Τα τυπάκια

Περιοδικό ποικίλης ύλης

Εκδότες: Μαθητές Δ΄ τάξης Δημ. Σχ. Βέργας Τεύχος 1 – Δεκέμβριος 2018

Εκδρομή στο Πλανητάριο

Στις 9 Δεκεμβρίου ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων του σχολείου μας οργάνωσε μια
εκδρομή στο Ευγενίδειο Πλανητάριο στην Αθήνα.

Νωρίς το πρωί έφτασαν τα λεωφορεία και ξεκινήσαμε. Το ταξίδι μέχρι την Αθήνα ήταν
πολύ ωραίο. Το μεσημέρι κι αφού πρώτα κάναμε μια βόλτα στο πάρκο των ξωτικών, φτάσα-
με στον προορισμό μας.

Μόλις έμπαινες, αντίκριζες ένα έργο τέχνης κι από κάτω του ένα πελώριο τάμπλετ που
σου έδινε πληροφορίες για ό,τι έβλεπες. Υπήρχε κι ένα μικρό μαγαζάκι που πουλούσε παι-
χνίδια κι αναμνηστικά. Ήταν πολύ όμορφα αλλά και πολύ ακριβά. Εγώ πήρα ένα μικρό ενθύ-
μιο κι έφυγα.

Μετά μας έδωσαν τα εισιτήρια. Κάναμε ουρά και ένας κύριος με ένα μηχάνημα τα τσέκα-
ρε και μας άφηνε να μπούμε στην αίθουσα προβολής.

Ήταν σαν σινεμά, μόνο που για οθόνη του είχε όλη την τεράστια άσπρη θολωτή οροφή. Ό-
ταν άρχισε η παράσταση ήταν σαν να βλέπεις τρισδιάστατα, αλλά χωρίς γυαλιά. Η παράστα-
ση που παρακολουθήσαμε ήταν τέλεια.

Η αγαπημένη μου στιγμή ήταν όταν είδα τον δίδυμο πλανήτη μας, την Αφροδίτη, που έχει
πολύ υψηλή θερμοκρασία και σε ένα της σημείο υπάρχει ένα ηφαίστειο.

Εγώ θα πρότεινα να ξαναπάμε με το σχολείο μας εκεί, γιατί μου άρεσε πάρα πολύ αυτή η
ταινία που είδαμε.

Ευσταθία Δουφεξή

1
Νικηφόρος Λύτρας, Τα κάλαντα (1872)

Χάρη στον πίνακα αυτόν αποδόθηκε στον κορυφαίο Έλληνα καλλιτέχνη ο χαρακτηρισμός «ο
ζωγράφος των Χριστουγέννων». Ο Νικηφόρος Λύτρας τον δημιούργησε το 1872. Βλέπουμε μια
ομάδα παιδιών που ντυμένα με παραδοσιακά ενδύματα λένε τα κάλαντα παίζοντας παραδοσιακά
όργανα στην αυλή ενός παλιού αγροτικού σπιτιού.

Ο πίνακας δεν απεικονίζει απλά ένα χριστουγεννιάτικο έθιμο, αλλά είναι γεμάτο
συμβολισμούς. Ένα από τα πρώτα πράγματα που παρατηρούμε είναι ότι τα παιδιά που λένε τα
κάλαντα είναι διαφορετικής καταγωγής και εθνικότητας. Με αυτόν τον τρόπο ο ζωγράφος θέλει
να μας υπενθυμίσει το πραγματικό πνεύμα της γιορτής, μακριά από διακρίσεις. Άλλα
χαρακτηριστικά και συμβολικά στοιχεία του πίνακα είναι το άγαλμα στην κάτω δεξιά άκρη του
πίνακα που θυμίζει τη Νίκη της Σαμοθράκης, η σκούπα λίγο πιο κει, το ξεραμένο δέντρο που
στηρίζεται για να μην πέσει και υποδηλώνει τη φτώχεια που παραμονεύει στο πρόσωπο του
κρυμμένου παιδιού πίσω απ’ τον τοίχο της αυλής που παρατηρεί, η φιγούρα της μητέρας που
κρατάει το μωρό της χαμογελαστή δίπλα στο ανθισμένο λουλούδι, το φωτεινό χαμόγελο του
μελαψού τυμπανιστή…

Ο Νικηφόρος Λύτρας σπούδασε στο Σχολείον των Τεχνών (1850 – 1856) , όπως λεγόταν αρχικά
η σημερινή Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. Συνέχισε τις σπουδές του στην Ακαδημία
του Μονάχου (1860 – 1865) και το 1866 διορίστηκε στην έδρα του Σχολείου. Σαν καλλιτέχνης και
σαν δάσκαλος σημάδεψε την πορεία της νεοελληνικής ζωγραφικής. Πίστευε ότι «η αγάπη προς το
ωραίον είναι η γέφυρα μεταξύ Θεού και ανθρώπου».

Γωγώ Βαρελά – Αλεξάνδρα Πόνε

2
Το Χριστουγεννιάτικο Χωριό

Στο Γκάζι, μια κεντρική περιοχή της Αθήνας, κάθε χρόνο στήνεται το χριστουγεννιάτικο χωριό.
Είναι μια μεγάλη έκταση όπου παλιότερα υπήρχε ένα εργοστάσιο παραγωγής φωταερίου. Το
φωταέριο αλλιώς ονομάζεται «γκάζι» κι από εκεί πήρε το όνομά της η περιοχή.

