+ ++ Projekty AVT
Spawarka
inwertorowa 130A
W pierwszej części artykułu podany był opis
układu i część wskazówek dotyczących montażu.
Jeżeli chodzi o tranzystory dużej mocy,
proponuję przeszlifować drobnoziarnistym
papierem ściernym na kawałku szkła. Po-
dobnie można postąpić z radiatorem. Polep-
szy to kontakt termiczny między korpusem
a powierzchnią układu chłodzenia. Elementy
mocy polecam montować śrubami M4, w tym
celu należy rozwiercić nieco otwór w obudo-
wie IGBT. Dodatkowo warto wykonać doci-
skacze (zgodnie z fotografią 7). Umożliwią
one równy docisk tranzystora do powierzchni
radiatora. Do ich wykonania potrzebna jest
mosiężna blacha walcowana, ponieważ jest
sztywna i sprężysta.
Przekładki izolacyjne wprowadzają dodatko-
wy opór termiczny między korpus klucza a po-
Fot. 7 Dociskacz tranzystorów
Fot. 5 Łącznik izolacyjny
E l e k t r o n i k a d l a Ws z y s t k i c h
wierzch- nika idealnie nadaje się kom-
nię radia- puterowy boxowy układ chłodze-
tora. Najlepiej nia pod Socket 939. Wystarczy prze-
stosować dzielony ciąć go na pół, w miejscu gdzie przebiega
radiator, a tylko diody chło- podfrezowanie na zapinkę. Krawędzie po cię-
dzić przed podkładki. Jeśli jednak zaj- d z i e ciu należy równo wyszlifować. Radiator nale-
potrzeba zastosowania przekładek, to najlepiej ży przykręcić do laminatu przy pomocy 4 śrub
użyć ceramicznych. Niestety są one dość kruche M3. Na górze trzeba umieścić łącznik z mate-
i łamliwe, często przez złe składowanie potrafią riału izolacyjnego (fotografia 5), który unie-
się odkształcać i nie trzymają parametrów. Ich możliwi złączenie się dwóch części radiatora
dostępność także pozostawia wiele do życzenia. podczas wstrząsów. Najlepiej jeszcze między
Jest jeszcze możliwość stosowania przekładek obie połówki włożyć nieco większy kawałek
mikowych, jednak muszą być one bardzo cien- NOMEX-u, czy tereszpanu. Uniemożliwi on
kie (rzędu 40μm). W handlu są dostępne w gru- zwarcie np. opiłkiem żelaza, który może wpaść
bościach rzędu 0,15mm, jednak dają się dość ła- podczas prac warsztatowych. Na radiator warto
two rozwarstwiać i z jednej można otrzymać aż skierować strumień powietrza z dodatkowego
3. Najlepiej użyć do tego nowego ostrza nożyka wentylatora 80mm. Fotografia 6 przedsta-
do tapet. Podkładkę kładziemy na stole i trzyma- wia zmontowany falownik. Falownik należy
jąc ostrze próbujemy się wciąć między warstwy. przykręcić do podstawy (najlepiej metalowej,
Kiedy wejdzie ono do połowy należy je delikat- ponieważ odprowadzi ona ciepło z mostka pro-
nie przekręcić i mika powinna się rozwarstwić. stowniczego) przez śrubę dociskającą mostek
Przestrzegam przed stosowaniem przekładek si- prostowniczy, oraz kawałek tekstolitu który
likonowych. Mają one nieporównywalnie więk- będzie pełnił rolę izolatora i mocowania połó-
szą rezystancję cieplną niż mika (przez nie upa- wek radiatora. W tym kawałku tekstolitu nale-
