Matematik

Doðal Sayýlar
(YGS ve LYS)
Rakam Kavramý Örnek 2
Sayýlarý belirtmede kullanýlan sembollere rakam denir. A, B, C, D, E farklý birer rakamdýr. ABC üç basamaklý, DE iki
{0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9} kümesinin elemanlarý onluk basamaklý doðal sayýlardýr.
sayma sisteminin rakamlarýdýr.
ABC – DE farkýnýn en büyük ve en küçük deðerlerinin
Tüm rakamlar ayný zamanda birer doðal sayýdýr. toplamý kaçtýr?

Örneðin, A) 981 B) 987 C) 999 D) 100 E) 1002

4 ve 6 hem birer rakam, hem de birer sayýdýr. 35 bir
sayýdýr, fakat rakam deðildir.
Doðal sayýlar kümesi: N = {0, 1, 2, 3,......} olur.
N kümesinin elemanlarýnýn herbirine doðal sayý denir.
Çözüm
ABC – DE farkýnýn
en büyük deðeri; 987 – 10 = 977 ve
en küçük deðeri; 102 – 98 = 4 olur.
O halde bunlarýn toplamý; 977 + 4 = 981 bulunur.

Sýfýr dýþýndaki doðal sayýlara, pozitif doðal sayýlar ya da YANIT: A

sayma sayýlarý denir.
Sayma sayýlarý kümesi: N+ = {1, 2, 3, 4,.........} olur.
✰ Toplamlarý sabit olan iki doðal sayýnýn arasýndaki fark en az
Rakamlar bir basamaklý doðal sayýlardýr. Ýki rakamdan
olduðunda; bu doðal sayýlarýn çarpýmlarý en büyük, fark en
oluþan sayýlara iki basamaklý, üç rakamdan oluþan sayýlara
fazla olduðunda; bu doðal sayýlarýn çarpýmlarý en küçüktür.
üç basamaklý doðal sayýlar denir.

Örneðin, Örnek 3
Rakamlarý birbirinden farklý iki basamaklý; a ve b sayma sayýlarýdýr.
En küçük doðal sayý : 10
a + b = 17 ise a . b çarpýmýnýn en büyük deðeri ile en
En küçük tek doðal sayý : 13 küçük deðerinin toplamý kaçtýr?
En büyük sayý : 98
A) 74 B) 78 C) 82 D) 86 E) 88
En büyük tek sayý : 97
Rakamlarý birbirinden farklý üç basamaklý; Çözüm

En küçük doðal sayý : 102 a + b = 17 ⇒ en büyük (a . b) = 8 . 9 = 72 ve

↓ ↓ en küçük (a . b) = 1 . 16 = 16 olur.
En küçük tek doðal sayý : 103
8 9
En büyük sayý : 987 1 16
O halde, bu deðerlerin toplamý; 72 + 16 = 88 olur.
En büyük çift sayý : 986 olur.
YANIT: E

Örnek 1
✰ Çarpýmlarý sabit olan iki doðal sayýnýn arasýndaki fark en az
1 den 119 a kadar doðal sayýlarýn yanyana yazýlmasýyla olduðunda; bu doðal sayýlarýn toplamlarý en küçük, fark
elde edilen sayý kaç basamaklýdýr?
en çok olduðunda; bu doðal sayýlarýn toplamlarý en büyüktür.

A) 357 B) 330 C) 296 D) 249 E) 119

Çözüm Örnek 4
a ve b doðal sayýlardýr.
1234 ...9 101112 ... 99 100101 ... 119
14243 1442443 1442443 a . b = 48 ise a + b toplamýnýn en büyük deðeri ile en
9 . 1 = 9 tan e 90 .2 = 180 tan e 20 . 3 = 60 tan e küçük deðeri arasýndaki fark kaçtýr?
olduðundan bu sayý; 9 + 180 + 60 = 249 basamaklýdýr.
A) 10 B) 16 C) 28 D) 32 E) 35
YANIT: D
Çözüm

a . b = 48 ⇒ en büyük (a + b) = 1 + 48 = 49 ve
Tanrý doðal sayýlarý doðrudan lütfetmiþ; diðerleri ise
↓ ↓ en küçük (a + b) = 6 + 8 = 14 olur.
Tanrý’nýn bahþettiði zekâ sayesinde insanlar tarafýndan icat
1 48
edilmiþtir. 6 8
Leopold Kronecker O halde, bu deðerlerin farký; 49 – 14 = 35 tir.
YANIT: E

3
 Matematik (YGS ve LYS) Doðal Sayýlar

Örnek 5 Örnek 8
a, b ve c doðal sayýlardýr. Her biri 4 basamaklý, rakamlarý farklý 3 deðiþik doðal
sayýnýn toplamý 8975 ise bu sayýlarýn en büyüðü en çok
a . b = 24 kaç olur?
a . c = 56
A) 5689 B) 6879 C) 6928 D) 7046 E) 7102
olduðuna göre, a + b + c toplamýnýn en büyük deðeri ile
en küçük deðerinin toplamý kaçtýr? Çözüm

A) 112 B) 99 C) 96 D) 84 E) 72 Bu üç sayýdan birinin en büyük olabilmesi için diðer iki sayýnýn

olabildiðince küçük olmasý gerekir.
Çözüm
1023
1024 1023 8975
Bu tür sorularý çözerken her iki çarpýmda da bulunan harfe abcd 1024 2047
+ + –
ya en küçük, ya da en büyük deðer verilerek istenen koþula
8975 2047 6928
uygun olan sayýlar bulunur.
a . b = 24 ve a . c = 56 En büyük sayý olarak seçilen abcd sayýsý en çok 6928 olur.
↓ ↓ ↓ ↓ YANIT: C
1 24 1 56
8 3 8 7 Örnek 9
olduðundan,
en büyük (a + b + c) = 1 + 24 + 56 = 81 ve Üç farklý doðal sayýnýn toplamý 113 ise bu sayýlarýn en
en küçük (a + b + c) = 8 + 3 + 7 = 18 olur. büyüðü en az kaçtýr?
O halde, bu deðerlerin toplamý; 81 + 18 = 99 dur.
A) 43 B) 42 C) 41 D) 40 E) 39
YANIT: B
Çözüm

Örnek 6 Ýstenen koþulun saðlanmasý için bu sayýlar olabildiði kadar

birbirine yakýn seçilmelidir.
a, b ve c farklý doðal sayýlardýr. 3a + 9b + 4c = 162
olduðuna göre, a nýn en büyük deðeri kaçtýr? 113 3
113 = 37 + 37 + 37 + 2
9 37
– = (37 – 1) + (37 + 1) + (37 + 2)
A) 48 B) 49 C) 51 D) 52 E) 53 23 = 36 + 38 + 39
Çözüm 21 biçiminde yazýlabilir.
–
a nýn büyük deðer almasý için b ve c nin olabildiðince küçük 2
seçilmesi gerekir. O halde, toplamlarý 113 olan üç farklý doðal sayýnýn en bü-
3a + 9b + 4c = 162 yüðü en az 39 olur.
b = 0 ve c = 1 için a doðal sayý deðil YANIT: E
b = 0 ve c = 2 için a doðal sayý deðil
b = 1 ve c = 0 için a = 51 olur. YANIT: C Örnek 10
x ve y doðal sayýlardýr.

Örnek 7 4 . x + 3 . y = 24

Herbiri iki basamaklý, rakamlarý birbirinden farklý, dört olduðuna göre, x sayýsý kaç farklý deðer alýr?
deðiþik sayýnýn toplamý 356 olduðuna göre, bu sayýlarýn
en küçüðü en az kaçtýr? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

Çözüm
A) 95 B) 65 C) 43 D) 24 E) 12
Önce, eþitliði saðlayan, herhangi x ve y tamsayý deðerleri
Çözüm bulunur. x = 0 için 4 . 0 + 3 . y = 24 ⇒ y = 8 olur.
Sonra, x in deðerleri y nin katsayýsý kadar artýrýlýrken, y nin
Bu dört sayýdan birinin en küçük olabilmesi için diðer üç sayý deðerleri x in katsayý kadar azaltýlýr.
mümkün olduðu kadar büyük seçilmelidir.
4 . x + 3 . y = 24
98
↓ ↓
97 98
0 8
96 97 356
3 4
+ ab + 96 – 291
6 0
356 291 65
9 –4 ∉ N
En küçük olarak seçilen ab sayýsý en az 65 olur. olduðundan, x sayýsý; 0, 3, 6 olmak üzere 3 farklý deðer alýr.

YANIT: B YANIT: C

4
 Doðal Sayýlar Matematik (YGS ve LYS)

Sayýlarýn Çözümlenmesi Örnek 12

4 3 7 9 Ýki basamaklý ab sayýsýnýn deðeri, rakamlarý toplamýnýn 7

katýdýr.
birler basamaðý
onlar basamaðý Bu koþulu saðlayan kaç farklý ab sayýsý vardýr?
yüzler basamaðý
binler basamaðý A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
Çözüm
4379 = 1000 . 4 + 100 . 3 + 10 . 7 + 1 . 9 olarak yazýlabilir.
ab = 7. (a + b)
Buna göre, 10a + b = 7a + 7b
3a = 6b
ABC = 100 . A + 10 . B + C
a = 2b
AB = 10 . A + B
olduðundan, ab nin; 21, 42, 63 ve 84 olmak üzere 4 farklý
AB + BA = 11 . (A + B) deðeri vardýr.
YANIT: B
AB – BA = 9 . (A – B)
Örnek 13
AA = 11 . A
Ýki basamaklý ab sayýsýnýn rakamlarý yer deðiþtirdiðinde
AAA = 111 . A sayýnýn deðeri 36 azalmaktadýr.
AB8 = 10 . AB + 8
Bu koþulu saðlayan iki basamaklý ab sayýlarýnýn en
7AB = 700 + AB olur. küçük ve en büyük deðerlerinin toplamý kaçtýr?

Örneðin, A) 125 B) 126 C) 128 D) 132 E) 135

Üç basamaklý ABC doðal sayýsýnda A rakamý 2 artýrýlýr, B Çözüm
rakamý 4 azaltýlýr, C rakamý 3 artýrýlýrsa sayýnýn deðerinin
nasýl deðiþtiðini görelim. ab sayýsýnýn rakamlarý yer deðiþtirdiðinde deðeri
36 azalýyorsa,
A rakamý 2 artýrýlýrsa sayýnýn deðeri: 100 . 2 = 200 artar. ab – 36 = ba ⇒ ab – ba = 36 ⇒ 9(a – b) = 36 ⇒ a – b = 4 olur.
B rakamý 4 azaltýlýrsa sayýnýn deðeri: 10 . 4 = 40 azalýr. Bu koþulu saðlayan ab sayýlarý; 40, 51, 62, 73, 84, 95 olarak
bulunur.
C rakamý 3 artýrýlýrsa sayýnýn deðeri: 1 . 3 = 3 artar. O halde, ab nin en küçük ve en büyük deðerlerinin toplamý;
40 + 95 = 135 bulunur.
O halde, bu üç deðiþiklik birlikte yapýlýrsa, ABC sayýsýnýn YANIT: E
deðeri; 200 – 40 + 3 = 163 artar.
Örnek 14

Ýki basamaklý bir sayýnýn, rakamlarýnýn yerleri deðiþtirilirse,

sayý 45 büyüyor.

Örnek 11 Bu koþula uyan iki basamaklý kaç farklý sayý vardýr?

A = 9x5y ve B = 6x8y olduðuna göre, A – B farký kaçtýr?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
A) 2790 B) 2890 C) 2970 Çözüm
D) 2980 E) 3120
Bu sayý AB olsun BA – AB = 45
9(B – A) = 45
Çözüm B – A = 5 olarak bulunur.
Bu koþula uyan AB sayýlarý 16, 27, 38 ve 49 olmak üzere 4
I. yol: tanedir.
A – B = (9x5y) – (6x8y) YANIT: C
= (1000 . 9 + 100 . x + 10 . 5 + y) – (1000 . 6 + 100 . x + 10 . 8 + y)
= (9050 + 100x + y) – (6080 + 100x + y)
= 9050 – 6080 Sýfýrýn icadý basamak kavramýný gündeme getirerek
= 2970 bulunur. sýnýrlý adet rakam ile sýnýrsýz adet sayý yazmayý saðlamýþtýr.

II. yol: Toplama iþleminden integrale kadar, matematik tüm

x her iki sayýda da yüzler basamaðýnda, y her iki sayýda da
birler basamaðýnda olduðu için birbirini götürecektir.
O halde x ve y yerine 0 yazýlýrsa sonuç deðiþmez.
A – B = (9x5y) – (6x8y) = 9050 – 6080 = 2970 bulunur.
YANIT: C
geliþimini sýfýrýn icadýna borçludur.
Roma rakamlarý ile büyük sayýlarý nasýl çarpacaðýnýzý
bir düþünün!
Matematik de bütün fen ve iktisadi bilimlerin temeli
olduðuna göre, sýfýrýn önemini siz deðerlendirin.

5
 Matematik (YGS ve LYS) Doðal Sayýlar

Örnek 15 Örnek 18

ABC Yandaki toplama iþleminde ABC, BCA ve • • • (I. çarpan) Yandaki çarpma iþleminde
BCA CAB üç basamaklý doðal sayýlardýr. x 2 6 (II. çarpan) her bir nokta bir rakam belirt-
CAB A > B > C olduðuna göre, A nýn en kü- x•y • tiðine göre, x + y toplamý kaç-
+
2220
çük deðeri kaçtýr? + 548 týr?
•• • •
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
Çözüm
Çözüm
ABC + BCA + CAB = 2220
111(A + B + C) = 2220 abc (abc) . 2 = 548
A + B + C = 20 olur. x 26 abc = 274
A > B > C olduðundan B = 7 ve C = 5 iken A en küçüktür. xmyn xmyn = (abc) . 6
A + B + C = 20 ise A = 8 olur. + 548 = 274 . 6
= 1644 olur.
YANIT: E ····
Buradan, x = 1, y = 4 ve x + y = 5 bulunur.
YANIT: B

Örnek 16 Örnek 19
Bir bölme iþleminde bölen 8, bölüm 13 olduðuna göre,
ABCD (eksilen) Yandaki çýkarma iþleminde ek-
bölünen en çok kaçtýr?
EFGH (çýkan) silenin yüzler basamaðý 2 küçül-
– tülüp, çýkanýn onlar basamaðý 5
• • • • (fark) büyütüldüðünde fark kaç azalýr? A) 121 B) 111 C) 102 D) 101 E) 100

Çözüm
A) 250 B) 240 C) 225 D) 180 E) 150
Bölünen Bölen A B
Çözüm
– Bölüm – C

ABCD – EFGH = x olsun. Kalan K

B rakamý 2 küçültülüp, G rakamý 5 büyütüldüðünde,

(ABCD – 200) – (EFGH + 50) = y Yukarýdaki bölme iþleminde A, B, C ve K doðal sayýlar olmak
üzere, A = B . C + K ve 0 ≤ K < B olur.
ABCD – 200 – EFGH – 50 = y
ABCD – EFGH – 250 = y A 8
x – 250 = y – 13

olduðundan 250 azalýr. K=7

YANIT: A olduðundan, A = 8 . 13 + 7 = 111 bulunur.

YANIT: B

Örnek 20
Örnek 17 abc xy
Her biri en az üç basamaklý olan 5 tane sayý vardýr. 13 Yandaki bölme iþleminde abc üç
– basamaklý, xy iki basamaklý birer sayýdýr.
• •
Bunlardan herbirinin onlar basamaðýndaki rakamýn sa- 48
yýsal deðeri 2 küçültülür, yüzler basamaðýndaki rakamýn – Buna göre, a + b + c toplamý kaçtýr?
5
sayýsal deðeri 1 büyütülürse, bu 5 sayýnýn toplamý ne
kadar artar?
A) 5 B) 6 C) 8 D) 11 E) 12
A) 480 B) 420 C) 400 D) 360 E) 320
Çözüm
Çözüm
abc xy
Yandaki iþleme göre, 3 ile xy nin çarpýmý 48
13
Üç veya daha çok basamaklý bir sayýnýn onlar basamaðý 2 – olmaktadýr. Buradan xy sayýsýnýn 16 olduðu
küçültülürse sayý 20 küçülür, yüzler basamaðý 1 büyütülürse • • görülür.
sayý 100 büyür. Her iki deðiþiklik birlikte yapýldýðýnda sayý 80 48 abc = 13 . (xy) + 5 = 13 . 16 + 5 = 213
–
büyür. 5 olduðundan a + b + c = 2 + 1 + 3 = 6 olur.
5 tane sayýnýn herbiri 80 büyürse, toplam 5 . 80 = 400 artar.
YANIT: C YANIT: B

6
 Doðal Sayýlar Matematik (YGS ve LYS)

Faktöriyel Kavramý Örnek 23

1 den n ye kadar olan doðal sayýlarýn çarpýmýna n
13!
faktöriyel denir ve n! biçiminde gösterilir. = y eþitliðinde x ve y birer pozitif tamsayýdýr.
x
3
n! = n . (n – 1) . (n – 2) . ......... 3 . 2 . 1
Buna göre, x en çok kaç olur?
biçiminde yazýlýr.
Özel olarak, 0! = 1 biçiminde tanýmlanmýþtýr.
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
Çözüm
Örneðin,
13 3 4 3
4! = 4 . 3 . 2 . 1 = 24
3! = 3 . 2 . 1 = 6 – 12 4 – 3 1
2! = 2 . 1 = 2 1 1
1! = 1 olur. 4 + 1 = 5 olduðundan, 35 . k olur.
9! = 9 . 8 . 7! ya da 9! = 9 . 8! 5
13! 3 .k
=
x x
þeklinde yazýlabilir. 3 3
olduðundan, x sayýsý en fazla 5 olursa y pozitif tamsayý olur.
YANIT: B

Örnek 21 Örnek 24
9! – 8!
7! + 6! 32! sayýsýnýn sonunda kaç tane sýfýr vardýr?

iþleminin sonucu kaçtýr?

A) 8 B) 7 C) 6 D) 5 E) 4

A) 45 B) 56 C) 63 D) 72 E) 81 Çözüm

Çözüm 32! = m . 10n (m, n ∈ N) eþitliðinde n en çok kaç olursa, 32!

sayýsýnýn sondan o kadar basamaðý sýfýr olur.
10 = 2 . 5 dir. 32! içinde 5 çarpaný 2 çarpanýndan daha az
9! – 8! 9 . 8! – 8! 8! ( 9 – 1) 8! 8 . 7 . 6!
= = = = = 56 olduðundan kaç tane 5 çarpaný varsa en büyük n sayýsý o
7! + 6 ! 7 . 6 ! + 6! 6! ( 7 + 1) 6! 6! olur.
olarak bulunur.
6 + 1 = 7 bulunur.
YANIT: B 32 5 6 5
6 1
YANIT: B
Örnek 22
m ve n birer doðal sayý olmak üzere;
m . 2n = 11! Matematik, insanoðlunun sistemleþtirdiði ilk bilim dalýdýr.
eþitliðinde n nin kaç farklý deðeri vardýr? Matematik bütün fen ve iktisadi bilimlerin hem kaynaðý hem
de ýþýðýdýr.
A) 6 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11 Matematiðin dili olan formüller ve simgeler sadece birer
araçtýr. Zaman ve mekan, nitelik ve nicelik kavramlarý mate-
Çözüm matikle anlam kazanýr. Matematik bu kavramlar arasýndaki
iliþkileri biçimlendirirken yöntem olarak mantýðý kullanýr. Bu
11! = 1 . 2 . 3 . 4 . 5 . 6 . 7 . 8 . 9 . 10 . 11 sebeple matematik sanatta, edebiyatta, hukukta, kýsaca
= 1 . 2 . 3 . (2 . 2) . 5 . (2 . 3) . 7 . (2 . 2 . 2) . 9 . (2 . 5) . 11 hayatta kullandýðýmýz yöntemlerin soyut bir sistematiðidir.
= 28 . ( 1 . 3 . 5 . 3 . 7 . 9 . 5 . 11) Leibnitz’e göre, müzik gizli bir aritmetik alýþtýrmasýdýr.
m . 2n = 28 . k Piyano çalan kiþi aslýnda logaritma hesabý yapýyor; ancak
olduðundan, 0 ≤ n ≤ 8 olur. Burada n nin en büyük deðeri 8 farkýnda deðil.
olur. n sayýsýnýn 9 farklý deðeri vardýr.
Þiir ve geometrinin ayný kaynaktan geldiðini söyleyen
YANIT: C Ömer Hayyam ise hem þiir yazmýþ; hem de matematik ve
geometriyle uðraþmýþtýr.
✰ 11! sayýsýnýn içinde kaç tane 2 çarpaný olduðu, aþaðýdaki
Resim ve heykel sanatýnda oran – orantýnýn ve perspektifin
gibi bulunabilir.
ne kadar önemli olduðunu söylemeye gerek yoktur.
11 2 5 2 2 2
Dedektif, savcý ve avukatlarýn bir kiþinin suçunu ya da
10 5 4 2 2 1 5+2+1=8
– – – suçsuzluðunu ispatlama mantýðý matematik teoreminin
1 1 0 ispatýyla aynýdýr.
olduðundan, 11! = 28 . k olur. Matematik evreni anlamanýn ve yorumlamanýn biricik
(k, 2 ile bölünmeyen bir doðal sayýdýr.) anahtarýdýr.

7
 Matematik (YGS ve LYS) Doðal Sayýlar

Diðer Sayý Sistemleri (Taban Aritmetiði) Örnek 27

Matematikte kullanýlan sayýlar, onluk sistem baz alýnarak x = (a 4 b c )5 ve y = (a 1 b c )5

oluþturulmuþtur. Buna onluk taban adý da verilir. Onluk olduðuna göre, x – y farký kaçtýr?
tabanda bütün sayýlar 10 dan küçük olan rakamlardan
oluþmuþtur. A) 75 B) 81 C) 85 D) 90 E) 95
(3074)10 = 3 . 103 +0. 102 +7. 101 +4. 100 = 3074
Çözüm
olduðunu sayýlarýn çözümlenmesinden biliyoruz.
3 2 1 0
( a 4 b c )5 = a . 5 + 4 . 5 + b . 5 + c . 5
3 2 1 0
( a 1b c ) 5 = a . 5 + 1 . 5 + b . 5 + c . 5 olduðundan ,
a, b, c, d ve t birer doðal sayý olmak üzere,
2 2 2
(abcd)t sayýsý t tabanýnda dört basamaklý bir sayýdýr. x – y = 4 . 5 – 1 . 5 = 3 . 5 = 75 olur .

Burada a, b, c, d sayýlarý t tabanýndaki sayma sisteminin YANIT: A

rakamlarýdýr. Herhangi bir tabanda kullanýlan rakamlar, ta-
bandan küçüktür.
✔ Taban çift iken; son basamak çift ise sayý çift, son ba-
(a b c d)t = a . t3 +b. t2 +c. t1 +d. t0 samak tek ise sayý tektir.
( a b 4 ) 8 çift sayýdýr. ( a b 3 ) 8 tek sayýdýr.
biçiminde yazýlýr. ↓ ↓
çift tek

✔ Taban tek iken; rakamlar toplamý tek ise sayý tek, ra-
Örneðin, kamlar toplamý çift ise sayý çifttir.
(314)5 = 3 . 52 + 1 . 51 + 4 . 50 = 3 . 25 + 5 + 4 = 84

(121)x = 1 . x2 + 2 . x1 + 1 . x0 = (x + 1)2 (2 4 3)7 → 2 + 4 + 3 = 9 tek olduðundan (243)7 tek sayýdýr.

(aaa)4 = a . 16 + a . 4 + a . 1 = 21 . a olur. (2 1 3)7 → 2 + 1 + 3 = 6 çift olduðundan (213)7 çift sayýdýr.

Örnek 28
Örnek 25 97 sayýsý 3 tabanýnda yazýldýðýnda kaç basamaklý olur?

a ve 7 sayý tabaný olmak üzere, (14a)7 + (25)a toplamý A) 7 B) 9 C) 14 D) 15 E) 21

(onluk sisteme göre) kaçtýr?

Çözüm
A) 85 B) 86 C) 95 D) 100 E) 112

Çözüm 97 = (32)7 = 314 olur.

(14a)7 ⇒ a < 7 ve (25)a ⇒ a > 5 olduðundan, a = 6 dýr. 314 = 1 . 314 + 0 . 313 + 0 . 312 + ... + 0 . 30 = (1 000L 0 ) 3
14243
14 tane sýfýr
(14a)7 + (25)a = (146)7 + (25)6
= (1 . 72 + 4 . 7 + 6 . 1) + (2 . 6 + 5 . 1) olduðundan, sayý 15 basamaklýdýr.
= 49 + 28 + 6 + 12 + 5 YANIT: D
= 100 bulunur.
YANIT: D
10 Tabanýndaki Sayýyý Baþka Tabana Çevirme
10 tabanýnda verilen sayý hangi tabana çevrilecekse, o
tabana bölünür. Elde edilen her bölüm tekrar istenilen tabana
Örnek 26 bölünür. Ýþlem tamamlandýðýnda, en son bölüm en baþa
(34n)5 = (1n01)4 eþitliðinde n kaçtýr? gelmek þartýyla, kalanlar sondan baþa doðru sýra ile yazýlýr.

Örneðin,
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4
113 sayýsýný 5 tabanýna çevirelim:
Çözüm

(34n)5 = (1n01)4 113 5 1 1 3 = (4 2 3)5 olur.

3 . 25 + 4 . 5 + n . 1 = 1 . 64 + n . 16 + 0 . 4 + 1 . 1 – 10 22 5
13 – 20 4
n = 2 olur.
– 10 2
YANIT: C 3

8
 Doðal Sayýlar Matematik (YGS ve LYS)

Örnek 29 Örnek 31
6 sayý tabaný olmak üzere,
93 = (abcd)4
(555)6 sayýsýnýn 1 fazlasý 6 tabanýnda kaçtýr?
4 sayý tabaný ise a + b – c + d iþleminin sonucu kaçtýr?
A) (1555)6 B) (5551)6 C) (1005)6
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4 D)(5550)6 E) (1000)6

Çözüm Çözüm

93 4
8 23 4 9 3 = (1 1 3 1)4 1 = (1)6 olduðundan, (555)6 + (1)10 = (555)6 + (1)6
–
13 – 20 5 4
– 12 3 – 4 1 (5 5 5)6
1 1
(1) 6
+
(1 0 0 0)6
YANIT: E
olduðundan, a + b – c + d = 1 + 1 – 3 + 1 = 0 bulunur.
YANIT: A

Örnek 32
Örnek 30
(abc)7 = (356)8 eþitliðinde 7 ve 8 sayý tabanýdýr. 3 tabanýnda yazýlabilecek; rakamlarý farklý en küçük üç
basamaklý sayý ile, rakamlarý farklý en büyük iki ba-
Buna göre, a + b + c toplamý kaçtýr? samaklý sayýnýn farký ayný tabanda kaçtýr?

A) 14 B) 13 C) 12 D) 11 E) 10 A) (10)3 B) (11)3 C) (12)3 D) (21)3 E) (22)3

Çözüm Çözüm
(1 0 2)3
(356)8 = 3 . 82 + 5 . 81 + 6 . 80 238 7
(2 1)3
– 21 34 7 –
= 3 . 64 + 5 . 8 + 6 . 1 (0 1 1)3
28 – 28 4
= 192 + 40 + 6 – 28 6 olduðundan fark (011)3 = (11)3 olur.
0 YANIT: B
= 238 olur.
Buradan,
(356)8 = 238 = (460)7 ve a + b + c = 4 + 6 + 0 = 10 olur.
Çarpma Ýþlemi:
YANIT: E
6 . 5 = 30 = 3 . 8 + 6
(6 7 5)8 6 . 7 + 3 = 45 = 5 . 8 + 5
Diðer Tabanlarda Ýþlemler
x (4 6)8 6 . 6 + 5 = 41 = 5 . 8 + 1
Deðiþik tabanlarda; toplama, çýkarma ve çarpma iþlem- 5156 4 . 5 = 20 = 2 . 8 + 4
leri 10 luk sistemdekine benzer þekilde yapýlýr. + 3364 4 . 7 + 2 = 30 = 3 . 8 + 6
(4 1 0 1 6)8 4 . 6 + 3 = 27 = 3 . 8 + 3
Toplama Ýþlemi:
elde kalan

(1 2 4)6
4+5=9=1.6+3
(3 5)6 Örnek 33
+ 2+3+1=6=1.6+0
(2 0 3)6 5 . (444)5 çarpýmýnýn 5 tabanýndaki eþiti aþaðýdakilerden
1+1=2
hangisidir?
eldeden gelen A) (4444)5 B) (10000)5 C) (1110)5
D) (4440)5 E) (4441)5
Çýkarma Ýþlemi:
7 7 7 Çözüm

(5 3 1 2)7 5309 5279 4979 5 5 ve 5 = (10)5 olduðundan,

(4 6 5)7 465 465 465 – 5 1
– – – –
0
(4 5 1 4)7 14 4514
I. adým II. adým III. adým 5 . (444)5 = (10)5 . (444)5 = (4440)5 olur.
YANIT: D

9
 Matematik (YGS ve LYS) Konu Testi

TEST – 1 7. a ve b doðal sayýlar olmak üzere,

1. A, B, C, D, E farklý rakamlardýr. a + b = 12

Buna göre, üç basamaklý ABC sayýsý ile iki olduðuna göre, a . b çarpýmýnýn en büyük deðeri
basamaklý DE sayýsýnýn toplamý en az kaçtýr? kaçtýr?

A) 24 B) 27 C) 30 D) 36 E) 48
A) 136 B) 127 C) 113 D) 110 E) 108

8. Birbirinden farklý, iki basamaklý beþ tane doðal

2. Rakamlarý sýfýrdan ve birbirinden farklý üç basa- sayýnýn toplamý 435 ise, bu sayýlarýn en küçüðü
maklý en büyük çift sayý ile, rakamlarý sýfýrdan ve en az kaçtýr?
birbirinden farklý üç basamaklý en küçük tek doðal
sayýnýn farký kaçtýr? A) 40 B) 42 C) 45 D) 47 E) 49

A) 846 B) 854 C) 863 D) 873 E) 874

9. x = A7B3
y = A5B4

3. Rakamlarý toplamý 85 olan bir doðal sayý, en az Yukarýda verilen x ve y sayýlarý, 4 basamaklý iki sayýdýr.
kaç basamaklýdýr?
Buna göre, x – y farký kaçtýr?
A) 8 B) 9 C) 10 D) 11 E) 12
A) 191 B) 192 C) 196 D) 198 E) 199

4. 130 ev bulunan bir sokaktaki evlerin kapýlarý 1 den 10. Ýki basamaklý bir sayýnýn rakamlarýnýn yerleri deðiþtirilir-
baþlayarak 130 a kadar numaralandýrýlacaktýr. se, sayý 27 büyüyor.

Bu numaralama iþlemi için kaç tane rakam Bu koþulu saðlayan kaç farklý sayý vardýr?
kullanýlýr?
A) 6 B) 5 C) 4 D) 3 E) 2
A) 260 B) 262 C) 272 D) 282 E) 300

11. Rakamlarý farklý üç basamaklý abc sayýsýnýn onlar basa-

maðýndaki rakam ile yüzler basamaðýndaki rakam yer
5. a, b ∈ N ve 3a + 5b = 40 olduðuna göre, a sayýsý deðiþtirdiðinde, sayý 540 büyümektedir.
kaç farklý deðer alýr?
Bu koþullarý taþýyan kaç tane abc sayýsý yazýlabilir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
A) 24 B) 30 C) 32 D) 40 E) 48

6. a, b ve c doðal sayýlardýr. 12. (ab), (ba), (aa), (bb) iki basamaklý sayýlardýr.

a . b = 18 ( aa ) – ( bb ) 3
=
a . c = 30 ( ab ) + ( ba ) 5

olduðuna göre, a + b + c toplamýnýn en büyük de- a

ðeri, en küçük deðerinden kaç fazladýr? olduðuna göre, oraný kaçtýr?
b

A) 14 B) 23 C) 32 D) 35 E) 37 A) 7 B) 6 C) 5 D) 4 E) 3

10
 Konu Testi Matematik (YGS ve LYS)

13. Üç basamaklý 6AB sayýsý iki basamaklý AB sayýsýnýn 9 19. 25!

katýdýr. n
3
Buna göre, A + B toplamý kaçtýr?
kesrini bir tamsayý yapan n doðal sayýsýnýn, kaç
A) 8 B) 11 C) 12 D) 13 E) 14 farklý deðeri vardýr?

A) 10 B) 11 C) 12 D )13 E) 14

14. Hasan verilen bir a sayýsýný 42 ile çarpmýþ ve sonucu

4326 bulmuþtur. Daha sonra iþlemi kontrol ederken a
sayýsýnýn 6 olan onlar basamaðýný 0 olarak gördüðünü
farketmiþtir.
20. 27! sayýsýnýn sonunda kaç tane sýfýr vardýr?
Buna göre, iþlemin doðru sonucu kaçtýr?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
A) 5746 B) 5846 C) 6746
D) 6846 E) 6856

15. ab Yandaki toplama iþleminde

+ cd ab ve cd iki basamaklý doðal 21. (2013)4 = (abcd)5 ise a + b + c + d toplamý kaçtýr?
47 sayýlardýr.
A) 3 B) 4 C) 6 D) 7 E) 8

Buna göre, iki basamaklý ba ile dc doðal sayýlarýnýn

toplamý en çok kaç olur?

A) 197 B) 193 C) 183 D) 178 E) 173

22. 3 ve 9 sayý tabanýdýr.

(20111012)3 = (a)9
16. K, L ve M birer rakamdýr.
olduðuna göre, a kaç basamaklý bir sayýdýr?
KLM
LMK A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
+ MKL
2 331

olduðuna göre, K + L + M toplamý kaçtýr?

A) 11 B) 16 C) 18 D) 19 E) 21 23. 74 + 2.72 + 5.7 + 4

sayýsýnýn 7 tabanýna göre yazýlýþý aþaðýdakilerden

hangisidir?
17. abc de Yandaki bölme iþlemine
32 A) (12054)7 B) (1254)7 C) (12504)7
– göre, a + b toplamý kaçtýr?
• • D) (10254)7 E) (102054)7

– 52
4
A) 8 B) 9 C) 10 D) 11 E) 12

24. 5 sayý tabanýdýr.

18. A = 8! + 9! (3 x y)5
B = 10! + 11! (z y 4)5
–
olduðuna göre, B nin A türünden eþiti aþaðýda- (1 4 2)5
kilerden hangisidir?
Ýþlemine göre x + y + z toplamý kaçtýr?
A) 9 . A B) 12 . A C) 72 . A
D) 96 . A E) 108 . A A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7

11
 Matematik (YGS ve LYS) Konu Testi

25. A B B 5
30. . . .
5 C
x 26
8 1
ABCD
Yukarýdaki bölme iþlemlerinde A, B ve C birer
doðal sayý olduðuna göre, A en az kaçtýr? + 4 18
. . . .
A) 53 B) 55 C) 58 D) 61 E) 63
Yukarýdaki çarpma iþleminde her nokta ve harf bir ra-
kamý göstermektedir.

Buna göre, aþaðýdakilerden hangisi A, B, C ve D

rakamlarýndan biri deðildir?