Εκεί, λοιπόν, στήνεται το χριστουγεννιάτικο χωριό, που είναι γεμάτο ξωτικά που βοηθούν τον
Αϊ-Βασίλη να κατασκευάσει στολίδια, δώρα και γλυκίσματα για τα παιδιά. Το καλύτερο είναι που
μεταμφιέζεσαι κι εσύ σε ξωτικό και μπορείς να βοηθήσεις σε όλα αυτά παίρνοντας μέρος σε πο-
λύ διασκεδαστικές δραστηριότητες.

Στον εξωτερικό χώρο λειτουργεί λουναπάρκ με πολλά παιχνίδια κι υπάρχουν σπιτάκια από
όπου μπορείς να αγοράσεις δωράκια και αναμνηστικά.

Είναι ένας υπέροχος πολυχώρος που αξίζει να επισκεφθείτε. Εμείς περάσαμε φανταστικά εκεί.

Δημήτρης Κάρτσωνας – Δημήτρης Κουρεντζής

Ένα νόστιμο έθιμο από την Κω

Τα Χριστούγεννα στην Κω υπάρχει ένα έθιμο

πολύ… νόστιμο! Οι γυναίκες φτιάχνουν γεμιστό
κατσίκι. Γεμίζουν, δηλαδή, το κατσίκι με ρύζι και
συκωτάκια, το τυλίγουν με λαδόκολλα και το
ψήνουν σε ξυλόφουρνο όλη νύχτα. Όταν ψηθεί,
το σερβίρουν με ρόδι.

Καλά Χριστούγεννα σε όλους!

Βασίλης Κουρκουτάς

3
Χριστουγεννιάτικα έθιμα κάπου αλλού

Στη Δανία την περίοδο πριν από τα Χριστούγεννα φτιάχνονται πολλά χειροποίητα στολίδια για
τη διακόσμηση των σπιτιών. Οι περισσότερες οικογένειες φτιάχνουν μόνες τους το
παραδοσιακό αλεξανδριανό στεφάνι με τέσσερα κεριά που συμβολίζουν τις τέσσερις Κυριακές
μέχρι την ημέρα των Χριστουγέννων. Η παραμονή των Χριστουγέννων γιορτάζεται με το
παραδοσιακό τραπέζι μεταξύ των συγγενών. Ένα μεγάλο αμύγδαλο κρύβεται μέσα στο δανέζικο
γλυκό. Ο τυχερός που θα το βρει ανταμείβεται με το λεγόμενο «δώρο του αμύγδαλου».

Στη Γερμανία το Χριστουγεννιάτικο δέντρο το στολίζουν την παραμονή των Χριστουγέννων. Στα
περισσότερα σπίτια κάτω από το δέντρο υπάρχει και η παραδοσιακή φάτνη. Το δέντρο είναι
στολισμένο με φιγούρες (αγγελάκια κλπ), ή με μπαλίτσες και φωτίζεται με κεράκια αναμμένα ή με
λαμπάκια. Τα δώρα τα βάζουν κρυφά κάτω από το δέντρο και δίπλα στην φάτνη, για να τα βρουν
τα παιδιά επιστρέφοντας από την εκκλησία. Την ημέρα των Χριστουγέννων η οικογένεια γιορτάζει
γύρω από το πλούσιο τραπέζι, ενώ την δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων οι συγγενείς μαζεύονται
όλοι και γιορτάζουν όλοι μαζί το απόγευμα. Παραδοσιακό Χριστουγεννιάτικο φαγητό είναι η ψητή
χήνα με κόκκινο λάχανο και μπαλάκια από πατάτες. Άλλα παραδοσιακά φαγητά είναι
η πέστροφα και ο κυπρίνος.

Στην Ιταλία εκτός από το χριστουγεννιάτικο δέντρο, σημαντικό σύμβολο στον εορτασμό των
Χριστουγέννων αποτελεί και η Φάτνη της Γεννήσεως. Αυτή υπενθυμίζει τον Φραγκίσκο της Ασίζης,
ο οποίος ήταν ο πρώτος που δημιούργησε αναπαράσταση της ιστορίας των Χριστουγέννων με
αγαλματίδια. Όλοι οι χαρακτήρες εκτός από το Θείο Βρέφος τοποθετούνται στη φάτνη από τις 8
Δεκεμβρίου, ενώ το νεογέννητο τοποθετείται αμέσως μετά τα μεσάνυχτα της 24ης Δεκεμβρίου.
Επίσης, τη νύκτα μεταξύ 5-6 Ιανουαρίου η διάσημη Befana, η παλιά καλή και φτωχή μάγισσα,
έρχεται και τρώει καρύδια και μπισκότα που της άφησαν τα παιδιά και, πριν πετάξει μακριά, τους
αφήνει δώρα μέσα στις κάλτσες των δώρων (κάρβουνα για τα άτακτα παιδιά, γλυκά και παιχνίδια
για τα φρόνιμα).

