238 “Ulén akan uldn marit dalam basa Atjéh, basa éndatu-lén dan basa ras- mi Nanggrof atjéh." Uléh sipai Djawa han djibri izin gobnjan marit dalam basa Atjéh. Uro¥njan meunurét laporan njang ulén teurimong, na 10,000 dro# ureuBng Atjéh njang djak deungo narit Tengku Muhammad dan bandum galakgeun peut njang gewdeungo. Tengku Muhammad geungui badjée Adat Atjéh dalam sidarignjan, Njo# bandum nakeuh buét bri isjarah deu- ngon simbol2 njang meumakna that keu bansa Atjéh bahwa njang keunong hukéman urotnjen kon Tengku Muhammad Usman LampSih Awé mantong teutapi bansa Atjéh, basa atjéh dan budaja Atjéh! Peusan njang ka geupeutrék keu bansa Atjéh urofnjan nakeuh dieum8é njang ka geudjak tjok u glé eungon geulanteut keu tungkat, kilat keusuwa, Malai urotnjan atjah ka meuteumeung sidro¥ peunimpin dan pahlawan bard. Dalam keuadaan njang paléng meubaja, uléh Tengku Muhammad Usman mantong keunah geu- peuleumah bak dénja, bak lawan dan bak rakan, saboh sipheutt (charac- ter) Atjéh njang asli iag&@na, njang hana meu-ubah? 1heuh muprang eungon kaphé Beulanda, kaphé Djeupang dan kaphé Djawa, mulai thon 1873 sampo8 urotnjo8: hana meunjeurah! Nanggro&njol, peunulang éndatu keu geutanjo&, han ta peusah Gjeutt keu mildk musdh teuka,, bahthat dalam keuadaan njang pakriban! Njo8keuh sipheuBt peumimpin Atjéh njang beutsi, njang dalam basa Inggrén geukheun:"defiant in defeat” - han geutikut bahthatpin ka lam djaro€ masdh! Ulén bangga lagééna keu peu- mimpin mada bansa Atjéhnjo8 njang ka ék peuseulanat nan bana Atjéh, dan peugisa marwah geutanjo#. Peut lom sabab gobnjan nakeuh aneuk- keumutin ulén. tagé& kheun ureuting Peurantjis, "Bon sang ne peut mentir” = "Darah njang ajroh hanadjeudt meueulét ~ jit deuh keudro’." (28 Agustus, 1978) Urotnjot sj@édara kamo# Pang Beuransah Usman (28) ka djitimbak 16 sipad Djawa waté® teungon djak tjok breuth u gampéng. Gobnjan djitim- bak wat teungoh bléh kruting Tiro. Gobnjan hana meusinjata sadjan sabab geuijak wot dalam ur6san dané: urésan breu@h. sidadu stpal Dja~ Wa jitimbak ureuing Atjéh di glé pat njang deuh deungon hana ajita~ njong sapeu8. Bansa Atjéh geuhulép lag@® binatang ateuth tanch Grob, djeudt gob tinbak lag’ rusa atawa gluth, Manjét Pang Beuransah geu @jak tjok uléh ureung Truséb dan Tiro dan bandum geuhadé bak seumi- jub gobnjan sibagoé tanda geumeuiong rot geutanjo&. Beuransah geu- tinggai Sidro# peurumoh, duwa aneuk miGt tjut-tjut, dan ureuBag-tjhik njang that bangga bahthatpin weuth haté. Ulén teu-ingat keu Beuransah wate djidjak lak&& dro& nibak ulén beungohnjo8. U1én teunjum na wéh~ weuth dan Seudéhgeun bak kamot meutjré beungohnjo¥. Sang na tanda2 newhaih njang geurasa. Gobnjan geumaté sibagot pahlawan, han geutém @jaweush peu’ njang djitanjong ié misch pat tewmpat Wali Neugara, padahai ban meutjré beungohnjan. Peukara sjahia Pang Beuransah Usman nakewh saboh rugo8 rajek keu Angkatan Atjéh Meuraéhka dan keu Neugara Islam Atj@h sabab gobnjan na eidrob Pang njang beuhs lag@tina. Teutapi sjahid nakeuh saboh keumeunangan meusadjathat njang neubri uléh Allah keu hamba drotneuh njang meuteuntaé-tountéé njang ka neugaséh. Dalam Islam, sjahid nakeuh maté njang wadjéb