26. 5 tabanýndaki (304)5 sayýsýnýn 2 fazlasý ayný ta- A) 1 B) 2 C) 4 D) 5 E) 6

banda aþaðýdakilerden hangisi gibi yazýlýr?

A) (311)5 B) (321)5 C) (401)5

31. Üç basamaklý AB8 sayýsý iki basamaklý AB sayýsýn-
D) (1001)5 E) (1021)5
dan 341 fazla olduðuna göre, A + B toplamý kaçtýr?

A) 10 B) 11 C) 12 D) 13 E) 14

27. Üç tanesi 20 den büyük olan beþ farklý doðal sayýnýn

32. ab
toplamý 101 dir. – cd
58
Buna göre, bu sayýlardan en büyük olaný en çok
kaç olabilir?
Yukarýdaki çýkarma iþleminde ab ve cd iki basamaklý
doðal sayýlardýr.
A) 33 B) 49 C) 54 D) 57 E) 61
a rakamý 2 azaltýlýp d rakamý 3 artýrýldýðýnda iþlemin
sonucu kaç olur?

A) 19 B) 22 C) 25 D) 28 E) 35

28. Burak ile Burcu bir alýþveriþ maðazasýndan ayný fiyata

iki farklý ürün almýþlardýr. Burak 20 lirasýný peþin 33. 5 ve 6 sayý tabaný olmak üzere
ödeyerek kalanýný her ay 100 lira taksitle; Burcu ise
40 lirasýný peþin ödeyerek kalanýný her ay 120 lira (a00)5 > (20a)6
taksitle ödeyecektir.
eþitliðini saðlayan a rakamý kaçtýr?
Buna göre, bu ürünlerin toplam fiyatý en az kaç
liradýr? A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4

A) 1040 B) 1060 C) 1080 D) 1160 E) 1200

34. Bir okulda öðrencilere numara olarak kayýt sýrasýna göre

1 den itibaren sayma sayýlarý veriliyor. Ancak numara
olarak basamaklarýnda sýfýr olan sayýlar kullanýlmýyor.
(10, 20, ..., 100, 101, 102, ... 110, ...) gibi sayýlara sýra
gelince o sayý atlanýp bir sonraki numara veriliyor.
29. A B C
Buna göre, okula 100. sýrada kaydolan öðrenciye
D E F verilen numara kaçtýr?
+ K L M
A) 111 B) 112 C) 118 D) 119 E) 121
. . .

Yukarýdaki toplama iþleminde ABC, DEF ve KLM üç

basamaklý birer doðal sayýdýr. 1- B 2- C 3- C 4- D 5- C 6- D
7- D 8- C 9- E 10- A 11- A 12- D
Her harf farklý birer rakamý gösterdiðine göre, iþ- 13- C 14- D 15- E 16- E 17- D 18- E
lemin sonucu en az kaçtýr? 19- B 20- D 21- A 22- B 23- D 24- A
25- E 26- A 27- D 28- A 29- C 30- E
A) 693 B) 705 C) 711 D) 817 E) 843 31- A 32- E 33- E 34- E

12
Matematik
Tamsayýlar
(YGS ve LYS)
Tamsayýlar Örnek 1
Z = {...... –3, –2, –1, 0, 1, 2, 3 ..... } –2 – 3 . {–1. [–24 : (1 – 5)]}
kümesinin elemanlarýna tamsayý denir.
iþleminin sonucu kaçtýr?
Tamsayýlar kümesi; negatif tamsayýlar, pozitif tamsayýlar
ve sýfýrýn birleþim kümesidir. A) –6 B) –2 C) 4 D) 8 E) 16
Negatif tamsayýlar = Z– = {......... –3, –2, –1}
Çözüm
Pozitif tamsayýlar = Z+ = {1, 2, 3 .......... }
olduðundan, En içteki parantezden baþlamak üzere, önce parantez iç-
lerindeki iþlemler yapýlarak sonuç bulunur.
Z= Z– ∪ Z+ ∪ {0} dýr.
–2 – 3 . {–1 . [–24 : (1 – 5)]} = –2 – 3 . {–1 . [–24 : (–4)]}
= –2 – 3 . {–1 . (6)}
Tamsayýlarda Çarpma ve Bölme Ýþlemi = –2 – 3 . (–6)
Ayný iþaretli iki sayýnýn çarpýmý ya da bölümü pozitif, zýt = –2 + 18
iþaretli iki sayýnýn çarpýmý ya da bölümü de negatiftir. = 16 bulunur.
YANIT: E
Örneðin,
(+4) . (+3) = 12
(–3) . (–7) = 21
(–5) . (+3) = –15 Örnek 2

(–12) : (– 4) = 3 a ve b negatif tamsayýlardýr.

(–20) : 5 = – 4 olur.
2a + 3b + 45 = 0

olduðuna göre, b nin en küçük iki deðerinin toplamý

Tamsayýlarda Toplama Ýþlemi kaçtýr?
✓ Ýki pozitif sayýnýn toplamý pozitif, iki negatif sayýnýn
toplamý da negatiftir. A) –26 B) –24 C) –21 D) –17 E) –12

Örneðin,
Çözüm
(+8) + (+3) = 11
(–4) + (–6) = – 10 olur. a = 0 için 2a + 3b + 45 = 0 ⇒ b = –15 olur.

✓ Bir pozitif sayý ile bir negatif sayý toplanýrken (iþaretlerine

2a + 3b + 45 = 0
bakýlmaksýzýn) büyük sayýdan küçük sayý çýkarýlýr, büyüðün ¯ ¯ olduðundan, b nin en küçük iki
iþareti alýnýr. 0 –15 deðerinin toplamý;
(–13) + (–11) = –24 bulunur.
Örneðin, –3 –13
(+7) + (–4) = 3 –6 –11 YANIT: B
(+6) + (–8) = – 2 olur.

Tamsayýlarda Çýkarma Ýþlemi Örnek 3

Çýkarma iþlemi, eksilen sayý ile çýkan sayýnýn toplama a, b ve c tamsayýlardýr.
iþlemine göre tersi toplanarak yapýlýr. a . b = 12
Örneðin, b . c = 18
3 ün toplam iþlemine göre tersi –3 olduðuna göre, a + b + c toplamýnýn alabileceði en küçük
deðer kaçtýr?
–5 in toplama iþlemine göre tersi 5 dir.

(+5) – (+9) = (+5) + (–9) = –4 A) 12 B) 3 C) –9 D) –18 E) –31

(+2) – (–6) = (+2) + (+6) = 8 Çözüm

(–4) – (+1) = (–4) + (–1) = –5 ve a . b = 12 ve b . c = 18

(–6) – (–9) = (–6) + (+9) = 3 olur. ↓ ↓ ↓ ↓
(–12) . (–1) (–1) . (–18)
olduðundan a + b + c = (–12) + (–1) + (–18) = –31 olur.
YANIT: E

13
 Matematik (YGS ve LYS) Tamsayýlar

Örnek 4 Örnek 6
x ve y tamsayýlar olmak üzere, –5 < x < 3 ve –7 ≤ y ≤ 4 a4 . b3 . c > 0
olduðuna göre, aþaðýdakilerden hangisi doðrudur? b2 . a5 < 0
a7 . b 5 . c2 > 0
A) x2 – y en çok 18 dir.
B) x2 + y en az –10 dur. olduðuna göre; a, b ve c nin iþaretleri sýrasýyla aþaðý-
C) x .y en çok 21 dir. dakilerden hangisidir?

D) x3 – y en az –35 tir. A) –, –, + B) –, –, – C) –, +, –
E) x . y en az –16 dýr. D) +, –, – E) –, +, +

Çözüm Çözüm

x2 – y en çok (–4)2 – (–7) = 16 + 7 = 23

Bu tür sorularý kolay çözmek için; tek kuvvetli sayýlarýn üslerini,
x2 + y en az 02 + (–7) = 0 – 7 = –7 çift kuvvetli sayýlarýn da kendilerini atarak iþaret incelemesi
x . y en çok (–4) . (–7) = 28 yapýlabilir.
x3 – y en az (–4)3 – 4 = –64 – 4 = –68
b2 . a5 < 0 a7 . b5 . c2 > 0 a4 . b3 . c > 0
x . y en az (–4) . 4 = –16 a<0 a.b>0 b.c>0
olduðundan E seçeneði doðrudur. (–) (–).(–) (–).(–)
YANIT: E YANIT: B

Pozitif ve Negatif Sayýlarda Kuvvet Çift ve Tek Sayýlar

Pozitif sayýlarýn bütün kuvvetleri pozitiftir. Negatif sayý- Birler basamaðý {0, 2, 4, 6, 8} rakamlarýndan biri olan tam-
larýn tek kuvvetleri negatif, çift kuvvetleri pozitiftir. sayýlara çift sayý, birler basamaðý {1, 3, 5, 7, 9}
a < 0 < b ise rakamlarýndan biri olan tamsayýlara da tek sayý denir.
b5 > 0 ve b6 > 0 dýr. a7 < 0 iken a4 > 0 olur. Örneðin,
3194 ve –680 çift sayý ve
Örneðin, 417 ve –83 tek sayýdýr.

✓ 24 = 2 . 2 . 2 . 2 = 16 ⇒ 24 > 0 dýr.
✓ Çift ve tek sayýlarda yapýlan toplama, çýkarma, çarpma
✓ (–2)4 = (–2) . (–2) . (–2) . (–2) = 16 ⇒ (–2)4 > 0 dýr. ve kuvvet alma iþlemlerinin sonuçlarýnýn çift veya tek
olma durumlarý aþaðýdaki gibidir.
✓ –24 = –2 . 2 . 2 . 2 = –16 ⇒ –24 < 0 dýr.
✓ 23 = 2 . 2 . 2 = 8 ⇒ 23 > 0 dýr.
Ç çift bir sayýyý, T tek bir sayýyý ve n pozitif bir tamsayýyý
✓ (–2)3 = (–2) . (–2) . (–2) = –8 ⇒ (–2)3 < 0 dýr. göstermek üzere,
✓ –23 = –2 . 2 . 2 = –8 ⇒ –23 < 0 dýr. Ç m Ç→Ç Ç.Ç→Ç Çn → Ç
T m T→Ç T.T→T Tn → T
Örnek 5 Ç m T→T Ç.T→Ç

a = –2100 . (–22006)
b = (–2)2005 . (–1)2004
c = (–1)–2005 . 3–2004 Örnek 7
n bir tek sayý ise aþaðýdakilerden hangisi çift sayýdýr?
olduðuna göre; a, b ve c nin iþaretleri sýrasýyla aþaðýda-
kilerden hangisidir?
A) nn + 3 B) n . (n – 2) C) n2 + 3n + 1
A) (+, –, +) B) (+, +, –) C) (+, +, +) D) n3 + 5n E) n4 – 44
D) (+, –, –) E) (–, –, –) Çözüm
Çözüm
nn + 3 → Tn + 3 → T
a= –2100 . (–22006) → (–) . (–) → + n . (n – 2) → T . (T – 2) → T . T → T
n2 + 3n + 1 → T2 + 3 . T + 1 → T + T + T → Ç + T → T
b = (–2)2005 . (–1)2004 → (–) . (+) → –
n3 + 5n → T3 + 5 . T → T + T → Ç
c = (–1)–2005 . 3–2004 → (–) . (+) → – n4 – 44 → T4 – Ç → T – Ç → T
olduðundan, (a, b, c) → (+, –, –) bulunur. olduðundan D seçeneðindeki sayý çifttir.
YANIT: D YANIT: D

14
 Tamsayýlar Matematik (YGS ve LYS)

Örnek 8 Ardýþýk Sayýlar

Belirli bir kurala göre artan veya azalan sayý dizilerine ardýþýk
Aþaðýdaki seçeneklerde verilen sayýlardan hangisi çift sayýlar denir.
sayýdýr?
n bir tamsayý olmak üzere; ([[
Ardýþýk tamsayýlar n, n + 1, n + 2, .........
A) 20054 + 6! B) 77! – 0! C) 2423 – 1923
Ardýþýk çift sayýlar 2n, 2n + 2, 2n + 4, .........
D) 101! – 1! – 0! E) (6!)6! + 552
Ardýþýk tek sayýlar 2n – 1, 2n + 1, 2n + 3, .........
3 ün katý olan ardýþýk sayýlar 3n, 3n + 3, 3n + 6, .........

Çözüm biçiminde yazýlýr.

A) 20054 + 6! → T + Ç → T

B) 77! – 0! → Ç – T → T Örnek 11

C) 2423 – 1923 → Ç – T → T Ardýþýk beþ çift sayýnýn toplamý 10 olduðuna göre, bu

sayýlardan en küçüðü kaçtýr?
D) 101! – 1! – 0! → Ç – T – T → Ç

E) (6!)6! + 552 → Ç + T → T A) –4 B) –2 C) 0 D) 2 E) 6

olduðundan D seçeneðindeki sayý çifttir. Çözüm

YANIT: D I. yol
n + (n + 2) + (n + 4) + (n + 6) + (n + 8) = 10
5.n + 20 = 10
Örnek 9 n = –2
a, b ve c birer tamsayý ve a . b + a = 2c – 1
II. yol
olduðuna göre, aþaðýdakilerden hangisi doðrudur?
10 = 2 bulunan bu sayý ortadaki sayýdýr.
A) a çift, b tek sayýdýr. B) a ve b tek sayýdýr. 5
C) a ve b çift sayýdýr. D) a tek, b çift sayýdýr.
E) a . b tek sayýdýr. –2 , 0, 2, 4, 6

Çözüm O halde, en küçük sayý –2 bulunur.

YANIT: B
a . b + a = 2c – 1 ⇒ a . (b + 1) = 2c – 1 olur.

2c – 1 daima tek sayý olduðundan, a ve b + 1 sayýlarýnýn her

ikisi de tek olmalýdýr. b + 1 tek sayý ise b çift sayýdýr. Buradan Örnek 12
a tek, b çift sayý olduðu görülmektedir.
YANIT: D Ardýþýk üç tek sayýnýn toplamý n + 9 olduðuna göre, bu
sayýlardan en büyüðünün eþiti aþaðýdakilerden hangisi-
dir?
Örnek 10 n n n
A) +1 B) +2 C) +3
a, b ve c pozitif doðal sayýlar olmak üzere, 3 n 3 n 3
D) +4 E) +5
3 3
3 a + 4b
=7
6c Çözüm

olduðuna göre, aþaðýdakilerden hangisi daima doðru- a + (a + 2) + (a + 4) = n + 9

dur? 3a + 6 = n + 9
3a = n + 3
A) a ve b tek sayýdýr. n
a= +1
B) a tek ise b çifttir. 3
n n
C) a tek ise c çifttir. olduðundan en büyük sayý a + 4 = + 1+ 4 = + 5 olur.
3 3
D) b tek ise c tektir.
YANIT: E
E) a çifttir.
Çözüm
Ardýþýk Sayýlar Dizisinin;
3 a + 4b
= 7 ⇒ 3a + 4
{ b = 42
{c ve 3 a → Ç Son terim – Ýlk terim
6c ↓ Ç Ç ↓↓ Terim sayýsý = + 1 ve
Ç TÇ Ortak fark
olduðundan a çift sayýdýr. Son terim + Ýlk terim
Terimlerin ortalamasý = olur.
YANIT: E 2

15
 Matematik (YGS ve LYS) Tamsayýlar

Örnek 13 Örnek 15
18, 22, 26, ... , 90 sayý dizisinin terim sayýsýný ve terimlerin T = 21 + 23 + 25 + ............ + 41 ise T kaçtýr?
ortalamasýný bulalým.
A) 210 B) 341 C) 360 D) 400 E) 421

Çözüm
Çözüm
Bu sayý dizisinde ortak fark (artýþ miktarý)
22 – 18 = 4 tür. 41 – 21
Terim sayýsý = + 1 = 11 ve
Ýlk terim 18 ve son terim 90 olduðundan, 2
90 – 18 72 41 + 21
Terim sayýsý = + 1= + 1 = 19 ve Terimlerin ortalamasý = = 31 olduðundan
4 4 2
90 + 18 108 T = 11 . 31 = 341 bulunur.
Terimlerin ortalamasý = = = 54 olur. YANIT: B
2 2

Örnek 16

Örnek 14
37 + 41 + 45+ ... + 81 toplamýnýn sonucu kaçtýr?
A = 6 + 9 + 12 + ... + 111
A) 591 B) 617 C) 686 D) 708 E) 734
toplamýnda her terim 2 azalýrsa A nýn deðeri kaç azalýr?
Çözüm
A) 36 B) 48 C) 60 D) 64 E) 72

Çözüm  81 – 37   81 + 37 
37
1
42 41 + 45 + ... + 81 = 
+4
3 + 1 .  
 4   2 
fark 4
111 – 6 = 12 . 59
Bu toplamýn terim sayýsý = + 1 = 36 olduðundan her
3 = 708 bulunur.
terim 2 azalýrsa A nýn deðeri 36 . 2 = 72 azalýr. YANIT: D
YANIT: E
Örnek 17
14 – 16 + 15 – 17 + ... + 97 – 99 iþleminin sonucu kaçtýr?
Ardýþýk Tamsayýlarýn Sonlu Toplamlarý
A) 28 B) –14 C) –28 D) –84 E) –168
Ardýþýk pozitif tamsayýlarýn toplamý
Çözüm
n ( n + 1)
1 + 2 + 3 + ........... + n = olur. 14, 15, 16, ... , 97 dizisinin terim sayýsý
2
97 – 14
Örneðin, + 1 = 84 olduðundan,
1
2 + 4 + 6 + ... + 40 = 2.(1 + 2 + 3 + ... + 20)
(14 – 16 ) + (15 – 17 ) + ... + ( 97 – 99 ) = 84 . (–2 ) = –168 olur.
1444444424444444 3
20 . 21 84 tan e (–2 )
=2.
2 YANIT: E
= 420 olur .
Örnek 18
n bir doðal sayý olmak üzere 10 dan n ye kadar olan doðal
sayýlarýn toplamý x, 12 den n ye kadar olan doðal sayýlarýn
toplamý y dir.
Ardýþýk terimleri arasýndaki fark birbirine eþit olan bir sayý
dizisindeki terimlerin toplamý T ise x + y = 269 olduðuna göre, x kaçtýr?

A) 136 B) 142 C) 145 D) 146 E) 148

T = (terim sayýsý) . (terimlerin ortalamasý) olur.
Çözüm

10 + 11 + 12 + 13 + ................... + n = x x + y = 269
Örneðin,
– 12 + 13 + ................... + n = y + x – y = 21
 59 – 1   59 + 1  10 + 11 = x – y 2x = 290
1 + 3 + 5 + ... + 59 =  + 1 .   = 30 . 30 = 900
14 2 2  21 = x – y x = 145
4244 3 1  4243
Terim sayýsý Terimlerin YANIT: C
ortalamasý

16
 Tamsayýlar Matematik (YGS ve LYS)

Asal Sayýlar Örnek 20

1 ve kendisinden baþka hiçbir pozitif tamsayýya, tam a ve b pozitif tamsayýlardýr.
bölünmeyen 1 den büyük doðal sayýlara asal sayý denir.
48 . a = b3
2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19, .......... birer asal sayýdýr.
olduðuna göre, a + b toplamý en az kaçtýr?
1 asal sayý deðildir. En küçük asal sayý 2 dir. 2 den
baþka çift asal sayý yoktur. Asal sayýlar belirli bir kurala A) 12 B) 18 C) 24 D) 36 E) 48
göre artmaz.
Çözüm

Örnek 19 48 2 48 . a = b3
x ve y pozitif tamsayýlar olmak üzere. 24 2 24 . 3 . a = b3
12 2 23 . 2 . 3 . (22 . 32) = b3 ⇒ a = 22 . 32 = 36
x2 – x . y = 17
6 2 23 . 23 . 33 = b3
eþitliðini saðlayan y deðeri kaçtýr? 3 3 b=2.2.3
1 b = 12
A) 8 B) 13 C) 15 D) 16 E) 17
olduðundan, a + b = 36 + 12 = 48 bulunur.
Çözüm YANIT: E

2
x – x . y = 17 ⇒ x{ . ( x –3y) = 17 Aralarýnda Asal Olma
12
1 17
17 1 den baþka pozitif ortak böleni olmayan iki pozitif
1
tamsayýya aralarýnda asal sayýlar denir.
17 asal sayý olduðundan x = 1 ya da x = 17 olur.
Bir kesrin pay ve paydasý olarak yazýldýðýnda sadeleþeme-
x = 1 için x – y = 17 ⇒ y = –16 olduðundan alýnmaz. yen iki sayý aralarýnda asaldýr.
x = 17 için x – y = 1 ⇒ 17 – y = 1 ⇒ y = 16 bulunur. 15
15 ile 77 aralarýnda asaldýr. Çünkü kesri sadeleþmez.
YANIT: D 77
15 ile 77 sayýlarý asal olmadýklarý halde, aralarýnda asaldýr.
8 1
8 ile 32 aralarýnda asal deðildir. Çünkü = olur.
Asal Çarpanlara Ayýrma 32 4
Ancak 1 ile 4 aralarýnda asaldýr.
Bir doðal sayýyý, asal çarpanlarý türünden ifade etmeye
asal çarpanlara ayýrma denir. 1 ile bütün pozitif tamsayýlar aralarýnda asaldýr.
Buna göre 60, 64 ve 72 sayýlarýný asal çarpanlarýna
ayýralým: Örnek 21

72 2 2.x + 1 ile 3 . y – 2 aralarýnda asal iki sayýdýr.

60 2 64 2
30 2 32 2 36 2
2.x +1 126
15 3 16 2 18 2 =
3.y– 2 330
5 5 8 2 9 3
1 4 2 3 3 olduðuna göre, x + y toplamý kaçtýr?
2 2 1
1 A) 37 B) 33 C) 29 D) 27 E) 22

60 = 22 . 3 . 5 64 = 26 72 = 23 . 32 olur. Çözüm
60 ýn asal çarpanlarý; 2, 3, 5
2 . x +1 126 2 . x +1 21
64 ün asal çarpanlarý; 2 = ⇒ =
3.y–2 330 3.y–2 55
72 asal çarpanlarý; 2, 3 tür.
olduðundan, 2.x + 1 = 21 ⇒ x = 10 ve
3.y – 2 = 55 ⇒ y = 19 dur.
O halde, x + y = 10 + 19 = 29 bulunur.
YANIT: C
Kainat matematik diliyle yazýlmýþ bir kitaptýr. Harfleri
üçgenler, daireler ve diðer geometrik biçimlerdir. Bunlarý
bilmeden kainat anlaþýlmaz; ancak karanlýk bir labirentte
Matematik bilimlerin kraliçesi, aritmetik (sayýlar teorisi)
dolanýlýp durulur.
de kraliçenin tacýdýr.
Galileo
Gauss

17
 Matematik (YGS ve LYS) Tamsayýlar

Tam Bölen Sayýsý Örnek 22

a, b, c birbirinden farklý asal sayý ve x, y, z pozitif tamsayý 910 sayýsýný tam bölebilen kaç pozitif tamsayý vardýr?
olmak üzere,
A) 24 B) 21 C) 18 D) 11 E) 10
A = ax . by . cz biçiminde bir A sayýsý verilsin.
Çözüm
✓ A sayýsýnýn a, b ve c olmak üzere 3 tane asal sayý
böleni vardýr. 910 = (32)10 = 320 olduðundan, 910 sayýsýnýn 20 + 1 = 21 tane
✓ A sayýsýnýn pozitif tamsayý bölenleri (x + 1) . (y + 1) . (z + 1) pozitif tamsayý böleni vardýr.
tanedir. YANIT: B
✓ A sayýsýnýn tamsayý bölenleri 2 . (x + 1) . (y + 1) . (z + 1)
tanedir. Örnek 23
a ve b pozitif tamsayýlardýr.
360 sayýsýnýn bütün bölenlerini tablo halinde yazalým ve bu
verileri hesaplamalarla karþýlaþtýralým. 5 . b + 36
a=
b
1 2 3 4 5 6 8 9 10 12 15 18 eþitliðini saðlayan kaç tane b deðeri vardýr?

20 24 30 36 40 45 60 72 90 120 180 360

A) 10 B) 9 C) 8 D) 6 E) 4
–1 –2 –3 –4 –5 –6 –8 –9 –10 –12 –15 –18
Çözüm
–20 –24 –30 –36 –40 –45 –60 –72 –90 –120 –180 –360
5 . b + 36 36
a= =5+ eþitliðinde a ve b pozitif tamsayý ise,
b b
360 2
b sayýsý 36 sayýsýný tam bölmelidir.
180 2 olduðundan;
36 = 22 . 32 olduðu için, 36 sayýsýnýn;
90 2
360 = 23 . 32 . 51 olarak yazýlabilir. (2 + 1) . (2 + 1) = 9 tane pozitif tamsayý böleni vardýr.
45 3
O halde 9 tane b deðeri vardýr.
15 3
5 5 YANIT: B
1

a bir asal sayý ve n doðal sayý ise an sayýsýnýn n + 1 tane

✓ 360 sayýsýnýn 2, 3 ve 5 olmak üzere 3 tane asal böleni pozitif tamsayý böleni vardýr.
vardýr.
Bunlar, 1, a, a2, ... , an–1, an sayýlarýdýr.
✓ 360 = 23 . 32 . 51 olduðundan pozitif tam bölenleri
Örneðin,
(3 + 1) . (2 + 1) . (1 + 1) = 4 . 3 . 2 = 24 tanedir.
172 = 289 sayýsýnýn 1, 17 ve 289 olmak üzere üç tane
Tablonun ilk iki satýrlarýnda 24 tane sayý vardýr.
pozitif tamsayý böleni vardýr.
✓ 360 = 23 . 32 . 51 olduðundan tamsayý bölenleri
2 . [(3 + 1) . (2 + 1) . (1 + 1)] = 2 . 24 = 48 tanedir.
Örnek 24
Tablodan da görüldüðü gibi kaç tane pozitif tam böleni
123 A Yandaki kalanlý bölme iþleminde A nýn
varsa, o kadar da negatif tam böleni vardýr.
alabileceði kaç farklý doðal sayý deðeri
B
✓ 360 sayýsýnýn asal olmayan pozitif bölenleri 24 – 3 = 21 vardýr?
tanedir. Tabloda 2, 3 ve 5 asal sayýdýr. Geriye 21 tane 3
pozitif sayý kalmaktadýr. A) 11 B) 12 C) 13 D) 14 E) 16
✓ 360 sayýsýnýn asal olmayan tamsayý bölenleri
48 – 3 = 45 tanedir. Tabloda 2, 3 ve 5 dýþýnda 45 tane
sayý vardýr. (–2, –3 ve –5 asal sayý deðildir.) Çözüm
✓ 360 sayýsýnýn asal sayý bölenlerinin toplamý 120 2 123 = A . B + 3 ⇒ A . B = 120 olur.
2 + 3 + 5 = 10 olur. 60 2 120 = 23 . 31 . 51
✓ 360 sayýsýnýn tüm tamsayý bölenlerinin toplamý sýfýrdýr. 30 2 (3 + 1) . (1 + 1) . (1 + 1) = 4 . 2 . 2 = 16
Çünkü her pozitif tam bölene karþýlýk, bir negatif tam 15 3 olduðundan 120 sayýsýnýn 16 tane pozitif tamsayý
bölen vardýr. 5 5 böleni vardýr.
✓ 360 sayýsýnýn asal olmayan tam bölenlerinin toplamý; 1 A > 3 olduðundan A doðal sayýsý 1, 2 ve 3 olamaz.
(Tüm bölenlerin toplamý) – (Asal sayý bölenlerin toplamý) O halde, A nýn; 16 – 3 = 13 tane doðal sayý
olur. Buradan, 0 – 10 = –10 bulunur. deðeri vardýr.
YANIT: C

18
 Konu Testi Matematik (YGS ve LYS)

TEST – 2 7. a, b, c ∈ Z
a . b . c = –18
1. Aþaðýdaki iþlemlerden hangisinin sonucu yanlýþtýr?
olduðuna göre, a + b + c toplamýnýn alabileceði
A) 8 – 6: (–2) = 11 en küçük deðer kaçtýr?
B) 7 + 3 . 22 + 12 : (–4) = 16
A) –6 B) –8 C) –12 D) –16 E) –20
C) 4 – [32 – (–5)] : 2 = –3
D) 12 + 9 . (–3) = 7
E) 11 – [–7 – 3 . (–1 –5)] = 0

8. a, b ∈ Z ve 7a + 2b = –5

2. Ýki basamaklý en küçük tamsayý ile rakamlarý farklý olduðuna göre, a + b toplamýnýn alabileceði en
üç basamaklý en büyük tamsayýnýn toplamý kaçtýr? küçük pozitif deðer kaçtýr?

A) 1009 B) 997 C) 977 D) 889 E) 888 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

3. – 4 – {2 –4 . [–4 – (–2 + 5)]}

9. x, y, z ∈ Z ve y < 0 olmak üzere,
iþleminin sonucu kaçtýr?
x.y=7
A) –34 B) –20 C) –6 D) 4 E) 12 z – y = 16

olduðuna göre, z – x farkýnýn alabileceði en küçük

deðer kaçtýr?

A) 3 B) 10 C) 13 D) 20 E) 25
4. a.b<a.c
a3 . c4 < 0
a5 . c3 < 0

olduðuna göre, a, b ve c nin iþaretleri sýrasýyla

aþaðýdakilerden hangisidir? 10. a, b ve c birbirinden farklý pozitif tamsayýlardýr.

A) –, +, + B) –, +, – C) –, –, + 2 . a + 5 . b + 7 . c = 40
D) +, +, + E) +, –, –
olduðuna göre, a + b + c toplamý en çok kaçtýr?

A) 10 B) 11 C) 12 D) 13 E) 14

5. a ve b tamsayý,

3≤a<8
–5 < b < 7
3a – 6
11. b=
olduðuna göre, a – 2b farký en çok kaç olur? a

A) 3 B) 11 C) 13 D) 15 E) 16 eþitliðinde b yi pozitif tamsayý yapan kaç farklý a

tamsayýsý vardýr?

A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8

6. m ve n tamsayý,

–2 < m < 6
–7 < n ≤ 3
12. (3x + 1) çift sayý olduðuna göre, aþaðýdakilerden han-
olduðuna göre, m2 – n2 farkýnýn en küçük deðeri gisi daima tek sayýdýr?
kaçtýr?
A) 2x + 4 B) x + 5 C) 15x + 2
A) –40 B) –36 C) –30 D) –25 E) –16 D) x . (x + 1) E) 9x + 1

19
 Matematik (YGS ve LYS) Konu Testi

13. a bir tamsayý olduðuna göre, aþaðýdakilerden han- 19. a, b ve c birer pozitif tamsayýdýr. a ve c tek sayý ise
gisinin sonucu kesinlikle çift sayýdýr? a < b < c sýralamasýnda, b nin 13 tane çift sayý deðeri
oluyor.
A) a2 + 2a B) a2 + a + 1 C) a + 4
2
D) a – 2 E) a2 – a Buna göre, c – a farký kaçtýr?

A) 26 B) 25 C) 24 D) 14 E) 13

14. a tamsayýsý, tek ve negatif bir sayýdýr.

b tamsayýsý, çift veya pozitif bir sayýdýr.
20.
Bu verilere göre, aþaðýdakilerden hangisi yanlýþ- A B
týr?
C D
A) a.b çarpýmý negatif ve tek sayý olabilir.
B) a.b çarpýmý negatif ve çift sayý olabilir. Yukarýdaki þekilde birinci satýrdaki kutulara küçükten
C) a.b çarpýmý pozitif veya tek sayý olabilir. büyüðe doðru ardýþýk tamsayýlar, ikinci satýrdaki
kutulara da küçükten büyüðe doðru ardýþýk çift sayýlar
D) a.b çarpýmý pozitif ve çift sayý olabilir. yazýlmýþtýr. Her iki satýrdaki kutu sayýsý bilinmemektedir.
E) a.b çarpýmý pozitif ve tek sayý olabilir.
A – C = 12 olduðuna göre, B – D farký kaçtýr?

A) 1 B) 6 C) 9 D) 13 E) 18

15. a ve b birer tamsayý ise aþaðýdakilerden hangisi

yanlýþtýr?

A) a.b çift ise a + b tek olabilir.

21. A = 15 + 18 + 21 + ... 207
B) a + b tek ise a.b çifttir.
C) a . b tek ise a – b çifttir. toplamýnda her sayý 5 azaltýlýrsa A nýn deðeri kaç
D) a2 + 3.a çift sayýdýr. azalýr?
E) a – 3.b çift ise a + b tektir.
A) 285 B) 295 C) 300 D) 315 E) 325

16. Ardýþýk dört pozitif tek sayýnýn toplamý, en küçüðünden

63 fazladýr. 22. Ardýþýk ilk 20 çift doðal sayýnýn toplamýndan, ardý-
þýk ilk 19 tek doðal sayýnýn toplamý çýkartýlýrsa, sonuç
Bu sayýlarýn en büyüðü kaçtýr?
kaç olur?

A) 17 B) 19 C) 21 D) 23 E) 25
A) 18 B) 19 C) 20 D) 21 E) 22

17. Ardýþýk altý pozitif çift sayýnýn toplamý 102 olduðu-

na göre, bu sayýlarýn en küçüðü ile en büyüðünün 23. 37 + 42 + 47 + ... + 77
toplamý kaçtýr?
toplamýnýn sonucu kaçtýr?
A) 24 B) 28 C) 32 D) 34 E) 36
A) 477 B) 482 C) 513 D) 517 E) 522

18. Ardýþýk beþ tek sayýnýn toplamý n olduðuna göre,

bu sayýlardan en büyüðü aþaðýdakilerin hangisi-
dir?
24. a = 1 + 3 + 5 + ... + (2n – 1)
b = 3 + 5 + 7 + ... + (2n + 1)

2n – 20 n + 10 2n eþitlikleri veriliyor.
A) B) C)
5 5 5
b – a = 24 olduðuna göre, n kaçtýr?
2n + 10 n + 20
D) E)
5 5 A) 10 B) 11 C) 12 D) 13 E) 14

20
 Konu Testi Matematik (YGS ve LYS)

25. T = 102 + 112 + 122 + — + n2 31. 83 sayýsýný bölen kaç tane asal olmayan tamsayý
vardýr?
iþleminde her terim bir artýrýldýðýnda T toplamý 476
artmaktadýr. A) 20 B) 19 C) 18 D) 17 E) 10

Buna göre, n kaçtýr?

A) 21 B) 23 C) 24 D) 25 E) 26
32. 19! sayýsýnýn kaç tane asal sayý böleni vardýr?

A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
26. A = 1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 6 + 7 + 8 + 9 + 10

iþleminde aþaðýdaki seçeneklerde verilen hangi

iki sayýnýn solundaki artý (+) iþaretleri eksi (–)
yapýldýðýnda iþlemin sonucu 39 olur? 33. a ve b pozitif tamsayýlar olmak üzere

A) 4 ile 8 B) 3 ile 6 C) 3 ile 5 b3 = 96 a2

D) 7 ile 9 E) 5 ile 7
eþitliðinde b en az kaç olur?

A) 8 B) 12 C) 18 D) 24 E) 30

27. (2a – b) ve (a + 4b) doðal sayýlarý aralarýnda asaldýr.

