Kapak

Sayfa I/ I

-4Ts.,TIJNX STAN DARD I

\-sz
\-t
, TURKTSH STANDARD
\/
\E/
-.ra

ri

.t
,'.
TS tSO 1074
Mart 1998
I

l.Baskr lcs 53.ot5o

---- _

KARgt AGitnlrxl-l isrir MAK|NALART (FORKL|rrlen;-

KARARLIILIK DENEYLER| :

cou nterbalanced Fork'Lift Trucks-stabi I ity Tests

i

--r;-- =
rUNT STA.NDARDLARI CTVST|IUSU
Necatibey Caddesi No.,l 12 Bakanlrklar/ANKARA

lrttps://wr'r'w.tse.org.trlTsbtnrwbb/Standard/Standard/Kapak.aspx?08 I I I 80,5 i t t s t 0g05 1 l04l l9 t I 010... 2010.05.?-7

IU) CJ.UbU TURK STANDARDI rS ISO 1074/Mart 1998

TQTNDEKtLER
1- KAPSAN1............... ......,....,..1
2-AiiF ynr;iinn Sier.rrinniiilFi :::::::: :::: ::::::: ;: :: : ::::::: ::: : : :::: :::: :::.. ... . . . r
3 - DENEYLERTN AMAC|..... .....................1
11 - NqEI\{A! QAL'|SMA SARTLART
3.2 - NOR[\4AL|N DtStNDAKt QALTSMA SARTLART . . .. .. ... ...1
1

4 - fsTf F MA,K|NALAR| tgtN KARARLTI|K DENEYLER|............ ................2

4.1 - DENEy KURALLARI .. .. ,t . ...2
42-DOGFIULAMAISLEMI .
pldtformu -.. ...... """" 2
4.2.1 -Yatirma
4.2.2-Sabit Egimti Rampalar , . .... ... :
4.2.3-Hesaplama ......."........... . 2
4.3 - DENEY SARTLARI . ........... ..2
4.3.1 . Aragla llgili Sarilar
4.3.2-Aracin plattorm Uzerindeki Xonrrr. ...,..... ........,.. ............... .. .... .3
4.3.3 - Deney YUkU ....
..... .... .. .3
4-3.4 - Arercin Deney plitformu Uzerindeki yeri ......,
4.3.5 - Qatal Kol Govdesinin On yuzUnun Konumu...................
.. .... .......4
.............. 4
4.3.6 - Ternsili YuruyUs Deneyleri lgin Kaldirma yuksekligi
........ .............. ..4
4.3.7 - Errrniyet Tedbirleri
lcs 53.060 TURK STANDARDI TS ISO 1074/Mart 1€r98

KAR:Sl AGIRLIKLI ISTIF MAKINALART (FORKLTFTLER) -

KARARTILIK DENEYLERI

1 . KAPSAIM
Bu standard,, karsi agirlikli. istif makinalarinin (forklifler) kararliliklarini dogrulamak igin yapilan tenrel
deneyleri kapsa,r. Bu standard, kizagi yatirilabilen veya yatirilamayan, makina 0zerindeki operator
veya makina Qisindaki bir operat6r tarafindan kumanda edilen, anma kapisitesi 50 000 kg dahil olmak
uzere 50 000 kga (110 000 lb) kadar olan karsi agirlikli istif makinalarina uygulanir. Bu standard, a,yni
sartlar altinda gatlisan yUk tasima tertibati.rle techiz edilmis istif makinal4rina da uygulanir.

Bu standard, kizaK veya gatal gibi geri gekilebilen tertibatlara sahip veya yukleme sirasinda asili
yUklerin serbest<;e donebrldigi istif makinalarina uygulanmaz.

NOT - Merkezclen kagikligi ayarlanabilen, ozel istifleme sartlarinda gatisan endustriyel araglar igin
ilAve deneyler, ayri bir standardin konusudur. .

