‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺳﺒﻚ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻧﻈﻢ و ﻧﺜﺮ ﻓﺎرﺳﻲ )ﺑﻬﺎر ادب(‬

‫ﻋﻠﻤﻲ ‪ -‬ﭘﮋوﻫﺸﻲ‬
‫ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ – ﺷﻤﺎره ﺳﻮم – ﭘﺎﺋﻴﺰ ‪ -1391‬ﺷﻤﺎرة ﭘﻴﺎﭘﻲ ‪17‬‬

‫ﻛﺎرﺑﺮد ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻪ )ﻓﻮﻟﻜﻠﻮر(‪ ،‬وﻳﮋﮔﻲ ﺳﺒﻜﻲ داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﺻﺎدق ﻫﺪاﻳﺖ‬
‫)ص ‪(97 -115‬‬

‫‪1‬‬
‫ﻋﺒﺪاﷲ ﺣﺴﻦزاده ﻣﻴﺮﻋﻠﻲ‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻘﺎﻟﻪ ‪91/2/8 :‬‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﭘﺬﻳﺮش ﻣﻘﺎﻟﻪ‪91/3/20 :‬‬

‫‪I‬‬ ‫‪D‬‬
‫‪f‬‬ ‫‪S‬‬ ‫ﭼﻜﻴﺪه‬
‫ﺻﺎدق ﻫﺪاﻳﺖ ﻳﻜﻲ از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن و ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮاﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﺎ ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﻋﺎﻣ‪‬ـﺔ ﻣـﺮدم‬

‫‪o‬‬
‫اﻳﺮان ﺑﺮﺧﻮرد ﻋﻠﻤـﻲ و دﻗﻴـﻖ داﺷـﺖ‪ .‬وي ﺿـﻤﻦ ﭘـﮋوﻫﺶ در ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﻋﺎﻣ‪‬ـﻪ )ﻓﻮﻟﻜﻠـﻮر( در‬
‫داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﺧﻮد ﻧﻴﺰ از اﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد و ﺗﺼﻮﻳﺮي روﺷﻦ از ﻓﺮﻫﻨـﮓ و آداب و رﺳـﻮم‬

‫‪e‬‬
‫ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺧﻮد در آن اراﺋﻪ داد‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮد اﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ در ﻣﻴﺎن ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻫﺪاﻳﺖ )ﺑﻪ ﻏﻴـﺮ‬
‫از ﺟﻤﺎﻟﺰاده در »ﻳﻜﻲ ﺑﻮد ﻳﻜﻲ ﻧﺒﻮد« و دﻳﮕﺮ داﺳـﺘﺎﻧﻬﺎﻳﺶ( دﻳـﺪه ﻧﻤﻴﺸـﻮد و ﻣﻴﺘـﻮان ﮔﻔـﺖ‬

‫‪i‬‬ ‫‪v‬‬
‫ﻫﺪاﻳﺖ ﺟﺰو اوﻟﻴﻦ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ در داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻛـﺮد و اﻳـﻦ‬
‫اﻣﺮ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺳﺒﻚ ﺷﺨﺼﻲ ﻫﺪاﻳﺖ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﻼش دارد ﺗﺎ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﻮﻟﻜﻠﻮرﻳﻚ‬

‫‪c‬‬ ‫‪h‬‬
‫ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ در داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﻫﺪاﻳﺖ و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﺳﺘﻔﺎدة از آﻧﻬﺎ را ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺸـﺨﺺ ﺳـﺒﻜﻲ آﺛـﺎر‬
‫ﻫﺪاﻳﺖ ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪r‬‬ ‫ﻛﻠﻤﺎت ﻛﻠﻴﺪي‬

‫ﺻﺎدق ﻫﺪاﻳﺖ‪ ،‬آﺛﺎر داﺳﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﺒﻚ ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣ‪‬ﻪ )ﻓﻮﻟﻜﻠﻮر(‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪ . 1‬اﺳﺘﺎدﻳﺎر داﻧﺸﮕﺎه ﺳﻤﻨﺎن ‪hasanzadeh.mirali.yahoo.com‬‬
 ‫‪ /98‬ﺳﺒﻚ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻧﻈﻢ و ﻧﺜﺮ ﻓﺎرﺳﻲ – ﺷﻤﺎره ﭘﻲ در ﭘﻲ ‪ – 17‬ﭘﺎﺋﻴﺰ ‪1391‬‬

‫ﻣﻘﺪ‪‬ﻣﻪ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﺔ ﻣﻌﻤﻮل در ﺳﺒﻚﺷﻨﺎﺳﻲ ﻛﻪ اﺛﺮ را از ﺳﻪ دﻳﺪﮔﺎه ﻓﻜـﺮي‪ ،‬ادﺑـﻲ و زﺑـﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻴﺪﻫﺪ‪) ،‬ﺳﺒﻚ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺷﻌﺮ‪ ،‬ﺷﻤﻴﺴﺎ‪ :‬ص ‪ (23‬در ﺳﺒﻚﺷﻨﺎﺳﻲ آﺛﺎر داﺳﺘﺎﻧﻲ ﻛﻤﻲ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﻣﺨﺘﺼ‪‬ﺎت ﻓﻜـﺮي داﺳـﺘﺎﻧﻬﺎي ﻛﻮﺗـﺎه اﻏﻠـﺐ در ﺣﻴﻄـﺔ دروﻧﻤﺎﻳـﻪ و‬
‫ﻣﻀﻤﻮن ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد و ﺷﮕﺮدﻫﺎي رواﻳﺖ داﺳﺘﺎن ﻧﻴﺰ ﻛﻪ در ﺣﻮزة زاوﻳﺔ دﻳـﺪ و ﺗﻮﺻـﻴﻒ و‬

‫‪D‬‬
‫ﻟﺤﻦ ﻗﺮار ﻣﻴﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺳﺒﻚﺷﻨﺎﺳﻲ داﺳﺘﺎن را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺘﻮﺟ‪‬ﻪ وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي زﺑﺎﻧﻲ و ﺑﻴﺎﻧﻲ اﺛﺮ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬

‫‪I‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ در ﻣﻮرد داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﻛﻮﺗﺎه ﺻﺎدق ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻪ ﻣﺸﺨّﺼﻪﻫﺎي زﺑﺎﻧﻲ و ارزﺷﻬﺎي ﺑﻴﺎﻧﻲ‪-‬‬
‫ﺑﻪ ﺧﺼﻮص آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺻﺤﺒﺖ از ﺗﺄﺛﻴﺮﭘﺬﻳﺮي از ﻣﺘﻮن ﻛﻼﺳﻴﻚ ﻓﺎرﺳـﻲ ﻧﻴـﺰ در ﻣﻴـﺎن ﻣﻴ‪Ĥ‬ﻳـﺪ‪-‬‬

‫‪S‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮد را ﻣﻴﻨﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﺨّﺼﻪﻫﺎ و وﻳﮋﮔﻴﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ آﻧﭽﻨﺎن ﺣﻀـﻮري در‬
‫)ﺟﻤﺎﻟﺰاده و اﻓﻜﺎر او‪،‬‬
‫داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ از روي ﺧﻂ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪f‬‬
‫ﻣﻬﺮﻳﻦ‪ :‬ص ‪ (113‬ﭘﺲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻛﻪ ﺳﺒﻚ‪ ،‬اﻧﺤﺮاف از ﻧﺮم اﺳـﺖ و وﻳﮋﮔﻴﻬـﺎي زﺑـﺎﻧﻲ و‬

‫‪o‬‬
‫ﺑﻴﺎﻧﻲ اﺛﺮ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﻛﻪ ﺣﺎﺻﻞ آﮔﺎﻫﻲ و ﺗﻌﻤ‪‬ﺪ آﻓﺮﻳﻨﻨﺪة اﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺴﺎﻣﺪ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮي ﻫـﻢ داﺷـﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﺳﺒﻚ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪) ،‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺷﻌﺮ‪ ،‬ﺷﻔﻴﻌﻲ ﻛـﺪﻛﻨﻲ‪ :‬ص‪ (5‬ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺎرﺑﺮد ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﻋﺎﻣـﻪ‬

‫‪e‬‬
‫در داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﻛﻮﺗﺎه و ﺑﻠﻨـﺪ ﻫـﺪاﻳﺖ ﻣﻴﭙـﺮدازﻳﻢ و ﺑـﻪ اﺧﺘﺼـﺎر در ﻣـﻮرد آن ﺣـﺮف ﻣﻴـﺰﻧﻴﻢ‪.‬‬

‫‪i‬‬ ‫‪v‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﻲ اﺳﺖ آﻧﭽﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪي ﻳﺎ ﻧﺎﻫﻤﺎﻧﻨـﺪي ﺳـﺒﻚ داﺳـﺘﺎﻧﻬﺎي ﻧﻮﻳﺴـﻨﺪﮔﺎن اﺳـﺖ‪ ،‬از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ زﺑﺎن ﻣﺸﺨّﺺ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬زﺑﺎن ﻧﻴﺰ آﻣﻴﺰهاي از ﻛﻠﻤﺎت و ﺟﻤﻼت اﺳﺖ؛ اﻣ‪‬ﺎ ﺗﻨﻬﺎ اﻳﻦ ﻛﻠﻤﺎت‬

‫‪c‬‬ ‫‪h‬‬
‫و ﺟﻤﻼت ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪه را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻴﺪﻫﻨـﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﮔﻔـﺘﻦ ﻳـﺎ ﻧﺤـﻮة‬
‫)ﻋﻨﺎﺻـﺮ‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد و اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻠﻤﺎت و ﺟﻤﻼت اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻴﻮة ﻧﮕﺎرش و ﻳﺎ ﺳـﺒﻚ ﺧﻮاﻧـﺪه ﻣﻴﺸـﻮد‬
‫داﺳــــﺘﺎن‪ ،‬ﻣﻴﺮﺻــــﺎدﻗﻲ‪ :‬ص ‪ (502‬و در ﺑﺮﺟﺴــــﺘﻪ ﻛــــﺮدن ﻳــــﻚ اﺛــــﺮ ﻧﻘﺸــــﻲ ﻋﻤــــﺪه دارد‪.‬‬

‫‪r‬‬
‫ﺷﻴﻮة ﮔﻔﺘﻦ ﻳﺎ ﺷﮕﺮدي ﻛﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﺑﺮاي ﻧﻘﻞ داﺳﺘﺎن ﺧﻮد ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻴﺪﻫﺪ‪ ،‬ﺣﺎﺻﻞ‬

‫‪A‬‬
‫ﺗﺼ‪‬ﺮف وي در ﺳﺎﺧﺘﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ زﺑﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﻲ و ﻣﺸﺨّﺼﻪﻫـﺎ و وﻳﮋﮔﻴﻬـﺎي دﻳﮕـﺮي اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫داﺳــﺘﺎن را ﺗﺸــﺨّﺺ وﻳــﮋهاي ﻣﻴﺒﺨﺸــﺪ و آن را ﺑــﻪ ﻧــﺎم ﻧﻮﻳﺴــﻨﺪة آن ﺳــﻜّﻪ ﻣﻴﺰﻧــﺪ‪.‬‬
‫داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﻛﻮﺗﺎه و ﺑﻠﻨﺪ ﻫﺪاﻳﺖ ﻧﻴﺰ از اﻳﻦ ﻣﻨﻈﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮ‪‬ﺟﻪ اﺳـﺖ‪ .‬در واﻗـﻊ‪ ،‬ﺳـﺒﻚ داﺳـﺘﺎﻧﻲ‬
‫ﻫﺪاﻳﺖ‪ ،‬ﭼﺸﻤﮕﻴﺮﺗﺮﻳﻦ و ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮرﺳﻲﺗﺮﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ داﺳﺘﺎﻧﻲ آﺛـﺎر وي اﺳـﺖ ﻛـﻪ در ﺳـﺎﺧﺘﻬﺎ و‬
‫ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﻣﻮرد واﻛﺎوي ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﻲ اﺳﺖ ﻳﻜﻲ از وﻳﮋﮔﻴﻬـﺎي ﺳـﺒﻜﻲ‬
‫ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺎرﺑﺮد ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺔ آﻧﻬﺎ در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﻴﭙﺮدازﻳﻢ‪.‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻪ )ﻓﻮﻟﻜﻠﻮر(‪ ،‬وﻳﮋﮔﻲ ﺳﺒﻜﻲ داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﺻﺎدق ﻫﺪاﻳﺖ‪99/‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ در زﻣﺎن ﻫﺪاﻳﺖ‬

‫ﺑﺎ اﻧﻘﻼب ﻣﺸﺮوﻃﻪ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در اﻳﺮان ﺑـﻪ ﺑﻠـﻮغ رﺳـﻴﺪ و از آﻧﺠـﺎ ﻛـﻪ در اﻳـﻦ دوره‬
‫اﺻﻼحﻃﻠﺒﺎن و اﻧﻘﻼﺑﻴﻬﺎ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﺮدم داﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﻋﻠﻴـﻪ ﺣﻜﻮﻣـﺖ ﻗﺎﺟﺎرﻳـﻪ ﺑـﻪ ﺻـﺤﻨﻪ‬
‫ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از زﺑﺎن ﺳﺎدهاي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻢ ﻣﺮدم آن را ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ و ﻫﻢ ﺑـﺮ روي آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﮕﺬارد‪ .‬ﭘﻴـﺪاﻳﺶ و ﺷـﻜﻮﻓﺎﻳﻲ ﻣﻄﺒﻮﻋـﺎت‪ ،‬ﺑـﻮﻳﮋه در ده ﺳـﺎل آﺧـﺮ ﺳـﻠﻄﻨﺖ ﻗﺎﺟﺎرﻳـﺎن‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎي ادﺑﻲ ﺟﺪﻳﺪي ﭘـﺮورش داد ﻛـﻪ از آن ﻣﻴـﺎن ﺑﺎﻳـﺪ از ﻣﻠﻜـﻢﺧـﺎن‪ ،‬زﻳـﻦاﻟﻌﺎﺑـﺪﻳﻦ‬
‫ﻣﺮاﻏﻪاي‪ ،‬دﻫﺨﺪا و ﺟﻤﺎﻟﺰاده ﻧﺎم ﺑﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺨﺼـﻴﺘﻬﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨـﺪﮔﺎن ارزﺷـﻬﺎ و ﻣﻌﻴﺎرﻫـﺎي ادﺑـﻲ‬
‫ﺗﺎزهاي ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻧﺘﺨﺎب آﮔﺎﻫﺎﻧﺔ زﺑﺎن ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﺔ ﻣﺮدم و ﭘﻴﻮﻧﺪ آن ﺑـﺎ ﻓﺎرﺳـﻲ ﻛﻼﺳـﻴﻚ – ﻧﺜـﺮ‬
‫‪I‬‬ ‫‪D‬‬
‫‪f‬‬ ‫‪S‬‬
‫ﻣﺮﺳﻞ – ﻣﺸﺨﺼﺔ زﺑﺎن آﻧﻬﺎ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ زﺑﺎن از ﻳﻚ ﻃﺮف ﻃﻐﻴﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻋﻠﻴﻪ ﻧﺜﺮ ﻣﺘﻜﻠﻒ و ﻣﺼﻨﻮع‬
‫ﻣﻨﺸﻴﺎن و ﻣﺴﺘﻮﻓﻴﺎن و از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﮔﺮاﻳﺶ دﻣﻮﻛﺮاﺗﻴﻜﻲ ﺑـﻮد ﺑﺴـﻮي زﺑـﺎن ﻣـﺮدم ﻛﻮﭼـﻪ و‬
‫ﺑﺎزار‪ .‬در واﻗﻊ اﻳﻦ ﻃﻐﻴﺎن و ﮔﺮاﻳﺶ ﻓﻘﻂ در ﻧﺜﺮ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻴﺶ از ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺗﺤـﻮﻟﻲ ﺑـﻮد در‬

‫‪o‬‬
‫)ﮔﺰﻳﺪة آﺛﺎر ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﻲ ﺟﻤﺎﻟﺰاده‪ ،‬ﺑﻬﺎرﻟﻮ‪ :‬ص‪(13‬‬

‫در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻤﺎﻟﺰاده‪ ،‬دﻫﺨﺪا و دﻳﮕﺮان ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻧﻮﺷـﺘﻦ ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﻟﻐـﺖ‬

‫‪e‬‬
‫ﻋﺎﻣﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻤﺎلزاده ﻣﻘﺪﻣﺔ ﻣﻌﺮوف ﺧﻮد را در ﻛﺘﺎب »ﻳﻜﻲ ﺑﻮد ﻳﻜـﻲ ﻧﺒـﻮد«‬
‫ﻣﻮﺿﻮع و ﻣﻌﻨﻲ‪.‬‬

