Μαρξισμός

Μαρξισμός ονομάζεται το ενιαίο σύστημα των φιλοσοφικών, οικονομικών και

κοινωνικών ιδεών που θεμελιώνεται στα έργα του Καρλ Μαρξ και του Φρήντριχ
Ένκελς. Η πολιτική θεωρία και πρακτική που απορρέει από τα έργα αυτά στηρίζει
μία σοσιαλιστική αντίληψη για την κοινωνία και αποσκοπεί στον Κομμουνισμό.Το
βασικό αντικείμενο του έργου του Μαρξ είναι η μελέτη των αιτίων που γεννούν
και διαμορφώνουν τον τρόπο παραγωγής, τις κοινωνικές τάξεις και την πολιτική
υπόσταση κάθε ταξικής κοινωνίας και πιο ειδικά του καπιταλισμού. Η οικονομία
και η πάλη των τάξεων αποτελούν για τον μαρξισμό, την πραγματική μηχανή της
ιστορικής διαδικασίας (ιστορικός υλισμός), η οποία καθορίζει άμεσα ή έμμεσα
την εξέλιξη των κοινωνιών. Σημαντική φιλοσοφική αφετηρία του Μαρξ είναι
επίσης η θεώρηση του ανθρώπου όχι ως μεμονωμένου ατόμου με
προκαθορισμένες ελευθερίες (κατά το ατομικιστικό πρότυπο του
φιλελευθερισμού), αλλά ως κοινωνικού ατόμου. Αυτή η αντίληψη είναι συνήθης
ευρύτερα στον σοσιαλισμό.Ο μαρξισμός εμφανίστηκε στη δεκαετία του 1840,
από τη μία ως συνέπεια της ανάπτυξης της κοινωνικής σκέψης και επιστήμης,
και από την άλλη ως απόρροια της ανάγκης για τη θεμελίωση μιας
κοσμοθεωρίας για το αναπτυσσόμενο προλεταριάτο. Ως κυριότερες ιδεολογικές
πηγές του μαρξισμού θεωρούνται ο γαλλικός ουτοπικός σοσιαλισμός, ο
γερμανικός ιδεαλισμός και η κλασική αγγλική πολιτική οικονομία. Ωστόσο ο
Μαρξ επιχείρησε συνειδητά να «αναποδογυρίσει» τον ιδεαλισμό του Χέγκελ,
διατηρώντας όμως τη διαλεκτική μέθοδό του, και να τον αντικαταστήσει με έναν
αυστηρό υλισμό πιο συμβατό με τον θετικισμό της εποχής του.

Διαλεκτικός υλισμός

Ο διαλεκτικός υλισμός είναι μια φιλοσοφία της επιστήμης και της φύσης, που
βασίζεται στα γραπτά του Καρλ Μαρξ και του Φρίντριχ Ένγκελς και αναπτύχθηκε
πολύ στη Ρωσία και την ΕΣΣΔ. Εμπνεύστηκε από τις φιλοσοφικές παραδόσεις της
διαλεκτικής και του υλισμού. Η κύρια ιδέα του διαλεκτικού υλισμού βρίσκεται
στην αντίληψη της εξέλιξης του φυσικού κόσμου και την εμφάνιση νέων
ιδιοτήτων που βρίσκονται στα νέα στάδια της εξέλιξης. Όπως επισημαίνει ο
Ζμπίγκνιου Τζόρνταν, "ο Ένγκελς έκανε συνεχή χρήση της μεταφυσικής
επίγνωσης ότι το υψηλότερο επίπεδο της ύπαρξης πηγάζει από και έχει τις ρίζες
του στο χαμηλότερο·ότι το υψηλότερο επίπεδο αποτελεί μια νέα τάξη
πραγμάτων με τους ανεπίδεκτους αλλοιώσεως κανόνες της·και αυτή η
συγκεκριμένη διαδικασία εξελικτικής προόδου διέπεται από νόμους ανάπτυξης
οι οποίοι αντικατοπτρίζουν βασικές ιδιότητες του ζητήματος της κίνησης γενικά".