2 - ATIF YI\PILAN STANDARDLAR

Bu standgidda atif yapilan standardlarin atif yapilan madde hukiimleri, bu standardin hukumleri
sayilir. Atif yapilan stand'ardin yayrmi tarihinde yUrUrlUkteki baskisi gegerlidir. Ancak butiin
standardlarin zarmanla tadil veya revizyona tAbi tutulmasi sdz konusu oldugundan, ilgililer asagida
verilen standardlarin en yeni baskilarini kullannra olanaklarini arastirmaya ozen gostermelidir. BUtUn
standardlarin en yeni baskilari TSE den temin edilebilir

EN, lSO, IEC vb. Adi TS'No Adi

No (lnqilizce) (Ti.irkce)
ISO 5353:1978 Eartirmoving machinery, and rs 10279 Insaat ve Kazi Makinalari,
tractors and machinery for ISO 5353:1 996 Traktorler, Tarim ve Ormancilik
agriculture and forestry - Seqt Makinalari - Koltuk Referans
index point t Noktasi

3 . DENEYLERIN AMACI
3.1 - NORMAL qALTSMA SARTLART
Bu standardda belirtilen temel deneyler, asagidaki normal galisma sartlarinda, m6kul ve uygun sekilde
kullanildiginda, b,ir istif makinasinin yeterli kararliliga sahip oldugunu gosterir,
a) Yeterli saglarnlikla, pUruzsuz, d0z ve hazirlanmis yuzeyler Uzerinde, kizak yaklasik olarak dUsey ve
gatal kollar uygun yataylikta yapilan istifleme,
b) Yeterli saglamlikla, pUrirzsuz, duz ve hazirlanmis yUzeyler iizerinde, kizak veya gatal kollar geriye
yatirilmis ve yuk tasima seviyesine indirilmis (yUruyUs) konumda yUriiyus,
c) YUkun agirlik merkezi, yaklasik olarak aracin boylamasina merkez duzlemi Uzerinde ik:en
galismalar.

3"2 - NORMALTN DtStNDAK| 9AL|SMA SARTLARI

Qalisma sartlari, Madde 3.1'de belirtilenlerden farkli oldugunda, asagidakilerden birisinin kullanilmasi
gereklidir.
a) ISO 5767" gibi fdrkli ozel sartlari kapsayan diger standardlara uygun bir arag veya,
b) Kararliligl uzerinde, ilgili taraflar arasrnda anlasmaya varilan bir arag. Anlasmaya varilan bu
kararlilik, Madde 3.1'deki normal galisina sartlari igin belirtildn deneylerde istenilenden daha az
'olmamalidir

1) ISO 5767.19r78. Industrial trucks operating in special condition of stacking with the mast tilted
forward :
Stability tests (Kizak One Yatirilmis, Ozel lstiflem'e Sartlarinda Calisan EndUstriyel
Araglar - Kar;rrlilik Deneyleri).
 lcs 53.060 TURK STANDARDI TS ISO 1074/Mart 1998

4 .ISTIF N/|AKINALARI I9IN KARARLILIK DENEYLERI

4.1 - DENEY KURALLARI
Bu araglarin kararliligi, asagida tarif edilen islemlerden
kapasitesi '10 000 kg'a ('10 000 ker dahil) kalar
birisi vasitasiyla dogrulanmaridir. Arrma
anlasmazrik durumunda kararritgi
;rr;'"r*,", igin yatirma ptatformu deneyi, bir
dogruramak igin kutanirmaridir.

4.2. DOGRTJLAMA ISLEMI

4.2.1 - Yatirma ptitformu
Bir tarafa yatirilabilen btr deney plitformu kullanilmalidir
baslangigta' yartay deney pldtformu' uzerine Madde a.:'oe Kararlilik deneyine tSbi tututan arag,
oerirtilen sarilardaki gibi yertestirilmeli,
muteakiben Qiz,3lgs 3,de tarif edilen her bir konuma getirilmelidir.

Bu deneylerin her birinde, deney platfornru yavasca

Devrirmeksizin butun deneyreri gegen arag. kararri Qizelge 3'de belirtilen egime getirilmelrdir
orarak kaout eiitir. .

Bu deneylerin amaglarinl,:l-srn olarak d{rilme; artirildigi

edilir
platform egimi olarak tarif { ' - .'- r' takdirde aracin devrilmesine yol agacak
,
Yan kaiarririk deneyrerinde, yilk tekeriekrerinoen
birisinin deney pratformu rle temasinin kesilmesine
musaade edirrr ve yapisar pargararin'veya tasarimdaki
diger ete[rantarin deney pldtformuna temas
etmesi fpbul ediiir
I
4.2.? - Sabit Egimti Rampalar
Egimii onceden belirlenen degere esit olan sabit
egimli ramparar kulanilmalidir. Rampa yuzeyi duzgun
etkilememek igrn aracin kuflesini sekit degisiktigi
:ffl,"": fl"rlil.to.n'o'"t,ni otmaksizin tasiyabitecek

Deneye tabi tutulan arag, kizak indirilmis ve

Qizelge 3'de belirtildigi
-;r.9gibi konumlandirilmis otarak sabit
eglmli rampa uzerine yurutulerek gikaritmalidir i"r. oii t;ki; konumu iEin yuk, yavasga ve
sarsintisiz orarak Qizerge 3'de berirtiren yuksekrige kardirirmaiidir.

