You are on page 1of 28
1, Dac diém triét hoc Trung Hoa cé — trung dai a) Béi canh lich sir Trung Hoa thoi cé dai chinh 14 théi ky lich str ti thé ky thir VIII dén thé ky thir IL Tr, CN ma theo cach phan ky lich sir truyén théng goi 1a thdi Xuan thu (770 — 481 Tr. CN) va Chién quée (480 — 221 Tr, CN); eiing con goi la thoi “Chu mat”; vé lich str van hod va tu tuéng, cing con duge goi la thoi “Tién Tan”. Ti giai doan sau nha Tan tré di, trai qua lich sir trén hai nghin nam véi céc triéu dai 1én: Han, Duong, Téng, Nguyén, Minh, va Thanh lag giai doan lich sir phong kién Trung Hoa; efing edn goi la giai dogn trung dai ciia lich sit tr tuong Trung Hoa Trung Hoa cé dai 1a théi ky tan rd suy tan cla m6t mé hinh kinh té — xa hdi ci theo truyén théng thi t6c. Dé 14 mé hinh kinh té “Tinh dién” cia nha Chu, Sw tan rd ndy ©6 nguyén nhan sdu xa tir sy phat trién cia LLSX. Dé 1a vige str dung c6ng cy bang sat va ding bé kéo xe ( mét phat minh ky thuat néng cu va sue kéo trong san xuat néng nghiép). Diéu nay da toa didu kién thudn Igi cho viée khai khan dat hoang va dan thuy nhp dién trong céng viée thuy Igi. Hang loat nhimg nghé méi ra d0i va phat trién nhanh chéng nhu luygn kim, dic, rén, kim logi, m6c, x@y cat, thugc da, nhugm, gém..., Sy phat trién cia cdc nghé nay khéng hoan toan phy thudec vao quyén sé hitu ruéng dat cia nha nude. Nhung sy phat trién dé tat yéu din téi sy hinh thanh sé hitu tu nhan. Déng théi sy suy yéu cia thé lye chinh trj nha Chu da khién cho cdc thé lye dia phuong thyc hign chiém ctia céng lim ciia tu, Didu dé edng thie day nhanh chéng sy ra d@i cia sé hitu tw nhén vé te ligu san xuat 6 théi cé dai Trung Hoa. Lye luong kinh (é tu hitu ra di 1a mét thé lye déi choi véi ché d6 so hitu dat dai nha Chu, Tuong img véi co sé kinh té méi dé 1a nhimg lye Iugng chinh tri méi, 46 1a thé lye dia chi 6 cdc dia phuong. Xu huéng chinh tri cia cde thé Ive méi nay 1a thdu tém quyén lye, tp tung uy quyén va mé réng sy théng tri lat dé trigu dai nha Chu. Hé qua xa hdi cia xu huéng nay that tan khée. Nhimg cuée ndi chién kéo dai dién ra . Théi Xuan thu cd 438 cudc chién phat lin nhau gitta cdc thé lye chinh tri, dé la “ ngi ba dé yuong” sang théi Chién quéc cé “that ba tranh hing”. Nhimg cuée chién tranh nhu vay da lam dao 16n cdc thiét ché, nghi 18 truyén théng nha Chu; lam cho xa héi 6 tinh trang loan Ige, pha hoai site sin xudt ghé ghém. Duong théi, Khéng Tir da than rang: Vua khéng ra dao yua, bé t6i khong lam ding dao bé 161, cha ching ra dao cha, con chang lam ding dao lim con, Con Manh Tit thi nhan xét: “Banh nhau tranh thanh thi giét nguéi thay chat day thanh; dénh nhau gianh dat thi giét ngudi thay chat day dong. Chinh trong sy bién déng séi déng dy cia xa hdi, hang loat vin dé vé xa hoi, ve triét hoc, da duge dat ra bude cde nha tu tudng duong théi phai quan tim. M6t loat cdc truéng phai triét hoc ra di, mdi truéng phdi dua ra | ké séch quan ly xa héi, tao nén mot khong khi s6i dng trong doi séng tinh thin ciia x4 hoi Trung Hoa. Lich sir goi thei ky nay la thdi ky “ Bach gia Chu ti”. Chinh trong hoan canh 46 da nay sinh nhitng nha te tuéng Ién, hinh thanh nén nhimg hé théng triét hoc