Στην Ισπανία η παραμονή των Χριστουγέννων ή αλλιώς «Noche Buena» είναι το βράδυ που μα-
ζεύεται όλη η οικογένεια. Τα δωμάτια διακοσμούνται με κλαδιά από πεύκα, μπεζ και κόκκινα α-
λεξανδριανά και αναμμένα κεριά δίνοντας μια κατάνυξη και ένα χρώμα στην ατμόσφαιρα. Μετά
το τραπέζι των Χριστουγέννων στο οποίο προσφέρονται τοπικές σπεσιαλιτέ, ακολουθεί η Λειτουρ-
γία των Χριστουγέννων.

Γιώργος Κοτσίλας – Μυρτώ Πανταζή

4
Το τραγούδι Άγια νύχτα είναι το διεθνώς γνωστότερο
χριστουγεννιάτικο τραγούδι. Για χρόνια οι δημιουργοί του ήταν
άγνωστοι και πολλοί απέδιδαν την πατρότητα του τραγουδιού σε
διάσημους κλασικούς συνθέτες όπως τον Μότσαρτ, τον
Μπετόβεν, τον Χάυντν ή θεωρούσαν ότι επρόκειτο για κάποιο παραδοσιακό γερμανικό νανούρισμα.

Το 1995 όμως βρέθηκε ένα μεταγενέστερο χειρόγραφο (το αρχικό έχει χαθεί) με τους στίχους του
τραγουδιού που μας αποκάλυψε ότι γράφτηκε το 1816 από τον Γιόζεφ Μορ, τον νεαρό εφημέριο
του χωριού Όμπερντορφ, στο Σάλτσμπουργκ της Αυστρίας. Ο Μορ ζήτησε από τον Φραντς
Γκρούμπερ, τον δάσκαλο του γειτονικού χωριού, να συνθέσει τη μουσική.

Το τραγούδι ακούστηκε για πρώτη φορά δυο χρόνια αργότερα, την παραμονή Χριστουγέννων του
1818 στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου όπου ο Γκρούμπερ έπαιζε μουσική και ο Μορ
τραγουδούσε.

Το 1834 οι αδερφές Στράσερ τραγούδησαν την Άγια νύχτα για τον βασιλιά Φρειδερίκο-Γουλιέλμο
της Πρωσίας, ο οποίος ενθουσιάστηκε και απαίτησε να παίζεται το κομμάτι στον καθεδρικό ναό
κάθε χρόνο, ανήμερα τα Χριστούγεννα. Διέταξε μάλιστα να γίνει έρευνα για να βρεθούν οι
δημιουργοί του. Η έρευνα ξεκίνησε το 1854 και τελικά οδήγησε στη γνωστοποίηση των δημιουργών.

Η Άγια νύχτα έχει μεταφρα-

Άγια νύχτα, σε προσμένουν Η ψυχή μας φτερουγίζει στεί σε περισσότερες από 300
γλώσσες και διαλέκτους σε όλο
με χαρά οι χριστιανοί πέρα στ’ άγια τα βουνά τον κόσμο κι έχει γνωρίσει πολ-
και με πίστη ανυμνούνε όπου ψάλλουν οι αγγέλοι λές διασκευές και επανεκτελέ-
σεις από διάφορους καλλιτέχνες.
τον Θεό δοξολογούνε απ’ τα ουράνια θεία μέλη
Είναι πολύ δημοφιλής σε ό-
μ’ ένα στόμα, μια φωνή στον Σωτήρα «Ωσαννά» λον τον κόσμο. Μάλιστα κατά
τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο τρα-
ναι, με μια φωνή ψάλλουν «Ωσαννά» γουδήθηκε ταυτόχρονα στ’ αγ-
γλικά και τα γερμανικά από τα
Στης Βηθλεέμ ελάτε όλοι αντιμαχόμενα στρατεύματα στο
μέτωπο κατά τη χριστουγεννιάτι-
στα βουνά τα ιερά
κη ανακωχή του 1914, επειδή ή-
Και μ’ ευλάβεια μεγάλη ταν από τα λίγα γνωστά κι αγα-
πητά χριστουγεννιάτικα τραγού-
κει που τ’ άγιο φως προβάλλει δια που είχαν κοινά κι οι δυο α-
ντίπαλες πλευρές.
προσκυνήστε με χαρά
Ευσταθία Δουφεξή
ναι, με μια χαρά
Χρύσα Τάσου

5
Απολαυστικές συνταγές για τις γιορτινές μέρες
Γρήγορη χριστουγεννιάτικη γαλοπούλα

ΥΛΙΚΑ

Για τη γαλοπούλα

 1 γαλοπούλα (4-5 κιλά)

 100 γρ. βούτυρο σε θερμοκρασία
δωματίου
 80 γρ. μουστάρδα
 αλάτι, πιπέρι
 δενδρολίβανο, θυμάρι, φασκόμηλο

Για τη γαρνιτούρα

 2 κ.σ. βούτυρο (1 κ.σ. + 1 κ.σ.)

