UNIVERZITET U TRAVNIKU

EDUKACIJSKI FAKULTET

OPĆA KINEZIOLOGIJA

Motorički obrasci specifičnih udaraca u nogometu:

volej i poluvolej ''dropkik''
-seminarski rad iz predmeta nogomet-

Student: Ibrahim Indžić Mentor: prof.dr.Osmo Bajrić

Travnik, decembar 2015.

1.Uvod
Dobra tehnika šutiranja u nogometu je jako važan aspekt kod uspješnog nogometaša. Također,
razumijevanje biomehanike šutiranja u nogometu je jako važno u praćenju i planiranju
nogometnog trenažnog procesa.

Nogometni šut je glavna ofanzivna akcija tokom nogometne igre i ekipa koja ima više šuteva
prema meti (protivničkom golu) ima više šanse da postigne gol i pobijedi u utakmici. Iz ovog
razloga, poboljšanje tehnike nogometnog šutiranja je jedan od najvažnijih ciljeva nogometnog
trenažnog procesa kod mlađih uzrasta. Uspješnost šuta zavisi od rasličitih faktora uključujući
distancu na kojoj se šut izvodi (u odnosu na gol), tip i vrstu šuta koji se izvodi, otpor zraka i
tehnika udarca koji se izvodi.

Cilj šutiranja u nogometu jeste da se lopta uputi na određenu distancu sa određenom preciznošću
(prema golu protivnika), a sama uspješnost šuta zavisi i od same opreme (karakteristike lopte ili
obuće), od okoline (vjetar ili površina terena), od pristupa udarcu (pozicija šutera ili brzina lopte)
i biomehanike pokreta (ugao šuta, tačka kontakta ili brzina kontakta sa loptom).

2.Predmet i problem rada

Predmet i problem rada su motorički obrasci specifičnih volej i poluvolej ''dropkik'' udaraca u
nogometu, tj. biomehanička, dinamička i kinematička analiza ovih udaraca u okvirima
kineziologije, analiza samog zamaha i udarca po lopti kod spomenutih šuteva, trajektorij
kretanja lopte i analiza težišta tijela pri udarcima. Također, predmet i problem ovog rada jeste da
se jasno precizira položaj pojedinih dijelova tijela koji učestvuju u izvođenju ovih udaraca,
anatomska analiza, učešće mišića u pokreu i kojom vrstom kontrakcije mišići izvode zadate
udarce.

3.Cilj i zadaci rada

Ciljevi i zadaci ovoga rada obuhvataju analizu posljednjih istraživanja iz oblasti biomehanike
nogometa, odnosno iz oblasti biomehaničke analize specifičnih obrazaca kod volej i poluvolej
udaraca u nogometu i da se identificira koji su to osnovni biomehanički parametri na koje treba
staviti akcenat u cilju što boljeg shvatanja motoričkih obrazaca zadatih udaraca u nogometnoj
igri.

2
4.Metodologija rada
4.1. Opšte zakonitosti udarca po lopti1
Često se postavlja pitanje sa kojom vrstom udarca po lopti treba početi obučavanje mladih
nogometaša. Smatra se da je osnovni udarac u fudbalskoj tehnici udarac hrptom stopala i da on
uz određenu metodiku obuke već u samom početku rada sa djecom osigurava obuke u kojoj
dominira dinamika kretanja. Ova vrsta udarca po lopti se i u savremenom fudbalu mnogo
koristi.

Udarci po lopti nogom spadaju u složeno kretanje, koje veoma često uključuje i kretanje cijelog
tijela. Pri udarcu po lopti nogom razlikujemo nekoliko faza kretanja i to:

-pripremni pokret

-zalet (djelovanje zamašne noge)

-momenat prenosa sile na loptu

-završna faza, tj. kretanje nakon izvedenog udarca

4.1.1. Pripremni pokret kod udarca nogom po lopti2

Pripremni pokret, u koji spada: zalet, zasuk i okret je pokret kod kojega šuter u anatomskom i
biomehaničkom smislu priprema svoje tijelo za izvođenje šuta. Pripremni pokreti omogućavaju
stvaranje povoljnih uslova za prenošenje stečene energije prethodnim kretanjima na loptu.

