yo yo ki frekans lan nan lapli gen de peryòd pandan ane a ki gen minimes
mwa yo nan mwa fevriye ak jiyè, ak omaksimòm yo se mwa yo nan mwa me ak mwa
Oktòb la, pandan ke yo nan ant yon ogmantasyon konstan oubyen tonbe rive. Se
sèlman Septanm kraze nan regilarite a; Sepandan, maladi sa a se yo dwe konsidere
kòm o aza jan yo te fè pou plant lan Tablo AMOUR nan 4) yo dwe retire m manke
valè nan ane yo soti nan 1826 1875, pou ki Lè sa a, tout mwa janvye a rive
twoublan. Sa a se nan konpilasyon sa yo konparatif nan m Valè pou peryòd yo 1826-
1875 ak 1845-1892, kote lòd la nan valè ki soti nan bò gòch a dwat koresponn ak lòd
la nan mwa ki soti nan janvye jiska desanm:

1836- 505 413 496 525 589 532 471 503 521 576 539 454
1875
1845- 477 437 532 621 637 596 521 531 497 617 572 505
1892
Kontrèman a m la , montre nan Yon sèlman yon sèl peryòd, ki te kouri san twoub ak
gen minimòm li nan mwa fevriye, maksimòm li yo nan mwa Oktòb. Paralèl ak sa a,
valè yo nan h la , sa vle di devyasyon yo vle di yo ki gen rapò. Yon , ki gen
minimòm tou tonbe nan mwa fevriye, pandan y ap rive maksimòm li yon mwa pi
bonè, nan mwa septanm nan. Valè yo gwo h , ki trè pre A nan tèt li, revele mayitid la
nan fluctuations yo ki pran plas ant diferan nivo nan lapli. Varyasyon vle di relatif la
se, kòm valè h : Yon endike, apeprè konstan, egal a 0.9.]
4) A. yon eksplwatasyon 628.

[Apre sa ap grandi kantite lajan an mwayèn nan lapli pandan ane a, soti nan mwa
fevriye rive oktòb, soti tonbe nan lè sa a sou ankò jouk mwa fevriye a. Yon foto ki
kòrèk nan distribisyon an nan lapli sou mwa yo endividyèl pa jwenn nan fason sa
a. Paske sa a tou se frekans nan lapli an konsiderasyon. pa distribye kòmsadwa
kantite total lapli ki fèt nan yon mwa pandan peryòd la 48-ane, nan moun nan,
reyèlman te rive jou lapli, men sou tout jou a tout, nou jwenn pou kantite lajan an nan
lapli, osi byen ke frekans nan Regens, nan ane a yon peryodik doubleman, jan
demontre pa PLANTAMOUR. Youn jwenn pou mwa endividyèl yo nan ane a lapli
mwayèn sa yo pou chak jou nan mwa a,

1826- 1.57 1.29 1.52 1.89 2.55 2.53 2.29 2.59 3.14 3.26 2.47 1.65
1875
1845- 1.42 1.34 1.64 2.13 2.62 2.72 2.43 2.83 2.92 3.52 2.42 1.68
1892
An reyalite, isit la de minima yo kowenside ak mwa yo nan mwa fevriye ak
jiyè; maksimòm nan premye varye ant Me ak Jen, pandan y ap maksimòm nan
dezyèm ki dwe nan mwa Oktòb ( 5) .]
5) [Avèk respè sa a PLANT peryodisite doub AMOUR te site pi wo a (p 640) di:
"cette divizyon de l'Année en deu sezon imid ak sezon yo sèches, l'une de celles-ci
tombant sur l'été, akize très- nettement l'enfliyans du klima mediteraneen; en efe, le
caractère du klima mediteraneen se la secheresse de l'été, tandis que dans les autres
rejyon de l'Ewòp Continentale, l'été n'est pas une saison sèch "].

[Nan lòd pou pwouve lwa distribisyon logaritmik nan heures lapli yo, mwen
chwazi kat mwa Janvye, Avril, Jiyè ak Oktòb, ki pèmèt yon insight konplè nan
kondisyon ki rive yo. Tablo distribisyon logaritmikman redwi, osi byen ke
aritmetikman redwi tablo prensipal, yo itilize kòm yon baz. Men, nan tranzisyon an
nan entèval yo logaritmik valè yo ta dwe 0.0 mm, ki valè a logaritmik - ¥Si li pa t
'disparèt nan tablo a, yo dwe fè yon detèminasyon kòm pèsepsyon nan jou yo lapli
anrejistre ak valè sa yo. Depi nivo sa a nan lapli aparamman gen entansyon endike
yon presipitasyon reyèl, men neglijab nan mwens pase 0.1 mm nan wotè, li sanble
jistifye mete 0.05 mm olye pou yo 0.0. Pou soulaje arbitrèr sa a, boutèy demi lit 0.05
= - 1.3 chwazi kòm limit la nan entèval yo premye ak dezyèm logaritmik, se konsa ke
yon sèl mwatye nan chak nan valè sa yo tonbe nan premye entèval ki rive, lòt mwatye
a nan pwochen an. Gwosè a nan entèval yo logaritmik te pli lwen mete egal a 0.2. Se
konsa, valè yo yon varye ant limit yo 0 ak 100 mm, yo menm ki logaritmik Nan lòt
men an, yon valè ant limit -1.5 ak +2.1 ka wè nan tablo distribisyon sa yo. Nan tab la
logaritmik yo an menm tan an bay valè yo teyorik kòm yo bay nan lalwa Moyiz
la. Nan pwochen imedyat eleman yo yo ki nan lis:

III. Aritmetikman redwi tab nan wotè lapli yo pou Jenèv pandan mwa Janvye,
Avril, Jiyè, Oktòb 1845-1892.

entèval janvye avril Jiyè Oktòb

mm
 0-1 133 164.5 112.5 125
1-2 88 81 78,5 72.5
2-3 43.5 65 31 60
3-4 28 49.5 48 31
4-5 27 51 28 24.5
5-6 28 20.5 28.5 39
6-7 27.5 37.5 23 26
7-8 14.5 25 23.5 19.5
8-9 16 22 15.5 26.5
9 - 10 11.5 15.5 11.5 14
10-11 12 16 13 21
11 - 12 10 15 14 12.5
12 - 13 6.5 9 10 14.5
13 - 14 5.5 8.5 8 10.5
14 - 15 3 3.5 9 11.5
15 - 16 3 5.5 5 13
16 - 17 2 3.5 3.5 8.5
17 - 18 5 3.5 5.5 9
18-19 1 4 3 4.5
19 - 20 3 3 7 6.5
20 - 25 5 6 17 22
25 - 30 1 8 12 17.5
30 - 40 2.5 4 9 17
40 - 50 0.5 - 3 2
50 - 70 - - 2 6
70 - 100 - - - 3
m= 477 621 521 617

IV Logarithmically redwi tab nan wotè lapli pou Jenèv pandan

mwa Janvye, Avril, Jiyè, Oktòb 1845-1892.
mwen = 0.2
 yon janvye avril Jiyè Oktòb
EMP. theor. EMP. Theor. EMP. theor. EMP. theor.
- - 5 - 2 - 1 - 3
- 1.4 8 4 10 2 7 2 1 3
- 1,2 8 6 10 5 4 4 1 5
- 1.0 9 9 17 8 12 7 17 7
- 0.8 9 14 10.5 13 9 11 10.5 11
- 0.6 28 19 30.5 21 20 16 23.5 17
- 0,4 14 26 18.5 31 11.5 23 22.5 24
- 0.2 34 34 33.5 42.5 28.5 31 22.5 32
0 45 42 62 55.5 50 39 47 42
+ 0.2 66 50 53.5 68 52 49 52.5 51
+ 0.4 47 56 72.5 78 38 57 65.5 61
+ 0.6 53 60 95 85 72 63 52 69
+ 0.8 67 63 80 85 68 66 80 74
+ 1.0 53 52 74 67 64 64 6) 82 77
+ 1.2 27 27 36 38 45 47 72 69
+ 1.4 7 8 14 15 31 26 42 44
+ 1.6 2 2 4 4 10 11 17 20
+ 1.8 - 1 2 3 6 6.5
+ 2.0 - 1 3 1.5
m= 477 477 621 621 521 521 617 617

6)Si valè mwens tonbe sou entèsal teyorikman ki pi pre 0,9-1,1, ki gen ladan valè a
densest D p , pase sou yon sèl anvan an, sa a se pa akòz yon erè men nan rezime a nan
valè teyorik nan entèval yo précédemment. Si toude entèval yo separe nan kat egal-
entèval nan gwosè 0.05, olye pou yo 66 ak 64, olye:
| 16.2; 16.3; 16.6; 16.6 | ak | 16.7; 16.4; 15.6; 14.9 | .
konsa, an reyalite, maksimòm 16.7 a tonbe sou subinterval 0.9-0.95 la, ki
afekte pa D p .]
 V. Eleman nan Heights yo lapli apre tablo logaritmikman redwi.

janvye avril Jiyè Oktòb

G 0,313 0,387 0,484 0,563
C 0,374 0,479 0,588 0,675
Dp 0,843 0.762 0,901 1,046
Di 0.800 0.620 0,679 0,933
G 2.06 mm 2.44 mm 3.05 mm 3.66 mm
C 2.37 mm 3.02 mm 3.87 mm 4.73 mm
Tp 6,97 mm 5.78 mm 7,97 mm 11.1 mm
T mwen 6,31 mm 4.17 mm 4.77 mm 8,58 mm
u - 261 - 255 - 218 - 293
e, 0,749 0.645 0,707 0.750
e' 0,219 0.270 0.290 0.267
p 0,885 0,755 0,751 0.772
Korrespondan nan iregilarite yo fò nan valè yo anpirik, diferans ki konsiderab pafwa
parèt ant valè yo anpirik ak teyorik, ki, sepandan, yo adousi lè w ap pran entèval
adjasan. Se poutèt sa yo dwe konsidere kòm twoub ensiyifyan, se konsa ke valè yo
teyorik reprezante yon ajisteman nan enkoni yo ki nannan nan valè yo anpirik. Se
enpòtan pou remake ki gen rapò ak eleman yo ki G anba a C epi konsa, ki gen rapò
ak tab Mondyal la, C ant G ak Yon la chita. Sa a tou pwouve fluctuation a gwo anpil
nan Heights lapli yo. Sa a se plis ki gen rapò ak lefèt ke u u valè yo. Dp osi byen
ke valè yo u - bez. Yon 1 negatif. Valè relatif la nan asimetri a bez. D p , di u : m , se
ankò san patipri konstan, moyenne 0.46 an mwayèn.]
§ 177. [devyasyon yo bawomèt soti nan nòmal Utrecht sivil yo. - se Asymétrie an
nan devyasyon a bawomèt li te ye. Quetelet nan sans sa a di 7) : "Sou yon reconnu,
depuis longtemps que l'du abaissement Mercure au-Dessous de la mwayen se en
General plis Grand que, pitit gason elevasyon au-dessus de ce Terme" Li se vre wi
pozitif Asymétrie bez .. Yonatann toujou oswa omwen nan majorite a nan ka. yo nan
lòd yo tès sa a, epi tou li bay prèv GG a de-sided devyasyon yo bawomèt, mwen
ranmase soti nan Beech nan ane Dutch Meteyorolojik 8)nan depatman an "s bawomèt
tèmik arwijkingen" modifikasyon endike valè nan chak mwa nòmal kapab nan pou
obsèvasyon nan "Utrecht" ak tan an obsèvasyon "2 pm" pandan peryòd la dis-ane soti
nan 1884 1893. Sepandan, mwen pa bay valè sa yo pou tout Mwa, men sèlman pou
Janvye, Avril, Jiyè ak Out. Mwen menm mwen kominike sèlman tab la distribisyon
redwi, osi byen ke eleman yo kalkile nan men yo. Li ase pou itilize tretman aritmetik
kòm yon baz; paske seri a fluctuation nan valè yo devyasyon se pa tèlman gwo ke efò
sa a nan tretman an logaritmik ta vo li. akonpaye valè anpirik valè yo teyorik
konparezon soti nan aritmetik lwa yo distribisyon de-sided te Se poutèt sa te
sòti.mwen = 3 mm an plas nan prensipal mwen an = te 0.1 mm ki te koze pa
varyasyon nan ekstrèm nan mwa janvye. Pou konsistans, te entèval sa a konsève pou
twa lòt mwa yo. Men, li ta dwe te note ke nan Dutch. Jahrbuch 31 janvye (kòm byen
ke mas 1) se ansanm ak fevriye, sa ki lakòz kantite total valab pou Janvye te deklare
pa 300 olye pou yo 310 valè obsève.]