4.2.3 - Hesaplama
Belirtilen. degerlere uygunluk, hesaplama yoluyla
tayin edilebilir.

Bu sekilde hesaplanan kapasiteler, imal6t, degisikliklerinin gesifliliklerini

ve kizagin sapmalari ile,
liistikler vb.,'nin sapmararini ve dayanimrarinr oir<r<aie
alr"riiir.' '"" '
4.3. DEN,EY IJARTLART
4.3.1 - Aragla lttgili Sarilar'
Deneyler, kullaninrdaki bir arag Uzerinde yaprlmalidir.
'.
Uzerindeki '
,
pir operator tarafindan kumarida ed.ilen araglarda
operator nedeniyle aracin kararliligincla
azalma oluyorsa, operator, 90 kg kutleye sahip bir
cisim tarafinoan temsil edilmelidir. Ayakta duran
operator tarylfind;an kumanda edilecek sekilde tasarimlana bir
cisim, agiilik merkezi,- normal olarak operator tarafindan bir arag iqin, 90 kg,lik kuleye sahip bir
sekllde' clperator pl6tformu tabanindan 1000 nrm
isgat eltte; ko;;n.;n ;;rk;;,"" gerecek
tarafindan kumanrja edllecek sekilde tasarimlanan vutrriv""llsf,it eoitmetidir. oturan bir operatdr
bir arag igin cisim, mumkun oran ayar konumrarinin
orta noktasinda olan operator .koltugunun referans nokLsi;in,
uygun olarak, i 5Cr mm Uzerine tespit edilmelidir
tso sssg'" os idiig tso 5353)

lgten yanmali motora sahip araglarin tanklarinin dolu

olmasi
olmalidir Diger butun janklar' uygulanabildrgi olqude o"gi, kararllrgi azaltiyorsa, yakit tanklari dolu
aractn imal6tEisinirr
ir[tre seviyesinde olmalidir L6stikler,
belirttigi sisirme basincinda otmalidir
 rcs 53.060 TURK STANDARDI TS ISO 10741Mar1.1998
I
4.3.2 - Ardcin lPlitform Uzerindeki Konumu
1 ve 2 -no'lu cleneyler (Qizelge 3'e bakin) igin arag, deney plAtformu uzerine, yuk aksi deney
platformunun yatirma eksenine, XY, paralel olacak sekilde yerlestirilmelidir (Sekil
9,a bakin).

3 ve 4 no'lu deneyler iEin arag, deney platformu uzerine donUs konumunda, MN hatti, pl6tformrln
yatirma ekseninr3), XY, pAralel olacak sekilde yerlestirilmelidir. Sekit 10,
Sekit 11 ve sekit 12,cte
yatirma eksenine en yakin yonlendirme tekerlegi, bu eksene paralel olmalidir.

Yan kararlilik derreyleri, aracin daha azkararli olan tarafi igin yapilmalidir.

N noktasi, deney platformu yuzeyi ile yatirrna eksenine en yakin on tekerlegin arasindaki tem;as
alaninin merkez noktasidir (Sekil '10, Sek.il 11 ve Sekil i2,ye bakiril.