‫‪i‬‬ ‫‪v‬‬
‫در ﺳﺎل ‪ 1901‬م‪ .‬ﻣﻴﻨﻮﻳﺴﺪ و در آن از دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ و اﻧﻘـﻼب ادﺑـﻲ ﻧـﺎم ﻣﻴﺒـﺮد‪ .‬ﻣﻨﻈـﻮر او از‬
‫دﻣﻮﻛﺮاﺳﻲ ادﺑﻲ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﺜﺮ درﺑﺎري و ﻋـﻮام ﻧﻔﻬـﻢ ﻓﺎرﺳـﻲ را ﺑﺎﻳـﺪ ﻛﻨـﺎر ﮔﺬاﺷـﺖ و‬

‫‪c‬‬ ‫‪h‬‬
‫ﻃﻮري ﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ ﻋﺎﻣﻪ ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ و ﺧﻮاص ﺑﭙﺴﻨﺪﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻓﻮﻟﻜﻠﻮر اﻫﻤﻴﺖ ﭘﻴﺪا ﻛـﺮد و‬
‫ﺳﻮژهﻫﺎﻳﻲ ﻣﺜﻞ‪ :‬ﻗﺼﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻻﻻﻳﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺎورﻫﺎي ﻋﺎﻣﺔ ﻣﺮدم‪ ،‬واژهﻫـﺎ‪ ،‬ﺗﻤﺜﻴﻠﻬـﺎ‪ ،‬ﺗﺸـﺒﻴﻬﺎت‪ ،‬اﻣﺜـﺎل و‬
‫)اﻧﺴﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﺪرن در اﻳﺮان ﻣﻌﺎﺻﺮ‪ ،‬ﻓﺎﺿﻠﻲ‪ :‬ص ‪(243‬‬

‫‪r‬‬
‫ﺣﻜﻢ و… اﻫﻤﻴﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﻲ اﺳﺖ ﺟﻤﺎﻟﺰاده )‪1376-1270‬ه‪ .‬ش‪ (.‬ﺑﻌﻨﻮان ﭘﻴﺸﺮو رﺋﺎﻟﻴﺴﻢ و ﭘﺮﭼﻤـﺪار داﺳـﺘﺎن‬

‫‪A‬‬
‫ﻛﻮﺗﺎه ﻓﺎرﺳﻲ‪ ،‬ﺣﺪود ﭘﻨﺠﺎه و ﻫﻔﺖ ﺳﺎل در ﺻﺤﻨﺔ ادﺑﻴﺎت اﻳﺮان ﺣﻀﻮري ﻓﻌﺎل داﺷﺖ و ﻧﻘﺶ‬
‫ﺑﺴﺰاﻳﻲ در روﻧﺪ ﺷﻜﻞﮔﻴﺮي ﻧﺜﺮ ﺳﺎده و ﮔﺴﺘﺮش ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﻧﻮﻳﺴﻲ اﻳﻔـﺎ ﻛـﺮد‪ .‬ﺑﻄـﻮر ﻛﻠـﻲ ﻫـﺮ‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﭼﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻮﺳﻴﻠﺔ آﺛﺎرش و ﭼﻪ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻮﺳـﻴﻠﺔ اﻓﻜـﺎر و ﻧـﻮع زﻧـﺪﮔﻴﺶ ﺑـﺮ‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﺑﻌﺪ ﺧﻮد ﺗﺄﺛﻴﺮاﺗﻲ ﻣﻴﮕﺬارد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ ﺟﻤﺎﻟﺰاده اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻼﻓﺎﺻـﻠﻪ ﺑﻌـﺪ از‬
‫اوﻟﻴﻦ اﺛﺮش )ﻳﻜﻲ ﺑﻮد ﻳﻜﻲ ﻧﺒﻮد(‪ ،‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪهاي ﻗﺪر ﺑﻪ ﻧﺎم ﻫﺪاﻳﺖ ﭘﺎ ﺑﻤﻴﺪان ﮔﺬاﺷﺖ و ﻋﺮﺻـﻪ‬
‫را ﺑﺮ وي ﺗﻨﮓ ﻛﺮد؛ اﻣﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺟﻤﺎﻟﺰاده ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﻣﻴﺘـﻮان از آن ﺑﻌﻨـﻮان ﻳـﻚ‬
‫ﻣﻴﺮاث ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎن واﻗﻊ ﮔﺮاﻳﻲ و ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺰﺑﺎن و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدم ﻛﻮﭼـﻪ و ﺑـﺎزار و‬
‫ﺗﻼش ارزﻧﺪة وي ﺑﺮاي ﺳﺎده ﻛﺮدن زﺑﺎن و ﭘﺮﻫﻴﺰ از ﺗﺸﺒﻴﻪ و اﺳﺘﻌﺎرهﻫﺎي ﭘﻴﭽﻴـﺪه و ﻣﻌﻤـﺎوار‬
‫اﺳﺖ‪ .‬او ﻣﺮدي ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻨﺮ و ﺑﻮﻳﮋه ادﺑﻴﺎت ﺳﺮزﻣﻴﻨﺶ ﻛﻪ ﻗﺮﻧﻬﺎ ﺟﻴﺮه ﺧﻮار درﺑﺎرﻫـﺎ ﺑـﻮد و‬
‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫‪ /100‬ﺳﺒﻚ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻧﻈﻢ و ﻧﺜﺮ ﻓﺎرﺳﻲ – ﺷﻤﺎره ﭘﻲ در ﭘﻲ ‪ – 17‬ﭘﺎﺋﻴﺰ ‪1391‬‬

‫ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن آن ﺧﻮاص ﺑﻮدﻧﺪ و در زﻳﺒﺎﺷﻨﺎﺳﻲ از ﺗﺸﺒﻴﻬﺎت و اﺳﺘﻌﺎرات ﻣﺒﻬﻢ اﺳـﺘﻔﺎده ﻣﻴﻜـﺮد‪،‬‬

‫ﭘﺸﺖ ﻛﺮد و ﺑﻪ ﺑﺎورﻫﺎ‪ ،‬ﺧﺮاﻓﺎت‪ ،‬ﺿﺮب اﻟﻤﺜﻠﻬﺎ و ‪ ...‬روي آورد‪.‬‬
‫از دﻳﮕﺮ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻫﺪاﻳﺖ‪ ،‬ﺻﺎدق ﭼﻮﺑﻚ)‪1376 -1295‬ه‪ .‬ش‪ (.‬ﺑﻮد ﻛﻪ وي ﻧﻴﺰ از‬
‫ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺑﺮد ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻪ و ﻟﻐﺎت و اﺻﻄﻼﺣﺎت ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ از ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﻌﺎﺻـﺮ‬
‫در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺸﻤﺎر ﻣﻴ‪Ĥ‬ﻳﺪ‪ .‬از ﺳﻮﻳﻲ دﻳﮕﺮ او ﺟﺰو ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻟﻬﺠـﻪﻫـﺎي‬

‫‪D‬‬
‫ﻣﺤﻠّﻲ ﻏﻴﺮ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ را در داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﺧﻮد آورده و در داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي »ﭼﺮا درﻳـﺎ ﻃﻮﻓـﺎﻧﻲ ﺷـﺪ؟«‪،‬‬

‫‪I‬‬
‫»ﺳﻨﮓ ﺻﺒﻮر« و »ﺗﻨﮕﺴﻴﺮ« از ﮔﻔﺘﺎر و ﻟﻬﺠﺔ ﻣﺮدم ﺷﻴﺮاز و ﺑﻮﺷﻬﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻏﻴﺮ از‬
‫اﻳﻦ‪ ،‬او در ﺑﻘﻴﺔ داﺳﺘﺎﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺮ آﻓﺮﻳﻨﺶ ﮔﻔﺘﺎرﻫﺎ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺎم ﻓﻜﺮي و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ اﻓﺮاد داﺳﺘﺎن‬

‫‪S‬‬
‫ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﺧﺎص دارد‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﻲ اﺳﺖ ﻧﺜـﺮ ﭼﻮﺑـﻚ ﺑـﺮﻏﻢ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧـﻪ ﺑـﻮدن‪ ،‬زﻧـﺪه و ﻧﺎﻓـﺬ و ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻔﻬﺎي ﺗﺎزه‪ ،‬ﻣﻠﻤﻮس و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺆﺛّﺮ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑﺎ ﭘﺸﺘﻮاﻧﻪاي از واژﮔـﺎن ﺗﺨﺎﻃـﺐ و‬

‫‪f‬‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﻬﺎي ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ و ﮔﺎه ﻣﺤﻠّﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪o‬‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪة دﻳﮕﺮي ﻛﻪ در داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﺧﻮد از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻪ اﺳـﺘﻔﺎده ﻛـﺮد‪ ،‬ﺟـﻼل آل‬
‫اﺣﻤﺪ )‪1348-1302‬ه‪ .‬ش‪ (.‬ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي اﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﮔﺎﻣﻲ در ﺟﻬـﺖ زﻧـﺪه ﻛـﺮدن و‬

‫‪e‬‬
‫زدودن ﻏﺒﺎر از ﭼﻬﺮة اﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﺮداﺷﺖ‪ .‬وي ﺑﺎ ﺗﻴﺰﺑﻴﻨﻲ ﺧـﺎص ﻳـﻚ ﻧﻮﻳﺴـﻨﺪه در ﺑﺮﺧـﻲ از‬

‫‪v‬‬
‫داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﺧﻮد و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎ و ﻓﻀﺎي داﺳﺘﺎن از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪i‬‬
‫‪c‬‬ ‫‪h‬‬ ‫ﻗﻠﻤﺮو ﻓﻮﻟﻜﻠﻮر‬
‫ﺑﻌﺪ از آﻧﻜﻪ ﺗﻮﻣﺎس)‪ (Thomas‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺧﻮد را ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻓﻮﻟﻜﻠﻮر ﺑﺎ ادﺑﻴ‪‬ـﺎت ﻋﺎﻣ‪‬ـﻪ‬

‫‪r‬‬
‫ﻣﻄﺮح ﻛﺮد‪ ،‬اﺑﺘﺪا واﻛﻨﺸﻬﺎﻳﻲ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪ و اﻳﺮادﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮن ﻧﺎﻣﺘﺠﺎﻧﺲ ﺑـﻮدن ﺗﺮﻛﻴـﺐ اﻳـﻦ‬
‫ﻛﻠﻤﻪ ﺑﺮ آن وارد ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ در ﻧﻬﺎﻳﺖ اﻳﻦ واژه ﻣﻮرد ﭘﺬﻳﺮش ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻣﺮوزه ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﻛﻪ‬

‫‪A‬‬
‫از ﻛﻠﻤﺔ ﻓﻮﻟﻜﻠﻮر ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻈﺮ ﺗﻮﻣﺎس ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ وي‪ ،‬ﻓﻮﻟﻜﻠﻮر ﮔـﺮدآوري‬
‫ﻣﻮادي از ﻣﺮدم در ﺣﻮزة اﺷﻌﺎر ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻘﺪات و ﺑﺎورﻫﺎ اﺳﺖ؛ اﻣ‪‬ﺎ اﻣﺮوزه ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ دﻳﮕـﺮي را‬
‫در ﺑﺮ ﻣﻴﮕﻴﺮد و ﺣﻮزة ﺗﺨﺼ‪‬ﺺ ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ در ﭘﻲ ﮔﺮدآوري آﺛﺎر ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﻴـﺰ ﺷـﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﻧﻘﺶ ﻋﻤﺪة ﺗﻮﻣﺎس‪ ،‬ﺗﺜﺒﻴﺖ اﻳﻦ اﺻـﻄﻼح ﺑـﻮد و ﺑـﻲﺷـﻚ ﺑﺮرﺳـﻴﻬﺎ و ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت وي‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﻓﻮﻟﻜﻠﻮر را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ در ﺑﺮ ﻧﻤﻴﮕﻴﺮد‪ .‬ﻣﺤﻘّﻘﺎن و ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان اﻧﮕﻠﻴﺴـﻲ‪ ،‬ﻓﻮﻟﻜﻠـﻮر را‬
‫»ﻋﻠﻢ ﺳﻨﻦ« ﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ و ﺑﻪ واﺳﻄﺔ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﺑﻪ ﭘﮋوﻫﺶ آﺛـﺎر راﻳـﺞ در اﺷـﻌﺎر‪ ،‬ﺳـﻨّﺘﻬﺎ‪،‬‬
‫اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬آداب و رﺳﻮم و ﺑﺎورﻫﺎي ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم از زﻣﺎﻧﻬﺎي دور ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﺎت ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻛﻪ در زﻣﻴﻨﺔ ﻣﻮارد ﺷﻤﻮل ﻓﻮﻟﻜﻠـﻮر و ﻗﻠﻤـﺮو آن وﺟـﻮد دارد‪،‬‬
‫ﻣﻴﺘﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ‪» :‬ﻓﻮﻟﻜﻠﻮر در اﺑﺘﺪا ﻣﺤـﺪود ﺑـﻪ ادﺑﻴ‪‬ـﺎت ﺷـﻔﺎﻫﻲ ﺑـﻮد و ﻣﻌﻤـﻮﻻً از ﻗﺼ‪‬ـﻪﻫـﺎ‪،‬‬
‫‪www.SID.ir‬آوازﻫﺎي ﻣﺤﻠّﻲ‪ ،‬ﺿﺮباﻟﻤﺜﻠﻬﺎ و ﭼﻴﺴﺘﺎﻧﻬﺎ ﺗﺠﺎوز ﻧﻤﻴﻜﺮد‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻓﻮﻟﻜﻠـﻮر‬
‫اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎ‪،‬‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻪ )ﻓﻮﻟﻜﻠﻮر(‪ ،‬وﻳﮋﮔﻲ ﺳﺒﻜﻲ داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﺻﺎدق ﻫﺪاﻳﺖ‪101/‬‬

‫ﺑﺘﺪرﻳﺞ داﻣﻨﺔ ﻛﻨﺠﻜﺎوي ﻋﻠﻤﻲ ﺧﻮد را ﺗﻮﺳﻌﻪ دادﻧﺪ و آداب و رﺳﻮم و ﻣﻌﺘﻘﺪات ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ را ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﻪ ﻗﻠﻤﺮو ﻓﻮﻟﻜﻠﻮر اﻓﺰودﻧﺪ و ﻛﻢﻛﻢ ﺗﻜﻨﻴﻜﻬﺎ و ﻫﻨﺮﻫـﺎي ﻋﺎﻣﻴﺎﻧـﻪ را ﻧﻴـﺰ وارد آن ﻛﺮدﻧـﺪ؛ زﻳـﺮا‬
‫اﻋﺘﻘﺎدات و ﺑﺎورﻫﺎي ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ از ﺗﻜﻨﻴﻚ و ﻫﻨﺮ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﻛﺎرﺑﺮد و اﺟﺮاي اﻋﻤﺎل ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ‬
‫آن ﺟﺪا ﺷﺪﻧﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬وﺳﻌﺖ داﻣﻨﺔ رﻓﺘـﺎر و اﻋﻤـﺎل ﻋﺎﻣﻴﺎﻧـﻪ و ﺳـﻨّﺘﻲ اﻗـﻮام و‬
‫ﺟﻮاﻣﻊ‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ و ﻣﺘﻨـﻮ‪‬ع زﻧـﺪﮔﻲ روزﻣـﺮّه ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻧـﻮع ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن )ﺧﺎﻧـﻪ‪ ،‬اﻧﺒـﺎر‪،‬‬

‫‪D‬‬
‫ﻋﺒﺎدﺗﮕﺎه(‪ ،‬اﺑﺰار ﺗﻮﻟﻴﺪي و ﺗﻜﻨﻴﻚ و ﻫﻨﺮ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ )ﭘﺎرﭼﻪ ﺑﺎﻓﻲ‪ ،‬ﺳﻔﺎﻟﮕﺮي‪ ،‬ﻧﺠ‪‬ـﺎري(‪ ،‬ﺧـﻮارك و‬

‫‪I‬‬
‫ﭘﻮﺷﺎك‪ ،‬ﺟﺸﻨﻬﺎ و ﺑﺎزﻳﻬﺎ‪ ،‬اﺳـﺒﺎبﺑﺎزﻳﻬـﺎ‪ ،‬اﻋﺘﻘـﺎدات و ﻃـﺐ‪ ‬ﻋﺎﻣﻴﺎﻧـﻪ‪ ،‬ادﺑﻴ‪‬ـﺎت ﻋﺎﻣﻴﺎﻧـﻪ )ﺷـﻌﺮ‪،‬‬
‫ﺿﺮباﻟﻤﺜﻞ‪ ،‬ﻗﺼ‪‬ﻪ‪ ،‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪ ،‬رﻗـﺺ‪ ،‬ﮔﻮﻳﺸـﻬﺎي ﻗـﺮاردادي و ﺻـﻨﻔﻲ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻬـﺎ و ‪ ،(...‬ﺟﺸـﻨﻬﺎي‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﺼﻠﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎل‪ ،‬ﻛﺸﺖ و زرع و ﻣﺮاﺳﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮔﺬرﮔﺎﻫﻬﺎي ﻣﺮاﺣﻞ زﻧﺪﮔﻲ‬
‫)ﮔﺮد ﺷﻬﺮ ﺑﺎ ﭼﺮاغ‪ ،‬روح اﻻﻣﻴﻨﻲ‪ :‬ص ‪(258 – 257‬‬