ta mita meunjo geutanjo8 meu- tuwah dan meunjo geutanjof meu Iman. Xeubeusacan Ieiam dan Atjéh ka teudong dalam Seudjarah sabab éndata geutanjo8 geupham makna Gan hék- mat sjahid. Urofnjo8 geutanjo& wadjéb ta giaa bak Quran dan Hadis239 mangat tasham makna sjahid dalam agidah Islam. Pang Beuranseh Usman ka geupeureuno# manjakkon 16 ma-dan-ku-geuh peut makna sjahid sabab njan ka geutukri hulép, dan geutukri maté: sjahid! Hudép gobnjan ha- na sia2: djawonggeuh ka geubri keureubeuén peudong Neugara Islam A- th, dan ka neuteurimong uléh Allah dalam sjurga. Dankeu geutanjo8 njang tinggai gobnjan ka djeuBt keu teuladan njang djroh, Pang njang patét ta seutot! Deungon geusjahid gobnjan, peurdjuangan Atjéh Meur— Géhkahjo¥ ka meutanah sutji lom! Theuéh mouteumeung habanjan, kamol jak Seumajang Nanjét ladju keu Pang Beuransah. (4 SEPTEMBER, 1978) Urofnjo&8 Uro# Raja Puasa! Uro# njang that istiméwa dalam hudép Um- nat Islam banga Atjéh, pat njang geudulk, béh dalam kuta, gampéng ata- wa rimba. Baro ban trék saboh rombongan dari Biang Mand, 10 drob, 6h Tengku Ibrahim Abdullah, Sajed Amin dan 8 njang laén geudjak meu~ urof raja sadjan kamo# di Krung Meuk. Bak jak keuno# dari Blang Mané peureuléé 3 urot dan ihéé malam ék/trén gunong manjang2 di rot. Njo8 pevleumah pakriban akrab hubéngan daiam kawan kamot ang@Bta2 Angkatan Atyen Meurdéhica. Njo¥pih réh bak uro& lahé ulén. Watal iheuth Seumajang Urot Raja njang disinan ulén dong keu Imam, Kano# meusapat, munat djaro# bandum, lakéé mou"aih dé@sja, lahé dan batén, Lag’ adat geutanjoB njaug djroh that. Baja njang na ban siling- ka kamol, teu-ingat keu sjaédara njang ban sjahid Djun"at ajang ka u Likét, alén peutiom njang akan teudjadi singon, njo8 bandum peusaboh haté, peurasaan dan pikéran kanob, hingga meusapat lagéénjo8 meunakna that, @isinan weu8h ka meusapat deungon seunang, hingga le njang rhé ié-nata weuBh meuijampu ngon id-mata seunang, Uigh sabab hai keuamanan njang makéa meubaja, uléh Tengku Ibrahim Abdullah geulakéé izin gisa u Blang Mané urofiajo8 ladju, Theuth bu tot uro&. Kamol meutjré kira2 poh 2 aché Luhé. Djeuét keu peurhatéan watée ulén agitng Sajed Amin - manusia njang djroh lageénanjan ~ le that rhét i-mate watél kamo# meutjré dan alén wa drofneuhnjan. Njo¥ tjit musém urof rajek. Singch 5 September, Uroé Raja Neugara Atjah peuingat Mideutn Prang Putjdk Alud Simi, disinan sjahid abu Tjnik uldn, Tengku TYhik Mahjeddin 4i Tixo, bak 5 September, 1910. Dumpeut ka keumah keu uro® peuringatan singoh. (5 SEPTEMBER, 1978) Kira2 poh 3 malamnjot, kamo# bandum @jaga, sabab meudeungo su u- reuting teumawok laké# bantu dari pinéh kruéng. Malam teungoh seupst lag@tna. Dan hana so& turi sofpo su njan, Njan nakeuh tanda baja bah- ‘that gohlom ta teupeut peut baja. Peungawal2 bak binéh krutng geu-eut batjut2 Gjak peunjata soé den peuf njang ka teuwijadi. Ureudngnjan dua @ro8, hana laén nibak Jahja dan Njak Awat dari rombongan.Blang Mand. Geupeugah rombongannjan ke dji-aabusj 1é kaphé teungoh koh Krutng Tiro kira? poh 6 baro# seupst. Sajed Amin ka sjahid, teutapi nasib Tengku240 brahim Abdullah dan laén2 hana geuteupeut om. Banduwa gobnjan meu- tJré