M noktasi, asagiciaki gibi tanimlanir

a) Mafsalli. yonlendirme aksina sahip anaglar igin: Aracin boylamasina merkez duzlemi
AB ile bu alis
ekseninin kes siminin, deney pl6tformu uzerindekr izdusumi:dur (Sbkil 10'a bakin).
b) Mafsalli tek b r tekerden yonlendiren araglar igin : Yonlendirme tekerlegi ile deney plitformu yLzeyi
arasindaki lastik temas alaninin merkez noktasidir (Sekil 1l'e bakin)
c) Mafsalli birles;ik gift tekerden y6nlendirilen araglar igin: Yatirma eksenine, Xy, daha yaktn otan
yonlendirme tekerlegi ile deney plAtformu yuzeyi arasindaki lAstik temas alaninin merkez
noktasiclir
(Sekil 12'ye bakin)
d) Ydnlendirme tekerlekleri ortak bir aksa bagli olmayan, ancak yaklasik olarak aracin boylamasina
merkez duzlemi etrafinda.mafsallanmis sekilde duzenlenen yonlendirme tekerlegine sahip
aragl;rr
igin; fAiacin boylamasina merkez duzleminin, AB, yonlindirme tekerleklerinin dusey
dontrs
eksenlerini birlestiren CD hatti (Sekil 10'a bakin) ile kesisiminin deney plitformu uzerindeki
izdUsUmudur l

\
4.3.3 - Deney Y'i.iki.i
Deney yukil; aracin bilgi plakasinda gosterilcligi gi6i, gatal kol
Ovdesr on yuzirnden yatay otarak ve
gatal kol bigagi ust yuzunden dUsey olarak, standard yuk meikez mesaiesine, D, uygun
sekilcle
yerlestirilmiS agir ik merkezinden etki etmek suretiyle azami kaldirma yUksekligine
kaldirabilecegi err
bt1V0k yUkUn, Q, rlsdeger kUtlesine sahip olmalidir

Bilgi plAkasinda, lAve kaldirma yUkseklikleri, yukler ye yuk merkez mesafeleri gosterildiginoe,
arag, bu
ildveleriqin, bu stiandardda belirtilen deneylerle olusturulan sarllari karsilamalidir.

Deney yukunun riSekil 1'e bakin) agirlik merkezi, G, aracin boylamasrna merkez duzlemi igine,
AE;,
yerlestirilmelidir (Siekrl 9, Sekit 10, Sekit 11 ve Sekit 12,ye bakin)

SEKIL 1
 lcs 53.060 TLJRK STANDARDI TS ISO 1074lMart 1998

- Staniard Yiik Merkez Mesafesi

Metnk Sistem Birimleri
InQ Sistemi Birimleri

. Q ,<.4 000 400 Q < 30000 24

1000SQ:t4999 500
5000 <Q:!1Cr000 600
, Q > 10000 600 veyagOO veya Q > 30000 24 veya 36 veya 48
1200 veva'1500

4.3.4 - Aracinr daney pldtformu Uzerindqki yeri

Aracini iJeney platfcrmu uzerindekr baslangig kcfrumu,
her bir deney sirasinda muhafaza edilmelidir
Bu' tatbik konumunda..sabitlenebilen park veya servis frenlerinin
mafsal mekaniz:masi etkilenmeyecek sekilde arag
uygutanmasi ile veya tekerleklerin,
rsisine sikistiiilmasi ile gergeklesfirilebilir.
Aracin deney platfcrmu uzerindeki baslangig konumunu muhafaza etmek igin gerektiginde, en birvuk
yuksekligi Qizelge 2'de. verilen degerleri -"rrn"yun
bloktar (takozlar) kulla;ila6ilir eioriar (takozlar),
kullanildigi tikdrrde aracin kararliligini artirmamalidir.

Eloklarin ltakoztarrrl yuksekhgl

d < 2{;0
d>250

yuzeyirin surtunme katsayisi, gerrektigi takdirde uygun

:11i,"#iY" bir surtunme artirici matzeme ite

4.3.5 - Qatal Kol Govdesinin 6n yi.izUniin Konumu

1' no'lu deney; yuk indirilmis konumdan kaldiridrginda,
6nceden betirlenen bir yuk referans noktasinrn
(6rnegin E) yatav konumu degismeyercek sekirde
vapin oar<iny.
"rioir-is-"r<iii,e
Qekul veya diger urlgun bir duzenek vasitasi ile kizagi dusey konuma getirin.
belirlenen deney'yiikunu platformdarn 300 nrm (12 in) kadar Qatal kollari ve oncedr3n
kaldirin. Qatal kol govdesinin
on yuzu
d0sey konumda iken, deney yuk0nun agirtit<.merkezi,
G, (sekil 1'e bakin) ite sa6it bir itiskiye sahip
gatal kol veya q:atal tasiy.ici uzerindr: bir'nokta, E, (Sekil
plStformu uzerinde bir referans noktasi, F, 21" o"xinl belirleyin. Bu nokta, E, denr:y
temin eimek igin kullanilmalidir (sekil 2,ye bakin). Kizak
kaldirild.iginda' deney platformu uz6rnde y"li
otusabitir (Sekit 3'e bakin). Asagrdaki
l?flr,f,, ayartar
ile bu yeni nokta,.F1, or4inal ygrine,f geri getirilebilir (Sekil +ze naXiny