‫‪f‬‬ ‫‪S‬‬
‫)ﺗﻮﻟﺪ‪ ،‬ازدواج و ﻣﺮگ( را در ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺎﻣﻌﺔ داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ و ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻧﻴﺰ درﺑﺎرة ﺗﻌﺮﻳﻒ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع و ﻗﻠﻤﺮو ﻓﻮﻟﻜﻠـﻮر ﺑـﺎ‬

‫‪o‬‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ وﺣﺪت ﻧﻈﺮ ﻧﺪارﻧﺪ و ﺑﺎ دﺷﻮارﻳﻬﺎﻳﻲ روﺑﺮو ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﻣﺜﻼً در ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻓﻮﻟﻜﻠﻮر ﻣﻴﺎن ﺧـﻮد‬
‫ﻓﻮﻟﻜﻠﻮرﻳﺴﺘﻬﺎ از ﺳﻮﻳﻲ و ﻣﻴﺎن ﻣﺮدمﺷﻨﺎﺳﺎن و ﻓﻮﻟﻜﻠﻮرﻳﺴـﺘﻬﺎ از ﺳـﻮﻳﻲ دﻳﮕـﺮ اﺧـﺘﻼف ﻧﻈـﺮ‬

‫‪e‬‬
‫وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻋﺪ‪‬هاي داﻣﻨﺔ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ و ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ داﻧﺶ ﻓﻮﻟﻜﻠﻮر را ﺧﻴﻠﻲ وﺳﻴﻊ ﻣﻴﺒﻴﻨﻨـﺪ و آﻧـﺮا‬

‫‪i‬‬ ‫‪v‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮدم ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﻤﺔ رﻓﺘﺎرﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻋﺎﻣ‪‬ﺔ ﻣﺮدم ﻣﻴﺪاﻧﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔـﺮوه‬
‫»ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣ‪‬ﻪ« ﻳﺎ »ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدم« ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ داﻧﺸـﻬﺎ‪ ،‬ﻓﻨـﻮن‪ ،‬ﻫﻨﺮﻫـﺎ‪ ،‬ادﺑﻴ‪‬ـﺎت‪ ،‬آﺋﻴﻨﻬـﺎ‪،‬‬

‫‪c‬‬ ‫‪h‬‬
‫آداب و رﺳﻮم‪ ،‬ﺟﺸﻨﻬﺎ‪ ،‬ﺳﺮﮔﺮﻣﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺎزﻳﻬﺎ و ‪ ...‬ﻣﺮدم را ﻛﻪ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺷـﻔﺎﻫﻲ و ﺗﻘﻠﻴـﺪي در‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻴﻴﺎﺑـﺪ‪ ،‬از ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎت ﺗﺤﻘﻴﻘـﻲ داﻧـﺶ ﻓﻮﻟﻜﻠـﻮر ﻣﻴﺪاﻧﻨـﺪ‪ .‬ﺷـﻤﺎري دﻳﮕـﺮ ﻛـﻪ‬

‫‪r‬‬
‫ﺗﻌﺪادﺷﺎن اﻧﺪك اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع ﻓﻮﻟﻜﻠﻮر و ﺣﻮزة ﺗﺤﻘﻴﻘﻲ آﻧﺮا ﺑﻪ ادﺑﻴ‪‬ﺎت ﺷﻔﺎﻫﻲ ﻳﺎ ادﺑﻴ‪‬ﺎت ﻋﺎﻣ‪‬ﻪ‬
‫ﻣﺤﺪود ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺮوه ﻓﻮﻟﻜﻠﻮر را ﻫﻨﺮ ﻛﻼﻣﻲ ﻳﺎ ﻫﻨﺮ زﺑﺎﻧﻲ ﻣﺮدم ﻣﻴﺪاﻧﻨﺪ و اﻳﻦ ﻧـﻮع ﻫﻨـﺮ‬

‫‪A‬‬
‫)ﻧﻘﺪ و ﻧﻈﺮ‬
‫ﺷﻔﺎﻫﻲ را در ﺟﺎﻣﻌﻪﻫﺎي اﻳﻠﻲ‪ ،‬ﻋﺸﺎﻳﺮي‪ ،‬روﺳﺘﺎﻳﻲ و ﺷﻬﺮي ﺑﺮرﺳﻲ و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫)ﻣﻌﺮﻓﻲ و ﻧﻘﺪ آﺛﺎري در ادﺑﻴﺎت ﻣﺮدمﺷﻨﺎﺳﻲ(‪ ،‬ﺑﻠﻮﻛﺒﺎﺷﻲ‪ :‬ص ‪(11‬‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺎرﺑﺮد ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﻮﻟﻜﻠﻮرﻳﻚ در داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﻫﺪاﻳﺖ‬

‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﻮﻟﻜﻠﻮرﻳﻚ ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ در داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﻫﺪاﻳﺖ را ﻣﻴﺘﻮان ﺑﻪ ﭼﻬـﺎر دﺳـﺘﺔ اﺻـﻠﻲ ﺗﻘﺴـﻴﻢ‬
‫ﻛﺮد ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ -1‬آداب و رﺳﻮم و اﻋﺘﻘﺎدات ﺷﺎﻣﻞ‪ :‬آداب و رﺳﻮم و اﻋﺘﻘﺎدات اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬ﭘﺰﺷـﻜﻲ‪،‬‬
‫ﺧﺮاﻓﻲ و ﻣﺬﻫﺒﻲ؛‪ -2‬اﺷﻌﺎر و ﺗﺮاﻧﻪﻫﺎي ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ؛ ‪ -3‬زﺑﺎن ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ؛ ‪ -4‬ﺿﺮب اﻟﻤﺜﻠﻬﺎ‪.‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫‪ /102‬ﺳﺒﻚ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻧﻈﻢ و ﻧﺜﺮ ﻓﺎرﺳﻲ – ﺷﻤﺎره ﭘﻲ در ﭘﻲ ‪ – 17‬ﭘﺎﺋﻴﺰ ‪1391‬‬

‫در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ذﻳﻞ دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﺬﻛﻮر‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻮاﻫﺪي از ﻣﺘﻦ آﺛﺎر ﻫﺪاﻳﺖ اﺷﺎره ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‬
‫و در ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻴﺰان و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻛﺎرﺑﺮد ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﻮﻟﻜﻠﻮرﻳﻚ را در داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﻫﺪاﻳﺖ و ﺗﺄﺛﻴﺮ آﻧﻬﺎ را‬
‫ﺑﺮ ﺳﺒﻚ ﻧﺜﺮ او ﻧﺸـﺎن ﺧـﻮاﻫﻴﻢ داد‪ .‬ﻻزم ﺑـﺬﻛﺮ اﺳـﺖ ﻛـﻪ زﺑـﺎن ﻋﺎﻣﻴﺎﻧـﻪ و ﻛـﺎرﺑﺮد آن را در‬
‫داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﻫﺪاﻳﺖ ﺑﻌﻨﻮان ﺑﺨﺸﻲ از ﻓﻮﻟﻜﻠﻮر در ﺑﺨﺸﻲ ﺟﺪا ﻣﻮرد ﺑﺮّرﺳﻲ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﻴﻢ داد‪.‬‬
‫‪-1‬آداب و رﺳﻮم و اﻋﺘﻘﺎدات‬

‫‪D‬‬
‫‪ -1-1‬آداب و رﺳﻮم و اﻋﺘﻘﺎدات اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‬

‫‪I‬‬
‫)ﺑﻠﻪ ﺑﺮون(‬
‫‪ -‬ﻣﻴﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻫﻔﺘﺔ دﻳﮕﺮ او را ﻋﻘﺪ ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ 25 .‬ﺗﻮﻣـﺎن ﺷـﻴﺮﺑﻬـﺎ ﻣﻴﺪﻫﻨـﺪ‪ 30 ،‬ﺗﻮﻣـﺎن ﻣﻬـﺮ‬
‫ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ﺑﺎ آﻳﻨﺔ‪ 1‬ﻻﻟﻪ ‪ ،‬ﻛﻼم اﷲ‪ ،‬ﻳﻚ ﺟﻔﺖ ارﺳﻲ‪ ،‬ﺷـﻴﺮﻳﻨﻲ‪ ،‬ﻛﻴﺴـﺔ ﺣﻨـﺎ‪ ،‬ﭼﺎرﻗـﺪ ﺗﺎﻓﺘـﻪ‪،‬‬
‫ﺗﻨﺒﺎن ﭼﻴﺖ زري ‪ ...‬ﭘﺪر او ﺳﺮش را ﺟﻨﺒﺎﻧﻴﺪ و ﺳﺮ زﺑـﺎﻧﻲ ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﺧﻴﻠـﻲ ﺧـﻮب‪ ،‬ﻣﺒـﺎرك‬
‫)زﻧﺪه ﺑﮕﻮر‪ » ،‬آﺑﺠﻲ ﺧﺎﻧﻢ «‪ :‬ص‪( 78‬‬

‫‪f‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻋﻴﺒﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫‪S‬‬
‫)ﺳﻪ ﻗﻄﺮه ﺧﻮن‪ » ،‬داش آﻛﻞ«‪ :‬ص‪(51‬‬

‫‪e‬‬ ‫‪o‬‬
‫‪ -‬ﺑﺮاي ﻣﺮﺟﺎن ﺷﻮﻫﺮ ﭘﻴﺪا ﺷﺪ ‪ ...‬از اﻳﻦ واﻗﻌﻪ ﺧﻢ ﺑـﻪ اﺑـﺮوي داش آﻛـﻞ ﻧﻴﺎﻣـﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺧﻮﻧﺴﺮدي ﻣﺸﻐﻮل ﺗﻬﻴ‪‬ﺔ ﺟﻬﺎز ﺷﺪ ‪. ...‬‬
‫)ﺟﻬﻴﺰﻳﻪ دادن ﺑﻪ دﺧﺘﺮ(‬

‫‪i‬‬ ‫‪v‬‬ ‫‪ -2-1‬آداب و رﺳﻮم و اﻋﺘﻘﺎدات ﭘﺰﺷﻜﻲ‬

‫)ﺗﻮرك ﭼﺸﻢ و رﻓﻊ ﻛﺮدن آن ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺞ‪(2‬‬
‫‪ -‬ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻧﮕﺎر ﺗﻮ ﭼﺸﻤﻢ ﺗﻮرك اﻓﺘﺎده ‪. ...‬‬

‫‪c‬‬ ‫‪h‬‬
‫‪ -‬ﻧﻨﻪ ﺣﺒﻴﺐ‪ :‬اﻳﺸﺎﻟّﺎ ﺑﻼ دوره ﺧﺎﻧﻢ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺲ‪ ،‬ﻓﺮدا ﻣﻦ ﺑﻪ ﺑـﺮﻧﺞ دﻋـﺎ ﻣﻴﺨـﻮﻧﻢ‪ ،‬ﺑـﻪ آب‬
‫‪).‬ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ‪ » ،‬ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ «‪ :‬ص ‪(27‬‬
‫روون ﻣﻴﺪم ﺧﻮب ﻣﻴﺸﻪ‬

‫‪A‬‬ ‫‪r‬‬
‫‪ -‬ﺧﻮدت ﮔﻔﺘﻲ ﺑﺮاي ﺳﻴﻨﺔ زﻳﻨـﺖ ﭘﻴـﻪ ﺑـﺰ و ﻧﺸﺎﺳ‪‬ـﻪ ﺑﮕﻴـﺮم‪ .‬ﺟﺒـﺮان ﺧـﺎﻧﻮم ﻫـﻢ ﺗﺮﺑـﺖ‬
‫ﺳﻴﺪاﻟﺸﻬﺪا داد ‪). ...‬ﻫﻤﺎن‪ :‬ص ‪(8‬‬
‫)ﺗﺮﺑﺖ ﻛﺮﺑﻼ‪ 3‬و ﺑﻬﺒﻮدي ﻣﺮض(‬

‫‪ -3-1‬آداب و رﺳﻮم و اﻋﺘﻘﺎدات ﺧﺮاﻓﻲ‬

‫‪4‬‬
‫)ﺑﺪ ﻗﺪم ﺑﻮدن ﻧﻮزاد ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻮﻟﺪ و ﺳﺮﺧﻮر ﺑﻮدن(‬

‫‪ .1‬اﻟﻒ ‪ :‬آﻳﻴﻨﻪاي ﻛﻪ داﻣﺎد ﻓﺮﺳﺘﺎد)آﻳﻨﻪ ﺑﺨﺖ( ﺑﺎﻻي ﺳﻔﺮه ﻣﻴﮕﺬارﻧﺪ‪ .‬دو ﺟﺎر دو ﻃﺮف آﻳﻨﻪ ﻣﻴﮕﺬارﻧﺪ‪.‬‬
‫ب ‪ :‬ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺳﺮ ﺳﻔﺮه ﻻزم اﺳﺖ‪ :‬ﺟﺎﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻗﺮآن ‪ ) . ...‬ﻧﻴﺮﻧﮕﺴﺘﺎن‪ :‬ص ‪(22‬‬
‫‪ . 2‬ﺗﻮي ﭼﺸﻢ ﻛﻪ ﺗﻮرك ﺑﻴﻔﺘﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺞ دﻋﺎ ﻣﻴﺨﻮاﻧﻨﺪ و در آب ﻣﻴﺮﻳﺰﻧﺪ‪) .‬ﻧﻴﺮﻧﮕﺴﺘﺎن‪ :‬ص ‪(40‬‬
‫‪ . 3‬آب ﺗﺮﺑﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺪاري از ﺧﺎك ﻛﺮﺑﻼ )ﺧﺎك ﺗﺮﺑﺖ ﺳﺎﻻر ﺷﻬﻴﺪان ( را ﺑﺎ آب ﺣﻞ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ و ﺑﻪ آن آب ﺗﺮﺑﺖ ﻛﺮﺑﻼ ﻣﻴﮕﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﻜﻢ دارو را دارد و ﺷﻔﺎ‬
‫ﻣﻴﺪﻫﺪ‪) .‬داﺳﺘﺎن ﻳﻚ روح‪ ،‬ﺷﻤﻴﺴﺎ‪ :‬ص ‪(331‬‬
‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪ -4‬ﺑﭽ‪‬ﻪ ﻛﻪ ﺑﺪﻧﻴﺎ ﺑﻴﺎﻳﺪ و ﻳﻜﻲ از ﺧﻮﻳﺸﺎﻧﺶ ﺑﻤﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺪ ﻗﺪم اﺳﺖ ‪) .‬ﻧﻴﺮﻧﮕﺴﺘﺎن‪ :‬ص ‪(30‬‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻪ )ﻓﻮﻟﻜﻠﻮر(‪ ،‬وﻳﮋﮔﻲ ﺳﺒﻜﻲ داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﺻﺎدق ﻫﺪاﻳﺖ‪103/‬‬

‫‪ -‬او از ﻫﺮ دو آﻧﻬﺎ ﭘﻴﺶ ﻣﺎدرش ﺳﻴﺎه ﺑﺨﺘﺘﺮ ﺑﻮد؛ ﭼﻮن ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﺪﻧﻴﺎ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﭘﺪرش‬
‫ﻣﺮد و ﻣﺎدرش ﺑﻪ او ﺳﺮزﻧﺶ ﻣﻴﻜﺮد ﻛﻪ ﺗﻮ ﺳﺮ ﭘﺪرت را ﺧﻮردهاي و او را ﺑﺪ ﻗﺪم ﻣﻴﺪاﻧﺴﺖ ‪. ...‬‬
‫)ﺳﺎﻳﻪ روﺷﻦ‪ » ،‬زﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدش را ﮔﻢ ﻛﺮد «‪ :‬ص‪(159‬‬

‫‪1‬‬
‫)ﺑﺰﻣﻴﻦ زدن دﻳﺰي ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻛﺴﻲ(‬
‫‪ -‬ﻫﺮري ‪...‬ﮔﻮرت رو ﮔﻢ ﺑﻜﻦ‪ ،‬ﺑﺮو ﺑﺮو‪ ،‬ﮔﻤﺸﻮ ‪ ...‬ﻳﻪ دﻳﺰﻳﻪ از ﻛﺎر در اوﻣﺪه ﻫﻢ ﭘﺸﺖ ﺳـﺮت‬
‫‪).‬ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ‪» ،‬ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ«‪ :‬ص ‪(39‬‬

