TẠI SAO NHỮNG NGÔI CHÙA KHÔNG SỤP ĐỔ

Tại 1 vùng đất nằm ngay tâm bão và tâm động đất, làm thế nào mà những công trình
dường như mõng manh cũ kỹ và cao nhất của Nhật Bản có niên đại gần 500 tuổi hay những
ngôi chùa gỗ duy trì đứng vững hàng thế kỷ qua? Theo ghi nhận chỉ có 2 công trình bị đổ
sập trong suốt 1400 năm qua. Những công trình đó đã biến mất bởi sự phá hủy do lửa là kết
quả của sét đánh hoặc nội chiến. Trận động đất mạnh mẽ ở Hanshin vào năm 1995 đã giết
chết 6,400 người, lật đổ các đường cao tốc, thổi tung các tòa nhà văn phòng và tàn phá khu
vực cảng Kobe. Tuy nhiên, nó đã bỏ sót lại ngôi chùa 5 tầng lộng lẫy ở đền Toji gần thành
phố Kyoto mà không bị ảnh hương gì, mặc dù nó đã san bằng một lượng lớn các tòa nhà
trong khu phố.

Các học giả Nhật Bản đã bị hiểu nhầm về niên đại lý do tại sao những tòa nhà cao và
mỏng manh này vẫn ổn định. Chỉ ba mươi năm trước đây ngành công nghiệp xây dựng mới
cảm thấy đủ tự tin để xây dựng các khối văn phòng thép và tăng cường bê tông có hơn 12
tầng. Với các bộ giảm xóc đặc biệt để giảm ảnh hưởng của những chấn động đột ngột từ một
trận động đất, tòa nhà Kasumigaseki 36 tầng ở trung tâm Tokyo - tòa nhà chọc trời đầu tiên
của Nhật - được coi là một kiệt tác của kỹ thuật hiện đại khi nó được xây dựng năm 1968.

Tuy nhiên, năm 826, chỉ với những cái cọc và nêm để giữ cho cấu trúc bằng gỗ của
ông thẳng đứng, người chủ xây dựng Kobodaishi không ngập ngừng đưa ngôi đền toji hùng
vĩ của mình đạt đến năm mươi lăm mét lên bầu trời - gần một nửa so với tòa nhà chọc trời
Kasumigaseki xây dựng khoảng mười một thế kỷ sau. Rõ ràng, các thợ mộc Nhật Bản ngày
nay đã biết một vài kĩ thuật về việc làm một tòa nhà lắc lư và ổn định hơn trong việc chống
lại các thế lực tự nhiên. Nhưng thủ thuật là gì?

Chùa nhiều tầng đã du nhập vào Nhật Bản từ Trung Quốc vào thế kỷ thứ sáu. Như ở
Trung Quốc, chúng được giới thiệu lần đầu tiên với Phật giáo và được gắn liền với các đền
thờ quan trọng. Người Trung Quốc xây dựng chùa của họ bằng gạch hoặc đá, với cầu thang
bên trong và sử dụng chúng trong những thế kỷ sau đó mà chủ yếu là xây tháp canh. Tuy
nhiên, khi các ngôi chùa đến Nhật Bản, kiến trúc của nó đã được tự do thích nghi với điều
kiện địa phương - chúng được xây dựng không caođặc biệt là 5 mà không phải là 9 tầng,
chủ yếu là gỗ và cầu thang được bỏ qua bởi vì ngôi chùa Nhật Bản không có cách sử dụng
thực tế nhưng trở thành một đối tượng nghệ thuật. Bởi vì những cơn bão xảy ra vào Nhật
Bản vào mùa hè, các nhà xây dựng Nhật Bản đã học cách mở rộng các mái nhà của các tòa
nhà xa hơn các bức tường. Điều này ngăn nước mưa dột qua các bức tường. Các chùa ở
Trung Quốc và Hàn Quốc không có gì nhô ra giống như trên các ngôi chùa ở Nhật Bản

Mái nhà của một ngôi đền Nhật Bản có thể được làm nóc nhọn các bên của cấu trúc
tầm 50 % hoặc nhiều hơn tổng kích thước của tòa nhà. Cũng vì lý do này, các nhà xây dựng
chùa Nhật có vẻ như đã tăng trọng lượng bằng cách chọn những tấm ván dài không có gạch
bằng sứ ở nhiều chùa của Trung Quốc nhưng với gạch đất nệm nặng hơn rất nhiều.