Yatirilabilir kizakli etraglar igin, Ff in yerindeki degismeler, kizagin yatmasi, aracin tasariminin
verdigi sinirrar igirde degistirirmek sur,:iiyru duzertirebirir. imk€rn

sabit kizakli araglarda, F1,'i.n

.yerindeki degisrneleri duzeltmek igin, aracin tasariminin imkan verdi,Ei
yatirma sinirlari iq:inde, gqtar koilar uey" v"rs"" g:atar tasryici yatiriraoirir.
Yatirilamayan kizak, gatal kollar veya g'atal tasiyiciya
sahip araglar igin bu ayarlar yapilamaz.
4.3.6 - Temsiti Ytiriiyi.is Deneyreri rgin Kardirma yriksekrigi
Yuruyusu temsil ecjen 2 no'lu ve 4 no'lu_.,.deneyler
igin
platformundan yaklasik olarak 300 mm (111 in) yLkarida E"t"I lott"r, kollarin ust yuzu deney
'olacak sekilde konumlandirilmalidir. Elu
yUkseklik gatal dirseginde olgUlmelidir.

f
I
 ,i

rt
I
tcs 53.060 TI.JRK STANDARDI TS ISO 1074/Mart 1998

4.3.7 . Tedbirleri
=rnniryet;aracin devrilmesini
Deney sirasinrla veya deney yukunun kaymasinr onlemek
Aracirt'tamamen oeY111e-sinl onlemek igin kullanilan igin tedbirler allnmalidir.
edlyorsa' 'bunlar' tertibailar hatat bagtantist veya zincir ihtiva
devrilme noktar;ina ulasana kadar arag uzerinde
asmayacak yeterli gevseklikte olmalidir. nisseoiilr ulr sinirtama ya yol
l,
y VykUnUn kaymasi asagidaki ,gibi ontenmetidir:
?.t
a) Deney'yukurnu, yuk tasiyici veya muadili bir yapiya saglam
sekilde baglamak suretiyle;
b) Deney yuktinui Eatal uzerine'yerrlestiriier uygun bir destekten-,
yere yakin olaraI asmak suretiyle.
Bu durumda askl noktasi, denery yuku r;atal kollar
uzerindb:konuldugunda agirlik merkezinin, G,
gelecegi nol<ta olur. ..,

I
5 - OZEL TERTIBATLI A.RAAL4R IQIN KARARLILIK
Qatal kollar iler Iillik1s
DENEYLERI
ozel tertibartlarin latildigi aiaglar, tertibaflarin, yukun
boylamasina rnerkez duzleminin, AB, disina kJyoiroigi agirlik merkezrni ar;acin
ourumlar naricinde ayni kararlilik deneylerine
tibitutulmatidir (Madde 3.1 c)'ye bakin).
tl

Kizagirr dusey korrumunun.dogrulanmasi igin,

deney yukunun agirlik merkezi, G, (sekil 1,e bakin)
sabit b1r iljskiye sahip bir referans ncktasi segilmelidir. ile

Deney yukL{' deneye tutulan aragta kullanildiginda, 6zel tertibatin belirtilen yuk
l*i
mesafesindeRl yut<tr olmalidir, merkez

Deneyler 19in belirJilen- qatal kaldirrna yukse.kligi, y.rkun

veya tertibatin altindan hangisi daha asagida
ise, bununla deney platformu yitzeyi
Olgrlmelidir.
"ru.indu

I
tcs 53.060 TURK STANDARDI IS ISO 1074tMar11998

SEKIL 2

,f

SEKIL 3

SEKIL 4

I
l'
 L

I
," I

lcs 53.060 IURK STANDARDI

TS ISO 1074/Mart 1998

.wT
sg[ |
radrd l
A --r A-'n' I

L-\r^'. | ,Y
'.,\\\\\ru---\
jffifrl
a,ro \ Yd^ l
\++
,{t-r.B
|

s'*'
*here I

lX