ΕΚΤΕΛΕΣΗ
 1 κ.σ. ελαιόλαδο
 3 μεγάλα κρεμμύδια Για τη γαλοπούλα
 3 σκελίδες σκόρδο
 Προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 180
 200 γρ. κάστανα βρασμένα και
βαθμούς, στον αέρα.
ξεφλουδισμένα
 Σε ένα μπολ βάζουμε το βούτυρο, τη μου-
 100 γρ. βερίκοκα ξερά
στάρδα, αλάτι, πιπέρι, και ανακατεύουμε
 1 πράσινο μήλο
μέχρι να έχουμε μια ομοιόμορφη πάστα.
 2 κλωναράκια σέλερι
 Αφαιρούμε τη ραχοκοκαλιά με το μαχαίρι.
 400 γρ ψωμί του τοστ τριμμένο
 Γυρνάμε τη γαλοπούλα με το στήθος προς
 θυμάρι
τα επάνω, αφαιρούμε το κόκαλο από το
 1 κύβο λαχανικών
στήθος και πιέζουμε με τις παλάμες μας
για να πάρει το σχήμα πεταλούδας.
 Ξεχωρίζουμε με προσοχή με τα χέρια μας το δέρμα από το κρέας στο στήθος και στα
μπούτια της γαλοπούλας, δημιουργώντας μια θήκη-τσέπη.
 Απλώνουμε με προσοχή κάτω από την πέτσα το βούτυρο φροντίζοντας να πάει παντού.
Ό,τι μείνει το απλώνουμε εξωτερικά πάνω στο δέρμα της γαλοπούλας. Βάζουμε, αν
θέλουμε, στο ψυγείο για 2-3 ώρες. Στη συνέχεια…
 Αφαιρούμε από τις φτερούγες με μαχαίρι την τελευταία άρθρωση, επειδή καίγεται.
 Απλώνουμε στον πάτο του ταψιού μπόλικα μυρωδικά, τοποθετούμε τη γαλοπούλα στο
ταψί και ψήνουμε στον φούρνο για 2-2 ώρες.
 Αφού ψηθεί, αφαιρούμε από τον φούρνο.
 Κρατάμε λίγο από το ζουμί που έχει βγάλει η γαλοπούλα για να το χρησιμοποιήσουμε στη
γαρνιτούρα.

6
 Για τη γαρνιτούρα

 Βάζουμε σε δυνατή φωτιά ένα τηγάνι και ρίχνουμε το βούτυρο και το ελαιόλαδο.
 Ψιλοκόβουμε τα κρεμμύδια και τα προσθέτουμε στο τηγάνι. Κάνουμε το ίδιο με το
σκόρδο και το θυμάρι.
 Μαγειρεύουμε για 15-20 λεπτά μέχρι να καραμελώσουν. Παράλληλα σπάμε με τα χέρια
μας τα κάστανα, ψιλοκόβουμε τα βερίκοκα, το πράσινο μήλο και το σέλερι και τα ρί-
χνουμε κι αυτά μέσα στο τηγάνι, ανακατεύοντας ανά τακτά διαστήματα.
 Ρίχνουμε το τριμμένο ψωμί του τοστ και 1 κ.σ. βούτυρο και ανακατεύουμε μέχρι το ψωμί
να τραβήξει όλα τα αρώματα και να γίνει τραγανό.
 Τέλος ρίχνουμε λίγα από τα ζουμιά που ψήσαμε τη γαλοπούλα, αφήνουμε να τα απορρο-
φήσει το ψωμί και αφαιρούμε από τη φωτιά.
 Σερβίρουμε τη γαλοπούλα μας.

Κάτια Μέντζα

Κέικ ινδοκάρυδου

ΥΛΙΚΑ ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Για το κέικ Για το κέικ

 3 ποτήρια αλεύρι φαρίνα Χτυπάμε το βιτάμ, τη ζάχαρη, και προσθέ-

 3 ποτήρια ινδική καρύδα τουμε ένα-ένα τα αυγά. Ύστερα προσθέτουμε
 2 ποτήρια ζάχαρη λίγο-λίγο το γάλα και το αλεύρι και τέλος την
 1 ποτήρι γάλα καρύδα. Αδειάζουμε το μείγμα σε βουτυρω-
 8 αυγά μένη φόρμα και ψήνουμε για περίπου 45 λε-
 1 βιτάμ πτά στους 170 βαθμούς σε προθερμασμένο
 2 βανίλιες φούρνο. Όταν ψηθεί, αποσύρουμε από τον
φούρνο, αφήνουμε να κρυώσει κι ετοιμάζουμε
Για το σιρόπι
το σιρόπι.
 3 ποτήρια νερό
Για το σιρόπι
 3 ποτήρια ζάχαρη
 λίγο χυμό λεμονιού Σε μια κατσαρόλα βάζουμε το νερό, τη ζάχα-
 1 φλούδα λεμονιού ρη, τον χυμό λεμονιού και τη φλούδα λεμονιού.
Αφήνουμε να βράσει για 4 λεπτά από τη στιγμή
που αρχίσει ο βρασμός. Αποσύρουμε από τη
φωτιά και αφήνουμε στην άκρη μέχρι να χλια-
ρύνει το σιρόπι. Έπειτα περιχύνουμε το ζεστό
κέικ και αφήνουμε κατά μέρος για αρκετή ώρα
μέχρι να απορροφηθεί το σιρόπι.