2a – b 30
= 34. 183 m
a + 4b 42
n

olduðuna göre, a + b toplamý kaçtýr? 3

Yukarýdaki kalanlý bölme iþleminde m ve n birer doðal

A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7 sayýdýr.

Buna göre, M nin alabileceði kaç farklý deðer var-

dýr?
28. (x + 1) ile (2x + y + 1) aralarýnda asal sayýlardýr.
A) 14 B) 15 C) 16 D) 17 E) 18
(x + 1) . (2x + y + 1) = 24

eþitliðinde x ve y pozitif tamsayýlar olduðuna gö-

re, x + y toplamý kaçtýr?
35. 2a + a.b = 120
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 7
eþitliðinde a ve b birer pozitif tamsayýdýr.

Buna göre, b nin alacaðý kaç farklý deðer vardýr?

29. x ve y aralarýnda asal sayýlardýr. A) 10 B) 11 C) 12 D) 13 E) 14

x–y 10
=
2x + y 65

olduðuna göre, x . y çarpýmý kaçtýr? 36. 1! . 2! . 3! . 4! ... 12!

A) 10 B) 12 C) 15 D) 24 E) 42 çarpýmý aþaðýdakilerden hangisi ile çarpýlýrsa bir

sayma sayýsýnýn karesi olur?

A) 2 B) 5 C) 12 D) 6! E) 12!

30. a ve b pozitif tamsayýlar olmak üzere,

a . b = 8 . b + 18 1- D 2- E 3- A 4- A 5- D 6- B
7- E 8- E 9- B 10- D 11- C 12- C
ifadesinde a nýn hangi deðeri için b en küçük 13- E 14- E 15- E 16- D 17- D 18- E
deðeri alýr? 19- A 20- A 21- E 22- B 23- C 24- C
25- B 26- C 27- B 28- D 29- C 30- D
A) 18 B) 20 C) 24 D) 26 E) 30 31- B 32- D 33- B 34- B 35- E 36- B

21
 Matematik
Bölünebilme, EBOB ve EKOK
(YGS ve LYS)
Kalanlý Bölme A doðal sayýsýnýn x ile bölümünden kalan a,
B ≠ 0 ve A, B, C, K doðal sayýlar olmak üzere, B doðal sayýsýnýn x ile bölümünden kalan b ise

Bölünen Bölen A B ✔ A + B toplamýnýn x ile bölümünden kalan a + b

. .
. . ✔ A . B çarpýmýnýn x ile bölümünden kalan a . b
. Bölüm . C
– – ✔ An sayýsýnýn x ile bölümünden kalan an dir.
Kalan K
Eðer yukarýda verilen kalanlar (a + b, a . b, an), x ten
Yukarýdaki bölme iþleminde;
büyük ya da eþit ise, bu kalanlar x e bölünerek kalan
A=B.C+K bulunur.
eþitliði vardýr. Bu eþitliðe bölme özdeþliði denir.
Örnek 3
0 ≤ K < B olur.
x1y3 dört basamaklý sayýsýnýn 17 ile bölümünden kalan
K = 0 ise A sayýsý B sayýsýna tam bölünür. 13 ise x3y1 dört basamaklý sayýsýnýn 17 ile bölümünden
kalan kaçtýr?

A) 7 B) 8 C) 11 D) 13 E) 16
Örnek 1
Çözüm
Bir P doðal sayýsý a ile bölündüðünde bölüm 8 kalan 13 tür. x3y1 = x1y3 + 198 olur.
x1y3 sayýsýnýn 17 ile bölümünden kalan 13 ve
Bu P sayýsý 8 ile bölündüðünde bölüm ile kalanýn toplamý
198 sayýsýnýn 17 ile bölümünden kalan 11 olduðundan, x3y1
aþaðýdakilerden hangisidir?
sayýsýnýn 17 ile bölümünden kalan, 13 + 11 = 24 sayýsýnýn 17
ile bölümünden kalana eþittir.
A) a – 3 B) a C) a + 1 D) a + 4 E) a + 6
O halde, x3y1 sayýsýnýn 17 ile bölümünden kalan
(24 = 17 . 1 + 7), 7 olur.
Çözüm
YANIT: A
P a ⇒ P = 8 . a + 13 ⇒ 8 . a + 13 8

– 8 – 8.a a+1 Örnek 4

13 0 + 13 A doðal sayýsýnýn 12 ile bölümünden kalan 7 ve B doðal
– 8 sayýsýnýn 18 ile bölümünden kalan 15 tir.
5 Buna göre, A + B sayýsýnýn 6 ile bölümünden kalan kaçtýr?
olduðundan bölüm ile kalanýn toplamý;
(a + 1) + 5 = a + 6 bulunur. A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
YANIT: E
Çözüm
A = 12x + 7 ve B = 18y + 15
A + B = 12x + 7 + 18y + 15 = 6 . 2x + 6 . 3y + 22
Örnek 2 = 6 . 2x + 6 . 3y + 6 . 3 + 4 = 6(2x + 3y + 3) + 4
olduðundan A + B sayýsýnýn 6 ile bölümünden kalan 4 olur.
A B B C
YANIT: D
– 3 – 4
4 1
Örnek 5
Yukarýdaki bölme iþlemlerinde; A, B ve C doðal sayýlar A ve B dörtten büyük birer rakamdýr.
ise C nin A cinsinden deðeri aþaðýdakilerden hangisidir?

A A–7 Dört basamaklý AB23 sayýsý, iki basamaklý AB sayýsýna

A A+5 A+3
A) B) C) D) E) bölündüðünde, bölüm ile kalanýn toplamý kaçtýr?
6 6 12 12 12

Çözüm A) 23 B) 33 C) 43 D) 123 E) 133

A = 3 . B + 4 ve B = 4 . C + 1 olduðundan, Çözüm
A = 3 . (4 . C + 1) + 4
AB > 23 olduðundan bölüm 100
A = 12 . C + 7 AB23 AB
ve kalan 23 tür.
A – 7 = 12 . C ⇒ C =
A–7
bulunur. – AB 100
Bölümle kalanýn toplamý
12 0 023 100 + 23 = 123 olur.
YANIT: E YANIT: D

22
 Bölünebilme, EBOB ve EKOK Matematik (YGS ve LYS)

Örnek 6 3 Ýle Bölünebilme:

A sayýsý 12 ile bölündüðünde bölüm B, kalan 5 ve B sayýsý 7 ile
bölündüðünde bölüm C, kalan 3 tür.
Buna göre, A sayýsýnýn 21 ile bölümünden elde edilen
bölüm ile kalanýn toplamý kaçtýr?
Rakamlarý toplamý 3 ün katý olan sayýlar 3 ile tam bölünür.
Bir tamsayýnýn 3 ile bölümünden kalan, o sayýnýn
rakamlarý toplamýnýn 3 ile bölümünden kalana eþittir.

714 → 7 + 1 + 4 = 12 = 3 . 4
A) 4C + 7 B) 4C + 11 C) 4C + 15
D) 4C + 18 E) 4C + 21 olduðundan, 714 sayýsý 3 ile tam bölünür.
827 → 8 + 2 + 7 = 17 = 3 . 5 + 2
Çözüm
olduðundan, 827 nin 3 ile bölümünden kalan 2 dir.
A 12 B 7
– B – C
5 3 Örneðin,

A = 12B + 5 ve B = 7C + 3 olduðundan A = 12. (7C + 3) + 5 ✔ Üç basamaklý 5a2 sayýsýnýn 3 ile tam bölünebilmesi
A = 84C + 41 ⇒ A = 21 . 4C + 21 . 1 + 20 için;
A = 21(4C + 1) + 20 olur. 5+a+2=7+a=3.k
Buradan A sayýsýnýn 21 ile bölümünde, bölüm 4C + 1 ve olduðundan, a yerine 2, 5, 8 gelebilir.
kalan 20 olduðu görülür.
Bölüm ile kalanýn toplamý (4C + 1) + 20 = 4C + 21 olur.
✔ Dört basamaklý a642 sayýsýnýn 3 ile bölümünden kalanýn
YANIT: E
1 olabilmesi için;

a + 6 + 4 + 2 = 12 + a = 3 . k + 1 ⇒ 11 + a = 3 . k
olduðundan, a yerine 1, 4, 7 gelebilir.
Örnek 7

A B C D
3 4
– – 4 Ýle Bölünebilme:
C 5
Bir sayýnýn son iki rakamýndan oluþan iki basamaklý
Yukarýda verilen bölme iþlemlerine göre, A nýn alabile- sayý 4 ile tam bölünebiliyorsa, o sayý 4 ile tam bölünür.
ceði en küçük deðer kaçtýr?
Bir sayýnýn 4 ile bölümünden kalan, son iki rakamýndan elde
edilen iki basamaklý sayýnýn 4 ile bölümünden kalana eþittir.
A) 112 B) 115 C) 119 D) 123 E) 127

Çözüm
517 36 → 36 = 4 . 9
D > 5 olduðundan Buradan
C = 4D + 5 A = 3B + C olduðundan, 51736 sayýsý 4 ile tam bölünür.
C = 4 .6 + 5 A = 3 . 30 + 29 Ayný þekilde, 3700 ve 5108 sayýlarý da 4 ile tam bölünür.
C = 29 ve A = 119 bulunur.
683 14 → 14 = 4 . 3 + 2
B > C olduðundan
B = 30 olur. olduðundan, 68314 ün 4 ile bölümünden kalan 2 dir.
YANIT: C

Örneðin,

✔ Beþ basamaklý 378 a2 sayýsýnýn 4 ile tam bölünebilmesi

için;
12, 32, 52, 72 ve 92
Bölünebilme Kurallarý
sayýlarý 4 ün katý olduðundan, a yerine 1, 3, 5, 7, 9
2 Ýle Bölünebilme: gelebilir.
Çift sayýlar 2 ile tam bölünür.
Tek sayýlarýn 2 ile bölümünden kalan 1 dir. ✔ Dört basamaklý 94 5a sayýsýnýn 4 ile bölümünden kala-
nýn 3 olabilmesi için;

758 sayýsý 2 ile tam bölünür. 51 = 4 . 12 + 3, 55 = 4 . 13 + 3 ve 59 = 4 . 14 + 3

429 sayýsýnýn 2 ile bölümünden kalan 1 dir. olduðundan, a yerine 1, 5, 9 gelebilir.

23
 Matematik (YGS ve LYS) Bölünebilme, EBOB ve EKOK

Örnek 8 8 Ýle Bölünebilme:

Beþ basamaklý 38x7y sayýsý 4 ile tam bölünebilmektedir. Bir sayýnýn son üç rakamýndan oluþan üç basamaklý sayý
8 ile tam bölünebiliyorsa, o sayý 8 ile tam bölünür. Bir sayýnýn
Bu sayý ayný zamanda 3 ile de bölünebildiðine göre, x 8 ile bölümünden kalan, o sayýnýn son üç rakamýndan elde
kaç farklý deðer alabilir? edilen üç basamaklý sayýnýn 8 ile bölümünden kalana eþittir.

957 416 → 416 = 8 . 52

A) 3 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
olduðundan, 957416 sayýsý 8 ile tam bölünür.
Çözüm
Ayný þekilde, 17000, 39008 ve 53016 sayýlarý da 8 ile
tam bölünür.
38x7y sayýsý 4 ile bölünebildiði için, bu sayý
38x72 veya 38x76 olur. 361 247 → 247 = 8 . 30 + 7
3 + 8 + 7 + 2 + x = 3k 3 + 8 + 7 + 6 + x = 3k
olduðundan, 361247 nin 8 ile bölümünden kalan 7 dir.
20 + x = 3k 24 + x = 3k
x = 1, 4, 7 x = 0, 3, 6, 9

olmak üzere, 7 farklý x deðeri vardýr.

YANIT: D 9 Ýle Bölünebilme:

Rakamlarý toplamý 9 un katý olan sayýlar 9 ile tam bölünür.

5 Ýle Bölünebilme:
Birler basamaðýndaki rakamý 0 ya da 5 olan sayýlar 5 ile
tam bölünür.
Bir sayýnýn 5 ile bölümünden kalan, o sayýnýn son
rakamýnýn 5 ile bölümünden kalana eþittir.
Bir sayýnýn 9 ile bölümünden kalan, o sayýnýn rakamlarý
toplamýnýn 9 ile bölümünden kalana eþittir.
82413 → 8 + 2 + 4 + 1 + 3 = 18 = 9 . 2
olduðundan, 82413 sayýsý 9 ile tam bölünür.
1526 → 1 + 5 + 2 + 6 = 14 = 9 . 1 + 5

olduðundan, 1526 nýn 9 ile bölümünden kalan 5 tir.

475 ve 3280 sayýlarý 5 ile tam bölünür.
817 nin 5 ile bölümünden kalan 2 dir.
461 in 5 ile bölümünden kalan 1 dir. Örneðin,

✔ Beþ basamaklý 2a4a1 sayýsýnýn 9 ile tam bölünebilmesi

Örneðin, için;
Dört basamaklý 718a sayýsýnýn 5 ile bölümünden kalanýn 2 + a + 4 + a + 1 = 2a + 7 = 9 . k
4 olabilmesi için; a yerine 4 ya da 9 rakamlarý gelebilir. olduðundan, a yerine 1 rakamý gelebilir.

✔ Üç basamaklý 51a sayýsýnýn 9 ile bölümünden kalanýn 4

olabilmesi için;
Örnek 9
3a5b sayýsýnýn 5 ile bölümünden kalan 4 tür. 5+1+a=6+a=9.k+4⇒a+2=9.k
olduðundan, a yerine sadece 7 rakamý gelebilir.
Bu sayýnýn 3 ile bölümünden kalan 2 ise a nýn uygun
deðerleri toplamý kaçtýr?

A) 18 B) 24 C) 27 D) 33 E) 35

Çözüm Örnek 10
Beþ basamaklý 28x6y sayýsý 9 ile bölünebilmektedir.
3a5b sayýsýnýn 5 ile bölümünden kalan 4 ise bu sayý, 3a54 ya
da 3a59 olur. Bu sayý ayný zamanda 5 ile de bölünebildiðine göre,
x in alabileceði deðerler toplamý kaçtýr?
3a54 sayýsýnýn 3 ile bölümünden kalan 2 ise
3a54 → 3 + a + 5 + 4 = 12 + a = 3 . k + 2 ⇒ 10 + a = 3 . k A) 4 B) 6 C) 7 D) 8 E) 10
↓
2, 5, 8 Çözüm
3a59 sayýsýnýn 3 ile bölümünden kalan 2 ise 28x6y sayýsý 5 ile bölünebildiðine göre, bu sayý
3a59 → 3 + a + 5 + 9 = 17 + a = 3 . k + 2 ⇒ 15 + a = 3 . k 28x60 veya 28x65 biçiminde olur.
↓ 2 + 8 + 6 + 0 + x = 9k ve 2 + 8 + 6 + 5 + x = 9k
0, 3, 6, 9 16 + x = 9k 21 + x = 9k
x=2 x=6
olduðundan, a yerine 2, 5, 8, 0, 3, 6, 9 gelebilir. olduðundan, x in alabileceði deðerler toplamý
Bu deðerlerin toplamý: 2 + 5 + 8 + 0 + 3 + 6 + 9 = 33 olur. 2 + 6 = 8 olur.
YANIT: D YANIT: D

24
 Bölünebilme, EBOB ve EKOK Matematik (YGS ve LYS)

Örnek 11 Aralarýnda asal olan iki sayýnýn her biri ile bölünebilen
Beþ basamaklý 34x2y sayýsý 5 ile bölündüðünde 1, 9 ile bir sayý, bu sayýlarýn çarpýmý ile de bölünebilir.
bölündüðünde 2 kalanýný vermektedir.
2 ve 3 ile bölünebilen sayý 6 ile,
Buna göre, x in alabileceði deðerler toplamý kaçtýr? 3 ve 4 ile bölünebilen sayý 12 ile,
3 ve 5 ile bölünebilen sayý 15 ile,
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8 4 ve 9 ile bölünebilen sayý 36 ile,
Çözüm 5 ve 9 ile bölünebilen sayý 45 ile bölünebilir.

Bu sayý, 5 ile bölündüðünde 1 kalanýný verdiðine göre,

34x21 veya 34x26 olabilir.
Örnek 13
34x21 → 3 + 4 + 2 + 1 + x = 9k + 2 ⇒ 8 + x = 9k ⇒ x = 1 olur.
34x26 → 3 + 4 + 2 + 6 + x = 9k + 2 ⇒ 13 + x = 9k ⇒ x = 5 olur. Beþ basamaklý 4x444 sayýsýnýn 15 ile bölümünden kalan 9
Buradan 1 + 5 = 6 bulunur. dur.
YANIT: C
Buna göre, x in alabileceði deðerler toplamý kaçtýr?

A) 11 B) 14 C) 15 D) 16 E) 18

10 Ýle Bölünebilme: Çözüm

Birler basamaðýndaki rakam 0 olan sayýlar 10 ile tam 4 x 444 – 9 = 4x435 sayýsý 15 ile tam bölünebilir.
bölünür. Bir sayýnýn 10 ile bölümünden kalan, birler basa- 15 ile tam bölünebilmesi için 5 ve 3 ile bölünebilmesi gerekir.
maðýndaki rakamdýr. Son basamaðý 5 olduðundan 5 ile bölünebilir.
4x435 sayýsýnýn 3 ile bölünebilme koþulundan x in alabileceði
740 ve 2300 sayýlarý 10 ile tam bölünür.
deðerler bulunur.
684 sayýsýnýn 10 ile bölümünden kalan 4 tür.
4x435 → 4 + 4 + 3 + 5 + x = 3k
16 + x = 3k
Örnek 12 x = 2, 5, 8
Beþ basamaklý 3aa8a sayýsýnýn 10 ile bölümünden kalan olduðundan x in alabileceði deðerler toplamý 2 + 5 + 8 = 15
7 olduðuna göre, ayný sayýnýn 9 ile bölümünden kalan olarak bulunur.
kaçtýr? YANIT: C

A) 2 B) 4 C) 5 D) 6 E) 8
Örnek 14
Çözüm
Rakamlarý farklý beþ basamaklý 4x32y sayýsý 45 ile tam
3aa8a sayýsýnýn 10 ile bölümünden kalan 7 ise, bu sayý 37787 bölünebilmektedir.
olur.
37787 → 3 + 7 + 7 + 8 + 7 = 32 = 9 . 3 + 5 Buna göre, kaç farklý (x, y) sayý çifti yazýlabilir?
olduðundan 37787 sayýsýnýn 9 ile bölümünden kalan 5 olur.
YANIT: C A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4

Çözüm
11 Ýle Bölünebilme:
11 ile bölünebilme kuralýný bir örnekle açýklayalým. Altý 4x32y sayýsý 45 ile tam bölünebiliyorsa; hem 5, hem de 9 ile
basamaklý abcdef sayýsýnýn rakamlarý, birler basamaðýndan tam bölünür.
itibaren sýrasýyla +, –, +, – ... ile çarpýlarak toplanýr. Elde 4x32y sayýsý 5 ile tam bölünebildiðine göre, y yerine 0 ya da
edilen sonuç 11 in katý ise, sayý 11 ile tam bölünür. 5 rakamý gelmelidir.
O halde, 4x320 ve 4x325 sayýlarý 9 ile tam bölünebilmek-
Elde edilen sonucun 11 ile bölümünden kalan, o sayýnýn tedir.
11 ile bölümünden kalana eþittir.
– + – + – + y = 0 için 4x320 → 4 + x + 3 + 2 + 0 = 9 + x = 9 . k
a b c d e f → f – e + d – c + b – a = 11k ise ↓
abcdef sayýsý 11 ile bölünebilir. 0, 9
y = 5 için 4x325 → 4 + x + 3 + 2 + 5 = 14 + x = 9 . k
Örneðin, ↓
4
28164 sayýsýnýn 11 ile bölümünden kalaný bulalým.
olur.
+ – + – +
2 8 1 6 4 → 4 – 6 + 1 – 8 + 2 = –7 dir. Buradan (0, 0), (9, 0) ve (4, 5) olmak üzere 3 farklý (x, y) sayý
Bir sayýnýn 11 ile bölümünden kalan negatif olamaya- çifti bulunur.
caðýndan, kalan; –7 + 11 = 4 olur. YANIT: D

25
 Matematik (YGS ve LYS) Bölünebilme, EBOB ve EKOK

OBEB ve OKEK Asal Çarpanlara Ayrýlmýþ Sayýlarýn OBEB ve OKEK i

Ýki ya da daha fazla pozitif tamsayýyý birlikte tam böle-
bilen en büyük tamsayýya bu sayýlarýn, ortak bölenlerinin en
büyüðü OBEB denir.
24 ün pozitif tamsayý bölenleri 1, 2, 3, 4, 6 , 8, 12, 24
30 un pozitif tamsayý bölenleri 1, 2, 3, 5, 6, 10, 15, 30
olduðundan, OBEB(24, 30) = 6 olur.
Ýki ya da daha fazla pozitif tamsayýnýn her birine ayrý
ayrý tam bölünebilen en küçük pozitif tamsayýya bu sayýlarýn,
ortak katlarýnýn en küçüðü OKEK denir.
24 ün tam katlarý 24, 48, 72, 96, 120 , 144 .....
OBEB bulunurken ortak olan asal çarpanlardan kuvveti
küçük (ya da eþit) olanlar alýnarak çarpýlýr.
OKEK bulunurken ortak olan asal çarpanlardan kuvveti
büyük (ya da eþit) olanlar ve (eðer varsa) ortak olmayan
asal çarpanlar alýnarak çarpýlýr.
a, b, c, d ve e birbirinden farklý birer asal sayý olsun.
x = a 3. b2. c5. d
y = a3. b7. c. e4
z = a2. c3. d2
OBEB(x, y, z) = a2 . c
OKEK(x, y, z) = a3 . b7 . c5 . d2 . e4 olur.

30 un tam katlarý 30, 60, 90, 120 , 150 .....

olduðundan, OKEK(24, 30) = 120 olur. Örnek 16

x = 2 3 . 3 . 52
24 ve 30 sayýlarýnýn OBEB ve OKEK ini birlikte asal
çarpanlara ayýrarak bulalým: y = 22 . 52 . 7

olduðuna göre, x ve y sayýlarýnýn ortak katlarýnýn en kü-

çüðünün, ortak bölenlerinin en büyüðüne oraný kaçtýr?
A) 42 B) 70 C) 84 D) 105 E) 140

OBEB ikisini birden bölen sayýlarýn Çözüm

24 30 2
çarpýmýdýr. 3 2
12 15 2 OKEK ( x , y ) 2 .5 .3.7
OBEB(24, 30) = 2 . 3 = 6 = = 2 . 3 . 7 = 42 olur .
OBEB( x , y ) 2 2
6 15 2 2 .5
OKEK tüm bölenlerin çarpýmýdýr.
YANIT: A
3 15 3 OKEK(24, 30) = 23 . 3 . 5 = 120
olur.
1 5 5

1
Örnek 17
a ve b birer doðal sayýdýr.

OBEB(a, b) = 12
OKEK(a, b) = 288

a < b olmak üzere, a ve b iki pozitif tamsayý ise, olduðuna göre, a + b toplamýnýn en küçük deðeri kaçtýr?
OBEB(a, b) ≤ a < b ≤ OKEK(a, b) ve
A) 120 B) 126 C) 132 D) 184 E) 300
OBEB(a, b) . OKEK(a, b) = a . b olur.
Çözüm
a ve b aralarýnda asal ise, x ve y aralarýnda asal sayýlar olmak üzere,
OBEB(a, b) = 1 ve OKEK(a, b) = a . b olur. OBEB(a, b) = 12 ise a = 12 . x ve b = 12 . y dir.
OKEK(a, b) . OBEB(a, b) = a . b olduðundan,
OKEK(a, b) . 12 = 12 . x . 12 . y
OKEK(a, b) = 12 . x . y olur.
O halde, 12 . x . y = 288
x . y = 24
Örnek 15
↓ ↓
a ve 24 sayýlarýnýn ortak katlarýnýn en küçüðü 48 ve ortak 4.6
bölenlerinin en büyüðü 8 ise a kaçtýr?
3 . 8 → aralarýnda asal
2 . 12
A) 12 B) 16 C) 18 D) 20 E) 24
1 . 24 →aralarýnda asal
Çözüm x ve y aralarýnda asal olduðundan a + b toplamýnýn en küçük
olmasý için, (x + y en küçük) x = 3 ve y = 8 seçilmelidir.
OKEK(a, 24) = 48 ve OBEB(a, 24) = 8 ise a = 12 . x = 12 . 3 = 36 ve b = 12 . y = 12 . 8 = 96 olur.
a . 24 = 48 . 8 ⇒ a = 16 bulunur. Buradan, a + b = 36 + 96 = 132 bulunur.
YANIT: B YANIT: C

26
 Bölünebilme, EBOB ve EKOK Matematik (YGS ve LYS)

Örnek 18 Örnek 21

21 litrelik bir bidonda zeytin yaðý, 28 litrelik bir bidonda da

a, b, c birbirinden farklý doðal sayýlardýr.
ayçiçek yaðý vardýr. Bu yaðlar karýþmayacak ve hiç art-
mayacak biçimde eþit hacimde þiþelere doldurulup satýla-
OBEB(a, b, c) = 12
caktýr.
olduðuna göre, a + b + c toplamý en az kaçtýr?
Bu iþ için en az kaç tane þiþe gereklidir?

A) 60 B) 72 C) 84 D) 96 E) 108
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
Çözüm Çözüm

Þiþelerin en az sayýda olmasý için, hacimlerinin en büyük

OBEB(a, b, c) = 12 ise a + b + c toplamýnýn en az olmasý için,
olmasý gerekir. Þiþelerin hacmi, litre olarak en çok 21 ve 28 in
a = 12 . 1 = 12, b = 12 . 2 = 24 ve c = 12 . 3 = 36 olmalýdýr.
OBEB i kadar olur.
O halde, a + b + c = 12 + 24 + 36 = 72 bulunur.
OBEB(21, 28) = 7 olduðundan þiþelerin hacmi 7 litredir.
YANIT: B
21 litre
7 7 7
Zeytin ⇒
Örnek 19 litre litre litre
Yaðý
a ve b farklý birer pozitif tamsayýdýr.

a + b = 128 ve OBEB(a, b) = 16 28 litre

7 7 7 7
olduðuna göre, a nýn alabileceði kaç farklý deðer vardýr? Ayçiçek ⇒
litre litre litre litre
Yaðý
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
Çözüm 28
Zeytinyaðý için, 21 = 3 ve ayçiçek yaðý için, =4
7 7
OBEB(a, b) = 16 ise a = 16 . m ve b = 16 . n olur.
olmak üzere toplam, 3 + 4 = 7 tane þiþe gereklidir.
Burada m ve n aralarýnda asal sayýlardýr.
YANIT: E
a + b = 128 ⇒ 16m + 16n = 128
m+n=8
1 7
3 5 Örnek 22
5 3
7 1 Dörtgen biçimindeki bir bahçenin bir kenarý göl kýyýsýdýr. Göl
olduðundan m nin 1, 3, 5 ve 7 deðerleri için, a nýn 16, 48, 80 kýyýsý olmayan kenar uzunluklarý 18 m, 24 m ve 30 m dir. Bu
ve 112 olmak üzere 4 farklý deðeri vardýr. bahçenin göl kýyýsý olmayan üç kenarýna eþit aralýklarla (tüm
YANIT: C köþelere birer aðaç dikilmek þartýyla) aðaç dikilecektir.

Buna göre, en az kaç tane aðaç gereklidir?

Örnek 20
A) 10 B) 11 C) 13 D) 14 E) 15
72, 96 ve 120 sayýlarýnýn üçünü de tam bölen kaç tane
doðal sayý vardýr? Çözüm

A) 8 B) 9 C) 10 D) 12 E) 15
Göl 6
Çözüm 6
6
6
72, 96 ve 120 sayýlarýnýn OBEB ini tam bölen doðal sayýlar, Bahçe
6 6
bu sayýlarýn her üçünü de tam böler. 6 6 6 6 6 6
OBEB
OBEB (72, 96, 120) = 24 olduðundan
24 ün tam bölenleri olan doðal sayýlar 72, 96 ve 120 sayýlarýnýn En az sayýda aðaç dikilebilmesi için aðaçlarýn arasýndaki
uzaklýk metre olarak 18, 24 ve 30 un OBEB i kadardýr.
üçünü de tam böler.
OBEB(18, 24, 30) = 6 olduðundan iki aðaç arasýndaki uzaklýk
24 ün pozitif bölenlerinin sayýsý 6 m dir.
24 = 23 . 31 → (3 + 1) . (1 + 1) = 4 . 2 = 8 Her iki uçta da aðaç olduðundan, aðaç sayýsý aralýk sayýsýndan
1 fazladýr.
olduðundan 8 tane (1, 2, 3, 4, 6, 8, 12, 24) doðal sayý 72, 96
18 + 24 + 30
ve 120 sayýlarýný tam böler. O halde, aðaç sayýsý : + 1 = 13 olur.
6
YANIT: A YANIT: C

27
 Matematik (YGS ve LYS) Bölünebilme, EBOB ve EKOK

Örnek 23
Taban ayrýtlarý 240 cm ve 300 cm olan bir havuzun tabaný
eþit büyüklükte kare biçiminde fayanslarla hiç boþluk
kalmayacak þekilde kaplanacaktýr.
Bu iþ için en az kaç fayans gereklidir?
Örnek 25
Adnan bilyelerini sekizerli, onarlý ve onikiþerli gruplara
ayýrdýðýnda her defasýnda 5 bilyesi artmaktadýr.
Adnan’ýn bilye sayýsý dört basamaklý bir sayý olduðuna
göre, en az kaçtýr?

A) 18 B) 20 C) 22 D) 24 E) 26 A) 1005 B) 1085 C) 1115 D) 1195 E) 1205

Çözüm Çözüm

300 Adnan’ýn bilye sayýsý A olsun.

60 En az sayýda fayans kul- x, y, z ve k birer tamsayý olmak üzere,
60 lanmak için kare biçimindeki
A = 8 . x + 5 = 10 . y + 5 = 12 . z + 5
240

fayanslarýn kenarlarý cm cin-

60
sinden 240 ile 300 ün OBEB i A – 5 = 8 . x = 10 . y = 12 . z
60 kadar olmalýdýr. A – 5 = [OKEK (8, 10, 12)] . k
60 60 60 60 60
A – 5 = 120 . k
A = 120 . k + 5 olur.
OBEB(240, 300) = 60 olduðundan, kare þeklindeki fayans-
larýn bir kenarý 60 cm dir. Adnan’ýn bilye sayýsý dört basamaklý bir sayý ise en az
Dikdörtgen alaný k = 9 için, A = 120 . 9 + 5 = 1085 bulunur.
Toplam kare sayýsý =
Bir karenin alaný YANIT: B
4 5
240 . 300
olduðundan, = 4 . 5 = 20 dir.
60 . 60 Örnek 26
1 1
YANIT: B
A doðal sayýsý 6 ile bölündüðünde 4, 5 ile bölündüðünde 2
kalanýný vermektedir.

Bu koþula uygun iki basamaklý en büyük A sayýsýnýn

rakamlarý toplamý kaçtýr?

Örnek 24
A) 17 B) 16 C) 12 D) 10 E) 7
Ayrýtlarý 20 cm, 12 cm ve 8 cm olan dikdörtgenler prizmasý
biçimindeki bir tahta blok, kesilerek eþit büyüklükte küpler Çözüm
elde edilecektir. A = 6a + 4 = 5b + 2
A + 8 = 6a + 12 = 5b + 10
Bu koþullarda en az kaç tane küp elde edilir?
A + 8 = 6(a + 2) = 5(b + 2)
A) 12 B) 15 C) 18 D) 24 E) 30 A + 8 = [OKEK(6, 5)] . k
A + 8 = 30 . k olur.
Çözüm k = 3 için A = 82 ve 8 + 2 = 10 bulunur.

20
YANIT: D

12
8
4
Örnek 27
4
9 8
4 ve saat arayla çalan iki zil, birlikte çaldýktan en
10 15
az kaç dakika sonra tekrar birlikte çalar?
En az sayýda küp elde edilmesi için küpün ayrýtlarýnýn cm
cinsinden 20, 12 ve 8 in OBEB i kadar olmalýdýr.
OBEB(20, 12, 8) = 4 A) 1012 B) 984 C) 946 D) 864 E) 712
olduðundan küplerin ayrýtlarý 4 cm dir.
Dikdörtgenler prizmasýnýn hacmi, küplerin hacimlerinin Çözüm
toplamýdýr.
Dikdörtgenler prizmasýnýn hacmi 9 8
Toplam küp sayýsý = saat = 54 dakika ve saat = 32 dakikadýr.
Bir küpün hacmi 10 15
Birinci zil her 54 dakikada bir, ikinci zil her 32 dakikada bir
5 3 2 çalacaðýndan, bu iki zil 54 ve 32 nin ortak katlarýnda birlikte
20 . 12 . 8 çalarlar.
Toplam küp sayýsý = = 5 . 3 . 2 = 30 dur.
4.4.4 OKEK(54, 32) = 864 dakika olur.
YANIT: E YANIT: D

28
 Bölünebilme, EBOB ve EKOK Matematik (YGS ve LYS)

Örnek 28 Örnek 30

a, b, c birbirinden farklý doðal sayýlardýr. Kenarlarý 6 cm ve 8 cm olan dikdörtgen biçimindeki levhalar

yanyana hiç boþluk olmayacak þekilde dizilerek bir kare
OKEK(a, b, c) = 45 elde edilecektir.

olduðuna göre, a + b + c toplamýnýn en büyük ve en Bu iþ için en az kaç tane dikdörtgen levha gereklidir?
küçük deðerlerinin farký kaçtýr?
A) 12 B) 15 C) 16 D) 18 E) 20
A) 36 B) 42 C) 48 D) 54 E) 60
Çözüm
Çözüm
8 8 8

a + b + c toplamýnýn en büyük olmasý için, 6

OKEK(6, 8) = 24
6
45 45 45 45
a= = 45 , b = = 15 ( ∉ N) , c = =9 6
1 3 2 5

olmalýdýr. 6

O halde, en büyük (a + b + c) = 45 + 15 + 9 = 69 olur. OKEK(6,8) = 24

a + b + c toplamýnýn en küçük olmasý için,

En az sayýda dikdörtgen levha kullanýlmasý için elde edilecek
a ile b, a ile c ve b ile c aralarýnda asal olmalýdýr.
karenin kenarlarý cm cinsinden 6 ile 8 in OKEK i kadar olmalýdýr.
45 = 1 . 5 . 9 olduðundan, OKEK(6, 8) = 24 olduðundan, karenin kenarlarý 24 cm dir.
en küçük (a + b + c) = 1 + 5 + 9 = 15 olur.
Karenin alaný
Toplam levha sayýsý =
Buradan, bu deðerlerin farký; 69 – 15 = 54 bulunur. Bir levhanýn alaný
YANIT: D olduðundan,
24 . 24
= 4 . 3 = 12 tane levha gereklidir.
6.8
YANIT: A

Örnek 29
Bir hasta 10 saatte bir aðrý kesici, 12 saatte bir antibiyotik ve
15 saatte bir vitamin tableti almaktadýr. Üçünü birlikte aldýktan
sonra tekrar üçünü birlikte aldýðý zaman aðrý kesici tabletler
bitmiþtir.
Örnek 31
Ayrýtlarý 9 cm, 8 cm ve 4 cm olan dikdörtgenler prizmasý
biçimindeki tuðlalar yanyana ve üst üste hiç boþluk kal-
mayacak biçimde dizilerek bir küp elde edilecektir.