4.1.2. Zalet3
Zalet u igri se može primijeniti kada ima dovoljno prostora, i u takvim situacijama ubrzanje se
može postići i postepeno, dok kod manjeg prostora, ubrzanje kretanja tijela mora se postići u
kraćem vremenskom periodu. Zaletom se koristi inercija tijela, dakle veća masa koja se prenosi
na zamah udarne površine. Iz tih razloga su i udarci po lopti iz zaleta mnogo snažniji. Pored
ovoga, nagib tijela prije udarca povećava djelovanje mase cijelog tijela, koja se prenese na
zamah nogu, a preko nje na loptu. Ukoliko igrač izvodi udarac na malom prostoru, onda koristi
okret tijela, a kod udarca punim hrptom i snažnu fleksiju u zglobu koljena. Ukoliko igrač nije u

1
''Fudbal-tehnika, taktika i metodika'' Vidoslav Lolić, Osmo Bajrić; Panevropski univerzitet ''APEIRON'' Banja Luka,
2013.
2
''Fudbal-tehnika, taktika i metodika'' Vidoslav Lolić, Osmo Bajrić; Panevropski univerzitet ''APEIRON'' Banja Luka,
2013.
3
''Fudbal-tehnika, taktika i metodika'' Vidoslav Lolić, Osmo Bajrić; Panevropski univerzitet ''APEIRON'' Banja Luka,
2013.

3
mogućnosti da izvrši okret tijelom, onda se prilikom nekih udaraca može primijeniti zasuk trupa.
Zamah nogom uvijek počinje iz povoljnog, savijenog položaja u koji noga dolazi kontra
zamahom. Da bi se u fazi zamaha što povoljnije prenijela snaga i ubrzanje pokreta, preko
udarne površine na loptu, potrebno je da u momentu udarca dođe do opružanja svih mišića
nogu, kao i do fiksiranja udarne površine.

4.1.3. Momenat prenosa sile na loptu4

U trenutku udarca po lopti, noga je potpuno opružena i fiksirana u zglobovima. Međutim, prije
udara- sudara noge sa loptom, dolazi do zaustavljanja noge, odnosno zaustavljanja kretanja
koje se odvija u dijelovima sekunde. Tako se u drugoj fazi natkoljenica kreće nazad, dok stopalo
dobiva maksimalno ubrzanje. Na taj način se čitava energija zamaha, koja je proizvedena
djelovanjem natkoljenice prenosi na potkoljenicu i stopalo. Ovakav redoslijed pokreta je
omogućen na račun zaustavljanja kretanja natkoljenice, te se na taj način ne narušava
sinhronizacija u kretanju. Nakon kontakta sa loptom, svi dijelovi noge kreću se prema nazad.

4.1.4. Završna faza kretanja5

Ovu fazu čine pokreti nakon udarca po lopti, odnosno od momenta kada se lopta već počela
kretati poslije kontakta sa udarnom površinom. Primarni zadatak u ovoj fazi je smanjiti inerciju
kretanja tijela i njegovih dijelova, kao i osigurati dalje kretanje igrača nakon udarca. U ovoj fazi
dolazi do opuštanja mišića i smanjivanja brzine pokreta. Težina tijela koja je do tog momenta
bila na stajnoj nozi prenosi se na zaašnu nogu iskorakom naprijed.

Ilustracija 1 6

4
''Fudbal-tehnika, taktika i metodika'' Vidoslav Lolić, Osmo Bajrić; Panevropski univerzitet ''APEIRON'' Banja Luka,
2013.
5
''Fudbal-tehnika, taktika i metodika'' Vidoslav Lolić, Osmo Bajrić; Panevropski univerzitet ''APEIRON'' Banja Luka,
2013.
6
Ilustracija 1 : ''The biomechanics of kicking in soccer'' Adam Hearn
(http://www.scienceinsoccer.com/2013/06/the-biomechanics-of-kicking-in-soccer.html)

