162 PARS I. INQ. I. TRACT. III. QUAEST. III. -
103
Ali idem sii bonum et pulcrum.
Item, quaeritur si secundum intentionem idem
sunt a pulcrum et bonum.
Ad quod b a. D i o n y s i u s, in libro De di-
vinis nominiblls l: «Bonum », quod est Oeus,
« laudatur c a theologis ut decorum et ut decor,
ut dilectio et ut dilectum. Oecor quidem dicitur,
eo quod ab eo omnibus entibus unicuique pro-
prius decor impartitur; pulcrum ergo si ve deco-
rum dicitur, qui a d diffusivum sive distributivum
decoris ». Sed haec est ratio boni, scilicet diffu-
sivum et distributivum e; ergo secundum intentio-
nem idem bonum et decorum.
b. Item, in eodem: «Pulcrum est f diligibile ut
finalis causa: propter decorem enim omnia facta
sunt ,,; sed intentio finalis causae et diligibilis est
ratio intentionis boni; ergo etc.
c. Item, idem: «Oecor est idem bono, quia de-
corum g et bonum [secundum] omnem ", id est per-
fectam «causam omnia affectant, et non est quid
entium quod non participet decoro et bono ".
Contra: 1. Oecorum dicitur secundum intentio-
nem causae formalis ~ unde in Oeo secundum in-
tentionel11 causae Il exemplaris dicitur; unde D i 0-
n y s i u s: «Pulcrum est exemplar, qui a secun-
dum ipsum omnia distinguuntur »; in creatura
vero ab eodem dicitùr decorul11 et speciosum: a
specie, quae est forma rei, dicitur res speciosa ~
bonum vero i dicitur secundum intentionem causae
finalis; ergo non sunt idem secundum intentionem
pulcrum et bonul11.
2. Item, A u g u s t i n u s, XXII De civitate Dei 2 :
«Omnis pulcritudo est partium congruentia cum
quadam suavitate coloris ». Ergo in simplicibus
et k spirituali bus non erit pulcritudo; sed in eis
est l bonitas, maxime in Oeo et deinde in spiri-
tualibus; relinquitur ergo quod non [sunt] idem
secundum intentionem pulcritudo et bonitas, sive
pulcrum et bonum.
Respondeo, secundum A u g u s t i n u m, in 83
Qllaestion. 3: Cum bonum dicatur dupliciter, ho-
nestum et utile, « honestum dicitur quod propter
se expetendum est, utile vero quod ad aliud re-
a Ila pv, l'interI. est, alii om. " BRLF add. beatus.
" BRLF Olll. i V om. k R add. in. l L om., in l'est add.interl.
a L //Onestum. ù R Olll. c l' DllI. q. p. S.
sitionem. " R DllI. i l' operantis. k Br~LF add. beatus.
o PV dijferentem, qllod S corro l' B dijferentia.
pro f. a. ' L add. secundum.
I Cap. 4, § 7 (PG 3, 702sq., PL 122, l132sq.), ubi et
sequentes quatllor textus inveniuntur.
2 Cap. 19, n. 2 (PL 41, 781).
103.
ARTICULUS II.
ferendum est. Honestatem a autem voco intelligi-
bilem pulcritudinem, quam nos spiritualem pro-
prie b dicimus; utilitatem vero divinam providen-
tiam. Quapropter, quamquam multa sint pulcra
visibilia, quae minus proprie honesta appellantur,
ipsa tamen pulcritudo, ex qua pulcra sunt quae-
cumque pulcra suni c, nullo modo est visibilis.