7) [Lètrsur la teori probabilités yo, p 168. - Pou sa ka fèt, li se nan enterè yo konpare
prèv yo te bay nan Quetelet nan nòt yo tache remak epistolèr pa Bravais a divès kalite
fòm nan lwa pwobabilite posib paske yo montre ke menm Bravais kòm Quetelet tèt li
posibilite pou yon lwa distribisyon asimetri pandan y ap einsah men fè mwayèn yo
irrtümli-cherweise zuerteilte wòl nan nan valè a peple ak Se poutèt sa opinyon an nan
lwa a ki asimetri rate prensip. Pwen an ki enpòtan nan lèt la se BRAVAIS'schen (aa
OS 413): "Sou Sait que les plis gran écarts ou baromètr vers le Haut de la Colonne,
ne Sont que la moitié GÜRE OU les 2/3 nan écarts ou baromètr vèsè] e . bas, de sort
que l'on Aura une Courbe de posibilité de la form .. Dont les deux moitiés ne seront
pas symmétriques; Seulement l'ordonnée moyenne fè tou toujours partager le
segment total de deux aires égales. "].
8) [Meteorolojik jounwar ki te pibliye pa Kon. Nederlandsch Meteorolojik Enstiti.]

[Rezilta yo jwenn yo ki genyen nan de sa yo tab:

VI. Redwi tab nan devyasyon barometrik soti nan estanda a pou Utrecht, midi 2
pm, pandan mwa yo nan janvye, avril, jiyè ak oktòb 1884 - 1893.
E = 1 mm; mwen = 3.

yon janvye avril Jiyè Oktòb

EMP. theor. EMP. theor. EMP. theor. EMP. theor.
- 33 l 0.5
- 30 l 0.5
- 27 1 1 - 0.5
- 24 2 2 2 1
- 21 4 4 1 0.5 2 3
- 18 6 6 1 2 - 1 8 6
 - 15 9 9 6 5.5 2 3 11 12
- 12 16 13.5 16.5 14 12.5 9 23 20.5
-9 11.5 19 22 28 20.5 21 22 30
-6 25.5 24 42 43.5 32 39 42 38
-3 31 30 59 54 63.5 58.5 42.5 41
0 31 34.5 50 53 70 69 34.5 40
+3 39.5 38 48.5 43 57 60.5 32 35
+6 44.5 39 26 29 44.5 34 30 29
+9 31 34 19 16 7 12 26 21
+ 12 22 24 7 7.3 1 3 27 14
+ 15 17 13 1 3 5 9
+ 18 7 5.5 1 1 3 5
+ 21 - 2 - 3
+ 23 - 0.5 - 2
m= 300 300 300 300 310 310 310 310
VII. Eleman nan devyasyon barometrik.
E = 1 mm.
janvye avril Jiyè Oktòb

estati nòmal 760,16 759,64 760,62 759,01

Yon 2 + 1.01 - 1.22 - 0.76 - 0.93
C2 + 2.34 - 1.35 - 0.45 - 1.28
Dp + 6.06 - 1.82 + 0.71 - 2.60
Di + 5.31 - 2.54 - 0.45 - 4,32
h 9) 7.72 5.15 4.05 7.15
e, 9,86 4.86 4.93 6.31
e' 4.81 5,47 3.46 7.98
u + 32 -5 +15 -7
u - 103 + 18 - 54 + 36
p 0,737 0,783 0,789 0.790
Isit la, kounye a, prezans nan siyifikatif Asymétrie tou montre validite nan GG a de-
sided yon sèl men nan konfòmite a nan valè yo anpirik ak teyorik ak sou lòt men an
nan pozisyon an nan valè yo prensipal nan Yon , C , D p , D mwen nan rapò an valè p ,
osi byen ke valè yo nan u ak u . An menm tan an li se evidan ke siksesyon an kòm
yon fonksyon ki gen egzistans nan XXIII. Chap. te demontre numériquement
espesyalman pou devyasyon nan bawomèt a nan mwa janvye, fyab la nan lwa a
distribisyon li pa enposib, de tout fason. Sepandan, valè uak u anseyeKoyensidon, ke
asimetri a se pa okenn vle di konstan pandan ane a. Olye de sa, yon tranzisyon lejitim
pandan ane a revele, selon ki se Asymétrie nan fò nan sezon livè ak mwens pwisan an
nan sezon lete an pa yon disparèt or-k ap deplase nan opoze a koupe nan sezon
prentan an ak otòn. Sepandan, li ta dwe te note ke kat mwa yo pa kapab ase yo ka
resevwa yon foto konplè pou ane a tout antye pou asire w. Apre yo tout, yo pral kous
la gen dwa ki Asymétrie nan pandan mwa sezon livè se pi ak nan kou a nan ane a
omwen ki montre tandans nan pou varyasyon yo endike yo. - Valè vle di hrevele yon
kou legal, apre yo fin ki devyasyon yo soti nan nòmal kapab - kòm tout bon se yo
montre nan aparans nan ankadreman distribisyon - nan sezon fredi, nan sezon lete yo
an mwayèn ki pi pi fèb la. Kou a nan objè a nòmal tèt li, ki te jwenn kòm mwayèn
nan anpil ane nan obsèvasyon, montre konpilasyon sa a:

mwa janvye fevriye mas avril Me jen

estati nòmal 760,16 760,62 760,61 759,64 760,09 760,78

mwa Jiyè Out septanm Oktòb Novanm desanm

estati nòmal 760,62 760,42 760,71 759,01 759,30 760,34
Se konsa, nan mwa janvye, nivo nòmal la vini trè pre mwayèn chak ane nan
760.19; nan mwa avril ak oktòb li pi piti, nan mwa jiyè li pi gwo pase mwayèn anyèl
la.]
9) [Valè h yo te kalkile kòm mwayèn nan devyasyon soti nan nòmal , kèlkeswa A 2
a ak devyasyon ki vin apre a ti nan mwayèn nan dis ane soti nan nòmal.]

§ 178. [Devyasyon tèmomèt ki soti nan nivo nòmal pou Utrecht. - Nan yon fason
menm jan an, menm jan li te rive pou devyasyon yo barometrik, yo ta dwe kounye a
asimetri egzamine pou devyasyon yo nan tèmomèt la soti nan eta a nòmal ak validite
nan GG a de-sided ta dwe pwouve nan tretman aritmetik. Pou rezon sa a, devyasyon
an soti nan mwayèn ki dire lontan pou Utrecht pandan 1884-1893 ane yo, nan
apremidi a nan 2 è, nan mwa Janvye, avril, jiyè ak oktòb yo te pran nan Albòm
pwomosyon Dutch la nan Meteyoloji. Valè yo bay nan degre nan 100-pati echèl la,
desann nan dizyèm nan yon degre. Sepandan, pou kou a nan yon mwa yo pa refere a
vle di nan mwa a tout antye kòm devyasyon yo barometrik, men yo nan lòd yo pran
an kont vitès la vivelier nan tanperati a vle di, nan valè yo nòmal nan premye,
dezyèm lan ak twazyèm deseni nan chak mwa. Ogmantasyon ak tonbe nan lèt la
pandan ane a montre konpozisyon sa a:

mwa janvye fevriye mas avril Me jen

 estati nòmal 1ye dekad + 2 °, 3 °, 97 6 °, 56 9 °, 88 15 °, 18 °,
78 15 97
2nd » + 2 °, 4 °, 95 7 °, 43 12 °, 16 °, 19 °,
73 46 15 86
3. » + 3 °, 5 °, 94 8 °, 45 14 °, 17 °, 20 °,
30 26 25 37
mwa Jiyè Out Septbr. Oktbr. Novbr. Dezbr.
estati nòmal 1ye dekad + 2o °, 21 °, 28 19 °, 05 15 °, 52 8 °, 65 4 °, 71
86
2nd » + 21 °, 20 °, 94 18 °, 07 13 °, 22 6 °, 82 3 °, 82
30
3. » + 21 °, 20 °, 32 17 °, 13 10 °, 94 5 °, 72 3 °, 23
50

Selon sa a, mwayèn nivo nòmal pou Janvye, Avril, Jiyè ak Oktòb la nan lòd: 2 °,
94; 12 °, 20; 21 °, 22 ak 13 °, 23.]
[Si ou detèmine gwosè a nan entèval ki redwi egal a 1 °, ou jwenn rezilta sa yo:

VIII Tab diminye tèmomèt devyasyon soti nan estanda a pou Utrecht, nan
apremidi a nan 2 è, pandan mwa yo nan janvye, avril; Jiyè, Oktòb 1884-1893.
E = 1 ° Sèl; mwen = 1.
yon janvye avril Jiyè Oktòb
EMP. Theor. EMP. theor. EMP. theor. EMP. theor.
- 12 - 1
- 11 - 1.5
- 10 2.5 2.5 - 1 1 -
-9 4.5 4 2 2.5 1 1 2 0.5
-8 3.5 6 2 5 1 3 1 1.5
-7 10 8 11.5 9.5 7.5 7 2 4
-6 13.5 11 21.5 15 6 13 12.5 11
-5 18 15 25 22 21 21 20 21
-4 20.5 19 15.5 26 31.5 29 26.5 32
-3 26 22.5 37.5 28 38 34 45.5 40
-2 22.5 26 28 28 48 36 41.5 41
 -1 23.5 28 32 26 38 34 33 38
0 31 30 18 24.5 25 31 42 34
+ 1 25.5 30 17.5 22 14.5 27 27 27
+ 2 32.5 27.5 15 19.5 27 22 24.5 21
+ 3 22.5 23 12 16.5 10.5 17 9.5 15
+ 4 15 17.5 16.5 14 11.5 12.5 5 10
+ 5 14 12 10 11 7 8.5 10 6
+ 6 8.5 7.5 12.5 9 8.5 6 3.5 4
+7 4 4.5 5.5 6 4 4 1.5 2
+ 8 1.5 2 6.5 5 5 2 3 1
+9 1 1 4.5 3 1.5 1 - 1
+ 10 - 0.5 2 2 2 1
+ 11 3 2 0.5 -
+ 12 2 1
+ 13 - 1
+ 14 - 0.5
m= 300 300 300 300 310 310 310 310