Nhưng điều này không hoàn toàn giải thích sự phục hồi tuyệt vời của chùa Nhật Bản.
Câu trả lời là, giống như một cây thông cao, ngôi chùa Nhật Bản - với trụ cột trung tâm
giống như thân cây lớn gọi là shinbashira - chỉ đơn giản là uốn cong và dao động trong cơn
bão hoặc trận động đất ư? Trong nhiều thế kỷ, nhiều người nghĩ vậy. Nhưng câu trả lời
không phải là đơn giản bởi vì điều gây sửng sốt là shinbashira thực sự không vận tải cái gì
cả. Trên thực tế, trong một số thiết kế chùa, nó thậm chí còn không nằm trên mặt đất,
nhưng bị treo lơ lửng từ trên đỉnh của ngôi chùa - treo lơ lửng xuyên qua giữa tòa nhà.
Trọng lượng của tòa nhà được trợ giúp hoàn toàn bằng mười hai cột bên ngoài và bốn cột
bên trong.

Và vai trò của shinbashira, cột trung tâm là gì? Cách tốt nhất để hiểu vai trò của
shinbashira là xem một đoạn video do Shuzo Ishida, một kỹ sư kết cấu tại Viện Công nghệ
Kyoto. Ông Ishida, sinh viên của ông là 'Chùa giáo sư' vì niềm đam mê của mình để hiểu
chùa, đã xây dựng một loạt các mô hình và thử nghiệm chúng trên một 'bàn rung' trong
phòng thí nghiệm của ông. Tóm lại, shinbashira đã hoạt động như một con lắc cố định rất
lớn. Các thợ thủ công cổ xưa, rõ ràng là không có sự trợ giúp của toán học hiện đại, dường
như nắm bắt được các nguyên tắc đã được hơn một nghìn năm sau đó, được áp dụng trong
việc xây dựng tòa nhà chọc trời đầu tiên của Nhật Bản. Những gì thợ thủ công ban đầu đã
tìm ra bằng cách thử và sai lầm là dưới áp lực của một ngôi nhà chật nhau của các tầng có
thể được thực hiện để trượt đến và độc lập giữa nhau. Nhìn từ phía bên kia, chùa dường
như đang nhảy một điệu nhảy rắn - mỗi tầng liên tiếp di chuyển theo hướng đối diện với
những người hàng xóm phía trên và dưới. Các shinbashira, chạy qua một lỗ ở trung tâm của
tòa nhà, hạn chế các tầng riêng biệt di chuyển quá xa bởi vì, sau khi di chuyển một khoảng
cách nhất định, họ va đập vào nó, truyền năng lượng đi dọc theo cột.

Một điểm đặc biệt nữa của ngôi chùa Nhật Bản đó là vì tòa nhà được xây dựng theo
từng tầng kế tiếp nhỏ hơn một bên dưới, không có cột trụ nào mang trọng lượng của tòa
nhà được nối với trụ cột tương ứng ở trên. Nói cách khác, một ngôi chùa 5 tầng thậm chí
không có một trụ cột đi qua tòa nhà để mang các khối kết cấu từ trên xuống dưới. Đáng
ngạc nhiên hơn là thực tế là các tầng riêng biệt của một ngôi chùa Nhật Bản, không giống
như các đối tác của họ ở nơi khác, không thực sự kết nối với nhau. Chúng chỉ đơn giản xếp
chồng lên nhau như một đống mũ. Thật thú vị, thiết kế như vậy sẽ không được phép theo
quy định xây dựng hiện tại của Nhật Bản.

Và các mái hiên ngoài rộng? Hãy nghĩ về chúng như là một cột cân bằng của người đi
bộ. Khối lượng càng lớn ở mỗi đầu cực, thì càng dễ dàng cho người đi bộ trên dây thừng để
duy trì sự cân bằng của mình. Điều này cũng đúng đối với một ngôi chùa. Ông Ishida nói:
"Với những mái hiên trải rộng khắp mọi mặt như để cân bằng các cực, tòa nhà đáp ứng
được ngay cả cơn chấn động mạnh nhất của một trận động đất với sự lắc lư tao nhã, không
bao giờ lắc mạnh. Một lần nữa, các nhà xây dựng Nhật Bản từ hàng nghìn năm trước đã dự
đoán các khái niệm về kỹ thuật kết cấu hiện đại.