Item, multa sunt utilia visibilia; ipsa tamen uti-
litas, ex qua no bis prosunt, quam divinam pro-
videntiam dicimus, visibilis non est". Ex quo d
patet quod bonum, secundum quod dicitur ho-
nestum, idem est pulcro, quamvis bonum, quod
dicitur utile, non idem. Oifferunt e tamen: nam
pulcrum dicit dispositionem boni secundum qllod
est placitum apprehensioni, bonum vero respi-
cit dispositionem secundum quam delectat affec-
tionem f; et sic differunt secundum intentionem
causae finalis. ~ Item, in intentione callsae
efficientis: bonum respicit quod fluit a causa
secundum indistinctionem g; pulcrum vero, quod
f1uit a causa secundum distinctionem. Unde
D i o n y s i u S 4: « Bonum primum decor dicitllr,
quia ab eo omnibus entibus proprius decor im-
partitur", ~ Item, in Il ratione causae exell1-
plaris simili modo: bonum dicit exemplar ad
convenientiam, in quantum finis est velut ars
et regula operanti i ad unum terminull1. Unde k
D i o n y s i u s, De divinis nominiblls 5: « Lux ill-
telligibilis dicitur bonum"; et sequitur: « In-
tellectualia et rationalia l omnia colligens et con-
glomerans: etenim, sicut ignorantia divisiva est
erranti UI11, sic intelligibilis Iucis praesentia col-
lectiva est et unitiva m iIluminatorum, et etiam n
conversiva ad vere ens". Pulcrum vero dicit
ipsum exemplar, in quantum ars ad distinctio-
nem et harmoniam differentillm o. Un de dicit
D i o n y s i u S 6, quod « est exemplar secundum
quod omnia p distinguuntur ".
[Ad obiecta]: 1. A d i II u d quod obicit quod
, pulcrum dicitur secundum intentionem callsae for-
malis, bonum secundum intentionem causae fina-
lis' q: dicendum quod, sicut forma aliquando r
dicitur secundum intentionem finis et recipit s
r LI' add. quod. .1 V quod. ' PVS add. decoris. .I V DllI. (I l'V decoro
d BRLF Iloe, V add. ergo. ' lta L, alii differt. .f PVS aJTectioni. " V dispo-
l Ila V, aHi irrationalia. '" BI' add. est, R add. e/iLl/ll. '" Fesi.
'l PV Olll. bonum ... finalis, qUDd ili S est add. marg;. " L qllod forma alilld
l 3
5
Quaest. 30 (PL 40, 19). 4 Cf. sllpra, nota 1.
Cap. 4, § 6 (PG3, 702, PL 122, 1131 sq.), ubi et sequens.
6 Cf. supra, sub Contra, n. 1.
 DE BONITATE DIVINA.
intentione111 finis a, in quantum est finis siv~ ter-
l11illUS esse, sic fillis accipit illtelltiollem formae, in
quantum est ars et regula operanti; secundul11 enim
finem artifex regulat opus. Simili modo pulcrum in-
duit rationem boni et bonum pulcri, qual11vis prima
intentio pulcri magis videatur sumi ex parte exem-
plaris, sicut prima intentio boni ex parte finis.
2. Ad s e c u n d u m dicendum quod illud A u-
g u s t i n i definit pulcritudinem visibilem sive b
ARTICULUS III.
An infenfio boni dicafllr secllndllm infenfionem callsae jinalis.
Consequenter quaeritur an intelltio boni dicatur
secund um intentionem causae finalis.
Ad quod a. est e illud B Oe t h i i, De conso/a-
fione l: « Omnium expetendorum summa atque f
causa est bonum". Cum ergo finis sit gratia
cuius alia expetantur g, relinquitur quod intcntio
boni et finis est Il eadem. Unde descriptio B o e-
t h i i i est 2: « Bonum est k quod desideratur ab
0111nibus ".
Contra: 1. D i o n y s i u s, in libro De divinis
nominiblls 3: « Bonum, ut Eloquia dicunt, est ex
quo omnia subsistunt et sunt l tamquam ex causa
perfecta producta, ct in quo omnia subsistunt
tamquam in omnipotenti profundo custodita et
contenta, et ad quod omnia convertuntur quae-
libet ta111quam ad finem suum, et quod omnia
affectant". Sed « ex quo omnia m subsistunt"
dicit intentionem efficientis; « in quo etiam sub-
sistunt" dicit intentionem causae formalis; et
« ad quod omnia convertuntur" dicit intentio-
ne111 causae finalis. Bonu111 igitur dicitur secun-
dum intentione111 causae efficienti s, for111alis et
finalis. Quod si est, nulla distinctio erit quae
posita est in praecedentibus n 4, CU111 tractavi-
111US de intentionibus o 'unius' et 'veri': quod
, unu111' dicitur secundum intentione111 efficien··
tis, 'venuTI' secundum intentionel11 p for111alis,
, bonu111 , secundum intentionem sive rationem
causae finalis.