Buna göre hasta, kaç tane aðrý kesici tablet almýþtýr? Bu iþ için en az kaç tane dikdörtgenler prizmasý biçi-
minde tuðlaya gerek vardýr?
A) 6 B) 7 C) 8 D) 11 E) 13
A) 1080 B) 1096 C) 1144 D) 1208 E) 1296
Çözüm

0 10 20 30 40 50 60 Çözüm
Aðrý kesici

Antibiyotik 35. örnekte olduðu gibi, en az sayýda tuðla kullanýlmasý için

Vitamin elde edilecek küpün ayrýtlarý cm cinsinden 9, 8 ve 4 ün
OKEK i kadar olmalýdýr.
OKEK(10, 12, 15) = 60
OKEK(9, 8, 4) = 72
olduðundan elde edilecek küpün ayrýtlarý 72 cm dir.
OKEK(10, 12, 15) = 60
Küpün hacmi
olduðundan, hasta 60 saat sonra tekrar üç tableti birden Toplam tuðla sayýsý =
Bir prizmanýn hacmi
alacaktýr.
Hasta bu süre içerisinde, olduðundan,

60 72 . 72 . 72
+ 1 = 7 tane aðrý kesici tablet almýþtýr. = 8 . 9 . 18 = 1296 tuðlaya gerek vardýr.
10 9.8.4
YANIT: B YANIT: E

29
 Matematik (YGS ve LYS) Konu Testi

TEST – 3 7. Beþ basamaklý A214A sayýsýnýn 5 ile bölümünden

kalan 2 ise 9 ile bölümünden kalan aþaðýdakilerden
1. 1518 15 hangisi olabilir?
Bölüm
A) 3 B) 4 C) 5 D) 7 E) 8
–
Kalan

Yukarýdaki bölme iþleminde bölüm ile kalanýn top-

lamý kaçtýr?

A) 101 B) 104 C) 107 D) 114 E) 116

8. Rakamlarý birbirinden farklý dört basamaklý 5a8b sayýsý
3 ve 5 ile tam bölünebilmektedir.

Buna göre, a rakamý aþaðýdakilerden hangisidir?

2. a 18 a ve b birer doðal sayýdýr. A) 9 B) 7 C) 4 D) 2 E) 1

– b+1
b2 Yandaki bölme iþlemine
göre, a en çok kaçtýr?

A) 104 B) 106 C) 108 D) 110 E) 112

9. A, B ve C doðal sayýlardýr.

A B B C
3. A B B C – 5 – 3
2 1
– 4 – 3
12 2 olduðuna göre, A nýn 15 ile bölümünden kalan
kaçtýr?
A, B ve C birer doðal sayý olduðuna göre, A en az
kaçtýr?
A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 11
A) 56 B) 62 C) 68 D) 72 E) 74

4. Bir A doðal sayýsý x doðal sayýsý ile bölündüðünde 10. 8a5b sayýsý 45 ile tam bölünebildiðine göre, a nýn
bölüm 12 ve kalan 15 olmaktadýr. alabileceði deðerlerin toplamý kaçtýr?

Bu A sayýsý 12 ile bölündüðünde kalan kaç olur?

A) 8 B) 10 C) 11 D) 12 E) 14

A) 11 B) 7 C) 5 D) 3 E) 2

11. 4172983 sayýsýnýn 11 ile bölümünden kalan kaçtýr?

5. Rakamlarý farklý beþ basamaklý m3628 sayýsý 3 ile
tam bölünebildiðine göre, m nin alacaðý deðerler A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
toplamý kaçtýr?

A) 13 B) 8 C) 7 D) 5 E) 4

12. Dört basamaklý 7xy8 sayýsýnýn 9 ile bölümünden

6. Dört basamaklý 82a2 sayýsýnýn 4 ile tam bölünebilme- kalan 1 ise 3yx2 sayýsýnýn 9 ile bölümünden kalan
si için a yerine yazýlacak sayýlarýn toplamý kaçtýr? kaçtýr?

A) 29 B) 25 C) 18 D) 16 E) 12 A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 8

30
 Konu Testi Matematik (YGS ve LYS)

13. 1a6 sayýsýnýn 3 ile bölümünden kalan 2 dir. 19. Dört basamaklý a96b sayýsýnýn 15 ile bölümünden
kalan 14 tür.
Buna göre, a nýn alabileceði deðerler toplamý
kaçtýr? Buna göre, a nýn alacaðý deðerler toplamý kaçtýr?

A) 12 B) 10 C) 9 D) 8 E) 7 A) 33 B) 30 C) 27 D) 24 E) 22

20. Bir kasanýn þifresi beþ basa-

maklý rakamlarý farklý ve 15 ile
3 7 1 tam bölünebilen bir doðal sa-
14. Bir A sayýsý B sayýsýna bölündüðünde bölüm 7 kalan yýdýr. Bu þifrenin birler ve bin-
17 olmaktadýr. KASA ler basamaðýndaki rakamlarý
silinmiþ, diðer rakamlarý ise
Bu A sayýsý 7 ile bölünürse, bölüm ile kalanýn þekilde verilmiþtir.
toplamý kaç olur?
Buna göre, kasa kaç deneme yapýlýrsa kesinlikle
A) 2B + 3 B) B + 3 C) 2B + 1 D) B + 5 E) B + 1 açýlýr?

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

21. Rakamlarý farklý dokuz basamaklý bir sayýnýn 9 ile

15. AB7 18 Yandaki bölme iþleminde üç bölümünden kalan 3 tür.
– basamaklý AB7 sayýsý 18 ile
CD bölündüðünde, kalan iki basa- Buna göre, bu sayýnýn yazýmýnda aþaðýdaki rakam-
maklý CD sayýsý olmaktadýr. lardan hangisi kullanýlmamýþtýr?

Buna göre, D yerine gelebilecek rakamlarýn toplamý A) 0 B) 3 C) 6 D) 8 E) 9

kaçtýr?

A) 16 B) 18 C) 21 D) 24 E) 28
22. Ýki basamaklý ab ve ba doðal sayýlarýnýn 5 ile bölü-
münden kalanlar birbirine eþittir.

a > b olduðuna göre, ab – ba farký kaçtýr?

A) 5 B) 9 C) 25 D) 36 E) 45
16. 23! + 24!

sayýsý aþaðýdaki sayýlarýn hangisine tam olarak

bölünemez? 23. 1 den 100 e kadar doðal sayýlarýn yan yana yazýl-
masý ile elde edilen;
A) 625 B) 121 C) 120 D) 111 E) 99
S = 123456789101112... 100

sayýsýnýn 9 ile bölümünden kalan kaçtýr?

A) 0 B) 1 C) 3 D) 7 E) 8

17. a doðal sayýsýnýn 9 ile bölümünden kalan 4 tür.

a2 + 2a sayýsýnýn 9 ile bölümünden kalan kaçtýr? 24. A = 3456345634

1444244 56
4...
3
43 basamaklý
A) 1 B) 4 C) 6 D) 7 E) 8
3, 4, 5, 6 rakamlarýnýný sýrasýyla tekrar yanyana
yazýlmasý ile oluþturulan 43 basamaklý A sayýsýnýn
9 ile bölümünden kalan kaçtýr?

A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
18. 3 ile tam bölünebilen 2a5b sayýsýnýn 4 ile bölümünden
kalan 2 dir.
1- B 2- B 3- C 4- D 5- D 6- B
Buna göre, a – b farký en çok kaçtýr? 7- A 8- D 9- B 10- E 11- A 12- A
13- A 14- D 15- A 16- D 17- C 18- D
19- C 20- B 21- C 22- E 23- B 24- A
A) 3 B) 4 C) 7 D) 8 E) 9

31
 Matematik (YGS ve LYS) Konu Testi

TEST – 4 7. Farklý üç pozitif tamsayýnýn ortak katlarýnýn en küçüðü

54 tür.
1. Ortak bölenlerinin en büyüðü 12 olan birbirinden
farklý üç pozitif tamsayýnýn toplamý en az kaçtýr? Buna göre, bu üç sayýnýn toplamý en fazla kaç
olabilir?
A) 108 B) 80 C) 72 D) 60 E) 48
A) 73 B) 81 C) 87 D) 90 E) 99

2. Uzunluklarý 24 cm, 48 cm ve 60 cm olan ayný 8. Boyutlarý 15 cm ve 20 cm olan dikdörtgen biçimindeki

maddeden yapýlmýþ ayný kalýnlýkla olan üç tel çubuk plakalar hiç boþluk kalmayacak biçimde yanyana
kesilerek birbirine eþit uzunlukta olan küçük parçalara koyularak bir kare oluþturulmak isteniyor.
ayrýlacaktýr.
Bu koþullarda en küçük bir kare oluþturmak için
Buna göre bu üç tel çubuktan en az kaç tane eþit kaç tane plaka gereklidir?
uzunlukta küçük parça elde edilir?
A) 8 B) 10 C) 12 D) 15 E) 16
A) 8 B) 9 C) 10 D) 11 E) 12

9. Üçü de 17 den baþlamak üzere; Ali dörder dörder,

3. Olimpiyat stadýnýn eni 55 m, boyu 120 m dir. Stadýn
çevresine köþelere de birer meþale gelecek þekilde
eþit aralýklarla meþaleler dikilecektir.
Buna göre, en az kaç meþale dikilir?
Ömer altýþar altýþar, Bekir ise sekizer sekizer artýrarak
sayýyorlar.
Buna göre, üçünün de söylediði üç basamaklý en
küçük sayý kaçtýr?

A) 55 B) 65 C) 69 D) 70 E) 71 A) 109 B) 113 C) 115 D) 137 E) 158

10. 12 Alman, 20 Fransýz ve belli sayýda Ýtalyan turistin

4. Kenarlarý 2,4 metre ve 4,2 metre olan dikdörtgen biçi-
katýldýðý bir kültür turunda, turistlerin tümü eþit sayýda
mindeki bir odanýn zemini kare þeklinde eþ fayanslarla
kiþilerden oluþan 12 gruba ayrýlýyor.
kaplanacaktýr.
Her grupta ayný ülkeden turistler bulunduðuna
Bu iþ için en az kaç fayans gerekir?
göre, Ýtalyan turistlerin sayýsý kaçtýr?

A) 14 B) 20 C) 24 D) 26 E) 28
A) 8 B) 12 C) 16 D) 18 E) 24

5. 35 Fenerbahçe, 49 Beþiktaþ ve 63 Galatasaray taraf- 11. a ile b aralarýnda asal olan iki doðal sayýdýr.
tarýný bir servis minibüsü maça taþýyacaktýr.
OBEB(a, b) + OKEK(a, b) = 113
Her seferde eþit sayýda ve ayný takýmýn taraftarý
olduðuna göre, a + b toplamýnýn alabileceði de-
taþýnmak koþuluyla, taraftarlarýn tümü en az kaç
ðerler farký aþaðýdakilerden hangisidir?
seferde taþýnabilir?
A) 17 B) 37 C) 73 D) 90 E) 94
A) 15 B) 18 C) 20 D) 21 E) 23

12. OBEB(a, b) = 6 ve OKEK(a, b) = 144

6. Üç basamaklý sayýlardan kaç tanesi 8 ve 12 ile
tam olarak bölünür? olduðuna göre, a + b toplamý en az kaçtýr?

A) 45 B) 41 C) 37 D) 36 E) 32 A) 60 B) 66 C) 72 D) 84 E) 96

32
 Konu Testi Matematik (YGS ve LYS)

13. a, b ve c doðal sayýlardýr. 19. 3542 sayýsýndan en küçük hangi doðal sayý çýka-
rýlýrsa elde edilen sayý 15, 18 ve 10 ile tam bölünür?
a . b = 22 . 32 . 5
a . c = 24 . 3 . 5 A) 2 B) 12 C) 32 D) 102 E) 122

olduðuna göre, a nýn kaç farklý deðeri vardýr?

A) 4 B) 6 C) 12 D) 18 E) 24 20. Uzunluðu 120 m olan dikdörtgen biçimindeki bir futbol

sahasýnýn uzun iki kenarýna köþelere de konulmak
þartýyla; birine 6 m aralýklarla, diðerine de 10 m ara-
lýklarla kameralar yerleþtirilmiþtir.
14. x, y ve z birer pozitif tamsayýdýr.
Ýki kamera arasýndaki uzaklýk önemli olmadan, kar-
A = 3x + 2 = 5y + 1 = 8z + 4 þýlýklý iki kenardaki kameralarýn ayný hizada olmasý
için en az kaç kameraya daha ihtiyaç vardýr?
olduðuna göre, A sayýsýnýn en küçük deðerinin
rakamlarý toplamý kaçtýr? A) 18 B) 22 C) 24 D) 28 E) 30

A) 6 B) 7 C) 8 D) 10 E) 12

21. Boyutlarý 30 mm, 24 mm ve 18 mm olan dikdörtgenler

prizmasý þeklindeki bir silgi kesilerek ayný büyüklükte
15. Bir satýcý fiyatlarý ayný olan gömleklerden 1. gün 306
küp biçiminde parçalara ayrýlacaktýr.
liralýk, 2. gün 216 liralýk, 3. gün ise 270 liralýk satýþ
yapýyor. Buna göre, silgi en az kaç tane küp biçiminde par-
çaya ayrýlýr?
Bu satýcý bu üç günde en az kaç gömlek satmýþtýr?
A) 36 B) 48 C) 56 D) 60 E) 72
A) 34 B) 36 C) 39 D) 44 E) 46

16. Ali ve Veli dar bir köprüden tek sýra halinde geçen
22. Bir sýnýfa 4 öðrenci daha gelirse sýnýftaki öðrenciler 3
er, 5 er, ve 6 þar kiþilik gruplara ayrýlabiliyor.
arabalarý saymaktadýr. Ali sadece 8 e, Veli ise sadece
6 ya kadar sayabilmektedir. Bu iki arkadaþ, köprüden
Buna göre, bu sýnýfta en az kaç öðrenci vardýr?
geçen araba sayýsý kendi bildikleri sayýyý geçince tekrar
1 den baþlayarak saymaktadýrlar.
A) 34 B) 30 C) 26 D) 22 E) 20
Örneðin,

Ali 9. Arabayý 1, 10. arabayý 2,....

Veli 7. arabayý 1, 8. arabayý 2,... 23. Ayrýtlarý 36 mm, 24 mm ve 12 mm olan kiprit kutularý
hiç boþluk kalmayacak biçimde yanyana ve üstüste
diye saymaktadýr. konularak küp biçiminde bir kutuya yerleþtirilmiþtir.

Köprüden en son geçen arabayý her ikisi de 2 Buna göre, küp biçimindeki kutuya yerleþtirilen
diye saydýðýna göre, köprüden geçen araba sayýsý kiprit kutusu sayýsý en az kaç olur?
aþaðýdakilerden hangisi olamaz?
A) 30 B) 36 C) 48 D) 60 E) 72
A) 26 B) 50 C) 74 D) 94 E) 122

24. A = 15! – 14! ve B = 13! + 14!

17. x ve y birer doðal sayýdýr.

OKEK(x, y) = 23 . 3 . 5 OKEK(A, B)
olduðuna göre, oraný kaçtýr?
OBEB(A, B)
olduðuna göre, x + y toplamý en az kaçtýr?
A) 15 . 132 B) 14 . 132 C) 13 . 142
A) 17 B) 19 C) 22 D) 23 E) 49
D) 13 . 152 E) 15 . 142

18. 8 ile bölündüðünde 5, 6 ile bölündüðünde 3, 4 ile

bölündüðünde 1 kalanýný veren iki basamaklý kaç 1- C 2- D 3- D 4- E 5- D 6- C
tane doðal sayý vardýr? 7- E 8- C 9- B 10- C 11- D 12- B
13- C 14- C 15- D 16- D 17- D 18- B
19- C 20- C 21- D 22- C 23- B 24- E
A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1

33
 Matematik
Mantýk
(YGS ve LYS
Mantýk Önermeler genellikle p, q, r gibi küçük harflerle adlan-
dýrýlýr.
Mantýk, doðru düþünme kurallarý bilgisidir. Matematik
bütün doða bilimlerinin temeli, mantýk da matematiðin dilidir.
Önermenin Doðruluk Deðeri ve Doðruluk
Mantýk, klasik ve sembolik olmak üzere iki katagoriye Tablosu
ayrýlýr. Klasik mantýða Aristo Mantýðý adý da verilir. Matema- Bir önermenin belirttiði hükme, bu önermenin doðruluk
tiðin ilgi alanýna giren sembolik mantýk ise önermeler mantýðý deðeri denir.
ve niceleyiciler mantýðý olmak üzere iki bölümdür.
Önermenin belirttiði hüküm doðru ise “D” ya da “1”
yanlýþ ise “Y” ya da “0” ile gösterilir.
Terim
Bir bilim dalý içerisinde özel ve belirli bir anlamý olan Örneðin
sözcüklere terim denir. p : (2 + 5 = 7) önermesi doðru olduðundan p ≡ 1
q : (8 < 3) önermesi yanlýþ olduðundan q ≡ 0 olur.
Doðru, çarpma, daire ve eþitsizlik birer matematik terimidir.
Bu terimlerin matematikte günlük dilden farklý anlamlarý vardýr. p ve q gibi iki önermenin doðruluk tablosunu yapalým.
Doðru kelimesi, günlük dilde yanlýþ (yalan) olmayan anlamýnda
p q
kullanýlýrken; matematik dilinde sýnýrsýz düz bir çizgiyi ifade eden
1 1 Her ikisi de doðrudur.
bir terimdir.
1 0 p doðru, q yanlýþtýr.
Matematikte bazý terimler tanýmlanabilirken, bazý terim-
0 1 p yanlýþ, q doðrudur.
lerde tanýmlanmadan sezgi yolu ile kavranýlýr.
0 0 Her ikisi de yanlýþtýr.
Üçgen, piramit ve fonksiyon gibi terimler tanýmlanabilirken;
nokta, doðru küme gibi terimler tanýmsýzdýr. Doðruluk deðeri ayný olan önermelere denk (eþdeðer)
önermeler denir.
Önerme
p ile q önermeleri denk ise p ≡ q, denk deðil ise p q
Doðru ya da yanlýþ, kesin bir hüküm bildiren ifadelere þeklinde gösterilir.
önerme denir.
Bir Önermenin Olumsuzu (Deðili)
“Van Gölü Türkiye’nin en büyük gölüdür.”
Bir önermenin hükmünün olumsuzu alýnarak oluþtu-
“4 bir çift sayýdýr.”
rulan yeni önermeye bu önermenin olumsuzu (deðili) denir.
önermeleri birer doðru önermedir.
Bir p önermesinin olumsuzu (deðili) p', p , ~p ile gös-
“Erzurum ili Ege bölgesindedir.” terilir. Bu konuda “p' ” þeklinde kullanýlacaktýr.
“3 x 5 = 8 dir.” Buna göre,
önermeleri ise yanlýþ önermelerdir. p p' p ≡ 1 ise p' ≡ 0
1 0
p ≡ 0 ise p' ≡ 1 olur.
Bir ifadenin bildirdiði hüküm kesin deðilse (kiþiden kiþiye 0 1
deðiþiyorsa) önerme deðildir. Soru, ünlem, istek, temen-
ni, teklif ve kanaat bildiren cümleler de önerme deðildir. O halde, (1)' ≡ 0 ve (0)' ≡ 1 þeklinde yazýlabilir.
Bir önermenin olumsuzunun olumsuzu kendisine eþittir.
“Zeynep gözlüklüdür.” ifadesi bir önermedir.
(p')' ≡ p olur.
“Faruk yakýþýklýdýr.” ifadesi bir önerme deðildir.
Çünkü, Faruk kimine göre yakýþýklý iken; kimine göre
de yakýþýklý deðildir. Örnek 2
p : (3 + 5 = 8) ise p' : (3 + 5 ≠ 8)
Örnek 1 q' : (4 < 6) ise q' : (4 ≥ 6)
“Bu gün okula gittin mi? r : (x ≤ 7) ise r' : (x > 7)
“Ne kadar ilginç!”
s : “Ahmet yukarýya çýktý.” ise
“Koþmak istiyorum.”
s' : “Ahmet yukarýya çýkmadý.” olur.
“Umarým iyi not alýrsýn.”
“Ahmet aþaðýya indi.” olmaz.
“Haydi tiyatroya gidelim.”
t : “Duvarýn rengi beyazdýr.” ise
“Çok güzel olmuþ.”
t' : “Duvarýn rengi beyaz deðildir.” olur.
ifadelerinin hiç biri önerme deðildir. “Duvarýn rengi siyahtýr.” olmaz.

34
 Mantýk Matematik (YGS ve LYS)

Bileþik Önermeler De Morgan Kuralý

Ýki veya daha çok önermenin “ve”, “veya”, “ise”

“ancak ve ancak” gibi baðlaçlarýn en az biri ile birbirine p q p' q' pÙq (p Ù q)' p' Ú q'
baðlanmasý ile elde edilen önermelere bileþik önerme denir. 1 1 0 0 1 0 0
1 0 0 1 0 1 1
Ve Baðlacý 0 1 1 0 0 1 1
0 0 1 1 0 1 1
p : “Aykut kitap alacak.”

q : “Aykut defter alacak.”

p q p' q' pÚq (p Ú q)' p' Ù q'
önermeleri ve baðlacý ile baðlanýrsa; 1 1 0 0 1 0 0
1 0 0 1 1 0 0
(p ve q): “Aykut kitap ve defter alacak.”
0 1 1 0 1 0 0
þeklindeki bileþik önerme elde edilir. 0 0 1 1 0 1 1

Ve baðlacý ile baðlanmýþ bir bileþik önermenin doðru

olmasý için önermelerin tümünün ayrý ayrý doðru olmasý ge-
Yukarýdaki tablolarda da görüldüðü gibi
rekir.
(p ∧ q)' ≡ p' ∨ q' 
(p ve q) bileþik önermesi (p ∧ q) þeklinde gösterilir.  olur.
(p ∨ q)' ≡ p' ∧ q' 
p ∧ q önermesinin doðruluk tablosu aþaðýdaki gibidir.

p q pÙq 1∧1≡1
Daðýlma Özelliði
1 1 1 1∧0≡0
1 0 0
0∧1≡0 “ ∧ ” ile “ ∨ ” baðlaçlarýnýn birbiri üzerine saðdan ve
0 1 0 soldan daðýlma özellikleri vardýr.
0 ∧ 0 ≡ 0 olur.
0 0 0
p ∧ (q ∨ r) ≡ (p ∧ q) ∨ (p ∧ r)

Buna göre, p ∧ 1 ≡ p, p ∧ 0 ≡ 0 ve p ∧ p' ≡ 0 olur. (p ∨ q) ∧ r ≡ (p ∧ r) ∨ (q ∧ r)

Ve Baðlacýnýn Özellikleri
p∧p≡p
p∧q≡q∧p
(p ∧ q) ∧ r ≡ p ∧ (q ∧ r)
Veya Baðlacý
p:“Nalan Antalya’ya gidecek.”
q:“Nalan Bodrum’a gidecek.”
(Tek kuvvet özelliði)
(Deðiþme özelliði)
(Birleþme özelliði)
p ∨ (q ∧ r) ≡ (p ∨ q) ∧ (p ∨ r)
(p ∧ q) ∨ r ≡ (p ∨ r) ∧ (q ∨ r) olur.
Bir bileþik önerme, kendini oluþturan basit önermelerin
her deðeri için daima (1) doðru oluyorsa, bu bileþik
önermeye totoloji; daima (0) yanlýþ oluyorsa, bu bileþik
önermeye de çeliþki denir.
Örneðin
p ∨ p' ≡ 1 olduðundan totolojidir.

önermeleri veya baðlacý ile baðlanýrsa; p ∧ p' ≡ 0 olduðundan çeliþkidir.

(p veya q): “Nalan Antalya’ya veya Bodrum’a
gidecek.” þeklindeki bileþik önerme elde edilir.
Veya baðlacý ile baðlanmýþ bir bileþik önermenin doðru
olmasý için önermelerin birinin bile doðru olmasý yeterlidir.
Örnek 3
(p veya q) bileþik önermesi (p ∨ q) þeklinde gösterilir.
p' ∨ [(p' ∨ q)' ∨ q]
p ∨ q önermesinin doðruluk tablosu aþaðýdaki gibidir.
bileþik önermesinin bir totoloji olduðunu gösterelim.
p q pÚq 1∨1≡1
1 1 1 1∨0≡1 Çözüm
1 0 1
0∨1≡1
0 1 1 p' ∨ [(p' ∨ q)' ∨ q] ≡ p' ∨ [(p ∧ q') ∨ q]
0 0 0 0 ∨ 0 ≡ 0 olur.
≡ p' ∨ [(p ∨ q) ∧ (q' ∨ q)]
Buna göre, p ∨ 1 ≡ 1, p∨0≡p ve p ∨ p' ≡ 1 olur. ≡ p' ∨ [(p ∨ q) ∧ 1]
≡ p' ∨ (p ∨ q)
Veya Baðlacýnýn Özellikleri ≡ (p' ∨ p) ∨ q
p∨p≡p (Tek kuvvet özelliði) ≡ 1∨q
p∨ q≡q∨p (Deðiþme özelliði) ≡ 1
(p ∨ q) ∨ r ≡ p ∨ (q ∨ r) (Birleþme özelliði) olduðundan, verilen bileþik önerme bir totolojidir.

35
 Matematik (YGS ve LYS) Mantýk

Örnek 4 Örnek 5

(p ∧ q) ∧ (p' ∨ q') p ⇒ (q' ∨ r ) ≡ 0 olduðuna göre, (p' ∨ q) ⇒ (q' ∧ r')'

bileþik önermesinin çeliþki olduðunu gösterelim. bileþik önermesinin doðruluk deðeri nedir?

Çözüm
Çözüm
(p ∧ q) ∧ (p' ∨ q') ≡ p ∧ [q ∧ (p' ∨ q')]
≡ p ∧ [(q ∧ p') ∨ (q ∧ q')] p ⇒ (q' ∨ r) ≡ 0
≡ p ∧ [(q ∧ p') ∨ 0] ↓ 123
≡ p ∧ (p' ∧ q) 1 ⇒ 0 ≡ 0 olduðundan p ≡ 1 ve q' ∨ r ≡ 0 olur.
≡ (p ∧ p') ∧ q Buradan p' ≡ 0, q' ≡ 0, r ≡ 0, q ≡ 1 ve r' ≡ 1 bulunur.
≡ 0∧q (p' ∨ q) ⇒ (q' ∧ r')' ≡ (0 ∨ 1) ⇒ (0 ∧ 1)' ≡ 1 ⇒ 0' ≡ 1 ⇒ 1 ≡ 1 olur.
≡ 0
olduðundan, verilen bileþik önerme bir çeliþkidir.
Doðruluk deðeri “1” olan koþullu önermeye gerektirme
Koþullu Önerme (Ýse Baðlacý) denir. p ⇒ q gerektirmesinde, p ye q için yeter koþul;
p : “Yaðmur yaðýyor.”
q ya p için gerek koþul denir.
q : “Yerler ýslaktýr.”
önermeleri ise baðlacý ile baðlanýrsa; Örneðin
(p ise q): “Yaðmur yaðýyor ise yerler ýslaktýr.” ✔ (x > 7) ⇒ (x2 > 49)
þeklindeki bileþik önerme elde edilir.
koþullu önermesi doðru olduðundan bir gerektirmedir.
Ýse baðlacý ile baðlanmýþ bileþik önermelere koþullu x > 7 olmasý x2 > 49 olmasý için yeterli, x2 > 49 olmasý
önerme denir. x > 7 olmasý için gereklidir.
(p ise q) koþullu önermesi (p ⇒ q) þeklinde gösterilir. ✔ (x = 2) ⇒ (x + 3 = 8)

p ⇒ q koþullu önermesinde p önermesine koþul (hipo- koþullu önermesi yanlýþ olduðundan bir gerektirme
tez), q önermesine yargý (hüküm) denir. deðildir.

Bir koþullu önerme, hipotezi doðru ve hükmü yanlýþ iken

yanlýþ; diðer durumlarda doðru olur.
Örnek 6
p q pÞq 1 ⇒ 1≡1
[p ∧ (p ∨ q)'] ⇒ q
1 1 1 1 ⇒ 0≡0
1 0 0 0 ⇒ 1≡1 koþullu önermesinin bir gerektirme olduðunu göste-
0 1 1 relim.
0 ⇒ 1 ≡ 1 olur.
0 0 1
Çözüm
Ýse Baðlacýnýn Özellikleri
[p ∧ (p ∨ q)'] ⇒ q≡ [p ∧ (p' ∧ q')] ⇒ q
p ⇒ p ≡ 1, p ⇒ p' ≡ p', p ⇒ 1 ≡ 1,
≡ [(p ∧ p') ∧ q'] ⇒ q
1 ⇒ p ≡ p, p ⇒ 0 ≡ p', 0 ⇒ p ≡ 1 olur. ≡ (0 ∧ q') ⇒ q
≡ 0⇒q
p q pÞq p' q p' Ú q
1 1 1 0 1 1 ≡1
1 0 0 0 0 0 olduðundan bir gerektirmedir.
0 1 1 1 1 1
0 0 1 1 0 1
Koþullu Önermenin Karþýtý, Tersi, Karþýt Tersi

p ⇒ q koþullu önermesi verilsin.

olduðundan, p ⇒ q ≡ p' ∨ q olur.
Koþullu önerme pÞq
Bir koþullu önermenin deðilini (olumsuzunu) almak için Tersi p' Þ q'
ise baðlacýný veya baðlacýna çevirmek gerekir. Karþýtý qÞp
Karþýt tersi q' Þ p'
Örneðin
Bir koþullu önerme ile karþýt tersinin doðruluk deðeri
p ⇒ q bileþik önermesinin deðilini yazalým.
aynýdýr.
(p ⇒ q)' ≡ (p' ∨ q)' ≡ p ∧ q' olur.
p ⇒ q ≡ q' ⇒ p' olur.

36
 Mantýk Matematik (YGS ve LYS)

Örneðin p ⇔ q iki yönlü koþullu önermesinin doðruluk deðeri

“1” ise bu önermeye çift gerektirme denir.
(p ∨ q') ⇒ (r ∧ s) koþullu önermesi ile karþýt tersi olan;
Burada, p ve q birbirleri için gerek ve yeter koþuldur.
(r ∧ s)' ⇒ (p ∨ q')' ≡ (r' ∨ s') ⇒ (p' ∧ q)
Örneðin
önermesi eþdeðerdir. Yani denk önermelerdir.
✔ (x = 5) ⇔ (2x + 1 = 11)

Örnek 7 iki yönlü koþullu önermesi bir çift gerektirmedir.

(x = 5) ⇒ (x2 = 25) Çünkü, x = 5 ⇒ 2x + 1 = 2.5 + 1 = 11 ve

koþullu önermesinin tersini, karþýtýný ve karþýt tersini 2x + 1 = 11 ⇒ x = 5 olur.

yazalým.
✔ (x = 3) ⇔ (x2 = 9)

iki yönlü koþullu önermesi bir çift gerektirme deðildir.

Çözüm
Çünkü, x = 3 ⇒ x2 = 9 olur. Ancak x2 = 9 ⇒ x = m 3
(x = 5) ⇒ (x2 = 25) bileþik önermesinin
olduðundan x2 = 9 ⇒ x = 3 olmak zorunda deðildir.
tersi : (x ≠ 5) ⇒ (x2 ≠ 25)
karþýtý : (x2 = 25) ⇒ (x = 5)
karþýt tersi : (x2 ≠ 25) ⇒ (x ≠ 5) olur.
Her ve Bazý Niceleyici
“Her” niceleyici “ ∀ ” sembolü ile gösterilir. Bu nicele-
Örnek 8 yiciye, evrensel niceleyici denir.

“Bugün pazar ise okullar tatildir.”

“Her” niceleyicisi ile ifade edilen bir açýk önermenin
bileþik önermesinin tersini, karþýtýný ve karþýt tersini ya- doðru olmasý için, bütün durumlarda doðru olmasý gerekir.
zalým.
Önerme bir tek durumda bile yanlýþ oluyorsa, yanlýþtýr.
Çözüm
Örneðin,
Tersi; “Bugün pazar deðil ise okullar tatil deðildir.”
Karþýtý; “Okullar tatil ise bugün pazardýr.” ✔ “Her doðal sayýnýn karesi, kendisinden büyüktür.”
Karþýt tersi; “Okullar tatil deðil ise bugün pazar deðildir.” açýk önermesi yanlýþ bir önermedir.
Çünkü 1 in karesi 1 den büyük deðildir.
✔ “Her tek sayýnýn bir fazlasý çift sayýdýr.”
Ýki Yönlü Koþullu Önerme
açýk önermesi doðru bir önermedir.
p ⇒ q koþullu önermesi ile bunun karþýtý olan q ⇒ p
bileþik önermesinin “ve” baðlacý ile baðlanmasý sonucu “Bazý” niceleyicisi “∃ ∃” sembolü ile gösterilir. Bu nice-
oluþan bileþik önermeye, iki yönlü koþullu önerme denir. leyiciye, varlýksal niceleyici denir.
Ýki yönlü koþullu önerme “⇔
⇔” ile gösterilerek “ancak
ve ancak” diye okunur. “Bazý” niceleyicisi ile ifade edilen bir açýk önermenin
doðru olmasý için bir tek durumda bile doðru olmasý yeterlidir.
(p ⇒ q) ∧ (q ⇒ p) ≡ p ⇔ q olur.
Örneðin
p q pÞq qÞp (p Þ q) Ù (q Þ p) pÛq
1 1 1 1 1 1 “Bazý reel sayýlarýn karesi, kendisinden küçüktür.”
1 0 0 1 0 0 1 2 1
0 1 1 0 0 0 açýk önermesi doðrudur. Çünkü ( ) < olur.
5 5
0 0 1 1 1 1
∀ ve ∃ niceleyicileri birbirinin olumsuzudur.
Tabloda görüldüðü gibi; p ⇔ q bileþik önermesinin
doðruluk deðeri, p ile q ayný iken 1; zýt iken 0 olur. Örneðin

1 ⇔ 1 ≡ 1, 1 ⇔ 0 ≡ 0, 0 ⇔ 0 ≡ 1 ve 0 ⇔ 1 ≡ 0 olur. P(x) : “Her balýk denizde yaþar.”

açýk önermesinin olumsuzu (deðili)

Buna göre, p ⇔p ≡ 1, p ⇔ p' ≡ 0, p ⇔ 1 ≡ p,
p ⇔ 0 ≡ p' ve p ⇔ q ≡ p' ⇔ q' olur. P'(x): “Bazý balýklar denizde yaþamaz.”

p ⇔ q ≡ q ⇔ p (deðiþme özelliði vardýr.) þeklindedir.