‫‪D‬‬
‫زﻣﻴﻦ ﻣﻴﺰﻧﻢ ‪...‬‬

‫‪I‬‬
‫‪ -4-1‬آداب و رﺳﻮم و اﻋﺘﻘﺎدات ﻣﺬﻫﺒﻲ‬
‫)ﺧﻮاﻧﺪن ﻗﺮآن در ﺳﻔﺮ ﺑﺮاي رﻓﻊ ﺑﻼ(‬
‫‪ -‬ﻫﺮ دﻓﻌﻪ ﻛﻪ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ از ﺟﺎدة ﻫﻤﻮار ﻳﺎ ﺧﻄﺮﻧﺎك ﻋﺒﻮر ﻣﻴﻜﺮد‪ ،‬ﺑﻨﺪ دل ﺳﻴﺪ ﻧﺼﺮاﷲ ﭘـﺎره‬
‫)ﺳﮓ وﻟﮕﺮد‪» ،‬ﻣﻴﻬﻦ ﭘﺮﺳﺖ«‪ :‬ص‪(146‬‬

‫‪).‬اﻟﺒﻌﺜﺔ اﻻﺳﻼﻣﻴﻪ‪ :‬ص‪(17‬‬ ‫‪S‬‬

‫ﻣﻴﺸﺪ؛ زﻳﺮ ﻟﺐ آﻳﺔ اﻟﻜﺮﺳﻲ ﻣﻴﺨﻮاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪f‬‬
‫‪ -‬اﻧّﺎ اﻧﺰﻟﻨﺎ ﻣﻴﺨﻮاﻧﺪ و ﺑﺪور ﺧﻮدش ﻓﻮت ﻣﻴﻜﺮد ‪...‬‬

‫‪e‬‬ ‫‪o‬‬
‫)ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ‪» ،‬ﻗﻀﻴ‪‬ﺔ ﻧﻤﻚ ﺗﺮﻛﻲ«‪ :‬ص‪(122‬‬
‫‪ -2‬اﺷﻌﺎر ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ‬
‫‪ -‬آي دﻟﻢ‪ ،‬آي ﺟﮕﺮم‬
‫از دﺳﺖ ﻣﺎدر ﺷﻮﻫﺮم‬

‫‪i‬‬ ‫‪v‬‬ ‫‪ -‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﭘﻴﺮم و ﻣﻴﻠﺮزم‬

‫)ﺳﻪ ﻗﻄﺮه ﺧﻮن‪» ،‬ﻣﺤﻠّﻞ«‪ :‬ص‪(138‬‬
‫ﺑﺼﺪ ﺗﺎ ﺟﻮون ﻣﻴﺎرزم‬

‫‪h‬‬
‫‪ -3‬ﺿﺮب اﻟﻤﺜﻞ‬
‫)ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﭘﺮاﻛﻨﺪه‪» ،‬ﻓﺮدا«‪ :‬ص‪(221‬‬

‫‪c‬‬
‫‪ -‬آب ﻛﻪ ﺗﻮ ﮔﻮدال ﻣﺎﻧﺪه ﻣﻴﮕﻨﺪه‪.‬‬
‫)ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ‪» ،‬ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ«‪ :‬ص ‪(39‬‬
‫‪ -‬آﺑﻜﺶ ﺑﻪ ﻛﻔﮕﻴﺮ ﻣﻴﮕﻪ ﻫﻔﺘﺎ ﺳﻮراخ داري‪.‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪r‬‬ ‫)زﻧﺪه ﺑﮕﻮر‪» ،‬ﻣﺮده ﺧﻮرﻫﺎ«‪ :‬ص‪(93‬‬

‫‪ -‬آردم را ﺑﻴﺨﺘﻢ و اﻟﻜﻢ را آوﻳﺨﺘﻢ‪.‬‬
‫)ﻫﻤﺎن‪ :‬ص‪(90‬‬
‫‪ -‬آه ﻧﺪارم ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﺎﻟﻪ ﺳﻮدا ﻛﻨﻢ‪.‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪-4‬ﻛﺴﻲ راﻛﻪ ﻧﻤﻴﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﺳﺮش دﻳﺰي از ﻛﺎر درآﻣﺪه ﺑﺰﻣﻴﻦ ﻣﻴﺰﻧﻨﺪ ‪) .‬ﻫﻤﺎن‪ :‬ص ‪(83‬‬
 ‫‪ /104‬ﺳﺒﻚ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻧﻈﻢ و ﻧﺜﺮ ﻓﺎرﺳﻲ – ﺷﻤﺎره ﭘﻲ در ﭘﻲ ‪ – 17‬ﭘﺎﺋﻴﺰ ‪1391‬‬

‫ﺟﺪول آﻣﺎري ﻛﺎرﺑﺮد ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﻮﻟﻜﻠﻮرﻳﻚ در داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﻫﺪاﻳﺖ‬

‫ﺿﺮب‬ ‫اﺷﻌﺎر و‬ ‫آداب و رﺳﻮم‬ ‫آداب و رﺳﻮم‬ ‫آداب و رﺳﻮم و‬ ‫آداب و‬ ‫ﻣﺠﻤﻮع ﭼﻬﻞ‬
‫اﻟﻤﺜﻞ‬ ‫ﺗﺮاﻧﻪﻫﺎي‬ ‫و اﻋﺘﻘﺎدات‬ ‫و اﻋﺘﻘﺎدات‬ ‫اﻋﺘﻘﺎدات‬ ‫رﺳﻮم و‬ ‫و ﻳﻚ‬
‫ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ‬ ‫ﻣﺬﻫﺒﻲ‬ ‫ﺧﺮاﻓﻲ‬ ‫ﭘﺰﺷﻜﻲ‬ ‫اﻋﺘﻘﺎدات‬ ‫داﺳﺘﺎن ﻛﻮﺗﺎه‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و‬ ‫و ﺑﻠﻨﺪ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‬ ‫ﻫﺪاﻳﺖ‬

‫‪105‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪87‬‬ ‫‪78‬‬ ‫‪28‬‬ ‫‪75‬‬

‫‪I‬‬ ‫‪D‬‬
‫‪f‬‬ ‫‪S‬‬ ‫‪-4‬ﻛﺎرﺑﺮد زﺑﺎن ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ‬
‫ﭘﻴﺶ از ورود ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﻛﺎرﺑﺮد زﺑﺎن ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ در داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﻫـﺪاﻳﺖ ﺑﺎﻳـﺪ ﮔﻔـﺖ ﺑـﺎ ﻧﮕـﺎﻫﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻛﻪ در زﻣﻴﻨﺔ زﺑﺎن ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻴﺮﺳﻴﻢ ﻛﻪ ﺗﻌﺮﻳـﻒ‬

‫‪e‬‬ ‫‪o‬‬
‫دﻗﻴﻘﻲ از زﺑﺎن ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ آن ﺑﺘﻮان ﻣﺼﺪاﻗﻬﺎي آن را در ﻣﺘﻨﻲ ﺑﺎزﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬اراﺋﻪ ﻧﺸـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻘﺪ‪‬ﻣﺔ »ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﻌﺎﺻﺮ« آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻫﻨﻮز ﻣﺮزﻫﺎي دﻗﻴﻖ ﻟﻐﺎت ﻋﺎﻣﻴﺎﻧـﻪ و رﺳـﻤﻲ‬
‫در ادﺑﻴﺎت ﻣﺎ ﻫﻤﭽﻮن زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ و ﻓﺮاﻧﺴﻪ روﺷﻦ ﻧﻴﺴﺖ و ﻣـﺎ ﻧﻴـﺰ ﻧﺘﻮاﻧﺴـﺘﻴﻢ ﺑـﻪ ﻧﺘﻴﺠـﺔ‬

‫‪i‬‬ ‫‪v‬‬
‫)ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﻌﺎﺻﺮ‪ ،‬ﺛﺮوت و اﻧﺰاﺑﻲ ﻧﮋاد‪ :‬ص ‪(6‬‬
‫ﻗﻄﻌﻲ در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﭼﻬﺎرﭼﻮب درﺳﺖ ﻟﻔﻆ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﺑﺮﺳﻴﻢ‪«.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﻧﺠﻔﻲ ﻧﻴﺰ در ﻣﻘﺪ‪‬ﻣﺔ »ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻓﺎرﺳﻲ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ« ﺑﺎ ﺗﺸـﺨﻴﺺ ﺳـﻪ ﺳـﻄﺢ زﺑـﺎﻧﻲ‬

‫‪c‬‬ ‫‪h‬‬
‫ادﺑﻲ‪ ،‬رﺳﻤﻲ و ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﺗﻼش ﻛﺮده اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣـﺮز زﺑـﺎن ﻋﺎﻣﻴﺎﻧـﻪ را ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ دو زﺑـﺎن دﻳﮕـﺮ‬
‫ﻣﺸﺨّﺺ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺟﺪوﻟﻲ ﻛﻪ وي در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺗﺮﺗﻴﺐ داده اﺳﺖ‪ ،‬زﺑﺎن ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ زﺑـﺎن‬

‫‪A‬‬ ‫‪r‬‬
‫روزﻣﺮه )ﻣﺤﺎوره( در زﻳﺮﮔﺮوه زﺑﺎن ﮔﻔﺘﺎر ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬وي ﺑـﺮاي زﺑـﺎن ﻋﺎﻣﻴﺎﻧـﻪ ﻧﻴـﺰ دو‬
‫)ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻓﺎرﺳـﻲ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧـﻪ‪،‬‬
‫زﻳﺮﮔﺮوه ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬زﺑﺎن ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ در ﻣﻌﻨﺎي ﻣﺘﺪاول آن و زﺑﺎن ﺟﺎﻫﻠﻲ‪.‬‬
‫ﻧﺠﻔﻲ‪ :‬ص ‪ (6‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻧﺠﻔﻲ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪» :‬ﻣﺮز ﻣﻴﺎن زﺑﺎن ﻋﺎﻣﻴﺎﻧـﻪ و زﺑـﺎن روزﻣـﺮه و ﻣﻌﻴـﺎر را‬
‫ﻧﻤﻴﺘﻮان ﺑﺪﻗّﺖ ﻣﺸﺨّﺺ ﻛﺮد‪ .‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺮز آﻧﻬﺎ اﮔﺮ ﻣﺤﺎل ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار اﺳﺖ و ﺑﻬﺮ ﺣـﺎل‬
‫اﻣﺮي ﻧﻈﺮي و ذﻫﻨﻲ اﺳﺖ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻣﺮز ﻧﺎﺛﺎﺑﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﻮﺳـﺘﻪ در ﻣﻌـﺮض ﺗﻐﻴﻴـﺮ و‬
‫)ﻫﻤﺎن‪ :‬ص ‪(7‬‬
‫ﺗﺤﻮ‪‬ل و ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻓﻘﺪان ﻣﺮز ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻣﻴﺎن زﺑﺎن ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ‪ ،‬زﺑﺎن رﺳﻤﻲ و زﺑﺎن ادﺑﻲ‪ ،‬ﻋـﺪهاي از ﻣﻨﺘﻘـﺪان‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺪﺧﻠﻬﺎي ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻧﺠﻔﻲ را ﻣﺼـﺪاق ﻋﺎﻣﻴﺎﻧـﻪ ﻧﺪاﻧﺴـﺘﻪاﻧـﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠـﻪ ﺑﻬﺎءاﻟـﺪﻳﻦ‬
‫ﺧﺮﻣﺸﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﺑﻨﻈﺮ او ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت و اﺻﻄﻼﺣﺎﺗﻲ ﭼﻮن »اﻣﺮوز و ﻓﺮدا ﻛﺮدن«‪» ،‬اﻣـﺮوزه ﭘﺴـﻨﺪ«‪،‬‬
‫»ﺑﻪ اﻣﻴﺪ ﺧﺪا«‪» ،‬اﻧﮕﺎر ﻧﻪ اﻧﮕﺎر«‪» ،‬اﻫﻞ و ﻋﻴـﺎل«‪» ،‬ﺑـﻪ ﺑـﺎد رﻓـﺘﻦ«‪» ،‬ﺑـﺎر و ﺑﻨـﻪ« و »ﺑﺨـﺖ‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻪ )ﻓﻮﻟﻜﻠﻮر(‪ ،‬وﻳﮋﮔﻲ ﺳﺒﻜﻲ داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﺻﺎدق ﻫﺪاﻳﺖ‪105/‬‬

‫)ﻧﻘﻄـﺔ ﻋﻄـﻒ و ﺗﺤـﻮل ژرف در ﻓﺮﻫﻨـﮓ ﻧﮕـﺎري ﻓﺎرﺳـﻲ‪،‬‬

‫ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ« اﮔﺮ ﻫﻢ ﻣﺤﺎوره اي ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻴﺎﻧـﻪ ﻧﻴﺴـﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺮﻣﺸﺎﻫﻲ‪ :‬ص‪(368-367‬‬

‫ﺑﻨﻈﺮ ﻋﻠﻲ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﺣﻖﺷﻨﺎس ﻫﻢ در ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﻧﺠﻔﻲ »ﻛﻠﻤﺎت و ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت از ﻧـﻮع‬
‫»آﺷﻨﺎﻳﻲ«‪» ،‬آﺷﻮب« ﻳﺎ »آﻗﺎزادة ﻓﻼن« و »آﻓﺘﺎب ﻛﺴﻲ ﺑﺮ ﻟـﺐ ﺑـﺎم رﺳـﻴﺪن« ﺑﻮﻓـﻮر ﺑﭽﺸـﻢ‬
‫ﻣﻴﺨﻮرد ﻛﻪ ﻫﻤﮕﻲ ﺑﻤﺮﺗﺒﺔ زﺑﺎن ﮔﻔﺘﺎر ﻣﻌﻴـﺎر ﻳـﺎ ﺻـﺒﻐﺔ ادﺑـﻲ ﺗﻌﻠّـﻖ دارﻧـﺪ و ﻫـﻢ ﻛﻠﻤـﺎت و‬

‫‪D‬‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎﺗﻲ از ﻗﺒﻴﻞ »آل و اﺑﺰار«‪» ،‬ﺑﺪ دك و ﭘﻮز« و ‪ ...‬ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﻤﺮﺗﺒﺔ زﺑﺎن ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﺑﺎ رﻧﮓ و ﻣﺎﻳﺔ‬
‫)ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻓﺎرﺳﻲ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﮔﻔﺘﺎري‪ ،‬ﻛﺪام؟‪ ،‬ﺣﻖ ﺷﻨﺎس‪ :‬ص ‪(61‬‬

‫‪I‬‬
‫ﺟﺎﻫﻠﻲ ﻣﺘﻌﻠّﻘﻨﺪ‪«.‬‬
‫از اﻳﻦ اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮﻫﺎ دﺳﺖ ﻛﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮ ﻣﻴ‪Ĥ‬ﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻔﻬﻮم اﺻﻄﻼح »ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ« ﺗﺎ ﭼـﻪ اﻧـﺪازه‬

‫‪f‬‬ ‫‪S‬‬
‫ﺳﻴ‪‬ﺎل و ﻟﻐﺰان اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﭼﻨﺪان ﻣﺒﻬﻢ و ﻣﺘﻐﻴ‪‬ـﺮ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣﺼـﺎدﻳﻘﻲ از آن در ﺣـﻮزة‬
‫واژﮔﺎﻧﻲ ﻳﻚ ﻓﺮد آﺷﻜﺎرا ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﺷﻤﺮده ﻣﻴﺸﻮد و در ﺣﻮزة واژﮔﺎﻧﻲ ﻓﺮد دﻳﮕﺮ از ﻋﻨﺎﺻـﺮ زﺑـﺎن‬
‫ﻣﻌﻴﺎر و ﺣﺘّﻲ ادﺑﻲ‪.‬‬

‫‪o‬‬ ‫‪ -1-4‬ﻋﻨﺎﺻﺮ زﺑﺎن ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ‬

‫ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺻﺎﺣﺒﻨﻈﺮان در ﻣﻮرد ﺗﻌﺮﻳﻒ زﺑﺎن ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ و ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻣﺮزﻫـﺎي آن ﻧﺴـﺒﺖ ﺑﺰﺑـﺎن‬

‫‪e‬‬
‫ادﺑﻲ و رﺳﻤﻲ اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮ دارﻧﺪ‪ ،‬در زﻣﻴﻨﺔ ﻋﻨﺎﺻﺮ آن ﻧﻴﺰ دﭼﺎر اﺧـﺘﻼف ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ .‬ﻏﻼﻣﻌﻠـﻲ‬