4
4.2. Analiza volej i poluvolej ''dropkik'' udarca u nogometu
Volej udarac je svaki udarac koji se izvodi iz vazduha direktno, ne dozvoljavajući lopti da dodirne
tlo. Može da se izvede gotovo svim dijelovima stopala i veoma je atraktivan. Volej udarac
sredinom hrpta stopala izvodi se na taj način što se slobodna noga nešto više savije u zglobu
koljena, a udarac po lopti se izvodi u momentu kada lopta stigne na 20cm od stajne noge i tla.
Ukoliko želimo da se lopta kreće vodoravno prema naprijed, onda se lopta mora udariti po
njenom zadnjem srednjem dijelu. Međutim, ukoliko loptu želimo uputiti nakon udarca u većem
ili manjem luku, onda se udarac izvodi odozdo, ispod zamišljenog središta lopte, po donjoj
površini. Pokreti ostalih dijelova tijela su gotovo isti kao pri izvođenju udarca po lopti koja se
kotrlja po tlu. U zavisnosti od trenutne situacije i položaja tijela igrača u odnosu na gol, volej i
poluvolej udarac se može izvesti:

-kada lopta dolazi u susret igraču-čeono

-kada lopta dolazi sa strane igraču-bočno

-kada lopta dolazi iza igrača- ''makazice-škare'' preko glave7

Ilustracija 28

7
''Fudbal-tehnika, taktika i metodika'' Vidoslav Lolić, Osmo Bajrić; Panevropski univerzitet ''APEIRON'' Banja Luka,
2013.
8
Ilustracija 2 (http://www.coaching-kids-soccer.com/images/volley.jpg)

5
Poluvolej ''dropkik'' udarac je udarac po lopti koji se izvodi neposredno nakon odskoka lopte sa
tla. Izvodi se najčešće hrptom stopala, a može i unutrašnjom i spoljašnjom stranom stopala.
Tehnika udarca se ne razlikuje mnogo od tehnike običnog voleja. Kod izvođenja ovog udarca
bitno je procijeniti momenat sudara lopte i stopala kako bi lopta imala željeni pravac, visinu i
snagu. Najčešće se izvodi hrptom stopala, vanjskom stranom ili unutrašnjom stranom stopala.

Ilustracija 39

4.2.1. Sile koje učestvuju kod izvođenja volej udarca u nogometu

Kada nogometaš izvodi volej udarac u nogometu, učešće u pokretu uzimaju i unutrašnje i
vanjske sile. Unutrašnje sile mogu biti analizirane na mišićnom nivou gdje se vrše mišićne
kontrakcije određenih mišića kod udaranja lopte. Vanjska sila u ovome primjeru može biti sila
kod kontakta lopte i stopala. Pored ove vanjske sile, tu su još i sila gravitacije, sila trenja, sila
otpora zraka, sila otpora podloge itd.

9
Ilustracija 3 (http://images.vectorhq.com/images/previews/965/soccer-volley-shot-vector-image-eps-93446.jpg)

6
4.2.2. Biomehanička analiza položaja tijela kod izvođenja volej i poluvolej
''dropkik'' udarca u nogometu

Ilustracija 410

Biomehanička analiza spomenutih šuteva obuhvata nekoliko segmenata, a mi ćemo nabrojati

samo osnovne:

Možemo reći da je položaj tijela nogometaša kod izvođenja volej i dropkik šuta u nogometu u
tzv.''labilnoj ravnoteži'', tj. tijelo nogometaša u ovoj poziciji ne može da se odupre spoljašnjim
silama, i mijenja položaj drugih dijelova tijela pod njihovim dejstvom kako bi održalo ravnotežu.

Oslonac tijela je na jednom stopalu noge budući da se odvajanjem jedne noge sa tla smanjuje
površina oslonca a povećava nesigurnost održavanja ravnoteže u čeonoj ravni. Zbog jačeg
opterećenja stopala stajne noge, povećavaju se lukovi uzdužnih svodova zbog snažne
kontrakcije mišića koji održavaju svodove stopala. Centar težišta tijela je pomjeren lateralno
kao posljedica adukcije ruku i jedne noge. Prije odvajanja zamašne noge od stajne noge,
potrebno je da nogometaš prenese cijelu težinu tijela na stajnu nogu, a pri tome karlica gubi
dvostruki oslonac, pa da se kuk sa strane slobodne noge ne bi spustio-karlica se mišićnim silama
učvrsti na strani stajne noge. Lokomotorni elementi tijela koje ćemo biomehanički analizirati
kod izvođenja ovoga šuta su: trup, desni kuk, lijevi kuk, desno koljeno, lijevo koljeno, desni i
lijevi skočni zglob, i lijevo i desno rame.