IX. Eleman nan devyasyon tèmomèt la.

E = 1 ° Sèl.

janvye avril Jiyè Oktòb

Av. estati nòmal + 2.94 + 13,20 +21,22 +13,23
Yon 2 - 0.58 - 0.50 - 0.89 - 1,11
C2 - 0.32 - 1.28 - 1.50 - 1.38
Dp + 0.61 - 3.11 - 2.37 - 2.49
Di + 0.08 - 2,80 - 2,00 - 2.67
h 10) 3.17 3.71 3.08 2.59
e, 3.76 2.09 2.01 1.68
e' 2.57 4.70 3.49 3.06
u + 19 - 50 - 46 - 18
 u - 57 + 115 + 84 + 91
p 0,782 0,701 0,588 0,804

Isit la, tou, korespondans ant teyori ak eksperyans se satisfezan, byenke, an akò ak
etap rediksyon an relativman pi piti, aparamman mwens byen pase pou devyasyon yo
barometrik. Asymétrie a pozitif sèlman pou janvye bez. A ; negatif pou twa lòt mwa
yo. te kapab Sa eksepsyon dwe konsidere kòm aksidan, kounye a ke
obsève u valè a About sa a se ti. Sepandan, kòm menm direksyon an nan asimetri,
ankò ak valè menm jan fèb tankou janvye, yo te jwenn nan mwa desanm, ki mwen
itilize pou konparezon nan respè sa a, li ka sipoze ke asimetri a se negatif pandan pati
nan pi gwo nan ane a bez. Yonapwoche zewo pandan sezon fredi, ak yon tandans vire
pozitif. Finalman, li vo mansyone ke fluctuation an mwayèn h se jistis konstan pou
mwa yo etidye (ak pwobableman pou tout ane a).]
10) [ H la refere isit la, menm jan ak devyasyon barometrik yo, nan nivo nòmal.]

§ 179. [varyasyon yo chak jou nan tanperati a pou Utrecht. - Pandan ke devyasyon
yo tèmomèt refere a yon èdtan espesifik nan jounen an (2 è nan apremidi a),
varyasyon yo chak jou endike diferans ki genyen ant maksimòm ak minimòm de
tanperati lajounen an. Tretman kolektif yo selon prensip aritmetik la gen yon enterè
doub paske nan remak yo nan § 21. Paske yo ka konsidere kòm gratis nan depandans
siksesyon e konsa pèmèt yon pwobasyon san restriksyon nan lwa yo distribisyon. Yo
te tou itilize pa QUETELET kòm yon baz pou diskisyon an nan Asymétrie; Se poutèt
sa, konparezon ki genyen ant tretman sa a K.-G. apre GG de-sided ak deklarasyon sa
yo nan QUETELET nan "Lettres sur la théorie des probabilités" yon insight dirèk,
[Premyèman, mwen pataje rezilta yo jwenn nan de sa yo tab. Te materyèl etid la te
pran nan Albòm pwomosyon Olandè a pou peryòd 1884-1893 la ak obsèvatwa
Utrecht la ak eksepsyon nan mwa yo Janvye, Avril, Jiyè ak Oktòb, menm jan pou
devyasyon yo barometrik ak terometrik. Li ka jwenn la nan seksyon
"driemaaldaagsche Waarnemingen la" anba tit "Tanperati a". Kòm yon entèval redwi
(tankou nan tablo distribisyon ki koresponn yo bay nan Brussels pou QUETELET) 1
° Celsius te chwazi:

X. Redwi tab nan varyasyon chak jou nan tanperati pou Utrecht pandan mwa
yo nan janvye, avril, jiyè, oktòb 1884-1893.
E = 1 ° Sèl; mwen = 1.

janvye avril Jiyè Oktòb

yon
EMP. theor. EMP. theor. EMP. Theor. EMP. theor.
- - 1
0.5 3.5 5 - 2 1 - - 1
1.5 22.5 22 4 4 0 0.5 6 5
2.5 49 48 5.5 8 2.5 2 21 18.5
3.5 62 59 18.5 16 8 8.5 32.5 41
4.5 51 53 33.5 25 18.5 24 65.5 58
5.5 48 43 29.5 34 47.5 43 54 57
6.5 29.5 31 38 40 55 54 48 48
7.5 16.5 19 38.5 40 56.5 52 37.5 35
8.5 7.5 11 37 36 43 44 25.5 23
9.5 4.5 5 31 30 29 33 8.5 13
10.5 4 2 17 23 21.5 22.5 7 6
11.5 0 1 24.5 17 15 13.5 4.5 3
12.5 0 - 11 11 4.5 7 - 1.5
13.5 2 - 10 7 5 3.5
14.5 1 4 2 1.5
15.5 0 2 1 1
16.5 1 1
m = 300 300 300 300 310 310 310 310

XI. Eleman nan varyasyon yo chak jou nan tanperati a.

E =1 ° Sèl.

janvye avril Jiyè Oktòb

Yon 2 4.53 7.69 7.64 5.75
C2 4.26 7.55 7.40 5.56
Dp 3.24 6.87 6.59 4.73
Di 3.54 7.25 7.10 4.74
e, 0.97 1.95 1.28 1.15
e' 2.26 2.77 2.33 2.17
u - 28 - 11 - 27 - 21
u + 120 + 52 + 90 + 95
 p 0,791 0,829 0,771 0,814

Ki baze sou rezilta sa yo, validite nan GG a bilateral pa ka doute. Diferans ki genyen
ant valè yo anpirik ak teyorik yo an mwayèn pi ba pase nan tablo yo konparezon
korespondan nan devyasyon yo barometrik ak thermometri. Menm jan an tou, valè
direktè lekòl yo ak rapò yo nan p satisfè demann yo teyorik, pandan y ap nan menm
tan an se asimetri a detèmine an pati pa konstan nan direksyon yo, an pati pa patikilye
yo nan u aValè nan fòs vle pèse anvlòp la janvye dokimante kòm esansyèl nan. Pa Lè
sa a varyasyon yo chak jou nan rezilta yo tout favorab bay pase bawomèt ak tèmomèt
devyasyon yo, tou de kote yo sijè a depandans siksesyon, mank de depandans
siksesyon sanble yo favorize devlopman nan lwa yo nan chans pi bon kalite, an
reyalite.]
[Pou plis konpare diskisyon QUETELET nan asimetri 11 , yo dwe di yo sou metòd
ankèt li yo. Quetelet sipoze ke, pou sibstansyèl simetri W. devyasyon pozitif ak
negatif soti nan vle di la aritmetik nan gwosè nan menm, ak lyen li nan konkli ke
Asymétrie an nan inegalite a nan W. pou devyasyon mityèl soti nan vle di a gen baz li
yo. Li konsa montre rapò yo chans rive isit la pa om a ki gen yon nonb infini nan
voye boul nwa ak blan nan detèmine nan chak ka diferan, men yo dwe chwazi
kondisyon. An patikilye, li se yon rezime tabulaire nan W a . ki konpoze nan rale 16
boul pou aparans nan voye boul nan yon sèl kalite lè 50; 55; 60; ... 90; 95 boul nan
yon kalite anba chak boul 100 rive. Sa yo tab la teyorik W. li konpare tab moun ki W.
nan anpirik, ki soti nan tab yo distribisyon redwi pou varyasyon yo chak jou nan
tanperati (Brussels), pa z an chak entèval pa asosye m nan se divize. Li jwenn pou
mwa moun lan mwa janvye, li mete remak l 'sou rezon ki fè, ki kou a nan W. anpirik
konsiderableman apwòch pwogrè nan nan tout sa yo W. teyorik, pou posede 20
nimewo yo nan voye boul blan ak nwa rapò a 80, ak nòt ke analoji a ta dwe menm pi
gwo si rapò a 80 :20 a 81 : ta dwe ranplase 19yèm Sa a soti nan li konkli ki gen rapò
ak deja bay la pa sa vle di yo L2) : "1) il ègzist une varyasyon diurne nan tanperatur
nan Quatre à Cinq degrés, oswa plis nan exactement 4 °, 7; Elle est donnée par la
moyenne de toutes les observations; 2) varyasyon varye sou enfliyans de lakòz
inegal; Simplement 3) les lakòz qui tendent à faire tomber la varyasyon diurne yon
pitit gason minimòm, ont plis de chans en leur faveur que celles qui tendent à l'élever
yon pitit gason maksimòm, et les chans Sont dans le rapò de 81 à 19 OU plis de 4 a
1; 4) les distans de la mwayen aux deu valeur limit Sont réglées par ce même rapò de
4 à 1 "].
11) [Lettres sou la théorie de prob .; Lwa XXV: Dado aksidan sou chans yo se
inegal; Lire XXVI: Lojman de deux evalyasyon, pa gen chans yo se sèl. Gade tab
(gade chapit XXV.).]
12) A. a. OS 181.
[Sa a soti nan li ka wè ki Quetelet teyori a se nan prensip entèdi nan ki aritmetik a
vle di se valè tou te konsidere kòm nan Asymétrie an dominan kòm valè
wahrscheinlichster. men si li toujou miskonsepsyon sa a sanble jwenn nan eksperyans
la nan yon pwopozisyon, se konsa dwe tou dwe te note ke konparezon ki genyen ant
teyori ak eksperyans sèlman sou aparans nan panno yo, sa vle di pozisyon nan valè
yo ekstrèm pou vle di a ak kou a nan entèvni valè ki baze sou. Kòm yon rezilta, tout
la nan ankèt la gen sèlman fon e li gen karaktè nan enkonplè. Nan lòt men an li ta
dwe ensiste ke fason ki KONSEPSYON Quetelet a pou de-sided GG mennen le pli
vit ke valè a peple jan sa defini l 'lalwa Moyiz la pwopòsyonèl, pran plas la nan vle di
la aritmetik. Anplis de sa a XIX. Chapit (§ 136) montre koneksyon sa a.]

Kseuvii. Asymétrie nan seri a erè.