‫‪i‬‬ ‫‪v‬‬
‫ﺣﺪ‪‬اد ﻋﺎدل در ﻣﻘﺎﻟﻪاي ﺗﻼش ﻛﺮده اﺳﺖ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت روزﻣﺮه و ﺳﺎﺧﺖ آﻧﻬـﺎ را ﺷﻨﺎﺳـﺎﻳﻲ ﻛﻨـﺪ‪.‬‬
‫وي اﻟﮕﻮﻫﺎي ﺻﺮﻓﻲ زﻳﺮ را در ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ داده اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪c‬‬ ‫‪h‬‬
‫‪ -‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﻨﺎي ﻳﺎي آﺧﺮ ﻛﻠﻤﻪ )ﮔﻠﺪاﻧﻲ‪ ،‬ﺟﺎﻛﻔﺸﻲ(؛ ﻫﺎي ﻏﻴﺮﻣﻠﻔﻮظ آﺧﺮ ﻛﻠﻤﻪ )ﻟﺒـﻪ‪،‬‬
‫ﺗﻴﻐﻪ(؛ ﭘﺴﻮﻧﺪ _َك )ﻣﻮﺷﻚ‪ ،‬ﭼﺸﻤﻚ‪ ،‬ﺧﺮك(؛‬
‫‪ -‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت اﺿﺎﻓﻲ و وﺻﻔﻲ ﺑﺎ ﻧﺸﺎﻧﺔ اﺿﺎﻓﻪ و ﺑﺪون آن )ﺑﺎ ﻧﺸـﺎﻧﺔ اﺿـﺎﻓﻪ‪ :‬ﭼـﺮخ‬

‫‪A‬‬ ‫‪r‬‬ ‫ﺧﻴﺎﻃﻲ‪ ،‬آرد ﺑﺮﻧﺞ؛ ﺑﺪون ﻧﺸﺎﻧﺔ اﺿﺎﻓﻪ‪ :‬ﭼﺮخ دﻧﺪه‪ ،‬ﺗﺮﻣﺰ دﺳﺘﻲ(؛‬
‫‪ -‬آوردن ﭼﻨﺪ ﻛﻠﻤﻪ ﺑﺪﻧﺒﺎل ﻫﻢ ﺑﺪون ادات رﺑﻂ ﻳﺎ ﺑﺎ ادات رﺑﻂ )ﺑﺪون ادات رﺑﻂ‪ :‬ﺷﺘﺮ ﮔﺎو‬
‫ﭘﻠﻨﮓ‪ ،‬ﭼﻠﻮﻛﺒﺎب؛ ﺑﺎ ادات رﺑﻂ‪ :‬ﻣﻦ در آوردي‪ ،‬ﺗﻮ دل ﺑﺮو(؛‬
‫‪ -‬ﺗﺮﻛﻴﺒﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﻨﺎي آﻧﻬﺎ از ﻣﻌﺎﻧﻲ اﺟﺰاي آﻧﻬﺎ ﺑﺪﺳﺖ ﻧﻤﻴ‪Ĥ‬ﻳﺪ )ﺳﻴﻨﻪ ﭘﻬﻠﻮ‪ ،‬ﭘﻴﭻ ﮔﻮﺷﺘﻲ(؛‬
‫‪ -‬ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺷﺎﻋﺮاﻧﻪ )آﻓﺘﺎب ﻣﻬﺘﺎب‪ ،‬زﺷﺖ و زﻳﺒﺎ(؛‬
‫‪ -‬ﺳﺎﺧﺖ اﺳﻢ اﺑﺰار از اﺳﻢ و ﺑﻦ ﻣﻀﺎرع ﻓﻌﻞ )در ﺑﺎزﻛﻦ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖﮔﻴﺮ‪ ،‬درﭘﻮش(؛‬
‫‪ -‬ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ ﻛﻪ از اﻓﺰودن ﺻﻔﺖ ﻓﺮﻧﮕﻲ ﺑﻤﺸﺎﺑﻪ ﺑـﻮﻣﻲ آن ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﻣﻴﺸـﻮﻧﺪ )ﺗـﻮت ﻓﺮﻧﮕـﻲ‪،‬‬
‫)درآﻣﺪي ﺑﺮ واژهﮔﺰﻳﻨﻲ ﻣﺮدﻣﻲ‪ ،‬ﺣﺪاد ﻋﺎدل‪ :‬ص ‪(7-4‬‬
‫ﻧﺨﻮد ﻓﺮﻧﮕﻲ‪ ،‬ﮔﻮﺟﻪ ﻓﺮﻧﮕﻲ(‪.‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ ﺣﻖﺷﻨﺎس ﻧﻴﺰ در ﻣﻘﺎﻟﻪاي ﺗﻼش ﻛﺮده اﺳﺖ ﺗﺎ ﮔﻮﻧـﻪﻫـﺎﻳﻲ ﺧـﺎص از ﻋﻨﺎﺻـﺮ‬
‫زﺑﺎن ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ را ﻣﺸﺨّﺺ و ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻛﻨﺪ‪ .‬وي در ﺳﺎﺧﺖ آواﻳﻲ ﻛﻠﻤﺎت و ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻋﺎﻣﻴﺎﻧـﻪ‪،‬‬
‫‪ www.SID.ir‬ﻗﻠﺐ )ﻗﻠﻒ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻗﻔﻞ(‪ ،‬اﺑﺪال )ﻧﺸﺖ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻧﺸﺪ( و ﻫﻤﮕﻮﻧﻲ )ﻣﺸـﺪ ﺑـﻪ ﺟـﺎي‬ ‫ﺳﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
 ‫‪ /106‬ﺳﺒﻚ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻧﻈﻢ و ﻧﺜﺮ ﻓﺎرﺳﻲ – ﺷﻤﺎره ﭘﻲ در ﭘﻲ ‪ – 17‬ﭘﺎﺋﻴﺰ ‪1391‬‬

‫ﻣﺸﻬﺪ( را ﺗﺸـﺨﻴﺺ داده اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ در ﺳـﺎﺧﺖ ﺻـﺮﻓﻲ ﻛﻠﻤـﺎت و ﺗﺮﻛﻴﺒـﺎت ﻋﺎﻣﻴﺎﻧـﻪ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي دوﮔﺎﻧﻪ ﺳﺎزي )ﺑﺪ دك و ﭘﻮز( و ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﻠﻤﻪ ﺑﺎ ﻣﻬﻤﻞ آن )رﺧﺖ و ﭘﺨﺖ( را ﺑﻴﺎن‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﻈﺮ ﺣﻖﺷﻨﺎس ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي زﺑﺎن ﻋﺎﻣﻴﺎﻧـﻪ ﺑﻬـﺮهﮔﻴـﺮي از ﺗﺮﻛﻴﺒﻬـﺎي‬
‫ﻟﻐﻮي در واژهﺳﺎزي اﺳﺖ )ﺗﺎزه ﺑﻪ دوران رﺳﻴﺪه‪ ،‬ﺻﺪ ﺗﺎ ﻳﻚ ﻏﺎز(‪ .‬وي ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺻﻮرتﺑﻨـﺪي‬
‫ﻣﻌﻨﻲ در ﻗﺎﻟﺐ ﺳﺎﺧﺖ اﺳﺘﻌﺎري را ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي زﺑﺎن ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ داﻧﺴﺘﻪ اﺳـﺖ؛ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬

‫‪D‬‬
‫ﺻﻮرت ﺑﻨﺪي ﻣﻌﻨﺎي »ﻧﻮ دوﻟﺖ« در ﻗﺎﻟﺐ ﺳﺎﺧﺖ اﺳﺘﻌﺎري »ﺗﺎزه ﺑﺪوران رﺳـﻴﺪه« ﻳـﺎ ﺻـﻮرت‬

‫‪I‬‬
‫ﺑﻨﺪي ﻣﻌﻨﺎي »ﻛﻢ ﻋﻘﻞ ﺑﻮدن« در ﻗﺎﻟﺐ ﺳﺎﺧﺖ اﺳﺘﻌﺎري »ﻋﻘﻞ ﻛﺴﻲ ﭘﺎره ﺳﻨﮓ ﺑﺮداﺷـﺘﻦ«‪.‬‬
‫)ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻓﺎرﺳﻲ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﮔﻔﺘﺎري‪ ،‬ﻛﺪام؟‪ ،‬ﺣﻖ ﺷﻨﺎس‪ :‬ص‪(62‬‬

‫‪f‬‬ ‫‪S‬‬
‫‪ -2-4‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻨﺎﺻﺮ زﺑﺎن ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ در داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﻫﺪاﻳﺖ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻤﺴﺎﺋﻞ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه در زﻣﻴﻨﺔ زﺑﺎن ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ و ﻋﻨﺎﺻﺮ آن ﻣﺸﺨّﺺ ﻣﻴﮕﺮدد ﻛﻪ ﺗـﺎ ﭼـﻪ‬

‫‪o‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺼﺪاﻗﻬﺎي دﻗﻴﻖ ﻣﻔﻬﻮم ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﻣﺸﻜﻞ و دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﻤﻴﻦ دﻟﻴـﻞ در ﻧﻮﺷـﺘﺎر‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮاردي ﺑﻌﻨﻮان ﻋﻨﺼﺮ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﺔ ﻣﻌﺘﺒـﺮي‬

‫‪e‬‬
‫ﻛﻪ ﻣﻘﺒﻮﻟﺘﺮ از دﻳﮕﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ »ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻓﺎرﺳﻲ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ« ﺗﺄﻟﻴﻒ اﺑﻮاﻟﺤﺴـﻦ ﻧﺠﻔـﻲ‬

‫‪i‬‬ ‫‪v‬‬
‫آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺷﺪه در داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﻫﺪاﻳﺖ را ذﻳﻞ ﻋﻨﺎوﻳﻨﻲ ﭼﻮن ﻛﻠﻤﻪ‪،‬‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت و ﻋﺒﺎرات )اﺗﺒﺎع‪ ،‬واژﮔﺎن ﻫﻤﮕﻮن‪ ،‬ﻛﻨﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ(‪ ،‬ﺗﻌﺎرﻓﺎت‪ ،‬دﻋﺎ‪ ،‬ﻓﺤﺶ‪ ،‬ﻗﺴﻢ و ﻧﻔـﺮﻳﻦ‬

‫‪h‬‬
‫آوردهاﻳﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﻧﻮﻳﺴﻲ در داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﻫـﺪاﻳﺖ ﻧﻴـﺰ ﻋﻨـﻮان ﺟﺪاﮔﺎﻧـﻪ اﺧﺘﺼـﺎص ﻳﺎﻓﺘـﻪ و‬
‫ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﺷﻜﺴﺘﻪﻧﻮﻳﺴﻲ در داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي او ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ .‬ﻻزم ﺑـﺬﻛﺮ اﺳـﺖ ﺑﻌﻠّـﺖ‬

‫‪r‬‬ ‫‪c‬‬
‫ﺑﺴﺎﻣﺪ ﺑﺎﻻي اﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ در داﺳـﺘﺎﻧﻬﺎي ﻫـﺪاﻳﺖ ﺑﻨﺎﭼـﺎر ﺑﺨﺸـﻲ از آن را ﺑﻌﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل ذﻛـﺮ‬
‫ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪A‬‬
‫‪ -1-2-4‬واژه‬
‫ﺻﻔﺖ‬
‫ﭼﺎﭼﻮﻟﺒﺎز )ﺣﻘّﻪ ﺑﺎز‪ ،‬ﻣﻜّﺎر و ﻓﺮﻳﺒﻨﺪه(‪:‬‬
‫)ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ‪» ،‬ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ«‪ :‬ص‪(32‬‬
‫‪ -‬زﻧﻴﻜﺔﭼﺎﭼﻮﻟﺒﺎز آﭘﺎردي‪ ،‬ﭼﻪ ﺧﺒﺮه؟‬
‫ﻧﺮهﺧﺮ‪:‬‬
‫)ﻫﻤﺎن‪ :‬ص ‪(24‬‬
‫‪ -‬ﻣﺮﺗﻴﻜﺔﻧﺮهﺧﺮ ﺟﻮز ﻋﻠﻲ‪.‬‬
‫ﺻﻮت‬
‫اوخ اوخ‪:‬‬
‫)ﺣﺎﺟﻲ آﻗﺎ‪ :‬ص ‪(66‬‬
‫‪ -‬ﺣﺎﺟﻲ ﺟﺎﺑﺠﺎ ﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺮش را ﺗﻜﺎن داد‪ :‬اوخ ‪ ...‬اوخ ‪ ...‬اوي‪.‬‬
‫‪www.SID.ir‬‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻪ )ﻓﻮﻟﻜﻠﻮر(‪ ،‬وﻳﮋﮔﻲ ﺳﺒﻜﻲ داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﺻﺎدق ﻫﺪاﻳﺖ‪107/‬‬

‫اوي اوي‪:‬‬
‫‪ -‬ﺣﺎﺟﻲ ﺗﺴﺒﻴﺢ ﻣﻴﺎﻧﺪاﺧﺖ و ﺳﺮش را ﺗﻜـﺎن ﻣﻴـﺪاد‪ :‬اوي‪ ،‬اوي‪ ،‬اوي ‪ ...‬ووي‪ ،‬ووي‪ ،‬ووي‬
‫‪) . ...‬ﻫﻤﺎن‪ :‬ص ‪(57‬‬
‫ﻋﺪد‬
‫ﺷﻴﺶ‪ ،‬ﻫﻔﺖ‪:‬‬

‫‪D‬‬
‫‪-‬ﻫﺮ دﻓﻪ ﭘﺮده داري ﻣﻴﻜﺮدﻳﻢ‪ ،‬دس‪ ‬ﻛﻢ ﺷﻴﺶ‪ ،‬ﻫﻔﺖ ﻗﺮون‪ ،‬ﺧﺎﻧﻢ ﮔـﺎﻫﻲ ﭘـﺎش ﻣﻴﺎﻓﺘـﺎد‬
‫)ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ‪» ،‬ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ«‪ :‬ص‪(15‬‬

‫‪I‬‬
‫ﻳﺎزده زار ﺟﻤﻊ ﻣﻴﺸﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد »ﺷﻴﺶ‪ ،‬ﻫﻔﺖ« در ﺟﻤﻠﺔ ﺑﺎﻻ ﻣﺎﻳﺔ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ دارد‪.‬‬

‫‪f‬‬ ‫‪S‬‬
‫‪ -2-2-4‬ﺗﺮﻛﻴﺐ‪:‬‬
‫اﺳﻢ ‪ +‬ي‬
‫ﺗﺨﻤﻲ‪:‬‬
‫)ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ‪» ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺘﺎن«‪ :‬ص‪(81‬‬

‫‪e‬‬ ‫‪o‬‬
‫‪-‬ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ اﻳﻦ ﻟﻐﺖ ﺗﺨﻤﻲ ﺑﺎ ﺳﻠﻮل ﻣﺸﺨّﺺ ﻧﺸﺪ‪.‬‬

‫‪-‬دﻣﺸﺎن را روي ﻛﻮﻟﺸﺎن ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺪاﻟﺖ و آزادي و ﺗﻤﺪﻧﺸﺎن را ﺑﺮداﺷﺘﻨﺪ و ﺳـﻴﺨﻜﻲ‬

‫ﺳﻴﺨﻜﻲ‪:‬‬

‫‪iv‬‬
‫ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ‪» ،‬ﻗﻀﻴ‪‬ﺔ زﻳﺮ ﺑﺘّﻪ«‪ :‬ص‪(67‬‬
‫ﭘﻲ ﻛﺎرﺷﺎن رﻓﺘﻨﺪ‪) .‬‬
‫ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ‪ +‬اﺳﻢ‬

‫‪h‬‬
‫ﺑﻴﺤﻴﺎ‪:‬‬
‫‪).‬ﺣﺎﺟﻲ آﻗﺎ‪ :‬ص ‪(106‬‬
‫‪-‬زﻧﻴﻜﺔ ﺑﻴﺤﻴﺎي ﺳﻮزﻣﺎﻧﻲ‬

‫‪r‬‬
‫)ﺳﺎﻳﻪ روﺷﻦ‪» ،‬زﻧﻲ ﻛـﻪ‬
‫‪c‬‬
‫‪ -‬ﺑﻲﺑﺎﻋﺚ و ﺑﺎﻧﻲ ﻣﻴﺨﻮاﺳﺖ ﻓﺮار ﺑﻜﻨﺪ ﻛﻪ اﻗﻼً از دﺳﺖ ﺑﭽﻪاش ﺑﮕﺮﻳﺰد‪.‬‬
‫ﺑﻲﺑﺎﻋﺚ و ﺑﺎﻧﻲ‪:‬‬

‫ﻣﺮدش را ﮔﻢ ﻛﺮد«‪ :‬ص‪(175‬‬

‫‪A‬‬
‫)ﺳﮓ وﻟﮕﺮد‪» ،‬ﺑﻦ ﺑﺴﺖ«‪ :‬ص‪(57‬‬
‫آوا )اﺳﻢ ‪ +‬اﺳﻢ(‬

‫‪-‬ﺗﻪ دﻳﮓ را ﺑﺎ ﭼﻪ ﻟﺬّت و اﺷﺘﻬﺎﻳﻲ ﻛﺮوچ ﻛﺮوچ ﻣﻴﺠﻮﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺮوچ ﻛﺮوچ‪:‬‬