liłem kilka IGBT). Pokusiłem
się nawet o wykonanie badań Fot. 6 Gotowy falownik
takich przekładek na pro-
fesjonalnej stacji testującej
(własność serwisu Mod-Pla-
net). Wyniki współczynnika
K/W, dla mocy 50W przed-
stawiają się następująco:
– sama pasta 0,273367,
– mika 0,491811,
– silikon 1,098462.
Niestety nie mam dostępu
do przekładek ceramicz-
nych o takiej powierzchni,
aby przykryły cały rdzeń
stacji. W przypadku pod-
kładki silikonowej, w stacji
zaczynało włączać się za-
bezpieczenie termiczne (a
to jedynie 50W).
Na dzielony radiator falow-
Styczeñ 2008 21
 Projekty AVT
ży wywiercić 5 otworów. Dwa Radiatory winno występować napięcie, z
pod śruby mające kontakt z reguły jest ono małe. Następnie
radiatorem, należy je głęboko należy skręcić na minimum po-
wpuścić w materiał, aby nie tencjometr od regulacji prądu i
dotykały do podstawy, gdyż dalej należy podłączyć się sondą
grozi to w najlepszym wypad- oscyloskopu do bramki któregoś
ku zwarciem, a w najgorszym z IGBT. Należy zewrzeć wyjście
porażeniem prądem elektrycz- spawarki i zobaczyć czy szero-
nym. Pomocą będzie rysunek Tekstolit Œruby M3 Gwinty M4 do monta¿u falownika kość impulsu bramkowego uległa
11. W otworach mocujących chwilowej zmianie. Jeśli tak, to
Rys. 11 Belka łącząca dzielone
falownik do podstawy należy znaczy że przekładnik jest dobrze
radiatory falownika
zrobić gwint pod śrubę M4. podłączony.
Kluczowe elementy przedsta- 2. W drugim etapie zostaną prze-
wione są na fotografiach i rysunkach. ka nie powinna świecić, ani prowadzone próby na docelowym
Układ prostowniczy należy zmontować in- się żarzyć. Kiedy spawarka napięciu wejściowym. Wprowa-
dywidualnie, według posiadanych diod. Do będzie już całkiem po- dzamy korektę do układu testowe-
połączeń najlepiej użyć blachy miedzianej. składana, można odłączyć go – wymieniamy transformator
Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, aby rezystor 100Ω na wyjściu niskonapięciowy na transformator
użyć kilku mniejszych diod połączonych rów- przetwornicy. Zamiast nie- separacyjny o mocy co najmniej
nolegle. Elementy RC można podłączyć bez- go warto wlutować kon- Rys. 12 Schemat 300W, lub żarówkę 150W (naj-
pośrednio do wyprowadzeń na tzw. pająka lub densator stały o wartości montażowy lepiej przez oba zabezpieczenia).
umieścić je na małej płytce obok i podłączyć 470nF przystosowany do przetwornicy Tutaj należy dodać, że napięcie
kablami. Do izolacji pasków blachy doskonale pracy impulsowej. Odcią- pomocniczej na falownik i na przetwornicę po-
nadają się koszulki termokurczliwe. Połącze- ży on nieco kondensator mocniczą podaje się jednocześnie.
nia powinny być możliwie krótkie. Wielkość elektrolityczny, przez co Dzięki temu następuje opóźnienie
radiatora zależy od posiadanych diod i szybko- wydłuży żywotność przetwornicy. Jeśli tran- załączenia przekaźnika i sterownika. Podczas