§ 180. [Pa gen okenn dout ke erè seri a K.-G. reprezante tretman menm jan ak K.-
G. chapit anvan an. Men, li se dout si li se yon men ofri nan prensip, yo montre
avantaje lòt men, nan eksperyans la fè sa-a metòd yo nan Asymétrie kolektif nan
aplikasyon an, oswa si kondisyon simetri a esansyèl se pa mete yon baz teyorik ak
anpirik olye. Apre kesyon sa a te rete louvri nan § 8, li ta dwe jwenn repons li isit
la. Separasyon de pwendvi teyorik soti nan yon sèl anpirik se pa san sans. Pou byenke
aplikasyon an nan menm toujou ak anpirik benefis yo pral pote avèk ou nan validite
prensip nan lwa yo Asymétrie si sèlman tretman se yon ase byen file, fè diferans ki
genyen ant vle di aritmetik la ak valè a densest kanpe deyò. Men, li rezonab ke GG a
de-sided, menm si li pa egzije pa teyori, kanmenm pwouve tèt li nan eksperyans, sof
si li - konpare § 95 - anpwètman diferan am 'ak m , bez. Dpran nan kont anbank,
tandiske apre GG senp olye pou yo tou pwouve diferanm 'akm,bez. A seyo dwe
metesou tou de bò ½m.]
[Pou rezoud bò a teyorik nan kesyon an, ki se sitou nan enterè, li nesesè yo mennen
ankèt sou asimetri a nan seri erè, pou ki se yon sistèm ki sanble seri valè obsèvasyon
nan menm kalite a pi byen adapte. Anplis de sa, nenpòt ki avantaj senpman evidan
evidan yo pral montre si tou de de-sided la ak GG a senp yo comparativement teste
sou tab yo distribisyon nan seri erè; Nan ka sa a, yon sèl ta prefere ranje ak yon
gwo m , paske li se yo dwe espere yo ke yo pral devlope fòm nan tipik nan tab yo erè
nan puren nan pur posib.]
[Pou youn ak lòt objektif la, seri a nan erè obsèvasyon astwonomik egzamine nan
chapit sa a, ki yo ban mwen pa Obsèvatwa a nan Obsèvatwa a nan
Estrasbou, Dr. Kobold, an menm tan an ak enfòmasyon sa yo sou orijin nan menm
bagay la tou yo te kominike.]
[Pou fondamantalman obsèvasyon yo sou REPSOLD'schen ti sèk Meridian nan
Obsèvatwa a, ki yo te fè nan ane sa yo 1884-1886 pa youn ak obsèvatè a
menm. Tankou yon obsèvasyon se detèmine tan an yon pòsyon nan ki Rating a
obsève nan Meridian an ale lòt bò detèmine distans la Zenit, nan ki pasaj la pran
plas. Se poutèt sa konpoze de de zak diferan. Premye aji, depi tan transpò piblik la
elektrik anrejistre, konsiste nan peze bouton an nan moman sa a lè zetwal la pase yon
fil vètikal nan enstriman an. Depi gen ven-twa tankou vètikal fil, li ka repete yon
kantite korespondan nan fwa, ki fikse tan an nan chak ka. Dezyèm zak la se ajisteman
egzak la nan enstriman an, Le pli vit ke etwal la apwoche presegondè de fil yo 23. Ak
konsiderasyon ekzekisyon li yo, sa ki annapre yo se verite. avètisman. Etablisman an
nan enstriman an se te yon diferan de òdinè a pa ajisteman nan amann nan distans
Zenit pa (kòm dabitid) pa vle di nan yon kle egzekite men li te medyatè pa yon
kondwi chèn, ki kouri yon ki chita sou bra yo blocage nan bouton an enstriman ak
paske bra a kranpon nan solid Koneksyon ak enstriman yo te toujou nan vwazinaj
imedyat de okou yo. Tou de zak ka te pote soti san yo pa nenpòt entèferans, Se poutèt
sa, lè enstriman an gen pozisyon sa nan ki kranpon an se sou bò solèy leve. Lè sa a,
obsèvatè a ka kenbe bouton an nan men dwat li epi pou yo jwenn ajisteman nan
amann ak men gòch li. Sepandan, enstriman an gen sitiyasyon an opoze a, yon konfli
ant de zak fèt nan ke fòs yo mete nan distans Zenit pou mete bouton an, menm bagay
la tou ka rekòmanse sèlman apre yo fin ekzekisyon yo enskri tan an transpò piblik
pou moso twal kamwazi a presegondè. Avèk prezant sa mwen rive yon fòs diferan
nan obsèvatè diferan reta, se konsa ke obsèvasyon an vle di pou se moso twal
kamwazi a nan ajisteman nan amann nan distans Zenit detounen. De pozisyon yo nan
enstriman an yo distenge pa tèm "tèminal la East" ak "tèminal West". - Li ta dwe
remake ke konfli sa a pa ta rive si yon obsèvatè yo ta dwe anrejistre ak yon sèl men
menm jan ak lòt la,
[Soti nan obsèvasyon sa yo te itilize nan detèminasyon an nan tan an transpò piblik
ki gen rapò pati distans yo nan di fil vètikal, di ki yon etwal nan ekwatè a Traverse
entèval la nan de fil bezwen kalkile tan an. Fil yo te sekans make pa nimewo 1 a
23. distans ki genyen ant moso twal kamwazi a mitan 12 ak fil yo 2, 5, 6, 10, 14, 18,
19 yo te detèmine, 22; yo rele yo distans fil 2 - 12; 5 - 12 ak sou sa. Materyèl la
obsèvasyon plis te divize an kat gwoup, sou men nan yon sèl - dapre kòmantè sa yo
pi wo a - pozisyon enstriman tèminal bò solèy leve a nan pozisyon an Tèminal West
se diferan ki gen rapò ak menm tan an dwe eskize detèmine distans la Zenit, epi nan
lòt men an, apa de majorite nan obsèvasyon lannwit, te gen tou jou obsèvasyon nan ki
kondisyon ekleraj lòt genyen. Sepandan, pa evite fil la presegondè 12, ki se youn nan
sèlman yo dwe konsidere lè distenksyon an zenith-distans byen ajisteman, diferans ki
genyen ant de kouch yo, Lès ak Lwès, ta ka sibstansyèlman elimine; ak an reyalite
seri a menm nan obsèvasyon te bay distans yo kont fil la 2 nan tou de pozisyon
koensidan. Li te sanble, sepandan, nan enterè patikilye yo kenbe distenksyon sa yo
nan lòd yo obsève nenpòt enfliyans li sou rezilta yo nan ankèt sa yo. Yo nan lòd yo
evalye erè yo relativman gwo nan obsèvasyon, li ta dwe tou fè nan tèt ou ke
obsèvasyon yo, paske yo ta dwe sèvi detèmine distans yo fil, ki soti nan ki sou plizyè
ane pwolonje materyèl yo chwazi pou ke kondisyon yo diferan vin posib nan
avantaj. Si yon moun te vle detèmine erè an mwayèn nan obsèvasyon, yon sèl ta gen
yo te oblije chwazi obsèvasyon tanporèman fèmen.]
§ 181. [Materyèl yo bay la gen kat gwoup, ki deziyen jan sa a :
a ) East tèminal; obsèvasyon lannwit
 ß ) èspenn; Tagbeobachtungen
g ) West Terminal; obsèvasyon lannwit
d ) tèminal West; Tagbeobachtungen.

Chak gwoup gen ladan, ki koresponn a uit distans yo fil, kòm ranje anpil nan valè
obsève, fòm a soti nan sa ki annapre yo, gwoup A ka wè) nan retire echantiyon. Inite
a nan mezi yo itilize isit la ak nan sa ki annapre yo se tan nan dezyèm = 1 s

I. echantiyon soti nan seri a obsèvasyon yon ) tèminal Ost; Lannwit

obsèvasyon.
E=1s
Tan nan zetwal 2 - 12 5 - 12 6 - 12 10 - 14 - 18-12 19 - 22 -
obsèvasyon 12 12 12 12
1884 24 jen d Ophiuchi 37,28 31.10 22,28 13,87 14,60 22,80 31,70 37,96
1ye jiyè h Librae 37,34 31,14 22.39 14.07 14,61 22,87 31,70 37,92
1885 Janvye yonOrionis 37,65 31.31 22,51 14.11 14.48 22,65 31,60 37,98
14
1886 Mas h bòt 37,55 31.17 22,35 14,03 14,68 22,77 31,80 38,02
35

Soti nan seri sa yo nan obsèvasyon, eleman sa yo ka jwenn pou uit distans yo fil:
II. Eleman nan distans fil yo .
E=1s.

a ) East tèminal; Lannwit obsèvasyon.

fil distans 2 - 12 5 - 12 6 - 12 10 - 12 14 - 12 18 - 12 19 - 12 22 - 12
m 115 115 114 114 115 114 115 112
Yon 37,428 31,190 22,333 14,036 14,591 22,894 31,711 37,989
B 0.099 0,094 0,084 0.099 0,098 0.099 0,094 0,082
e' 38,09 31,48 22.66 14,38 14,96 23,19 32,00 38,28
E, 31,14 30,91 22,07 13,78 14,30 22,64 31,42 37,73
u -3 +2 -2 - 13 -4 -5 -6 +5
U '- U , + 0.37 + 0.01 + 0.06 + 0.09 + 0.08 + 0.04 0.00 + 0.03
 ß ) èspenn; Tagbeobachtungen.

fil distans 2 - 12 5 - 12 6 - 12 10 - 12 14 - 12 18 - 12 19 - 12 22 - 12
M 41 41 40 40 40 40 41 40
Yon 37,405 31,146 22,314 13,994 14,633 22.938 31,759 38,028
B 0,062 0,077 0,084 0,074 0.080 0,074 0,072 0.069
e' 37,57 31,38 22,54 14.17 14,81 23,21 31,93 38,22
E, 37,16 30,96 22,03 13,78 14.41 22.73 31,56 37,78
u -4 -3 +5 +1 +2 +2 0 +2
U '- U , -0,08 +0,05 - 0.06 - 0.04 +0,05 +0,06 - 0.03 - 0.06

g ) West Terminal; Lannwit obsèvasyon.

fil distans 2 - 12 5 - 12 6 - 12 10 - 12 14 - 12 18 - 12 19 - 12 22 - 12
m 124 124 124 124 124 123 123 123
Yon 37,453 31,229 22,374 14.050 14,593 22,864 31,713 37,976
B 0.090 0.089 0,085 0.089 0.089 0,083 0,105 0,094
e' 37,92 31.53 22,61 14.33 14.91 23,16 31,99 38,28
E, 37,13 30,92 22,10 13,75 14,30 22,62 31,41 37,67
U -8 +8 +2 -2 +2 -4 0 +6
U '- U , + 0.14 - 0,01 - 0.04 - 0.02 + 0.02 + 0.05 - 0.03 0.00

d ) tèminal West; Tagbeobachtungen.

fil distans 2 - 12 5 - 12 6 - 12 10 - 12 14 - 12 18 - 12 19 - 12 22 - 12
m 50 50 49 50 50 49 50 49
Yon 37,463 31,234 22,406 14,061 14,528 22,836 31,717 37,944
B 0,087 0,092 0,084 0,092 0,091 0,079 0,104 0,098
e' 37,76 31,45 22,62 14,30 14,82 23,06 32,13 38,28
 E, 37,25 31,04 22,19 13,75 14,30 22,63 31,42 37,70
U -5 -1 +2 +10 +2 +2 +1 -1
U '- U , + 0.08 + 0.02 0.00 - 0.07 + 0.06 + 0.02 + 0.12 + 0.09