‫ﻫﻠﻖ ﻫﻠﻖ‪:‬‬
‫)ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ‪» ،‬ﻗﻀﻴ‪‬ﺔ ﻣﺮغ روح«‪ :‬ص‪(52‬‬
‫‪-‬آﻧﻬﺎ ﻫﻠﻖ ﻫﻠﻖ ﺷﻴﺮ ﻣﻴﻨﻮﺷﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺗﺒﺎع‬
‫ﻛﻴﺎ ﺑﻴﺎ‪:‬‬
‫)ﺳﻪ ﻗﻄﺮه ﺧﻮن‪» ،‬ﻃﻠﺐ آﻣﺮزش«‪ :‬ص‪(76‬‬
‫‪ -‬ﺧﺪﻳﺠﻪ ﺑﺎز ﻛﻴﺎﺑﻴﺎي ﺧﺎﻧﻪ و ﻛﺪﺑﺎﻧﻮ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫‪ /108‬ﺳﺒﻚ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻧﻈﻢ و ﻧﺜﺮ ﻓﺎرﺳﻲ – ﺷﻤﺎره ﭘﻲ در ﭘﻲ ‪ – 17‬ﭘﺎﺋﻴﺰ ‪1391‬‬

‫ﺧﻞ و ﭼﻞ‪:‬‬
‫)ﻫﻤﺎن‪ :‬ص ‪(140‬‬
‫‪-‬اﻳﻦ زن اﺻﻼً ﺧﻞ و ﭼﻞ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭼﻢ و ﺧﻢ‪:‬‬
‫)ﺳـﻪ ﻗﻄـﺮه ﺧـﻮن‪،‬‬
‫‪-‬آﻗﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻚ ﻧﻈﺮ ﮔﻠﻮﻳﻤﺎن ﭘﻴﺶ او ﮔﻴﺮ ﻛﺮد‪ .‬ﺟﻮاﻧﻲ اﺳﺖ و ﻫـﺰار ﭼﻢ و ﺧﻢ‪.‬‬
‫»ﻣﺤﻠّﻞ«‪ :‬ص‪(140‬‬

‫‪D‬‬
‫ﺟﻚ و ﺟﻮﻧﻮر‪:‬‬
‫)ﻋﻠﻮﻳ‪‬ـﻪ ﺧـﺎﻧﻢ‪» ،‬ﻗﻀـﻴ‪‬ﺔ زﻳـﺮ‬
‫‪-‬آﺑﺮوي ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻛﺮور ﺳﺎﻟﺔ ﻣﻦ ﺟﻠﻮي ﺳﺎﻳﺮ ﺟﻚ و ﺟﻮﻧﻮرﻫﺎ ﻣﻴﺮﻳﺰد‪.‬‬

‫)ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ‪» ،‬ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ«‪ :‬ص‪(36‬‬

‫‪ -‬دك و ﭘﺰت را اﻻغ ﺑﺒﻴﻨﻪ رم ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫‪S‬‬ ‫‪I‬‬ ‫ﺑﺘّﻪ«‪ :‬ص‪(60‬‬

‫دك و ﭘﺰ‪:‬‬

‫واژﮔﺎن ﻫﻤﮕﻮن )در واژﮔﺎن ﻫﻤﮕﻮن‪ ،‬ﻫﺮ دو ﻛﻠﻤﺔ ﭘﻴﺎﭘﻲ داراي ﻣﻌﻨﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪(.‬‬

‫)ﻫﻤﺎن‪ :‬ص‪(15‬‬

‫‪o‬‬ ‫‪f‬‬
‫‪-‬ﻳﺎدش ﺑﺨﻴﺮ‪ ،‬ﻛﺎر و ﺑﺎرﻣﻮن ﺳﻜﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﺎل ﺑﺴﺎل درﻳﻎ از ﭘﺎرﺳﺎل‪.‬‬
‫ﻛﺎر و ﺑﺎر‪:‬‬

‫‪v‬‬ ‫‪e‬‬ ‫‪ -3-2-4‬ﻓﻌﻞ ﻣﺮﻛﺐ‪:‬‬

‫‪h‬‬ ‫‪i‬‬
‫)ﻫﻤﺎن‪ :‬ص ‪(36‬‬ ‫‪ -‬ﭼﺎك دﻫﻨﺸﻮ ﺟﺮ ﻣﻴﺪم ﺑﻤﻦ اﻓﺘﺮاي ﻧﺎﺣﻖ ﺑﺰﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺮ دادن‪:‬‬

‫ﭼﺮت زدن‪:‬‬
‫)ﺳﺎﻳﻪ روﺷﻦ‪» ،‬زﻧﻲ ﻛﻪ ﻣـﺮدش‬

‫‪r‬‬ ‫‪c‬‬
‫‪ -‬ﺑﭽﺔ او ﻣﺜﻞ ﮔﻨﺠﺸﻚ ﺗﺮﻳﺎﻛﻲ ﺑﻲ ﺳﺮ و ﺻﺪا‪ ،‬ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﭼﺮت ﻣﻴﺰد‪.‬‬
‫را ﮔﻢ ﻛﺮد«‪ :‬ص‪(155‬‬

‫دﺷﺖ ﻛﺮدن‪:‬‬

‫‪A‬‬
‫)ﺳﺎﻳﻪ روﺷﻦ‪» ،‬زﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدش‬
‫)ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ‪» ،‬ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ«‪ :‬ص‪(13‬‬

‫‪-‬زرﻳﻦ ﻛﻼه دﻟﺶ ﻏﻨﺞ ﻣﻴﺰد‪ ،‬رﻧﮓ ﻣﻴﮕﺬاﺷﺖ و رﻧﮓ ﺑﺮﻣﻴﺪاﺷﺖ‪.‬‬

‫‪ -‬اﻣﺮوز ﭼﻴﺰي دﺷﺖ ﻧﻜﺮدﻳﻢ‪.‬‬
‫رﻧﮓ ﮔﺬاﺷﺘﻦ و رﻧﮓ ﺑﺮداﺷﺘﻦ‪:‬‬

‫را ﮔﻢ ﻛﺮد«‪ :‬ص‪(157‬‬

‫ﺷﻜﺮاب ﺷﺪن‪:‬‬
‫)زﻧﺪه ﺑﮕﻮر‪» ،‬زﻧﺪه ﺑﮕﻮر«‪ :‬ص‪(42‬‬
‫‪ -‬از دﻳﺸﺐ ﻣﻴﺎﻧﺔ آﻧﻬﺎ ﺳﺨﺖ ﺷﻜﺮاب ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻗﻄﺎر ﻛﺮدن‪:‬‬
‫)ﻫﻤﺎن‪ :‬ص ‪(34‬‬
‫‪-‬آﻧﺠﺎ روي ﻣﻴﺰ ﻫﻔﺖ ﻫﺸﺖ ﺟﻮر دوا ﺑﺮاﻳﻢ ﻗﻄﺎر ﻛﺮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪www.SID.ir‬‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻪ )ﻓﻮﻟﻜﻠﻮر(‪ ،‬وﻳﮋﮔﻲ ﺳﺒﻜﻲ داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﺻﺎدق ﻫﺪاﻳﺖ‪109/‬‬

‫ﻛﻴﻒ ﻛﺮدن‪:‬‬
‫)ﺳﺎﻳﻪ روﺷﻦ‪» ،‬س‪ .‬گ‪ .‬ل‪ .‬ل«‪ :‬ص ‪(134‬‬
‫‪-‬ﻣﻦ از ﻛﺎر ﺧﻮدم ﻛﻴﻒ ﻣﻴﻜﻨﻢ‪.‬‬
‫ﮔﻞ ﻛﺮدن‪:‬‬
‫)زﻧﺪه ﺑﮕﻮر‪» ،‬زﻧﺪه ﺑﮕﻮر«‪ :‬ص‪(28‬‬
‫‪-‬ﮔﺎه دﻳﻮاﻧﮕﻴﻢ ﮔﻞ ﻣﻴﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮل ﺧﻮردن‪:‬‬
‫)ﻫﻤﺎن‪ :‬ص ‪(21‬‬

‫‪D‬‬
‫‪-‬ﻫﻤﻪ ﮔﻮل ﺧﻮردﻧﺪ‪.‬‬

‫‪I‬‬
‫ﻟﻢ دادن‪:‬‬
‫)ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ‪» ،‬ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ«‪ :‬ص‪(14‬‬
‫‪-‬ﻛﻨﺎر ﮔﺎري ﻟﻢ داده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫)ﺳـﺎﻳﻪ‬
‫‪-‬آب ﭘﺎﻛﻲ را روي دﺳﺖ ﻣﺎدرش رﻳﺨﺖ و ﺟﻮاب داد ﻛﻪ ﻣﻦ ﻋﻘﻴـﺪهام ﺑﺮﮔﺸـﺘﻪ‪.‬‬
‫‪f‬‬ ‫‪S‬‬ ‫‪ -4-2-4‬ﻛﻨﺎﻳﻪ‪:‬‬
‫آب ﭘﺎﻛﻲ را روي دﺳﺖ ﻛﺴﻲ رﻳﺨﺘﻦ‪:‬‬

‫‪o‬‬
‫روﺷﻦ‪» ،‬ﻋﺮوﺳﻚ ﭘﺸﺖ ﭘﺮده«‪ :‬ص‪(189‬‬

‫از آب روﻏﻦ ﮔﺮﻓﺘﻦ‪:‬‬

‫)ﻋﻠﻮﻳ‪‬ـﻪ‬

‫‪e‬‬
‫‪ -‬ﺑﺎ وﺟﻮدي ﻛﻪ ﭘﻮﻟﺶ از ﭘﺎرو ﺑﺎﻻ ﻣﻴﺮﻓﺖ‪ ،‬از اوﻧﺎ ﺑﻮد ﻛـﻪ از آب روﻏﻦ ﻣﻴﮕﺮﻓـﺖ‪.‬‬

‫‪v‬‬
‫ﺧﺎﻧﻢ‪» ،‬ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ«‪ :‬ص‪(16‬‬

‫)ﻫﻤﺎن‪ :‬ص ‪(29‬‬

‫‪h‬‬ ‫‪i‬‬ ‫از ﺗﻮ ﻟﻨﮓ ﺣﺮف در آوردن‪:‬‬

‫‪ -‬ﺟﺎﻧﻤﺎز آب ﻣﻴﻜﺸﻦ و از ﺗﻮ ﻟﻨﮕﺸﻮن ﺣﺮف درﻣﻴﺎرن‪.‬‬
‫از دﻣﺎغ ﺷﻴﺮ )ﻓﻴﻞ( اﻓﺘﺎدن‪:‬‬

‫)ﻋﻠﻮﻳ‪‬ـﻪ‬
‫‪r‬‬ ‫‪c‬‬ ‫)ﺳﻪ ﻗﻄﺮه ﺧﻮن‪» ،‬ﺻﻮرﺗﻜﻬﺎ«‪ :‬ص‪(100‬‬
‫‪ -‬ﺑﻪ ﻫﻪ اوه ‪ ...‬از دﻣﺎغ ﺷﻴﺮ اﻓﺘﺎده‪.‬‬

‫‪ -‬ﻓﻬﻤﻴﺪم ﻛﻪ ﻛﺎﺳﻪاي زﻳﺮ ﻧﻴﻢ ﻛﺎﺳﺲ ‪ ...‬ﺗﻮ رﻓﺘﻲ واﺳﻪ ﻣﻦ اﻧﮕﺶ ﺗﻮ ﺷـﻴﺮ زدي‪.‬‬
‫اﻧﮕﺸﺖ در ﺷﻴﺮ زدن‪:‬‬

‫‪A‬‬ ‫)ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ‪ » ،‬ﻗﻀﻴ‪‬ﺔ زﻳﺮ ﺑﺘّﻪ«‪ :‬ص‪(65‬‬

‫ﺧﺎﻧﻢ‪» ،‬ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ«‪ :‬ص‪(34‬‬

‫ﺑﻪ رﻳﺶ ﻛﺴﻲ ﺧﻨﺪﻳﺪن‪:‬‬

‫‪-‬ﺑﻪ رﻳﺸﺶ ﺧﻨﺪﻳﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺎ در ﻳﻚ ﻛﻔﺶ ﻛﺮدن‪:‬‬
‫)ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ‪» ،‬ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ«‪ :‬ص‪(34‬‬
‫‪-‬ﭘﺎﻫﺎﺷﻮﻧﻮ ﺗﻮ ﻳﻪ ﻛﻔﺶ ﻛﺮدن ﻛﻪ ‪. ...‬‬
‫ﺟﺎﻧﻤﺎز آب ﻛﺸﻴﺪن‪:‬‬
‫)ﻫﻤﺎن‪ :‬ص ‪(34‬‬
‫‪ -‬ﺧﻮب‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ ﺟﺎﻧﻤﺎز آب ﺑﻜﺶ زﻧﻴﻜﺔ ﺑﻲﭼﺸﻢ و رو‪.‬‬
‫ﺣﺴﺎب ﺑﺮدن از ﻛﺴﻲ‪:‬‬
‫)ﻫﻤﺎن‪ :‬ص ‪(13‬‬
‫‪www.SID.ir‬اﻳﻦ ﻛﻪ از او ﺣﺴﺎب ﻣﻴﺒﺮد‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﺜﻞ‬
 ‫‪ /110‬ﺳﺒﻚ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻧﻈﻢ و ﻧﺜﺮ ﻓﺎرﺳﻲ – ﺷﻤﺎره ﭘﻲ در ﭘﻲ ‪ – 17‬ﭘﺎﺋﻴﺰ ‪1391‬‬

‫ﺣﻨﺎ رﻧﮓ ﻧﺪاﺷﺘﻦ‪:‬‬

‫)ﺳﻪ ﻗﻄﺮه ﺧﻮن‪» ،‬داش آﻛﻞ«‪(49 :‬‬
‫‪-‬دﻳﮕﺮ ﺣﻨﺎي داش آﻛﻞ ﭘﻴﺶ ﻛﺴﻲ رﻧﮓ ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻢ ﺑﻪ اﺑﺮو ﻧﻴﺎﻣﺪن‪:‬‬
‫)ﻫﻤﺎن‪(52:‬‬
‫‪-‬از اﻳﻦ واﻗﻌﻪ ﺧﻢ ﺑﻪ اﺑﺮوي داش آﻛﻞ ﻧﻴﺎﻣﺪ‪.‬‬
‫دﻧﺪان ﺑﺮ روي ﺟﮕﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻦ‪:‬‬
‫‪).‬زﻧﺪه ﺑﮕﻮر‪» ،‬زﻧﺪه ﺑﮕﻮر«‪(44 :‬‬
‫‪-‬ﭼﻨﺪ وﻗﺖ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺷﻚ داﺷﺘﻢ ‪ ...‬دﻧﺪان روي ﺟﮕﺮ ﻣﻴﮕﺬاﺷﺘﻢ‬

‫‪I‬‬
‫‪ -5 -2 -4‬ﮔﺮوه ﻓﻌﻠﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺗﺸﺒﻴﻪ‪:‬‬ ‫‪D‬‬
‫)ﺣﺎﺟﻲ آﻗﺎ‪ :‬ص ‪(33‬‬

‫‪S‬‬ ‫ﻣﺜﻞ آب ﺧﻮردن ﺑﻮدن‪:‬‬

‫‪-‬آن دﻳﮕﺮ ﻣﺜﻞ آب ﺧﻮردﻧﻪ‪.‬‬

‫‪f‬‬ ‫ﻣﺜﻞ آﻓﺘﺎب ﻟﺐ ﺑﻮم ﺷﺪن‪:‬‬

‫‪o‬‬
‫)ﻋﻠﻮﻳ‪‬ـﻪ ﺧـﺎﻧﻢ‪» ،‬ﻗﻀـﻴ‪‬ﺔ ﻣـﺮغ‬
‫‪ -‬ﻣﺮدم از ﺷﺪت ﺗﻤﺪن ﻋﻤﺮﺷﺎن ﻣﺜﻞ آﻓﺘﺎب ﻟﺐ ﺑﻮم ﻛﻮﺗﺎه ﺷﺪه ﺑـﻮد‪.‬‬
‫روح«‪ :‬ص‪(54‬‬

‫‪e‬‬
‫)ﺳﻪ ﻗﻄﺮه ﺧﻮن‪» ،‬داش آﻛﻞ«‪ :‬ص‪(43‬‬

‫‪v‬‬
‫ﻣﺜﻞ ﺑﺮج زﻫﺮ ﻣﺎر ﻧﺸﺴﺘﻦ‪:‬‬
‫‪-‬ﻣﺜﻞ ﺑﺮج زﻫﺮ ﻣﺎر ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫)ﺣﺎﺟﻲ آﻗﺎ‪ :‬ص‪(76‬‬