10
Ilustracija 4 (http://hobbyumbrella.blogs.lincoln.ac.uk/files/2014/05/17iht-soccer17a-superJumbo.jpg)

7
Trup je stabilan i vrši stabilizaciju ostalih dijelova tijela pomoću sljedećih mišića: abdominalni
mišići, psoas major, erector spinae i spinalni posturalni mišići.

Desni kuk vrši unutrašnju rotaciju ili fleksiju, a mišići koje koristi pri tom pokretu su: tensor
fascia lata, rectus femoris, psoas, iliacus, sartorius i grupu aduktor mišića.

Lijevi kuk vrši ekstenziju i pri tome koristi mišiće: gluteus maximus, mišiće zadnje lože i
adductor magnus.

Lijevo i desno koljeno su u ekstenziji i pri tome koriste isključivo kvadricepse.

Lijevi skočni zglob vrši plantarnu fleksiju i tako koristi plantarflexor mišiće.

Desni skočni zglob je u plantarnoj ekstenziji radi udarca hrptom stopala, i pri tome koristi
plantarextensor mišiće.

Lijevo i desno rame vrše horizontalnu adukciju i pri tome koriste sljedeće mišiće: anterior
deltoid, biceps brachii i pectoralis major.

Ilustracija 511

11
Ilustracija 5 ''3D biomechanical analysis of the soccer kick'' online PPT prezentacija
(www.health.uottawa.ca/biomech/courses/apa4311/kicking.ppt)

8
Vrijedi napomenuti da su uglovi pod kojima su postavljene ruke u odnosu na tijelo nisu isti kod
svih nogometaša i da ta vrijednost zavisi od automatizovanosti postavljanja ruku prilikom
izvođenja volej i dropkik udarca u nogometu. Kod nekih nogometaša ugao suprotne ruke od
noge kojom se izvodi šut iznosi cca 90 stepeni, dok je ugao druge ruke uglavnom cca 45 stepeni.

Postoje i slučajevi kod kojih su obe ruke postavljene na približnu vrijednost od 90 stepeni, jer je
to način na koji određeni nogometaši održavaju stabilnost prilikom šutiranja.

4.2.3. Biomehanička analiza završnice volej i poluvolej ''dropkik'' udarca u

nogometu
Nakon što nogometaš izvede poluvolej i volej u nogometu, jako bitan segment je sama
završnica, tj. završni položaj tijela nakon izvedenog šuta.

Ilustracija 612

Ispravna završnica kod spomenutih udaraca najviše ima preventivnu svrhu, tj. vrši prevenciju
eventualne povrede igrača ukoliko je pristupio neispravnom završetku voleja ili poluvoleja, a
također ima i svrhu što dužeg kontakta stopala sa loptom.

Kao kod svih balističkih pokreta, duže vrijeme kontakta će povećati momenat transfera
projektila (u ovom slučaju lopte) i dati joj na brzini. Što se tiče prevencije povrede, dobra
završnica će zaštititi tijelo od povrede tako što će postepeno smanjiti kinetičku i elastičnu silu

12
Ilustracija 6 (http://www.sportsinjurybulletin.com/img/045sib_fig2.gif)

9
proizvedenu zamahom i udaranjem lopte. Svaki iznenadni prekid pokreta povećava rizik od
različitih istegnuća, pa čak i rupture mišićnih sistema.

Kod završnice voleja i poluvoleja, biomehanička analiza tijela je nešto drugačija, pa tako ćemo
reći da je trup stabilizovan pomoću abdominalnih mišića i mišića erector spinae, stajna noga je
u ovome slučaju opružena: mišići zadnje lože i kvadriceps su u koncentričnoj kontrakciji kako bi
omogućili što stabilnije držanje na jednoj nozi.