Isit la, A reprezante repwezante distans fil yo pa deziyen kòm vle di aritmetik
nan valè obsèvasyon yo m an menm tan an valè yo ki pi pwobab, si GG a senp yo
dwe konsidere kòm kòrèk. Valè sa yo diferan pou diferan gwoup, ki pa dwe
espere nan premye paske nan finiteness nan m sijè a definisyon an, men tou, paske
nan diferans ki genyen ant pozisyon yo East ak West. Pou gwoup g yo ak d kat
distans yo an premye yo toujou pi gwo, kat dènye yo nan pi fò nan ka ki pi piti pase
distans ki koresponn nan gwoup yo yon akb , kòm se yo dwe sipoze nan fixation an
reta nan pasaj la nan fil la santral nan pozisyon nan tèminal West. Korespondan an
montre konparezon an nan valè yo pi wo a ak sa yo ki nan Dr. Ing. Kobold 1)valè yo
jwenn nan lòt obsèvasyon ak pi gwo fyab, ki yo montre nan lis sa a:

fil 2 - 12 5 - 12 6 - 12 10 - 12 14 - 12 18 - 12 19 - 12 22 - 12
distans
Yon 37 s , 443 31 s , 195 22 s , 355 14 s , 030 14 s , 591 22 s , 893 31 s , 735 38 s , 006
Èdtan yo pase valè kòm vle di nan diferans ki genyen ant valè yo obsève ak A erè an
mwayèn senp. Sa yo montre fluctuations sèlman ti tay nan gwoup endividyèl yo,
dapre ki seri uit erè nan chak gwoup fòm yon sistèm ki sanble, jan sa te deja yo dwe
sipoze sou baz orijin yo. Lajè a varyasyon nan erè a soti nan diferans ki genyen ant
anwo ak pi ba ekstrèm yo E 'ak E , ka wè; li se sèlman pou distans la fil 2 - 12 nan
gwoup la yon 0 s , 95; gwosè a nan valè sa a se, sepandan, esansyèlman akòz kantite
lajan an nan anwo a devyasyon ekstrèm U '= 0 s ,66, ki siyifikativman depase montan
an mwayèn espere ak konsidere kòm nòmal.]

1)
[Comp. Annals nan Kaiserl la. Inivèsite Inivèsite nan Estrasbou; I. Bd. 1896. S.
XXII: Distans fil yo ak valè ang yo nan vis la.]

[Men, pi wo a tout enterese nan valè yo nan u ak an koneksyon kache anyen pou li
sa yo ki nan U '- U , paske yo pèmèt yo reponn kesyon an nan si wi ou non
Asymétrie a nan seri a erè te dwe konsidere kòm esansyèl oswa ki pa
esansyèl. Koulye a, valè yo u yo toujou piti anpil epi yo gen nan yon sekans regilye
byento pozitif, kounye a negatif siy. Menm a se sou diferans ki genyen U '- U , yo di
ke se sèlman nan gwoup la yon pa gen okenn chanjman ant siy ki montre yo sou
ekspozisyon ak sèlman nan isit la se yon valè 0 nan yo, 37 monte nan yon wotè
enpòtan, pa ka konsidere kòm nan akò ak remak ki anwo ki gen rapò ak korespondan
devyasyon nan ekstrèm anwo kay la. Soti nan sa a swiv konklizyon an final ke pa gen
okenn esansyèl asimetri. Ka jwenn nan lefèt ke siy lan nan sèlman 18 nan mitan 32 ka
ladan l 'konfimasyon tou u ak U' - U , yo opoze youn ak lòt, epi konsa lwa paj-la nan
Asymétrie ant diferans ki genyen nan nimewo ki devyasyon ak moun ki nan
devyasyon ekstrèm mar la. Yon pa pwouve, pandan y ap menm bagay la tou sa a
valab pou dominance esansyèl Asymétrie dapre eksperyans.]
§ 182. [Li Se poutèt sa se pa gen okenn rezon ki fè nou pote prensip yo nan
Asymétrie kolektif nan aplikasyon pou ranje echèk. Sepandan, yo montre ke menm ki
gen rapò ak akò ki genyen ant teyori ak eksperyans nan lè l sèvi avèk GG a de-sided
pa gen okenn avantaj sou lwa yo ki senp yo lye, mwen bay anba a tab konparezon
nan sa yo fòm yon ki valè yo anpirik ni pou senp bez GG. Yon ak de-sided nan pa GG
bez. D kalkile valè teyorik yo sou bò gòch ou. Valè yo anpirik te jwenn nan kat
gwoup yo nan uit seri de obsèvasyon nan yon fason ke nan premye nan chak seri de
obsèvasyon valè yo obsève pa diferans ki genyen yo ak korespondan Adi te ranplase
pa erè yo obsèvasyon D ak Lè sa a, yo te seri a erè uit nan chak gwoup yo te fusionné
nan yon ranje sèl. kat gwoup yo yon , b , g , ta kòmsadwa parèt kat ranje erè kòm
ranje yo yon , SS, g , d pral refere yo bay. Fusion nan seri orijinal la pa te sijè a
nenpòt ki rezèvasyon, menm jan yo te pwouve yo dwe menm jan ak korespondans ki
genyen ant erè yo korespondan mwayèn h .]
[Si ou diminye nan mwen = 0 s , 05 ou jwenn rezilta sa yo:

III. Redwi panno distribisyon ranje yo erè yon , b , g , d .

E = 1 s ; mwen = 0.05.

Ranje yon Ranje b

D theor. D theor.

EMP. Ref. A bez. D p EMP. bez. Yon bez. D p

- 0.35 - 2.5 2 - 0.30 1 0.5 0.5

- 0.30 6 6.5 5.5 - 0.25 2 2 2
- 0.25 21 17 16 - 0,20 9 8 8
- 0,20 38 37 37 - 0.15 21 20.5 20.5
- 0.15 59 69 71 - 0,10 29 40 40.5
- 0,10 108 107 111 - 0.05 70 60 60
- 0.05 154 139 143 0.00 67 67.5 67.5
0.00 151 152 151.5 + 0.05 59 58 57.5
+ 0.05 152 140 136 + 0.10 39 38 38
+ 0.10 100 108 104 + 0.15 17 19 19
+ 0.15 55 70 68 + .20 6 7 7
+ .20 36 38.5 38.5 + 0.25 3 2 2
+ 0.25 18 17.5 18.5 + 0.30 - 0.5 0.5
+ 0.30 12 7 8 m= 323 323 323
+ 0.35 3 2 3
+ 0.40 - 1 1
+ 0.65 1 - -
m= 914 914 914

Ranje g Ranje d
D theor. D theor.
EMP. Ref. A bez. D p EMP. bez. Yon Ref. D p

- 0.40 - 0.5 0.5 - 0.35 - 1 1

- 0.35 - 2 2 - 0.30 3 3 3
- 0.30 10 6 7 - 0.25 5 7.5 7
- 0.25 19 17 18 - 0,20 15 16 16
- 0,20 42 39 39 - 0.15 29 30 31
- 0.15 69 74 72.5 - 0,10 55 47 47.5
- 0,10 101 117 114 - 0.05 61 61 61.5
- 0.05 159 154.5 151 0.00 64 66 66.5
0.00 174 169 169 + 0.05 71 61 60
+ 0.05 163 154.5 158 + 0.10 44 47 46
+ 0.10 120 117 121 + 0.15 22 30 30
+ 0.15 73 74 75.5 + .20 17 16 16
+ .20 37 39 38.5 + 0.25 4 7.5 7.5
+ 0.25 14 17 16 + 0.30 5 3 3
+ 0.30 7 6 5 + 0.35 1 1 1
+ 0.35 0 3 1.5 + 0.40 1 - -
+ 0.40 0 0.5 0.5 m= 397 397 397
+ 0.45 1 - -
 m= 989 989 989

IV. Eleman nan ranje yo erè yon , b , g , d pou ankadreman redwi.

E=1s.

yon b g d

m 914 323 989 397

Yon + 0.0009 - 0.0025 0,0000 - 0.0004
C - 0,0015 - 0.0030 + 0.0022 - 0,0012
D p - 0,0111 - 0.0050 + 0.0094 - 0.0048
D i - 0.0281 - 0.0284 + 0.0038 + 0.0353
B .0949 0,0753 0,0923 0,0946
e , .0888 0,0741 0,0969 0,0924
e' 0,1008 0,0766 0,0875 .0968
u -9 -8 +15 -3
u + 58 +5 - 50 +9
p 0.80 0.80 0.77 0.82

Nan yo, gen tout kote yon akò byen lwen lwen-rive ant valè yo teyorik nan simetrik
la ak lwa a distribisyon asimetri, ke li sanble petinan ki nan yo se yo dwe itilize kòm
yon baz.]
[Men, lè sa merit a nan senplisite yo pral an favè gratèl la lwa simetrik, pandan y ap
toujou tonbe nan pwa a ke yon moun pa dwe ale tounen nan tab redwi pou kalkile
eleman yo, men prensipalman detèmine mwayèn erè h nan oswa (kare) vle di
erè q dans ka sèvi ak apwòch la revni. Nan ka sa a, yon sèl jwenn soti nan tab yo
distribisyon prensipal pou h nan a ranje yo yon , SS, g , d relatif 0 a ,
0937; 0 nan , 0738; 0 nan , 0906; 0 nan, 0911, ki mennen nan tablo konparezon sa yo
ant teyori ak eksperyans:

V. Konparezon ant teyori ak eksperyans pou senp GG la

yon b g d
±D
EMP. theor. EMP. theor. EMP. theor. EMP. theor.
 0.00 151 154 67 69 174 169 64 69
0.05 306 282 129 119 322 309 132 125
0.10 208 216 68 78 221 234 99 94.5
0.15 114 138 38 38 142 148 51 59
0.20 74 74 15 14 79 78 32 30.5
0.25 39 33 5 4 33 34 9 13
0.30 18 12 1 1 17 12 8 5
0.35 3 4 0 4 1 1
0.40 - 1 0 1 1 -
0.45 - - 1 -
0.65 1 -
m = 914 914 323 323 989 989 397 397
Isit la entèval la endike pa 0.00 ta dwe double ak limit ± 0.025 yo nan lòd yo dwe
dirèkteman konparab ak entèval yo lòt, se konsa ke nan kou valè a maksimòm teyorik
toujou tonbe nan valè a zewo]
[Depi koulye a, nan teyori ak eksperyans, de-sided G. G. Malgre ke li parèt yo dwe
aplikab, men li ofri pa gen okenn avantaj sou GG a senp, li pral konsidere kòm yon
karakteristik karakteristik nan seri a erè ki asimetri li yo se yon senpleman ensiyifyan
ki baze sou enkonpetan dezekilib. An konsekans, si yon sèl ta dwe kouche yon kritè
pou evalyasyon an nan seri erè, yon sèl ka prèske itilize asimetri a kòm sa yo, li
kouche prensip la ki seri de erè ak karakteristik sa yo nan asimetri esansyèl yo ta dwe
abandone.]
Dokiman Siplemantè.
t Tablo ki .
§ 183. [ T- TAB la bay valè G. G., sa vle di nan entegral la