ści nawiewu powietrza. Im mniejsze napięcie zystor będzie się grzał, można przylutować do jałowej pracy żarówka może się lekko żarzyć,
przewodzenia będą miały, tym układ chłodze- niego kawałek blaszki miedzianej, która po- jednak nie może świecić. Ponownie należy zba-
nia będzie mniejszy. Najlepiej w tej konku- większy powierzchnię oddawania ciepła. dać przebiegi na poszczególnych elementach.
rencji wypadają szybkie diody Schottky-ego, Po uruchomieniu wszystkich modułów osobno, Potencjometr od regulacji prądu należy ustawić
gdzie Uf jest na poziomie 0,3V. Gotowy układ można wstępnie połączyć je ze sobą, opierając w połowie. Następnie patrząc na przebieg bram-
prostowniczy przedstawiono na fotografii 8. się o schemat montażowy (rysunek 13). Urucho- kowy zewrzeć wyjście cienkim drucikiem mie-
Do wszystkich elementów, które się grzeją mienie spawarki należy wykonywać etapami: dzianym (ok. 0,5mm). Powinien on natychmiast
należy przykleić wyłączniki termiczne tj. ra- 1. Przetwornicę pomocniczą należy podłączyć spłonąć, a impuls musi ulec zwężeniu. Jeśli tak
diator falownika, radiator diod, transformato- do sieci 230V przez żarówkę 60W. Natomiast się nie stało, należy spróbować odwrócić prze-
ra główny i dławik. Do mocowania najlepiej falownik należy zasilić z transformatora pod- kładnik prądowy. Jeżeli spawarka nie ma mocy,
użyć kleju na bazie żywicy epoksydowej. W łączonego także przez żarówkę 60W do sieci. należy sprawdzić, czy transformator główny jest
przypadku transformatora i dławika, termiki Transformator ten powinien dawać ok. 30V na dobrze podłączony (końce i początki uzwojeń).
warto włożyć pod wierzchnią warstwę izola- wyjściu. Do wyjścia spawarki można podłączyć 3. Ostatnim etapem jest podłączenie spawarki
cyjną. Dzięki temu będą miały lepszy kontakt woltomierz. Oscyloskopem należy zmierzyć bez żarówek według schematu montażowe-
z uzwojeniami. Wszystkie termostaty należy przebiegi występujące na bramkach, na trans- go. Należy skontrolować przebiegi. Następ-
połączyć szeregowo. Następnie należy je pod- formatorze głównym oraz między kolektorem nie spróbować zajarzyć łuk. Na początek
łączyć do złącza TERMOSTAT w sterowniku. a emiterem IGBT. Na wyprowadzeniach trans- proponuję szybko przejechać elektrodą po
Montaż przetwornicy pomocniczej jest kla- formatora nie powinno być żadnych szpilek. materiale. Jeśli będzie słychać głośny jazgot,
syczny, wzór płytki można zobaczyć na ry- Przebiegi powinny być czyste. Na woltomierzu może znaczyć to, że odwrotnie podłączony
sunku 12. Należy jedynie zwrócić uwagę
na początki i końce uzwojeń transformatora. Rys. 13 Blokowy schemat montażowy spawarki
Przetwornicę warto uruchamiać przez żarów-
kę 60W - zminimalizuje to ryzyko uszkodze- TRAFO+
Falownik z prostownikem
nia elementów w przypadku zwarcia. Żarów- p o -
+
Fot. 8 Moduł prostowniczy Mo¿na zast¹piæ Esem
+