Σταυρούλα Κότση

7
Υγεία – διατροφή
Συμβουλές για υγιεινή διατροφή

Όλοι ξέρουμε πως πρέπει να τρώμε υγιεινά φαγητά, χωρίς λιπαρά, και να αποφεύγουμε τις
επεξεργασμένες τροφές, που περιέχουν συστατικά βλαβερά για τον οργανισμό μας.

Πρέπει να τρώμε πολλά φρούτα, λαχανικά και ψάρια και λιγότερο κρέας. Πάντα να προτιμούμε
προϊόντα ολικής άλεσης και να πίνουμε φυσικούς χυμούς και γάλα σε λογικές ποσότητες.
Σπανιότερα να καταναλώνουμε γλυκά και σοκολάτες. Μας αρέσουν πολύ, αλλά η πολλή ζάχαρη που
περιέχουν βλάπτει τα δόντια και τον οργανισμό μας.

Έτσι, κάνοντας όλα αυτά, θα έχουμε μια ισορροπημένη διατροφή και θα μπορέσουμε να χτίσου-
με έναν υγιή και δυνατό οργανισμό. Προσοχή, λοιπόν, τις μέρες των γιορτών. Όχι πολλά γλυκά και
υπερβολικό φαγητό, αλλά… ασταμάτητο παιχνίδι σε πάρκα και πλατείες.

Σταυρούλα-Μυρτώ Πανταζή

Πόση ποσότητα φαγητού πρέπει να τρώμε σε κάθε γεύμα;

Αν θέλετε να χάσετε βάρος, δεν υπάρχει λόγος να τρώτε μόνο μπρόκολο για έξι μήνες. Δείτε
παρακάτω τις πέντε βασικές αρχές μιας σωστής διατροφής:

 Μια χούφτα (και τα δυο χέρια ενωμένα) είναι η ποσότητα λαχανικών που πρέπει να κατανα-
λώνετε καθημερινά.
 Η περιοχή του μπροστινού μέρους της γροθιάς σας είναι η ημερήσια ποσότητα υδατανθρά-
κων (ρύζι, ζυμαρικά, δημητριακά, ψωμί) που χρειάζεστε.
 Το μέγεθος ολόκληρης της γροθιάς σας είναι ίσο με την ποσότητα των φρούτων που πρέπει
να καταναλώνετε κάθε μέρα, για να διατηρήσετε την καλή σας υγεία.
 Το μέγεθος της παλάμης σας δείχνει την ποσότητα κρέατος που πρέπει να καταναλώνετε
ημερησίως.
 Η περιοχή στην άκρη του δείκτη του χεριού σας δείχνει πόση ποσότητα βουτύρου και ζωικού
λίπους πρέπει να καταναλώνετε καθημερινά, χωρίς να βλάψετε τον οργανισμό σας.

Κι αν όλα αυτά σας βολεύει να τα δείτε στο πιάτο, μελετήστε την παρακάτω εικόνα:

Ηρώ Ρουσάκη

8
Ερευνούμε, μαθαίνουμε, ανησυχούμε, φροντίζουμε. Η ελπίδα μας στη
φύση.
Ανησυχητικές προβλέψεις για το μέλλον της Γης

Σύμφωνα με υπολογισμούς που έκαναν επιστήμονες, μέχρι το 2030 το κλίμα της Γης θα μοιάζει
με εκείνο που επικρατούσε στον πλανήτη πριν από τρία εκατομμύρια χρόνια, στην εποχή του
Πλειόκαινου. Τότε η θερμοκρασία ήταν κατά 1,8-3,6 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη σημερινή,
επικρατούσε ξηρασία, η Βόρεια και η Νότια Αμερική δεν είχαν ακόμη ενωθεί, η Γροιλανδία δεν είχε
παγώσει και η στάθμη των ωκεανών ήταν 18 μέτρα υψηλότερη.

Αν οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα συνεχιστούν με τον σημερινό ρυθμό, οι επιστήμονες

εκτιμούν επίσης ότι μέχρι το 2150 η Γη θα έχει επιστρέψει στο κλίμα που είχε πριν από 50 εκατομ-
μύρια χρόνια, όταν άρχισαν να εμφανίζονται τα πρώτα θηλαστικά (οι δεινόσαυροι εξαφανίστηκαν
πριν από 65 εκατομμύρια χρόνια).

Για να λιώσουν οι παγετώνες, ωστόσο, χρειάζεται αρκετός χρόνος και επομένως η Γροιλανδία δεν
θα ξαναγίνει καταπράσινη από τον επόμενο αιώνα. Και το επίπεδο των ωκεανών δεν θα αυξηθεί
κατά 18 μέτρα. Όμως η ταχύτητα με την οποία υπερθερμαίνεται ο
πλανήτης θα αιφνιδιάσει πολλά είδη που χρειάστηκαν εκατομμύρια
χρόνια για να εξελιχθούν στη σημερινή μορφή τους. Οι επιστήμονες
προειδοποιούν πως πολλά είδη που ξέρουμε σήμερα θα εξαφανιστούν.