‫‪i‬‬ ‫ﻣﺜﻞ ﺳﻠﻌﻪ ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﭼﺴﺒﻴﺪن‪:‬‬

‫‪-‬زﻧﺪﮔﻲ ﭼﻴﺰ ﻋﺠﻴﺒﻴﻪ؛ ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﺳﻠﻌﻪ ﺑﻤﺎ ﭼﺴﺒﻴﺪه‪ ،‬ولﻛﻦ ﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪h‬‬ ‫ﻣﺜﻞ ﺳﻴﺮ و ﺳﺮﻛﻪ ﺟﻮﺷﻴﺪن‪:‬‬

‫‪c‬‬
‫)ﺳﻪ ﻗﻄﺮه ﺧـﻮن‪» ،‬ﻃﻠـﺐ آﻣـﺮزش«‪:‬‬
‫‪ -‬ﻣﻦ دﻟﻢ ﻣﺜﻞ ﺳﻴﺮ و ﺳﺮﻛﻪ ﻣﻴﺠﻮﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺒﺎدا ﺑﭽﻪ ﭘﺴﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪r‬‬
‫ص‪(7‬‬

‫‪ -6-2-4‬ﺗﻌﺎرف‪ ،‬دﻋﺎ‪ ،‬ﻓﺤﺶ‪ ،‬ﻗﺴﻢ و ﻧﻔﺮﻳﻦ‪:‬‬

‫‪A‬‬ ‫)ﺣﺎﺟﻲ آﻗﺎ‪ :‬ص ‪(100‬‬

‫)ﺳﺎﻳﻪ روﺷﻦ‪» ،‬س‪.‬گ‪.‬ل‪.‬ل«‪ :‬ص‪(139‬‬

‫)ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ‪» ،‬ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ«‪ :‬ص ‪(44‬‬

‫‪ -1-6-2-4‬ﺗﻌﺎرف‪:‬‬
‫‪ -‬ﺑﻨﺪه ﻧﻤﻚ ﭘﺮورده ﻫﺴﺘﻢ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﺒﺨﺸﻴﺪ ﺳﺮ ﺷﻤﺎ را درد آوردم‪.‬‬
‫‪ -‬ﭘﺎرﺳﺎل دوس اﻣﺴﺎل آﺷﻨﺎ‪ ،‬ﺳﺒﺰ ﺑﺎﺷﻲ‪ ،‬دﻣﺎﻏﺖ ﭼﺎﻗﻪ‪.‬‬
‫‪ -2-6-2-4‬دﻋﺎ‪:‬‬
‫)ﻫﻤﺎن‪ :‬ص ‪(31‬‬
‫‪ -‬ﺣﻖ ﻧﻮن ﮔﺪاﻳﻲ ﻛﻒ دﺳﺘﺖ ﻧﺬاره‪.‬‬
‫)ﺳﻪ ﻗﻄﺮه ﺧﻮن‪» ،‬داش آﻛﻞ«‪ :‬ص ‪(45‬‬
‫‪ -‬ﺧﺪا ﺑﭽﻪﻫﺎﻳﺘﺎن را ﺑﺸﻤﺎ ﺑﺒﺨﺸﺪ‪.‬‬
‫)ﺳﺎﻳﻪ روﺷﻦ‪» ،‬آﻓﺮﻳﻨﮕﺎن«‪ :‬ص‪(201‬‬
‫‪ -‬ﺧﺪا ﭘﺪرت را ﺑﻴﺎﻣﺮزد‪.‬‬
‫)ﺣﺎﺟﻲ آﻗﺎ‪ :‬ص‪(101‬‬
‫‪ -‬ﺧﺪا ﺳﺎﻳﻪﺗﺎن را از ﺳﺮ ﻣﺎ ﻛﻢ ﻧﻜﻨﻪ‪.‬‬
‫‪www.SID.ir‬‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻪ )ﻓﻮﻟﻜﻠﻮر(‪ ،‬وﻳﮋﮔﻲ ﺳﺒﻜﻲ داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﺻﺎدق ﻫﺪاﻳﺖ‪111/‬‬

‫)ﻫﻤﺎن‪ :‬ص‪(71‬‬
‫‪ -‬ﺧﺪا ﻧﺼﻴﺐ ﻛﺎﻓﺮ ﻧﻜﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -3-6-2-4‬ﻓﺤﺶ‪:‬‬
‫‪) 1‬ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ‪» ،‬ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ«‪ :‬ص ‪(32‬‬
‫‪ -‬زﻧﻴﻜﺔ ﭼﺎﭼﻮﻟﺒﺎز ‪.‬‬
‫)ﻫﻤﺎن‪ :‬ص ‪(31‬‬
‫‪ -‬ﻣﺮﺗﻴﻜﺔ ﺧﺮس ﮔﻨﺪه ‪.‬‬
‫)ﺳﺎﻳﻪ روﺷﻦ‪» ،‬زﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدش را ﮔﻢ ﻛﺮد«‪ :‬ص‪(162‬‬

‫‪D‬‬
‫‪ -‬ﭘﺎﭘﺘﻲ‪.‬‬
‫)زﻧﺪه ﺑﮕﻮر‪» ،‬ﻣﺮده ﺧﻮرﻫﺎ«‪ :‬ص ‪(85‬‬

‫‪I‬‬
‫‪ -‬ور ﭘﺮﻳﺪه ‪.‬‬
‫‪ -4-6-2-4‬ﻗﺴﻢ‪:‬‬

‫‪S‬‬
‫)ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ‪» ،‬ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ«‪ :‬ص‪(35‬‬
‫‪-‬ﺑﻪ دو دس ﺑﺮﻳﺪة اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ‪.‬‬
‫)ﺳﻪ ﻗﻄﺮه ﺧﻮن‪» ،‬داش آﻛﻞ«‪ :‬ص‪(46‬‬
‫‪ -‬ﺑﻬﻤﻴﻦ ﺗﻴﻐﺔ آﻓﺘﺎب‪.‬‬

‫‪o‬‬
‫)ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ‪» ،‬ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ«‪ :‬ص‪(37‬‬
‫‪f‬‬
‫)ﺳﻪ ﻗﻄﺮه ﺧﻮن‪» ،‬ﻣﺤﻠّﻞ«‪ :‬ص‪(140‬‬
‫‪ -‬ﺑﻬﻤﻴﻦ ﺳﻮي ﭼﺮاغ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺧﺪا ﺑﺴﺮ ﺷﺎﻫﺪه‪ ،‬ﺑﻬﻤﻮن ﺻﺪﻳﻘﺔ ﻃﺎﻫﺮه‪.‬‬
‫‪ -5-6-2-4‬ﻧﻔﺮﻳﻦ‪:‬‬

‫‪e‬‬
‫)ﺣﺎﺟﻲ آﻗﺎ‪ :‬ص‪(105‬‬
‫‪ -‬آﺗﻴﺶ از ﮔﻮرش ﺑﺒﺎره‪.‬‬

‫‪v‬‬
‫)اﻟﺒﻌﺜﺔ اﻻﺳﻼﻣﻴ‪‬ﺔ‪ :‬ص ‪(8‬‬
‫‪ -‬اﻻﻫﻲ ﺑﺰﻣﻴﻦ ﮔﺮم ﺑﺨﻮري‪.‬‬

‫‪i‬‬
‫)وغ وغ ﺳﺎﻫﺎب‪ :‬ص‪(164‬‬
‫‪ -‬اﻻﻫﻲ ﺟﻮون ﻣﺮگ ﺑﺸﻲ‪.‬‬
‫)زﻧﺪه ﺑﮕﻮر‪» ،‬آﺑﺠﻲ ﺧﺎﻧﻢ«‪ :‬ص‪(80‬‬
‫‪ -‬اﻻﻫﻲ ذﻟﻴﻞ ﺑﺸﻲ‪.‬‬

‫‪c‬‬ ‫‪h‬‬
‫)ﺳﺎﻳﻪ روﺷﻦ‪» ،‬زﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدش را ﮔﻢ ﻛﺮد«‪ :‬ص ‪(163‬‬
‫‪ -‬اﻻﻫﻲ رو ﺗﺨﺖ ﻣﺮده ﺷﻮر ﺧﻮﻧﻪ ﺑﻴﻔﺘﻲ‪.‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪ -3-4‬ﺷﻜﺴﺘﻪ ﻧﻮﻳﺴﻲ‬

‫ﻣﻨﻈﻮر از ﺷﻜﺴﺘﻪ ﻧﻮﻳﺴﻲ‪ ،‬ﺗﺤﺮﻳﻒ واژهﻫﺎ اﻋﻢ از ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﻏﻴﺮ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﻴﺪ از ﻃﺮز ﺗﻠﻔّـﻆ‬
‫ﻋﻮام در زﺑﺎن روزﻣﺮه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻜﺴﺘﻪ ﻧﻮﻳﺴﻲ ﺟﻠﻮهﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ دارد؛ از ﺟﻤﻠﻪ ﻛـﺎﻫﺶ ﺗﻌـﺪاد‬
‫ﻫﺠﺎﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻟﮕﻮﻫﺎي ﻫﺠﺎﻳﻲ و ﻛﻮﺗﺎه ﺷﺪن آن‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﻘﻄﻴﻊ ﻫﺠﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﻧـﻮع ﻣﺼـﻮ‪‬ت و‬
‫ﺣﺬف ﺻﺎﻣﺖ‪ .‬ﺷﻜﺴﺘﻪ ﻧﻮﻳﺴﻲ در داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﻫﺪاﻳﺖ از ﻃﺮﻳﻖ ﺣﺬف و اﺑﺪال واجﻫﺎ و ﺑﻨﺪرت از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎرﺑﺮد ﮔﻮﻳﺸﻬﺎ و زﺑﺎﻧﻬﺎي ﻣﻨﺎﻃﻖ دﻳﮕﺮ اﻳﺮان در ﻗﺎﻟـﺐ اﺷـﻌﺎر ﻋﺎﻣﻴﺎﻧـﻪ ﺻـﻮرت ﮔﺮﻓﺘـﻪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -1-3-4‬زﺑﺎن و ﮔﻮﻳﺸﻬﺎي ﻣﺤﻠﻲ‪:‬‬
‫‪ -‬ﮔﺎﻟﺶ ﻛﻮري آه ﻫﺎي ﻟﻪﻟﻪ‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫‪ -1‬ﺣﻘّﻪ ﺑﺎز و ﻣﻜﺎر و ﻓﺮﻳﺒﻨﺪه )ﻟﻐﺖ ﻧﺎﻣﺔ دﻫﺨﺪا‪ ،‬ذﻳﻞ »ﭼﺎﭼﻮﻟﺒﺎز«(‪.‬‬
 ‫‪ /112‬ﺳﺒﻚ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻧﻈﻢ و ﻧﺜﺮ ﻓﺎرﺳﻲ – ﺷﻤﺎره ﭘﻲ در ﭘﻲ ‪ – 17‬ﭘﺎﺋﻴﺰ ‪1391‬‬

‫ﺑﻮﻳﺸﻴﻢ ﺑﺠﺎر آه ﻫﺎي ﻟﻪﻟﻪ‬

‫اي ﭘﺸﺘﻪ ﺑﺠﺎر‪ ،‬دو ﭘﺸﺘﻪ آﺟﺎر‬
‫ﺑﻴﺎ ﺑﺸﻴﻢ ﺑﺠﺎر آه ﻫﺎي ﻟﻪﻟﻪ‬
‫)ﻫﻤﺎن‪ :‬ص‪(34‬‬
‫ﺑﻴﺎ ﺑﺸﻴﻢ ﻓﺎﻛﻮن ﺗﻮ ﻣﻴﺨﻮاﻫﺮي‬
‫‪ -2-3-4‬ﺣﺬف واج‪:‬‬

‫‪D‬‬
‫ﺑﺒﺮن ﺑﻪ ﺟﺎي ﺑﺒﺮﻧﺪ‪:‬‬
‫)ﺳﮓ وﻟﮕﺮد‪» ،‬دن ژوان ﻛﺮج«‪ :‬ص‪(38‬‬
‫‪-‬ﻣﺮده ﺷﻮر ﺗﺮﻛﻴﺒﺶ رو ﺑﺒﺮن‪.‬‬

‫)ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ‪» ،‬ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ«‪ :‬ص‪(15‬‬

‫‪S‬‬ ‫‪I‬‬
‫دﻓﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي دﻓﻌﻪ‪:‬‬
‫‪-‬ﻫﺮ دﻓﻪ ﭘﺮدهداري ﻣﻲﻛﺮدﻳﻢ‪. ...‬‬

‫)ﺳﮓ وﻟﮕﺮد‪» ،‬دن ژوان ﻛﺮج«‪ :‬ص‪(34‬‬

‫)ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ‪» ،‬ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧﺎﻧﻢ«‪ :‬ص‪(12‬‬

‫‪o‬‬ ‫‪f‬‬ ‫ﻧﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻧﻤﻴﺸﻮد‪:‬‬
‫‪-‬اي ﺑﺎﺑﺎ‪ ،‬ﻳﻚ ﺷﺐ ﻫﺰار ﺷﺐ ﻧﻤﻴﺸﻪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻴﮕﻦ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻧﻤﻴﮕﻮﻳﻨﺪ‪:‬‬
‫‪-‬ﻫﺮ ﭼﻲ ﻣﻦ ﻣﻴﮕﻢ ﺗﻮ ﻫﻢ ﺑﮕﻮ؛ ﺣﺮوﻣﺰادهﻫﺎ ﻧﻤﻴﮕﻦ‪.‬‬

‫‪e‬‬
‫‪iv‬‬
‫‪ -3-3-4‬اﺑﺪال‪:‬‬
‫ارواي ﺑﺠﺎي ارواح‪:‬‬

‫‪h‬‬
‫)ﺳﻪ ﻗﻄﺮه ﺧﻮن‪» ،‬داش آﻛﻞ«‪ :‬ص‪(55‬‬
‫‪-‬ارواي ﺑﺎﺑﺎي ﺑﻲﻏﻴﺮﺗﺖ‪ ،‬ﺗﻮ ﻓﻜﺮ ﻛﺮدي ﺧﻴﻠﻲ ﻟﻮﻃﻲ ﻫﺴﺘﻲ‪.‬‬

‫‪c‬‬
‫ﺟﻮن ﺑﺠﺎي ﺟﺎن‪:‬‬
‫)ﺳﮓ وﻟﮕﺮد‪» ،‬دن ژوان ﻛﺮج«‪ :‬ص‪(36‬‬

‫‪r‬‬
‫‪-‬اﮔﺮ ﺟﻮن ﺑﺠﻮﻧﺶ ﻛﻨﻦ ﺣﻤ‪‬ﺎﻟﻪ‪.‬‬
‫ﻗﺮون ﺑﺠﺎي ﻗﺮان‪:‬‬

‫‪A‬‬
‫)ﻋﻠﻮﻳ‪‬ﻪ ﺧـﺎﻧﻢ‪» ،‬ﻋﻠﻮﻳ‪‬ـﻪ‬
‫‪ -‬ﻫﺮ روز ﭘﺮدهداري ﻣﻴﻜﺮدﻳﻢ‪ ،‬دس ﻛﻢ ﺷﻴﺶ‪ ،‬ﻫﻔﺖ ﻗﺮون ‪ ...‬ﺟﻤﻊ ﻣﻴﺸﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻢ«‪ :‬ص‪(15‬‬

‫واز ﺑﺠﺎي ﺑﺎز‪:‬‬

‫)ﻫﻤﺎن‪ :‬ص ‪(15‬‬
‫‪ -‬ﻧﺬار دﻫﻨﻤﻮ واز ﻛﻨﻢ‪.‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻪ )ﻓﻮﻟﻜﻠﻮر(‪ ،‬وﻳﮋﮔﻲ ﺳﺒﻜﻲ داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﺻﺎدق ﻫﺪاﻳﺖ‪113/‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﺑﺠﺪول آﻣﺎري و ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﻄﺮح ﺷﺪه در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﻴﺘﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻪ ﻛﺎرﺑﺮد ﮔﺴﺘﺮدهاي در داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﺻﺎدق ﻫﺪاﻳﺖ دارد‪ .‬در ﻣﻴﺎن آداب و‬
‫رﺳﻮم و اﻋﺘﻘﺎدات ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ در داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي اﻳﻦ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه‪ ،‬آداب و رﺳﻮم و اﻋﺘﻘﺎدات ﻣـﺬﻫﺒﻲ و‬
‫ﺑﻌﺪ از آن آداب و رﺳﻮم و اﻋﺘﻘﺎدات ﺧﺮاﻓﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎرﺑﺮد را دارد‪  .‬‬

