Halaman 1

ds
 N  SE  S
dt
dE
 SE  I  E  E
dt
dI
 E  I  I
dt

Titik ekuilibritium

ds dE dI
  0
dt dt dt

dS
1. 0
dt
0  N  SE  S
0  N  (E   ) S

(E   ) S  N
N
S
E  

dE
2. 0
dt
0  SE  I  E  E
0  (S     ) E  I

(     S ) E  I

I
E
    S

U7y

Halaman 2
 dI
2. 0
dt
0   E  I  I
0   E  (   ) I
(   ) I  E
E
I
 

Untuk titik ekuilibritium bebas penyakit

Jika E  I  0, berarti

N
S
E  
N

 (0)  
N




Berarti titik ekuilibrium bebas penyakit  ( ,0,0)
N
Untuk titi ekuilibrium endemic
Jika E  0 dan I  0
E
Karena I 
 
I
E
    S
 E 
  
    
E
    S

 E 
E (     S )    
   
 E 
    S    
   

S     
 
 (   )(    )  
S
 (   )
        
2

S
 (   )
 (     )
S
 (   )
Halaman 3

Subtitusi nila S

N
S
E  
N
S
E  
N  (     )

E    (   )
N (  )
 E  
 (     )
N (  )
E   
 (     )
N (  )
E  
 (     )
N (  )   (      )
2

E 
 (     )
N  N        
2 2 3

E
(     )
Halaman 4

Subtitusi nilai E ke I
E
I
 



  
 N  N   2   2  3 

 (      ) 
 
I  
 
 ( N  N         )
2 2 3

I
 (      )(   )
 ( N  N         )
2 2 3

I
 (       2    )
2 2

Analisis Kestabilan Titik kesetimbangan

Untuk menentukan kestabilan titik kesetimbangan pada model yang didapat, maka digunakan
sistem persamaan yang telah dilinearkan. Pelineran sistem tersebut menggunakan matriks
Jacobian yang berordo 3x3, dengan bentuk matriks sebagai berikut

 J 11 J 12 J 13 
J   J 21 J 22 J 23 
 J 31 J 32 J 33 

Kemudian pada sistem persamaan

 f1 t   N  SE  S
ds
dt
 f 2 t   SE  I  E  E
dE
dt
 f 3 t   E  I  I
dI
dt

Diperoleh
 f 1 t 
J 11   E  
S
f t 
J 12  1  S
E
f t 
J 13  1  0
I
f t 
J 21  2  E
S
f t 
J 22  2  S  
E
f t 
J 23  2    
I
f t 
J 31  3  0
S
f 3 t 
J 32  
E
f t 
J 33  3    
I

Jadi matriks jacobiannya adalah

 E    S 0 
J   E S      
 0      

ANALISIS KESTABILAN DI TITIK KESETIMBANGAN BEBAS PENYAKIT

Hasil subtitusi nilai titik kesetimbangan ke matiriks jacobian yang didapat sebelumnya akan
menghasilkan

 N 
     0
 
N
J  0     
  
 0     
 
 

Langkah selanjutnya adalah mencari persamaan karakteristik dengan uraian sebagai berikut
   N 
      
0
 1 0 0  
 
det( I  J )  det   0 1 0   0   
N
   
 0 0
  

1  0     
  

  
  N 
      0 
  0 0  
 
det( I  J )  det   0  0    0        
N
  0 0
  

   0     
  

  
 N 
     0 
 

 N 
det( I  J )  det   0        

  

 0      
 
 
 N N 
     0   
   
 N N 
det( I  J )    0         

0
  
 
 0      
 
0

 
 
det( I  J )                           
N
  
  
det( I  J )                        
N
   
 N  N 
det( I  J )     2             N     
  
 N  N
2
det( I  J )  3  2  2    2      N    

        N  N       2  N   2  
2 2

 2N   N 
det( I  J )  3  2    2          3  2N   N  2  2  N
     