Είναι, λοιπόν, ανάγκη να μάθουμε εμείς οι άνθρωποι από την ιστορία

της Γης και την ιστορία του είδους μας, να καταλάβουμε τις αλλαγές που
συμβαίνουν στο περιβάλλον μας και να πάρουμε τα αναγκαία μέτρα για
να το προστατέψουμε.

Εφιαλτική πρόβλεψη για φονικό σεισμό στην Τουρκία

Ο γνωστός Τούρκος σεισμολόγος Αχμέτ Ερτζάν ανέφερε ότι τρεις τουλάχιστον ισχυροί σεισμοί
αναμένεται να χτυπήσουν την Κωνσταντινούπολη μετά το 2033. Παράλληλα εκτιμά ότι το ρήγμα της
βόρειας Ανατολίας θα δώσει ισχυρό σεισμό μεγέθους 6,4 με 6,7 Ρίχτερ στην ασιατική πλευρά της
Κωνσταντινούπολης, ενώ στην ευρωπαϊκή πλευρά της ο σεισμός θα έχει ακόμα μεγαλύτερο μέγεθος
μεταξύ 7 και 7,3 Ρίχτερ. Ο ισχυρός αυτός σεισμός, πιστεύει ο Ερτζάν, είναι πιο πιθανό να γίνει
μεταξύ 2040 και 2050 και προσθέτει ότι αν συνέβαινε σήμερα αυτός ο σεισμός, θα χάνονταν 15 - 20
χιλιάδες ζωές, ενώ εκατομμύρια άνθρωποι θα έμεναν άστεγοι λόγω της κακής αρχιτεκτονικής των
κτηρίων και της έλλειψης αντισεισμικής προστασίας.

Ο Αχμέτ Ερτζάν προβλέπει ακόμα ότι ο σεισμός θα χτυπήσει και την Αγία Σοφία μέχρι το μεγάλο
τζαμί του Σουλεϊμάν στον Κεράτιο Κόλπο. «Ο σεισμός κάτω από αυτή την περιοχή θα είναι πάρα
πολύ ισχυρός», εκτιμά ο Τούρκος σεισμολόγος, προβλέποντας μεγάλες καταστροφές στα ιστορικά
μνημεία.

Νόρις Μετούσι – Ένρι Λότσι

9
Τα σπάνια φυτά της Ελλάδας

Η Ελλάδα σε σχέση με την επιφάνειά της έχει τον πιο μεγάλο αριθμό διαφορετικών φυτών στην
Ευρώπη. Το σύνολο των φυτών μιας περιοχής λέγεται χλωρίδα.

Στην Ελλάδα υπάρχουν 6.000 διαφορετικά είδη φυτών. Από αυτά τα 1.100 περίπου είναι
ενδημικά, δηλαδή δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στον κόσμο. Στην Πελοπόννησο υπάρχουν 2.766
είδη φυτών. Καταλαβαίνουμε δηλαδή ότι έχει πολύ πλούσια χλωρίδα.

Δείτε παρακάτω μερικά από τα πιο όμορφα φυτά της Ελλάδας που πρέπει να προστατέψουμε, αν
δεν θέλουμε να εξαφανιστούν.

Βελανιδιά της Εύβοιας

Υψηλός θάμνος ή χαμηλό δέντρο που

φυτρώνει από όλο τον κόσμο μόνο στη
βορειοανατολική Εύβοια. Είναι πολύ
όμορφο φυτό με ωραία φύλλα,
ανθεκτικό στην ξηρασία και στις
πυρκαγιές. Χρειάζεται να προστατευθεί,
επειδή αντιμετωπίζει κίνδυνο
εξαφάνισης.

Λαγορίγανη

Χαμηλό φυτό, ενδημικό της

Πελοποννήσου και της Εύβοιας. Ανθίζει
από Ιούνιο μέχρι Σεπτέμβριο. Φυτρώνει
σε υψόμετρο 500 – 2.300 μ. Το
συναντάμε στον Ταΰγετο και στο
Καλάθι, το βουνό πάνω από τη Βέργα
μας.

Δημήτρης Κάρτσωνας

Νικόλας Πλατής

10
Μιλάμε για γράμματα, τέχνες, επιστήμες
Νικόλαος Γύζης – αφιέρωμα

Την 1η Μαρτίου 1842 γεννήθηκε στο

Σκλαβοχώρι της Τήνου ο Νικόλαος Γύζης, ένας
από τους πιο σημαντικούς ζωγράφους μας του
19ου αι.. Ήταν ένα από τα έξι παιδιά του
ξυλουργού Ονούφριου Γύζη και της Μαργαρίτας
Ψάλτη. Το 1850 η οικογένεια εγκαταστάθηκε στην
Αθήνα, όπου ο μικρός Νικόλαος άρχισε να
παρακολουθεί μαθήματα στο Σχολείον των
Τεχνών (μετέπειτα Ανωτάτη Σχολή Καλών
Τεχνών), αρχικά σαν ακροατής και, από το 1854
έως το 1864, σαν κανονικός σπουδαστής.

Τελειώνοντας τις σπουδές του γνωρίστηκε με

τον πλούσιο φιλότεχνο Νικόλαο Νάζο, ο οποίος
μεσολάβησε ώστε ο Γύζης να πάρει υποτροφία
και να συνεχίσει τις σπουδές του στη Βασιλική
Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου.