2. !tem, CU111 B o e t h i u S 5 dcscribat bonum
« quod desideratur ab omnibus )}, CU111 non con-
veniat nisi summo bono, non est bene assignata
descriptio q.
" V ùm. e. r. i. f.,. I~ secundulIl quod pro in quantam.
" I3RLF om. i PVS boni. l: V om. I PVS om. e. s.
l' BRLF add. cause. q I3RLF om. ,. LF cOflsubstanfiantur.
,,' V Gin. 11 V om.
l Lib. III, pr. lO (l'L 63, 768).
2 Loe. eit.
3 Cap. 4, § 4 (l'O 3, 699, l'L 122, 1131).
4 Cf. supra, p. 115a.
5 Loe. eit.
163
corporalclI1; tamcn dicitur de pulcritudine corpo-
rali sensibili, in quantum ducit ad intelligibilem
sive spiritualem. Sicut enim « pulcritudo corpo-
rum est ex congruentia compositionis partium ",
ita pulcritudo animarum ex c convenientia virium
et d ordillatione potentiarum, et pulcritudo in di-
vinis ex ordine sacro divinarum personarum, qua
una persona non ab alia, a qua alia per genera-
tionem, a quibus tertia per processioncm.
104
3. !tem, cum aliae assignentur, ut extrahitur a
B. D i o n y s i 0 6 : « Bonu111 [est] diffusivum vel
communicativul11 sui esse ", ex qua videtur in infi-
nitum bonorum diffusio; et iterul11: « Bonu111 est
indivisio actus a potentia ,,; et iterum: « Bonum
est, secundum D i o n y si u m 7, ex quo omllia
subsistunt et in quo omnia cOllservalltur r et ad
quod omnia convertuntur", quae est ratio huius
diversae notificatiollis boni?
Respondeo: Quia causa finalis est causa cau-
sarum, sicut patet in inferioribus, quia finis movet
efficientem, efficiens motus quaerit materiam ad
opus, prout congruit fini - ut ad finem sectiollis
quaerit ferrum ex quo s fiat serra, deinde imprimit
formam in materia secundul11 intentionem finis -
inde est quod finis induit rationem aliarum cau-
sarum, quae principaliter sunt: causae efficientis,
in quantum movet agentem; for111alis, in quantum
regula est agentis ad hoc ut t perficiat opus SUU111 ;
finalis vero Il, in quantum completur v opus. Ma-
terialis autem causa non dicit eam quae agat, sed
de qua agatur aliquid, et ideo minus vere causa.
Sic, cum finis sit bonum, ipsum bonum, in quan-
tum movet, induit rationem agentis; in quantul11
regulat, rationem artis vel exemplaris; in quantum
complet, est in x ratione propria causae finalis.
[Ad obiecta]: 1. A d a l i u d dicendum quod
intentio boni potest considerari vel in rationc
finali vel in ratione efficienti vel in ratione for-
mali. In ratione finali: « bonum est Y quod desi-
deratur ab omnibus 8 )}; in ratione efficienti: « bo-
num est diffusivul11 sui esse ,,; in ratione formali:
« bonum est indivisio actus a potentia ", et haec
notificatio exposita est Quaestione de unitate 9;
" V om. c B et. " S ut. , Rom. i B fil queque. Y V appetuntur.
m BRLF atia, B qua pro quo. " R 0111. i. p., 13 om. est. " BL infenfione.
., BJ~LF qua. t BRLF quod. U Ha R, alii add. est. ,. V complectil/lr.
6 De cael. hier., e. 4, § l et De div. nomin., e. 4, § l
(l'O 3, 178, 694, l'L 122, 1046, 1129sqq.), ad sensum.
7 Cf. supra, sub Contra, n. l.
8 Sequentium definitionum fontes indie, ti sunt supra.
9 Ad lIum. 73, p. 116a.