37
 Matematik (YGS ve LYS) Mantýk

Örnek 9 Ýspat
(∃ x ∈ R , x ≤ 5) ∧ (∀ x ∈ R , x ≠ 3) Bir teoremin hipotezi doðru iken; mantýklý bir düþünce
ile hükmünün de doðru olduðunu göstermeye, ispat denir.
önermesinin olumsuzu nedir?

Ýspat Yöntemleri
Çözüm
(∀ x ∈ R , x > 5) ∨ (∃ x ∈ R , x = 3) olur. Tümdengelim Tümevarým

Doðrudan ispat Dolaylý ispat

Örnek 10
∃y, y = y 2 ) Olmayana ergi
x , y ∈ R olmak üzere, (∀
∀x, x < 0) ⇒ (∃
Çeliþki bulma
bileþik önermesinin karþýt tersi nedir?
Deneme Yöntemi

Çözüm Aksine Örnek Verme

Verilen önermenin karþýt tersi; Doðrudan Ýspat

(∃y, y = y2)' ⇒ (∀x, x < 0)' ≡ (∀y, y ≠ y2) ⇒ (∃x, x ≥ 0) olur.
Hipotezdeki verilerle, bilinen tanýmlar, aksiyomlar ve
ispatlanmýþ teoremlerden yararlanarak hükme ulaþmaya
Örnek 11 doðrudan ispat denir.

x ∈ R için, (∀
∀x, x < 6) ⇒ (∃
∃x, 2x – 12 ≠ 0) bileþik öner-
mesinin olumsuzu nedir? Örnek 12
Teorem: “Tek doðal sayýnýn karesi yine bir tek sayýdýr.”
Çözüm Hipotez p: a tek sayý ve hüküm q: a2 tek sayý olur.
Ýspat: a tek sayý ise a = 2n + 1 olacak þekilde bir n doðal
Bu önermenin olumsuzunu (deðilini) almak için “⇒” baðlacý sayýsý vardýr.
“∧” baðlacýna dönüþtürülür. a = 2n + 1 tek sayý ⇒ a2 = (2n + 1)2
(∀x, x < 6) ⇒ (∃x, 2x – 12 ≠ 0) ≡ (∀x, x < 6)' ∨ (∃x, 2x – 12 ≠ 0) a2 = 4n2 + 4n + 1
olduðundan olumsuzu; a2 = 2.(2n2 + 2n) + 1
a2 = 2 . t + 1
[(∀x, x < 6)' ∨ (∃x, 2x – 12 ≠ 0)]' ≡ (∀x, x < 6) ∧ (∀x, 2x – 12 = 0)
olduðundan, a2 tek sayýdýr.
olarak bulunur.

Olmayana Ergi Yöntemi

Aksiyom p ⇒ q koþullu önermesi ile karþýt tersi olan q' ⇒ p'

önermesi birbirine denktir.
Doðruluðu ispata gerek duyulmadan kabul edilen öner-
melere, aksiyom denir. Bu denklikten yararlanarak p ⇒ q teoremi yerine q' ⇒ p'
teoreminin ispatlanmasýna, olmayana ergi yöntemi denir.
Örneðin,

“Düzlemde farklý iki noktadan bir doðru geçer.”

Örnek 13
önermesi bir aksiyomdur.
(x = 5) ⇒ (2x – 1 = 9)
Teorem olduðunu olmayana ergi yöntemiyle ispatlayalým.
Doðruluðu ispatlanmasý gereken önermelere, teorem
Çözüm
denir. p ⇒ q gerektirmesi bir teorem ise p ye hipotez
(varsayým), q ya da hüküm (yargý) denir. p: (x = 5) ve q: (2x – 1 = 9) iken;
p': (x ≠ 5) ve q': (2x – 1 ≠ 9) olur.
Örneðin Buna göre, q' ⇒ p' önermesinin ispatýný yapalým.

“ABC bir üçgen ise iç açýlarýnýn ölçüleri toplamý q': (2x – 1 ≠ 9) ⇒ 2x – 1 + 1 ≠ 9 + 1 ⇒ 2x ≠ 10 ⇒ x ≠ 5

180° dir.” önermesi bir teoremdir. olduðundan p': (x ≠ 5) elde edilir.
q' ⇒ p' doðru olduðundan, p ⇒ q teoremi de doðrudur.
Bu teoremde

hipotez: “ABC bir üçgen” Çeliþki bulma, deneme ve aksine örnek verme yöntemleri birer
hüküm : “Ýç açýlarýn ölçüleri toplamý 180° dir.” olur. dolaylý ispat türüdür. Ancak matematikte pek tercih edilmezler.

38
 Konu Testi Matematik (YGS ve LYS)

TEST – 5 7. Aþaðýdaki bileþik önermelerden hangisi bir çeliþ-

kidir?
1. Aþaðýdaki bileþik önermelerden hangisi p ye eþ-
deðer (denk) deðildir? A) (1 ∨ 0) ∧ [(1' ∨ 1) ∧ 1]
B) (0 ∧ 1')' ∧ (0' ∨ 1)'
A) p ∨ (p ∧ 1) B) p ∧ (p ∨ p') C) (p' ∨ 0)' C) (1' ∧ 0)' ∨ (0 ∧ 1)'
D) (p' ∧ 1)' E) p' ∨ (p ∧ 0) D) [(1 ∧ 0) ∨ 0'] ∧ (1' ∨ 1)
E) (1' ∨ 0)' ∨ [1 ∧ (0' ∨ 0)]

2. (p ∧ q')' ∨ (p ∨ q)

bileþik önermesi aþaðýdakilerden hangisine denk-

tir?
8. Aþaðýdaki bileþik önermelerden hangisi bir toto-
A) 0 B) p C) 1 D) q E) p' lojidir?

A) p ∧ (p' ∧ q) B) (p ∨ p')' ∧ p
C) p' ∧ (p ∨ p) D) p' ∨ (p ∧ p)
E) p ∨ (q ∧ q')

3. [p ∨ (p' ∧ q)] ∧ q'

bileþik önermesi aþaðýdakilerden hangisine denk-
tir?

A) p' ∨ q B) 1 C) 0
D) p ∧ q E) p ∧ q' 9. (x = 5) ⇒ (x2 = 25)

koþullu önermesinin olumsuzu (deðili) aþaðýdaki-

lerden hangisidir?

A) (x ≠ 5) ∨ (x2 = 25)
4. [(p' ∨ q) ∧ q'] ∨ p
B) (x ≠ 5) ∧ (x2 ≠ 25)
bileþik önermesi aþaðýdakilerden hangisi ile eþ C) (x = 5) ∧ (x2 ≠ 25)
deðerdir? D) (x ≠ 5) ∧ (x2 = 25)
E) (x = 5) ∨ (x2 ≠ 25)
A) 0 B) p' ∧ q C) 1
D) p ∨ q' E) p ∨ q

5. (p' ∧ q)' ∨ (p ∨ r) ≡ 0 10. [p ⇒ (p ∧ q)] ⇒ (p ⇒ q')'

olduðuna göre, aþaðýdaki bileþik önermelerden bileþik önermesinin en sade hali aþaðýdakilerden
hangisinin doðruluk deðeri 1 olur? hangisidir?

A) (p ∨ q') ∧ r B) (p ∨ r) ∨ q' A) p B) p ∨ q C) p ∧ q'

C) (p ∧ q) ∨ r D) (p ∨ q)' ∧ r' D) q E) 1
E) (p ∧ q')' ∧ r'

6. p(x, y): “x, y ∈ N ve 2x + y ≤ 7”

11. [(p' ∧ q) ⇒ r] ∨ (s ⇒ t') ≡ 0
açýk önermesinin doðruluk deðeri aþaðýdakilerden
hangisi için farklýdýr? olduðuna göre, aþaðýdaki önermelerden hangisi-
nin doðruluk deðeri “1” olur?
A) p(1, 2) B) p(2, 3) C) p(0, 7)
D) p(1, 5) E) p(3, 2) A) p B) q' C) r D) s' E) t

39
 Matematik (YGS ve LYS) Konu Testi

12. (p' ∧ q) ⇒ (p ∨ q)' 17. Aþaðýdaki bileþik önermelerden hangisi bir çeliþ-
kidir?
bileþik önermesi aþaðýdakilerden hangisi ile eþde-
ðerdir? A) (p ∧ q) ⇒ p B) p ∨ (q ⇒ p)
C) (p ⇒ q) ∨ (q ⇒ q) D) (p ⇒ q')' ⇔ (p ∧ q)
A) (p ∨ q) ⇒ (p ∨ q') B) (p ∨ q) ∧ (p ∨ q')
E) (p ∨ q') ⇔ (p' ∧ q)
C) (p ∨ q') ⇒ (p ∨ q) D) (p' ∧ q') ⇒ (p ∨ q')
E) (p ∧ q) ⇒ (p ∨ q')

18. Aþaðýdaki bileþik önermelerden hangisi bir toto-

lojidir?

A) p ⇔ p' B) (p ⇒ q) ⇒ p'
13. Aþaðýdaki iki yönlü koþullu önermelerden hangisi C) (p ⇒ q) ⇒ q D) (p ⇒ 0) ⇔ (1 ⇒ p)
bir çift gerektirmedir? E) p ⇒ (q ⇒ p)

A) (x = 1) ⇔ (x2 = 1)
B) (x > y) ⇔ (x2 > y2)
C) (x < 2) ⇔ (x2 < 4) 19. Aþaðýda mantýksal niceleyiciler ile ifade edilen öner-
D) (x3 = 0) ⇔ (x = 0) meler ve deðilleri (olumsuzlarý) verilmiþtir.
E) (x ≠ 3) ⇔ (x2 ≠ 9)
Buna göre hangisinin deðili yanlýþ verilmiþtir?

A) p : “∀x∈Z, x2 > 0” p': “∃x∈Z, x2 ≤ 0”

B) p : “∃x∈Z, lxl ≠ x”
C) p : “∀x∈{–1, 0, 1}, x2 ≤ 1
D) p : “Bazý dikdörtgenler
14. (x > 3) ⇒ (2x + 1 > 7)
kare deðildir.”
koþullu önermesinin karþýt tersi aþaðýdakilerden E) p : “Her kuþ uçar.”
hangisidir?
p': “∀x∈Z, lxl = x”
p': “∃x∈{–1, 0, 1}, x2 ≥ 1”
p': {Her dikdörtgen
karedir.”
p': “Bazý kuþlar uçmaz.”

A) (x ≤ 3) ⇒ (2x + 1 ≤ 7)
B) (2x + 1 > 7) ⇒ (x > 3) 20. [∃x∈Z, x ≤ 0] ⇒ [∀x∈Z, lxl = –x]
C) (x ≤ 3) ⇒ (2x + 1 > 7)
D) (2x + 1 ≤ 7) ⇒ (x ≤ 3) önermesinin olumsuzu (deðili) aþaðýdakilerden han-
gisidir?
E) (2x + 1 < 7) ⇒ (x < 3)
A) [∀x∈Z, x > 0] ∧ [∃x∈Z, lxl ≠ –x]
B) [∃x∈Z, x > 0] ∨ [∀x∈Z, lxl ≠ –x]
C) [∃x∈Z, x ≤ 0] ∨ [∃x∈Z, lxl = –x]
D) [∀x∈Z, x ≥ 0] ∨ [∃x∈Z, lxl = x]
E) [∃x∈Z, x ≤ 0] ∧ [∃x∈Z, lxl ≠ –x]
15. (p ∧ q) ⇔ p

bileþik önermesinin en sade þekli aþaðýdakilerden

hangisidir?
21. p ⇒ q koþullu önermesinin belirttiði teoremin is-
A) p ∨ q B) p' ∧ q C) p' ∨ q patýný yapmak için q' ⇒ p' önermesinin ispat edil-
mesi olayý hangi ispat yöntemidir?
D) p ∨ q' E) p

A) Tümevarým yöntemi
B) Çeliþki bulma yöntemi
C) Deneme yöntemi
D) Aksine örnek verme yöntemi
E) Olmayana ergi yöntemi
16. (p ⇒ p') ⇔ (p' ⇒ p)

bileþik önermesi aþaðýdakilerden hangisine denk-

tir? 1- E 2- C 3- E 4- D 5- E 6- E
7- B 8- D 9- C 10- A 11- E 12- A
A) p ∨ p' B) p ⇒ 0 C) 1 ⇒ p' 13- D 14- D 15- C 16- E 17- E 18- E
19- C 20- E 21- E
D) p ⇒ p' E) p ∧ p'

40
Matematik
Kümeler
(YGS ve LYS)
Küme Kavramý Eþit ve Denk Kümeler
Ýyi tanýmlanmýþ nesneler topluluðuna küme denir. Ayný elemanlardan oluþan kümelere, eþit kümeler de-
nir.
Kümeyi oluþturan nesneler kümenin elemanlarýdýr.
Eleman sayýlarý eþit olan kümelere ise denk kümeler denir.
Kümeler; A, B, C, ... gibi büyük harflerle, kümenin ele-
manlarý ise genellikle a, b, c... gibi küçük harflerle gösterilir. Eþit kümeler ayný zamanda denk kümelerdir, fakat denk
kümeler her zaman eþit kümeler olmayabilir.
“a, A kümesinin elemanýdýr” ifadesi a ∈ A þeklinde

“a, A kümesinin elemaný deðildir” ifadesi a ∉ A þeklinde Örneðin,

gösterilir.
A = {x: lxl < 2 ve x ∈ Z}
Bir kümede bir eleman, yalnýz bir kere yazýlýr.
B = {x: x2 < 4 ve x ∈ Z}
Bir kümede elemanlarýn yer deðiþtirmesi kümeyi deðiþ-
tirmez. kümelerinin eþit kümeler olup olmadýðýný inceleyelim:

x ∈ Z ve lxl < 2 ise –2 < x < 2 olduðundan

Bir kümenin eleman sayýsý s(A) veya n(A) ile gösterilir.
A = {–1, 0, 1} dir.

x ∈ Z ve x2 < 4 ise B = {–1, 0, 1} dir.

Kümelerin Gösterimi:
A ve B ayný elemanlardan oluþtuðu için eþit kümelerdir.
Küme gösterimleri matematiðin dilini kurmada önemli
Yani, A = B dir.
bir yere sahiptir.

Bir küme üç farklý þekilde gösterilir.

Sonlu ve Sonsuz Kümeler
1. Liste Yöntemi
Eleman sayýlarý belirtilebilen kümelere sonlu küme denir.
A = {a, b, c, d} ⇒ s(A) = 4
Elemanlarý sayýlarak bitirilemeyen veya sonlu olmayan
B = {{a, b}, c, {d, e}} ⇒ s(B) = 3 kümelere sonsuz küme denir.
C = {{a, b, c}} ⇒ s(C) = 1
Örneðin,
Görüldüðü gibi, kümenin her bir elemanýnýn arasýna
A = {Sýnýfýmýzda bulunan kýz öðrenciler} ve
virgül koyarak { } sembolü içerisine yazarak gösterme-
ye liste yöntemi denir. B = {x: x ∈ [5, 13] ve x ∈ Z} kümeleri sonlu kümelerdir.

Rasyonel sayýlar kümesi, bir sonsuz kümedir.

2. Ortak Özellik Yöntemi
a
Bir küme, bütün elemanlarýnýn saðladýðý ortak özelliði Q= { : a, b ∈ Z ve b ≠ 0} kümesi sonsuz bir
belirten bir önermeden yararlanýlarak gösterilebilir. b
kümedir.
A = {x: x, 5 den küçük doðal sayý} ya da
Eleman sayýsýný sayarak bulamayýz.
A = {xI x < 5 ve x ∈ IN}
kümesinin anlamý þu þekilde söylenebilir; bu küme, “x
lerden oluþur, öyle ki; x, 5 den küçük ve x doðal sayý” Boþ Küme
Hiçbir elemaný olmayan kümeye boþ küme denir. Boþ
3. Venn Þemasý (Diyagram) Yöntemi küme { } ya da ∅ sembollerinden birisiyle gösterilir.
Kümeler bazen Venn þemasý adý verilen kapalý bölge- A = { } = ∅ ⇒ s(A) = 0 dýr.
lerde, elemanlarýn yanlarýna birer nokta koyularak gös-
terilebilir. {∅} ve {{  }} kümeleri boþ küme deðildir.

Bu kümelerin eleman sayýlarý 1 dir.

A B
1 Burcu
Örneðin,
Iþýl
2 4
Serhat A = {x: x2 + 1 = 0 ve x ∈ R} kümesi boþ kümedir. Çünkü
3 5 hiçbir reel sayýnýn karesi – 1 deðildir.
Deniz
s(A) = 5 s(B) = 4 A = ∅ = { } þeklinde yazýlýr.

41
 Matematik (YGS ve LYS) Kümeler

Alt Küme 7. 0 ≤ r ≤ n olmak üzere n elemanlý bir kümenin r elemanlý

A ve B herhangi iki küme olmak üzere; B nin her bir alt küme sayýsý C ( n,r ) veya  n  ile gösterilir.
elemaný, A nýn da bir elemaný ise “B kümesi, A kümesinin r 
(Buna, n nin r li kombinasyonlarý denir.)
bir alt kümesidir.” veya “A kümesi, B kümesini kapsar.”
denir. n n!
C ( n, r ) =   = olarak bulunur.
B ⊂ A veya A ⊃ B þeklinde gösterilir.  r  r ! . ( n – r )!
↓ ↓
n  n  8 8
alt küme kapsar 8.  =  Yani   =   gibi
r  n – r  3 5
Örneðin,
9. n  n n  n n
A = {a, b, c} kümesinin alt kümelerini yazalým.   +   +   + ... +   = 2 dir.
 0  1   2  n
{a}, {b}, {c}, {a, b}, {a, c}, {b, c}, {a, b, c}, { }
Görüldüðü gibi A kümesinin 8 tane alt kümesi vardýr.
{a} ⊂ A, {a, b} ⊂ A, ∅ ⊂ A yazýlabilir.
Örnek 2
Örnek 1
Eleman sayýlarýnýn farký 2 ve alt küme sayýlarýnýn top-
A = {a, b, {a, b}, {c}} kümesi veriliyor. lamý 160 olan kümelerin eleman sayýlarýnýn toplamý
kaçtýr?
I. s(A) = 4
II. c∈A A) 10 B) 11 C) 12 D) 13 E) 14
III. {c} ⊂ A
Çözüm
IV. {a, b} ⊂ A
V. {a, b} ∈ A
s(A) = n ve s(B) = n + 2 olsun.
Yukarýda verilen ifadelerin kaç tanesi doðrudur? Alt küme sayýlarý toplamý
2n + 2n + 2 = 160 ⇒ 2n(1 + 4) = 160 ⇒ 2n = 32 ⇒ n = 5 dir.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 O halde, s(A) + s(B) = n + n + 2 = 2n + 2 = 12 bulunur.

YANIT: C
Çözüm
A kümesi a, b, {a, b} ve {c} elemanlarýndan oluþmuþtur.
Buna göre,
I. s(A) = 4 doðru Örnek 3
II. c ∈ A yanlýþ (doðrusu, {c} ∈ A dýr.)
III. {c} ⊂ A yanlýþ (doðrusu, {{c}} ⊂ A dýr.) Alt küme sayýsý ile özalt küme sayýsýnýn toplamý 1023
IV. {a, b} ⊂ A doðru olan küme kaç elemanlýdýr?
V. {a, b} ∈ A doðru
A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 11
olduðundan, verilen ifadelerin 3 tanesi doðrudur.
YANIT: C Çözüm

s(A) = n olsun.
Özalt Küme 2n + 2n – 1= 1023 ⇒ 2 . 2n = 1024 ⇒ 2n = 512 = 29 ⇒ n = 9
Bir kümenin kendisi hariç diðer tüm alt kümelerine özalt bulunur.
küme denir. YANIT: D

Örneðin,

A = {a, b, c} kümesinin özalt kümeleri;

Örnek 4
{ }, {a}, {b}, {c}, {a, b}, {a, c}, {b, c} kümeleridir.
9 elemanlý bir kümenin 3 elemanlý alt küme sayýsý kaç-
Alt Kümenin Özellikleri týr?

1. A ⊂ A (Bir küme kendisinin alt kümesidir.) A) 35 B) 56 C) 60 D) 84 E) 96

2. ∅ ⊂ A (Boþ küme, her kümenin alt kümesidir.)
Çözüm
3. A ⊂ B ve B ⊂ A ise A = B dir.
9 elemanlý bir kümenin 3 elemanlý alt küme sayýsý,
4. A ⊂ B ve B ⊂ C ise A ⊂ C dir.
9 9 . 8 .7
5. s(A) = n ise A nýn alt küme sayýsý 2n dir.  = = 84 bulunur.
3 3 . 2 .1
6. s(A) = n ise A nýn özalt küme sayýsý 2n – 1 dir. YANIT: D

42
 Kümeler Matematik (YGS ve LYS)

Örnek 5 Örnek 8
Bir kümenin 5 elemanlý alt küme sayýsý ile 3 elemanlý alt A = {a, b, c, d, e, f, g} kümesinin 4 elemanlý alt kümelerinin
küme sayýsý eþittir. kaçýnda

Buna göre, bu kümenin en çok 2 elemanlý kaç tane alt a) a bulunur.

kümesi vardýr? b) b bulunmaz.
c) a ve b bulunur.
A) 28 B) 37 C) 38 D) 40 E) 42 d) a ve c bulunur, d bulunmaz.
e) a veya b bulunur.
Çözüm

n  n 
s(A) = n olsun.  5  =  3  ⇒ n = 5 + 3 = 8 olur.
    Çözüm
8 elemanlý bir kümenin en çok 2 elemanlý alt kümelerinin a
a) {–– –– –– ––} 3 elemana ihtiyaç vardýr.
sayýsý 0 elemanlý, 1 elemanlý ve 2 elemanlý alt küme sa-
yýlarýnýn toplamýdýr. Yani,
a dýþýnda 6 eleman olduðundan, 6 elemandan 3 eleman
8 8 8 8.7
  +   +   = 1+ 8 + = 37 olur. 6
 0  1   2  2 .1 seçmeliyiz. O halde,   = 20 bulunur.
3
YANIT: B
6
b) {–– –– –– ––} ⇒   = 15
4
Örnek 6 a b 5
c) {–– –– –– ––} ⇒   = 10
A = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9}  2

a c 4
kümesinin en az 2 elemanlý kaç alt kümesi vardýr? d) {–– –– –– ––} ⇒  =6
2
A) 10 B) 12 C) 118 D) 258 E) 502 7 5
e)   –   = 35 – 5 = 30
4 4
Çözüm ↓ ↓
tümü a ve b bulunmayanlar
s(A) = 9 dur.
A kümesinin en az 2 elemanlý alt küme sayýsý;
9 9 9 9 9 9
  +   + .... +   = 2 –   –  
 2 3 9  0  1 
= 512 – 1 – 9 = 502 bulunur. Kümelerde Ýþlemler
YANIT: E 1. Kümelerin Kesiþimi
A ve B kümelerinin kesiþimi A ∩ B ile gösterilir.
Örnek 7
A ∩ B = {x: x ∈ A ve x ∈ B}
A = {a, b, c, d, e, f, g, h} kümesinin alt kümelerinin kaçýnda

a) a bulunur. b) a bulunur, b bulunmaz. A B

A B A
c ) a, b ve c bulunur. d) a, b, d ve e bulunmaz.
B
e) a veya b bulunur.

Çözüm AÇB=Æ AÇB=B

AÇB A ve B ayrýk kümelerdir.
a) 28 – 27 = 256 – 128 = 128 tanesinde a bulunur.
↓ ↓
tümü a bulunmayanlar

b) a ve b nin dýþýnda 6 eleman vardýr. Bunlarla 26 = 64 2. Kümelerin Birleþimi

tane alt küme yazýlýr. Bu 64 kümenin herbirine a yý A ve B kümelerinin birleþimi A ∪ B ile gösterilir.
yazýp b yi yazmazsak 64 tane kümede a bulunur, b A ∪ B = {x: x ∈ A veya x ∈ B} ile gösterilir.
bulunmaz.

c ) 25 = 32 tanesinde a, b ve c bulunur.
A A B A
B
d) 24 = 16 tanesinde a, b, d ve e bulunmaz.
B
e) 28 – 26 = 256 – 64 = 192 tanýmlý a veya b bulunur.
↓ ↓
AÈB AÈB AÈB=A
tümü a ve b bulunmayanlar

43
 Matematik (YGS ve LYS) Kümeler

3. Ýki Kümenin Farký Küme sorularýnýn çözümünde aþaðýdaki açýklamalardan

A nýn B den farký A \ B veya A – B ile gösterilir. faydalanmak kolaylýk saðlar.
A – B = {x: x ∈ A ve x ∉ B}
Ý A

A B A B A
a b c d
B
E

A–B
A–B B–A A–B B–A B–A=Æ
a + b + c + d tane öðrencinin bulunduðu bir sýnýfta
Ý : Ýngilizce bilenlerin kümesi
Örneðin, A : Almanca bilenlerin kümesi
A = {0, 1, 2, 3}, B = {2, 4, 6}, C = {1, 2} ise E : Tüm sýnýfýn kümesi olsun
Ýngilizce bilenlerin sayýsý: a + b
A ∩ B = {2} A ∩ C = {1, 2}
Almanca bilenlerin sayýsý: b + c
A ∪ B = {0, 1, 2, 3, 4, 6} Sadece Ýngilizce bilenlerin sayýsý: a
A – B = {0, 1, 3}, B – A = {4, 6} Sadece Almanca bilenlerin sayýsý: c
Ýngilizce bilmeyenlerin sayýsý: c + d
B – C = {4, 6} ve C – A = { } olur.
Ýngilizce veya Almanca bilenlerin sayýsý: a + b + c
Ýngilizce ya da Almanca bilenlerin sayýsý: a + c
Evrensel Küme ve Bir Kümenin Tümleyeni
Yalnýz bir dil bilenlerin sayýsý: a + c
Üzerinde iþlem yapýlan tüm kümeleri kapsayan kümeye En az bir dil bilenlerin sayýsý: a + b + c
evrensel küme denir. E ile gösterilir. En çok bir dil bilenlerin sayýsý: a + c + d
olarak yazýlabilir.
A B A'
A

E E

T c Örnek 9
Bir kümenin tümleyeni A′, A , A veya A ile gösterilir.
32 kiþilik bir sýnýfta Ýngilizce bilenler kümesi Ý, Fransýzca
A' = {x: x ∉ A ve x ∈ E} dir.
bilenler kümesi F dir.
(A')' = A, E' = ∅ , ∅' = E, s(A) + s(A') = s(E) ve
A ⊂ B ⇒ B' ⊂ A' sonuçlarýný yazabiliriz. s(Ý) = 16, s(F') = 18 ve s(Ý ∩ F)' = 28

olduðuna göre, bu sýnýfta sadece Fransýzca bilen kaç

kiþi vardýr?
Kesiþim, Birleþim, Fark ve Tümleyen Ýle Ýlgili Özel-
likler
A) 10 B) 8 C) 7 D) 6 E) 5
1. A ∪ B = B ∪ A
A∩B=B∩A (Deðiþme özelliði) Çözüm
2. A ∪ (B ∪ C) = (A ∪ B) ∪ C
A ∩ (B ∩ C) = (A ∩ B) ∩ C (Birleþme özelliði) Ý F
3. A ∪ A = A a b c

A∩A=A (Tek kuvvet özelliði) d

E
4. A ∩ (B ∪ C) = (A ∩ B) ∪ (A ∩ C)
A ∪ (B ∩ C) = (A ∪ B) ∩ (A ∪ C) (Daðýlma özelliði)
Sýnýf mevcudu: a + b + c + d = 32
5. (A ∪ B)' = A' ∩ B'
Ýngilizce bilenler: s(Ý) = a + b = 16
(A ∩ B)' = A' ∪ B' (De Morgan Kurallarý) Fransýzca bilmeyenler: s(F') = a + d = 18
6. A ∪ A' = E Ýngilizce ve Fransýzca bilmeyenler: s(Ý ∩ F)' = a + c + d = 28
A ∩ A' = ∅ olduðundan
b + a + c + d = 32
7. A – B = A ∩ B'
b + 28 = 32
8. (A – B) ∪ (B – A) = A ∆ B (Simetrik fark) b = 4 tür.
9. s(A ∪ B) = s(A) + s(B) – s(A ∩ B) Buradan a = 12 ve d = 6 olur.
10. s(A ∪ B ∪ C) = s(A) + s(B) + s(C) – s(A ∩ B) – s(A ∩ C) a + d + c = 28 ⇒ 12 + 6 + c = 28 ⇒ c = 10 bulunur.
– s(B ∩C) + s(A ∩ B ∩ C)
YANIT: A

44
 Kümeler Matematik (YGS ve LYS)

Örnek 10 Örnek 13
s(A – B) = 5 ve s(B – A) = 7 dir. 1 den 150 ye kadar olan doðal sayýlarýn, (1 ve 150 dahil)

A ∩ B nin özalt küme sayýsý 31 ise s(A ∪ B) kaçtýr? I. 37 tanesi 4 ile tam bölünebilir.
II. 25 tanesi 6 ile tam bölünebilir.
A) 12 B) 14 C) 16 D) 17 E) 18 III. 12 tanesi 4 ve 6 ile tam bölünebilir.
IV. 50 tanesi 4 veya 6 ile tam bölünebilir.
Çözüm
V. 113 tanesi 4 ile tam bölünemez.
A B s(A ∩ B) = n olsun VI. 25 tanesi 4 ile tam bölünebildiði halde 6 ile tam bölüne-
5 5 7 2n – 1 = 31 ⇒ n = 5 olur.
mez.
s(A ∪ B) = 5 + 5 + 7 = 17 bulunur.
YANIT: D
Yukarýdaki ifadelerin kaç tanesi doðrudur?

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
Örnek 11
A ve B kümeleri E evrensel kümesinin alt kümeleri
olmak üzere,
Çözüm
s(E) = 12 , s(A \ B) = 4 ve s(A' ∩ B') = 3
I. 4 ile tam bölünebilen sayýlarýn kümesi A olsun.
olduðuna göre, B kümesinin eleman sayýsý kaçtýr?
150 4
olduðundan s(A) = 37 dir.
A) 2 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7 – 37

(1998 – ÖSS) 2

Çözüm II. 6 ile tam bölünebilen sayýlarýn kümesi B olsun.

150 6
s(A' ∩ B') = 3 ise 25
A B
– olduðundan s(B) = 25 dir.
s(A ∪ B)' = 3 olur.
s(E) = 12 ise 0
4 x y
x + y + 4 + 3 = 12 III. OKEK(4, 6) = 12 olduðundan, hem 4 hem de 6 ile tam
x + y = 5 tir. bölünebilen sayýlar 12 ile tam bölünebilir.
3 E
4 ve 6 ile tam bölünebilen sayýlarýn kümesi A ∩ B olur.
Buradan, s(B) = x + y = 5 bulunur. 150 12
YANIT: C 12 olduðundan s(A ∩ B) = 12 dir.
–
6
Örnek 12
Bir sýnýfta erkek öðrenci sayýsý 22, kýz öðrenci sayýsý 18 ve IV. 4 veya 6 ile tam bölünebilen sayýlarýn kümesi A ∪ B
gözlüksüz öðrenci sayýsý 30 dur. olur.
s(A ∪ B) = s(A) + s(B) – s(A ∩ B)
Gözlüksüz kýz öðrencilerin sayýsý gözlüklü erkek öð- = 37 + 25 – 12
rencilerin sayýsýnýn 3 katý olduðuna göre, sýnýftaki göz-
= 50 dir.
lüklü kýz öðrenci sayýsý kaçtýr?

A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
V. 4 ile tam bölünemeyen sayýlarýn kümesi A' (A nýn tüm-
leyeni) dir.
Çözüm s(E) = 150 ve s(A) = 37 ise
s(A') = s(E) – s(A)
Gözlüksüz Gözlüklü = 150 – 37
Kýz öðrenci 3x y 3x + y = 18
= 113 tür.

Erkek öðrenci z x x + z = 22

3x + z = 30 VI. 4 ile tam bölünebildiði halde 6 ile tam bölünemeyen

sayýlarýn kümesi A \ B dir.
3x + z = 30 olduðundan s(A) = 37 ve s(A ∩ B) = 12 ise
– x + z = 22 3x + y = 18 s(A \ B) = s(A) – s(A ∩ B)
2x = 8 3 . 4 + y = 18 = 37 – 12
x=4 y = 6 olur. = 25 tir.
O halde, soruda verilen ifadelerin 6 tanesi de doðrudur.
O halde, sýnýfta 6 tane gözlüklü kýz öðrenci vardýr.
YANIT: E
YANIT: D

45
 Matematik (YGS ve LYS) Kümeler

Örnek 14 Örnek 17
s(A) = 3 . s(B) ve s(A ∪ B) = 15 Futbol, voleybol ve basketbol oyunlarýndan en az birini
oynayanlarýn bulunduðu bir sýnýfta; 20 öðrenci futbol, 14
olduðuna göre, A \ B kümesinin eleman sayýsý en çok öðrenci voleybol, 18 öðrenci basketbol, 6 öðrenci futbol
kaçtýr? ve voleybol, 8 öðrenci futbol ve basketbol, 5 öðrenci
valeybol ve basketbol oynuyor.
A) 8 B) 9 C) 10 D) 11 E) 12
2 öðrenci her üç oyunu da oynadýðýna göre, aþa-
ðýdakilerden kaç tanesi doðrudur?