230V AC
-
TRAFO-

Elementy RC t³umi¹ce oscylacje

R - 47ohm/2W
PrzekaŸnik

LD LG HD HG Przek³a.
C - 4,7n/400V
LD LG HD HG

Sterownik
14V
Zasilacz pomocniczy +
Termostaty

Wenty- M1
lator A

14V -

22 Styczeñ 2008 E l e k t r o n i k a d l a Ws z y s t k i c h
 Projekty AVT
jest przekładnik, ewentu- łączając spawarkę pod so-
alnie transformator. Kiedy lidną spiralę grzejną (np. od
wszystko wygląda dobrze, pieca hartowniczego) lub wy-
można spróbować chwilę spawać kilkanaście elektrod.
pospawać. Warto zmierzyć Fotografia 10 przedstawia

Ok. 18V
prąd wyjściowy, ewentual- gotową spawarkę.
nie dokonać korekty rezy- Opisaną spawarką dosko-
stora przy przekładniku. nale spawa się elektrodami
Wszędzie tam, gdzie został rutylowymi, celulozowymi
zastosowany oscyloskop i zasadowymi. Po dodaniu
(chodzi głównie o pomiar Ok.12,5us Ok.12,5us uchwytu TIG, spawarkę
impulsów bramkowych) można wykorzystać jako
możliwe jest użycie mier- Rys. 14 Przykładowy przebieg Rys. 15 Przykładowy przebieg źródło spawalnicze. W tym
nika częstotliwości. Jednak występujący na bramce IGBT napięcia występujący na przypadku, niestety nie bę-
taki sposób uruchamiania wejściu Current-Sense dzie możliwości bezstyko-
nie zapewni bezpiecznego i łagodnego uru- nalny, jednak czasami układu UC sterownika wego zajarzania łuku. Jest to
chomienia urządzenia. Przykładowe przebiegi przydaje się możli- spawarki temat na osobny artykuł.
przedstawiono na rysunkach 14 15. wość wyłączenia tego
Po udanych próbach, moduły składowe naj- systemu. Diody sygnalizacyjne najlepiej za- Możliwości zmian
lepiej umieścić w metalowej obudowie. Roz- montować na kawałku taśmy przewodowej, Moc spawarki można dostosować zależnie
mieszczenie poszczególnych elementów jest aby uzyskać możliwość manipulacji. od swoich potrzeb. Na poniższej konstrukcji
bardzo ważne. Warto zwrócić uwagę, na takie Wentylatory wewnątrz obudowy najlepiej po drobnych modyfikacjach można wykonać
wymiary i układ obudowy, aby wytworzył się skierować wylotem w stronę tylnej ścian- spawarkę 300A zasilaną z 3 faz. Jednak wy-
tunel powietrzny. Dzięki niemu elementy będą ki. Dzięki temu powietrze będzie zasysane z maga to dość rozbudowanej wiedzy z dziedzi-
dobrze chłodzone. W przypadku dzielonych przodu, a wyrzucane z tyłu. Gotowe urządze- ny przetwornic impulsowych.
radiatorów falownika należy uważać na to, nie może wyglądać tak jak na fotografii 9. W oparciu o jednofazowe zasilanie maksimum
aby nie dotykały obudowy, gdyż grozi to pora- Płytę z opisami można zrobić na dwa sposoby. wyznacza sztywność sieci. Radzę nie przekra-
żeniem. Wrażliwą elektronikę tj. przetwornicę Pierwszy polega na zalaminowaniu papieru i czać wartości 200A, ponieważ jest to groźne
pomocniczą i sterownik, warto oddzielić prze- przyklejeniu go do przedniej ścianki taśmą dla instalacji elektrycznej. Wartość 200A tak-
grodą. Dzięki niej nie będą się kurzyły, po- dwustronną. W dru-
winno to znacznie podwyższyć niezawodność gim należy przykryć
Fot. 10 Gotowa spawarka
sprzętu. Ściankę przednią i tylnią najlepiej papier z opisami
wykonać z grubszej blachy, aby były sztywne. kawałkiem pleksi-
Wentylatory należy zabezpieczyć grillami. glasu. Wiercąc w
Wewnątrz wszystkie przewody najlepiej spiąć nim otwory można
w jedną grubą wiązkę tak, aby nie utrudniała łatwo osadzić diody
ona przepływu powietrza. Kabel zasilający sygnalizacyjne.
musi posiadać 3 żyły. Powinny mieć one co Po wsadzeniu
najmniej 2,5mm2 przekroju. Przewód uzie- wszystkiego w
miający musi mieć dobry kontakt z obudową. obudowę można
Montując wszystkie elementy do obudowy, włączyć spawar-
należy uważać na zwarcia. W miejscach nara- kę. Warto wykonać
żonych na wysokie potencjały (np. pod płytą test na zadziałanie
falownika, czy przetwornicy pomocniczej) zabezpieczeń ter-
warto przykleić trochę tereszpanu, lub folii. micznych. Można
Montaż przełącznika układu AS jest opcjo- dokonać tego, pod-