‫‪I‬‬ ‫‪D‬‬
‫‪ .2‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺑﺴﺎﻣﺪ ﻛﺎرﺑﺮد ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣـﻪ در ﺳـﻄﺢ زﺑـﺎﻧﻲ داﺳـﺘﺎﻧﻬﺎي ﻫـﺪاﻳﺖ دﻳـﺪه‬
‫ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ اﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﺿﺮب اﻟﻤﺜﻠﻬﺎ‪ ،‬ﻛﻨﺎﻳﺎت‪ ،‬اﺗﺒﺎع و ‪  . ...‬‬
‫‪ .3‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻣﻬﻤﻲ ﻛﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻪ در داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﻫﺪاﻳﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎن ﻧﻈـﺮ‬

‫‪f‬‬ ‫‪S‬‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه در ﻣﻮرد اﻋﺘﻘﺎدات و آداب و رﺳﻮم اﻳﺮاﻧﻴﺎن اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ آداب و رﺳـﻮم را ﺑـﺮ ﺣﺴـﺐ‬
‫اﻋﺘﻘﺎد ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﻴﺘﻮان ﺑﻪ دو دﺳﺘﺔ ﻣﻬﻢ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد‪  :‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬آداب و رﺳﻮم و اﻋﺘﻘﺎداﺗﻲ ﻛﻪ ﻫﺪاﻳﺖ آﻧﻬﺎ را ﭘﺴـﻨﺪﻳﺪه و ﺧـﻮب و ﻳﺎدﮔـﺎر روزﻫـﺎي ﭘـﺮ‬

‫‪o‬‬
‫اﻓﺘﺨﺎر اﻳﺮاﻧﻴﺎن ﻣﻴﺪاﻧﺪ ﻛﻪ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻـﺮ از وﻃـﻦ ﭘﺮﺳـﺘﻲ و ﺣـﺲ ﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻟﻴﺴـﺘﻲ او‬
‫ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﻴﮕﻴﺮد‪ .‬آداب و رﺳﻮﻣﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺟﺸﻦ ﻧﻮروز‪ ،‬ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ ﺳﻮري و‪ ...‬از اﻳﻦ دﺳﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪e‬‬
‫ب‪ -‬آداب و رﺳﻮﻣﻲ ﻛﻪ ﻫﺪاﻳﺖ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺸﻜﻞ ﺧﺮاﻓﻪ ﻣﻴﻨﮕﺮد و آﻧﻬﺎ را ﻧﺘﻴﺠـﺔ ﺣﻤﻠـﻪ و ﺗﺴـﻠﻂ‬

‫‪i‬‬ ‫‪v‬‬
‫ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﺎن ﺑﻮﻳﮋه اﻋﺮاب ﺑﺮ اﻳﺮان ﻣﻴﺪاﻧﺪ و ﺑﺪاﻧﻬﺎ ﺣﻤﻠﻪ ﻣﻴﻜﻨﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻋﺘﻘﺎد ﺑـﻪ ﺳـﺎﻋﺖ ﺧـﻮب و‬
‫ﺑﺪ‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدن‪ ،‬ﺳﻌﺪ و ﻧﺤﺲ ﺳﺘﺎرﮔﺎن و ‪ . ...‬ﮔﻔﺘﻨﻲ اﺳﺖ ﻳﻜـﻲ از اﻋﺘﻘـﺎداﺗﻲ ﻛـﻪ ﻫـﺪاﻳﺖ‬

‫‪c‬‬ ‫‪h‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺮ آن ﺗﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻘﻀﺎ و ﻗﺪر اﺳﺖ و ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه آﻧﺮا ﻧﻮﻋﻲ اﺑﺰار ﺳﻠﻄﻪ ﺟـﻮﻳﻲ و ﺗﺴـﻠﻂ‬
‫ﺑﺮ ﻣﺮدم ﻣﻴﺪاﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮد اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎد و ﺗﺎﺧﺘﻦ ﺑﻪ آن در داﺳﺘﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻣﻀـﻤﻮن ﻧﻘـﺪ ﺳﻴﺎﺳـﻲ‪-‬‬

‫‪r‬‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي »ﻋﻠﻮﻳﻪ ﺧﺎﻧﻢ«‪» ،‬ﺣﺎﺟﻲ آﻗﺎ«‪» ،‬ﻣﺮده ﺧﻮرﻫﺎ«‪» ،‬ﻃﻠـﺐ آﻣـﺮزش« و‬
‫»اﻟﺒﻌﺜﺔ اﻻﺳﻼﻣﻴﺔ« ﻓﺮاوان اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪A‬‬
‫‪ .4‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎ و اﺳﺘﻔﺎده از زﺑﺎن ﺧﺎص آﻧﻬـﺎ از وﻳﮋﮔﻴﻬـﺎي ﺑﺮﺟﺴـﺘﺔ ﺳـﺒﻜﻲ ﻫـﺪاﻳﺖ‬
‫ﺑﺸﻤﺎر ﻣﻴﺮود‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﻲ اﺳﺖ ﻫﺪاﻳﺖ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﺷﺨﺼﻴﺖ )روﺳﺘﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺷـﻬﺮي‪ ،‬ﺗﺤﺼـﻴﻠﻜﺮده‬
‫و‪(...‬از ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻪ ﺑﻬﺮه ﻣﻴﮕﻴﺮد‪  .‬‬
‫‪ .5‬داﺳﺘﺎن »ﻋﻠﻮﻳﻪ ﺧﺎﻧﻢ« ﻫﺪاﻳﺖ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻛﺎرﺑﺮد ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻪ ﻳﻚ ﺷـﺎﻫﻜﺎر ﺑﺤﺴـﺎب‬
‫ﻣﻴ‪Ĥ‬ﻳﺪ و ﺗﻤﺎم ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻪ ﻛﻪ از آن ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ وﻳﮋﮔﻲ ﺳﺒﻜﻲ ﻧﺎم ﺑـﺮدهاﻳـﻢ‪ ،‬در اﻳـﻦ‬
‫داﺳﺘﺎن ﻛﺎرﺑﺮد ﻓﺮاوان دارد‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ داﺳـﺘﺎن ﻫـﻢ در داﺳـﺘﺎﻧﻬﺎي »ﻣـﺮده ﺧﻮرﻫـﺎ«‪» ،‬داش‬
‫آﻛﻞ«‪» ،‬آﺑﺠﻲ ﺧﺎﻧﻢ«‪» ،‬ﻃﻠﺐ آﻣﺮزش« و »آب زﻧﺪﮔﻲ« اﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮاوان ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪاﻧﺪ‪  .‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬
 ‫‪ /114‬ﺳﺒﻚ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻧﻈﻢ و ﻧﺜﺮ ﻓﺎرﺳﻲ – ﺷﻤﺎره ﭘﻲ در ﭘﻲ ‪ – 17‬ﭘﺎﺋﻴﺰ ‪1391‬‬

‫‪ .6‬اﺳﺘﻔﺎده از زﺑﺎن ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي آن ﺑﺮاي ﺗﺰرﻳﻖ ﻟﺤﻦ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﺑﻪ داﺳﺘﺎﻧﻬﺎ ﻳﻜﻲ از‬
‫وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﺳﺒﻜﻲ ﻫﺪاﻳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﻲ اﺳﺖ ﻫﺪاﻳﺖ ﺑﺎ ﺣﺬف و اﺑﺪال واﺟﻬﺎ ﻟﺤﻦ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ را ﺑﻪ‬
‫داﺳﺘﺎﻧﻬﺎﻳﺶ ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪  .‬‬
‫‪ .7‬ﮔﺎه ﺑﻴﺎن آداب و رﺳﻮم و اﻋﺘﻘﺎدات و ذﻫﻨﻴﺖ ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎ در ﻣـﻮرد اﻳـﻦ آداب و رﺳـﻮم‪ ،‬ﺑـﺮ‬
‫ﺳﻄﺢ‪ ،‬ﻓﻀﺎ و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ داﺳﺘﺎن اﺛﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪I‬‬ ‫‪D‬‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ﺗﻤﺜﻴﻞ و ﻣﺜﻞ‪ ،‬اﻧﺠﻮي ﺷﻴﺮازي‪ ،‬ﺳﻴ‪‬ﺪ اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ)‪ ،(1352‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ‪.‬‬

‫‪f‬‬ ‫‪S‬‬
‫ﻧﻘﺪ و ﻧﻈﺮ )ﻣﻌﺮﻓﻲ و ﻧﻘﺪ آﺛﺎري در ادﺑﻴ‪‬ﺎت ﻣـﺮدم ﺷﻨﺎﺳـﻲ(‪ ،‬ﺑﻠﻮﻛﺒﺎﺷـﻲ‪ ،‬ﻋﻠـﻲ)‪ ،(1377‬دﻓﺘـﺮ‬
‫ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪.‬‬
‫ﮔﺰﻳﺪة آﺛﺎر ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﻲ ﺟﻤﺎﻟﺰاده‪ ،‬ﺑﻬﺎرﻟﻮ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ)‪ ،(1373‬آروﻳﻦ‪.‬‬

‫‪o‬‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﻌﺎﺻﺮ‪ ،‬ﺛﺮوت‪ ،‬ﻣﻨﺼﻮر و رﺿﺎ اﻧﺰاﺑﻲ ﻧﮋاد)‪ ،(1377‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺳﺨﻦ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎﻟﺔ »درآﻣﺪي ﺑﺮ واژهﮔﺰﻳﻨﻲ ﻣﺮدﻣﻲ«‪ ،‬ﺣﺪ‪‬اد ﻋﺎدل‪ ،‬ﻏﻼﻣﻌﻠﻲ‪ ،‬ﻧﺎﻣﺔ ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺘﺎن‪ ،‬دورة ﺷﺸـﻢ‪،‬‬

‫‪e‬‬ ‫ﺷﻤﺎرة دوم‪ ،‬ﺑﻬﻤﻦ ‪ ،1382‬ﺻﺺ ‪.8-2‬‬

‫‪i‬‬ ‫‪v‬‬
‫ﻣﻘﺎﻟﺔ »ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻓﺎرﺳﻲ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﮔﻔﺘﺎري‪ ،‬ﻛﺪام؟«‪ ،‬ﺣﻖﺷﻨﺎس‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﻣﺤﻤ‪‬ﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺮ داﻧﺶ‪ ،‬ﺳـﺎل‬
‫ﻫﻔﺪﻫﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎرة دو‪‬م‪ ،1379 ،‬ﺻﺺ ‪.65-59‬‬

‫‪c‬‬ ‫‪h‬‬
‫ﻣﻘﺎﻟﺔ »ﻧﻘﻄﺔ ﻋﻄﻒ و ﺗﺤﻮل ژرف در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻧﮕﺎري ﻓﺎرﺳﻲ«‪ ،‬ﺧﺮﻣﺸـﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺎءاﻟـﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺨـﺎرا‪،‬‬
‫ﺷﻤﺎرة ‪ ،12‬ﺧﺮداد – ﺗﻴﺮ‪ ،1379‬ﺻﺺ‪.387-252‬‬

‫‪r‬‬
‫اﻣﺜﺎل و ﺣﻜﻢ‪ ،‬دﻫﺨﺪا‪ ،‬ﻋﻠﻲ اﻛﺒﺮ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬م‪ ،‬ﭼﺎپ ﻫﺸﺘﻢ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺳﭙﻬﺮ‪.1374 ،‬‬
‫ﻟﻐـــــﺖ ﻧﺎﻣﻪ‪ ،‬دﻫﺨﺪا‪ ،‬ﻋﻠﻲ اﻛﺒﺮ)‪ ،(1341‬ﺟﻠﺪ ﺳﻲ و ﻫﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪.‬‬

‫‪A‬‬
‫ﮔﺮد ﺷﻬﺮ ﺑﺎ ﭼﺮاغ‪ ،‬روح اﻻﻣﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻤﻮد)‪ ،(1364‬ﭼﺎپ دو‪‬م‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات زﻣﺎن‪.‬‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺷﻌﺮ‪ ،‬ﺷﻔﻴﻌﻲ ﻛﺪﻛﻨﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻤ‪‬ﺪرﺿﺎ)‪ ،(1379‬ﭼﺎپ ﺷﺸﻢ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬آﮔﺎه‪.‬‬
‫ﺳﺒﻚﺷﻨﺎﺳﻲ ﺷﻌﺮ‪ ،‬ﺷﻤﻴﺴﺎ‪ ،‬ﺳﻴﺮوس)‪ ،(1381‬ﭼﺎپ ﻫﺸﺘﻢ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻓﺮدوس‪.‬‬
‫داﺳﺘﺎن ﻳــﻚ روح‪ ،‬ﺷﻤﻴﺴﺎ‪ ،‬ﺳﻴﺮوس)‪ ،(1382‬ﭼﺎپ ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻓﺮدوس‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﺷﻨﺎﺳﻲ ﻣﺪرن در اﻳﺮان ﻣﻌﺎﺻﺮ‪ ،‬ﻓﺎﺿﻠﻲ‪ ،‬ﻧﻌﻤﺖ اﷲ)‪ ،(1388‬ﻧﺴﻞ آﻓﺘﺎب‪.‬‬
‫ﺟﻤﺎﻟﺰاده و اﻓﻜﺎر او‪ ،‬ﻣﻬﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻬﺮداد)‪ ،(1342‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﺔ اﻧﺘﺸﺎرات آﺳﻴﺎ‪  .‬‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮ داﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻣﻴﺮﺻﺎدﻗﻲ‪ ،‬ﺟﻤﺎل)‪ ،(1380‬ﭼﺎپ ﭼﻬﺎرم‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺳﺨﻦ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻓﺎرﺳﻲ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻧﺠﻔﻲ‪ ،‬اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ)‪ ،(1378‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻧﻴﻠﻮﻓﺮ‪.‬‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎﻳﻲ از ﻫﺎدي ﺻﺪاﻗﺖ‪ ،‬ﺑﻲﺗﺎ‪.‬‬
‫‪www.SID.ir‬‬
‫روﺷﻦ‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ‪ ،‬ﺻﺎدق)‪ ،(1336‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺟﺎوﻳﺪان‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻳﻪ‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﺎﻣﻪ )ﻓﻮﻟﻜﻠﻮر(‪ ،‬وﻳﮋﮔﻲ ﺳﺒﻜﻲ داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﺻﺎدق ﻫﺪاﻳﺖ‪115/‬‬

‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎي ﭘﺮاﻛﻨﺪه}ﮔﺮد آورﻧﺪه ﺣﺴﻦ ﻗﺎﺋﻤﻴﺎن{‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ‪ ،‬ﺻـﺎدق)‪ ،(1383‬ﺗﻬـﺮان‪ ،‬اﻧﺘﺸـﺎرات‬

‫ﺟﺎﻣﻪ داران‪.‬‬
‫ﺑﻮف ﻛﻮر‪ ،‬ﺳﺎﻳﻪ روﺷﻦ‪ :‬ﺑﻬﻤﺮاه ﻧﻘﺪ و ﺑﺮرﺳﻲ‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ‪ ،‬ﺻﺎدق)‪ ،(1382‬ﺗﻬـﺮان‪ ،‬اﻧﺘﺸـﺎرات اﻣﻴـﺪ‬
‫ﻓﺮدا‪.‬‬
‫ﺑﻮف ﻛﻮر‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ‪ ،‬ﺻﺎدق)‪ ،(1341‬ﭼﺎپ ﻧﻬﻢ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ‪.‬‬

‫‪D‬‬
‫ﺳﻪ ﻗﻄﺮه ﺧﻮن‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ‪ ،‬ﺻﺎدق)‪ ،(1384‬ﭼﺎپ دو‪‬م‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻧﻴﻚ ﻓﺮﺟﺎم‪.‬‬

‫‪I‬‬
‫زﻧﺪه ﺑﮕﻮر‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ‪ ،‬ﺻﺎدق)‪ ،(1383‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﺠﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻮ‪‬ﻳﻪ ﺧﺎﻧﻢ )و وﻟﻨﮕﺎري(‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ‪ ،‬ﺻﺎدق)‪ ،(2536‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺟﺎوﻳﺪان‪.‬‬

‫‪f‬‬ ‫‪S‬‬
‫ﺣﺎﺟﻲ آﻗﺎ‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ‪ ،‬ﺻﺎدق)‪ ،(2536‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ‪.‬‬
‫ﺳﮓ وﻟﮕﺮد‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ‪ ،‬ﺻﺎدق)‪ ،(1342‬ﭼﺎپ ﻫﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ‪.‬‬
‫ﻧﻴﺮﻧﮕﺴﺘﺎن‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ‪ ،‬ﺻﺎدق‪ ،‬ﺑﻴﺘﺎ‪ ،‬ﺑﻴﻨﺎ‪.‬‬

‫‪o‬‬
‫وغ وغ ﺳﺎﻫﺎب‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ‪ ،‬ﺻﺎدق‪ ،‬ﺑﻴﺘﺎ‪ ،‬ﺑﻴﻨﺎ‪.‬‬

‫‪e‬‬
‫‪i‬‬ ‫‪v‬‬
‫‪c‬‬ ‫‪h‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪r‬‬

‫‪www.SID.ir‬‬