Çözüm
I. Sýnýftaki tüm öðrenci sayýsý 35 tir.
A B s(A) = 3 . s(B) ise II. Sadece futbol oynayanlarýn sayýsý 8 dir.
x y z
x + y = 3 . (y + z) III. Futbol ve voleybol oynayýp da, basketbol oynamayan-
x = 2y + 3z dir. larýn sayýsý 4 tür.
IV. Yalnýz bir oyunu oynayanlarýn sayýsý 20 dir.
s(A ∪ B) = 15 ⇒ x + y + z = 15 V. En az iki oyun oynayanlarýn sayýsý 15 tir.
y z x
2y + 3z + y + z = 15 VI. En çok iki oyun oynayanlarýn sayýsý 33 tür.
5 0 10
3y + 4z = 15 1 3 11
↓ ↓ A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
5 0
1 3
Çözüm
Buradan, s(A \ B) nin en büyük deðeri s(A \ B) = x = 11
olarak bulunur. Bu tür sorular çözülürken önce Venn þemasý çizilir. Sonra
verilen kümelerin eleman sayýlarý içten dýþa doðru yazýlýr.
YANIT: D
Futbol oynayanlarýn sayýsý: s(F) = 20
Voleybol oynayanlarýn sayýsý: s(V) = 14
Örnek 15 Basketbol oynayanlarýn sayýsý: s(B) = 18
s(A) = 17, s(B) = 11 ve B \ A ≠ ∅ Futbol ve voleybol oynayanlarýn sayýsý: s(F ∩ V) = 6
Futbol ve basketbol oynayanlarýn sayýsý: s(F ∩ B) = 8
olduðuna göre, A \ B kümesinin eleman sayýsý en az Voleybol ve basketbol oynayanlarýn sayýsý: s(V ∩ B) = 8
kaçtýr? Her üç oyunu da oynayanlarýn sayýsý: s(F ∩ V ∩ B) = 2
olduðundan sýnýftaki öðrenci sayýsý:
s(F ∪ V ∪ B) = 20 + 14 + 18 – 6 – 8 – 5 + 2 = 35 olur.
A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10
V
y=5
a = s(F ∩ V ∩ B) = 2
a + b = s(F ∩ V) = 6
Çözüm
b=4 d=3
olduðundan, b = 4
A B A \ B kümesinin eleman sayý- a + c = s(F ∩ B) = 8
sýnýn en az olmasý için A ∩ B F a=2
B olduðundan, c = 6
7 10 1 kümesinin eleman sayýsý en
x=8 c=6 z=7 a + d = s(V ∩ B) = 5
çok olmalýdýr. olduðundan, d = 3 olur.
B \ A ≠ ∅ olduðundan s(B \ A) en az 1 dir.
s(A ∩ B) en çok 11 – 1 = 10 ve en az 17 – 10 = 7 bulunur.
a + b + c + x = s(F) = 20 olduðundan
2 + 4 + 6 + x = 20 ⇒ x = 8
YANIT: B
a + b + d + y = s(V) = 14 olduðundan
2 + 4 + 3 + y = 14 ⇒ y = 5
Örnek 16 a + c + d + z = s(B) = 18 olduðundan
A = {x: x ≤ 500, x = 5n, n ∈ N} 2 + 6 + 3 + z = 18 ⇒ z = 7 olur.
B = {x: x ≤ 300, x = 4n, n ∈ N}
Sadece futbol oynayanlarýn sayýsý: x = 8 dir.
olduðuna göre, A ∩ B nin eleman sayýsý kaçtýr? Futbol ve voleybol oynayýp da, basketbol oynamayanlarýn
sayýsý: b = 4 tür.
A) 15 B) 16 C) 18 D) 20 E) 22
Yalnýz bir oyunu oynayanlarýn sayýsý:
x + y + z = 8 + 5 + 7 = 20 dir.
Çözüm
En az iki oyun oynayanlarýn sayýsý:
A ∩ B nin elemanlarý 4 ve 5 ile tam bölünebilen 300 den a + b + c + d = 2 + 4 + 6 + 3 = 15 tir.
küçük veya eþit olan doðal sayýlardan oluþmaktadýr.
En çok iki oyun oynayanlarýn sayýsý:
A ∩ B = {x: x ≤ 300, x = 20n, n ∈ N} olduðundan
x + y + z + b + c + d = 35 – 2 = 33 tür.
A ∩ B = {0, 20, 40,..., 300} olur.
O halde soruda verilen ifadelerin 6 sý da doðrudur.
300 – 0
s(A ∩ B) = + 1 = 16 bulunur.
20 YANIT: E
YANIT: B

46
 Konu Testi Matematik (YGS ve LYS)

TEST – 6 7. A kümesinin 2, B kümesinin 5 elemaný A ∩ B kümesinin

elemaný deðildir.
1. A kümesinin alt küme sayýsý, B kümesinin alt küme
sayýsýnýn 4 katýdýr. A ∪ B kümesinin eleman sayýsý 12 olduðuna
göre, A ∩ B kümesinin 2 elemanlý alt küme sayýsý
s(B \ A) = 5 olduðuna göre, s(A \ B) kaçtýr? kaçtýr?

A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7 A) 6 B) 8 C) 10 D) 12 E) 15

2. Bir sýnýfta basketbol veya futbol oyunlarýndan en az

birini oynayan 48 öðrenci vardýr.
8. A = {xI 200 < x < 500, x = 3k ve k ∈ Z}
Futbol aynayanlar basketbol oynayanlarýn 2 katý ve
B = {xI 100 ≤ x < 400, x = 5k ve k ∈ Z}
her iki oyunu da oynayanlarýn 6 katýdýr.
kümeleri veriliyor.
Buna göre, basketbol oynayan kaç öðrenci var-
dýr?
Buna göre, s(A ∩ B) kaçtýr?
A) 6 B) 12 C) 18 D) 20 E) 30
A) 13 B) 12 C) 11 D) 10 E) 9

3. A
B
9. A = {xI x < 100, x = 4k ve k ∈ Z+}
B = {yI y < 70, y = 6k ve k ∈ Z+}
C
kümeleri veriliyor.

Buna göre, s(A \ B) kaçtýr?

Þekildeki taralý bölgenin ifadesi aþaðýdakilerden A) 19 B) 18 C) 17 D) 16 E) 15

hangisidir?

A) (A \ B) B) (A ∩ C) \ B
C) (A \ B) ∩ C D) (A \ B) \ C 10. Bir sýnýftaki öðrencilerin % 60 ý Konya’ya, % 50 si
E) A \ (B ∩ C) Kayseri’ye gitmiþtir. Öðrencilerin % 10 u ise iki þehire
de gitmemiþtir.

4. Bir sýnýfta bulunan 44 öðrenciden kýz ve erkek öð- Hem Konya’ya hem de Kayseri’ye giden 6 öðrenci
olduðuna göre, her iki þehire de gitmeyen kaç
rencilerin tümü esmer ya da sarýþýndýr. Kýz öðrencilerin
öðrenci vardýr?
sayýsý esmer öðrencilerin sayýsýna eþit ve sarýþýn
öðrencilerin sayýsý 24 tür.
A) 2 B) 3 C) 4 D) 6 E) 8
Erkek öðrencilerin üçte biri esmer olduðuna göre,
esmer kýz öðrenci sayýsý kaçtýr?

A) 6 B) 8 C) 9 D) 12 E) 16 11. Bir sýnýfta bulunan 50 öðrenciden her biri resim, müzik

ve spor derslerinden birini veya ikisini seçmiþtir.

5. 4 ile tam bölünebilen ancak 6 ile tam bölünemeyen Bu sýnýfta resim dersini seçmeyen 30, müzik der-
200 den küçük kaç pozitif doðal sayý vardýr? sini seçmeyen 28 ve spor dersini seçmeyen 20 öð-
renci olduðuna göre, yalnýz bir dersi seçen kaç
A) 21 B) 33 C) 37 D) 39 E) 41 kiþi vardýr?

A) 18 B) 20 C) 22 D) 24 E) 25

6. Rusça, Ýngilizce ve Çince dillerinden en az birini bilen-

lerden oluþan bir turist kafilesinde Çince bilenlerin tümü
Ýngilizce bilmekte ancak hiç biri Rusça bilmemektedir.
Ýngilizce bilenlerin sayýsý ise Rusça bilenlerin sayýsýna 12. A = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7} ve B = {1, 3, 5, 7}
eþittir.
kümeleri veriliyor.
Yalnýz Ýngilizce bilenlerin sayýsý 15 ve yalnýz Rusça
bilenlerin sayýsý 24 olduðuna göre, Çince bilenlerin Buna göre, A kümesinin alt kümelerinden kaç ta-
sayýsý kaçtýr? nesi B kümesini kapsamaz?

A) 6 B) 8 C) 9 D) 12 E) 18 A) 56 B) 63 C) 96 D) 120 E) 127

47
 Matematik (YGS ve LYS) Konu Testi

13. A, B, C birer kümedir. 19. A ve B kümeleri E evrensel kümesinin iki alt kümesidir.

A ∩ B = {a, b, c, d, e} ve A ∩ C = {c, d, e, f} 2.s(A) + s(B') = 14

2.s(A') + s(B) = 16
olduðuna göre, C kümesi aþaðýdakilerden hangisi
olabilir? olduðuna göre, E evrensel kümesinin 9 elemanlý alt
küme sayýsý kaçtýr?
A) {c, d, f, g} B) {a, b, c, d, e, f}
C) {b, c, d, e, f} D) {c, e, f, g, h} A) 9 B) 10 C) 12 D) 18 E) 20
E) {c, d, e, f, g}
20. 48 öðrencinin bulunduðu bir sýnýfta 17 öðrenci Van ve
Rize’ye, 19 öðrenci Van veya Edirne’ye, 20 öðrenci
14. A ve B iki küme olmak üzere, de Rize veya Edirne’ye gitmiþtir.

s(A ∩ B) = 8 23 öðrenci bu illerin hiç birine gitmediðine göre,

s(A ∪ B) = 34 bu illerden yalnýz ikisine giden öðrenci sayýsý kaç-
s(A) = 2.s(B) týr?

olduðuna göre, A \ B kümesinin eleman sayýsý kaç- A) 17 B) 18 C) 19 D) 20 E) 21

týr?

A) 12 B) 14 C) 17 D) 18 E) 20 21. A ve B birer küme olmak üzere

s(A) = 2.s(B) ve s(A \ B) = 9

olduðuna göre, B kümesinin eleman sayýsý aþaðý-

15. A = {a, b, c, d, e, f, g} kümesi veriliyor. dakilerden hangisi olamaz?

Buna göre, A kümesinin alt kümelerinin kaç tane- A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9

sinde a veya b bulunur?

A) 16 B) 32 C) 64 D) 84 E) 96 22. A = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7} ve B = {5, 6, 7, 8, 9}

kümeleri veriliyor.

Buna göre, A nýn alt kümelerinden kaç tanesi B

nin alt kümesi deðildir?
16. A = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8} kümesinin 5 elemanlý alt
kümelerinin kaç tanesinde 1 ve 2 bulunup, 8 bulun- A) 96 B) 108 C) 112 D) 116 E) 120
maz?

A) 10 B) 12 C) 15 D) 16 E) 20 23. A = {a, b, c, d, e, f} ve B = {c, d, e, f, g}

kümeleri veriliyor.

17. E evrensel kümesinin iki alt kümesi A ve B dir. Buna göre, A kümesinin alt kümelerinden kaç
s(A') = 3 ve s(A) = 5 dir. tanesi ayný zamanda B kümesinin de alt kümesi-
dir?
s(A ∪ B)' = 2 olduðuna göre, A ∪ B nin alt küme
sayýsý kaçtýr? A) 4 B) 8 C) 16 D) 32 E) 48

A) 32 B) 64 C) 128 D) 256 E) 512

24. A = {xI x < 200, x = 6k, k ∈ N+}
B = {xI x < 250, x = 8k, k ∈ N+}

18. A ve B birer küme olmak üzere kümeleri veriliyor.

s(A) = 13 ve s(B) = 7 dir. Buna göre, A ∪ B kümesinin eleman sayýsý kaçtýr?

Buna göre, aþaðýdakilerden hangisi yanlýþtýr? A) 48 B) 52 C) 56 D) 61 E) 64

A) s(A ∪ B) en az 13 tür.
B) s(A ∪ B) – s(A ∩ B) farký en çok 20 dir. 1- E 2- C 3- D 4- D 5- B 6- C
C) A ∩ B ≠ ∅ ise s(A ∪ B) en çok 19 dur. 7- C 8- A 9- A 10- B 11- C 12- D
13- E 14- E 15- E 16- A 17- B 18- E
D) A B ise s(A ∩ B) en çok 6 dýr.
19- B 20- C 21- E 22- A 23- C 24- C
E) B \ A ≠ ∅ ise s(A \ B) en az 6 dýr.

48
Geometri
Üçgende Açýlar ve Kenar – Açý Baðýntýlarý
(YGS ve LYS)
Üçgende Açýlar Tümler Açýlar
Açýlar Ölçüleri toplamý 90° olan açýlara tümler açýlar denir.
Baþlangýç noktalarý ayný olan iki ýþýnýn birleþim kümesine BAC ile CAD tümler açýlar
açý denir. D –
a
° C m(BAC) = a ve m(CAD) = t ise
90
C A açýnýn köþesi, t=
a = 90°– t a + t = 90° dir.
[AB ve [AC açýnýn kollarýdýr. A B

40° [AB ∪ [AC = BAC olur.

A B Örnek 1

Bir açýnýn ölçüsü, tümleyeninin 2 katýndan 24° eksik ise

Þekildeki açýnýn ölçüsü; bu açýnýn ölçüsü kaç derecedir?
m(BAC) = 40°, m(CAB) = 40° veya m(A) = 40°
A) 42 B) 44 C) 48 D) 52 E) 54
þeklinde yazýlabilir.
Çözüm
Açýnýn ölçüsü a ve tümleyeninin ölçüsü t ise a = 2t – 24°
Açý Çeþitleri

Tam Açý: Ölçüsü 360° olan açýdýr. a + t = 90°

2t – 24° + t = 90°
360° 3t = 114°
B
t t = 38° dir.
m(BAC) = 360° a = 2t – 24°
A a + t = 90° ⇒ a = 52° bulunur.
C

YANIT: D

Doðru Açý: Ölçüsü 180° olan açýdýr. Bütünler Açýlar

Ölçüleri toplamý 180° olan açýlara bütünler açýlar denir.
180°
ABD ile CBD bütünler açýlar
D
m(ABC) = 180°
A B C b = 180° – a m(ABD) = a vem(CBD) = b ise
a
A B C a + b = 180° dir.

Dik Açý: Ölçüsü 90° olan açýdýr. ✔ Komþu bütünler iki açýnýn açýortaylarý arasýndaki açýnýn
ölçüsü 90° dir.
m(BOC) = m(AOC) = 90°
2m + 2n = 180°
C
ya da
D E m + n = 90°
[OC ⊥ AB F
90° m n m(EBF) = 90° dir.
90° n
þeklinde gösterilir. m
A O B A B C [BE ⊥ [BF olur.

Örnek 2
Dar Açý: Ölçüsü 0° ile 90° arasýnda olan açýlardýr.
Bütünler iki açýnýn ölçüleri farký 40° ise bu açýlardan bü-
C BAC bir dar açý ve yük olanýnýn ölçüsü kaç derecedir?
m(BAC) = x ise
A) 105 B) 110 C) 120 D) 135 E) 140
x 0° < x < 90° dir.
A B Çözüm

Bu açýlarýn ölçüleri x ve y olsun.

Geniþ Açý: Ölçüsü 90° ile 180° arasýnda olan açýlardýr.
x – y = 40°
BAC bir geniþ açý ve + x + y = 180°
C x y 2x = 220°
m(BAC) = x ise
x = 110° dir.
x 90° < x < 180° dir.
A B YANIT: B

49
 Geometri (YGS ve LYS) Üçgende Açýlar ve Kenar – Açý Baðýntýlarý

Paralel Doðrularýn Bir Kesenle Yaptýðý Açýlar Örnek 3

Birbirine paralel d1 ve d2 doðrularý ile bunlarý kesen bir
C D
k doðrusu verilsin. AB // CD
d1 // d2 ise [BF] ve [DF] açýortay
k
b a a ile e F x E 110° m(BED) = 110°
d1
c d b ile f
m(BFD) = x
c ile g
f A B
e
d2 d ile h
g
h
yöndeþ açýlardýr. Yukarýdaki verilere göre, m(BFD) = x kaç derecedir?

(c ile e) ve (d ile f) içters açýlardýr. A) 55 B) 50 C) 45 D) 40 E) 35

(a ile g) ve (b ile h) dýþters açýlardýr.
Çözüm

Yöndeþ, içters ve dýþters açýlarýn ölçüleri kendi arala-

C D [BF] ve [DF] açýortay
rýnda eþittir. b
b olduðundan
70° 130°
F x E 110° m(ABF) = m(FBE) = a
65°
a
70° 65° a m(EDF) = m(FDC) = b
130° A B yazýlabilir.
(yöndeþ açýlar) (içters açýlar) (dýþters açýlar)

2a + 2b = 110° olduðundan a + b = 55° dir.

Buradan, x = a + b = 55° bulunur.
YANIT: A

C D C D
✔ m Örnek 4
n n

B A [AB // [DE
m m
106° D E
A B A B m(CAB) = 106°
x
42° m(ACD) = 42°
[AB // [CD ise m + n = 180° dir.
m(CDE) = x
C
C D C D
✔ y y Yukarýdaki verilere göre, m(CDE) = x kaç derecedir?
y
x E z=x+y
E A) 106 B) 112 C) 116 D) 132 E) 148
x x
A B A B
Çözüm
AB // CD ise z = x + y dir.

B A KC // [AB // [DE çizilirse

✔ C D C D
106° D E
c c m(ACK) = 180° – 106° = 74°
x
c olur. Ýçters açýlardan
b b x 42°
E
a a a x = 74° + 42° = 116°
74°
A B A B bulunur.
K C

[AB // [CD ise a + b + c = 360° dir. YANIT: C

✔ x
d1 d1 // d2 iken bir yöne
aÞ
bakan açýlarýn ölçüleri
toplamý, diðer yöne
y Platon Akademi adýný verdiði okulunun kapýsýna:
bakan açýlarýn ölçüleri
bÞ
toplamýna eþittir. “Bu kapýdan geometri bilmeyen girmesin.”
z
d2 x + y + z = a + b dir. cümlesini yazmýþtýr.

50
 Üçgende Açýlar ve Kenar – Açý Baðýntýlarý Geometri (YGS ve LYS)

Üçgenler Açýortay

Doðrusal olmayan üç noktanýn ikiþer ikiþer doðru par- Üçgenin bir köþesini, bu köþedeki açýyý ortalayacak
biçimde karþý kenara birleþtiren doðru parçasýna açýortay
çalarýyla birleþtirilmesiyle oluþan kapalý þekle üçgen denir.
denir. Üçgenin kenarlarýna içten teðet olan çembere
A'
içteðet çember denir.
A
A a A A
x
c b M
y b q L
z
B a C B' B C C' I I

B K C B C
ABC üçgeninde A, B ve C noktalarý üçgenin köþeleri,
ABC üçgeninde [AK], [BL] ve [CM] açýortaylardýr. Açýor-
[AB], [AC] ve [BC] üçgenin kenarlarýdýr.
taylar üçgenin içinde bir noktada kesiþirler. Bu nokta ayný
Üçgenin kenar uzunluklarý; zamanda, içteðet çemberin merkezidir.
Açýortaylarýn uzunluklarý:
lABl = c, lACl = b ve lBCl = a þeklinde gösterilir.
lAKl = nA, lBLl = nB ve lCMl = nC ile gösterilirler.
BAC, CBA ve ACB açýlarý üçgenin iç açýlarýdýr. Ýç açýlarýn
bütünleyenlerine üçgenin dýþ açýlarý denir.

Üçgenler kenarlarýna göre çeþitkenar, ikizkenar ve eþ- Dýþ Açýortay:

kenar olmak üzere üçe ayrýlýrlar.
E E
D A A K
G
A
6 6
3 5 4 4

B C D B C D
B 6 C E 4 F H 4 K
[AD], ABC üçgeninin A köþesine ait dýþ açýortayýdýr.
(Çeþitkenar üçgen) (Ýkizkenar üçgen) (Eþkenar üçgen)
Bir üçgenin iki dýþ açýortayý ile diðer köþesinden çizilen
Üçgenler açýlarýna göre dar açýlý, dik açýlý ve geniþ açýlý iç açýortayý bir noktada kesiþir.
üçgen olmak üzere üçe ayrýlýr.

A D K
hi
po Yükseklik:
dik kenar

75° te
nü Üçgenin bir köþesinden karþý kenara veya karþý kenarýn
s
37° 68° 125° uzantýsýna dik olarak çizilen doðru parçasýna yükseklik
dik kenar
denir.
B C E F L M
(Dar açýlý üçgen) (Dik üçgen) (Geniþ açýlý üçgen) A Dar açýlý üçgende yükseklikler,
E üçgenin içinde bir noktada kesi-
D þirler.
K Yüksekliklerin uzunluklarý
Üçgenin Yardýmcý Elemanlarý lAHl = ha, lBDl = hb, lCEl = hc
Kenarortay: B H C biçiminde gösterilir.
Üçgenin bir köþesini karþý kenarýn orta noktasýna bir-
leþtiren doðru parçasýna, o kenara ait kenarortay denir.
C
A A Diküçgende dik kenarlar ayný
H zamanda birbirlerinin yüksek-
b = hc likleridir.
F E
Va G
ha
Diküçgende yükseklikler, üç-
A c = hb B genin dik köþesinde kesiþirler.
B D C B D C
A
ABC üçgeninde [AD], [BE] ve [CF] kenarortaylardýr.
Kenarortaylar daima üçgenin içinde bir noktada kesiþirler.
Kenarortaylarýn kesiþtiði bu nokta üçgenin aðýrlýk merkezidir. D
Þekilde G noktasý ABC üçgeninin aðýrlýk merkezidir. Geniþ açýlý üçgende ise, yüksek-
H C liklerin uzantýlarý, üçgenin dýþýn-
Kenarortaylarýn uzunluklarý; B
da bir noktada kesiþirler.
lADl = Va, lBEl = Vb ve lCFl = Vc ile gösterilirler. E
K

51
 Geometri (YGS ve LYS) Üçgende Açýlar ve Kenar – Açý Baðýntýlarý

Orta Dikme: Örnek 5

Üçgenin kenarlarýnýn orta noktalarýndan çizilen dikme-
lere orta dikme denir. C ABC bir dik üçgen
[AB] ⊥ [AC]
65° D
A d ABC üçgeninde
45
m(C) = 65°
IBDI = IDCI ve °
m(EDB) = 45°
d ⊥ [BC] ise
x m(DEB) = x
d doðrusu [BC]
A E B
B D C kenarýna ait orta dikmedir.
Yukarýdaki verilere göre, m(DEB) = x kaç derecedir?
A A A
A) 120 B) 115 C) 110 D) 105 E) 100

F E B C
B C Çözüm
O O O

B D C
C ABC dik üçgeninde

D
m(B) = 90° – 65° = 25°
65°
Üçgenin köþelerinden geçen çembere, çevrel çember DEB üçgeninde
denir. Orta dikmelerin kesim noktasý çevrel çemberin mer- 45 x + 45° + 25° = 180°
°
kezidir. Çevrel çemberin merkezi; dar açýlý üçgende üçgenin x + 70° = 180°
içinde, diküçgende hipotenüsün orta noktasýnda ve geniþ x x = 110°
25°
açýlý üçgende üçgenin dýþýndadýr.
A E B
YANIT: C
Üçgende Açý Özellikleri
1. Üçgende bir dýþ açýnýn ölçüsü, kendisine komþu olma-
yan iki iç açýnýn ölçüleri toplamýna eþittir. Örnek 6

D
A' A' m(DBE) = x
y D A y
A A y+z
z m(DAC) = y
x x
m(ACE) = z
y z x+z y z x+y
x z y + z = 235°
B C B' B C C'
B C E

2. Üçgenin iç açýlarýnýn ölçüleri toplamý 180° dir.

Yukarýdaki verilere göre, x kaç derecedir?

D A E D A) 55 B) 50 C) 45 D) 40 E) 35
y z
x m
Çözüm

y z n
B C E F D
Üçgenin dýþ açýlarýn öl-
A çüleri toplamý 360° oldu-
y
ðundan
DE // [BC] çizilirse, x + y + z = 180° olduðu görülür.
y + z + 180° – x = 360°
DEF diküçgeninde ise m + n = 90° olur. 235° + 180° – x = 360°
180°– x x z 415° – x = 360°
F B C E x = 55°
3. Üçgenin dýþ açýlarý toplamý 360° dir.
YANIT: A
A a

180°– a

b 180°– b 180°– q q
B C Geometri zihni aydýnlatan bir ýþýk; zekâyý keskinleþtiren
bir biley taþýdýr.
(180° – α) + (180° – β) + (180° – θ) = 180°
Ýbni Haldun
α + β + θ = 360° olur.

52
 Üçgende Açýlar ve Kenar – Açý Baðýntýlarý Geometri (YGS ve LYS)

Örnek 7 Örnek 8
D [AB] ⊥ [BC]
A ABC bir üçgen [ED] ⊥ [DC]
[AD] açýortay
C m(DCA) = m(BCA)
m(B) = 64° ve
m(BAC) = x
m(C) = 36° ise
y
x m(BED) = y
64° x m(ADC) = x A E B
36°
B D C kaç derecedir? Yukarýdaki verilere göre, y nin x cinsinden karþýlýðý aþa-
ðýdakilerden hangisidir?
A) 104 B) 108 C) 112 D) 116 E) 124
A) 90° – x B) 180° – 2x C) x + 45°
x + 90°
Çözüm D) E) 2x
2
A ABC üçgeninde
2y + 64° + 36° = 180° Çözüm
y y y = 40° bulunur. D
ABD üçgeninde –2/x + z = 90°
x = y + 64° y + 2z = 180°
x = 40 + 64° z C
–2x – 2z = –180°
64° x 36° z
x = 104° olur. + y + 2z = 180°
B D C
x y y – 2x = 0
YANIT: A
A E B y = 2x olur.
A
ABE üçgeninden YANIT: E
x
m(BED) = x + y ve
E
CED üçgeninden
C x+y
y m(BCD) = x + y + z
x+y+z z
B D bulunur. Örnek 9

A
Örneðin, ABC bir üçgen
80° [BD] ve [CD] açýortay
A
ABCD iç bükey D m(BAC) = 80°
60°
dörtgeninde x m(BDC) = x
C x = 60° + 20° + 30° B C
20°
x 30°
x = 110° olur.
Yukarýdaki verilere göre, x kaç derecedir?
B D

A) 100 B) 115 C) 120 D) 125 E) 130

D x + m = 90°
y + n = 180°
C Çözüm
y m + n = 90°
n eþitliklerinden
I. yol: Formülden
x m x + y = 180° olur.
A B E 80°
x = 90° + = 90° + 40° = 130° olur.
2
A A

a a
II. yol:
A 2b + 2c + 80° = 180°
D D
80° 2b + 2c = 100°
B C B C
b + c = 50°
D
Üçgende iki iç açýortayýn kesiþim noktasý, üçüncü kö- x + b + c = 180°
þeye birleþtirildiðinde yine açýortay olur. b x c
b c x + 50° = 180°
m( A ) B C x = 130° olur.
[BD] ve [CD] açýortay ise m(D) = 90° + dir.
2
YANIT: E

53
 Geometri (YGS ve LYS) Üçgende Açýlar ve Kenar – Açý Baðýntýlarý

A A
a a
B C B C
D D
Üçgende iki dýþ açýortayýn kesiþim noktasý, üçüncü
köþeye birleþtirildiðinde yine açýortay olur.
Ýkizkenar Üçgen
Ýki kenar uzunluðu eþit olan üçgene ikizkenar üçgen
denir. Ýkizkenar üçgende eþ olmayan kenara taban denir.
Eþ kenarlarýn oluþturduðu açýya tepe açýsý, eþ kenarlarýn
karþýsýndaki açýlara da taban açýlarý denir. Ýkizkenar
üçgende taban açýlarýnýn ölçüleri eþittir.
A ABC üçgeninde
lABl = lACl ise
m(ABC) = m(ACB) = x dir.

m( A) BAC tepe açýsý ve

[BD] ve [CD] dýþ açýortay ise m(D) = 90° – dir. y
x x
y
2 [BC] kenarý tabandýr.
B C

Örneðin,
A
ABC üçgeninde
75° lABl = lBCl ve
a D A D
A a m(B) = 30° ise

30° 75° m(A) = m(C) = 75° dir.

B C
B C B C

D
Üçgende bir iç açýortay ile bir dýþ açýortayýn kesiþim
noktasý üçüncü köþeye birleþtirildiðinde yine açýortay olur. DEF ikizkenar
45°
diküçgeninde
[BD] iç açýortay ve [CD] dýþ açýortay ise
lEDl = lEFl ise
m( A )
m(D) = dir. m(E) = 90° ve
2 45°
E F m(D) = m(F) = 45° dir.

Örnek 10
A
ABC bir üçgen
70° [BD] ve [CD] dýþ açýortay
Örnek 11
m(BAC) = 70° ise
B C A
m(CDB) = x
ABC bir üçgen
x kaç derecedir? IABI = IBDI
IADI = IDCI
D
m(ABC) = 44°
44° x
A) 55 B) 50 C) 40 D) 35 E) 30 B D C

Çözüm Yukarýdaki verilere göre, m(ACB) = x kaç derecedir?

A) 22 B) 32 C) 34 D) 36 E) 44
I. yol: Formülden
Çözüm
70°
x = 90° – = 90° – 35° = 55°
2 A
II. yol: ABC üçgeninde
68° x IABI = IBDI olduðundan
A 110°
70° 110° + 2b + 2c = 360° 180° – 44°
m(ADB) =
2b + 2c = 250° 44° 68° 2
x
b + c = 125° B D C m(ADB) = 68° olur.
B C
b c
b c x + b + c = 180°
ADC üçgeninde IADI = IDCI olduðundan,
x + 125° = 180°
x m(ACB) = m(DAC) = x yazýlabilir.
x = 55° olur.
D Buradan, x + x = 68° olduðundan x = 34° olur.
YANIT: A YANIT: C

54
 Üçgende Açýlar ve Kenar – Açý Baðýntýlarý Geometri (YGS ve LYS)

Örnek 12 Örnek 14

A A

ABC bir üçgen x ABC bir üçgen

E
F [AB] ⊥ [AC] lABl = lACl = lADl
IBDI = IBFI
m(BCD) = 25°
x ICDI = ICEI
C m(BAD) = x
B E 25°
B D C

Yukarýdaki verilere göre, m(EDF) = x kaç derecedir? D

Yukarýdaki verilere göre, m(BAD) = x kaç derecedir?

A) 60 B) 45 C) 40 D) 30 E) 15

A) 25 B) 40 C) 45 D) 50 E) 55
Çözüm

Çözüm
A m(BDF) = a ise
m(B) = 180° – 2a dýr. A ABC ikizkenar üçgeninde
E
F
b m(CDE) = b ise x m(B) = m(ACB) = y ve
a
ADC ikizkenar üçgeninde
a x
180
°–2 a b
180°–
2b m(C) = 180° – b dir.
m(D) = m(ACD) = y + 25°
B D C y x+y y
C yazýlabilir.
B E 25°
ABC üçgeninde
90° + 180° – 2a + 180° – 2b = 180° ⇒ a + b = 135 dir. y + 25°
D

x + a + b = 180° ⇒ x + 135° = 180° ⇒ x = 45° olur.

ABE üçgeninde m(AEC) = x + y olduðundan,
YANIT: B CDE üçgenine göre, 25° + (y + 25°) = x + y ⇒ x = 50° bulunur.
YANIT: D
Örnek 13
A ABC bir üçgen
[AD] açýortay
Örnek 15
IBDI = IBEI
E A
m(ADE) = x ABC bir üçgen
x [AD] açýortay
y m(ACB) = y lCDl = lCEl
B D C E m(B) = x
y
x m(ACE) = y
Þekle göre, aþaðýdakilerden hangisi doðrudur? B D C

A) y = x B) y = x + 45° C) y = x + 15°
Yukarýdaki verilere göre, y nin x cinsinden karþýlýðý aþa-
D) y = 2x E) y = 3x
ðýdakilerden hangisidir?

A) 30° + x B) 90° – x C) x – 15°

Çözüm
A
x
D) x E)
AED üçgeninde 2
z Çözüm
z m(DEB) = x + z ve
E A
BDE üçgeninde
x+z ABD üçgeninde
x m(EDB) = x + z z z
y+z x+z y m(ADC) = x + z
olarak bulunur. ACE üçgeninde
B D C E
y +z y m(DEC) = y + z olur.
x x +z

Buradan m(ADB) = x + (x + z) = 2x + z olur. B D C

ACD üçgeninde m(ADB) = y + z olduðundan,

CED üçgeninde lCDl = lCEl olduðundan
y + z = 2x + z ⇒ y = 2x olur. y + z = x + z ⇒ y = x bulunur.
YANIT: D YANIT: D

55
 Geometri (YGS ve LYS) Üçgende Açýlar ve Kenar – Açý Baðýntýlarý

Muhteþem Üçlü: Bir diküçgende hipotenüse ait Ýkizkenar Üçgende Yardýmcý Elemanlar
kenarortayýn uzunluðu, hipotenüsün yarýsýdýr.
✔ Ýkizkenar üçgende tabana ait yükseklik hem açýortay
A A hem de kenarortaydýr. Ýkizkenar üçgende tabana ait
yükseklik simetri eksenidir.
Þ
A
ABC üçgeninde
B D C B D C
x x lABl = lACl ve
IBDI = IDCI ise IBDI = IDCI = IADI
[AH] ⊥ [BC] iken
Örnek 16 lAHl = ha = nA = Va olur.

A y y
ABC bir diküçgen B H C
[AB] ⊥ [AC]
E
lAEl = lBDl = lDCl
70° ✔ Ýkizkenar üçgende eþit kenarlara çizilen yükseklikler,
m(DEA) = 70° ise açýortaylar ve kenarortaylarýn uzunluklarý kendi arala-
x
x kaç derecedir? rýnda birbirlerine eþittir.
B D C

A A A
A) 15 B) 20 C) 25 D) 30 E) 35

Çözüm
E D
A Muhteþem üçlüden E D
E D
lADl = lBDl = lDCl olur. b K b
b b a K a
40° Buradan AED ve ABD a K a a a a a
E ikizkenar üçgenleri elde B C B C B C
70°
edilir.
70°
40° x Yukarýdaki her üç þekilde de IABI = IACI olduðunda,
B D C
lBDI = ICEI, IKBI = IKCI, IKDI = IKEI, IAEI = IADI
AED ikizkenar üçgeninde m(ADE) = 70° ve m(EAD) = 40°,
IBEI = ICDI ve [ED] // [BC] olur.
ABD ikizkenar üçgeninde m(B) = 40° bulunur.
EBD üçgeninde, x + 40° = 70° ⇒ x = 30° olur.
YANIT: D

Örnek 17 Örnek 18
A A ABC bir üçgen
[AB] ⊥ [FC]
[DE] ⊥ [AB]
x IADI = IDCI = IFBI
E
lAEl = lEBl
m(CFD) = 25° ise lACl = lBDl
D
E m(BAC) = x 35° x m(B) = 35°
kaç derecedir? B D C
25°
F B C Yukarýdaki verilere göre, m(C) = x kaç derecedir?

A) 55 B) 50 C) 45 D) 40 E) 35
A) 50 B) 55 C) 60 D) 65 E) 70

Çözüm A ABC dik üçgeninde Çözüm

[BD] çizildiðinde,
x muhteþem üçlüden A
IADI = IDCI = IBDI olur.
D [AD] çizildiðinde
FBD ve DBC ikizkenar 35°
E E [DE] ⊥ [AB] ve
25° üçgenleri elde edilir. lAEl = lEBl olduðundan
25° 50° 50° ABD üçgeni ikizkenar olur.
35° 70° x
F B C Yani, lDAl = lDBl dir.
B D C
FBD üçgeninde m(FDB) = 25° ve m(DBC) = 50° olur.
Burada, ADC üçgeninin de ikizkenar olduðu görülmektedir.
DBC üçgeninde m(C) = 50° olduðundan,
ABD üçgeninde m(ADC) = 35° + 35° = 70° olur.
ABC dik üçgeninde x + 50° = 90° ve x = 40° olur. ADC üçgeninden x = 70° bulunur.
YANIT: D YANIT: E

56
 Üçgende Açýlar ve Kenar – Açý Baðýntýlarý Geometri (YGS ve LYS)

Eþkenar Üçgen Örnek 20

Üç kenar uzunluðu eþit olan üçgene eþkenar üçgen A
denir. Eþkenar üçgende iç açýlarýn ölçüleri 60° dir.
ABC bir eþkenar üçgen
Bir açýsýnýn ölçüsü 60° olan ikizkenar üçgen, ayný zamanda ACD ikizkenar diküçgen
eþkenar üçgendir. Þekildeki DEF ikizkenar üçgeni ayný B [AC] ⊥ [CD]
zamanda bir eþkenar üçgendir.
x m(ADB) = x
A D
C D
60°

Yukarýdaki verilere göre, m(ADB) = x kaç derecedir?