Τον Ιούνιο του 1865 ο Γύζης έφτασε στο Μόνα-

χο. Εκεί συνάντησε τον συνάδελφο και φίλο του
Νικηφόρο Λύτρα, ο οποίος τον βοήθησε να προσαρμοστεί γρήγορα στο γερμανικό περιβάλλον. Ολο-
κλήρωσε τις σπουδές του στο Μόναχο το 1871 και τον Απρίλιο του 1872 επέστρεψε στην Αθήνα και
μετέτρεψε το πατρικό του σπίτι στην οδό Θεμιστοκλέους σε ατελιέ.

Μαζί με τον Νικηφόρο Λύτρα ταξίδεψε το 1873 στη

Μικρά Ασία. Τον Μάιο του 1874, απογοητευμένος από τις
συνθήκες στην Ελλάδα, εγκατέλειψε την Αθήνα κι εγκατα-
στάθηκε ως το υπόλοιπο της ζωής του στο Μόναχο. Το
1880 ανακηρύχτηκε σε επίτιμο μέλος της Ακαδημίας
Καλών Τεχνών του Μονάχου και το 1888 εκλέχτηκε
τακτικός καθηγητής στο ίδιο ίδρυμα. Το 1895 επισκέφτηκε
για τελευταία φορά την Ελλάδα, που δεν ξέχασε ποτέ και
πάντα νοσταλγούσε. Πέθανε στο Μόναχο στις 4 Ιανουα-
ρίου 1901 από λευχαιμία.

Γύζης, Παππούς και εγγονός, 80Χ63, λάδι σε καμβά

11
 Το έργο του αναγνωρίστηκε τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη. Συμμετείχε και βραβεύτηκε
σε πάρα πολλές ελληνικές και ευρωπαϊκές εκθέσεις από το 1870 ως το 1900. Μάλιστα, μετά τον θά-
νατό του τιμήθηκε με έκθεση των έργων του στην 8η Διεθνή Καλλιτεχνική Έκθεση του Γκλασπαλάστ.
Μερικά από τα έργα του, όπως Τα αρραβωνιάσματα (1875) και Το κρυφό σχολειό (1885), βασίζονται
σε προφορικούς θρύλους της εποχής της Τουρκοκρατίας. Και μπορεί να αμφισβητείται σήμερα η
σχέση των θρύλων αυτών με την ιστορική αλήθεια, η καλλιτεχνική αξία, όμως, αυτών των έργων
παραμένει αναμφισβήτητη.

Γύζης, Τα αρραβωνιάσματα, 1,03Χ1,55 λάδι σε καμβά, Εθνική Πινακοθήκη, Αθήνα

Επί Τουρκοκρατίας, ο θρύλος λέει ότι οι Έλληνες αρραβώνιαζαν τα παιδιά τους από πολύ μικρά για
να μην τους τα πάρουν οι Τούρκοι και τα κάνουν γενίτσαρους.

Γεωργία Γκράση

Ζαχαρούλα Ίσσαρη

12
Αθλήματα και σπουδαίοι αθλητές
Καλαθοσφαίριση

Η καλαθοσφαίριση είναι ένα ομαδικό άθλημα. Εμπνευστής και δημιουργός της ήταν ο καναδός
καθηγητής φυσικής αγωγής στο Σπρίνγκφιλντ της Μασαχουσέτης των ΗΠΑ, Τζέιμς Νέισμιθ. Αρχικά
παιζόταν μόνο από άνδρες, αλλά πια παίζεται και από γυναίκες. Είναι ένα δημοφιλές άθλημα.

Παίζεται με δύο ομάδες των πέντε ατόμων σε ένα γήπεδο με δύο αντικριστά καλάθια. Οι
παίκτες επιτρέπεται να ακουμπήσουν
την μπάλα μόνο με τα χέρια. Σκοπός
των ομάδων είναι να βάλουν με σουτ
την μπάλα μέσα από το καλάθι όσο το
δυνατόν περισσότερες φορές στη
διάρκεια του αγώνα. Η ομάδα που θα
πετύχει τους περισσότερους πόντους
είναι η νικήτρια. Κάθε ομάδα έχει ανά
πάσα στιγμή πέντε παίκτες μέσα στο
γήπεδο. Κατά τη διάρκεια του αγώνα
μπορεί να χρησιμοποιήσει άλλους
επτά παίκτες (που βρίσκονται στον
πάγκο) πραγματοποιώντας αλλαγές.
Ανάλογα με το ποια ομάδα κατέχει
την μπάλα, οι παίκτες παίζουν
αμυντικά ή επιθετικά.

Γιάννης Αντετοκούνμπο

Ο Γιάννης Αντετοκούνμπο είναι Έλληνας επαγγελματίας

καλαθοσφαιριστής νιγηριανής καταγωγής. Γεννήθηκε στις 6
Δεκεμβρίου 1994, στη συνοικία Ζωγράφου στην Αθήνα. Το ύψος
του είναι 2,11 μ. και αγωνίζεται σε όλες τις θέσεις της καλαθο-
σφαίρισης. Αυτή την περίοδο είναι παίκτης των Μιλγουόκι Μπακς,
ομάδας των ΗΠΑ, αλλά παίζει και με την Εθνική Ελλάδος.

Ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του στην Α2 κατηγορία του ελληνικού

πρωταθλήματος καλαθοσφαίρισης ως παίκτης του Φιλαθλητικού.
Το 2013 τον επέλεξε η ομάδα των Μιλγουόκι Μπακς να τον εντάξει
στο δυναμικό της. Εκεί εξελίχθηκε στον κορυφαίο παίκτη της
ομάδας στις περισσότερες στατιστικές κατηγορίες, και σε έναν από τους κορυφαίους παίκτες του
πρωταθλήματος ΝΒΑ. Φοράει τη φανέλα με το νούμερο 34 και το αγωνιστικό παρατσούκλι του είναι
The Greek Freak.

Γιώργος Φιλανδριανός
13
Σπαζοκεφαλιές, αινίγματα, ανέκδοτα, γλωσσοδέτες, σταυρόλεξα, κ.ά
Η ακροστιχίδα των Χριστουγέννων

____ 1. Η Ελλάδα είναι μια… της Ευρώπης.

_____ 2. Το κοιτάμε για να μάθουμε την ώρα.

_________ 3. Εκεί φτιάχνει τα δώρα ο Αϊ-Βασίλης (αντίστροφα).

__________ 4. Κάνουν πολλές οι καλικάντζαροι.

________ 5. Ζώα με μεγάλα κέρατα.

_______ 6. Αγκαλιάζει τη γη αυτός.

______ 7. Ο αγιασμός των… γίνεται στις 6 Ιανουαρίου.

____ 8. Σβήνει τα λάθη σου αυτή.

______ 9. Κάθε χρόνος έχει τέσσερις…

_____ 10. Σημείο του ορίζοντα.

____ 11. Το λέμε και ύδωρ.

__________ 12. Μέρες καλοκαιρίας στις αρχές του Γενάρη.

Γιάννης Γιάνναρης

Το top 10 των πιο ψηλών βουνών της Γης

Τα μεγαλύτερα σε υψόμετρο βουνά της Γης είναι:

1. Everest (Θιβέτ) - 8.848 μέτρα

2. K2 (Πακιστάν, Κίνα) - 8.611 μέτρα
3. Kangchenjunga (Νεπάλ, Ινδία) - 8.586 μέτρα
4. Lhotse (Θιβέτ) - 8.516 μέτρα
5. Makalu (Θιβέτ) - 8.485 μέτρα
6. Cho Oyu (Θιβέτ) - 8.201 μέτρα
7. Dhaulagiri (Νεπάλ) - 8.167 μέτρα
8. Manaslu (Νεπάλ) - 8.163 μέτρα
9. Nanga Parbat (Πακιστάν) - 8.126 μέτρα Το Έβερεστ, η ψηλότερη κορυφή του κόσμου
10. Annapurna (Νεπάλ) - 8.091 μέτρα

Αλμπέρτο Μετούσι

14
Αινίγματα. Ψάξε, ψάξε κι ίσως το βρεις.

1. Μπορείς να την κρατήσεις, όχι όμως να την αγγίξεις. Τι είναι; [ήονπανα Η]

2. Ανεβαίνει, κατεβαίνει και στο ίδιο σημείο μένει. Τι είναι; [αμότσ οΤ]

3. Σπίτι δε στεριώνει μήτε ενοίκιο πληρώνει. Τι είναι; [ςοκούοκ Ο]

4. Τι ανήκει μόνο σε σένα, αλλά το χρησιμοποιούν όλοι οι άλλοι και όχι εσύ; [υοσ άμονό οΤ]

5. Με κοιτάζεις, σε κοιτάζω. Τρως, τρώω. Γελάς, γελάω. Άνθρωπος δεν είμαι. Τι είμαι; [ςητφέρθαΚ]

Ανδρέας Χειλάς – Ευσταθία Δουφεξή

Ανέκδοτα

– Μαμά, γιατί λες πως ο αδερφός μου είναι – Τι θα έκανες, Τοτέ, αν άνοιγε μια τρύπα
αγγελούδι; στη βάρκα σου κι έμπαιναν νερά;

– Μα αφού είναι, το χρυσούλι μου, είναι. – Θα άνοιγα άλλη μία για να φεύγουν.

– Τι λες; Πριν λίγο τον πέταξα από το παρά- 

θυρο και δεν πέταξε.
Ο Τοτός γονατιστός μπροστά στο κρεβάτι
 του προσεύχεται δυνατά:

Μιλάνε στην τάξη για την εκκλησία. Ρωτάει – Θεέ μου, κάνε να γίνει η Θεσσαλονίκη
η κυρία: πρωτεύουσα της Ελλάδας.

– Παιδιά, έχετε δει καλόγερο; – Γιατί, χρυσό μου; ρωτάει η μαμά του που
τον άκουσε.
– Εγώ, κυρία, έχω δει. Έχουμε σπίτι μας.
– Γιατί έτσι έγραψα στο διαγώνισμα της
– Τον φιλοξενείτε;
Γεωγραφίας.
– Όχι, κρεμάμε τα μπουφάν.
Γιάννης Δημητρόπουλος
Ένρι Λότσι

15
Sudoku

Αργύρης Κούμανης

16