nan depandans yo sou agiman an t = Q : e . Depi kat chif valè entegral satisfè
jeneral la-mwen bezwen yo nan collectivité yo, se konsa premye panèl la kat chif ki
batay Filozofi nan syans Wundt a nan IX. Vol., Pp. 147-150, ki te reprimande kòm T
- Tablo mwen isit la. Sepandan, nan lòd pa gen yon lòt plas ki disponib pou ka
espesyal, panèl nan senk-chif se kòm t-rapòte nan II Table korespondan ekspansyon.]
[Tou de tab sitiye nan menm fason an tablo a sèt-figi sou teyori pwobabilite S. 545-
549 yo te jwenn nan konferans Meyer a kòm yon baz. Men, depi a, kòm dabitid, valè
agiman t yo yo, se sèlman moute nan plas la dezyèm desimal ki nan lis, diferans ki
genyen dezyèm ta gen yo dwe rele nan pou entèpolasyon jeneralman. Pou evite sa a,
li te nan panèl la kat chif nan entèval t la = 0 t = 1.51, nan panèl la senk-chif nan
entèval t la = 0 t = 2.01, agiman an jiska desimal a twazyèm kontinye, se konsa ke
tout kote ase ak entèpolasyon senp. Pou rezon sa a, nan entèval yo deziyen pa vle di
nan fòmil la:

akòz sèt chif yo tabulaire valè, interpolated itilize dezyèm diferans yo. Diferans ki
genyen twazyèm yo ka dezobeyi.]
[Se konfigirasyon tab yo modle sou sa nan tab yo logaritmik. An patikilye, asterisk
yo te jwenn nan ranje endividyèl orizontal nan Plak II gen siyifikasyon an ki premye
desimal la prefiks nan liy lan yo ta dwe ogmante pa youn.]
t I. nan Table

t 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
0.00 0,0000 0011 0023 0034 0045 0056 0068 0079 0090 0102
01 0,0113 0124 0135 0147 0158 0169 0181 0192 0203 0214
02 0,0226 0237 0248 0259 0271 0282 0293 0305 0316 0327
03 0,0338 0350 0361 0372 0384 0395 0406 0417 0429 0440
04 0,0451 0462 0474 0485 0496 0507 0519 0530 0541 0552
05 0,0564 0575 0386 0597 0609 0620 0631 0642 0654 0665
06 0,0676 0687 0699 0710 0721 0732 0744 0755 0766 0777
07 0,0789 0800 0811 0822 0833 0845 0856 0867 0878 0890
08 .0901 0912 0923 0934 0946 0957 0968 0979 0990 1002
09 0,1013 1024 1035 1046 1058 1069 1080 1091 1102 1113
0.10 0,1125 1136 1147 1158 1169 1180 1192 1203 1214 1225
11 .1236 1247 1259 1270 1281 1292 1303 1314 1325 1336
12 .1348 1359 1370 1381 1392 1403 1414 1425 1436 1448
13 0,1459 1470 1481 1492 1503 1514 1525 1536 1547 1558
.
14 .1569 1581 1592 1603 1614 1625 1636 1647 1658 1669
15 .1680 1691 1702 1713 1724 1735 1746 1757 1768 1779
16 .1790 1801 1812 1823 1834 1845 1856 1867 1878 1889
17 .1900 1911 1922 1933 1944 1955 1966 1977 1988 1998
18 .2009 2020 2031 2042 2053 2064 2075 2086 2097 2108
19 0,2118 2129 2140 2151 2162 2173 2184 2194 2205 2216
0.20 .2227 2238 2249 2260 2270 2281 2292 2303 2314 2324
 21 .2335 2346 2357 2368 2378 2389 2400 2411 2421 2432
22 .2443 2454 2464 2475 2486 2497 2507 2518 2529 2540
23 .2550 2561 2572 2582 2593 2604 2614 2625 2636 2646
24 .2657 2668 2678 2689 2700 2710 2721 2731 2742 2753
25 .2763 2774 2784 2795 2806 2816 2827 2837 2848 2858
26 .2869 2880 2890 2901 2911 2922 2932 2943 2953 2964
27 .2974 2985 2995 3006 3016 3027 3037 3047 3058 3068
28 .3079 3089 3100 3110 3120 3131 3141 3152 3162 3172
29 .3183 3193 3204 3214 3224 3235 3245 3255 3266 3276
0.30 .3286 3297 3307 3317 3327 3338 3348 3358 3369 3379
31 .3389 3399 3410 3420 3430 3440 3450 3461 3471 3481
32 .3491 3501 3512 3522 3532 3542 3552 3562 3573 3583
33 .3593 3603 3613 3623 3633 3643 3653 3663 3674 3684
34 .3694 3704 3714 3724 3734 3744 3754 3764 3774 3784
35 .3794 3804 3814 3824 3834 3844 3854 3864 3873 3883
36 .3893 3903 3913 3923 3933 3943 3953 3963 3972 3982
37 .3992 4002 4012 4022 4031 4041 4051 4061 4071 4080
38 .4090 4100 4110 4119 4129 4139 4149 4158 4168 4178
39 .4187 4197 4207 4216 4226 4236 4245 4255 4265 4274
0.40 .4284 4294 4303 4313 4322 4332 4341 4351 4361 4370
41 .4380 4389 4399 4408 4418 4427 4437 4446 4456 4465
42 .4475 4484 4494 4503 4512 4522 4531 4541 4550 4559
43 .4569 4578 4588 4597 4606 4616 4625 4634 4644 4653
44 .4662 4672 4681 4690 4699 4709 4718 4727 4736 4746
45 .4755 4764 4773 4782 4792 4801 4810 4819 4828 4837
46 .4847 4856 4865 4874 4883 4892 4901 4910 4919 4928
47 .4937 4946 4956 4965 4974 4983 4992 5001 5010 5019
48 .5027 5036 5045 5054 5063 5072 5081 5090 5099 5108
49 .5117 5126 5134 5143 5152 5161 5170 5179 5187 5196
0.50 .5205 5214 5223 5231 5240 5249 5258 5266 5275 5284
t 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
T-tab la I.
 t 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

0.50 .5205 5214 5223 5231 5240 5249 5258 5266 5275 5284
51 .5292 5301 5310 5318 5327 5336 5344 5353 5362 5370
52 .5379 5388 5396 5405 5413 5422 5430 5439 5448 5456
53 .5465 5473 5482 5490 5499 5507 5516 5524 5533 5541
54 .5549 5558 5566 5575 5583 5591 5600 5608 5617 5625
55 .5633 5642 5650 5658 5667 5675 5683 5691 5700 5708
56 .5716 5724 5733 5741 5749 5757 5765 5774 5782 5790
57 .5798 5806 5814 5823 5831 5839 5847 5855 5863 5871
58 .5879 5887 5895 5903 5911 5919 5927 5935 5943 5951
59 0,5959 5967 5975 5983 5991 5999 6007 6015 6023 6031
0.60 .6039 6046 6054 6062 6070 6078 6086 6093 6101 6109
61 .6117 6125 6132 6140 6148 6156 6163 6171 6179 6186
62 .6194 6202 6209 6217 6225 6232 6240 6248 6255 6263
63 .6270 6278 6286 6293 6301 6308 6316 6323 6331 6338
64 .6346 6353 6361 6368 6376 6383 6391 6398 6405 6413
65 .6420 6428 6435 6442 6450 6457 6464 6472 6479 6486
66 .6494 6501 6508 6516 6523 6530 6537 6545 6552 6559
67 .6566 6573 6581 6588 6595 6602 6609 6616 6624 6631
68 .6638 6645 6652 6659 6666 6673 6680 6687 6694 6701
69 .6708 6715 6722 6729 6736 6743 6750 6757 6764 6771
0.70 .6778 6785 6792 6799 6806 6812 6819 6826 6833 6840
71 0,6847 6853 6860 6867 6874 6881 6887 6894 6901 6908
72 .6914 6921 6928 6934 6941 6948 6954 6961 6968 6974
73 .6981 6988 6994 7001 7007 7014 7021 7027 7034 7040
74 .7047 7053 7060 7066 7073 7079 7086 7092 7099 7105
75 0,7112 7118 7124 7131 7137 7144 7150 7156 7163 7169
76 .7175 7182 7188 7194 7201 7207 7213 7219 7226 7232
77 .7238 7244 7251 7257 7263 7269 7275 7282 7288 7294
78 .7300 7306 7512 7318 7325 7331 7337 7343 7349 7355
79 .7361 7367 7373 7379 7385 7391 7397 7403 7409 7415
0.80 .7421 7427 7433 7439 7445 7451 7457 7462 7468 7474
 81 .7480 7486 7492 7498 7503 7509 7515 7521 7527 7532
82 .7538 7544 7550 7555 7561 7567 7572 7578 7584 7590
83 .7595 7601 7607 7612 7618 7623 7629 7635 7640 7646
84 .7651 7657 7663 7668 7674 7679 7685 7690 7696 7701
85 .7707 7712 7718 7723 7729 7734 7739 7745 7750 7756
86 .7761 7766 7772 7777 7782 7788 7793 7798 7804 7809
87 .7814 7820 7825 7830 7835 7841 7846 7851 7856 7862
88 .7867 7872 7877 7882 7888 7893 7898 7903 7908 7913
89 .7918 7924 7929 7934 7939 7944 7949 7954 7959 7964
0.90 .7969 7974 7979 7984 7989 7994 7999 8004 8009 8014
91 .8019 8024 8029 8034 8038 8043 8048 8053 8058 8063
92 .8068 8073 8077 8082 8087 8092 8097 8101 8106 8111
93 .8116 8120 8125 8130 8135 8139 8144 8149 8153 8158
94 .8163 8167 8172 8177 8181 8186 8191 8195 8200 8204
95 .8209 8213 8218 8223 8227 8232 8236 8241 8245 8250
96 .8254 8259 8263 8268 8272 8277 8281 8285 8290 8294
97 .8299 8303 8307 8312 8316 8321 8325 8329 8334 8338
98 .8342 8347 8351 8355 8360 8364 8368 8372 8377 8381
99 .8385 8389 8394 8398 8402 8406 8410 8415 8419 8423
1.00 .8427 8431 8435 8439 8444 8448 8452 8456 8460 8464
t 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

T-tab la I.