60° 60° 60° A) 40 B) 30 C) 25 D) 20 E) 15

B C E F
Çözüm
Eþkenar Üçgende Yardýmcý Elemanlar
A A A

45° ABC eþkenar üçgen ve

ACD ikizkenar dik-
30° 30° 30° 30°
B üçgen olduðundan,
F E 15°
lACl = lBCl = lCDl
60° 150°
x olur.
30° 30° 15°
60° 60° 30° 30° C D
B D C B D C

Eþkenar üçgende tüm yükseklik, açýortay ve kenarortaylar BCD ikizkenar üçgeninde m(BCD) = 150° olduðundan,
eþittir. m(CBD) = m(CDB) = 15° dir.
IADI = IBEI = ICFI olduðundan, ACD ikizkenar diküçgeninde,
x + 15° = 45° ⇒ x = 30° bulunur.
ha = nA = Va = hb = nB = Vb = hc = nC = Vc olur. YANIT: B

Örnek 21
Örnek 19
A
A ABC eþkenar üçgen
44°
ABC eþkenar üçgen IABI = IADI
[BD] ⊥ [AC] D m(CAD) = 44°
D IBDI = IBEI
m(EDC) = x m(CBD) = x
x x
B C
B E C
Yukarýdaki verilere göre, m(CBD) = x kaç derecedir?
Yukarýdaki verilere göre, x kaç derecedir?
A) 22 B) 24 C) 32 D) 36 E) 44
A) 15 B) 20 C) 25 D) 30 E) 35
Çözüm

Çözüm ABC eþkenar olduðundan

A
A ABC eþkenar üçgeninde m(BAC) = m(B) = 60° olur.
60° 44°
[BD] ⊥ [AC] ise
60° 104° ABD ikizkenar üçgeninde,
38° D
m(CBD) = m(DBA) = 30° m(BAD) = 60° + 44° = 104°
D olur.
olduðundan,
75° 38°
x m(BDE) = m(BED) = 75° x 60°
m(ABD) = m(ADB) = 38° olur.
°
30

30° 75° bulunur. B C

B E C x = 90° – 75° = 15° dir.
Buradan, x = 60° – 38° = 22° bulunur.
YANIT: A YANIT: A

57
 Geometri (YGS ve LYS) Üçgende Açýlar ve Kenar – Açý Baðýntýlarý

Örnek 22 Üçgende Kenar – Açý Baðýntýlarý

A Bir üçgende ölçüsü küçük olan açýnýn karþýsýndaki kenar
ABC bir eþkenar üçgen uzunluðu küçük, ölçüsü büyük olan açýnýn karþýsýndaki
[AH] ⊥ [BC] kenar uzunluðu büyüktür.
D IECI = IAHI
x IADI = IDBI A A

m(EDC) = x
80°
B E H C c b c b

Yukarýdaki verilere göre, m(EDC) = x kaç derecedir? 40° 60°

B a C B a C
A) 70 B) 72 C) 75 D) 81 E) 90
m(A) > m(C) > m(B) ⇔ a > c > b olur.
Çözüm

ABC eþkenar üçgeninde ✔ Bir dik üçgende hipotenüs en uzun kenardýr.

A
IADI = IDBI olduðundan Geniç açýlý üçgende ise geniþ açýnýn karþýsýndaki kenar
[CD] ⊥ [AB] ve en uzun kenardýr.

D m(ACD) = m(DCB) = 30° olur. C A

x Eþkenar üçgende yükseklik-
30° a b
lerin eþitliðinden b c 110°
x 30°
ICDI = IAHI olduðu bulunur.
B E H C
A c B B a C

Soruda IECI = IAHI verildiðinden, ICDI = IAHI = IECI olur. Her iki þekilde de, a kenarý en uzundur.
CDE ikizkenar üçgeninde x = 75° olur.
YANIT: C

Örnek 24

A
Örnek 23 d
60° D
m(BAC) = m(CAD) = 60°
A 60° 68°
lABl = lADl = lBCl a m(ACB) = 70°
100° e
m(A) = 100° c
x D m(ADC) = 68°
m(B) = 60° 70°
B b C
60° m(D) = x
Yukarýdaki þekilde verilenlere göre, en kýsa kenar aþa-
B C
ðýdakilerden hangisidir?
Yukarýdaki verilere göre, m(D) = x kaç derecedir?
A) a B) b C) c D) d E) e

A) 60 B) 65 C) 70 D) 75 E) 80
Çözüm
Çözüm
A
d Önce üçgenlerin açý
A 60°
[AC] çizilirse ABC eþkenar 60°
D ölçüleri bulunur.
40 68°
60° °
üçgeni ile ACD ikizkenar a ABC üçgenine göre,
üçgeni elde edilir. e
D c e < b < a olur.
x 52°
m(BAC) = 60° ve 50°
ACD üçgenine göre,
70°
x
d < c < e olur.
60° 60° m(CAD) = 40° olur. B b C
B C
Bu iki eþitsizlikten, d < c < e < b < a sýralamasý elde edilir.
ACD ikizkenar üçgeninde lACl = lADl olduðundan,
2x + 40° = 180° ⇒ x = 70° bulunur. O halde, þekildeki en kýsa kenar d dir.
YANIT: C YANIT: D

58
 Üçgende Açýlar ve Kenar – Açý Baðýntýlarý Geometri (YGS ve LYS)

Örnek 25
Üçgende bir kenar uzunluðu diðer iki kenar uzunlukla-
D
rýnýn farklarýndan büyük, toplamlarýndan küçüktür.
[AB] ⊥ [AE]
70° 70° C A
E
m(EDB) = m(BDC) = 70° Ib – cI < a < b + c
m(CBD) = 50° c b Ia – cI < b < a + c
m(DBE) = 30° Ia – bI < c < a + b
50°
30
°

B a C
A B

Örneðin,
Yukarýdaki þekilde en uzun kenar hangisidir?
A ABC üçgeninde
A) [EB] B) [BD] C) [DC] D) [AE] E) [BC] 11 – 7 < x < 11 + 7
7 x
4 < x < 18 olur.
Çözüm
D
C B 11 C
E 70° 70°
80° 60°
x in en küçük tamsayý deðeri 5 ve en büyük tamsayý
deðeri 17 dir.

50°
4 < x < 18 olduðundan, x in tamsayý deðerlerinin adedi;
30
°

(18 – 4) – 1 = 13 bulunur.
A B

ABE üçgeninde en uzun kenar [EB] olur.

BDE üçgeninde lEBl < lBDI dir.
Örnek 27
BCD üçgeninde lBDl < lBCl olduðundan D
7
en uzun kenar [BC] olur. C IABI = 13 cm
YANIT: E IADI = 8 cm
8 IBCI = 6 cm
x 6
ICDI = 7 cm
IBDI = x cm
A 13 B

Yukarýdaki verilere göre, x in alabileceði kaç farklý tam-

sayý deðeri vardýr?

Örnek 26 A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8

Bir ABC üçgeninin açýlarýnýn ölçüleri derece cinsinden birer Çözüm

tamsayýdýr.

IABI = IACI < IBCI olduðun göre, m(A) en az kaçtýr? ABD üçgenine göre, 13 – 8 < x < 13 + 8 ⇒ 5 < x < 21 ve
BCD üçgenine göre, 7 – 6 < x < 7 + 6 ⇒ 1 < x < 13 olur.
A) 58 B) 60 C) 62 D) 65 E) 90
Bu iki kümenin kesiþimi;
5 < x < 21
Çözüm 1 < x < 13
5 < x < 13
A
62° olduðundan, x in tamsayý deðerlerinin adedi;
ABC eþkenar olsaydý
(13 – 5) – 1 = 7 bulunur.
m(A) = 60° olacaktý. YANIT: D
59° 59°
B C

IABI = IACI < IBCI ise m(A) > m(B) = m(C) olur.
üçgenin açýlarýnýn ölçüleri birer tamsayý olduðundan, Geometri ve þiirin kaynaðý aynýdýr. Ancak birincisi akýl,
ikincisi gönül pýnarýndan akar.
m(B) = m(C) = 59° ve m(A) = 62° olur.
Ömer Hayyam
YANIT: C

59
 Geometri (YGS ve LYS) Üçgende Açýlar ve Kenar – Açý Baðýntýlarý

Örnek 28 Örnek 30
A ABC bir üçgen
Bir ABC üçgeninde; m(B) < m(A), IABI = 7 cm, IACI = 12 cm ve lADl = x
IBCI = x dir. x lBDl = y
y
D lCDl = z
Buna göre, x in alabileceði kaç farklý tamsayý deðeri z
Çevre (ABC) 32 cm
vardýr?
B C

A) 3 B) 5 C) 6 D) 8 E) 9 D noktasý ABC üçgeninin iç bölgesinde bir nokta oldu-

ðuna göre, x + y + z toplamý kaç cm olabilir?
Çözüm
A) 15 B) 16 C) 23 D) 32 E) 33
A
m(B) < m(A) ise
12 < x olur. Çözüm
7 12 Ayný zamanda 32
5 < x < 19 olduðundan a + b + c = 32 cm olduðundan, < x + y + z < 32
2
12 < x < 19 bulunur.
16 < x + y + z < 32 olur. Buna göre, x + y + z = 23 cm olabilir.
B x C
YANIT: C
O halde, x in (19 – 12) – 1 = 6 tane tamsayý deðeri vardýr.

YANIT: C

Bir üçgende kýsa kenara çizilen yardýmcý elemanlar (yük-

seklik, açýortay, kenarortay) uzun kenara çizilen yardým-
cý elemanlardan daha uzundur.
A
ABC üçgeninin iç bölgesindeki Örneðin,
bir nokta P ise
P A ABC üçgeninde
IPBI + IPCI < IABý + IACI
eþitsizliði vardýr. c < b < a iken
70°
c b hc > hb > ha (yükseklikler)
B C
nC > nB > nA (açýortaylar)
60° 50°
B a C Vc > Vb > Va (kenarortaylar)

Örnek 29

A
lABl = 7 cm
lACl = 11 cm A ABC üçgeninde
7 11 lBCl = 15 cm [AH] yükseklik
D
y lDBl = x cm
x [AN] açýortay
lDCl = y cm
ha nA Va
B 15 C
[AD] kenarortay
olsun.
B H N D C
Yukarýdaki þekilde D noktasý ABC üçgeninin içinde bir
nokta olduðuna göre, x + y toplamý kaç olabilir?
IAHI = ha, IANI = nA ve IADI = Va ise ha < nA < Va dýr.
A) 13 B) 14 C) 15 D) 16 E) 18
Çözüm
15 < x + y < 7 + 11 → 15 < x + y < 18 Örnek 31
olduðundan x + y = 16 olabilir.
YANIT: D Bir ABC üçgeninde A köþesine ait yükseklik ha = 7 cm
ve kenarortay Va = 9 cm olduðuna göre, açýortay nA kaç
cm olabilir?
A ABD üçgeninin iç bölge-
sindeki bir nokta P olsun.
A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10
x a+b+c
c b u= ise Çözüm
2
y P u < x + y + z < 2u
z
7 < nA < 9 olduðundan, nA = 8 cm olabilir.
B a C eþitsizliði vardýr.
YANIT: C

60
 Konu Testi Geometri (YGS ve LYS)

TEST – 7 6. A ABC bir üçgen

[BD] açýortay
1. 75°
D E [DE] ⊥ [BC]
[AB // [DE x D
x m(BAC) = 75°
m(CAB) = 20° 55°
70° m(EDC) = 55°
C
m(ACD) = 70°
20° B E C
m(CDE) = x
B A
Yukarýdaki verilere göre, m(ADB) = x kaç derecedir?

Yukarýdaki verilere göre, x kaç derecedir? A) 60 B) 65 C) 70 D) 75 E) 80

A) 110 B) 120 C) 130 D) 140 E) 145

2. Bir açýnýn ölçüsü, tümlerinin ölçüsünün 3 katýndan 10°

eksiktir. 7. A ABC bir üçgen
x
D, B, C, E doðrusal
Buna göre, bu açýnýn bütünlerinin ölçüsü kaç
derecedir? m(BAC) = x
m(ABD) = y
A) 100 B) 105 C) 110 D) 115 E) 120 z
y
m(ACE) = z
D B C E

x + y + z = 280° olduðuna göre, x kaç derecedir?

3. Bir açýnýn ölçüsü bütünleyenin ölçüsünün yarýsýndan
30° fazladýr. A) 50 B) 55 C) 60 D) 65 E) 70

Buna göre, bu açýnýn ölçüsü tümleyeninin öl-

çüsünden kaç derece fazladýr?

A) 15 B) 30 C) 40 D) 60 E) 70

8. A ABC bir üçgen,

[BD] ve [CD] dýþ
80°
açýortaylar ve
4. B A [AB // [CD
B
m(EAF) = 80°
C
x
m(AEC) = 30° E F olduðuna göre,
C D
y m(EAB) = x m(BDC) kaç dere-
m(ECD) = y ? cedir?
30°

x – y = 10°
D
E
A) 50 B) 55 C) 60 D) 65 E) 70
Yukarýdaki verilere göre, x kaç derecedir?

A) 110 B) 120 C) 130 D) 140 E) 145

9. E
ABD bir diküçgen
5. A ABC bir dik üçgen [AN] iç açýortay
A [AD] dýþ açýortay
[AB] ⊥ [AC]
[GF] ⊥ [BC] [AC] ⊥ [BD]
D G
130° m(ADB) = 25°
m(AGF) = 130°
?
m(DEB) = 75° x 25°
75°
B N C D
B E F C

Yukarýdaki verilere göre, m(BDE) kaç derecedir? Yukarýdaki verilere göre m(DBE) = x kaç derecedir?

A) 55 B) 60 C) 65 D) 70 E) 75 A) 20 B) 30 C) 40 D) 45 E) 50

61
 Geometri (YGS ve LYS) Konu Testi

10. m(GAF) = m(FAE) 14. A ABC bir diküçgen

H x [AB] ⊥ [BC]
G m(HCG) = x
C 50° D IBCI = ICDI

y m(HDF) = y m(BAC) = 50°

F m(HBE) = z
D x m(ABD) = x
z
B C
A B E
Yukarýdaki verilere göre, m(ABD) = x kaç derecedir?
x + z = 156° olduðuna göre, y kaç derecedir?
A) 20 B) 25 C) 30 D) 35 E) 40
A) 72 B) 74 C) 76 D) 77 E) 78

15. A ABC bir üçgen

11. A ABC bir üçgen [DE] ⊥ [AC]
[AN] açýortay IABI = IADI

m(ABC) = 106° E m(BAD) = m(DAC)

m(ACB) = 34° 50° m(ADE) = 50°

x
106° x B D C
34°
B N C Yukarýdaki verilere göre, m(ACB) = x kaç derecedir?

Yukarýdaki verilere göre, m(ANC) = x kaç derecedir? A) 25 B) 30 C) 35 D) 40 E) 45

A) 124 B) 126 C) 136 D) 144 E) 146

16. A ABC bir üçgen

IACI = IBCI
12. A ABC bir üçgen 44° IABI = IADI
[BD] açýortay x
m(BAD) = 44°
m(C) – m(A) = 64°
D m(BDC) = x
x
B D C

B C
Yukarýdaki verilere göre, m(DAC) = x kaç derecedir?
Yukarýdaki verilere göre, x kaç derecedir?
A) 16 B) 18 C) 22 D) 24 E) 28
A) 36 B) 54 C) 58 D) 62 E) 64

17. A ABC bir eþkenar

13. A üçgen
ABD bir üçgen
10
° IABI = IBDI
a IABI = IADI = ICDI D m(CAD) = 10°
m(ADC) = 40°
m(BAC) = α
40° x
B C
B C D

Yukarýdaki verilere göre, α kaç derecedir? Yukarýdaki verilere göre, m(DBC) = x kaç derecedir?

A) 20 B) 25 C) 30 D) 35 E) 40 A) 10 B) 15 C) 20 D) 30 E) 35

62
 Konu Testi Geometri (YGS ve LYS)

18. A D ABC bir eþkenar 22. A

üçgen ABC bir üçgen
x
IABI = ICDI
2.m(ABD) = 3.m(ECB)
m(ABD) = 24°
E m(ACD) = 61°
24°
x m(BAC) = x
61°
B C B C D

Yukarýdaki verilere göre, m(ACD) = x kaç derecedir? Yukarýdaki verilere göre, m(BAC) = x kaç derecedir?

A) 32 B) 36 C) 42 D) 45 E) 48 A) 10 B) 12 C) 14 D) 15 E) 16

23. A
ABC bir eþkenar üçgen
19. D ABC bir eþkenar üçgen [AH] ⊥ [BC]
C ABD bir ikizkenar dik IAEI = IADI
x
üçgen D m(BDC) = x
[AB] ⊥ [AD] E x
m(BDC) = x
B H C

A B B, E, D noktalarý doðrusal ise x kaç derecedir?

Yukarýdaki verilere göre, x kaç derecedir?
A) 105 B) 110 C) 115 D) 120 E) 125
A) 30 B) 32 C) 36 D) 42 E) 45

24. C

x
20. A A D B
ABC ve EBD
50° birer üçgen ABC üçgeninde, lADl = lDEl = lEBl = lBCl ve
lABl = lACl
E lBCl = lCEl = lCDl m(ABC) = 110°ise m(EDB) = x kaç derecedir?

m(A) = 50° A) 50 B) 45 C) 40 D) 35 E) 30
m(BDE) = x
x
B C D
25. A
Yukarýdaki verilere göre, m(BDE) = x kaç derecedir? ABC ve FBD
birer üçgen
A) 20 B) 25 C) 30 D) 35 E) 40 F IBAI = IBCI
ICDI = ICEI
84° E
m(BFD) = 84°
x
B C D

21. E Yukarýdaki verilere göre, m(DBA) = x kaç derecedir?

A ABC bir üçgen
IACI = IADI
x A) 54 B) 64 C) 66 D) 68 E) 72
m(CAD) = m(DAE)

m(EBD) = 15°
15° 1- C 2- D 3- E 4- A 5- A 6- C
B C D
7- A 8- A 9- C 10- E 11- B 12- C
Yukarýdaki verilere göre, m(BAC) = x kaç derecedir? 13- C 14- A 15- B 16- D 17- C 18- E
19- A 20- B 21- E 22- A 23- A 24- D
A) 20 B) 25 C) 30 D) 35 E) 40 25- D

63
 Geometri (YGS ve LYS) Konu Testi

TEST – 8 5. A
ABC bir üçgen
1. A x
[DF] ⊥ [DE]
lFEl = lFDl lDFl = lDBl
110°
F lDCl = lDEl
m(CBD) = m(DBA) E
F
m(BAC) = x
m(BAD) = 110°
B B D C
E D m(BCF) = x
x Yukarýdaki verilere göre, x kaç derecedir?
C
A) 30 B) 36 C) 40 D) 45 E) 60
Yukarýdaki verilere göre, m(BCF) = x kaç derecedir?

A) 100 B) 105 C) 110 D) 115 E) 120

6. A ABC bir üçgen

IACI = IBCI
y IABI = IADI
2. A
m(ACB) = x
m(BAD) = y
x
B D C
D B C E

Yukarýdaki verilere göre, y nin x cinsinden eþiti

ADE üçgeninde, m(BAC) = 90°, IBDI = IBAI ve aþaðýdakilerden hangisidir?
ICEI = ICAI olduðuna göre, m(DAE) kaç derecedir? x
A) B) x C) 90° – x
2
A) 110 B) 120 C) 125 C) 130 E) 135 90° + x
D) E) 2x
2

3. A 7. A ABC eþkenar üçgen

ABC bir üçgen B, C, D noktalarý doð-
[AD] açýortay rusal
IBEI = IBDI 96° E
E m(AEB) = 96°
m(ABE) = 25° x
25° m(CED) = x
x m(ACB) = x
B D C B C D

Yukarýdaki verilere göre, m(ACB) = x kaç derecedir?

Yukarýdaki verilere göre, x kaç derecedir?
A) 40 B) 35 C) 30 D) 25 E) 20
A) 12 B) 16 C) 18 D) 20 E) 24

8. A
4. A
ABC bir eþkenar üçgen
ABC diküçgen [AD] ⊥ [BC]
x [AB] ⊥ [AC] E
x
lBFl = lCEl
[AD] ⊥ [DC] F
IBEI = IECI m(BEC) = x
C m(BCD) = 36°
B E 36°
m(DAC) = x B D C
D
Yukarýdaki verilere göre, m(BEC) = x kaç derece-
Yukarýdaki verilere göre, x kaç derecedir? dir?

A) 18 B) 20 C) 27 D) 32 E) 36 A) 60 B) 65 C) 72 D) 75 E) 80

64
 Konu Testi Geometri (YGS ve LYS)

9. C 12. A ABC bir üçgen

D c
65° 66° m(ADB) = 75° ° m(BAD) = m(ACB) = 36°
36
75°
m(ABD) = 60° m(ADC) = 72°
d e b
m(BDC) = 65° 72° 36°
60° B D C
m(BCD) = 66°
A a B
Yukarýdaki verilere göre, aþaðýdakilerden hangisi
Yukarýdaki verilere göre, en uzun kenar hangisidir? yanlýþtýr?

A) a B) b C) c D) d E) e A) IADI = IBDI B) IABI = IDCI

C) IBDI < IDCI D) IBCI < IADI + IACI
E) IBCI = IADI + IABI
10. A D
E
60° 80° 14. A
80°
ABC bir eþkenar üçgen
70° 45°
50° IBCI = 8 birim
B C D IBDI = 5 birim
lCDI = x birim
5 x
Yukarýdaki þekilde verilenlere göre, en kýsa kenar
aþaðýdakilerden hangisidir? B 8 C

A) [DE] B) [CD] C) [BC] D) [AB] E) [AE] Þekilde D noktasý ABC üçgeninin iç bölgesinde
olduðuna göre, x in alacaðý kaç farklý tamsayý
deðeri vardýr?
11. A
ABC bir üçgen A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

m(B) = 20°
15. A
m(C) = 40° ABC bir üçgen
20° 40° [AD] ve [BE] açýortay
B a D b E c C E
m(AKB) = 115°
115°
m(BAD) = m(DAE) = m(EAC) olduðuna göre a, b, K m(ADC) = 95°
c nin sýralamasý aþaðýdakilerden hangisidir? 95°
B D C
A) a > b > c B) c > b > a C) c > a > b
Þekildeki verilere göre, ABC üçgeninin kenar uzun-
D) a > c > b E) b > a > c
luklarý arasýndaki sýralama aþaðýdakilerden han-
gisidir?

12. D A) IACI < IABI < IBCI B) IBCI < IABI < IACI
C) IACI < IBCI < IABI D) IABI < IBCI < IACI
50° 55°
Karýnca
E) IABI < IACI < IBCI
A
40° 16. ABC bir üçgen
C A

m(B) > m(C)

40° 70° y
x lBCl = 12 cm
lABl = x cm
B lACl = y cm

Yukarýdaki düzlemsel þekilde m(ABD) = m(ACD) = 40° B 12 C

m(ADB) = 50°, m(BDC) = 55° ve m(DBC) = 70° dir. ABC üçgeninin çevresi 30 cm olduðuna göre, ke-
nar uzunluklarý tamsayý olan kaç farklý üçgen çizilir?
A köþesinde bulunan bir karýncanýn B, C, D köþe-
lerinde bulunan yemleri yiyebilmek için kullana- A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
caðý en kýsa yol aþaðýdakilerden hangisidir?

A) A → B → D → C B) A → B → C → D 1- C 2- E 3- D 4- C 5- D 6- B
7- E 8- E 9- A 10- A 11- D 12- D
C) A → D → C → B D) A → D → B → C
13- D 14- C 15- E 16- D
E) A → C → B → D

65
 Geometri
Özel Üçgenler
(YGS ve LYS)
Pisagor Teoremi Çözüm

Bir diküçgende hipotenüs uzunluðunun karesi, dik ke- AHB diküçgeninde

A
narlarýn uzunluklarýnýn kareleri toplamýna eþittir. 10 = 2.5 ve 6 = 2.3
olduðundan
C ABC diküçgeninde
10
x
IAHI = 2.4 = 8 cm dir.
2.5 2.4 = 8
[AB] ⊥ [AC] ise AHC (8, 15, 17)
a üçgeni olduðundan
b a2 = b2 + c2 x = 17 cm olur.
B 6 H 15 C
2.3 YANIT: B
olur.
A c B
Örnek 2
A
ABC bir üçgen
Örneðin,
[AB] ⊥ [BC]
C ABC diküçgeninde x IADI = 13 cm
[AB] ⊥ [AC] 13 y IBDI = 11 cm ve
a IABI = 2 6 cm ve IDCI = 5 cm ise
5 IABI = x kaç cm dir?
IBCI = 5 cm olsun. B 11 D 5 C

A 2 6 B A) 20 B) 22 C) 24 D) 25 E) 30

Buna göre, IBCI = a nýn kaç cm olduðunu bulalým. Çözüm

2 2 2 A
a = (2 6 ) + 5 = 4.6 + 25 = 49 ⇒ a = 7cm olur. ACD diküçgeninde
y = 12 cm dir.
IBCI = 11 + 5 = 16 cm
5.4
x 13 y = 12 olduðundan ACB
✔ Geometride çok kullanýlan özel diküçgenler vardýr. Bun- 3.4 diküçgende
larýn en önemlisi 3, 4, 5 üçgeni adý verilen; kenar x = 5.4 = 20 cm
uzunluklarý 3, 4 ve 5 in katlarý olan üçgenlerdir. B 11 D 5 C bulunur.
16
4.4 YANIT: A
5k 8 15
3k 6 9
Örnek 3
4k 10 12
Bir araç bulunduðu noktadan önce 7 km doðuya, sonra 12 km
güneye ve daha sonra da 9 km tekrar doðuya gitmiþtir.

Buna göre, araç son durumda ilk bulunduðu yerden

kaç km uzaktadýr?
✔ Geometri sorularýnda aþaðýdaki özel üçgenler sýkça kula-
nýlmaktadýr.
A) 13 B) 15 C) 17 D) 18 E) 20

13 7 24 17
5 8 Çözüm

12 25 15 A
A 7 B
5, 12, 13 üçgeni 7, 24, 25 üçgeni 8, 15, 17 üçgeni

5 . 4 = 20
Örnek 1 12 12 = 3 . 4
12

A
ABC bir üçgen
E 7 C 9 D E 16 = 4 . 4 D
[AH] ⊥ [BC]
16
10 x IABI = 10 cm
IBHI = 6 cm IABI = 7 km, ICDI = 9 km ve IBCI = 12 km ise
IHCI = 15 cm IAEI = 12 km, IECI = 7 km ve IEDI = 16 km olur.
B 6 H 15 C AED diküçgeni 3, 4, 5 üçgeni olduðundan,
Yukarýdaki verilere göre, IACI = x kaç cm dir? IADI = 20 km dir.
O halde bu araç, ilk bulunduðu yerden 20 km uzaktadýr.
A) 16 B) 17 C) 20 D) 24 E) 25 YANIT: E

66
 Özel Üçgenler Geometri (YGS ve LYS)

Örnek 4 Örnek 6

A m(B) < 90°

A
ABC bir üçgen IABI = 8 cm
[AD] ⊥ [BC] IBCI = 15 cm
7 8 x IACI = x cm ise
5 lBCl = 6 cm
lABl = 7 cm
lACl = 5 cm x in kaç farklý tamsayý
B 15 C deðeri vardýr?
B x D C
6
A) 5 B) 6 C) 8 D) 9 E) 10
Yukarýdaki verilere göre, lBDl = x kaç cm dir?
Çözüm
A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1 2 2
15 – 8 < x < 15 + 8 ⇒ 7 < x < 17
olduðundan, x sayýsý (17 – 7) – 1 = 9 farklý deðer alabilir.
Çözüm
A YANIT: D
x2 + y2 = 72
(6 – x)2 + y2 = 52 Örnek 7
7 5
y
x2 + y2 = 49 A ABC bir üçgen
36 – 12x + x2 + y2 = 25 IADI = IACI = 6 cm
B x D 6-x C IABI = 10 cm
10 IBDI = x cm ise
6 6
olduðundan 36 – 12x + 49 = 25
85 – 12x = 25 x in kaç farklý tamsayý
x = 5 olur. B x D C deðeri vardýr?
YANIT: A
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
Örnek 5

A Çözüm
ABC bir üçgen A ADC ikizkenar üçgeninde
15 [AB] ⊥ [AD] α < 90° olduðundan,
lADl = IDCI β > 90° olur.
10
6 6 x2 + 62 < 102
B x D C
25 x2 < 64
b a a x < 8 olur.
IBCI = 25 cm ve IABI = 15 cm ise IBDI = x kaç cm dir? B x D C

A) 17 B) 15 C) 14 D) 12 E) 11 Ayný zamanda 4 < x < 16 olduðundan, 4 < x < 8 bulunur.

O halde, x in 5, 6 ve 7 olmak üzere 3 farklý tamsayý deðeri
Çözüm vardýr.
A ABD üçgeninde, YANIT: B

15 x2 = (25 – x)2 + 152 ABCD dörtgeninde

25–x A
x2 = 625 – 50x + x2 + 225 [AC] ⊥ [BD] ise
50x = 850
B x D C a 2 = x 2 + y2
25–x a x d
25 x = 17 cm olur. c2 = z2 + t2
YANIT: A
– / b2 = y2 + z2
y E t
B D – / d2 = x2 + t2
z
b c
A A C a2 + c2 – b2 – d2 = 0

dar geniþ
c açý b c açý b olduðundan, a2 + c2 = b2 + d2 olur.

Buradan,
B a C B a C A
ABD üçgeninde
[AE] ⊥ [BC] ise
m(A) < 90° olduðunda m(A) > 90 olduðunda
C IABI2 + IDCI2 = IBCI2 + IADI2
2 2
lb – cl < a < b 2 + c 2 b +c <a<b+c eþitliði elde edilir.
olur. olur. B E D

67
 Geometri (YGS ve LYS) Özel Üçgenler

Örnek 8 A B P ∈ d olmak üzere

A B nin d ye göre
ABC bir üçgen simetriði B' ise
[AH] ⊥ [BC] d A, P, B' noktalarý
x P
47 doðrusal iken
D IABI = 47 cm
IPAI + IPBI
IDBI = 4 cm
4 7 IDCI = 7 cm B' en küçüktür.
B H C

Yukarýdaki verilere göre, IACI = x kaç cm dir?

Örnek 10

A) 10 B) 4 6 C) 9 D) 4 5 E) 8 A
[AB] ⊥ [BC]
[BC] ⊥ [DC]
Çözüm D
5 IABI = 5 cm
3 IDCI = 3 cm
2
x +4 =
2
( 47 ) + 7
2 2 ⇒ x2 + 16 = 47 + 49
B 15 C
IBCI = 15 cm

x2 = 80 ⇒ x = 4 5 cm bulunur.
YANIT: D [BC] üzerinde alýnan bir P noktasý için IPAI + IPDI toplamý
en az kaç cm dir?

A) 15 B) 16 C) 17 D) 18 E) 20
A
Çözüm

A
minimum (IPAI + IPDI) = IAD'I
P3
d olduðundan AHD'
P1 P2 5 D
diküçgeninde
8
IAHI = 8 cm
B B
P IHD'I = 15 cm ve
P1, P2, P3 ∈ d olmak üzere, P noktasý P2 gibi doðrusal 3
H
IAD'I = 17 cm olur.
olacak þekilde seçilirse IPAI + IPBI en küçük olur. 15 D'
YANIT: C
Buna göre, minimum (IPAI + IPBI) = (AB) olur.

Örnek 9 ✔ (45°, 45°, 90° Üçgeni) Ýkizkenar Diküçgen

A y2 = x2 + x2
2 [AB] ⊥ [BC] 45°
y=x 2 y2 = 2x2
C [BC] ⊥ [CD]
B x
8 IABI = 2 cm 2
y = 2x
IBCI = 8 cm
4 45°
ICDI = 4 cm y = x 2 olur.
x
D
Bir ikizkenar diküçgende hipotenüsün uzunluðu, dik kenar
[BC] üzerinde alýnan bir P noktasý için IPAI + IPDI toplamý
en az kaç cm dir? uzunluklarýnýn 2 katýdýr.

A) 9 B) 10 C) 11 D) 12 E) 13 Örneðin,

Çözüm

A 45°
6 2
Þ
minimum (IPAI + IPDI) = IADI 6 6
2
P C olduðundan AHD 45° 45°
B
diküçgeninde 6
6
IAHI = 6 cm
4 4
IHDI = 8 cm ve 45°
7 2 7 2
IADI = 10 cm olur. Þ 7
H D
8
45° 45°
YANIT: B
7

68
 Özel Üçgenler Geometri (YGS ve LYS)

Örnek 11 Örnek 13

A ABC bir üçgen A

ABC bir üçgen
m(B) = 45°
m(B) = α > 45°
8 2 x IABI = 8 2 cm ve 4 2 x IABI = 4 2 cm
IBCI = 23 cm ise
45°
IBCI = 7 cm
IACI = x kaç cm dir? a IACI = x cm
B 23 C B 7 C

A) 10 B) 13 C) 15 D) 16 E) 17 Yukarýdaki verilere göre, x in alabileceði en küçük

tamsayý deðeri kaçtýr?
Çözüm
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
[AH] ⊥ [BC] çizilirse
A
ABH ikizkenar Çözüm
45° diküçgeni elde edilir.
8 2 x = 17
IAHI = IBHI = 8 cm olur. A
8
IHCI = 23 – 8 = 15 cm
45°
olduðundan α = 45° olsaydý
B 8 H 15 C x = 5 olacaktý.
AHC diküçgeninde 4 2 5
23 4 α > 45° olduðundan
IACI = x = 17 cm olur.
x > 5 olur.
45°
YANIT: E x en az 6 cm olabilir.
B 4 H 3 C
7

YANIT: D

Örnek 12

A Örnek 14
ABC bir üçgen
A
m(ABC) = 135°
x m(B) = 22,5°
IABI = 5 2 cm [AB] ⊥ [AC]
5 2 IBCI = 7 cm 3 [AH] ⊥ [BC]
135°
22,5° IAHI = 3 cm
B 7 C B H C
Yukarýdaki verilere göre, IACI = x kaç cm dir?
Yukarýdaki verilere göre, IBCI kaç cm dir?
A) 8 2 B) 12 C) 6 3 D) 13 E) 15
A) 4 3 B) 6 2 C) 9 D) 6 3 E) 12

Çözüm
Çözüm
A
A
ADH ikizkenar
22,5° diküçgeninde
x = 13 3
3 2 IADI = 3 2 cm
5 22,5° 45°
5 2 olarak bulunur.
B 3 2 D H C
135°
45° 3 2
H 5 B 7 C
6 2
12

IAHI = IHBI = 5 cm ve IHCI = 12 cm olduðundan ABD üçgeninde IBDI = IADI = 3 2 cm ve

IACI = x = 13 cm olur.
ADC üçgeninde IDCI = IADI = 3 2 cm olduðundan,
IBCI = 6 2 cm olur.
YANIT: D YANIT: B

69
 Geometri (YGS ve LYS) Özel Üçgenler

✔ 30°, 60°, 90° Diküçgeni Örnek 16

A ABC bir üçgen

m(ABC) = 60°
30°30°
x IABI = 6 cm
2x 2x 2x y =x 3 6
IBCI = 9 cm

60° 60° 60°

x x x B 9 C

y2 + x2 = (2x2) ⇒ y2 = 4x2 – x2 = 3x2 ⇒ y = x 3 olur. Yukarýdaki verilere göre, IACI = x kaç cm dir?

