1. PASLANMAZ ÇELİK NEDİR? NEDEN PASLANMAZ?

İngiliz metalürji mühendisi Harry Brearly,1913 yılında tüfek namlusu geliştirme projesi
üzerinde çalıştığı esnada karbon çeliğe krom eklemenin çeliğin sağlamlık ve
dayanıklılığını arttırdığını keşfeder. Paslanmaz çelik, demir ve kroma ek olarak nikel,
titanyum, niyobyum ve molibden gibi başka elementler de içerir. Paslanmaz çeliğin
yapısında bulunan nikel, molibden, niyobyum ve krom paslanmaya karşı olan direnci
arttırır. Çeliğin paslanmaya karşı olan direnci ve diğer çelik çeşitlerinden daha az
paslanması, minimum %12 krom ilavesiyle mümkün olur.

Çeliğin içerisinde bulunan krom, atmosferdeki hava ile birleşerek ince ve görünmeyen
bir krom oksit tabakası oluşturur. Buna pasif film tabakası denir. Krom atomları ve
oksitleri birbirlerine çok benzerler. Bundan dolayı metalin üzerinde birkaç atom
kalınlığında, istikrarlı bir katman oluşturarak düzenli bir şekilde bir araya gelirler. Eğer
metal çizilerek veya kesilerek pasif film tabakası zarar görürse, daha fazla oksit hızlı
bir şekilde değişerek zarar görmüş yüzeyi oksitlenmeden korur ve düzeltir.

Pasif film tabakası, kendisini yenilemek için oksijene ihtiyaç duyar. Paslanmaz çelik,
düşük oksijenli ve düşük sirkülasyonlu ortamlarda, zayıf korozyon direncine sahiptir.
Deniz suyunda bulunan tuzdaki klorlar hücum ederek, düşük oksijen ortamında
düzelebilecek durumda olan pasif film tabakasını daha hızlı yok eder.

1.1. Ostenitik Paslanmaz Çelikler

Dış merkezli kübik kristal olan ostent; ostenitik çeliklerin ana aşamasıdır. Bunlar demir
etrafında yapılanan nikel, krom, magnezyum ve nitrojen içeren paslanmaz çelik
metal alaşımlardır. Soğuma esnasında faz değişimi olmadığından
sertleşmezler. Ostenitik paslanmaz çeliğin en önemli özelliği, diğer çelik türlerinde
bulunan manyetik özelliğin olmamasıdır. 304 ve 316 kalite paslanmaz çelikler bunların
içinde en yoğun olarak kullanılanlardır. Gıda, kimya, tekstil, petrokimya ve eczacılık
gibi pek çok uygulama alanları vardır.

1
 1.2. Ferritik Paslanmaz Çelikler

Gövde merkezli kübik kristal olan ferrit; ferritik çeliklerin ana aşamasıdır.
Sertleştirilemeyen demir-krom alaşımlarıdır. 409 ve 430 kalite bu grupta yer alan en
tipik ürünlerdir. %12 ile %16 arasında krom içeren ferritik paslanmaz çelikler ostenitik
paslanmaz çeliklere göre daha az paslanmazlık özelliği gösterirler ve daha serttirler.
Isıya maruz kaldıklarında sertleşmezler. Ostenitik paslanmaz çeliklere göre bir
dezavantaj oluşturan manyetik özellikler gösterirler. Mutfak gereçleri, otomotiv sanayii,
dekoratif uygulamalar genel kullanım alanlarıdır.

1.3. Martenzitik Paslanmaz Çelikler

%16’dan daha az krom içeren martenzitik paslanmaz çelikler manyetiktirler ve kaynak

edilebilme kabiliyetleri düşüktür. Martenzitik paslanmaz çelikler %0,3 civarında karbon
içerirler. Yüksek karbon miktarı sayesinde ısıl işleme tabi tutularak sertleştirilebilirler.
Mukavemet açısından diğerlerine göre daha iyi özellikler göstermelerine rağmen
paslanmazlık özelliği en düşük olanıdır. 420 kalite paslanmaz çelik bu gruba dâhildir.
Kullanım yerleri bıçaklar, ameliyat aletleri, pimler, miller vs.

1.4. Dubleks Paslanmaz Çelikler (Ostenitik- Ferritik)

Dubleks paslanmaz çelikler olarak adlandırılan bu grup paslanmaz çelikler; tipik olarak
%22 krom, %5,5 nikel, %3 molibden ve %0,02 civarında karbon içerirler ve optimum
korozyon direnci sağlarlar. Ostenitik ve ferritik paslanmaz çelik özelliklerinin her ikisini
de bir arada bulundururlar. Dubleks paslanmaz çelikler iyi derecede mekanik ve
korozyon özelliklerinden dolayı ve kaynak kabiliyetlerinin iyi olmasından dolayı deniz
suyu ve tuzlu su ortamları, ısı değiştiriciler, basınçlı kaplar, kimya endüstrisi ve
petrokimya tesisleri genel kullanım alanlarıdır.

İzolasyon Bölgesi

2
 2. KARBON ÇELİĞİ (DKP)

Karbon Çeliği en düşük dayanıklılığı ve bu yüzden en ucuz olan perfore metal ürünlerin
imalatında en fazla tercih edilen 3 hammadde türünden biridir.
Üretimi esnasında gerekli kalınlığa ulaşmak için rulo veya levha haline getirilirken
merdanelerden geçmesi esnasında soğuk veya sıcak olması durumunda oluşan tip
DKP çeliğin aşağıda çeşitlerini göreceksiniz. Üretim şekli sonucunda bu hammaddenin
maliyet, kalite ve mekanik özellikleri farklılık gösterecektir.

Sıcak Çekme normalde daha ucuz olmakta ve 1.5 mm ve yukarısı olan kalınlıkta olan
levha ve rulolarda bulunmaktadır. Buna karşılık Soğuk Çekme daha hassas
toleranslarda üretilmek için daha hassas yüzey kalitesi elde etmek için ve pratikte her
ölçü elde edilebilmesine rağmen 0.4 mm ile 1.5 mm arası kalınlıklarda hazır
bulunmaktadır. Aşınmaya dayanıksızlığından dolayı ya koruyucu bir kaplama ile
kullanılmakta veya aşınmaya maruz kalmasının problem yaratmadığı yerlerde
kullanılmaktadır. Kaplamada perfore işleminden sonra boya veya toz boya
kullanılabilmekte bu şekilde malzeme tamamıyla korunabilmektedir. Çinko ve alumina
bazlı kaplama malzemeleri (örnek: aluminize, daldırma galvaniz, anile galvanizli,
vesaire) ile de üretilebilmekte ve bu şekilde de tedarik edilebilmektedir. Mamafih,

3
perfore işlemi öncesi kaplama yapılmış malzemelerde perfore işlemi sonrası aynı
koruma sağlanması perfore işleminin sonrası kaplamanın yüzeyden ayrıldığı yerlerde
mümkün olmamaktadır.