kha hoan chinh, b) Dac diém triét hoc * Day la nén triét hoc dic biét quan tam dén cae van dé chinh t i- dao dic. Bai day 1a théi ky dio In cia xa hi lie bay gid nén triét hoc da da die bigt quan tam, suy tu, tim cdch ly gidi_ va tim ra nhing triét ly, nhimg bién phap nhim khée phuc hién tugng xa hdi bién d6ng trong lich sir chinh tri, cai tri cla cdc trigu dai. Te dé lam xuat hién nhiéu hoc thuyét chinh tri, tur twéng, dao dite khdc nhau (bach gia chu tir, bach gia tranh minh) nh Nho gia, Mac gia va Phap gia. Ngay ca nhimg hoc thuyét ma theo t6n chi muc dich cia né la xa roi chinh tri nhung thye té van ban vé chinh trj va dgo dite nhu phai Dao gia cia Lao Tit va Trang Tw théi cé dai, Hoc thuyét Am duong ~ Negi hanh vén 1d hoc thuyét cia chi trong ludn va nhtng vin dé nguyén ly bién déi cia troi d4t, van vat cing duge van dung dé ly gidi nhimg van dé chinh tri, dao dite cia xa hdi, con ngudi. Mac dit phong phi, da dang nhung nhin chung céc hoe thuyét triét hoc tép trung vao cc van dé: (1) im thé nao dé théng nhat dat nuée; (2) lam thé nao dé én dinh x héi va (3) cae chuan myc dao dite ma con nguéi phai tuén thi. Tuy theo lap trudng chinh tri khée nhau va lgi ich giai cp khée nhau ma c6 cach giai dip khée nhau vé 1 vén dé chinh tri dao dire. Do dé né tao nén tinh via phong phi va vira sdu sac ciia triét hoc Trung Hoa cé dai. Chang han, vin dé triét ly vé ban tinh con ngudi, Khéng Tir va Manh Tit theo xu huéng khang dinh ban tinh thign cia con ngudi, Neuge lai, Tuan Tir va Han Phi Tir lai cha trong bién luan vé ban tinh bat thién cia con nguéi; con Lao Tir, Trang Ter lai dua ra lun thuyét vé ban tinh ty nhién cia con ngudi, Véi nhimg quan niém khdc nhau vé ban tinh nguéi nhu thé lai ld diém xudt phat cho mét tu duy triét ly vé nhimg phuong cach coi trong gido duc hay phép tri trong dao tri quéc cua cdc hoc thuyét khdc nhau, * Vé ndi dung, triét hoc Trung Hoa ly triét hoc nhan sinh lam hat nhdn. M6t loat triét hoc vé con nguéi duge dé cp sau sac, ~ Quan nigm vé ban chat con nguéi, durimg dai, s6 phan, quan hé chinh tri ruong méi, chudn myc dao dite > dao lam ngudi - Dé lai nhiéu triét ly vé dao lam ngudi, nhung cé han ché trong viée vugt ra thé gidi dé chinh phyc. Diéu nay cat nghia cho khoa hoc ky thudt cia Trung Quéc khéng phat trién, khong cé vai cho phat trién sin xudt. - Dé lai triét ly vé hoe: nhdn —nghia -tri hoe, tu than -tri gia 18 quée Hoe dé lam ngwéi quan tir, nhung nguéi quan tir khong biét sin xuat. * Vé mat hinh thitc, phuong phdp tu duy - Triét hoc Trung Hoa khéng cé sy phan bigt rach réi gitta CNDV va CNDT, khéng cé dau tranh bign chimg gitta cdc hoc thuyét triét hoc. Diéu nay tao nén dic thé gigi quan cia Khéng Tit dao dong, gitta CNDV va CNDT, gitta CN v6 than va CN diém tinh thiéu triét dé, tinh thiéu nhat quén, Chang han, trong phai Nho gi hitu thin, MGt mit éng xem trdi (thién) 1 gidi wr nhién, c6 sy van hanh cia ty nhién, 6ng néi “Tréi ndi Ién tét cd? Bén mba van hanh, tram vat sinh ra”. Nhung mit khéc, ng lai cho rang tri mét lye lung vé hinh chi phéi van ménh ctia xa hi va con ngudi, “séng chét cd ménh, gidu snag tai tri”. Ong chii truong the

You might also like