Bir diküçgende 30° nin karþýsýndaki dikkenarýn uzunluðu A) 3 7 B) 8 C) 5 3 D) 6 2 E) 9

hipotenüsün yarýsý, 60°nin karþýsýndaki dik kenarýn uzunluðu
da 30° nin karþýsýndaki dik kenarýn 3 katýdýr. Çözüm

Örneðin, A

ABC üçgeninde
30° [AH] ⊥ [BC] çizilirse
30° 6 x
8 Þ 8 3 3 IBHI = 3 cm
4 3
60° IAHI = 3 3 cm ve
60° 60° B 3 H 6 C IHCI = 9 – 3 = 6 cm olur.
4
9

10 60° 5 3 = 5 AHC diküçgeninde

Þ 3
30° 30° 2 2 2
5 3 5 3 x = (3 3 ) + 6 = 27 + 36 = 63
x = 63 = 3 7 cm bulunur.

30° YANIT: A
15 15 10 3
Þ
Örnek 17
60° 60°
15 A
=5 3
3 ABC bir üçgen

129 m(ACB) = 120°

8 IABI = 129 cm
120° IACI = 8 cm
B x C
Örnek 15
Yukarýdaki verilere göre, IBCI = x kaç cm dir?
A ABC bir üçgen
m(C) = 30° A) 3 B) 2 3 C) 4 D) 3 2 E) 5
x 10 IACI = 10 cm ve
IBCI = (12 + 5 3 ) cm ise Çözüm
30° IABI = x kaç cm dir?
A
B 12 + 5 3 C

A) 10 B) 12 C) 8 3 D) 13 E) 10 2 ACH diküçgeninde
129
4 3
ICHI = 4 cm ve
8
Çözüm
IAHI = 4 3 cm olur.
120° 60°
A
[AH] ⊥ [BC] çizilirse B x C 4 H
y
60° IAHI = 5 cm
x 10
IHCI = 5 3 cm ve 2 2
5 ABH diküçgeninde y2 + (4 3 ) = ( 129 )
IBHI = 12 cm olur. y2 + 48 = 129
30°
ABH diküçgeninden y = 9 cm
B 12 H 5 3 C
x = 13 cm bulunur. olduðundan, x = 9 – 4 = 5 cm olur.
12 + 5 3
YANIT: D YANIT: E

70
 Özel Üçgenler Geometri (YGS ve LYS)

Örnek 18 Örnek 20

A A
ABC bir üçgen
[AC] ⊥ [BC]
x m(B) = 105°
m(C) = 30° 3 m(B) = 15°
3 2
105° 15° IACI = 3 cm
30° IABI = 3 2 cm
B C B x C

Yukarýdaki verilere göre, IBCI = x kaç cm dir? Yukarýdaki verilere göre, IBCI = x kaç cm dir?

A) 3 3 B) 6 3 – 6 C) 6 A) 6 B) 6 + 3 3 C) 12 – 3 3

D) 3 + 3 3 E) 6 3 – 3 D) 6 3 E) 12

Çözüm Çözüm
A
ADC diküçgeninde
A m(A) = 45° olduðundan
3+3 3 60°
IADI = 6 cm
[BD] ⊥ [AC] çizilirse 15°
3
45°
ABD üçgeninde 6 3 IDCI = 3 3 cm olur.
D
3 2 3 3 IADI = IBDI = 3 cm olur. 15° 30° ABD üçgeninde
45° 3
60° 30° B 6 D 3 3 C IADI = IBDI = 6 cm
x
B 6 C olduðundan

BDC diküçgeninde IBCI = x = ( 6 + 3 3 ) cm olarak bulunur.

IBCI = 6 cm ve IDCI = 3 3 cm YANIT: B

olduðundan IACI = 3 + 3 3 cm olur. ( )

YANIT: D Örnek 21

A [AB] ⊥ [AC]
[AH] ⊥ [BC]

m(ACB) = 15°
5
Örnek 19
15° IAHI = 5 cm
B H C
A m(BAC) = α > 120°
IABI = 7 cm Yukarýdaki verilere göre, IBCI = x kaç cm dir?
7 a 8
IACI = 8 cm
A) 25 B) 20 C) 15 D) 10 E) 5 3
IBCI = x cm
B x C

Yukarýdaki verilere göre, x kaç farklý tamsayý deðeri Çözüm

alabilir?
A

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 AHD diküçgeninde
75° 15° IADI = 10 cm dir.
5 10 ADC ikizkenar
Çözüm 75° 30° 15° üçgeninde
Eðer α = 120° olsaydý; B H D 10 C IDCI = IADI = 10 cm
H 10
4 IAHI = 4 cm
11
A 60° IHCI = 4 3 cm
4 3 ABD ikizkenar üçgeninde, IBDI = IADI = 10 cm dir.
7 120° 8 IHBI = 11 cm ve
Buradan, IBCI = 10 + 10 = 20 cm bulunur.
CHB diküçgeninde YANIT: B
Pisagor baðýntýsýna göre
B x C x = 13 cm olurdu.
A
α > 120° olduðundan, x > 13 tür. 15°, 75°, 90° üçgeninde
x hipotenüsün uzunluðu hi-
ABC üçgenine göre, 8 – 7 < x < 8 + 7 ⇒ 1 < x < 15 tir.
75° 15° potenüse ait yüksekliðin 4
Buradan, 13 < x < 15 bulunur.
B H C katýdýr.
O halde, x in tamsayý deðeri sadece 14 olmak üzere, 1 tanedir. 4x
YANIT: A

71
 Geometri (YGS ve LYS) Özel Üçgenler

✔ 30°, 30°, 120° Üçgeni Ýkizkenar Üçgen

Ýkizkenar üçgende tabana ait yükseklik hem açýortay,
hem de kenarortaydýr.
30° 2. x . 3 = x 3 30°
x 30° 2 x 3 A ABC ikizkenar üçgeninde
3
2 x x
Þ IABI = IACI ve
120° 120° a a
60° 30° 30° [AH] ⊥ [BC] ise
x x x IBHI = IHCI ve
2
m(BAH) = m(HAC) dir.
120° nin karþýsýndaki kenarýn uzunluðu 30° lerin karþýsýndaki b b
kenarlarýn uzunluðunun 3 katýdýr. B x H x C

Örneðin, Örneðin,

D D
30° 30°
7 3 Þ
7 Þ 7 5 5 5 5
120° 120° 3
30°
7
B 8 C B 4 H 4 C

120° 120° 12 =4 3
Þ 4 3 3 D D

Þ 45°45° 5 2
30° 30° 30° 5 2
12 12 5
45° 45°
B 10 C B 5 H 5 C

Örnek 22 Örnek 23
A A ABC bir üçgen
lADl = lACl = 10 cm
4 x
10
lBDl = 9 cm
10
lDCl = 12 cm
15° 30° lABl = x
B x C B 9 D 12 C

ABC üçgeninde m(B) = 15°, m(C) = 30° ve IACI = 4 cm Yukarýdaki verilere göre, lABl = x kaç cm dir?
olduðuna göre, IBCI = x kaç cm dir?
A) 15 B) 17 C) 20 D) 24 E) 25
A) 8 – 4 3 B) 4 3 C) 6 2
D) 4 + 4 3 E) 8 3 – 8 Çözüm
A A

Çözüm
x x = 17
A 10 10 8
8

15° 4
4 B 9 D 6 H 6 C B 15 H
30° 15
15° 30°
B 4 D 4 3 C
ADC ikizkenar üçgeninde, lDHl = lHCl = 6 cm dir.
m(BAD) = 15° olacak þekilde [AD] çizilirse m(ADC) = 30° AHD dik üçgeninde, (3, 4, 5 üçgeni) lAHl = 8 cm olur.
olur.
ABH dik üçgeninde
ADC üçgeninde IADI = 4 cm, IDCI = 4 3 cm ve IAHI = 8 cm ve IBHI = 9 + 6 = 15 cm olduðundan
ADB üçgeninde IBDI = IADI = 4 cm olduðundan (8, 15, 17 üçgeni)
IBCI = (4 + 4 3 ) cm bulunur. x = 17 cm bulunur.
YANIT: D YANIT: B

72
 Özel Üçgenler Geometri (YGS ve LYS)

Örnek 24 Örnek 26
A A ABC bir üçgen
ABC bir üçgen
m(ABC) = 45°
IABI = IACI = 17 cm
17 17 IADI = IACI
x IBDI = 9 cm 9 2
IDCI = 21 cm IABI = 9 2 cm
B 9 D 21 C IDCI = 8 cm
45°
B x D 8 C
Yukarýdaki verilere göre, lADl = x kaç cm dir?
Yukarýdaki verilere göre, IBDI = x kaç cm dir?
A) 10 B) 11 C) 12 D) 13 E) 15
A) 6 B) 5 C) 4 D) 3 E) 2
Çözüm
A
Çözüm

17 17
x 8 A [AH] ⊥ [BC] çizilirse
ABH ikizkenar diküçgeni
B 9 D 6 H 15 C elde edilir.
30 9 2
IAHI = IBHI = 9 cm olur.
9
[AH] ⊥ [BC] çizilirse IBCI = 30 cm olduðundan 45°
IBHI = IHCI = 15 cm ve IDHI = 6 cm olur. B x D 4 H 4 C
9
AHC diküçgeninde IAHI = 8 cm dir.
ADC ikizkenar üçgeninde IDHI = IHCI = 4 cm olur.
Buna göre, AHD diküçgeninde x = 10 cm bulunur. Buradan, x = 9 – 4 = 5 cm bulunur.
YANIT: A
YANIT: B

Örnek 25
A Örnek 27
ABC bir üçgen
[AD] ⊥ [AC] A ABC bir üçgen
x IADI = IACI
IBDI = 7 cm m(ADC) = 60°
IDCI = 16 cm lABl = lACl
6
B 7 D 16 C lADl = 6 cm
lBDl = 2 cm
60°
Yukarýdaki verilere göre, IABI = x kaç cm dir?
B 2 D x C

A) 10 B) 13 C) 15 D) 16 E) 17
Yukarýdaki verilere göre, lDCl = x kaç cm dir?

Çözüm A) 12 B) 10 C) 9 D) 8 E) 6

A
Çözüm

x A
8
[AH] ⊥ [BC] çizilirse,
45° 45°
30° AHD dik üçgeninde
B 7 D 8 H 8 C
6 lDHl = 3 cm olur.
15
Buradan
ADC ikizkenar diküçgen olduðundan 60° lBH = 2 + 3 = 5 cm
B 2 D 3 H 5 C bulunur.
IAHI = IDHI = IHCI = 8 cm olarak bulunur.
5
Buradan, IBHI = 7 + 8 = 15 cm olur.
ABH 8, 15, 17 üçgeni olduðundan ABC ikizkenar üçgeninde lHCl = lBHl = 5 cm dir.
IABI = x = 17 cm olarak bulunur. O halde, lDCl = x = 3 + 5 = 8 cm olur.
YANIT: E YANIT: D

73
 Geometri (YGS ve LYS) Özel Üçgenler

Örnek 28 Örnek 30

A ABC bir üçgen D C, A ve D noktalarý

IADI = IACI = 7 cm ve doðrusal
IABI = 9 cm ise A [DF] ⊥ [BC]
x
9
7 7 IBDI . IBCI çarpýmý [AH] ⊥ [BC]
E
kaç cm2 dir? 5 IABI = IACI
2 IAHI = 5 cm
B D C
B F H C IEFI = 2 cm

A) 24 B) 28 C) 32 D) 36 E) 45 Yukarýdaki verilere göre, IDEI = x kaç cm dir?

A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
Çözüm
A Çözüm
IBDI = m ve
IDHI = IHCI = n D
m(B) = m(C) = α ve
alýnýrsa 3
b
9
7 7 IBHI = m + n ve x K A
m(D) = β ise
IBCI = m + 2n olur. 3 b
E
α + β = 90° olduðundan
B m D n H n C 5
b 2 m(BEF) = m(AED) = β
a a
m+n
B F H C yazýlabilir.
AHB diküçgeninde IAHI2 = 92 – (m + n)2
KFHA dikdörtgeninden IKEI = 5 – 2 = 3 cm dir.
AHC diküçgeninde IAHI2 = 72 – n2 olduðundan
72 – n2 = 92 – (m + n)2 m(D) = m(AED) = β olduðundan, ADE ikizkenar üçgendir.
Bundan dolayý, [AK] ⊥ [DF] çizilirse IDKI = IKEI = 3 cm olur.
49 – n2 = 81 – m2 – 2mn – n2 Buradan, IDEI = x = 6 cm bulunur.
m2 + 2mn = 32 olur. YANIT: D
O halde,
IBDI . IBCI = m(m + 2n) = m2 + 2mn = 32 cm2 dir. A ABC ikizkenar üçgeninde
YANIT: C IABI = IACI olmak üzere
[KL] ⊥ [AC]
[KM] ⊥ [AB]
E D
M [BD] ⊥ [AC] ise
L IBDI = ICEI = IKLI + IKMI
Örnek 29
A B K C olur.
ABC bir diküçgen
[AB] ⊥ [AD]
x
IABI = IADI
IACI = IBDI Örnek 31

B D C
m(DAC) = x A
M m(ABC) = 30°
Yukarýdaki verilere göre, x kaç derecedir? [KL] ⊥ [BC]
4
K [KM] ⊥ [AB]
A) 22,5 B) 20 C) 18 D) 16 E) 15 IABI = IBCI = 18 cm
x
30° IKMI = 4 cm
Çözüm B L C IKLI = x kaç cm dir?

A A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
[AH] ⊥ [BC] çizilirse
IACI = IBDI = 2n iken
x
2n Çözüm
n
IAHI = IBHI = IHDI = n
olur. A [AH] ⊥ [BC] çizilirse
45° 30° M
18 ABH diküçgeninde
B n H n D C
2n 4 18
K IAHI = = 9 cm olur.
9 2
AHC diküçgeninde IACI = 2n ve IAHI = n ve m(C) = 30° dir. x IABI = IBCI olduðundan
ACD üçgeninde dýþ açýdan, x = 45° – 30° = 15° bulunur. 30° x + 4 = 9 ⇒ x = 5 cm dir.
B H L C
YANIT: E YANIT: C

74
 Özel Üçgenler Geometri (YGS ve LYS)

Eþkenar Üçgen Örnek 33

Eþkenar üçgende tüm yükseklikler hem açýortay hem A

de kenarortaydýr ve birbirine eþit uzunluktadýr. ABC eþkenar üçgen
5
H
B, C, D noktalarý doðrusal
A [DH] ⊥ [AB]
ABC eþkenar üçgeninde E
x IAHI = 5 cm
30° 4 3
IABI = IACI = IBCI = a ise IEDI = 4 3 cm
a a a
a 3 B C D
h= IBDI = IDCI = ve
2 2
Yukarýdaki verilere göre, IBHI = x kaç cm dir?
60° 60° a 3
B a D a C IADI = h = olur.
2
2 2 A) 8 B) 9 C) 10 D) 11 E) 12
a
Çözüm

A
Örneðin, m(A) = 60° olduðundan
5 60°
10 m(AEH) = m(CED) = 30°
A A H
30°
E m(B) = 60° olduðundan
x
Þ
30° 30° 4 3
60° 4 m(D) = 30° olur.
8 8 8 8 30°
4 3 B C D

60° AHE diküçgeninde IAEI = 10 cm ve ECD üçgeninde

B 8 C B 4 D 4 C IECI = ICDI = 4 cm olduðundan
IACI = 10 + 4 = 14 cm dir.
bulunur.
IABI = IACI olduðundan x + 5 = 14 ⇒ x = 9 cm olur.

YANIT: B

Örnek 32

A ABC bir eþkenar üçgen Örnek 34

x
[DE] ⊥ [BC] ABC eþkenar üçgen
D A
IDEI = 5 3 cm IADI = 14 cm ve
IECI = 9 cm IBDI = 10 cm ise
5 3
IADI = x IDCI = x kaç cm dir?
14

B E 9 C
B 10 D x C
Yukarýdaki verilere göre, IADI = x kaç cm dir?
A) 6 B) 5 C) 4 D) 3 E) 2
A) 7 B) 6 C) 5 D) 4 E) 3

Çözüm
Çözüm
A DBE diküçgeninde,
A IBEI = 5 cm ve
Eþkenar üçgenin y = 11
x
iç açýlarýnýn ölçüleri IDEI = 5 3 cm olur.
D 60° 14
E
60° olduðundan, 5 3
5
10 30° DBE bir 30°, 60°, 90° 60° 30°
5 3 üçgenidir. B 10 D x C
60° 60°
B 5 E 9 C AED diküçgeninde Pisagor baðýntýsýndan
14 2 2 2
y + ( 5 3 ) = 14
y2 + 75 = 196
Buradan,
y2 = 121
IBEI = 5 cm, IBDI = 10 cm ve IBCI = 5 + 9 = 14 cm bulunur. y = 11 cm dir.
Eþkenar üçgenin kenar uzunluklarý eþit olduðundan,
Eþkenar üçgenin kenar uzunluklarý eþit olduðundan,
IABI = IBCI ⇒ 10 + x = 14 ⇒ x = 4 cm olur.
IBCI = IABI ⇒ 10 + x = 5 + 11 ⇒ x = 6 cm bulunur.
YANIT: D YANIT: A

75
 Geometri (YGS ve LYS) Özel Üçgenler

Örnek 35 Eþkenar üçgenin içindeki bir noktadan kenarlara (þekil-

deki gibi) çizilen paralel doðru parçalarýnýn uzunluklarý
A
[AB] ⊥ [AD] toplamý, eþkenar üçgenin bir kenar uzunluðuna eþittir.

D m(B) = m(C) = 60°

y
IBCI = x A
z ABC eþkenar üçgeninde
IABI = y
60° 60° D [KD] // [AC]
ICDI = z
B x C [KE] // [AB]
K F [KF] // [BC] ise
Yukarýdaki þekilde, y nin x ve z türünden karþýlýðý aþaðý- IBCI = IKDI + IKEI + IKFI
dakilerden hangisidir? olur.
B E C
x+z
A) 2(x – z) B) x – z C)
2
2x + z
D) 2z – x E)
2
Eþkenar üçgenin içindeki bir noktadan kenarlara çizilen
Çözüm dikmelerin toplamý, yüksekliðe eþittir.
E
x–y
60° x – z m(B) = m(C) = 60°
A olduðundan A
x 30° EBC eþkenar üçgendir. ABC eþkenar üçgeninde
x
D Buradan [AH] ⊥ [BC]
y
IEBI = IECI = x F [KD] ⊥ [AB]
z IEAI = x – y ve
D [KE] ⊥ [BC]
60° 60° IEDI = x – z olur.
K [KF] ⊥ [AC] ise
B x C
IAHI = IKDI + IKEI + IKFI
B E H C olur.
EAD diküçgeninde, IEDI = 2.IEAI olduðundan

x – z = 2.(x – y) ⇒ x – z = 2x – 2y ⇒ 2y = x + z olur.
x+z
Buradan, y = bulunur.
2
YANIT: C

Örnek 36

6 C ABCD bir dörtgen

D
Geometri, yer ölçümü anlamýna gelmektedir.
m(BAD) = 60°
150° Geometri, matematiðin saymadan ölçmeye geçiþ
x m(ADC) = 150° evresidir. Geometri, matematiðin ilk uygulama alanýdýr.
8
IABI = IADI = 8 cm
Eskiden geometri yerine kullanýlan hendese, Farsça
60° IDCI = 6 cm
uzunluk ölçüsü anlamýna gelen endaze kelimesinden gel-
A 8 B
mektedir.
Yukarýdaki verilere göre, IBCI = x kaç cm dir? Mühendis, hendeseci (geometrici - ölçümcü) demektir.
Buna göre, geometri; matematikten mühendisliði geçiþ
A) 6 3 B) 10 C) 12 D) 18 E) 12 3
aþamasýdýr.
Çözüm Fiziðin, astronominin ve ilk mühendislik sayabileceðimiz
inþaat (su mühendisliði - baraj mühendisliði) mühendisliðinin
6 C
[DB] çizilirse ABD esasý geometriye dayanmaktadýr.
D
eþkenar üçgen olur. Filozof ve bilim adamlarýnýn tamamýna yakýný ayný
60° Buna göre,
8 x zamanda iyi geometricidirler. Tales, Pisagor, Öklid, Platon,
8 IDBI = 8 cm Arþimed, Newton, Galileo, Pascal ve Neumann bunlardan
60° 60° m(ADB) = 60° ve bazýlarýdýr.
A 8 B Geometri, dikkat ve doðru düþünmeyi gerektirdiði gibi;
m(BDC) = 90° dir.
geometri ile uðraþmak da, zihni berraklaþtýrýr ve düþünce
O halde DBC diküçgeninde x = 10 cm bulunur. disiplinini saðlar.
YANIT: B

76
 Konu Testi Geometri (YGS ve LYS)

TEST – 9 5. A 6 B
[AB] ⊥ [BC]
1. D [AB] ⊥ [AC] [BC] ⊥ [CD]
[AC] ⊥ [DC] 8 IABI = 6 cm
13 5
IADI = 13 cm IBCI = 8 cm
IDCI = 5 cm ve ICDI = 9 cm
A C
IABI = 9 cm ise C 9 D

9 IBCI kaç cm dir?

Yukarýdaki verilere göre, A ile D arasýndaki uzaklýk
kaç cm dir?
B
A) 15 B) 17 C) 18 D) 20 E) 23
A) 13 B) 15 C) 17 D) 18 E) 20

6. A
m(A) < 90°
2. E 2 D |AB| = 14 cm 24 7
lABl = 24 cm
x |AE| = 7 cm lACl = 7 cm
|BC| = |ED| = 2 cm lBCl = x cm
7
C |DC| = x
B x C
2
Þekle göre, x kaç farklý tamsayý olabilir?
A 14 B

Yukarýdaki þekilde m(A) = m(B) = m(E) = 90° oldu- A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9

ðuna göre, x kaç cm dir?

A) 10 B) 12 C) 13 D) 15 E) 20

7. A

ABC bir üçgen

3. A ABC bir diküçgen x
lACl = 12 birim
[AB] ⊥ [AC] 12 lBCl = 5 birim
lACl = lDCl
12 lABl = x birim
lABl = 12 cm
lBDl = 8 cm
B 5 C
B 8 D C
ACB açýsý geniþ açý olduðuna göre, x in tamsayý
deðerlerinin toplamý kaçtýr?
Þekildeki ABC üçgeninin çevresi kaç cm dir?

A) 29 B) 45 C) 58 D) 63 E) 65
A) 26 B) 28 C) 30 D) 32 E) 36

8. A ABC bir dik üçgen

4. A ABC bir üçgen 5 [AB] ⊥ [AC]
[AD] ⊥ [AC] D
2 15 m(ACB) = 45°
lADl = lBDl
7 |AD| = 5 cm
lACl = 2 15 cm x |DC| = 7 cm
B D x C lBCl = 10 cm 45°
10
B C

Yukarýdaki verilere göre, lDCl = x kaç cm dir? Yukarýdaki verilere göre, |BD| = x kaç cm dir?

A) 9 B) 8 C) 6 D) 7 E) 5 A) 5 2 B) 10 C) 5 5 D) 13 E) 15

77
 Geometri (YGS ve LYS) Konu Testi

9. C
ABC bir üçgen 13. A ABC bir dik üçgen
[AB] ⊥ [BC]
m(ABC) = 135°
x |AB| = 17 cm m(ACB) = 30°
8
7 2 m(ADB) = 45°
|BC| = 7 2 cm
135° |AC| = x |AC| = 8 cm
A 17 B 45° 30°
B D x C
Yukarýdaki verilere göre, x kaç cm dir?
Yukarýdaki verilere göre, |DC| = x kaç cm dir?

A) 25 B) 24 C) 17 2 D) 20 E) 7 6 A) 4( 3 – 1) B) 2 C) 4( 2 – 1)
D) 2 2 E) 2 ( 2 + 1)

10. ABC bir üçgen 14. A ABC bir üçgen

A
m(ABC) = 60° 60°
m(BAC) = 60°
IABI = 6 cm 8 m(ABC) = 75°
6 2 13
IABI = 8 cm
IACI = 2 13 cm
IBCI = x
60° 75°

B x C B x C

Yukarýdaki verilere göre, IBCI = x kaç cm dir? Yukarýdaki verilere göre, x kaç cm dir?

A) 6 B) 4 3 C) 8 D) 9 E) 6 3 A) 4 6 B) 8 2 C) 12 D) 6 6 E) 8 3

15. A ABC bir üçgen

11. ABC bir üçgen m(B) = α < 60°
A 8 x IABI = 8 cm
m(ABC) = 30°
IBCI = 15 cm
IABI = 8 cm
x a IACI = x cm
8
IBCI = (4 3 + 3) cm B 15 C

30°
B 4 3 +3 C Yukarýdaki verilere göre, x in kaç farklý tamsayý
deðeri vardýr?
Yukarýdaki verilere göre, IACI = x kaç cm dir?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
A) 5 B) 4 3 C) 6 D) 3 6 E) 6 2

16. A ABC bir üçgen

IABI = 7 cm
7 8 2
12. A IACI = 8 2 cm
IBCI = x cm
ABC bir üçgen
B x C
m(C) = 120°
14 Þekilde m(BAC) < 135° olduðuna göre, x in alabile-
10 lABl = 14 cm
lACl = 10 cm ceði en büyük tamsayý deðeri kaçtýr?
lBCl = x
120°
A) 15 B) 16 C) 17 D) 18 E) 19
B x C

Yukarýdaki verilere göre, lBCl = x kaç cm dir? 1- B 2- C 3- C 4- B 5- B 6- C

7- B 8- D 9- A 10- C 11- A 12- C
13- A 14- A 15- C 16- B
A) 8 B) 7 C) 6 D) 5 E) 2 6

78
 Konu Testi Geometri (YGS ve LYS)

TEST – 10 5. A ABC bir üçgen

[PD ⊥ [AB]
1. A ABC bir üçgen [PE ⊥ [AC]
|AB| = |AC| = 15 cm E IADI = IBDI
D 13
|BD| = 4 cm IAEI = IECI
15 15 |DC| = 14 cm IAPI = 13 cm
x |AD| = x P IBCI = 24 cm

B 24 C
B 4 D 14 C
Yukarýdaki verilere göre, P noktasýnýn [BC] kenarý-
Yukarýdaki verilere göre, x kaç cm dir? na en kýsa uzaklýðý kaç cm dir?

A) 8 B) 4 5 C) 10 D) 13 E) 14 A) 4 B) 5 C) 6 D) 6,5 E) 12

2. A ABC bir üçgen

6. A ABC bir üçgen
m(ADB) = 45° [AD] ve [BD] açýortay
|AB| = |AC| 7 IADI = 7 birim
5 2 x
|AD| = 5 2 cm IBDI = 9 birim
D IABI = x birim
45° |BD| = 17 cm 9
B 17 D C B C

Yukarýdaki verilere göre, |DC| kaç cm dir? Yukarýdaki verilere göre, x in en büyük ve en küçük
tamsayý deðerlerinin farký kaçtýr?
A) 4 B) 5 C) 7 D) 8 E) 10
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7

3. A ABC dik üçgen

7. A ABC bir eþkenar üçgen
m(ABC) = 60° EDC bir üçgen
|AD| = |AC| E |AF| = |FB| = |DB|
16 |AB| = 16 cm F |DC| = 24 cm
|BD| = 5 cm

60°
D B C
B 5 D x C

Yukarýdaki verilere göre, |DC| = x kaç cm dir? Yukarýdaki verilere göre, |AE| kaç cm dir?

A) 4 B) 5 C) 6 D) 8 E) 10 A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 8

4. A 8. A ABC bir üçgen

ABC ikizkenar üçgen 9 [DE] ⊥ [BC]
[AH] ⊥ [BC] D IBEI = IECI
x
[BD] ⊥ [AC] 15 IBDI = 15 cm
3 D IABI = IACI IADI = 9 cm
E IBEI = 4 cm IACI = x cm
4 IEDI = 3 cm B E C
x
IEHI = x
B H C
m(A) < 90° olduðuna göre, x in alabileceði kaç
Yukarýdaki verilere göre, IEHI = x kaç cm dir? farklý tamsayý deðeri vardýr?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 2 E) 5 A) 9 B) 10 C) 11 D) 13 E) 15

79
 Geometri (YGS ve LYS) Konu Testi

9. A 13. A ABC eþkenar üçgen

[AH] ⊥ [BE]
D [DK] ⊥ [BE]
IBDI = IDEI
4 K x IHKI = 4 cm
B E
H C ICEI = x

B 16 C x E 6 F D
Yukarýdaki þekilde ABC ve DEF birer eþkenar üçgendir.
B, C, E ve F noktalarý doðrusaldýr. Yukarýdaki verilere göre, x kaç cm dir?

[AD] ⊥ [DE], IBCI = 16 cm ve IEFI = 6 cm olduðuna A) 4 B) 6 C) 8 D) 9 E) 12

göre, ICEI = x kaç cm dir?

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
14. A ABC ve DFC
birer diküçgen
x F [AB] ⊥ [DC]
10. A ABC bir üçgen [DF] ⊥ [AC]
[AC] ⊥ [BC] E 5 2 m(ACB) = 45°
m(ABC) = 45° IEBI = 3 cm
12 2 3
x IABI = 12 2 cm 45°
IBDI = 7 cm D B C IFCI = 5 2 cm
45°
B 7 D C
Yukarýdaki verilere göre, lAEl = x kaç cm dir?
Yukarýdaki verilere göre, IADI = x kaç cm dir?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 3 2 E) 6
A) 14 B) 13 C) 12 D) 11 E) 10

15. A
11. A

x ABP bir üçgen

12 lABl = lACl = 9 cm
9 9
15° 30° lPAl = 12 cm
B 2 C

ABC üçgeninde m(B) = 15°, m(C) = 30° ve B C P

lBCl = 2 cm olduðuna göre, lACl = x kaç cm dir? Yukarýdaki verilere göre, lPBl . lPCl kaç cm2 dir?

2 A) 48 B) 54 C) 56 D) 60 E) 63
A) 2 – 3 B) 3 –1 C)
2
D) 2 – 2 E) 2 –1

16. A ABC bir ikizkenar

diküçgen
12. P [AB] ⊥ [BC]
A
IABI = IBCI
ABC bir eþkenar üçgen
IPAI2 + IPCI2 = 40 cm2
ADF bir diküçgen
x x
[DF] ⊥ [AC]
olduðuna göre,
lBDl = lFCl
IPBI = x kaç cm dir?
F IAFI = x
IECI = y B C
B
E y C
A) 2 3 B) 3 2 C) 2 5 D) 2 6 E) 2 7
D

x
Yukarýdaki verilere göre, oraný kaçtýr ? 1- D 2- C 3- C 4- B 5- B 6- A
y
7- B 8- C 9- C 10- B 11- B 12- C
1 2 3 13- A 14- C 15- E 16- C
A) B) C) 1 D) E) 2
2 3 2

80
 Uðurlu Sayfa

SÝZE ÖZEL SORULAR

1. Bir padiþah on kuyumcunun herbirine yüzer gram altýn vererek onar gramlýk onar tane yüzük yapmalarýný ister. Bu
kuyumculardan dokuzu padiþahýn istediði gibi onar gramlýk onar tane yüzük yapar. Ancak bir kuyumcu dokuzar gramlýk on
tane yüzük getirir. Padiþah vezirinin zekâsýný ölçmek için herbir kuyumcunun yaptýðý onar yüzüðü ayrý birer keseye
koyarak vezirine verir. Vezirinden tek bir tartý yaparak sahte yüzüklerin olduðu keseyi bulmasýný ister. Vezir sýnavý baþarýr.

Acaba siz vezirin yerinde olsaydýnýz nasýl yapardýnýz?

2. Bir gemide on beþ Of’lu, on beþ de Rize’li bulunmaktadýr. Gemi su aldýðý için bu otuz kiþiden yarýsý denize atýlacaktýr.
Kimlerin denize atýlacaðý tartýþmasý yapýlýrken, Of’lu Temel;

“Ben hepimizi karýþýk olarak halka þeklinde dizeyim. Sonra benden baþlayarak bir, iki, üç.... diye sayalým. Dokuzuncu
sayýyý söyleyen kendisi denize atlasýn. Kalanlar sýrayý bozmadan denize atlayandan sonraki tekrar birden baþlayarak
saysýn. Her defasýnda dokuz diyen denize atlasýn. Bu sayma iþlemi on beþ kiþi kalýncaya kadar devam etsin.” der.

Bu teklif herkes tarafýndan kabul edilir. Temel kendisi de dahil bu kiþileri halka þeklinde öyle bir sýraya dizer ki; denize
atlayanlarýn tamamý Rize’liler olur.

Acaba Temel’in yaptýðý bu diziliþi bulabilir misiniz?

3. Ali, Bülent ve Cem adýndaki üç kiþiden biri Bursa’lý, biri Konya’lý, biri de Tokat’lýdýr.
“Ali Bursa’lý ise Cem Tokat’lý deðildir.”
“Bülent Tokat’lý ise Cem Bursalý’dýr.”
“Ali Konya’lý ise Bülent Bursalý’dýr.”
“Cem Tokat’lý ise Ali Konya’lý deðildir.”
“Ali Konyalý deðil ise Bülent de Bursa’lý deðildir.”
Koþullu önermelerinin tümü doðru olduðuna göre, kim nerelidir?

4. Bir diküçgenin bir dikkenar uzunluðu 37 birim, diðer dikkenar ile hipotenüsün uzunluðu birer tamsayýdýr.
Buna göre, diküçgenin hipotenüsünün uzunluðu kaç birimdir?

Sorularýn çözümleri 2. sayýda bu sayfada verilecektir.

SÝHÝRLÝ KARELER

Yandaki 5 x 5 lik karenin her bir bölmesine 1 den 25 e kadar doðal sayýlarý öyle bir yerleþtirelim ki; her
satýra, her sütüna ve köþegenlere yazýlan sayýlarýn toplamý daima 65 olsun.

5 65
4 10
Önce birinci þekildeki gibi; 1 den 25 e kadar olan
3 9 15 3 16 9 22 15 65
sayýlarý çapraz olarak yazarýz. Sonra ana karenin
2 8 14 20 20 8 21 14 2 dýþýndaki sayýlarý ayný satýr ya da ayný sütündaki
1 7 13 19 25 Þ 7 25 13 1 19 en uzaðýnda bulunan taralý bölmeye yazarak sihirli
6 12 18 24 24 12 5 18 6 kareyi tamamlarýz. Siz de 1 den 9 a kadar sayýlarý
11 17 23 11 4 17 10 23 3 x 3 lük kareye her satýr, her sütün ve köþegen
16 22 elemanlarýnýn toplamý 15 olacak þekilde yerleþtiriniz.
65 65
21

81