t 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

1.00 .8427 8431 8435 8439 8444 8448 8452 8456 8460 8464
01 .8468 8472 8476 8480 8484 8488 8492 8496 8500 8504
02 .8508 8512 8516 8520 8524 8528 8532 8536 8540 8544
03 .8548 8552 8556 8560 8563 8567 8571 8575 8579 8583
04 .8586 8590 8594 8598 8602 8606 8609 8613 8617 8621
05 .8624 8628 8632 8636 8639 8643 8647 8650 8654 8658
06 .8661 8665 8669 8672 .8676 8680 8683 8687 8691 8694
 07 .8698 8701 8705 8708 8712 8716 8719 8723 8726 8730
08 .8733 8737 8740 8744 8747 8751 8754 8758 8761 8765
09 .8768 8771 8775 8778 8782 8785 8789 8792 8795 8799
1.10 .8802 8805 8809 8812 8815 8819 8822 8825 8829 8832
11 .8835 8839 8842 8845 8848 8852 8855 8858 8861 8865
12 .8868 8871 8874 8878 8881 8884 8887 8890 8893 8897
13 .8900 8903 8906 8909 8912 8915 8918 8922 8925 8928
14 .8931 8934 8937 8940 8943 8946 8949 8952 8955 8958
15 .8961 8964 8967 8970 8973 8976 8979 8982 8985 8988
16 .8991 8994 8997 9000 9003 9006 9008 9011 9014 9017
17 0,9020 9023 9026 9029 9031 9034 9037 9040 9043 9046
18 .9048 9051 9054 9057 9060 9062 9065 9068 9071 9073
19 .9076 9079 9082 9084 9087 9090 9092 9095 9098 9100
1.20 .9103 9106 9108 9111 9114 9116 9119 9122 9124 9127
21 .9130 9132 9135 9137 9140 9143 9145 9148 9150 9153
22 .9155 9158 9160 9163 9165 9168 9171 9173 9176 9178
23 .9181 9183 9185 9188 9190 9193 9195 9198 9200 9203
24 0,9205 9207 9210 9212 9215 9217 9219 9222 9224 9227
25 .9229 9231 9234 9236 9238 9241 9243 9245 9248 9250
26 0,9252 9255 9257 9259 9262 9264 9266 9268 9271 9273
27 .9275 9277 9280 9282 9284 9286 9289 9291 9293 9295
28 .9297 9300 9302 9304 9306 9308 9310 9313 9315 9317
29 .9319 9321 9323 9325 9327 9330 9332 9334 9336 9338
1.30 .9340 9342 9344 9346 9348 9350 9352 9355 9357 9359
31 .9361 9363 9365 9367 9369 9371 9373 9375 9377 9379
32 .9381 9383 9385 9387 9389 9390 9392 9394 9396 9398
33 .9400 9402 9404 9406 9408 9410 9412 9413 9415 9417
34 .9419 9421 9423 9425 9427 9428 9430 9432 9434 9436
35 .9438 9439 9441 9443 9445 9447 9448 9450 9452 9454
36 .9456 9457 9459 9461 9463 9464 9466 9468 9470 9471
37 .9473 9475 9477 9478 9480 9482 9483 9485 9487 9488
38 .9490 9492 9494 9495 9497 9499 9500 9502 9503 9505
39 .9507 9508 9510 9512 9513 9515 9516 9518 9520 9521
1.40 .9523 9524 9526 9528 9529 9531 9532 9534 9535 9537
41 .9539 9540 9542 9543 9545 9546 9548 9549 9551 9552
42 .9554 9555 9557 9558 9560 9561 9563 9564 9566 9567
43 .9569 9570 9571 9573 9574 9576 9577 9579 9580 9582
44 .9583 9584 9586 9587 9589 9590 9591 9593 9594 9596
45 .9597 9598 9600 9601 9602 9604 9605 9607 9608 9609
46 .9611 9612 9613 9615 9616 9617 9618 9620 9621 9622
47 0,9624 9625 9626 9628 9629 9630 9631 9633 9634 9635
48 .9637 9638 9639 9640 9642 9643 9644 9645 9647 9648
49 .9649 9650 9651 9653 9654 9655 9656 9657 9659 9660
1.50 .9661 9662 9663 9665 9666 9667 9668 9669 9670 9672
t 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
T-tab la I.

t 0 1 2 3 4 6 6 7 8 9
1.5 .9661 9673 9684 9695 9706 9716 9726 9736 9745 9755
1.6 .9763 9772 9780 9788 9796 9804 9811 9818 9825 9832
1.7 .9838 9844 9850 9856 9861 9867 9872 9877 9882 9886
1.8 .9891 9895 9899 9903 9907 9911 9915 9918 9922 9925
1.9 .9928 9931 9934 9937 9939 9942 9944 9947 9949 9951
2.0 .9953 9955 9957 9959 9961 9963 9964 9966 9967 9969
2.1 .9970 9972 9973 9974 9975 9976 9977 9979 9980 9980
2.2 .9981 9982 9983 9984 9985 9985 9986 9987 9987 9988
2.3 0,9989 9989 9990 9990 9991 9991 9992 9992 9992 9993
2.4 0,9993 9993 9994 9994 9994 9995 9995 9995 9995 9996
2.5 0,9996 9996 9996 9997 9997 9997 9997 9997 9997 9998
2.6 0,9998 9998 9998 9998 9998 9998 9998 9998 9998 9999
2.7 0,9999 9999 9999 9999 9999 9999 999? 9999 9999 9999
2.8 0,9999 9999 9999 9999 9999 9999 9999 0000 0000 0000

T-tab la II.
 t 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
0.00 0,00000 0113 0226 0339 0451 0564 0677 0790 0903 1016
01 1128 1241 1354 1467 1580 1692 1805 1918 2031 2144
02 2256 2369 2482 2595 2708 2820 2933 3046 3159 3271
03 3384 3497 3610 3722 3835 3948 4060 4173 4286 4398
04 4511 4624 4736 4849 4962 5074 5187 5299 5412 5525
05 0,0 5750 5862 5975 6087 6200 6312 6425 6537 6650
5637
06 6762 6875 6987 7099 7212 7324 7436 7549 7661 7773
07 7886 7998 8110 8223 8335 8447 8559 8671 8784 8896
08 0.09008 9120 9232 9344 9456 9568 9680 9792 9904 * 0016
09 0.1 0240 0352 0464 0576 0687 0799 0911 1023 1135
0128
0.10 0.1 1358 1470 1581 1693 1805 1916 2028 2139 2251
1246
11 2362 2474 2585 2697 2808 2919 3031 3142 3253 3365
12 3476 3587 3698 3809 3921 4032 4143 4254 4365 4476
13 4587 4698 4809 4919 5030 5141 5252 5363 5473 5584
14 5695 5805 5916 6027 6137 6248 6358 6468 6579 6689
15 0.1 6910 7020 7130 7241 7351 7461 7571 7681 7791
6800
16 7901 8011 8121 8231 8341 8451 8560 8670 8780 8890
17 0.1 9109 9218 9328 9437 9547 9656 9766 9875 9984
8999
18 0.2 0203 0312 0421 0530 0639 0748 0857 0966 1075
0094
19 1184 1293 1402 1510 1619 1728 1836 1945 2053 2162
0.20 0.2 2379 2487 2595 2704 2812 2920 3028 3136 3244
2270
21 3352 3460 3568 3676 3784 3891 3999 4107 4214 4322
22 4430 4537 4645 4752 4859 4967 5074 5181 5288 5395
23 5502 5609 5716 5823 5930 6037 6144 6250 6357 6463
24 6570 6676 6783 6889 6996 7102 7208 7314 7421 7527
25 0.2 7739 7845 7950 8056 8162 8268 8373 8479 8584
7633
 26 8690 8795 8901 9006 9111 9217 9322 9427 9532 9637
27 0.2 9847 9952 * 0056 * 0161 * 0266 * 0370 * 0475 * 0579 * 0684
9742
28 0.3 0892 0997 1101 1205 1309 1413 1517 1621 1725
0788
29 1828 1932 2036 2139 2243 2346 2450 2553 2656 2760
0.30 0,32863 2966 3069 3172 3275 3378 3480 3583 3686 3788
31 3891 3993 4096 4198 4300 4403 4505 4607 4709 4811
32 4913 5014 5116 5218 5319 5421 5523 5624 5725 5827
33 5928 6029 6130 6231 6332 6433 6534 6635 6735 6836
34 6936 7037 7137 7238 7338 7438 7538 7638 7738 7838
35 0,37938 8038 8138 8237 8337 8436 8536 8635 8735 8834
36 8933 9032 9131 9230 9329 9428 9526 9625 9724 9822
37 0.3 * 0019 * 0117 * 0215 * 0314 * 0412 * 0510 * 0608 * 0705 * 0803
9921
38 0.4 0999 1096 1194 1291 1388 1486 1583 1680 1777
0901
39 1874 1971 2068 2164 2261 2357 2454 2550 2647 2743
0.40 0.4 2935 3031 3127 3223 3319 3415 3510 3606 3701
2839
41 3797 3892 3988 4083 4178 4273 4368 4463 4557 4652
42 4747 4841 4936 5030 5124 5219 5313 5407 5501 5595
43 5689 5782 5876 5970 6063 6157 6250 6343 6436 6529
44 6623 6715 6808 6901 6994 7086 7179 7271 7364 7456
45 0.47548 7640 7732 7824 7916 8008 8100 8191 8283 8374
46 8466 8557 8648 8739 8830 8921 9012 9103 9193 9284
47 0.4 9465 9555 9646 9736 9826 9916 * 0006 * 0096 * 0185
9375
48 0.5 0365 0454 0543 0633 0722 0811 0900 0989 1078
0275
49 1167 1256 1344 1433 1521 1610 1698 1786 1874 1962
0.50 0.5 2138 2226 2313 2401 2488 2576 2663 2750 2837
2050
t 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
 T-tab la II.