5.Zaključak
Pokret udarca voleja i ''dropkik'' poluvoleja u nogometu je postignut kombinacijom mišićnih
momenata i pokreta lokomotornog sistema, i zasigurno su to neki od najatraktivnijih
nogomentih poteza. Visoka aktivacija nekoliko mišićnih grupa kao što su: iliopsoas, gluteus
maximus, quadriceps femoris i biceps femoris doprinosi stabilnosti nogometaša prilikom
izvedbe ovih udaraca i oni zajedno sa ostalim sinergistima u pokretu služe kako bi što bolje
stabilizovali sve zglobove i koštano-zglobne sisteme koji su uključeni i pokret.

Evidentno je da se koriste napredne tehnike i mjerni sistemi kako bi se širilo naše razumijevanje
ove nogometne tehnike sa biomehaničkog aspekta, kao i razumijevanje faktora koji direktno ili
indirektno utiču na izvođenje ovih pokreta.

Razumijevanje položaja svih dijelova lokomotornog sistema kod izvođenja spomenutih udaraca
je od velike važnosti i značaja za kvalitetno izveden šut, a biomehanička analiza istih nam šire
otvara vidike i daje nam jasniju sliku svih biomehaničkih parametara bitnih kod izvođenja ovih
šuteva.

U ovom slučaju, biomehanika kao nauka nam identifikuje pogodne mehanizme koji će dovesti
do snažnijeg i preciznijeg volej i poluvolej šuta, a također daje nam i širi pogled na
biomehaničke zakonitosti ovih šuteva tokom specifičnih uslova igre tako pružajući korisne i
detaljnije informacije trenerima i nogometašima.

10
6.Literatura

1. ''Fudbal-tehnika, taktika i metodika'' Vidoslav Lolić, Osmo Bajrić;

Panevropski univerzitet ''APEIRON'' Banja Luka, 2013.

2. ''Osnovi biomehanike u kineziologiji'' Osmo Bajrić; Panevropski

univerzitet ''APEIRON'' Banja Luka, 2014.

3. Naučni rad: ''Biomechanical Characteristics and Determinants of

Instep Soccer Kick'' Eleftherios Kellis i Athanasios Katis, online izdanje
(http://www.jssm.org/vol6/n2/1/v6n2-1pdf.pdf)

4. Naučni rad: ''The biomechanics of Kicking in Soccer'' Adam Hearn,

online izdanje (http://www.scienceinsoccer.com/2013/06/the-
biomechanics-of-kicking-in-soccer.html)

5. Naučni rad: ''The biomechanics of Kicking in Soccer: A review''

A.Less, T.Asai, T.Andersen, H.Nunome, T.Sterzing; Istraživački institut
Sporta i sportskih nauka, Liverpul-online izdanje
(http://www.slideshare.net/DanielPawlowski/the-biomechanics-of-
kicking-in-soccer-a-review)

11
Sadržaj:
1.Uvod.......................................................................................................2

2.Predmet i problem rada..........................................................................2

3.Ciljevi i zadaci rada.................................................................................2

4.Metodologija rada..................................................................................3

4.1 Opšte zakonitosti udarca nogom po lopti.............................................3

4.1.1 Pripremni pokret kod udarca nogom po lopti....................................3

4.1.2 Zalet.................................................................................................3

4.1.3 Momenat prenosa sile na loptu.........................................................4

4.1.4 Završna faza kretanja kod udarca nogom po lopti.............................4

4.2 Analiza volej i poluvolej ''dropkik'' udarca u nogometu.......................5

4.2.1 Sile koje učestvuju kod izvođenja volej udarca u nogometu.............5

4.2.2 Biomehanička analiza položaja tijela nogometaša kod izvođenja

volej i poluvolej ''dropkik'' udarca u nogometu..........................................7

4.2.3 Biomehanička analiza završnice kod izvođenja

volej udarca u nogometu............................................................................9

5.Zaključak................................................................................................10

6.Literatura................................................................................................11

Sadržaj.......................................................................................................12

12