deungon njang laén bak peulheuth dro& dan ban saboh muka dan sapai meutjuréh ngon durob. Njan meumakna musdh ka djiaté dro#éjih ban sipanjang Krung Tiro dari laét trok u putjék. Teumpat djitimbak Pang Beuransah Usman sigo Djum"at njang ka u 1ik6t nakeuh di mijub that, tol UkB# Kleutng, dan teumpat djitimbak Sajed Amin ka u ateuth that, to& Tjot Hugéb, teum~ pat kanof koh krung gisa keuno8 dari Gunong Patisah, leubéh 3 bu- leulin njang ka u 1ikét, Deungon keuijadian njot lom, maka uléh musch ka djiteumeung bukti geutanjo# na di daerahnjo#. GeutanjoB handjeu8t teurimong djipagap disino# Sabab sésah that mita bahan makanan. Akan ulén héi saboh rapat peukaranjo# euntreuk. Bak poh 9 beungoh kamo¥ mula upatjara peuingat Mideuiin Prang Pu- tj6k Alu’ Simi njang teudjadi padum? urof dan meu-aché bak 5 Septem- ber, 1910. Upatjara teupeuphén deungon peuék Bandera. Lheuthnjan ulén marit batjut peukara makna Mideuén Prang Putjék Alu& Simi keu geuta- njo# Atjéh dalam peurdjuangan peutheun keumeurdéhkaan Atjeh nibak si- peundjadjah Beulanda.(Kalon uro# peuingat thén njang ka u 1ik6t bok 6n 120}, Jéh gohiom tewijadi prang Putjék Alut Simi, uléh Beulanda ka @jidjak seutot langkah Abu Tjhik ul6n 3 buleu&n. Djadi 3 buleutn aji~ meukeunah bak peuék prang njan. Neuwduék Alu8 Simi nakeuh rot Timu ni- bak Tangsé, teumpat tangsi Seulanda. Watéé djigrak drotajih djikeu- meung djak prang Alu# Simi, teuntra Seulanda hana djidjak langsdng u ‘Tima dari Tangsé, teutapi djipura-pura djak u Barat dilaé u Alub Do- dok. Uléh Xolonel Schmidt, panglima Beulanda di Tangsé, djipeugah hai njan djipeugot deungon mevkeusud peungeut ureutng Tangsé njang seutia keu Abu TJhik. Ojipiké 1é Beulanda meunjo sidadudjih peukeu’ u Tima ladju dari Tangsé, ka teuntéé na sof djak bri haba ladju bak Tengku Tjhik @i Tiro Mahjeddin di Alu’ Simi peukara gtak Beulandanjan. Sabab- njan @jipura-pura djak u Barat di2é¥ u Alu# Dodok. Dari Alué Dodok aji- peukeug u Bardh, u Blang Malo. Dari Blang Malo djipeukeul u Tim-Ladt u Alué Seupst. Dari Alud Seupét, wat&& hana 16 meurumpok ngon ureuBng Atjéh, bard djipeukeu# u Tim u Putjok Alu8 Simi! Geutanjo¥ ka trok ta djak bak bandux teumpat2 meurivajatnjo# laén nibak u Alut Simi. Deu~ ngonnjan ka geutanjo¥ teupeu8 pakriban keusésahan njang ka geutém tanggong uléh ureutngtjhik geutanjo& bak geupeutheun keumeurdéhkaan Nanggrofnjo8! Bahthatpih pakriban pajah dan geuhon, han sagai geumeu- njeurah. Njo8keuh teuladan njang ka geupeudeuh bak geutanjo& mangat te seutot. Bahthat pakriban sdsah, Ajihainjo& wadjéb ta saubdng. NjoBkeuh wasidt nibak Mideu&n Prang Putj6k Alué Simi njang ka geutanjo8 teuri- mong lom beungohnjo#! Njo# nakeuh saboh peu-ingat njang teuka bak watéé njang patét that! (© SEPTewBER, 1978) Urotinjo& ulén h6i rapat Pawang dan peunimpin? njang na disino’ pes kara hai keuamanan. Waté® iheuth teuduk bak toumpatnjod ka leubsh ni- bak 3 buleutin, bandum sipakat ka patét ta minah. Njo8 kon tjara peugot prang geurilja du8k dumnan tréb bak saboh teumpat! Na saboh hai njang Ailuva nibak biasa ka keumah ta djaga rahsia teumpatnjo€ duman tréb. NjoBkeub njang paléng trép kamod duuk bak saboh teumpat, laén nibak di