t 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
0.50 0.5 2138 2226 2313 2401 2488 2576 2663 2750 2837
2050
51 2924 3011 3098 3185 3272 3358 3445 3531 3617 3704
52 3790 3876 3962 4048 4134 4219 4305 4390 4476 4561
53 4646 4732 4817 4902 4987 5071 5156 5241 5325 5410
54 5494 5578 5662 5746 5830 5914 5998 6082 .6165 6249
55 0.5 6416 6499 6582 6665 6748 6831 6914 6996 7079
6332
56 7162 7244 7326 7409 7491 7573 7655 7737 7818 7900
57 7982 8063 8144 8226 8307 8388 8469 8550 8631 8712
58 8792 8873 8953 9034 9114 9194 9274 9354 9434 9514
59 0,59594 9673 9753 9832 9912 9991 * 0070 * 0149 * 0228 * 0307
0.60 0.6 0464 0543 0621 0700 0778 0856 0934 1012 1090
0386
61 1168 1246 1323 1401 1478 1556 1633 1710 1787 1864
62 1941 2018 2095 2171 2248 2324 2400 2477 2553 2629
63 2705 2780 2856 2932 3007 3083 3158 3233 3309 3384
64 3459 3533 3608 3683 3757 3832 3906 3981 4055 4129
65 0.6 4277 4351 4424 4498 4571 4645 4718 4791 4865
4203
66 4938 5011 5083 5156 5229 5301 5374 5446 5519 5591
67 5663 5735 5807 5878 5950 6022 6093 6165 6236 6307
68 6378 6449 6520 6591 6662 6732 6803 6873 6944 7014
69 7084 7154 7224 7294 7364 7433 7503 7572 7642 7711
0.70 0.6 7849 7918 7987 8056 8125 8193 8262 8330 8398
7780
71 8467 8535 8603 8671 8738 8806 8874 8941 9009 9076
72 9143 9210 9277 9344 9411 9478 9545 9611 9678 9744
73 0.6 9877 9943 * 0009 * 0075 * 0140 * 0206 * 0272 * 0337 * 0402
9810
74 0.7 0533 0598 0663 0728 0793 0858 0922 0987 1051
0468
 75 0.7 1116 1180 1244 1308 1372 1436 1500 1563 1627 1690
76 1754 1817 1880 1943 2006 2069 2132 2195 2257 2320
77 2382 2444 2507 2569 2631 2693 2755 2816 2878 2940
78 3001 3062 3124 3185 3246 3307 3368 3429 3489 3550
79 3610 3671 3731 3791 3851 3911 3971 4031 4091 4151
0.80 0.7 4270 4329 4388 4447 4506 4565 4624 4683 4742
4210
81 4800 4859 4917 4976 5034 5092 5150 5208 5266 5323
82 5381 5439 5496 5553 5611 5668 5725 5782 5839 5896
83 5952 6009 6066 6122 6178 6234 6291 6347 6403 6459
84 6514 6570 6626 6681 6736 6792 6847 6902 6957 7012
85 0.7 7122 7176 7231 7285 7340 7394 7448 7502 7556
7067
86 7610 7664 7718 7771 7825 7878 7932 7985 8038 8091
87 8144 8197 8250 8302 8355 8408 8460 8512 8565 8617
88 8669 8721 8773 8824 8876 8928 8979 9031 9082 9133
89 9184 9235 9286 9337 9388 9439 9489 9540 9590 9641
0.90 0.7 9741 9791 9841 9891 9941 9990 * 0040 * 0090 * 0139
9691
91 0.8 0238 0287 0336 0385 0434 0482 0531 0580 0628
0188
92 0677 0725 0773 0822 0870 0918 0966 1013 1061 1109
93 1156 1204 1251 1298 1346 1393 1440 1487 1534 1580
94 1627 1674 1720 1767 1813 1859 1905 1951 1997 2043
93 0.8 2135 2180 2226 2271 2317 2362 2407 2452 2497
2089
96 2542 2587 2632 2677 2721 2766 28 10 2855 2899 2943
97 2987 3031 3075 3119 3162 3206 3250 3293 3337 3380
98 3423 3466 3509 3552 3595 3638 3681 3723 3766 3808
99 3851 3893 3935 3977 4020 4061 4103 4145 4187 4229
1.00 0.8 4312 4353 4394 4435 4477 4518 4559 4600 4640
4270
t 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
T-tab la II.
 t 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
1.00 0.8 4312 4353 4394 4435 4477 4518 4559 4600 4640
4270
01 4681 4722 4762 4803 4843 4883 4924 4964 5004 5044
02 5084 5124 5163 5203 5243 5282 5322 5361 5400 5439
03 5478 5517 5556 5595 5634 5673 5711 5750 5788 5827
04 5865 5903 5941 5979 6017 6055 6093 6131 6169 6206
05 0.8 6281 6318 6356 6393 6430 6467 6504 6541 6578
6244
06 6614 6651 6688 6724 6760 6797 6833 6869 6905 6941
07 6977 7013 7049 7085 7120 7156 7191 7227 7262 7297
08 7333 7368 7403 7438 7473 7507 7542 7577 7611 7646
09 7680 7715 7749 7783 7817 7851 7885 7919 7953 7987
1.10 0.8 8054 8088 8121 8155 8188 8221 8254 8287 8320
8021
11 8353 8386 8419 8452 8484 8517 8549 8582 8614 8647
12 8679 8711 8743 8775 8807 8839 8871 8902 8934 8966
13 8997 9029 9060 9091 9122 9154 9185 9216 9247 9277
14 9308 9339 9370 9400 9431 9461 9492 9522 9552 9582
15 0.8 9642 9672 9702 9732 9762 9792 9821 9851 9880
9612
16 0.8 9939 9968 9997 * 0027 * 0056 * 0085 * 0114 * 0142 * 0171
9910
17 0.9 0229 0257 0286 0314 0343 0371 0399 0428 0456
0200
18 0484 0512 0540 0568 0595 0623 0651 0678 0706 0733
19 0761 0788 0815 0843 0870 0897 0924 0951 0978 1005
1.20 0.9 1058 1085 1111 1138 1164 1191 1217 1243 1269
1031
21 1296 1322 1348 1374 1399 1425 1451 1477 1502 1528
22 1553 1579 1604 1630 1655 1680 1705 1730 1755 1780
23 1805 1830 1855 1879 1904 1929 1953 1978 2002 2026
24 2051 2075 2099 2123 2147 2171 2195 2219 2243 2266
25 0.9 2314 2337 2361 2384 2408 2431 2454 2477 2500
2290
 26 2524 2547 2570 2593 2615 2638 2661 2684 2706 2729
27 2751 2774 2796 2819 2841 2863 2885 2907 2929 2951
38 2973 2995 3017 3039 3061 3082 3104 3126 3147 3168
29 3190 3211 3232 3254 3275 3296 3317 3338 3359 3380
1.30 0.9 3422 3442 3463 3484 3504 3525 3545 3566 3586
3401
31 3606 3627 3647 3667 3687 3707 3727 3747 3767 3787
32 3807 3826 3846 3866 3885 3905 3924 3944 3963 3982
33 4002 . 4040 4059 4078 4097 4116 4135 4154 4173
4021
34 4191 4210 4229 4247 4266 4284 4303 4321 4340 4358
35 0.9 4394 4413 4431 4449 4467 4485 4503 4521 4538
4376
36 4556 4574 4592 4609 4627 4644 4662 4679 4697 4714
37 4731 4748 4766 4783 4800 4817 4834 4851 4868 4885
38 4902 4918 4935 4952 4968 4985 5002 5018 5035 5051
39 5067 5084 5100 5116 5132 5148 5165 5181 5197 5213
1.40 0.9 5244 5260 5276 5292 5307 5323 5339 5354 5370
5229
41 5385 5401 5416 5431 5447 5462 5477 5492 5507 5323
42 5538 5553 5568 5582 5597 5612 5627 5642 5656 5671
43 5686 5700 5715 5729 5744 5758 5773 5787 5801 5815
44 5830 5844 5858 5872 5886 5900 5914 5928 5942 5956
45 0.9 5983 5997 6011 6024 6038 6051 6065 6078 6092
5970
46 6105 6119 6132 6145 6159 6172 6185 6198 6211 6224
47 6237 6250 6263 6276 6289 6302 6315 6327 6340 6353
48 6365 6378 6391 6403 6416 6428 6440 6453 6465 6478
49 6490 6502 6514 6526 6539 6551 6563 6575 6587 6599
1.50 0.9 6622 6634 6646 6658 6670 6681 6693 6705 6716
6611
t 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
T-tab la II.
 t 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
1.50 0.9 6622 6634 6646 6658 6670 6681 6693 6705 6716
6611
51 6728 6739 6751 6762 6774 6785 6796 6808 6819 6830
52 6841 6853 6864 6875 6886 6897 6908 6919 6930 6941
53 6952 6962 6973 6984 6995 7006 7016 7027 7037 7048
54 7059 7069 7080 7090 7100 7111 7121 7131 7142 7152
55 0,97162 7172 7183 7193 7203 7213 7223 7233 7243 7253
56 7263 7273 7283 7292 7302 7312 7322 7331 7341 7351
57 7360 7370 7379 7389 7398 7408 7417 7427 7436 7445
58 7455 7464 7473 7482 7492 7501 7510 7519 7528 7537
59 7546 7555 7564 7573 7582 7591 7600 7609 7617 7626
1.60 0.9 7635 7644 7652 7661 7670 7678 7687 7695 7704 7712
61 7721 7729 7738 7746 7754 7763 7771 7779 7787 7796
62 7804 7812 7820 7828 7836 7844 7852 7860 7868 7876
63 7884 7892 7900 7908 7916 7924 7931 7939 7947 7955
64 7962 7970 7977 7985 7993 8000 8008 8015 8023 8030
65 0.98038 8045 8052 8060 8067 8074 8082 8089 8096 8103
66 8110 8118 8125 8132 8139 8146 8153 8160 8167 8174
67 8181 8188 8195 8202 8209 8215 8222 8229 8236 8243
68 8249 8256 8263 8269 8276 8283 8289 8296 8302 8309
69 8315 8322 8328 8335 8341 8347 8354 8360 8366 8373
1.70 0.9 8379 8385 8392 8398 8404 8410 8416 8422 8429 8435
71 8441 8447 8453 8459 8465 8471 8477 8483 8489 8494
73 8500 8506 8512 8518 8524 8529 8535 8541 8546 8552
73 8558 8563 8569 8575 8580 8586 8591 8597 8602 8608
74 8613 8619 8624 8630 8635 8641 8646 8651 8657 8662
75 0.9 8667 8672 8678 8683 8688 8693 8699 8704 8709 8714
76 8719 8724 8729 8734 8739 8744 8749 8754 8759 8764
77 8769 8774 8779 8784 8789 8793 8798 8803 8808 8813
78 8817 8822 8827 8832 8836 8841 8846 8850 8855 8859
79 8864 8869 8873 8878 8882 8887 8891 8896 8900 8905
1.80 0.9 8909 8913 8918 8922 8927 8931 8935 8940 8944 8948
 81 8952 8957 8961 8965 8969 8974 8978 8982 8986 8990
82 8994 8998 9002 9007 9011 9015 9019 9023 9027 9031
83 9035 9039 9043 9046 9050 9054 9058 9062 9066 9070
84 9074 9077 9081 9085 9089 9093 9096 9100 9104 9107
85 0,99111 9115 9118 9122 9126 9129 9133 9137 9140 9144
86 9147 9151 9154 9158 9161 9165 9168 9172 9175 9179
87 9183 9185 9189 9192 9196 9199 9202 9206 9209 9212
88 9216 9219 9222 9225 9229 9232 9235 9238 9242 9245
89 9248 9251 9254 9257 9261 9264 9267 9270 9273 9276
1.90 0.9 9279 9282 9285 9288 9291 9294 9297 9300 9303 9306
91 9309 9312 9315 9318 9321 9324 9326 9329 9332 9335
92 9338 9341 9343 9346 9349 9352 9355 9357 9360 9363
93 9366 9368 9371 9374 9376 9379 9382 9384 9387 9390
94 9392 9395 9397 9400 9403 9405 9408 9410 9413 9415
95 0.9 9418 9420 9423 9425 9428 9430 9433 9435 9438 9440
96 9443 9445 9447 9450 9452 9455 9457 9459 9462 9464
97 9466 9469 9471 9473 9476 9478 9480 9482 9485 9487
98 9489 9491 9494 9496 9498 9500 9502 9505 9507 9509
99 9511 9513 9515 9518 9520 9522 9524 9526 9528 9530
2.00 0,99532 9534 9536 9538 9540 9542 9544 9546 9548 9550
t 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
T-tab la II.

t 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
2.0 0,99532 9552 9572 9591 9609 9626 9642 9658 9673 9688
2.1 9702 9715 9728 9741 9753 9764 9775 9785 9795 9805
2.2 9814 9822 9831 9839 9846 9854 9861 9867 9874 9880
2.3 9886 9891 9897 9902 9906 9911 9915 9920 9924 9928
2.4 9931 9935 9938 9941 9944 9947 9950 9952 9955 9957
2.5 0.9 9961 9963 9965 9967 9969 9971 9972 9974 9975
9959
2.6 9976 9978 9979 9980 9981 9982 9983 9984 9985 9986
2.7 9987 9987 9988 9989 9989 9990 9991 9991 9992 9992
2.8 9992 9993 9993 9994 9994 9994 9995 9995 9995 9996
2.9 9996 9996 9996 9997 9997 9997 9997 9997 9997 9998
3.0 0.9 9998 9998 9998 9998 9998 9998 9999 9999 9999
9998
3.1 9999 9999 9999 9999 9999 9999 9999 9999 9999 9999
3.2 0.9 9999 9999 * 0000 * 0000 * 0000 * 0000 * 0000 * 0000 * 0000
9999