Fot. 9 Rozkład modułów w obudowie

E l e k t r o n i k a d l a Ws z y s t k i c h Styczeñ 2008 23
 Projekty AVT
że nie jest wielkością stałą, jaką można po-
bierać ciągle. Przy takim prądzie przewody
w domowej instalacji elektrycznej na pewno
będą się grzały.
Przy chęci „wyciśnięcia” 200A z podobnego
układu, trzeba się liczyć z koniecznością za-
stosowania potężnego transformatora, bardziej
rozbudowanego falownika oraz solidnego dła-
wika. Dużą przeszkodą będzie wyprostowanie
takiego prądu, oraz zachowanie sensownych
przekrojów uzwojeń.
Autor nie ponosi odpowiedzialności za szko-
dy wyrządzone nieprawidłową pracą urzą-
dzenia lub nieprawidłową jego eksploatacją.
Jednocześnie przestrzega przed samotnym
testowym uruchamianiem tego urządzenia z
uwagi na niebezpieczeństwo porażenia.
Aleksander „Olinek2” Głuszek
olinek.g@neostrada.p
Uwaga! Podczas uruchamiania
i użytkowania urządzeń HV w ich
obwodach występują napięcia groźne dla
życia i zdrowia. Osoby niedoświadczone i
niepełnoletnie mogą wykonać je wyłącznie
pod kierunkiem wykwalifikowanego
opiekuna, na przykład nauczyciela.
24
Wykaz elementów
Falownik
Rezystory
R1,R2 . . . . . . . . . . . . . . . 100Ω 1W
R3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33Ω 5W
R4,R5 . . . . . . . . . . . . . . .100kΩ 1W
Kondensatory
C1,C2 . . . . . . . . . . . . . 470μF/400V
C3,C4 . . . . . . . . 1nF 1kV ceramiczne
Półprzewodniki. . . . . . . . . . . . . . . . .
D1,D2 . . . . . . . . . . . . . . HFA15TB60
D3,D4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . FR107
T1,T2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .IGBT
Inne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
B1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . KBPC3506
PK1 . . . . . . . . . . . . . 16A lub większy
Przetwornica pomocnicza
Rezystory
R1 10kΩ 0,25W
R3,R10 . . . . . . . . . . . . . 10Ω 0,25W
R4 . . . . . . . . . . . . . . . . 470Ω 0,25W
R5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2,2Ω 2W
R6 . . . . . . . . . . . . . . . . . .220kΩ 2W
R7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100Ω 2W
R11 220Ω 0,25W
R12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10Ω 1W
R13 . . . . . . . . . . . . . . . . 47kΩ 0,5W
R14 . . . . . . . . . . . . . . . 4,7Ω 0,25W
Kondensatory
C1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4,7nF stały
Komplet podzespołów z płytką jest dostępny w sieci handlowej AVT
Styczeñ 2008
C2,C8 . . . . . . . . . . . . . . . . 1nF stały
C3,C4 . . . . . . . . . 100nF ceramiczne
C5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47μF/35V
C6 . . . . . . . . . . . . . . . . . 220μF/25V
C7 . . . . . . . . . . . . . . . . . 4,7μF/400V
C9 . . . . . . . . . . . 1nF 1kV ceramiczny
Półprzewodniki
D1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1N4148
D2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1N5822
D3-D6 . . . . . . . . . . . . . . . . . 1N4007
D7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . FR107
D8 . . . . . . . . . . . . . . . . . .Zenera 13V
IC1 . . . . . . . . . . . . . . . . . .UC3845N
OT1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . PC817
T1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .IRF840
Inne
Tr1 transformator według opisu
Sterownik
Rezystory
R1,R4,R10,R16,R23. . . . . . . . .470Ω
R2,R6,R8,R9 . . . . . . . . . . . . . .390Ω
R3,R5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4,7Ω
R7,R12,R24 . . . . . . . . . . . . . . . 10kΩ
R11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10Ω
R13 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5,6kΩ
R14 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2,2kΩ
R15 . . . . . . . . . . . . . *opis w tekście
R17,R18 . . . . . . . . . . . . . . . . . 39kΩ
R19 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4,7kΩ
jako kit szkolny AVT-2XXX.
E l e k t r o n i k a d l a Ws z y s t k i c h
R20 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1,47kΩ
R21 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3,2kΩ
Kondensatory
C1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10nF
C2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2,2nF
C3,C6,C7. . . . . . . . . . . . . . . . 100nF
C4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10μF
C5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1,5nF
C8 . . . . . . . . . . . . . . . . 1000μF/16V
C9 . . . . . . . . . . . . . . . . . 470μF/25V
Półprzewodniki
D1-D4,D6-D9 . . . . . . . . . . . 1N4148
D5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1N5022
IC1 . . . . . . . . . . . . . . . . . .UC3845N
LED1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .AS!
LED2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . T!
LED3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ready!
LED4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ogr
OK1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . CNY17
Q1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .IRF540
T1-T3,T5 . . . . . . . . . . . . . . . . BC547
VR1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . TL431
Inne
SL1 przekładnik
SL2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . AS-OFF
SL3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . termostat
SL4 . . . . . . . . . . . . . . . . . przekaźnik
TR1 . . . . . . . . . . . . . . trafo sterujące